Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 9

English

Tausug

Surigaonon

What is your
name?

Unu in ngn mu?

My name is
Muhammad

In ngn ku
Muhammad

How are you?

Maunu-unu nakaw?

Kumusta naman kaw?/ Kumusta na


kaw?

I am fine, (too)

Marayaw da isab

Madayaw da isab aku (Tandaganon) or Maayo ra


Marajaw da/ra i-/sab aku (Surigaonon) ko/Maayo

Where is
Ahmad?

Hawnu hi Ahmad?

Hain si Ahmad?/ Haman si Ahmad?

Asa si Ahmad?

He is in the
house

Ha by siya

Sa bay siya/sija / Yaon siya sa bayay

Naa siya sa balay

Thank you

Magsukul

Salamat

Salamat

I am staying at
Naghuhula aku ha
or I live at

Yaghuya aku sa/ Naghuga aku sa

Nagpuyo ako sa

I am here at the
Yari aku ha bay.
house.

Yadi aku sa bay./ Yari aku sa bayay

Ni-a ko sa balay.

I am Hungry.

In-gutom aku. / Tag gutom ako

Gi-gutom ko.

Hiyapdi' aku.

Unu an ngayan mu?/Unu may imo


pangayan?/ Unu ang pangayan nimo?

Cebuano

Unsa ang
pangalan nimo?

An ngayan ku ay Muhammad/An ako

Ang pangalan nako


ngayan kay Muhammad/ Ang pangayan
kay Muhammad
ko si Muhammad

Kumusta ka?

He is there, at
school.

Yadtu siya ha iskul.

Yadtu siya/sija sa iskul.

Tu-a sya sa
iskuylahan

Person

Tau

Tau

Tawo

Sug

Sug

Sulog

Day

Adlaw

Adlaw

Adlaw

Night

Duwm

Duwm/ Duyom

Gabi-i

Today

Bihun

Kuman Adlawa

Karon Adlawa

Yesterday

Khapun

Khapun

Gahapon

The day before


Takisa
yesterday

Min-agi na adlaw

Ni-agi na adlaw

Tomorrow

Kunsuwm

Siluwm/ Silom

Ugma

The day after


tomorrow

Kunisa

Sunod na adlaw

Sunod nga adlaw

Tonight

Duwm ini

ini na duwm/duyom

Karon nga gabii/Ining gabi-i

Last night

Kbi-i

Kbi-i

Kagabi-i

(Sea/River)
current

Morning

Mahinaat/Maynaat

Buntag

Buntag

Afternoon

Mahapun

Hapun

Hapun

Noon

Mataas Suga

Udto

Udto

Midnight

Tungaan Duwm

Tunga nan Duwn/Duyom

Tunga sa gabi-i

What day is
today?

Adlaw unu bihun?

Unu na adlaw kuman?

Unsa nga adlaw


karon?

What daywill
you leave?

Adlaw unu kaw


tumulak?

Unu na adlaw kaw mo-larga?

Unsa nga adlaw ka


mo-larga?

My walked last
Saturday.

Miyanaw aku sin


sabtu yaun.

An panaw ku ini nan sabado yaun.

Ang lakaw nako ni


adtong sabado.

Kinun-u sila kin-maun?/Kagan-o sila

Kanus-a sila

mangaon?

nikaon?

Kinun-u/Kagan-o kamu min-abot?

Kanus-a kamo
niabot?

When are going


Kunu kaw pa iskul?
to school?

kinun-u/Kun-o kaw mokadto sa iskul?

Kanus-a ka moadto sa
iskuylahan?

Where are you


going?

Pahain kamu mamanaw?/ Haman kaw


pasingod?

Asa ka pa-ingon?

When did they


eat?

When did you


arrive?

Kanu sila kimaun?

Kanu kamu
dimatung?

Pakain kamu
manaw?

Who is that
guy?

Hisiyu in usug yaun? Sin-o na usug yaun?/ Sin-o man jaon?

Kinsa na nga
tawhana?

Who own this


shirt?

Kansiyu in badju ini? Kansin-u/Kanin-o na badu/baro ini?

Kang kinsa nga


senina kini?

Where is
mother?

Hain hi Inah?

Hain si Ima?/ Haman si mama?

Asa si mama?

When was your Kanu kaw piyagbirth date?


anak?

Kinun-u kaw in anak?/Kagan-o kaw


tagpanganak?

Kanus-a ka
gipanganak?

Why are you


crying?

Mayta kaw timangis?

Nanga kaw ga-tiyaho?/ Ngano man nag Ngano nga


haya kaw?/Uman nagtuwaw man kaw? naghilak ka?

How do you
sleep?

Biyariin kaw
magtuwg?

Unu-unu sa kaw matuwg/matuyog?

Unsaon man nimo


pagkatulog?

How is mother
doing?

Maunu-unu na hi
Inah?

Ya-unu na sa si Ima?/ Kumosta na si


mama?

Kumusta na man si
mama?

Sample words and phrases[edit]

-ambaw - rat

-diin where

-kun-o when, future

-kagan-o when, past

-uno what

-sin-o who

-tag-uno how

-"salamat karajaw" Thank you very much

-na ay, unja na (the actual word is "ngaj'an") later

-"ay ay na bata ini!" Tsk tsk this child!

-"uman kaw?" (contraction of "na uno man kaw?") What happened to you?

-ajo-ajo/amping (Cebuano "ayo ayo") Take care

-"na buang na" This is crazy

-"Simba ko" "Knock on wood"

-"Hilom ngad-on" Be silent there

-maradjao (Surigaonon) or madayao (Tandaganon) good

-maradjao (madayao) na buntag Good morning

-maradjao (madayao) na hapon Good afternoon

-haman kaw? (composed of "hain" and "man") Where are you?

-ngajan (Surigaonon) or ngan(Tandaganon) - name

-uno may ngajan/ngan/ngayan mo? What is your name?

-pila may imo edad? (Tandaganon)or "pila may edad mo?" (Surigaonon) How old are you?

-grabehi sa nimo ka gwapa (Tandaganon) "gulpi man kaw kagwapa"/ "grabeh nimo ka
gwapa"(Surigaonon) You are so beautiful

-gwapahi very beautiful

-arang - very

-arang ka tignaw - very cold

-"grabehi nimo ka yaot/taru" You're so ugly

-tagad (Tandaganon) huyat (Surigaonon) wait

-ihap count

-"tabangi ko" (same as Cebuano), in Norte "tabangi ako" Help me

- pagpaspas/pagdali (same as Cebuano) be fast

-"maradjao (madayao) na duyom dijo nahurot" Good evening to all

-"hain man (ha'man) kaw pasingod?" Where are you going?

-kuman now

-silom tomorrow

-mahagkot, tignaw,pakukog cold

-paso, malangka hot

-wayong, bayho, kamasdakan,guinmasdakan (almost obsolete) face

-alima hand

-sike leg

-"taghigugma ta kaw" I love you

-mangita nan sine watch a movie. . .atud (old Surigaonon word)

-"mupanaw na ako kuman" I will leave now

-inday uno I don't know

-yaon,jaon that

-"uno yaon (jaon)?" or "uman yaon (jaon)?" What is that?

-mamisita courting

-guyangan(surigaonon)/guwangan(tandaganon) - forest

-doot - the other side of the river

- baro/badu (Tandaganon) or bajo (Surigaonon)- dress

-dayag/kat-kat - climb

-kayajo(Surigaonon)/kayo(tandanganon) - fire

-buyod(Surigaonon)/Bud(tandaganon) - mountain

-hilam - mosquito

-duyod(Surigaonon)/duwd(tandaganon) - to approach

-yaon (Tandaganon) or jaon (Surigaonon)- have

-ingod - beneath the house (in Cebuano "silong")

-adja(Surigaonon)/aya(Tandaganon) - just or only ( e.g. "adja ra man kaw magsinaoy saoy" You
are just interrupting)

- bakoy(Surigaonon)/baku'(tandaganon) - thumb

- puyo(Surigaonon)/Puro(Tandaganon) island
Conversational Surigaonon
Greetings

Hi.
1.

Hello.

2. Good morning. Marajaw na buntag.


Good afternoon. Marajaw na hapon.
Good evening. Bei!
3. How are you? Kumusta kaw?
How are you doing? Kumusta kaw?
How ya doing? (Informal)
4. Fine. How about you? OK ra, ikaw, kumusta sab?

5. Okay. Thanks. Ok ra.

Classroom questions

How do you say it in English? Unhon man paglaong jaon sa inglis?


How do you spell it? Spilingan kintahay.
Please say it again. Palihug utroha pagsulti.

Please speak more slowly. Palihug hinaji pagsulti.


Okay. Listen carefully. Oki, pamati pagdajaw.

Giving information

2.

What are you doing?

3.

Nag uno man kaw?

4.

Who is washing the dishes?

5.

Simay maghugas nan kinan an?

6.

Where are you going now?

7.

Haman na dajon kaw?

I'm reading a book.

Oh. That's nice.


That's interesting.

The children are.

Is it interesting?

I'm going to the library.

Oh. It sounds good.


That's great.
Okay. Have fun.

Simple questions

There are five people in my family. Lima kami sa amo pamilya


(My mother, ako nanay my father, ako tatay my older brother, ako maguyang na layaki my older sister, ako
maguyang na babaji, me, ako my younger brother. Ako manghod na layaki)

I have two brothers jaoy ako duha ka igsoon na mga layaki.


One is older. An isa maguyang na ko
one brother is older (than me).
One is younger. An isa manghod ko

I have one sister. Jaoy ako isa ka igsoon na babaje

I'm number three. Ika tuyo ako magsoon

Asking about family


How many brothers and sisters do you have? Pila kabuok imo mga igsoon?
What number are you? Ika pila kaw sa magsoon?
He's the oldest (of five children). Sija ang kinamaguyangi sa magsoon.
She's the youngest. Sija an kiboy.
Cindy doesn't have any brothers or sisters. Wayay mga igsoon si Cindy.
Jared is an only child.

How many children do you have?


We have two. One son and one daughter.
Do you have any kids?
No, I'm not married.

Are you from Surigao?

Yes, I am.

Taga Surigao kaw?

No, he isn't.

Is he a doctor?

Yes, it is.

Doktor sija?

Yes, I do.

Is this free?

No, she doesn't

Libre ini?
Do you like apples?
Ganahan kaw nan mansanas?
Does she live in New Orleans?
Is she going to the dance?

Yes, she is.

Are they flying home?

No, they're taking the bus.

Mag plane sila?

No, I have other plans.

Dili, mag bus ra.


Are you coming to the party?

Mukari kaw sa party?


Dili, jaon ako lain plano
What do you do?
Umay imo trabaho?

I'm a computer programmer.

What do you do on the weekends?

I usually stay home and watch television.

Umay imo buhaton sa Sabado ug Dominggo?

I'm from Ontario, California.

Where are you from? Where do you live?

I live in Arizona.

Taga diin man kaw? Haman kaw naghuya?

I live at the Chateau Apartments.

How do you say that in English?

I don't know.

How do you spell your name?

S-I-M-O-N.

Spilingan imo ngayan.

He's my teacher.

How do you know Mr. Amos?


Uman kilaya man nimo si Mr. Villamor?
Talking the Future

1.

What will you do tomorrow?

I'll help my mom with the housework.

2.

Umay imo buhaton silum?

Tabangan ko si nanay sa trabahuon sa bayay.

3.

When will you finish?

In the afternoon. Sa hapon

4.

Kun o man kaw mahuman?

We'll play some word games. Magduha kita nan word games.

3. What will we do in class today?

They'll put it next to the window. Ibutang nila tingali dapit sa

4. Where will they put the table?

bintana.

Haman nila ibutang an lamesa?

He'll leave right after dinner. Mularga sija pagkahuman nija

5.

When will Joe leave for New York?

manihapon.

6.

Kun o man mularga si Joe para

He'll take the bus. Mag bus sija. Bus

Cebu?
6. How will he get there? Umay ija sakja?
How's the weather today?

It's really cold. Krabi kajod katignaw. Let's stay inside. Maghunong ta ra ta sa

Uno man panahon kuman?

I'm fine.

bayay. Dili ta mugawas.

How do you feel?

Not too good. Dili marajaw

That's good.

Umay imo tagbati?

I feel sick.

Sorry to hear that.

How are you feeling?

I have a headache. Labad ako uyo.

That's too bad.

Umay imo tagbati?

My leg hurts.

Here's some aspirin

Is everything okay?

I cut my hand.

Let me help you.

What's wrong? Umay problema?

He broke his arm.

That looks serious.

What's the matter?


Are you all right?
What happened?

Call 911!

You might also like