energiedistributie

Een microgrid is groter dan een nanogrid en bestaat meestal uit meerdere nanogrids, net zoals nanogrids bestaan
uit meerdere picogrids. Microgrids hebben meestal een
verbinding met het elektriciteitsnetwerk en kunnen meestal
niet in eilandbedrijf draaien. Een nanogrid kan autonoom
draaien zonder een verbinding met het elektriciteitsnet.
Er zijn al veel toepassingen in gebruik en beschikbaar als
nanogrid, waarbij het nanogrid soms geheel op gelijkstroom
is gebaseerd. Het is een systeem dat tegelijkertijd digitaal,
apparaten, energie opwekkers en opslag met elkaar verbind (energiemanagement).
Figuur 1. Wakawaka, nanogrid met accu, lamp en USB uitgang

Nanogrid

Linksonder de SOPRA (Sustainable Off-grid

Power Station for Rural Applications) en
rechtsboven het nanogrid de wakawaka, een
standalone power systeem met zonnepaneel,
lamp, accu en USB uitgang.

Een nanogrid is een elektriciteitsnet waarin spanning, betrouwbaarheid en beheer

autonoom geregeld zijn. Een nanogrid heeft minimaal n gebruiker (kan opslag zijn)
en minimaal n verbinding naar buiten.
Auteur: Frits Ogg

Nanogrid

14

Picogrid
De term picogrid wordt gebruikt om kleinere deelsystemen
te definiren zoals bijvoorbeeld de stroomkring van een autonoom lichtpunt met schakelaar. Gaat het om gelijkspanning, dan wordt een picogrid vaak gedefinieerd op 12 V en
een nanogrid op 24-60 V (en microgrids op 300-400 V).
Onder picogrids valt energy harvesting, maar ook systemen
zoals de wakawaka (een mini systeem met zonnepaneel,
accu, lamp en USB aansluiting) (figuur 1) en de voedingssystemen zon/wind voor telemetrie en telecommunicatie in
het veld.

CPES

Bouwsteen voor het elektriciteitsnet van de toekomst

Ons elektriciteitsnetwerk is centraal
georganiseerd en wordt macrogrid genoemd. Met de komst van decentrale
energieopwekking is de behoefte ontstaan om het elektriciteitsnet slim te
maken, het smart grid. Doel is vraag
en aanbod (vooral lokaal) op elkaar af
te stemmen.
Een gebouw of gebruiker is vaak
net zo slim als het elektriciteitsnet
waar het mee verbonden is. Slimme
gebouwen worden vaak gezien als een

Nanogrids kennen we eigenlijk al langer. Denk aan de

energiesystemen in autos en op schepen (met het eigen
gesoleerde net en gevoed door accus en/of generatoren),
energiecontainers voor de basisstations van de telecom
providers, de USB gevoede randapparatuur die aan een
desktop of laptop is gekoppeld, de Power over Ethernet
systemen en huishoudens in ontwikkelingslanden met
lokale energieopwekking en opslag. Ook een UPS (Uninterruptible Power Supply) kan als een nanogrid functioneren
tijdens netuitval. Ontwikkelingslanden kunnen de westerse
wereld in deze voorbijstreven. Vergelijk het met de ontwikkeling van mobiele telefonie. In veel landen hebben gebruikers voordat ze mobiel gingen bellen geen landlijn gehad.
Op dezelfde wijze kunnen veel gebieden het gebruik van het
kapitaal intensieve elektriciteitsnet overslaan en kunnen zo
veel sneller toegang krijgen tot het gebruik van elektriciteit
dan bij de aanleg van een traditionele centrale energieopwekking met infrastructuur (kopfoto). Hoewel deze ontwikkeling aansluiting op een groter net later niet uitsluit.

verlengstuk van het smart-grid. Gebouwbeheerssystemen, (tussen)meters, intelligente verlichting en HVAC

systemen, lokale energie opwekkers
en de software die dit alles bestuurt
zijn waardevol om de lokaal gebruikte
energiestromen in een gebouw te
regelen. In veel gevallen echter is het
gebouw afhankelijk van het netwerkbedrijf om deze diensten optimaal
te gebruiken. In ons huidige centraal
georganiseerde elektriciteitsnet staat

energie & engineering nummer 4 November 2014

een gebouw of gebruiker in dienst van

een groter netwerk.

Het veranderende energie

landschap
Wat als de toekomst bestaat uit het
omgekeerde? Wat als het elektriciteitsnet ten dienst staat van het
gebouw of de gebruiker? Eerst maken
we echter onderscheid tussen microgrid, nanogrid en zelfs picogrid en definiren we waar we het over hebben.

Een interessante speler op het gebied van nanogrids is het

consortium van Amerikaanse universiteiten, waaronder het
Center for Power Electronics van het Virginia Polytechnic
Institute dat met een aantal bedrijven zoals ABB,Agilent
Technologies,Boeing,Delta Electronics, GE Power Conversion,Huawei Technologies en Siemens Corporate Research
samenwerkt aan toepassingen rond duurzame energie en
nanogrids (figuur 2). Meer informatie over de samenwerking
is op de website van CPES te vinden.

PoE
Standaard Ethernet kabels kunnen vermogen overbrengen
(volgens IEEE 802). De laatste versie 803.3at voorziet in
een vermogen van 26 W (zelfs 51 W). Dit kan bereikt worden door een Mid-span PoE injector of door een switch
die voldoende vermogen aan de poorten kan afgeven.
Wordt een Mid-span PoE injector gebruikt dan hebben we
een standaard externe voeding. Bij gebruik van een switch

Figuur 2. Nanogrid, Bron: CPES, Virginia

polytechnic.

Figuur 3. Switch met

PoE, HP 1810-8G

kunnen we van een nanogrid spreken (energiemanagement). Een PoE switch is

vaak niet in staat op alle poorten de maximale individuele capaciteit te leveren
en heeft een mechanisme (LLDP) om de ene poort meer vermogen te geven dan
de andere poort boven een bepaald maximum (figuur 3). Net als met USB wordt
vermogen gelijk met data verstuurd maar het is ook mogelijk alleen vermogen
over te brengen. De ontwikkelingen op dit gebied staan nog maar aan het begin.

Opslag
Om de balans in een nanogrid te handhaven, is een goede opslag noodzakelijk.
Opslag zorgt voor autonomie en balans tussen vraag en aanbod. Voor opslag
zijn er verschillende mogelijkheden. Bij elektriciteit is het (her)gebruiken van
accupakketten uit autos of backup-toepassingen een duurzame en betaalbare
methode. Het lokaal opslaan van elektriciteit beperkt de overbelasting van het
elektriciteitsnet en garandeert dat alle energie die geproduceerd kan worden
door de eigen installatie gebruikt of opgeslagen wordt. In sommige praktijksituaties wordt warmte opslag en management van warmte in een gebouw ook tot de
taken van een nanogrid gerekend.

Gelijkstroom
Voor nanogrids wordt gefocust op gelijkstroom in plaats van de traditionele wisselstroom, hierdoor wordt veel onnodig omzetten van AC in DC vermeden.
Omdat veel apparatuur al op DC werkt is dit efficinter. Zo zijn zonnepanelen
een bron van DC, kunnen accus alleen DC opslaan en werken de meeste gebruikers intern op DC. Toch wordt er in gebouwen nog steeds gekozen voor AC.
In een modern gebouw met nanogrids wordt gekozen voor een DC-netwerk dat
gebruikt wordt voor LED-verlichting, laptops, TV, kleine elektronica en ventilatie.
In een huiskamer is het aandeel DC-toestellen significant hoger dan AC-toestellen. Toestellen die een hoger vermogen nodig hebben - zoals koelkast en diepvriezer - blijven AC gebruiken. Momenteel zijn deze toestellen beter ontwikkeld
voor deze technologie en zijn ze meestal ook goedkoper dan hun DC-variant.
Door het gebrek aan een universele standaard rond gelijkstroom is het momenteel nog moeilijk om expliciet te kiezen voor n bepaald voltage of aansluiting.
In de toekomst zullen consequente keuzes moeten gemaakt worden om dit
systeem verder te perfectioneren.

Privacy
Omdat bij een nanogrid de bemetering intern (binnen het gebouw of bedrijf) blijft,
zijn er geen gegevens die over internet verstuurd worden en is dit systeem dus
ongevoeliger voor hackers en misbruik of verlies van gegevens.
>>
energie & engineering nummer 4 November 2014

15