Systemy radionawigacyjne GPS,

EPIRB, SART, AIS, AIS-SART, BNWAS,

LRIT
Kurs dla marynarzy
Przygotowa:
Grzegorz Siemiski
Master Mariner, MSc.

Satelitarne systemy nawigacyjne - GPS

Satelitarne systemy nawigacyjne powstay, aby mozna byo w szybki i
precyzyjny sposb wyznaczycpozycje odbiornika danego systemu na
powierzchni Ziemi. Systemy te zwyczajowo dziela sie na trzy segmenty:
kosmiczny
kontrolny (naziemny)
uzytkownika

Jednym z czoowych przedstawicieli takich systemw jest amerykanski

nawigacyjny system satelitarny- GPS (ang. Global Positioning System).
Jego dziaanie opiera sie o pomiar odlegosci dzielacej obserwatora od
znajdujacego sie na scisle wyznaczonej orbicie satelity, ktrego pozycja jest
w danym momencie znana . System GPS jest systemem biernym
(pasywnym), gdyz sygna nadawany jest przez satelity, a uzytkownicy
posuguja sie jedynie odbiornikami. System jest zarzadzany przez
Ministerstwo Obrony USA (United States Department of Defense) .
Jego segment kosmiczny skada sie nominalnie z 24 satelitw oraz
satelitw zapasowych. Satelity operacyjne (o zakadanej zywotnosci ok. 7.5
roku) rozmieszczone sa na 6 orbitach (wysokosc orbity: ok. 20 200 km),
tak, ze prawdopodobienstwo dostepnosci co najmniej 5 z nich w
dowolnym punkcie na paszczyznie Ziemi wynosi 0.9996. Dokadnosc
okreslania pozycji horyzontalnej przy pomocy systemu GPS w 95%
przypadkw wynosi ok. 5-10 m.

GPS

Kazdy satelita emituje bardzo stabilne czestotliwosci

pomiarowe, sygnay czasu wasnego zegara oraz
odpowiednio zakodowane efemerydy pokadowe
pozwalajace wyznaczyc wsprzedne satelity w wybranym
momencie
Znajac odlegosc od satelity lokujemy odbiornik na sferze o
promieniu rwnym zmierzonej odlegosci.
Znajac odlegosc od dwch satelitw lokujemy odbiornik na
okregu bedacym przecieciem dwch sfer.
Kiedy odbiornik zmierzy odlegosc od trzech satelitw,
istnieja tylko dwa punkty, w ktrych moze sie on
znajdowac. Jeden z tych punktw mozna wykluczyc jako
znajdujacy sie zbyt wysoko lub poruszajacy sie zbyt szybko.
W ten sposb wyznaczamy swoja pozycje. Wyznaczenie
odlegosci od co najmniej 4 satelitw pozwala na okreslenie
pozycji w trzech wymiarach (X, Y, Z).

GPS

EPIRB
Emergency Position-Indicating Radio Beacon
radiopawa awaryjna
Jest jednym z podstawowych elementw
systemu alarmowego COSPAS-SARSAT
Radiopawa jest urzdzeniem sucym do
alarmowania, ktre po uruchomieniu nadaje
identyfikacj na czstotliwoci 406 MHz oraz
pozycj (gdy ma wbudowany GPS) statku
znajdujcego si w bezporednim
niebezpieczestwie do orodkw MRCC.

EPIRB
Najwaniejszymi elementami urzdzenia s:
Antena,
Wcznik automatyczny; uruchamia radiopaw po zadziaaniu
zwalniaka hydrostatycznego,
Wcznik rczny,
Przycisk/przecznik testowania; umoliwia uytkownikowi
sprawdzenie gotowoci urzdzenia,
Sznurek, ktrym uruchomion radiopaw mocujemy do rodka
ratunkowego,
wiato stroboskopowe; byska jeli radiopawa jest aktywowana,
jednoczenie uatwia jej lokalizacj,
Wewntrzna bateria umoliwiajca cig prac urzdzenia przez co
najmniej 48 godzin,
Odbiornik GPS (wikszo radiopaw posiada wbudowany odbiornik);
umoliwia SAR natychmiastowe rozpoczcie operacji.

Zgodnie z wymaganiami Konwencji SOLAS, kada radiopawa musi

by urzdzeniem przenonym, ktre moe by aktywowane
zarwno rcznie, jak i automatycznie za pomoc zwalniaka
hydrostatycznego (HRU).

EPIRB

EPIRB

SART

Search And Rescue (Radar) Transponder - radarowe

urzdzenie odzewowe) jest przenonym urzdzeniem,
przeznaczonym do pasywnego alarmowania/nadawania
sygnau wzywania pomocy. Transponder pozwala kademu
statkowi/samolotowi/helikopterowi znajdujcemu si w
obszarze poszukiwania rozbitkw na ich lokalizacj przy
pomocy wasnych radarw pokadowych pracujcych w
pamie X ( 9 GHz).
Transponder musi zosta zabrany na tratw/szalup
podczas opuszczania statku. Na rodku ratunkowym
powinien by umieszczony jak najwyej - co najmniej 1 metr
nad poziomem wody i natychmiast uruchomiony - tj.
wczony w stan oczekiwania (Standby Mode). Pozwoli to
na automatyczny odzew transpondera w przypadku
odbioru wizki radarowej pasma X od radarw jednostek
uczestniczcych w operacji poszukiwania i ratowania.
Dodatkowo fakt ten zostanie zasygnalizowany byskiem
lampki i sygnaem dwikowym dla osb znajdujcych si
na rodku ratunkowym.

SART
W przypadku, gdy sygna radaru pasma X (9.2-9.5 GHz) jednostki
uczestniczcej w poszukiwaniach rozbitkw lub tylko przepywajcej przez
obszar poszukiwa zostanie wykryty przez transponder, wwczas
natychmiast urzdzenie przestawi si na tryb nadawania (Transpond
Mode). Transponder zasygnalizuje to sygnaem dwikowym i wietlnym
(w zalenoci od modelu) rozbitkom znajdujcym si na rodku
ratunkowym.
Odpowied z transpondera odebrana przez statkowe urzdzenia radarowe
(w pamie X) zostanie wywietlona na ich ekranach w formie 12
kropek/ukw/okrgw (w zalenoci od odlegoci od transpondera)
umieszczonych w linii w rwnych odstpach (forma sygnau wzywania
pomocy). Uformowana linia punktw stanowi bdzie namiar, natomiast
jej najbliszy punkt wskazuje pozycj transpondera SART.
Charakterystyczna jest forma sygnau wzywania pomocy wywietlona na
ekranie radaru w wyniku odebrania sygnau transpondera SART
Forma sygnau wezwania pomocy wywietlona na ekranie radaru
pracujcego w pamie X uzaleniona jest od odlegoci dzielcej
transponder SART (pozycja B) i pozycj statku/helikoptera/samolotu
(pozycja A).

SART

Powyej 1 NM

Poniej 1 NM

Ponizej 0,2 NM

SART
Aby osign jak najwiksz odlego wykrycia transpondera naley instalowa go jak najwyej nad
powierzchni wody (co najmniej 1 metr). Zwikszajc wysoko mocowania zwikszymy odlego
wykrycia.
Transponder nie moe by zasonity adnym obiektem metalowym lub materiaem odbijajcym
fale radarowe.
Zamocowany transponder na wysokoci 1 metra ponad wod zostanie wykryty przez statkowy radar
(X), ktrego antena znajduje si 15 metrw nad poziomem wody z odlegoci 5 mil morskich i z
odlegoci 40 Mm przez helikopter lub samolot leccy na wysokoci 1000 m.
Zwykle transponder wyposaony jest w maszt teleskopowy umoliwiajcy jego instalacj 1 metr nad
powierzchni wody (monta zewntrzny). Transponder moe by take zamontowany wewntrz
tratwy przy pomocy sznura/paska itp. (monta wewntrzny).
Transponder posiada take link, ktr naley przymocowa do rodka ratowniczego aby
zabezpieczy go przed utrat w przypadku wypadnicia do wody.
Instalacja transpondera: 1 - monta wewntrzny, 2 - monta zewntrzny

Zazwyczaj transponder zamocowany jest w tratwie, jednake najczciej zamocowany jest w oglnie
dostpnym miejscu na statku tak aby mona byo go atwo zabra na rodek ratunkowy w
przypadku opuszczania statku. Zazwyczaj jest to nieopodal wyjcia awaryjnego lub na mostku.

AIS
Statkowe urzdzenie AIS skada si z urzdzenia nadawczoodbiorczego UKF, pracujcego na czstotliwociach 161,975 MHz(kana A) i
162,025 MHz (kana B) poczonego z odpowiednio zaprogramowanym
komputerem. Do komputera spywaj automatycznie dane o pozycji i
ruchu statku z GPS i odpowiednich czujnikw (log, yrokompas, wskanik
prdkoci ktowej). Dane te, wraz z informacjami wprowadzonymi rcznie
(nazwa jednostki, sygna wywoawczy, numer MMSI, port
przeznaczenia,zanurzenie, liczba osb na pokadzie, a take pooenie
anteny AIS na pokadzie jednostki i jej podstawowe wymiary) s nadawane
w specjalnym formacie i mog by odczytane przez urzdzenia AIS na
statkach w pobliu (do kilkudziesiciu mil morskich) i stacjach kontroli
ruchu.
Poniewa AIS pracuje na czstotliwociach VHF, zasig zaley od wysokoci
zamontowania anteny. Zgodnie z zaoeniami przy antenie umiejscowionej
na wysokoci 15 m ponad poziom morza zasig wynosi 15-20 mil morskich.
Wiksze statki, na ktrych antena znajduje si znacznie wyej, odbieraj
sygnay z odlegoci ok. 40-60 mil morskich. W warunkach bardzo
dobrejpropagacji zdarza si odbiera sygnay ze statkw oddalonych nawet
o 150 mil.

AIS

AIS-SART
Od 01/01/2010 mona na statkach instalowa
AIS Search and Rescue Transponders
Sygna transmitowany przez AIS-SART pozwala
na znacznie bardziej dokadn lokalizacj
rozbitkw dziki transmitowaniu pozycji GPS
Informacje wysyane przez AIS-SART odbierane
s na statkowych urzdzeniach AIS

AIS-SART

AIS-SART

BNWAS
Bridge Navigational Watch Alarm System
System BNWAS monitoruje prac oficera
wachtowego, ktrego zadaniem jest operowanie
urzdzeniami nawigacyjnymi (np. ECDIS, radar,
autopilot itp.), lub potwierdzanie gotowoci
poprzez naciskanie przycisku resetujcego co
zadany czas. W przypadku braku wykonania
wymaganych operacji, system automatycznie
wygeneruje alarm dwikowy i wizualny na
mostku. Brak potwierdzenia alarmu na mostku
powoduje przekazanie go do stacji podrzdnych,
dla powiadomienia pozostaych czonkw zaogi o
zaistnieniu sytuacji niebezpiecznej.

BNWAS

LRIT
Long Range Identification and Tracking (System dalekosinej
identyfikacji i ledzenia statkw)
Nadajnik systemu LRIT spenia ponisze wymagania:
umoliwia automatyczne nadawanie (bez udziau operatora)
informacji LRIT do centrum danych systemu LRIT w szeciogodzinnych
przedziaach czasowych;
umoliwia zdaln zmian konfiguracji w celu nadania informacji LRIT
w dowolnym czasie;
umoliwia nadanie informacji LRIT na danie okrelonego abonenta;
jest podczony do zewntrznego odbiornika satelitarnego systemu
okrelania pozycji, bd te ma wbudowany taki odbiornik;
jest zasilany z co najmniej dwch rde zasilania

System transmituje nastpujce dane:

1. identyfikator uywany przez systemy statkowe;
2. pozycj statku z satelitarnego systemu okrelania pozycji, w
ukadzie odniesienia WGS-84;
3. czas okrelenia pozycji.

LRIT

LRIT
LRIT nadaje automatycznie za pomoc systemu
SAT-C
Gwnym celem stworzenia systemu EU LRIT
(Long Range Identification and Tracking) jest
identyfikacja i ledzenie statkw pywajcych pod
banderami pastw czonkowskich na obszarze
caego wiata oraz czenie otrzymanych danych z
baz danych midzynarodowego systememu LRIT.
Pierwotne zadania systemu LRIT byy zwizane
gwnie z ochron eglugi, szybko jednak system
zacz suy rwnie do innych celw, takich jak
akcje SAR czy ochrona rodowiska morskiego.

LRIT