STNAT DUVARLARININ SPREAD SHEET (EXCEL) PROGRAMI LE ZM

VE MALYET ANALZ UYGUN DUVAR TPNN BELRLENMES

Y.Do.D.D!"#$ AL%AYA
P&$'((&)! *#"!+#,!+# M-.!*/#+)#( 0&(-),!+#1 *2&&, M-.!*/#+)#3# B4)-$-1 DENZL
GR5
stinat duvarlar fazla gz nnde olmayan fakat eksiklii, devrilmesi veya hasar
grmesi durumunda kendi deerinden kat kat fazla maddi zarara ve daha nemlisi, can
kayplarna neden olmaktadr. lkemizde istinat duvarlarna gereken nemin verilmedii ve
birok yerde hesaba dayal yaplmad iin her yl e!itli !ekillerde geli!en kazalar
sonucunda insanlarn bir takm tedbirler almas gereklilii domu!tur. "eli!en teknolo#i ve
artan bilgisayar kullanm ile elle zm ok uzun zaman alan mhendislik sorunlarnn
bilgisayarda programlar yazlarak ok ksa srelerde zmlerine gidilmektedir. $u durum
gz nne alnarak %&cel programn kullanarak istinat yaplarnn pro#elendirilmesini
salayan bir program hazrland.
YANAL TOPRA% BASINCI
'emini farkl iki dzeyde tutan ve yanal zemin basnlarnn etkisinde olan /&6&*$&
6&78)&8*8* hesaplanmas ( boyutlandrlmas ) pro#elendirilmesi * iin, onlara gelen yanal
toprak basnlarnn bilinmesi gerekir. +er yapya bir yanal toprak basnc gelir, bizler , in!aat
mhendisleri olarak yaptmz yaplara gelen bu yanal toprak basnlarn kar!lamak iin
a!ada sraladmz ba!lca yaplar yaplmaktadr.
& ) -ayanma ( stinat * -uvar
9 ) .alplan! .erdesi
: ) /az /aplamas
/ ) 0ore /azklar
! ) 1nkra#lar

2anal itki altndaki yap elemanlarnn pro#elendirilmesi, uygulamaclar iin devaml
kar!la!lan nemli mhendislik problemleridir. "enellikle toprak itkisine maruz yaplarn
pro#elendirilmeleri, yapya etki eden zemin tabakalarnn davran! belirsizliinden tr daha
da nem kazanmaktadr.
STNAT DUVARLARI
stinat duvarlar, ani seviye farklarnn bulunduu yerlerde zemin veya yaylan maddelerin
doal !ev alar ile yaylmalarn nlemek iin kullanlan yaplardr. 2aylmas nlenen zemin
veya malzeme, istinat duvarna yanal etki uygulayarak, duvar kaydrmaya ve devirmeye al!r.
stinat duvarlar da olu!an bu itkiye kar! koyan kalc, ri#it yaplardr.
STNAT DUVARLARININ %ULLANILDI;I YERLER
3 %imli arazilerde araziden yararlanmak zere zemini tabi !ev asndan daha dik ayla
tutmak
3 /ayma gme ihtimali olan zeminlerin yklmasn engellemek
3 $ir binann bodrum duvarlarn olu!turmak
3 /ylarn erozyondan veya ta!knlardan korunmas
3 /anal ve eklzler
3 /prlerde kenar ayak grevi yapmak, derin ukurlarn yan duvarlarn tutmak
3 2ol in!aatlarnda !ev dzenlemesi yaplrken kullanmak
3 4alzeme deposu olarak kullanmak
3 $yk dolma ve yarma gerektiren yollarda, yama yollarnda kullanmak
gibi vb. amalara hizmet vermek iin in!a olunan d!ey ya da d!eye yakn toprak
tutucu yaplara < #+,#*&, /'"&)&8= denilmektedir.
STNAT DUVARLARININ TRLER
stinat duvarlar genel olarak 5 grup altnda snflandrlabilir.
3 1rlk (4asif* istinat duvarlar
3 $etonarme istinat duvarlar
3 .refabrike elemanl istinat duvarlar
3 -onatl toprak (toprakarme* istinat duvarlar
3 0arkl tipte istinat duvarlar
STNAT DUVARLARINA GELEN Y%LER
>?) D'"&8* %!*/# A38)838 @ "enellikle arlk tr istinat yaplarnda, yatay itkiyi nleyecek
en byk kuvvet, duvarn kendi arldr. -uvar tabanna gelen bu kuvvet, tabanla6zemin
arasndaki srtnmeden dolay ortaya kan harekete ters yndeki yatay srtnme kuvvetlerini
olu!turur. $u srtnme kuvveti ile duvara gelecek yatay kuvvetler kar!lanacaktr.
A?) A(#B To7&( B&+8*:8 @ -uvar zeminden d!a doru hareket edecek olursa ( birka
milimetre *, zemin aktif hale geer ve duvara aktif toprak basnc uygular.
C?) P&+#B To7&( B&+8*:8 @ -uvar zemine doru hareket eder ise zemin duvara pasif diren
uygular. 'eminin duvara uygulad bu dirence pasif toprak basnc denir.
D?) D'"& *-*/!(# To7&( B&+8*:8 @ stinat -uvarnn taban zemine gml olduundan
duvarn ne doru hareketi srasnda, temel zemine doru hareket edeceinden stabilite
hesaplarnda olumlu etki yapacak pasif basn gerilmeleri de taban zerinde ortaya kacaktr.
E?) S')&8* Y&7&:&38 B&+8*)& @ stinat duvarnn arkasnda hibir zaman, yer st ve yeralt
sularnn toplanmas istenmez. $u sularn duvarda yapaca hidrostatik basncn gz ard
edilmemesi gerekir. 1yrca suyun zemin danelerini yzdrme kuvveti de hesaplara dahil
edilmelidir.
F?) D!7!$ T!+## @ -epremin dourduu yatay ivme, istinat duvarnda yakla!k 789 kadar ani
yanal basn artmalarna sebep olur.
G?) Do* T!+## @ zemin souk mevsimlerde muayyen bir derinlie kadar donar ve duvar
olumsuz ynde etkiliyebilir.
H?) +, Y-( (+-2&I ) E,(#+# @ stinat duvarnn arkasndaki zemin zerine, fonksiyonlar
gerei genelde ilave ve d! yklerde tesir edebilir. :la!m aralarnn bulunmas, malzeme
depolanmas, bir yap yaplmas gibi etkiler, duvar arkas zemini zerinde, niform yk, !erit
yk, tekil yk gibi ilave yk tesirleri yaparlar.
STNAT DUVARLARININ PROJELENDRLMESNDE% ADIMLAR

>?) "enel bilgilerin toplanmas ( ;opografya6 ykseklik6evre ko!ullar vb.*
A?) 'emin profilinin ve zemin zelliklerinin saptanmas
C?) %k yk durumunun belirlenmesi ( <rekli6=oktasal6>izgisel 2kler *
D?) stinat duvarnn trnn seimi
E?) stinat duvarlarna etkiyen yklerin saptanmas
F?) <tabilite kontrollerinin yaplmas
? -evrilme ;ahkiki
? /ayma ;ahkiki
? ;aban $asnc ;ahkiki
G?) stinat duvar elemanlarnn hesab
H?) -rena# sisteminin seimi
K?) 2er dei!tirmelerin bulunmas
HAZIRLANAN PROGRAMIN TANITILMASI
.rogrammz tek veya iki tabakal kohezyonlu veya kohezyonsuz zeminlerde kargir ve
betonarme konsol duvar hesaplar yapabilmektedir. @iddetli yamur olmas durumunda suyun
7899 drena# ve sadece danelerin doygun hale geldii kabulu ile hesap yaplmaktadr. 2aplan
hesaplamalarda Aankine teorisinden yararlanlm!tr. .rogramda sayfalar arasndaki gezintiler
ekrann belirli yerlerindeki linkler aracl ile salanmaktadr. Beri giri!leri sadece kaln
puntolarla yazlm! yerlere yaplacaktr. .rogrammzdaki sayfalar !unlardr ,
>? B&2)8( S&6B&+8
$u ksm kapak niteliindedir. >zm veya herhangi bir veri giri!imi yoktur.
A? G##2 S&6B&+8
'emin zelliklerini, zemine etkiyen d! yklerini (tekil veya yayl ykler* , malzeme
zelliklerini ve blgenin depremsellik durumunu programa tantmak iin veri giri!i yapaca
sayfadr. <ayfamzda bulunan linkler yardmyla istenilen yap tr seilip i!lemlere devam
edilecektir.
C? %&L# D'"& H!+&7 S&6B&+8
$u sayfada sadece duvarn boyutlar zeminin tabakalarnn ykseklii girilecektir. "irilen
bu boyutlara ve giri! sayfasndaki verilere gre program tarafndan tahkikler yaplp gerekli
sonular verilecek ve uyarlar yaplacaktr. $u uyarlar dorultusunda gerekli dzeltmeler
yapldktan sonra metra# sayfasna geilip yapmzn maliyeti elde edilebilir.
D? B!,o*&$! %o*+o) D'"& H!+&7 S&6B&+8
/onsol duvarn boyutlar ve zemin tabakalarnn ykseklikleri tasarm !eklinin stnde
girilecektir. $u verilere gre yaplan tahkikler ve uyarlar dorultusunda gerekli dzeltmeler
yapldktan sonra sol stteki link yardmyla statik hesaplar blmne geilir.
E? S,&,#( H!+&7 S&6B&+8
$u sayfada $etonarme /onsol -uvar ksmndaki sonular !nda gerekli donatlarn
hesab yaplacaktr. $u blmde /ullanc tarafndan sadece kullanaca donat aplar
girilecektir bu veriler !nda program gerekli hesaplar yapacaktr. $u i!lemler
tamamlandktan sonra kullanc isterse donat detaylarn grebilir isterse direk metra#a gidip
maliyeti grebilir.
No, @ /onsol -uvarmzn en kritik noktalarndaki momentlere gre donatlarmzn hesab
yaplacak eer istenirse kullanc tarafndan daha fazla blgede moment hesab yaplp
donatlar belirlenebilir.
F? Do*&,8 D!,&68 @
<tatik hesaplar ksmnda yaplan hesaplarda belirlenen donatlarn rnek modelimiz
zerinde belirtilmektedir. $u sayfadan sol stteki linkler yardmyla istenirse yapnn maliyeti
renilebilir.
G? M!,&I S&6B&+8
/ullanc tarafndan belirlenecek istinat duvarnn uzunluu ve $ayndrlk $akanl
C99D 2l $irim 0iyatlar dorultusunda maliyet hesab yaplacaktr. /ullanc isterse birim
fiyatlar zerinde dei!tirebilir.
H? B#)L#)!*/#$! S&6B&+8
ki tane bilgilendirme sayfas bulunmaktadr biri program tarafndan belli deerler
kar!lnda kullanlan deerlerin kullancya belirtildii, ikincisi ise kullancnn tasarmda
dikkat etmesi yerlerin belirtildii tasarm kurallar sayfasdr. /ullanlan deerler altta tablo
olarak belirtilmi!tir, tasarm kurallar ise ilerde ayrca bir blm olarak incelenecektir.
RNE% UYGULAMA
<eilen rnek problemde zemine ait karakteristikler, E F 8,D t Gm
H
,

= H9
o
I
a
F 859 k=Gm
C
I F C9 k=Gm
C


5,99 m
9,J9 m
I FCtGmK
8,H5
H,59m
9,J9 8,L5 m
No, @ /ayma tahkikinin salanmad grldnden yapnn gerekli boyutlar
artrlm!tr.
Do*&,8 D!,&68
8
$u yapnn 8 m uzunluk iin toplam maliyeti C8MD 2;N olarak elde edilmektedir.
%ONSOL STNAT DUVAR LE %ARGR DUVAR ARASINDA
MALYET %IYASLAMASI
0arkl zemin ko!ullarnda hangi ykseklie kadar hangi istinat duvar tipinin
seilmesinin uygun olacan belirlemek iin iki farkl zemin ko!ulunda hazrlanan
programla istinat duvarlar pro#elendirilmi! ve maliyet analizleri ile hangi tipte duvar
yaplmasnn uygun olaca ortaya konmu!tur.
A) %o.!M6o*+'M M!$#*/! '6L'* /'"& ,#7#@
;ek tabakal dane birim hacim arl 8,MH tGm
H
olan bir zemin zerinde 5 m uzunluk iin
isel srtnme as C9 derece alnp kargir istinat duvarlarnn hangi ykseklikler iin
hangisinin kullanmnn uygun olduunu program yardmyla bulunmu!tur.
ulunmu!tur.
%o.!M6o*+'M M!$#*/!1 +!) S-,-*$! A8+8 N AO /!!:! #(!*
HN D $ ##*P
M&)#6!,)! @
C
+ F J m ykseklik iin bulunan maliyetlerin sonucunda ayni zemin !artlarnda /onsol
$etonarme -uvarn /argir -uvara gre 8OC,JD 2;N daha ucuz olduu grlm!tr

H N C1D $ ##*P
M&)#6!,)! @
H
+ F H,J m ykseklik iin bulunan maliyetlerin sonucunda ayni zemin !artlarnda /onsol
$etonarme -uvar ile kargir duvar fiyatlar yakla!k olarak birbirlerini dengelemektedir.
$u sayede yapm! olduumuz programda + F H.J m geni!likte konsol betonarme
duvar ile kargir duvar arasndaki o7,#$'$ 4M-$ bulunmu! olup, + F H.J m zerindeki
yksekliklerde kargir duvar yapmak maliyet asndan konsol betonarme duvara gre daha
pahalya gelmektedir.
+ F H.J m zerindeki yksekliklerde konsol betonarme duvar yapmak daha ekonomik
zmler sunmaktadr.
B) %o.!M6o*)' M!$#* (o2'))&8*/& '6L'* /'"& ,#7#@
;ek tabakal dane birim hacim arl 8,MH tGm
H
olan bir zemin zerinde 5 m duvar
uzunluunda , kohezyon C9 k=Gm
C
alnp. +angi duvar tipinin kullanmnn uygun olduu
program yardmyla bulunmu!tur.
Z!$#*! &#, %o.!M6o* N AO (NQ$
A
#(!*
J
HN D $ ##*P
M&)#6!,)! @
+ F J m ykseklik iin bulunan maliyetlerin sonucunda ayni zemin !artlarnda /onsol
$etonarme -uvarn /argir -uvara gre 859M,OL 2;N daha ucuz olduu grlm!tr
H N C1A $ ##*P
M&)#6!,)! @
5
+ F H,C m ykseklik iin bulunan maliyetlerin sonucunda ayni zemin !artlarnda /onsol
$etonarme -uvar ile kargir duvar fiyatlar yakla!k olarak birbirlerini dengelemektedir.
$u sayede yapm! olduumuz programda + F H.C m geni!likte konsol betonarme
duvar ile kargir duvar arasndaki o7,#$'$ 4M-$ bulunmu! olup, + F H.C m zerindeki
yksekliklerde kargir duvar yapmak maliyet asndan konsol betonarme duvara gre daha
pahalya gelmektedir.
+ F H.C m zerindeki yksekliklerde konsol betonarme duvar yapmak daha ekonomik
zmler sunmaktadr.
SONU
+azrlanan programla konsol ve arlk istinat duvar zmleri hzl bir biimde
yaplabilmektedir. .rogram depremli ve depremsiz durumlar iin stabilite tahkiki
yapmakta, maliyet analizlerini karmaktadr. .rogram istinat duvar pro#elendirmesini
kolayla!trmakta ve hatal zmler yalmas riskini azaltmaktadr. +azrlanan programla
D
farkl zemin ko!ullarnda kargir ve betonarme konsol istinat duvarlarnn maliyetleri
incelenmi! ve yakla!k H.5 mP den sonra betonarme konsol istinat duvarlarnn daha
ekonomik olduu belirlenmi!tir.
/12=1/N1A
8. /:4$1<1A B., /. 0. Q '%4= 4%/1=R .AS$N%4N%AT >alayan /itapevi,
C999, stanbul
C. U%N%. '., /:4$1<1A =. Q $etonarme 2aplar Q,;eknik 2aynevi , 8MMD, 1nkara
H. :':=%A $.1., Q ;emel 'emin 4ekanii Q,;eknik 2aynevi, C998, 1nkara
J. /1=1= 1., -A/ <., Qstinat -uvarlarnn $ilgisayarda .ro#elendirilmesiT, .1
4hendislik 0akltesi, n!aat 4h. blm, $itirme .ro#esi, 2nV 2.-o.-r. -evrim
1N/121, C99L, -enizli
L