Krishti u Ngjall!

PRILL 2014 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 4 (256) Viti XXII i botimit PRILL 2014 Çmimi 20 lekë

Nga mesazhi përshëndetës

i Kryepiskopit Anastas U Ngjall, nuk është këtu!
me rastin e Pashkëve
Edhe si shkoi e
Dritë shprese shtuna, Maria Mag-
dalena, edhe Maria
për të tashmen e Jakovit, edhe Sa-
loma, blenë erëra,
dhe për të ardhmen që të vijnë e ta lyej-
në. Edhe shumë he-
Ngjallja e Krishtit është e mbushur plot e përplot rët në mëngjes, të
me dritë të tërëshkëlqyer. Dhe rrezaton valë drite në të parën ditë të javës,
gjitha drejtimet e globit. “Atij që u ngjall së vdekurish vijnë në varr, sapo
dhe që i ndriçoi të gjitha ejani t’i falemi”. lindi dielli. Edhe
Këtë dritë ftohemi ta marrim në thellësitë e qenies thoshin në mes tyre:
Cili do të na rroku-
sonë. Që të ndriçohen mendja, fytyrat dhe zemrat tona,
llisë gurin prej derës
të cilat shpesh errësohen nga melankolia e dëshpërimi. së varrit? Edhe kur
Dhe në vazhdim me këtë dritë paskale, le të ndezim hodhën sytë, shohin
llambadhen e shuar të të afërmit tonë. se guri ishte rroku-
Drita e Ngjalljes nuk lidhet me gjendje ekstaze (të llisur; sepse ishte
tipit neoplatonik, induist apo budist), por me vepra fort i madh. Edhe si
konkrete dashurie. “Kështu le të ndrisë drita juaj përpara hynë në varr, panë
njerëzve”, na nxiti Krishti, “që të shikojnë veprat tuaja një djalosh duke
të mira dhe të lavdërojnë atin tuaj në qiej”. ndenjur në të djath-
të, të veshur me rro-
Kjo dritë e Ngjalljes, le të na zgjojë gjatë periudhës
ba të bardha; edhe
paskale të sivjetshme dhe le ta fuqizojë besimin tonë në u trembën. Po ai u
Krishtin e kryqëzuar dhe të ngjallur, le të na udhëheqë thotë atyre: Mos u
në një kuptim të ndërsjellë, në një pajtim, respekt reci- trembni; kërkoni
prok dhe ecuri krijuese më të madhe. Kjo siguri le ta Jisu Nazaretasin, që
ndriçojë qenien tonë me dritë shprese për të tashmen u kryqëzua. U ngjall,
dhe për të ardhmen, tonën personale, të vendit tonë, të nuk është këtu.
mbarë botës. “Ngjallja e Krishtit”, Onufri, shek. XVI. Marku 16:1-6

Aparati i ri
Në këtë numër do të lexoni:
Komente
ekzaminues Respekt Ekspozitë mbresëlënëse të papërgjegjshme,
në klinikën për çdo person e librit të krishterë fyese
e Kishës njerëzor në Gjirokastër dhe çorientuese
në Korçë
Faqe 3 Faqe 4 Faqe 6-7
Faqe 2
2 NGJALLJA PRILL 2014

Korçë
Aparat i ri ekzaminues në klinikën e Kishës
Që nga tetori aty është e mundur të kryhet edhe mamografia dhe janë ekzaminuar falas
afro 1000 gra të kësaj zone.

Duke filluar nga tetori 2013, në klinikën orthodhokse

“Ungjillëzimi” në Korçë është instaluar një aparaturë moderne
mamografie. Kjo u bë në kuadër të projektit IPA Cross-Bor-
der 2007-2013, i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian dhe
Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë.
Deri tani janë afro 1000 gra të rajonit të Korçës që janë
ekzaminuar falas për tumoret e gjirit. Kjo është një mundësi më
shumë që u jepet grave të këtyre zonave për zbulimin e
sëmundjes që në fazat më të hershme.
Implementimi i këtij projekti, i cili do të vazhdojë deri në
fund të muajit prill, është të ekzaminojë dhe parandalojë kancerin
e gjirit te gratë në këtë zonë, si dhe sigurimi i shërbimeve të
kujdesit shëndetësor parësor për gratë me akses të kufizuar në
shërbimet shëndetësore të çdo lloji.
Në këtë projekt përfshihen pajisje mjekësore për qendrën
shëndetësore të Korçës për të përmirësuar nivelin e shërbimeve,
ekzaminime falas dhe fushata informuese për ndërgjegjësimin e
grave te zonave rurale ku mungojnë strukturat shëndetësore mbi
këtë sëmundje.
Vasil Kristo

Kisha e re
e Shën Thanasit,
Durrës
Para se të arrish te plepat,
në rrugën e vjetër Tiranë-
Durrës, të tërheq vëmendjen
një grumbull i bukur pemësh
majë një kodrine. Aty ka qenë
kisha e njohur e Shën Thanasit,
e rrethuar nga varreza të vje-
tra, që u shkatërrua në vitin
1967. Tashmë ajo është rindër-
tuar me kujdesin e Kryepi-
skopit Anastas.
Kisha e re, që pothuajse ka
mbaruar së ndërtuari, ka një
sipërfaqe rreth 145 m2, me lar-
tësi 6 m dhe kambanore 9 m.
Ajo ka dhe hajat dhe mjedise
ndihmëse.
PRILL 2014
Me rastin e mbledhjes së krerëve të Kishave Orthodhokse në Konstandinopojë, një gazetë shumë e njohur
i drejtoi disa pyetje Kryepiskopit Anastas:
Si mund të ndryshohet gje-
ndja e sotme e shoqërisë ku je-
tojmë?
Është e nevojshme të dëgjohen
më qartë fjalë kritike. Të theksoj-
më parimet e Ungjillit, parimin e
drejtësisë, të së vërtetës, të nder-
shmërisë, të vetëmohimit, të faljes.
Është ligj bazik i jetës dhe kam
përshtypjen se këtë nuk e kemi
kuptuar aq sa duhej. Nuk ia kemi
theksuar vetes, nuk ia kemi thek-
suar të tjerëve. Dhe një tjetër ele-
ment bazik i Orthodhoksisë është
autokritika e pandërprerë, vetë-
kontrolli. Kultivimi shpirtëror është
diçka e gjallë që do rinovim të
pandërprerë.
- Në Konstandinopojë, të
Dielën e Orthodhoksisë do të
zhvillohet Mbledhja e Krerëve
të Kishave Orthodhokse, për
herë të parë pas vitit 2008.
Çfarë prisni nga ky takim?
Kjo Mbledhje në vetvete është
një ngjarje pozitive. Sepse shpesh
na marrin tërë vëmendjen ngjarjet
direkte në rrafshin lokal dhe nuk e
shikojmë të gjithë pamjen e për-
gjithshme: Kishën që është Një, e
Shenjtë, Katholike dhe Apostolike
dhe përgjegjësinë tonë ndaj botës
bashkëkohore. Tani nuk e di, dobë-
sitë dhe prirjet e ndryshme me çfa-
rë forme do të shfaqen. Nuk duhet
të na largohet nga mendja thënia e
shën Ignatit të Antiokisë: “Aty ku
ndodhet ndarja, nuk banon Perë-
ndia”. Sigurisht, përvoja dhe drej-
timi i mençur i Patriarkut Ekume-
nik, Vartholomeut, përgjegjshmëria
e të gjithëve ne, si dhe lutjet e tërë
grigjës së Kishës, kanë për të kon-
tribuuar në pasjen e një mendjeje
të përbashkët. Në vitin 2008 ishte
hartuar një tekst fillestar, pastaj u
krijua një tjetër dhe në fund arritëm
në një mesazh domethënës. Shpre-
soj në përputhjen e mendimeve. Nga
ana tjetër, këtë gjë synon sistemi
sinodik i Kishës sonë: një dialog të
hapur dhe të sinqertë për të gjetur
të vërtetën dhe në vazhdim që ta
përjetojmë. Sepse siç thotë shën
Joan Gojarti: “Emri i Kishës nuk
NGJALLJA
Respekt për çdo person njerëzor
është ndarje, por bashkim dhe rë-
nie në një mendim”.
- Megjithatë, qarqe të ndry-
shme reagojnë kundër dialogut
orthodhoks, por kryesisht ndaj
atij ndër të krishterë.
Kam përshtypjen se nuk ndi-
kojnë në mbledhjet e krerëve të Ki-
shave. Bëhet fjalë për zëra të ve-
çuar. Synojnë të terrorizojnë, por
nuk ia dalin mbanë të parë në një
perspektivë afatgjatë. Në epokën
tonë, është e pakuptueshme të ve-
projë dikush saktë në çdo sferë,
ekonomike, politike, shpirtërore,
fetare, nëse nuk e shikon jetën në
një perspektivë globale. Kuptimi
orthodhoks dhe përjetimi i detyrimit
tonë përbëjnë kërkesë të Orthodho-
ksisë sot. Çdo formë shkrirjeje mi-
dis lokales dhe ekumenikes, të mba-
rëbotshmes, e deformon mënyrën
orthodhokse të të menduarit. Disa
e duan Orthodhoksinë të kufizohet
në vetvete. Por njerëzit, familjet, ko-
munitetet lokale, që mbyllen në
vetvete, bien në dekadencë. Këto
grupime të vogla, nuk mendoj se
ndikojnë në mbledhjen e krerëve.
Megjithatë reagojnë.
Më parë, kur thoshim “dialogë
me të tjerët, me heretikët, me per-
sona të feve të tjera etj.”, i vendos-
nim paksa larg. Sot njohim njerëz
konkretë, me të cilët bashkekzi-
stojmë në shoqërinë tonë.
Të gjitha këto janë përjashta
Dashurisë së Perëndisë dhe mos va-
llë Perëndia interesohet vetëm për
ne?
“Mbetem përherë student
dhe dhjakon”
Dua të them diçka që më ka
ndihmuar: Kur më zgjodhën pro-
fesor në Universitet e në vazhdim
episkop, ishte epoka kur si episko-
pët, ashtu edhe profesorët e Univer-
sitetit bënin pjesë tek të pagabue-
shmit. Kur dikush arrinte në një
pikë... nxirrte përfundime. Atëherë
i pata thënë vetes sime: “Je në një
terren tepër të rrezikshëm, përkuj-
desu që të mbetesh përherë student
dhe gjithmonë dhjakon”. Mendoj se
kjo këshillë më ndihmoi. Dhe deri
në këto vite të fundit, vazhdoj ende
të mësoj shumë gjëra. Dhe gjitha-
shtu e di, se më e rëndësishmja nuk
është të bëjë dikush kryetarin, por
të marrësh iniciativa, në të cilat të
ndjekin edhe të tjerë në fronte të
vështira. Pa këtë, nuk mund të ketë
dëshmi. Dhe e dua këtë fjalë “dësh-
mi”. Më sjell ndërmend fjalën e
fundit të Zotit: “Dhe do të më jeni
dëshmitarë edhe në Jerusalem...
edhe në deri në skajet e dheut”.
Dëshmon diçka që e njeh dhe e
jeton, duke u treguar indiferent
pavarësisht nëse ajo të kushton ose
jo”.
Kohët e fundit, në Universi-
tetin e Fordham, në Nju Jork,
ku ju dhanë titullin e doktorit
të nderit, iu referuat përhapjes
së Ungjillit në një shoqëri multi-
fetare siç është Shqipëria. A me-
ndoni se edhe në Greqi shoqë-
ria po kthehet në një shoqëri
shumëkulturore? Çfarë ka vle-
rë në këto raste?
3
Respekti i thellë për çdo njeri,
që është parimi bazë i traditës or-
thodhokse. Tjetri, i ndryshmi, nuk
është as kundërshtar dhe as armik.
Ne artikulojmë mesazhin e kri-
shterë siç është, pa kërkuar që të
tjerët ta pranojnë patjetër. Detyrimi
ynë është që ta artikulojmë saktë
me fjalë, me heshtje dhe me ve-
prën tonë. Të tjerat janë në duart
e Perëndisë. Nuk i imponojmë ne
me anë të dhunës. Kur respekton
idetë dhe problemet e tjetrit, nuk
do të thotë se pranon idetë dhe
mentalitetin e tij. I ofron Ungjillin, i
cili nuk është sistem idesh ab-
strakte, por shpallja e një ngjarjeje
shpëtimtare: Perëndia i Dashurisë
nuk mbeti diku larg në gjithësi, por
u bë njeri, erdhi në mes tonë. Nuk
do të thotë që do të imponojmë te
tjetri këtë mesazh të gëzueshëm,
por jemi të detyruar të ndajmë me
të këtë të vërtetë tronditëse. Me-
sazhi i krishterë, sado të duket pa-
radoksal, “i vjetruar” dhe i vështirë
për t’u pranuar, mbetet më revolu-
cionar. Nuk ekziston formulim më
i guximshëm nga fraza e Ungjillorit
Joan; “Perëndia është dashuri, dhe
ai që rri në dashurinë, në Perëndinë
rri dhe Perëndia në atë”. Por nuk
mjafton shpallja, nevojitet edhe
përjetimi i Ungjillit. Besimi është
jetë dhe transmetohet si çdo formë
jete. Më e rëndësishmja është pra
të jetojmë besimin tonë, që vazhdi-
misht do të rrezatojë dhe do të shpre-
het me vepra konkrete. Shumë he-
rë më pyesin: “Çfarë gjëje konside-
roni më të rëndësishme nga veprat
e shumta që keni bërë në Shqipëri
gjatë këtyre viteve?” Kufizohem
në një: “Po qëndroj njëzet e dy vjet
pranë këtyre njerëzve, duke dë-
gjuar dhimbjen e tyre me dashuri
dhe duke u përpjekur të gjej dalje
nga rrugët pa krye me vepra që
janë thelbësore, duke u transme-
tuar atyre mesazhin kryqngjallësor
se me gjithë vështirësitë e shumë-
llojta, ka shpresë”.
(Gazeta “To Vima”
e së dielës, 9 mars 2014)
4 NGJALLJA PRILL 2014

Mitropolia e Gjirokastrës

EKSPOZITË MBRESËLËNËSE
E LIBRIT TË KRISHTERË
Me kujdesin e Hirësisë së Tij, të prindërve edhe për festën e
Mitropolitit të Gjirokastrës, Dhimi- Pashkëve.
trit, dhe në kuadrin e veprimtarive Në një tavolinë të dytë të rru-
shpirtërore për Kreshmën e Madhe mbullakët ishin të ftuar pedagogët
të Pashkës, për herë të parë u or- e Akademisë sonë Teologjike, Dh.
ganizua Ekspozita e Librit të Kri- Qosja dhe Th. Çomëni, që bënë një
shterë. Ekspozita u çel më 29 mars prezantim mbi ecurinë e Kishës
dhe qëndroi e hapur deri më 6 prill, sonë Orthodhokse në këta 20 vjet
në mjediset e sallës së veprimtarive të ringjalljes së vrullshme dhe gji-
të shkollës 9-vjeçare shqiptaro- thashtu për kontributin e saj në ma-
greke “Frymë Dashurie”, pranë rrëdhëniet ndërfetare dhe lëvizjen
Katedrales së re Ngjallja e Krishtit. hierapostolike Orthodhokse.
Shumë besimtarë dhe kryesisht Ekspozita u përmbyll me një
të rinj e të reja, si dhe nxënës të tjetër takim shpirtëror dhe bisedë
shkollave, patën mundësinë të vizi- mbi librin dhe rolin e të lexuarit në
tojnë ekspozitën, por edhe të ndje- jetën e komunitetit të krishterë, hi-
kin veprimtaritë shpirtërore që e storinë e tipografisë dhe bibliote-
shoqëruan atë. Duhet të theksohet, shkronjës “Ngjallja” të Kishës sonë. Orthodhoks dhe kultivimin e besimit konominë, nga specialistë të sektorit
se në veçanti edhe mësuesit e shko- Kjo ishte një befasi për vizitorët, se- të ndërgjegjshëm. Ko është njëhe- nga Greqia, znj. H. Dhimitrakudhi
llave të trevës përreth mbetën të pse ishin të paktë ata, edhe ndër rësh shprehje edhe e interesimit të dhe M. Tzekakis.
kënaqur, sepse iu dha mundësia e besimtarët, që mund të kishin njo- Kishës sonë për kulturën e krishte- Veprimtaria pati pasqyrim të
konkretizimit të mësimeve për huri për numrin e madh të botimeve rë në përgjithësi dhe për gjuhën dhe posaçëm në mjetet e informimit
rëndësinë e librit dhe të leximit. të bëra në këto vite, gjë që shpreh pasurimin e saj. lokal, por edhe kombëtar e më tej,
Në ceremoninë e çeljes, që filloi interesimin e posaçëm të Kryepi- Në ekspozitë pati edhe stenda duke konfirmuar edhe përmes
me Ajazmën, morën pjesë edhe skopit për këtë sektor shumë të me libra për fëmijë, që patën lëvizje kësaj suksesin.
pedagogë të Universitetit të Gjiro- çmuar për katekizmin e popullit shumë të mirë, si dhurata të vyera (Korresp. NGJALLJA)
kastrës, letrarë, nxënës, besimtarë,
si edhe autoritete drejtuese të arsi-
mit në qarkun e Gjirokastrës. Pas
hapjes, vijoi një bisedë mbi librin,
leximin, perspektivën e tij dhe në
veçanti për botimet e krishtera dhe
rolin e tyre në ngritjen shpirtërore
të grigjës Orthodhokse. Veprimtaria
vazhdoi me një dokumentar për
veprën kolosale të Kryepiskopit
Anastas në ngjalljen e Kishës Or-
thodhokse Autoqefale të Shqipërisë
dhe ringritjen nga gërmadhat të të
gjitha strukturave të nevojshme
kishtare.
Në stendat e posaçme të ekspo-
zitës së librit ishin vendosur edhe
të gjitha botimet në shqip dhe
greqisht të Fortlumturisë së Tij
Anastasit, të cilat ngjallën interes
të veçantë dhe u morën nga vizi-
torët. Në të Shtunën e Llazarit, në kishën “Ungjillëzimi i Hyjlindëses” në Tiranë, u bë dorëzimi në dhjakon
U ekspozuan dhe pati mjaft in- i Spiro Topanxhës, i cili është dalluar për punën e palodhur si katekist me fëmijët.
teres për të gjitha botimet e shtyp-
PRILL 2014 NGJALLJA 5

Marku, ungjillor
25 prill
Ishte i biri i Marisë, i një të krishtereje të pasur (Vepr.12.12). Në
moshën rinore ndoqi ngjarjet e fundit të jetës së Jisuit. Ndoshta në shtëpinë
e tyre u bë Darka Mistike dhe ka shumë mundësi të ishte ai i “riu”
misterioz i mbështjellë me çarçaf, që për pak u kap në Gjethsimani, si
pasues i Shpërblyesit. E kapën në çast, por ai “duke lënë çarçafin, u iku
atyre i zhveshur” (Mark. 14.51-52). Gjithashtu, në banesën e tyre
mblidheshin më pas besimtarët e parë për të bërë lutje (Vepr.12.12).
Sipas Letrës dërguar Kolosianëve (4.10) ishte nip i Varnavës (11
qershor) dhe në udhëtimin e parë apostolik (v. 47-48) ndoqi pas dajën e
vet dhe apostull Pavlin (29 qershor). Por në Pergë të Pamfilisë ai i la
dhe u kthye në Jerusalem (Vepr.13.13). Prandaj në udhëtimin e dytë
apostolik (v.49-52), apostulli i madh këmbënguli që të mos e merrnin me
vete dhe kështu u ndanë.
Atëherë Varnavai së bashku me Joanin - Markun (emri i tij i plotë)
lundruan drejt Qipros (Vepr.15.36-40).
Më pas Marku paraqitet përsëri si bashkëpunëtor i apostull Pavlit
(Filim.24) e madje si “ngushëllim” i tij (Kol. 4.11) dhe i “vyer për punë”
(II Tim. 4.11).
Lidhet edhe me apostullin Petro (29 qershor) dhe dërgon dhe ai të
fala nga Roma për marrësit e Letrës së parë të Petros (5.13).
Ungjilli i Markut që është më i vogli, por edhe më i vjetri nga të
tjerët, u shkrua në bazë të informacioneve, kryesisht të Petros, dhe traj-
ton në mënyrë të hollësishme Pësimin Hyjnor.
Sipas traditës së lashtë, apostull Marku veproi në Egjipt, Libi,
Pentapoli. Ai krijoi Kishën e Aleksandrisë dhe u bë episkopi i parë i saj.
Aty në vitin 62 (ose 64) e kapën idhujtarët. E hoqën zvarrë brutalisht
mbi gurë, derisa dha frymën, siç e kishte paralajmëruar më parë Zoti në
ëndërr.
Mbahet si autor i Liturgjisë Hyjnore shumë të lashtë, e cila është
ruajtur.
Duhet thënë se Marku (latinisht = çekiç), apostull ndër të Vivlit në Finikë, ndërsa herën tjetër episkop i Apolloniadhës - nuk dihet
shtatëdhjetët, kremtohet edhe më 27 shtator edhe më 30 tetor. Është për cilën nga Apolloniadhat ose Apollonitë e lashtësisë bëhet fjalë.
fjala për ungjillorin, edhe pse herën e parë quhet episkop i qytetit të Apolloniadhë quhej dhe qyteti antik në Pojan të Fierit.

Ishte me origjinë të panjohur, me emër latin
- fenomen jo i rrallë atëherë edhe për joperë-
ndimorët - që vjen nga fjala dhuratë. Ishte epi-
skop në kohën e Theodhosit të Madh (17 janar)
në Evria, afër Paramithisë së Epirit, ndoshta ka
marrë pjesë në Sinodin e Dytë Ekumenik në
Konstandinopojë (381).
Në fshatin e dioqezës së tij, Soria, ndoshta
Suli heroik, kishte një burim me ujë vdekje-
prurës. Shkoi me klerikët e tij dhe menjëherë u
dëgjua buçitje. Nga burimi doli një dragua që
synoi ta ngatërronte bishtin e tij në këmbët e
mushkës së shenjtit. Sapo kryebariu i hipur e
goditi me litarin e kafshës, dragoi ngordhi!
Ata që ndodheshin atje e dogjën egërsirën,
por askush nuk guxonte të pinte ujë, derisa
kryeprifti u lut, bekoi burimin dhe piu i pari.
Fama e tij mori krahë deri në Konstandino-
pojë, ku perandori e ftoi dhe me mbretëreshën
iu lutën të rënë në gjunjë të shëronte bijën e
tyre të vetme të demonizuar në vend të gjysmës
së prikës së saj!
E dëboi frymën e papastër, por për shpër-
Donati i Evrisë blim kërkoi dhe iu dha vend në qytetin Omfalio
30 prill të Epirit, pará dhe enë për të ndërtuar dhe pajisur
një kishë. Në fakt ruhen gërmadha kishe, por
të shek. 13-14-të. Ndërkaq u zbuluan dhe eleme-
ntë paleo-kristianë, pa tjetër të kishës së lashtë.
Shenjti gjithashtu ngjalli një të vdekur, i cili
pengohej prej borxhliut të tij që të varrosej. Mbasi
çështja u zgjidh me marrëveshje dhe letra e
borxhit u gris, e urdhëroi që të flejë përsëri deri
në ngjalljen e përbashkët.
Në kohë thatësire, i lutur nga mbreti, doli
nëpër ara dhe u lut, atëherë një shi i madh lagu
gjithçka përveç atë vetë!
U kthye në dioqezën e tij, ku fjeti shumë i
moshuar, me sa duket më 388. E varrosën në
varrin që kishte përgatitur vetë afër kishës së
tij, sipas një historiani të shek. të 5-të.
Nderohet në mënyrë të veçantë prej epiro-
tëve. Trupi i tij u mor më 1125 prej venedikasve
dhe ka mundësi të ndodhet në Muranë të
Venedikut.
6 NGJALLJA PRILL 2014

Kisha Orthodhokse
Autoqefale e Shqipërisë
Sinodi i Shenjtë

Komente të papërgjegjshme,
fyese dhe çorientuese
Në intervistën e z. Fatos Klosi në gazetën
“Illyria” të ShBA, më 31 mars 2014, që u ribotua
edhe në gazetat “Panorama” e “Tema” (1 prill
2014) etj., dhe në disa faqe elektronike, duke iu
përgjigjur pyetjes tendencioze të gazetarit mbi
organizatat xhihadiste dhe ekstremiste, si dhe
mbi rolin e Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë e veçanërisht të Kryepiskopit të saj
Anastas, ai përgjigjet: “më i rëndë se ky i pari
është problemi i ndërhyrjes së Kishës Greke
në problemet e Kishës Autoqefale Shqiptare”.
Sigurisht, bëhet fjalë për komente arbitrare,
çorientuese dhe të pabazuara për Kishën Ortho-
dhokse Autoqefale të Shqipërisë, që përpiqen
të helmojnë opinionin publik dhe njëkohësisht të
tërheqin vëmendjen nga serioziteti që mbartin
ngjarjet e fundit. Duke ripërtypur dyshime të
shprehura me fjalë të përgjithshme dhe duke
mos e njohur aspak Traditën dhe të Drejtën
Kanonike të Orthodhoksisë botërore, si edhe
ato që sot kanë vlerë në Lëvizjen e krishterë
Ekumenike, mbështet tezën, se Kisha Ortho-
dhokse e Shqipërisë “sot është pjesë e Kishës
Greke fatkeqësisht!”.
1. Jemi të detyruar të rikujtojmë se iniciati-
vën për ringritjen e Kishës së Shqipërisë e mori
Patriarkana Ekumenike e Konstandinopojës
(dhe jo Kisha Autoqefale e Greqisë), e cila ka
përgjegjësinë të mbështesë Kishat Orthodhokse
të ndodhura në sprovë. Me autoritetin kompe-
tent kishtar, ishte ajo që në vitin 1937 i dha
autoqefalinë Kishës së Shqipërisë (ashtu si dhe
më parë i kishte dhënë autoqefalinë Kishës së
Greqisë, në vitin 1850).
Në aktivitetin e Kishës Orthodhokse Auto-
qefale të Shqipërisë, që është krejtësisht e pava-
rur nga Kisha e Greqisë, kanë kontribuuar për-
veç kuadrove vendas dhe grupe bashkëpunëto-
rësh të huaj nga Greqia e ShBA, numri i të cilë-
ve lëvizte në periudha të ndryshme nga 3 deri
në 5 klerikë dhe nga 5 deri në 8 laikë, burra e
gra. Nuk duhet harruar fakti se të huajt që pu-
nojnë në komunitetet e tjera fetare janë me
qindra.
2. Zhvillimi i jashtëzakonshëm në një kohë
të shkurtër e në cilësi i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë, sipas pohimit të
Vizioni dhe përpjekja e
Kryepiskopit Anastas ishin të
organizonte një Kishë Auto-
qefale Orthodhokse të Shqipërisë
me nivel të lartë, të bashkuar,
me klerikë seriozë të arsimuar,
qytetarë shqiptarë, me struktura
administrative orthodhokse, një
Kishë të pavarur nga çdo ndër-
hyrje politike, e jashtme apo e
brendshme, madje të vetëfinan-
cuar nga ana ekonomike. Një
Kishë Autoqefale Orthodhokse të
Shqipërisë të hapur dhe të vlef-
shme në shoqërinë shqiptare, të
nderuar në familjen panortho-
dhokse, duke marrë pjesë në
mënyrë të barabartë në Lëvizjen
e krishterë Ekumenike dhe në
dialogët ndër të krishterë e ndër-
fetarë, duke kontribuuar në
pajtimin e popujve dhe për
paqen në rajonin tonë; duke e
nderuar Shqipërinë në rang
ndërkombëtar.

përgjithshëm, lidhet me autoritetin dhe përpjekjet

e Kryepiskopit Anastas dhe me besimin e për-
gjithshëm që ushqejnë ndaj tij jo vetëm grekët,
por në tërësi të gjithë orthodhoksët dhe më gjerë
të krishterët anembanë botës. Ai vetë, ka qenë
Zëvendëspresident i Konferencës së Kishave
të Evropës, President i Këshillit Botëror të Ki-
PRILL 2014
shave dhe është President Nderi i organizatës
më të madhe ndërfetare në botë “Fetë për
Paqen”. Këta miq të Kryepiskopit, të shumtë
në numër, kanë mbështetur përpjekjet e tij në
Shqipëri. Karakteristike është se ndihma e parë
e madhe erdhi nga një fondacion i krishterë i
Danimarkës (Dan Church Aid). Sektori i Kishës
sonë “Shërbimi i Dashurisë”, që ka përgjegjësinë
e programeve të ndryshme filantropike dhe so-
ciale, gjatë gjithë këtyre viteve mbështetet eks-
kluzivisht në ndihmën e Kishave evropiane (të
Gjermanisë, Holandës, Zvicrës, Mbretërisë së
Bashkuar, Norvegjisë, ShBA-ve dhe vendeve
të tjera). Programi i madh i mbështetjes ndaj
33.000 refugjatëve kosovarë të besimit mysli-
man, në vitin 1999, i realizuar me iniciativën e
Kryepiskopit Anastas, me një vlerë 13 milionë
dollarë, u mundësua me ndihmën financiare të
Këshillit Botëror të Kishave dhe të organiz-
mave të tjerë të krishterë.
3. Veprat e ndryshme investuese të Kishës
së Shqipërisë u realizuan me ofertat bujare të
shumë miliona eurove nga burime të ndryshme,
të cilave Kryepiskopi iu drejtua për realizimin e
programeve konkrete. Të qenurit e tij pa inte-
res dhe efektiviteti tashmë i pohuar gjerësisht,
sollën shumë oferta të njohura (si p.sh. nga
Fondacionet Onasis, Niarko, Laci), por edhe të
panjohura (shembull për këtë është testamenti i
avokatit athinas P. K, që la të gjithë pasurinë e
tij prej 3 milionë euro për veprën shpirtërore
dhe filantropike të Kishës Orthodhokse të
Shqipërisë). Që në fillim të viteve ’90, u krijuan
shumë grupe miqsh të Kryepiskopit në Athinë,
Selanik, dhe në qytete të tjera të mëdha të
Greqisë e të SHBA-ve dhe vendeve të tjera,
që u përkujdesën për mbledhjen e ushqimeve,
veshjeve, medikamenteve dhe gjërave të tjera
të domosdoshme për kryerjen e një vepre të
gjerë sociale. Ajo nuk u kufizua vetëm tek ortho-
dhoksët, por preku njerëzit në nevojë, pavarë-
sisht bindjeve fetare. U jemi përherë mirënjohës
mijëra njerëzve që dhanë mbështetjen e tyre.
Ndihma ekonomike që ka ardhur prej ve-
ndeve dhe burimeve të ndryshme, u përdor në
ndërtimin e kishave të shkatërruara, si dhe atyre
të reja, në edukimin brenda vendit të qytetarëve
seriozë shqiptarë që të bëhen klerikë, në arsimin
e përgjithshëm, por edhe në vepra filantropike
shëndetësore e kulturore, të rëndësishme për
progresin e përgjithshëm të vendit. Sigurisht, nuk
është “e rrezikshme” që mijëra njerëz në zona
të ndryshme të vendit janë ndihmuar në çaste
kritike me vepra të përkujdesjes shoqërore dhe
të zhvillimit rural dhe se kjo vepër e gjerë ka
NGJALLJA
ndihmuar me mijëra familje, si dhe është mbë-
shtetur në këtë mënyrë ekonomia e përgjith-
shme e vendit.
4. Z. Klosi formulon teorinë se “nuk kishte
ngut që të vinte këtu një prift, me të vërtetë
shumë i ditur, shumë vërtetë, një intelektual
i vërtetë, që të organizonte Kishën Shqiptare.
Le të organizohej një çikë më ngadalë, por
të mbante si të thuash pamjen... Sot është
pjesë e Kishës Greke fatkeqësisht!”. Kjo teori
e çuditshme mund të shprehë dëshirën e një
qytetari që ka bindje të ndryshme fetare dhe
filozofike, por jo pikëpamjet e orthodhoksëve të
Shqipërisë.
Vizioni dhe përpjekja e Kryepiskopit Anastas
ishin të organizonte një Kishë Autoqefale
Orthodhokse të Shqipërisë me nivel të lartë, të
bashkuar, me klerikë seriozë të arsimuar, qyteta-
rë shqiptarë, me struktura administrative ortho-
dhokse, një Kishë të pavarur nga çdo ndërhyrje
politike, e jashtme apo e brendshme, madje të
vetëfinancuar nga ana ekonomike, dhe jo
“pjesë të Kishës Greke”. Një Kishë Autoqefa-
7
le Orthodhokse të Shqipërisë të hapur dhe të
vlefshme në shoqërinë shqiptare, të nderuar në
familjen panorthodhokse, duke marrë pjesë në
mënyrë të barabartë në Lëvizjen e krishterë Eku-
menike dhe në dialogët ndër të krishterë e ndër-
fetarë, duke kontribuuar në pajtimin e popujve
dhe për paqen në rajonin tonë; duke e nderuar
Shqipërinë në rang ndërkombëtar. Kjo arritje
njihet sot nga të gjitha Kishat Orthodhokse
Autoqefale dhe më gjerë nga bota e krishterë.
5. Pohimi i tij se vetëm Kisha Orthodhokse
e Shqipërisë ndihmohet nga jashtë, ndërsa ko-
munitetet e tjera fetare nuk kanë asnjë shtet që
t’i mbështesë, më së pakti është naiv. Është një
fakt që njihet nga të gjithë se komunitetet fetare
të mëdha e të vogla kanë marrë kapitale të shum-
ta nga shumë shtete, jo vetëm evropiane, por
edhe të kontinenteve të tjera. Sipas z. Klosi, ve-
tëm Kisha Orthodhokse duhej të përjashtohej
nga kjo ndihmë!
6. Në komentet e z. Klosi duket qartë kon-
cepti se e konsideron Greqinë, nëse jo një shtet
armik, të paktën një shtet të rrezikshëm dhe çdo
gjë që mund të vijë nga shtetasit me besim të
njëjtë nga ky vend, shikohet si e dyshimtë. Por,
faktet nuk vërtetojnë bindjet e tij “të fshehta”.
Greqia dhe Shqipëria janë vende të NATO-s,
të shumë organizmave ndërkombëtarë dhe
shpresa e të gjithëve është se së shpejti Shqi-
përia do të jetë brenda Bashkimit Evropian, gjë
për të cilën edhe Greqia qartazi po ofron ndih-
mën e saj.
Nga ana tjetër, pohimi i tij se “Kisha Ortho-
dhokse ka para pa fund! Ka paratë e Greqisë,
të cilat janë paratë e Evropës” është po aq
paradoksal. Si fraza e parë dhe ajo e dytë, janë
të pasakta dhe pa lidhje midis tyre. Kisha Or-
thodhokse e Shqipërisë vazhdon të ketë burime
financiare shumë të kufizuara. Gjithashtu, Evro-
pa nuk i jep para Greqisë për qëllime fetare.
Por, aty ku kulmon kapërcimi i së logjikshmes,
bashkë me predispozitën për të shpifur të z.
Klosi, është këshilla e tij se “shteti shqiptar
duhet të jetë më i kujdesshëm me Kishën
Greke sesa me këta islamikët”. Institucionet
e shtetit dhe kryesisht qindra - mijëra ortho-
dhoksët e Shqipërisë, janë në gjendje të ndjekin
dhe të gjykojnë sa kanë ngjarë këta 22 vjet brenda
Kishës Orthodhokse dhe me siguri nuk presin
të mbrohet shteti dhe Kisha me të tilla dyshime
personale, teori të pabazuara dhe këshilla çori-
entuese.
Tiranë, 8 prill 2014
(Nga Sekretariati i Sinodit të Shenjtë)
8 NGJALLJA PRILL 2014

Berat
U pagëzuan 23 të rinj orthodhoksë
Më 4 prill, në kishën e Shën Spiridhonit, në lagjen Goricë të Beratit,
ishte një ngjarje e shënuar për 23 të rinj nga fshatrat e Mitropolisë. Ata
u bënë anëtarët më të rinj të kishës sonë nëpërmjet Misterit të shenjtë
të Pagëzimit. Të rinjtë ishin nga fshatrat Këmishtaj të Lushnjës dhe
Vërrisë, të Fierit dhe ishin pjesë e grupeve të drejtuar nga katekistët
Lenidha Todri e Aurel Bardho, të mbështetur dhe nga studentë të
Akademisë Teologjike.
Pagëzimi u krye nga atë Petraq Simsia, atë Kristaq Subashi dhe atë
Niko Lushi, të ndihmuar nga dhjakon Anastas Vrapi. Kumbarë ishin të
rinj, po nga grupet e katekizmit etj. Këto pagëzime janë bërë pas një
periudhe të gjatë të njohjes me besimin dhe marrjes së mësimeve të
rregullta të katekizmit. Pagëzime të të rinjve në këtë periudhë të veçantë
shpirtërore, kur pritet afrimi i ngjarjes së shënuar të Pashkës janë kryer
edhe në zona të tjera të Mitropolisë së Beratit, si në Bubullimë, Vlorë
dhe në ditët në vazhdim do ketë pagëzime të reja të vajzave që ndjekin
grupet e katekizmit në Këmishtaj dhe të fëmijëve në Vajkan (Fier).
Të rinjtë nga fshatrat që u pagëzuan u pritën dhe u ndihmuan me
shumë dashuri nga të rinjtë orthodhoksë të Beratit, të cilët bënë edhe
një pritje për ta dhe i shoqëruan në vizitën në katedralen e re të Shën
Dhimitrit.
Aurel Bardhi

Mëshira
sipas Ungjillit
“Lum ata që janë të mëshirshëm,
sepse ata do të gjejnë mëshirë.
(Mattheu 5:7)
Të jesh i mëshirshëm, do të tho-
të të jesh i ngjashëm me Perëndinë,
sepse “Zoti është i mëshirshëm dhe
zemërbutë, i ngadalshëm në zemë-
rim dhe i madh në mirësi”.
(Psalmi 103:8)
Dhe Zoti kaloi pranë tij (Moisiut)
dhe thirri: “Zoti, Perëndia i përjet-
shëm, i mëshirshëm dhe i dhembshur,
i ngadalshëm në zemërim, i pasur
në mirësi dhe në besnikëri, që për-
dor mëshirën për mijëra njerëz, që
fal padrejtësinë, shkeljet dhe më-
katin...”.
(Eksodi 34:6-7)
Me www.orthodoxalbania.org
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj
zyrtare përpiqet të përcjellë mesazhin dhe
informacionin e saj edhe në internet.
Ajo i njeh vizitorët e saj me:
- besimin e krishterë orthodhoks,
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave
institucionale,
- lajmet më të fundit,
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e
kulturor që ofron në shoqëri, Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor,
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik.
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip,
- botimet kishtare etj. anglisht e greqisht.
Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me
www.orthodoxalbania.org
PRILL 2014 NGJALLJA 9

EDIKTI I MILANOS DHE DEKRETI I LICINIUSIT

çdokush që dëshiron të mbajë shpejt. Nëse ata që i kanë blerë Do të jetë e nevojshme, që secili
Radosllav Stankoviç besimin e krishterë, se mund ta këto vende apo i kanë marrë si të informohet për këtë vendim të
bëjë këtë i qetë. Ne do të ishim dhuratë, do të kërkojnë shpërblim marrë prej mirësisë sonë të ma-
Konstandini shkoi në Milano në të mendimit se në përpikmërinë prej mirësisë së zemrës sonë, le t’i dhe, ta botosh të plotë këtë tekst
fillim të vitit 313. Edhe Liciniusi, tënde, ti duhet të marrësh infor- drejtohen qeveritarit, mëkëmbësit me një hyrje të bërë prej teje dhe
shkoi atje dhe të dy celebruan mar- macion të plotë rreth kësaj, për tonë, që do të kujdeset për këtë ta varësh në çdo vend, kështu që
tesën e tij me motrën e Konstandi- të mësuar më mirë se ne u dhamë nëpërmjet mëshirës sonë. Ti du- të mos mbetet askush i painfor-
nit, gjë që e çimentoi aleancën që këtyre të krishterëve mundësinë het të kujdesesh që këto vende muar rreth këtij vendim tonë
kishin lidhur së bashku. Ata që- për të praktikuar lirisht besimin t’i kthehen komunitetit të krishte- bujar.
ndruan në Milano deri në prill. Ishte e tyre pa asnjë kufizim. Siç e shi- rëve menjëherë. Siç është mirë e
kjo periudha kur ata nxorën një de- kon besnikëria juaj qartë, meqë ditur të krishterët kanë jo vetëm Teksti origjinal i Ediktit të Mila-
kret legjislativ që përcaktonte pozi- ne ua dhamë këtë dhuratë të kri- këto vende, por edhe prona të nos nuk është ruajtur: nuk ndodhet
tën e të krishterëve brenda Pera- shterëve, është e kuptueshme se tjera, që i takonin komunitetit të as në Kodin Theodhosian që daton
ndorisë Romake të njohur si Edikti edhe të tjerëve iu është dhënë e tyre, pra që është kisha e tyre në vitin 438. Ruhet vetëm në de-
i Milanos, që daton nga viti 313. drejta për të praktikuar lirisht dhe që nuk u takojnë individëve kretin (litterae) të dërguar nga Li-
Ja se çfarë dëshmon vetë Lici- dhe haptazi besimin e tyre, nën të tjerë. Ti do të urdhërosh që ciniusi te guvernatori i Nikomedisë,
niusi për këtë ngjarje: pushtetin tonë. Si pasojë, çdo gjë edhe të gjitha këto, sipas ligjit më 13 qershor 313 dhe tek Evsevi
që dikush zgjedh të adhurojë, ai të paraqitur më sipër, në një sërë dokumentesh që na jep
Kur ne u takuam në një mo-
do të jetë tashmë i lirë për ta t’u kthehen të krishte- ai. Ato janë përkthyer nga latini-
ment të përshtatshëm në Milano,
shtja në greqisht dhe citohen në
Konstandin Augusti dhe unë,
volumin e dhjetë të Historisë
Licinius Augusti, dhe shqyrtuam
Kishtare të Efsevit “si një kopje e
gjithçka që kishte lidhje me mirë-
urdhrave të perandorit, të përkthyer
qenien dhe mbarëvajtjen e punë-
nga gjuha romane”, në formën e
ve të shtetit, midis të tjerave disku-
një dekreti të shkruar në emrin e
tuam se çfarë do të ishte në të
Konstandinit dhe të Liciniusit.
mirën e shumicës së popullit. Me-
Urdhëresat e Ediktit të Milanos
nduam se gjëja më e vyer, që du-
u japin të krishterëve dhe anëta-
hej bërë në fillim, ishte përcak-
rëve të feve të tjera një liri totale
timi ligjor i adhurimit hyjnor,
për të ndjekur fetë e tyre sipas zgje-
duke i dhënë kështu të krishterë-
dhjes së gjithsecilit. Në gjysmën e
ve dhe të tjerëve lirinë e adhuri-
parë të dokumentit, është një de-
mit të fesë së tyre. Në këtë mëny-
klaratë që përsëritet vazhdimisht
rë, çdo hyjni që zotëron fronin
dhe që shpreh pikëpamjen e pera-
hyjnor, do të jetë dashamirëse
ndorëve në lidhje me lirinë fetare
dhe mëshiruese me ne dhe me
Persekutimi i të krishterëve në tre shekujt e parë. për të gjithë shtetasit. Nëpërmjet
çdo-kënd që ndodhet nën pushte-
kësaj përsëritje legjislatorët donin
tin tonë. Prandaj jemi të bindur
bërë këtë lirisht. E bëmë këtë, që rëve, që janë komunitetet dhe të hiqnin çdo lloj dyshimi të mund-
se ky vendim u mor si rezultat i një
mos linim përshtypjen se dikush kishat e tyre, pa asnjë lloj shtese shëm dhe interpretim të gabuar të
procesi të shëndetshëm dhe ko-
mund të ishte i privuar nga mu- apo kundërshtimi. Këtë do ta dokumentit. Gjithashtu, Edikti de-
rrekt, që të mos privojmë askënd
ndësia për të zgjedhur sa i takon bësh, duke u bërë të ditur masën kretonte që komuniteti i krishterë
nga mundësia për të zgjedhur,
fesë dhe kryerjes së riteve fetare. tonë paraprake se ata që do t’i të merrte menjëherë pronat e kon-
qoftë kur zgjedhin fenë e krishte-
Ne ishim të mendimit se ky vendim kthejnë me dëshirën e tyre, do të fiskuara, pa asnjë lloj kundërshtimi.
rë apo qoftë edhe kur kanë një
duhej të merrej për të krishterët kenë një shpërblim prej mëshirës Në tekst fraza “corpus christiano-
mendim tjetër se një fe tjetër u
në veçanti, kështu që nëse ndo- sonë. Në gjithë këtë, ti do t’i ja- rum” përmendet shpesh, gjë që
shkon për shtat më mirë. Qëllimi
një prej vendeve ku të krishterët pësh mbështetjen tënde efikase tregon rëndësinë e Kishës në sytë
i këtij vendimi është që hyjnia
mblidheshin më parë- për të cilat trupit të lartpërmendur të të kri- e legjislatorëve.
supreme, të cilën e adhurojmë me
ke marrë instruktime në një letër shterëve, me qëllimin e zbatimit
vullnet dhe ndërgjegje të lirë, do
të drejtuar zyrës sate kohë më sa më të shpejtë të vendimit tonë. Teksti origjinal i Ediktit të Mi-
të shfaqë në mënyrë konstante
parë- është blerë, qoftë me para Në këtë mënyrë mirësia jonë të lanos nuk është ruajtur: nuk ndo-
dashamirësinë dhe bekimin për
nga arkat tona ose me paranë e mund të shohë se paqja do të dhet as në Kodin Theodhosian që
ne, në çfarëdolloj çështjeje. Pra-
dikujt tjetër, këto vende duhet t’u mbretërojë në shtetin tonë. Kë- daton në vitin 438. Ruhet vetëm në
ndaj është e vyer për lartësinë
kthehen të krishterëve pa para shtu do të përmbushim ato që dekretin (litterae) të dërguar nga
tuaj, të marrë vesh se ne vendo-
apo duke u kërkuar ndonjë shpër- thamë më lart, që mëshira hyjno- Liciniusi te guvernatori i Nikome-
sëm të heqim të gjitha kufizimet,
blim për këtë veprim, pa asnjë re ndaj nesh, që e kemi provuar disë, më 13 qershor 313 dhe tek
që iu dërguan më parë zyrës
lloj pengese apo mashtrimi. Për në shumë raste, do t’u sjellë fat Evsevi në një sërë dokumentesh që
suaj, të cilat prekin të krishterët.
më tepër edhe ata që i kanë ma- të mbarë përpjekjeve tona në të na jep ai...
Këto kufizime, më pas na u du-
rrë këto vende si dhuratë, duhet gjitha kohët dhe ka për të sigu- (Marrë nga revista
kën se janë pa vend dhe se janë
t’ua kthejnë të krishterëve sa më ruar mirëqenien e shtetit tonë. “Kërkim” nr. 11)
të pamëshirshme. Le ta mësojë
10 NGJALLJA PRILL 2014

Anastas Stefan Duka (1921-1961) është lindur në pekte të tjera të jetës i bashkoi dhe i bëri miq përjetë. Kalendari
fshatin Sheper të Zagorisë. Mësimet e fillores i mori në Dhe është interesant se çdo shkrim i tij lexuesin e
fshatin e lindjes, ku edhe u dallua për cilësitë e tij. Vazh- parë do të kishte mësuesin Dhimitër. Nuk është e pa- i Liturgjive Hyjnore,
doi shkollën në Gjirokastër dhe më 1938 nisi studimet kuptimtë që një pjesë e mirë e shkrimeve u gjetën të
në Seminarin Kombëtar Orthodhoks “Apostull Pavli” ruajtura në familjen e z. Beduli. MAJ 2014
në Tiranë, të cilat i mbaroi me rezultate të shkëlqyera. Talenti si krijues letrar nis me botimet e para në 2 E Premte † Transf. i lips. të
Në seminar iu përkushtua me pathos të zjarrtë studimit revistën “Vatra Shqiptare”, në gazeta e revista të tjera Shën Athanasit të Madh.
dhe përvetësimit të mësimeve të fesë orthodhokse, ku të asaj kohe. Krijoi pothuaj deri në fund të jetës së tij. Dëshg. Zoia etj. (Vaj e verë)
u dallua për një studim të thelluar pasionant. Shumica e krijimeve të tij janë me tematikë fetare, pra- 3 E Shtunë † Dësh. Timoteu e
Në vitet e studimeve në seminar zë fill edhe miqësia ndaj edhe mbetën të pabotuara. Për Anastasin kemi Maura. Dësh. Diodori. Dësh. i
me profesorin teolog, mikun e tij të respektuar dhe të shkruar në Gazetën “Ngjallja” mars 2002. Më poshtë ri Ahmeti.
adhuruar, z. Dhimitër Beduli. Përkushtimi ndaj fesë, po japim disa vjersha të tij, që mbeten aktuale për ne.
korrektësia dhe serioziteti në fushën e dijes dhe në as- K. B. 4 E Diel † E MIROPRURË-
SEVE. Dëshg. Pelagjia. Osh.
Nëse jam fetar.... Dhe jetën e tyre kështu e kuptojnë Kthyen sytë nga të parët Ilariu, çudibërës.
Për Krishtin rrojnë dhe punë pu- Duke thënë s’qenka gjë, 5 E Hënë † Dëshmg. Irini. Ef-
Nëse jam fetar dhe dëshmoj për fe, nojnë Kisha, shkëmb përgjithnjë. thimi i Madhitës. Dësh. Martini,
Veten do ta mbaj me nderim mbi dhe, Emrin e Tij që ta lavdërojnë. 9.7.1956 Irakliu.
Shpifje, blasfemi, gënjeshtër, intrigë, 8 E Enjte † Apostull e Ungjillor
Vjedhje do luftoj dhe çdo gjë të ligë. Lavdi duke dhënë si që i ka hije Shkrim i shenjtë Joan Theologu. Osh. Arseni i
Shenjtë e vërtetë detyrë na bije, Madh.
I atij pasonjës të jem në çdo çast, Bëhemi të denjë për punë lavdie. Ti je balsam i shpirtit tim, 10 E Shtunë † Ap. Simeon Ze-
Që tha merrni kryqin dhe ndiqmëni O Shkrim, o Shkrim i Shenjti Shkrim, lloti. Osh. Laurenti. Dësh. Fila-
pas. Krishti për ne Jeta, Udha e Vërteta, Më ty gjej prehje dhe gëzim, delfi, Alfeu.
Nëse jam fetar me hir e lavdi, Më Atë dëshirat tona më të nxehta, Më ty fuqi e ngazëllim.
Për besim që kam do të jap dëshmi, Mbrojtës në rreziqe, ndihmës në të Me ty marr zëmër dhe guxoj 11 E Diel † E TË PARALIZUA-
meta. Në luftë burrë t’u qëndroj RIT. Kirili e Metodi, ndriçues të
Prapa nuk bëj në moment kritik Intrigave me kërcënim sllavëve.
Po do të pohoj që jam një besnik Më Krishtin fitore, suksese që kemi, Që po sulmojnë shpirtin tim. 14 E Mërkurë † Gjysmëpenti-
Dhe nga Krishti im, Pavli si që tha, Rrojmë dhe në vdesim po të Krishtit Se Fjala Jote është Jetë, kostia. Dësh. Isidori. Hierod.
Fuqi të më ndajë në botë nuk ka. jemi, Buron nga Zoti i Vërtetë, Theraponti. (Vaj, verë e peshk.)
1954 Kristianë të denjë vetes ne i themi. O.... sa i etur shpirti im, 15 E Enjte † Osh. Pahomi i
Sa mall ka për atë burim. Madh. Akili i Larisës. Barbar
Çdo punë që bëjmë, vëllezër të mi, Mirovliti.
Më emrin e Krishtit 4.6.1957
17 E Shtunë † Ap. Androniku e
Për Krishtin ta bëjmë, më emrin e Tij
Dhe nga dor’ e Zotit s’na merr dot Junia nga të 70-t. Athanasi i
Në jemi Kristianë me bes’ e me
njeri.
Me punën time, Zot, o Zot! Kristopolit.
shpresë,
1954
Kristianët e mirë bëjnë ato të Fesë, Me punën time, Zot, o Zot, 18 E Diel † E SAMARITA-
Krishti për ta është Mbret mbi çdo Ja se ç’mendim më mbiu sot, NES. Dësh. Dionisi, Andrea,
Krijesë. Kisha, Mos emri Yt shahet mbi dhé, Irakliu, Pavlini.
shkëmb përgjithnjë Se s’bëra ashtu si më the, 21 E Mërkurë † Konstandini
Se s’dola si pëlqeve Ti, dhe Elena, mbretër. Konstandin
NGJALLJA Un’ i pashë dijetarët Ndërrova hirin me lavdi rusi dhe të bijtë. (Vaj e verë)
Të dobët, të pafuqi Në gjë me dëm e të pafryt, 22 E Enjte † Joan Vladimiri.
Organ i Kishës Orthodhokse Kur u kthyen si të marrët Nuk dhashë shembull me virtyt.
Autoqefale të Shqipërisë Etërit e Sin. II Ekumenik. (Fest.
Kundër Krishtit Perëndi Po mendja ime lart s’u mbajt, në Elbasan më 4 qershor.)
Themelues:
Dhe kundër Kishës së Tij. Me Zotin kurrë kundër s’vajt, 24 E Shtunë † Osh. Simeoni e
Kryepiskopi Anastas Që kur pranoi shpirti im Nikita. Dësh. Meleti, Markiana,
Un’ i pashë dijetarët Një Zot për jet’ e amshim, Kristiani.
Del nën kujdesin Përreth shkëmbit të tulitur, Besoi Krishtin dhe iu fal,
e Këshillit Botues Që mundoheshin të marrët, Gjeti shpëtim e ideal. 25 E Diel † E TË VERBRIT. Gje-
Kot nga vendi për ta ngritur, Sado mëkat që ra mbi të, tja III e kokës së Joan Pagëzorit.
Kryeredaktor: Thoma Dhima
Kishte fund të paarritur. Jo, Krisht mohonjës nuk u bë… 28 E Mërkurë † # Mbyllja e
Adresa: Mëkat mbi mua ra dhe ra, Pashkës. Hierod. Eftihi. Dëshg.
Kryepiskopata Orthodhokse, Dhe i pashë të gajasur Pësova vuajtje të mëdha, Elikonida.
Rruga e Kavajës, Nr. 151 Të qëndronin pranë tij Po Zotin, Krishtin Shpëtimtar 29 E Enjte † Ngjitja në qiej e
Tiranë E dhimbjen që kishin pasur Me shpirtin tim dëshërimtar Zotit Krisht (Analipsi). Oshdg.
Tel: (04) 2234 117, 2235 095. Nga sulmime me furi E luta dje e sot e më Theodhosia.
Fax: 2232 109 Ta kthenin në qetësi. S’pushoj së luturi gjithnjë 31 E shtunë † Petronila, bija e
Shtypur Dhe hir më dha si kam besim,
në shtypshkronjën “Ngjallja”
Ap. Petros. Dësh. Hermia. 5
Ishin prapë dijetarët Lavdi t’i jepet Krishtit t’im. dësh. në Askalon.
Që pasi bënë këtë, 24.7.1958
PRILL 2014 NGJALLJA 11

Disa të dhëna për persekutimin e të krishterëve

në Lindjen e Mesme
Deri 50 vjet më parë, të krishterët në Lindjen e Mesme përbënin 20
për qind të popullsisë. Sot, ata janë vetëm 3 për qind…

Aktualisht, sipas vlerësimeve, eksodi i të krishterëve nga këto vende

është i vazhdueshëm dhe i pandalshëm. Në gjithë Lindjen e Mesme
kanë mbetur rreth 10-12 milionë të krishterë, nën presion, të diskriminuar
dhe të kërcënuar. Më shumë se gjysma e të krishterëve irakianë kanë
lënë vendin pas kërcënimeve dhe vrasjeve. Para se të fillonte lufta ata
ishin rreth 1.5 milionë.

Në Siri sulmet janë të përditshme, ashtu si dhe vrasjet e rrëmbimet.

Janë rrëmbyer dy peshkopë, murgesha, klerikë. Janë regjistruar 1200
vrasje të krishterësh, më shumë se 30 për qind e kishave janë
shkatërruar dhe 600 mijë të krishterë kanë lënë tashmë vendin. Ata që
mbeten jetojnë në frikë e terror, madje edhe nën kërcënimin e kthimit
të detyruar në myslimanë nën kërcënimin e vdekjes.

Në Egjipt mbi 100 kisha janë sulmuar, dhjetëra të krishterë janë vrarë,
janë shkatërruar e djegur shtëpitë e pronat e tyre dhe vazhdon rrëmbimi
i vajzave për t’i martuar me zor me jo të krishterë.

Fondacioni “Klinikat Orthodhokse të Ungjillëzimit” - Klinika Okulistike dhe ORL

Shërbim i ri i Kirurgjisë Okulistike

- Po kryhen ndërhyrje me nivel të lartë dhe me teknika bashkëkohore -
Së fundmi, në Klinikën Okulistike dhe ORL, të Fondacionit “Klinikat Shërbimet e reja, për sëmundje dhe probleme që kërkojnë ndërhyrje
Orthodhokse të Ungjillëzimit”, është vënë në funksion shërbimi i kirurgjikale janë:
kirurgjisë okulistike. Në sallën e kirurgjisë kryhen ndërhyrje me teknika 5. Halazioni
1. Dakriocistorhinostomi
bashkëkohore me vendet e zhvilluara. 6. Katarakti (perde)
2. Strabizmi
Tashmë mund të trajtohen me sukses një numër sëmundjesh si me ultratinguj
3. Glaukoma
katarakti (perde), glaukoma, strabizmi, chalazioni, pterigium etj. (fakoemulsifikacion)
4. Pterigioni
Garanci për mbarëvajtjen e trajtimeve kirurgjikale janë aparaturat
moderne të cilësisë së lartë dhe stafi i kualifikuar e i përkushtuar.
12 NGJALLJA PRILL 2014

E Diela e Palmave (Dafinave) në Tiranë u kremtua në Katedralen
“Ngjallja e Krishtit” dhe në tri kisha të tjera të kryeqytetit. Në Katedrale
Liturgjia Hyjnore u kryesua nga Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi i
Tiranës, Durrësit dhe i Gjithë Shqipërisë Anastasi, i ndihmuar nga Hirësi
Nathanaili.
Në këtë ditë ku të krishterët kremtojnë Hyrjen triumfale të Krishtit
në Jerusalem, kisha zbukurohet me degë palmash dhe dafinash dhe u
jepen besimtarëve degë dafinash si shenjë lavdërimi dhe simbol fitoreje të
Krishtit. Kjo festë e madhe u kremtua me madhështi edhe në tri
mitropolitë.

Janë në qarkullim 2 botime të librit

“Ringritja e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë (1991-2012)”

Botimi i parë,
107 faqe,
500 lekë.

Botimi i dytë,
150 faqe,
i shoqëruar
me dokumente
themelore
si Tomosi
Patriarkal,
Statuti
i Kishës
Othodhokse
Autoqefale
të Shqipërisë
etj.
900 lekë.