Pieter Vliegenthart Kathleen Lotze

3386325 Geschiedenis medialandschap

Aantal woorden: 1849.

In dit paper zal aan de hand van een analyse van een aflevering van het tijdschrift
Cinema en Theater onderzocht worden hoe dit blad zich verhoudt tot de Interactive
Fandom gerichte tijdsschriftformule, zoals omschreven door Marsha Orgeron in You Are
Invited to Participate: Interactive Fandom in the age of the Movie Magazine. Tevens zal
onderzocht worden wie de beoogde doelgroep(-en) van het tijdschrift waren, en welke
vormen van openbaarheid het tijdschrift mogelijkerwijs faciliteerden.
Om deze vragen te kunnen beantwoorden is het eerst belangrijk te weten wat
Marsha Orgeron bedoeld met Interactive Fandom. In haar artikel You Are Invited to
Participate: Interactive Fandom in the age of the Movie Magazine
1
, onderzoekt Orgeron
hoe de movie magazines in het begin van de twintigste-eeuw hun ideale doelgroep
construeerden. De bladen probeerden een interactieve fan-cultuur te ontwikkelen,
waarbij het doel was toeschouwers van celebrity cultuur te transformeren tot
deelnemers in celebrity cultuur.
2
Om dit te bereiken, promoten de tijdschriften het
concept van interactiviteit. De bladen probeerde de passieve toeschouwer om te vormen
tot een actieve lezer die brieven verstuurden, vragen stelden, mee deed aan prijsvragen
en talentenjachten. Dit alles had voornamelijk een commercieel karakter, waarbij
getracht werd de toeschouwer niet enkel de rol van consument te bieden, maar als actor
te zien die werd aangemoedigd om gedachten, fotos en ideen naar een remote public
sphere te sturen.
3

Zoals omschreven door Marsha Orgeron
4
hanteerden publicisten en
adverteerders drie duidelijke strategien om hun lezers te activeren. Ten eerste werden
de lezers aangemoedigd zichzelf te zien als waardevolle critici en correspondenten,
wiens meningen grote invloed konden hebben op de media industrie. Ten tweede werd
zelfverbetering continue gepropageerd. Als laatste duidelijke strategie schreven de

1
Marsha Orgeron, You Are Invited to Participate: Interactive Fandom in the age of the
Movie Magazine Journal of Film and Video 61, no. 3 (2009)
2
Idem, 4.
3
Idem, 5.
4
Ibidem.

bladen vele prijsvragen uit, waarbij de magazines het motto meedoen is belangrijker
dan winnen hanteerden.

In dit paper is het weekblad Cinema en Theater onderzocht, een populair tijdschrift voor
film en theaterliefhebbers. Voor de analyse is gebruik gemaakt van een uitgave uit
1929.
5
Wanneer we deze uitgave analyseren, valt op dat Cinema en Theater voor het
merendeel reviews bevat van films en theaterstukken. In tegenstelling tot de Interactive
Fandom bij de Amerikaanse bladen, worden de persoonlijke levens van acteurs en
actrices nauwelijks belicht. Het tijdschrift lijkt zich minder op Celebrity Cultuur te
richtten dan zijn buitenlandse gelijken. Toch zijn er enkele elementen te vinden die
omschreven worden door Marsha Orgeron in haar artikel over Interactive Fandom.
Een belangrijk aspect van Interactive Fandom is volgens Orgeron het
aanmoedigen van lezers om meer te zijn dan passieve toeschouwer. Dit wordt in de
Amerikaanse bladen onder andere gedaan door het stimuleren van correspondentie
naar filmsterren. In Cinema en Theater is een rubriek genaamd filmenthousiasten
aanwezig, waarbij adressen van filmsterren gegeven worden. Tevens behandeld de
redactie vragen van lezers over beroemdheden, en roepen ze impliciet op om vooral te
schrijven naar de beroemdheden, zoals duidelijk wordt uit onderstaand voorbeeld:

U moet heusch nog een beetje geduld oefenen. Filmartisten zijn vaak maanden
lang op reis en hebben dan geen tijd om hun correspondentie te beantwoorden. Als u
niet vergeten hebt een antwoordcoupon in te sluiten, zult u zeker de foto voorzien van
een handteekening terug ontvangen. Het adres van Greta Garbo is:
MetroGoldwynMayer tudio,Culver City, Caliiornie .
6


Zoals duidelijk wordt in dit citaat, wekt de redactie de illusie dat schrijven naar
filmsterren een nuttige bezigheid is, en correspondentie doorgaans wordt beantwoord
door de beroemdheid. Op deze wijze tracht de redactie de lezer te binden aan het
tijdschrift, en tevens van een passieve lezer een actieve fan te maken die deelneemt aan
Celebrity Cultuur.

5
Het weekblad Cinema en Theater 262, 1929.
6
Idem, 21.
Naast de impliciete aanmoediging van de redactie om actief te worden binnen het
Interactive Fandom, maken adverteerders ook gebruik van aansporingen. Zo biedt een
fabrikant van schoonheidsproducten een coupon aan welke ingevuld opgestuurd dient
te worden naar de fabrikant om meer informatie te verkrijgen.
7
.
De advertentie over schoonheidsproducten brengt ons direct bij een andere door
Marsha Orgeron omschreven strategie om de lezers te activeren: het propageren van
zelfverbetering. In de geanalyseerde aflevering staan 3 advertenties over
schoonheidsproducten, en een uitgebreid artikel over hoe het huwelijk geconsumeerd
dient te worden. Deze advertenties richten zich alle expliciet op het verkopen van
schoonheidsproducten, waardoor de lezer bijvoorbeeld een jeugdiger voorkomen kan
verkrijgen.
8
Het artikel over het huwelijk geeft tips over hoe men een goede echtgenote
kan zijn, en haar man tevreden kan houden.
De hierboven omschreven advertenties en het artikel, propageren wel
zelfverbetering, toch doen ze dit minder expliciet dan de Amerikaanse bladen zoals
omschreven door Orgeron. In de advertenties in bijvoorbeeld Motion Picture Classic
9

wordt actief opgeroepen om vragen in te sturen naar een beauty expert, welke met
passend advies komt. Op deze manier worden lezers actief betrokken bij de kwesties,
terwijl in de Nederlandse advertenties slechts het product wordt aangeprezen.
Een ander groot verschil is dat in de Amerikaanse advertenties de
cosmeticaproducten worden aangeprezen om bijvoorbeeld een schoonheidswedstrijd te
winnen. Hiermee wordt dus geprobeerd de lezer het schoonheidsmiddel aan te smeren,
en ze actief te laten zijn in een schoonheidswedstrijd. Het doel hiervan is de lezer uit de
passieve rol te halen en daadwerkelijk deel te laten nemen aan de Celebrity Cultuur. Bij
de Nederlandse advertenties is van deze activatie geen sprake.
Een andere manier om lezers te activeren is zoals omschreven in het artikel van
Orgeron door het uitschrijven van prijsvragen. In deze specifieke uitgave lijkt hier geen
sprake van te zijn.


7
Het weekblad Cinema en Theater 262, 1929, 31.
8
Idem, 2.
9
Marsha Orgeron, You Are Invited to Participate: Interactive Fandom in the age of the
Movie Magazine Journal of Film and Video 61, no. 3 (2009), 4.

Om de beoogde doelgroep van het tijdschrift Cinema en Theater in kaart te brengen, zijn
alle advertenties in deze specifieke oplage gecategoriseerd. Door vast te stellen op welk
publiek de advertenties gericht zijn, kan er een indicatie gegeven worden van de
waarschijnlijk beoogde doelgroep.
In nummer 262 van Cinema en Theater zijn 29 advertenties afgedrukt. Zes
advertenties behoren in de rubriek cosmetica en schoonheidsproducten, drie
advertenties behoren in de categorie lifestyle, elf advertenties gaan over film en theater
en 9 advertenties gaan over danslessen.
Bijna alle advertenties zijn uitsluitend gericht op de vrouwelijke lezer, zoals
bijvoorbeeld omschreven in een advertentie betreffende borduurwerk: Alleraardigst
voor elke dame.
10
We kunnen dus naar aanleiding van deze analyse concluderen dat de
beoogde doelgroep jongvolwassenen en volwassen vrouwen betreft.
Bij de Amerikaanse tijdschriften wordt getracht een actief lezerspubliek te
construeren welke in de veronderstelling leeft deel uit te maken van de Celebrity
Culture, en actief is met participeren in correspondentie, prijsvragen en
schoonheidswedstrijden. Tevens wordt het publiek in het Interactive Fandom de illusie
voorgehouden dat hun mening er wat toe doet en hun doen en laten direct invloed
heeft op het leven van de celebraties
11
.
Zoals uit de analyse is gebleken lijkt de doelgroep van de Amerikaanse
filmtijdschriften anders te zijn dan die van het weekblad Cinema en Theater. De
doelgroep lijkt wel uit enkel vrouwen te bestaan, maar bij de Amerikaanse bladen is
sprake van een veel verder gevorderde Interactive Fandom. In het weekblad Cinema en
Theater wordt de lezer veel minder actief betrokken bij de Celebrity Culture dan het
geval is bij de Amerikaanse bladen.

Eerder in dit paper wordt het begrip public sphere genoemd. In deze analyse zouden
wij eveneens onderzoeken hoe de Amerikaanse en Nederlandse filmbladen eventueel
een publieke sfeer zouden faciliteren. Om dit te kunnen onderzoeken, is het eerst
belangrijk te weten wat met publieke sfeer wordt bedoeld.

10
Het weekblad Cinema en Theater 262, 1929, 19.
11
Marsha Orgeron, You Are Invited to Participate: Interactive Fandom in the age of the
Movie Magazine Journal of Film and Video 61, no. 3 (2009), 7, 15-16.

Jrgen Habermas spreekt van openbaarheid of publieke sfeer, wanneer burgers
samenkomen om kwesties van algemeen belang met elkaar te bespreken. Er is alleen sprake
van openbaarheid wanneer de deelnemers aan het debat uit hun priv-rol stappen, en hun
beroepspersoonlijkheid achter zich laten. Hierdoor behartigen ze niet enkel hun eigen
belangen, maar daadwerkelijk kwesties van algemeen belang
12
Tevens is een vereiste dat alle
burgers individueel aan het debat kunnen deelnemen, en hierbij volkomen vrij zijn van
externe druk.
13

Vanaf 1750 ontstaat burgerlijke openbaarheid als sociaal domein voor rationeel en
kritisch debat
14
, waarbij het belangrijk is op te merken dat de openbaarheid zich bevind
tussen de privsfeer van de burger en de sfeer van het staatgezag.
Burgers komen samen om opvattingen te delen en een rationeel debat te hebben over
zaken van het algemeen belang. Dit gebeurde bijvoorbeeld in koffiehuizen en theaters. Ook
ontstonden er leesgenootschappen, discussiegenootschappen en studiegenootschappen. Daar
op deze plaatsen maar een beperkt publiek aanwezig kon zijn, speelde media een faciliterende
rol bij het ontstaan van de publieke openbaarheid. Via kranten, tijdschriften en andere
gedrukte media was het mogelijk gedachtes uit te wisselen met een groter publiek.

Wanneer wij onderzoeken in welke mate er is sprake is van een publieke sfeer zoals
omschreven door Habermas, kunnen wij concluderen dat niet aan alle voorwaarden van zijn
theorie wordt voldaan.
Volgens Habermas lenen gedrukte media zich prima om het publieke debat te
faciliteren, daar het een platform kan bieden waar gecommuniceerd kan worden. De
filmtijdschriften bieden -in beperkte mate- de mogelijkheid om van gedachte te wisselen met
andere individuen, het is echter niet het hoofddoel van de tijdschriften.
Tevens stelt Habermas het criterium dat zaken van algemeen belang besproken dienen
te worden, en geen alledaagse wiswasjes. De Celebrity Culture voldoet niet aan dit criterium,
daar deze zaken in de ogen van Habermas geclassificeerd kunnen worden als zaken van
weinig belang.

12
David M. Barlow, Reading Media Theory. Thinkers, Approaches, Contexts (Harlow:
Pearson Longman, 2008) 399.
13
Geschiedenis van het medialandschap, Power Point hoorcollege 1, docent A. Van der
Velden, pagina 9.
14
Geschiedenis van het medialandschap, Power Point hoorcollege 1, docent A. Van der
Velden, pagina 13.
Een andere voorwaarde die Habermas stelt is dat alle burgers aan het debat kunnen
deelnemen en hierbij vrij zijn van externe druk. Het Interactive Fandom lijkt te botsen met
dit criterium daar de Amerikaanse tijdschriften in het bijzonder veel druk uitoefenen op hun
lezers om ze actief te laten worden binnen de Celebrity Culture. Bij het weekblad Cinema en
Theater lijkt hier minder sprake van te zijn.

Algemeen kunnen we concluderen dat de filmtijdschriften de mogelijkheid bieden om een
publiek debat te voeren over zaken die gemeenschappelijke interesse genieten van de lezers
van de filmtijdschriften. Echter, er lijkt sprake van een soort geforceerde publieke sfeer,
daar de lezer actief overtuigd wordt deel te nemen aan het debat.















David M. Barlow en Brett Mills, Reading Media Theory. Thinkers, Approaches, Contexts
(Harlow: Pearson Longman, 2008).
Geschiedenis van het medialandschap, Power Point hoorcollege 1, docent A. Van der Velden.
( Universiteit Utrecht, 2014)
Orgeron, Marsha. You Are Invited to Participate: Interactive Fandom in the Age
of the Movie Magazine. Journal of Film and Video 61, no. 3 (2009): 3-23.