Fizyka owiecenia

cz 2
Elektryczno i magnetyzm
od Gilberta do Volty
1600 Gilbert versorium, elektryki, nieelektryki
1629 Cabeo odpychanie elektryczne
1660 Guericke maszyna elektrostatyczna (kula z siarki),
odpychanie elektryczne i przewodzenie
1705 Hauksbee maszyna elektrostatyczna (kula szklana)
1729 Gray ruch elektrycznoci (do okoo 300 m)
1733 Dufay dwa rodzaje elektrycznoci: szklana i ywiczna
1739 Desaguliers przewodniki i izolatory
Waniejsze daty z historii elektrycznoci
1745 Kleist
Musschenbroek butelka lejdejska
Cunaeus
1746 Watson jeden fluid elektryczny
1747 Franklin jeden fluid elektryczny
1759 Symmer dwa fluidy elektryczne
1752 Franklin piorunochron
1775 Volta elektrofor
1785 Coulomb F ~ Q
1
Q
2
/r
2
(1746 Kratzenstein,
1760 D. Bernoulli,
1766 Priestley,
1769 Robison,
1772 Cavendish)
1791 Galvani elektryczno zwierzca
1800 Volta napicie kontaktowy, stos elektryczny
Waniejsze daty z historii elektrycznoci
Pierwsze systematyczne badania naelektryzowania cia
przy uyciu versorium

elektryki
elektryki : bursztyn, gagat, diament, szafir, opal, ametyst,
beryl, kryszta grski, rubin, granat, siarka, aurypigment, szko,
twarda ywica, sl kuchenna, wosk, byszcz antymonu, aun,
mika...

nieelektryki
nieelektryki: wszystkie metale, alabaster, agat, marmur, pery,
ko soniowa, korale, porfir, szmaragd, chalcedon, jaspis,
szmergiel, krwawnik, porfir, krzemie, koci, najtwardsze
drewno (cedr, cyprys, jaowiec)...
William Gilbert
William Gilbert
-
- De magnete (1600)
Wczesne graficzne przedstawienia pola
Wczesne graficzne przedstawienia pola
magnetycznego
magnetycznego
Cabeo (1629)
Rohault (1671)
Lana (1692)
Dalenc (1687)
Vallemont (1696)
Kula z siarki
Guericke (1660)
Kula szklana
Hauksbee (1705)
Maszyny
Maszyny
elektrostatyczne
elektrostatyczne
Rne typy maszyn elektrostatycznych
Prba pomiaru
prdkoci rozchodzenia
si elektrycznoci
Pary 1746 r.
Butelka lejdejska (1745)
Ewald von Kleist (Kamie Pomorski)
Pieter van Musschenbroek
Andreas Cunaeus (Lejda)
Chc Panu opowiedzie o nowym lecz strasznym
eksperymencie, ktrego nie radz prbowa; take ja, ktry
go wykonaem i przeyem dziki asce Boga, nie powtrz
go nawet za cae krlestwo Francji. Prowadziem pewne
badania nad si elektrycznoci i w tym celu zawiesiem na
dwch bkitnych sznurach jedwabnych rur elazn AB,
ktra otrzymywaa elektryczno przez kontakt z kul
szklan obracan szybko wok osi i pocieran przy tym
rkami. Na drugim kocu B wisia swobodnie drut
miedziany, ktrego koniec znajdowa si w okrgej flaszce
szklanej D, czciowo wypenionej wod; trzymaem t
flaszk w swej prawej rce F, a drug rk E staraem si
wydoby iskry z naelektryzowanej rury elaznej.
Musschenbroek do Raumura,
20 stycznia 1746 r.
Nagle moja prawa rka F doznaa tak gwatownego
wstrznicia, e cae moje ciao odczuo to jakby
uderzenie piorunem...do i cae ciao s poraone w tak
straszny sposb, e nie mog tego wyrazi; jednym
sowem, sdziem, e ze mn ju koniec...
Dowiedziaem si tyle o elektrycznoci, e osignem
punkt, gdzie nie rozumiem niczego i niczego nie potrafi
wyjani.
Musschenbroek do Raumura,
20 stycznia 1746 r.
Benjamin Franklin
(1706-1790)
Materia elektryczna skada si z czstek
niezmiernie subtelnych, poniewa moe
przenika przez materi zwyk, nawet
przez najgstsze metale z tak swobod
i atwoci, jakby nie doznawaa
widocznego oporu. Jeli ktokolwiek
wtpiby w to, e materia elektryczna
przenika przez substancj cia,
a rozchodzi si tylko po ich
powierzchniach, to przekona go
prawdopodobnie uderzenie przy
dotkniciu duej naadowanej butelki
lejdejskiej.
Benjamin Franklin, Experiments and Observations on Electricity (1751)
Materia elektryczna rni si tym od materii zwykej, e
czstki tej ostatniej nawzajem si przycigaj, a czstki
pierwszej nawzajem si odpychaj. To wanie powoduje
widoczn rozbieno wypyww elektrycznych. Chocia
czstki materii elektrycznej odpychaj si nawzajem, to
jednak s one silnie przycigane przez kad inn
materi.
Z tych trzech rzeczy: nadzwyczajnej subtelnoci materii
elektrycznej, wzajemnego odpychania si jej czstek
i silnego przycigania midzy nimi i inn materi, wynika,
e jeli przekaza pewn ilo materii elektrycznej masie
materii zwykej o jakiejkolwiek wielkoci czy dugoci (ktra
jeszcze nie posiada w sobie elektrycznoci), to materia
elektryczna rozejdzie si natychmiast rwnomiernie w caej
masie.
Benjamin Franklin, Experiments and Observations on Electricity (1751)
Zatem materia zwyka jest rodzajem gbki dla fluidu
elektrycznego. Gbka nie nasikaaby wod, gdyby czstki
wody nie byy mniejsze ni pory gbki, nasikaaby powoli,
gdyby nie istniao przyciganie midzy czstkami wody
i czstkami gbki, nasikaaby szybciej, gdyby przyciganie
wzajemne midzy czstkami wody nie stawao temu na
przeszkodzie, gdy trzeba uy pewnej siy, aby je od
siebie odczy; wreszcie, nasikanie byoby szybsze,
gdyby zamiast przycigania zachodzio wzajemne
odpychanie midzy czstkami wody, ktre wspdziaaoby
przyciganiu przez gbk. Tak wanie ma si rzecz
z materi zwyk i materi elektryczn.
Benjamin Franklin, Experiments and Observations on Electricity (1751), cd.
Ale materia zwyka zawiera oglnie tyle materii
elektrycznej, ile moe si pomieci w jej substancji. Jeli
doda jej wicej, to nadmiar pozostaje na powierzchni
i tworzy to, co nazywamy atmosfer elektryczn; mwimy
wtedy, e ciao jest naelektryzowane...
Wiemy, e fluid elektryczny jest zawarty w materii zwykej,
poniewa moemy go stamtd wypompowa za pomoc
kuli lub rury. Wiemy, e materia zwyka zawiera tego fluidu
tyle mniej wicej, ile moe go utrzyma, gdy jeli dodamy
go nieco wicej, to nadwyka nie wchodzi do wewntrz
materii, lecz tworzy atmosfer elektryczn. Wiemy wreszcie,
e materia zwyka nie posiada (oglnie) wicej materii
elektrycznej, ni moe zawiera, gdy inaczej czstki
niezwizane odpychayby si wzajemnie, co czyni stale,
gdy maj atmosfer elektryczn.
Benjamin Franklin, Experiments and Observations on Electricity (1751), cd.
Pomidzy rozmaitemi przypuszczeniami o naturze pynu
elektrycznego, dwa s znakomitsze, ktre w cigu tey
nauki suy mog za zasad do wytmaczenia
rozmaitych elektrycznych objawie. Pierwsze podug
Franklina odnosi si do tego pocztku, e ciaa mog
przyj wicy elektrycznoci anieli do nasycenia ich
doskonaego potrzeba, przeto oka znaki dziaania
wolnego pynu przez nadmiar czyli w stanie dodatnim;
mog znowu mie go mniy a wtenczas s
naelektryzowane przez ubyt czyli e s w stanie ujemnym.
Przypuszczenie to jakkolwiek naturalne, niewystarcza
niekiedy na wytmaczenie rozmaitych zdarze
przycigania i odpychania i dla tego kadniemy tu podug
myli Symmera drugie mniemanie o naturze tego pynu.
Jan Wolski - Fizyka stosownie do teraniyszego stanu wiadomoci
krtko zebrana, Warszawa, 1817
Podug niego ziawienia elektryczne s skutkiem
rozkadu materyi elektryczny naturalnie w ciaach
zawarty. Ta materya skada si z dwch osobnych
pocztkw materyalnych, jey pyn udzielny, tworz te
dwa pocztki, razem zczone moc powinowactwa
albo attrakcyi wzajemny, ale mog je znowu
rozcza jeden od drugiego, rne nasze processa
z ciaami: wtenczas ciao zostawszy przy jednym tylko
z tych pierwiastkow, dodatnim lub ujemnym, czyli jak
inni nazywaj przy elektrycznosci szklanny lub
smolny, okazuje znaki wolnego pynu.
Jan Wolski - Fizyka stosownie do teraniyszego stanu wiadomoci
krtko zebrana, Warszawa, 1817
Siodmy iest piorun: iest exchalacya gorca, sucha, tga,
zpieka zapalona chmur rozrywaica, y z impetem z niey
wypadaica. Piorunow iest rozmaita dzielno y skutek; iedne
zoto tylko smol y topi, drugie elazo lub inne metale. Iedne
pal, drugie tylko rozwalai y smol. Te rzeczy twarde krusz,
inne rzeczy midkie niszcz, likwory wysuszai. Co wszystko
pochodzi z ronicy chumorow, waporow y exchalacyi ziemnych,
ktore wedug wrodzonej ntury, sympatyi lub antypatyi skutki
sprwui.
Sposoby uchronienia si piorunu s rone. Od tych ktore
czasem pochodz z nsania od Mocarstwa nad powietrzem, to
iest biesa, chwalebne s krzyem S. egnania, wod wicon
kropienia, ziela wiconego kurzenie, gromnic palenie,
dzwonienie, modlitw do tego sucych mowienie, Switych
Paskich, Anioow dobrych wzywanie, iko wiksz moc nad
stworzeniem maicych, nieli bies dokzywa moe. Gdy bies
rzeczy Swiconych przez wezwanie Imienia Boskiego, iko
przeciwny chwale Boskiey, onych si wzdryga y moc traci...
Od tych za piorunow, ktore pochodz z nturalnych
dyspozycyi atmosfery, su te niektore nturalne sposoby.
Iko to zchronienie si od wydmuchu wiatru. Gdy piorun z
impetem wiatru leci. Dzwony, z armat strzelania chukiem swoim
kommocy czynic powietrza, rozrzywai chmury y rozpdzai.
Niektorzy nturalistowie swiadcz i skora cielcia morskiego,
laur, kmie Hyacyntowy przez antypaty z piorunem, od niego
broni. Atoli wicey dufa naley Switociom. Daleko wicey
alowi serdecznemu z grzechy z aktem mioci Boskiey
zczonemu dysponuycemu grzesznika w niebezpieczestwie
mierci.
A nayskutecznieyszy sposob iest niebania si piorunu, wolne
sumnienie od grzechu cikiego y gotowo n mier. Gdy
iko zoczyca susznie si mierci, y (iko mowi) cienia swego
si boi, a niewinny na adne postrachy ludzkie nie dba. Tk
przez sk Bosk zczony z Bogiem iedynie ndziei w Bogu
pokdaic, choby si wiat wali, nturaln boian zwycia
mocnieysz duszy potency.
Abb
Abb

Nollet
Nollet
o elektryczno
o elektryczno

ci i magnetyzmie
ci i magnetyzmie
Abb
Abb

Nollet
Nollet
o elektryczno
o elektryczno

ci i magnetyzmie
ci i magnetyzmie
Abb
Abb

Nollet
Nollet
o elektryczno
o elektryczno

ci i magnetyzmie
ci i magnetyzmie
Abb
Abb

Nollet
Nollet
o elektryczno
o elektryczno

ci i magnetyzmie
ci i magnetyzmie
Pole elektryczne wedug
Johna Cantona (1766)
Ilustracja teorii wypyww
Nolleta (1750)
Pole elektryczne wedug
Giambattisty Beccarii (1772)
Przyrzd Johna Robisona
do pomiaru siy elektrycznej
(1769)
Przyrzd Musschenbroeka do
pomiaru siy magnetycznej
(1754)
Pierwsze
Pierwsze
elektroskopy ze skal
elektroskopy ze skal

Bennet (1786)
Nollet (1747)
Henley (1772)
Pr
Pr

by kwantyfikacji elektryczno
by kwantyfikacji elektryczno

ci
ci
Czego miar jest kt rozwarcia listkw elektroskopu?
Jaki ma on zwizek z miarami wydajnoci maszyn
elektrostatycznych?
dugo najduszej wydobywanej iskry,
powierzchnia szka podlegajcego tarciu na jeden obrt koa maszyny,
dugo standardowego drutu stapianego przez wyadowanie butelki
lejdejskiej naadowanej przez maszyn,
liczba n obrotw koa maszyny potrzebnych do naadowania rnych
obiektw do tego samego stopnia
Powoli przekonano si, e kt jest miar wysokoci
elektrycznoci, albo napicia T, natomiast n jest miar
iloci adunku Q
Q
Q
=
=
C T
C T (prawo Volty)
Charles
Charles
-
-
Augustin Coulomb
Augustin Coulomb
(1736
(1736
-
-
1806
1806
)
)
Waga skrce Coulomba (1785)
Henry Cavendish
(1772)
Daniel Bernoulli
(1760)
Wyniki Coulomba zostay zaakceptowane bez
zastrzee tylko we Francji. Tam te Poisson (1811)
poda matematyczn posta elektrostatyki.
W innych krajach na og uznawano, e wnioski
Coulomba s nieuzasadnione i wynikaj z uycia mao
zbadanej wagi skrce.
Przeciwko prawu 1/r
2
wypowiadali si midzy innymi
Alessandro Volta i Christian Oersted. Publikowane byy
wyniki majce wiadczy o tym, e sia oddziaywania
midzy adunkami jest typu 1/r.
Jeszcze w 1836 r. William Harris ogosi
w Philosophical Transactions prac, w ktrej twierdzi,
e jego pomiary wykazuj nieprawdziwo prawa
Coulomba.
Elektryczno
Elektryczno

zwierz
zwierz

ca
ca
Luigi Galvani (1737-1798)
De viribus electricitatis in motu
musculari (1791)
Zgodnie z dotychczas
poznanymi i zbadanymi
faktami, jest, jak sdz, pewne,
e wewntrz zwierzcia
znajduje si elektryczno,
ktrej za Bertholonem i innymi
pozwalam sobie nada nazw
elektryczno zwierzca...
Odkrycie zostao dokonane tak. Robiem sekcj aby,
spreparowaem j tak, jak przedstawia rysunek
i pooyem na stole, na ktrym staa maszyna
elektryczna. Gdy jeden z moich pomocnikw
przypadkiem dotkn kocem skalpela bardzo lekko
wewntrznych nerww udowych aby, wszystkie
minie staww zdaway si kurczy kilkakrotnie, jakby
byy opanowane przez gwatowne skurcze. Innemu
pomocnikowi, ktry nam towarzyszy
w dowiadczeniach
z elektrycznoci, wydawao
si, e zauway, i nastpio
to podczas wydobywania
iskry z maszyny.
Galvani, De viribus electricitatis...(1791)
Zdziwiony tym nowym zjawiskiem zwrci mi na to
uwag, kiedy miaem zupenie inne zamiary i byem
pogrony w mylach.
Ogarn mnie wtedy wielki
zapa, eby to sprawdzi
i zbada.
Dotykaem wic kocem
noa tego lub innego nerwu
udowego, a w tej samej
chwili jeden z pomocnikw
wydobywa iskr z maszyny...
Galvani, De viribus electricitatis...(1791)
Przypuszczajc, e moe te ruchy mogy by
spowodowane nie przez iskr, lecz raczej przez
dotknicie noa, dotykaem noem tych samych
nerww w innych abach i to mocniej, ale wtedy, gdy
nikt nie wydobywa iskier. Nie udao si jednak
zobaczy adnych ruchw. Doszedem wic do
przekonania, e pewnie do wywoania zjawiska
potrzebne jest jednoczesne dotknicie noem i iskra.
Zabralimy si do
zbadania tego zjawiska...
i odkrylimy, e naley je
przypisa rozmaitym
czciom skalpela, za
ktre trzymao si go
palcami...
Galvani, De viribus electricitatis...(1791)
Franz Anton Mesmer
Franz Anton Mesmer
-
-
magnetyzm zwierz
magnetyzm zwierz

cy
cy
Alessandro Volta (1745-1827)
Elektrofor (1775)
Jakie jest paskie zdanie o domniemanej elektrycznoci
zwierzcej? Co do mnie, to od duszego czasu jestem
przekonany, e dziaanie to ma swoje rdo pierwotne
w metalach stykajcych si z wilgotnymi ciaami lub
z sam wod. Dziki temu zetkniciu fluid elektryczny
w ciaach wilgotnych jest party najpierw przez owe
metale, przez jeden mniej, przez drugi wicej (najwicej
przez cynk, najmniej przez srebro). Jeli wwczas
przyoy nieprzerwany dobry przewodnik, to fluid
zostaje wprowadzony w obieg. Jeli nerwy udowe
spreparowanej aby stanowi jakkolwiek cz tego
przewodzcego obwodu, ...to minie lub posuszne
nerwom czonki zostaj wprowadzone w drgania...
Alessandro Volta, List do Antonio Marii Vassalliego, Giornale Fisico-medico (1794)
Jeeli zamiast nerww sucych do ruchw,
w obwodzie przewodzcym znajduj si nerwy
smakowe lub wzrokowe, to zostaje wzbudzone
odpowiednie odczucie smaku lub wiata, a te odczucia
i te ruchy s tym ywsze, im oba uyte metale s
bardziej od siebie oddalone liczc w poniszym
porzdku: cynk, cynfolia, cyna zwyka w pytach, ow,
elazo, mosidz i brz o rnym skadzie, mied,
platyna, zoto, srebro, rt, grafit z owka...Jest
zupenie oczywiste, e wszystko tu zaley od metali
i od rnego ich skadu, poniewa eby dowiadczenie
si udao, oba metale musz koniecznie by
niejednakowe. Zamiast wic mwi o elektrycznoci
zwierzcej, miaoby si rwne prawo nazywania jej
elektrycznoci metaliczn...
Alessandro Volta, List do Antonio Marii Vassalliego, Giornale Fisico-medico (1794)
Alessandro Volta (1745-1827)
Pierwsza bateria elektryczna
Eksperymenty ze
Eksperymenty ze
stosem Volty (1803)
stosem Volty (1803)
Stos Volty (1800)
Stos Volty (1800)
Alessandro Volta, List do Sir Josepha Banksa, 20 III 1800 r. (Phil. Trans. 1800)
Po duszym milczeniu, ktrego nie staram si
usprawiedliwi, mam przyjemno przekaza panu, a przez
pana - Towarzystwu Krlewskiemu, pewne uderzajce
wyniki, jakie uzyskaem przeprowadzajc dowiadczenia
nad elektrycznoci wywoan przez zwyke zetknicie
metali rnego rodzaju, lub nawet przez kontakt innych
przewodnikw, take rnych od siebie, czy to ciekych, czy
zawierajcych tylko jak wilgo, ktrej zawdziczaj swe
przewodnictwo. Najwaniejszym z tych wynikw,
obejmujcym praktycznie wszystkie pozostae, jest
zbudowanie przyrzdu, ktry przez swe dziaanie, to jest
przez uderzenia, ktre wywouje w rkach itd., przypomina
butelk lejdejsk, lub raczej sabo naadowan bateri
elektryczn, ktry jednak dziaa nieprzerwanie, albo, e jego
adunek odnawia si samorzutnie po kadym wyadowaniu;
Alessandro Volta, List do Sir Josepha Banksa, 20 III 1800 r. (Phil. Trans. 1800)
przyrzd ten - inaczej mwic - ma adunek niewyczerpany
albo powoduje nieprzerwane dziaanie na fluid elektryczny,
ale poza tym rni si cakowicie od butelki lejdejskiej czy
baterii, zarwno przez to waciwe mu nieustanne dziaanie,
jak i przez to, e zamiast skada si jak zwyke butelki
i baterie elektryczne z jednej lub wielu pyt izolujcych
w postaci cienkich warstw cia uznanych za elektryki,
a oboonych przewodnikami, czyli ciaami nazywanymi
nieelektrykami - jest zbudowany wycznie z tych ostatnich,
wybranych spord najlepszych przewodnikw, ktre
wedug powszechnego przekonania s najbardziej odlege
od natury elektrycznej. Tak, przyrzd, o ktrym mwi
i ktry niewtpliwie pana zadziwi, jest tylko zestawieniem,
w okrelonym porzdku, pewnej liczby dobrych
przewodnikw rnego rodzaju...
Przygotowuj sobie kilka tuzinw maych okrgych
pytek lub krkw z miedzi, mosidzu lub lepiej
srebra, okoo cala rednicy (np. monet) i rwn liczb
pytek z cyny, albo lepiej z cynku, o podobnej wielkoci
i ksztacie...Przygotowuj oprcz tego dostatecznie
duo krkw z tektury, skry lub innego porowatego
materiau, zdolnego do pobrania i utrzymania duej
iloci wody, ktr krki musz by dobrze
nasiknite, aby si dowiadczenie udao. Te krki,
ktre nazywam wilgotnymi, czyni nieco mniejszymi
ni pytki metalowe, eby nie wystaway poza nie,
kiedy zostan midzy nie woone.
Kad wic poziomo na st lub na inn podstaw jedn
z pytek metalowych, np. srebrn, na niej kad cynkow,
a na t jedn z pytek wilgotnych, potem drug srebrn, kolejn
cynkow, na ktr kad znw pytk wilgotn. Postpuj dalej
w taki sam sposb, to znaczy skadam zawsze pytk srebrn
i cynkow, to jest zawsze srebro na dole, a cynk na grze lub
odwrotnie, zalenie od tego jak rozpoczem, i kadc midzy
kad par pytk wilgotn postpuj tak, aby z wielu takich
piter zbudowa stos tak wysoki, jaki moe si utrzyma nie
upadajc. Gdy ju jest tak wysoki, e zawiera 20 do 30 piter,
czyli par metali, moe ju nie tylko powodowa wychylenia
o ponad 10 do 15 stopni w elektrometrze Cavallo, adowa
kondensator przez proste zetknicie, tak e wydaje iskry itd.,
ale i palcom, ktre dotykaj takiego stosu na obu kocach, to
jest przy podstawie i wierzchoku, udziela jednego lub kilku
drobnych uderze, ktre si powtarzaj przy ponawianym
dotkniciu; kade z tych uderze jest podobne do tego jakie
daje sabo naadowana butelka lejdejska...
Andreas Jaszlinsky
Andreas Jaszlinsky
,
, Institutiones physicae pars prima,
seu Physics generalis
,
,
Trnava
Trnava
1756
1756
Wielka maszyna elektrostatyczna Van Maruma (1799)
Michael Klaus - Naturalis Philosophiae seu Physicae Tractatio altera, Wiede 1756 r.
Pierwsze podrczniki fizyki
po polsku
W drugiej poowie XVIII wieku pojawiy si pierwsze
oryginalne podrczniki fizyki w jzyku polskim
Samuel Chrcikowski - Fizyka dowiadczeniami potwierdzona, albo
dowiadczenia fizyczne..., Warszawa 1764
Jzef Rogaliski - Dowiadczenia skutkw rzeczy pod zmysy podpadajcych...,
Pozna 1765 (Ks. 1), 1767(Ks. 2), 1770 (Ks. 3), 1776 (Ks. 4)
Jzef Herman Osiski - Fizyka dowiadczeniami potwierdzona, Warszawa 1777
Jzef Lisikiewicz - Fizyka czyli wiadomo natury i skutkw rzeczy pod zmysy
podpadajcych..., Sandomierz 1779 (Ks. 1), 1781 (Ks. 2)
Jan Micha Hube - Wstp do fizyki dla szk narodowych, Warszawa 1783
Jan Micha Hube - Fizyka dla szk narodowych. Cz I. Mechanika, Krakw
1792
oraz tumaczenia
Fizyka Jana Polikarpa Erxlebena..., tum. Andrzej Trzciski, Krakw 1788
Traktat pocztkowy czyli pocztki fizyki... Maturyna Jakoba Brissona, tum.
Wincenty Choynicki, Wilno 1800
J J zef Herman zef Herman Osi Osi ski ski, , Fizyka dowiadczeniami potwierdzona, , Warszawa, 1777 Warszawa, 1777
Jzef Herman Osiski,
Fizyka
dowiadczeniami
potwierdzona,
Warszawa, 1777