1349336798fortepian II Program

ZESP SZK MUZYCZNYCH IM.
CZESAWA NIEMENA
WE WOCAWKU

PROGRAM NAUCZANIA
DLA
PRZEDMIOTU GWNEGO FORTEPIAN

DRUGI ETAP EDUKACYJNY:
PASTWOWA SZKOA MUZYCZNA II STOPNIA

Opracowanie:
Ewa Grbocka - Stachowiak

Wocawek 2012r.
2

Program nauczania dla przedmiotu gwnego fortepian, przeznaczony jest dla drugiego
etapu edukacyjnego - dla uczniw Pastwowej Szkoy Muzycznej II stopnia Zespou
Szk Muzycznych im. Czesawa Niemena we Wocawku.

Zosta opracowany w oparciu o nastpujce akty prawne:

Rozporzdzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 grudnia 2010 r.
w sprawie podstaw programowych ksztacenia w zawodach szkolnictwa
artystycznego w publicznych szkoach artystycznych (Dz.U. 2011 Nr 15, poz. 70)

Rozporzdzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 r.
w sprawie dopuszczania do uytku w szkoach artystycznych programw nauczania
oraz dopuszczania do uytku szkolnego podrcznikw dla szk artystycznych
(Dz. U. 2011 Nr 52, poz. 268)

Autor programu: Ewa Grbocka Stachowiak
3

SPIS TRECI:

I. Wstp

II. Cele ksztacenia

III. Programowe treci nauczania
Sposoby realizacji zamierze dydaktycznych
Osignicia uczniw

IV. Gamy rozkad materiau

V. Wymagania egzaminacyjne

VI. Kryteria, formy i sposoby oceniania

VII. Literatura przedmiotu

VIII. Komentarz do realizacji programu

4
I. Wstp

Program nauczania dla przedmiotu gwnego fortepian, przeznaczony jest dla
drugiego etapu edukacyjnego - dla uczniw Pastwowej Szkoy Muzycznej II stopnia Zespou
Szk Muzycznych im. Czesawa Niemena we Wocawku. Zosta opracowany zgodnie
z zaoeniami drugiego etapu edukacyjnego, zawartymi w aktualnie obowizujcych aktach
prawnych.

Program zawiera cele edukacyjne i treci nauczania, sposoby ich realizacji, jak
rwnie wykaz umiejtnoci uczniw, nabytych na drugim etapie ksztacenia, kryteria
i formy oceniania oraz wykaz literatury przedmiotu o zrnicowanym stopniu trudnoci.
Zawarta w programie literatura stanowi jedynie propozycj, za o ostatecznym jej doborze
decyduje nauczyciel fortepianu.

Niniejszy program zosta dostosowany do indywidualnych potrzeb oraz moliwoci
uczniw, dla ktrych jest przeznaczony. Podczas indywidualnych lekcji nauczyciel powinien
dopasowa materia i metody nauczania do potencjau i stopnia zaawansowania
poszczeglnych uczniw.

5

II. Cele ksztacenia

1. Rozwijanie wirtuozowskich elementw techniki oraz pogbionej strony wyrazowej.

2. Ksztacenie umiejtnoci samodzielnego opracowywania przygotowywanych utworw
i rozwizywania problemw.

3. Doskonalenie umiejtnoci samodzielnego interpretowania wykonywanych utworw
zgodnie z kanonami stylu i formy muzycznej.

4. Rozwijanie pamici muzycznej i wyobrani muzycznej.

5. Opanowanie umiejtnoci sprawnego czytania a vista.

6. Pogbienie umiejtnoci muzykowania kameralnego.

7. Pogbienie znajomoci literatury fortepianowej w zakresie dziaw objtych
programem nauczania.

8. Ksztacenie opanowania estradowego.

9. Przygotowanie do podjcia studiw muzycznych oraz do czynnego uczestnictwa
w yciu muzycznym.

6
III Programowe treci nauczania, sposoby realizacji zamierze dydaktycznych, osignicia uczniw

KLASA PIERWSZA

Lp Programowe treci nauczania Formy realizacji, sytuacje edukacyjne
Wskaniki osigni ucznia
zamierzone efekty i nabyte
umiejtnoci

1

Wiedza w zakresie:
1) historii instrumentu;
2) budowy instrumentu i jego odmian;
3) obsugi instrumentu;
4) konserwacji instrumentu.

Omwienie historii fortepianu i jego prototypw.
Zapoznanie ze znanymi markami fortepianw. Podkrelanie
roli fortepianu jako instrumentu solowego
i w zespole.

Ucze zna budow fortepianu.
Posiada podstawow wiedz z zakresu
historii instrumentu (czas powstania,
konstruktor) oraz zna jego prototypy.
Potrafi wymieni znane marki
fortepianw.
Umie wskaza rnice midzy rol
pianisty solisty i pianisty
akompaniatora.

2

Prawidowy aparat gry umoliwiajcy
swobod i biego techniczn.

Doskonalenie aparatu gry i zwracanie uwagi
na prawidow postaw przy instrumencie. Swoboda i
elastyczno aparatu gry. Przeprowadzenie korekty zgodnie
z potrzebami ucznia.

Ucze potrafi wiadomie kontrolowa
swobod aparatu gry i eliminowa
pojawiajce si napicia.
Zauwaa zwizek pomidzy prawidow
postaw i swobod aparatu gry a jakoci
dwiku.

3

Technika gry z uwzgldnieniem
wszystkich sposobw artykulacji.

Technika palcowa legato samokontrola suchowa,
prawidowy sposb wiczenia i osigania tempa. Technika
portato i staccato. Technika akordowa portato. Prowadzenie
dwugosu polifonicznego kady gos inn rk.
Omawianie przez nauczyciela zagadnie technicznych
zawartych w realizowanych utworach i wykazanie
praktycznej przydatnoci wiczonych wprawek, gam i etiud.
Zaproponowanie uczniowi rnych sposobw wiczenia

Ucze posuguje si artykulacj legato,
staccato, portato i potrafi kad z nich
rnicowa.
Dwudwiki i akordy potrafi gra
rnymi rodzajami artykulacji.
Gra swobodnie gamy i pasae
w tempach umiarkowanych i szybkich,
zgodnie z rozkadem materiau.
7
z podkreleniem dbaoci o jako dwiku.
Peda rytmiczny i synkopowany wiczenia.

Koryguje niewyrwnany dwik.
Umie wyeksponowa grny lub dolny
dwik akordu oraz dokona bezgonej
zamiany palcw na jednym
ze skadnikw akordu.
Potrafi posugiwa si prawym i lewym
pedaem.

4

Wiedza w zakresie interpretacji
muzycznej z uwzgldnieniem
znajomoci kanonw stylu i formy
muzycznej.

Propozycje interpretacji, namawianie ucznia do wasnych
poszukiwa interpretacyjnych. Prowadzenie kantyleny
plany dynamiczne. Frazowanie i dynamika o niewielkiej
skali rozpitoci.
Dbao o dokadn realizacj zapisu nutowego i okrele
wykonawczych. Zaznajamianie ucznia ze sownictwem z
zakresu budowy formalnej utworu. Omawianie budowy
opracowywanych kompozycji i zwrcenie uwagi na
podobiestwa i rnice wystpujce w ich przebiegu. Praca
nad realizacj utworw polifonicznych linearne suchanie
gosw i niezalene ich prowadzenie (wiczenia).

Ucze dokadnie realizuje zapis
muzyczny. Realizuje dynamik i
waciwie frazuje. Rozumie form
wykonywanych utworw.
Potrafi trafnie okreli charakter
i nastrj utworu.
Realizuje sugestie nauczyciela. Prbuje
samodzielnie zinterpretowa utwr.
Syszy poszczeglne gosy w utworach
polifonicznych, potrafi je naprzemiennie
eksponowa.

5

Czytanie a vista utworw o rnym
stopniu trudnoci.

Gra a vista atwych utworw podczas lekcji.
Zapoznanie ucznia z zasadami gry a vista.
Zwracanie uwagi na poprawno i pynno wykonania.

Ucze zna zasady gry a vista i stara si je
realizowa

6

Samodzielna praca nad utworem
w zakresie:
1) opracowania pod wzgldem
techniczno-wykonawczym;
2) samodzielnego pokonywania
trudnych miejsc;
3) wiadomego wiczenia
i korygowania bdw.

Wdraanie ucznia do porzdku i precyzji gry utworw ze
zwrceniem uwagi na dokadn realizacj zapisu nutowego.
Precyzyjne wyjanianie, w jaki sposb ma pracowa nad
utworem.
Uwiadamianie uczniowi znaczenia samodzielnej pracy
w domu pooenie nacisku na systematyczno
i wygospodarowanie odpowiedniej iloci czasu. Nawizanie
cisej wsppracy z rodzicami w celu uzyskania pomocy
w zakresie rozplanowania wiczenia w domu.

Ucze wykonuje utwr zgodnie z zapisem
nutowym i proponowan przez
nauczyciela interpretacj.
Rozumie budow formaln utworw.
Ucze wiczy w domu systematycznie
i samodzielnie.
Przygotowuje si do lekcji zgodnie
ze wskazwkami nauczyciela.
Stara si dokadnie realizowa zapis
nutowy.

8

7

Praktyka estradowa
z uwzgldnieniem:
1) obycia estradowego;
2) technik koncentracji;
3) technik pokonywania tremy;
4) technik zapamitywania;
5) krytycznej oceny wykonywanego
utworu.

Dbanie o dobre opanowanie pamiciowe utworw w celu
zminimalizowania tremy. Rozwijanie technik
zapamitywania: wiczenie na pami wyznaczonymi
fragmentami, kad rk oddzielnie i razem; analiza
prostych struktur interwaowych w melodii. Pooenie
nacisku na koncentracj uwagi podczas grania. Rozmowa
z uczniem na temat czekajcych go publicznych wystpw.
Przedstawienie ich jako miego wydarzenia, podczas
ktrego bdzie mg pochwali si efektami swojej pracy.
Zwrcenie uwagi na odpowiedni strj i zachowanie.
Organizowanie prb generalnych przed wystpem.
Omwienie wystpu podkrelenie dobrych elementw
wykonania i wskazanie na niedocignicia. Zachcanie
uczniw do suchania wystpw kolegw.

Ucze opanowa pamiciowo program.
Umie skoncentrowa si i kontynuowa
gr w razie pomyki. Jest przygotowany
do grania przed publicznoci.
Cieszy si z moliwoci zaprezentowania
swoich umiejtnoci przed rodzin
i kolegami.
Umie waciwie zachowa si podczas
koncertu, zarwno jako wykonawca, jak
i suchacz.
Po wystpie potrafi podzieli si
odczuciami na temat swojego wykonania

8

Muzykowanie zespoowe
z uwzgldnieniem rnych form
muzyki kameralnej.

Wykonywanie z uczniem prostych utworw na cztery rce.
Uczenie wsppracy w duecie i suchania gry drugiej osoby.
Zwracanie uwagi na synchronizacj dziaa. Uwraliwianie
na proporcje dwikowe partii solisty i akompaniatora.

Ucze potrafi wykona prosty utwr
na cztery rce.
Zna podstawowe zasady wsplnego
muzykowania. Stara si dostosowa do
roli solisty lub akompaniatora.

9

Literatura fortepianowa.

Omwienie przez nauczyciela stylu twrczoci
kompozytora, epoki w ktrej tworzy oraz charakteru
zadanego utworu. Prezentacja utworw.
Poznawanie najwybitniejszych kompozytorw muzyki
fortepianowej.

Ucze posiada informacje na temat
kompozytora, epoki i charakteru
wykonywanego utworu.
Zna najwybitniejszych kompozytorw
muzyki fortepianowej.

10

Program na zakoczenie klasy I

Wybr programu przez nauczyciela z uwzgldnieniem
moliwoci i preferencji ucznia. Przygotowanie repertuaru
do egzaminu promocyjnego i zaprezentowanie go przed
komisj egzaminacyjn.

Ucze opanowa zadany w cigu roku
materia.
Ucze przygotowa wybrany przez
nauczyciela program,
Wykona przed komisj egzaminacyjn
wybrany repertuar.
9
KLASA DRUGA

umiejtnoci

1

Wiedza w zakresie:

Omwienie mechaniki fortepianu i jego prototypw. Rnice
w sposobie wydobycia dwiku. Zapoznanie ze znanymi
markami fortepianw.

Ucze potrafi wskaza rnice w
mechanice fortepianu i jego
prototypw.
Potrafi wymieni znane marki
fortepianw.
2


Utrwalanie prawidowej postawy przy instrumencie. Praca
z uczniem nad wiadomym rozlunianiem aparatu gry
(opuszczone ramiona, lune okcie, elastyczne przeguby
i donie) pooenie nacisku na samokontrol. Uwiadamianie
uczniowi wpywu postawy i poprawnoci aparatu gry
na jako i barw dwiku.

Ucze podczas wiczenia kontroluje
poprawno i swobod aparatu gry.

3


Wprowadzenie nowych zagadnie techniczno
wykonawczych: repetycje. Rozwijanie techniki palcowej
legato w tempie ywszym ni w klasie pierwszej. Utrwalanie
poznanych wczeniej elementw techniki fortepianowej:
staccato, technika akordowa portato. wiczenia
przygotowawcze do techniki podwjnych dwikw.
wiczenia polegajce na eksponowaniu linii melodycznej na
tle akompaniamentu.
wiczenia poprawiajce niezaleno artykulacyjn obu rk.
Prowadzenie dwugosu polifonicznego jedn rk.
wiczenia polirytmiczne.
Pedalizacja - wiczenia.

Ucze potrafi zastosowa rwnoczenie
rne rodzaje artykulacji. W zwizku z
wikszymi umiejtnociami
motorycznymi moe gra w szybszych
tempach. Poprzez dynamik rnicuje
melodi i akompaniament.
Opanowa nowe umiejtnoci
techniczno wykonawcze, np.
repetycje, polirytmia.

4


Praca nad dwikiem (pokaz, wiczenia). Denie poprzez
rozbudzanie wyobrani ucznia do uzyskania zamierzonego

Ucze kierujc si wyobrani
muzyczn, dy do uzyskania
10
muzycznej.
efektu brzmieniowego. Uwraliwianie ucznia na jako
dwiku. Prby wyraania dwikiem charakteru utworu.
Ustalanie i osiganie jednolitego tempa i prawidowej pulsacji
utworu.
Waciwe frazowanie i dynamika.
Wprowadzenie polifonii trzygosowej linearne syszenie
trzech gosw.
odpowiedniego brzmienia.
Dba o waciw jako dwiku
i rnicuje go w zalenoci od
charakteru utworu.
Realizuje dynamik i waciwie frazuje.
Opanowa umiejtno prowadzenia
trzygosu polifonicznego.

5

stopniu trudnoci.

Zwracanie uwagi na dokadn realizacj zapisu nutowego
i okrele wykonawczych. Omawianie budowy utworu
i proponowanej interpretacji. Gra a vista utworw z materiau
nauczania klsy IV i V szkoy muzycznej I stopnia.

Ucze wykonuje utwr zgodnie z
zapisem nutowym i proponowan przez
nauczyciela interpretacj.

6

w zakresie:
trudnych miejsc;
i korygowania bdw.

Prezentacja utworw w celu uwiadomienia uczniowi
oczekiwanego efektu jego pracy. Precyzyjne wyjanienie
wymaga nauczyciela wskazanie utworw lub ich
fragmentw, ktre ucze ma przygotowa na kolejn lekcj;
podanie sposobw wiczenia. cisa wsppraca z rodzicami
w zakresie rozplanowania wiczenia w domu. Sprawdzanie
i omawianie realizowanych przez ucznia zada. Rozwijanie
wiadomoci muzycznej ucznia poprzez mobilizowanie go do
analizy wasnej gry.

Ucze ma wiadomo koniecznoci
systematycznej i rzetelnej pracy
w domu. Potrafi wiczy wedug
wskazwek nauczyciela i stosowa
pokazane mu na lekcji metody
i wiczenia.
Ma wiksz wiadomo stawianych
mu wymaga potrafi samodzielnie
wskaza popenione bdy i je
korygowa.

7

Praktyka estradowa
z uwzgldnieniem:

Dbao o odpowiednio wczesne opanowanie pamiciowe
utworw przeznaczonych na audycj i egzamin. Rozwijanie
wiadomego zapamitywania wskazywanie podobiestw
i rnic w przebiegu utworu. wiczenia sprawdzajce
opanowanie pamiciowe (gra osobno na pami,
wykonywanie wskazanych przez nauczyciela fragmentw).
Wsplne analizowanie i pomoc w zapamitywaniu

Ucze jest dobrze przygotowany
do czekajcego go wystpu opanowa
pamiciowo utwory i potrafi je
poprawnie wykona.
Jest skoncentrowany, w razie pomyki
umie kontynuowa gr.
Stara si zapanowa nad trem.
11
utworu. problematycznych miejsc. Mobilizowanie ucznia do jak
najduszej koncentracji uwagi podczas wykonywania utworu.
Praca nad eliminowaniem destrukcyjnej tremy. Ogrywanie
repertuaru przed innymi uczniami. Rozmowa z uczniem
wzmacnianie jego poczucia wasnej wartoci, dodawanie
otuchy przed wystpem, chwalenie go za kade udane
wykonanie.
Udany wystp wzmacnia jego poczucie
wasnej wartoci

8

muzyki kameralnej.

Wykonywanie utworw na cztery rce (duet: ucze
nauczyciel lub ucze ucze). Uczenie wspdziaania
i wzajemnej odpowiedzialnoci. Znajomo obu partii utworu.

Ucze chtnie gra utwory w duecie.
Potrafi sucha zarwno swojej, jak
i towarzyszcej partii utworu.
Ma wiadomo wsptworzenia
wykonania.
Znajc obie partie utworu, w razie
pomyki potrafi wczy si w tok
wykonania.

9


Prezentacja utworw wykonanie ich przez nauczyciela.
Wielokierunkowe rozwijanie uzdolnie muzycznych ucznia
wiczenie utworw o zrnicowanej problematyce.
Zachcanie uczniw do suchania muzyki klasycznej,
chodzenia na koncerty.
Poznawanie najwybitniejszych kompozytorw muzyki
fortepianowej.

Ucze suchajc wykona wybitnych
pianistw rozwija intuicj muzyczn
i osobowo artystyczn..
Zna najwybitniejszych kompozytorw
muzyki fortepianowej.

10

Program na zakoczenie klasy II.

Opanowanie pod wzgldem techniczno wykonawczym
i pamiciowym programu na audycj klasow, przesuchanie
proczne, przesuchanie techniczne i egzamin
kocoworoczny.

materia.
Zaprezentowa przygotowany program
podczas audycji muzycznej,
przesuchania procznego,
przesuchania technicznego i egzaminu
kocoworocznego.

12
KLASA TRZECIA

umiejtnoci

1

Wiedza w zakresie:

Utrwalenie wiadomoci z zakresu budowy fortepianu i jego
prototypw.

Ucze potrafi omwi rozwj
mechanizmu moteczkowego.
Wykazuje rnice miedzy
mechanizmem wiedeskim i
angielskim. Potrafi omwi mechanizm
podwjnej repetycji.
2


Zwracanie uwagi na zachowanie swobody i elastycznoci
aparatu gry podczas wprowadzania nowych elementw
techniki technika podwjnych dwikw, technika
oktawowa, repetycje.

Ucze potrafi wiadomie kontrolowa
swobod aparatu gry i eliminowa

3


Utrwalanie poznanych wczeniej elementw techniki
fortepianowej. Rozwijanie techniki palcowej legato (szybsze
tempo). Technika palcowa staccato. Repetycje. Technika
akordowa portato i legato. Technika podwjnych dwikw
legato. wiczenia przygotowawcze do techniki oktawowej.
Skoki. Polirytmia. Prowadzenie trzygosu polifonicznego.
Ornamentyka. wiczenia polegajce na eksponowaniu linii
melodycznej na tle akompaniamentu.
wiczenia poprawiajce niezaleno artykulacyjn obu rk.
Pedalizacja uzyskanie swobody w posugiwaniu si pedaem
synkopowanym.

Potrafi zastosowa rwnoczenie rne
rodzaje artykulacji, w tym technik
palcow staccato. W zwizku z
wikszymi umiejtnociami
motorycznymi moe gra w szybszych
tempach. Poprzez dynamik rnicuje
melodi i akompaniament.
Umie wyeksponowa grny lub dolny
dwik akordu oraz dokona bezgonej
zamiany palcw na jednym ze
skadnikw akordu.
Opanowa technik podwjnych
dwikw, repetycje, skoki i polirytmi.
Prawidowo posuguje si pedaem
synkopowanym.

13

4

muzycznej.

Praca nad barw dwiku uwraliwianie na brzmienie.
Swobodniejsze frazowanie, agogika. Wprowadzenie tempa
rubato (w zalenoci od moliwoci ucznia).
Dalszy rozwj skali dynamicznej.

Ucze kierujc si wyobrani
muzyczn, dy do uzyskania
odpowiedniego brzmienia.
Dba o waciw jako dwiku
i rnicuje go w zalenoci od
charakteru utworu.
Potrafi frazowa i uywa znacznej
rozpitoci dynamicznej.

5

stopniu trudnoci.

Gra a vista utworw z materiau nauczania klasy V i VI szkoy
muzycznej I stopnia.

Ucze wykonuje utwr zgodnie z
zapisem nutowym.
Realizuje dynamik i waciwie frazuje.

6

w zakresie:
trudnych miejsc;
i korygowania bdw.

Doskonalenie samodzielnej pracy nad utworem. Sprawdzanie
i omawianie realizowanych przez ucznia zada. Rozwijanie
wiadomoci muzycznej ucznia poprzez mobilizowanie go do
analizy wasnej gry.

w domu. Potrafi wiczy wedug
wskazwek nauczyciela i stosowa
pokazane mu na lekcji metody
i wiczenia.
Potrafi wskaza popenione bdy i je
korygowa.

7

Praktyka estradowa
z uwzgldnieniem:
utworu.

Dbao o odpowiednio wczesne opanowanie pamiciowe
utworw przeznaczonych na audycj i egzamin. Rozwijanie
wiadomego zapamitywania wskazywanie podobiestw
i rnic w przebiegu utworu. wiczenia sprawdzajce
opanowanie pamiciowe (gra osobno na pami,
wykonywanie wskazanych przez nauczyciela fragmentw).
Wsplne analizowanie i pomoc w zapamitywaniu
problematycznych miejsc. Mobilizowanie ucznia do jak
najduszej koncentracji uwagi podczas wykonywania utworu.
Praca nad eliminowaniem destrukcyjnej tremy. Ogrywanie

Ucze jest dobrze przygotowany
do czekajcego go wystpu opanowa
pamiciowo utwory i potrafi je
poprawnie wykona.
Jest skoncentrowany, w razie pomyki
umie kontynuowa gr.
Stara si zapanowa nad trem.
Udany wystp wzmacnia jego poczucie
wasnej wartoci
14
repertuaru przed innymi uczniami. Rozmowa z uczniem
wzmacnianie jego poczucia wasnej wartoci, dodawanie
otuchy przed wystpem, chwalenie go za kade udane
wykonanie.

8

muzyki kameralnej.

Wykonywanie utworw na cztery rce (duet: ucze
nauczyciel lub ucze ucze). Uczenie wspdziaania
i wzajemnej odpowiedzialnoci. Znajomo obu partii utworu.

Ucze chtnie gra utwory w duecie.
Potrafi sucha zarwno swojej, jak
i towarzyszcej partii utworu.
Ma wiadomo wsptworzenia
wykonania.
Znajc obie partie utworu, w razie
pomyki potrafi wczy si w tok
wykonania.

9


Prezentowanie przez nauczyciela opracowywanego utworu.
Przedstawienie charakterystyki epoki oraz kompozytora,
omwienie budowy formalnej utworw. Wprowadzenie
informacji na temat nowopoznanych form muzycznych.
Analizowanie wraz z uczniem w podstawowym zakresie
elementw muzycznych utworu takich jak: melodia,
harmonia, rytm, dynamika, agogika. Dbao o realizacj
utworu zgodnie z zapisem muzycznym. Suchanie wsplnie
z uczniem nagra i analizowanie ich.

Ucze posiada wiadomoci dotyczce
epoki i stylu granych przez siebie
utworw, stara si rnicowa je
stylistycznie.
Umie wymieni elementy dziea
muzycznego.
Rozumie budow formaln utworw
zna form allegra sonatowego, ronda,
wariacji; formy taneczne; formy
polifoniczne.
Wykonuje utwory zgodnie z zapisem
muzycznym i podejmuje prby
samodzielnej kreacji artystycznej.
wiadomie porwnuje i analizuje rne
wykonania tego samego utworu.
Sucha nagra muzyki fortepianowej
i chodzi na koncerty.

10

Program na zakoczenie klasy III.

Opanowanie pod wzgldem techniczno wykonawczym
i pamiciowym programu na audycj klasow, przesuchanie
proczne, przesuchanie techniczne i egzamin

materia.
Zaprezentowa przygotowany program
15
kocoworoczny.

podczas audycji muzycznej,
przesuchania procznego,
przesuchania technicznego i egzaminu
kocoworocznego.
16
KLASA CZWARTA

umiejtnoci

1

Wiedza w zakresie:

Pogbianie wiedzy z zakresu historii instrumentu. Propozycja
studiowania literatury, np. Benjamin Vogel Historia muzyki
polskiej, tom X. Fortepian polski - Narodziny i rozwj
budownictwa fortepianw na wiecie

Ucze, inspirowany przez nauczyciela,
samodzielnie pogbia wiedz z zakresu
historii fortepianu.

2


Wymaganie od ucznia samodzielnoci w kontrolowaniu
swobody i poprawnoci aparatu gry, zwaszcza podczas
wprowadzania nowych elementw techniki np. oktawy
amane.

Ucze podczas wiczenia kontroluje
swobod aparatu gry i eliminuje

3


Doskonalenie techniki gry w nastpujcym zakresie:
Dalszy rozwj techniki palcowej legato.
Technika staccato.
Technika akordowa (czterodwiki).
Technika podwjnych dwikw.
Technika oktawowa.
Wprowadzenie oktaw amanych.
Skoki i przerzuty rk.
Tryle.
Polirytmia.
Praca nad prawidow pedalizacj.

Ucze posuguje si rnymi rodzajami
artykulacji i potrafi kad z nich
rnicowa.
techniczno wykonawcze, np. oktawy,
oktawy amane, tryle, skoki i przerzuty
rk, polirytmi.
w tempach umiarkowanych i szybkich,
Koryguje niewyrwnany dwik.
Akordy potrafi gra rnymi rodzajami
artykulacji.
Swobodnie i stylowo realizuje
ozdobniki.
Potrafi waciwie posugiwa si
prawym i lewym pedaem.
17

4

muzycznej.

Praca nad dwikiem poszerzanie umiejtnoci ucznia
w zakresie sposobw wydobycia dwiku, uwraliwianie
na niuanse brzmieniowe. Frazowanie ze zrnicowan
dynamik i agogik (tempo rubato). Zachcanie ucznia do
wasnych poszukiwa w zakresie kolorystyki dwiku poprzez
odniesienie si do jego wyobrani. Rozwijanie osobowoci
artystycznej ucznia prby swobodnego wyraania emocji
dwikiem, ksztatowanie temperamentu muzycznego.
Polifonia trzygosowa i czterogosowa zasady interpretacji
utworu polifonicznego zgodnie z jego budow formaln.

Ucze stara si uzyska gatunek
dwiku adekwatny do charakteru
utworu.
Wykorzystuje wyobrani do
samodzielnej interpretacji i poszukiwa
kolorystycznych.
Podejmuje prby oddania gr wasnych
emocji.
Rozwin cechy osobowoci
artystycznej pozwalajce na waciwe
oddanie nastroju utworu (frazowanie,
tempo rubato, swobodne operowanie
czasem fermata, pauza, wybrzmienie).
Zna zasady interpretacji utworu
polifonicznego, zgodnie z jego budow
formaln.

5

stopniu trudnoci.

wiczenia w grze a vista utworw z materiau nauczania klasy
VI I stopnia i klasy I II stopnia..

Rozwin umiejtno gry a vista
utworw we waciwym tempie
z uwzgldnieniem precyzji rytmicznej.

6

w zakresie:
trudnych miejsc;
i korygowania bdw.

Uwiadomienie uczniowi koniecznoci zwikszenia iloci
czasu przeznaczanego na codzienne wiczenie. Zwracanie
uwagi na dokadno w wiczeniu pozwalajc na lepsz
efektywno.

Ucze przeznacza wiksz ni
dotychczas ilo czasu na wiczenie.
Jego praca w domu jest bardziej
ukierunkowana i efektywna.

7

Praktyka estradowa
z uwzgldnieniem:

Przygotowanie ucznia do udziau w popisach klasowych,
audycjach muzycznych, przesuchaniach i egzaminach
promocyjnych. Praca nad bardzo dobrym opanowaniem
tekstu. Nagrywanie wykona ucznia w celu analizy jego gry

Ucze w cigu roku wystpuje na
popisach, audycjach, przesuchaniach
oraz na egzaminie promocyjnym.
Stara si bardzo dobrze pamiciowo
18
utworu.
i skorygowania bdw. Pokonywanie tremy poprzez
ogrywanie programu przed rodzin i znajomymi. Omawianie
waciwego zachowania na estradzie, zwracanie uwagi
na odpowiedni ubir.
opanowa utwory, aby zminimalizowa
trem.
Wystpuje czsto przed rodzin
i znajomymi.
Wie, jak naley zachowa si
na estradzie. Nagrywa swoje wystpy,
aby przeprowadzi ich analiz
i wycign wnioski.
Cieszy si z moliwoci
zaprezentowania efektw swojej pracy
na estradzie.

8

muzyki kameralnej.

Przygotowywanie na lekcjach utworw na cztery rce i dwa
fortepiany. Muzykowanie z innym instrumentem. Zachcanie
uczniw do grania w zespoach kameralnych.

Ucze chtnie gra muzyk kameraln
wykonuje utwory na cztery rce, dwa
fortepiany, akompaniuje innym
instrumentalistom (potrafi zachowa
odpowiednie proporcje dwikowe
i wspdziaa z solist), wsppracuje
z zespoami kameralnymi.

9


Prezentowanie przez nauczyciela opracowywanego utworu.
Przedstawienie charakterystyki epoki oraz kompozytora,
omwienie budowy formalnej utworw. Analizowanie
utworw pod wzgldem: melodii, harmonii, rytmu, dynamiki,
agogiki. Dbao o realizacj utworu zgodnie z zapisem
muzycznym. Suchanie wsplnie z uczniem nagra i
analizowanie ich.

Ucze posiada wiadomoci dotyczce
epoki i stylu granych przez siebie
utworw, stara si rnicowa je
stylistycznie.
Umie wymieni elementy dziea
muzycznego.
Wykonuje utwory zgodnie z zapisem
muzycznym i podejmuje prby
samodzielnej kreacji artystycznej.
wiadomie porwnuje i analizuje rne
wykonania tego samego utworu.
Sucha nagra muzyki fortepianowej
i chodzi na koncerty.

19

10

Program na zakoczenie klasy IV.


nauczyciela program, realizujc
w zakresie swoich moliwoci zadania
techniczno wykonawcze waciwe
dla tego etapu edukacyjnego.
wybrany repertuar.

20
KLASA PITA

umiejtnoci

1

Wiedza w zakresie:

Poszerzanie wiedzy na temat historii fortepianu - od
prototypw a do fortepianu preparowanego.

Ucze posiada rozleg wiedz na temat
budowy i historii fortepianu i jego
prototypw.

2


Dalsze doskonalenie aparatu gry. Wymaganie od ucznia
samodzielnoci w kontrolowaniu swobody i poprawnoci
aparatu gry.

Ucze podczas wiczenia oraz podczas
wystpw kontroluje swobod aparatu
gry.

3


Praca nad technik:
Dalszy rozwj techniki palcowej legato szybkie i bardzo
szybkie tempa.
Technika portato i staccato.
Akordy repetowanie z szybkimi zmianami pozycji.
Technika podwjnych dwikw szybsze tempa.
Technika oktawowa szybsze tempa, rozwijanie techniki
oktaw amanych.
Skoki i przerzuty rk.
Arpeggio, glissando, tryle swobodne. Wprowadzanie
elementw wirtuozowskich w zalenoci od moliwoci
ucznia.
Stosowanie rnorodnej pedalizacji, cznie z p-pedaem.

Ucze posuguje si rnymi rodzajami
artykulacji i potrafi kad z nich
rnicowa.
techniczno wykonawcze, np. oktawy
amane, skoki i przerzuty rk, arpeggio,
glissando, tryle swobodne..
wyrwnanym i selektywnym
dwikiem w tempach szybkich,
Swobodnie i stylowo realizuje
ozdobniki.
Potrafi posugiwa si prawym i lewym
pedaem.

4


Doskonalenie pracy nad interpretacja utworu.
Posugiwanie si bogat skal dynamiczn.

Ucze uzyskuje gatunek dwiku
adekwatny do charakteru utworu.
21
muzycznej.
Waciwe frazowanie, stosowanie tempa rubato, rnicowanie
agogiki w zalenoci od stylu.
Wykorzystywanie zrnicowanej barwy dwiku - m. in.
efekty impresjonistyczne.
Doskonalenie polifonii trzy i czterogosowej.

Waciwie frazuje, stosuje tempo
rubato, swobodnie operuje czasem
fermata, pauza, wybrzmienie.
Wykorzystuje wyobrani do
samodzielnej interpretacji i poszukiwa
kolorystycznych, stosujc zrnicowan
barw dwiku.
Interpretuje utwr polifoniczny zgodnie
z jego budow formaln.

5

stopniu trudnoci.

wiczenia w grze a vista utworw z materiau nauczania klasy
I i II szkoy muzycznej II stopnia..

Ucze rozwin umiejtno gry a vista
utworw o rnym stopniu trudnoci
w rnym tempie, z uwzgldnieniem
poprawnej pedalizacji i precyzji
rytmicznej

6

w zakresie:
trudnych miejsc;
i korygowania bdw.

Doskonalenie samodzielnej pracy nad utworem.
Zwracanie uwagi na dokadno w wiczeniu pozwalajc na
lepsz efektywno.

w domu. Stosuje pokazane mu na lekcji
metody i wiczenia. Jego praca w domu
jest bardziej ukierunkowana i
efektywna. Potrafi wskaza popenione
bdy i je korygowa.

7

Praktyka estradowa
z uwzgldnieniem:
utworu.

Przygotowanie ucznia do udziau w popisach klasowych,
audycjach muzycznych, przesuchaniach i egzaminach
promocyjnych. Praca nad bardzo dobrym opanowaniem
tekstu. Nagrywanie wykona ucznia w celu analizy jego gry
i skorygowania bdw. Pokonywanie tremy poprzez
ogrywanie programu przed rodzin i znajomymi. Omawianie
waciwego zachowania na estradzie, zwracanie uwagi
na odpowiedni ubir.

Ucze w cigu roku wystpuje na
popisach, audycjach, przesuchaniach
oraz na egzaminie promocyjnym.
Stara si bardzo dobrze pamiciowo
opanowa utwory, aby zminimalizowa
trem.
Wystpuje czsto przed rodzin
i znajomymi.
Wie, jak naley zachowa si
na estradzie. Nagrywa swoje wystpy,
22
aby przeprowadzi ich analiz
i wycign wnioski.
Cieszy si z moliwoci
zaprezentowania efektw swojej pracy
na estradzie.

8

muzyki kameralnej.

Przygotowywanie na lekcjach utworw na cztery rce i dwa
fortepiany. Muzykowanie z innym instrumentem. Zachcanie
uczniw do grania w zespoach kameralnych.

Ucze chtnie gra muzyk kameraln
wykonuje utwory na cztery rce, dwa
fortepiany, akompaniuje innym
instrumentalistom (potrafi zachowa
odpowiednie proporcje dwikowe
i wspdziaa z solist), wsppracuje
z zespoami kameralnymi.

9


Pogbianie znajomoci literatury fortepianowej z wszystkich
dziaw. Ksztatowanie osobowoci artystycznej i
temperamentu muzycznego ucznia poprzez suchanie i
omawianie nagra i koncertw wybitnych pianistw.

Ucze zapoznaje si z rnorodn
literatur fortepianow. Suchajc
wykona wybitnych pianistw ucze
rozwija intuicj muzyczn i osobowo
artystyczn.

10

Program na zakoczenie klasy V.


nauczyciela program, realizujc
w zakresie swoich moliwoci zadania
techniczno wykonawcze waciwe
dla tego etapu edukacyjnego.
wybrany repertuar.

23
KLASA SZSTA

umiejtnoci

1

Wiedza w zakresie:

Utrwalenie wiadomoci z poprzednich klas na temat historii i
budowy instrumentu.

Umiejtno konserwacji fortepianu.
Znajomo historii instrumentu i historii
jego poprzednikw.

2


Dalsze doskonalenie aparatu gry. Wymaganie od ucznia
samodzielnoci w kontrolowaniu swobody
i poprawnoci aparatu gry.

Umiejtno prawidowego wydobycia
dwiku w zalenoci od rejestru
i dynamiki. Umiejtno swobodnego
i elastycznego sposobu wykorzystania
aparatu gry.

3


Doskonalenie umiejtnoci technicznych ucznia.
Rozwizywanie indywidualnych problemw. Dbao o
precyzj i selektywno wykonania oraz wyrwnan motoryk
gry.

Opanowanie techniki gry,
z uwzgldnieniem niezalenoci rk
i palcw na klawiaturze, umiejtnoci
grania wszystkimi sposobami
artykulacji, umiejtnoci posugiwania
si prawym i lewym pedaem (prostym-
taktowym i synkopowanym),
umiejtnoci gry oktawowej
i akordowej.

4

muzycznej.

Prezentowanie utworw przez nauczyciela. Dbao
o zgodno wykonania z tekstem muzycznym. Analizowanie
utworw przygotowywanych do egzaminu dyplomowego pod
wzgldem budowy formalnej i innych elementw dziea
muzycznego. Praca nad logiczn i przejrzyst interpretacj
(wiadome prowadzenie frazy, rozplanowanie dynamiki
i zmian agogicznych).

Umiejtno frazowania i operowania
zrnicowan barw i sposobami
artykulacji. Interpretowanie utworu
zgodne z jego budow formaln
i charakterem epoki. Umiejtno
posugiwania si dynamik i agogik.
Rozumienie poj muzycznych,
24
samodzielne odnajdowanie rodkw
wyrazu i okrelanie charakteru utworu.

5

stopniu trudnoci.

Doskonalenie umiejtnoci gry a vista utworw z materiau
nauczania klasy I i II szkoy muzycznej II stopnia..

Umiejtno samodzielnego
i bezbdnego odczytania tekstu
nutowego. Umiejtno prawidowego
grania a vista utworw o rnym
stopniu trudnoci w rnym tempie,
z uwzgldnieniem poprawnej
pedalizacji i precyzji rytmicznej.

6

w zakresie:
trudnych miejsc;
i korygowania bdw.

Omawianie sposobw wiczenia i rozwizywania problemw
techniczno wykonawczych w celu zwikszenia efektywnoci
pracy nad repertuarem kocowym. Ustalenie planu pracy nad
poszczeglnymi utworami dostosowanego do terminw
kolejnych przesucha dyplomowych. Podkrelanie znaczenia
systematycznoci i starannoci w codziennym wiczeniu.

Umiejtno samodzielnego
opracowania utworu pod wzgldem
techniczno-wykonawczym (palcowanie,
pedalizacja, frazowanie, dynamika,
interpretacja).
Umiejtno samodzielnej pracy nad
utworem (pokonywanie trudnych
miejsc, opanowanie pamiciowe
utworu). Umiejtno wiadomego
wiczenia i korekty wasnych bdw.

7

Praktyka estradowa
z uwzgldnieniem:
utworu.

Przygotowanie ucznia do wykonania programu
na przesuchaniach, egzaminie kocowym, audycjach
i koncertach. Rozwijanie zdolnoci koncentracji i wiadomego
zapamitywania. Pozytywne wizualizowanie przebiegu
wystpu.

Umiejtno koncentrowania si
i pokonywania tremy podczas
wykonywania utworu na scenie.
Przyswojenie elementw obycia
estradowego.
Umiejtno dokonywania waciwej
samooceny wykonania utworu.
Posugiwanie si rnymi formami
zapamitywania.

8

muzyki kameralnej.

Rozwijanie umiejtnoci muzykowania zespoowego. Gra
w duecie z innym instrumentalist. Zachcanie uczniw
do grania w zespoach kameralnych.

Umiejtno gry pod kierunkiem
nauczyciela w rnych formach
muzykowania zespoowego (np. na
25
cztery rce, na dwa fortepiany,
akompaniowanie, uczestnictwo
w rnych formach muzykowania
kameralnego).

9


Pogbianie znajomoci literatury fortepianowej z wszystkich
dziaw. Ksztatowanie osobowoci artystycznej i
temperamentu muzycznego ucznia poprzez suchanie i
omawianie nagra i koncertw wybitnych pianistw.

Opanowanie literatury fortepianowej
w nastpujcym zakresie: etiudy
wirtuozowskie dla prawej i lewej rki,
utwory polifoniczne, forma cykliczna
(sonatina, sonata, koncert, wariacje),
akompaniamenty, muzyka kameralna.

10

Program na zakoczenie etapu
edukacyjnego.

Wybr repertuaru dyplomowego, zapewniajcego korzystne
zaprezentowanie si ucznia podczas egzaminu dyplomowego.
Wykonanie programu podczas przesucha dyplomowych i
egzaminu dyplomowego.
Przygotowanie uczniw do dalszego ksztacenia muzycznego.

Poprawne wykonanie trzech etiud
wirtuozowskich uwzgldniajcych
technik palcow obu rk, technik
podwjnych dwikw i oktawy,
utworu polifonicznego (do wyboru:
preludium i fuga J.S. Bacha, toccata lub
partita w caoci), sonaty klasycznej w
caoci, utworu F. Chopina, utworu
dowolnego (do wyboru: romantyczny,
neoromantyczny i utwr wspczesny),
koncertu (do wyboru: cao, czci I
lub II i III). Cay program powinien by
wykonany z pamici.

26

IV. Gamy rozkad materiau

Klasa I
gamy durowe i molowe w pozycjach: oktawy, tercji, seksty i decymy w ruchu
kombinowanym w obrbie czterech oktaw;
gamy chromatyczne rwnolegle w obrbie czterech oktaw;
pasae toniczne wraz z przewrotami w ruchu kombinowanym w obrbie czterech oktaw;
pasa dominanty septymowej wraz z przewrotami rwnolegle;
akord septymowy zmniejszony sidmego stopnia wraz z przewrotami rwnolegle;
kadencje.

Klasa II
gamy chromatyczne rwnolegle i rozbienie w obrbie czterech oktaw;
pasae toniczne mieszane w ruchu kombinowanym w obrbie czterech oktaw;
pasa dominanty septymowej wraz z przewrotami w ruchu rwnolegym i rozbienym;
akord septymowy zmniejszony sidmego stopnia wraz z przewrotami w ruchu
rwnolegym i rozbienym w obrbie czterech oktaw.

Klasa III
gamy chromatyczne w pozycjach: oktawy, tercji, seksty i decymy rwnolegle i rozbienie
w obrbie czterech oktaw;
pasa dominanty septymowej wraz z przewrotami w ruchu rwnolegym i rozbienym;
27
pasae dominanty septymowej mieszane wraz z przewrotami w ruchu rwnolegym
i rozbienym;
akord septymowy zmniejszony sidmego stopnia wraz z przewrotami w ruchu rwnolegym
i rozbienym w obrbie czterech oktaw;
pasae septymowe zmniejszone mieszane wraz z przewrotami w ruchu rwnolegym
gamy durowe w podwjnych tercjach legato w ruchu rwnolegym w obrbie czterech
oktaw .

Klasa IV
kombinowanym w obrbie czterech oktaw (tempo szybsze ni w klasie III);
gamy chromatyczne w pozycjach: oktawy, tercji, seksty i decymy w ruchu rwnolegym
pasae dominanty septymowej mieszane wraz z przewrotami w ruchu rwnolegym
i rozbienym;
pasae septymowe zmniejszone mieszane wraz z przewrotami w ruchu rwnolegym
gamy durowe i molowe w podwjnych tercjach legato w ruchu rwnolegym w obrbie
czterech oktaw;
gamy durowe i molowe w podwjnych oktawach portato w obrbie dwch oktaw.

Klasa V
kombinowanym w obrbie czterech oktaw (tempo szybsze ni w klasie IV);
gamy chromatyczne w pozycjach: oktawy, tercji, seksty i decymy w ruchu rwnolegym
i rozbienym w obrbie czterech oktaw (tempo szybsze ni w klasie IV);
pasae toniczne mieszane w ruchu kombinowanym w obrbie czterech oktaw (tempo szybsze
ni w klasie IV);
pasae dominanty septymowej mieszane w ruchu kombinowanym w obrbie czterech oktaw;
pasae septymowe zmniejszone mieszane w ruchu kombinowanym w obrbie czterech oktaw;
28
gamy durowe i molowe w podwjnych tercjach oburcz w ruchu rwnolegym w obrbie
czterech oktaw;
gamy durowe i molowe w podwjnych oktawach portato i staccato oburcz w ruchu
rwnolegym;
gamy chromatyczne w podwjnych tercjach maych i wielkich oburcz, w ruchu
rwnolegym.

Klasa VI
Utrwalenie wszystkich elementw gam wedug programu klasy V.

Gamy i pasae naley gra we wszystkich tonacjach. Wskazany jest podzia materiau gam
podczas wiczenia wedug wybranego zagadnienia i utrwalanie go we wszystkich tonacjach
(na przykad wszystkie gamy durowe, a nastpnie molowe w tercjach). Naley rwnie
zwrci uwag na rnicowanie artykulacyjne i dynamiczne wiczonego materiau. Mona
wykorzystywa kilka sposobw artykulacji i wiczy odmiennymi sposobami artykulacji
w kadej rce. Podobnie rnicowa naley nasilenie dwiku poprzez stosowanie dynamiki
od ppp do fff. Grupowanie wartoci (na przykad: gamy i pasae - czwrkami, czterodwiki
pocztkowo trjkami, a nastpnie szstkami) pozwala na precyzyjne wyrwnanie dwiku.
Pogrupowany materia gam mona te wiczy rytmizacj. Kady nowy problem techniczny
powinien zosta wprowadzony w wolnym tempie. Ucze powinien zna zasady palcowania
w gamach i pasaach.

29
V. Wymagania egzaminacyjne

Klasa I

PRZESUCHANIE PROCZNE
Etiuda lub dwie z zadaniami technicznymi dla prawej i lewej rki.
Inwencja dwugosowa lub trzygosowa albo dwie kontrastujce czci suity J.S. Bacha
lub G.F. Haendla.
Jedna cz sonaty lub sonatiny (forma allegra sonatowego, ronda lub wariacji).
Jeden utwr z pozostaych dziaw.

PRZESUCHANIE TECHNICZNE
Gamy i pasae wedug programu klasy I do wyboru komisji.
Gra a vista z materiau nauczania klasy III lub IV szkoy muzycznej I stopnia.

EGZAMIN KOCOWOROCZNY
Inwencja dwugosowa lub trzygosowa albo dwie kontrastujce czci suity J.S. Bacha
lub G.F. Haendla.
Jedna cz sonaty lub sonatiny (forma allegra sonatowego, ronda lub wariacji).

Klasa II

Inwencja trzygosowa J.S. Bacha.
Jedna lub dwie kontrastujce czci sonaty, w tym forma allegra sonatowego albo rondo
lub wariacje.
30

Gamy i pasae wedug programu klasy II do wyboru komisji.
Gra a vista z materiau nauczania klasy IV lub V szkoy muzycznej I stopnia.

Inwencja trzygosowa J.S. Bacha.
Dwie kontrastujce czci sonaty, w tym forma allegra sonatowego albo rondo lub
wariacje.
Utwr kompozytora polskiego.

Klasa III

Inwencja trzygosowa J.S. Bacha albo co najmniej dwie kontrastujce czci suity J.S.
Bacha lub G.F. Haendla.
Jedna lub dwie kontrastujce czci sonaty, w tym forma allegra sonatowego albo rondo
lub wariacje.

Gamy i pasae wedug programu klasy III do wyboru komisji.
Gra a vista z materiau nauczania klasy V lub VI szkoy muzycznej I stopnia.

Inwencja trzygosowa J.S. Bacha albo co najmniej dwie kontrastujce czci suity J.S.
Bacha lub G.F. Haendla.
Dwie kontrastujce czci sonaty.
31

Klasa IV

Jeden z nastpujcych utworw J.S. Bacha:
Suita angielska (dwie czci)
Suita francuska (trzy czci)
Fuga
Preludium i Fuga z Das wohltemperierte Klavier
Dwie kontrastujce czci sonaty lub koncert cz. I lub II i III.

Gamy i pasae wedug programu klasy IV do wyboru komisji.
Gra a vista z materiau nauczania klasy VI szkoy muzycznej I stopnia lub klasy I szkoy
muzycznej II stopnia.

Etiuda uwzgldniajca technik podwjnych dwikw.
Jeden z nastpujcych utworw J.S. Bacha:
Suita angielska (dwie czci)
Suita francuska (trzy czci)
Fuga
Preludium i Fuga z Das wohltemperierte Klavier J.S. Bacha

32

Klasa V

Preludium i Fuga z Das wohltemperierte Klavier J.S. Bacha.
Utwr F. Chopina.

Gamy i pasae wedug programu klasy V do wyboru komisji.
Gra a vista z materiau nauczania klasy I lub II szkoy muzycznej II stopnia.

Trzy etiudy o rnych zadaniach technicznych:
Etiuda uwzgldniajca technik palcow obu rk.
Etiuda zawierajca technik podwjnych dwikw.
Etiuda oktawowa.
Preludium i Fuga z Das wohltemperierte Klavier J.S. Bacha.
Co najmniej dwie kontrastujce czci sonaty lub koncertu (wskazana sonata w caoci).
Utwr F. Chopina.

Uwaga: Etiudy mog zosta zaliczone podczas przesuchania technicznego.

33

Klasa VI

EGZAMIN TECHNICZNY
Gamy i pasae z zakresu materiau nauczania klasy VI.
Czytanie a vista z materiau nauczania klasy I i II szkoy muzycznej II stopnia.

EGZAMIN DYPLOMOWY
Trzy lub cztery etiudy albo utwory wirtuozowskie o rnych zadaniach technicznych:
Etiuda z uwzgldnieniem techniki palcowej obu rk.
Etiuda zawierajca technik podwjnych dwikw.
Etiuda oktawowa.
Preludium i Fuga z Das wohltemperierte Klavier J.S. Bacha albo suita angielska,
toccata lub partita w caoci.
Sonata klasyczna J. Haydna, W.A. Mozarta lub L. van Beethovena w caoci.
Utwr F. Chopina.
Jeden utwr do wyboru spord utworw epoki romantycznej i neoromantycznej.
Utwr wspczesny poczynajc od epoki impresjonizmu.
Koncert cz. I lub II i III.

Uwaga: Cz repertuaru egzaminu dyplomowego (etiudy) mona wykona cznie z
egzaminem technicznym. Komisja egzaminacyjna moe zaliczy uczniowi pozycje repertuaru
wykonane publicznie we wczeniejszym terminie (np. koncert).

Podane wymagania i terminy egzaminacyjne mog ulec zmianie w przypadku uczestnictwa
uczniw w przesuchaniach makroregionalnych i konkursach pianistycznych.

34

VI. Kryteria, formy i sposoby oceniania

Ucze oceniany jest wedug nastpujcych kryteriw:
poprawno aparatu gry w tym postawa ucznia przy instrumencie, ustawienie
i swoboda aparatu gry,
postpy w zdobywaniu umiejtnoci warsztatowych w tym biego palcowa,
artykulacja, dynamika, pedalizacja, niezaleno rk, umiejtno zachowania
waciwych proporcji brzmieniowych midzy melodi i akompaniamentem,
bezbdno wykonania w tym prawidowe odczytanie tekstu i opanowanie
utworu,
zrozumienie budowy formalnej utworu, zgodno interpretacji z budow, stylowo
wykonania, waciwy dobr tempa,
postpy w zdobywaniu rodkw wykonawczych,
walory artystyczne wykonywanych utworw w tym estetyka brzmienia,
umiejtno prowadzenia frazy, odpowiedni dobr rodkw technicznych w celu
osignicia waciwej interpretacji utworu,
umiejtno koncentracji i pokonywania tremy podczas wystpu,
wykonanie prezentowanego programu z pamici,
spenienie wymaga programowych dla danego roku, zgodno wykonanego
programu z wymaganiami egzaminacyjnymi,
wykraczanie ponad obowizujcy program nauczania lub zdobycie nagrody bd
wyrnienia na konkursie regionalnym, oglnopolskim lub midzynarodowym albo
na przesuchaniach CEA,
systematyczno i pilno ucznia,
aktywny udzia (czynny lub bierny) w koncertach szkolnych i rodowiskowych,

Ucze ma moliwo zaprezentowania przygotowanego programu i zostaje oceniony
podczas:
popisw klasowych, sekcyjnych i midzysekcyjnych
audycji muzycznych
koncertw szkolnych i pozaszkolnych
konkursw szkolnych i pozaszkolnych
przesucha szkolnych technicznych, procznych
35
przesucha pozaszkolnych makroregionalnych i oglnopolskich
egzaminw promocyjnych i egzaminu kocowego
lekcji (przygotowanie do lekcji, zaliczenie utworu itp.)

Oceny gry ucznia po wystpie dokonuje nauczyciel przedmiotu gwnego w ustnej formie
opisowej. Podczas wystpu na przesuchaniach, konkursach oraz egzaminach promocyjnych
i kocowym ucznia ocenia komisja konkursowa bd egzaminacyjna zgodnie
z regulaminem pracy komisji.
Ocena kocoworoczna ucznia z przedmiotu gwnego zostaje ustalona w trybie egzaminu
promocyjnego przez komisj egzaminacyjn i nie moe zosta zmieniona ani przez
nauczyciela ani w trybie egzaminu poprawkowego. Podczas egzaminu kocoworocznego
czonkowie komisji oceniaj uczniw, uwzgldniajc programowe wskaniki osigni
ucznia zamierzone efekty oraz nabyte umiejtnoci.

Oceny klasyfikacyjne ustalone zostay w stopniach wedug nastpujcej skali:
stopie celujcy - 6 (ilo punktw 25)
stopie bardzo dobry - 5 (ilo punktw 21 24)
stopie dobry - 4 (ilo punktw 16 20)
stopie dostateczny - 3 (ilo punktw 13 15)
stopie dopuszczajcy - 2 (ilo punktw 11 12)
stopie niedostateczny - 1 (ilo punktw do 10)

Gr ucznia ocenia si wedug nastpujcych kryteriw:
ocen celujc otrzymuj uczniowie, ktrzy zrealizowali repertuar wykraczajcy
poza wymagania edukacyjne, ich gra odznacza si du wartoci artystyczn
i wysokim poziomem pianistyki, a take ci, ktrzy z powodzeniem uczestniczyli
w pozaszkolnych konkursach i przesuchaniach,

ocen bardzo dobr otrzymuj uczniowie, ktrzy spenili wymagania edukacyjne,
a ich gr cechuj: dobry poziom pianistyki, zrozumienie stylu i treci utworw,
wiadomo formy, waciwe stosowanie rodkw wyrazu artystycznego (dynamika,
frazowanie, artykulacja, agogika, pedalizacja); ponadto aktywnie uczestnicz w yciu
szkoy,

36
ocen dobr otrzymuj uczniowie realizujcy wymagania edukacyjne
i systematycznie pracujcy; ich gra jest poprawna pod wzgldem rozumienia treci
i formy utworw, ale zawiera niewielkie mankamenty techniczne i interpretacyjne,

ocen dostateczn otrzymuj uczniowie, ktrzy nie realizuj w peni wymaga
edukacyjnych; ich gra nacechowana jest du iloci usterek technicznych,
interpretacyjnych, pamiciowych, nie jest jednak pozbawiona elementw dajcych
nadziej na rozwj,

ocen dopuszczajc otrzymuj uczniowie, ktrzy nie speniaj wymaga
edukacyjnych; niesystematycznie pracuj; ich gra wiadczy o niewiadomoci treci,
formy i rodkw niezbdnych do prawidowej interpretacji utworw, a take zawiera
powane usterki pamiciowe i techniczne,

ocen niedostateczn otrzymuj uczniowie, ktry nie zrealizowali wymaga
programowych, maj problemy z wykonaniem jakiegokolwiek repertuaru, a ich gra
nie rokuje adnych nadziei na rozwj muzyczno artystyczny; brak opanowania
podstawowych zada techniczno wykonawczych uniemoliwia kontynuacj
ksztacenia.
37
VII. Literatura przedmiotu

KLASA PIERWSZA

wiczenia techniczne (do wyboru)

E. Altberg, Z. Romaszkowa: 313 Wprawek
E. Altberg: Studium gry polifonicznej
C. Czerny: wiczenia omiotaktowe op. 821
B. Domaniewski: Vademecum
J. Lerche: Neues Kompendium der Klaviertechnik, z. I

Etiudy (do wyboru)

H. Berens: Najnowsza szkoa biegoci op. 61
C. Czerny: Przygotowawcza szkoa biegoci op. 636
C. Czerny: Etiudy na lew rk op. 718
C. Czerny: Etiudy dla maych rk op. 748
C. Czerny: Szkoa biegoci op. 299
K. Ejges: Trzy wybrane fugi etiudy
E. Fedorczenko, E. Efruzi: Wybrane etiudy na podwjne dwiki i akordy
S. Heller: Etiudy op. 45, op. 46, op. 47
A. Lschhorn: Etiudy op. 66
N. Nikoajew, W. A. Natanson, S. Kisiel (opracowanie): Zbir etiud i utworw technicznych
kompozytorw rosyjskich i radzieckich
Z. Romaszkowa: Zbir etiud najcelniejszych autorw z. I i z. II
W. Sawicka, G. Stempniowa (opracowanie): Etiudy, z. V i VI
L. Schytte: Etiudy op. 68
M. Sokoow (opracowanie): Utwory polifoniczne

38
Utwory polifoniczne i inne utwory z epoki baroku (do wyboru)

E. Altberg (opracowanie): Studium gry polifonicznej
J.S. Bach: Mae preludia
J. S. Bach: Inwencje dwugosowe
J. S. Bach: Inwencje trzygosowe
J. S. Bach: Suity francuskie (fragmenty)
W. F. Bach: Dwanacie polonezw
D. Cimarosa: Album per Pianoforte (Album na fortepian), Sonaty /wybr/
M. Dziewulska: Inwencje
G. F. Haendel: Dwanacie atwych utworw na fortepian
G. F. Haendel: Fughetty
G. F. Haendel: Suity: g, d
S. Kazuro: Inwencje dwugosowe

Formy klasyczne (do wyboru)

L. van Beethoven: Sonata G-dur op. 49 nr 2
L. van Beethoven: Sonata g-moll op. 49 nr 1
L. van Beethoven: Rondo A
L. van Beethoven: 6 wariacji G-dur na temat wasny
L. van Beethoven: Wariacje Nel cor pi
M. Clementi: Sonaty (g op. 7 nr 3, D op. 26 nr 3, D op. 37 nr 2, g op. 38 nr 1, B op. 38 nr 2, F
op. 38 nr 3)
J. L. Dussek: Sonata D-dur op. 31 nr 2
J. Hssler: Sonata a
J. Haydn: Allegro F
J. Haydn: Sonaten Album (Sonaty) Cz. I - IV ( C nr 43, A nr 29, G nr 11, G nr 12, E nr 18)
J. Haydn: Wariacje (La Roxelane Hob. XVII:5, Andantino con variazioni Hob. XVII:8,
Andante con variazioni B Hob. XVII:12, Allegretto con variazioni A Hob. XVII:A3, Menuetto
con variazioni A Hob. XVI:30)
39
W. A. Mozart: Sonaty (Es KV 282, C KV 545)
W. A. Mozart: Wariacje F KV 54

Utwory rne (do wyboru)

E. Altberg (opracowanie): Czytanki muzyczne, z. III
B. Bartok: Mikrokosmos z. III
B. Bartok: Dla dzieci z. II (40, 41, 42), z. IV (40, 41, 42, 43)
B. Bartok: Dziesi atwych utworw
A. Casella: Carillon
P. Czajkowski: Pory roku: Marzec, Kwiecie, Maj
P. Czajkowski: Pie bez sw op. 40 nr 6
P. Czajkowski: Sentymentalny walc
J. Field: Wybrane nokturny: B nr 3, d nr 6, F nr 7
E. Grieg: Utwory liryczne op. 38, op. 12
D. Kabalewski: Utwory wybrane op. 27
Z. Kodly: Valsette
B. Martinu: Marionetki (Zmartwienie lalki)
F. Mendelssohn: 6 Utworw dla modziey op. 72
F. Mendelssohn: Pieni bez sw (A op. 19 nr 4, g op. 19 nr 6, E op. 30 nr 3, A op. 38 nr 4, C
op. 102 nr 6)
S. Prokofiew: Muzyka dziecica op. 65 (Poranek, Tarantella, al, Chodzi ksiyc nad kami)
A. Rowley: Etiudy op. 44
F. Schubert: Wybr tacw na fortepian
R. Schumann: Album dla modziey op. 68
D. Szostakowicz: Tace lalki

Utwory kompozytorw polskich (do wyboru)

G. Bacewicz: Suita dziecica (wybr)
T. Baird: Maa suita dziecica
40
A. Bloch: Filigranki (cao)
F. Chopin: Polonez As op. posth.
F. Chopin: Cantabile
F. Chopin: Dwa zapomniane utwory
F. Chopin: Kartka z albumu
J. Ekier: Koldy
J. Ekier: Kolorowe melodie
F. Friemann: Miniatury dwugosowe z. II
A. Hundziak: Trzy sonatiny
F. Janiewicz: Wariacje
A. Koszewski: Przystroje
A. Koszewski: Sonatiny
J. Krogulski: Dwa mazurki
J. Lefeld: Miniatury fortepianowe
W. Lutosawski: Melodie ludowe
W. Lutosawski: Trzy utwory dla modziey
F.R. abuski: Miniatury
J. uciuk: Cztery sonatiny
M. Magin: Miniatury polskie
M. Magin: Obrazki polskie
M. Magin: Maa suita polska (wybr)
M. Magin: Wok taca (wybr)
K. Meyer: Suita dziecica
K. Meyer: Czarodziejskie obrazki
M. Moszkowski: Wybrane utwory dla modziey (Tarantela, Scherzino F, Scherzino C)
Z. Noskowski: Taniec wiejski
Z. Noskowski: Capriccietto
M.K. Ogiski: Polonezy
T. Paciorkiewicz: Sonatina d
Z. Penherski: Kolorowe etiudy
P. Perkowski: atwe utwory (Cikie zmartwienie)
W. Raczkowski: Miniatury (Koysanka, Toccatina, Biae Czarne)
B. Rutkowski: Suita Dziwuj si mia tobie
41
W. Sowiski: Muzyczne drobiazgi
T. Szeligowski: Mazurek
T. Szeligowski: Menuet
T. Szeligowski: Preludium
M. Szymanowska: Polonez f
J. Zarbski: Melodia
J. Zarbski: Menuet

Koncerty (do wyboru)

G.F. Haendel: Koncert F
J. Haydn: Koncerty: G i D
W.A. Mozart: Koncerty: F KV 37, B KV 39, C KV 246
A. Rowley: Koncert g

Utwory na cztery rce (do wyboru)

E. Altberg: Wybrane utwory kompozytorw francuskich
E. Altberg, Z. Romaszkowa (opracowanie): Utwory na cztery rce
J.Chr. Bach: Sonata F cz. III
L. van Beethoven: Marsz Es op. 45 nr 2
E. Grieg: Tace norweskie op. 35 (2, 3)
A. Lschhorn: 10 utworw dziecicych op. 182
S. Raube (opracowanie): Drobiazgi na cztery rce
A. Rieger (opracowanie): Wybr drobnych utworw na cztery rce z. II
F. Schubert: Marsz dziecicy
K.M. Weber, F. Schubert: Wybr utworw z. II i III
42
KLASA DRUGA


E. Altberg: Studium gry polifonicznej
C. Hanon: Pianista wirtuoz
J. Lerche: Neues Kompendium der Klaviertechnik, z. I
E. Mertke: wiczenia
J. Pischna: Mae wiczenia
F. Rybicki: Etiudy na lew rk

Etiudy (do wyboru)

H. Berens: Etiudy op. 89
J.B. Cramer: Etiudy
C. Czerny: Etiudy op. 409
C. Czerny: Szkoa legato i staccato op. 335
N. Nikoajew, W. A. Natanson, S. Kisiel (opracowanie): Zbir etiud i utworw technicznych
kompozytorw rosyjskich i radzieckich
Z. Romaszkowa: Zbir etiud najcelniejszych autorw z. I i z. II
W. Sawicka, G. Stempniowa (opracowanie): Etiudy, z. VI


E. Altberg (opracowanie): Studium gry polifonicznej
43
J. S. Bach: Inwencje dwugosowe
D. Cimarosa: Sonaty /wybr/
G. F. Haendel: Suity: g, d
G. F. Haendel: Wybrane utwory (opracowanie Z. Drzewiecki)
S. Kazuro: Inwencje dwugosowe


L. van Beethoven: Bagatele op. 33 i op. 119
L. van Beethoven: Rondo C op. 51
L. van Beethoven: Wariacje Quanto e bello
L. van Beethoven: Wariacje Nel cor pi
M. Clementi: Sonaty (Es op.12 nr 3, G op. 25 nr 2, A op. 36 nr 1)
J. L. Dussek: Sonaty (C op. 18 nr 2, A op. 10 nr 1, C op. 39 nr 2)
J. Hssler: Rondo D
J. Haydn: Allegro F
J. Haydn: Sonaten Album (Sonaty) Cz. I - IV (E nr 18, D nr 15, B nr 22, C nr 5, D nr 7, D
nr 20, F nr 21, A nr 23)
J. Haydn: Wariacje (Allegretto con variazioni A Hob. XVII:A3, Menuetto con variazioni Es
Hob. XVII:3)
F. Lessel: Arietta varie
W. A. Mozart: Sonaty (F KV 547a, C KV 279, Es KV 282, G KV 283)
W. A. Mozart: Wariacje (8 wariacji G KV 24, 7 wariacji D KV 25)

44

E. Altberg (opracowanie): Czytanki muzyczne, z. III
B. Bartok: Dla dzieci
B. Bartok: Dziesi atwych utworw
B. Bartok: Mikrokosmos z. III i z. IV
B. Bartok: Rondo C
A. Casella: 11 utworw dziecicych
P. Czajkowski: Pory roku
P. Czajkowski: Pie bez sw op. 40 nr 6
P. Czajkowski: Nokturn cis op. 19
J. Field: Nokturny
C. Franck: Powolny taniec
A. Greczaninow: Sonatina F op. 110
E. Grieg: Obrazki poetyckie op. 3 (Wiosna, Nokturn C)
E. Grieg: Scherzo e op. 54
E. Grieg: Utwory liryczne op. 38, op. 43
J. Ibert: Histoires
D. Kabalewski: Wariacje a op. 40 nr 2
Z. Kodly: Valsette
Z. Kodly: Deszcz w miecie
B. Martinu: Marionetki (Kolombina taczy, Taniec lalki)
F. Mendelssohn: Pieni bez sw
S. Prokofiew: Muzyka dziecica op. 65
A. Rowley: Etiudy op. 44
F. Schubert: Scherzo B
R. Schumann: Kartki z albumu op. 124
S. Szpinalski: Utwory romantyczne
H. Villa Lobos: Pajac

45

G. Bacewicz: Suita dziecica
T. Baird: Maa suita dziecica
A. Bloch: Filigranki (cao)
F. Chopin: Polonez As op. posth.
F. Chopin: Drobne utwory (Largo, Kontredans, Nokturn c, Marsz aobny)
F. Chopin: Dwa zapomniane utwory
F. Chopin: Walce (E op. posth. nr 15, As nr 16)
J. Ekier: Kolorowe melodie
A. Hundziak: Trzy sonatiny
S. Kazuro: Inwencje
A. Koszewski: Przystroje
A. Koszewski: Sonatiny (Sonatina II)
J. Krogulski: Dwa mazurki
W. Lutosawski: Trzy utwory dla modziey
M. Magin: Maa suita polska (wybr)
M. Magin: Wok taca (wybr)
K. Meyer: Suita dziecica
A. Michaowski: Kartka z albumu
K. Moszumaska - Nazar: Bagatele
K. Moszumaska - Nazar: Sonatina
T. Paciorkiewicz: Sonatina
Z. Penherski: Kolorowe etiudy
W. Raczkowski: Miniatury
J. Szajna - Lewandowska: Sonatina giocosa
T. Szeligowski: Sonatina
K. Szymanowski: Tace polskie
M. Szymanowska: Polonez
R. Twardowski: Trzy miniatury (oprcz mazurka)
R. Twardowski: Capriccia
46
J. Zarbski: Bajka
J. Zarbski: Menuet
J. Zarbski: Walc
W. uawski: Sonatina


J.Chr. Bach: Koncerty: G, B
J. Berkowicz: Koncert g
G.F. Haendel: Koncert F
W.A. Mozart: Koncerty: F KV 37, C KV 246, A KV 414, C KV 415
F. Rybicki: Koncert dla maych rk


E. Altberg: Wybrane utwory kompozytorw francuskich
L. van Beethoven: Pi drobnych utworw
A. Diabelli: Sonatiny op. 24, op. 54, op. 58
A. Dvok: Legendy
E. Grieg: Tace norweskie op. 35
F. Kuhlau: Trzy sonatiny op. 44
W.A. Mozart: Sonata D KV 381
R. Schumann: Bilder aus Osten

Utwory na dwa fortepiany (do wyboru)

M. Clementi: Dwie sonaty B
J. Fotek: Miniatury dziecice na dwa fortepiany i perkusj
H.M. Grecki: Toccata na dwa fortepiany
K. Stromenger (opracowanie): Utwory klasyczne na dwa fortepiany z. II i z. III
T. Szeligowski: Suita Na ce
47
KLASA TRZECIA


J. Lerche: Neues Kompendium der Klaviertechnik, z. II
E. Mertke: wiczenia
F. Rybicki: Etiudy na lew rk

Etiudy (do wyboru)

A. Biehl: Etiudy oktawowe
J.B. Cramer: Etiudy
C. Czerny: Szkoa legato i staccato op. 335
L. Khler: Etiudy op. 128
F. Liszt: Etiudy op. 1
Z. Romaszkowa: Etiudy fortepianowe z. VI
Z. Romaszkowa: Zbir etiud najcelniejszych autorw z. II


E. Altberg (opracowanie): Wybr utworw z XVII i XVIII w.
48
J. S. Bach: Fughetty
J. Chr. Bach: Sonaty
Ph. E. Bach: Sonatiny
D. Cimarosa: Sonaty /wybr/
G. F. Haendel: Suity
G. F. Haendel: Wybrane utwory (opracowanie Z. Drzewiecki)
G. F. Haendel: Aria z wariacjami E
Utwory klawesynistw francuskich, woskich i wirginalistw angielskich


L. van Beethoven: Sonaty (E op. 14 nr 1, G op. 14 nr 2, G op. 79)
L. van Beethoven: Wariacje (WoO 63: 9 wariacji na temat marsza Dresslera, WoO 72: 8
wariacji na temat "Une Fivre Brlante", WoO 76: 8 wariacji na temat piosenki "Ich hab ein
kleines Httchen nur", WoO 79: 5 wariacji na temat Rule, Britannia)
M. Clementi: Sonaty
J. Hssler: Sonata a
J. Haydn: Rondo A
J. Haydn: Sonaten Album (Sonaty) Cz. I - IV (Es nr 3, g nr 4, cis nr 6, D nr 31, Es nr 13, A
nr 23, e nr 2, F nr 21, D nr 20, G nr 17, E nr 30)
J. Haydn: Wariacje (Menuetto con variazioni Es Hob. XVII:3, Arietta con variazioni A Hob.
XVII:2)
F. Lessel: Sonaty op. 2
F. Lessel: Wariacje nr 1
W. A. Mozart: Fantazja d KV 397
W. A. Mozart: Rondo D
W. A. Mozart: Sonaty (C KV 279, F KV 280, D KV 284, C KV 309, D KV 311, C KV 330, F
KV 332, B KV 570)
W. A. Mozart: Wariacje (6 wariacji G na temat Mio caro Adone" KV 180, 12 wariacji C na
temat "Ah! vous dirai-je, Maman" KV 265, 9 wariacji D na temat menueta Duporta KV 537)
R. Schumann: Sonata dla modziey

49

A. Areski: Utwory op. 52
B. Bartok: Bagatele op. 6
B. Bartok: Mikrokosmos z. III i z. IV
J. Berkowicz: Wariacje na temat Paganiniego
P. Czajkowski: Nokturn cis op. 19
C. Debussy: Kcik dziecicy
J. Field: Nokturny
E. Grieg: Utwory liryczne op. 43
J. Ibert: Histoires
D. Kabalewski: Sonatina C op. 13
D. Kabalewski: Wariacje a op. 40 nr 2
A. Liadow: Koysanka
B. Martinu: Marionetki z. I i z. II
B. Martinu: Bajki
S. Prokofiew: Gawot fis op. 32
S. Prokofiew: Bajeczki babuni op. 38
M. Reger: Utwr op. 44
F. Schubert: Impromptu As op. 142
F. Schubert: Scherzo Des
R. Schumann: Kartki z albumu op. 124
R. Schumann: Sonata dla modziey c
H. Villa Lobos: Taniec


F. Chopin: Preludia op. 28 (e nr 4, h nr 6, A nr 7, c nr 20)
F. Chopin: Kontredans
F. Chopin: Walce (E op. posth. Nr 15, h op. 69 nr 2, As nr 16, Es nr 17)
L.M. Kaszycki: Sonatina
50
J. Lefeld: Etiuda tercjowa
R. Maciejewski: Koysanka
M. Magin: Maa suita polska
M. Magin: Wok taca
M. Magin: Polka
M. Magin: Tango
M. Magin: Sonatina
A. Malawski: Miniatury
C. Marek: Maa suita
A. Michaowski: Menuet G
K. Moszumaska - Nazar: Bagatele
I. J. Paderewski: Moment musical op. 16 nr 6
I. J. Paderewski: Chant damour
L. Rycki: Preludia op. 2
T. Szeligowski: Sonatina
M. Szymanowska: Menuet
R. Twardowski: Trzy miniatury (oprcz mazurka)


J.S. Bach: Koncert f cz. I
G.F. Haendel: Koncerty: F, g
J. Haydn: Concertino F (cao)
W.A. Mozart: Koncerty: F KV 413, A KV 414, C KV 415
W.A. Mozart: Kameralny koncert Es KV 449

51

S. Bortkiewicz: Melodie i tace rosyjskie op. 31
J. Brahms: Walce op. 39
A. Dvok: Legendy
E. Grieg: Tace norweskie op. 35
A. Jensen: Muzyka weselna op. 45
W.A. Mozart: Sonata B KV 358, Sonata C KV 521
W.A. Mozart: Wariacje g
F. Schubert: Andantino Vari op. 84
F. Schubert: Wariacje na cztery rce
R. Schumann: Bilder aus Osten


J.Chr. Bach: Sonata G
M. Clementi: Dwie sonaty B
A. Vivaldi, K. Stromenger: Koncert a
K. Stromenger (opracowanie): Utwory klasyczne na dwa fortepiany z. III

52
KLASA CZWARTA


T. Kullak: Szkoa oktaw z. I - wiczenia
J. Lerche: Neues Kompendium der Klaviertechnik, z. II
Studium techniki oktawowej (Gamy i pasae cz. IV)
Technika podwjnych dwikw (Gamy i pasae cz. III)

Etiudy (do wyboru)

A. Biehl: Etiudy oktawowe
J.B. Cramer: Etiudy
C. Czerny: Etiudy oktawowe op. 553
J. Moscheles: Etiudy op. 70
M. Moszkowski: Etiudy op. 72
E. Neupert: Etiudy
Z. Romaszkowa: Etiudy fortepianowe z. IV i z. VI
Z. Romaszkowa: Zbir etiud na podwjne dwiki polskich kompozytorw wspczesnych
Z. liwiski: Wybr etiud dla szk rednich


E. Altberg (opracowanie): Wybr utworw z XVII i XVIII w.
J. S. Bach: Suity francuskie
J. S. Bach: Suity angielskie (wybrane czci)
J. S. Bach: Preludia i fughetty
53
J. S. Bach: Fugi
J. S. Bach: Preludia i fugi Das wohltemperierte Klavier
J. S. Bach: Duety
Ph. E. Bach: Sonaty
P.D. Paradies: Sonaty
Utwory klawesynistw francuskich i woskich


L. van Beethoven: Rondo G op. 51 nr 2
L. van Beethoven: Sonaty (f op. 2 nr 1, E op. 14 nr 1, G op. 14 nr 2, F op. 10 nr 2,
c op. 10 nr 1)
L. van Beethoven: Wariacje (WoO 68: 12 wariacji C na temat menueta ''A la Vigano'' Haibla,
WoO 73: 10 wariacji B La stessa, la stessima Saleriego, WoO 75: 7 wariacji F na temat
kwartetu Wintera Kind, willst du ruhig schlafen, WoO 78: 7 wariacji C God Save the
King, WoO 76: 8 wariacji F Tndeln und Scherzen, WoO 63: 9 wariacji C na temat
marsza Dresslera)
M. Clementi: Sonaty
J. Haydn: Sonaten Album (Sonaty) Cz. I - IV (E nr 30, As nr 41, Es nr 35, D nr 9, F nr 34,
C nr 24, h nr 39, Es nr 32)
F. Lessel: Wariacje nr 1
W. A. Mozart: Fantazja d KV 397
W. A. Mozart: Rondo D
W. A. Mozart: Sonaty (F KV 280, B KV 281, D KV 284, D KV 311, C KV 330, F KV 332, B
KV 570, F KV 533)
W. A. Mozart: Wariacje (12 wariacji na temat Menueta Fischera KV 179, 6 wariacji G na
temat Mio caro Adone" KV 180, 12 wariacji C na temat "Ah! vous dirai-je, Maman" KV
265, 8 wariacji Les mariages samnites" Gretry'ego KV 352, 12 wariacji La belle
Francoise KV 353, 12 wariacji Je suis Lindor KV 354, 6 wariacji Salve tu, Domine KV
398, 10 wariacji Come un angelo Sarti KV 460)

54

I. Albeniz: Malaguena, Alhambra
A. Areski: Preludia
A. Areski: Impromptu H
B. Bartok: Mikrokosmos z. V
B. Bartok: Sonatina
P. Czajkowski: Ruiny zamku
P. Czajkowski: Scherzo op. 2
C. Debussy: Preludia (Tancerki delfickie, Dziewcz o wosach jak len)
C. Debussy: Arabeska E
E. Granados: Tace hiszpaskie
A. Greczaninow: Tace rosyjskie op. 130
D. Kabalewski: Preludia op. 38
B. Martinu: Marionetki z. II i z. III
B. Martinu: Bajki
S. Prokofiew: Bajeczki babuni op. 38
S. Prokofiew: Gawoty: fis op. 32 i D
S. Prokofiew: Menuet B
S. Prokofiew: Wizje ulotne
S. Rachmaninow: Serenada b
S. Rachmaninow: Utwory op. 3 i op. 10
M. Reger: Sonatiny: D i e
F. Schubert: Impromptu (As op. 90, Es op. 90, As op. 142)
F. Schubert: Moments musicaux op. 94
F. Schubert: Scherzo Des
R. Schumann: Sceny dziecice op. 15
R. Schumann: Kolorowe kartki op. 99
A. Skriabin: Preludia op. 11
D. Szostakowicz: Preludia op. 34
55
H. Villa Lobos: Francette et Pia


F. Chopin: Etiudy: f i As (Methode des Methodes)
F. Chopin: Nokturny (Es op. 9, g op. 37, e op. 72)
F. Chopin: Polonezy (b, gis)
F. Chopin: Preludia op. 28
F. Chopin: Tace szkockie
F. Chopin: Walce (a op. 34, As op. 69, h op. 69, f op. 70)
F. Chopin: Wariacje E
J. Ekier: Koysanka
J. Fotek: Preludia
W. Lutosawski: Bukoliki
R. Maciejewski: Koysanka
M. Magin: Polka
M. Magin: Tango
M. Magin: Scherzo
M. Magin: Sonatina
M. Magin: Danse de la sorcire
M. Magin: Images denfants
A. Michaowski: Utwory fortepianowe
Z. Noskowski: Krakowiak
I. J. Paderewski: Menuet A
I. J. Paderewski: Nokturn
I. J. Paderewski: Sarabanda
L. Rycki: Legenda
R. Statkowski: Wybr utworw
K. Stromenger: Etiudy fortepianowe
K. Szymanowski: Preludia op. 1
R. Twardowski: Trzy miniatury (Mazurek)
B. Woytowicz: 12 etiud (Capriccio, Scherzino)
56

J.S. Bach: Koncerty: f, g (transkrypcja skrzypcowego), D (transkrypcja skrzypcowego)
D. Kabalewski: Koncert op. 50
J. Krenz: Concertino
F. Lessel: Koncert C
W.A. Mozart: Koncerty: B KV 238, Es KV 271, B KV 450
W.A. Mozart: Kameralny koncert Es KV 449
W.A. Mozart: Koncert rondo D KV 382
W.A. Mozart: Koncert rondo A KV 386
J.F. Rameau: Koncerty: c i d
K.M. Weber: Koncert C


J.Chr. Bach: Sonata C
L. van Beethoven: Sonata D op. 6
F. Chopin: Wariacje D
M. Clementi: Sonaty
E. Grieg: Dwie melodie elegijne op. 34
W.A. Mozart: Sonata B KV 358
W.A. Mozart: Wariacje g
F. Schubert: Fantazja f op. 103
F. Schubert: Wariacje na cztery rce
R. Schumann: Utwory op. 85, op. 130
K.M. Weber: Utwory op. 3, op. 10, op. 60


H.M. Grecki: Pi utworw na dwa fortepiany
W.A. Mozart: Fuga c
W.A. Mozart, F. Busoni: Duettino concertante
D. Szostakowicz: Concertino
57
KLASA PITA


T. Glaser: Szkoa trylw
T. Kullak: Szkoa oktaw z. II
M. Long: wiczenia
M. Moszkowski: Szkoa podwjnych dwikw op. 64

Etiudy (do wyboru)

G. Bacewicz: Dziesi etiud
S. Bortkiewicz: Etiudy op. 15, op. 29
M. Clementi: Gradus ad Parnassum
J.B. Cramer: Etiudy trudniejsze na podwjne dwiki
J.N. Hummel: Etiudy op. 125
F. Kalkbrenner: Etiudy op. 20
A. Kobylaski: Siedem etiud oktawowych
F. Mendelssohn: Etiudy op. 104 bis
J. Moscheles: Etiudy op. 70
E. Neupert: Etiudy
Z. Romaszkowa: Etiudy fortepianowe z. III, z. IV, z. V i z. VI
C. Saint-Sans: Etiudy op. 111
58


J. S. Bach: Fantazja c
J. S. Bach: Suity angielskie
J. S. Bach: Toccaty
J. S. Bach: Partity
J. S. Bach: Fugi
J. S. Bach: Duety
Ph. E. Bach: Sonaty
J. Froberger: Suity
D. Scarlatti: Sonaty


L. van Beethoven: Andante favori F
L. van Beethoven: Rondo G op. 51 nr 2
L. van Beethoven: Sonaty (Fis op. 78, c op. 10 nr 1, D op. 10 nr 3, c op. 13, As op. 26,
B op. 22)
L. van Beethoven: Wariacje (12 wariacji A Lena dziewczyna, 13 wariacji A Es war
einmal ein alter Mann Dittersdorfa, 6 wariacji D op. 76, 7 wariacji C God Save the King)
E. Grieg: Sonata e op. 7
J. Haydn: Sonaten Album (Sonaty) Cz. I - IV (c nr 25, As nr 41, C nr 42, C nr 37, As nr 8)
J. Haydn: Wariacje (Andante avec variations f Hob. XVII:6)
W. A. Mozart: Fantazja c KV 475
W. A. Mozart: Fantazja i Fuga C KV 394
W. A. Mozart: Sonaty (B KV 281, D KV 284, A KV 331, B KV 333, a KV 310, F KV 533,
F KV 494)
59
W. A. Mozart: Wariacje (9 wariacji Lison dormait KV 264, 8 Wariacji F-dur na temat
marsza "Les mariages samnites" Gretry'ego KV 352, 12 wariacji Je suis Lindor KV 354, 6
wariacji Salve tu, Domine KV 398, 8 wariacji Come un angelo by Sarti KV 460, 10
wariacji KV 455, 8 wariacji KV 613)
F. Schubert: Sonaty


B. Bartok: Mikrokosmos z. V i z. VI
B. Bartok: Sonatina
B. Bartok: Trzy ronda
J. Brahms: Intermezza
J. Brahms: Walce op. 39 i op. 65
C. Debussy: Arabeski: E i G
C. Debussy: Preludia
A. Greczaninow: Tace rosyjskie op. 130
E. Grieg: Ballada g op. 24
A. Honegger: Siedem krtkich utworw
F. Liszt: Consolations
F. Liszt: Marzenia miosne
F. Liszt: Roczniki pielgrzymstwa
F. Mendelssohn: Fantazja fis
F. Mendelssohn: Rondo capriccioso E op. 14
F. Mompou: Pieni i tace
S. Prokofiew: Gawot D
S. Prokofiew: Utwory op. 12
S. Rachmaninow: Elegia op. 3
60
S. Rachmaninow: Melodia op. 3
S. Rachmaninow: Walc op. 10
S. Rachmaninow: Barkarola op. 10
F. Schubert: Impromptu As op. 90
F. Schubert: Moments musicaux op. 94
R. Schumann: Arabeska op. 18
R. Schumann: Intermezza op. 4
R. Schumann: Romanse op. 28
A. Skriabin: Preludia op. 11
B. Smetana: Polki
D. Szostakowicz: Preludiai fugi
D. Szostakowicz: Tace fantastyczne op. 1
H. Villa Lobos: Francette et Pia


G. Bacewicz: May tryptyk
G. Bacewicz: Sonatina
F. Chopin: Etiudy Methode des Methodes
F. Chopin: Impromptus
F. Chopin: Nokturny (H op. 32 nr 1, cis op. posth., b op. 9 nr 1, f op. 55, e op. 72)
F. Chopin: Polonezy (cis op. 26, gis op. posth., d op. posth., f op. posth.))
F. Chopin: Tace szkockie
F. Chopin: Walce (As op. 69, e op. posth.)
F. Chopin: Wariacje E
H.M. Grecki: Cztery preludia op. 1
T. Kassern: Sonatina
61
S. Kisielewski: Suita
N. Kunik: Miniatury na fortepian lub klawesyn
J. Lefeld: Mazurki
J. Lefeld: Preludia
R. Maciejewski: Tryptyk na fortepian
M. Magin: Scherzo
M. Magin: Danse de la sorcire
M. Magin: Images denfants
A. Michaowski: Preludia op. 38
L. Rycki: Legenda
M. Spisak: Suita
R. Statkowski: Wybr utworw (Toccata, Preludia op. 37)
R. Twardowski: Trzy miniatury (Mazurek)
B. Woytowicz: 12 etiud (Koysanka, Polonez)
B. Woytowicz: 10 etiud
J. Zarbski: Koysanka
J. Zarbski: Tarantela


J.S. Bach: Koncert A
L. van Beethoven: Koncerty: C, B
J.N. Hummel: Koncert a
J. Krenz: Concertino
F. Lessel: Koncert C
A. Malawski: Toccata i fuga
F. Mendelssohn: Koncerty: d, g
F. Mendelssohn: Capriccio brillante h op. 22
W.A. Mozart: Koncerty: B KV 450, G KV 453, B KV 456, F KV 459, A KV 488
62
W.A. Mozart: Koncert rondo D KV 382
W.A. Mozart: Koncert rondo A KV 386
D. Szostakowicz: Koncert F op. 102

C. Debussy: Six pigraphes antiques
C. Debussy: Petite suite
M. Ravel: Ma mre lOie


A. Areski: Suity op. 15 i op. 23
J.S. Bach: Koncert c
W.F. Bach: Sonata F
E. Grieg: Romans z wariacjami op. 51
W.A. Mozart: Sonata D

63
KLASA SZSTA


T. Glaser: Szkoa trylw
T. Kullak: Szkoa oktaw z. II
M. Long: wiczenia
M. Moszkowski: Szkoa podwjnych dwikw op. 64

Etiudy (do wyboru)

A. Areski: Etiudy op. 74, op. 36
S. Bortkiewicz: Etiudy op. 15, op. 29
F. Chopin: Etiudy
M. Clementi: Gradus ad Parnassum
J.B. Cramer: Etiudy trudniejsze na podwjne dwiki
C. Czerny: Etiudy na lew rk op.399
A. Gazunow: Etiudy op.31
J.N. Hummel: Etiudy op. 125
F. Kalkbrenner: Toccata a
A. Kobylaski: Siedem etiud oktawowych
F. Liszt: Trzy etiudy koncertowe (Il Lamento, La Leggierezza oraz Un Sospiro)
F. Liszt: Dwie etiudy koncertowe (Poszumy lene, Korowd gnomw)
W. Lutosawski: Dwie etiudy
F. Mendelssohn: Etiudy op. 104 bis
64
M. Moszkowski: Etiuda C op. 34 nr 2
E. Neupert: Etiudy
S. Prokofiew: Etiuda C op. 2 nr 4
S. Prokofiew: Etiuda d op. 52
S. Rachmaninow: Etiudy - obrazy
Z. Romaszkowa: Etiudy fortepianowe z. IV, z. V i z. VI
P. Schltzer: Etiudy op. 1
A. Skriabin: Etiudy op. 8
J. Zarbski: Etiudy op.7


J. S. Bach: Toccaty
J. S. Bach: Suity angielskie
J. S. Bach: Partity
D. Scarlatti: Sonaty


L. van Beethoven: Sonaty (A op. 2 nr 2, C op. 2 nr 3, Es op. 7, D op. 10 nr 3, c op. 13, B op.
22, As op. 26, Es op. 27 nr 1, D op. 28, G op. 31 nr 1, d op. 31 nr 2, F op. 54, Fis op. 78, e op.
90)
L. van Beethoven: Wariacje F op. 34
J. Haydn: Sonaten Album (Sonaty) Cz. I - IV (Es nr 1, As nr 8, C nr 42)
65
W. A. Mozart: Fantazja c KV 396
W. A. Mozart: Sonaty ( a KV 310, A KV 331, c KV 457, D KV 576)


A. Albeniz: Suita hiszpaska
B. Bartok: Allegro barbaro
B. Bartok: Burleski op. 8
B. Bartok: Mikrokosmos z. V i z. VI
B. Bartok: Tace rumuskie
J. Brahms: Ballady: g i d
J. Brahms: Capriccio
J. Brahms: Intermezza
J. Brahms: Rapsodia g
P. Czajkowski: Wariacje F
C. Debussy: Arabeska G
C. Debussy: Preludia
C. Debussy: La plus que lente
C. Debussy: Suite bergamasque
M. de Falla: Tace hiszpaskie
G. Faur: Impromptu f op. 31 nr 2; Impromptu As op. 34 nr 3
A. Honegger: Siedem krtkich utworw
F. Liszt: Marzenia miosne
F. Liszt: Roczniki pielgrzymstwa
F. Liszt: Valse - Impromptu
F. Mendelssohn: Fantazja fis
F. Mendelssohn: Rondo capriccioso E op. 14
F. Mendelssohn: Scherzo e
D. Milhaud: Wspomnienia z Brazylii
F. Mompou: Pieni i tace
F. Poulenc: Suita
66
S. Prokofiew: Utwory op. 12
S. Prokofiew: Suita Romeo i Julia op. 75 (fragmenty)
S. Rachmaninow: Humoreska
S. Rachmaninow: Preludia op. 32
S. Rachmaninow: Poliszynel
M. Ravel: Pawana
M. Ravel: Menuet antyczny
M. Ravel: Hommage Haydn
F. Schubert: Impromptu B op. 12; Ges op. 90
R. Schumann: Arabeska
R. Schumann: Intermezza op. 4
R. Schumann: Noveletty op. 21
R. Schumann: Romanse op. 28
R. Schumann: Sceny lene op. 82
R. Schumann: Utwory fantastyczne op. 12
R. Schumann: Wariacje ABEGG op. 1
A. Skriabin: Nokturn op. 5
A. Skriabin: Poemat Fis op. 32
A. Skriabin: Preludia op. 11, op. 16, op. 17, op. 22
A. Skriabin: Preludium i nokturn na lew rk op. 9
B. Smetana: Czeskie tace
H. Villa Lobos: Poliszynel
K.M. Weber: Rondo brillante Es op. 62


G. Bacewicz: Sonatina
67
M. Borkowski: Toccata
T. Baird: Sonatina II
A. Bloch: Wariacje
F. Chopin: Etiudy
F. Chopin: Impromptus
F. Chopin: Mazurki
F. Chopin: Nokturny (b op. 9, g op. 15, H op. 32 nr 1, As op. 32, f op. 55, e op. 72
cis op. posth)
F. Chopin: Polonezy (cis op. 26,B op. 71 nr 2, d op. posth., Ges op. posth., c op. 40)
F. Chopin: Rondo op. 1
F. Chopin: Tarantella
F. Chopin: Wariacje B
F. Chopin F. Liszt: yczenie
J. Ekier: Humoreska
H.M. Grecki: Cztery preludia op. 1
S. Kisielewski: Danse vive
S. Kisielewski: Toccata
S. Kisielewski: Suita
N. Kunik: Miniatury na fortepian lub klawesyn
W. Lutosawski: Dwie etiudy
R. Maciejewski: Tryptyk na fortepian
A. Malawski: Miniatury (cao)
H. Melcer: Nokturny
K. Meyer: Sonata
A. Michaowski: Impromptu
S. Moniuszko H. Melcer: Przniczka
T. Paciorkiewicz: Sonatina
I. J. Paderewski: Introdukcja i toccata
I. J. Paderewski: Kaprys
I. J. Paderewski: Legenda
I. J. Paderewski: Wariacje A
L. Rycki: Trzy tace polskie
M. Spisak: Humoreska
68
M. Spisak: Suita
R. Statkowski: Toccata
K. Szymanowski: Etiuda b op. 4
K. Szymanowski: Mazurki op. 50, op. 62
T. Szeligowski: Gitary z Zalamei
B. Woytowicz: Etiudy
J. Zarbski: Tarantella
J. Zarbski: Les Ross et les Epines
J. Zarbski: Novelette - Caprice


J.S. Bach: Koncerty: d, A
T. Baird: Koncert
B. Bartok: Rapsodia op. 1
L. van Beethoven: Koncerty: C, B, c
C. Debussy: Dwa tace
J. Franaix: Concertino
C. Franck: Les Djinns
E. Grieg: Koncert a
A. Honegger: Concertino
J.N. Hummel: Koncerty: a, h
W.A. Mozart: Koncerty: G KV 453, B KV 456, F KV 459, d KV 466, C KV 467, Es KV 482, D
KV 537, B KV 595
C. Saint - Sans: Koncert F
R. Schumann: Koncertstck G op. 92
D. Szostakowicz: Koncert F op. 102
C.M. Weber: Koncertstck f

69

J.S. Bach: Koncert c
F. Chopin: Rondo C op. 73
C. Debussy: En blanc et noir
F. Liszt: Concerto pathtique
W. Lutosawski: Wariacje na temat Paganiniego
W.A. Mozart: Koncert Es KV 365
F. Poulenc: Koncert
R. Schumann: Andante z wariacjami B op. 46

70

VIII. Komentarz do realizacji programu

Program nauczania przedmiotu gwnego fortepian zosta skonstruowany zgodnie
z zasad kontynuacji procesu nauczania. Zgodnie z ni cay proces nauczania dla drugiego
etapu edukacyjnego wymaga cigego utrwalania i powtarzania posiadanych umiejtnoci
i wiadomoci, ich doskonalenia, poszerzania i wzbogacania o nowe elementy.
Uczniowi naley zapewni warunki niezbdne do realizacji programu nauczania. Sala,
w ktrej odbywaj si zajcia powinna spenia okrelone warunki niezbdne do efektywnej
pracy. Akustyka sali powinna by dobra, bez duego pogosu. Naley zadba o waciwe
owietlenie i wentylacj klasy. Sala powinna by wyposaona w dwa dobrze nastrojone
fortepiany albo fortepian i pianino. Do instrumentw niezbdne s stoki o regulowanej
wysokoci. Wskazane jest, aby w sali znajdowaa si podrczna biblioteka nutowa
i metodyczna, a take metronom. Nauczyciel powinien rwnie mie moliwo korzystania
ze sprztu do nagrywania i odtwarzania. Wan rol w procesie nauczania odgrywa biblioteka
szkolna, zaopatrzona w podstawowe pozycje repertuarowe zawarte w programie nauczania,
pozycje metodyczne, ewentualnie nagrania z zakresu muzyki fortepianowej. W przypadku
braku fonoteki nauczyciel powinien zapewni uczniowi moliwo wsplnego suchania
nagra ucznia oraz innych pianistw i analizowania ich, co stanowi niezbdny czynnik
rozwoju wiadomoci muzycznej.
Zawarte w programie treci nauczania, sposoby ich realizacji oraz osignicia uczniw
zostay ujte w form tabeli. Tabela ukazuje bezporedni zwizek midzy sposobami
realizacji treci nauczania a umiejtnociami uczniw, a poprzez czytelny przekaz pozwala
osobom korzystajcym z programu na atwiejszy odbir zawartych w nim informacji.
Zarwno materia zamieszczony w tabelach, jak i rozkad materiau gam oraz wykaz literatury
fortepianowej podzielone zostay na sze czci, odpowiadajcych kolejnym latom nauki
Podan literatur muzyczn traktowa naley jako propozycj i pomoc przy doborze
repertuaru w celu realizacji treci zawartych w programie. Podstawowym kryterium wyboru
utworw powinny by moliwoci i potrzeby ucznia.
Szybko przyswajania nowych umiejtnoci w zakresie gry na instrumencie uzaleniona
jest od wieku, predyspozycji i zaangaowania ucznia. Indywidualizacja procesu nauczania
sprzyja doborowi metod i materiau nauczania stosownie do moliwoci, upodoba i stopnia
zaawansowania ucznia tak, by umoliwi mu peny i wszechstronny rozwj. Dobr utworw
71
o zrnicowanej problematyce jest niezbdnym elementem wielokierunkowego rozwijania
uzdolnie ucznia na drugim etapie nauczania. Koncepcja programu ma pomc nauczycielowi
w indywidualnym i elastycznym rozplanowaniu pracy z uczniami o rnym poziomie
uzdolnie muzycznych. Naley zadba o to, by ucze zawsze wiczy wiadomie
i celowo, dc do uzyskania oczekiwanego efektu pracy.
Nauczyciel, motywujc ucznia do szybszej i efektywnej pracy, zrealizuje z nim duo
wiksz, ni okrelona wymogami egzaminacyjnymi, ilo utworw w semestrze. Naley
pamita jednak, aby wymagania dostosowywa zawsze do moliwoci ucznia.
Zaangaowani w proces nauczania uczniowie zdolni, stosujc odpowiednie sposoby
wiczenia, mog osiga efekty wiksze od przewidzianych programem.

1349336798fortepian II Program

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1349336798fortepian II Program

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ZESP SZK MUZYCZNYCH IM.

You might also like