EUROPSKI STANDARD

EN 15048-1
Travanj 2007

ICS 21.060.10

Hrvatska verzija

Konstrukcije s vijanim spojem bez pred optereenja- Dio 1: Opi zahtjevi

Ovaj Europski Standard je odobren od CEN 18.09.2006.

lanovi CEN su obavezni udovoljiti CEN/CENELEC Internim pravilima koja odreuju uvjete
izdavanja ovog Europskog standarda kao Nacionalnog Standarda bez ikakvih izmjena. Aurirana lista
i knjine reference koje se odnose na Nacionalni Standard mogu se dobiti zahtjevom prema
Centralnom Tajnitvu ili prema bilo kojem CEN lanu.
Ovaj Europski standard postoji u tri slubene verzije (Engleski, Njemaki i Francuski). Prijevod na
bilo koji drugi jezik od strane CEN lana i koji je doznaen Centralnom Tajnitvu ima isti status kao
slubene verzije.
CEN lanovi su nacionalna tijela za normizaciju Austrije, Belgije, Bugarske, Cipra, eke Republike,
Danske, Estonije, Finske, Francuske, Njemake, Grke, Madarske, Islanda, Irske, Italije, Latvije,
Litve, Luksemburga, Malte, Nizozemske, Norveke, Poljske, Portugala, Rumunjske, Slovake,
Slovenije, panjolske, vedske, vicarske i Ujedinjenog Kraljevstva.

CEN
Europski zavod za normizaciju

Centralno tajnitvo, rue de Stassart 36, B-1050 Brussels

2007. CEN Sva prava koritenja u bilo kojem obliku i znaenju

rezervirana su na lanove CEN

Preveo:
Recenzija:

Ref. No. EN 15048-1:2007 Hr

D. Pappo
G. Vrbanus

EN 15048-1:2007 (Hr)

Sadraj
Predgovor........................................................................................................................................... 4
Uvod................................................................................................................................................... 5
1. Opis ............................................................................................................................................ 6
2. Normativne reference................................................................................................................. 6
3. Pojmovi i definicije.................................................................................................................... 7
3.1.
Spoj ........................................................................................................................................ 7
3.2.
Broj serije proizvoda (LOT proizvoda) ................................................................................. 7
3.3.
Broj serije sklopa (LOT sklopa) ............................................................................................ 7
3.4.
Proireni broj serije sklopa ( proireni LOT sklopa) ............................................................. 7
4. Zahtjevi ...................................................................................................................................... 7
4.1.
Informacije za naruivanje..................................................................................................... 7
4.2.
Proizvodni proces................................................................................................................... 8
4.2.1.
Opasne tvari ....................................................................................................................... 8
4.2.2.
Materijal............................................................................................................................. 8
4.2.3.
Matice ................................................................................................................................ 8
4.2.4.
Vijci.................................................................................................................................... 8
4.2.5.
Povrinska zatita............................................................................................................... 8
4.3.
Uvjeti isporuke....................................................................................................................... 8
4.4.
Zahtjevi na proizvod .............................................................................................................. 9
4.4.1.
Dimenzije i tolerancije dimenzija, oblika i poloaja ......................................................... 9
4.4.2.
Mehanike karakteristike komponenti vijanog sklopa..................................................... 9
4.4.2.1.
Openito......................................................................................................................... 9
4.4.2.2.
Vijci................................................................................................................................ 9
4.4.2.3.
Matice .......................................................................................................................... 10
4.4.2.4.
Podloke....................................................................................................................... 10
4.4.3.
Karakteristike sklopa ....................................................................................................... 10
4.4.3.1.
Odgovarajua kombinacija vijka, matice i podloke ................................................... 10
4.4.3.2.
Vlana otpornost sklopa vijak/matica.......................................................................... 11
4.4.4.
Oznaavanje..................................................................................................................... 13
4.4.4.1.
Vijci.............................................................................................................................. 13
4.4.4.2.
Matice .......................................................................................................................... 13
4.4.4.3.
Podloke....................................................................................................................... 14
4.5.
Postojanost ........................................................................................................................... 14
5. Ispitivanje za procjenu sukladnosti.......................................................................................... 14
5.1.
Ispitivanje na opasne supstance ........................................................................................... 14
5.2.
Dimenzionalno ispitivanje komponenti ............................................................................... 14
5.3.
Ispitivanje mehanikih karakteristika komponenti .............................................................. 15
5.4.
Ispitivanje funkcionalnih karakteristika sklopa ................................................................... 16
5.5.
Kriterij prihvatljivosti .......................................................................................................... 16
6. Ocjenjivanje sukladnosti.......................................................................................................... 16
6.1.
Openito............................................................................................................................... 16
6.2.
Inicijalno ispitivanje............................................................................................................. 16
6.2.1.
Openito........................................................................................................................... 16
6.2.2.
Karakteristike................................................................................................................... 17
6.2.3.
Koritenje povijesnih podataka........................................................................................ 17
6.2.4.
Postupak s izraunatim vrijednostima i konstrukcijom ................................................... 17
6.2.5.
Uzorkovanje, ispitivanje i kriterij prihvatljivosti............................................................ 17
6.2.5.1.
Uzorkovanje................................................................................................................. 17
2

6.2.5.2.
Ispitivanje i kriterij prihvatljivosti ............................................................................... 17
6.3.
Tvornika kontrola proizvodnje (FPC) (Factory Production Control) ............................... 18
6.3.1.
Openito........................................................................................................................... 18
6.3.2.
Osoblje ............................................................................................................................. 18
6.3.3.
Oprema............................................................................................................................. 18
6.3.4.
Proces konstruiranja......................................................................................................... 18
6.3.5.
Sirovina i komponente ..................................................................................................... 19
6.3.6.
Kontrola u procesu........................................................................................................... 19
6.3.7.
Ispitivanje proizvoda i ocjenjivanje ................................................................................. 19
6.3.8.
Sljedivost i oznaavanje................................................................................................... 20
6.3.9.
Nesukladni proizvodi ....................................................................................................... 20
6.3.10. Rukovanje, odlaganje, pakiranje...................................................................................... 20
6.4.
Ispitivanje uzoraka uzetih iz tvornice od strane proizvoaa .............................................. 20
7. Dokumentiranje rezultata ispitivanja ....................................................................................... 20

EN 15048-1:2007 (Hr)

Predgovor
Ovaj dokument (EN 15048-1:2007 ), je pripremio Tehniki komitet CEN/TC 185 Spojni elementi Tajnitvo koje
je upravljano od DIN-a.
Ovom Europskom standardu treba dodijeliti status nacionalnog standarda, ili izdanjem jednakog sadraja ili
dodacima najkasnije do Listopada 2007, a nesukladni nacionalni standardi moraju biti povueni najkasnije do
Listopada 2009.
Ovaj dokument je pripremljen u mandatu danom od CEN Europske Komisije i Europskom udruenju slobodne
trgovine i podupire osnovne zahtjeve relevantnih EU Direktiva.
Prema CEN/CENELEC internim pravilima, organizacije nacionalnih standarda koje se navode su obvezne
primijeniti ovaj Europski standard: Austrija, Belgija, Bugarska, Cipar, eka Republika, Danska,

Estonija, Finska, Francuska, Njemaka, Grka, Madarska, Island, Irska, Italija, Latvija, Litva,
Luksemburg, Malta, Nizozemska, Norveka, Poljska, Portugala, Rumunjska, Slovaka, Slovenija,
panjolska, vedska, vicarska i Ujedinjeno Kraljevstvo.

EN 15048-1:2007 (Hr)

Uvod
Pravila za konstruiranje i ostvarivanje vijanih spojeva konstrukcijskim vijcima niske ili visoke vrstoe bez
predoptereenja, definirani su na primjer u EN-1993-1-8 (Eurocode 3) i prEN 1090-2.
Dijelovi ovog Europskog standarda vezanog za konstrukcijske vijke odreuju osnovne zahtjeve koji osiguravaju da
su spojevi vijak/matica/podloka prikladni za koritenje pri spajanju konstrukcija bez predoptereenja. Mogu se
koristiti u spojevima optereenim na smik i/ili spojevima optereenim na vlak ukoliko se ne zahtjeva
predoptereenje. Konstrukcijski spojni elementi koji zadovoljavaju zahtjeve ovog Europskog standarda su
konstruirani da izdre vlano optereenje od najmanje fub x As kako je opisano u EN 1993-1-8.
Konstrukcijski vijani elementi koji zadovoljavaju zahtjeve po EN 14399-1 su prikladni za upotrebu kod
konstrukcijskih spojeva sa i bez predoptereenja. Ovaj Europski standard se odnosi na konstrukcijske spojne
elemente bez predoptereenja.
Obzirom da je vlana otpornost vijka/matice vrlo osjetljiva na razliite postupke proizvodnje, vano je da su
elementi isporueni od jednog proizvoaa koji je uvijek odgovoran za funkciju spoja. Zbog istog razloga je vrlo
vano da je povrinska zatita elemenata spoja pod kontrolom jednog proizvoaa.
Osim mehanikih svojstava komponenti , funkcionalnost spoja zahtjeva da je traena vlana otpornost dostignuta.
Iz tog razloga vlano ispitivanje spoja jest metoda za provjeru je li funkcija spoja potpuno ispunjena.

EN 15048-1:2007 (Hr)

1. Opis
Ovaj dio ovog Europskog standarda odreuje ope zahtjeve komponenti spoja vijak/matica/podloka za vijane
konstrukcije bez pred optereenja kao i za same spojeve. Primjenjuje se na vijke (ukljuujui i navojnike) i matice
od ugljinog, legiranog i nehrajueg elika slijedeih klasa kvalitete.

Vijci izraeni od ugljinog i legiranog elika: 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8, 8.8, 10.9:

Matice izraene od ugljinog i legiranog elika: 4, 5, 6, 8, 10, 12

Vijci izraeni od austenitnog nehrajueg elika: 50, 70, 80

Matice izraene od austenitnog nehrajueg elika: 50, 70, 80

Ukoliko je mogue, podloke u klasi tvrdoe HV 100 ili HV 200

Napomena: Klase kvalitete 4.8, 5.8 i 6.8 mogu biti predmet ogranienja pri upotrebi. Preporua se pozvati na
prEN 1090-2.
Standard se primjenjuje na dimenzije navoja od M12 do M36 i na pripadajue podloke, ali ne iskljuuje koritenje
kod ostalih dimenzija.
Vijani spojevi s komponentama prema ovom europskom standardu su prikladni za smino i vlano optereenje.
Vijci, matice i podloke prema ovom Europskom standardu nisu obavezno namijenjeni za zavarivanje.

2. Normativne reference
Slijedei navedeni dokumenti su neophodni za primjenu ovog dokumenta. Za datirane reference, samo navedeno
izdanje se primjenjuje. Za nedatirane reference, zadnje izdanje naznaenog dokumenta (ukljuujui sve dodatke)
se promjenjuje.
prEN1090-2:2005,

Izvoenje elinih i aluminijskih konstrukcija Dio 2: Tehniki zahtjevi za izvoenje

elinih konstrukcija

EN 1993-1-8:2005,

Eurocode 3: Konstruiranje elinih konstrukcija Dio 1-8: Konstruiranje spojeva

EN 10045-1,

Metalni materijali Charpy-jev udarni test Dio 1: Metoda ispitivanja

EN 10204,

Metalni proizvodi Vrste dokumenata i ispitivanja

EN 15048-2,

Konstrukcijski vijani spojevi bez predoptereenja Dio 2: Ispitivanje prikladnosti

EN 20898-2,
Mehanika svojstva vijanih elemenata Dio2: Matice s propisanim dokaznim
optereenjem normalni navoj (ISO 898-2:1992)
EN ISO 898-1,
Mehanika svojstva vijanih elemenata izraenih od ugljinih i legiranih elika Dio 1:
Vijci i navojnici (ISO 898-1:1999)
EN ISO 3506-1,
(ISO 3506-1:1997)

Mehanika svojstva vijanih elemenata od nehrajueg elika Dio1: Vijci i navojnici

EN ISO 3506-2,
2:1997)

Mehanika svojstva vijanih elemenata od nehrajueg elika Dio2: Matice (ISO 3506-

EN ISO 6507-1,

Metalni materijali - Ispitivanje tvrdoe po Vickersu Ispitna metoda (ISO 6507-1:2005)

EN ISO 9001,

Sustav upravljanja kvalitetom Zahtjevi (ISO 9001:2000)

EN 15048-1:2007 (Hr)

3. Pojmovi i definicije
U svrhu ovog dokumenta, pojmovi i definicije dane u prEN1090-2:2005 se primjenjuju kako slijedi:

3.1. Spoj
Podrazumijeva pripadajue vijak, maticu i podloku (e) (ako je potrebno) s istom povrinskom zatitom (ako je
ima)

3.2. Broj serije proizvoda (LOT proizvoda)

Koliina vijanih elemenata jednakih oznaka ukljuujui klasu proizvoda, klasu kvalitete i dimenzije1,
proizvedenih iz ipke, ice ili ploastih proizvoda iz iste are, proizvedenih istim ili slinim postupkom odjednom
ili kroz kontinuirani vremenski period, kroz jedinstvenu toplinsku obradu i/ili povrinsku zatitu ako je ima.
Jedinstvena toplinska obrada ili povrinska zatita podrazumijeva:
Za kontinuirani proces, jedinstven ciklus obrade bez promjene parametara
Za diskontinuiran proces, jedinstven ciklus obrade za jednaka uzastopna punjenja (proizvodne are)

Napomena. Proizvodni lot moe biti podijeljen u vie proizvodnih ari zbog procesa proizvodnje i na kraju spojen
u jedinstven proizvodni lot.
[ISO 15330:1999]

3.3. Broj serije sklopa (LOT sklopa)

Sklopovi isporueni kao kompleti ukljuuju:
Vijke iz jednog proizvodnog lot-a;
Matice iz jednog proizvodnog lot-a

3.4. Proireni broj serije sklopa ( proireni LOT sklopa)

Proizvodna serija onog elementa koji najvie utjee na rezultata ispitivanja prikladnosti kombiniran s ostalim
komponentama od istog dobavljaa izabranih po dokumentiranoj metodi.
Napomena: Komponenta s najveim utjecajem je odreena na temelju rezultata ispitivanja.

4. Zahtjevi
4.1. Informacije za naruivanje
Prilikom narudbe proizvoa mora dobiti slijedee informacije:
a)

Poveznicu na ovaj standard

b)

Koliine koje treba isporuiti

c)

Potpun nain oznaavanja2 proizvoda

d)

Ostale zahtjeve ugovorene s kupcem (npr. zahtjeve pri niskim temperaturama)

1)
2)

Dimenzija vijka znai promjer navoja i duljinu

Oznaavanje kompletnog sklopa ukljuuje oznaavanje i referentne standarde ukoliko ih ima ili
specifikaciju svake komponente zasebno.

EN 15048-1:2007 (Hr)

4.2. Proizvodni proces

4.2.1. Opasne tvari
Materijali koriteni u proizvodima ne smiju otputati nikakve opasne tvari iznad gornjih dozvoljenih granica
naznaenih u odgovarajuem Europskom standardu za pojedini materijal ili dozvoljene u nacionalnim zakonima
zemlje lanice u koju se isporuuje.

4.2.2. Materijal
elik za automate ne smije se koristiti za proizvodnju vijaka i matica za konstrukcijske spojeve.

4.2.3. Matice
Toplo cinane matice trebaju biti pocinane prije urezivanja navoja. Ne smiju biti prenarezivane nakon cinanja.

4.2.4. Vijci
Proces proizvodnje vijaka klase kvalitete 10.9 mora predvidjeti rizik pojave vodikove krtosti, posebno za vrijeme
procesa povrinske zatite.
Napomena: Odgovarajui dodatni proces se treba uzeti u obzir kad se rizik pojave vodikove krtosti ne moe izbjei.

4.2.5. Povrinska zatita

Povrinska zatita ukoliko je primijenjena mora biti definirana prema odgovarajuim standardima povrinske
zatite. Zatita ne smije naruiti mehanika svojstva ili funkcionalne karakteristike spoja. Zatita s kadmijem ili
legurama kadmija nije dozvoljena.
Povrinska zatita svih komponenti spoja mora biti sukladna jedna drugoj i treba imati jednaku otpornost
koroziji.
Povrinska zatita svake komponente treba biti pod kontrolom proizvoaa sklopova.

4.3. Uvjeti isporuke

Svi spojni elementi moraju biti isporueni kupcu u originalnom zatvorenom jedinstvenom pakiranju ili u
zasebnim zatvorenim pakiranjima proizvoaa sklopa. Prikladnost vlanom ispitivanju sklopa koji se isporuuje
kupcu mora biti predoena vlanim testom prema EN15048-2.
Pakiranja sklopa vijak/matica ili pojedinih komponenti prema ovom Europskom standardu moraju biti
etiketirana s potpunom oznakom vijanih elemenata koje ukljuuje:
-

Dodatna slova SB (za koritenje na elinim konstrukcijama eng. Structural Bolting)

Odgovarajui broj ili brojeve LOT-a
Identifikacijsku oznaku proizvoaa sklopa

Podloke se uobiajeno isporuuju u posebnim pakiranjima. Sklopovi moraju biti isporueni na jedan od slijedeih
naina:
a)

Vijci i matice isporueni od jednog proizvoaa:

Elementi sklopa moraju biti pakirani zajedno
u jednom paketu (kutiji) koji je etiketiran s brojem LOT-a sklopa i identifikacijskom oznakom
proizvoaa. Ispitivanje prikladnosti treba biti provedeno na svakom LOT-u sklopa koristei se
uzorcima za ispitivanje kako je naznaeno u 6.3.

b)

Vijci i matice isporueni od jednog proizvoaa. Svaki element mora biti pakiran u posebno
pakiranje (kutiju) koja je etiketirana s brojem LOT-a proizvoda svake komponente i
identifikacijskom oznakom proizvoaa. Elementi sklopa su slobodno izmjenjivi unutar svake
isporuke za isti nominalni promjer.

Ispitivanje prikladnosti treba biti provedeno na svakom dodatnom LOT-u sklopa koristei se uzorcima za
ispitivanje kako je naznaeno u tablici 17.

EN 15048-1:2007 (Hr)

4.4. Zahtjevi na proizvod

4.4.1. Dimenzije i tolerancije dimenzija, oblika i poloaja

Dimenzije i tolerancije dimenzija, oblika i poloaja moraju biti u sukladnosti s proizvoakom deklaracijom koja je
u skladu s odgovarajuim Europskim ili meunarodnim proizvoakim standardom.
Za povrinski zatiene vijane elemente tolerancije se moraju primijeniti na dijelove prije povrinske zatite
izuzev navoja toplo cinanih matica koji se urezuju nakon nanoenja povrinske zatite.
Bilo koja prikladna duljina navoja se moe koristiti. Panju usmjeriti na provoenje standarda.
NAPOMENA: Za metalne konstrukcije se primjenjuje EN 1090.
Bilo koji oblik glave ili dimenzija tijela se moe koristiti, osiguravajui da se potuju zahtjevi na vlano
optereenje.

4.4.2. Mehanike karakteristike komponenti vijanog sklopa

4.4.2.1.

Openito

Mehanike karakteristike komponenti vijanog sklopa moraju zadovoljiti zahtjeve navedene u Tablicama 1 do 4.

4.4.2.2.

Vijci

Tablica 1 - Osnovne mehanike karakteristike vijaka

Odgovarajui standard za klasu kvalitete

Mehanike karakteristike

Ugljini i legirani elik

4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8, 8.8, 10.9

Nehrajui elik
50, 70, 80

Izduljenje nakon loma

EN ISO 898-1

EN ISO 3506-1

Minimalna vlana vrstoa

EN ISO 898-1

EN ISO 3506-1

EN ISO 898-1

EN ISO 3506-1

EN ISO 898-1

Ne primjenjuje se

EN ISO 898-1

Ne primjenjuje se

EN ISO 898-1

Ne primjenjuje se

Donja granica teenja ili naprezanje

pri 0,2% neproporcionalnog
izduljenja
Naprezanje pri dokaznom
optereenju
vrstoa na kosom osloncu
Tvrdoa

EN 15048-1:2007 (Hr)

Tablica 2 - Minimalna udarna vrstoa vijaka

Za klasu kvalitete
Ugljini i legirani elik

Karakteristika

Nehrajui elik

4.6, 5.6, 8.8, 10.9

4.8, 5.8, 6.8

50, 70, 80

Udarna vrstoa KV,min na

20oC

27 J

27 Ja

Udarna vrstoa KV,min na

+ 20oC

27 J

a
27J.

Udarna vrstoa moe biti ispitivana na 60oC, ukoliko se trai, s najmanjom udarnom vrstoom KV =

4.4.2.3.

Matice

Tablica 3 - Matice

Odgovarajui standard za klasu kvalitete

Mehanike karakteristike

Ugljini i legirani elik

4, 5, 6, 8, 10

Nehrajui elik
50, 70, 80

Naprezanje pri dokaznom

optereenju

EN 20898-2

EN ISO 3506-2

Tvrdoa

EN 20898-2

Ne primjenjuje se

Za sve klase kvalitete vijaka

iz ugljinih, legiranih i
nehrajuih elike

Za klase kvalitete 8.8 i 10.9 u

jednostrukom preklopnom
spoju prema
EN 1993-1-8:2005, 3.6.1

Minimum 100 HV

300 HV do 370 HV

4.4.2.4.

Podloke

Tablica 4 - Podloke

Mehanike karakteristike
Tvrdoa

4.4.3. Karakteristike sklopa

4.4.3.1.

Odgovarajua kombinacija vijka, matice i podloke

Odgovarajua kombinacija vijka, matice i podloke obzirom na klasu proizvoda danoj u Tablici 5 i sukladno
klasama kvalitete danim u tablici 6 moraju se primjenjivati.

Tablica 5 - Odgovarajua kombinacija vijaka, matica i podloki obzirom na klasu proizvoda i prema EN ISO
4759
Vijci

Matice

Podloke

Proizvod klase A ili B

Proizvod klase A, B ili C

Proizvod klase A ili C

Proizvod klase C

Proizvod klase A, B ili C

Proizvod klase C

10

EN 15048-1:2007 (Hr)

Tablica 6 - Odgovarajua kombinacija vijaka matica i podloki obzirom na klasu kvalitete

Sklopovi
Sklopovi izraeni od ugljinog ili legiranog elika
Vijci

Matice

Podloke

Klase kvalitete

Klase kvalitete

Tvrdoa

4.6

4, 5, 6 ili 8

4.8
5, 6 ili 8

5.6

100 HV min.

5.8
6.8

6 ili 8

8.8

8 ili 10

10.9

10 ili 12

100 HV min ili

300 HV min. a

Sklopovi izraeni
izraeni od nehrajueg elika
Klasa

A2, A3, A4 ili A5

Vijci

Matice

Podloke

Klasa kvalitete

Klasa kvalitete

Tvrdoa

50

50,70 ili 80

70

70 ili 80

80

80

100 HV min.

a
300 HV min se zahtjeva za klase kvalitete 8.8 i 10.9 u jednostruko preklopnom spoju samo s jednim
vijkom ili jednim redom vijaka prema EN 1993-1-8:2005, 3.6.1

4.4.3.2.

Vlana otpornost sklopa vijak/matica

Minimalna vlana otpornost sklopa vijak/matica mora zadovoljiti vrijednosti navedene u Tablicama 7 i 8.
Vrijednosti su dane na bazi minimalne vlane vrstoe (Rm,min).
Vlana otpornost mora se primijeniti na bilo koju kombinaciju vijak/matica koje su navedene u Tablicama 5 i 6.

11

EN 15048-1:2007 (Hr)

Tablica 7 - Vlana otpornost spoja vijak/matica izraenih od ugljinih i legiranih elika

Navoj
Navo

Nominalna
povrina
naprezanja
As,nom
mm2

Klasa kvalitete
4.6

4.8

5.6

5.8

6.8

8.8

10.9

Minimalna vlana otpornost (As,nom x Rm,min) u N

M12

84,3

33 700

35 400

42 200

43 800

50 600

70 000

87 700

M14

115

46 000

48 300

57 500

59 800

69 000

95 500

120 000

M16

157

62 800

65 900

78 500

81 600

94 000

130 000

163 000

M18

192

76 800

80 600

96 000

99 800

115 000

159 000

200 000

M20

245

98 000

103 000

122 000

127 000

147 000

203 000

255 000

M22

303

121 000

127 000

152 000

158 000

182 000

252 000

315 000

M24

353

141 000

148 000

176 000

184 000

212 000

293 000

367 000

M27

459

184 000

193 000

230 000

239 000

275 000

381 000

477 000

M30

561

224 000

236 000

280 000

292 000

337 000

466 000

583 000

M33

694

278 000

292 000

347 000

361 000

416 000

576 000

722 000

M36

817

327 000

343 000

408 000

425 000

490 000

678 000

850 000

NAPOMENA: Da bi se dostigla puna vlana otpornost, toplo cinani sklopovi zahtijevaju posebne mjere, vidi EN
ISO 10684:2004, Dodatak F.

Tablica 8 - Vlana otpornost spoja vijak/matica izraenih od nehrajuih elika

Klasa kvalitete

Nominalna povrina
naprezanja
As,nom
mm2

50

M12

84,3

42 200

59 000

67 400

M14

115

57 500

80 500

92 000

M16

157

78 500

110 000

126 000

M18

192

96 000

134 000

154 000

M20

245

122 000

172 000

196 000

M22

303

152 000

212 000

242 000

M24

353

176 000

247 000

282 000

000a

367 000a

Navoj
Navo

70

80

Minimalna vlana otpornost

(As,nom x Rm,min) u N

M27

459

230 000

321

M30

561

280 000

393 000a

449 000a

M33

694

347 000

486 000a

555 000a

M36

817

408 000

572 000a

654 000a

a
Vlana otpornost mora se primijeniti na sklopove navojnika jedino s dvije matice. Ove dimenzije nisu
ukljuene u EN ISO 3506, zbog toga to ih je teko proizvesti.

12

EN 15048-1:2007 (Hr)

4.4.4. Oznaavanje

4.4.4.1.

Vijci

Vijci i navojnici u skladu s ovim Europskim standardom moraju biti oznaeni kako slijedi:

Oznakom klase kvalitete sukladno EN ISO 898-1 ili EN ISO 3506-1

Identifikacijskom oznakom proizvoaa sklopa

Posebnom oznakom SB (za spajanje elinih konstrukcija(eng. Structural Bolting))

Oznaka moe biti utisnuta ili izboena na vrhu glave ili na dnu navojnika.

Legenda:
1

Identifikacijska oznaka proizvoaa sklopa

Slika 1 Primjer oznaavanja vijka

4.4.4.2.

Matice

Matice u skladu s ovim Europskim standardom moraju biti oznaene kako slijedi:

Oznakom klase kvalitete sukladno EN 20898-2 ili EN ISO 3506-2

Identifikacijskom oznakom proizvoaa

Posebnom oznakom SB (za spajanje elinih konstrukcija(eng. Structural Bolting))

Oznaka moe biti utisnuta ili izboena na jednoj priteznoj povrini.

Legenda:
1

Identifikacijska oznaka proizvoaa sklopa

Slika 2 Primjer oznaavanja matice

13

EN 15048-1:2007 (Hr)

4.4.4.3.

Podloke

Podloke se mogu koristiti bez posebnih oznaka, jer su od minimalnog znaenja za vlanu otpornost sklopa na vlak
ili odrez.

4.5. Postojanost
Povrinska zatita sklopa mora biti u skladu s 4.2.5.
Povrinska zatita moe se koristiti da bi se poboljala postojea zahtijevana otpornost na koroziju ukoliko se
trai. Ova postojanost moe se dostii ili primjenom propisanih oblika povrinske zatite ili kao dio postojanosti
strukture u kojoj se vijani sklop koristi.
NAPOMENA: prEN daje informacije o EN i ISO standardima za postojanost konstrukcija na koroziju,
povrinsku zatitu i metode primjene.
Mehanika postojanost sklopa mora se osigurati za razumni ekonomski vijek trajanja sklopa, a sukladno
zahtjevima ovog standarda i koristei proizvoaku specifikaciju za pritezanje.

5. Ispitivanje za procjenu sukladnosti

5.1. Ispitivanje na opasne supstance
Isputanje opasnih supstanci moe se utvrditi indirektno provjerom sadraja supstanci u materijalu koji se
upotrebljava.

5.2. Dimenzionalno ispitivanje komponenti

Tolerancije najbitnijih dimenzija komponenti moraju biti provjerene uobiajenim mjernim ureajima s
zahtijevanom tonou kako je dano u Tablicama 9 do 11.

Tablica 9 - Vijci
Bitna dimenzija a

Tonost (mm)

Metoda

Otvor kljua (s) ili promjer glave

(dk)
Mjera opisanog kruga izmeu
vrhova esterokuta glave (e)
Visina glave (k)

0,05

Mjerenje

0,05

Mjerenje

0,05

Mjerenje

Promjer tijela (ds)

0,05

Mjerenje

Nazivna duljina (l)

0,1

Mjerenje

Duljina tijela (ls)

0,1

Mjerenje

Duljina zahvata (lg)

0,1

Mjerenje

Kalibar

0,5 o

Mjerenje

Dimenzije navoja
Kut glave (kod vijaka s uputenom
glavom) ( R )
a

Simboli i opis dimenzija definirani su u EN 20225.

14

EN 15048-1:2007 (Hr)

Tablica 10 - Matice
Bitna dimenzija a
Otvor kljua (s)
Mjera opisanog kruga
vrhova esterokuta (e)
Visina matice (m)

Pouzdanost (mm)

Metoda

0,05

Mjerenje

0,05

Mjerenje

0,05

Mjerenje

Kalibar

izmeu

Dimenzije navoja
a

Simboli i opis dimenzija definirani su u EN 20225.

Tablica 11 - Podloke
Bitna dimenzija a

Tonost (mm)

Metoda

0,1/-

Mjerenje / Kalibar

0,1

Mjerenje

0,05

Mjerenje

Promjer rupe (d1)

Vanjski promjer (d2)
Debljina (h)
a

Simboli i opis dimenzija definirani su u EN 20225.

5.3. Ispitivanje mehanikih karakteristika komponenti

Mehanike karakteristike vijaka, matica i podloki moraju se ispitati prema Tablicama 12 do 14.

Tablica 12 - Vijci
Referentni standard za ispitnu proceduru
Mehanike karakteristike

Izduljenje nakon loma

Minimalna
vlana
vrstoa
Donja granica teenja ili
naprezanje na 0,2%
neproporcionalnog
izduljenja
Naprezanje pri dokaznom
optereenju
Naprezanje na kosom
osloncu
Tvrdoa
Udarna vrstoa

Ispitivanje

Ugljini elik i legirani

elik

Nehrajui elik

Ispitivanje na vlak

EN ISO 898-1

EN ISO 3506-1

Ispitivanje na vlak

EN ISO 898-1

EN ISO 3506-1

Ispitivanje na vlak

EN ISO 898-1

EN ISO 3506-1

EN ISO 898-1

Ne primjenjuje se

EN ISO 898-1

Ne primjenjuje se

Ispitivanje tvrdoe

EN ISO 898-1

Ne primjenjuje se

Ispitivanje na udar

EN 10045-1

EN 10045-1

Ispitivanje dokaznim
optereenjem
Ispitivanje na kosom
osloncu

Tablica 13 - Matice
Referentni standard za ispitnu proceduru
Mehanike karakteristike

Naprezanje pri dokaznom

optereenju
Tvrdoa

Ispitivanje

Ugljini elik i legirani

elik

Nehrajui elik

Ispitivanje dokaznim
optereenjem

EN 20898-2

EN ISO 3506-2

Ispitivanje tvrdoe

EN 20898-2

Ne primjenjuje se

15

EN 15048-1:2007 (Hr)

Tablica 14 - Podloke
Mehanike karakteristike
Tvrdoa

Ispitivanje

Referentni standard za ispitnu proceduru

Ispitivanje tvrdoe

EN ISO 6507-1

5.4. Ispitivanje funkcionalnih karakteristika sklopa

Ispitivanje funkcionalnih karakteristika mora biti u skladu s Tablicom 15.

Tablica 15 - Ispitivanje sklopa

Mehanike karakteristike
Vlana otpornost

Ispitivanje

Referentni
Referentni standard za ispitnu proceduru

Ispitivanje sklopa na vlak

EN 15048-2

5.5. Kriterij prihvatljivosti

Svi ispitivani vijani elementi za ocjenu sukladnosti moraju proi ispitivanja kako bi bili u sukladnosti s ovim
standardom.

6. Ocjenjivanje sukladnosti
6.1. Openito
Sukladnost komponenti i sklopova zahtjevima ovog standarda i navedenim vrijednostima mora biti predoena:
a)
b)

inicijalnim ispitivanjem
tvornikim postupkom kontrole ukljuujui uvjerenje proizvoda

U svrhu ispitivanja proizvodi mogu biti grupirani u srodne grupe ime se podrazumijeva da su svojstva zajednika
za sve proizvode unutar grupe.

6.2. Inicijalno ispitivanje

6.2.1. Openito
Inicijalno ispitivanje je cijeli set ispitivanja ili drugih procedura, ime se odreuju svojstva uzoraka proizvoda kao
reprezentativna za taj tip proizvoda.
Inicijalno ispitivanje mora se provesti kako bi se pokazala sukladnost s ovim standardom pri prvom koritenju
ovog standarda za proizvode stavljene na trite i:
a)

na poetku proizvodnje novog ili izmijenjenog sklopa, sirovina ili dobavlja sirovine ili
komponente, uglavnom prilikom svake promjene koja utjee na zahtijevana svojstva.

b)

na poetku nove ili izmijenjene tehnologije proizvodnje

U sluaju ispitivanja proizvoda za koje je inicijalno ispitivanje sukladno ovom standardu ve provedeno,
isto se moe smanjiti
c)

ukoliko se ustanovi da nisu naruene funkcionalne karakteristike u usporedbi s ve ispitanim

proizvodima.

d)

prema pravilima grupiranja i/ili izravnoj primjeni ili primjeni ekstrapolacijom ispitnih rezultata.

16

EN 15048-1:2007 (Hr)
Sklopove oznaene CE oznakom prema prikladno usklaenim Europskim specifikacijama moe se smatrati da
imaju osobine definirane CE oznaavanjem, meutim to ne zamjenjuje odgovornost proizvoaa sklopa da jami
ispravnost dizajna sklopa te da komponente zadovolje neophodne osobine kako bi se zadovoljila konstrukcija.

6.2.2. Karakteristike
Sve karakteristike navedene u 4.4 moraju biti predmeti inicijalnog ispitivanja sa slijedeim iznimkama:
-

Otputanje opasnih supstanci moe se procijeniti indirektno kontrolom koliine predmetne supstance.

6.2.3. Koritenje povijesnih podataka

Ispitivanja provedena prethodno na istim proizvodima sukladno odredbama ovog standarda (iste karakteristike,
ispitne metode, postupak uzorkovanja, sustav ovjere o sukladnosti itd.) mogu se primjenjivati.

6.2.4. Postupak s izraunatim vrijednostima i konstrukcijom

U nekim sluajevima proizvoa moe proizvesti proizvod prema nacrtu ili proraunu dobivenom od treih lica. U
tom sluaju provjera nee ukljuiti konstrukciju ili proraun same, nego samo injenicu da je proizvod prihvatljiv
po pretpostavljenim konstrukcijama i/ili proraunima.

6.2.5. Uzorkovanje, ispitivanje i kriterij prihvatljivosti

6.2.5.1.

Uzorkovanje

Inicijalno ispitivanje mora se provoditi na uzorcima proizvoda reprezentativnim za tip proizvedenih proizvoda.

6.2.5.2.

Ispitivanje i kriterij prihvatljivosti

Koliina vijaka, matica i podloki koji se trebaju ispitati mora biti u skladu s Tablicom 16.

Tablica 16 - Broj uzoraka koji se trebaju ispitati i kriterij prihvatljivosti za inicijalno ispitivanje i periodiku
provjeru
Karakteristika

Paragraf
zahtjeva
ahtjeva

Koliina ispitivanja
Ispitna metoda

Inicijalno
ispitivanje

Periodiko
ispitivanje

Kriterij
prihvatljivosti

V i j c i
Dimenzije i tolerancije

4.4.1

Prema 5.2

Izduljenje nakon loma

4.4.2

Ispitivanje na vlak

4.4.2

Ispitivanje na vlak

4.4.2

Ispitivanje na vlak

4.4.2

Ispitivanje dokaznim
optereenjem

4.4.2

Ispitivanje na kosom osloncu

Tvrdoa

4.4.2

Ispitivanje tvrdoe

Udarna vrstoa

4.4.2

Ispitivanje na udar

Minimalna vlana
vrstoa
Donja granica teenja ili
naprezanje pri 0,2%
neproporcionalnog
izduljenja
Naprezanje pri dokaznom
optereenju
vrstoa na kosom
osloncu

M a t i c e
Dimenzije

4.4.1

Prema 5.2

Naprezanje pri dokaznom

optereenju

4.4.2

Ispitivanje dokaznim
optereenjem

17

Tvrdoa

4.4.2

Ispitivanje tvrdoe

P o d l o k e
Dimenzije

4.4.1

Prema 5.2

Tvrdoa

4.4.2

Ispitivanje tvrdoe

S k l o p o v i
Otpornost na vlak

4.4.3

Ispitivanje podobnosti

a
Inicijalni tipovi trebaju biti izabrani tako da obuhvaaju razliite nazivne promjere, razliite metode proizvodnje,
razliite klase kvalitete, razliite vrste povrinske zatite i razliite izvore repromaterijala, uzimajui u obzir 6.2.1 i 6.2.3.
Za karakteristike uvjetovane nazivnim promjerom, svi promjeri se trebaju uzeti u obzir. Ukoliko ima vie od 4 promjera u
grupi, tada podruje promjera treba biti takvo da se izabere najmanje 4 reprezentativna promjera. Za svako inicijalno
tipsko ispitivanje 5 (pet) ispitivanja se mora provesti za svaku karakteristiku.
b
5 (pet) ispitivanja za svaki lot sklopa
c
Svi ispitni uzorci moraju proi ispitivanje.
Rezultati svih tipskih ispitivanja moraju se zapisati i uvati od strane proizvoaa najmanje 10 (deset) godina.

6.3. Tvornika kontrola proizvodnje (FPC) (Factory Production Control)

6.3.1. Openito
Proizvoa mora uspostaviti, dokumentirati i odravati FPC sustav da osigura kako bi proizvodi koji se putaju na
trite zadovoljili postavljena karakteristina svojstva. FPC sustav mora sadravati pisane postupke (upute za
rad), redovne provjere i ispitivanja i/ili ocjene i primjenu rezultata na kontrolne podatke i ostale ulazne materijale
ili komponente , opremu, proizvodni proces i proizvod.
FPC sustav koji je u skladu sa zahtjevima EN ISO 9001, i ini proizvod jedinstvenim prema zahtjevima ovog
standarda mora biti razmotren kako bi zadovoljio gornje zahtjeve.
Rezultati inspekcija, testiranja i procjena koji su zahtijevali aktivnost moraju biti zapisani i ako je bilo kakva
aktivnost u tom smislu provedena. Aktivnosti koje treba poduzeti kada kontrolne vrijednosti ne zadovoljavaju
zahtjev moraju biti zapisane te uvati za vrijeme koje je propisano u proizvoakim FPC postupcima
(procedurama).

6.3.2. Osoblje
Odgovornost, ovlasti i odnos izmeu osoblja koje upravlja, provodi ili potvruje rad koji utjee na sukladnost
proizvoda mora biti definiran. To se posebice odnosi na osoblje koje treba pokrenuti aktivnosti za izbjegavanje
nastajanja nesukladnih proizvoda, aktivnosti u sluaju pojave nesukladnosti te da prepoznaje i zapisuje probleme
koji uzrokuju nesukladnost.

6.3.3. Oprema
Svi mjerni i ispitni ureaji moraju biti umjereni ili potvreni i redovno ispitani prema dokumentiranim
procedurama, uestalostima i kriterijima.
Sva oprema koja se koristi u proizvodnom procesu mora biti redovno provjeravana i odravana da bi odrala
upotrebljivost i onemoguilo da kvar ili greka uzrokuje nepouzdanost proizvodnog procesa.
O provjerama i odravanju mora se voditi rauna i zapisivati prema proizvoakim pisanim postupcima
(procedurama) i uvanje zapisa u vremenu definiranom proizvoakim FPC procedurama.

6.3.4. Proces konstruiranja

Sustav tvornike kontrole proizvodnje mora dokumentirati razliite stupnjeve u konstruiranju proizvoda
identificirajui postupke provjere i osobe odgovorne za sve stupnjeve konstrukcije.

18

EN 15048-1:2007 (Hr)
Za vrijeme samog procesa konstruiranja, zapis se mora drati za sve provjere i njihove rezultate i sve korektivne
radnje. Ovaj zapis mora biti dovoljno opisan i pouzdan da opie kako su svi stupnjevi i faze konstrukcije kao i sve
provjere provedene na zadovoljavajui nain.

6.3.5. Sirovina i komponente

Specifikacija svih ulaznih sirovina i komponenti mora biti dokumentirana i mora sadravati shemu provjere kako
bi se odrala sukladnost.
U sluaju dobavljanja (nabave) komponenti sklopa, potvrda o stupnju sukladnosti mora najmanje odgovarati s
onom od sklopa. Ukoliko to nije sluaj, shemu provjere treba poveati da se dostigne traeni stupanj.

6.3.6. Kontrola u procesu

Karakteristike koje se ne mogu kontrolirati na gotovom proizvodu moraju se kontrolirati kontrolom u procesu.

6.3.7. Ispitivanje proizvoda i ocjenjivanje

Proizvoa mora uspostaviti postupke (procedure) kako bi se osiguralo da tolerancije u proizvodnji omoguavaju
izvedivost proizvoda sukladno zadanim vrijednostima, izvedeno inicijalnim ispitivanjem.
Karakteristike i znaenje provjera su dani u tablici 17.

Tablica 17 - Uestalost ispitivanja za ispitivanje proizvoda i ocjenjivanje kao dio FPC-a

Minimalni broj ispitnih uzoraka i minimalna
uestalost ispitivanja
Karakteristika
Paragraf norme
Uvjeti isporuke prema
4.3 a)

Vijci
vrstoa
osloncu
ili
tvrdoa

Uvjeti isporuke prema 4.3

b)

5.3
na

kosom
5.3

Matice
5.3

Tvrdoa

1 komad na sat za
kontinuirani postupak
toplinske obrade
ili
1 komad po punjenju

1 komad na sat za
kontinuirani postupak
toplinske obrade
ili
1 komad po punjenju

Podloke
5.3

Tvrdoa

Sklopovi

Vlana izdrljivost
5.4

5 sklopova po LOT-u

1 sklop po
proizvoakom LOT-u
vijka ali najmanje
5 sklopova za svaki
proireni LOT sklopa
neovisno o duljini vijka
(npr. proireni LOT
sklopa moe sadravati
razliite duljine vijaka)

Proizvoa treba zapisati rezultate ispitivanja navedenih u Tablici 17. Ovi zapisi moraju najmanje ukljuivati
slijedee informacije:
a)
b)
c)
d)

identifikaciju proizvoda i sklopa koji su ispitani

datum uzorkovanja i ispitivanja
primijenjenu metodu ispitivanja
rezultati ispitivanja

19

EN 15048-1:2007 (Hr)

6.3.8. Sljedivost i oznaavanje

Pojedine komponente i sklopovi moraju biti prepoznatljivi i sljedivi s vezom prema izvornoj proizvodnji. Proizvoa
mora imati pisane procedure kojima osigurava da su procesi oznaavanja radi omoguavanja sljedivosti redovito
provjeravani-

6.3.9. Nesukladni proizvodi

Proizvoa mora imati pisane procedure koje opisuju kako se postupa s nesukladnim proizvodima. Svaki takav
dogaaj mora biti zapisan kada se desi i ti podaci se moraju uvati cijelo vrijeme koje je odreeno u proizvoakoj
pisanoj proceduri.

6.3.10. Rukovanje, odlaganje, pakiranje

Proizvoa mora imati pisane procedure kojima provodi metode rukovanja i mora osigurati prikladno odlagalite
sprjeavajui oteenja ili propadanje.

6.4. Ispitivanje uzoraka uzetih iz tvornice od strane proizvoaa

Kao povremenu provjeru, ispitivanje uzoraka uzetih u tvornici od strane proizvoaa, a prema pripremljenom
planu opisanom u lanku 5 i 6.2 mora imati znaenja ocjene sukladnosti proizvoda dobavljenog prema
odgovarajuem standardu.
Slijedea uestalost ispitivanja se primjenjuje:
-

Prve godine: dva puta

Svake slijedee godine: jedan put godinje
U sluaju greke (nesukladnosti): ponovo dva puta godinje

Ukoliko se zahtjeva izvjee tog ispitivanja provedenog od strane proizvoaa mora biti izvjee o ispitivanju 3.1
prema normi EN 10204.

7. Dokumentiranje rezultata ispitivanja

Rezultati ispitivanje moraju se dokumentirati za svaki LOT sklopa ili proireni LOT sklopa. Dokumentacija mora
ukljuivati sve rezultate svih ispitivanja spomenutih u 6.3 i mora biti uvana najmanje 10 godina nakon to je
ispitivanje provedeno.

20

EN 15048-1:2007 (Hr)

Dodatak ZA
(Informativno)
Stavke u ovom Europskom Standardu koji se odnose na propisnik EU
Direktiva proizvoda za gradnju (89/106EEC od 21.12.1988)
ZA.1

Pregled i relevantne
relevantne karakteristike
karakteristike

Ovaj Europski Standard je bio pripremljen u mandatu M/120 Strukturni metalni proizvodi i pribor izdanog za
CEN od strane Europske komisije i Europskog udruenja slobodne trgovine.
lanci ovog Europskog standarda prikazani u Dodatku ZA zadovoljavaju zahtjeve mandata M/120 Strukturni
metalni proizvodi i pribor izdanih od EU Direktive proizvoda za gradnju (89/106/EEC).
Slaganje s ovim lancima daje pravo pretpostavci odgovaranja proizvoda u gradnji opisanih u ovom Dodatku za
odgovarajuu namjenu navedenih ovdje; veza mora biti napravljena prema informaciji vezanoj za CE oznaavanje.
U ovom Europskom standardu Strukturni spojevi se odnose na vijke, matice i podloke namijenjene za
koritenje u vijanom spajanju konstrukcija bez predoptereenja sklopova.

UPOZORENJE
UPOZORENJE:
ORENJE Ostali zahtjevi i druge EU Direktive koje ne utjeu na prikladnost za namijenjenu upotrebu,
mogu biti primijenjene na komponente konstrukcijskih vijanih spojeva, a slau se sa stavkama ovog Europskog
standarda.
NAPOMENA 1 Kao dodatak na bilo koji lanak koji se odnosi na opasne supstance sadran u ovom standardu,
moe biti primjenjiv i neki drugi zahtjev na neodgovarajue proizvode, (npr. prenesene Europske odredbe,
nacionalni zakoni i administrativne odredbe). Na nain da zadovolje propisnik EU Direktive za proizvode u
gradnji, te ti zahtjevi moraju takoer biti usuglaeni s, kada i gdje se primjenjuju.
NAPOMENA 2 Informativna baza podataka Europskih i nacionalnih propisnika o opasnim supstancama je
dostupna na web stranici EUROPA , Izgradnja (dostupna kroz
http://europa.eu.int/comm/enterprise/construction/internal/dangsub/dangmain/htm).

Ovaj Dodatak ZA ima jednak djelokrug kao i lanak 1 s naglaskom na opisane proizvode. On postavlja uvjete za
CE oznaavanje komponenti sklopova vijak/matica/podloka i samih sklopova za njihovu namjenu i prikazuje
odgovarajue primjenjive lanke, vidi Tablicu ZA.1.

21

EN 15048-1:2007 (Hr)

Tablica ZA.1 - Komponente za spajanje konstrukcija bez predoptereenja u opoj gradnji i graevinarstvu

Paragraf
zahtjeva

Bitne karakteristike za ovjeru

Klase

Napomene

4.4.1

aEN/ISO

Tablica 1

Tablica 1

V i j c i
Tolerancije dimenzija, oblika i poloaja
Produljenje nakon loma
Minimalna vlana vrstoa
Donja granica teenja ili naprezanje pri 0,2%
neproporcionalnog izduljenja
Naprezanje pri dokaznom optereenju

Tablica 1

vrstoa na kosom osloncu

min. granica
min. granica
min. granica

min. granica

Tablica 1

min. granica

Tvrdoa

Tablica 1

min. granica

Udarna vrstoa

Tablica 2

min. granica

4.2.1

Substx=yppm

4.5

Prolaz

Otputanje opasnih supstanci

Izdrljivost

Tablica 1

M a t i c e
Tolerancije dimenzija, oblika i poloaja
Naprezanje pri dokaznom optereenju
Tvrdoa
Otputanje opasnih supstanci
Izdrljivost

4.4.1

EN/ISO

min. granica

Tablica 3

min. granica

4.2.1

Substx=yppm

4.5

Prolaz

Tablica 3

P o d l o k e
Tolerancije dimenzija, oblika i poloaja
Tvrdoa
Otputanje opasnih supstanci
Izdrljivost

4.4.1

EN/ISO

Tablica 4

min. granica

4.2.1

Substx=yppm

4.5

Prolaz

Tablica 5

min. granica

4.5

Prolaz

S k l o p o v i
Vlana otpornost sklopa
Izdrljivost

Proizvoa moe deklarirati minimalne granine vrijednosti za odgovarajue karakteristike prema EN ISO 898-1/
EN 20898-2 ili aktualne vrijednosti vee od minimalnih graninih vrijednosti ili koristiti klasu kvalitete kao 4.4.4
standardno oznaavanje prema pravilima oznaavanja.
a Predstavlja EN/ISO standard proizvoda koji odreuje odgovarajue tolerancije koje proizvoa mora deklarirati
kao dio CE oznaavanja (vidi lanak ZA.3)
Zahtjevi na pojedine karakteristike nisu primjenjivi u pojedinim zemljama lanicama gdje ne postoje regulatorni
zahtjevi za te karakteristike za namjensko krajnje koritenje proizvoda. U tom sluaju proizvoai stavljajui
svoje proizvode na trite tih zemalja lanica nisu obavezni odreivati niti deklarirati osobine svojih proizvoda s
poveznicom na te karakteristike i opcija Non Performance Determined (NPD) u informacijama priloenim CE
oznaci se moe koristiti (vidi lanak ZA.3) . NPD opcija ne bi se trebala koristiti gdje je karakteristika predmet
graninog sluaja.

22

EN 15048-1:2007 (Hr)

ZA.2
ZA.2

Postupci atestiranja sukladnosti proizvoda

ZA.2.
ZA.2.1
2.1 Sustav atestiranja
atestiranja sukladnosti

Sustav atestiranja sukladnosti komponenti sklopa vijak/matica/podloka i samih sklopova kao takvih naznaena u
Tablici ZA.1, a prema Odluci komisije 98/241/EC od Oujka 1998 danih u Dodatku III Mandata M/120
STRUKTURNI METALNI PROIZVODI i pribor, su prikazani u Tablici ZA.2 za namjensku upotrebu.

Tablica ZA.2 - Atestacija sustava sukladnosti

Proizvodi

Namjena

Stupanj ili klasa

Sustav atestiranja
sukladnosti

Opa izgradnja i
projektiranje konstrukcija
STRUKTURNI SPOJEVI
2+a
ukljuujui OFF Shore
strukture
a
Sustav 2+: Vidi direktivu 89/106/EEC (CPD) Dodatak III.2 (ii), Prva mogunost, ukljuujui certifikaciju
tvornike kontrole proizvodnje od strane ovlatenog tijela na bazi inicijalne provjere tvornike kontrole
proizvodnje kao i trajni nadzor, ocjenjivanje i potvrda tvornike kontrole proizvodnje.

ZA.2.2
ZA.2.2 Izdavanje ocjene sukladnosti za proizvode u sustavu 2+
Vidi Tablicu ZA.3

Tablica ZA.3 Izdavanje ocjene sukladnosti za proizvode u sustavu 2+

Zadaci
Tvornika kontrola proizvodnje (FPC)

Zadaci u
odgovornosti
proizvoaa

Inicijalno tipsko ispitivanje

Ispitivanje uzoraka uzetih u tvornici

Zadaci u
odgovornosti
certifikacijskog
tijela FPC
(Tvornike kontrole
proizvodnje)

Certifikacija FPC od
tijela koje izdaje
certifikaciju FPC na
bazi

Sadraj zadatka

Za ocjenu
sukladnosti
primijeniti
lanak

Parametri vezani za
sve relevantne
karakteristike u
Tablici ZA.1

6.3

Sve relevantne
karakteristike u
Tablici ZA.1

6.2

Sve relevantne
karakteristike u
Tablici ZA.1

6.4

Inicijalnog
ispitivanja tvornice i
FPC

Parametri vezani za
sve relevantne
karakteristike u
Tablici ZA.1

6.3

Trajnog nadzora,
ocjenjivanja i
potvrivanja
(odobrenja)FPC

Parametri vezani za
sve relevantne
karakteristike u
Tablici ZA.1

6.3

ZA.2.3
ZA.2.3 Izjava o sukladnosti
sukladnosti
Dok god se potuju uvjeti ovog Dodatke, proizvoa ili njegov predstavnik postavljen na Europskom Ekonomskom
Podruju (EEA), mora pripremiti i drati izjavu o sukladnosti koja mu daje pravo stavljati oznaku CE. Ova izjava
mora ukljuivati:

23

EN 15048-1:2007 (Hr)
a)

Naziv i adresu proizvoaa, ili njegovog ovlatenog predstavnika u EEA i mjesta proizvodnje

b)

Opis proizvoda (tip, identifikaciju, upotrebu i slino), i kopiju tog opisa priloenu uz CE oznaku, vidi
lanak ZA.3

c)

Propisnike s kojima je proizvod sukladan (npr. Ovaj Dodatak ZA ovog Europskog standarda)

d)

Posebne uvjete primjene i koritenja proizvoda , ukoliko je potrebno

e)

Ime i funkciju odgovorne osobe da potpie izjavu u ime proizvoaa ili dobavljaa ili ovlatenog
predstavnika

Izjava mora biti priloena tvornikom certifikatu proizvoda, priznata od tijela izdavatelja koja mora sadravati,
dodatno na gornje informacije:

f)

Naziv i adresu izdavatelja

g)

Broj tvornikog certifikata kontrole proizvodnje

h)

Uvjete i vrijeme vaenja certifikata, gdje je primjenljivo

i)

Ime i funkciju osobe ovlatene za potpis certifikata.

Ova izjava mora biti pristupana na zahtjev i predoena na jezicima zemalja lanica koje koriste proizvod.

ZA.3
ZA.3

CE Oznaavanje i etiketiranje

Proizvoa sklopova ili njegov ovlateni predstavnik postavljen u EEA je odgovoran za primjenu CE oznake.
Oznaavanje CE simbolom mora biti u skladu s Direktivom 93/68/EEC3) i mora biti vidljiva na pakiranju ili na
priloenim komercijalnim dokumentima (ispitnim dokumentima).

CE oznaavanje sastoji se od slova CE u definiranom obliku i mora biti popraeno uz slijedeim informacijama:

a)

Identifikacijski broj tijela izdavatelja

b)

Naziv ili identifikacijska oznaka proizvoaa sklopova

c)

Zadnje dvije znamenke godine CE oznaavanja

d)

Broj izjave o sukladnosti s vezom prema tvornikoj kontroli proizvoda

e)

Vezu prema ovom Europskom standardu (EN 15048-1)

f)

Oznaku proizvoda

g)

Deklarirane tolerancije na odgovarajui EN/IUSO standard

Opcija NPD (Svojstva nisu odreena (eng. N

No Performance Determined)) ne bi se trebala koristiti kada su
karakteristike u graninim vrijednostima. Inae NPD opcija se moe koristiti kada se karakteristika za navedenu
namjenu nije predmet odredbi u zemlji lanici kao odreditu.

NAPOMENA: Oznaavanje proizvoda ukljuuje klase kvalitete vijaka i matica koja definiraju mehanika i
fizika svojstva tih proizvoda i koja su definirana u EN ISO 898-1 i EN 20898-2 ve prema pripadnosti.

3)
Direktiva odbora 93/68/EEC od 22.07.1993 mijenjajui 12 Direktiva ukljuujui 89/106/EEC uskladilo je
propisnik za CE oznaavanje.

24

EN 15048-1:2007 (Hr)

CE oznaka sukladnosti, koja se sastoji

od CE simbola danog po Direktivi
93/68/EEC.

01234

Identifikacijski broj izdavatelja

certifikata FPC-u.

ANYCO Ltd, PO BOX 21, BB-1050

Naziv ili identifikacijska oznaka i

registrirana adresa proizvoaa

08

Zadnje dvije znamenke godine kada je

oznaka dana
Broj FPC certifikata

01234-CPD-00234

EN 15048-1

Broj Europskog standarda

Opis proizvoda

Non Preloaded structural bolting assembly

Tolerances EN/ISO NNNNN (odgovarajui standard proizvoda)

Bolt EN ISO 4014-M20 x 75 8.8 tZn
Nut EN ISO 4032 M20 6AZ 10 tZn

Podaci o reguliranim karakteristikama

(osobinama) koje mogu biti u obliku
standardnog oznaavanja proizvoda ili
izjava stvarnih vrijednosti bitnih osobina
(vidi Tablicu ZA.1) ako vrijednosti prelaze
donje granine vrijednosti zahtijevane po
standardu.

Washer EN ISO 7091 M20 tZn

Opasna supstanca X : Less than 0,2 ppm

Slika ZA.1 Informativni primjer

primjer CE oznaavanja
oznaavanja

Kao dodatak na bilo koju informaciju vezanu za opasne supstance, a prikazanu gore, uz proizvod treba biti
pridodana kad i gdje je potrebno i u prikladnom obliku., dokumentacija koja sadri bilo koju drugu odredbu za
opasne supstance, a koju proizvod zadovoljava koju se treba potivati, zajedno s bilo kojom informacijom koju
zahtijeva ta odredba.
NAPOMENA: Europska legislativa bez nacionalnih odstupanja ne mora se navoditi.

25

EN 15048-1:2007 (Hr)

Literatura
[1] ENV 1090-1, Izvoenje elinih konstrukcija Dio1 : Opa pravila i pravila izgradnje
[2] EN 14399-1, Vijani sklopovi visoke vrstoe za spajanje elinih konstrukcija sa prednaprezanjem Dio 1 :
Opi zahtjevi
[3] EN ISO 10684:2004, Vijani elementi Zatita toplim cinanjem (ISO 10684:2004)
[4] EN ISO 15330, Vijani elementi Ispitivanje prednaprezanjem za otkrivanje vodikove krtosti Metoda
paralelnih nalijegajuih povrina (ISO 15330:1990)
[5] EN 20225, Vijani elementi Vijci, navojnici i matice Simboli i oznaavanje dimenzija (ISO 225:1983)
[6] EN ISO 4759-1, Tolerancije za vijane elemente Dio 1 : Vijci, navojnici i matice vrste proizvoda A, B i C
(ISO 4759-1:2000)
[7] EN ISO 4759-3, Tolerancije za vijane elemente Dio 3 : Ravne podloke za vijke i matice Vrste proizvoda A
i C (ISO 4759-3:2000)

26

EUROPSKI STANDARD

EN 15048-2
Travanj 2007

ICS 21.060.10

Hrvatska verzija

Konstrukcije s vijanim spojem bez pred optereenja- Dio 2: Test

prikladnosti

Ovaj Europski Standard je odobren od CEN 06.08.2006.

lanovi CEN su obavezni udovoljiti CEN/CENELEC Internim pravilima koja odreuju uvjete
izdavanja ovog Europskog standarda kao Nacionalnog Standarda bez ikakvih izmjena. Aurirana lista
i knjine reference koje se odnose na Nacionalni Standard mogu se dobiti zahtjevom prema
Centralnom Tajnitvu ili prema bilo kojem CEN lanu.
Ovaj Europski standard postoji u tri slubene verzije (Engleski, Njemaki i Francuski). Prijevod na
bilo koji drugi jezik od strane CEN lana i koji je doznaen Centralnom Tajnitvu ima isti status kao
slubene verzije.
CEN lanovi su nacionalna tijela za normizaciju Austrije, Belgije, Bugarske, Cipra, eke Republike,
Danske, Estonije, Finske, Francuske, Njemake, Grke, Madarske, Islanda, Irske, Italije, Latvije,
Litve, Luksemburga, Malte, Nizozemske, Norveke, Poljske, Portugala, Rumunjske, Slovake,
Slovenije, panjolske, vedske, vicarske i Ujedinjenog Kraljevstva.

CEN
Europski zavod za normizaciju

Centralno tajnitvo, rue de Stassart 36, B-1050 Brussels

2007. CEN Sva prava koritenja u bilo kojem obliku i znaenju

rezervirana su na lanove CEN

Preveo:
Recenzija:

Ref. No. EN 15048-2:2007 Hr

D. Pappo
G. Vrbanus

EN 15048-2:2007 (Hr)

Sadraj
Predgovor........................................................................................................................................... 3
Uvod................................................................................................................................................... 4
1. Opis ............................................................................................................................................ 5
2. Normativne reference................................................................................................................. 5
3. Pojmovi i definicije.................................................................................................................... 5
4. Simboli....................................................................................................................................... 5
5. Ispitivanje na vlak spoja vijak/matica........................................................................................ 6
5.1.
Naelo .................................................................................................................................... 6
5.2.
Uvjeti ispitivanja.................................................................................................................... 6
5.2.1.
Openito............................................................................................................................. 6
5.2.2.
Ispitni ureaji ..................................................................................................................... 6
5.2.3.
Sklopovi koji se ispituju..................................................................................................... 6
5.2.4.
Podeavanje i priprema ispitivanja .................................................................................... 6
5.2.5.
Ispitni postupak.................................................................................................................. 7
5.3.
Zahtijevani oblik prekida ....................................................................................................... 7
5.4.
Zahtijevana vlana vrstoa................................................................................................... 7
6. Ispitna dokumentacija ................................................................................................................ 8

EN 15048-2:2007 (Hr)

Predgovor
Ovaj dokument (EN 15048-2:2007 ), je pripremio Tehniki komitet CEN/TC 185 Spojni elementi Tajnitvo koje
je upravljano od DIN-a.
Ovom Europskom standardu treba dodijeliti status nacionalnog standarda, ili izdanjem jednakog sadraja ili
dodacima najkasnije do Listopada 2007, a nesukladni nacionalni standardi moraju biti povueni najkasnije do
Listopada 2009.
Prema CEN/CENELEC internim pravilima, organizacije nacionalnih standarda koje se navode su obvezne
primijeniti ovaj Europski standard: Austrija, Belgija, Bugarska, Cipar, eka Republika, Danska,

Estonija, Finska, Francuska, Njemaka, Grka, Madarska, Island, Irska, Italija, Latvija, Litva,
Luksemburg, Malta, Nizozemska, Norveka, Poljska, Portugala, Rumunjska, Slovaka, Slovenija,
panjolska, vedska, vicarska i Ujedinjeno Kraljevstvo.

EN 15048-2:2007 (Hr)

Uvod
Ovaj dio ovog Europskog standarda ima namjeru da ispitivanje vlane otpornosti sklopa vijak/matica/podloka
osigura da je sklop prikladan za upotrebu za konstrukcijske spojeve bez predoptereenja. Sklopovi se mogu
koristiti u sminim spojevima ili onima na vlak ukoliko predoptereenje nije zahtijevano. Konstrukcijski vijani
elementi koji zadovoljavaju zahtjeve ovog dijela ovog Europskog standarda su konstruirani da izdre vlano
optereenje od najmanje fub x As prema EN 1993-1-8 (Eurocode 3).
NAPOMENA: As prema EN 1993-1-8 (Eurocode 3) podrazumijeva As,nom prema definiciji u lanku 4.

EN 15048-2:2007 (Hr)

1. Opis
Ovaj dio ovog Europskog standarda odreuje vlano ispitivanje sklopa vijak/matica/podloka kao garanciju njihove
prikladnosti za spojeve bez predoptereenja u graevinskim konstrukcijama. Primjenjuje se na sklopove vijaka,
matica (i podloki ukoliko se zahtjeva) s dimenzionalnim i mehanikim karakteristikama kako je navedeno u EN
15048-1.

2. Normativne reference
Slijedei navedeni dokumenti su neophodni za primjenu ovog dokumenta. Za datirane reference, samo navedeno
izdanje se primjenjuje. Za nedatirane reference, zadnje izdanje naznaenog dokumenta (ukljuujui sve dodatke)
se primjenjuje.

EN 15048-1:2007,

Konstrukcijski vijani spojevi bez predoptereenja Dio 1 : Opi zahtjevi

EN ISO 898-1,
Mehanika svojstva vijanih elemenata izraenih od ugljinih i legiranih elika Dio 1:
Vijci i navojnici (ISO 898-1:1999)
EN ISO 3506-1,
(ISO 3506-1:1997)

Mehanika svojstva vijanih elemenata od nehrajueg elika Dio1: Vijci i navojnici

EN ISO 7500-1,
Metalni materijali Ovjeravanje statikih jednostavnih ispitnih strojeva Dio 1:
Strojevi za ispitivanje na vlak/tlak Ovjeravanje i podeavanje sustava mjerenja sila (ISO 7500-1:2004)
ISO 273,

Spojni elementi Zranost provrta za vijke

ISO 6892,

Metalni materijali - Vlano ispitivanje na okolinjoj temperaturi

3. Pojmovi i definicije
U svrhu ovog dokumenta, se primjenjuju pojmovi i definicije dane u EN 15048-1:2007.

4. Simboli
As,nom

nominalna povrina presjeka vijka u mm2 (vidi EN ISO 898-1 i EN ISO 3506-1)

nominalni promjer navoja u mm

Fb

sila u stegnutom spoju za vrijeme ispitivanja u kN

Fbi,max

pojedinana vrijednost najvee dosegnute sile u sklopu za vrijeme ispitivanja u kN

Fub

najmanja vlana otpornost u kN (vidi EN 15048-1)

EN 15048-2:2007 (Hr)
fub

nominalna vlana vrstoa (Rm,nom) vijka u N/ mm2

duljina vijka u mm

5. Ispitivanje na vlak spoja vijak/matica

5.1. Naelo
Naelo ispitivanja je da se spoj vijak/matica optereti i mjeri sila u stegnutom spoju za vrijeme ispitivanja na vlak.

5.2. Uvjeti ispitivanja

5.2.1. Openito
Ispitivanje se mora provoditi sukladno 5.22 do 5.2.5
NAPOMENA: Ostali uvjeti se mogu posebno navesti, vidi dodatak A.

5.2.2. Ispitni ureaji

Ureaj za ispitivanje na vlak (kidalica) mora odgovarati prema EN ISO 7500-1. Bone sile na vijane elemente
treba izbjei, npr.- samo poravnavajuim eljustima

5.2.3. Sklopovi koji se ispituju

Ispitivanje se mora izvriti u sklopu vijak/matica bez podloke. Uzorci za ispitivanje moraju se uzeti iz jednog
sklopnog LOT-a ili proirenog sklopnog LOT-a (vidi EN 15048-1). Svaka komponenta ispitnog sklopa mora biti
ispitana u uvjetima kako je zaprimljena i mora biti koritena samo jednom.

5.2.4. Podeavanje i priprema ispitivanja

Uobiajeno je ispitivanje vriti na vijcima s l > 3 d ili navojnicima s l > 4 d. Sklop koji se ispituje mora biti
postavljen u pripremu kako je prikazano na Slici 1 tako da je duljina stezaljke najvea dozvoljena. Zavretak vijka
mora viriti ne vie od jednog koraka (1P) ispod neoptereene strane matice.
Da bi bili prikladni za specifinu geometriju vijka (privrsnute ili uputene glave vijka) priprema i podeavanje
ispitivanja se mora prilagoditi.

EN 15048-2:2007 (Hr)

Legenda: dh prema ISO 273, srednja grupa

Slika 1 Tipina priprema za ispitivanje

5.2.5. Ispitni postupak
Ispitivanje se treba izvriti na okolinoj temperaturi od 10oC do 35 oC.
Vlano ispitivanje mora se izvesti u kontinuiranom postupku prema ISO 6892 i stvarna sila u vijanom sklopu, Fb
se mora mjeriti kontinuirano za cijelo vrijeme trajanja ispitivanja. Brzina ispitivanja ne smije prei 20mm/min.

5.3. Zahtijevani oblik prekida

Prekid na sklopu s komponentama od ugljinog ili legiranog elika mora se oitovati lomom na slobodnom dijelu
navoja ili guljenjem navoja u spoju , ali ne na tijelu ili spoju glave i tijela ili na navoju ili na glavi.
Prekid na sklopu s komponentama od nehrajueg elika mora se oitovati lomom na tijelu ili slobodnom dijelu
navoja ili guljenjem navoja u spoju , ali ne na spoju glave i tijela ili na navoju ili na glavi.

5.4. Zahtijevana vlana vrstoa

Na svakom vlanom ispitivanju pojedinana najvea vrijednost dostignute sile u sklopu Fbi,max ne smije biti manja
od specificirane vlane izdrljivosti Fub:
Fbi,max Fub
gdje je
Fub = Rm,min x As,nom

EN 15048-2:2007 (Hr)

6. Ispitna dokumentacija
Slijedei minimum informacija mora biti ukljuen u ispitnu dokumentaciju:
a)

Identifikacijska oznaka laboratorija;

b)

Naziv klijenta;

c)

Datum primitka sklopa;

d)

Datum ispitivanja;

e)

Identifikacijska oznaka LOT-a sklopa ili proirenog LOT-a (koji osigurava klijent);

f)

Koliina ispitivanih vijaka, matica i podloki;

g)

Informacija o oznakama na vijanim elementima;

h)

Simboli na vijcima, maticama i podlokama;

i)

Oznaavanje (naljepnice) na kontejnerima, kutijama;

j)

Svojstva sklopova: tolerancija navoja, debljina prevlake, podmazivanje ukoliko ga ima:

k)

Parametri vlanog ispitivanja: duljina stezaljki i ostale napomene koje utjeu na izvoenje
ispitivanja ukoliko ih ima (npr. one kod specijalnih ispitivanja i uvjeta, vidi dodatak A)

l)

Pojedinane rezultate vlanog ispitivanja (uoen oblik prekida i najvea dosegnuta sila u sklopu
Fbi, max)

m)

Zakljuci u svezi preporuka ovog Europskog standarda

EN 15048-2:2007 (Hr)

Dodatak A
(informativno)
Posebni uvjeti
uvjeti ispitivanja i postupci
Ugovorom izmeu dobavljaa i kupca slijedei posebni uvjeti mogu biti specificirani:

a)

Kratki ili dugi vijci

Ukoliko su vijci prekratki da bi se mogli ispitivati po uvjetima navedenim u 5.2 ili predugi da bi bili smjeteni
u uobiajenu napravu za ispitivanje, mogu se ispitati vijci s prikladnom duljinom iz iste proizvodnje u
standardnim ispitnim uvjetima.

b)

Podloke
Sklopovi vijak matica mogu se ispitati s podlokom namijenjenom za koritenje.

c)

Optereenje
Brzina ispitivanja moe biti mijenjana ili se moe primijeniti promjenjiva.

EN 15048-2:2007 (Hr)

Literatura

[1] ENV 1090-1,

Izvoenje elinih konstrukcija Dio 1: Osnovna pravila i pravila za izgradnju

[2] EN 1993-1-8,

Eurocode 3, Konstruiranje elinih konstrukcija Dio 1-8: Konstrukcija spojeva

10