Dictaat Bouwfysica Bouwfysica formuleblad Pagina 1 van 5

Warmtestroom dichtheid (q
c
):

q
c
= a
c
x (T
1
T
2
) [W/m
2
]

q
c
: de warmtestroomdichtheid in W/m
2

a
c
: warmte overgang cofficint in w/m
2
.K
T
1
-T
2
: temperatuursverschil in
o
C of K

Warmtestroomdichtheid straling (q
s
):

q
s
= . 56,7x10
-9
. T
4
[W/m
2
]

q
s
: warmtestroomdichtheid van de afgegeven straling [W/m
2
]
: emissie cofficint van het materiaal oppervlak
(0,9 a 0,95 voor de meeste bouwmaterialen)
T
4
: de absolute temperatuur in K (C + 273) tot de macht 4

Warmtetransport door straling (q
s
):

q
s
= a
s
. (T
1
T
2
) [W/m
2
]

q
s
: warmte transport door straling [W/m
2
]
a
s
: warmte overgang cofficint voor straling in w/m
2
.K (normaal 4,7 a 5,2 W/m
2
.K)
T
1
-T
2
: temperatuursverschil in
o
C of K

Warmte overdracht door straling van twee evenwijdige vlakken (netto stralingsoverdracht):

q
s
=
1
.
2
. 56,7x10
-9
. (T
1
4
T
2
4
) [W/m
2
]

1
-
1
.
2
+
2 .

q
s
: netto straling overdracht [W/m
2
]
: emissie cofficint materiaal oppervlak 1 en 2
T
1
, T
2
: temperatuur in K van oppervlak 1 en 2

Warmte weerstand (R):

R = d/ [m
2
.K/W]

R : warmteweerstand van een laag [m
2
.K/W]
d : dikte van het material [m]
: warmtegeleiding coefficient

Warmte weerstand van een constructie = R waarde per laag
Warmte weerstand spouw = 0,17 m
2
.K/W

Warmtestroom door een laag (q):

q = T / R [W/m
2
] q = U . T [W/m
2
]

q : warmtestroomdichtheid [W/m
2
] U=warmtedoorgangs-
T : het temperatuur verschil over de beschouwde constructie cofficint [W/m
2
K]
R : warmteweerstand van een laag [m
2
.K/W]




Dictaat Bouwfysica Bouwfysica formuleblad Pagina 2 van 5
Warmte weerstand incl. warmte overgangsweerstanden constructie (R
l
):

r
e
: 0,04 m
2
K/W (overgangsweerstand buiten)
r
i
: 0,13 m
2
K/W (overgangsweerstand binnen)

R
l
= r
i
+ R
c
+ r
e
[m
2
.K/W]



Temperatuursprong over een laag (T
n
):

T
n
= R
n
/R
l
. T [C]

T
n
: temperatuursprong over een laag in C
R
n
: warmte weerstand van een laag [m
2
.K/W]
R
l
: warmteweerstand constructie (lucht-lucht) [m
2
.K/W]
T

: temperatuurverschil lucht beide zijde constructie

Warmte accumulatie van een constructie laag (Q):

Q = p . c . d . T [J/m
2
]

Q : de hoeveelheid warmte die per m2 in de constructielaag is geaccumuleerd
p : volumieke massa materiaal [kg/m
3
]
c : soortelijke warmte [J/kg.K]
d : dikte laag [m]
T : temperatuurstijging die een laag heeft ondergaan
(Verschil tussen de buitentemperatuur - gem. temperatuur hart van de laag)

Berekenen tijd die nodig is voor het opwarmen van een constructie:
= Q/q [sec]

: (tou) benodigde tijd voor opwarming constructie [sec]
Q : de hoeveelheid warmte die per m2 in de constructielaag is geaccumuleerd
q : warmtestroomdichtheid [W/m
2
]

Uitzettingen door temperatuurspanningen (L):

L = a . T . L [m]

L : lengte verandering in meters
a : lineaire uitzetting cofficint [m/m.K]
T

: temperatuurverschil lucht beide zijde constructie (bovenzijde of onderzijde)
L : lengte materiaal [m]

Warmte doorgangscofficint (U):

U = 1/R
l
[W/m
2
.K]

U : warmte doorgangscofficint [W/m
2
.K]
R
l
: warmteweerstand constructie (lucht-lucht) [m
2
.K/W]




Dictaat Bouwfysica Bouwfysica formuleblad Pagina 3 van 5
Gemiddelde warmte doorgangscofficint (U) bij een samengestelde constructie:

U = U
1
.A
1
+ U
2
.A
2
[W/m
2
.K]
A .
U : warmte doorgangscofficint [W/m
2
.K]
U
1,2
: warmte doorgangscofficint per oppervlak [W/m
2
.K]
A
1,2
: oppervlakte deel [m
2
]
A : totale oppervlakte [m
2
]

Waterdampspanning (p) volgens de wet van Boyle-Gay Lussac:

P = (m/V).R.T [Pa]

p : waterdampspanning in Pa
m : massa van een gas in kg
V : volume in m
3

R : specifieke gasconstante in J/kg.K (waterdamp: 462 J/kg.K)
T : absolute temperatuur in K

c = m/V -> p = c . R . T [Pa]
c : concentratie kg/m
3


Berekening maximale dampspanning (p
max
):

p
max
= 100exp (18,956 (4030,18/T+235)) [Pa]

p
max
: maximale dampspanning bij een bepaalde temperatuur
T : temperatuur C

Relatieve vochtigheid ():

= p/p
max
x100% [%]

: relatieve vochtigheid in %
p
max
: maximale dampspanning bij een bepaalde temperatuur

Waterdampconcentratie (c):

c = P/n.V [gr/m
3
]

c : toename van de waterdampconcentratie in de binnenlucht [gr/m
3
]
P : de waterdamp productie in g/h
n : ventilatie voud in h
-1
(het aantal malen per uur dat de lucht wordt vervangen]
V : volume van de ruimte in m
3


Verhoging van de dampspanning (p):

p = c . R . T

c : toename van de waterdampconcentratie in de binnenlucht [gr/m
3
]
R : specifieke gasconstante in J/kg.K (waterdamp: 462 J/kg.K)
T : absolute temperatuur in K




Dictaat Bouwfysica Bouwfysica formuleblad Pagina 4 van 5
Hygroscopisch vochtgehalte in een materiaal:

Hygroscopisch vocht = (stijging vochtgehalte/100) . A . d [m3]

Stijging vochtgehalte/100 : interpoleren indien nodig in tabel
waarde A B x (verschil tabel waarde A gevraagde waarde) = .. + waarde A
tabel waarde A-B
A : oppervlakte [m
2
]
d : dikte van het materiaal [m]


Oppervlakte temperaturen (T
io
):

T
io
= T
i
(r
i
/R
l
) . (T
i
T
e
) [C] T
eo
= T
io
(R
c/
R
l
) . (T
i
T
e
) [C]

T
io
: temperatuur binnenoppervlak [C] T
eo
: temperatuur buitenoppervlak [C]
r
i
: overgangsweerstand binnen [m
2
.K/W] R
c
: warmte weerst. constr. [m
2
.K/W]
R
l
: warmteweerstand constructie [m
2
.K/W]
T
i
: temperatuur binnen [C]
T
e
: temperatuur buiten [C]


Temperatuur factor (f):

f = T
io
- T
e

T
i
- T
e

f : temperatuur factor (woningen 0,65, kantoren 0,5)
T
io
: temperatuur binnenoppervlak [C]
T
i
: temperatuur binnen [C]
T
e
: temperatuur buiten [C]


Dampdiffusieweerstand / weerstand tegen damptransport (R
d
):

R
d
= 5,3x10
9
. . d [m/s]

R
d
: dampdiffusieweerstand in [m/s]
: mu-waarde betreffende materiaal
d : dikte [m]


Waterdamptransport (g):

g = p/R
d
. 1000 [g/m
2
.s]

g : waterdamptransport [g/m
2
.s]
p : verschil in waterdampspanning (p = p
i
p
e
) [Pa]
R
d
: dampdiffusieweerstand in [m/s]
1000 : overgang van kg/m
2
.s naar g/m
2
.s




Dictaat Bouwfysica Bouwfysica formuleblad Pagina 5 van 5
Waterdamptransport door constructie in zomer of winter (g)

g = p . . 1000 . 60 . 24 . 60 . 60(winter) of 90(zomer)
5,3x10
9
. . d
.


g : waterdamptransport [g/m
2
.s]
p : verschil in waterdampspanning (p = p
i
p
e
) [Pa]
: mu-waarde betreffende materiaal
d : dikte [m]
1000 : overgang van kg/m
2
.s naar g/m
2
.s
60.24.60: factor tijd
60 : factor winter
90 : factor zomer

In- of uitgaande waterdamp (g
in
/ g
uit
):

g
in =
p . . 1000 . 60 . 24 . 60 . 60(winter) of 90(zomer)
5,3x10
9
. . d


Bepaal eerst het punt in de tabel waarbij condensatie optreedt (T
condens
en P
condens
). Alle .d
waarde boven het condenspunt is uitgaande vochtstroom, alles daaronder ingaand.
p : P
max
bij condensatie punt P
w
buitenlucht [Pa]
.d : u.d waarde boven het condensatie punt


g
uit =
p . . 1000 . 60 . 24 . 60 . 60(winter) of 90(zomer)
5,3x10
9
. . d


p : P
w
buiten lucht - Pmax

bij condensatie punt [Pa]
.d : u.d waarde onder het condensatie punt

Condensatie/droging:

g
zomer
= g
uit
+ g
uit
g
winter
= g
in
- g
uit

Constructie natter of droger

g
condens
= g
winter
g
zomer
[g/m2 per seizoen]



Stralingsoppervlak radiator:

T
res
= (T
lucht
+ T
straling
)/2

T
straling
= (T
muur
x A
muur
) + (T
glas
x A
glas
) + (T
rad
x A
rad
)
A
totaal
.