Henri Viotta - Lexikon Der Toonskunt

7^!
MAY
and
MAY
Arundell House, Tisbury,
. r,
HAROLD
r.
B.
CC LIBRAHY
inRARY
LEE
1
BRIGHAM YOUNG
UNl'.
cUSlTY
PROVO, UTAH
W
^ Music and Music terature
Salisbury
SP3 6QU.
DER TONKUNST,
HAROLD
B.
LEE LIBRARV
BRIGHAM YOUNG
UNi'.
E^SiTY
PROVO, UTAH
DER TOONKUNST,
LEXICON DER TOONKUNST.
HAROLD
B.
LEE LIBRARY
BRIGHAM YOUNG
UNi'.
E^SlTY
PROVO, UTAH
^ 3
LEXIWN DER TOONKUNST,

M^ HENRI VIOTTA,
MET MEDEWERKING VAN
VELE VOORNAME TOONKUNSTENAREN.
DERDE DEEL.
AMSTERDAM,
P.
N.
VAN KAMPEN & ZOON.

1885.
HAROLD
B.
LE
BRIGHAM YOUNC
PROVO,
HAROLO
B.
LEE LIBRARV
BRIGHAM YOUNG UMVERSITY
PROVO. UTAH
o.
o,
beteekent
Ital.,
b.
of;
Violino o Jlauto, viool of
v.
Oakeley (Sir Her bert Stanley),
1830
Ealing
te
in
Schneider
Joh.
Engeland,
ontving
onderlicht
Dresden,
en werd
1865
te
hoogeschool te Edinburg.
muziek.
de
in
het
In het jaar
heeft
Hij
1871 verkreeg
van doctor
titel
werd 1861
kerkmuziek.
der
werd
Cdcilia op en
9 Dec. 1824
geb.
leeraar aan het seminarie te
bevordering
tot
tijdschrift
toon boven den grondtoon,
vijfde
(Heinrich), kerkcomponist,
Obei'hoffei'
te
den
hij
van
later
de muziek aan de
leeraar in
gegeven.
licbl
gedaan
geb. 22 Juli
Elvey,
van
zangstukken en eenige orkestcompositin in
vele
Oberdominante, Hoogd., dominant, de
Trier,
fluit.
componist en organist,
In
het jaar
hetzelfde jaar lid der
in
het
richtte hij
1
bij
heeft veel
Hij
1862
Caec
Pfalzel
te
Luxemburg.
a-vereeniging
Rome.
Oberlabium, Hoogd.,
Angern
Labium).
(z.
(Andreas),
Oberleitnei'
guitarist en
Beneden-Oostenrijk,
in
schreef
mandolinist,
geb.
1786
17 Sept.
vele composilin voor
de door
te
hem
bespeelde instrumenten.
Obermayer (Joseph),
door graaf
Waldstein,
om
gezonden,
Itali
leerlingen
van
dien
met groot succes
te
Obertbr (Karl),
onderriclit
was
in
III.
te
te
waar
1749
te
Nazabudicz
kamerdienaar
wien
hij
ais
nemen
bij
Tartini.
virtuoos.
Nog
in
Hij
in
in
Bohme, werd
behoorde
het begin der 19e
was,
dienst
eeuw
tot
naar
de beste
liet
h'u
zich
Praag hooren.
harpist, geb.
de muziek, weid
vervolgens
naar Londen,
les
geb.
violist,
bij
Wiesbaden
hij
4 Maart 1819
te
Munchen, ontving aldaar
1837 aan den schouwburg

en
io
Mannheini
te Zricii
werkzaam
zich als muziekonderwijzer vestigde.
verbonden,
en ging 1844
Hij
maakte van
1
daar
Onder
ve]e kunslreizen.
uit
bevindt zich een opera
Obiols (Mariano), componist en
Mercadante
1831 met
reisde
muziek
de
einde
muziekschool
in
leeren kennen,
Onder
te Barcelona,
Frankrijk en Duitschland,
Itali,
te
geboortestad.
zijn
26 Nov. 1809
geb.
violist,
door
landen
die
in
compositin (meer dan 200 in getal)
zijn
Namur.
Iloris de
zyn
ten
en werd directeur der
bevinden
compositin
zich
opera's, concerten kerkmuziek.
(Domen
Ohizzi
Van zyn werken
ico),
zijn
componist
Italiaansch
geilrukt:
Madrigali
het begin der \1^
uit
concertati a due,
eeuw.
quairo e
tre,
cinque voel (Veneti, 1627).

Obblig'ato,
onmisbaar
is.
noodzakelijk;
Ital.,
waarop
stem,
betrekking
zij
een
noodzakelijk
ad lihitum
violino
de
bij
van het muziekstuk
uitvoering
Tegenover obbligafo staat a piacere o ad Ubittim
Zoo beteekent Sonata per

partij
deze uitdrukking beteekent, dat de partij of
heeft,
sonate
dan kan de
of solostem
hoofd-
de
der
onderdeel
of a piacere^
Oblig'aatstein,
{ndiSirhe\ie\ en).
Clavecemlalo con violino ohlUgaio,
il
con
weggelaten worden.
vioolpartij
in
dat de viool-
staat er daarentegen
is;
een muziekstuk, in tegenstelling
der begeleidende of vuistemmen, die ripieni heeten.
Obliquus,
schuin,
Lat.,
onder
zijwaarts;
mofns olUquus verstaat
men
in
de harmonieleer de traps- of sprongsgewijze voortschrijding van de eene stem,

terwijl de andere
Oboe,
Ital.,
onveranderd
(z.
(z.
Ocarina,
der
jachthobo
Ital.,
Ital.,
een
terra
uit
in
Roscommon,
1747
bundel
CCa
maakte
te
^z^_
"
^ ^^
'H
dichter,
de
liederen van
(Antonio
kunstreizen
was
d'ali),
vervaardigd en van negen toongaten

eenige overeenkomst hebben met die
het van geen beteekenis.
is
het graafschap Meath,
graafschap
een
TW
Hobo).
tonen
O'Carolau (Tui-logh), lersch
Nobber
(z.
cotta
welks
Voor de kunstmuzii^k
fluit.
Hobrecht).
blaasinstrument,
voorzien
v.
Hobo).
Oboe di caccia,
Obrecht
b.
blijft,
gest.
laatste
hem
in
zanger en componist, geb. 1670 te
25 Maart 1738
het licht,
contrabasvirtuoos,
door Frankrijk,
te Alderford in het
der lersche barden.
geb.
Zijn
zoon gaf
1780 herdrukt werd.
die
te
Cento
Belgi en Duitschland.
Hij
bij
Bologna,
stierf
1846
Florence.
Occhetto
of Oclietus
(z.
Hocetus).
Occhiali, Hal., brillen, brilbassen, aldus noemt

basfiguren,
die
in
het
notenschrift
jipIE
gg
den
vorm
men
van
^jg^j
spottenderwijze zekere
brillen
hebben,
b. v.
Ockenheiiu
Okeghem).
(z.
Ocon y Riras (Êduard),

naar
1853
werd
Malaga,
Onder
Parijs.
aan
vele
zijn
compositin bevindt zich een bundel nationale
1874).
hiographicas (Malaga,
e illustrada
dat lot den grondtoon in verhouding staat als 2
twee maal zoo veel trillingen

den
octaaf
(octava
maar
Octaaf-flait of kleine fluit
Octava
het
in
komt voor
16,
de
en
groot
als
Octaaf
de
dan
dus
of
Z. fluit.
maal zoo klein
De
derde,
als
of een
als
zich richt.
zij
de
Zij
orgels, zonder
in
alle
is
half zoo groot als
De tweede,
hooger.
octaaf
is
(Diapason)
octaaf
is
tot
denzelfden
weder half zoo

en staat dus 2
de Prestant,
octaaf hooger dan de eerste
denzeifden Prestant behoorende Octaaf,
tot
gewoonlijk
Disdisdiapason,
of
Dit register
vt.
eerste
een
mensuur
labiaalstem van dezelfde
open
laatstgenoemde
de
Diapason.
Supersuperoctaaf
flalto piccolo),
Superoctaaf of Disdiapason geheeten,
Octaaf,
hooger
of
De
klinkt
behoorende,
octaven
doorgangsnoten voor.
als
(Ital.
2 en 1
4,
8,
aanwezig.
Prestant
met
De vei'minderde en de vergroote
behoort, en naar wiens grootte
haar
uitzondering,
Piestant
een
orgel,
tot
als
w. dat
a.
octaaf vormt
Octaaf).
(Z.
welke
Piesiant,
m.
en avgmentaf.a) komen in de praktische muziek niet
deficiens
als zelfstandige intervallen,
Octava, Lat.
diatonische
aclit
1,
De volmaakte
deze.
als
lieeft
volkomenste consonant.
de
grondtoon
te.
en begaf zich later
Octaaf (Octava, Ottava, Diapason), het intervah van

trappen,
1834
19 Jan.
gel).
de kathedraal aldaar
Canfes espîoles coleccion de aires nacionales y popidares,
gezangen, getiteld:
formada
componist en organist,
organist
Sedecima
geheeten,
staat
octaven
hooger dan de Prestant, 2 octaven hooger dan de eerste Octaaf (Di-
apason)
en
heeten
lijke
de
den
of 8 vt.,
Superoctaafbas 4
vt
de
Prestanten
tot
worden
Octaafregisters
doch
vaak
vts.
vindt men,
Octaafbas
ondersleuning,
als
In
het
kleinste
pedaal
Sedecima en dergede orgelkast daar-
Deze heeten daarom dan ook Prestanten
het gezicht zet.
in
De
gemaakt
soms ook
en
eens de benaming van Octaafje.
Het gebeurt wel, dat men enkele Octaafregislers,
Principalen.
of
16
Oclaafbas
toe is ingericht,
metaal
De
een octaaf hooger dan de Superoctaaf (Disdiapason).
octaafiegisters verkrijgen wel
en
in
den
regel
van
vooral in kleine orgels,
van
hout.
de
De
tin
de 8
Octaafregisters
of
vts.
dienen
kleine
Octaven
ondersteunen de
spelen
dan de noten aanduiden
grootere.
Octava
alta,
Lit.,
een octaaf hooger
te
het wordt uitgedrukt door 8va. boven de noten geplaatst.
Octava
bassa,
Lat.,
een octaaf lager
te
spelen
dan de noten aanduiden;
het wordt uitgedrukt door Sva onder de noten geplaatst.
Octa?agiool, een Octaafstem van 4
vl.
1*
voorkomende
zeldzaam
een
Octavina,
voor Superoctaaf. (Z
uitdrukking
Octaaf.)
Octet,
(Ital.
Ottetto), een muziekstuk voor acht stemmen
Een streng achtstemmig geschreven muziekstuk
Ode
Gr., lierzang.
(wSy),
(Wal til
Odiiig'toa
Worcester,
monnik
er),
opgenomen
Gou ssem aker
uit
waar
Benedictijner-klooster
van
abt
hij
de
in
het
ad
utilitatem
was.
van Gerbert,
een der voor-
Zijn
voornaamste werk,
getiteld:
Liber,
qui et
lioneste
eccles.
De
collectus.
legetitium
specti-
Odone compositus, succinctim, decenter atque
Script,
dialogus dicitur, a domino
De
Soriptorum de musica medii
de middeneeuwen, geb. 878, gest. 942 te Cluny,
naamste muziekgeleerden
opgenomen
Athene.
verhandeling
zijn
in zijn
Oddo Cluniacensis),
het Latijn:
(in
te
de eerste helft der 13e eeuw.
leefde in
Hij
is.
Odo van Cluny
zaal
hel klooster Eveshans in het graafschap
uit
op muziekaal gebied bekend door
is
latione mtisicae, die door
aevi
bestemde
{uihr), een voor muzikale wedstrijden
Odon
of instrumenten.
octophonium.
heet
is
echtheid zijner overige werken wordt
betwijfeld.
Oesten (Theo dor), geb. 31 Dec. 1813
Politzi
muzikant
jaar
oud
nam
bij
begaf
Frstenwald
te
zich naar Berlijn,
hij
had
tijd
hij
aldaar
1843
zijn
Negentien
onderricht in de compositie
en A.
W. Bach;
doch
veel dansmuziek, variatin, enz. geschreven.
hij
voltooiing zijner studin vestigde
gaf
waar
Bhmer, Rungen hagen, Schneider
reeds vr dien
leerde van den stads-
te Berlijn,
instrumenten bespelen.
vele
hij
Na
zich als muziekonderwijzer te Berlijn
en
Les premires Vialettes,
in
eerste rondo voor klavier:
het licht,
dat door een ongeloolelijk aantal andere salonslukken gevolgd werd.
Hij stierf
6 Maart 1870.
(Karl), tenor, geb, 1664
Oesterreich
kapel
Wolfenbuttel
te
verdienstelijk,
dal
hij
en
1702 den
(Georg),
Oesterreicher
maakte
titel
zich
te
Maagdenburg, werd
1633
stierf.
Zijn
liederen
geb.
1576, was eerst
vereenigd
zijn
der hof-
van hofkapelmeester verkreeg. Hij stierf 1735.
cantor,
markgraaf van Anspach en werd 1621 cantor
den
lid
aldaar als leeraar in den zang z
in
te
lid
der kapel van
W'indesheim, waar
hij
de verzameng Oesterreicher^
Cantorlchlein (Rolenburg, 1615).
Oestrcich
(Karl),
hoornvirtuoos
en
Dresdener hofkapel en vestigde zich 1826

bevindt
zich een opera
Offenbach
tol
1837
loncellist
(Jacques),
onderriciit aan
in hel
orkest der
componist,
te
Die Berghiappen., welke

geb.
20
Juli
was langen
Frankfort. Onder
1822
te
Weimar
te Keulen,
het conservatoire te Parijs en
Opra Co mi que
zijn
lijd
lid
der
composilin
gegeven werd.
ontving van
werd vervolgens
1835
vio-
aldaar. Zijn eerste compositin
waren chansonetles op parodien van La Fontaine's
fabelen. Hij
werd or-
Thatre Francais
kestdirecteur aan het
comique:
Pepito.
4853
en schreef
zijn eerste
opera
werk had weinig succes; het werd gevolgd door een
Dit
groot aantal operettes, die in kleine schouwburgen te Parijs ten gehoore wer-
den
gebracht.
In
jaar
het
Passage Choiseuil,
minder
niet
er
69
dan
1855
pachtte
cynische,
zijner
waarde bezittende operettes vertoonen, die

certs,
Een
zoowel
5 Oct. 1880
stierf
elders,
als
den
in
Cafs-con-
het publiek der
dooi'
liet
weinig muzikale
zeer
meesterstukken bewonderd weiden.
als
De meeste
te Parijs.
en
frivole
Le Papilion, werd 1860
van hem:
ballet
Hij
Parijs
te
Thatre Comte
het
bij
naam van Bouffes Parisiens en
gaf het den
de Groote Opera vertoond
in
zijner
werken, wier succes voor
een goed deel moet toegeschreven worden aan de vervaardigers zijner lib re
1829
Juli
Hore (Sophia Johanna
van
Offernians-
31
s'-Gravenhage,
te
muziekschool aldaar van
J.
Lub eek.
H.
Huberta),
zangeres, geb.
Op
zeventienjarigen leeftijd
voor het eerst in het openbaar hooren, en wel te Delft en
Het
eerste
groote
succes
voornamelijk
van
hetzelfde
nam
te Brussel
zingen
zijner
daardoor
aansche
zangschool
en
hoofdzaak,
op
zij
werd
zij
op
Offernians,
Gedurende een kort

die haar
de beroemde
echtgenoote,
was haar roem
oogenblik
dat
huwelijk met L.
Charles de Briot,
de
vele concerten,
zij
Haarlemsche
het
met de
Malibran, bekend
Duitsche school bleef echter
zoowel hier te lande
ver-
wijze
met de eigenaardigheden der Fransche en
vertrouwd
als
bij
elders,
Itali-
haar de
bracht
zij
toehoorders in verrukking door de voordracht der meesterstukken uit die
Hel was vooral
achtte.
Toen
van
les bij
overleden
school.
zij
Van
in het
zij
1850
liet
Haarlem.
te
bevordering der Toonkunst,
van het Haagsche orkest en muziekonderwijzer.
maakte;
de
trad
jaar
echter
zij
tot
Eas.
oratorium
het
in
In
gevestigd.
behaalde
Maatschappij
muziekfeest van de
blijf
ti,
haar opleiding aan de koninklijke
ontving
zich
lid
reeds vergeten.
zijn
in
Ler
het
schreef
hij
Robert Schumann
1854 ons
hij
land bezocht, was
liose Pilgerâhrl de partij
klavieruittreksel
dezer
een opdracht, waarin
(1860) schreef Dr.
Heye
Wiens
Of
nog mogt
haar ten geschenke
Ros" genoemd werd
ijn.
tot een Maagdeliju,
der liefde hoogste weelde bragt
hij
hij
Elfen koninginne magt
Aan dubble wondreu

Sints
dat
liebliche
er op het tweede blad bij:
Een Roos vervormde
En haar
))die
pliantasie ia twijfel
ooit der
verrukt van de wijze, waarop
van de Roos zong, en op het voorblad
compositie,
zij
haar talent hoog-
die liaar en
hij
zelfs
moet
u boorde en zag
Of tooverde ons uw
lied,
hij
gelooveu
waar
't
slechts ditmaal
vol lieven en vol loven,
Niet voor deu geest, in mclodieuse
taal.
gaf,
later
6
./Den pelgrimstogt der Koos," uit bloemeuhoven
Naar Aarde en Hemel
en,
nog
daar boven,
lieflijker
Den jjelgrimstogt der Nachtegaal!"
Op
Maatschappij
het algemeen muziekfeest der
behaalde
(1854)
nieuwe
zij
lauweren,
haar
en
t.
b.
. te Rotterdam
d.
werd luide verkondigd
lof
door de vele vreemde kunstenaais, die dat feest bijwoonden. Uit het buitenland
ontving
om
vele uitnoodigingen
zij
op concerten
lieverlede haar huisgezin talrijker,
grooter wei den, moest
wijzen.
In
Bordeaux
te
III
doch herhaalde malen
noodigde
Fr e der ik
zong
geschiedde
Overal waar
sympathieke
haar
"Wie haar
voordracht.
niet
licht
niet
als
twijfeld
tot
zingen; ook
laatste optreden
II
prins
bij
een pen-
in
behoort tot de beste zangeressen van onzij
de toehoorders in verrukking door
parlij
hooren zingen,
heeft
zangeres
is
en haar innig gevoelde
school
van de Peri
zal
door een andere zangeres oveitroifen
dramatische
Vele
Haar
vooitreffel'ijke
de
a.
o.
Schumann
van
Peri
haar
stem,
zeer gezien:
zij
tweede huwelijk aanbood.
zijn
bij
optrad bracht
zij
was
kamerzangeres, en koning
te
dikwijls
zij
in Belgi en eens
zich
zij
gelegenheid van het feest, dat de gemeente s'-Gra-
bij
Offermans- van Hove
tijd.
Keulen, waar
liet
op soirees (en hove
uit,
herhaalde malen.
zij
venhage 1879 den koning

Mevr.
tot
een uit Londen
o. a.
Duitschland, van de hand
het Nederlandsche hof
haar 186(5
haar dikwijls
baai' concert
zen
Aan
hooren.
Sophia benoemde
koningin
werken. Daar echter van
de meeste dier uitnoodigingen,
zij
Rein eek e, voor 12 concerten in

Duitschland kwam zij niet verder dan
en met veel succes zong

zelfs
te
van K.
een
en
mede
en dientengevolge haar zorgen als liuisvrouw
zal
in
Das Paradits und die
toestemmen, dat
daai'in
zij
Jammer, dal
worden.
opgetreden; ook als zoodanig zou
zij
zij
onge-
de besten onder de besten behoord hebben.
onderscheidingen
Mevr. O.
zijn
ten
deel
gevallen.
Zij
eerelid
is
van
Maatschappij tot bevoi dering der Toonku n st, van de maatschappij

de Toekomst, van de veieeniging Diligent ia, van de Nationale H an d werkschool te s'-Gravenhage, van het studeiilen-concert
Apollo te Delft, van Sempre Crescendo te Leiden, van het Stadsde
m u z iek col
egi
Artistique pour
kers
en
la
Weezen fonds
den van haar
taliijk
Sludenlen-conceit
het
Be
te
i'q
ue
te
Amsterdam.
Op
ling
utrecht,
van
het
den Cercle
ia
het oogenblik leeft
ma n twerzij
te
mid-
gezin algemeen geacht te s'-Gravenhage.
Offertoriuiii, Lat., een gedeelte van de H.

priesteis,
te
Antwerpen en van
Mis, namelijk de offeiwijding des
en ook de benaming van het muziekstuk, dat geduiende die hande-
door de zangers ten gehoore wordt gebracht.
Og'insky
geslacht, geb.
(Mie ha
el
Ca sim
1731, bespeelde
ir),
afstammeling
uit
een adellijk Lithausch
vele instrumenten, vooral de harp, uitstekend. Bij
Hochbrucker
de vier door
hy er nog
Gurow
Warsciiau.
te
(Micliel Cleophas), neef van den vorige, geb. 25
Oînsky
te
(1766) aan de harp aangebrachte pedalen voegde
1S03
stierf
Hij
drie.
Warschau,
bij
1833
gest.
zeer vele Polonaises, die in zijn
te
Florence,
Hamburg,
te
burg
verbonden
gest.
1833
te Riga,
componeerde
was,
Sept.
1765
van
als couiponist
zeer populair waren.
tijd
Ohmann (Anton Louis Heinrich),

1775
bekend
is
zanger en componist, geb. 13 Febr.
waar
drie
Prinzemn van Cacambo, Der Kosack und
hij
1820 aan den
sedert
operateksten van
.schouw-
Kotzebue: Die
der FrtiwilUge en Die Jagd.
(Ikeg'bem of Ockeaijeilll (Joannes), een der grootste Nederlandsche conIrapuiitisten
de 15 eeuw, geb. vermoedelyk te Termonde in Oost-Vlaan-
uit
De vorm Ockenheini wordt
deren.
zijn
naam werd
tin
staat
O kek
behoorde
Hij
werpen. Een jaar

van
Frankrijk.
hem
hij
tot
hoogen
leiding
1490
mort
d'
en
de zangers aan de kathadraal van Ant-
kwam in dienst bij den kouing

Karel VII (1461) was hij
die stad en
Lodewijk XI
bekleedde
Vele
leeftijd.
te
tot
en
composi-
zijn
stond hg in zoo hoog aanzien,
schatmeester aan de St. Martin-kerk te Tours werd aangesteld.
ongeveer
Tot
Glareanus,
het jaar van den dood van
In
koninklijk kapelmeester, en bg
dat
bij
Oc keg hem, O k eng hem
(soms ook
1443
verliet hij
later
het eerst gevonden
algemeen aldus geschreven; doch op
naam O keg
de
e m).
later vrij
die betrekking.
hij
uitstekende
Hij
stierf
contrapuntisten hadden aan
danken; eenige hunner woiden genoemd
1514 op
zeer
hem hun
op-
de Dploraon sur la
in
Cretin:
OJceghem, van
Agricola, Verbonnet, Prioris,
Josqain Desprez. Caspar, Brumel, Compre,
Ne
parlez plus de joveux chants ne ris,
Mais composez ung Ne recordera

Ponr lamenter nostre maistre
Zie aangaande zijn werken en
Leary (Arthur),
Ierland, ontving zijn
in
1852
zijn
later
positin
01e
Oley
der
bon
pre.
klavier.peler en
componist, geb.
aan de
1824
nabij Killainey
opleiding aan het conservatorium te Leipzig en zette
studin te Londen voort onder leiding van
Sterndale Ben net t.

sic,
et
beteekenis in de muziekgeschiedenis het
Kerkmuziek.
artikel
O'
zijn
Hij
Potter, Cipriani en
werd 1856 leeiaar aan de
Academy
National Training School for Music.
of
Zijn
M ucom-
bestaan in klavierniuziek.
Buil,
BuLL (Bornemann O
z.
(Johann Christoph),
18e eeuw
te
Ie);
hij
stierf
17 Aug 1880.
organist en klavierspeler, geb. in het begin
Bernberg, gest. 1789.
Van
zijn
compositin
zijn
varialin,
sonates en koralen voor orgel rn druk verschenen.
OUvierI
(A.),
vioolvirtuoos uit Turijn, studeerde onder leiding van
Pa ga n in
en maakte kunstreizen door

vestigde
harde woorden verweet,
in
Ondeiô-iante,
geheel
Ierland.
Belfast
benoemd.
Amerika
Hy
componist,
behooide
o.
noegen
hij,
Beethoven
landgoed
en met grooten
op
hoofdzakelijk
en
des Concerts
Guise
een
Ij
d'
zeer
gezocht,
hem
1842,
benoemde.
Opera
musiaa
na
Hij
(Ital.,
Fi-.,
in
la
te
Clermont-Ferrand
familie,
zich in
die
muziek
te
onderricht had ontvan-
verwekte groot mis-
ouderlijk huis en begaf zich
naar
hij
den
stierf
teruggekeerd,
afwisselend
compositie
van
kamermuziek
Ook
toe,
hij
een
legde
Hij
en bracht zijn
Drie
ten gehoore.
villa
zijn
zijn,
kocht
en te Parijs.
dair
druk veischenen
in
Haydn, Mozart
de werken van
ijver
werden door de Socit
eenige opera's heeft
gecom-
hij
fega (1824), he Colporteur (1827) en Le Vuc de
Opra C o m
de
estime.
en
leeft'yd
en Cranier,
ten gehoore gebracht.
Alcade de
werden
zij
succes
1784
zich geheel aan de
met eenige vrienden op
symphonien, die ook
poneerd:
Juli
Engelsche
Frankrijk
In
leefde
de
quartetten en quintetten
zijner
27
het
verliet
bestudeerde.
Clermont
te
geboorteplaats.
adellijke
Dussek
Hij
Drumnaslad by Dungannon
hehalve in het klavier-, viool- en violoncelspel, onderricht
nam
de compositie
zich
zijn
leeraar aan de harpschool te
tot
hij
z'yn
reeds op jeugdigen
hij
familie.
zijn
te
voornemen om
Zijn
Londen van
te
a.
bij
Weenen, waar
in
zijn
hem by
daar deze
blind en doortrok als reizend virtuoos
geb.
een
tot
had.
gevestigd
wijden, in welke kunst
en
uitgenoodigd te spelen,
lang op zich had laten wachten.
1734
geb.
leeftijd
1818 op
stierf
(George),
Onslow
(Puy-de-Dme),
te
hij
1815 werd
het jaar
In
dat
harpspeler,
werd op tienjaiigen
Ierland,
gen
hem had
eens te Turijn ten
hij
golvend.
Ital.,
(Arthur),
O'Xeill
in
dat
het hoofd zijns gastheers aan stukken sloeg,
viool op
komst
verhaalt van hem,
hoosrgeplaalst persoon, die
huize van een
Na 1814
Frankrijk, Spanje en Portugal.
Itali,
Men
zich Ie Parijs.
hij
q u e vertoond, doch behaalden slechts
instrumentale
Zijn
werken
waren
tijdens
stond als toonkunstenaar zoozeer in aanzien,
dood
Cherubini,
van
3 Oct. 1853
te
tot
lid
leven
zijn
dat
men
van het Instituut
Clermont.
Opera, verkorting van Opera in mvsica, ook
Bramma
per
la
Opra; Hoogd., Oper, Singspiel), zangspel, een tooneelstuk dat ge-
heel of voor het grootste deel gezongen wordt.
Den
bij
lijkste
aan
oorsprong
de Grieken.
kunsten:
het
licht
Aesciiylus
muziek
de
drie
en
Opera
der
Bij
gezongen drama moet men zoeken
toonen danskunst.
dicht-,
gebracht,
niet
Sophocles
gedeclameerd
kunsten,
of van het
hen was het drama een vereeniging der diie oorspronke-
uit
werd.
wier
alleen
dat
de
Het historisch ondeizoek heeft

koren
in
de
tragoedin
van
gezongen werden, maar ook. dat de dialoog op
Met
het
verval der Grieksche kunst scheurden
vereeniging
het Grieksche
drama ontstaan was.
om
voortaan niet meer de verzamelde scharen in geest-
zich
van elkaar
drift
te
nen;
en terwijl het volk zich vergaapte aan gladiatoren- en dierengevechten,
los,
brengen, maar
mensch
hield de beschaafde
van den enkelen kunstliefhebber te die-
tijdverdrijf
tot
zich
eenzaamheid bezig met letterkunde,
in
schil
derkunst en snarenspel.
De moderne Opera
schen
ontstaan in Itali, in de paleizen van den Florentijn-
is
Lombardyschen
en
monodie,
wederom
die
Haar grondslag
adel der IG' eeuw.
niets
anders was dan het van
de aria of
is
beroofde en
tekst
zijn
van nieuwe woorden voorziene volkslied. De eerste aria's werden vervaardigd
Giovanni Bardi gehoumen noemt Vincenzo
de ten huize van den Florentijnschen edelman
in
van geleerden en kunstenaars, en
den bijeenkomsten
Galilei,
die
in
De
vader van den beroemden sterrenkundige, als een van de eersten,
deze schitterende kringen aria's met begeleiding van
wensch
zooals
van
men meende
doen herleven;
te
van
schakeling
gezelschap
was,
het Grieksche
drama
geleeide
het
dat
in
zij
om
en
dat doel te bereiken,
aria's herdersspelen
den
adel
dan
een
combinatie van concerten en balletten,
voordroegen.
luit
was geweest,
gebruikelijk
stelde
muziek,
dramatische
men
tragoedies samen,
en
van
uit
en aaneen-
die op de feesten
Eigenlyk waren deze stukken niets anders
werden.
vertoond
de
waarin nu en dan goden en
godinnen optraden, en herderszangen met koren en Moorsche dansen afwisselden

het
niet
drama
waar het
eigenlijk
men
om
zelf,
dat
alleen,
zich
om
doen was, werd verwaarloosd.
te
de handeling niet bekommerde: ook de woorden
der zangstakken hadden weinig of niets te beteekenen,
gemaakt door de
De
van
kunst
vele rouladen
beoefend;
vlijtig
De componist had de
plaats van den dichter,
componist
en
Vandaar
ingenomen,
Berlioz
stem
de
dat
den
beoefend
on
>qu'
zegt:
in
en
werden onkenbaar
of
en fiorituren, die de zangers zich veroorloofden.
werd
vocaliseeren
En
vint
als
om
zong,
men
bewonderde
zanger
werd
men
du
comme
larynx
de stem.
alleen
een muziekinstrument,
jouer
te zingen.
de zanger de plaats van den
of,
zooals
on joue du
hautbois et de la clarinette.''
kon
Intusschen
Hoe gebrekkig
men
bezwaarlijk
de
ook,
een
geheel stuk
uit
aria's samenstellen.
handeling moest aangeduid worden, daar er anders
geen samenhang lusschen de verschillende aria's zou bestaan.
verbindend
gedeelte,
dat
muzikale karakter niet
te
men
de
het
model
nam men
had ontleend,
de
die
Dit
priester
voor
in
men
als
een
noodzakelijk
ontnemen, voerde
ai ia
men
het
;ian
Recitatief
in.
dit
het
Gehjk
voor het recitatief de zangsvijze over, van welke zich
de Roomsclie kerk bedient.
secco,
nu
aan een reeds bestaand gezang, het volkslied,
Men verkeerde
zangwijze de melopee der oude Grieksche tragoedie

reciiativo
Om
kwaad beschouwde,
begeleid door enkele accoorden,
dit
te
in
den waan, in
hebben gevonden.
half gesproken,
halt
10
gezongen
zijn
al
dat
recitatief,
hervormd werd, doch dat men nooit geheel en
later
kunnen ontnemen,
heeft
stijfheid
het gedwongenste en vervelendste
is
opera.
gedeelte van het genus
Het tweede, dat de uitvinders der opera aan het Grieksche drama meenden
Ook
was het koor.
ontleenen,
te
hierin vei'gisten
In de oude tra-
zich.
zij
goedie was het koor een wezenlijk, zoo niet het voornaamste, bestanddeel
geheele
handeling spiegelde zich
was
Aesehylus
bij
ner
peisonen,
der
bewegingen,
zijn
ongeveer hetzelfde, wat het orkest
slem der natuur en des noodlots.
de
daarentegen neemt een geiieel ander standpunt
noch
een
de
het
zich
bij
de
het
RichardWag-
Het koor van de opera
Het
in.
is
noch een werkelijk,
van middelaar tusschen den held en de godheid
rol
hymnen;
zijn
maar eenvoudig een zingende massa. Ginds vervulde
volk,
ideaal
uitsluitend
een
in
begeleider der handeling, de vertolker van de gewaarwordingen
de
is:
in
ai
publiek
het
tot
waardigheid
religieuse
zaal
hier richt het
de Grieken bekleedde het
bij
de modernen wordt het eenvoudig
bij
de
in
als
stop-
lap gebruikt.
koor
het
Bij
raamte
moderne operaballet
afwisseling
eenige
niets
ballet
mimiek
bij
zooals
ballet
het
tot
zij
zingen
het
in
te
ziet
het ge-
vr zich.
is,
dan het koor, dat dansen gaat,
met de handeling
brengen;
De Giieken hadden
toonen danskunst
men
voegen, en
te
op onze dagen gebleven
eigenlijk niets andeis
is
maken.
te
dicht-,
men nog
heeft
opera,
der
alles vereenigd:
vormden
Het
om
heeft het
woord, toon en
hen n harmonisch geheel
bij
ons staan de drie kunsten afzonderlijk naast elkaar.
Dat wat
opera noemen
heden
wij
een gevolg van de verkeerde
dei halve
is
meening, die de Italiaansche kunstenaars der Renaissance zich van het Grieksche
drama hadden gevormd. Op een ondeugdelijken grondslag opgetrokken, was de

opera van den beginne af gebrekkig, en
is
dat tot den huldigen dag gebleven,
niettegenstaande vele geniale kunstenaars tot haar
Wij noemden hierboven Galilei
als
bouw hebben medegewerkt.
een der eersten, die
aria's
componeer-
den en voordroegen; doch tooneelslukken met muziek waren reeds in de 15e
eeuw en vroeger vertoond,

getoond. Ten tijde van
OR.\ToniUM nader wordt aan-
zooals in het artikel
Galilei hadden ook
in
andere Italiaansche steden com-
ponisten proeven van dramatische muziek geleverd, en die eerste proeven waren
in
is
den
7y'
lang
daarna
Commedia
in
gebruikelijken
destijds
Amjiparnasso van
stijl;
de schermen
geschreven.
te
Van dien aard
Mantua vertoond en
niet
betiteld,
bestaat
uit
een reeks vijfstemmige madrigalen
instrumentale begeleiding ontbreekt geheel en al; wanneer
er slechts n persoon op het tooneel moet

ter
stijl
Veneti in druk verschenen. Dit werk, door den componist
te
armonoa
polyphonen
polyphonen
Orazio Vecchi, 1584
eischt
zijn,
zingen de vier overige ach-
de handeling twee personen, dan zingen er drie ach-
11
schermen
de
ter
die
maturgia vermeldt, in denzellden
geschreven
stijl
waien,
ons gekomen; evenmin kennen wij van de stukken van
lier e
De polyphone
gpschikt te
niet
veel
hem
behaalde
bracht,
Emilio del Cava-
n u c c
'
veel grooter succes
hij
in het contrapunt,
Jacopo Corsi
dat
dan Vecchi,
het
ineening
was
gebruikten."
in
te
eener
identiek
drama's
Peri
effekt
met
Die
1600
jaar
het
soort
te
Eitrydice
componeeien,
welke
die,
Bardi
Corsi
uitvoering deel.
bespeelde
de
fluiten
in
kamerzelf is
Euridice,
zijn
bij
hem,
beproeven,
te
Grieken
de
die
Romeinen
en
in
hun
werd, een nieuw dramatisch muzikaal
gelegenheid van hel huwelijk van
werd.
vertoond
Peri
dat
ten
volgens hun
libretto
Hendrik
van
dit
werk,
Vele Florentijnsche edellieden na-
Orpheus,
vervulde de rol van
zelf
hij
Hel
de toehoorders
tot
en
tranen toe bewoog.
het harpsichoid, dat achter de schermen geplaatst
het orkest vormde. In de voorrede van Euri/dice, die
diuk
verscheen,
deelt
Peri mede,
was en
Giulio Caccini gecomponeerd werd;

Caccini het libretto Euridice nog eens in zijn
droeg het aan
titeld:
11 liapimeuto di
verzameling
gelalen
Giovanni Bardi op.

van Hendrik VI,
biuiloft
1600
volgens
anderen
geheel op muziek
Caccini maakte nog
een ander
namelijk een favola inmusica, ge-
Cefuloj stukken daarvan heeft hy opgenomen in
Nuuve mvsiche.
In
te
dat een gedeelte der muziek
dat werk door
werk voor de
hetzelfde jaar
1600 werd
te
Rome
zijn
een na-
werk van den hierboven genoemden Emilio del Cavalier e, een
soort van geestelijk
ten
van
verhaalt
echter zette
en
als
Hel werk
de Chitaronen, de Lira grande of Viola da gamba, de Theorbe, de Luit
Florence
van
gegaan.
werd met zoo goed gevolg bekroond, dat
uitgeiioodigd
dat
's
ten
wiens huize
Florence, te
de inleiding van
in
genaamd, was van Rinuccini.
men aan de
Bonini
en
Rome was
melodie
poging
IV met Maria de Medicis
met
naar
van
ofschoon hy
Dafne geschreven had op aanraden van Corsi en Rinuccini,
hij
einde
werk
Clemens VIII
cch
dan deze. De Z'fz/w^ werd 1597 voor hel
gekomen, maar Peri verhaalt
niet tot ons
dagen
afne geconnponeerde muziek
de dramatisch-muzikale uitvoeiingen gegeven werden, nadat
paus
Cieca
della
driejaren na de eerste voorstelling van V

bij
het paleis van
eerst vertooiid in
van
tot
is
en er ontstond een reactie tegen de contiapuntische vor-
minder thuis was
heer
jiieen
bleek echter voor de dramatische muziek van die
stijl
zijn,
Amfiparnasso de door
gehoore
hekend
titels.
JacopoPeri
Toen
men.
liet
zijn 7?/-a?-
in
niet
is
11 Giuoco
di Fileno en
La Dinperazione
Il SaTO,
meer dan de
iets
zekeren zin
in
Leo Aliatius
die
werden tusschen de jaren 1569 en 1581,
die vertoond
wei ken,
dezer
stemmen vormen dus
onzichtbare
Of de dramatische muziekstukken,
orkest.
drama, getiteld: La rappresentazioiie dl corpo e di anima,
gehoore gebracht; het was
in
den
stijl
van Peri en
Caccini
geschre-
12
sommigen beweerden, dat deze
ven, en
laatsten slechts navolgers van
a v a-
liere wai'en.
Ook
van
Mantua kwam de dramatische muziek
te
Savoye,
opera-teksten:
door
Mar co
wegens
Monteverde).
een
behaalde
hervormingen
weiken
en
gangers
De
muziek.
Arianna vooral
koos lot onderwerp de
Eurydice.
Het
Dit nieuwe
had
groote
een
Orfeo geeft de volgende instrumenten aan:
partituur van zijn
3 assi da gamba.
2 Contrabassi de Viola.
4 Tromboni.
10 Viole da brazzo.
Kegale.
2 Cornette.
Arpa doppia.
Flantiuo alla vigesima secouda.
2 Violiui piccoli alla l'raucese.
2 Chitaroni.
1 Clarino, con 3
2 Organi
Monteverde
Intermezzo,
voor
aanbracht:
later
bij
en
pizzicato
het
componeerde
gelegenheid
hij
van
het
gevoerd,
voldeed
daar
hetzelfde
jaar
in
opera's
op
het
werk
gaat aan het

te
vooraf.
de
di
Tancredi
bekende
groote
van
vertoond werd.
bijzonder,
pest in
een
vervaar-
Veneti gevestigd had,
namelijk een
waarin
Clorinda,
instrumentale
Proserpina
opera:
Giustiniana
hij
effekten
Zes jaren
tremolo der strijkinstrumenten.
een
huwelijk
vermakelijkheden
Monteverde
Te Rome
zich
algemeen
weder
toneele
publieke
hij
ComhaUmento
heden
twee
Lo renzo Giustiniani
alle
sordine.
weder een nieuw dramatisch muziekstuk,

Il
getiteld:
eerst
het
Toccata
nadat
Eerst in het jaar 1624,

dio-de
Trombe
di legno.
soort van ouverture
Een
die zelf
instrumentale
voor
voorliefde
voor-
zijn
Monteverde,
2 Gravicembali.
Veneti
te
onderscheidt zich van
rijkdom van het orkest.
was,
violist
1613.
het
den
door
vooral
uitstekend
een
werd
herdrukt
druk;
harmonie
der
weik, Orfeo, weid met groote pracht vertoond en verscheen 1609

in
uitgenoodigd werd, voor
Hij
en
au d
den Florentijnschen
in
groeten opgang.
Orpheus
door
groote genialiteit en
gebied
het
schrijven.
te
bezongen fabel van
vaak
zoo
op
Monteverde
dat
het volgend jaar een nieuwe opera
reeds
werd op muziek gezet
tweede
de
waren geschreven
maakten
beiden
groot succes,
den hertog van Mantua
eerste
man van
een
gelegenheid
Bij
Margaretha van
met
van
de
Gagliano,
da
zijn
Beide
rappresentativo,
Stilo
verzoek
op
Arrianna;
kapelmeester,
hertogelijk
bekend
reeds
Dafne en
Zanobi
di
Monteverde,
(z.
Rinucci
vervaardigde
twee
zwang.
in
Gonzaga
Francesco
van
huwelijk
het
Rapita,
Mocenigo
die
met
Het werk, met groote pracht ten
doch de muziek was spoedig vergeten,

Itali
einde
woedde en voor geruimen

maakte;
tijd
eerst jaren later
aan
kwam
weder met een nieuwe opera voor den dag.

werden
volgens
een kar vertoond.
Pietro
della
Valle
(1640)
Geduiende het carnaval van 1606,
de
eerste
zegt
hij,
13
werden
op
beweegbaar tooneel stukken vertoond,
dit
op muziek waren gezet. De voorstelbngen van
van
niet zelden
namiddags vier uur
's
tot
Quagliati
die door
ambulante theater duurden
dit
na middernacht en maakten grooten
indruk op het volk. In verfijnden vorm schijnt de opera aldaar eerst

gebruik
Roineinsche
ueU'
gekomen:
zijn
te
dat
in
jaar
werd
het
in
een dramatisch-muzikaal werk:
i;rooten
lS'i in
van
paleis
een der
Il Ritorno di Angelica
vertoond; doch eerst jaren later vestigde de opera zich voor goed
hidid,
Rome.
te
Ook
werd
Bologna
te
begin der 17e eeuw de opera bekend,
het
in
te
Napels echter eerst omstreeks 1646.
Van
zij
dat de opera bezocht, zich uit, en ging
lieverlede breidde het publiek,
van
de
op het volk over.
vorsten
Benedetto Ferrari
bespeler
Veneli
op
eigen
genaamd. Een door beiden vervaardigde

den
Manelli
en
tekst
wiwdâ, ten tooneele brachten
en
had geschreven,
Strozzi
door
Ferrari
vervaardigd
schreef
1639 weder een
te
vond een zoo gunstig
libretto
La
Belia,
of
li,
ossia
La Maga
werk,
]/ Adone,
vertoonen,
ful-
Pa oio Sacrati,
la
Sposa del Sole,
Monteverde
en muziek van L' Armida.
tekst
nieuw
Man ei
ook componeerde
theor-
Teatro di San Cassiano

opera, Andromeda, waarvan Ferrari
dat dezelfde auteurs een jaar later een nieuw werk.
onthaal,
het
muziek
de
1637 openden de
Francesco Manelli
schouwburg,
een
risico
In het jaar
en de componist
en
van
zijn
liet
leeiling
Checco
Pier-Fra ncesco Galet ti-Brun

door
Ga-Cavalli" genaamd en in de muzikale
wereld meer bekend onder den
naam
werk
de
i,
van
Gava
van
ten
Tetide,
de
Capo
heeft
Zijn tijdgenoot
het
hij
eerste
liet
CavaUi
behooide
eerste deel
Hij
in
Mare A n
C es
t i,
dei
werd afgekeurd;
ontvangen
publiek
zijn
en
menten
Porno
van
de
Oro
d'
werk
Alusic.
waren
en
werken
latere
II
genoemd
of
Aposloli
S.
S.
ziju
welke her-
zijn
meer
de
dan
vooi'
Weenen
werd
1649
zeer
overige
Teatro
het
door
dertig jaar populair in Itali.
geschreven.
o.
in
gunstig
a.
te
het
Van
La Sehiavu fortunata
De
partituur van laatst-
zich in de keizerlijke bibliotlieek le

zijn
volgens
gecomponeerd.
die door de Florentijnsche
zes voor Veneti en twee
andere werken
voornaamsten:
vertoond,
's
beroemden Ga rissi mi,
leerling van den
eeisteling, L' Orontea,
Veneti
bleef
bevindt
zijn
Van
te
di
herhalen,
was een byzonder vruchtbaar componist
o n
hervormers
aangeduid werd met de woorden
deelde in zijn vooiliefde voor rhythmischen zang,
meesters
liet
di Peleo
de
tot
34, volgens anderen meer dan 40 opera
hij
I1
Le Nozee
zooverre
der Aria
Alessandro Stradella
Ari.v).
(z.
sommigen
verscheen
i,
dat
opera,
haling later door
Da
1 1
tooneele.
Venetianen
vinden in
Weenen,
Burney's
frag-
Uiilori/
Venetiaansche opera-componislen uit die dagen
Carlo Pallavicino,
D.
Giov.
Legrenzi,
14
A toni o Sart o ri o, Pietro

De
operagebouwen
groot, dat het aantal
lo
ii
o Ziani,
voor drainatiscbe muziek
liefhebberij
Teatro
Mare A n
eii
11
en Strozzi.
toenam
spoediij
Ca
ro
ar
Veneti werd z
te
twee jaar na de opening
Cassiano werd het Teatro di S. Giovanni

e Paolo geopend, 1641 het Teatro di S. Mos en het Teatro nuovo,
1649 het reeds vermelde Teatro dei S. S. Apostoli; op het einde der
van
het
di
S.
17e eeuw bezat Veneti

en
slechts 3,
tijd
Alessandro Scarlatti
Met
Daar
Rome
had er omstreeks denzelfden
de
sloeg
opera
nieuwe
een
richtino-
in.
meesterschap over de muziekvormen veel grooter was dan die zijner
zijn
voorgangers
op
gebied der opera, verkreeg
het
hem ongekende
vr
schouwburgen;
elf
Bologna werd eerst 1680 een schouwburg gebouwd.
te
vormen aan
schoonheid.
gewone
het
Hij
wendde
zijn
in
dramatische muziek een
de opera voornamelijk drie
door de Italianen reoitavo seneo genaamd
recitatief,
door instiumenten begeleide recilatief, reoitavo stromcniafo, en de aria.
het
Den
eersten dezer
vormen gebruikte
op het tooneel aan

tocht
te
uit
Monteverd
Op
duiden
te
drukken;
e liet
den
eerste
's
Scarlatti
Christina
ex-koningin
der
Onesta
L'
opera,
der handeling
hevigen harts-
derden voor lyrische ontboezemingen;
dezen grondslag werd door
latti
om den gewonen loop

om diep gevoel of
weiken door een insliumentale
zijn
liij
hij
den tweeden,
nell'
's
evenals
inleiding voorafgaan.
Scar-
navolgers voorgebouwd.
Amore, 1680
te
Rome
het paleis
in
van Zweden vertoond, werd gevolgd door 108
andere werken van die soort, door den componist voor de tooneelen van Rome,
Weenen, Veneti en
tanen beschouwden
hem
Gli
perho,
Il
nice,
stichter
Scarlatti
beste werken van
De
(Rome, 1693), Firro
voornamelijk
als
van Napels geschieven. De Napoli-
Pompeo
zijn:
(Napels, iGSi),
La Teodora
Derneirio, Il Prigioniero fortunato, Il Prigioniero su-
Equivochi nel sembiante, Le Nozze col Nemioo, Laodicea
Figlio
Selve
delle
(Rome, 1703 en 1709), Il
(Napels,
Scarlatti's
16941703),
Il
Medo
Bere-
en // Teodoro
Triotifo della Liberia en iViiridale {\'ene, i'iOl);
de beroemdste opera van allen
Van
hunner opera-school.
is
talentvolle
La
Prineipessa fidele.
tijdgenooten
verdienen
vooral
de volgende
Alessandro Stradelia en Francesco

Rossi, te Napels; Antonio Caldara en Antonio Lotti, te Veneti;
Antonio Perti, Francesco Pistocchi en Giovanni Maria Buononcini, te Bologna, en Domenico Freschi te Vicenza. Van Stradelia
componisten vermeld
is
te
slechts n opera,
La
worden:
Forza. dell'
Amor
paterno, bekend.
Napels geboren, schreef hoofdzakelijk voor Veneti, waar
bijval
(1683
het
te
vonden.
1717).
Lotti bracht daar
Caldara,
Venetiaansche
tooneel
die
met
veel
ter
stede
voor
vijf opera's.
18
zijner
Rossi, hoewel
zijn
werken
Weenen componeerde,
Ook
veel
opera's ten gehoore

verrijkte
het grootste gedeelte van
15
F re SC h i's werken was

werd het
en scne, als
voor Veneti bestemd;
maar
beroemde Bere/iice
zijn
Padua (1680) vertoond, en wel met een zoo prachtige mise
eerst te
men
voren nooit in eenige opera aanschouwd had.
Ie
werden
Girello (lOS^)
chi's Leandro (1679) en
toond, terwijl de zangers zich achter de schermen
Bamira placata kwamen levensgroote poppen
inZanini's
bevonden, en
ten tooneele.
Omstreeks hel begin der 17^ eeuw werd de Italiaansche opera

bekend, en 1627 werd zy
Van
Duitschland ingevoerd.
in
Pistoc-
Veneti door poppen ver-
te
dien
in
Frankrijk
heden
tot
tijd
hebben uitsluitend de drie volgende landen: Itali, Frankrijk en Daitschland,

ontwikkeling der opera medegewerkt.
tot
was reeds vr de invoering der Italiaansche opera een soort
In Frankrijk
dramatische muziek bekend. De zoogenaamde
van
vreemd
Reeds
maar
produkt,
1581
jaar
het
in
had
was daar
Hendrik
tegenw-ooidigheid van
Grand Opra
Moutiers,
lande op het kasteel
te
III, een stuk vertoond, getiteld;
door
comiqtie de la Royne, geariangeei'd
1 1
azar
d e
B ea u j
o y
Salmon. Een
Circe
atiquel
fragment van
dit
de son Jardln,
soriit
Le son de
weik, getiteld:
nog heden bekend
is
het
ea u
met
x,
B eau
eu
Cloc/iette,
la
is
in
Le Ballet
danswijzen, koren, niuziekdialogen en ritorneileri, gecomponeerd door
en
was geen
nationalen oorsprong, namelijk: het ballet.
een
zooge-
hef
naamde Air louis XIII.

De
dicis
bevond;
doch
1600
die zich
toen
maakte
die
Lodewijk XIII werd
van
dan
stigd
invoering der Italiaansche muziek in Frankrijk was
tot
Rinuccini,
door
regeering
de
poging
eerste
gedaan
alle
weder
opera
in
le
niet
veel
Onder de
opgang.
de balletmuziek ten hove meer begun-
De kardinaal Mazarin
andere soorten van muziek.
Italiaansche
Maria deMe-
het gevolg van
in
muziek
voeren, doch
zij
trachtte
vond veel minder
bijval
dan de eerste proeven van Fransche opera's. Een der eerste werken van die
was
soort
Akabar,
Mailly, en 1646
gaat, kardinaal
van
Carpentras, in tegenwoordigheid van den pauselijken
Bichi, vertoond.
Een herdersspel van Per
Cambert, werd eerst te Issy,

Lodewijk XIV, vertoond.
heid van
den koning had gevonden, noopte

van
gedicht en gecomponeerd door den abb
de Mogol,
rol
te
dezellde
pastorale
bracht
soort
1669
en
in
1671
te
en later te Vincennes,
Perrin
en
Hotel de Ne vers
Cambert,
13 muzikanten bestond, en
bijval;
werd acht maanden achtereen gegeven.
liet
avec
plaisir,
bijval
ook voor hef publiek veitoond werd.
oi-kest,
deelt aldus over
Pomone:
on entendait
in
le-
met muziek
tegenwoordigdit
werk
bij
nog eenige werken
vond Pomofie, welke
voor hel eerst ten gehoore ge-
geerde het
dat uit
in,
Het gunstig onthaal, dat
vervaardigen; den meesten
het
Cambert
zijn
zelf diri-
werk vond grooten
Saint vremont
oor-
,,0n voyait les machines avec surprises, les danses

le
chant avec agrment,
les
paroles avec dgoCit."
16
Veel
heeft
Lully
gekomen,
dienst
's
konings
had
en
orkest
werd
later
met
belast
liet
door
het
hij
van
componeeren der
van
konings
's
Ca val
voor
balletten,
Molire 's Le
opera
invloed
Doch
aan
het
dat
dramatische
de
op
Quinault
violons" gebracht.
waarin
Lodewij
vond
eerst in het jaar
Perrin
muziek
en
en
divertissementen,
en
parterre
ze
medezong.
koor
hem
(pag.
213):
un
talent
het oprichten
tot
een
in
Il
n'
re'el
et
en
e.st
pas une,
veel
bleef zyn
maakte
werk
H. Lavoi.x,
die
1'
autant du moins que
poque
1'
hij
en
de ouverture hervormde
hij,
een Allegro in
Largo,
een
(Z.
Ouverture.)
door
Zijn
den
wist
recitatieven
Fransche prosodie
der
telkens
fuga-stijl
1'
driedeeligen
te
marque
Ia
vrit
instrumentation,
avait tous
of
en nu en dan
hij
parti-
V instrumentation
ces qualits."
's
en fagotten
door het toccata der Italiaansche
meesters te vervangen door een muziekstuk in twee

uit
stok-
van het
invention mlodique,
Lulli
permettait,
le
In
tekst
dat het
meer dan 20
dans laquelle on ne trouve
Varit dans
suprieur.
zijn
14 jaren
van
tijdvak
Het opera-orkest werd door hem met trompetten, pauken, hobo

versterkt,
begon
hem den
deze levei-de
expression, richesse dans les rhythmes, coloris dans
1'
studin
had weten
hij
overgedragen,
getuigt in zijn Histoire de
bestudeerd heeft,
zich tot
dat zijn
1672, nadat
De balletmuziek
Bijzonder
de
ook
later
hij
danswijzen waren te Parijs z bekend en geliefd,
instrumentale gedeelte zijner opera's.

turen van
vertoond werd;
Frankrijk mei'kbaar le worden.
in
paardje,
zijn
XIV
hij
gelegenheid
ter
componist koos
hem werd
beiden 20 werken van dien aard.
in
1660
toegekende privilegie
op
een talentvol medewerker;
hij
opera's
zijn
regelen
en toonde in zyn muziek voor
ijverig
schreven
dans
violist in
tot
petits
Mariage forc en Le Bourgeois genlhomme
Acadmie de Musique
eener
voor
werken
diens
Dezen
amante.
Ercole
vrucht gedragen hadden.
bewerken,
Maria Theresia
met
huwelijk
i's
bestudeerde
voorbeeld,
d'
les
de divertissements te vervaardigen voor Ae Serse, die
eer,
Mo nt pen si er
Mlle de
bij
muzikale talenten
zijn
directeur
tot
Jean Baptiste
Fransch genaamd
in het
Als koksjongen
danser optrad; en na het succes van Alcidiane (1658) genoot
zelf als
te
Lulli,
dezen), bijgedragen.
(z.
in
Hij
ontwikkeling' der dramatische muziek in Frankrijk een
de
tot
Giambattista
[taliaan,
drie deelen, bestaande

tot
slot
een Menuet.
steeds in overeenstemming mei de
brengen,
rhythmus
en eenvormigheid vermijdde
door
den
vierdeeligen
te
hij,
laten
afwisselen.
In
Duitschland
cini's
gezet
van
werd
de
opera
in
het jaar
Dafne, in het Duitsch vertaald door
door
Heinrich Schut z,
het huwelijk van
George
te
1627 bekend, toen Rinuc-
Martin Opitz
Torgau vertoond werd
II, landgraaf van
en op muziek
bij
gelegenheid
Hessen, met de zuster van
den keurvorst van Saksen. Te Regensburg verscheen de eerste opera, Ferra-
17
ri's
Z' Inganno d' Amore,
ridia
werden 4665
pessa
di
De
deze weiken werden in het Italiaansch
al
bakermat van de Duitsche opera, van
was Hamburg; daar
1678 voor
Draghi's Alcindo en CloRiva's Adelaida Regia Princi-
ten tooneele.
vertoond, en
Doch
Munclien.
Sttsa te
gezongen.
1653
Weenen
te
ter stede schreef
door Orontes, en van dien
tijd
werd
sSingspiel"
het eerst vertoond. Dit
nationale zangspel,
zijn
Adam mul Uva,
hetzelfde jaar gevolgd
in
was de schouwburg
af
liet
Johann Theile
Hamburg gedurende
te
N ko aus
Franck 13 (167986), Johann Frtsch 12 (16841690), Johann Gonradi 8 (1691
93), Johann Kusser 5 (169397), en Mattheson 3 (16991704);
maar de vruchtbaarste operacomponist uit dat tijdperk was Reinhard Keimeer dan een halve eeuw de voornaamste Opera
Strunck
schreef er 6 opera's voor
ser,
tusschen
die
op muziek
zette.
Daphne en
zijn
braclit te
Florinda
(1678 85), Johan
1693
jaren
de
Handel
1734
doch
zi]n
Almiraexi Nero,\10Q
bleef slechts korten tijd te
hij
Keiser's
het was bijna uitsluitend aan
Hamburg, en
minder dan 116 zangspelen
niet
Hamburg 1705
gehoore;
ten
in Duitschland.
ijver te
danken, dat de
schouwburg aldaar wereldberoemd werd. Het eerste werk van Kei.ser, Basigenaamd, dat reeds 1793
liua
vond
ook
Hamburg
te
hem bewonderende
niet
waar
men
langen
bevinden zich thans
zij
in
ling van zijn voorganger
tijd
in
dit
Zijn
dig
rhythmiek
te
Berlijn.
In tegenstel-
die groote voorliefde voor de Fransche en
Kei s er
zich, echt Duitsche
werken
te schrij-
woorden de juiste uitdruk-
is,
als b.
is
hierdoor,
Zijn
dat
v.
Gluck;
bij
bij
hem
doch zijnen tijdgenooten was
Aria's onderscheiden zich van die der
Itali-
het Duitsche lied tot grond.slag hebben.
zij
meer ontwikkeld dan
zijn
harmoniek, die nog zeer armoe-
is,
als
bedoeld had.
hij
Hoe
het
hem komt de
zij,
diamatische muziek op een nieuwen weg gebracht
genooten schatten
werken
werken
zijner
de meeste zijner manu-
hetgeen ten gevolge heeft, dat de karakteristiek zijner personen niet zoo
duidelijk
sche
afscheid van het
vergeefs naar gezocht had, te voorschijn;
te
Kusser,
opzicht vooruit.
voornamelijk
is,
1734
Het behoeft nauwelijks gezegd, dat de karakteristiek
nog niet zoo ontwikkeld
anen
kwamen
streelde er zoo veel mogelijk naar, den
hij
king te geven.
hij
hij
de koninklijke bibliotheek
Italiaansche opera had, beijverde

ven, en
en nadat de componist 40
Het grootste gedeelte
Circe.
druk verschenen, en eerst 1810
in
scripten,
met
publiek
nam
over de Duitsche opera had geheerscht,
jaar
is
Wolfenbttel grooten bijval verworven had,
te
een zeer gunstig onthaal
hem
grootendeels
dramatischen
hoog.
op
componist
zijn
der
Mattheson
compositin
wereld.
Ook
en Tel
steunen,
op
te
eer toe, de Duit-
hebben. Zijn
emann,
noemen hem den
Handel
en
tijd-
wier theoretische
Bach
eersten
heeft
hij
invloed uitgeoefend.
Handel,
m.
ofschoon
Duitscher en
Duitschland opgevoed, voelde zich
bij-
18
aangetrokken
zonder
legde
Itali
ziek
Te
toe.
Handel
en
onthaal,
Een
hij
1707 zyn opera Roderigo
en
te
Rome
Reeds deze
verkreeg den bijnaam van
waar 1711
roem behaalde.
Hij
in
7e
eeuw
uit
in-
echter niet uitgeoefend, en na
hij
verval.
grootste gedeelte der 18e
het
een groot aantal werken na
liet
dood geraakte de Engelsche opera
Gedurende
in
zijn
Henry Purcell,
ontwikkeld, en het was voornamelijk
ontwikkeling der opera heeft
de
op
Sassone"; maar
silcaro
opera had zich in Engeland in het begin der

dit)
(z.
die op dat gebied
zijn
ten gehoore, te
Silla gegeven.
zijn
in
mu-
gecomponeerde Binaldo vertoond werd.
t'yd
nationale
Masgues
vloed
verblijf
zijn
op de beoefening der dramatische
ijver
grooter triomfen wachtten den componist te Londen,
veertien dagen
de
bracht
Agrippina,
zijn
Gedurende
Italiaansche muziek.
den geest der Italianen geschreven werken vonden een zeer gunstig
eerste, in
nog
Florence
werd
Veneti
de
fot
met grooten
zich
hij
eeuw waren de
wetten voor de
constructie eener opera z streng, dat het den componist niet eens geoorloofd
was,
meer
Het
aantal
beperkt;
een
bepaald
of,
bij
in
werk
zijn
laten optreden.
te
drie
uitzondering: drie vrouwen en vier mannen.
De
stem
haar
vrouwen en
zes
tot
altijd
drie
mannen
eerste zan-
een hooge sopraan, de tweede of derde
Soms mocht een vrouw
contr'alt.
namelijk
personen
getal
personaggi was
(Prima donna) was
geres
een
dan
mannenrol optreden, wanneer
in een
maar
bijzonder laag was;
in elk geval
moest de eerste
mannenrol
gezongen worden,
ook
(Primo uomo) door een castraat

Theseus of Hercules voorstellen. De
tweede mannenrol werd, even-
als
de
tigen
eerste,
hetzij
aan een kunstmatigen sopraan,
opgedragen;
alt
sommige
In
in
hij
het stuk een
die veelal
dooreen
Handel, werden
Teseo van
opera's, zooals in
moest
aan een kunstma-
hetzij
Wanneer
(ultima part e) voorkwam, dan werd
vierde mannenrol
bas vervuld.
de derde, aan een tenor.
al
alle
rollen door castraten gezongen.
De
tijd
verschillende sporten van aria
waren:
vooi'kwamen,
's,
die in de Italiaansche opera van dien
Aria cantabile,
de
van
vertolking
teedere
gevoelens
in
langzame beweging en
deze vorm werd gebruikt voor de
met een eenvoudige begeleiding;
meestal
2 de Aria di portamento,
mede
in
langzame beweging, doch met scherper rhythmus dan de vorige, waarin lang
aangehouden
mezzo
noten
caratterre,
de
tusschen
beide
aria
syllabe
agitata,
vloeiende
in
en
figuren
afwisselden;
Andante-beweging;
vorige soorten
maatzang
declameerenden
deze
met
gewoonlijk
de
meest
zij
3 de
hield het
4 de Aria parlante,
dramatische
vorm
Aria
di
midden
een soort van

der aria.
Van
bestonden weder verschillende soorten: melodien, waarin op elke
een
Aria
noot
kwam,
heetten:
di
streiiito
en
Aria
di
nota e parolaj de termen Aria
Aria infuriata werden toegekend aan stukken
19
van een hartstochtelijk karakter;

den
regel
een
had
hoofdzakelijk
met
Allegro
5 de Jria di hravtira of
den zangers gelegenheid
ten doel,
(V
agiUta, in
en versieringen
schitterende loopen
allerlei
geven,
te
al
zij
hun zang-
kennis ten toon te spreiden.

Alle
de
in
Aria
de
ook
Aria
Aria
een
C07icertata
de
zangvormen
voorkomende
opera
behoorden
dezer
een
tot
Zoo was de Cavatine een verkorte vorm van de Aria canfabile,
soorten.
vijf
mezzo
di
kon
imitazione
d'
Aria
een
of
carattere
een der
tot
parlante ;
hoofdsoorten teruggebracht
vijf
worden.
De volgorde der
de
aria
was door strenge wetten
's
met
moest
opera
een
elk bedryf voordragen
minstens
e'n
in
mochten
niet
op elkander volgen,
van
elkaar
achter
dellijk
het
derde
moesten
bedrijf
bestaande
van
en
eerste
held
stemmen
hun
vergezeld van een dans
zangers
zich
heeft o.
effekt
Het
Handel
a.
van
gevolg
was,
bepalingen
een
tot
in
en
en
zelfs
trio
een groote scne,
ieder
een
voordragen
Het
duet.
derde
altijd vroolijk
eindigen
het
librettisten
niet in staat,
uit
mochten
;
gezond
verstand
strijdende
te
als
de eerste helft der 18e eeuw,
bevrijden
niet bij machte, de dramatische

;
nadat
jaren lang vruchte-
hij
looze pogingen had gedaan, de opera te verheffen, keerde
het
di
den componisten goede stukken
Handel was
muziek van haar knellende banden
tot
quartetten en andere veelstemmige
's,
tegen
strenge,
een genie als
rug toe en wendde zich
ten
bedrijf
de muziekvormen der (Jpera even gebrekkig bleven,
Metastasio, waren
te leveren,
einde
In het tweede en
Rinaldo aangebracht.
zijn
haar dramatische vorm. De beste
Zeno
onmid-
meerstemmige harmonie vereenigen
of
drie-
deze
dat
's
moesten op he
(T agilita,
de opera moest
maar
tot
's
alleen op het einde van een recitatief
zangstukken waren verlioden;

de
zich
in
van dezelfde soort
's
voorkomen.
opera
der
heldin
en
eindigde met een levendig koor

veelal
bedrijf
een recitatief gevolgd door een aria
uit
vereenigden
slotte
voornaamste aria
tweede
het
aria
en geen zanger mocht twee aria
De
zingen.
maar twee
Elk tooneel
bepaald.
en ieder zanger moest er
besloten worden,
aria
hij
oratorium, welken vorm
het
hij als
tooneel den
toondicliter
onbeperkt beheerschen kon.

Terwijl Handel
Adolph Hasse
bekend
te
maken.
dan 100 opera's.

teksten van
driemaal.
zijn
den
in
zyn
Engeland werkzaam was, deed zgn landgenoot Joh an n

best,
Italiaansche opera
Behalve vele operateksten van
Metastasio,
Het
de
uit
Duitschland algemeen
figuienwerk
tonica
en
hij
niet
minder
Zeno, componeerde hy
alle
uitgezonderd Temisiocle, en vele daarvan twee- en
maakt
hoofdbestanddeel
een
cantilenes zijn kort, de harmonie

alleen
in
Tusschen de jaren 1731 en 1783 schreef
dominant,
is
zijner opera's uit;
hoogst eenvoudig en bestaat niet zel-
de
instrumentatie beperkt zich
tot
de
20
met versterking van
strijkinstrumenten, nu en dan
koperen instrumenten komen
hem
bij
hobo's, fluiten en fagotten
hoogst zelden voor.
Hasse was Karl Heinrich Graun
Van meer beteekenis dan
als
com-
ponist van Duitsch-Italiaansche opera's. Zijn aria's zijn veel degelijker en zoo-
rhythmisch
wel
oefende
opera
seph Fux,
In
harmonisch belangrijker. Invloed op de ontwikkeling der
als
hij
echter
ontstond
Napels
gezongen
tativo
eerst
Jo-
Intermezzo
het
uit
aria's,
Nicol
Domenico
de
dit)
(z.
hem
gedachte
kwam,
il
diodeU' opera
alle
Porpor a,
Opera Buffa,
Nicol o Logroscino,
componist van dergelyke werken beroemd werd.
noemden
d.
i.
duetten en koren door dialoog (reci-
Het was
worden.
verbonden
en
eeuw op het gebied der opera roem behaalden.
waarin de
blijspel,
secco)
als
Johann
tijdgenoot
zijn
Francesco Feo
Leo,
die in de eerste helft der 18e
Te
als
waren het vooral de volgende componisten: Vinci,
Itali
Scarlatti, Leonardo
een
evenmin
niet uit,
Weenen.
te
buffa.
Hij
die het
Zijn landgenooten
was de
op de
eerste, die
de opera voorkomende personen op het einde van het
in
stuk te laten samenzingen.
Hij
is
dus de uitvinder der zoogenaamde Finale,
opera buffa werd aangewend en eerst

opera seria (ernstige opera) werd opgenomen.
een vorm die voorloopig alleen in de

door
Paisielio ook
Pergolese,
buffa La
uit
in
de
die ook in de
serva
de Napolitaansche school,
van
componisten
modellen
gelde
hij
zyn
tijd
en
beschouwd,
al
opera seria
uitmuntte, verkreeg door zijn
op er
padrona (1734) een Europeeschen roem. Een ander componist
Nicolo
(1714
om elli,
1773);
vooral wat den
vorm zyner
Italiaansche tijdgenooten.
zijn
Galuppi
chini, Guglielmi,
en
behoorde mede
opera's
zijn
Tot
Per ez,
zijn
tot
de populaire
werden langen
tijd
als
aria's betreft overvleu-
navolgers behooren
Sac-
en bijzondere vermelding verdienen
Paisielio en Piccini; beiden behooren
tot
de eersten, die de door
Lo-
opera buffa aangewende meerstemmige finale in de o per a

seria aanbrachten; bij Piccini vooral is de finale reeds een tamelijk ont-
groscino
in
de
Het meest bekend evenwel
wikkeld muziakstuk.
door
geworden
alle tijden:
zijn
stryd
is
laatstgenoemde componist
met een der grootste dramatische toondichters van
Cristoph Willibald Gluck.
Frankrijk
was
en den Duitscher
opera-componisten
het
tooneel
van den
Gluck. Daar
opgetreden,
te
als:
strijd
tusschen den Italiaan
Colasse,
Piccini
LuUy's
dood verscheiden
Danchet,
Charpentier
lande waren na
Campra, Destouches, Lalande en Montclair. Geen hunner evenwel

de destijds
had Lully overtroffen of gevenaard. Eerst in het jaar 1733 had
die het eerste
reeds vijftigjarige componist Jean Baptiste Ram eau,
gedeelte
van
zijn
leven als muziektheoreticus had doorgebracht,
behaald op het gebied der Opera.
Hy
trachtte
Lully na
weder roem
te volgen,
zonder
21
zelfstandigheid
zijn
instrumentatie
LuUy
van
dat
Ofschoon
ook
zijn
De vereerders
anderen beweerden,
muziek"
beschrijvende
maakte.
componeerde
man was om
den opera-vorm
te
veranderen en
de
eerste plaats op het dramatische in een zangspel aciit te slaan,
uit
het
feit,
hem
gezegde:
Donnez
Na den
musique."
en
blijkt
eiken tekst ter compositie geschikt achtte, en uit het aan
hij
toegeschreven
mettrai
hij
die allen getuigen van zijn groot talent.
's,
in
dat
zyn
kernachtiger,
zijn
voorganger.
voor het tooneel begon te werken,
echter niet de
hij
van
die
echter gebrek aan melodie;
twee en twintig opera
niettemin
harmonien
Zijn
dan
zoogenaamde
van
eerst laat
hij
geven.
te
hem
verweten
misbruik
hij
Dat
prijs
effektvoUer
is
moi
de HoUande,
Gazette
la
van
bewonderaars
de
tegen
str'yd
je la
Lully
Ram eau nog als kampioen der Fransche school op in de zoogenaamde

guerre des coins, d. i. in den strijd der Bouflonisten tegen deze school
Intermezzo). En toen hij ook in dit gevecht de overwinning behaald
(z.
trad
mocht
had,
maar
toebracht,
slagen
Die componist was
ontvangen en
Itali
men
te Parijs
ook
Rameau
dien van
overstraalde.
k.
zijn
Gluck
opleiding als dramatisch componist
zijn
werken
eerste
werken van
zeer goed voor
doorgaan.
in
den daar
Zij
te
lande heerschenden
J o
melli
den
van
eerstelingen
of van
Sacchini kunnen
laten
verheffen zich, uit het oogpnnt der harmonie beschouwd, niet
boven de andere Italiaansche opera's van dien
zijn
want
waar den Italianen nog gevoeliger
is
gecomponeerd. l]n ArtameneîXyciSemiramide eniXya Caduta dei giganti
operastijl
zou
roem
wiens
uc
Duitscher van geboorte, had

in
smaken
er slechts korten tijd het genot van
hij
verscheen een ander componist, die wel
Gluck
oordeel over
en toen
tijd,
Hande
grooten dramatischen componist kennis

aldus:
Der Kerl versteht so
Handel 's
wie mein Kochl" De indruk, dien
met deze
vom Contrapunkt,
viel
werken op
maakte, luidde
Gluck
maakten, was
daarentegen zeer groot, en ongetwyfeld hebben diens scheppingen er niet weinig

toe
bijgedragen,
hem
daartoe
dat
een nieuwe richting insloeg. Nog
hij
Men had hem
aan.
doch
uil
moest
uitvoering ondervinden,
de
hadden gehad,
opera's groot succes

tekst
tot
gevoegd,
in
nadenken
drama,
en
welken
aard
gebracht,
het
over
van
lieverlede
deze
waren,
geheel
het
niet
thans,
van
vormden
zich
men
door
in
anders dreef
een
zoogenaamd
Gluck
liem
bij
koos de schoonste
de gegeven woorden,
in
bij
een nieuwen
Die ondervinding bracht

en
tekst
bij
die in zijn
dat dezelfde wijzen,
bijeengebracht en
voldeden.
verband
theorien,
leest
iets
verzocht,
vroegere werken en voegde die
zijn
bij
werd gekozen.
melodien
bestaande
uit
melodien
Londen
woord verstond men een zangspel, welks
pasticcio te vervaardigen; onder dit
muziek
te
muziek,
hem nieuwe
zijn
latere
van
opera
theorien.
werken
in
hem
en
Van
praktijk
zyn Epilre de'dicutoire der Fransche uitgave
van
opera Alcesfe;
zijn
zegt daarin
hij
que a sa vritable fonction,

sion des sentiments et
ter
1'
animer
d'
interrompre un acteur dans
ennuyeuse
pour
soit
Je n'
ne
sens
que
attendre
lorsque
air,
pas,
finit
d'
orchestre
i'
lui
j'
et
fois
les
la
paroles de
1'
bon sens
et
Ie
Gluck
Ie
il
niet kent, zou
heeft.
dat
T air o
finir
bon gout."
muziekdrama gevonden
zijn
Dit
is
evenwel niet het geval. De hervormingen
aan de aanmatigingen der zangers paal en perk heeft gesteld.
liij
den componist over
houden aan de voorschriften der partituur en mocht die
lades,
coloratuur en fiorituur ontsieren.
De
Doch
recitatief,
als in
overigens
niet door rou-
zanger, de virtuoos, die tot dus-
koor en ballet staan
de opera's van
in
opera's van vroeger en later
alle
ter tot den
componist
het organisme der opera als vroeger
bleef
tijd.
Gluck
even
los
hem nog
In de verhouding van
Gluck
grooter.
aria,
naar elkaar,
componist was niet de minste verandering gekomen; ja
de macht van den componist over
moest zich
hij
verre de hoofdpeisoon was geweest, werd nu onder bevel van den

geplaatst.
den
door velen verkeerd begrepen. Zijn grootste verdienste bestaat
de zanger werd het orgaan van de bedoeling des toondichlers;

stipt
in
vormen voor het ware
heerschappij over de opera ging van den zanger op
De
seconde par-
de faire voir, qu'
ni
air,
la facilit
dat reeds deze groote componist Je
hierin,
la
plus importante, afin de
de plusieurs manires, un passage.
deze woorden leest en de werken van
Gluck
de sa belle
agilit
orgue.
waan kunnen geraken,
van
1'
temps de reprendre
Ie
voulu prescrire tous ces abus contre lesquels, depuis longtemps,
ai
se rcriaient en vain Ie
"Wie
donnat
cette seconde partie tait
quatre
donc garde
suis
arrter au milieu de son discours sur une
1'
pour donner au chanteur
son gr,
peut varier a
sEnfin,
me
Je
pour dployer dans un long passage
soit
rgulirement
rpter
action et
1'
des ombres, qui servent
et
pas cru non plus devoir ni passer rapidement sur
ai
un
d'
expres-
chaleur du dialogue, peur Ini faire attendre
la
ou de
ritornelle,
haleine pour faire un point
tie
musi-
la
1'
musique devait ajou-
la
sans en altrer les contours.
figures
les
voyelle favorable,
voix,
sans interrompre
accord heureux des lumires
une
rduire
posie ce qu' ajoutent a un dessin correct et bien compos la viva-
la
des couleurs et
cit
intrt des situations,
1'
a.
posie poiir fortif Ier
la
par des ornemenls superflus; je crus que
relroidir
la
Je clierchai
a.:
o.
de seconder
celle
den dichzelfs
werd
gaf zijnen tekst-
vervaardigders het denkbeeld, het plan, de karakters en soms zelfs de woorden
van
zijn
drama
in
de pen;
en hun taak bepaalde zich
geven schets.
of
hadden
tot
Ware Gluck
zijn
medewerkers,
zij
waren dus
niet veel
meer dan secretarissen,
het uitwerken van een door den

in
staat geweest, zijn
in plaats
levenskrachtige tooneelstukken voor
hem
drama's
van stgve verzen en
componist ge-
zelf te schrijven,
sierlijke rijmen,
vervaardigd, dan zou de dramatische
23
muziek reeds
vorm
in
zijn
hem
Met
heeft.
Gluck
heeft
schen woord en toon
men
den zoogenaamden
de
in
Gluck
hem
Richard Wagner
strijd
Gluck
artikelen
gemeen, dat
nimmer
hij
te
muziek steeds
zijn
danken
het verband tusin
over-
is.
der
waartoe Gluck's muziek aanleiding

Gluckisten en Piccinisten
vindt
en
Piccini.
aangaande den
Mededeelingen
tekst
dit
oog verUest, en dat
het
uit
eenstemming met den
gaf
zoo al niet in alle, dan toch in vele opzicliten, den
lijd,
hebben, welken zy nu aan
veikrefren
strijd,
Hier
zij
vermeld, dat
alleen
tegenstander meermalen overwon en de grootste overwinning op
zijn
behaalde, nadat beiden hetzelfde libretto: Iphigne p Tljaw/t;, op muziek
Het werk van Gluck, dat 1779
hadden gezet.
wees
het
twee
jaren
overwicht van
Gluck's
en toen
achter,
nog
meesterstuk
Deze hield
te levendig,
dan dat
zijn
opera nog
was de herinnering van
eindelijk verscheen,
zij
werd vertoond, be-
te Parijs
Piccini.
genie op
zijn
een gunstig onthaal had
zij
kunnen vinden.
De
Gluck,
van
opvolgeis
waaronder
i^pontini gerekend moeten worden,

uitbreiding
geven en hun orkesteffekten
te
der opera veranderden
doch
zy,
het
waren
terlsetten
ontstond
nisten
tin
de
zij
Piccini
verschillende
toire
gebruikelijke
in
verband met de aria en
meer
vormen behielden
daarvan deelnemen.
maar
voorkomende
Opera buffa vond in Itali

Domenico Cimarosa, wiens
eerst onder
lieten
Duetten en
genoemde compoen de reeds
werd vooial door Sp on-
finale
werd
Opera seria
de
na
Pergolese
meesterstuk:
werd overgezet en langen
talen
overtroffen
bleef;
zoowel
vermeerderen
zoogenaamd dramatisch-muzikale ensemble,
De
in
aan het wezen
te
De
voordracht
en
hun zangstukken grooter
een machtig muziekstuk ontwikkeld.
tot
aan
niets.
reeds vroeger bekend,

het
Paisiello en
bij
brachten
recitatief
personen
verschillende
weinig of
zij
Gherubini, Mhul
vooral
trachtten aan
tijd
een geniaal beoefenaar
Il matrimonio segreto,
in
een sieraad van het reper-
Cimarosa door zijn tijdgenoot Mozart, die

de Opera buffa met vele meesterstukken
als
verrijkte.
Mozart, zonder
het
grootste
geschiedenis
van Orpheus,
Mozart
volgens
der
een grooter muzikaal genie dan
twijfel
genie,
dat
opera
in
niet
de
zulk
Alceste en Iphigenia.
niets.
bepaalde
Hij
een gewichtige plaats
Aan
vervaardigd
is.
in
Dat
door en door dramatisch componist was,
schoonste
in
Hij
muziek
hij
in,
die
zijn,
in
als
in
de
de schepper
wiens scheppingen niets
goot den vuurstroom zijner
de bestaande vormen, zonder vooraf hun gebreken
werken
ja wellicht
neemt
is,
het geraamte der opera veranderde
was de naeve kunstenaar,
theorien
Gluck,
muziekgeschiedenis bekend
welke ook
zijn
blijkt
te
hieruit,
librettisten
in
onderzoeken.
dat zijn aller-
de keuze of in
24
de
behandeling
sinnige
van
hem,
und
berauschende
Einfalt
war.
Kunststck
unwrdige
seines
machte
unbedeutend
das
den tekst het best geslaagd waren.
van
und
musikalischen
rein
ihm sogar
es
zu
machen
Wie wenig
verstand dieser reichbegabteste aller Musiker
modernen
unserer
wie
ihm
nicht
Cosi
fan
auf
Musikthrme
wo
eine
und
schale
und
und
den
aufzufhren,
Diclitwerk hohl und leer
alles
ist,
Nichts Etwas erschaffen
aus
Mozart
zum
mglich war,
ganz wie der liebe
innig lieb und hochverehrungswrdig,

Titus eine Musik wie die des
Tutte eine wie des Figaro zu erfinden:
Don
dass es
Juan,
zu
wie schmahlich hatte dies
Musik entehren mussen!"
die
Het
opera
door
overtreft
genoemde
Duitschland,
voordeel.
bezwaarlijk
de
in
het
uitsluitend
Mozart
past,
in
Karakters
kunnen
en
kleurenrijke
werken
Duitsch
vertaald
al
zijn
zijn
Mozart
Maar
hebben,
werd, had
Door
zijn
den
naamsten
Duitsche
vertaling,
de wereld
verliet
te
aanvang
hebben.
strekt
hun
Dat de
als
in
niet tot
niet,
als liet
meestal
die
ook
ware samengegroeid,
niet
bij
de muziek
woorden verloren gaan.
zonder ook de Duitsche opera met
Het Singspiel, dat, zooals
wij
gezien
iSe eeuw voornamelijk in Hamburg beoefend
der
K eis er
van
los en
(1739) had de Hamburger opera zyn voor-
werd
eerst dertig jaren later
weder met vrucht beoefend door

ist
hier
aandacht getrokken.
dood
leider verloren
Tenfel
zoowel
Duitsche zangers naar eisch vertolkt worden;
door
verrijkt
den
in
di
Mozart
Figaro, Don Juan, Leporello en Almaviva
als
barbaarsche
meesterstukken
doch
voorgangers.
en,
het Duitsch gegeven worden,
in
Le Nozze
Tito,
groote contrapuntische kennis en
vee! van de naveteit der oorspronkelijke
is
Der
zijn
instrumentatie,
melodie met den Italiaanschen tekst
's
di
werken der Italiaansche school;
zijn
heerlijke melodiek,
zijn
welluidende,
dramatische muziekstukken bestaat
La Clemema
Cosi fan tutte.
Don Giovanni
Figaro en
zijn
's
Mozart 's
van
gedeelte
grootste
uit Italiaansche
is
die Dichtung matt
Musikmacher,
goldflimmernde
selbst
mir
ist
wo
dass der Musiker der wahre Hauptkerl sei und Alles
zeigen,
knne,
GottI
Componist entzckende
als
hervorzubringen,
Grundlage
recht
edle
Wagner
zegt
Wiikungen
Hingerissenen, Begeisterten zu spielen,
um
da
unniglich,
Die grosse,
Instinctes,"
Johann Adam
Die Jagd langen
tijd
tot
het Duitsche zangspel
liiWer,
yv\ens Dorfbarbier,
de lievelingsstukken van het
Duitsche operapubliek behoorden; ook door Dittersdorf, wiens 20 zangspelen

J.
grooten
F.
bekende
of
naam van
1774
vonden;
bijval
Reichardt
te
zeer
zijn
beroemdste werk
is:
Doctor und, Apotheker.
voerde de vaudeville
een tooneelstukje met algemeen
in
Duitschland in en gaf haar den
wijzen
bevattelijke
Liederspie
1.
Een andere vorm van dramatische muziek werd
Gotha ingevoerd door
George Benda,
namelijk het
melodrama
25
dit),
(z.
d.
een tooneelstuk, waarin de dialoog door instrumentale muziek
i.
Mozart
wordt.
begeleid
die
in een
hij
drama
mir
Wissen
meisten
wenn
Worte gut
die
gevoelde
Hij
auf
Recitative
vormde,
niets
kwam, en Mozart,
der
Duitsche
hg
Die
der
ander
werk
wereld
van
meesterstuk in
door
geleid
zijn
inzag,
aandacht
die
verre achter zich
was
soort
met
blijkt,
zijn
groote
lodie
hoe
componist
dan
V.
om
ist
groote
Men
in het
Italiaansche
zijn
Een
opera's.
maar
(1786),
zijn
vorige Duitsche opera's
alle
angekommen !'^
Hij
Uit
thuis.
gevoelde zich in
's
meesters
moeilijkheden
kampen
te
hij
de be-
levenbeschrij-
kunnen
zich
zal
al
hoe de
voorstellen,
telkens den stroom
hij
had,
Wat
me-
zijner
de sfeer van het ideale in de werkelijkheid ver-
uit
tweede
Men
als
bedrijf,
zal
al
zijn
voorgangers, en voor wien
enge grenzen der opera-vormen
Rocco
TtVater
dan ook begrijpen, waarom
instrumentale werken reeds
te
wordt
de heerlijke muziek plotseling
Jacquino:
zijn
der Herr Minis-
B eet ho
v en, die
een veel hooger vlucht had genomen dan

het dus pijnlijk moest zijn, zich binnen de
bewegen, na de voltooiing
zijner Fidelio in
dagboek schreef: sJetzt nichts mehr von Opern und dergleichen, sondern
fr meine
Weise
Maar ook
in een
gegoten,
voor,
gramma-muziek
gedachte
de
verheffing
passenden vorm had gegeven.
tijd
in
zijn
tot
een plaats te gunnen aan het gesproken proza, dat
afgebroken door het geroep van

ter
niet
moede was, wanneer
te
den hoorder met een ruk

b.
plan
eenige jaren later schreef
Schauspieldirector
zijn
tijd
en
vele
omwerkingen
en
moest inhouden,
plaatst,
zijn
opera den voor dien
veranderingen
de pogingen
en
n dramatisch muziekstuk, Fidelio, geschreven.
hy
het
hij
dit
de groofe meester in de instrumentale muziek, heeft slechts
krompen opera-vormen van
eer
dat
van
er
liet.
Beethoven,
ving
solle die
muzikaal gevoel, spoedig het

hij
genre was Die Zauberflte, die
dit
sdassich
welk zangspel niet minder de bewon-
weggedragen
heeft
ofschoon
fijn
bleef
gadeslaan,
aus dem Serail,
Entfhrung
dering
hij,
Man
aangetrokken,
Doch
schrijven.
te
melodrama
met
melodrama
het
tot
een
zelf
opera
naam van duo-
schrijft
der Musik auszudrcken sind, das Recitativ singen."
in
onnatuurlijke van een
so,"
Art in der Oper tractiren und nur bisweilen,
solche
plan
er
Werke
was meine Meiaung ware?
sie,
zoozeer
zich
Medea en Ariadne auf Naxos,
vader (12 Nov. 1778) met den
zijn
Ich liebe diese zwei
fiihre.
Mannheim eenige door Ben da
te
namelijk
soort,
bestempelt.
bei
sie
brief aan
1778
hoorde
gecomponeerde werken van die
van
duidelijkste
1"
Wat
zijne wijze
is,
gedeelte zyner opera
nl.
in
in
weten
komt
wij
zijn
de ouverture Leonore (N. 3).
den
edelsten zin
Beet hoven 's
Fidelio,
des
goddelijke symphonien.
die wijze, in den schoonsten
woords.
Deze ouvertuie
In
haar
is
vorm
is
ontdaan van haar toevalligheden,
en schoonste wijze uitgedrukt.
pro-
de potische
op
In dit instrumentale muziek-
26
Beethoven 's
openbaart
stuk
nog veel duidelijker, dan
zich
e componist
genie als componist van dramatische niuzieii
de twee bedrijven zijner opera.
in
onmiddellijk
die
was Rossini.
opera uitoefende
toen het adellijk publiek der 18e
samengestelde
maatschappij
der
Cherubini;
had
zoowel
in
aan
de
en
anders,
iets
Men
uitmaakt.
publiek
hebben.
Rossini
publiek
in
de
Mozart
den grootsten invloed op de
verscheen
ten tooneele op het tijdstip,
na
Hij
eeuw
maakte voor de
plaats
menigte,
nog
die
genoeg van de opera seria van
Itali,
in
als
zijn
Mozart
die onafhankelijk
de componist,
de
werd
zelf
dan
de
niets
opera's.
De componist
dramatisch"
groote
het
is
dit
Het standpunt, dat

bij
hem
Rossini
bepaalt niet de zanger,
en
melodie,
absolute
de
die in het oor valt,
minder de dichter den vorm der opera
veel
melodie,
Rossini's
en
men
genoeg te
niet
alleen door de eischen van het publiek bepaald.
vorm wordt
eischte
men
bemerkt, dat
van de woorden,
is
in de geschiedenis der opera inneemt,

niet
scheen
had
Hij
tijd.
en die men nazingt, zonder te weten waarom.
die
schouwburg-
Spontini
Frankrijk en Duitschland, wilde
van
opera's
begreep
uit alle klassen
het
opera minder het dramatische zoekt dan wel de melodie,
absolute melodie,
ook
heden
deze
neen,
Het publiek
heerscht
in
schreef met tonen het drama, de muziek
genoemd, en de
tekst,
werd geheel op
het gedicht,
den achtergrond geschoven.

goed
Rossini's melodiek paste even

opera seria; evenals Cimarosa
van
beide
soorten toe.
Tancredi,
1813
te
oefening
Il
door
andere
vele
Otello (1816), dat
het
grootste
de
stuk
De
no"-
hij
Deze
Rossini's roem
zich uitbreidde;
secco meer
Het was ook
opera buffa,
gegolden.
tot
als
by de
zich op de behij
opera seria werd
Il
in
voor: het
in
is
met
gevolgd
deze opera komt
het jaar 1816, dat
La
Gullaume Teil
Zijn
Rossini
vervaardigde
Barbiere di Siviglia,
Cenerentola,
waarvan
in
vervangen door het
andere stukken van devizelfden componist, steeds
en
heeft
behoort
legde
eerste groote triomf behaalde
werk dat, niettegenstaande de groote populariteit van
Ladra
opera buffa,
van dezelfde soort, en het was voornamelijk met
werken
recitativo stromentato.
zijn
Zijn
bij
Mozart
Veneti vertoond.
geen recitativo
geheel
en
als
later
een
la Gazza
zijn
sprake
meesterzal
zijn
de Fransche opera.
geheele
wereld
kunstenaars,
die
Rossini
juichte
door
toe.
Slechts in Duitschland waren
zyn melodien onaangenaam aangedaan
werden,
en die niet wilden toegeven, dat in haar de bron der ware dramatische muziek gelegen was.
Web er.
in het
Hij
volkslied.
in levendigen
De voornaamste dezer kunstenaars was Karl
drong door
tot
Mara von
den oorsprong der opera-melodie en vond dien
Vooral het Duitsche volkslied, welks eigenaardigheid minder
rh^thmus, dan
in
breede, innige zangen
ligl,
en dat eerst door
2*7
de harmonie
zijn
volksmelodie
is
ter
factor
tot
geschreven
boeide
verkrijgt,
Daar
de
eeuw gevormden
19
naam wromantisch" ook aan
Romaansche
Duitschland
een
Duitsch
eenig
maakte, kan
ner
algemeen
zoo
was
zangspel
in
onthaal, als nog nooit te voren aan
De indruk,
beuit gevallen.
te
werd
Der Frcischtz, vond
meesterstuk,
Zijn
gunstig
deze opera
dien
vanWag-
worden dan door de woorden
beter weergegeven
niet
volken, zocht
muziek toegekend, en W^ eb er de stichter
zijn
opera genoemd.
romantische
der
noemt men den
aldus
dichterkring, die zijn ideaal in de
pozie der middeneeuwen, voornamelijk der
de
den geest der romantische school
der
Deze Duitsche
zijn aandaclit.
Web er, haar maakte de meesmeeste van Web er 's operateksten

van
opera's
dei-
werken.
zijner
in
zijn
begin
het
in
ware beteekenis
de grondslag
sin der Bewunderung der Kliinge dieser reinen und tiefen Elegie ver-
einigten
Weber's
sich
Landsleute
Norden
von
Anhanger der Kritik der reinen Vernunft Kant's

ner
Es
Mode-Journals.
Vortrag
des
im
stHier
Stimme und Geberde

J ammerthal"
ird' sclien
dem
sterreichische Grenadier marschirte nach
sangen
nBurcli die
tWas
Kind auf einen
als
fr den gehiigen rau-
Der
haben.
studirt zu
Jagerchor, Fiirst
M etternich
Die verschiedenen Richtungen
Professoren den Spottciior vor.
iliren
Lebens
poiitischen
Ende
windeti dir den
nach dem Landler der Bhmischen Bauern, und die Jenaer Studenten
tanzte
des
DWir
und ich eiinnere mich
sang;
diabolischen Ausdruck in
recht
hen
Erden^
auf
dem
von
Aueu'\ walirend der 'Hoflakey mit heiserer Slimme:
Wcilder, duroh die

icohl
der Berliner Philosoph:
lallte
Sden,
den Lesein des Wie-
der Polizeimeister wiederholte mit Begeisterung
Jimfffernkranz,'^
glciclit
und
bis zu
trafeu
einem Punkte zusammen
hier in
zum anderen wurde
Deutschlands
von einem
der Freiscktz gehort, gesungen und
getanzt."
Evenals
FreischU
in
Duitsche
alle
de
opera
gesproken.
dialoog
's
van
In
en
zijn
vr dien
Euryatithe
wordt
tijd,
verving
Der
in
Web er
het
gesproken gedeelte door het aan de Fransclie en Italiaansche opeia ontleende

recitatief;
doch
de
Duitsche zangspel gebruikelijke dialoog,
in het
tegenstaande
Der
de
haar
Freischtz.
recitatief-vorm beviel het publiek veel minder dan
stijve
muziek,
heerlijke
In
werk,
laatste
zijn
een
en Eiiri/anihe vond,
niet-
minder gunstig onthaal dan
veel
keeide
Oheron,
Web er
tol
den
gesproken dialoog terug.
Ook Weber's
Zemire und
het
Azor,
kenmerk van
componist,
dan
Louis Spolir, was
tijdgenoot,
romantische opera. Uit
zijn
Faust
al
zijn
dat
verkrijgen als die van
zijn
een
voornaamste werken op
en
dit
vertegenwoordiger der
gebied:
Der
Berggeist,
Jessonda, spreekt de ernst en degelijkheid, die
werken
werken
Weber.
is.
Spolir was
even
groote
echter te weinig dramatisch

populariteit
hadden
kunnen
28
Meer
opera's
Weigl
mogen worden, en
gerangschikt
meeste
zijner
{Die
Duitsche
de
Schweizerfamilie)
en
Winter
van
opera's
zijn
en
die
heden
goed
zoo
Opferfest.)
vergeten.
als
bekend Das Nachtlager
alleen nog
is
voorgangers
zijner
{Das unterbrochene
Granada; daarentegen worden Lortzing's oppervlakkige, doch met dra-
in
matisch talent geschreven werken,
bini en Spontini
Gluck door werken van CheruCherubini had, na vele stukken voor de
verrykt.
opra comique gecomponeerd

zijn
Anacron
ten
tooneele
Spontini had
gebracht;
aangetrokken
opera
hebben, in de
te
hij
ht
verrijkte
was z
Parijs
van
Auber,
en
men
dat
groot,
gedoogde,
niet
zich tot de
Fransche
sige de
CorintJie,
met Le
repertoire
Teil.
Zijn invloed op de muzikale
wereld
nauwernood ooren had voor de muze
te
dat
met La Vestale
er triomfen gevierd
Ook Rossini gevoelde
Cortez (1809).
Mose, Le comte Ory en Guillaume
van
Acadmie demusique
AU Baba (1833)
(1803), Les Abencrages (1813) en eindelijk
Iemand
(1807) en
Czar und Zimmermann, Undine, Der
a.
was de Groote Opera na
Frankrijk
In
o.
Der Wildschtz en Die heiden Schtzen, nog dikwijls gegeven.
WaJ'ensohmied,
deze
echt Fransclie meester, de beste
dramatische componist, welken Frankrijk heeft opgeleverd, ten koste van
Doch
sini geprezen werd.
1828 voor
zijn
het eerst vertoonde opera
Rossi
de Forci was een zoo geniaal werk, dat het zelfs den
van bewondering afdwong. Hoe verschilt
Van
dit
van het woord komen er niet
in
Xa
an en een
ni
in
Ros-
ff^ê
werk van de bekende opera
en valsch pathos geen spoor. Aria's en duellen
stijfheid
kreet
seria
den gewonen zin
voor; het eene tooneel gaat onmiddelhjk in
andere over, de dramatische handeling schrijdt onophoudelijk voorwaarts,
het
en elk bedrijft weikt als geheel: kort en krachtig
Auber
Het succes van Rossini en

naar
beei',
Franschen
Hij
Parijs.
operastijl
Zich
tijd
nauw
zich
met
maar
hij
aansluitende
orkest
al
bij
de
Jacob Meyer-
beoefening
van
den
was ook met de Duitsche opera, en
de groote opera's van
schreef
opleverde,
dat
glans die van andere werken
zoowel
door
op
V\'
eb
er,
vertrouwd, en
Teil,
te
Rossini
en
Auber
de middelen, die het moderne, vooral door
welks
Guillaume
ijver
vriend en medeleerling
zijn
werk,
tweede,
de vorm.
is
lokte een Duitscher,
den Italiaanschen operastijl theoretisch en praktisch beoefend.
gebruik makende van
ontwikkelde
had
toegelegd,
voornamelijk met die van
had langen
en
Der
eiling,
die langer geleefd hebben dan
tijdgenooten
Lindpaintner
Van Conradin Kreutzer's werken
Ook
Hans
wiens
Templer und die Jdin onder de beste werken der roman-
Der
opera
tische
de
Heinrich Marschner,
vond
bijval
Vampyr en
Paiijs
als
verbleekte.
Meyerbeer
in
hij
1831
zijn
Robert
le
diable,
elders een verbazend succes had,
der Groote Opera,
zelfs
Scribe
een
en voor
van La 31uette
Niet minder groot was de bijval,
vereeniging met
en
Berlio
dien een
vervaardigde opera.
29
Le Rvffuenots (1836), verwierf.
ja
werken,
zijn
hoofdzakelijk
roem breidde
Zijn
werelddeelen
andere
over
zelfs
en
uit,
zoowel
die,
zich over geheel Europa,
1850 waren
ongeveer
tot
het
Frankrijk als in het buitenland,
in
de Opera beheerschten.
Meyerbeer was
middelen,
alle
hij
grooter
veel
het bijna
effekt
altijd
een groot muzikaal talent,
onloochenbaar
muziek
die de
maken
te
in
dan
opleverde,
tijd
zijn
men verneemt
dat met het
Meyerbeer
woorden
van
men
de
Portici
componisten
zijn
Halvy
succes
Charlei
a.
opvolgers
hen
in
om
van
van
te
aandeel
dat
is,
Scribe,
voor
voortging,
operatekslen
Meyerbeer
maken,
te
ongezonde,
en wier personen carica-
men den componist kon maken,
maar
dat
hij
muziek
er door zijn
tijdgenooten en mededingers in de
bekend
te
le
zoowel in Frankrijk
diahle en,
werd.
Grand Opra
wiens meesterstuk, La
worden,
Andere
VI en La Keme de Chypre,
Meyerbeer en Halvy is
stijl
dichter
zijn
maken.
minder geslaagde werken
de
voor
schrijver
compliment,
vermeld
van den Meyerbeerschen

Ofschoon
te groot
Scribe
belangiijke
onduidelijk
de Groote Opera overtioffen heeft,

zijn
dwong
Hij
Terwijl
afschuwelijk waren,
had dan Koberl
algemeen
buitenland,
dikwijls
handeling
schoonste
libretti
Van Meyerbeer's
minder
van
aan de muziek ten
aan het koor een
te leveren.
geroutineerde
wier
meesterstukken van wist
dient vooral
al
die uit individueele noodzakelijkheid handelen.
vloeiende,
dezelfde
Het
zijn.
dat
tot
stand-
zijn
de hoofdpersonen meer vertegenwoordigers
zijn
echter greep zelf de teugeis.
gezwollen stukken,
turen
de pracht
de dichter reeds geheel
drama geheel en
dit gedicht
in
en
dan menschen,
vervaardigde
was,
om
nog- een goed aangelegd tooneelstuk,
is
de ongerijradste libretto's
andere
slechts
librettist
en Gvillaume Teil had de dichter de teugels nog in de hand.
Meyerbeer
o.
is
handeling gegeven,
La Muette
hem
Rossini was
van
niet zeggen zal, dat het
menigte,
der
In
drama bekommerde
zijn
slechts een voorwendsel
toestanden,
opera
gebracht; alleen
is
een louter muzikaal
van
verlangde
hij
is
het
het
Om
heeft.
ook in de Fiansche opera veranderde van lieverlede
La Muelte
hetwelk
in de
maken
weinig;
vreeselij ke
Italiaansche
nul gedaald;
offer
niets te
zelden
niet
zonder dat de
orkest ten toon te spreiden.
de
punt.
ook
zich
voor
zijn
In
drama
hem
bij
de meest pathetische zangen,
tekst zijner opera er eenige aanleiding toe geeft;

effekt,
hij
voorgangers; ongelukkigerwijze was
zijn
een effekt zonder reden;
de schitterendste orkestklanken,
en doordien
vereenigde, wist
er tot
te
nu
toe
Gounod
spreken
als
opera's van
vonden minder
zelfs
niet
groote
Jitive,
bijval.
niet
in
het
Halvy,
Onder de
geen geweest,
die
wiens
niet,
ver-
/<?<*<
overal den stempel
draagt.
Grand Opra
steeds
met
bijzondere voorliefde
door de
30
Fiansche
componisten
behandeld
liezitten
is,
niettemin een andere soort
zij
van dramatische muziek, die veel meer met hun aard en talent overeenkomt,
Opra comique,
namelijk de zoogenaamde
d.
het zangspel
i.
met gesproken
dialoog.
Den oorsprong dezer
wordt
als
Robin
et
althans een hunner,
men
Adam
werd afgewisseld.
Marion, vervaardigd
in
de la Hale
met andere manuscripten van hem
van
stukken
onder
bleef
volk
het
(z.
den
in
dezen),
de bibliotheek
in
(v
vaudevilles genaamd)
eindelijk
Deze soort
omstreeks de tweede
Basselin
der 15e eeuw de sarkastische liederen van
en
te Parijs.
Toen
voortleven.
Le Jeu de
is
eeuw; het bevindt
'13
waren geworden, werden ook deze of dergelijke liederen
vaux de ville
werk
voornaamste
Zijn
de tweede helft der
zich
helft
moeten zoeken
te
de oudste componist beschouwd van tooneelstukken, waarin de dia-
door zangen
loog
soort van opera schijnt
Trouvres;
der
tijd
uit
Vire bekend
au x de Vire,
later
de volksstukken
in
Thatres de la Foire vertoond werden.

Thatre de la Foire de Saint Germain
regeering van Lodewijk XVI ontstonden tal van der-
opgenomen, die op de zoogenaamde

het
In
jaar
1595 werd
opgericht, en onder de
schouwburgen, waarin voornamelijk satyres op de
gelijke
telijkheid,
op het
stelstel
van
1678 door
vertoond. Nadat
forces de
men
het
V Amour
et
John Law
het gezelschap van
AUard
en
Zd;
der volksschouwburgen met leede oogen had aangezien, van den koning
Daarop bepaalde het gezekschap zich
Allard
zingen verboden werd.
liet
het vertooneu van Fransche tooneel-
tot
stukken, doch ook dit werd verboden, en wel door het
Nu
Vanderberg
de la Magie was gegeven, wist Lully, die het toene-
verkrijgen, dat den tooneelspelers van
te
op de gees-
politiek,
en ook op de Groote Opera werden
bleef den volkskomedianten niets over,
einde
echter
hun
man
satyres aan den
Tha
dan pantomimes
te
tre
te
Fran
pais.
vertoonen
ten
brengen, droeg ieder hunner een
papier in de hand, waarop met kolossale letters de coupletten geschreven waren,

die
hij
te
zingen had. Het publiek vatte spoedig de
de woorden passende
bij
volkswijze, die door het orkest gespeeld werd, en voerde de coupletten in koor uit.
Aan
deze
en aan den bijzonder grooten
list
bijval,
dien deze zonderlinge
Acadmie
vertooningen vonden, hadden de tooneelisten het te danken, dat de
de musique vrede met hen

het
privilegie
Laurent
chant,
de
tot
bezat,
werd 1716
danses
et
tooneel een door
had
laten
schouwburg
bespeling
hem
vertoonen,
zelf
sloot.
van
Aan Catliarina Van der berg,
het
Thtre
vergunning
gegeven
de
om
la
stukken
de symphonies" te vertoonen, en nadat
die
Foire Saintmlees de
Lesage
opdat
Opra Comique betitelde parodie van Tlmague

werd de naam van Opra Comique ook aan den
als
gegeven.
Maar
eerst onder het
(1752) en vooral na de vereeniging der
bestuur van
Jean Mo n net
Opra Com ique met
de
Gom die
Italienne (1762) werd

wier bloei
tot
schouwburic
deze
een belangrijke kunstinricliliiig,
de laatste helft der 18e eeuw de componisten d
in
'
Au v erg n e,
Laruette, Duni, Gossec, Monsigny, Phil dor en Gr ry medewerkt
de
Vooral
ten.
Monsigny
componisten
drie
laatste
voornamelijk wegens
verdienen
Philidor wegens
en La helle Arsne (1775);
bijzondere vermelding;
melodieuse opera's Le Deserteur (\1&^)
zijn
Blaise
Savetier (1759), 2/e
le
Marchal Ferrand (1761), Le Sorcier (1764), en Toot Je (1765);
wegens
Eichard
Coeur
Lion
de
(1768), Ludle (1769), Le Tableau parlant (1769),
en Zmire
werd met
AdolpJie
La
Clara
et
nam de Opra co mi que
vele meesterstukken
in
bloei
Eupkrosine ou
Le
(1803),
Confidences
Mh ui;
(1813), van
van
(18'26)
Magon
Ma
Jean de Paris (1812), Le
(18'25),
Boieldieu; Zampa (1831), Le Pr aux Clercs (im'i) en Marie,

Hrold; Fra Biavolo (1830), Le domino noir (1837), Le
Hayde (1847), van
en
Auber;
Jjes
Diamants de la couronne
Le Chalet (1834), Le Postillon de Lo/iJumeau([83Ci),
en Le sourd ou V aulerge pleine (1853), van

In
tweede
de
Geen
verval.
geschreven
is
te
er in
componisten,
die
in
An-
d'
H alvy
Si ;' fais roi
einde-
{\862)
Adam.
eeuw geraakte ook de
onzer
helft
der
Le Val
clair (1835).
dorre (1848) en Les monsguetaires de la Reine (1846), van

lijk
Calife de
en Le nouveau Seigneur du village
tante Aurore (1803)
(1825), Gustave (1833), Lestocq (1834),
(1841)
//orfowâ
Cherubini; Les
de loterie (1805) en Cendrillon (1810), van
billet
Isouard; La dame Manche

Bagdad (1800),
zijn:
Tyran corrig {\1%V)^ Mlidore
le
(1794j en Le& deux journes (1800) van
Eliza
en bet reper-
toe,
De voornaamste daarvan
verrijkt.
Phrosine (1794), Ariodant (1799) en Jow;;^ (1807), van
(1791),
Huron
Magie (1775)
fausse
Les deux Savoyards, Raoul de Crqui (1789) en
(1799),
Alayrac;
Gulistan, van d'

et
Grtry
(1784), Le
Azar (1771).
et
Tot ongeveer 1840

toire
meesterstuk
zijn
Opra comique
onze dagen voor
dit
in
tooneel hebben
Thomas, Bizet, Deslibes, Mass, Massenet
e.
geslaagd, zijn voorgangers op dit gebied te overtreffen, of zelfs
a.
maar
evenaren.
In
gelukte
Itali
Rossini
vooral
Bellini
melodieuse,
den
hef
overtreffen.
te
doch
met
zeer
zijn
evenmin, hun grooten voorganger
componisten
Toch
maakten sommigen hunner grooten opgang,
Norma,
La
oppervlakkige
Sonnamhula
opera
's
en
welke
Puritani,
wereldberoemd werden.
Veel
Mercadante, Pacini, DonizettienVerdi. Laatstgenoemde werd evenwel niet minder beroemd dan Rossini; nog heden is hij
minder
de
talent
hadden
produkliefste
vatore,
componist van
Itali;
zijn
voornaamste werken
La Traviata en Aida. Verdi onderscheidt
vooral door gedruischmakende instrumentatie
zijn
zich
van
harmonien
zijn
zijn
zijn
II Tro-
voorgangers
even armoedig
32
Bellini,
die van
als
verscheen
zijn
den dramatischen
streeft,
melodien veel minder vloeiend. Eenige jaren geleden
werk
een
Itali
in
stijl,
opera toe te passen. Dit werk
opera wel
deze
in
heeft
ten tooneele van een componist, die er naar
dien Duitschland thans hezit, op de Italiaansche

is
Mefistofele van
waar
is
Arr
Bo
go
o.
De componist
maar
doel in hel geheel niet bereikt,
zijn
onderscheidt zich toch wegens haar degelijke belangrijke harmoniek gunstig
zij
van de vroegere Italiaansche opera's.
De geschiedenis der opera
om
tijnsche kunstenaars,
van
geven door middel
ie
muziek en met behulp van haar het Grieksche drama
de
te herstellen,
hebben gehad, dat het drama van lieverlede op den achtergrond
gevolg
dit
pogingen der Floren-
heeft ons geleerd, dat de
drama grooter uitdiukking
het
geschoven werd en de muziek meer en meer op den voorgrond trad, en dat

in
eindelijk
eeuw
deze
doel (drama) middel, het middel (muziek) doel
het
geworden.
is
Omstreeks het midden dezer eeuw verscheen in Duitschland een kunstenaar,

dezen
aan
die
Daar
maakte.
onnatuurlijk
toestand
tevens een scherpzinnig criticus was, werd het
opera
was.
hem toekwam en
ziekdrama,
hem
toonde op overtuigende wijze aan, dat
hoe
of
alleen
men
noemen
het
moest beijveren,
doen zou
te
Die
pleegt
te
worden.
wil,
moest bepalen
hij
schoone,
dat de componist
des dichters geest te vatten en diens wooorden
bij
het
verleenen
te
drama passende muziek
werken
noemen,
Men
zie
verschillen
dan
dat
zij
te
ook
in
veel
door
schrijven.
aangaande die werken het
wat men opera"
datgene
van
dit artikel
besproken zouden kunnen
artikel
Wagner.
Opera Baffa, Opera Seria, Opra Comique, Operette,

Ophiclide, een laag koper blaasinstrument, volgens
z.
Ft
is
Opera.
omstreeks 1790
Londen door een Franschman, Fr ie hot, volgens anderen omstreeks 1780
door
Regibo
litaire
dit
en niet de com-
hij,
man was Richard Wagner.
Wagner's
te
wat de fout der
duidelijk,
door middel zijner muziek de meest mogelijke uitdrukking

dit
einde
den vorm voor een dramatisch muziekstuk, voor een opera, een mu-
ponist,
zich
een
de oude vormen, gaf den dichter de plaats die
vernietigde
Hij
muziek
dramatische
der
de gaven van dichter en componist in zich vereenigde en
hij
muziek
te Rijssel
als
instrument in
uitgevonden.Het werd 1815 in Frankrijk
contrabasse
zijn
d'
harmonie
ingevoerd.
opera Olympia (1817) aan.
trabas-ophycleides, welke instrumenten vroeger
bij
Men
bij
de mi-
Spon tini wendde
heeft
alt-,
bas- en con-
de militaire muziek de lage
stemmen der beugelhoorns vormden. Al deze instrumenten
zijn later
door de Sax-
hoorns en de Tuba's, die grooter omvang en schooner klank hebben, vervan-
33
Het
gen.
strument
gebruik gebleven
in
omvang van
omvang een
deze
is
langst
een
is
1639
zlau in Silezi, gest.
Dantzig,
te
23 Dec. 1597
dichter, geb.
is
(Pietro Marcellino), componist
Oratorium,
zaak
de
welks
te
Veneti
Oratorium
was
zelf
een drama-
Ital.;
ontstond eerst op het einde der 16e eeuw, maar
en haar oorsprong moet
veel vroeger bekend,
Deze voorstellingen,
musica,
aan het Oude of Nieuwe Testament ontleend
tekst
geestelijke tooneelvoor stellingen
de
in
de 17e eeuw, gaf
uit
Dramma Sacra per
Oratorio,
Lat.;
muziekstuk,
De naam
is.
Heinrich
Concerti sacri (1640).
het licht:
tisch
Bun-
1627 vertoond werd.
op muziek gezet en
Oraffi
in
te
op muzikaal gebied bekend als ver-
vaardiger van den eersten Duitschen operatekst: Dafne, die door
Schtz
orkestin-
als
Staat het instrument in Bes, dan
toon lager.
(Martin von Boberfeld),
Opitz
de bas-opliyclide, die
heeft.
toi
My ster ia
men zoeken
der middeneeuwen.
genaamd, gingen van de Kerk
uit en
wer-
door haar gegeven met het oogmerk, de oude heidensche spelen te ver-
den
bannen en de bijbelsche geschiedenis onder het volk bekend
maken. Vooral
te
de goede week en Paschen werden door spel en zang gevierd, en

legenheden
de
voorgesteld.
Passie-spelen,
Deze
enkele plaatsen,
o.
blijven
voortleven.
stelling
deel,
was
en
a.
werd ook
de middeneeuwen algemeen,
die ge-
in
zijn
op
Beieren, tot op den huldigen dag
in
namen
Aanvankelijk
zij
in
Oberammergau
te
bij
en de opstanding van Christus dramatisch
lijdensgeschiedenis
de geestelijken zelven aan de voor-
de kerk gegeven. De vorm der handeling
de Liturgie aangegeven, en het verhaal der lijdensgeschiedenis werd
in
door lyrisclie zangen afgewisseld;
een der voornaamste dezer zangen was de
Complainte des Trois Maries.

Behalve de Passie werden vele andere onderwerpen
Testament dramatisch voorgesteld.
eeuw
en
later
naar Egypte,
het eerst een
La
deelt
geestelijk
Te Padua werd
vertoond.
Commedia Spirituale
in
Schauspiele
Drames
zijn
muziekdrama
Sainfes
12
Le
in
het
gegeven;
het
Oude en Nieuwe
werd
in
de 12e
Vlucht
midden der 13e eeuw voor

in
Duitschland en
eerst omstreeks
liturgiques
de
uit
stukken van dien aard waren
Les
uit
in Frankrijk
Fte de V dne [Festum Asini), voorstellende de
werden de Geistliche
vaert
Te Beauvais
Bohme
1320 bekend.
Ge-
au moyen dge den inhoud van een
eeuw, getiteld: Daniel, mede.
Fils de Gdron,
Femmes au tombeau, L' Adoration
Le Massacre
des Mages,
Le
Andere
des Itmocents,
Jiiif vol
en
Adam et Eve. In al deze stukken, door de Fransche schrijvers sd es dr a mes

semi-lilurgiques" genoemd, treedt het wereldlijk element meer en meer
op
den
voorgrond.
Toen
eindelijk in
kerk afscheidde en hel volk

lU.
zijn
de
14"=
eeuw het
looneel
zich van de
tooneelvoorstellingen op straal begon te geven,-
de
verloren
was
fnoneelslnkki'ii
kostbaar, en de
te
De
rlialoriLr.
siiulio
de open lucht
in
vorm der
geld te verdienen, den ouden
Wel werden nu
houden.
gebruik
larisatie'
te
van
rlen
weinig
te
zanp,
dan
efiekt,
om
doen was
drama's hadden kunnen be-
geestelijke
en dan nog koren gezongen, en maakte
men soms
van het orgel; maar de muziek was slechts bijwerk.
De secu-
van het tooneel had het te niet gaan van het gewijde toondrama ten
gevolge, d. w.
wel
maakte
ondernemers der volkstooneelen, wien het voornamelijk
dat de
nog
f;ezono-en
liun
zaii;;;er
werd
het
z.
meer
niet
werd
en
bestaan
bleef
het publiek vertoond
in
en
kloosters
in
de vorm even-
kerken door de kapelmeesters
beoefend.
Een
tot
Palestri na, de H. Filippo Neri (1515
van
tijdgenoot
beschouwde deze en
De
opwekking van godsvrucht.
aan jonge geestelijken
rituali
cia op
gaf,
hij
liet
die
lessen,
op zekere avonden der week
hij
afwisselen door het zingen van Laudi Spi-
zoo heetten de zangen, die de kapelmeester
verzoek gecomponeerd had
zijn
van tooneelen
1593),
soorten van gewijde muziek als een krachtig middel
alle
GiovanniAnimuc-
en door het dramatisch voorstellen
de H. Schrift. Daar deze vergaderingen het eerst gehouden
uit
Maria
Gongregazioni dell' Oratorio bestempeld; later werd de benaming Oratorium ook toegepast op
de daar uitgevoerde muziek, en eindelijk werd Oratorium de algemeene
werden
het Oratorium
in
VaUiceUa,
in
benaming voor
Na den
en
Caccini
is
moeilijk
drama La Rappresentazione
dell'.
Peii's Eurydlae. Toen 1600
V all cel la
met
oratoria
alle
kwamen, waren:
(het
Het
lichaam),
orkest,
Flauli
tot
Il
1'
Anima
het
is
Vecch
's
te
In
het,
e del
dat
Florence invoerden,
hoeverre de bewering
van hem
zijn,
Cavalier i's
waar-
geestelijk
Corpo vroeger geschreven
is
dan
werk in het oratorium van Santa.Maria
Carissimi, werd ook
op de tijden van
Tempo
(de Tijd),
Intelletto
twee
dit
werk
due
tibie
1
all'
Mondo (de Wei-eld), il Piacere

1' An im a (de Ziel), il Corpo
il
(het Verstand),
knapen,
bestaande uit
vero
van
costumes en ballet uitgevoerd. De personen, die er in voor-
decoratin,
(het Vermaak),
als die
gehoore werd gebracht, was de componist reeds dood.
ten
Evenals
bekend geworden; de
slechts navolgers
zeggen. Zeker
te
Rome.
hetzelfde te
Caccini
van sommigen, dat Peri en

bevat,
zijn
hebben, even
te
de dramatische muziek
Emilio del Cavaliere
heid
de uitvoeringen voortgezet. De
Aniniuccia
Opera.)
(z.
Peri
Terwijl
deed
in
Neri werden
H.
den madrigaal- vorm gehad
schijnt
Amfiparnasso.
musica.
sa era in
den
van sommige stukken van
woorden
muziek
van
met den naam
zij
Dram ma
dood
nieuwgebouwde kerk Santa
(bidzaal) der
werden
die
de
Proloog reciteerden, en het
Lira doppia, 1
antica,
Koor
Clavicembalo, 1 Chitarone en 2.
was onzichtbaar, en de zangers hadden
35
instruiuenleii
de hand, zooilal
iii
door
madrigaal,
was ad libitum; wordt het

van
werk,
zijn
/.icli
nu
een
eens
echter de voorkeur aan den dans,
stappen,
e stellati, begeleid
Canario\
moeien de vier voor-
Corrente^ dan
eens een
Cavaliere's werk vond
grooten
Kapsb erger,
getiteld:
betreurde het, dat
Ignatius Loyola
en
II Sagrifizio
Lamento
van
Alessio,
(S
Maria
d S.
van de volgende werken
Ahramo
(1648) bekend
Vergne.^
van
Stefano Landi
Angelo Rossi
(1637). Van
ten gehoore gebracht
wiens
Querimonia
o n
was
Andere oratoria waren
is.
11
S.
(1634), en Erminio sul Giordano, \3Ln}Jl[chel
al
deze werken
is
Dom e ni co Mazzocchi,
minder populair was dan
niet
jlriawwa. Dit oratorium, in de S.
behouden ge-
alleen de tekst
werken van
Maddelena
Maria
S.
VittorioLoreto
Pelligriua constante {\Q<^1)
Maria
in Vallicella ten
Buon a ven tii ra en Marcano, maakte zeer grooten indruk op de toehoorders. DomenicoMazzocchi
de eerste, die het aanzwellings- en afnemingsteeken -=c :== in het
gehoore
t
di
La
Mie hela ngn oio Capellini (1627);
bleven. Tekst en muziek zijn bekend van de
Mon te v erde' s
Fran-
SS. Ignatii et Franciscl
GollegioRomano
een ander, 8. Ignatius Loyola, was op muziek gezet door

die ook als componist
en
allegorische oratoria vertoond; een van
Apotheosis, seu consecratio
Xa)mi,werd verscheiden malen in het
hij te
van dien aard te schrijven. Eerst 1622,
gelegenheid der canonisatie van de H. H.
Xaverius, werden weder
men
en
bijval,
om meer werken
vroeg gestorven was,
ciscus
uitvoe-
weder eens een
den ritornellen ten goede komen."
zal
dit
worden
weder gevolgd worden door andere
die
dan
Gagliarde,
ballet
men
geeft
dansers een ballet met bokkesprongen {Saltato con capriole)
naamste
bij
Het
en instrumentale partijen van het
van pleclitigen aard. Gedurende de ritornellen
stappen
ren,
langzame
en
statige
Hen
liegeleiililun
ouverture.
alle vocale
dan moet het vers, beginnende met Chiostri altissmi

door
zelvoii
tot
zegt de auteur in de vooriede
niet uitL;evoerd,"
moeten
dan
koor verdubbeld worden
laatste
schijiiluiar
zij
instrumenten Ijegeleid, diende
alle
gebracht door zangers als
Loreto,
notenschrift aanbracht.
Van
dige
meer beteekenis voor de ontwikkeling van het oratorium

van
soort
zijner grootste
phonen
weder
stijl,
in
muziek
Giovanni Garissimi (1604
verdiensten bestaat hierin, dat
die na het
hun
was
rang
hij
Zijn
eerste
verval waren geraakt,
in
waren gewijd aan de
pogingen
ontwikkeling der kerkcantate, van welke soort van zangstukken
proeven heeft nagelaten
welke het meest bekend
maar ook
zijn
b'y
hij
tal
tijde
van
het oratorium van lieverlede in
hij
vele schoone
van oratoria geschreven, van
Jephla., Ezeckias, Baltazar,
Judicium Salumonis. Het was ten

stelling
heeft
Eon
het contrapunt en den poly-
bekend worden der Monodie
herstelde.
als zelfstan-
1674).
Ca rissi m
onbruik
Davidde
i,
Jonathan en
dat de theatrale voor-
geraakte. Actie, decoratie
3*
36
en
cnstimm verdwenen, en de loop dor handeling werd aangeduid
historisch
Historicus genaamd.
persoon,
enkel
een
dooi'
werden algemeen bewonderd, golden langen

vele andere componisten, zoowel
munt.
evenzeer
die
talent,
verkreeg
genialiteit,
de opera
Dolori
Opera
Maria
di
muziek een
zijn
de artikelen Aria,
nagebootst. Zijn geniaalste
Itali,
het oratorium heeft uitge-
ais in
Carissimi
endaar
gebruikte vormen,
Il Sagrifizio
Satda Cdterina
Pistacchi, wiens
t.
SieMas schreef
r/e
S.
zijn:
Sania Teo-
(1676)
Maria Firgine
die de oratoria &!â
Garl o Pallav ie
Ottoboni
ni, die
opdroeg; Fr.
1698 uitgevoerd werd;
rtC?(;?oôr;<a
Alessandri, componist van Santa Franeesca Romana, en de

beroemde componisten Caldara, Golonna, Leo en Stradella. Gal-
Giulio
vier
d'
voornamelijk te Weenen
dara componeerde
waartoe Zeno en Metastasio hem den tekst
stijl
di
tijdgenooten zijn als ora-
zijn
Casta (1689) aan kardinaal
Trionfo della
II
zijn
1725. Van
Francesco Frederici,
torium-componisten bekend:
Cristina en
stierf
voornaamste oratoria
Vergin e.
della hedta
Alessandro Scarlatti
Zijn
Ahrama^ 11 Marfirio
d'
zijn
ongekende schoonheid. (Vergelijk
te voren
en Scarlatti.)
Vergitii,
La Concezzione
dosia en
oratoria
meesterschap over de techniek der kunst niet minder groot was dan
z'yri
in
ontwikkelde de reeds door
Hij
buiten
Garissimi's
modellen en werden. door
als
was Alessandro Scarlatti, een componist vaneen
onmiddellijke opvolger
veelzijdig
als
in
tijd
vooral die zijner koren
Leo neemt
Caldara.
men
Battista
vanni
het
gen werden, dat
te
hij
werd over-
aan wiens eenig oratorium San Gio-
verbonden
vei'haal
waren om hem
uitgezonden
die van
Santa Elena al
zijn
Doch ook
voorgangers.
zijner
Alessandro Stradella,
door
Golon na 's
was krachtiger en verhevener dan
een nog hooger standpunt in:
werken
de
overtreft
Calvario
troffen
een groot aantal oratoria,
geleverd hadden.
dat twee bandieten, die
heeft,
vermoorden, door
zijne
-muziek zoozeer bewo-
van hun voornemen afzagen en den componist waarschuw-
zij
den, dat zijn leven in gevaar was.
men
wanneer
(1570)
telt.
werd het oratorium
Duitschland
In
1623
Dresden
te
siegreichen
Auferstehung
Christi
in
is
ontwikkelden
den
stijl
door
ingevoerd
de Passie-muziek
componisten
andere
van
en
Zijn
althans
niet
unseres
einigen
Garissimi
geschreven.
onder
uitgevoerde
door
de stukken van dat genre
Historia
Erlsers
uitgevonden
Er komen
zes-
Heinrich Schiitz
Clemens Stephani
van
en
frhlichen
der
und
und Seligmaohers Jesu

en door
zijn
achtstemmige
opvolgers
koren
in
voor; de in de handeling optredende personen zingen tweestemmig, de Hoogepriesters
driestemmig,
de
Evangelist
begeleiding bestaat uit vier

.Duilsche
muziek
ongeveer
reciteert in coilectentoon
Viole da
dezelfde
gamba
beteekenis,
de instrumentale
en orgel. Dit werk had voor de

als
Ga v aliere'
Anima
87
de
voor
Corpo
en gold den componisten langen
Italiaansclie
Andere werken
Schtz
van
waren:
Die
als
tijd
model.
Worie Chni en vier
sielen
PassJe's.
De
Passie was in Duitschland een door de componisten zeer geliefd onder-
werp.
Na Schtz componeerde Johannes Sebastiani (1672) Bai Ley-
den und
unseres
Sterben
Merrn und Heylandes Jesu
und
rende Harmonie von fnf singenden
Basso connuo
hltttigen
van
Handel
Smmen.
dem
nelst
Reinhard Keiser zette 1704 de Passionsdichtung

Sterbenden Jesu, van Hunold Menantes, op muziek, en"
gesetzt.
imd
des
Christi, in eine reciti-
sechs spielettden
verscheen
muziek voor de Passion nach
hetzelfde jaar de
in
Mattheson sclueef 1705 Das keilsame Gebet, und

Menschwerdung Ckris, en Brooke's gedicht Der fr die Snde der
49
Cap.
die
und sterbende Jesus werd 1714 door Keiser, 1716 door
gemarierte
Welt
Handel
Telemann, 1718
en
der 18e
midden
Tod
Johannes.
S.
eindelijk
Mattheson
door
componeerde
op muziek gezet. In het
Karl Hein r ie h Graun Ber
dat de oratoria van vroegere componisten
werk
een
Jesu,
eeuw
eenvoud
in
en innigheid overtreft.
Grooter dan
ook
op
deze componisten evenwel was Jo
behalve
schreven,
Matthaus,
Bach
van het oratorium.
werken
vele
hann Sebas
an Ba
ch,
heeft vijf groote oratoria ge-
van kleiner omvang, die Cantates" betiteld
vijf
zijn:
Bie JoAannis-Passion (1720), Bie grosse Passion nach
voor
het
eerst
Deze
zijn.
al
gebied
het
uitgevoerd
Thomas-kerk
de
in
te Leipzig,
op
Goeden Vrijdag 1729; het Weihnachts-Oratorium (1734); hel Oster-Oratoririm

en
Lucas
gevonden
zen
Spitta
HimmelfaJiris-Oratorium. Volgens
het
van
op muziek gezet, en
nog
andere Passie's zou
twee
heeft
Bach
ook de Passie
de partituur van dat werk te Karlsrulie
is
hij
gecomponeerd hebben
van de-
echter niets te vinden.
is
De
Passie
volgens
Johannes
is
op een veel kleiner schaal vervaardigd
Matthaeus. De tekst van laatstgenoemd werk is geschreven

Friedrich Henrici (onder den pseudoniem Picander) en heeft
dan die volgens

door
een deels epischen, deels dramatischen vorm

voorgesteld
Petrus
geeft het
en de overige
de Evangelist
verhaal der Lijdensgeschiedenis,
dramatis personae
vorm
dramatischen
waarin
spreken hun eigen woorden
ling;
zij
behandeld
gesciireven zijn Soliloguiae
eindelijk
bevat
het
sommige
genaamd,
werk een groot
aria's
zijn
grootheid
phonie,
van
innigheid
conceptie,
van
melodie
lijkdom
betreft,
en
koren,
is
in
doorgaans
den
tijd
bespiegelingen van de hande-
aantal koralen, aan de uitvoering
waarvan de geheele gemeente werd verondersteld deel

wat
door den Tenor
maar de Hei land,
dubbel koor, nu eens van Leerlingen, dan eens van Joden,
het
in
te
nemen. Dit werk
slaat
van harmonie, onovertrefTelijke polyverre
boven de werken van andre
38
melodien,
men
aan, dat
terwijl
een
harmonie
de
orkest
Myslerium
meer den opera- dan den oratorium-vorm, en

Het
Op een
Hlmmclfahrts-Oratorium
wijze dan
andere
Handel's handen
onder
Handel
poneeide
Broek es;
waren
in
neei'de
hij
zuiver
overige wer-
lieten
hooren. In het
genoemd,
heeft de tekst
koraal en bijbelwoord geheel
zijn
behoort
tot
meesters
's
belang-
het
en
tooneel,
nadat
de
Postel
van
Passie
van
1720 verschenen.
hem,
o.
Carissimi,
Handel
op
die van
twaalf Anthems,
a.
Pope,
compo-
het
evenals de
dat,
De
tooneel bestemd was.
verbood de vertooning van Bijbelsche stoffen
echtei'
hij
voor
com-
is,
1716
en
In laastgenoemd jaar
oratorium: Hsther, tekst van
eerste
geestelijkheid
eerst
1717
oratoria vr
Italiaansche
Engeland. Zooals hierboven vermeld
compositin
andere kerkelijke
zijn
Duitschland ontwikkelde zich het oratorium
in
in
1704
reeds
de jaren
Engelsche
op
maar
s
werken.
rijkste
opera
eender
als
de uilvoeiing de gemeente er de melodie
bij
en
kooi'
Spitta
Os Ier-Oratorium, door
B ac h'
op dezelfde wijze behandeld als in
zijn
groote
van innige
vermeld moet
tijd
diamatisch, zooals'de Passie-oratoria,
niet
is
neemt
medezoiig,
uilgesloten.
minder
op
overvloeit
tkdX
Bach's
instrumentale muziek uit
van
de koialen.
en
van
doch
voortreffelijk,
iVeiknachts-Orator'mm,
waarvan vooral de inleiding van het tweede deel
en
worden. Het werk

lyiisch;
ken,
Bach's
is
proeven
schoonste
minder
Niet
oratoiium-componisten.
schaal aangelegd,
bepaalde
gebied
dit
zich voorloopig
weder
alleen tot de
mogelijke onaangenaamheden had
alle
ondeivonden, en de Italiaansche dramatische muziek door de nationale
Beg-
gars's opera op den
weder
oratorium; deze vorm was in
het
tot
heven gedachten
paste,
Behalve Esther
is
en dien
als
hij
Handel's
ook
zijn
tijd
in
de
concertzaal
zich
hij
de eenige, die voor
zijn
ver-
toondichter onbeperkt beheerschen kon.

pastorale
Acis and Galathea
voor het tooneel bestemd, onder de rubriek o ra
kelijk
Ier
was gedrongen, wendde
achtergrond
or
um
oorspron-
gebracht en
la-
uitgevoerd. In Belorah (1733) en in Athala (1735)
treedt
de Italiaansche opera-vorm
Isral
i?i
raeei'
op den achtergrond, doch eeist met
Aegypt begint de reeks meesterstukken, die
Handel's naam we-
reldberoemd heelt gemaakt.
De voornaamste van
zijn
zeventien oratoria
zijn,
behalve het reeds genoemde:
Said (1738), Bfessias (1741), Samson {\.l't2\ Semde {\liZ), Heracles
[MU),
Judas Maccalaens (1740), Josm (1747), Salom.o (1748) en Jephtha (1751).

Het glanspunt van
De
vorm
zijnei'
met
dezer
aria's,
is
oratoria
echter
is
de kracht en breedheid der koren.
heden grootendeels verouderd, eveiizoo die
en recitatieven met de stereotiepe toonsluitingen
coloratuur
ongenoemde
Handel's
koren
overladen,
hoofdsoorten
kunnen
der
allen
tot
Italiaansche
de
aria's, veelal
een der in het artikel

aria's
van
dien
tijd
opera
tej'ugge-
39
worden;
biaclit
Mozart
dat
huiinouiek
zijn
was
instrumentatie
op
reeds
zonder dat daardoor nadeel
HandeTs
van
koloriet
Handel's werken
een
de
kungen
is
veriicht, niet
heden, wanneer
met weinig middelen zoo groot
hij
men
op,
dat
de eenvoudige plaatsen
was
etfekt te
uit
door
zij
be-
weeg
Handel's werken
verblyf te Londen
tijdens zijn
merkte
placht te zeggen:
en
nog
sommige koren
Beethoven
maakten.
een werk dat later door an-
Niettemin maken vele stukken
inslrumentatie.
vooral
waarop
wijze,
ijverig bestudeerde,
effekt
overige oratoiia
zijn
toegebracht aan het oorspronkelijke schitterende
is
Reeds Gluck, die
brengt.
van
zijn
zoozeei' verouderd,
zangers worden voorgedragen, giooten indruk, en
aantal
groot
wondert
eeuw
einde der vorige
de Messias herinstrumenteerde
loonkunstenaars ten opzichte
dere
van Bauli, en
overtioften door die
is
het
bij
hem
een groot bewonderaar van
het grootste
oratoria
zijn
Geht hin und lernt mit wenig Mitteln so grosse Wii-
Mozart
hervorbringen!"
getuigde van
Wo
hem:
er will,
schlagt
er ein wie ein Donnerwetter."
Handel's
doch
als
Haydn's
meUi
en
Paisiello had
ken voor koor en orkest
hem
Adam
muziek
Het
Eva
die van
die
op
niet
in
eenschakeling
tief
dit
Ahramo ed Isaco waren
koren
hij
Zijn meesterschap in de instru-
van aangrijpende schoonheid, de
zijn
in
dit
Haydn's
Ook
solo's
Jahreszi%ien,\îk
frischheid en schoonheid overtreft,
hetgeen in zooverre onjuist
de Gewijde Geschiedenis
niet aan
in
Die Schpfnng vond
de vele natuurschilderingen van den tekst in de
Schpfnng nog
werk
evenmin
dien uit de werken van Jo-
Eerst in
oratorium opgenomen
artikel
de
al
namen
te
is
is
is,
ontleend.
vermelden van hen,
van het oratorium roem behaald hebben. De vorm bleef
gebied
het
Haydn
na
zijn
mogelijk,
hij
doen uitkomen.
te
uit,
genie op het gebied van groote wer-
zijn
zeer innig en teeder.
B'ie
tekst van
is
leeren kennen.
staat,
geven;
te
en
onder de rubriek
dat de
in
zooals
stijl,
volkomen geschikt was,
muziek weder
vorm
JomeUi.
den Italiaanschen
mentatie stelde
van
en
oratoria // Bitorno di Tobia (1774) en
in
die
stof,
schreven verscheiden oratoria,
invloed op de ontwikkeling van den
geen
Sacchini, Paisiello
geschreven
een
Hasse enFux,
tijdgenooten,
oefenden
zooverie onveranderd, dat nog heden de oratoria uil een aan-
van
koi'en,
recitatieven, aria's en duetten
echter werd, evenals in de opera,
van lieverlede
tol
bestaan. Hel recita-
maalgezang hervormd,
en de ontwikkeling der instnnueiitatie oefende natuurlijk ook grooten invloed

uit
op het orkestrale gedeelte der oratoria.
De
voornaamste
Clirislus
Felix
oiatorium-coniponisten
LouisSpohr( Die
Mendelssolin Bartholdy
am
Oelherg)
Schneider,
die
niet
minder dan
1<>
na
letzlen
[FAias
Haydn
zijn:
Beethoven
Dinge en Der Fall Bah^loiis);

en
Paulus);
Friedrich
oratoria heeft geschreven, vau
welke
40
WeltgerkU
T)as
Karl Lwe
meest bekend is;
het.
Ferdinand Hiller
hennchlafer) ;
Die Sie-
[T)ie Apostel,
{THe Zerst'rung Jerusalem's en Saul);
Anton Rul)instein ( Das verlorne Paradies, I)er Thurmbau BdbeV s)

Franz Liszt {Die Legende der Heiligen Elisabethen Chrishis) en Fr. Kiel
;
Das Paradies und
(Christus).
die Peri, van
niet tot deze rubriek, daar de tekst
denis ontleend
schreven
Nicola
cilia),
is.
dit
den
conceitdrama",
Be
torium; daarentegen kunnen

oratorium''
neer
werken
betitelde
tekst;
oratoria ge-
Be
Sancta Cae-
werken van
Dar jc?, woorden van H of dg
doch voldoet aan

Oorlog,
Schelde en andere door
niet tot die rubriek teruggebracht
althans
genooten wordt
flrcliest,
Benoit
worden, wan-
Orazio, bijgenaand
van
k,
eischen van een ora-
alle
oratorium := dramma sacra per musica

OrazieUo de 11' Ar pa, harpviituoos, leefde
Frescobaldi en bevond zich 1620 tot 1640 te Rome. Door
men
behoort
aan de gewijde geschie-
Hein ze (Die Auferstehung,

Peter Benoit {Lucifer). De
(Bonifacius) en
titel
niet
(David),
Hol en Benoit hebben Nederlandschen

draagt
Robert Schumann,
werk
Van de Nederlandsche componisten hebben
Richard Hol
van
stelt.
ten tyde
zijn
tijd-
Zij
was
zeer geroemd.
hij
Orkest.
z.
(van
Orchestiek
het Grieksche
op-(rjtTTiy.7j.
scil.
danskunst.
re/wj;),
nauw verbonden met de muziek, en
ten allen tijde
bij
de Grieken waren zan-
De Arkadirs ontvingen
ger
en danser veelal
hun
dertigste jaar op staatskosten onderricht in deze kunst en moesten daarin
jaarlijks
openbare
Spartanen
dans
n persoon vereenigd.
in
proeven
hun
van
bekwaamheid
afleggen.
de jonge
Bij
De
en 'Kretensers begon dit onderricht reeds op hun vijfde jaar.
maakte
een
deel
uit
van
de
godsdienstige feesten en
tot
was vooral
bij
de diamalische voorstellingen van groote beteekenis.
Orchestra,
z.
Orkest.
Orchestrino, een omstreeks 1800 door

vier,
dat
Orclieslrion, een door den abb

wijzingen
hier
Kovember 1789
ment
van
te
die soort
sooit
98).
van
welks
en
te Parijs
uitgevonden kla-
uitgevonden en volgens
draagbaar
orgel,
dat
Arasterdam voor het eerst bespeelde.

is
zijn
uitgevonden door
door
zijn
aan-
in de
maand
Een ander
instru-
hij
Thomas Anton Kunz
te
Praag
aanwijzingen vervaardigd door de Gebr. Still aldaar
Tegenwoordig
kabinetorgel,
tonen
V o gier
vervaardigd
lande
te
(1791) en volgens
(1796
Pouleau
tonen van het slrijkquartet, van den hobo en van het orgel nabootst.
(ie
men den naam orchestrion ook aaneen
geeft
dat
alle
middel
van
blaasinstrumenten van het orkest nabootst,

een uurwerk en rollen, op de wijze der
speeldoozen, in trilling worden gebracht.
Ordinario,
tijd
maat,
Ital.,
gewoon; tempo ordinario, de ge won e,
de vorige
41
(Carlos),
Ordinetz,
eeuw
der
componist
was
Spanje,
in
17f6
composiiin bevinden
zijn
en
Orfino (Viltorioj, toonkunstenaar
voei lib.
der
lielft
1)^'=
On-
VVeenen,
te
midden der 16e eeuw, was
het
Men
kent van
hem
lid
Lamentazioni a
(Ferrara, 1582).
Orgaan
de eerst
kanel
strijkquartetten en een kleine opera.
uit
der kapel van den hertog van Ferrara.
in
keizerlijke
zes
zich
geb.
violist,
der
lid
werktuig, b.v. van de stem, van het gehoor, enz.
(rV/,^<zvo>),
Orân, Eng.
Org'anetto,
Orgel.
z.
Ital.,
een klein orgel.
Organische muziek noemden de Grieken en de middeneeuwsche
schrijvers
naam organicus bestempelde men
de instrumentale muziek. Met den
een in-
strumentist.
Org;ano,
Ital.
Lat.
Ital.:
Orgel.
z.
moderator;
orgel.
orgelspeler. Z.
Organum,
1798
snarenorgel, een
Org;anochordiiini,
organum
organoedus,
organista,
(Lat.:
Oi'g;anist
DiRETTORE dell' Organo),
door
Rackwitz
Stockholm
te
vervaardigd instrument, bestaande uit een pianoforte met orgelregisters.
Orâno
di le^no,
Hout en Stroo-instrument.
Ital.,
Holzharmonika en Strohfiedel,
was
noemd,
Uralische
nehout,
van
Musica
in
Saens
virtuoos op dit instrument
heeft het
Organo
omvang van
als
aangewend
piccolo,
Ital.,
in
zijn
uit
staafjes
ge-
was
geeft in
instrument de toonreeks
dit
het
van den-
staafjes rusten en door middel
Martin Agricola
gebracht worden.
trilling
instrumentalis
Een
omwonden
andere, met stroo
op
die
kwam
In Duitschland
Het bestaat
gebruik.
in
xylophone
de Russen, Tartaren, Polen en de
bij
Karpathische bergbewoners bekend.
en
stokjes
aan.
overoude tijden
in
midden der 16^ eeuw
het
in
reeds
Dit werktuig, ook
door de Franschen
Gusikow
(1831
36).
tot
zijn
"'
Saint-
Danse Macabre.
een klein orgel, een
positief.
Orn;anoo;raphie, Fr., de beschrijving der muziekinstrumenten.
Organo pleno.
Organnni,
Lat.,
met
Lat.,
z.
het
Organnni bydranlicnm,
Lat.,
Orarannm pneuniaticnm,
Or8;el,
Lat.;
instrument,
Lat.,
waterorgel
windoigel
andere
geleid
z.
Orgel.
z.
Orgel.
Ital.;
Organum,
klanken worden voortgebracht door luchtslroote
openen of
te
klankgevende lichamen worden geleid.
sluiten kanalen naar pijpen
Het woord orgel
is
af-
van het Grieksche npyaw., (rganon), pijpwerk, oorspronkelijk de be-
naming van
De
spelen.
te
welks
men, die door een menigte willekeurig

of
werk
Orgue, Fr.; Organ, Eng. Organo,
Ned., Hoogd.;
een
volle
Orgel.
elk werktuig
oorsprong
van
het
van den stam
orgel
moet
riy
gezocht
(erg-), doen,
worden
in
maken.
een
der oudste
42
namelijk
muzitkiiistrumenteii,
voeiîng van
bekend
ment
uil
halmen van sterk
zeven
tot
acht, door middel
mende
ruw
10
tot
pijpjes
een
zij
maar
krijschend,
en
moest
beweging
der
welks
maken,
te
deksel
zoo
moesten,
en
plaatste
vroeger.
Uit
zaakt,
getal
elke
pijp
wind
van
zijn.
aan
de
te
het
bij
kastje,
pijpjes
stak een
in
laatste bijna
Nu
of
bracht
aan-
te bedekken.-
onmogelijk, toen
men onder
men
het gat van
aan, die den
pijpen
bij
om
genoeg meer,
men moest op
zich
maakte
daarom
de Grieken
eindelijk een
windlade)
tegenwoordige
kunnen
veigroo-
noodzakelijk, en de
het instrument van den
een meer doelmatig middel be-
van
nl.
abstract en)
ze naar welgevallen te
een
de
lederen zak, met behulp
zak pijp
(bij
de Romeinen
organon pneumatikon
genaamd)
gebracht kon worden. Deze toestel was een aanwinst voor het
mea
lederen
brengen,
i\ls
dunne buis
mond werd
ventiel genaamd)
om
een ander oud instrument,
toen
in
staan
was men genood-
door snoeren of draden (nu
bij
zak,
niet
in-
vernieuwde vermeerdering en vergrooting van pijpen
en pijpenkast ook de windbuis (het

dal
er
als
windlade)
ten
verbonden,
voorzien,
te
ulricularia,
trilling
strument
en
niet sterk
Men bediende
ook
waarvan
waren,
moesten geven, met de vingers
werd
speelklep
toetsen
adem was
wind
noodigen
smal houten
zich van een
vermeerderde.
pijpenkast (de
de
menschelijke
Tibia
men
Een nieuwe vermeerdering der
openen.
dacht
en
geplaatst
van
soort
Om
pijpen te drijven.
de pijp opende, of afsloot. Deze schuiven waren in een
in
richting
een
gehouden met een
zich bezig
door welke de wind met den
geluid
een schuif (thans
hangende
ting
geen
getal
de nabijheid
in
deze pijpjes in de gaten, in dezelfde volgorde
toen
allengs
pijpjes
den ingang
aan
was
zette,
klom het
op een andere wijze, dan door
in de
geboord
gaten
bezwaarlijk
even
het
later
echter nu alle pijpjes te gelijk aanspraken,
welke
die,
Dit was
men
het kastje (de tegenwoordige
Daar
mond
den
aan
lijn;
het instrument
om den wind
bediende
vele
windk anaal),
het
(thans
gevoerd.
uit
noodzakelijke beweging van hoofd en handen ge-
de
Pansfluit
makkelijker
in
van
vermoeiende blazen met den mond,
bespelen
instrument
liet
lang heeft
onderzoek naar de mogelijkheid,

het
instru-
dit
Het bestond
onophoudelijk met het hoofd of met de handen in
Eeuwen
zijn.
een
de verte aangenaam; de bespeling echter was
in
men
dewijl
moeilijk,
vrij
men
beneden een schuine
De toon
12.
men
Syrinx
van
en
van was aan elkaar gevoegde pijpjes van opklim-
horizontale,
en
Uil de sanien-
pijp.
of uit geschikte houtsoorten.
riet,
waar
Boven,
grootte.
vormden
of
De herders der oude volken vervaardigden
geworden.
is
fluit
Pansfluit
den naam van
onder
veeltonig intrument, dal
de eenvoudige
iii
van verschillende afmetingen verkieeg'
dei'gelijke pijpen
die
kanaal)
men ophaalde
meer
toereikend
ot
wijder
toedrukte
moest maken, bleek het
om den
noodigen wind
was. Dit, door vergrooting van het
43
inslrumeiil ontstane gebrek aan
lederen
zak,
wind verhielp men door blaasbalgen,
die
den
welke van nu af de plaats van de tegenwoordige windkast
in-
nam, bestendig van wind moesten voorzien.
Men
hieruit, dat
ziel
die heden in
vele deelen,
het orgel gevonden worden,
toen reeds, hoewel gebrekkig, voorhanden waren.
De
blaasbalgen
oudste
dat
ingericht,
zij
in
het orgel
waren zeer
klein
en z onvolkomen
geen gelijkmatigen wind konden leveren, waarom
men dan
ook ernstig op een verbetering van den windtoestel bedacht werd. Het gelukte
den
beroemden
werktuigkundige
vr
Christus
te
windstroom
gelijkmaliger
welke
uit
door
de pijpen
in
te
die
treden
in
beweging
van
heet
nauw passende
werden
Hoewel
matiger
weest
vinden
in
de pijpen drong en ze deed
dan
dit.
hun tafelmuziek en
en
instrument,
de kerk in gebruik ge-
echtei' nooit in
is
Romeinsche
de
dat
Het
aan in de huizen der rijken en aanzienlijken. Wij
zegt
er
keizers
van
zich
instrument be-
dit
door slaven in werking lieten brengen.
ze
Kepler
beroemde wiskundige
noemde
wmdorgel registerschuiven had, was het toch een kunst-
trof het alleen
voor
m hydrau-
het windorgel bezat, van windlade en klavier voorzien
als
het
vermeld,
dienden
De
als
instrument
men
water
waterorgel slechts uit n koor pijpen bestond en de-
liet
elementen
was en even
een
deksels ge-
gebracht en het
aanspreken. Dit verbeterde instrument heette waterorgel (o r g a n u
zelfde
water
Verscheiden, met elkander
leiden.
den weerstand van het water werd verkregen,
licum).
eeuw
derde
de
in
middel
door
vat in het andere persten, waardoor de luchtstroom, die door
eene
het
Ktesibius,
leefde,
groote vaten werden met
staande
verbinding
in
sloten,
Alexandri
oordeelt
van
niet zeer gunstig over
Het waterorgel
is,
lioewel
het
ge-
men
het
evenals
het windorgel kan registreeren, geen prijzenswaardige uitvinding der
Ouden,
maar
der
een onbeduidende zakpijper'ij." Daarentegen spreekt de
slechts
keikvader 'Ter
uil ia nus,
Arch medes
en
als
uitbundigen
lof
over
dit
die den
genoemden Ktesibius
als
den uitvin-
den verbeteraar van het waterorgel opgeeft, met
instrument.
Vitruvius
en
Hero
van Alexandri
hebben het beschreven en afgebeeld.
Daar
het waterorgel, ondanks alle verbeteringen, een gebrekkig instrument
kon men
bleef,
hoogst
instrument
balgen
dat
bij
niet
ongeschikte
te
beter doen, dan onderzoeken, hoe de tot nu toe gebruikelijke,
en zeer kostbare windtoestel, die
vergiooten en bracht twee balgen
het nederdrukken
vergrooting van het
(steenen) bezwaard, een
sterken
in
Men begon de
diervoege met elkaar in verband,
van den eenen, de andere omhoog ging. Dit gaf aan-
leiding tot het vervaardigen van de
vrij
bij
slechts weinig of niet voldeed, te veranderen ware.
vrij
zoogenaamde schepbalgen,
die,
evenmaligen en, met betrekking
wind voortbraciiton. Deze verbetering geschiedde
met gewichten
lot
hun grootte'
in
de 7e eeuw.
44
De
eerste orgels
portatieven
waren draagbaar en werden dientengevolge
ge-
onderscheiding van de grootere positieven, die op een en dezelfde plaats
noemd,
in
bleven
staan.
Deze
De
voorzien.
waren,
portatieven
blaasbalg
lag
van handvatsels
vervoeien,
het
tot
Men
de onderste ruimte van het orgel.
in
diende zich van deze instrumenten alleen in schouwburgen of
bij
be-
andere volks-
vermaken.
Eeuwen
verliepen, alvorens
men
zich
algemeen
diende. Volgens
den Spaanschen bisschop Ju
was
in
het
orgel
Vitalianus
dien
in
tijd
kwam; doch
gebruik
in
s,
die omstreeks 4.50 leefde,
orgel
in
de Engelsche schrijvers noemen als
Pep
ij
tijdstip
strument
wendde
Frankrijk noch in Duitschland bekend was,
in
Konstan t
den Byzantijnschen keizer
ij
n VI, die
hem
hij
terstond
in
werden
de
de
Corn el
u s-kerk
maken. Georgius, een monnik
liet
Lodewijk den Vrome
Aken werd
wordt,
liet
keizer
van
kleine
die er
een
dat
waren.
(bijgenaamd
Iconomach us),
waarop vogels
versierd waren,
der
pijpen,
andere
werd
orgels
klavier,
schrijvers
in
zaten, die de plaats
een
breede
gens
el
ja
zelfs
komen
de buitenste zijden, van
beschrijvingen
voor
van
tijd.
van Saksen, Braband en Holland
eerst slechts
lang en te zamen anderhalf
en
Praetorius
de 9e eeuw in Duitschland algemeen, en de ver-
ging hoofdzakelijk
De Duitsche kerkorgels hadden
zoo
die
In de kloosterkerk van hel Escuriaal te Madrid be-
lade,
vele
Bij
De orgelbouw
veer
te
826
vriend en beschermer der kur.sten geroemd
als
bijzonder kostbare orgels van vroeger of later
betering
of
hertog van Mantua van een Napolitaansch kunstenaar een
welks
orgel ontving,
albast
812 een
bouwde 822
vinden zich 8 orgels, waarvan n zilveren pijpen zoude hebben.

verhaalt,
vervingen en zongen, terwijl hun de wind door verborgen
pijpen
werd toegevoerd.
buisjes
ij
twee groote, vergulde orgels maken, welke met kostbare gesteen-
gouden boompjes
en
e bekend,
te Veneti,
Pep
In Duitschland
een orgel met looden pijpen, dat eveneens te
Theophilus
842 regeerde en
tot
ten
plaatsen.
liet
geplaatst.
De Byzantijnsche
van 829
Compigne
Karel den Groot
onder
orgels
te
zich tot
omstreeks het midden
der 8e eeuw een groot orgel met looden pijpen ten geschenke gaf, dat
voor
van
vader van
ondersteuning van den kerkzang invoeren, en daar destijds het in-
tot
Aken
Enge-
in
n,
on-
tot
de godsvereering zeer ter harte ging, wilde het
wien
e,
Rome
660 ook
willen, dat het
invoering der orgels in hun land reeds het begin der 7e eeuw.
Karel den Groot
Paus
van Spanje in gebruik.
de kerken van
in
Sommigen
dersteuning van den koorzang.

land
666
de kerken van orgels be-
in
a n u
kerken
alle
het omstreeks
voerde
li
el
negen
elf toetsen,
breed waren.
moeilijk neder te drukken toetsen
hedendaagsche begrippen geen sprake
tot
zijn,
Bij
uit.
die onge-
zoo weinige en
kon van een orgelspel
vol-
want men moest met krach-
45
vuisten
tige
men
gesteld dat
kon nederslaan. De vroeger gebruikelijke uitdrukkingen o r g e 1
gelijk
slager en positiefslager
de
In
zijn uit
geoefend
speler
Beieren naar
Ook
in
zenden.
te
men
950
E d gard
ning
andere
Ook ontbood men
kerken
en
te
tijd
orgelmakers
Munchen gemaakt
zijn.
toe.
Zoo
pij-
werd bespeeld, en onder de regeering van ko-
Dunst an
de H.
liet
kloosters
dezen
in
de orgelbouwkunst
op
vlijt
het jaar
in
een volkomen goed orgel en
Winchester een orgel met 10 toetsen en 240
te
dat door twee organisten
pen,
hem
verzocht,
Engeland legde men zich met
vervaardigde
te
a a n, o r g el-
Joannes VIII
Het eerste groote orgel zou
Itali.
Duitschland zoo ver in den
in
gevorderd, dat paus
en het orgelspel
880 den bisschop van Freisingen

een
kon men
het bovenstaande gemakkelijk te verklaren.
eeuw was men
der 9^
helft
laatste
orgelbouw
die reeds kende
denken, daar de organist slechts n of hoogstens twee toetsen
in het geheel niet
uit
Aan een geregelde
en wel een voet diep.
nederslaan,
toetsen
ile
van harmonien
opvolging
(gest.
988) de
abdij
van Addington en
van orgels voorzien, die volgens het model der
Duitsche instrumenten vervaardigd waren.
De
van het orgel bleef echter nog langen
constructie
waren de
alleen
ten nog veel te
toetsen veel te zwaar en te lomp,
wenschen
over.
Praetorius
zegt
gebrekkig. Niet
tijd
maar ook de balgen
het gemelde orgel te Winchester '26 balgen had, die door 70 sterke
beweging werden gebracht. Het orgel
in
Dom
den
in
Maagdenburg 24 balgen. De balgen hadden
dat
te
der
slotenmakers
woordig
het
smeden
en
geval
Aan
is.
denken
geheel
niet
kracht
des orgeltrappers
te
ook hadden
het afmeten of
de kracht van
af.
zij
lie-
inde Syntagma mus, dat
mannen
te
Halberstadt had 20,
vele
vouwen, evenals die
geen gewichten, zooals tegen-
wegen van den wind was
den wind hing geheel en
al
in
het
van de
Hierdoor was de wind onbestendig, en bijgevolg
de loon nu eens zwak, dan eens sterk.

In de 12e
tot
eeuw vermeerderde men het
3 en meer pijpen, die
2,
men
in
aantal toetsen en bracht eiken toon
quiiit
en octaaf, of in
stemde. Door deze verandering werd het orgel in een
en bleef
dit,
men
totdat
op de gedachte
mixtuur
kwam, een
terts
en decime
(z. dit)
veranderd
scheiding in het pijpwerk
mixtuur een afzonderlijk register werd.

13e eeuw vonden de geestelijken der Grieksche en Lalijnsche
kerk
maken, waardoor de
te
In
het
de
gebruik
des
heiligschennend.
orgels
Een Venetiaansch
in het jaar
bij
de openbare godsdienstoefening aanstootelijk en
De Grieksche kerk
patricir,
duldt zelfs
Marina
tyd
de
nog heden geen

o,
bijgenaamd
1S12 Duitsche orgelmakers naar Veneti komen. De
aldaar veel bijval, en ter eere van S a n u d

opoffering
.San ut
getroostte
door
in
Duitschers
o,
Itali
11 o, liet
orgels vonden
die zich waarschijnlijk menige geldelijke
het belang van den orgelbouw,

in
orgels.
To ree
noemde men langen
vervaardigde orgels: Torcelli.
Ook de
4.r>
monniken,
kunsten
verfraaiing hunner kerken
bouw en de
den
vervaardigde
sierlijker
toetsen,
beweegbaarder,
en
lichter
ze
chromatische
van
eeuw
vooruitgang
belangrijke
hoogst
andere,
voering
dier
te
Thorn
zoodat
cla-
vermeerderde hun
meer met
niet
zij
werden geslagen, maar met de vingers nedergedrukt konden worden.
vuisten
Een
maakte
hielden zich ook
Door een monnik
eeuw begon men aan de verbetering der lompe
Men
werken.
en
maar
kloosters,
orgelspel.
met twee-en-twintig toetsen vervaardigd.
orgel
loop der l-ie
te
aantal
en
met het orgelmaken en het
werd 1350 een

In
van geleerdheid en sclioone
bevoideraar.s
en
de middeneeuwen, lieten zich niet alleen gelegen liggen aan den
ijverig bezig
viatuur
beoefenaars
vlijtige
in
aangebracht
in het orgel
De
tonen.
den orgelbouw was de
in
werd
Fis
toon
reeds
in-
het begin
in
daarop volgden Cis en Es^ later ook Gis. De
toon Bes bestond reeds in het orgel van Winchester en andere middeneeuwsche in-
Van
strumenten.
kwamen
lieverlede
er
meer chromatische tonen
Faber
1361 vervaardigde Nicnlaas
het jaar
balgen,
het
van
organist
20 vouw-
a.
beweging gebracht, leverden den noodigen
in
berichten
vier klavieren
tot
het pedaal een
is
bijvoegsel
van later
15e eeuw uitgevonden en door den Duitscher
de
in
eerst
hardt,
orgeltrappers
andere
Volgens
wind.
daar
10
door
omvang van
voor vuisten en voeten, had een
pedaal
den
en in
bij,
Halberstadt een orgel met
Praetorius met
14 diatonische toetsen. Dit instrument, volgens

en
te
Doge van Veneti, 1470 voor het
tijd,
Bern-
eerst aan
een
orgel is aangebracht.
De
uitvinding van het
pedaal
was voor den orgelbouwvan
of voetklavier
het grootste gewicht, daar hierdoor de eerste aanleiding tot scheiding der orontstond.
gelregisters
van
8,
zondere
een
of
Aanvankelijk echter waren de pedaaltoetsen, ten getale
met de lage toetsen van het manuaal verbonden en hadden geen

pijpen.
kort
Alle
octaaf,
van dien
orgelwerken
men
hetgeen
bij-
hadden voorts een gebroken
tijd
tegenwoordig nog
bij
sommige
orgels in
kloosterkerken en ten platten lande aantreft.
Een der oudste
orgels hier te lande
is
dat van de
Nicola-kerk
te fJtrecht.
Lootens deelt in zijn Nouveau manuel complet de V orffanisie {Vd.r]s)

mede, dat Albert van Os omstreeks het einde der 17e eeuw bij zijn werk-
Zekere
zaamheden aan
orgelmaker
over
ling
orgel ergens het jaartal
dit
Witte
bedoeld
betwijfelt,
orgel
in
of die
het
1120 zou gevonden hebben.
mededeeling juist
derde
jaarboek
Noord-Nederlands Muziekgeschiedenis),
heid,
11e
dat het orgel zoo oud
en
Zierikzee.
in
vele
in
is,
het begin der 12e

In
kerken
de
niet
eeuw bestonden
zelfs
meer dan n
zij
orgel aan.
(z.
zijn
De
verhande-
Vereeniging voor
ofschoon
Reeds
ontkent.
14e en 15e eeuw werden
der
is
in
hij
de mogelijk-
de laatste jaren der
hier te lande orgels, b. v. te
meer algemeen, en
trof
men
Tot de weinige overblijfselen
47
van de orgell)Ouwkunst
kerk
cola
begonnen
behoort
tijd
a.
o.
Ru dol f A gr i-
ten gevolge van herhaalde latere
bouwde
Konrad Rosenberger
1476
welks
orgel,
nog
een
bovenste
De
werk.
grooter
men meent
naar
Duitschland,
meer
veel oorspronkelijke gedeelten
niet
toetsen
eerste
te
te Straatsburg, te
uit
Ramberg vervaardigde
met pedalen
orgels
Rothen-
of
welks onderste
ivoor,
uit
ebbenhout vervaardigd waren; voor de Domkerk
1493
Martini-
orgel in de
liet
zijn.
Neurenberg
een
hetwelk
wel
verbeteringen
aanwezig zullen
biirger
van
doch
werd,
en
wijzigingen
Te
uit dien
Groningen, hetwelk 1479 volgens de aanwijzingen van
te
werden
Halberstadt en
hij
in
Augsburg,
te
gebouwd.
47e eeuw was
De
vende
springladen
ventiel
had
nog
die
verdeeling
of
heden
ken der pijpen
pijpen
Door
uit.
Kleingedakt (die
komen), Rourdon,
Door
fijnen
kon
van
e.
a.
van
Door
men
(z.
boven
vond
orgelmaker
registers
van
men
na
te
het
het register
voort
te
men
men
een aangenamen,
reeds
die
brengen.
bekend
Ook deed men zekere

Spitsfluit,
pijpen,
Dulciaan
Esaias Compenio
die boven wijder
het geval
Dubbelfluit
de
waren dan
In het jaar
is.
soort
Gemshoorn
uit.
1590
In
den
Door deze
tonen van blaasinstrumenten, ja zelfs menschen- en diebootsen;
aanbrengen
lippen der pijpen
voor-
en andere instrumenten
wyde mensuur,
toeloopen, waardoor de
hetgeen duidelijk
Raznin, Trompet, Schalmei,

Door
de
gamba
eeuw waren ook reeds de tongwerken uitgevonden.
zocht
renstemmen
Groot- en
Flauta mnjor en minor
enge mensuur verkreeg
de
middel
spits
zooals
loop der 16e
toon, die de open
Ged.\kt).
ontstonden. Voorts vervaardigde
de
het dek-
een vollen ronden toon, welke in het algemeen een eigen-
beneden,
bij
namen
de
niet alleen aanzienlijke kosten
der hoofdregisters van een goed orgel.
pijpen
men
deze wijze ontstonden de registers
violon, de viola da
die den
nabootsen.
is
enz.
en zoo ontstonden,
in,
aangenamen
zachten,
ook onder de namen
aanwending
toon,
was, verkreeg
schap
Op
konden geven.
Het pijpwerk werd
Ook vond men
enz. gaf.
werden
die uitvinding
maar verkreeg men ook een
niet
stemmen
Duitschland uitge-
in
zijn.
der pijpen, de registers, die
P restant. Octaaf, Quint, Mixtuur

bespaard,
gebruik
in
het onderscheid der
voerde
afzondering
herstelling behoe-
waarbij elke toon voor elk register zijn bijzonder
werden afgeschaft en vervangen door de
men
verbeterd,
door
verscheiden gedeelten der or-
in
waar zeer kunstigj'maar gedurig
is
sleepladen,
vonden
aan verbeteringen
rijk
De wel
gelbouwkunst.
van
Vox
de zoogenaamde
werd het ook mogelijk,
is
uil
namen der
de
uma na, Baa
baarden
registers van
ij
registers
p (Beerpijp)
e. a.
aan de labin of
verschillende intonatie
Het
toetswerk
liad
de 16e
in
zicli
eeuw reeds
4 octaven uitgebreid,
tol
doch het lage octaaf was zelden of nooit volledig. De tonen

toetsen
de
en
ontbraken,
men
dergelijk orgel pleegt
men
dat
zoo
werk
te
Later bracht
gehouden.
men
liet
men
Duitsche
17e
de
in
die
zijn
vier
(1570)
van
48 toetsen
heeft
een
omvang van
een
Hildesheim leefde; in elk geval
Te Bernau
lijd
in
voorzien, beginnende van groot
Hen-
het een
is
vele andere be-
Brandenburg werd
rugpositief; elk
C; het pedaalkla-
elke der vier balgen
tot d;
Stendal in Pruisisch Saksen werd
met
orgel
is
12 voet lang
1580 door
Hans
en gedekte pijpen en tongwerken gebouwd;
open
had 48, het pedaal 28
zooals
registers,
Te
breed.
voet
manuaal
het
octaaf zoo
Neurenberg, volgens anderen door
te
'te
gebouwd met 60 doelmatige stemmen en een
orgel
Scheier
eeuw staande
ligging verkregen, doch de lage tonen
Duitschland gaf omstreeks dien
is
en
of kosten
der lage halve tonen niet nood-
waar met het benedenste
is
hun eigen
eeuw
en
uitvinding,
1576 een
De reden,
heeft zich tot in de 18e
werk
het wel
wijzen van vooruitgang in de orgelbouwkunst.
klavier
heeft.
men ruimte
ctaa
gelegen, dat
achterwege.
Hans Lobsinger
ning,
kort
dat hel een

hierin
Gis
Van een
eeuw werden de spaanbalgen uitgevonden, volgens sommigen
In de 16e
door
Cis, Dis, Fis,
ligging.
hadden een andere
het aanwezig
toetsen
ver, dat althans alle
Cis en Bis
was
gebrekkig
Dit
achtte.
zakelijk
te zeggen,
ging,
men
wilde besparen, of dat
D, E,
C,
toetsen.
Orgels met nieuwe en schoone
groot- enkleingedekt, holpijp, quintadana, nasard,
gemshoorn, kromhoorn, viool-regaal en zi ngend-regaa werden

gebouwd door Julius Antonius (1585) te Dantzig en door Heinrich
1
Glovaz
kerk
(omstreeks 1590) te Rostock. Het orgel
manualen
men,
in
de
M aria-Ma g dal ena36 sprekende stem-
Breslau, dat tegenover den preekstoel stond, had
te
en
pedaal,
114
pijpen
van
1567 van metaal en 52
tin,
van hout. Deze 1733 pijpen ontvingen wind door twaalf balgen.
nieuwe,
de
Tot
humana
in
de 17e eeuw uitgevonden regisiers behooren de
Vox angelica;
en de
derlander, de laatste door den orgelmaker

orgels,
octaven, wier laagste toon
alen van vier

registers
was men
er
toon
maken.
Zoo
te
het
in
front
orgel, dat
van
koortoon
spelen.
te
Mhlhausen. Van de groote
C was.
de vermeerdering dezer
Bij
tevens op bedacht, de bas- of pedaalregisters krachtiger van
men
vindt
in
het door A.
Schnitzer
te
66 sprekende stemmen, 4 manualen en pedaal
af een prestant en bazuinbas, beiden
staande orgels,
temperatuur
kon
Rats
17e eeuw in Duitschland gebouwd, hadden vele 3 of 4 manu-
in de
gebouwde
Vox
de eerste werd uitgevonden door een Ne-
gestemd,
Men bediende
werden
zoodat
nog volgens de
men
slechts
in
van 32
ongel
ij
vt.
Hamburg
bezat, in
De oude,
kzwevende
eenige loonschalen zuiver
zich dus van de loonschalen
waarin weinig ver-
49
hoogde of verlaagde tonen vooi'kwamen, en moest zich
als
B,
het
tot
ongeveer een zes-
gebruik der oveiige, die vele voorteekcns hebben,
Fis enz., moest men geheel afzien, daar
Cis,
ver klonken.
de
Van
bepalen.
tiental
Bach, Fuchs, Mat thesen, Sorge
onuitstaanbaar onzui-
zij
e.
gaven zich de moeite,
a.
orgels een zooveel mogelijk zuivere grondstemrning te geven,
werd,
versiering der orgels
men
werden
Zij
van
spelen.
te
werd
verguld
(Z.
18e
kunstige
snijwerk,
eeuw
figuren,
in-
hel mogelijk
Temperatuur.)
17e en
de
in
door de
waardoor
Aan de
zorg be-
veel
lofwerk,
vazen,
engelen, dieren enz. voorzien, waartoe dikwijls belangiijke som-
van
beelden
zuiver
toonschalen
alle
in
uitwendige
steed.
gelykzwevende temperatuur,
eener
voering
noodig waren. Daarbij bleef het evenwel niet, want buiten de blank getinnen pijpen van het front, torensgewijze geplaatst en in
pol'yste
gedeeld,
men,
bracht
Men
lende smakelooze en ongepaste kunststukjes aan.
trompetten in de hand, welke
mond brachten
gaf den engelenbeelden
ook klokkenspellen en pauken werden door engelen met beweeg-
zwevend, een groeten engel, die

sloeg.
al-
door middel van beweegbare armen naar den
zij
bare armen geslagen, en niet zelden zag
maal
vakken
behalve de reeds genoemde versierselen, ook verschil-
men
vlak boven het orgel, in een zon
directeur van het bovenaardsch orkest de
als
Er werden wentelende zonnen, manen en beweegbare klinkende
sterren aangebracht. Het gezang van allerlei
kunstmatige vogels moest
in
den
kerstnacht de feestvreugde verhoogen en aan de verzamelde gemeente de geboorte des Verlossers verkondigen. Adelaars sloegen met de vleugels, of vlogen
de
vergulde zon te gemoet, enz. enz. Al deze kunststukjes verdwenen echter
van lieverlede, en slechts in oude orgels worden

Groote verbeteringen werden
in
zij
nog aangetroffen.
den loop der 18e eeuw aan het orgel aan-
gebracht, vooral wat de windbehouding en de windleiding betreft.
Wagner
ders
De gebroe-
Saksen-Henneberg waren de eerste orgelmakers, die het
in
hoofdkanaal in dier voege verdeelden, dat elke windlade haar eigen wind be-
kwam
gaven
oi-gels
ook voerden
dan
zij
bijzondere balgen voor het pedaal
de manuaalbalgen,
in,
die sterker
een wijziging, die echter alleen
bij
wind
groote
werd aangebracht.
Van de groote Duilsche orgelmakers der 18e eeuw
Gottfried Silbermann vermeld
te
worden.
door zyn schoone instrumenten te Freiberg
Sophia-kerk) en op andere
Zacharias Theussner,
S., te
Dresden (Li e ve
Vrouwe-
en
Andere uitstekende orgelmakers waren
plaatsen.
die voor
i.
verdient in de eerste plaats
Hij heeft zich eerzuilen gesticht
den
Dom
te
Merseburg een orgel met 65
stemmen, 5 manualen en pedaal vervaardigde; Ster zi ng, vervaardiger van het

orgel in de hofkerk te Eisenach (1707)
Maagdenburg,
te
Berlijn;
111.
J.
voorts
Michal Roder,
Gabler, Benjamin Gott
te
Joh.
Hei
te
1
nri c h
Berlijn;
H erbst
en
zijn zoon,,
Joachini Wagiier,
eb Ziegler, H ildebrand
4
e. a.
50
Dit
In
Duitsche orgelmakers. In Frankrijk was in de vorige eeuw
allen
Jean Baptiste Nicolas Le Fvre,
Nederland werd de orgelbouwkunst

Tot
beoefend.
volg
uit
waren
orgelmaker beroemd
als
in
voornaamste fabrikanten behoort
de
uit
Rouaan.
de 18e eeuw met uitstekend ge-
Arp Schnitger
Groningen, de stamvader van een geslacht, dat vele schoone werken heeft
1710
11
een
groot
Niet. minder roem hebben zijn zonen
Frans Gasper
ingeoogst met het in de jaren 1721-
en
1750 gebouwde
de Michalis-kerk
in
orgel
was
hier te lande
te Zwolle,
Hendrik Nieuwenhof f
te vaer), die 1539 het orgel in de Oude kerk
Onder de orgelmakers der 17e eeuw
bouw van
het
overlijden
-werd
orgel in de S
groote
1645
het
nog
in de J
Haarlem,
werken
voornaamste
Zijn
leefde.
acobij nen-kerk
Rotterdam, in de Hervormde kerk

kerk
Luthersche
Arnhem.
te
buitenslands algemeen met
de
en
verbaasd,
zijn
die
1720
70
te
Amster-
de orgels in de Groote kerk te
Leeuwarden, in de Luthersche kerk
te
te
zijn
Alkmaar; na
te
voltooid en later (1725) door
Frans' Gasper Schnitger verbeterd.

Grooten roem behaalde Christiaan Muller,
dam
Bes-
Levinus Eeckmans
Laurens-kerk
t.
(alias
Eerstgenoemde begon 1632 den
Hagebeer
door
Mr. Jan
en
Amsterdam verbouwde.
te
tellen wij
Jacobus Galtas van Hagebeer.
waar
dat als een
Een der oudste orgelma-
wordt geroemd.
orgelbouwkunst
van
meesterstuk
en
voor fi-roningen en
orgel
een voor Sneek vervaardigd.
Johan George
kers
hem werd 1700
Door
achtergelaten.
te
Beverwijk, in die te Alkmaar en in de
Het orgel
te
Haarlem, 1738
voltooid,
is
ook
roem bekend. Iedereen was over het schoone werk
bouwmeester
ontving als
van hooge tevredenheid een
blijk
aanzienlyke toelage boven de som, die hel werk kostte. Het werd in deze eeuw
verbeterd door C. E. F.
A. A.
Hinsch, een
Witte,
Schnitger,
kend gemaakt door het vervaardigen van orgels
Het orgel
dam 1736
een
te
de St. Jans-kerk te Gouda, door
in
voltooid,
gewrocht
van
is
algemeen
verschillende
Batz & G
hoofd der firma
der opvolgers van
als
Utrecht.
te
heeft zich gunstig be-
Harlingen en te Bolsward.
Jean Moreau van
Rotter-
een uitmuntend knnstwerk bekend. Als
kunstenaars
onderscheidt
zich het grootste
orgelwerk in Nederland, dat in de Groote kerk te Rotterdam. De bouw werd
begonnen 1792, doch tengevolge van de tijdsomstandigheden 1795 gestaakt. Het

rugpositief
was 1798 gereed, doch werd afgekeurd
voltooiing van het
opvolgers
van A.
Schnitger, doch
toen
het werk andermaal vertraging. Door A.

het
later
werk opgedragen aan H. Freytag
werk door Batz
& Co
nl.
Meere
1811
Groningen, een der

overleed, ondervond
van Utrecht voortgezet, werd
voltooid.
Het orgel in de Eusebius-kerk

van Duitsche makers,
deze
werd de verbetering en
te
te
Arnhem, 1768
70 gebouwd,
van de hierboven genoemde gebroeders
is
het
werk
Wagner.
51
Veel
hem
het door
van
tie
orgel
het
vereenvoudigen.
te
regeer werk
brengen,
vulde
pijpwerk
Door de blaasbalgen nader
door
een
kast
gedempt
en
stof
sluiten
te
en hooger te plaatsen, waardoor
sommige
van
tevens werd door deze beschutting het orgel
vochtigheid benadeeld.
Vogler
verkreeg
binatie
het pijpwerk
bij
de pijpen en deed het orgel in kracht en toon winnen,

in
werden
veroorzaakt,
kosten
het
ruwe en onaangename geluiden, door het inblazen van den wind
de
minder
in de eerste plaats
de windladen sneller, voerde den wind onverdeeld in
hij
richting naar
het
tevens
deconstruc-
hij
eenvoudiger en doelmatiger, en de aanslag
dit)
(z.
toetsen gemakkelijker werd.
rechte
maakte
Hij
Met
abl Vogler.
trachtte
eenvoudiger, door de pijpen naar de na-
dit)
(z.
wel bord
richting van het
door
als
simplificatie-stelsel
volgorde der tonen op het klavier te rangschikken, waardoor de in-
tuurlijke
der
Georg .loseph Vogler
danken aan
te
de muzikale wereld meer hekend
in
uitgevonden
zoogenaamde
te
orgelbouwkunst
de
heeft
1814),
(1749
Een
aanzienlijke besparing van
ook door het weglaten der frontpijpen en de comwier pypen zoodanige afmeting hadden, dat
registers,
haar samenklinken een lager toon ontstond, voor welken in het geheel geen
bij
register
aanwezig
Zoo hoorde men
was.
van een 16- en een 10| voets
heden wordt er
Vogler
te
bouwde
tot
gedurende het samenklinken
den orgelbouw in menig opzicht
bij
trachtte
bij
de orgelstemmen ook een
doen ontstaan, doch de volgens

orgels voldeden
de verbin16
vt.
zijn
partij
af-
stelsel
van getrokken.
en toenemen van den
veranderde en nieuw ge-
piano
aan de verwachting, want de overgang van
niet
fort e en omgekeerd, door het achtereenvolgens bijtrekken en wegstooten
der registers,
was
vergenoegen.
Meer
te
v.
Dit simplificatie-stelsel vond hier en daar ingang, en nog
voort, enz.
toon
b.
den toon van een 32 voets
een 8- met een 5i voets register bracht den toon van een
van
ding
register,
Dresden,
bestaande
en
met
registers
decrescendo
orgelmelodium
op gelukkige
van
Greni
echo werk
bekleed
ware
middel
is,
van
wijze
compress iebalg,
de
svordt.
Hij
beproefde
cres-
ook met de
la-
harmonium
of
toegepast. Gelijk effekt zocht de Fransche

in
zijn
Orgue expressive,
zwel Ier, waarvan
toon.
dit
de physharmonica en het
drie soorten
van een der klavieren, dat
ilet
waardoor
trillende metalen tongen een schoon
draagt, in een kast gesloten, welke
waardoor
ingezogen
in
is
te verkrijgen
den zoogenaamden
eerste soort zijn de pijpen
van
viij
kan voortbrengen.
Deze uitvinding
orgelmaker
zoogenaamde
een
in
biaalstemmen.
del
Kaufmann
had de uitvinding van Friedrich
succes
men met behulp van de
cendo
dan dat men zich daarmede had kunnen
te ongelijkmatig,
wegens
de
in
dit
is
geval den
met laken,
weekheid dezer
deksel van de kast
door mid-
bestaan. Bij de
vilt
sloffen,
naam
of baai
als
het
beweegbaar en kan door
een trede, boven de pedaal-claviatuur aangebracht, door den or-
4*
52
meer
ganist naar goedvinden
soort
de
is
welke
van
zijden
dat
stof,
meer
eeuw
uit
men
sen
uitgevonden
laatsten
zijn.
Er
beweging
te
nieuwste
register uit zich
proeven genomen
doch
brengen,
men
liet
het
bij
is
het
uitvindingen
tot
zelf
te
R om rad
d.
te
in
i.
Heseen
geven, zooals de zoogenaamde
minder ruimte innemen en gemakkelijker
die
zelfs
zijn
en het gevaar van brand
der
in
verschillende veranderingen aangebracht, welke ten
tijd
gebruik
Een
Bernhard
behulp waarvan getransponeerd,
een dubbele hoeveelheid wind
en spaanbalgen,
in
soort
een ventiel van taf of andere
verkregen kon worden. Ook in de blaasbalgen
stemming
gelede-
kracht
met
mechaniek,
lagere
den
in
die door
de wijzigingen van vroeger gevolgde methoden
rekenen, zooals de door de gebroeders
doel hadden,
zijn,
De derde
aangebracht en eveneens door een toestel
is
mag
zijn
aangebracht
aan verbeteringen en nieuwe uitvindingen op het gebied der
niet
of
eurz wellei'. Een tweede
worden geopend. Over het algemeen ontbreekt het
kan
orgelbouwkunst, waaronder
hoogere
of d
de pijpen in een soort van kast
zijn
en bestaat
het kanaal
in
minder
of
dak-
zijden jalousien
alle
windzweller genoemd
wordt
Hier
Ier.
willekeur meer of minder worden geopend.
naar
speler
onze
alou siezwel
aan
ingesloten,
den
minder opgeheven worden, waardoor de toon
of
of luider wordt; deze soort heet
doffer,
om
met
in
het
de orgelblaasbalgen door stoomhet
oog op
de groote kosten
de proeven.
doublettenstelsel,
waarbij elk
een tweede afzonderlijk register wordt gemaakt, dat
een octaaf hooger en op een ander manuaal alleen, of in verbinding met een
een zelfstandige stem kan gebruikt worden, en wel z,
tweede
klavier,
dat
deze verdubbeling geen koppelmechaniek noodig
tot
vinders
is
meest
geheel
uit-
ten
andere
samenstelling
is
de door den orgelmaker
Buck-
uitgevonden octaatkoppel. Deze nieuwe uitvindingen hebben
Berlijn
te
De naam der
is.
niet bekend.
Van een
holz
als
doel
mechanische gedeelte der orgels
het
te
vereenvoudigen, ten
einde grooler instrumenten in kleiner ruimten te kunnen plaatsen en op min-
der
kostbare
fen
gedurig
grondstoflen
nieuw
wijzen
in
een
bouwen, dat
stijgen.
Men
voor den orgelbouw
gegoten
Mars
te
ijzeren
kast
daalklavier zocht
men
hevenheden
te
eeuw
men tegenwoordig
gebruiken. Zoo wendt
te
aan
Berlijn
plaatste een klein orgel
door op de ondertoetsen buitachtige ver-
te verbeteren,
brengen,
van zes stemmen
en maakte het pijpwerk van zink. Ook het pe-
ten einde het spel
deelte van den voel gemakkelijker te
dezer
daar de bouwstof-
te noodzakelijker is,
zocht ook andere, vroeger niet gebezigde
plaats van messing tot pijpwerk en tongen aan.
zilver in
De orgelmaker
in
te
prijs
met het voor- en achterge-
maken. De manualen
zijn
sedert het begin
meestal van een volledig bas-octaaf voorzien, en de toonomvang
van het pedaal
is
gewoonlijk van
tot d'
of e\ zelden tot
f'.
53
orgelmakers
de
Onder
Edmund
Muller, Buckow,
er velen, die grooten
roem be-
bijzondere vermelding:
Robert
zijn
Sc huize
zich de orgelmakers
hebben
Engeland
eeuw
uit deze
Van de Duitschers verdienen
hebben.
haald
gh
Friedrich Ladegast.
en
Ro bson
en
hun vak doen kennen door het groote, onder den naam van
bekende
orgel
door
kan
bouwde
Ge org e-kerk
St.
(sedert
740
1836
Don cast er. De
te
opzicht van
Ge or ge-kerk
Harr
werden
wijding evenwel
Scott gebouwd,
ter
door
zamen
met meer
noodig
reservoirs.
and Son,
vaardigde
100
dan
is,
vroeger
huize en Zonen 1857 met
werk, dat
Dit
belast.
wordt
het meesterstuk van
De groote hoeveelheid wind,
registers.
beroemd
zijn
de Pieters-kerk
te
te
die voor
groote diagonaalbalgen en 3
['2
Engeland de door de firma Hill
in
Elliot and Hill, gebouwde
in
als
beschouwd, heeft 5 manualen en pedaal,
wordt toegevoerd door
Niet minder
werk
firma Sc
en de Duitsche
orgelbouwkunst
werk
het
and Son
feestelijke in-
vreeselijken brand kerk en orgel vernield
een
den bouw van een nieuw orgel

Duitsche
Lon-
nieuwe kerk werd op de plaats der oude door den bouwmees-
Een
(1853).
s uit
York verbeterd, en het
uit
Londen werd het 1852 andermaal verbeterd. Kort vr de
uit
Jeremias Ro-
een der schoonste orgels in Europa geworden. Door de firma Hill
is
or-
dat in de nieuw her-
is
vroegere St.
Brown
organist der kerk) door
Appo Ion icon
Een ander reusachtig
van een groot orgel, door
in het bezit
In
meesters in
10,000 heeft gekost,
dat
voltooid,
1841-1846 was het onder
Van
gebouwd.
gers
werk,
kolossale
organisten tegelijk bespeeld worden.
zes
aldaar was reeds 1
den
Dit
genoemd land weinige jaren geleden
in
gel,
Londen.
te
als
orgels.
Het door haar ver-
Londen werd door
Mendelssohn
het schoonste orgel der wereld genoemd.
Frankrijk
In
is
is
dat
gi'ootste
kunstenaar op het gebied der orgelbouwkunst
in
vattende
de
kerk S
t.
Sulpice
te
100 spiekende stemmen, 18
20 combinatie-pedalen: dus
in
uitgebreidheid hel orgel in de
Parijs,
ter zelfder stede
Ook voor Engeland

voor
heeft bij
orgels
te
Amsterdam.
Zijn
manualen,
is
Op
dit
werk
en van
St.
liet
volgt in
Vincent
gebouwd met 3 klavieren en
alle
voor
is
werk
met 84 stemmen voor
heeft hij orgels gemaakt, o. a. een voor ShelTield
het Paleis voor Volksvlyt te
welke noodig
Parijs
Madeleine
wijze van samenstelling, die bijna volmaakt
toestellen
Zijn grootste
koppeling enz., benevens
registers.
een
matische
vak.
met 5 manualen en pedaal, be-
138
Ntre-Dame
5 manualen en pedaal. In de keik de la
de Paul
zijn
bijregisters tot
het geheel
volgens sommigen
te Parijs;
de grootste kunstenaar der wereld in
zelfs
hij
de
Aristide Cavaill-Coll
ontegenzeggelijk
werken munten
pedaal.
ook een
uit
door
mag genoemd worden. Voor
pedaal, ja voor elk afzonderlijk register zijn pneu-
aangebracht, die overal den graad van wind aanbrengen,
voor elke afzondeilijke stem.
Het openen der speelventielen
54
met behulp van den wind:
geschiedt
het nederdrukken van een der toet-
bij
sen opent zich een der kleppen in de windlade, ten gevolge waarvan de vercancel, en tegelijk een daarboven liggenden kleinen blaasbalg,
lucht een
dichte
Door de beweging van dezen
den zogenaaniden pneumatischen hefboom, vult.
heiboom
heeft gelijktijdig plaats

dellijk
loslaten
van den
laatste
dit
daar de wind onmid-
Ten gevolge van deze
de aanslag der klavieren zoo gemakkelijk, dat
is
van
sluiting
toets,
uit-
vlugge passages,
bij
op gekoppelde klavieren, elke toon duidelijk gehoord wordt.
zelfs
Aan
Merk in-S cht ze

anonyme pour la fabrication de grandes
harmoniums een fabriek te Brussel en een te Parijs. Tot
het hoofd der orgelmakers in Belgi staat de firma
heeft
Zij
met het
den pneumatischen hefboom ontsnapt.
uit
vinding
De
der speel ventielen geopend.
een
v\'ordt
als
orgues
et
haar beroemdste werken behooren het orgel
klavieren,
in
de St.
Socit
64
pedaal,
Eu gne
stemmen
te Parijs,
de kathedraal te Murcia, met
in
15
en
combinatie-pedalen, en het orgel
met 3 klavieren, pedaal en 33 stemmen, behalve
5 combinatie-pedalen.
Van de Nederlandsche orgelmakers
Batz &
Witte)
men in het
(thans C. G. F.
opgave harer werken vindt
worden algemeen
Utrecht genoemd te worden.
artikel
wat de correcte uitvoering van het regeerwerk
als
pneumatische
De
In
betreft.
stoffen
vele
stelsel
firma P.
Een
De werken dezer firma
Baxz.
geroemd, zoowel wat de geluiden der orgels,
voortreffelijk
als
verdient in de eerste plaats de firma

te
werken
hunner
tot
is
enz. en de
uitmuntende bouw-
regeling der windkracht het
gevolgd.
van Oekelen en Zonen
Groningen heeft veel
te
lof inge-
oogst door de reparatie, uitbreiding en verbetering van verscheiden orgelwer-
ken, alsmede door het bouwen van een aantal kleine en groote orgels, vooral
den
te
noordelijke provincin van ons land.
de
in
Onder haar nieuwe werken
Zwolle.
met
2 klavieren
in
6 Zonen
te
Brnjeste Amsterdam,
in
in
men
Mi chaelis-kerk
zeer schoone 16-voet orgels
Ook van de
te Zwolle.
Groningen, N. A.
De verklaring der
Lexicon
telt
zich onderschei-
zij
de Hervormde kerk te Steenwijk, in de Broederskerk te
Groningen en in de B. G. kerk
en
Vooral heeft
door de herstelling (1837) van het groote orgel in de
Lohmann & Zoon
Dam
firma's L. v a n
te
Flaes
Groningen,
en anderen, bestaan zeer goede orgels.
verschillende
atzonderlyke artikelen.
deelen
In
van
het
orgel vindt
men
in
dit
vroeger eeuwen bekleedde het orgel
de muzikale wereld een nog veel gewichtiger plaats dan heden. Van de 16e
8e
eeuw werden de voornaamste toonkunstenaars der wereld met het ambt
tot
de
van
organ
Tot
de
di'eas
ist
(organum moderator, direttore
voornaamste
Gabrieli,
Italiaansche
organisten
Claudio Me r ulo
en
der
dell'
organo)
bekleed.
17e eeuw behoorden
Frescobaldi.
An-
Eerstgenoemde
55
naar
was,
men aanneemt,
Piet er Sweelinck
de
in
Sweelinck
nistenschool wordt beschouwd.
een
leermeester
buitenslands verbreid had, werd
werd
Hamburg noemde men hem den
Andere
beroemde
Duitsche
Schein, Buxtehude
Scheidt
Johann Adam Reincke
Se b. Ba oh, den
meester van Joh.
waren
beste leerlingen
laatstgenoemde ging
Bij
last
Schelde mann.
en
Frohberger, Pac heibel,
waren
Handel.
not least
In deze
Rinck, Joh. Schneider, Tpfer en Adolph Hesse

land
als
ozen
organisten
aan
het
conservatoire
vormde,
ten
bijzonder
als:
Brussel
te
Mailly,
Van
onderscheiden.
vermelding
bijzondere
verdient
die de leer-
ter schole,
groolsten organist van alle tijden, werd.
organisten
en
zijner grootheid zich
de algeineene toevlucht der voortrefielijkste
hij
jonge talenten van geheel Duitschland, en te

Zijn
Jan
de Nederlanden voor
in
Toen de roem
wonder van een organist gehouden.
organistenmaker.
het orgelspel van onzen
dezen), die als de stichter van de uitsche orga-
(z.
was
J.
en
de
moderne
Lemmens,
N.
vele
die
eeuw hebben
zich in Duitschorgelvirtu-
die
leeraar
uitstekende
organis"
Wolion, Loret, Andlauer, CoUaerts
en
Guillemant.
Lange
van
lijsten
Nederlandsche
vindt
organisten
men
in de
Jaarboeken
Vereeniging voor Nederlandsche Muziekgeschiedenis. Tot

de beroemdsten beiiooren Lustig, Berghuis, Pot hof
Brachthuy zer,
Beur SS e, Nieuwenhuy zen, Hauff, Bastiaans, van E ken e. a.
Belangrijke weiken over den orgelbouw zijn o. a. geschreven door Vogl er,
Schlimbach, "Wolfram, Schneider, "Wilke, Bltner, Reichm eister, Muller, Strohmann, Perne, Ghladni, Schulze, G. Weber,
W. Weber, Khnau, Schneider, Preus, Fabricius, Zang
Michaelis, Antony, Behler, Seiler, Heinrich, Schubert en
Wangemann. Een tijdschrift voor orgelbouw, Vrania, door Tpfer begonnen, wordt thans door A. W. Gotisch alg te Weimar voortgezet.
der
f,
ij
De omstandigheid,
waaiop
was,
is
dat het orgel reeds in de
men twee en meer
niel onwaarschijnlijk
ook
toegepast
Reeds
in
hel
heeft
naam van
organum
vaststelde.
Hij
de reden geweest,
waarom men den naam org;aniUU
op de eerste proeven van
begin
der
in
9e
middeneeuwen een instrument
tonen tegelijk kon aanslaan en aanhouden,
harmonie
gebruik.
Hucbald was
hij
of
liij
vierstemmigheid woidt, en noemt die soort van muziek

laat
laat
met den
van den bas de hoogere stemmen in quarten gaan, iietgeen
ook door verdubbeling van beide stemmen in een hooger octaaf,

bare
diaphonie.
de eerste, die er regels voor
kent twee soorten van meerstemmige muziek
cantus firmus
of
eeuw was de meerstemmige muziek onder den
tot
een schijn-
Symphonia,
de bovenste stem secunden, tertsen, quai ten enz. tegen een liggen-
den bas uitvoeren;
dit
noemt
hij
Diaphonia.
Uit
het
organum ontwikkelden
56
zich
Discantus
de
ontstond,
en
Fau x-bour don,
de
punctum
(Lat.:
<)r;elpuilt
orgelpunkt;
Ital.
organicum
wegelijkheid
namelijk
het
quarten
op
zooals
stem
is
gebracht,
op de wijze, zooals
de
het orgel
bij
van
harmonie
Hucbald,
seconden, tertsen,
in
Daar deze wijze van harmoaangeduid, het eerst
is
de benaming o r g e 1 p u n
namelijk
beteekent
zij
organum
onder welke benaming deze theo-
der
is
elkaar
eerste sporen dezer onbe-
het einde van het vorige artikel
praktijk
in
orijel
klinken
Diaphonia,
eener
verschillende,
bij
het zich voortbewegen der overige
bij
tegen een liggenden bas verstond.
verklaren;
te
De
een der soorten van het
voortschrijden
enz.
niseeren,
in
de zoogenaamde
in
reticus
op het
eener stem der harmonie
vinden wij
orcue; Hoogd.
Fr.: point d'
cadenza), in het algemeen een
opvolgende harmonien vastgehouden grondtoon.
stemmen,
contrapunt
waaruit het
Kerkmuziek.)
(z.
noot
(punctum),
(organum)
die
gemakkelijk
blijft
voort-
Het
gebruik was.
in
orgelpunt wordt ook in de hedendaagsche harmonie aangewend; vooinamelijk
op
van levendige polyphone toonstukken ontstaat de behoefte, om,
einde
het
wanneer de bas den grondtoon reeds bereikt

harmonien
schillende
te
doorloopen,
laten
heeft,
de bovenstemmen nog ver-
waardoor het
slot
van het stuk
breeder en plechtiger wordt.
Ook
komt
het
orgelpunt
van
voorbereiding
als
dat geval bevindt het zich, gewoonlijk niet op de tonica,
het
voor;
slot
in
maar op den dominant
der toonsoort.
Dikwijls
eischt
harmonien
de
en
basfoon
het
doorloopen,
van
karakter
die
zeer
een
muziekstuk, dat de bovenstemmen
verwijderd
ver
daarmede verwante akkoorden.
zijn
van den uitgehouden
Evenwel moet het orgelpunt
het eerste en laatste akkoord als toon van dat akkoord voorkomen, b.
in
v.
*3-3=^p-j
^^^m
meest
Ofschoon het orgelpunt het

boven-
of
raiddenstem liggen;
de
quint
van
het
geval
in
van
verstaat
is
den
als
komt
Symphonie
in
in
een
het de grondtoon of
akkoord, een enkele maal ook wel de terts;
wijze van figuratie,
Nog
den bas voorkomt, kan het ook
in
de meeste gevallen
het tweede gedeelte der
Afwisseling
bij
een
in
Es van
dit
is
o.
a.
Schumann.
orgelpunt aangehouden toon door andeie tonen,

dikwijls voor.
men onder orgelpunt
(Ital.
Fermate) het boven een noot geplaatste
teeken '^, hetwelk aanduidt, dat die noot langer moet aangehouden worden,
dan haar volgens haar waarde toekomt.
57
Orgelregisters en -registratie,
z.
Registratie.
Oro'elslaan werd in de middeneeuwen het orgelspelen genoemd, omdat het
mechanismus der
toetsen
zoo zwaar en lomp was, dat deze door den organist
met de vuisten nedergeslagen moesten worden.

Orgeltoon,
Koortoon.
z.
Orgeltrio, een driestemmig geschreven stuk voor orgel, waarbij elke stem
sono
pedaal) wordt
of
van
evenals
gemengden klank
als
Bach
instrumenten.
verschillende
drie
voor orgel
zijner compositin
Het uni-
uitgevoerd.
die verschillende klavieren brengt natuurlijk een
op
weeg,
te
(manuaal
ander klavier
een
op
vele
heeft
werd door
orgeltrio behandeld; zijn voorbeeld
vele orgelcomponislen nagevolgd.
of
Orgelviola
gevonden
Viola
cembalo,
met
klavierinslrument
Pomi
1833 door
een
metalen
te
Varallo uit-
die door middel van
staafjes,
eeti
blaasbalg in trilling en tot toongeven gebracht worden.
Orgelwolf noemde men vroeger de twaalfde
quint, die na elf mathematisch
zuiver gesterade quinten z onzuiver wordt, dat
de
ingevoerde
later
men
zooals
ter,
daar
ling
van
het noemde,
de
men
onder
wind
in een
De temperatuur
de wolf verjaagd."
onzuivere
die
quint,
benaming
die
ook
huilen,
dat
zich
liet
werd
hooren
en
Berlijn
verbonden.
Oostenrijk
te
ziekte
het
17 Dec. 1844
zangeres, geb.
verliet
de Rijnprovincie en
in
1865
Met
zij
von Grger
Londen, grooten
zelden
slechts
laatst liier
te
het
o.
a.
bijval
meer
in
te
St.
Tys-
Jr-
V ia rdot-
als concertzangeres
Nederland
coloratuur-zangeres aan de koninklijke Opera te
als
Berlijn
steden van Duitschland,

als
het doorsteken van den
bij
ontving te Baden-Baden onderricht in den zang van Mevr.
Zij
Garcia,
ech-
tegenstel-
in
naburige cancel ontstaat.
minnitza in Galici. Haar eigenlijke familienaam was
gen.
zelf heet
oude wolf" heel. Tegenwoordig verstaat
het
(Anna Maria Aglaja),
Orgni
Temperatuur) werd,
(z.
geen zuivere stemming toelaat, de nieuwe wolf,"
zij
Door
het oor beleedigt.
zij
temperatuur
gelijkzwevende
van den oorlog tusschen Pruisen en
uitbreken
weder en gaf gastvoorstellingen

te
Leipzig,
verwierf.
in
het
in
verschillende
Dresden en Hanover, waar
Na ISTi
openbaar
trad
op;
zij,
even-
wegens aanhoudende
zij
1877
liet
lande hooren. Eenige jaren geleden werd
zij
tot
zij
zich
voor
kamerzan-
geres van den Groothertog van Mecklenburg-Schwerin benoemd.
Orgiani (Don Teofilo), Venetiaansch componist, geb.

der
in
de tweede
helft
17e eeuw, was kapelmeester aan de kathedraal te Udine in Friaul. Zijn
compositin beslaan in kerkmuziek en Italiaansche opera's.
Orgitano
een
zijn
leerling
(Pa o! o), componist en

van
het
jeugd componeerde
klavierspeler,
geb.
1745
te Napels,
was
Con
ser va torio del la Piet^ dei Turchini. In
hij
opera's en balletten voor een schouwburg van ilen
58
tweeden' rang
tre
1771 werd
VInfermo ad
schreef twee opera's:
1803
die
werden.
cembalo aan het
al
1804
en
Hij
n g
'
Thea-
1780
geb.
vorige,
Non
arte en
credere alle
met
verschillende steden van Itali
in
op jeugdigen
stierf
klaviersonates in het licht gaf.
hij
(Rafaelo), componist, zoon van den
Ol'gîtano
pels,
maestro
tot
liij
Londen benoemd, waar
te
te
veitoond
bijval
leeftijd.
Orgue expressive, een door Gabriel JosephGreni uitgevonden

waarin
voor het eerst een
hij
crescendo
brengen. Over deze uitvinding schi'eef

reeks artikelen.
een
uit
register
met
middel
van vier blaasbalgen, die

den
door
met een tongwerk, bestaande
met twee pedalen
hij
bewogen werden.
speler
Journal des Dbais een
in het
hij
De winddrukking verkreeg
driemaal gestreept f had.
tot
1829
orgel,
trachtte aan te
zwevende tongen, hetwelk een omvang van
vrij
contra-
welke
hij
decrescendo
en
maakte
Zijn eerste proeven
enkel
Na-
appareme
Door het
hij
door
in
verbinding bracht,
snel
nederdrukken van
men
een aanzwellen, door het langzaam nederdrukken
een afnemen van den toon.
Deze orgels waren de voorloopers van de heden
de
verkreeg
pedalen
algemeen bekende compressie-orgels of physharmonica's, van de harmoniums,
Amerikaansche orgels met zilveren tongen,
de
dezelfde wijze een
men
lukt;
crescendo
m. De pogingen,
a.
e.
op groote orgels aan
(Giulio),
organist
en
componist,
Orgel).
(z.
1543
geb.
te Ti'apano
op
studeerde te Palermo in de muziek en werd organist aan de konink-
Sicili,
kapel
lijke
op
bevonden dat op die instrumenten het crescendo beter ver-
heeft
kregen kan worden door den dak- of jaloezie-zweller

Oristag'UO
om
brengen, zijn niet ge-
te
(Veneti,
Van
aldaar.
1588)
en
zijn
compositin zijn gedrukt: Madrigali a 5 voel
Eesponsoria
Nativitatis
et
Epiphaniae Domini 4 vocum
(Palermo, 1602).
Orkest of Orchest, Ned.

Lat.,
Ital.,
de
Eng.
corps
Orchestre,
het Grieksche
welke
binnen
ruimte,
instrumentisten
het
(van
in
Fr.
Orchester, Hoogd.
,)py7j<TT/oa,
den
in het laatste geval
d.
Orchestra,
dansplaats),
i.
schouwburg
of in
ook de zangers
beteekent:
de concertzaal de
geplaatst zijn
2
;
instrumentisten zelf; in deze beteekenis wordt het orkest in Enge-
land band genoemd.

Bij
de
Grieken,
in
den schouwburg van Athene, was de
orchestra
de
ruimte tusschen het tooneel en de halfronde, amphitheaters-gewijze zich boven

elkaar verheffende, zitplaatsen voor de toeschouwers, binnen welke ruimte het
koor
optrad;
ruimte
de
de
instrumentisten,
lijk
benaming
tusschen
dat
het
bij
bleef ook in
de
schouwburgen behouden voor
de dramatische voorstellingen medewerkt, en einde-
ook op elk corps van instrumentisten,
In
later
tooneel en het auditorium, ging over op het corps
middeneeuwen was datgene, wat
zelfs buiten
wij
heden
het theater.
in
de muziekleer onder
59
orkest
verstaan, namelijk
verschillende instriinnenten bestaande en vol-
liet uit
gens vaste wetten geregelde klanklichaam, nog
men
beschrijvingen
in
afbeeldingen
en
van instrumenten, die, naar
tal
alle
bekend.
niet
draagbare
welke
de
klanken
verschillende
was nog
instrumentatie
instrumenten
deze
al
zonder dat er het minste spoor
getale vereenigd,
gens
orgels,
een
fluitje
In het
door
zijn
andere
hobo's, enz., en
"de
bespeeld
De
sporen
eerste
Anima
del
van een
muziek.
Corpo,
een
doppia,
In
1600
Peri,
bestond
groote lyra (of
ever de
twee
uit
violen
zij
het
uit
een
kleine
fluit
het
orkest,
uit.
Het orkest van
zijn
Florence
i),
tien
tien
alt-
kleine Fransche violen,
twee houten slroo-instrumenten
gamba,
Mon-
Orfeo (1608) beslaat
twee basviolen (contrabassi di viola),
en 3
Landi
te
een groote guitaar, een
harpsichord,
(organidi
vier bazuinen, een regaal, twee cornetten,
(flautino alla vigesima seconda) en
clarino
De componist
In de Eurydice van
Cavalier e's werk
(viole da braccia), een dubbele harp,
(namelijk 1
chitarrone en 2 fluiten.
een
gamba), een theorbe en een triflauto.
een viola da
breidde het orkest
legno), twee viole da
uit
uitvoering van
orkest
harpsichord's,
de Italiaansche
uitgevoerd, bestond het orkest uit een
clavecembaal,
schijnbaar zichzelven begeleidden.
twee theorben (ch i tarron
een
Rome
of
in
oratorium La Rappresentazione delV
onzichtbaar, en de zangers hadden instrumenten
maanden na de
tien
vertoond,
te
harpsichord
in de hand, zoodat
orkest vinden wij
geregeld
Cavaliere's
De instrumentisten waren
diffrents des prcdens." Van
et
te zijn geweest.
dramatische
lira
groepen (dix
der eigenaardige geluiden van de instrumenten schijnt geen
vermenging
een
tien
nieuwen persoon hoorde
elk optreden van een
men nouveaux instrumenls

sprake
in
en 10 violen,
Deze instrumen-
het eene tooneel speelden de violen, in het
in
bij
contigue
hobo's, fluiten, cornel-
uit
maar waren verdeeld
echter nooit samen,
werkten
concerts de musique);
de kunst van
1581 vertoond Ballet
Pan
groeten
van wetten, vol-
is
bespeeld door even zoo vele balletdansers in groot costuum.

ten
zelden
vormen, hobo's,
alle
zouden
geregeld
niet bekend.
harpen,
bazuinen,
waar vindt
niet
vinden wij in
vinden
te
de la Royne l:estond de instrumentale begeleiding

ten,
is
waarschynlijkheid, te gelijk moesten klin-
ken; maar de massa was nog niet geordend. Violen van

trompetten,
Wel
middeneeuwen
de
uit
vier trompetten
trombe sordine).
verbande de houten en koperen blaasinstrumenten
doch gebruikte een groot aantal strijkinstrumenten.
5a Alessio (1634) bestaat hel orkest
uit
i,
In zijn
arpe, lauti, gravi-
cembali, tiorbi, violini en lyra.

Gedurende
de grootste helft der geheele 17e eeuw was echter de ontwik-
keling van hel orkest nog zeer gering.
De mechaniek der meeste
instrunien-
60
ten nog zeer gebrekkig
sprake
mandore, of de
de
viool,
bashobo,
gingen met den discant
fluit,
den tenor of den
verdubbelden
viool
van zelfstandige instrumentale muziek kon nog geen
instrumenten speelden unisono de zangstemmen
de
zijn;
de
later
fagot,
de
alt;
de
de basviool,
luit,
de
de
en
basfluit
de
Eerst na de verheffing der
verdubbelden den bas.
hoofdinstrument van het orkest en na de vorming van het quartet
tot
der strijkinstrumenten begon een nieuw tijdperk voor het orkest.
Stradella wendde
in
en een groot aantal ri pi en

virtuositeit der
violen, alten en bassen,
d el
Berenice
Laodicea
ze op
ssan dr o
concertino,"
concerto grosso."
om ingewikkelde
F t is kwam in de opera
gaf den componisten gelegenheid
violisten
figuren in hun partitin aan te brengen, en volgens
Corelli
Al
oratorium S. Giovanni Battisia (1676) een dub-
zijn
belorkest aan, bestaande uit twee solo-violen en violoncellen, sdel
De
mede:
en de viola
luit
Scarlatti een z
van
moeilijke viool-solo voor, dat
derepetitie niet zonder fouten kon spelen.
Sca r la tti
schrijft
de slrijkinstrurnenten reeds vierstemmig, op de wijze zooals latere componisten

Jat
gedaan hebben; ook andere orkestinslrumenten wist
aan
te
wenden; zoo verhaalt Burney, dat
trompet
van Scarlatti
hij
Rome
met goed gevolg
hij
een aria met obligaat-
die blijk geeft, dat de meester de
gevonden,
heeft
te
eigenaardigheden van dat instrument door en door heeft beoefend.
Scarlatti, dus op het einde der 17e eeuw, vinden
Bij
den grondslag van het orkest, dat door
opgebouwd
een
is:
strijkinstrumenten,
van
quartet
wij
voor het eerst
meesters steeds rijker en rijker
latere
nu en dan door eenige
blaasinstrumenten aangevuld.
Op
naar
Wel
Cambert
in
Fransche
evenals
het orkest zich ook in Frankrijk en
door
Italianen,
maakten daar
geroepen,
te
den
Mazarin
kardinaal
lande hun instrumentale muziek
bestond in Frankrijk reeds een geregeld orkest, dat

opera
zijn
door
a.
o.
Pomone was aangewend, maar de behandeling der
wat
orkest
zijn
bij
De
massa was nog weinig
instrumentale
het
eeuw begon
17^
ontwikkelen.
te
Frankrijk
bekend.
der
einde
het
Duitschland
men
zelfstandig.
landgenooten,
Italiaansche
Eerst door
Lu
pleegt te noemen.
)ikoloriet"
is
y verkreeg
Ook
hem,
bij
het strijkquartet de basis van
het orkest; zelden gebruikt hy alle instrumentale krachten te zamen, bijgeeft
de
aan
voorkeur
met
strumenten
elkaar,
dan
dialogen
van de instrumenten onder elkaar
worden de
eens
Nu
stemmen.
de
violen,
een levendig ritornel van den hobo;

langrijke
rollen;
partituren
munten
trompetten
de
uit
Bij
hem
van de
in-
trompetten en pauken afgewisseld door

fluiten
schrijft
hij
door een voor dien
Hel orkest van Lully werd door

uitgebreid.
ol
antwoorden de hobo's en musetten
eens
zijn
en hobo's spelen in
in drie partijen
tijd
zijn
werken be-
met bas;
al
zijn
belangrijke instrumentatie.
opvolgers, voornamelijk door
vinden wij hel orkest aldus samengesteld
m eau,
61
Deuxime Trompette,
Premiers Violons,
Hautes-contres,
'
Premiers Hautbois,
Tailles,
Deuximes Violons,
Deuximes Hautbois,
Tymballes,
Premire
Premiers Bassons,
1'lilte et
petite flute.
Deuximes Bassons,
Premire Trompette,
Basses.
Ram eau
In
goden
voor
Cphise
wil
der
et
maakte
(smeekgebed
3
tijices
trachtte
componist,
de
vnn violen,
Fanfare
stukken
zelfstandigheid
het
orkest
En dy mi on
2 Canon et
d^ ar-
feu
orkest het
zijn
en den storm weergeven. Deze en
Rameau
bewijzen duidelijk, hoe groote
dagen reeds verkregen had, en welk een
die
in
In de opera Zals moet
Roi.
de werken van
in
1 Voeu de la Naiion
zal:
hoorns en bassen)
Ie
opgaan der zon, den slaap van

andere
der Titanen tegen het hoofd
strijd
men hooren
dat
fluiten,
Five
et
den
hij
In de instrumentale inleiding van zijn Acanthe
stellen.
te
van de zoogenaamde beschrijvende muziek.
werk
veel
Nas
ouverture
zijn
rijkdom van kleuren het bevatte.
torius
van
waren
Duilschland
In
verschillende
ons, dat
leert
van
fluiten,
van
Ten
tijde
verdeeld
van
van
in
in
alt-,
t-,
soorten: de
vier
in
die
het begin der 4 7 eeuw, bestond het
alt-discantbazuinen, de rechte
met de fagotten,
Talrijk
in.
was de
deelde de instrumenten volgens de
koor
dubbel
cornetten,
of
drie
van
violen,
acht
stemmen van
stemmen
of ook wel
b.
v.
familie
decornamusa
eeuw kwam men er ook
sordunen
In de tweede helft der 17e
accoord vormden.
een
en
het koor, dat
zij
Men
tot
da gamba, de
n viool, een cornet en een
fluit
land
muziek
in
die
bij
b.
v.
instrumentatie-stelsel.
in
zijn
Meer dan de
de viola
kerkmuziek het
Italianen
maakten
zij
bij
in zijn
en de Fran-
schen hadden de uitschers de instrumenten der 16^ eeuw behouden
kerkmuziek
de
en
de Italianen ter schole ging en hun drama-
Duitschland invoerde, behield
gebruikelijke
men dan
alt
de fagot en de quartbazuin aanwenden.
Hein ri oh Schtz,
tische
speelden drie fluiten, of drie
begeleiding van het tweede koor kon

fluit,
ver-
begeleidden
bovennoten van het eene koor mede, twee bazuinen ondersteunden den
den tenor
r-
tenor enbasflui-
toe, verschillende instrumenten-familin met elkaar te vermengen.
in
van
teno
zoogenaamde PI ockf loten (fltes a bec), de bazuinen
Kromhoorns,
een
iscan
ook
en
bazuinen,
d
de fluiten in discant-, alt-,
bazuin, de quartbazuin en de octaaf ba zu

der
in
Prae-
stemwerken genaamd, verdeeld.
trompetten,
Praetorius,
van
fluitenkoor uit acht
waren
of
Deze laatsten waren verdeeld
bnsviolen, evenzoo
ten.
de d5e en 16^ eeuw de instrumenten
in
instrumenten dergelijke accoorden bestonden:
alle
schalmeien,
strijkinstrumenten.
en
reeds
accoorden
koi'en,
in
de
voorkeur gebruik van violen, cornetten, fagotten,
62
trompetten en bazuinen; maar in de wereiiUijIce muziek behielden
de
de theorbes,
luiten,
Handel
Handel komen
gamba,
violoncellen,
theorbe,
luil,
trommels,
en klavier. Tot in
orgel
zijn
(archiluth) en de
luit
menten belangrijke partgen toe
Van de bazuinen maakte
hij
&??</.
niet,
stemmen
was
in
voorkomt
minder
belangrijke
neralen
bas
voor;
ook van de
speelt
rol
samengaat,
van
tegenwoordige trompettisten voor een
fluit
bij
heeft
hem
komen
zooals
het
in
zeer veel partij getrokken.
hij
alle
b.
schreef;
zooals b.
v.
in
maar
hij
hij
zijn orkest,
ook
cantates
in
partij.
Bach
De volgende
voor welke
d'
alleen
Bach
de
amore.
Beum, waar de
hij
liet
principaalstuk.
Han-
dikwijls twee verschillende
vervult elk instrument van hel orkest
strijkinstrumenten
d'
komen
contrabassen,
bij
hem
voor:
nu en dan ook
Van de tokkelinstrumenten
de luit; gewoonlijk speelden twee dezer instrumenten den
veel
zij
werk
groote rollen vervullen.
gebruik:
oboe
Han-
gaf hun ook wel eens een belangrijke zelfstandige
bas mede, doch soms hadden
maakte
en hobo's vormt.
den klank van
tot
amore, viola da gamba,

violino piccolo en violoncello piccolo.
viola
gebruikte
fluiten
in Binaldo.
v.
zelfstandige
viool,
Een
Het orgel en het klavier,
instrumentale werken van
het Dettinger Te
instrument veel bijdragen
de polyphone muziek van
In
een
Handel
de fagot, die doorgaans met den ge-
soms ook den bas van
of
del had twee klavieren in
partij,
hem
zeer groote
het orgel neemt ook nu en dan op bijzondere wijze deel aan de
instrumentatie,
bassen
zijn bij
Een geliefkoosd instrument van
zijn.
die den generalen bas spelen,
tonen
meer belang
veel
een enkel werk komt ook de contrafagot voor
del
als zelfstandig
hobo, die in zgn orkest twee-en driedubbel, soms ook wel vierdub-
de
bel bezet
In
maar
het koraal,
werken wendde hy ook de hoorns aan,
de
voor
en
onuitvoerbaar
gedeelte
voor in
minder werk dan Bach, en gebruikte ze
twee of drie partijen schreef, welke
in
hij
opleveren,
moeilijkheden
groot
die
hem
van het oratorium
in een aria
Caesar en Rhadaniisto, maar van
in Julius
trompetten,
de
werken gebruikte de meester
laatste
F/ en
deel van het orkest. In enkele zijner

a.
hoorns, bazuinen,
en contrafagotten, pauken,
vertrouwen. De harp komt by
te
der
zooals deze, tot verdubbeling
trompetten,
fagotten
theorbe, zonder evenwel aan deze instru-
Concerto Grosso
Julius Caesar, in het
o.
violette marine, viole da
harpen,
cornetten, groote en kleine fluiten, hobo's,
de groote
na
de volgende instrumenten voor: eerste
tweede, soms ook derde violen, altviolen,
en
tot
gebruik bleven.
in
orkest van
het
In
Bach
en
ook de
zij
de hobo's en andere instrumenten, die
fluiten,
gewone, de
Bach
alt-
ook zelfstandige partijen.

van de
fluit
Evenals
Handel
en den hobo, die vooral in
Van den hobo waren

en tenorhobo, de
maakte gebruik van
alle
zijn
verschillende soorten
oboe da caccia
en de
soorten, doch zelden van
63
allen
drie hobo's
gelijk;
te
men
da caccia en de oboe
een
Tromba
da tir ar si,
zangstemmen
Bach,
en generalen bas vor-
o.
i.
Handel;
Haydn
menten,
a.
Meer dan Handel wendt
in de cantate Festo
De bazuinen gaan met

in het orkest
flauw begrip
maken van den klank der

niet
zijn
tot
oboe da caccia,
lette, cornet en
Mozart, Ro-
allen,
clarinetten,
als
hij
die
doch
men
maar
Daarentegen vindt
orkest
Mozart
fluit,
hem
bij
wist van dat instrument parlij
samengesteld
is
van de slag-
men
en tweede violen,
uit eerste
2 hobo's, nu en dan een of twee
twee hoorns, twee trompetten en pauken.
fagotten,
ook kleine
fluit
en contrafagot voor
drie bazuinen,
in
In
Die
laatstgenoemd
in
in
uit
laatste spoor
met
het orkest der opera, en
van den
generalen
bas. In
instru-
dit
zijn
Orpheus
de harp, in Iphignie en Tauride bekkens, triangel en groote trom
instrumenten destijds voor Frankrijk nieuw, doch in
gehoord
sopraan
voor,
doch eerst
verbande het klavier
welke
dikwijls
Luit, guit aar, theorbe,
in zijn orkest te vergeefs;
alleen de pauken.
Jahreszeiteii gebruikt hij
verdween het
aan,
af en her-
hij
vier hoorns.
Gluck
wendde
Vele instru-
gebruik waren, schafte
violino piccolo, viole marine, vio-
men
zoekt
werken komen
Die
en
werk ook
in
eenvoudigsten vorm.
contrabassen,
ot
zijner
ScAp/utiff
ment
clarinet;
violoncellen,
sommige
hij
Haydn's
trekken.
te
Bach
andere vreemde instrumenten, die in de partituren zijner
voorkomen,
dan de
en
orkes-
de geschiedenis.
tot
fliite ^ bec,
instrumenten gebruikt
nu
behoort
Hiindel en
bij
voorgangers
van
meer met de door hen
den grondslag voor het hedendaagsch orkest.
orkest
het
leidde
hij
Annunciationis
behalve de pauke ook het klokkenspel
Bach, daar hun werken
en
Bach
en
legde
die
ge-
en andere bewerkers ten gehoore worden gebracht. Het orkest
Handel
van
Bach
ook maakt
voorgeschreven instrumenten, maar met de instrumentatie van
bert Franz
boe
spelen
een trompet, voorzien van een mecha-
vervullen hebben.
te
Handel,
slechts een
Handel
van
d.
worden de
De trompetten
hulp geroepen.
voor.
Wij kunnen ons

ten
fagot
Van de slaginstrumenten komt
dat van
in
(campaneUa)
partij
samen.
evenals
nu en dan
aan, die
Mariae -^ een belangrijke

de
te
van chromatische tonen.
tot verkrijging
hoorns
de
amore
d'
groote rol als in het orkest van
even
bruik van de
niek
mei begeleiding van
iiem dilvwijls de begeleiding; voor bijzondere effekten
bij
waren.
In
Orpheus
bazuinen. In
der
zijn
gebruikte
hij
de
Fransclie partituren
zijn
werd ingevoerd.
Frankrijk nog niet bekend en eerst
reeds
cornet
clarinet
corno inglese,
Italiaansche partituren voorgeschreven vindt,

in
of
komt ook de
naar het schijnt alleen ter vervanging van den
die destijds
Itali
zincke
o.
1808
a.
in Alceste,
in de
Opera
64
Mozart
Beethoven
en
namen, ook wal hun orkest
voorbeeld; eerstgenoemde hield zelfs
tot
alleen
maakte hy, althans
rinet,
die
Haydn
bij
meer werk van de
compositin,
in z'yn laatste
ondergeschikte
slechts een
Haydn
betreft,
orkest binnen dezelfde grenzen;
zijn
rol
cla-
had gespeeld. Het on-
derscheid tusschen de instrumentale werken van beide meesters betreft
meer
den inhoud dan den vorm.
Beethoven's
instrumentatie was reeds in
Haydn
aangelegd dan die van

hobo's
71
komen
clarinetten
ten blaasinstrumenten
gebruikt
het
hij
noodig
en
Beethoven
maakt een
zijn
twee
den
voorganger.
partijen
nieuwe
de
symphonie breeder
o/"
clarinelten,maar
symphonische werken voor. Het coips houvan de koperen instrumenten
door groote trom, triangel en bekkens.

wel
wij
onafhankelijke
alten en
eerste
is
waar ook
hem
Bij
groepen
violoncellen toe.
violoncellen
Haydn
Deze or-
[Jahreszeiten),
maar
strijkorkest als
twee van
en
evena!s i'eeds vr
hem de
violen in
hij
die verdeeling ook
iiv.
treden
op,
en
blaas-
Andere componisten begonnen
Mhul, Cherubini
verdeelen.
te
bij
veel zelfstandiger gebruik van de insirumenten-massa
verdeeld waren, paste
groepen
Waar
orkest door bazuinen (twee of drie), kleine
zijn
hij
zelfs
vinden
elkaar
in al zijn
zijn
Niet hobo's
hem achtstemmig;
bij
versterkt
is,
kestbezetting
dan
Mozart.
twee, soms ook drie en 'vier, hoorns en twee trompetten.
contrafagot
fluit,
is
en
soms
diie
in
en
vier partijen,
en dan op de
die groepen
en
Rossini
Weber
weder
in.
vei'deel-
verdeelde de
violen op dezelfde wijze; ook van de verschillende soorten der bkasinslruinenten
werden
toe,
er
kleuren.
kwamen nieuwe
Maar
meerdering
noemden
verdeelingen
dergelijke
van
die
het
gemaakt;
onderlinge
in grooter getale
liet
nam
oikest werd steeds lijker aan
verdeeling der strijkinstrumenten en de ver-
blaasinstrumenten, had ten gevolge dat eerstge-
aantal
vertegenwoordigd moesten woiden, dan in de oude
orkesten het geval was geweest.
voor de meeste van
hel aantal blaasinstrumenten
instrumenten, en
Voor de werken van Haydn,
Beeth o ven was de
Eerste Violen (6 tot 12).
Tweede Violen (6
Altviolen (4 tot
tot
12).
8).
Violoncelle (4 tot 8).
Contrabassen (3 tot
Houten Blaasinstr.
2 Fluiten.
Mozart
en
volgende bezetting voldoende geweest:
6).
Koperen Blaasinstr.
2 of 4 Hoorns.
2 Hobo's.
2 Trompetten.
2 Clarinetten.
3 Bazuinen.
2 Fagotten.
2 Pauken.
65
werden
Hierby
Beethoven's
contrafagot; in
en
evenals
en
9e sympiionie
Haydn's
in
Mozart's Requiem twee
Schepping,
Doch
bassethoorns, enz.
v.
b.
in
een kleine
ook een
waren
dit
Toen evenwel het aantal blaasinstrumenten voortdurend aan-
uitzonderingen.
groeide,
5^
zyn
in
werken,
laatstgenoemde
in
fluit;
enkele gevallen andere iiislrunieriteu gevoegd,
in
^^wowôuverture,
hun aandeel
toen
vooral
het orkest belangrijker werd, deed
zich de behoefte aan een giooter getal strijkinstrumenten gevoelen.
was vooral het geval na de uitvinding der zoogenaamde ventielinstru-
Dit
De hoorns en trompetten, vroeger
menten, omstreeks 1825.
hun natuur-
tot
tonen beperkt, konden zich nu vrijer bewegen en vormden van lieverlede een
afzonderlijk
en
ten
de
even zelfstandig
corps,
hel orkest
als
De omvang van
strijkorkest.
het
dei'
houten blaasinstrumen-
hel orkest breidde zich nu ook in
hoogte en de laagte uit; nieuwe houten en koperen instrumenten, als de
de
basclarinet,
strumenten
In
lol
strijkinstrumenten
vereischt,
in
danken
te
dan
werken van deze

niet
Berlioz,
dal zijn ontwikkeling voornamelijk aan
orkest,
Wagner
insunienlen
en virtuozen brachten de techniek der in-
ingevoerd,
Meyerljeer en
uitvoering der
veifraaiing van het
tol
een veibazingwekkende hoogte.
moderne
dit
werden
bastuba,
enkele oude instrumenten, als de harp en de Engelsche
weder
werden
hoorn,
later de
ophyclide,
aangewend
koloriet
in
heeft,
verhouding
wederom
is
grooler aantal
En
de
bij
het groote aantal strijk-
getal blaasinstrumenten,
hel
tol
veel
van de oude meesters.
dat
laalslen
wordt een
die
dan
ook niet zelden verdubbeld worden.
Het getal strijkinstrumenten

als
eerste
volgt:
violen,
12; violoncellen, 9
digheden
tol
in
lol
tweede violen, 12
tot
tot
20;
allen,
48 contrabassen,
violen,
85 Iweede
violen,
57
violoncellen,
bezetting van elke partij,

1
bij
trompet,
uilvoeringen
van
fluiten,
contrafagot,
fluiten,
contrafagot,
bij
12
violen,
eenvoudige
3 hobo's, 1 althobo, 3 clarinetten,

8 hoorns,
3 trompetten en 1
bas-
Dy de
harpen, voorts pauken en andere slaginstrumenten.
weiklen behalve hetzelfde getal strijkinstrumenten
Farsifal
4 hobo's, 2
hoorns,
althobo's,
trompetten,
clarinetten, 1 basclarinet,
bazuinen,
4 fagotten,
bastuba, pauke
4 harpen.
lU.
vio-
3 bazuinen en contrabas-bazuin, 2 tenor-tuba's, 2 bas-tuba's en een
contrabas-tuba,
mede
waren
1
58
de eerste voorstelling van Z'^r
8 contrabassen; de blaasinstrumenten,
3 fagotten,
basclarinet,
Londen
te
alten,
Hing des Nilelungen aldus samengesteld: 16 eerste en 16 tweede
12
tot
drie- en vierdubbele bezetting der blaasinstru-
bij
menten. Het oikest van Bayreulh was 1876
alten en
10. Bij buitengewone omstan-
nog veel grooler. Op hel Handel-feesl
(1880) werkten mede: 92 eerste

loncellen,
de groote hedendaagsche orkesten wisselt af

'20;
12; contrabassen, 6
die gelallen
zijn
14
en^
66
Ned.
Orkestdirecteur,
Chef
orchestre, Fr.
d'
Kapei.lmeister en Musikdirector, Hoogd.
Direttore
Capo dell' Orchestra,
of
Ital.
Orchesterdirigent,
de kunstenaar, die den
een
tot
voordracht van een muziekstuk
maat en de
de
musici
vereenigden
orkest
Conductor of the band, Eng.
aangeeft.
De
tijdig
aan een geregeld maalslaan deed zich gevoelen
behoefte
eerste
mensurale muziek.
ontstaan der
een met de leiding der koormassa belasten directeur, die den
(maestro
kapelmeester
praefectus chori)
in
gebruik
kwam, werd de
organist
in
dween,
ging,
werd
de
behouden
heeft,
opera-orkest
was
van
Gluck
orkest, en
zijn
de
het klavier uit het orkest ver-
van
De aanvoerder
het orkest.
belast en concerttitel
heden
tot
hij
geen deel meer neemt aan de leiding van het
hij
placht te dirigeeren uit een vioolpartij, waarin de
Hij
voornaamste orkestinstrumenten met kleine noten was aangetee-
der
im m
kend, en die dirigeerpartij (Di rigirst
e)
de behoefte gevoelen aan een afzonderlijken persoon, die
concertmeester,
maar
Naarmate de
genoemd werd.
muziek zich uitbreidde en het orkest sterker bezet werd, deed
instrumentale
aangaf,
lei-
klavierspeler
taak zich hoogstens bepaalt tot het leiden van repetitin voor
de strijkinstrumenten.
zich
of
van den generalen bas verloren
laatste spoor
daarom met het aangeven van de maat
ofschoon
naam van
(regens
koormeester
(maestro del concerto) genoemd, welken
meester
intrede
het
hoofdinstrument
het
viool
werd
violen
der
tijde
het
dientengevolge
vroeg-
die den generalen bas voordroeg, de hoofdpersoon.
de vorige eeuw ten

en
het
bij
(direttore dell' organo) met de
In
belast.
van
of
al
de instrumentale muziek in de kerk
Toen
verkreeg.
(maestro del cembalo),

Toen
capella)
di
instrumenten
der
ding
de kerkkoren zien wij dan ook
Bij
medespeelde
zelf
die uitsluitend belast
nu en dan met den
niet, zooals
strijkstok de
de
maat
was met hel regelen der bewegingen, der
der wijze van
en
krachtsontwikkeling
en
voordracht der verschillende orkestin-
strumenten.
Aangaande
hetgeen
een
een werk van 500 bladz.
mene
Kapellme'uter,
einer
wissen^
mii
dit
Ehren
d.
und
i. :
Nutzen
moet kennen
geschreven, dat den
grndliche
und vollhommen
knnen
werk verouderd
orkestdirecteur
folio
vorstellen wll
Anzeige
innen
in
het
//'
(Parijs,
Der volhomdie
hahen muss, der einer Kapelle

Ofschoon veel in
Uitmuntende
laatste
art du chef d^ orchestre, van
gedeelte
orchestration moderne, en L' art du
devez
Mattheson
,
aller derjenigen Sachen,
(Hamburg, 1739).
directeuren vele behartigenswaardige wenken.
voorkomende
heeft
draagt
bevat het niettemin ook voor de hedendaagsche orkest-
is,
theorie van het vak zijn:
d'
titel
1876).
van
Chef
zijn
Traite
d'
orchestre,
Van groot belang voor den
d'
werken over de
Hector Berlioz
nstrumentation et
van E. M. F.
orkestdirecteur
is
l-
ook de
67
verhandeling Ueher das Birigiren, van
het 7e deel zijner Gesammelte
(Sant),
Orlandi
17e
der
begin
componist
Van
eeuw.
de
uit
1777
te
con servatorio della pita
de'
vatorium
geb.
Milaan,
te
bovengemelde
in
Munchen en
Venetiaansche
compositin
zijn
(Fer di nando,) componist,
Orlandi
in
school, leefde in
het
gedrukt 5 Madrigali a 5
zijn
16071609).
voci (Veneti,
hij
Ricliard Wagner, voorkomende
Schriften.
ontving
Turchini.
werkzaam,
betrekking
1840.
stierf aldaar
leeraar in den zang aan het conser-
Parma,
Hij
opleiding aan het
zijn
Van 1809
ging
tot
1828 was
toen als zangleeraar naar
heeft vele opera's, Missen, motetten en
andere werken gecomponeerd.
Oriandini (G u
s e
was
een
Itali
componist, geb. omstreeks
a),
Toskane.
van
groothertog
den
1690
te
Bologna,
naam
Zijn
had
Ongeveer 17 opera's van hem werden
goeden klank.
zeer
schouwburgen
Mar
p p e
van
kapelmeester
in
in de
Ferrara, Bologna, Veneti, Milaan en andere Italiaansche
van
steden vertoond.
Ol'lowsky
(Anten),
ontving
schau,
Frankrijk
naar
en componist, geb. omstreeks 1811 te
violist
werd kapelmeester aan den schouwburg
en
Rouaan, waar
te
hem
opera Le Mari de circonstance en andere werken van
zijn
War-
aan de muziekschool aldaar, begaf zich 1827
opleiding
zijn
ten gehoore
werden gebracht.
Ornamento,
Versiering.
z.
(Andreas),
Ornitoparcns
Meiningen,
reizen
vele
muziekgeleerde
volgens Ftis, eigenlijk
heette,
uit
de
16
Vogel sang.
eeuw,
door Duitschland, Rusland, Polen en over zee, en van die om-
men
standigheid leidt
het af, dat
den naam
hij
om it opa rchu
s,
trekvogel" moet beleekenen, aannam. Zijn voornaamste werk
als
Micrologns,
acticae
utilis
quam
van
het
en door
libris
De
(accentus ecclesiasticus)
uitgave
eerste
Dowland
van
in het Engeisch
(Al essandro),
dit
vertaald werd,
later le
Weenen,
zaam.
als
Men
Intraden
(Veneti,
su
in
en 4 de leer van het
werk, dat heriiaalde malen herdrukt

is
volgens
toonkunstenaar
Italiaansch
16e en het begin der 17e eeuw, was

Kassel,
Musicae
omnibus musicae studios non tam
qnaiieor digestis,
muziek, 2 de grondregelen der mensurale muziek, 3 de leer
kerkaccent
Orolog'io
dat zooveel
is:
bevattende 1 de verklaring van de grondregelen der
7iecessarius,
Gregoriaansche
contrapunt.
geb. te
maakte zeer
Hij
Ftis van 1517.

het
uit
einde der
dienst van den landgraaf van Hessen-
Veneti, vervolgens aan het hof te Helmstiidt en eindelijk te
kamermusicus en vice-kapelmeester van keizer
hem
kent van
5
1627).
vnd
Ook
Camonette a
Stimmen
komen
tre
voci (Veneti,
Ru dol f II,
werk-
1590 en 1594),
(HelmstadI, 1597) en een bundel motetten
werken
van
hem
voor
in
het
Fromptuarium
5*
08
mimcum
Schaddaeus
van
Orpheoron
Orphai'ion,
cantur
en
leeraar
1703 een Zweedsche muziekleer
paar
hel
in
te
Westeras
Zweden, gaf
in
liciit.
of acht
Orpheoreon, een veiouderd, van zeven
of
Praetorius
snaren voorzien muziekinstrument, van hetwelk
stalen
B od e n s cli a t z.
en het Fiorileg'mm portense van
(Andreasj,
Orostailder
in
Ornographia een beschrijving geeft.
zijn
1795 door Rllig
een
Orphika,
met
viertje
draad-
Weenen uitgevonden draagbaar
te
darmsnaren, die door middel van hamertjes
of
kla-
toon-
tot
geven gebracht werden.
(Gaetano),
Orsini
VI,
Praag
te
contr'altist,
gelegenheid van
kerkmuziekstukken,
aantal
rel
met groot succes
hooren
e fortezza
aan de kathedraal
kanelmeesler
Ka
der hofkapel van
lid
keizers kroning
's
(Antonio Theodoio), Spaansch
1668
groot
Italiaansch
bij
de opera Costanza
in
Ortelles
was
1723
zich
liet
componist
uit
de 17e eeuw,
Valencia en componeerde een
te
zich in manuscript in het archief van
die
genoemde kerk bevinden.
(Alessandro),
Orsini
componist,
geb.
24 Januari 1842
1873
ook
Behalve
zangleeraar
(Joseph Louis
Ortig'ue
Cavaillon
ondeiricht
later
aan
te
Aix
aan
aan
Santa Cecilia
werken
over
de
Plaint
Chant
Musique
Mailrise
in het
licht;
Eglise
Rome.
later,
et
1858
als
1802
dilettant
en diens zoon, Castil Blaze,
de rechtsgeleerdheid, doch wijdde zich

Hij
vestigde zich
1829
zijn
zijn
en
te Pai'ijs
verschillende dagbladen en tijdschriften,
muziek
(1861).
o.
hand bevat.
Bictionnaire lititrgique^ Jdstorique et
La
de Musique religieitse (1854 en 1860) en

In
a.
Zijn
vereeniging met
Niedermeyer
gaf
hij
Traite thorique et pratique du plant-cliant (1856)
(1857) en
Flix Clment
Ortiz
te
Cousiderazioni generali stiW
de Gazetie musicale, die vele goede opstellen van
thorique
hij
in
de muzieklitteratuur.
medewerker
aldaar
Blaze
S.
Provence
in
voornaamste
La
di
een leeiboek
d), schrijver over muziek, geb. 22 Mei
muziek van H.
de
in
geheel
werd
Academia
hij
departement Vaucluse in Frankrijk,- ontving
het
in
studeerde
en
de
Rome, was
bibUothecaris,
(Rome, 1876) geschreven.
arte del canto
te
aan
kerkmuziek heeft
vele
te
1870
orkestdirecteur in verschillende Italiaansche steden en werd
60,
tot
gaf
hij
medewerker.
La
Maitrise alleen
Hij
stierf
uit,
en 1812
20 Nov. 1866
nam
te Parijs.
(Diego), Spaansch toonkunstenaar, geb. omstreeks het midden der
16e eeuw
te Toledo,
gaf in het licht:
Trattado de glosas sohre clausulos y otros
generos de punlos en la Musica de violenes nuevamente puesto e ^h? (1553),

dat
ook
in
Magnificat,
het
Italiaansch
Salves,
(Veneti, 1565).
Motecia,
vertaald
Psalmos,
is,
en Musices Liler primus, Ilymnos,
alioque
diversa
cantica
compleciens,
60
(Eduard),
Ortlieb
boren
was,
schreef
1861
componist, gest.
vele
te
Stuttgart,
waar
ook ge-
hij
kerkmuziek
en was redacteur van een tijdschrift:
opwaarts,
naar de hoogte, werd in de Grieksche
Rirchenmudk.
Orgrin fr
Ortlliseh
Gr.,
('V/y^m;),
muziek gezegd van een nomos of melodie, die zich gedurig
in
de hooge tonen
bewoog.
Orthopiek
de leer van de duideUjke, juiste en wellui-
Gr.,
{i,ei,-i7:s:a),
dende uitspraak der lettergrepen eu woorden, een zeer belangrijk gedeelte der
zangkunst.
Ortolani (Terenzio), componist, geb.

te
Boiogna
onder
de beoefening der harmonie
10
Fuga's
ciikelcanons.
zaam, ten
was
Hij
slotte
100 Fuga's voor
waar
waar
2,
1875
7 April
hij
Osborne (George Alexandre),

Ierland,
compositin
zijn
te Pesaro,
studeerde
en legde zich voornamelijk op

zijn in
"^
druk verschenen
en 4 stemmen en 10
kerkkapelmeester op velschillende plaatsen werk-
als
Pesaro,
te
Van
toe.
stemmen,
voor
1799
Sept.
-4
Mattei
van pater
leiding
stierf.
klavierspeler, geb.
1806
Limerick
te
jarigen leeftijd naar Belgi en maakte ten huize van den prins van Cli
Gherubini's
en
aldaar.
der
1843
duetten
hij
overige
Zijn
salonstukken"
voor
hij
naar Parys en studeerde
bij
Kalkbrenner, werd
een der beste
maakte kennis met de voornaamste kunstenaars
Londen en was daar gedurende
te
In vereeniging
beste kiaviermeesters bekend.
componeerde
Rossini.
m ay,
Pixis, liarmonie onder leiding van Ftis.
kiavierstudin
Parijs en
vestigde zich
Hij
een
als
zijn
hij
van
klavierspelers
1826 ging
In het jaar
klavier onder leiding van
Later voltooide
met de meesterstukken der klassieke Duitsche
vriend, kennis
Italiaansche muziek.
aldaar
in
vader klavierspeler en organist was, begaf zich op achttien-
zijn
voor
piano
en
compositin
op thema's
grootendeels uit zoogenaamde
bestaan
der
een
klavier;
viool,
vele jaren
De Briot
van Auber en
met
bekende daarvan
meest
is
La Pluie
des Perles.
Oscillatio,
Lat.,
trilling,
(Giuglio),
Osculati
b.
v.
van een snaar.
Italiaan-sch
componist, leefde op het einde der 16e
eeuw. Stukken van iiem komen voor
in
(1615) en
Schade
in
Osiander
boek,
geb.
liche
(Lucas),
15.34
te
Prolestantsch
Neurenberg,
de verzameling Parnasi/s Fcrdi7ianilaeus

en
geestelijke
gest.
17
Sept.
Bodenschatz.
en uitgever van een koiaal-
160i.
[Lucas) gcisiliche Lieder und Psalmen mit
Osiandri
punkls
de verzamelingen van
weiss,
fr
die
Schulen vnd Kirchen
etc.
Bedoeld werk heel:
4 Stimmen
avff Contra-
also gesetzl, dass ein clirisi-
Gemein durchaus mitsngen kann (Neurenberg, 1586).
Ossia,
Oppurc, Ovvero,
drukking komt veelal
in
Ital.,
beteekent: of wel, of
anders:
deze uit-
kloxiermuziek voor en duidt een passage aan, door-
70
met kleine noten boven de
gaans
linkerhand
believen in plaats van de oorspron-
koppig, woi-dt een stem genoemd, die voortdurend dezelfde
Ital.,
OstiiiatO,
figuur
Hei meest komt
hooren.
laat
Een der meest bekende bassi ostinati
tische combinatin.
Passacaglia in c van Bach
Van
grond-
Augsburg, geb.
(e
compositin
zijn
is
die van de
Oswald (Andreas), kapelaan

te Karlsbad.
den bas voor, en in
in
basso ostinato den
steeds schooner en rijker zich ontwikkelende contrapun-
kunstige,
voor
ostinato
dit
van vele groote meesters vormt de
v\'erken
slag
der rechterliand, of beneden die der
geschreven figuren kan spelen.
kelijk
de
partij
men naar
welke
gesciireven,
zijn
in het begin der 18e
eeuw
gedrukt Psalmodia harmotiica, bevat-
tende 21 vierstemmige psalmen met begeleiding van twee violen, twee trompetten en orgel (Augsburg, 1733).
Oswald (Heinrich Siegmund),
1782 en 1825 verschenen

meer
sonates, trio's en
Oswald,
Men
kent
getiteld
Turk
5 Duitsche
Othmayr
4
gest.
liederen
zijn
in
Otho
was
hem
een
in Silezi,
was
in druk, als:
liederen,
der 18e eeuw.
helft
verzameling gezangen en balladen in 12 bundels,
Halle en schreef
te
Othmayer (K a
Febr.
1553
te
van
onzen
f
hem
tijd
zijn
p e
r),
1783
Van
Neurenberg.
zijn
werken
zijn
opgenomen
aan het hof
in
de liederenbundels van
hem gevonden
te
Men
in
kent van
:
de tweede
1613
Lichtenberg en
Musa
hem
leefde
een
Andere
For ster;
ook
en in druk gegeven
helft der
16^ eeuw,
organist aan een
een verzameling gezangen
Jessaea quinque vocihcs ad octonos
1609) en Neue Pavaneti, Gaillarden, Entrees
luitfabrikanl,
gedrukt
1549) en een bundel Bicinia (1547).
im englschen vnd franzsischen Stgle

(Hans),
Die Wiederhohmg, en
klavier.
Otto (Valerius), organist, geb.
(Leipzig,
Duitsch liederencomponist uit de 16^ eeuw,
verscheiden liederen van
muzikant
ontving onderricht
te Breslau,
een kleine opera
met begeleiding van
aria's
of
geb.
a.
o.
de acht kerktoonsoorten, getiteld
Ott
hem
Schotsch toonkunstenaar, leefde in de tweede
van
Tricinia (Neurenberg,
1611
modos
van
vele compositin
protestantsche kerk te Praag.

in
Nimmerstatt
Caledonian Songs for the violin or german flute.
bundel
te
II van Pruisen. Tusschen de jaren
dergelijke stukken.
Oswald (Wilhelm), componist,

van
1751
geb.
Frederik "Wilhelm
van koning
lector
iind Couranten
(Leipzig, 1611).
in
de
eerste
helft
der
15e
eeuw
te
Neurenberg.
Ott
(Hans), een der oudste boekdrukkers, ook Otto en Ottl genaamd,
71
eeuw
geb. in het begin der 15e
werd
der muziek heeft
opzichte
hij
zich bijzonder
door de uitgave van bundels volksliederen.
gemaakt
verdienstelijk
Neurenberg, was stadsmuzikant aldaar en
te
Ten
boekdrukker.
later
Hij
stierf
omstreeks 1550.
(Bernardo), componist,
Ottaili
1736
yeb.
Bologna, was een leerling van
te
Pater Martini en werd op twee en twintigjarigen leeftijd kapelmeester

aan de kerk S. Giovanni in ment e te Rome. Drie jaren later begaf hij
Bologna
naar
zich
benoemd.
Turijn
leijde
later
tot
kapelmeester
In
zyn eerste levensperiode schreef
de voornaamste tooneelen van
Tot
hoog aangesciireven.
vertoond werden
Itali
beste leerlingen behooren de zangers
zijn
te
hij
Als componist en leeraar stond
Missen, vele psalmen, motetten en litanien.

h'y
aan de kathedraal
kerkmuziek toe en schreef 46
der
beoefening
de
op
zich
hij
stierf
op
die
opera's,
vele
1779
1827.
werd
en
Hij
Peil
e-
grini en Massimino.
Ottava alta, Ottava bassa,
Ottavino,
(Ernst Julius),
OttO
geb.
ving zijn muzikale opleiding van
de
in
stieif
en
theologie
andere
en
zich
(Franz),
naar
Leipzig
broeder
Hij
post.
opera's, oratoria, sonates, trio
Ook
stukken.
is
hij
te Knigstein,
begaf
Te
waar hy directeur eener muziekvereeniging werd.
Engeland,
verschenen van
hem
's,
de uitgever
a.
e.
den vorige, geb. 1806
van
studeerde te Leipzig
Dresden bovengenoemden
te
van de bundels Burschenfahrten, Soldatenlelen

OttO,
octava.
Knigstein in Saksen, ont-
te
Schicht,
en
Men kent van hem
mannengezangen
vele
1804
Sept.
Weinlig
1830
verkreeg
aldaar 5 Maart 1877.
liederen,
z.
cantor aan de Kruisschool te Dresden en leeraar
muziek,
der
theorie
de
in
hoogere, lagere octaaf;
Ital.,
Octaaffluit.
Ital.,
motetten voor mannenstemmen, liederen en een
verzameling Duitsche dansen voor orkest.
OttO
(Franz), organist aan de kathedraal
Te
1805.
gest.
Breslau
Glatz in Silezi, geb. 1730,
te
van
hem
geb.
1550
verschenen
druk: Neues vollstandiges
in
Choralhueh (1784).
OttO
(Georg), Duitsch componist,
te
het
Museum
1574),
J)ie
Simmen
Kassei,
Otto
en
Suiza
tor
te
15S5 kapelmeester
Kassei bewaard
te
Torgau, werd 1570 can-
Van
te Kassei.
zijn
werken worden
Introilus totts anni qu'mque
vocum
in
(Erfurt,
teuiscken Gesdnge Lniher aiif die vornehmstcn Feste mit 5 laid

(Kassei,
gesetzt
1588)
en
Opus musicum novum (twee deelen,
1604).
(Jak oh
August),
Saksen-Weitnar, geb.
zijn
vervaai'diging
een
werk
en
1762
instrumeiitenmaker
te
Gotha, gest. 1830
herstelling
geschreven eber den
van
van
den
te Jena,
groothertog
is
stiijkinstrumenlen bekend.
Bau und
die
van
vooral wegens
H'y
heeft
Erhaltuny der Geige und aller
72
1817), een werk dat
Bogenimtrumente (Halle,
verscheen onder den
titel
Arheifen der vorzgUcItsten Inslrumentenmacher
(Stephan),
Otto
sladsmusicus
later
werk,
Schandau
te
den zonderlingen
dat
1632
nothwendige
Etliche
i.
Tot
Saksen
in
Sijmphon-, Motettische-
Van een ander werk van hem,
von
1848
aan
solo-tenor
van
muziekschool
Stern
Domkoor
het
en 1873 aan de
vele muziekuitvoeringen, zoowel in

is
met succes opgetreden
hij
Ondrid y
1829
Febr.
geb.
waar
stad,
Spaansch
aan
van
zijn
violoncellist,
Opera
de
te
Op
Mederland en in Rusland,
componist en orkestdirecteur,
kwam 1844
Madrid en werd een der
te
1877
vaderland. Hij stierf
geb.
1840
Orint e
Straatsburg
laatst-
op-
was 18.59 eerste
Hij
maakte
en
in
was.
te Leiden, ontving zijn
Servais.
het conservatoire te Brussel, van
violoncellist
als in
kapelmeester aan het theater
hij
Oudsboorn (Anton),
leiding aan
Hochschule fr Musik.
oratorium- en liederenzanger.
Badajoz,
te
opera-componisten
beroemdste
genoemde
als
te Berlijn,
1852 zangmeester aan de
aldaar,
Duitschland
(Crisobal),
Seg'nra
geti-
maakt
Bichthmst,
der poetischen
Mattheson melding in zijn Grtmdlage einer Ekrenpforte.

Otto (Rudolph Karl Julius), zanger, geb. 27 April 1822
werd
in
compositin behoort een
zijn
Mdod-,
Dialog-,
Fragen
Freiburg
Ie
die
1828).
Cronen Crnlein oder musikalischer
draagt;
1648).
S.
verbeterd,
collaborator en cantor te Augsburg,
Saksen.
in
titel
Vorlaeuffer, auf Concert-, Madrigal-,
Manier gesetzt (Freiberg,

teld
(Jena,
etc.
componist en schrijver, geb.
de eerste jaren der 17e eeuw, was
uitgebreid en
later,
Ban der Bogenitislrumente vnd her
Veher den
in
latere jaren
vele
kunslreizen.
(Alexander
Oulibicheflf
waar
Dresden,
leeftijd
was
onderricht
diplomaat
troonsbestijging van Tsaar
op
goederen
zijn
muzikale
wereld
liograpJiie de
zijn
nabij
is
over
sciirijver
muziek,
de muziek en werd als uitstekend
in
later
militair,
von),
Mozart (3
in
Russischen
Nico! aas
uit het
Nyni-Novgorod, waar
voornamelijk
hij
geb.
1795
dienst,
violist
bekend.
doch trok
zicli
24
hij
bekend
Jan.
geworden
1858
door
Mozart was
deelen, Moskou, 1844).
ses critiques et ses glossaieurs
di'ukle
hij
het genie van
hij
(Leipzig, 1857),
in
zijn
Nouvelle
zijn ideaal,
dien
hij
werken
niet
in
heeft verhaast.
uit,
staat
en
verwekte daardoor
was
te
Oulibicheff
bezweren, en
neemt
en
Beethoven
uitliet.
repliek: Beethoven,
met nog grooter heftigheid
meening aangaande de zoogenoemde buitensporigheden" van

laatste
de
In de
stierf.
zijn
geheel miskende en zich op de ongunstigste wijze over dezen meester
von Lenz,
Hij
bij
staalsleven terug en vestigde zich
vereering van dezen meester was z groot, dat
Hierover aangevallen door
te
Russisch gezant was, ontving reeds op jeugdigen
vader
zijn
zijn
Beethoven
's
een storm van verontwaardiging,

die,
naar
ten opzichte van
men
beweert,
Beethoven
zijn
einde
nagenoeg
78
hetzelfde standpunt in,
Hun
oordeel
den
te
goeder trouw
12 Aug. 1825
geb.
te
aan
kathedraal
de
Ook
dere stukken.
worden.
jAs
Frederick
hel
hem
houdt men
dit
ecan tor)
and
o.
a.
theorefical
He
occupies a high place.
is
in
this
theme,
given
country perhaps unsurpassed.
and on Counterpoint and Fugue

is
de volgende woorden van
and
especially in
lie
composer Sir
both as pianist and organist.
is
at
fugueplaying and
the present time and
Standard works.
Earmony
His treatise on
Form
valuable contribufion to musical litterature.
also a
Ramos (Ignacio),
Bij
Tenbury.
te
sextetten, de
His two excellent treatises on
are
Spaansch componist en organist, geb.
Madrid, schreef behalve een opera.
derd kerkmuziekstukken.
uit
musician
skilied
extemporaneous peiformance on the organ,
and General Compostion
quartetten en
voor een der beste toonkunstenaars,
blijkt
contrapuntal treatment of
te
de muziek aan de uni-
eenige leerboeken geschreven, die zeer geroemd
in
Ovejero y
in
als verkeei'd.
organist en componist,
Michael's College
St.
In
1828
bei-
Polycarp en Tlagar, cantates, liederen en an-
St.
hij
practical
inneemt.
dwaalden
de functie van eersten zanger (p ra
klaviersonats, trio's,
heeft opgeleverd:
land
Grove:
heeft
Engeland
In
dat
hij
van
in
The Marf^rdom of
oratoria
die
nam
zij
van Hereford op zich en belastte zich 1857 ook met de
composifin bestaan
Zijn
klavierspeler,
Londen, werd 1855 doctor
kooroefeningen
der
leiding
te
Oxford; tevens
versiteit
maar
een anderen vorm gegoten was
in
Frederick Arthur),
Ouseley (Sir
Wagrier
opzichte van
vorm der muziek voor haar wezen en
hielden den
wat
al
ten
onjuist eikend,
als
na<;eslaclit
zij
beschouwden derhalve
Otto Jalin
dat
door het
is
La Cubana,
Febr.
ongeveer tweehon-
kerkfeesten aan het Spaansche hof werd
hem de
muziek opgedragen.
leiding der
Ouverture,
opening, openingsstuk.
Fr.,
Evenals de tooneelstukken vroe-
ger werden voorafgegaan door een proloog, die ten doel had, de toeschouwers
aan
de
weield
middel
werkelijkheid te ontrukken en hen met hun gedachten in een ideale

te
verplaatsen, bezigde
om
den
mogelijk te maken.
zingen;
men
uitgevoerde,
men
reeds
muziek
voor
Eigenlijk
inleiding,
destijds
M on te ver de
dat
Italiaansche
als
had men
in
de opeia den proloog moeten laten
intrada,
van
een soort
zooals die ook
bij
plechtige
Deze muziekstukken konden evenwel
in
aan de eischen van een proloog voldoen, dat de instrumentale
niet
nog veel
het stuk vereischte
Toccata,
de eerste opera's de muziek
gaf daarentegen de voorkeur aaneen, alleen door de instrumenten
feesten en optochten gebruikelijk was.
zooverre
bij
overgang lusschen de werkelijke en de denkbeeldige wereld
(1608)
drie
te
weinig ontwikkeld was
stemming
begint
maal achter
met
om
kunnen brengen.
te
een
elkaar
en Fransche componisten
den toehoorder
in
de
De opera Orfeo van
voorspel van negen maten, betiteld
gespeeld moet
worden.
Door
latere
werd deze vorm eenigszins uitgebreid,
74
doch
Lully,
onder
eerst
of althans in
tyd,
zijn
veriireeg de ouverture
een
zelfstandigen vorm, gewoonlijk bestaande uit een inleiding in langzame bewe-
ging
en
een allegro in
in gebruik gebleven, en
te
zijn,
naam
die den
Lully
Mattheson
ouverture heeft gebruikt.
Picen,
allen
per majora
instrumentaliter
die
und
Suiten
Cammersachen
brige
Franzosen zu danken,
verture
zegt in zijn
iVîJa
executirt werden, behalt ja wohl
Ouverture das Prae.
sogenannte
die
Ihr eigentlicher Platz
zu Anfang einer Oper oder eines Schauspiels, wiewohl
ist
Deze vorm
de oudst bekende componist geweest
schijnt
Orchesr (1713) aangaande deze soort van muziekstukken het volgende:
erj'netes
Unter
soms gevolgd door een menuet.
fugastijl,
is
Namen vom
den
hat
Suiten
oder
am
auch
sie
haben
allerbesten zu
Eiffuen,
Sachen
folgenden
Wir
setzt.
weil
Eintlieilungen, deren rste einen egalen Takt
sie
auch vor
Invenlion
machen wissen.
den
Eine Ou-
gleichsam die Thr zu den
sie
Sie
aufschliesst.
man
ihre
leidet
hauptsachlich zwei
und ordentlicher Weise den zwei
halben haben wird, dabei ein etwas frisches, ermunterndes und auch zugleich
Wesen mit
elevirtes
nicht
theils
und
sich fhrt, fein kurz
wohlgefa.=!st seyn,
auch mehren-
ber zwei Cadenzen aufs Hchste admittiren muss.
Der andere
Theil besteht in einen nach der freien Invention des Componisten eingerichteten
brillirenden
entweder eine regulare oder irregulare Fuge,
welches
Thernate,
bisweilen und mehrentheils auch nur eine blosse, aber lebhaftelmitation seyn
kann.
meisten franzsischen Ouverturen schliessen nach
Die
oder andern Theile der Ouverture wiederum mit einem kurzen
oder
Satze;
ernsthaften
es scheint,
allein
FaQon
dass diese
dem Allegro
Lentement,
nicht viel
Ad-
haerenlen finden will."
Bach
zich in zijn
sloot
algemeen
het
Fransclien
in
dezen vorm aan:
bij
nieuw, uit het eerste ontwikkelde
Allegro
kest-suites
Op
voorbereidt.
C,
in
en
geschreven ouverturen slechts in
Adagio maestoso,
Allegro vivace, waarop zich een
dat onmiddellijk gevolgd wordt door een
het
stijl
begint met een
hij
Adagio
hooren, dat de herhaling van
laat
dezelfde wijze zijn de ouvertures van zijn or-
ingedeeld, doch de uitvoering wijkt belangrijk af
van die der Fransche ouvertures.
Mattheson
paalde, in
zin het
was
de
die aantoonde, dat de ouverture op een be-
eerste,
drama voorkomende gebeurtenis moest
het
Handel
drama moest voorbereiden, en
is
die getracht heeft, dien regel in praktijk te brengen
want
dat
de
zuiver
Handel's
kunnen
voldoen,
instrumentale
king
hecht,
was nog
instrumentale muziek
ouvertures aan de door
en
men
inleiding
kunnen
in
zal
dus
den
noemen;
b.
zin,
zij
in
zekeren
wy
zeggen
getracht,
niet
genoeg ontwikkeld, dan
Mattheson
gestelde eisclien hadden
v.
dien
maar
doelen, dat
de eerste groote componist,
de ouverture voor Der Messias geen
men tegenwoordig aan
reeds
het
die
uitdruk-
algemeene karakter van de
75
stukken, die
en
het
voorbereiden,
zij
dan
is
ook
Allegro-Thema
streitbare
Hand el 's
in
is
onrechte,
ten
niet
ouvertures niet te miskennen,
sommigen
dal
b.
wijzen op het
v.
zum Judas Makkahaiis",
der Ouverture
goed met den heldengeest van dat geheele oratorium overeenkomt,
dem
froher Botschaft volle der Ouverture des Messias nach
dat zoo
of
op das
Grave, das lastend
wirkt, wie die Finsterniss, in der die Ylker wandelten."
Gluck
aan
Eerst
gelukte het, de ouverture werkelijk tot een voorbereiding
voor het drama, waarbij
nog
zich
hij
welk
tot
tooiieel
que
l'action
qu'on
en
ouverture
beschouwd
worden
ware een inleiding
De
overgaat.
prvenir
devait
mettre
allait
sous
zij
spectaleurs
les
yeux
leurs
als
et leur
bedrijf der
Gluck
ouverture, waarin
opera,
den door
is
wijze
en indiquer
hem
waarin
zij
is
als
gestelden regel op de
die van Iphigenia in Aulis.
ontdaan van
In
alle
bij-
toevalligheden, voor het gevoel van den toehoorder duidelijk
en
Richard \Yagner
zegt:
hij
sujet,"
Ie
onmiddellijk
is
de
eerste
geweest,
die
op meesterlijke
deze beleekenis der ouverture van Iphigenia in Aulis in het
gesteld;
J'ai
o. a.:
caractie de
Ie
voorbereiding voor de hande-
deze ouverture wordt de hoofdgedachte van het drama,
zonderheden
sur
hij
brengt ons in de vereischte stemming en
tot het eerste
schoonste wijze in praktijk heelt gebracht,
gemaakt.
hij,
in een zeer
altijd
In zijn voorrede van Aloeste zegt
kan de ouverture dezer opera
werkelijk
ling
het
1'
muziekvoorspel echter meest
dit
gelukkige verhouding stond.
imagin
van den ouden vorm, waarmede
Tauride, een overgang tot het eerste tooneel der opera
zooals in Iphigdnie en
maakte,
behoorde, te maken. In sommige gevallen bepaahie
zij
inleidingsstukken
de
tot
Es
ist
licht
heeft
der Kampf, oder mindestens die Entgegenstellung
zweier sich feindlicher Elemente, was die Bewegung des Slckes hervorbringt.
Die
Handlung
Das
Heer
der
Iphigenia
selbst schliesst diese beiden
der griechischen Heldpn
Unternehmung
schaftlichen
ist
in
versamraelt:
Elemente
in
sich.
der Absicht einer grossen gemeineinzig von
dem Gedanken
der Aus-
fhrung derselbea beseelt, verschwindet jedes menschche Interesse vor diesem

einzigen
besondere
einer
und
sam
Interesse
Interesse
der
ungeheuren
Erhaltung
der
zarlen Jungfrau,
Wahrheit
personilizirt
messen und
entgegen.
Gluck
hat nun
Masse.
eines
Diesem
wahrend
nun das eine
Mil welcher characteiistische Deutlichkeit

diese beiden Gegensatze musikalisch gleich-
Weise
der
gegenbergestelll, dass einzig schon in dieser
Entgegenstellung der Widerstreit, und demzufolge die
schreilenden
zich
In weich' erhabenem Verhaltnisse hat er diese beiden ge-
sich in
Sogleich erkennt
stellt
inenschlichen Lehens, die Rettung
man an
Hauptmotives
sofort in
dem
Bewegung gegeben
isll
der ungeheuren Macht des im Unisono ehern daher

die
in
folgenden
einem einzigen Interesse vereinigte Masse,
Thema
das jenem entgegenstehende andere
Interesse des leidenden zarten Individuums uiis mitleidvoU slimml.
Das
fort-
76
durch
gezelzt
diesen
bewegende Tonstck
Kontrast sich
einzigen
giebt uns
unmittelbar die grosse Idee der griechischen Tragdie, indem es uns abwech-
Schrecken
mit
selnd
Mitleid
uiid
aufgeregte Stimmung, die uns
deutung
im Voraus
uns
sie
Handlung
und dadurch uns
enthllt,
die erhaben
in
vorbereitct, dessen hchste Bedie folgende
anieitet,
het
Mozart,
die der ouverture haar
ware beteekenis
gat'.
uitdrukken wat de muziek nooit uitdrukken kan on moet,
willen
te
Drama
nach dieser Bedeutung zu verstehen".
selbst
Na Gluck was
Zonder
So gelangen wir
erfiillt.
aiif ein
de bijzonderheden en verwikkelingen der handeling zelve, zooals die
namelijk
vroeger in den proloog uiteengezet werden, vatte
van
hoofdgedachte
de
dichters
zonderheden
drama
het
op,
met den
hij
blik eens
ontkleedde haar van
en toevalligheden en gaf haar z duidelijk
waren
alle
bij-
tonen weder, dal
in
het gevoel der toehoorders voorbereid was op de handeling die volgen zou. Zoo
is
b.
een
Don Juan
de ouverture van
in
V.
twee
in
hoofdtrekken
weergegeven
overmacht.
dreigende
vreeselijk
de leidende gedachte van het drama
overmoed
hartstochtelijke
Een
in
strijd
ontknooping
eigenlijke
muziekstuk niet: hef gaat, evenals de Ip/iigema-ouvevture van Gluck,

der opera over en verschilt dus
tooneel
eerste
andere
in het
Mozart 's
opzicht van
dit
is
met
heeft dit
opera-ouvertures, die allen op zichzelven staan en een volledige toon-
sluiting hebben.
Cherubini
aangegeven
zijn
en
Beethoven
richting
ouvertures
potische
zijn
haar
algemeene trekken
ven;
uit
zijn
werkten
in
Eerstgenoemde
voort.
de door
volgde
zijn
Gluck
en
Mozart
modellen trouw na
schetsen van de hoofdgedachten der opera, in
duidelijk
en beknopt op muzikale wijze wedergege-
ouverture Les deux journes
blijkt
echter, dat zelfs de ontknoo-
ping van het drama in sommige gevallen op een voor het gevoel bevattelijke
wijze
uitgedrukt kan worden, zonder dat daardoor aan de eenheid
tonen
in
Beethoven's
van den vorm geschaad wordt.

levert
in
Maar
veel
vooral
in
opzicht
hooger
die,
In
den.
niet
dit
dit
veel
vlucht
ouverture
\ oor Fidelio
{\x\
overeenkomst met die van Les deux journes
nam
Beethoven
in
zijn
overige ouvertures en
welke onder den naam van Leonore (N 3) bekend

onvergelijkelijk
schoone
muziekstuk
E)
op.
is
gewor-
gaf de groote toondichter
een schets van de hoofdgedachte der opera, niet een voorbereiding voor
het drama,
neen, het drama zelf werd op de ideaalste wijze in tonen weder-
woords;
zin des
ontdaan
drukt,
De groote Zeowore-ouverture
gegeven.
zij
in
haar
is
is
programma-muziek
in
Bee th
o v
de potische gedachte van
den edelsfen
en
's i^(/e^Jo,
van haar toevalligheden, op de duidelijkste en schoonste wijze uitgeverkondigt ons, niet de geschiedenis van Fl
maar de daad van een

lijdens nederdaalt
liefdevol
wezen, dat
als
orestan
en
Leonore,
een engel in den keiker des
en der nrienschheid de vrijheid verkondigt.
77
Weber,
drama,
het
en
duisternis,
andere
den
hoofdpunten
de
tusschen het goede en het booze, tusschen licht
strijd
zooals
zijn
en gaf in dat werk den inhoud
ricliting
korte, duidelijke trekken
in
ouvertures,
minder,
Leonore-oaveriave bereikt had, volgde toch in
in zijn
Der Freischtz dezelfde
ouverttire voor
van
zich niel tol die duizeliiigwei<kende hoogte verheffende,
ofschoon
Beethoven
welke
voor
die
in
op meesterlijke wijze weder.
Euryanihe
en
In
beoogde
Oberon,
hij
handeling voor het gevoel duidelijk te maken,
der
maar voegde eenige der schoonste en onderling kontrasteerende motieven zyner

opera samen, goot ze in den ouverture-vorm en maakte er een schoon geheel
meer den naam van phantasie op motieven der opera, dan
van, dat evenwel
van
dramatisch
ven
er aan gehecht hebben, verdient.
ook
zijn,
hebbe,
hoe
en
het
gegeven
heeft
schitterend
der
gieten
ook
in
Wel
voor
de ouverture gaf, kunnen
Mozart
en
Sedert
gelukte het genialen
en
de
heeft
het
zij
werken geen
in
is
die
drama
in
dien zin, welken
niet gelden.
ouverture
denzelfden vorm als de
afdeeling der sonate, der symplionie of van het strijkquartet
eerste
driedeehg:
in
de toonsoort der tonica, het tweede in die der dominant,
het
die
vorm
worden de beide hoofdthema's (het eerste
is
in
Auber
dezen vorm effektvolle, medesleepende muziek
inleidingsstukken
als
Gluck aan
Gluck
reeds
dat deed aanleiding
Hrold (Zampd)
maar van een leidende potische gedachte
en
sprake,
hij
opera in willekeurige volgorde bijeengevoegd
[Guillaume Teil),
Muette de Portic) ook
(Za
te
Rossini
a.
o.
Beethoouvertures
geweest van die werken, waarin naar goedvinden de meest
melodien
en op de wijze van een potpourri bewerkt werden.
componisten,
en
Weber's
den hier bedoelden vorm ook gehanteerd
hij
loochenen, dat de wijze waarop
te
zijn
makende
Hoe
het verval van dien vorm, en dat zijn heerlijke ouvertures
tot
de voorloopers
elekt
meesterlijk
niet
is
Gluck, Mozart
toongedicht, in den zin dien
eerste deel
zoo de hoofd-
of,
toonsoort een kleine terls heeft, in die der kleine sext, soms ook in een an-
dere
met de belangrijkste neventhema's opgesteld
toonsoort)
de vei
werki ngsperiod
in
het tweede,
(Du rch h run gsperiode) genaamd, worden
thema's volgens de regelen der thematische en contrapuntische kunst ver-
die
werkt en met elkaar of met nieuwe thema's in verbinding gebracht

gedeelte eindelijk
is
doch nu geheel
voorzien.
Deze drie deelen der ouverture gaan onmiddellijk

n
sneller
of een
geheel
een
vrije
het
minder
allegro nog een
snel
van
in
tempo
is
tempo).
introductie in
phantasie bevat,
Afwykingen
het derde
de hooldtoonsoort, en soms van een aanhangsel
verlengd,
vormen
een herhaling van het eerste, soms eenigszins verkort of
in
elkaar over en
gewoonlijk allegro (nu en dan ook een

In vele gevallen gaat aan dit driedeelig
een langzaam tempo vooraf, die gewoonlijk
althans aan geen vasten
vorm gebonden
dezen vorm komen niet zelden voor.
In
is.
Beet hoven
's
78
Egmont-onvetinre
gevolgd,
maat-
andante
een
en
ITz/eWiS-ouverture
geschreven
toonsoorten
en
{Bes,
|)
inleidingen
allegro
con fuoco
meeste
instrumentale
korte
slechts
Rossini
na
Meyerbeer
ouverture-vorm.
den
van
opera-componisten
voor
\)
enz.
opera's
groote
zijn
Verdi
ook
zoo
{g,
werk gemaakt
liebben weinig
schreef
inleidingen,
\)
inge-
keert na het
eerste gedeelte van het allegro de langzame introductie terug, enz
De
(^F,
twee, in verschillende
heeft
een
Mozart's Zauberff e-ouverlure
in
door een tweede
f)
(,
Durchfhrungsperiode
Euryanthe wordt de
Largo; Auber's
door een
leid
wordt het eerste allegro
b. v.
die van
in
en
meeste
de
Italiaansche componisten.
Richard Wagner's
TannJiauser,
stukken waarbij
tot
de
instrumentale
de
de
in
toe,
ten
in
een voorgevoel
dat de vorm,
om
meeste
het
gevallen
den
hoe
hem
toehoorder
hetgeen volgt
voor
best
zijn
aan
voortreffelijk
duidelijk,
te begrijpen,
en
tot
ook
dat deze
voor te bereiden en
maar geenszins,
Hij
zou beantwoorden,
doel
in de ouvertiue geposeerd
of de thema's,
van het
erkende,
IpMgenia-owv erire had aangewend,

het
de
voor de instrumentale
is
Het werd
tot
evenwel
geven van de ontknooping der handeling.
te
Gluck
dien
staan
de ouverture Leonore
als
ouverture-vorm,
had,
doel
de stemming te brengen
hem
.twee
kwam Wagner
Later
zich.
gebruikelijke
inleiding
den door de oude
in
laatste
bevatten de algemeene idee der handeling,
een dramatisch muziekstuk.
hem
thema,
zijn
welke
zuiver muzikaal oogpunt, niet altijd geschikt
inleiding van
de
zij
dat
overtuiging,
uit een
geschreven
de ontknooping
tot
Der Jliegende ITollauder en
liienzi,
behooren in dezelfde verhouding,
zij
de opera Fidelio
begin
vorm
gebruikten
meesters
werken,
eerste
van ouvertures voorzien,
allen
zijn
tot
in
en dat het
zekere ontwikkeling
doch daarna onmiddellijk aan de handeling moeten
gebracht moeten worden,
aansluiten; dat echter het derde deel, de oplossing, de conclusie, de apotlieose
der
thema
zin
heeft
werken
's,
aan
Vorspiel
afgesloten geheel,
de
van het gelieele werk thuis behoort.
inleidingen
vervangen.
Het
voorspel
van
heeft.
heeft
Alle stukken
zijn,
liet
welke
toe,
worden,
zij
dat
voorafgaan
de
De inhoud van Bie
ouverture voor dat werk
met onmiddelijken overgang
zekere
hoogte
ontwikkeld
een
in een
programma
van Ber Ring des Nibebingen hebben slechts
tot
in
den ouden
en
leiden
's
daarna
debedjven
Meistersinger van Nimiberg

stijl
het eerste tooneel.
Isolde en Parsifal eindelijk zijn de hoofdthema

tot
door het
vormt
ten behoeve van
korte instrumentale inleidingen, die alleen betrekking hebben op
aan
hij
Lohengrin
welks potische beteekenis de componist,
dengene, die met de opera Lohengrin onbekend mocht
omschreven
In dien
van de meeste zijner latere dramatische
De Fransche benaming Ouverture
geschreven.
Duitsche
einde
het
Wagner
geschreven kon
In
Tristan
und
van het werk geposeerd en

in
het
eerste tooneel der
79
over;
handeling
dezer thema's vindt
apotheose
de
men aan
het einde van
geheele werk.
het
nu
Tot
toe
op
in
is
van
inleiding
maar
hebben,
Handel
van
Bach
en
dezen naam aan, en

muziekstuk,
men
men
zijn,
een
tooneelstuk
verband,
in
met
concert
een
v.
b.'
zij
met
dergelijke
ten doel
in zooverre gewijzigd,
Dergelijke
besluit.
geen bepaalde stof gebonden
115 en 124 en Weber's Jubeldien
titel,
Een
oorspronkelijk
ouverture
aan
die
ouvertures Op.
staan blijkens den
zij
daar
(z. dit)
dezen vorm gecomponeerd
ook deze beteekenis
phantasien,
vrije
Beethoven's
zooals
ouverture,
in
In de tijden
Suite
het eerste stuk eener
is
dramatische
drama gevolgd worden.
Concertouvei'tnre,
ook
zijn
de
als
het niet door andere stukken gevolgd,
men
veelal
ouvertures
evenwel overgegaan
is
vorm
behouden voor een
bleef
had, het concert te openen; later

dat
De naam
denzelfden
die
niet door een
duidde
hij
werd
al
noemt
ouverture
sprake geweest van de ouverture als
alleen
muziekstukken,
afzonderlijke
ouverture
artikel
dit
dramatisch muziekstuk.
een
zij
met een
dragen,
Egmoni en
Coriolan,
Kniff
of ander
Siephan, van
Beethoven; Preciosa van Weber; Sommernachtstraum en Ruy Bias,

Mendelssohn; Manfred, Julius Caesar en Die Braut von jVessina,
Schumann;
ouvertuie
geschreven
tafereelen
op
den
delssohn's
indruk
van
glcMiche
een
of
heeft
gemaakt;
hiertoe behooren
o.
Men-
a.
Gade's lm Hochland ; ook wel onder den

ander gedicht, zooals M en delssoh n 's Meerestille und
Ossiati,
agner
's
Faust-
Ei7ie
algemeen
zeer
Tragische
den
door
Ouverture,
titel
enz.
Dat
wordt
met
aangeduid,
zooals
de ontwikkeling der
programma-muziek ook de ouverture onder haar invloed kwam, wordt
programma-muziek breeder
Overdiep
kleedde
(A.
van
leerlingen
er
Caecilia.
Hij
zoo
quart, c
is
B.
violist,
geb.
van Bree.
1820
Hij
te
Heerenveen, was een der beste
vestigde zich te
Amsterdam en
stierf reeds
(Hoogd.:
elk
b.
31 Mei 1852.
UEBERMassic,
Fr.:
Augment,
Lat.:
Superfluum)
met een zoogenaamden halven toon vermeerderd groot

V.
dis een
overmatige secunde, c
fis
inter-
een overmatige
gis een oveiinatige quint, enz.
Overmatig'e Drieklank (Hoogd.: Uebermssiger Dreiklang, Lat.
superflua),
be-
Modulatie.
z.
Overmatig;
val
A.),
J.
in het
uiteengezet.
eenige jaren den post van adjunct-diiecteur aan de maatschappij
Overgang,
noemt men
de
en
Gade's Nachklange an
slechts
Feestouverkire,
artikel
van
is
dien het aanschouwen van natuur-
den indruk,
componist
Soms ook
en vele anderen.
Eindelijk zijn er ook ouvertures, wier inhoud, of liever wier
enz.
stemming,
onder
Fingalshlile
Fahrt,
ouverture,
van Berlioz,
Einr/ Lear,
van
een
uit
twee groote tertsen bestaande drieklank.
Trias
Dit accoord
80
wegens
is
enhannonische beteekeais van groot belang
zijn
vorm waarin
elke verschillende
aanleiding
geeft
een
tot
oplossing
gelijkzwevende
temperatuur
beteekenis
de
een
in
overmatige
accoord
accoorden
van
e,
gis,
echter
c,
zoo
oorspronkelijken
Ital.,
Ital.,
z.
of,
Parijs,
lijke
Hij
waar
kapel
stierf
hij
alleen
liet
Ie
bij
v.
in
het
de overige twee
Des
groote of f kleine terts, de andere
groote of in cis kleine terts.
in
Parijs.
lasson, die
bij
het klavierspel.
de Grieken de zanger van een hooge

geb.
fagottist,
Ook
te
eerste accoord
zich b.
zal
Ouverture.
leeraar aan
werd.
1813
Methode pour
is
vorm en
of wel.
Oxyplionos, Gr., heette
(tienne),
Volgens onze
van andere overmatige drieklanken: het
omkeeringen
zich oplossende in
e,
modulatin, daar
bij
v.
een andere toonsoort.
Overzetten, de vingers over den duim zetten
Ozi
b.
deze drie accoorden hetzelfde, doch hun
verschillend
is
in
zich oplossende in
bis,
Overtura,
Ovvero,
harmonie
voorkomen,
groote terts of van a kleine terts oplossen
zijn
eene van as,
in
klinken
drieklank
van
het kan
Dec.
1753
te
Nimes,
partij.
kwam 1777
te
het conservatoire en eerste fagottist aan de konink-
het
Thtre Feydeau
Behalve
bij
werkte
hij
eenige compositin schreef
1796 mede.
hij
ook een
de lessen op het conservatoire gebruikt werd.
p.
P.,
verkorting
Pa,
ra^ ga^
van Pedaal, Pouce,
da, so,
lo,
lo,
Poco en Pi, p ook

Sauveur (1700)
de door
zijn
do.,
van piano.
voorfjeslagen
solmisatie-leltergrepen, die echter in de praktijk geen ingang hebben gevonden.
Pabst (August),
geb.
1857
Koningsbergen,
te
letzieu
zich
Tage
opera's:
vier
te
talrijke
zijn
Ber
EIberfeld,
muziekdirecteur
koninklijk
Onder
muziekscliool te Riga.
bevinden
30 Mei 1811
werd cantor en organist

en
later
zijn,
Unser Joliann, Die
Castellan von Krakau.,
Pompeji en Die Longoharden; de eerste drie
vo7t
directeur der
compositin, die weinig bekend
zijn
op enkele
tooneelen van Duitschland vertoond, de laatste nog nergens.
(Ga spar o), een
Pacchierotti
laatste
ontving
zijn
muzikale
stem
prachtige
Zijn
reisde
hij
verwierf,
en
opleiding
Oct.
punt van
in
en
componist,
manuscript
Pace (Vin een
hij
later
Le Porpore
verzameling van den abb
Hij
Forli.
dooi--
vestigde zich te
Padua en
1654
geb. 5 Juli
te
San
tin
trionfali di S.
in
te
aan de kathedraal
Hy componeerde twee
verkreeg.
voorhanden
Modena, ontving
en in het contra-
Ignazio.
oratoria
Compositin van
de bibliotheek te Modena en in de
Rome.
zo), componist uit de 16e eeuw, geb. te Assisi, was kapel-
meester aan de kathedraal

die
terug.
te
177078
een groot vermogen
hij
den zang van
La gran Matilda
zijn
aan de kathedraal
In de jaren
Muzio Ercolo d'Otricoli

Giovanni Maria Buononcini, kapelmeester
in
van Modena, wiens plaats
hem
Itali
de
1812.
Paocliioni (Antonio),
onderricht
koorknaap
als
uit
Fabriano in het graafschap Ancona,
werd overal bewonderd.
keerde 1785 naar
29
te
ging vervolgens naar Londen, waar
Itali,
stierf aldaar
der beroemdste Italiaansche zangers
1744
der 18<= eeuw, geb.
helft
le Rieti.
Men
telt
hem onder
de eerste componisten,
kerkmuziek met begeleiding van orgel schreven.
Pace (Pietro), componist

III.
uit
de eerste
helll
der i7e eeuw, was organist

(1
82
;ian
Saula Case
ilt^
n-
iii
19)
(1013
aan
Warschau.
a.
1570
Erizzo
ontving
S tephaans-kerk
hem
kent van
ken
het
Weenen,
en componist, geb. 1
waar hy
tot
worden, en dat
Weenen
Van
wei'd
aan
1692 na
hij
druk verschenen
VIII
Apollinis, FI
1683);
ging
gioothertog
door
variirte
ken
Com
als
Het aanruk-
hem
Sebal dus-kerk
in
naar
in
P.'s
doch dat
compositin
hij
zijn
zijn
Mattheson
werd uitgenoodigd, organist
Van
bleef.
Oxford
te
ter wille
te
ver-
van
z'yn
weinige in
slechts
variirte Chorale (Erfurt,
zum Praeambuliren (Neurenberg, 1693); He.tachordiim

(Neurenberg,
Arien
gezangen
voor
naar
hoforganist
het staken der vijandelijkheden te Stuttgart
van
Johann Paclielbel
komen
Regensburg
Stultgart.
dood, 3 Maart 1706, bleef.
zijn
Lu t her
1699).
Ber
In de boekerij
en
Orgelvirtuos
Tabu-
anderen met koraal-fuga's enz.,
Zangstukken van hem
(1704),
van den
zich het manuscript van een
de verzameling Evang. Rrcliengesang van
in
1675
te
organist aan de
hij
Saksen-Weimar bevindt
van
der
latur-Buch
hij
1690
Musikasehe Sterhens- Gedanken, 4
Chorale
te
hy vicarius van den organist der
zocht werd, zich weder daarheen te begeven,
Neurenbei'g
1653
Sept.
studeei'de te Altdorf en te
organist te Erfurt en
1695
en
1725
fvrente,
de onmiddellijke voorgangers van
tot
waar
verhaalt in z'yn Ehrenplorte, dat P.
te
Amor
Fransche leger op laatstgenoemde stad (1692) deed
vluchten,
familie
een opera: 11 f'mto Esau,
eerste onderricht op het harpsichord en op andere
werd.
werd 1680
geboortestad,
Men
Buxtehude
naar
Eisenach,
van
druk verschenen.
in
componist en sopranist aan de hertogelijke kapel
Schwemmer,
vervolgens
ging
Gotha
stierf
orgelvirtuoos
liet
van H.
jaar.
zijn te
hij
geschreven.
(Johann),
Hij
20
Hij
1608)
Neuienberg, behoorde met
instrumenten
was
Itali,
werken, Caadones, Motetti en Madrigali,
Veneti.
te
Varciano in
te
en later hofkapelmeester te
vertoond, en een dramatische cantate:
Veneti
Paclielbel
rneest allen te Veneti
zijn
bekleedde
betrekking
meeste
M. (1604
d.
voor den doge
en
compositin, grootendeels bestaande
Rome
Zijn
Marcus
Bach.
Zijn
o.
geb.
(Don Antonio),
Pacelli
te
componist,
Laatstgenoemde
4 Mei 1623.
van St.
o r e
het Duitsche coUegie te
(Aspirilio),
Pacelli
1698
druk verschenen
in
kapelmeester
Frankfort
il
meerstemmige motetten en madrigalen,
811
van
opgenomen
zijn
Von Winterfeld;
Krner en Musica
orgelstuk-
Sacra van
ni e r.
Pachymere
(George),
geschiedschrijver,,
muzikaal gebied bekend wegens

manuscript
matische
in
de
bibliotheek
zijn
te
geb.
1242
te
Nicaea,
is
op
verhandeling over de harmonie, die zich in
Parijs bevindt.
Genokichle maakt nog melding van een
Heilbronner's MatheDe
P., getiteld
werk van
quatuor Scientiis mathematlcis, Arithmetica, Musica^ Geomeiria
et
Astronomia,
83
(Antonio Gaelano), geb. 1778 te Napels, onlving zgn muzikale

Conservatori o deUa Pita de' Turchini, vestigde
Pacini
opleiding aan het
zich later als zangmeester te Parijs,
en
vereeniging met
in
riclitte
Blon
langen
tijd
een
Luigi Pacini (1767
van
Op
liaansche tooneelen.
het
eerste
Mattei
onder leiding van
gevoelde
aard,
meer
zich
en van
en
door
voort
met
tijdperk
het
aangetrokken
gunstig
1813
1834
van
Sacerdotessa d' Irminsul (1817),
steden
Itali
vestigde
zich te Viareggio,
hij
harmonie
naar Lucca.'
In
en
contrapunt
het publiek vond, ging
bij
hij
Bellini
dat van
Palermo
te
in
waaronder
de
zijn:
Later
zij
zijn
Medei
zijn
verplaatste
de school
hij
beste opera, Saffo, ver-
ten tooneele, die de Sicili-
een standbeeld voor
Reale.
Villa
voor het
Napels
te
In het jaar
een muziekschool oprichtte, die
een boek over muziekgeschiedenis
hij
ook schreef
een cantate
met afwisselend succes
nelle Gallie (1827).

hij
schreef.
verrukking bracht, dat
in
bedraagt ongeveer 80 stuks

ken,
hij
werk van dien
eerste
Zijn
opera's, die
waar
1840 werd
het jaar
1843 verscheen
anen zoozeer
naast
Ma reus-
kerkmuziek, doch
in
Cesare in Egitto (1822), L" ultimo giorno
spoedig in bloei toenam, en voor welke
toond, en
studin in de
Zijn
vertoond werden; de meest bekende
Pompei en Niohe (1825) en Gli Arabi
over
hij
studin voort
Veneti ten tooneele. Aangemoe-
te
werk
minder dan 42
niet
La
en
Rome, waar
zijn
het componeeren van dramatische muziek en vervaardigde in het
verschillende
1834
te
kapelmeester aan de St.
de opera.
tot
onthaal, dat dit
in
di
hij
Bologna
Thomas Marchesi.
Anetta e Lucindo, verscheen 1813
digd
kwam
zette te
Furlanetto,
bij
was de
Gatania,
te
buffo-zanger aan verschillende Ita-
P.'s eerste compositin bestonden
Veneti.
te
hij
ontving,
1796
Febr.
IVl
1837),
zeer jeugdigen leeftijd
muziekonderricht
compositie voltooide
kerk
ook een muziekhandel, die
li'ij
bloeide.
Paciui (Giovanni), componist, geb.

zoon
tijdschrift, f,^ ^roj^Jarfoar getiteld,
Later opende
hetwelk zangstukken bevatte.
op,
voerde een paar kleine opera's ten tooneele
di n
Het
hem
geheele
oprichtten
opera's
getal
ongeveer 70 andere muziekstuk-
hij
Dan te-feest.
Hij
stierf
1867
6 Dec.
te Pescia.
Paciotti (Pietro Paolo), kapelmeester
Alex. Gordoni
Bij
Pacolini (Giovanni),
Bbrgotano
in
Tabulatura
het
tribus
PadOTane
uil
of
luitenist,
hertogdom
tesfudinihus
uitgave van dit werk
te
aldaar zijn Missen van
is
in
leefde in de 16 eeuw.
druk verschenen.
geb. in de tweede helft der 16e
Parma, gaf stukken voor drie

(Milaan,
1587),
1591 bg Phalesius
Padnane,
Rome,
hem
een
danswijze
te
in
in
het
licht.
eeuw
te
getiteld
luiten,
Een
andere
Antwerpen verschenen.
driekwarts-maat, afkomstig
Padua.
Paean
{tlauh.
/7arw>),
Gr.,
lof-
en zegezang,
inzonderheid
ter eere
G*
van
84
A poll
werd
Homerus
Bij
o.
naam ook aan
zijn
Apollo
aan
namelijk
de
der Olympische goden; later
arts
ook aan het gezang ter eere van
dientengevolge
en
Apollo's overwinning
Paean
is
andere, van lijden bevrijdende goden gegeven, voor-
Python.
op de draak
Faer (Ferdinando),
componist,
geb.
Juni 1771
Op
twintigjarigen
aldaar
ijverig
maar
succes,
name Ghi zetti.
maakten toch
naam
vele
vermelding
van
verdient.
In
dell'
amore
men
1806
kwam 1807 te
Spontini
van
volge
in
een
inkomen
voor de Italiaansche
hij
il
Sottereaneo
naar
uitstapjes
(1796)
te
Dresden
Weenen
en naar
kapelmeester
hij
hij
Riccardi,
componeerde er Sargino,
ossia l Alievo
Fidelio heeft vereeuwigd.
zijn
Paer
volgde
Napoleon,
keizer
was van
alleen behield
van
den
twaalfduizend
in dienst.
Thatre Itali n,
verloor
Hij volgde
doch tenge-
een groot gedeelte van
hij
van koninklijk kamercomponist met
titel
fi'ank.
die te Dresden zijn
naar Warschau en Posen,
den keizer
bij
1814
van
hij
talent,
zijn
op als directeur van het
gebeurtenissen
de
inkomen;
Hij
Parijs als kapelmeester
1812
zijn
werd
paar
een
1806.
tot
Achille gehoord had en verrukt
en
1801
het jaar
Beethoven
jaar
het
componeerde
evenveel
allen
vrouw, de zangeres
zijn
ter stede
niet
buiten Itali, en
zelfs
en Eleonora, ossia V Amore conjugale (1894), hetzelfde
(1803)
onderwerp dat
bekend,
welke vooral Gamilla, ossia
wanneer
mederekent,
niet
Daar
komen.
te
werken,
aldaar,
bleef
Itali
In
zija
Veneti en legde zich
te
opera's hadden
Zijn
zij
Weenen
Opera
en
kapelmeester
hij
1797 een uitnoodiging om met
ontving
naar
werd
leeftijd
op de compositie toe.
Parma, ontving
te
onderricht van een violist der hertogelijke kapel aldaar, met
Hij
werd 1816 zangmeester van de
hertogin de Berry en vervolgens muziekdirecteur van den hertog van Orleans.
herkreeg
Later
1819
gegaan,
hij
zijn
ken, wilde
jaren
om
toezien,
Paer
weder
gingen, de buiten
zijn
getiteld
was
hij
hij,
directeur van de Italiaan-
onder
hem
wilde staan,
nochtans weder moest intrek-
zijn
ontslag.
Far,
Toen Rossini nog
directeur gekozen,
tot
directeur
M.
te niet
hoe de zaak achteruit ging, en de toeschouwers
werd
1827
betrekking van koninklijk componist niet verliezen. Hij bleef drie
lijdelijk
scliuldeischers plaats maakten.
de
alan
Rossini, wiens roem
1823
die als orkest-directeur niet
ontslag in, welk verzoek
voor
zond
het huis des konings weder voortgezet werd.
een geduchten concurrent in
Paer,
verzoek
hij zijn
lang
van directeur der Italiaansche Opera, toen
trachtte te verkleinen, en die
sche Opera werd.
diende
post
van
kosten
op
vergeefs,
te
zijn
welke 1818 onder directie van mevr. Ga
Spoedig verkreeg
doch
ook
hij
die onderneming,
en daar
hij,
juist bijtijds
ondanks
zijn
aftrad,
beste po-
schuld vervallen zaak niet aanstonds kon doen herleven,
der
Schoone Kunsten,
Paer
beantwoordde
ex-directeur
De LaRochefoucauld, hem
dien maatregel
du thdtre Italien, a
met een brochure,
M. M.
les
dilettanti.
85
hem
Het volgend jaar werd
Ca tel
hij
van
lidder
tot
hij
een
jaar
Hij
stierf
ais
benoemde Louis Philippe hem
later
3 Mei 1839. Behalve
der
iVijzon-
de beste
tot
comique behoort, en die nog heden dikwijls ver-
opra
Een
wordt.
genoemde werken, verdient
reeds
zijn
en
directeur zijner kapel.
tot
opera Le Maifre de Chapelle (1882), die
zijn
voortbrengselen
toond
1831 verving
der muzikale afdeeling van de Academie der Kunsten,
lid
vermelding
dere
het geleden onrecht eenigszins vergoed, doordien
Legioen van Eer benoemd werd. In
het
volledige
van P.'s compositin vindt rnen
lijst
bij
Ftis
[Biogr. et Bibl. univ.).
(Hermann),
Paetzold
Neudorf
had,
in
ningsbergen, later ook directeur der zangvereeniging aldaar.

gedirigeerde
Aug. 182-4
15
geb.
te
verschillende andere betrekkingen bekleed
de slotkapel en muziekdirecteur aan het weeshuis te Ko-
aan
organist
hij
componist,
en
organist
werd, nadat
Silezi,
EUas,
van
uitvoering
een beroerte doodelijk getrofen.
1861, werd
Febr.
een door
Bij
hem
plotseling door
h'y
compositin bestaan in vokale muziek en
Zijn
stukken voor orgel.
(Giuseppe Antonio),
Paânelli
koning
van
aansch
operagezelschap
Spanje,
symphonien
Pag;anilli
werd
Hij
grooten
hem
daarin
hem
meer
het
verrukking,
leeren, en
le
te
Zijn
lessen en
hem
Op
zijn
gaf
bij
Giacomo Costa,
hem
door
welk
hij
in
den
tijd
Vader
hem
en
zoon
Op
levolutie.
begaven
zich
Alexander Rolla
Rolla op
de
tafel
aan
van zes maanden
gelegenheid,
zich
Loren
in
zo-kerk
het publiek
voordracht van varialin op de Carmagnole,
raad van eenige vrienden
een beroemd meester
bij
violist
orkestdirec-
die destijds elf jaren telde, bracht
zijn
daaiop
zien
zijn
naar
woonde. Terwijl
woning wachtten, had Nicolo op de

van
zag,
zesde jaar
zijn
Giovanni Servetto,
bij
Costa
bekende volkslied der Fransche
concert
kramer was,
Toen hg
veischafte iiem het eerst de
virtuoos,
vooral
groote vioolvirtuoos
van
de grootste.
niet
vader, die
te onderwijzen.
leeftijd
Genua, en veivolgens
besloot zijn vader nu,

voortzetten.
te
leeds zooveel van het vioolspel, dat zijn vader niet in staat
De jonge
Genua.
in
gedeeltelijk
zijn
het openbaar te laten hooren, namelijk op een concert in de

te
Itaii-
zoon voor de muziek aan den dag legde, besloot
tur aldaar, in de leer deed.

dertig
Genua geboren.
te
op jeugdigen
reeds
den schouwburg
ongeveer
Deze werken
zonder talent de mandoline en de viool.

zijn
een
bij
opera's, oratoria, cantates,
verschenen.
1784
aanleg
Nicolo
kende
was,
1756)
Febr.
niet
een
heeft
Hij
(Nicolo), een der grootste vioolvirtuozen, zoo
18
bespeelde
Augsburg.
te
kamermuziek van den
der
directeur
Padua, was 1733 accompagnateur
te
kamermuziek geschreven.
en
Augsburg (1736
geb.
liggen,
het
tafel
vioolstudin le lalen
Parma,
zij
in
waar de
de voorkamer
een viool en het laatste
instiument opgenomen en het
86
stuk
hem nog
anderen
De
geweest.
aangetoond,
is
dienst van den hertog van
twee jaren onderricht
eerste vioolstudin, waarin
hij
zijn
hij
zelf
lang moest werken, eer
hem soms
streek gelukte
Tot
tig
1798 had
eerst,
tini-feest
naar huis
niet
onderhoud
in
oud, doch
virtuositeit
niet
zijn
van
listen
hij
verhalen
Hetzelfde geldt van

denêdeeld bericht,
name dame,
ruw en hardvoch-
vader, die een
Itali te
eens op het
hij
bijval
zou
die op
in
zijn
doorreizen en met het geven
was toen
Hij
groot, dat
slechts vijftien jaar
hem
Paganini
waren
kende geen palen.
Zeker
verliefd was,
tot
1804 op
het kasteel eener voor-
doorgebracht en met grooten
bestudeerd hebben. Zijn biograaf
die liefdesgeschiedenis niets,
het,
is
dat
Ftis me-
Toscane. Volgens een door
in
maar vermeldt
hij
gedurende dien
tijd
met
ijver
de
Cones-
alleen,
Genua woonde, waar
te
het vioolspel ijverig voortzette en ook de guitaar
in
bespelen.
vio-
hartstochten
zijn
de meeste gevallen niet te zeggen.
verblijf
genoemde jaren afgezonderd
in
met de beste
zich
hij
Ongelukkigerwijze
daar van 1801
hij
Mar-
behaald had, besloot
omloop; wat daarin waarheid en wat verdichtsel
in
is
tabile echter weet van
leerde
maar
haar lievelirigsinstrument,
studin
of twaalf
zelven niet zelden in verlegenheid. Dienaangaande
zich
moet genoemd worden,
guitaar,
Een
had.
te voorzien.
meten.
is
uur gestudeerd
zijn
was reeds zoo
kon
de leer
eigen compositin kon spelen.

tien
liij
groot, en vooral zijn hartstocht voor het spel
bracht
van
lal
zijn
tijd
zijn
minder
Daardoor
zijn
nadat
keeren,
te
van concerten
in
aan, die destijds in
Te Genua teruggekeerd, schreef
Lucca gespeeld en bijzonder grooten
te
hebben; doch
zoovele moeilijkheden opeenhoopte, dat
zijn
onder toezicht van
hij
verklaarde
Schot tky,
den jongen virtuoos gedurende
die
gaf.
hij
hij
te
kende geen
hij
Rolla
tvel bij
was, gestaan. Dit leven verdroot hm. Toen
man
hij,
Parma was, en
de compositie
in
wilde weten,
lag,
beweert gehooi'd
zelven
Paganini
dat
hem ook den componist Paer
beval
violist
bed
te
Zijn verbazing
leeren; zoo altlians verhaalt
iets te
Paganini
van
verhaal
het
door
nog
die
hoorde spelen.
hij
dat het een kleine knaap was, en
vernam,
hij
staat te zijn,
niet in
die
was, dien
violist
toen
grenzen,
Rol la,
vista voorgedragen.
prima
wie de groote
hij
dat
zijn
virtuositeit
geen kunstreizen
maakte, maar wel een reeks compositin, waaronder 12 sonates voor guitaar
en viool en drie quartetten voor viool,
Eerst
Lucca,
waar
werd,
die
1805 begaf
van
weder buitengewonen
hij
Elisa Bacciochi,
prinses
van
najaar
het
in
hem
alt,
hij
guitaar en violoncel vervaardigde.

zich
bijval
zuster
van keizer
haar bijzondere gunst schonk en
het gebied zijner kunst aanspoorde. Het
gen
op
zyn
algemeen
In het jaar
bewonderd
1808
verliet
spel
hij
op
de
weder op
verwierf en
G-snaar
hem
en wel naar
reis,
tot
kamervirtuoos
Napoleon, benoemd
tot
was daar
nieuwe ontdekkinter stede, dat hij
voor het eerst
liet
hooren.
Lucca en bereisde gedurende de volgende negen-
87
en
stout
verschillende steden van Itali.
de
jaren
tien
naam
fabelachtigste verhalen aan zyn
van
vlaag
jaloezie
De een beweerde,
in
hij
medeminnaar was geweest;
een moordenaar moest

de gevangenis
verblijf in
zijn
dat
een
hem
vrij
en dat
zijn,
verschaft
vioolspel tot een zoo verbazende hoogte
zijn
deze dwaze geruchten duurden voort, totdat een in zeer
Al
ontwikkelen.
te
termen
categorische
welken
tijd,
gemaakt door
ten nutte had
had,
men de
wondeibaarlijks, dat
van haar darmen vioolsnaren ge-
slachtoffer een
hij
was zoo ongehoord
Zijn spel
iets
verbond.
het er voor, dat
den ledigen
zich
hij
men
hield
zoo
geliefde gedood en
zijn
maakt had; de ander, dat het

algemeen
had
optreden
geheele
zijn
geschreven
brief
van
den
opgenomen
virtuoos,
in
de
Revue Musicale van Ftis, er een einde aan maakte.
Te Milaan, waar Paganini

was
dertig concerten gaf,
maakte
Rome wekte
heeft.
Te
het
is
niet onwaarschijnlijk,
nen
te
1813
in het jaar
minder dan
dat deze
begeven. Te Milaan leerde
hij
hem
prins
Metternich
1816 den Franschen

o.
In
dit stuk
in
de
echter
solo's
om
improviseerde
en
phantasie
nauwkeurig aan mijn
hield ik mij
samengingen;
Laf o nt kenKreutzer
Paganini het volviolist
partij,
zoo te zeggen een nieuw stuk
begeleiding, hetgeen mijnen partner niet scheen te behagen.
wat
misschien
mij
zoolang de twee
den vry en. teugel aan mijn
ik
liet
de orkest-
bij
Laf on
schoonheid van toon betreft, maar de
de
en
Wee-
een duet van
a.
voordroegen. Aangaande dezen virtuozenwedstrijd bericht
violen
op,
heeft aangespoord, zich naar
nen en gaf met hem een concert, waarop zy
gende
zeven en
die steeds tot zijn beste vrienden behoord
de bewondering van
hij
niet
succes nog veel grooter dan elders. Te Bologna
Rossini,
kennis met
hij
zijn
overtrof
bijval
van het
publiek bewees mij, dat ik in den strijd volstrekt niet overwonnen was." Een
dergelyken
wedstrijd
Paganini 1817
hield
te
Piacenza met
Lip in ski
(z.
dezen.)
de groote virtuoos zich in de jaren 1817
Nadat
liaansche
begon
was,
heid,
had
overal
28
in vele
andere Ita-
met groeten jubel ontvangen
een plan ten uitvoer te brengen, dat de staat zijner gezond-
hij
1828
zich
hem ook
in
die,
welke
den
invloed
was geweest, hem
de
in
eerste plaats naar
tot
nu toe
vergund
niet
vadeiland bewezen mocht hebben,
hem
in
eener
als
men droeg
koetsiers
zij
geleek nog niets naar
Oostenrijks hoofdstad werd gebracht.
toovermacht
hij
met
streghe (de heksen) speelde.
de
Weenen. Hoe groote hulde men
zijn
phisto-gezicht,
nini,
en
verwezenlijken. Hij wilde zich ook in het buileidand laten hooien en
te
kokers,
hooren
laten
nooit bijzonder gunstig
die
begaf
had
steden
de
Men was
den aanblik van dien
bij
hem
eigen
als
man met
kracht de beroemde variatin Le
Zijn portret verscheen
op snuildoczeu en sigaren-
kapsels, hoeden, schoenen en handschoenen a la
spraken
niet
onder
dal Me-
Paga-
meer van sFnfguldenscheine", maar van
88
Weener
de
een
daar
Pagiuiininerln",
en
hymnen
netten, akrosticha en
Weenen
Van
Beilijn,
hem
sciiaileloos
uit.
naar Praag, waar
zich
hij
minder gelukkig was;
liy
onveischilligheid der Bohemers, die
de
voor
Spohr, Baillot
kwam Paganini
1831
van
voorjaar
het
In
begaf
het degelijke, rustige spel van
in
afgod van het publiek werd.
ook
waar
jaren
doch
bestemd,
in
gekomen, had
te Parijs
casino,
zijn
hij
woord
niet
was toen
Hij
later zou
zoozeer, dat
stand
aangetast
hij
van
Sacramenten toe
einde
zoo
nabij
testament
blijkt,
niet
terug,
hem
in
venden
werd
te
hij
dat
hij
later
Paganini's
doch
Zie
die
hij
zyn
gezondheid had
stelde
hem
in het
som van 50,000

hij
frank.
eenige jaren
zijn toe-
De
had.
lijkkist
Franca
zoon
A chili es
Gajona
zijn
hij
dood had
de laatste
die niet geloofde,
dat zijn
Uit de woorden van
zijn
weigerde de Roomsche geestelijkheid,
omdat
hij
de sacramenten der ster-
bleef in het hospitaal
oveigebracht
eerst
te
zijn
te
Nizza staan en
1844
gelukte
het
en eenigen vrienden van den groeten virtuoos,
laten
aangaande het spel van
hem
hem genezing aan:
hem gezonden om hem
niet ontvangen.
laten begiaven,
te
Villa
van
waarvoor
Een week vr
van den bisschop van Parma het verlof te verkrijgen
Biographien
een geloovig katholiek was. Maar de priester keeide
naar
kerk van Villa
voeren
meende, onverdiende vonnis deed
Paganini,
Paganini's dood
gewijde aarde
afgewezen
tot
priestei'
dienen,
wilde
was,
na
en
een
Nizza
bisschop
II.
Itali
een zuidelijke lucht moest gaan inademen; maar noch
hij
de
om
Parma
te
den winter van 1S38 verergerde
In
laatstgenoemde stad, 27 Mei 1840.
in
een proces
door de keelziekte, waaraan
het klimaat van Marseille, noch dat van Nizza bracht

sliei'f
1834 naar
staat zijner
uitbetaling eener
tot
Het harde en, naar

gezondheid.
zijn
de
ook
bereisde dientenge-
de omstreken van
De rechtbank
gestand kunnen doen.
overlijden.
geen goed aan
een kontrakt
hij
Hij
een speelbank ontaard,
later in
werd veroordeeld
reeds
hij
oorspronkelijk voor muziekuitvoe-
medewerking had toegezegd; wegens den slechten
ongelijk, en hij
t.
hij
Villa Gajona geheeten.
weder
later
tegen de ondernemers van een
ringen
maken.
te
meer grondbezittingen,
onder
hij,
een buitengoed aankocht,
Twee
hem
kunstreis met
Nederland, Belgi en Frankrijk en keerde
Engeland,
volge
zeer veel geld verdiende, doch
som een
waar
meer nieuwsgierigheid dan
waar
verwekte. Met een Engelschen spekulant sloot
tegen zekere
Laf on
den loop van hetzelfde jaar bezocht
In
geestdrift
hij
meer behagen
en
te Parijs,
Engeland,
terug,
gulden kostte,
vijf
Munchen, Frankfort en andere steden van Duitschiand stelden
doch
sciiepten
entive-kaart voor zijn concert
gelegenlieidsdichteis goten te zijner eere een stroom van so-
om
het
lijk bij
de dorps-
begraven.
Paganini
het artikel Viool en Vioolspel.
geschreven door
Schottky, Ftis, Gonesta-
89
Harry, Nigsfli
bile,
Een
a.
e.
Pag'e (Joiin), zanger, was 1790

verbonden.
sor
het
In
uitvoerige
Ivapel meesier
gegeven door den Franliforter
95
1800
jaar
Harmony,
is
(Mainz, Schott, 1831).
Earmonia Saora
titel
i7e en 18e eeuw
16e,
in het
by various composers
licht;
en Festive
madrigalen, elegien en glee's van verschillende
verzameling
een
onder den
hij
Hymns
(1804) ook een CoUecHon of
u h
aan de St. George-iiapel te Wind-
gaf
een bundel Anthems van meesters uit de

later
beschrijving van zijn spel
Ka r G
componisten. Hij stierf 1812.
(Andr Nol),
Pag-in
beste
tu els
Te
werd
en
hooi'en
die
te Berlijn,
muziek
spiri-
Sic Sotiates pour violon el basse.
Florentijnsch componist,
Nnma
was omstreeks
den staat Maine
keerde 1861 naar
en
zijn
te
studeerde eenige jaren
Hij
vaderland terug, waar
Onder
druk verschenen.
1839
componist, geb. 9 Jan.
Noord-Amerika.
in
Zijn
Caligula delirante
zijn:
Pompilio (1674').
organist
aan de universiteit van Harvard.
in
zijn
was een der
Concerts
de
eeuw kapelmeester van den groothertog van Toskane.
Knowles),
(John
in
druk
in
Veneti met bijval vertoond werden,
te
te Parijs,
in
muziekmeester van den hertog van Clerniont.
later
(1672), Lisitnacco (1673) en
Portland
1721
geb.
zich o. a.
liet
(Giovanni Maria),
het midden der 17i:
Paine
Hij
1749 van hem
Parijs verschenen
Pagliardi
opera's,
vioolvirtuoos,
van Tartini.
leerlingen
leeraar
hij
werd
in
de
Ongeveer deitig werken van hem
ongedrukte werken bevinden zich vele
zijn
stukken voor orkest, die in de voornaamste steden van Amerika ten gehoore
Een
gebracht.
zijn
Mis
van
uitgevoerd, zijn oratorium
Paisible,
hem werd 1867

1873
Saint Peter
leefde in de laatste
fluitvirtuoos,
Domkoor
door het
te
te Berlijn
Portland, later ook te Boston.
der 17" en
helft
in
het begin
der 18e eeuw te Londen. Behalve ouveitures vooi' vele tooneelstukken schreef
ook een werk, getiteld: Miisie performed bef ore her Majesty and ihe neio
hij
King
Duetten
Spain.
of
(1693
96),
voor
fluit
verschenen
en andere stukken voor
sonates
den Thesaurus Musicus
in
fluit
werden
te
Amsterdam
in
druk gegeven.
(Giovanni),
Paisiello
door
zijn
jeugdigen
vader
hem,
kunst
liet
eerste
lessen
dien
der
geven. Nadat
te
werd
componist,
geb.
rechtsgeleerdheid
Mei 1741
te Tarente,
werd
bestemd, doch toonde reeds op

bezitten,
te
dat zijn
Guarducci, qnderriclit in die

hij van den priester Cario Resta of Presta de
had, kwam hij op het Gonservatorio di San
welke school Durante destijds directeur was. Onder
raad van den kapelmeester
op
meester
leeftijd
de
een zoo groolen aanleg voor de muziek
leeftijd
vader
Onofrio
voor
ontvangen
Napels, van
maakte
hij
kweekelingen
Paisiello
maestrino
van
het
snelle
vorderingen,
primario,
conservatorium.
d.
en op achltienjarigen
w.
Gedurende
z.
eersten
zijn
leertijd
repetitor
had
hij
90
van kerkmuziekstukken gecomponeerd, en wol met zoo goed gevolg,
tal
men
de gunstigste verwachtingen van
jaar
1763 door de
poneerd
bekend,
en
werd
naam ook
zijn
Marsigli
komen werken.
te
nam
Hij
mondo
11
onder luiden
rovescio,
breidde
zich
nu over geheel
opera
van
hem
's
Rome
voor
zijn
La
maar
van
ondernemen.
koos
van 1776 met

een
jaargeld
groot
jaar
acht
voor
hij
op
Christo
keizer
hij,
Piccini
en toen
koning
Weenen
hij
Rome La
te
hij
en
hij
die
begaf
zomer
Katharina
hij
daar ter stede
hij
Nadat
zich naar "Warschau,
hij
het oratorium
Van daar ging
dis-
naar Petersburg
zich in den
van keizerin
vele werken,
had gewoond,
Poniatowsky
zette.
in
een buitenlandsche reis te
waarheen
stad,
Onder de
ontving.
Nadat
's.
naar
Londen,
naar
laatstgenoemde
Petersburg
muziek
La pamone
naar Weenen,
waar
di
Gesu
hij
voor
II twaalf symphonien en de opera II re Teodoro coxivôneevAe,
Jozef
kwam
en
te
naam
zijn
concurrent,
behoort // Barbiere di Siviglia, een zijner compositin.
componeerde,
waar
opera
besloot
echtgenoote begaf, en waar
zijn
Piccini een
in
doch werkte ook voor de tooneelen
Napels,
te
Italiaansche
werd
Hij
Hij
hij
muzi'ek luide toegejuicht,
zijn
Bario had laten vertoonen,
di
geroepen.
hij
andere
verscheiden
fatta
een zeer gunstig onthaal
zij
was Paisiello de voornaamste opera-componist
voorloopig
bleef
Hij
Itali.
Te Modena, Parma en Veneti werden
Itali.
Te Napels vond
werd ook daar
toch
Frankrijk vertrok,
naar
pupilla
roem ver-
Zijn
geschreven opera II Marohese di Tulipano maakte
buiten Itali beroemd.
zelfs
ten gehoore.
bijval
en overal vonden
vertoond,
om
die uitnoo-
diging aan en bracht te Bologna kort na elkander twee opera's:
en
buiten
van de stad Bologna een uitnoodiging,
ontving
hij
schouwburg
den
voor
gehoore was gebracht,
ten
dat
toen in het
hem gecom-
leerlingen van het conservatorium een door
Intermezzo
Napels
En
talent koesterde.
zijn
1785
weder
Filosofi immaginari had
vaderland
zijn
in
men
te
Rome
Zijn
terug.
Barbiere
en
zijn
zeer koel ontvangen, en de componist

hij Rome
Ferdinand IV hem
gevoelde zich door deze ongunstige ontvangst zoozeer beleedigd, dat
weder
en zich te Napels vestigde, waar koning
verliet
kapelmeester benoemde.
tot
en schreef gedurende dien
Nina
Fiera,
la
Pazza
bleef dertien jaren
Hij
tijd
vele
Amore
bij
en
La
dezen vorst in dienst
van welke
nieuwe werken,
Molinara
bijzondere
Zingari in
vermelding
verdienen.
Toen 1797 Buonaparte,

een
Napels,
grafenis
prijsvraag
van
boven die van

pels
maar
(1799)
bij
gelegenheid van den inval der Franschenin
uitgeschreven had voor een treurmuziek voor de be-
Hoche, werd
Cherubini verkozen.
generaal
werd
Paisiello
tot
de muziek van
Bij
Paisiello
door
hem
het uitroepen der republiek te Na-
directeur der nationale muziek benoemd,
nog hetzelfde jaar werd koning
Ferdinand
in
zijn
waardigheid her-
91
en onttrok zijn gunst aan een componist, die een opdracht der revolutie
steld
had aangenomen. Die ongenade duurde twee jaren
Paisiello
weder
eindelijk
Frankrljks
consul,
eerste
hem Paisiello
begaf
componist
Cheiubini,
tementen en een hofkoets
veel moeite verkreeg
voor korten
want
tijd,
naar
verzocht den koning van Napels
werd toegestaan, en de
Dit verzoek
staan.
te
af
1802
zich
met
slechts
het talent van den componist op hoogen prijs
die
en een afkeer had van
stelde
formeel,
doch
post,
zijn
Parijs,
waar
gemeubeleerde apar-
rijk
hij
hem
beschikking vond, en waar
te zijner
als kapel-
meester der Tuiierien een jaargeld van 12.000 trank en meer dan 18.000
voor
en
reis-
verblijf
zijn
werd toegekend. De werken,
verblijfkosten
te
die
bestonden hoofdzakelijk in kerkmuziek, waar-
Parijs schreef,
Napoleon
onder een Mis voor de kroning van
en
tot
van
president
tot
vragen en naar
met welwillend-
Joseph
in
al
een gratificatie van 4000
legenheid van zijn huwelyk. Toen
terugkeeiden,
bons
schonk
een ridderorde, benoemde
zyn betrekkingen, en
fr.
Napels en
te
opvolger,
hand-
Napoleon
zond
voor een gewijde compositie ter ge-
Murat
Paisiello
viel
hem
Murat, Joseph 's
conservatorium.
het
den Napelschen
van kunsten en wetenschappen
haafde den bejaarden componist
hem 1808
zijn
de betrekking van directeur der koninklijke kapel
hij
Maatschappij
der
lid
den slechten
ontslag te
Koning
kamermuziek.
en
hem
toeft
kwam, verkreeg
troon
bij
Ferdinand werd hij

1806 Joseph Buonaparte op
besluiten,
Door koning
te keeren.
ontvangen,
heid
hem
gezondheid, deed
zijner
Napels terug
Proser-
(1804). Zijn opera
p i n e had weinig of geen succes, en deze nederlaag, gevoegd

staat
fr.
gedurende
hij
Napels moest verlaten en de Bour-
ongenade:
in
verloor bijna al
hij
zijn
posten en behield niets dan een karige bezoldiging als directeur der koninklijke
kapel.
Het
94
Hy
waren.
Romeinen
libretto
werken van Paisiello

geschreven,
opera's
geliefd
Zijn
namen
getal
zeer groot; volgens
Ftis
heeft
doch
in zijn
tijd
dat
zij
Siviga gold
voor
z kwalijk, dat
bij
zijn,
hij
zijn
meesterstuk, en de
gewaagd had
uitfloten.
(Jacob),
werken op 51 geschat.
organist
Ein schn ntz
hermhten
te
Augsburg,
itnd gebreuohlich
Componisten
aldaar geb. omstreeks 1650, gaf
veteribus
ei
beste
Orgel-TabulaturbiicJi,
Motetten
mit
in het licht,
darinncn ellich der
12, 8, 7, 6, 5 und 4 Stimmen
Selectae, ariejiciosae et eleganter Fugae, partim
reoentioribiis
Musici coUectae, partim compositae a Jacobo
auserlesen (Augsbui'g,
ex
lietzelfde
de eerste voorstelling het werk van den
verzamelingen coinposilin van zichzelven en van groote meesters

als:
hij
zeer
keikmuziekstukken van Paisiello wordt door Ftis op 103,
dat zijner instrumentale
Pai.\
di
Rossini
coraponeeren,
te
is
thans allen vergeten
die
Barhiere
het
Zwaan van Pesaro

Het
Napels 5 Juni 1861.
stierf te
getal
1583)
92
Faix (Lauingen, 1587); voorts eenige Missen, een Thesaiints moieitorum, hevaltende 22 motetten, en een Fugenhuch mit Noten undBuckstahen nach der
Tonarten (Lauingen, 1588).
'12
Ordnung der
mi Ie),
Paladilhe (E
aan
opleiding
zijn
de
Nadat
hij
Parijs
terug,
waar
G o pp e's
maakte.
met
verscheen
later
1878 werd
en
eenigen
La Mandolinata
^2o?' ^/?icaiB, tekst van
7/'
hij
grooten
opgang
ter compositie
gegeven
Op^ra Comique
de
in
opera Suzanne, mede in de
zijn
had doorgebracht, keerde
Le Passant werd hem
1872
opera
zijn
in Itali
tijd
romance
zijn
libretto
muziek
zijn
1860 den Prix
conservatoire te Parijs en behaalde
Rome.
naar
en
componist, geb. 3 Juni 1844 te Montpellier, ontving
het
vertoond.
Drie jaren
Legouv,
ten tooneele,
Opra Comique,
gegeven.
melodie La Mandolinata heeft een Europeesche vermaardheid verkregen.
Zijn
(Francesco Antonio
Faladini
Giovanni Paulo),
en
luitspelers uit
de 16e eeuw, woonden te Lyon.
Paladini (Giuseppe), kapelmeester
in
Roma
tweede
was
helft
(Benede tto),
der
Palestrina
86
den
(Giovanni P
is
beweren,
dat
Wanneer
is.
1594
in
De
1514
omstreeks
van Mantua.
te
in
de
1616
Vele compositin van
Veneti;
Ftis
leefde
het jaar
in
bestaan grooten-
zij
geeft een uitvoerige
lijst
zoo niet de
een der grootste,
da),
dat
alleen,
Nadat
geboorteplaats
werd
zijn
leerjaren
teruggekeerd
hij
1544
te
door
naam
Palestrina,
in hel Latijn:
datum
of
van
zijn
vader had den
zijn
het oude Praeneste,

zelf schreef
hij
hij
geboorte
hij
tachtig
te
die daar ter stede een
is,
dei'
St.
dan zou
schijnt
en een leerling
muziekschool had
hij
weder naar
want volgens oude documenten
het Kapittel
1529
zijner jeugd is niets
Rome kwam
ten einde waren,

zijn,
of
jaren gestorven en dus
Van de jaren
1540
onbekend;
is
1528
van een oud portret van hem,
opschrift
zijn.
op
Joannes Petrus
anderen dat
1515,
ongeveer
Claude Goudimel,
van
was
vertrek der pauselijke kapel, juist
van
1515 geboren
of
Men weet
het
echter
ouderdom
den
zijn
1514
hij
dat zich m.oet bevinden in een
trina,
Nog
algemeen bekend geworden;
hij
Aloysius Praenestinus.
opgericht.
er1u
van vele zijner werken
titel
werd
1743
Santo Paolo
univ.
Bill.
geboorteplaats
Zijn
onder dezen naam
bekend.
Cremona,
te
familienaam was Pierluigi, en
Zijn
Sant.
sommigen
hij
hertog
nieuwen druk
in
Biogr. et
zijn
Kerkmuziek).
voornaam
geboren
1728
der kerkcomponisten en hoofd der zoogenaamde Romeinsche school
grootste,
en
geb.
madrigalen en in cantiones sacrae,
in
dezer werken in
den
van
kapelmeester
hij
componist,
en in het begin der 17e eeuw.
16''
hem verschenen 1570

deels
Il
en 11 Satito Sebastiano.
Palavicino
(z.
Milaan, bracht aldaar
te
oratoria ten gehoore, van welke nog twee bekend zijn
zijn
te
zijn
Pales-
Agapitus-keik ald:iar voor
93
aangesteld
leven
zijn
De
toenmalige
jaar
zes
Julius
later
kunstenaar
van
Rome
naar
jaar
eerste
het
In
hem 1551
en benoemde
Monte, werd
onder den naam van
stoel
regeering riep
pauselijke
zijner
den kerkzang.
in
del
kardinaal
Palestrina,
paus verkozen en beklom den
tot
III.
zanger en onderwijzer
organist,
als
bisschop
als
hij
den
Rubino
opvolger van
van het Vaticaan. Palestrina was de eerste, die den

Magister CapeUae verkreeg; zijn voorgangers waren getiteld
Magister Puerorum, Magister Musicae en Magister Chori. Als
zangonderwyzer van de knapen der Capella Giulia had hij vrije woning
kapelmeester
tot
van
titel
gymnasium
het
in
Het
duurde
dier kapel.
de dank!)are toonkunstenaar bood
of
lang,
niet
De algemeene
compositin, een boek met Missen.
werk ten
eerste
Pierluigi
moesten leven
zij
die
een
hij
maar de
Palestrina
beval, dat
Palestrina
ziekte en
uit
een
plaats
Julius voor
strenge
uiterst
zijn,
Paulus
en
IV,
een geweldige slag;
maanden lang aan

aan
hij
en nog twee andere gehuwde zangers
de Kapel verwijderd moesten worden. Dat was
gevoelig hart
's
bleef twee
mernis daarenboven, hoe
zijn
Kapittel
aanbieden
van
nieuwe waardigheid
pauselijk zangei'.
deze
Ruim
pelmeester aan de
hij
vijf
een zware
in
bekom-
al
hersteld was,
het kapelmeester-
(1555), en de paus vergunde hem,
Basiliek
jaren
geheel en
Laterano hem
in
aanvaarden met behoud van
te
viel
vrouw en drie jeugdige zoons het levensonder-
San Giovanni
van
hij
het ziekbed gekluisterd, in zware
houd zou verschaffen. Maai- gelukkig kwam, nog vr
.schap
dispenseerde
haar leden geestelijken moesten
dat
celibaat;
het
in
met een maandelijksch pensioen
het
Palestrina
zelfs
jaar later den pauselijken Stoel beklom, gedoogde die afwijking der
wetten niet
voor
eerste
de wetten der Kapel, die bepaalden, dat niemand mocht worden
in
opgenomen zonder streng examen;

dat
zijn
toejuiching, welke aan dit
den paus besluiten,
deel viel, deed
geven onder de zangers der pauselijke kapel, en
te
hoogen
zijn
de schoonste gave zijner erkentelijkheid aan, namelijk
beschermer
bekleedde
hij
dit
zijn
zijn
pensioen als voormalig
ambt en werd daarna ka-
Basilica Liberiana, anders genaamd Santa Maria
Maggiore. Van 1561
1571 stond
tot
daar aan het hoofd der zangers en
hij
der zangschool, en die tien jaren vormen hel schitterendste tijdperk van zyn leven.
de beraadslagingen van het Concilie van Trente (1562
Bij
men
de kerknmziek ter s[)rake gekomen, en had

f
het
in
was,
uit
orgelspel,
de
Ferdinand
geheel
hun
en
al
kerk
I,
te
die
den
hoopte,
verbannen
voorgeschreven
in
zang,
verbannen,
(z.
dat
zou,
provinciale
iets
werd
zinnelijks
toch
besloten,
Synoden
de
was ook
den
dat
gefigureerden
de
noodige
de passende wijze van kerkzang zouden vaststellen.
of onreins ingeslopen
Op verzoek van
kerkmuziek.)
men
63)
besloten, alle muziek, waarbij
bisschoppen
besluiten
keizer
zang niet
in
de
befrefifende
Te dien einde benoemde
94
Pius IV
paus
commissie
een
van
om
kardinalen
aclil
decreten te bevorderen en te bewaiien,
Trentsche
de uilvoeiing der
kwam
deze commissie
In
ook het decreet van het Concilie betreffende de meerstemmige kerkmuziek ter
sprake, en
besloot, een
zij
subcommissie samen
te stellen, ten einde
deze zaak,
waarover groot verschil van gevoelen bestond, aan een allernauwkeurigst onderzoek te onderwerpen.
Vitellozzo
zangers,
om met hem
riepen,
moest
verstaanbaar
tekst
zonder
de
dat
wezen
lossen
te
de
bij
monde van
componeeren, waarin
Palestrina den
het
paleis
kardinaal
nadat
niet
vormen
de
n mond,
meerstemmige
deze
Mis,
laatste
hij
n,
aan
maar
dood
was,
Paaschweek,
met
Pius IV
acht kardinalen der
goedkeuring weg;
aller
blijven.
zoogenaamde Missa Papae Marcelli

daar paus
deze Mis gecomponeerd werd,
Spanje heeft opgedragen
in
Palestrina
toespeling op
en besloten,
de
later
een
dat
werd
titel,
die
Marcellus reeds tien

en Palestrina haar
in
tegenwoordigheid van
waren weggestorven,
voornaam,
's
bij
verklaarden
zij
Twee maanden
ten gehoore gebracht. Nadat de laatste tonen
riep de paus,
De
vastgesteld.
de zangers der pauselijke
al
dat deze muziek der kerk waardig was,
toen
een Mis
drie zesstemmige Missen.

in de
droegen
muziek behouden zou
Philips II van
aange-
het vraagstuk op te
opdracht ontvangen had, bracht
die
tot vele gissingen aanleiding heeft gegeven,
jaren
Na
Borromaeus opgedragen,
Congregatie
eerste twee Missen
de
niet
Palestrina
zijn,
derde evenwel steeg de bewondering der toehoorders ten top:

als uit
dit
prijs gaf.
alvorens in deze zaak te beslissen,
Vitellozzo kwamen de
kardinaal
aangestelde
De
kapel bijeen.
als
geen schyn van de bestaande misbruiken mocht
kardinaal
van
Pius IV
door
men om,
werd op 28 April 4565, Zaterdag
uitvoering
In
zelfs
Twee maanden
voorkomen.
eigenaardige
kunstenaar, die in staat zou
eenige
hem werd
haar
en met algemeene stemmen werd
nemen,
te
als
stelden de kardinalen
de toonkunstenaars was
volgens
blijven;
muziek
langdurige beraadslagingen besloot
een proef
bijeen-
non van het behoud der meerstemmige muziek, dat de liturgische
conditio sine qua
mogelyk,
Christiaan van Ameyden,
over het behoud der meerstemmige muziek te beraadslagen.
1565 begonnen beraadslagingen
deze in Januari
Bij
aangesteld, die acht der voornaamste pauselijke
ook den Nederlander
a.
o.
Tot hoofden dier subcommissie werden de kardinalen
Borromaeus
en
uit:
Dat
zijn
de
Joannes in het
Jeruzalem heeft gehoord, en waarvan nu een andere Joannes
aardsch Jeruzalem een voorsmaak geeft!" Pius IV liet niet na,
harmonien van het nieuwe hemellied, dat eens de apostel

zegevierend
ons in het
Palestrina
's
een
nieuwe
der
pauselijke
Pius
V,
arbeid
en
waardigheid
Kapel;
kunst
in
te
beloonen
en vereerde
dezelfde
hij
voerde voor den meester
hem met den
waardigheid
titel
van Componist
bekleedde de kunstenaar onder
Gregorius XIII, SixtusV, UrbanusVII, Gregoriu sXI V,
05
Innooentius IK
van
tengevolge
toen,
kapelmeester
in
Clemens
en
Tien
VIII.
jaren lang had
Pal es
na
tri
Maria Maggiore bekleed,

den dood van Giovanni Animuccia, de post van
St. Pieterskerk vakant werd.
Pa les tri na werd
ambt van kapehneester aan de kerk Santa
het
aan
de
benoemd en volgde
plaats
zijn
Congregazio del Oratorio.

Nog een
andere
gewichtige
Gregorius XIII
namelijk
Animuccia
ook op
werd
taak
den
Palestrina
tot
herziening van brevier
Palestrina nam
zien.
zijn,
hij,
dat niemand beter
met
een
's
priester der St.
deze zou, onder
Pie ters-kerk, met name
Palestrina's
werk van Guidetti
eerste
verscheurde
en
gedeelte van zijn arbeid,
het
ren
gevonden door
liet
voltooien
werk
keuring
en
het
was
te
voor
vaders.
zijns
naar
muziek
2500
hij
vier
lie
kapelmeester
Nanini
nam
van
zelf gaf
hot hooger
niet genoeg,
Hij
zelf zijn
het
en
zijn
jaar
levensgezellin
het
als
gansche leven aan de kerk-
werk zouden voortzetten en
verzamelde eenige leerlingen
die echter op jeugdigen
Maria Maggiore,
had
een
om
zich
leeftijd
Meer nog
zangschool
daar het onderricht in de eerste beginselen;
in
heen
stierf
Nan
i,
opgericht;
Palestrina
onderwijs op zich, volmaakte de kennis der leerlingen, wees
was herhaaldelijk de beslissende rechter
In
nagelaten papie-
zijn
werd ontdekt, men legde beslag op
hun den weg aan, die hem, volgens ieders talenten,
Nanini
reeds voltooid had
hij
een uitgever aanbood
werden door hemzelven onderricht.
anderen
en
hij
onderneming
echter het manuscript ter goed-
wilde, dat anderen zijn
beide zonen en een broeder
z'n
zes jaren
betreft,
werd aan de vergetelheid prijsgegeven,
Palestrina
wijden:
aan
scudi
De kooper zond
Vaticaan: het bedrog
hel
geest blijven arbeiden.
zijn
dat
de meester
zoon Igino, die het door een middelmatig musicus
zijn
het manuscript, en het
Het
jaren, van de
vijf
anderen werd het onvoltooide manuscript onder
volgens
echte
Wat Palestrina
uit.
arbeid van vier a
een onverpoosden
na
zag,
af
Na
zou hel Graduale en het Anphonarium oxiAev huwden wemen.

het
de beste
toezicht,
opsporen, onderzoeken, schiften en volgens die gege-
vens de melodien der kerk vaststellen voor de kleinere gezangen
kwam
eer-
te her-
pausen opdracht aan en deelde het omvangrijke
leerlingen,
zijner
Giovanni Guidetti;
handschriften in Rome
zelf
met
de gregoriaansche melodien,
inachtneming van de aloude traditin der Romeinsche kerk,
biedige
werk
zou
geschikt
Toen
meester opgedragen.
had
bevel gegeven
en missaal en de daarbij behoorende gezangen, begreep
dan
kapelmeester der
als
Oratorium.)
(z.
bij
het best voorkwam,
en
muzikale twisten, welke tusschen
leerlingen of tusschen de leerlingen onderling ontstonden.
1580
verloor
Palestrina
zijn
vrouw.
Het
verlies dezer
was voor hem een bron van diepe smart, en onder den indruk
daarvan schreef
hij
een bundel madrigalen,
dien
hij
aan
Gregorius XIII
96
Op
opdroeg.
het
1584
van
laatst
paus met een nieuwe compositie:

destijds
muziek
de
in
groot
verscheen
de
Hooglied,
een werk, waarin ulles wal
liet
verheven,
en
meester weder voor den
kunst-
en
Het beleefde tien uitgaven, waaronder n
Een jaar
volmaakt
vervaardigde
later
uit
pen
meesters
's
palm
nieuwe Mis
een
wegdragen
moet
beslissen,
welke
Marcel.
Palestrina's scheppingskracht verminderde
Mis
Van de compositin
niet.
en
Lamentatie,
de
werk
boek
laatste
zijn
Missen
reidde
vooral
zijn laatste
de
bijgezet,
getal
het
den
Hart el
zijner
werken
door
eerst
voor
Nog
te
dragen, toen
door
hij
Hij
be-
Gre-
aan
hij
stierf
Simon en
.Tudas
en op het graf een koperen plaat gehecht
is
in
om
ze
Een
Rome
verklaarde de firma
1878
Haberl
na-vereen
werken.
Haberl
uit
46
in
zijn
RaccoUa
al
wal
verzoek
Breitkopf und
in
het licht. Later be-
de werken van den grooten componist

plan van
het
Baini
in
in
de jaren 1861
63
(4, 5,
verzaBij
bij
zyn
Breit-
6 en 7) ver-
Franz Espagne in de jaren 1874 78. Toen

Espagne gestorven was, nam de domkapelmeester
Regensburg het werk
Franz Co mm er
10e en
te
het licht te geven.
druk verschenen; de volgende deelen
ook
welk werk
mitsica sacra, van
di
Palestrina
ter
hand:
igi ng" tot voortzetting en voltooiing
zelf het
werken
nemen, doch de onder-
schenen onder redactie van

het jaar
Op
36 boekdeelen samenvatten.
dood (1859) waren drie deelen gereed, die

in
volledige uitgave dier
Baini, ondernomen; deze wilde
bereid, de uitgave op zich te
volgens
kopf undHarlel
Musicae Princeps.
de muziek het artikel Kerkmuziek.
geen resultaat.
tot
1841
gaf
gezant te
zich
Theodor de Wilt
melen,
in
zeer groot.
7 deelen verschenen, vele compositin van
Fr.
vesti-
te
altijd
ten grave sleepte.
het altaar der apostelen
P.'s biograaf,
Pruisischen
te Leipzig
Alfieri
in
Hymne
een boek Litanien, een
eere van de H. Maagd.
hem
'
handelingen leidden
gon
verlangde op
die
Pal estrina sbeteekenis
Palestrina gecomponeerd had

van
hem
Petrus Aloysuis Praenestinus
JoANNES
Het
ter
roem
zijn
zevende boek Missen, dal
VIII,
werd vr
lijk
ouden dag
zijn
opschiift:
Zie aangaande
werd
Zijn
Pi eters-kerk
St.
zijn
werd aangetast,
pleuris
Februari 1594.
met het
Madrigalen
Clemens
opvolger,
hevige
de Mis Papae
of
op
levensjaren verdient, behalve de
levensjaar verschenen van
een boek
en
deze
est,
heeft durver,
achtstemmig Siahat Mater vermelding, welk
zijn
de uitgave voor van
hij
gorius'
een
uit
alleen reeds voldoende zou zijn geweest,
gen. In
in
den
Assumpta
niemand nog
dat
gevloeid,
en
was bijeengebracht.
van 3000 exemplaren.
zelfs
weder
hij
nieuw
zinrijk,
belangrijk, roerend en verrassend was, door den kunstenaar
hij
dei'
stichtte een
Palestri-
uitgave van
bewerkte het 9e deel (68 vijfstemmige
H"
(eerste en
's
meesters
offertoria),
tweede boek der Missen). Men hoopt.
97
dat de geheele uitgave 1894, drie honderd jaren na
meesters dood, gereed
's
zal zyn.
Palestrina
voornaamste biographische werk over
Het
torico-criliche
strina
(12 deelen, Rome, 1828). Kortere biographien vindt
Hawkins
schenen
en Ftis. Ook in onze
muziek-voorleelden, door M.
J.
A.
(Giovanni),
Palestrina
kunstreizen
door
ten bijval.
Later
taal is
Lans
men
da Pale-
bij
u r n e y,
een werkje over den meester ver-
(Leiden,
hobovirtuoos,
Met
Eene Lezing.
Pierluipi da Paletirina.
Giovanni
Baini's Me-
is
della vita e delle opere di Giovanni Pierluigi
morie
1744
geb.
1882)
maakte
Milaan,
te
Duilschland en Denemarken en verwierf overal groe-
Itali,
kwam
van den hertog van Turn en Taxis.
in dienst
hij
Pallavicino (Carlo), componist, geb. te Brescia, leefde in de laatste

17e
der
hij
III
schreef
Van 1667
vertoond werden.
bijval
1666
die in de jaren
opera's,
vele
tot
gegaan, doch reeds
weder
iiem
Dresden,
naar
Opera werd, en waar 1687

die een groot
zijn
succes behaalde.
1685
riep
waar
hij
de keurvorst
helft
-IBS?
te
ongeveer 167.3
directeur der keurvorstelijke kapel te Dresden, daarna schijnt
te zijn
Itali
Hij
met grooten
Veneti
was
eeuw.
en
portret
W. van Leeuwen,
J.
hij
naar
Johann George
kapelmeester aan de Italiaansche
opera La Gerusalemme liherata gegeven werd,

Hij stierf aldaar
27 Jan. 1688.
Palloni (Cajetano), componist, orgelen klavierspeler, geb. 4 Aug. 1831
Camerino
te
richt
op het gebied van Ancona, ontving op jeugdigen
leeftijd
onder-
muziek van Cellini en ging 1855 naar Florence, waar bijzijn
in de
Mabellini voortzette. Na de uitvoering daar ter

hem gecomponeerde Mis werd hij kapelmeester aan de
Michele e Cajetano. Zijn vocale muziek, die grootendeels in
studin onder leiding van
van
stede
een
kerk van S.
door
albums verschenen
geniet in Itali zekere populariteit.
is,
philharmonische gezelschap en
het
lid
Hij
is
eerelid van
van het koninklijke muziekinstituut
te
Florence.
(Silvestro
Palnia
Napels,
opera's,
onderricht
die
Napels,
de
Sento
te
componist,
di),
ontving
van
geb.
PaisieUo.
Bologna
omstreeks
Hij
1762
componeerde
te
Ischia
bij
tien of twaalf
en Veneti vertoond werden. De Polonaise
son vicino" uit de opera
La
Pieira simpatica maakte grooten op-
gang. Hij stierf 8 Aug. 1834.
Palnierini (I.uigi), organist, geb. 26 Dec. 1768
te
Bologna, aldaar gest.
27 Januari 1842, bekleedde veertig jaren lang den post van organist aan de
kerk
het
San Petro. Men

orgel improviseerde.
bleven,
verhaalt van hem, dat

Hij
liet
behalve
vele
een verhandeling over harmonie na, die
stenaars hooger
Palotta
UI
werd
(Mateo),
gesteld
hij
vierstemmige fuga's op
compositin, die manuscript
door
de Bologneesche kun-
dan die van Mattei.
componist,
geb.
omstreeks 1688
te
Palernio,
ontving
7
98
aan het
opleiding
zijn
San Onofrio
conservatorio di
ouders voor den geestelijken stand bestemd, maakte
ook
werd
theologische studin,
kerkmuziek, en
verhandeling
vrucht
de
dier
ijver
wijdde
studin
zerlijke kapel
werd aangesteld. In het jaar 1741
1749 weder
hem
naar Weenen, waar
als
1733
hij
der
geroemde
voortreflerijk
28 Maart 1758
aangesteld. Hij stierf
componist der kei-
tot
zoodanig ontslagen, werd
als
Missen en andere kerkmuziek, munten
zijn
met muzikale
Gregoriani cantus enucleae praxis cognio. De Duitsche keizer
riep
positin
Napels. Door
zich aan de beoefening-
hij
was een
Kar el VI
hij
te
tegelijk
doctor in de theologie en canonicus secunda-
Met bijzonderen
Palermo.
rius te
hij
te
Weenen.
Zijn
com-
melodiek
door vloeiende
uit
en verrassende harmoniek.
(Johann),
Palsa
maakte
hme,
schmidt,
hoornvirluoos, geb.
met
vereeniging
in
door
kunstreizen
P.
(Leon hardt),
Pailling'er
de
in
Frankrijk
en
en 1786 aan die
Bo-
Thr
r-
Engeland.
Beiden
te Berlijn
verbon-
laatstgenoemde stad 24 Jan. 1792.
stierf in
studeerde
te Kassei
Jermeritz in
te
anderen hoornist, namens
Duitschland,
werden 1783 aan de hofkapel

den.
20 Juni 1752
een
letteren
1494
geb. omstreeks
en in
te
Aschach
in Oostenrijk,
de muziek, reisde 1513 naar Weenen, ten
einde zijn studin voort te zetten, en vestigde zich 151G te Passau, waarbij
1567
Mei
Zijn
zonen
secretaris van het St.
als
gaven
zijn
cantionum
iicarum
Nico la as-klooster
muziekwerken
6
5,
4,
et
in
Hij
stierf.
Luther, Melanchthon en andere mannen
een vriend van
het licht onder den
was
der Hervorming.
titel:
Ecclesias-
plurium vocum, a prhna dominica adventus,
usgue ad passionem Dei (Neurenberg, 1573).
Pampani (Antonio Gaetano),

aanvang
18^
der
eeuw,
bekleedde dien post
rium
te
was
componist
1748, na welk jaar
tot
Onder
Veneti werd.
zijn
talen snaren, hoofilzakelijk in Polen
nant
terug,
o.
a.
III
te
waar
hij
Missen,
hij
Hij
Weenen
en
zich
soort van kleine luit
den
tien opei-a's.
met 8 a 12 me-
en in de Ukraine in gebruik.
was eenige jaren

Praag
in
Fermo en
directeur van het conservato-
del), geestelijke en componist,
Rome.
der 17^ eeuw te
de Romagna, geb.
corapositin bevinden
Paudora, Pandura, Bandor, een
Pane (Domenico
uit
kapelmeester aan de kathedraal te
als
werkzaam
en
leefde in de eerste helft
sopranist van keizer
keerde
Fe
rd
i-
1654 naar Rome
zanger aan de pauselijke kapel werd. Vele zijner compositin,
motetten
en een
Magnificat,
bevinden
zich in de bibliotheek
dier kapel.
Panharmonicon,
instrument
met
een
door
Malzl
te
Weenen 1814
uitgevonden klavier-
een toonomvang van 5 octaven, dal door middel van blaas-
balgen en rollen in trilling wordt gebracht en den klank van een hirinonioorkest nabootst.
99
(Giacomo), componist en zangmeester
Panizza
gevormd
leerlingen
voortreffelijke
en
Milaan,
te
heeft vele
ook
eenige opera's gecomponeerd. Hij
een
omstreeks
leefde in de eerste helft dezer eeuw.
Panuielodion
Leppich
lodien
Panmeludicoil,
of
Weenen
te
Panny (Joseph),
voor
stuk
en componist, geb. 23 Oct. 1795
violist
Weenen
met
viool
hem op
door
orkestbegeleiding,
concert
Weenen (1828)
te
Weenen
hem
van
Nadat
in druk.
in
hij
(Heinrich),
Panofka
Breslau,
te
door
vankelijk
op
ontving
vestigde
violist
Weenen nam
au k
aan
les
hij
concerten
door
de
1834
hem
der concerten van
ning
1847 door L u m
en werd
Theatre
liet
Tutor in het
geven
L AH
de
hij
als
is
gengageerd.
het reeds
van
Mainz, waar
licht.
het
liet
Te
divis en
z'yn
1829
reisde
ook
stad
Zeiiung
als
In
op.
zich daar ter stede
vioolspel toe en richtte

op.
In
1844 begaf
ter stede gaf hij
criticus
het
jaar
op een
a.
o.
ook 1848
met B o
en
Van
Duitsche vertaling van
zijn
Londen
H e r Majesty's
Practical Sin-
zijn
gaf ook een werk in het
deux parties, ihorique
dogn
zich naar
hij
Parijs teruggekeerd (1852), ging
zangleeraar te Florence gevestigd.
genoemde,
Hoffmann,
vereeniging met den pianist
e y als een van diens assistenten aan
Daar
zangonderwijs,
chanter,
en
dezen
hij
te laten studeeren.
hooren, doch legde zich nog meer op de beoefe-
van
bij
in
Mimkalische
Acadmie de Ghanl
1842 een
ging
dan
en
hij
laatstgenoemde
in
Parijs
te
Berlioz
zangkunst
der
trad
geredigeerde
zich
hij
muziek
uitsluitend in de
Mayseder
bij
en
gaf,
Marx
vestigde
te
onderricht in het vioolspel. Aan-
leeftijd
naar Munchen en later naar Berlijn, waar
183G
stierf.
en leeraar in den zang, geb. 2 Oct. 1807
jeugdigen
toch eindelijk over te halen,
Te
zich
hij
1838
vader voor de rechtsgeleerdheid bestemd, wist
zijn
te
verschillende steden als orkestdirecteur, violist
een muziekschool oprichtte en 7 Sept.
hij
Artaria
Mainz en
te
van
zijn afscheids-
andere groote en
dertigtal
Schott
b'y
werkzaam was geweest,
en onderwijzer
Een
voorgedragen.
verscheen
E y bier.
verlangen
gecomponeerd, werd door den groeten virtuoos op
werken
Kolhmitz-
te
onderricht van kapelmeester
Paganini
kleine
me-
(z. dit).
berg in Oostenrijk, ontving te
Een
Franz
1810 door
een verbetering van het
uitgevonden instrument,
voort
hij
et pratique.
met
getiteld
licht,
Sedert
18GG
werken verdient, behalve
Baillot's Nouvelle Methode
de violon vermelding.
Panormitano (Mauro),
Palermo,
is
in
werd
organist in
druk verschenen
quattro
Slciliaansch
liet
klooster
Lamentazioni
componist, geb. in de 16c eeuw
Mon tecas sino.
Van
zijn
te
werken
Reaponsori par la Seltimana Santa a
vod (Veneti 1583).
Pauormo (Vincenzo),
vilenmaker
uit
Gremona,
kwam 1735
te
7*
Parys
100
en werkte daar
1780.
tot
Vincenzo:
zoons van
Violin)
Stradiuarius;
model van
George Lewis,
Hart
[The
vooral wegens
zijn
kwam
werken toevertrouwde. Later

den prix de
Rome,
maken.
ging
Hij
werd
ruggekeerd,
ook
eenigen
Eenige
toond
les
Halvy
Falsons
zijn
Rome
Mat t ei,
van
a.
Te Parys
La Fte
de Tarni,
On
Louis,
n'
Madame, Malvina,
de
aime bien quune
Panseron
een Europeesche vermaardheid verkregen hebben.
29
te
is
vinden
Ftis
bij
is
{Biogr. univ.,
art.
Demain
fois en
zangstudin, die
deze studin
Italien.
op enkele tooneelen van Parijs ver-
Het meest bekend geworden
stierf
te-
romances, ongeveer 200 in getal, van welke
songe
revoir,
Thatre
accompagnateur aan het
als
on vous marie.
van
ontving
en Napels,
en bezocht eindelijk
Salieri, en Petersburg.
bij
zijn
Le
Au
encore,
o.
hem werden
van
meer succes hadden
nam
een studiereis naar Itali mocht
hij
vervolgens naar
leeraar in den zang aan het conservatoire en verving
opera's
voornaamste
de
hij
hij
tijd
kleine
de instrumentatie van vele zijner
ten gevolge waarvan
naar Bologna,
Weenen, waar
ook
geb.
op het conservatoire en behaalde 1813
hij
van de grootste meesters,
onderricht
leeraar in den zang en componist,
Grtry
kundig musicus, dien
een
vader,
volgens het
violen
ontving het eerste onderricht in de muziek van zijn
Parijs,
te
maakte
de derde, Louis, vervaardigde hoofdzakelijk guitaren.
Panseron (August e Mathieu),

26 April 1796
Joseph, was
de oudste,
beroemd; de tweede,
violoncellen
Te Lon-
Zijn inslrumenteirwerdeii zeer op pi'ys gesteld.
den leefden 1772 drie violenmakers van denzelfdeii naam, volgens
echter door
zijn
Een
lijst
Panseron).
P.
1859.
Juli
Pantaleou
of PantalOll,
noemd naar den
soort
van cymbaal of hakkebord, aldus gedie het 1
690
heeft
instrument had twee klankbodems, van welke de een met
Het
uitgevonden.
een
Pantaleon Hebenstreit,
violist
metalen, de ander met darmsnaren bespannen was; sommige pantaleons wa-
ook
ren
vier
octaven.
en
kamervirtuoos
moet
de
laatste
bespannen.
De omstreeks 1789
de ^snaren
den
van
hameraanslag
Pantalonzug', Hoogd., zeker
eeuw,
en
bij
waarvan men den toon kon
Paacaccbie
geb.
stierf
(Dom en
1733
1805
in
Het had een toonomvang van

Ludwigslust gestorven Noelli,
te
zijn
co),
zijn,
sprongen, en ook
te spoedig
later over
Schwerin,
dat uit de praktijk
omdat de toon
op die soort van pianofortes,
van boven, zooals
aangewend werd, en ook op de opstaande
beiiuip
te
den hertog van Mecklenburg
van
pantaleonist
De naam ging
lang naklonk.
.stelsel
darmsnaren
virtuoos op dit instrument geweest
omdat
verdween,
het
met
alleen
vijf
tot
vleugels
bij
den
bij
te
welke
Pantaleon,
met hamermechaniek.
de oude klavieien aangebracht pedaal, met

laten
voortklinken.
een der beste Italiaansche tenoren
uit
de 18^
Bologna, zong hoofdzakelijk te Madrid en te Munchen

vaderstad.
101
(Francesco Arcangelo),
Paoli
Florence,
Breve
164),
Hymmum
seu
(G i u
PaolQCCi
Are
a
tin
naar
o.
citigue,
sei
aan
kapelmeester
Pater Martini
vijftigjarigen
het
klooster
leeftijd
stierf.
Cantiones
o.
a.
voci (Veneti 1558), opgedragen
maakte
telijk
van meesters
te
Papavoine,
later
en componist,
violist
aan
Parijs
te
Le manuscrit
opera
muziek
voor
een verzameling corapositin
uit
tot
draagt: Arte prat-
titel
dl vari Autori e con
1760
leefde
als
Voor
comique, waar
tooneel schreef
dit
Ook kent men van hem
1815 een
hij
Notice sur les inventiuns
geb.
1787
in
fabriek oprichtte.
Wurtemberg, kwam
Hij
violoncellist
Loquin).
Hij
stierf
bracht vele verbe-
Zijn compositin
maakte
doorreisde
reeds
Rusland
onder
leiding
ontbreken.
Zijn
Papier
Febr-.
organist
welks
Th.
1809
aan
de
te
te Asnires.
Lubeck, werd
stieif
9 Jan. 1855
Berlijn
Latere
is
als
te
Naussedort
bij
klavierspeler groot opzien en
Te
1842,
1839
April
zette
hij
heiichten
1846
zijn
studin
aangaande hem
harpspeelster gunstig bekend.
de oude Grieken een laag klinkend blaas-
bij
den vorm van een ossekop had.
organist,
1878, bekleeilde
als
Kullak.
geb.
trompet,
tieclitei'
(Louis),
leeftijd
Duitschland.
van
zuster Ida,
l*apllht<;onisclie
instrumenl,
en
26
geb.
jeugdigen
op
de brochure
bestaan in symphonien en kamermuziek.
(Gustav Adolph),
PapendU-k
in
is
2 Febr. 1875
en componist, geb. 14 Mei
1846 hofcomponisf van den groothertog van Oldenburg en

Bremen.
de
perfectionnements apportspar H. Pape dans la fa-
et
brication des planos (Parijs,

(L.),
bij
Six quatuors pour
teringen in de constructie der klavieren aan, zooals aangetoond
voort
osservaziotii
concertmeester te Mar-
de 1'ambigu
vol vertoond werd.
klavierfabiikant,
waar
te Parijs,
Tilsil,
hij
manuscript na,
in
et basse.
Pape (Heinrich),
Pape
ont-
Veneti gedrukt. Bijzonder verdiens-
Thatre
het
pantomimes.
vele
deux dolous, alto
1811
te Siena,
176572).
(Veneti.
zijn
727
kerkmuziekstukken
ca del contrapunto dimostrata con Esempi
seille.
en later te Sinigaglia, waar
orde
liet
en 18^ eeuw bestaat en
17i:
de
uit
geb.
Bologna. Hij was eerst te Veneti
door een werk, dat
zich
hij
monnik,
te
zijner
Hij
achtstemmige voor twee koren werden
lo
en
vaderstad Arezzo, schreef
zijn
otto
Franciscaner
e p p e).
ving onderricht van
te
te
Coro (Napels,
fermo (Florence, 1623)
canto
1574
geb.
Direiiorio del
Francesco de Medici s.
aan
op
monnik,
Karmelieter
het licht:
in
(Napels. 1624).
eto.
Madrigali
boek:
al
itdroduzione
sacnim
bijgenaamd
Paolo,
een
4 Jan. 1635, gaf
gest.
in
geb.
zijn
Thomas-kerk.
voor koor, voor klavier en voor
26 Febr. 1829
vaderstad sedert
Van
or<;el.
zijn
te
Leipzig, aldaar gest.
1869 de belrekking van
compositin zgn gediukt stukken
102
(Guido),
Papini
vioolvirtuoos,
geb.
door
Frankrijk
Itali,
en
Engeland.
Augustus 1846
in
Camajore, in
te
Giorgetti en maakte
ontving te Florence onderricht van
Itali,
ongeveer
heeft
Hij
kunstreizen
30 stukken voor
gecomponeerd.
viool
(Salvator),
Pappalardo
componist,
21
geb.
1817
Jan.
te
Gatane in
vrouwenstemmen en
opera's, kerkmuziek, gezangen voor
vele
schreef
Itali,
eenige instrumentale muziek.
(Benjamin Robert),
Papperitz
van Jena
(Guillaume),
1863
Londen,
leeraar
slidreide
verkreeg
naar
hij
Italiaansch
van
in de verzameling
tempi motetti (Veneti, 1558).
Zijn dichtwerken
Hij stierf
1747
1587
veertienjarigen
hem werden
van
van
een
kleine
en
uitgevoerd.
Paradies
was
een
opera's
zer
van
Gedurende
gramcembalo
in
de jaren
Melk,
klooster
/â
nostri
1552
1546
14
geb.
Oct.
Weenen,
strijkinstrumenten.
Trio's
violon-
ook een kleine opera en kerkHij
stierf reeds
Te trachor den-stelsel
werd omstreeks 1710

Tot
verblijf
dedicaie
te
1775.
de klankruimte
Synne-
Napels geboren en
1747 componeerde
dat jaar te Londen, waar
zyn
d"
II, die daarin zelf als
druk verschenen.
Porpora.
in
aldaar.
:
c o), componist en een der beste Italiaansche
Hij
tijd.
en vestigde zich
di
zijn
tusschen de beide onverbonden tetrachorden
terts,
leerling
optrad.
Sonate
Marcus-kerk
Bi diversi musici
voor
schreef
Hij
in
is
Diezeugmenon.
(P e t r o D o m e n
klavierspelers van zijn
het
quartetten
Pariadeuiis heet in het Grieksche
menon
in
van keizer Josef
Geen dezer werken
muziek.
te
en
op de beoefening der muziek toe en schreef
ijver
leeftijd
ten hove
medewerkte,
cellist
1510
Adriaen Willaert
Oostenrijk, studeerde aan de lioogeschool te
doch legde zich tevens met

op
te
Veneti.
te
(Marianus), monnik
te Riedenthal in
reeds
Music
bekend geworden een vijfstemmig motet
alleen
is
of
organist en schrijver, geb.
Ver.eli onder leiding
opgenomen
pietas",
Paradeiser
Academy
aan de
de betrekking van organist aan de St.
laler
verschenen.
Brussel, ontving zijn
te
3 Maart 1876 overleed.
hij
te
compositin
rogat
in
door de hoogeschool
hij
vervolgens naar Barcelona, en
Parijs,
violoncelspel
(Geronimo),
ParabOSCO
Pircnza,
zijn
het
in
welke stad
in
1825
geb.
violoncellist,
Later ging
zelfder stede.
werd
mu-
zijn
werd 1851 leeraar
het conservatorium aldaar en werd violoncellist aan de Opera
aan
opleiding
te
Pirma, ontving
te
benoemd.
tot doctor
Paqne
Van
1826
In het jaar 1857 werd
de harmonie aan die school.
ter
geb.
opleiding aan het conservatorium te Leipzig en
zikale
aldaar
hij
verschenen
hij
hoofdzakelijk
als klavieronderwij-
van
hem
in
druk:
a sua altezza reale la principessa Aicgustaj
een tweede uitgave van dit werk verscheen
1770
te
Amsterdam.
03
(Maria Theiesia),
Paradies
Mei 1759
15
geb.
Op jeugdigen
regeering.
sclie
met
zich
niet belette,
Kozeluch,
dan 60 klavierconcerten
overal
1824
Febr.
uit
men
en
der Oostenrijk-
verhaalt van haar,
dat
zij
Zij
meer
hoofd speelde. In gezelschap van haar moeder
liet
en zangeres grooten bijval.
klavierspeelster
als
Weenen. Onder haar compositin,
te
bevinden
dicteerde,
lid
hetgeen haar echter
blind,
zij
kunstreizen door Duitschiand, Zwitserland, Frankiijk en Engeland,
zij
verwierf
en
werd
leeftijd
op de beoefening der muziek toe te leggen.
ijver
ontving onderricht van
maakte
klavierspeelster, zangeres en componiste,
Weenen, was de dochter van een
te
behalve
zich,
en
cantates
vele
eenige opera's. Voor n daarvan,
die
s,
stierf
Zij
noot voor noot
instrumentale
Nax
a d n e auf
zij
heeft
nuiziek,
ook den
zij
tekst geschreven.
Paraglossa, oudtijds de benaming der
Paralleltoonsoorten
ventielen
n cel-
hetzelfde
als
in het orgel.
motus rectus,
voortbewegen van twee of meer stemmen.
het in gelijke richting zich
nl.
Ca
beweging,
evenwijdige
Parallelbewejinff,
tons relatifs), de toonsoorten die een
(Fr.
gelijke
voorteekening hebben.
ook
Parallellen,
eikenhouten
Hun
stokken.
lensponden
Elke
aantal
registers.
geplaat-ste
strooken
voor
is
een
de orgelhouwkunde de
windlade even groot

zich tusschen
Als orgeldeelen
steken
zij
in
de cancellensponden en de pijpen-
tusschen
bewegen
Zij
afscheiden.
veiborgen
geheel
Slepen genaamd, noemt men

of
lijsten
de
der daarop
als dat
dammen,
die de cancel-
de parallellen voor het oog bijna
zijn
slechts eenige
duimen boven de windlade
uit.
heeft evenveel en op even grooten afstand geplaatste galen als
parallel
de windlade en de pijpenstok, waartusschen
zij
Drukt men nu een
ligt.
toets
neder, dan opent zich een speelventiel, en de wind dringt door de drie boven
elkander liggende gaten in den voet der pijp en doet een toon ontstaan.
het
weder ingestooten, dan
register
boorde
komen
deelen
de gaten van cancel en pijpenstok
tusschen
kan niet meer doordringen, en het register
Paramese
menon.
(Z.
Paranete
den.
(z.
Gr.,
(lla/M/ieri),
Wordt
schuift de parallel terug, en de ondoor:
de wind
zwijgt.
de eerste toon van het tetrachord
Diezeug-
Grieksche muziek.)
{llanavr-r).
de denle toon
Gr.,
in
elk
der diie hoogste tetrachoi-
Grieksche muziek.)
Paraphonie
{llapaipiuvia).
teekenis verkregen
Gr.,
van wanklank
eigenlijk neventoon,
;
men noemt
hijloon,
heetl later de be-
aldus de verboden vooi'tschrij-
ding van quinten en octaven.
Paravicini
(Signora),
maakte
te
Turijn,
in
het huwelijk
vele
vioolspeelster,
kunstreizen
leerling
van
door Duitschland
met graaf Albergatti, van wien
zij
Viotli, geb. 1769

en Frankrijk en trad
zich echter
weder
liet
104
Nog
scheiden.
1827
het jaar
in
liet
Munchen hooren, waar men
zich te
zij
de kracht van haar streek bewonderde.
Parazzi (Antonio), schrijver over muziek, gaf
het
in
liclit:
Delle vita e
mnsicali di Lodovico Grossi-Fiadana, inventore del lasso continuo
opere
delle
nel secoloXVI con ritrailo e quattro concerti ecclesiastici del Viadana (Milaan,
Ricordi, 1877).
(Francos co Pa oio),
Parenti
15
geb.
Pita
in de
Sept. 1764,
Turchini.
de'
genoemde Opera.
Parepa-Rosa (Euphrosyne),
op
ontving
Zij
te
Hij stierf
Hij
was ook
1821.
Parepa de Boyesku genaamd,
eigenlijk
Haar vader was een Bojaar
Edinburg.
jeugdigen
waar
zich naar Parijs,
Elisabeth Seguin, was
moeder,
haar
zangeres.
1836
Mei
geb.
zangeres,
Walachije;
con ser va tori o de Ha
hij
twee zijner werken vertoond werden.
koordirecteur aan
tijd
en zangonderwijzer te Napels,
1790 begaf
In het jaar
Opra Comique
korten
componist
ontving zyn opleiding aan het
leeftijd
een
uit
gunstig bekende
onderricht in de muziek en
liet
zich reeds op zestienjarigen leeftijd in verschillende steden van Itali en Spanje
hooren.
In
Ronconi
en
op
Londensche
vele
met
Amerika
trad.
den
Driemaal
behaalde
als
in
violist
bezocht
en 1827
65
zong
Londen, waar
zij
kapelmeester
zij
in
het
Co vent Garden-thea1867
zij
Ve'tude
stierf
21 Januari 1874
te
Londen.
componist en schrijver over muziek,
geb.
houdend
de muziek en over de
propaganda
(Parijs,
19 Juni 1798
1826) en Methode Jacotot ap-
te
Quiniper (Finistre), mathematicus
van Galin. Zijn zwager
Paris
stierf
29 Nov.
verschenen werken verdienen nog vermelding:
cope
en
een Stnographie mlodique. Zijn
verbonden
gebleven.
(Z.
te
bereisde
naam
is
Chev
1866.
Van
maakte
zyn
in
Oedipe musical, Panotis-
aan dien van
de artikelen Galin
en
Chev
Galin
in
en
het sup-
Lexicon.)
Parise (Gen nar o), componist,
eeuw
Gal in en
over de wetenschap der mnemotechniek, toegepast op
Mlo plaste
druk
dit
10
Frankrijk, Belgi, Nederland en Zwitserland, overal
dezelfde leer.
voor
plement van
geb.
te Parijs
aan de kathedraal van Dyon. Behalve eenige opera's
jaren
dertig
voordrachten
het huwelijk
du piano (Dyon, 1830).
(Aim),
gedurende
in
echtpaar Amerika, waar het even groot succes
en leeraar aan het Athne te Parijs, was zeer bevriend met
Chev
met Gardoni,
en maakte vervolgens een reis door
concerten
geschreven: Theorie musicale
Paris
te
Dyon, werd leeraar aan de muziekschool van C hor on
te
pqu a
Zy
Engeland.
Mei 1798
hij
zij
Karl Rosa, met wien

het
(Jacques Reine),
Paris
heeft
kwam
de seasons van 1859
In
zong.
ter
1857
jaar
het
en Toiigliafico in de Italiaansche Opera en op concerten ten hove
Napels,
werd
geb. in een der laatste jaren van
kapelmeester aan
de 18^
verscheiden kerken en 1851
ook
105
aan
leeraar
het
coiiservatoriuin
Palestrina
van
stijl
trina".
niet in druk
zijn
Zij
Parish-Alvars (E lias),
1808
van
Labarre
van
Dizi,
naar
Berlioz noemt hem
zijn
in
gewaagt
en
zeer
spel
zijn
sommigen
volgens
geb.
Bochsa, maakte
den
vele kunstreizen, zelfs
bijnaam van den Paganini der harp."
Mmoires
vle Liszt de la harpe,"
70)
(II,
te
Weenen. Velu
roemt
van het gebruik, dat de virtuoos van de
vooral
zoogenaamde Dsynoniemen" (gelijkklinkende snaren) weet
25 Jan. 1849
28 Febr.
181(3 te Teignmoulh, ontving onderricht
en van
verkreeg
en
Oosten,
het
den
in
zijn
hem genoemd alla Pales-
verschenen.
harpvirluoos,
volgens anderen
Londen,
te
Vele zijner composilin
aldaar.
geschreven en ook door
voor harp
coinpositin
maken. Hy
te
zijn
hem
van
stierf
druk
in
verschenen.
(Ignazio),
Farisioi
1834
zich
kapelmeester
zangmeester
als
hem
van
Parke
geb.
aan
La Scimia
(John),
de
te
Florence in het begin der lO^ eeuw, werd
Athene en
te
riconoscetite.
hobovirtuoos,
geb.
voor den eersten hobost van
mogen
en
pr'mng an
boek
hobost, gaf een
account
17-i5,
zijn
leefde
1784,
in
to
en
gold
broeder,
Zijn
het licht, getiteld: Ilemoirs, com-
in
the general state of
of
commemoration of Handel
Engeland
in
verzamelde een groot ver-
Hij
tijd.
den ouderdom van 84 jaren.
in
stierf
Parijs. Later vestigde hij
te
aldaar 1875. Er bestaat een opera
stierf
aldaar
Thomas, mede
Opera
Italiaansche
mudc
the year
in Eyiglaud,
from the
Jirst
1830 (Londen, H. Bolburn,
2 deelen).
beste Engelsche violenmakers uit de 18e eeuw.
Parker (Danil), een der

Zijn
instrumenten
waren de eersten
Parlando
of
van de jaren 1740
zijn
Parlante,
moet spreken dan zingen.
kelijk
voor
1580
In de jaren
Ook
in
1580),
de
86
o,
het
bij
Be'
IStil
in
Floridi
Barr
te
de llevue
Banks
model namen.
tot
de 16' eeuw, geb.

voor 5
virtuosi d' Italia,
tot
libro
te
Mantua.
10 stemmen.
III (Veneti,
hem opgenomen.
et
echtgenoot van
aan den Beneden-Ilijn,
en levens een groot muziekliefhebber.
tische opstellen
uit
hem: motetten
(Charles Joseph Thodore),
geb.
Benj ami
zoogenaamde recitativo secco.
componist
verschenen van
verzameling
Parnientier
genie
Italiaansch
madrigalen van
zijn
Mi la no 11
o),
en
Deze wijze van declameeren komt hoofdza-
de Italiaansche opera
Parnia (Ni col
Hij
Stainer
sprekend, duidt aan dat de zanger de noten
Ital.,
meer
in
1785.
Engeland, die violen van
in
Hij
iieett
Ook compositin
Teresa
kapitein der
biographische en kri-
Gazette musicale de Paris,
on in andere tijdschriften geschreven.
was
La France
hoeft
musicale
hij
vervaardigd
in
de Orde der
Duilsche liederen, koron on klavierstukken.
Parran
(Antoine),
geb.
1587
te
Nemours, trad 1607
100
Jezueten
en
Men
'1650.
stierf
kent
hem
van
een
Traite de la musique,
tkorique et pratique, contenant les prceptes de la compodtion (Parijs, 1639).
Hu bert Haslings),
Parry (Gliarles
waar
Baccalaureus
hij
waar
hem
kent van
"1848 te
Oxford,
1868 naar
Stuttgart,
Febr.
vele
anthems en
kamermuziek en ook een cantate voor koor en orkest
orkesten
ren,
Men
studin voortzette.
zijn
hij
geb. 27
de muziek werd, begaf zich
in
metheus unlound, tekst van Shelley, die 1880 op het muziekfeest
Parry (John), Engelsch toonkunstenaar,
liederen,
getiteld
Edward
aniiquity
Zijn
To
Jones.
harp
are prefixed olservaiions on
and an Account
Micsic
Bochsa
geb.
:i
Parry (John), afkomstig

van
ler
in
hij
de bewondeiing
van
Tydvill,
zijn
and
and progress
of
Aprill 851
Hij stierf 8
Londen, ontving onderricht
te
toonde
hij
vooral groot talent in het ko-
20 Febr. 1879.
Noord-Wales, was
in
Wat kin Williams Wynne.
Sir
Parry (Joseph),
1810
Jan.
Rhuabon
uit
Handel
sche en Schotsche liederen in het
Onder
of Welsh
met groot succes op verschillende tooneelen van En-
geland. Hij stierf te East Molesey
Myrthir
Wales,
en was ook een goed klavierspeler en een goed
kwaliteit
laatste
zong
en
dienst
in
een verzameling
the character
of the rise
the earliest period to the present time.
deze
genre
Music.
Denbigh
te
leing an extenswe coUection
Jiarper,
tvhich
Welsh
van
In
zanger.
Welsh
John Orlando,
zoon,
de
mieke
te
Glou-
most of the contents of the three vohcmes pullished hy the
the
of
Harp from
op
The
comprising
music,
1776
geb.
400 muziekstukken gecomponeerd, waaronder
heeft ongeveer
the
Pro-
te
werd uitgevoerd.
cester
late
liede-
componist
ontving
als
harpspe-
Te Londen maakte
gaande. Hij gaf vele verzamelingen Engel-
Het jaar van
licht.
zijn
dood
en doctor in de muziek, geb.

opleiding
zijn
1782.
Mei 1841
Royal Academy
de
aan
is
'21
of
compositin bevinden zich een opera, Blodwen, en een
ovaXov'wxm^' Emanuel.
Parsons
(Robert),
lid
der koninklijke kapel van Engeland, geb. 17 Oct.
1563, componeerde kerkmuziek.
John
P.,
vermoedelijk een zoon van hem,
werd 1621 organist aan de Westminster-abdy.
Parsons
was de
(William),
opvolger
positie op een
van
Hij
stierf
1623.
koninklijk muziekdirecteur en doctor in
Stanley.
Hij
bracht
1787 voor
Burney
hofconcert ten gehoore.
telt
de muziek,
het eerst een
com-
hem onder de Engelsche
toonkunstenaars.
Parte,
colla
Ital.,
parte,
met
deel,
de
van
afdeeling
hoofdstem,
d.
een
w.
z.
muziekstuk; ook: hoofdstem,
het tempo vertragen of versnellen moet evenals
Partita,
Ital.;
Partie,
Fr.;
b.
v.
dat de begeleiding de solo volgen,

zij.
de enkele stem of
Partituur, Ned.; Partitur, Hoogd.; Partition,
partij
van een muziekstuk.
Fr.;
Partizione of Spar-
107
TITA,
Ital.;
Score,
muziekstuk
tweede
de
de
oudste
hoogte
eeuw
het geschrift, dat alle
overziene
te
partituren
Eerst in
partituren in het licht
werden alleen de enkele stemmen gedrukt, hetgeen
tijd
werd
der instrumenten,
in
stemmen van een
samenstelling bevat.
wei'd het gebruikelijk,
van instrumentale muziek
Spontini,
a.
o.
men
gemakkelijk
der 17e
helft
opzichte
ten
Eng., noemt
een
Vr dien
geven.
Ie
in
zelfs
nog
in
onze eeuw gebeurde. In
de volgorde der stemmen bepaald door de toon-
een methode,
die ook
eenige latere meesters,
zekeren zin gevolgd hebben:

Violini
Flauto piccolo
Flauto trav.
Oboi
Clarinetti
Corni
Trombe
Tromboni
Timpani
Viola
Violoncello
Basso.
Doelmatiger
Giuck
de verdeeling volgens de verschillende instrumentengroepen.
is
en de meeste zijner tijdgenooten plaatsten de violen en alten bovenaan
de partituur,
in
ten
de voornaamste plaats
Andere
componisten,
pauken bovenaan
daarna de koperen blaasinstrumenten
vervolgens de houten,
en pauken en eindelijk de bassen.
o.
a.
in,
Nemen
dan worden
Haydn
echter de houten
zij
ook wel
Mozart,
en
blaasinstrumen-
bovenaan genoteerd.
plaatsten de trompetten en
Timpani
Trombe
Corni
Flauto
Oboi
Clarinetti
Fagotti
Violini
Viola
Bassi
Ten
tijde
bruikelijk,
houten
van
Beethoven
en van
Web er
werd het meer en meer ge-
de violen en alten onderaan, vlak boven de bassen,
blaasinstrumenten
bovenaan en de koperen
in
het
Ie
noteeren, de
midden der
parti-
108
Na
tuur.
de
instrumenten,
uitvinding der ventielen, ten gevolge waarvan aan de koperen
en
voornamelijk
aan
de hoorns, veel belangrijker partijen dan
vroeger werden toevertrouwd, schreef

tusschen
den
die
rangschikking
meen
en
clarinetten
de
tusschen
regel
De
der
der
partijen
stemmen
der
men ook
der
dikwijls de partijen der hoorns
De zangstemmen worden
fagotten.
een hedendaugschc partituur
in
in
en die der bassen genoteerd.
altviolen
is
vrij
alge-
aldus:
(Flauto piccolo)
Flauti
Oboi
(Corno inglese)
Clarinetti
(Clarinetto basso)
Corni
Fagotti
Trombe
Tromboni
Tuba
bassa
Timpani
Arpe
Violini
Viola
Violoncello
Contrabasso.
de
In
instrumenten
hun
meestal
benamingen
tituren
Duitsche partituren hebben de Italiaarische benamingen der
meeste
niet
gemaakt
plaats
eigen
taal
de stemming, waarin
eischte
uit
dat in
voor
het hoofd
het
men
gebruikt;
meei'
massig
De instrumenten worden
stuk
ook
Duitsche;
de
Franschen gebruiken
Zelfs voor de
nuances en der tijdmaten wordt het Italiaansch
der
dolce, modr, en
een
voor
voor de noteering der instrumenten.
zij
b.
in
b.
de toonsoort van
en spelen
doux
v.
plaats van
opgeteekend
staan. Zoo wordt
staat in
lezen
in
vindt
in vele par-
en zart in plaats van
niotlerato, enz.
hun
eigenaardige sleutels en in
de
v.
piirlij
eener ^-clarinet
genoteerd.
eener partituur
is
in
Een eerste ver-
derhalve, dat
men
vlug
kunne transponeeren.
Parypate, Gr., de benaming van den tweeden toon
de heide laagste
te-
concert.s populair es
in
in
trachorden van het Grieksche toonstelsel.
Pas, Fr., schrede, dansbeweging.
Pas redoubl,
Pasdeloup
Fr.,
(Jules
gezwinde niarsch.
tienne),
stichter der
109
Frankr'yk,
15
fêb.
1819
Sept.
te
viei'spel
duurde
als
hij
eer
het,
1833 den
leerlingen
ontslaîen
bekend
Cirque Napolon
den
bracht
Pasdeloup met
Berlioz, Liszt, Raff
ner,
dat
de concerten van het
tot
Aanvankelijk werden de
werden
eerst tien jaren later
en van dien
verplaatst,
zij
Mozart
en Beet-
uitstekend orkest de werken van
zijn
na den Fransch
en, vooral
Duitschen
ook vele compositin der jongere Fransche toonkunstenaars,
Massenet, Bizet, Guirand, Lal o
e.
ten
a.,
uit-
naar
werden de concer-
af
tijd
werken van Haydn,
zeer druk bezocht. Behalve de
hoven,
maken.
te
Herz;
de Salie
in
het conservatoire
der klassieke meesters en met die der beste
werken
de
componisten
voeiingen gegeven
uit
Soci t des
een orkest te vereenigen en het Parijzer publiek,
tot
met
hedendaagsche
de
doel,
1851 trad
in het jaar
namelijk van de in dat jaar opgerichte
Deze vereeniging had ten
kla-
Carafa. Lang
van
leiding
de gelegenheid was toegang te verkrijgen
in
conservatoire,
ten
onder
hij
oplei-
zijn
eersten prijs voor het
openbaar vertoonde. Eerst
het
in
zich
hij
orkestdirecteur op,
jeunes artistes.
niet
maakte
compositie-stiulin
daar ter stede
Parijs, ontving
ding aan hel conservatoiie en Ijehaalde
als
Wagoorlog,
Sa nt-Saen
i
gehoore. Later werden
te
andere soortgelijke concertvereenigingen opgericht, van welke de voor-
Parijs
naamste
die
de eer
maakt,
en
zelfs
na
op
toe,
den
oorlog
werken
meester
aarts-Duitschen"
Als
heeft
te
hebben.
zich verdienstelijk ge-
hij
hij,
ondanks de oppositie
was gebracht, diens werken op het
Thatre Lyrique
directeur van het
Maar aan
zijn.
genomen
dat door de journalisten tegen dien
het harnas
in
initiatief
van 1870 bracht
van een groot gedeelte van het publiek,
piogramma.
Lamoureux
en
gebied het
dit
Wagner's
ten opzichte van
Vooral
Colonne
onder directie van
Pasdeloup komt
(1868) had
ook
hij
Eienzi op het repertoire geplaatst.
componist
Paioa,
17e
der
eeuw.
uit
Missen
de Venetiaansche school, leefde in de tweede helft

en
hem
van
Ricercari
zijn
te
Veneti
druk
in
verschenen.
Pasquale
(Bonifazio),
kapelmeester
einde der 16^ eeuw, componeerde
liet
o.
Parma,
te
geb.
te
Bologna tegen
Salmi a 5 voci ed un Magnificat
a.
a 8 voci (Veneti).
Pasqnali
(Francesco),
componist,
in
grootste
gedeelte van zijn leven doorbracht.
van
hem
zijn
het
Ie
koninkrijk
Veneti en te
Pasqiiali (Ni col
waar
hij
1757
Napels,
o),
stierf.
Meu
studeerde
Rome
geb.
violist,
in
in
kent van
(IJer
nardo),
een
der
te
Rome,
waar
hij
te
ook het
Madrigalen en Sacrac Caniiones
druk verschenen.
Itali,
hem
harmonieleer en een boek over tke Art of

Pasquiiii
op het einde der 10e eeuw
geb.
Cosenza
vestigde zich
Jini/eriuff
beste
743
te
Edinburg,
ouvertures, sirijkquartelten,
een
the harpsichord.
Iliiliaansclie
oiganisten
uil
de
HO
eeuw,
17e
Rome
met
zich
kwam
en
Massa Valnevola
te
Lor etc Vittori
van
werd
Palestrina
Op nog
toe.
Santa Maria Maggiorete

dienst van prins Borghese. Als
kamervirtuoos in
in aanzien
zeer
hij
te
legde
organist aan de
hij
later als
stond
Toskane, studeerde
in
A.ntonio Cesti en
en
op de beoefening der werken van
leeftijd
componist
1637
Dec.
leiding
ijver
jeugdigen
Rome
geb.
onder
hem 1679 opgedragen een
zoo werd
Gapranica, en ook
Christina van Zweden te
opera te componeeren voor de opening van het theater
van
gelegenheid
bij
Rome (1686) werd

22 Nov. 1710
werk
een
Rome.
te
Tot
koningin
van
bezoek
het
hem
van
Hy
Durante
leerlingen behooren
zijn
stierf
Fran-
en
cesco Gasperini.
Pasquini (Er co
dans
te
orga-
was Frescobaldi.
Ghaconne.
van de
1614
Ferrara, was tot
Zijn opvolger
Passecaille, Fr.
Ital.;
karakter
het
in
Rome.
te
Passacag'lia of Passacaglio,
Spaansche
1580
geb. omstreeks
Ie),
aan de St. Pi eters- kerk
nist
een Italiaansche of
Volgens Litlr
is
het woord samengesteld uit de Spaansche woorden pasar, wandelen, en calle,
zou
en
straat,
door
vertaald
uitgevoerd
van
het
beteekend
hebben
Walt hei- 's
In
stuk.
Duitsche
het
vorm
spronkelijke
oorspronkelijk
het
straatmuzikanten
een
Gassenhauer. Andeien
woord was: PassagaUo,
ambulante
door
Lexicon
is
woord
het
meenen, dat de oordat
t>
hanetred" zou
beteekenen.
De wgze, waarop deze dans werd
dat
gegrond
zij
van
maten.
door
man
lolgende
sind
zwischen
der
tusschen
verschil
aldus
in
Feu il let 's
Chaconne
und
Dass
die
Chaconne
die
Passacaglia
de
Passecaille
bediiclitlicher
hierin,
(basso os tin at o),
aangegeven
in
vier
Dingen,
und langsamer einhergehet,
umgekehrt; dass jene die grossen Ton-Arten,
liebet
Chaconne,
dass die Passecaille
sondern
allein
en de
Sonst bestehet
Diese vier Merckmahle
eben so leicht nicht hinwischen kann.
hergegen die kleinen

wie
Het
Mattheson
die Passecaille, nicht
wird,
beschreven
is
op een steeds wederkeerend basthema
acht
Unterschied
der
darber
als
is
wordt
of
vier
Chaconne
uitgevoerd,
Het karakteristieke der muziek van dezen dans bestaat
Chorgraphie.
diese
nimmer zum Singen gebraucht
zum Tanzen,
daraus natrlicher-
weise eine hurtigere Bewegung entstehet; und endlich, dass die Chaconne ein
festes
Bass-Thema
fiihret,
welches, ob
man
gleich zur
Mdigkeit, bisweilen davon abgehet, doch bald wieder
und
Posten
seinen
behauptet
eigentliches Subject bindet,

als
das blosse
nach
man
doch
billig
Ursachen hat."
um
der
da
hingegen
sich
Veranderung, und aus
zum Vorschein kramt
die
Passecaille
an kein
und schier nichts anders von der Chaconne behalt,
etwas beschleunigte, Mouvement. Welchen Umstanden
Passecaille
den
Vorzug
vor
der
Chaconne zu geben
lU
Beroemde stukken
Handel
dit).
woord voor
het
Syntagma
de
Mus.
(III,
de rnuziek
in
24)
Italiaansche
van
beteekenis
quasi dicas
jene,
als
notes de
Gleichwie
Praetorius
zegt
Gagliarda
die
Pav
een soort van
dans,
woord
het
a n e
in
zijn
fnf Tritte hat,
und
kaum
halb so viel
Een beschrijving van dezen dans
meszo passo."
da Sermoneta's werken
men
in
Caroso
N obilta di Dame
1581) en
II Ballarino (Veneti,
1600).
(ibid.,
(Francesco),
Passarini
Passepied,
Fr.,
genoemde
in
een Fransche dans, afkomstig
Lodewijk XIV
waar
kapelmeester te Bologna,
kerkmuziek geschreven, die
heeft veel
van
en
In de beteekenis
van de daarbij behoorende wijze vindt
notenvoorbeelden
en
van de
een loop, een
de Fransche uitdrukking
in
daher Cinque Pas genannt wird, also hat eine Passamezzo
Pas
XV
(deel
{Toccate d' Intavolahira)
dit).
(z.
oude
een
Ital.,
Over
doorgang;
Ital.;
passage, doorgangsnoten
Passajuezzo,
Bach
die van
zijn
Frescobaldi
een versiering van melodienoten.
ook
komt
doorgang
(z.
soort
voortzetting van een bepaalde notenQguur gedurende
een
maten;
verscheiden
van
Passaggio,
periode,
of
deze
FII).
{Suite
Passag'C, Fi.
phrase
van
Baeh-GeseUschaft),
der
uitf;ave
uit
1698
stierf,
Bretagne, werd ten
het ballet de la cour opgenomen.
in
bij
stad in druk is verschenen.

tijde
de Suites der
In
17e en 18e eeuw komt deze danswijze dikwijls voor.

Passie-iunziek (Hoogd.
de
de
Goede
Evangelisten
vier
dan
gezongen,
woorden
van
de
van
die
de
in
is
Vêek
personen
koorboeken,
was
de
vr
genaamd,
met de
en
letters
E,
Turba,
Tot
de
wel
door
zette en
tweede
S,
en
Dinsdag en
de Mis volgens
Wordt de
en
coloratuur
helft
der
16t;
versierd.
door het koor
die
liet
d.
Passie
i.
In de daarvoor
Missale
vorm
in
werd
zijn
de
E vangel is ta,
melodie,
welke voor
sluiting heeft,
vele landen
Guidelti
versciiillend
bracht den
Cantus
terug.
eeuw werd de Passie
In het jaar 1.'J85
Vittoria,
De
aangeduid.
het
in
(X) en T,
van het Bireolormm chori
uitgave
gezongen.
bij
gang en een karakteiistieke
Passionis weder tot zijn eenvoudigsten
priesters
Vrijdag
en van het volk voordraagt.
eigenaardigen
neumen
met
en
Goeden
en voorgezongen wordt.
Passionalia
Sacerdos (Christus)
een
op
welke op Palmzondag,
diaken die van den Evangelist, en de subdiaken
de
Christus,
persoon
en
voorgelezen
verschillende personen
eiken
den Heiland,
een soort van geestelijk drama, waarin de celebrant de
zij
overige
gebruikelijke
men onder Passie
In de katholieke kerk verstaat
van
lijdensgeschiedenis
Woensdag
Passionsmusik; Lat.: Cantus Passionis Domini
NOSTRi Jesu Christi).
uitsluitend door drie
hierin veiandering gebracht,
en
de woorden van het volk vierstemmig op muziek

zingen. Deze afwisseling in den zang der diakens
112
te
werk
Zijn
Rome
verscheen
de kerk.
Mysterin
1 1
o r
vorm
vastgestelde
genoemd jaar
in
behouden
Alessandro Gardano
bij
druk.
in
De Passie-muziek
tot
door
de
dat
goed,
voldeed
bleef.
Reeds
en
en het Passie-drama bepaalden zich evenwel niet alleen

de middeneeuwen gaf het volk op
in
Passiespelen,
dat
onderscheidden,
die
zich
in
het
niet
zij
zijn
schouwburgen
van het kerkelyk drama vooral daarin

Latijn,
maar
in
de volkstaal gegeven
Tot het vertoonen dezer stukken vormden zich vereenigingen,
werden.
o.
a.
Confrrie de la Passion, te Rome 1264 de Compagnia del Gonfalone; in Duitschland werden de uitvoeringen door de
Meesterzangers, op sommige plaatsen ook door Jongleurs, gegeven.
1398
Parijs
te
de
De stukken bestonden
De
Goede
Week
ther
richtte
oefening in;
hoofdzakelijk
namen
Protestanten
van
dialoog,
uit
de
de Passie als deel der Liturgie te laten zingen.
de Passie volgens
ook
Matthaeus enJoannes
een Passie,
zette hij
Am bros
tantsche Passie een volgens
Matthaeus,
Codex
Meissen in de
In
de stadsschool
druk
te
1570
verscheen
een
om
in
de
Johann Wal-
voor de godsdienst-
de vier Evangelisten samengesteld,
uit
voor vier stemmen op muziek. Volgens
uit
afgewisseld door liederen.
R. C. kerk het gebrnik over,
welke
Weener
Passie van
de eerste Duitsch-Protes-
is
in
een reeds
1559 geschreven
hofbibliotheek
is
Clemens Stephani;
gekomen.
driejaar
Keuchen thal 's Gesanffbuch, 15S1 verscheen

er een in het gezangboek van Selneccer. Van MelchiorVulpius verscheen
er een 1613, van Thomas Mancinus 1620 en vanChristoph Schulz
werd
later
er een afgedrukt in
1653. Van veel meer belang echter dan

van
Heinrich Schtz.
ouden
koraaltoon
van
den
der
woorden
sie's
niet
is
leiding
bij
in.
De koren
zijn
gevonden;
Riedel
C.
vol
de vier Passie's
Ma reus,
Schtz
is in
den
dikwijls gebruik
dramatisch leven, en de uitdrukking
Een instrumentale begeleiding van deze Pas-
veelal treffend.
gemaakt. De op
In het
misres
Sterben
zijn
Schtz
te Leipzig
heeft er later een orgelbege-
volgende componisten behielden het ariose
gebruikten allen instrumentale begeleiding en voerden de geestelijke
recitatief,
aria
deze werken
gehouden; in de overigen maakt
aria-vorm.
is
al
Slechts e'n daarvan, die volgens
werk van
Johann Sebastiani,
Herrn und Heylandes Jesu
getiteld:
Das Zegden und
Christi, in eine recitirende
Har-
monie von fnf singenden und sechs spielenden Stimmen, nebst dem Basso continuo gesetzt (1072), komen voor het eerst vierstemmige, als aria's behandelde kerkliederen voor.
meer
en
Van
tijdstip
dit
af verwijderden de componisten zich
meer van den vorm der oude Passie-muziek en componeerden ook
de recitatieven op nieuwe wijze.
Reinhold Keiser
schreef
1704
zijn
Passie-
oratorium Der blutige und Sterbende Jestts geheel in den Italiaanschen operastijl
van
dien
tijd.
In denzelfden
stijl
gehouden
zijn
de Passie's van
Telemann,
113
Mattheson
Hiindel.
en
Gelieel aiulers, ernstiger,
de Passie's van Bacli, die ook op
zijn
trofl'en
Men
is.
dat
zegt,
Ma
geworden, en wel de
werk
Tod
er vijf geschreven heeft; slechts drie zijn
ha
e u s-,
waar
hartstochtelijk.
Ital.,
zonder
groot
onder
tijd
leiding
van
Scappa
grooten
zij
Van
vond.
bijval
roemd. Te Verona bracht
zij
1822
Conio, ontving haar opleiding
te
Nadat
Milaan.
te
had,
gezongen
tooneelen
{Dei-
Oratorium.)
conservatorium
het
korten
Kmanuel Bad], Graun
Passie-muziek gesciireven. Geen hunner
a.
e.
(Giuditta), zangeres, geb. 1798
Pasta
bekend
Lu c a s-Passie. Eerstgenoemd
en
s-
JJacii hebben
Homilius
les,
Passiouttto of Coii passione,
aan
n n e
J o a
den grooten Leipziger cantor overtroffen of gevenaard. (Verge-
artikel
het
lijk
Do
echter
lieeft
hij
na
componisten
de
Jesu),
verhevener,
meesterstuk.
zijn
is
Van
waardiger,
gebied door geen componist over-
dit
op eenige kleine Italiaansche
zij
succes
te
behalen, studeerde
nog
zij
en trad toen 1819 te Veneti op,
dien
werd
af
tijd
zij
meer en meer be-
het publiek in verrukking, te Parijs vierde
een jaar later groote trioniien, en ook te -Londen en in andere voorname
zij
omvang had van a
steden van Europa werd haar stem, die een
meen bewonderd.
zich
liet
In het jaar
1835
nog een paar maal
later
tiok
1840
Petersburg en 1850
te
te
Londen
hooren, zonder evenwel zooveel bijval als vioeger te vinden, en stierf
1805 op haar
April
aan het meer van Gomo.
villa
Pasticcio,
alge-
di,
tot
zich uit het openbare leven terug,
zij
letterlijk:
Ital.,
Onder dezen naam verslond men
pastei.
in
vroeger eeuwen een soort van lyrisch drama, samengesteld uit aria's, duelten
en andere stukken
Een
Attilio Ariosti
werk
welk
en
Handel
1738
een
vaardigde
pasticcio, getiteld:
vinden,
1746
dat
nieuwen
hem
tot
zijn
het eerste bedrijf,
Buononcini
hel tweede
Alessandro Severo, ten tooneele, dat
een
soortgelijk
dezelfde
werk,
getiteld:
Londen, doch moest
te
melodien,
had samengesteld.
aria's
die in zijn
bij
Piramo
hij
tekst gevoegd,
in
het
latere
werken
ver-
voor
Tisle,
liet
de uitvoering er van ondei-
vroegere opera's, waaruit
hij
bij
ze
een
geheel niet voldeden. Die ondervinding bracht
nadenken over het verband van

lieverlede
geheel
Gluck
had, groot succes hadden beiiaald, thans, bijeengebracht en
drama, en van
in
verschillende componisten.
de opera Muzio Sccvola (1721), van
a.
hem gecomponeerde
door
King's Theatre
genomen
o.
hel derde bedrijf componeerden. Laatstgenoenjde toondichler bracht
vroeger
uit
verschillende opera's, of van
uit
pasticcio was
dergelijk
vormden
zich
tekst
bij
en muziek, van dichtkunst en
hem
in praktijk heeft gebracht.
de nieuwe theorien, die

liet groote
succes
hij
dier wer-
ken bracht aan de Duilsche en Italiaansche concertopera en aan het pastic-
cio don genadeslag
toe.
Pastorale,
herdersspel, een gedicht,
Ital.,
De
landleven verheerlijkt wordt.
Renaissance
der
muzieksUik,
was
pastorale
het
waarin
dans,
of
vooral in Itali in
het tijdperk
zwang, waar vele stukken van die soort op het tooneel
in
vertoond werden. Later werd de pastorale ook in Frankrijk, Spanje en Duitschland bekend, en voornamelijk in eerstgenoemd land verkreeg
kenis.
onthaal
het publiek vond,
bij
succes behaalde,
en
groote befee-
zij
Miisique, tekst van
welk stuk een zoo guns-
vertoond,
werk van
dat dezelfde schrijvers een ander
Deze twee pastorales worden beschouwd
het vorige.
als
Fransche
oudste
Lu 11 y
opera's.
Hand el' s
evenals
La Pastorale
Issy
Fomone, vervaardigden, dat 1071 vertoond werd en een even groot
die soort,
de
te
Perrin, muziek van Ca m bert
den abb
tig
1659 werd
jaar
hel
In
als
pastorale Acis et Galathe behoort,
's
compositie van dat onderwerp, tot de beste stukken van
het genre.
De
van
nabootsingen
Handel
van
tweede
gegeven
w.
d.
dezer
afdeeling
waarin
is
Instrumentale
Beethoven
wereldberoemd
symphonie
Les
gedicht
een
instrumentaal
komt
Scne
in het
fantastiqiie
Liszt,
van
Prludes,
dan ook
die
navolging van de
Eeji
Berlioz gegeven
S/jmphonie
zijner
in
heerlijkst instrumentaal-
geworden.
is
heeft
Het
men
het oratorium
in
zesde symphonie,
's
waarin
die aan het
vindt
pastorales
WeihnacMsorator'mm van Bach,
gedeelte
betiteld
aan
een muziekstuk,
z.
der herderslluit en van geluiden,
voorkomen.
pastorale
champs"
I),
ook
kaakter,
Jjiszt en in vele andere werken.
symphonisch
(.4
klank
den
van landelijken aard
symphonie
aux
herderlijk
Messias, in het
's
Christus van
werk
een
herinneren,
landleven
als
pastorale wordt
benaming
muziekstuk
Ook
een
in
liet
voor
gedeelte
herinnering van het landleven op zeer gelukkige wijze
de
is
wedei'gegeven.
(tienne Jean Baptist e),
Pastou
van
1836
tot
conservatoire
aan
te
Ital.;
zich
z.
;.
Engelschen
Costa
in
zanger, en vond als
kunstleven
engageerde.
had
in
plaats van
teruggetrokken,
Zoowel
in
zangeres, geb.
Girmingham
in
het licht,
in
Mei
8 i2
en
voor
iMigeland,
als
Sai
de
in
ton -Dol by,
n s u
t i,
verdienstelijken
altzangeres zoo groeten bijval, dat

mevi'.
Londen,
te
het openbaar hooren,
W a s s, S m s R e e v e s
Jolm Georgc Patey, een
John
het huwelijk met
haar 187
was
aandoeidijk, zielroerend.
reeds op jeugdigen leeftijd te
1866
Vigan,
Vleugel.
Pathtique, Fr.
studeerde onder leiding van

trad
te
harmonie aan het
een leerboek der harmonie
Patey-Whycoth (Jan et Monach),

liet
Mei 1784
leeraar in de
harmonigwe, dat zeven uitgaven beleefde.
li/re
Patcutflgel, Hoogd,,
Patetico,
a.
'26
geb.
8 Oct. 1851,
Parijs en gaf o.
Ecole de la
getiteld;
dood,
zijn
Michael
die zich
uil
het
Sacred Harmonie Society

Amerika, waarheen
zij
zich
1871
115
van haar echtgenoot en van eenige zangers begaf,
in gezelschap
evenzoo
groot succes:
r e
u X de altsolo
bevinden zich
werken
sacro-hispano (deel
een
Patola,
hagedis
eener
bespannen
hem
1843
te
Amerika, waar
Reeds
bij
Lucia
di
Europa
twee
en
vorm
zijden,
en
vond
van
was
voor
Zy
Spaansche
onder
ten
eeuw.
te
een
moeder,
ging
zij
behaalde
kunstreizen
met haar ouders naar
zij
de
titelrol
aan
slechts
tot
alle
landen van
de grootste harer
die zich in de hoogte tot
buitengewoon buigzaam en daarom bijzonder
coloratuur-zangeres, dat
heden zong
In het jaar
1868
in
Twee
en van dat oogenblik

bijna
uitvoeren van trillers en loopen van allerlei aard.

als
haar
Maurice Strakosch.
door
Haar stem,
deel gevallen.
geb.
Barili
een zeer groot succes.
zij
zooals
vr
die
signora
Nieuw- York (1859), waar
onthaal,
is
zangeres,
Salvatore Patti,
naam van
den
leeftijd
maakte
f uitstrekt,
het
Van 1861
Maria),
de Italiaansche Opera te Londen,
dan ook voornamelijk
Londen.
een
jeugdigen
vervulde,
overal
16e
der
helft
stad in druk verschenen.
Juana
Adela
en
Op
in
zij
tweede
de
in
genoemde
onderricht in den zang ontving van
beroemd.
driemaal gestreept
te
koperen
snaren,
zangeres
als
Lammermoor
voorgangsters
den.
partituur
Eslava.
Madrid, was de jongste dochter van
haar eerste optreden
zij
geschikt
De
verzameling Lira
Rastkaai,.
z.
was.
zij
jaar later zong
werd
de
gebruikelijk snaarinstrument, dat den
leefde
in
eigenlijk
Patti
met
bekend
gunstig
in
tot
zijner
monnik van Montecassino en organist aan de
o),
zijn
zanger,
Italiaanschen
huwelijk
af
Fr.
(Adelina,
Fehr.
een
opgenomen
is
drie
Milaan,
te
Patte a regier,
Pattl
was van 1660

Manuscripten
Wood.
z.
(Pater S erafin
Sacrae cantiones van
19
met
en
Lamou-
is.
Pi et eis -kerk
St.
Birmanen
de
heeft
Paton- Wood.
Patta
hem
van
serie II) van
I,
bij
Madrid.
te
verschillende bibliotheken van Spanje.
in
Mis
achtstemmige
eener
behaalde zy
concert van
en componist,
geestelijke
kerkkapelmeester
1683.
dood,
zijn
1875 op een
zij
Messias zong.
Spaansch
(Carlos),
Patino
aan
H a n d e I's
in
's
waar
Parijs,
te
zij
trad
elk jaar in het

in
zij
wereldberoemd
zij
Het
is
is
gewor-
Covent Garden-theater
Caux,
den echt met den markies de
welk huwelijk echter later weder ontbonden werd.

Patti (Carlotta), zangeres, zuster van de vorige, geb.
studeerde
den
eerst
klavier
onder
zang toe en trad 1861
Opera
op.
te
Wegens mankiieid
bepaalde
zich
zooveel
succes
daarom
te
lot
kunnen
het
leiding
van
Herz, doch
Nieuw-York voor het

svas
zij
zingen
behalen
als
niet
op
eerst in
geschikt
concerten,
haar zuster
1S40
te
Florence,
legde zich later op
de Italiaansche
voor
het
zonder
Adelina.
tooneel en
nochtans ooit
In het jaar
8*
116
187.1
trad
huwelijk
het
in
zij
Pauer (Ernst),
Theodor Dirzka
derricht van
deus; contrapunt
studeerde
compositie-studin
zijn
1S47
ter stede
welke
als
zoowel
Mainz
te
van 1851 begaf
zich
hij
als
hooren, en
liet
zich in die stad als leeraar in
besloot,
Sec liter en
a-
18-45
zette
In het jaar
voort.
Mainz en componeerde daar
te
Mannheim vertoond werden.
te
naar Londen, waar
Philharmonic Society
iiij
W olfgang A m
zoon,
Munchen
te
muziekonderwijzer
Weenen, ontving on-
(e
twee opera's: Don Riego (1849) en Bie rothe Maske (1850),
a.
o.
onder leiding van
hij
Franz Lachner
hij
hy zich
vestigde
1826
Dec.
'21
vanMozart's
en
Ernst de Munck.
den vioioncellist
niet
kiavierspeler, geb.
zich
hij
In
voorjaar
liet
op eenige concerten der
wel met zoo gunstig gevolg, dat

klavierspel te vestigen.
liet
Hij
gaf
historische concerten, hield voorlezingen over muziek en deed veel tot be-
er
van
vordeiing
maakte
genoemd jaar
den.
1802
klassieke muziek. In de jaren
voor
1866
Mus ie
als
leeraar aan de
Pauer hem
nam, volgde
ontslag
zijn
hofpianist van den keizer van Oostenrijk.
van
titel
Cipriani Potter
1871
omstreeks
of
smaak
den
kunstreizen door Duitschland en Nederland en verkreeg in laatst-
hij
Toen
Royal Academy
op en bekleedde die betrek-
leeraar aan de National

Training School for Music te Kensington Gore, 1878 lid van den Boa
for Musical Studies aan de hoogeschool te Ganibiidge en een jaar later
gedurende
king
vijf
werd
vervolgens
jaar;
hij
i'
examinator.
Van
vele klavierstukken
z'yn
geworden
echter
is
Musik
(Leipzig,
Old
en
hij
Au gen er);
meer dan
Pauke
TiMPANo;)
zijn,
bij
Meister
Alte
werken
der
(Leipzig,
pke;
keteltrora,
een
een
van
naar
Breitkopf
hem bewerkte
instrument
geslagen wordt.
en met stokken,
is
buk;
Timbales;
Fr.:
gelijkt,
gespannen.
Rondom
bevestigd, en over dezen
den
armen aangebracht,
ketel
er
als
zijn
met een
die van kleine bollen voorzien
Boven aan den rand van het instrument
10 gaten
is
een ijveren
hoepel wordt het pauken-
evenveel van schroeven voorziene
gaten in den hoepel
zijn.
Deze armen
worden door de gaten gestoken, en wanneer men met behulp van een
de
schroeven
verminderd,
even
strak
omdraait,
de
toon
gespaimen
wordt
verhoogd
zijn,
spanning
de
of
verlaagd.
derhalve
Ital.
hout of van koper en soms van
van
rond toeloopenden ketel
onderen
bespannen
waarvan reeds
componisten,
gezien.
het Arab.
uit
Har tel)
and HarpsicJiord (Londen,
beroemde
van
beroemder
verzamelingen Alte Klavier-
der
Tirginal
t/te
dertig deelen het licht hebben
hoepel met 8 a
vel
cascade het meest bekend;
uitgave
laatstgenoemden uitgever verscheen ook een door
(Middelhoogd.
of ezelsvel
metalen
La
is
zijn
Composers for
uitgave
dat
zilver,
kalfs-
Senff),
English
goedkoope
door
moeten
het
vel
Het
vel
moet op
bij
sleutel
vermeerderd
van
alle
of
punten
verandering der stemming
117
schroeven evenveel aan-
alle
had
nisnie
met
zeer
een
orkest
zich
twee
lot
ander
de
tonica,
van de pauken kon maken, zeer
mechaniek
die zich
van
zitting
Als
zoodauig
vorigen
om
nitviuding
daarvan
gratificatie
onderzoek
worden
hoogcr
of
omgedraaid,
lager
doen
te
Klasse
tevens
door
worden.
behoort
een verslag der
In
alhier,
hebbeu
te
van
Nov.
'26
Missire vaa 19 Jauuari
bij
uitgevonden
aan
de
Pauken of
12 of 14 schroeven,
door
dusverre
vereischt
men daarom
heeft
zijn
en het
veel tijd,
voor eenigen
vel,
de toon
het
getracht dit te ver-
tijd
immers men heeft er sedert
uitgedacht, beveelt zich door
die door een
bijna niet mogelijk,
is
niets van
vernomen.
gemak en eenvoudigheid
worden door een een-
een soort van schraag of stelling staande,
op
van goedkeuring,
in geval
door het meer of minder spnuuen vau het
Stumpff
den heer
mogen aanbieden, om,
te
tot
Dit
Weeneu
In
De Pauken,
aan.
een
Onder
vinden.
te
ondersteuueu.
te
geschiedde
ten einde,
en juist te doen.
middel,
uit
dezen).
(z.
Stumpff
verbetering
helpen, doch schijnt er niet iu geslaagd te
Het
te ver-
en alsdan zijne poging tot het verkrijgen van octrooi of eene
vau wege het Gourernement
De stemming der pauken
spoedig
der
bewijs te ontvangen,
sleutel
gebrek
dit
men
gemakkelijker en zuiverder te doen stemmen, en verzocht deze zijne
Jezelvc
het
aan
een
dat
het muziek-
er op bedacht,
Nederlandsch Instituut
werktaigeiijke
eene
in
diens uitvinding het volgende:

de heer J. C. N.
ods
berigtte
jaars,
Kcteltrommen,
omstemmen der pauken
Koninklijk
het
Om
instrumentenmakers
en
Niclas Stumpff
men aangaande
iS'22 leest
wanneer
opzichte verdienstelijk gemaakt hebben,
dien
te
Christian
Joliann
vooral dan,
l)eperkt,
musici
gemakkelijker
tot
de eersten,
des
sommige
waren
helpen,
de een in den regel in de

bleef het gebruik,
naar vreemde tonen voorkwamen.
uitwijkingen
stuk
welke
van
bepaalde,
een muziekstuk
in
en daar het aantal pauken in
ging-,
de dominant gestemd was,
in
Dit zeer lastiye niecha
omstenimen der jjauken
moeilijkheden gepaard
groote
vvorJen.
aftrescliroell
of
dat het
gevolge,
ten
voudig mechanismus, zonder den toon te hinderen, eenige malen op een spil roudgedraaid, links
of
de toon hooger of lager moet
naarmate
rechts,
tevens
zeer
losgelaten,
juist
zoodat
in
twee
zijn,
waardoor de stemming zeer schielijk en
daar alle schroeven tegelijk en even sterk worden aangetrokken of
geschiedt,
maten vau een Allegro.
drie
of
iiUcs
orde
iji
is,
zonder het minste
gedruis.
De Klasse gaf het gevraagde

meutenmaker en
het
gebruik
getuigenis van goedkeuring.

dier instrumenten
tweede verzoek toe te staan, en zou
Uen heer
Stumpff
Of Stumpff,
dan wel een
echter onder den
In den regel
gebruikt.
tusschen
De
kleinste
P^^^:]=r3^=^
niet
naam van
worden
hj-~~i
is
in
~
j
heeft,
ander,
bekend.
mach
gratificatie
deze
die
staat
rechts
echter geen instru-
was het moeilijker
van
zijn
300 toegestaan."
nieuwe mechaniek het eerst
De op deze
in
wijze ingerichte pauken
n ep a u k e n algemeen in gebruik gekomen.
het orkest twee pauken
pauke,
Stumpff
van een octrooi weinig nut gehad hebben.
werd van wege den kouiug een
praktijk heeft gebracht,

zijn
hij
Daar
niet menigvuldig was,
gestemd
liid<s,
van
den
de
kan
van verschillenden omvang
woiden
groote.
die
paukenslager.
in
den
een der tonen
toonomvang
Gewoonlijk
zijn
zij
118
in tonica
soms
en dominant gestemd, b.v. F ^^^^^p
ook in andere intervallen,
Beethoven
van
inleiding
o.
hel tweede bedrijf van Fidelio.
in
C en gaven aan
in
D,
in
begon
tonen
toe
muziekstuk
een
het
C G
O
F,
en
stemming aan,
Timpani
b.v.
men aan de pauken ook
toen
toen de paukenist in den loop
vond men
pauken moest omstemmen,

moesten aangeven,
zij
Het
noteeren.
te
worden
in
B),
dan
Bes,
wel,
of
men:
leest
duidelijkiieidslialve
Muta in F
Muta C in
in Bes."
Beethoven
werken,
in
leder
of
Adagio der negende symphonie, Berlioz
in
Bie
Liszt
gebruikt
door
omwonden
men
Berlioz
Ideale.
zijn
worden
vilt
beide paukentonen te zamen klinken, zoo
laten
het
het Tuha Miruni van
De pauken
Requiem
middel
ook wel kloppers,
gebi'acht
die niet
a.
acht paar pauken.
omwonden
men
koppen met doek,
wier
kloppers,
trilling
in
zijn,
o.
vele zijner
in
gebruikt niet zelden twee p;iar,
zelfs
van
paukentoon vereischt, dan bedekt
doffe
in
vertrouwen,
te
Duitschland
Sommige componisten
in
noteerden de componisten de
heet in de partituren mutare. Moeten b.v. de pauken
omgestemd
(in
Later,
enz.
herhaaldelijk de
omstemmen der pauken

Bes"
F,
de werkelijke tonen, die
beter,
van
zooals in de
Vroeger, toen de pauken uit-
het begin der partituur de
Timpani
A,
andere
instrument bestemde tonen, evenals die voor hoorns en trompetten,
dit
van
^^^^
zooals in het scherzo van
verminderde quinten,
in
sluitend in tonica en dominant gestemd waren,
voor
^ of p ^^^^
'
octaven,
in
a.
negende symphonie, of
's
voor sommige effekten

zijn.
Wordt een
zeer
de pauken met een doek, hetgeen
de partituur wordt aangeduid door de woorden timpani eoperti.
De paukentonen kunnen elkander

mische figuren en
paukeneffekt
is
alle
de
nuances
zijn
zoo snel mogelijk afwisselen
op
dit
instrument
snelle toonherhaling,
zeer
roffel
uit te voeren.
of triller
alle
ryth-
Het grootste
genaamd,
die
vooral in een crescendo grooten glans aan het orkest verleent.
De pauke
is
schijnt het in
zijn
bij
lijke
het
Perzen en Hebreers bekend.
Westen bekend
te
middeneeuwen waren de pauken,
tournooien
feesten
en andere plechtigheden
mochten
zij
slechts
Tijdens de
is
niet
met zekerheid
van
dan
kwamen
Heerpau ken.
verkreeg
het
zij
in
de
te
zeggen.
steeds in vereeniging van trompetten,

in
gebruik.
Bij
bruiloften en
derge-
dan aangewend worden, wanneer er adellijke
personen, of allhans doctoren of magisters aanwezig waren.

kavalerie
bij
kruistochten
geworden. Wanneer het instrument
zijn
tegenwoordige gedaante heeft verkregen,
In de
Het was reeds
een instrument van zeer ouden oorsprong.
de oude Egyptenaren,
'16e
eeuw
Had een regiment

zilveren pauken.
in
zich
Bij
de Duilsche
gebruik en verkregen den
naam
byzonder verdienstelijk gemaakt,
Trompetters en pankenisten vormden in
119
eeuwen
vroeger
men
eerst
was
J.
Bi SC hof,
F.
kon worden,
lid
Johann
nadat
und
Trompeter-
Faitkerhmst,
Versuch
's
einer
Jddorisch,
Anle'itimg
iheoret.
in
heroUchcn
zitr
prakt.
u.
hoe
In
kan men lezen
vroeger tijden stonden,
in
Al ten burg
Ernst
17 pauken.
die concerten gaf op
1748,
geb.
aanzien pauke en trompet
hoog
waarvan men
een afzonderlijk gilde,
eenige leerjaren had doorgemaakt. Een der beroemdste paukenisten
deelen,
(2
Halle, 1795).
Panl (Oscar),
aan
leeraar
conservatorium
het
werken
des
Handlenkon
der
Boetiiis
(1872),
Bie
d'
(1871
Arezzo,
behoorde
Meistein."
In
werd
Itali
1-17
den
tot
hij
III hem naar
hof
zijn
Pauwels (Jan Engelbert),

waar
Straatsburg en
directeur
veel
3 Juni 1804.
(z.
trio
naar Parijs en werd aldaar
sich
een
populair,
het
zegt,
vor
betrekking
van
Hij
zicli
violist
aan de
kapelmeester
als
te
en orkest-
violist
stierf daai' ter slede
drie komische opera's,
quartetten en zangstukkon.
's,
Iloogd.,
Eng.; P.vcs.v,
Fi'.,
Lat.;
Ital.,
rusl,
rust-
dit).
oude
den
Ijiiislen."
van
is,
dans,
deftige
Fit den
Padooana afkomstig
van
de
hij
te
Witzthumb
ontving ondeiriclit van
compositin bevinden
zijn
Pause,
gebruik was.
einer
beriep
24 Januari 1473
en componist, geb. 26 Nov. 176S
violist
Pauzeeren, Ned.; P.\usinEN, Hoo-d
Pavaue,
Le.xicon
hij
een verzameling orgelstukken,
is
bevordering der toonkunst deed.
tot
Onder
Pauze, Ned.;
naam
Hans
Laler
verheven.
Munchen, waar
keeide 1791 naar Brussel terug, waar hy
een vioolconcert,
zeer
Neuren-
den Meister ob allen
gediclit
adelstand
te
vader zanger was,
zijn
en van v. Mal dei', ging 1788

Opera Italien; later bekleedde
in
een
in
te
tijd.
Ars organisandi.
Biussel,
teeken
Tonltalle en
geredigeerd.
tijd
lil O
blind geb.
organist,
voornaamste overgebleven werk
Zijn
stierf.
De muziektijdschiiflen
73).
beste Duitsche toonkunstenaars van zijn
de
tot
Albert
getiteld
Vebersetzung und
des Claviers (1869) en
Geschichic
Ahetinus.
z.
RosenbUth noemde hem

hertog
heeft de volgende
1836,
April
GriecJien (1866),
Woclienllait zijn door iiem opgericht en korten
Fauiuann (Conrad), componist en

beig,
geb.
Harmonik
Tonkunst
der
Musikalsclies
Paulo
Leipzig,
Bie
geschreven:
Iierpretafion
muziekgeschiedenis aan de hoogoschool en
de
in
te
naam,
zou
die,
blijken,
Italiaanschen
Latijnsche
die
Tanzer
pavo.
mit
Evenals
alle
..n
volgens sonmn'gen, van

dat
deze
ooisprong
pauw,
d.ins,
hoewel
Volgens
is.
omdat,
sonderbaren
andern ein Rad machen,
wachten, zwijgen, verpoozen.
lusten,
die vooral in de 16e
zooals
170 oeuw zeer

liet
in
Sp.inje
komt de
and(M<'ii
Wall her
in
zijn
Trilteu und Setzen der Fiisse
beinahe wie die Pfaui'n,
oude dansen,
Italiaansche
vooi'al
weun
sie
werd ook de Pavaue oorsprou-
120
zoowel
keiijk
een
gezongen,
als
Tabourot
gedanst;
geeft in
voorbeeld van een vieistemmige gezongen Pavane

caplive."
vie
de
In
verschillende
iG"
dor
Na
van Pavanes voor.
proeven
Gagliarda
een
werken
instrumentale
Pavesi (Stefano), componist, geb. 5 Febr. 1778
conse r
van 1799 werd
revolutie
eindelijk naar Marseille
muziekcoips
militair
1803
hij
28
gewoonlijk
Crema,
te
waar
en begaf zich van daar naar Dyon,
kwam.
dienst
in
ontving
Turchini.
pietii
zijn
de
Bij
door de Calabrirs gevangen genomen, ontkwam
minder dan 43 opera
Hij
werd
Juli
1850.
gebracht.
aldaar
ator io della
niet
hij
eeuw komen
kwam
ging
Later
die allen
's,
1818 kapelmeester
in
waar
gehoore werden
Crema
geboorte.^tad
zijn
een
bij
Tot 1826 compo-
Itali ten
in
hij
naar Veneti,
hij
opera L' avertimento ai Gelosi vertoond werd.
zijn
neerde
17e
en
dit).
(z.
opleiding aan het
ma
Belle qui tie7d
Pavane
elke
OrcMsograpliie
zijn
en stierf
Pavillon, Fr., de trechtervormige beker van een koperen blaasinstrument.

Piivillon Chinois, Fr.,
Pavoue
(Pietro),
z.
Halve Maan.
componist,
na
tri
(Stephen),
Caiches
Glees^
en
Engelsch
So7igs.
werd door de G a
violoncellist. Hij
Payen (Jean), Fransch

2
eeuw
in
ove
iwci,
contengono
si
1512.
1556
Hij
componist,
h C ub
1
te
behoorde
op
als
in
het
de
o.
te
opera
a.
zijn
sitin
was
libro
de
Madrigali a
1572).
geb, te Soiguiers in Belgi
geboortestad, later te Madrid,
Zijn
compositin
1558
zijn
te
Turn-
opgenomen
opgeeft in zijn Biogr. et Bibl. univ.
componist,
Melding, een dorp
te
an der
VVien,
bij
was,
ging
en
op de physharmonica
Hij
liet
stierf 18'i'5
bevinden zich
heeft "eschreven.
1826
vijf
opera
naar Parijs,
's,
hij
hij
tot
waar
Later werd
Wiedburg
die
orkestdirecteur,
maakte 1818 een
hooren.
te
en
violist
Weenen, werd
vervolgens naar Amsterdam, waar
Weenen.
1780,
de voortreftelijke contrapuntisten.
tot
theater
zich
gest.
kapelmeester en verkreeg
F t is
titels
primo
Gardano,
en componist,
koorknaap
(Hierony mus),
Payei'
aan
18e eeuw.
van Pal es-
componeerde
1787,
gest.
Il
Tergini (Veneti,
geestelijke
was
Crequillon
15 Febr. 1787
begaf
dei-
stijl
Londen bekrooind voor twee canon's.
hem:
van
kent
Ie
verzamelwerken, wier
Hij
den
in
Wil Ham,
broeder
Zijn
hout het Decanaat, doch stierf reeds 1559.

in
het begin
toonkunstenaar, leefde omstreeks het midden der
Men
Itali.
Payen (Ni co las),

omstreeks
volgde
in
Missen
vier
en een Saive Begina voor 4 stemmen.
Paxtoil
16e
Udine
geb. te
Te Bologna verschenen 1770 van hem:
bij
geb.
816 muziekdirecteur
reis
door Duitschland
1825 kapelmeester aan
hij
concerten gaf en zich
liij
Weenen.
weder orkestdirecteur
Onder
zijn
voor Amsterdam, Parijs en
compo-
Weenen
121
Peace (Allieil Listei),
orL;;inis(,
te
gel),
HinUlersfield oiiislreeks
1845,
1875
doctor
18(i6 ori;anisl aan de kalliedraal te Glasyow on sedert
sedeit
is
de muziek.
in
(Desiderio),
Pect'i
17e
de
uit
biji;enaanid
Men
eeuw.
van
kont
li
l)izz oso,
componist
Italiaanscli
de verzameling Le Musiche sopra
liem
r Adone (Veneti, 1(H9).
Pecco (Toniaso),
hem: MadriffaU a
PeeliatSChek
Bolieme.
betiekking
790
15 jaren
liij
Franz,
hnve
ten
leeftijd
1795
geb.
(Franz),
176;)
geb.
Wildenschwert
te
Weenen,
orkestdirectcur aan een scliouwburg te
bekleedde.
dansen, welke laatsten vooral
hooren.
was
werd
Hij
30
componeerde
Hij
Weenen
te
Weenen,
te
kent van
(Veneti, 1612).
Pechaczec
of
weiil
Men
17^ eeuw.
Itaiiaansch componist uit de
cingtie voci
en
violist
concertmeester
te
zoon
Zijn
reeds op jeugdigen
zich
liet
en vele
balletten
opgang maakten.
veel
iii
welke
Karlsruhe en
stierf
aldaar 15 Sept. 1840.
Pedal,
Ned.;
Pedaal,
vootwerk, voetklavier.
en wel het orgel,
de pianoforto en do harp.
hetwelk
op
klavier,
de
trokken
grooter
zijn.
trckwerk
onder
hier te lande vindt
want
noemen,
elke clavis een steker,
den
eersten
steker,
nu
naar
de
richting,
een
afzonderlijke
achter zich,
worden;
J)ij
windlade
lijk
eerst
inrichting
in
doch bestaat dan eveneens
uit
pedalen
aan
tol
tol
noodig
geval
absiracten,
wijziging dor toonkleur.
tot
In
veel
stiften
op
aan beide einden van

toets,
de onrlerste door
de clavis drukt nu den
arm van de wel
recht
voor
is
ingericht
de
pedaal-
is.
Heeft de orgelspeler
dan moet het regeerwerk
onder het pedaalklavier door

dit
de [liaiioforto diiinen
met zeven
zij
recht vooruit en dan opwaarts
de rugpositieven,
dan
het
mechanismus
in
bevindt zich hier
Het overige
de
loopt
het
en dientengevolge
vieren
zooals
zijn,
en de tweede
abstract tot zich.

I.igt
zijn
koper over-
niet
het manuaal,
bij
liggende wel gaat;
werkt
gesteld
en
het pedaal een
van zekere werk-
meer een drukwerk dan een
abstiacten verbonden
dan moot de abstract natuui
waartoe
anders
windlade.
der
ligging
orgel
hem hangende
aan
is
een dun houten staafje,
arm dor onder hem
de
is
pedaalfoetsen
er ook
van welke de bovenste door den
vooi'zien,
clavialuur,
gaan,
de
de laatste weder de wel nederwaarts,
trekt
De
De
men
plaats dat er, als
in
met
die
staan,
stift
van pedalen voorzien,
door middel
toetsen der bastonen
Het regeei'werk van het pedaal
te
een
werk,
zijn
het orgel
onderscheiden zich van de manuaaltoetsen, doordien
en
toetsen
bet
Bij
met de voeten nedergedrukt kunnen worden.
tuigen
den legel van eikenhout
de
Eng.; Pdalk, Fr.; Pedai.e, Lat., Ital;
Hoogd.,
Vei'schillende insirumenten
in
een
in
het
tegenovergestelde
wellen en stekeis.
verandering van de demping

vroeger lijden had
men
kla-
acht pedalen; de tegenwoordige pianoforte heeft er slechs
122
Gra nd
twee, een tot opheffing van de dempers, die forte-pedaal (Fr..
Open pedal) genoemd
Eng.:
tot
Ital.:
una corda)
n,
of
Pda
Ie,
Verschiebung,
veikregen wordt, ten gevolge waarvan de hamers slechts
twee
ook
instrumenten
driesnarige
bij
demping van den toon,
door versclniiving der klaviatuur (Hoogd.
demping
welke
wordt; het andere
snaren
Het
aanslaan.
corde. Het
opheften van de demping wordt aangeduid door de woorden tre
gebruik van het groote pedaal wordt gewoonlijk aangeduid door de lettergreep
door het teeken
het opheffen daarvan
Ped.,
om
dient het pedaal
Pedaalkoppel
Pianofoste).
(z.
de snaren een halven toon
verhoogen
te
de harp
Bij
Harp).
(z.
Koppel.
z.
Pedaalpauke, een door den paukenist van het San Ca
rl o-theater te
Na-
mechanismus, met behulp waarvan men op twee pauken 22
pels uitgevonden
verschillende, op elkander volgende tonen kan voortbrengen.
Pedal Point, Eng., orgelpunt;
Pearson
Peerson,
of
dit.
z.
Pierson (Martin), Engelsch toonkunstenaar, werd
omstreeks 160i master of the children of
Men
reus in de muziek.
of Ayres
Hij
and Bialogves (1620)
stierf
St.
Paul's"
en Mottectsor Grave
Chamler Musique
(1630).
e p o ni u k),
zanger, geb.
9 Dec. 1761
Altdorf in
Beieren, gest. 1800, muntte vooral in de opera's van
Antonia,
ter
Peleties,
van
geb.
1498 zanger en aanvoerder der
omstreeks
voci (Veneti,
dtie
uit. Zijn
Ka rel
gemalin van
speellieden
een
en
1545)
(Francesco),
Peli
17e eeuw. Uit
van de
kende zangers
school
zijn
Camotii fran-
1792
aan
tot
te
trad
de beoefening der muziek.
compositin
Bibliogr.
van
bevinden
het
hij
Hij
1 1
uitste-
kamervirtuoos
tijd
de),
componist,
wydde
geb.
12 Maart
tevens ijverig
zich
werd 1832 door den koning van Belgi
conservatorium
zich
eenigen
vertoond.
militairen dienst, doch
in
1543).
de jaren 1715-53 vele
in
gust e Philippe, Baron
Brugge,
bestuurslid
kwamen
hem
quedam fugae
(Parijs,
zang, geb. in een der laatste jaren
Te Munchen, waar
was, werd 1737 een opera van
Pellaert (Au
den
in
gezangen
vierstemmige
bundel
leeraar
voorschijn.
te
hove
ten
1537), Selectissimae nee non famiarissimae cardiones
nltro centum (Augsburg, \5iO),Biainia ffallica, latina et germanica,et
(Wittenberg,
doch-
De volgende compo-
VIII.
of van een gelijknamigen componist zijn bekend
hem
van
te
Mozart
1789, was een begaafde zangeres.
P'ebr.
Anna van Bretagne,
sitin
cesi
en 1613 baccalau-
Private Mmicke, or the First BooJce
1650.
(Johann N
Peierl
hem
kent van
opera
's,
te
Brussel
wier
titels
Onder
benoemd.
bij
Ft
zijn
Biogr.
et
Univ.) voorkomen.
(Angel o),
Pellegrini
eenige opera
's
geschreven.
componist,
geb.
omstreeks
1S05
te
Como,
heeft
423
(Anna Maria),
PellejiTini-Celloni
Men
eeuw.
dezer
Metodo Ireve
(Felice),
sleden
dor
Dom
1S'J3).
Munchen,
te
liet
ver-
in
zicli
met succes hooren. Pa er
Agnese. Hij stieif 'J8H2.
in
kamerzanger van den koning van Beieien en eerste

geb.
1806
Jan
1470
de
daarvan
zijn
Milaan, gest. Vl Juli
te
In
leefde
Hij
Pesaro
te
1636
stierf
hem
zijn te
de laatste
in
kapelmeester
als
Veneti gedrukt.
der oudst bekende Spaansche componisten,
een
Ferdinand den Katholieke,
van
opgenomen
hem
motetten van
zijn
koning van
vinden; zes
te
Es
de verzameling Lira sacro-hispaita van
in
Jean Mouton
van
tijdgenoot
eeuw
hein voor.
Penna (Lorenzo),
organist,
Bologna, gest.
Oct.
t20
componist en kapelmeester
1693, gaf
conipositin
zijner
lijst
la va.
Antoine Fevin,
en
velschillende verzamelingen uit de eerste helft der IGe
komen motetten van
Een volledige
eeuw.
archieven van Toledo
Penet (Hilaire),
1485.
17e'
Missen en motetten van
te Milaan.
kapelmeester
In
te
kerkcomponist,
(Francesco),
Castili.
1613
(Rome,
etc.
Tur'yn,
te
Londen
te
van den svader"
o),
1774
geb.
ook
en bet begin der
16
Penalosa
geb.
en
(Vincenzo),
Pellegrilli
was
begin
iiel
Munchen.
te
aan den
in
zangniethode (Rome, 1817) en een
piantato della mvsica
il
baszanger,
Itali
rol
1
aan de Opera
bassist
helft
de
(G u
Pelleg'l'illi
1858
van
hem
schroef voor
Rome
zangeres, leefde te
een
1835.
Juli
l*ellej>Tiui
sciiiliende
haar
van
per conoscere
e facile
stierf 1.!
Zij
kent
a.
o.
men
vindt
liij
Parma, geb.
te
twaalf Missen in het
licht.
Ftis.
Peiltuchord, vijfsnaar; ook de verdeeling der Grieksche toonladder
in
reeksen
Peiitecoiltachonlon, Gr., een omstreeks 1600 door den Napolitaan
Fabio
van
tonen.
vijf
Golonna
uitgevonden klavier; voor eiken toon waren vier snaieii aanwezig,
om
dienden
die
de
harmonische verhoudingen
der
juistheid
(Franz Xaver),
Peiltenrieder
beuren, was koninklijk kapelmeester, hoforganist en koordirecteur
waar
bij
17
1867
Juli
Die Nacht von
stierf.
Paluzd, die on
Onder
alle
verkrygen.
te
1813
componist, geb. 6 Febr.
te
Kauf-
Munchen,
te
compositin lievindt zich de opera
zijn
groote tooneelen van Duitschland met succes
vertoond werd.
Pepiisch
(J o h a
11
h r
1667
geb.
o p h),
te
onderricht in de muziek, begaf zich op twintigjarigen
waar
landen,
1688
van
in
naar
liiH
dl'
van
hij
zijn
Londen,
Drury L a
muziek
eerste compositin
waar
bij
altist
n e-thoater werd.
benoemd.
Zijn
bel
licht
ontving aldaar
leeftijd
naar de Neder-
gaf,
en ging omstreeks
en 1700 ook kiavierspoler
on omstreeks don/.clfilen
Gbandos
in
Berlijn,
In
liet
tijd
tot
dramalische
jaar
1713 werd
kap(,'lnieester
muziek,
in
hij
van
het orkest
lot
<l<'n
doctor
hertog
vooral zijn Masqu^
124
maakten
van
Londen
te
melodien
voor
opgang, en
veel
Beggars
diens
Charter House,
het
bekleedde.
Behalve
voor, b.
Ifal.,
men van hem
per
v.
hij
20
dood,
zijn
Academy
der
hij
organist
1752,
Juli
of ancicnt Miislc.
een Treatise on Harmony.
voor de
violino,
il
tot
hij
oprichters
componeerde
1737 werd
In het jaar
welken post
de
tot
compositin kent
zijn
Per,
behoorde
Hij
Gay
op vei/.oek van
Opera.
viool.
Perandi (Marco Giuseppe), componist van Romeinsche afkomst, kwam

1651 en 1656
een van de jaren tusschen
in
van
Saksen
werd 1663 directeur
en
kerkmuziek
en
opera's
behoorde
en
Percussion (instruilients
a),
Perdeildo en Perdendosi,
(CamiUo),
Pereg'0
Ital.,
kerken
eenige
in
men van hem
zijn
tijd.
dit.
z.
wegstervend (van den toon).
werk, dat na
Milaan in de eerste
te
koorknapen aan
dertig jaren leeraar der
Behalve vierstemmige Madrigalen kent
geboortestad.
zijn
een
de beste componisten van
tot
geestelijke en componist, geb.
der 16e eeuw, was gedurende
helft
schreef vele concerten,
Hij
slaginstrumenten;
Fr.,
van den keurvorst
de kapel
in
dier kapel.
dood onder den
zijn
titel
La Regola
del
canto fermo ambrosiana (Milaan, 1622) verscheen.
Perelli (Natale), componist,
24 Dec. 1817
geb.
opleiding aan het conservatorium te Milaan.
non
os
Genua vertoond.
Hij
en
Osti
(David),
Perez
succes,
componist,
componist,
werd
studin
1772, ging
dien
de tweede te
te Pliiladelphia.
20
geb.
1842
Nov.
Milaan,
te
aan
tot
hij
waar
Lor et o
die in Itali en
's,
zijn
Na
aldaar.
te
heeft
opleiding
voltooiing
Palermo;
ook een kapelmeesterspost
hij
dood, 1778, bekleedde.
zijn
ongeveer twintig opera
ontving
Napels,
te
di
aan de kathedraal
kapelmeester
hij
naar Lissabon,
hij
1711
geb.
Santa Maria
conservatorio
ht
zijner
de eerste te Pavia,
werden
hymnes en kamermuziek gecomponeerd.
opera's,
aan
zijn
GaleoUo Manfredi
's
begaf zich naar Amerika en stierf 1867
(Edoardo),
Perelli
met
ontving
Milaan,
te
opera
Zijn
latei-,
verkreeg,
compositin bestaan uit
Zijn
Portugal veel bijval vonden, en
in
en eenige kerkmuziek.
Perfectnm
die
tempus),
(scil.
muziek
mensurale
de
imperfectum
(z.
dit)
Per'Olesi of Perg'olese
1710
Jesi
te
in
Ancona,
volmaakt;
Lat.,
driedeelige
maat,
Gr e co
hem
ontving
en vervolgens
contrapunt,
hij
zijn
onderricht
en
nadat
bij
in
de
heette.
(Giovanni Battisla),
zijn
in
het
te
vioolspel
diens opvolger,
F e o.
Napels,
gaf.
waar D
nam
Hij
Weenen was
In
het jaar
3 Jan.
geb.
Conser-
omen co de
Gaetano
i
bij
Francesco Durante,
laatstgenoemde naar
componist,
muzikale opleiding aan het
vatorio dei Poveri in Ges Cristo
Matteis
men
noemde
aldus
tegenstelling van de tweedeelige.
in
beroepen,
les
in het
voltooide
1731 componeerde
hij
125
eerste groote werk, een 'êwijil diaaia,
îjll
met
dat
Agnese Maggiore
voor
opera
tv?ee
weinig
nen
Toen
der
uomo
l'
Amsterdam
te
in
Hij
af.
bezweren
wilde
algemeene
nog
een
Zijn
besluit
want
bewondering
Mis,
nog
daar
wintei'
stede
ter
iNTEn.MEZzo).
Geloso
schermito,
Niet
het
lot
wendde Pergolesi
componeerde
aan
hij
in
de
zijn
be-
dezer stukken versche-
Dit werk, dat

tol
den
hij
17.'52
leermeestei-
hem de
ook
te
Parijs
hij
wegdroeg.
niet;
hij
beroemd geworden
inter-
werd vertoond,
naam wereldberoemd.
P.'s
In
opera's II Maestro di 3Iimca en II
astuta. In laatstgenoemd jaar
Santa Maria
Feo
werken volvoerde
zijn
1732 Lo Frate innamorato, 1134 Adriano
pelmeester aan de kerk
met
P. belast
schreef toen een Mis
der sLullistes et Boufonistes"
strijd
Met La serva Padrona werd

van
Hij
lang daarna componeerde
zijn
tooneel te
1731 schreef
aanleiding
La Contadina
en
Tracolo
voor
van
versclienen
jaar
hetzelfde
tweede
het
psalmen en een Magnificat, welke stuk-
verwekten.
meei'
niet
den
mezzo La serva Padrona.

gaf
had hetzelfde
het houden eener godsdienstige
door
ook de bewondering van
die
om
in
veel,
Santa Maria del la Stel la, werd
de kerk
in
ken
met
druk.
dubbel koor en orkest, eenige
voor
San
de muziek
hij
cielo
voor twee violen en bas, die
trio 's
componeeren der muziek voor die gelegenheid.
hel
(z.
fa
muziek
dramatische
de
30
gevaar
het
plechtigheid
het eerste
Amor
iiiteiniezzo
Aquitania,
door eon hevige aardbeving geteisterd werd en de regeering
Napels
stad
vertoond,
d'
klooster van
beide werken werden in den
en Ricimero ;
Stigliano Colonna, opdroeg; 24
prins
Londen ea
te
Zijn
van
jaren
eerstvolgende
schermer,
het
in
Teleurgesteld over die slechte ontvangst,
voorloopig
zich
San Guglielmo
getiteld:
Intermezzi
vertoond werd. In hetzelfde jaar schreef
La Saustia
succes.
liicimero.
als
's
eenige
San Bartolomeo
schouwburg
met
van
lussclierivoeging
in Siria, Livieita e
werd
ook
hij
Loreto benoemd.
di
tot
ka-
Zijn volgende
opera, // Flami7iio (1735), werd eerst jaren later gewaardeerd, en zijn 0/m/>ja?e
werd
te
vaarwel
Rome
nu een Salve
en,
begon
Luigi
uitgefloten.
liet/itia
ook
laatste
10
Maart
zijn
hand aan
1736
gezondheid
had
te
dit
Mater, dat
opgedragen,
Pozzuoli,
Het
vijf
zangstukken voor sopraan, dertig
werken.
jaar
oud
Deze
werd.
het tooneel
vervaardigde
de broederschap van
groote
en
pro<luktiviteit
Zijn
hij
zich
tol
Hij
wekt
beroemdste
hij
stierf
herstel zijner geschokte
14 opera's
kleine kerkmuziekslukken, de cantate

trio's
San
conjponeeren. Nauwelijks had
te
aantal zijner compositin bedraagt
intermezzo's,
2f>
hem door
waarheen
en
kleine
H'y
werk gelegd, toen de dood hem wegrukte.
begeven.
19
componeeren.
te
voor solo-zang met begeleiding van orgel en strijkquartet

Sfubat
Palazzo was
del
de
Ten tweeden male besloot de componist,
zeggen en alleen voor de kerk
te
Orfeo,
voor twee violen en bas, en andere

te
meer verbazing, daar
werken
zijn
hot
P. slechts
Stahat Mater en La
12G
Serva Padrona.
Leitera
Een
geb.
den
van
werken
voornaamste
Zazzerino,
il
Ferrara en leefde nog
van
het jaar 1610. Zijn
in
Euridice. TAe aangaande z'yn beteekenis
Dafae en
zijn
(Napels, 1831).
de kortharige), een der oudste
de laatste helft der 16e eeuw, was 1601 kapel-
in
hertot^
ViUaroza
van den markies
Peri (Jacopo, bijgenaamd
meester
vervat in de
is
alla pairica ed alla vita di Giov. Batt. Pergolcsi,
celehre compositore di mnsica,
opera-componislen,
van dezen componist
levensbesclirij\iiig
intorno
liografica
de geschiedenis der opera het artikel Opera.
in
Perigourdiue, een dans
was een
leerling van
ur a n
men den
zin bij
de herhaling in dier voege

vormt,
tegenstelling
van
verhouding
vr-
nazin
eu
uit
de
wanneer
wederkeerige
de
ontstaat de periode.
geeft,
v.
den eeisten een
hij tot
zinnen
beide
b.
alleen dan,
dat
wijzigt,
aan
die
zoo ontstaat
een dubbelzin
zin
te Napels,
gecomponeerd.
's
Niet elke twee onmiddellyk
periode;
een
Perigord.
uit
omstreeks 1731
geb.
vr- en nazin.
uit
onveranderde herhaling van denzelfden
harmonische
maat, afkomstig
heeft acht opera
Hij
t e.
vormen
zinnen
volgende
elkaar
s/g-
of
opera-componist,
Periode, volzin, bestaande

op
s/s-
in
(Salvatore),
Perillo
(Z.
liet
artikel
Zinbouw.)
Perue (Franfois Louis), muziekgeleerde,

zyn opleiding in de muziek
Boucherie.
Als
uitstekend
19e eeuw bekend.

ou
graphie
als
1815
In het jaar
notation
was
conliapuntist
musicale
schreef
hij
welke
des Grecs,
Fransche Akadeaiie voor Schoone Kunsten vond.

aan
et
conservatoire
hel
d'
accompagnement
benoemd,
Parijs
Hij
(1822).
verhandelingen
waaronder
over
te
stierf
zijn
van de 13e
tot
de la sdmio-
Ejcpositio7i
de harmonie
Tot leeiaar
schreef
in
Cours
een
hij
22 Mei 1832.
de 19e eeuw,
la
verliandeling den bijval der
Zijn
d'
harmonie
manuscripten,
over de kerkmuziek,
11e en 12e eeuw en hare
toestand der muziek gedurende de lO^,
den
ontwikkeling
Jaques de
t.
reeds in het begin der
liij
Grieksche muziek,
de
over
oulving
i77'J te Parijs,
geb.
koorknaap aan de kerk S
vermaakte
hij
aan het Institut
de Fr a nee.
Perotti (G o V a n n
i
hij
Domen
te Vercelli,
Londen
Veneti
schreef
door
de
1812
te
componist, geb. 1 761 te Vercelli, waar
c o),
en
hij
werd
aldaar
kapelmeester
Dissertazione
bij
Mattei.
Rome
van
t.
was
Hij
Hij
te
Bologna
vertoond.
te
stierf
Marcu
te
Weenen
en
vestigde zich later te

s.
Behalve opera
suUo stato attuale dclla mttsica in
Akademie voor Kunsten en Wetenschappen

Veneti gedrukt werd.
te
broeder van den vorige, geb. 12 Apiil
studeerde te Bologna
accompagnateur aan de Italiaansche Opera,
een
Martini
onder leiding van Pater
(Giovanni Agostino),
Perotti
1769
iiij
Twee opera's van hem werden 1789
gestudeerd had.
te
kapelmeester werd, nadat
lialia,
's
die
Livorno bekroond en
28 Juni 1855.
127
(Marcello),
Perrino
1810)
(Napels,
canto
Persiani (Fanny),
mr
methode Je
en
i,
ontving
geb. 4 Oct.
1812
haar
was
van
zij
vader
hem
Rome.
te
den
onderricht
Giuseppe Persiani
componi.st
was getreden, verscheen

waar
een
zij
behaalde,
succes
den
groolsten
Londen
en
In het jaar
zich
zij
behoorde
Juli
in
en
(Louis Luc Loiseau
te
.\vignon en ging van daar
Mer Rouge
violist
het orkest der Groote Opera,
de
la
inspecteur der Groote Opera.
thans
geheel
vergeten
Piacenza.
een sieraad der Italiaansche
Neuilly-sur-Seine.
te
Zij
1787 naar
ten
1795
Parijs,
gehoore
geb.
het vioolspel,
waar
bracht.
zyn
hij
werd
Hij
leeraar aan het conservatoire,
1814
directeur der keizerlijke kapel,
1819. Een
stierf
in
lijst
zijner compositin
zijn
io),
componist, geb. 6 Juni 1661 te Bologna,
is
te
vinden
F t is
bij
(Biogr.
et
Zijn
van
Perufcliioi
Italiaansch
Maxim
keizer
compositin
Leopold
10 April 175G
hij
vele gedichten van
toonkunstenaar
liaan
II,
en
uit
zijn
de
16e eeuw.
geboortestad was
bestaan grootendeels in vyfstemmige madrigalen,
verschenen
(Giovanni
verzamelingen, door
waar
geboortestad,
zijn
vandini, Laurenti, Torelli, Pistocchi.
(^Francesco),
zanger
in
bestaan in 16 opera's en veel kerkmuziek. Leerlingen
d ro
die te Veneti in druk
zette
met
afwisselend te
hertog van Toskane, later van keizer
kerkkapelineester
Zijn composilin
was
den
van
hem waren: Al
Pertinaro
Hij
Hij
(Giacomo Anton
eindelijk
van
vaarwel
overal
Univ.).
kapelmeester
stierf.
48
ontving onderricht in de muziek en
180i koordirecteur aan de Opera, 1810
en
Weenen,
de), componist en orkeftdirecteur,
zich
Perti
zij
3 Mei 1867
stierf
Le Passage
was
1830
zij
het huwelijk
een reis naar Nederland en vervolgens
zij
Metz,
Bihliogr.
in
verving en een zoo groot
Florence,
was
steden
te
in
Eerst nadat
1869)
de voornaamste steden van Europa gezongen had,
in
zij
Op
doch was
den zang,
in
en zong in de jaren 1838
beide
Parijs
te
Milaan,
te
oratorium
die
wachten,
liet
1709
vestigde
familie-
de beste zangeressen der Italiaansche school.
tot
Pfrsuis
-4
zicii
zij
1850 maakte
Nadat
naar Rusland.
vestigde
liet
Parijs;
te
(1804
Haar
voor het eerst op het tooneel, en wel te Leghorn,
die op zich
hooren
bijval,
Opera.
une notice
het haar onmogelijk was, het kunstenaarsleven
dat
Vervolgens
te zeggen.
zij
zanj;eres,
d'
een goed zanger.
zelf
aanvankelijk niet voor de kunstenaarsloopbaan bestemd.
met
Osservazioni sul
hij:
prcde
cliant,
Benedetlo Marcello (Parys, 1839).
la vie de
zangeres,
naam was Tacciiin ard

leeftijd
werd aldaar 1806 directeur
Napels,
ie
Nouvelle
en
sur Pulesirina et d' vne notice
jeugdigen
i705
geb.
Behalve twee opera's schreet
van hel conservatorium.
zijn.
Batlista),
componist,
Lamberti, Vit torelli
Ricordi
uitgegeven,
opgenomen
geb.
e.
a.
zijn.
1790
te
op muziek,
Veneti,
die in
-128
Perue
van dien
werd
en
Itali
Rome.
te
Perv (Nicolas),
of
naar
zich
Compositin
iVanscii componist uit de
1581
hem
van
men
vindt
men
c o),
instrumeiitenmaker, leefde omstreeks
was de vervaardiger van een
Pesante,
Ital.,
Pescetti
(Giovanni Battista),
1548
Zarlino.
zwaar, nadrukkelijk (teeken van voordracht).
Lotti.
leerling van
componist,
1704
geb.
Pesenti (Mar tin
Santa Maria
Pesenti (Mie hel
genomen
e),
een Ifi-stemmige Mis van hem.
hem
een Mis en danswijzen van
der 15e en in
aldaar 3 Sept. 1766. In de bibliotheek van
componist en priester
onderricht
in
en
Vervolgens
aldaar
bleef
huwelijk
het
in
behaalde
ont-
nam
Agathe
in
tot
zij
1839
Oct.
1876
toen
Freischtz, voor het eerst het
l)er
met
zij
als
Lemberg,
te
kunstreizen met den irapressario
Dessau aan
uit
V\'eenen
nam
nog onderricht
zij
Darmstadt
tot
zij
en Leipzig,
1872, bezocht
naar Leipzig terug, waar
Hamburg
naar
zij
Hoffmann.
te
Peschka
Dr.
daar ter stede, waar
Zoowel
Het volgend jaar ging
bleef.
te
een engagement aan het theater
zij
1861,
tot
trad.
als
25
toen Engeland en Noord-Amerika en keerde weder
zij
op-
a.
och
geb.
groot succes. In laatstgenoemde stad bleef
zij
o.
Petrucci.
Corona, van
Weenen,
BockholtzFalconi,
mevr.
bij
Verona, leefde op het einde
den zang van den liederencompoiiist lleinrich Pr
en betrad 1 856 te Breslau,

tooneel.
te
het begin der 16e eeuw. Compositin van iiem zijn
Peschka-Leutuer (Min na), zangeres,

ving
Veneti. Mottet-
te
aldaar in druk verschenen.
zijn
de verzameling Motet della
in
1600
componist, leefde omstreeks
o),
10
1706.
is
Pesci (Sant), componist, was 1744 kapelmeester aan de
Maggi ore te Rome en stierf

den abb Santini bevond zich
Veneti, was
te
kerkmuziek en ongeveer 8
heeft zeer veel
Hij
opera's geschreven. Het jaar van zijn dood
ten,
te Veneti.
op hetwelk elke toon in vier deelen
klavier,
verdeeld was, volgens de beschrijving van
een
Santa Maria
verschillende verzamelwerken
in
tijd.
Pesaro (D
Hij
16e eeuw, begaf
kapelmeester aan de kerk
Zij
is
en later maakte
vooral als coloratuur-
zangeres beroemd.
(mile Louis Fortune),
Pessard
ontving
Parijs,
zijn
cantate
zijn
Dela den pri.\ de
men van hem de

P.
is
opera's
La
componist,, geb.
Kiihnel
werken
(Karl
Rome.
en
zijn
Iloffmeister
kocht
(opgericht
Le Char en Le Capitaine Fracassc.
1814
het
1800)
te
te Parijs.
de Musique van
Bureau
Hoogstbelangrijke
Leipzig.
door deze firma uitgegeven of herdrukt.
wereldberoemd geworden.
te
1867 met
Behalve eenige kleinere werken, kent
Ci uche oasse,
Friedrich),
29 Mei 1843
het conservatoire en behaalde
inspecteur van den zang op de volksscholen
Peters
is
aan
opleiding
De
);
et
ers- edi
ie''
129
Peterseo (David),
Amsterdam
Bas (1683),
en
leefde omstreeks het einde dei- 17e eeuw.
violist,
hem
van
zijn
druk verschenen:
in
Te
Speelstukken voor de Viola
Haarlem: Alewijn's Zede- en Uarpgezangen^ met zangkunst
Ie
verrijkt (1715).
Petersen (Karl Auy;ustj,

maakte
Hamburg,
te
zich
later
viool
van
onderwijzer
als
hem
1761
de
verbeterde
Hij
instrument
Bederkesa
te
constructie
geb.
Stukken
geboortestad.
voor
1792
vestigde
klavier en
druk versebenen.
in
van
vader
Bremen,
bij
en componist,
violist
Denemarken en Zweden en
door
zijn
Nicolas),
i^Peter
Petersen
2 Sept.
in
Hamburg
te
zijn
klavierspeler,
kunstreizen
den
en
der
uil
geb.
1797
vorige,
fluitvirtuoos,
19 Aug. 1830
gest.
gaf
compositin
vele
geb.
Hamburg.
te
voor
dit
het licht.
in
Petibon (Au g
VI
s te), fluitist,
Van
hel cpnsorvatoire.
zijn
compositin
Petit (Adrien), bijgenaamd
Parijs,
te
gedrukt
zijn
Coclicus;
ontving
zija
duelten voor
opleiding aan
en guitaar.
fluit
Coclicus (abusievelijk gedrukt
z.
CoCLIUS.
Petitpas, zangeres aan de Opera Ie Paiijs, geb.
Zij
PetitS
da Roi
violons
aan welks hoofd
Lu
bij
heette
liet
tweode strijkorkest van Lodwijk XIV,
plaatste.
Petrejus (Johann), nolenrtiukkei', geb.

omstreeks
zicii
voornaamste
1525
zijner
Neurenberg
te
Paul H o
Petrella
zijn
te
me
toond:
(Enrico),
componist,
geb.
De
1558) en Harmoniae poelicae
1813
Dec.
werd door
Op
bet
Sc
a-tooneel
te
Palermo, ontving
Scilla
werden van hem de volgende werken ver-
(1859) en Morosina (1862). Van

Giovanni
II
di
zijn
(.lohann
Petri
Grlitz, waar
die Sonn-
Napoli (Napels 1869), / promessi sposi (Lecco,

Hij
stierf
h\iv\\
1877.
Zijn
muziek was
Gottfried),
hij
r>
Juli
1795
utid Festtage (Gilil/.
het oratorium
Die
drt'i
geb.
'.
stierf.
Dec.
Men
1715
te
kent van
Sorau, werd cantor
hem: Cantaten fr
1757), Musikalische Belustigungen
Manner im
feurigen
Ofen
(1761 en
(1765) en een ver-
iiandeling over het nut der muziek.
m.
Il diica
overige wei ken verdienen nog
zeer populair.
Itali
1762),
vier andere gevolgd en daarop,
F Assedio di Legda {[Si\),Jone {[S'i6),
Marco Visconti (1855),
186) en Manfredo (Rome, 1873).
te
1.j50.
lAber quindecim Missarum. a prae-
r.
Majella ten tooneele. Het
vermelding:
in
Franken, vestigde
korte tusschenpooze, door Le Frecauzioni, zijn meesterstuk als opra
oen
coniiqup.
di
be
in
18 Maart
opleiding te Napels. Zijn eerste opera, Il Biavolo color di Jiose, vevscheen
1829
na
aldaar
stierf
uitgaven waren:
vele
Langendorf
Ie
en
staniissimis musicis compositanim (Neurenberg,
van
1706, gest. 24 0ct. 1739.
een groot vermogen na.
liet
130
(Johann Samuel),
Petri
1808
als
geb.
cantor te Bautzen, schreef
o.
Musih,
praktiscJien
Een
1767).
Leipzig
Petri (H e n r i),
muziek
ontving
oolspel
ontving
bezocht
Later
van
liet
te Utrecht,
Dab men
J.
en
werk verscheen 1782
dit
waar
hij
te
het eerste onderricht in de
1871
zette
pensionnaire van
als
Joachim
onder leiding van
te Berlijn
waar
Brussel,
te
1874 den
hij
voort.
eersten
zich in verschillende steden als solist hooren.
1882
werd
Gewandhaus
concertmeester aan het
tot
hij
Petrini (Franz), harpspeler, geb. 1744
waar
hij
kent
van hem
zich
den
Systime
titel
te
Berlijn,
leeraar in het harpspel vestigde.
als
d' harmonie
Parijs,
Men
1819.
stierf er
1796), op nieuw uitgegeven 1810
(ibid.,
tude prliminaire
1770 naar
ging
Hij
de
la
composition, selou
nouveau
Ie
de l'karmonie en soixante accords, en vele compositin voor de harp.
fvstme
Petrioo (Giacomo),
meerstemmige
del
zitr
benoemd.
te Leipzig
onder
werk: Anleitung
1.
conservatoire
het
van
uitgave
856
zijn studin
hij
jaar
het
In
12 April
te Sorau, gest.
vader, hoboist daar ter stede. Onderwijs in het vi-
zijn
hij
behaalde, en
prijs
geb.
violist,
van
M. den Koning
Z.
omgewerkte
tweede,
ITSS
het volgende
Sanger und Instrumentspieler (Lauban
neuangekende
vor
Breitkopf& Harte
bij
Sept.
a.
spirituali a
componist
gezangen
de 16e eeuw, bekend door een bun-
uit
JuUlo
di
S.
Bernardo con alcune canzonette
4 voci (Parma 1589).
Petrobelli, kapelmeester aan de kathedraal te Padua, geb. te Bologna
om-
Vele motetten, psalmen en cantates van dezen componist
zijn
1635.
streeks
Veneti, te Bologna en te
te
Amsterdam
Petrow (Ossip), Russisch

voornaamste
Zijn
Petrucci
Juni
rol
was
van
die
Hij
vijftig
stierf aldaar
Souzanine
Ret
in
jaren
11 Maart
leven voor
Glinka.
den Tsaar, van
18
zanger, geb. 1807, was gedurende
keizerlijk theater te Petersburg verbonden.
aan het
.1878.
uitgevoerd.
(Ottaviano
1466
dei),,
Fossombrone
te
uitvinder
in
der
bewegelijke notentypen, geb.
den Kerkelijken Staat, vestigde zich om-
streeks 1498, althans niet later, te Veneti en verkreeg aldaar het privilegie,
20
voor
streeks
jaar,
om
1511 deed
gefigureerde muziek
hij
zijn
Rafaele, keerde naar Fossombrone

liet
1523.
den
van
Het
stelsel
kostbaar
noten
en
te'
terug en verkreeg
drukken.
1513 van paus
den Kerkelijken Staat.
Petrucci
te
Om-
Scotti en Nicolo da
bestond hierin, dat
Hij
hij
LeoX
stierf kort
na
eerst de lijnen
De op
deze wijze
bijzonder schoon, doch het stelsel bleek in de uitvoering
zijn
zijn
van
Amadeo
en vervolgens de noten er op drukte.
notenbalk
gedrukte werken
te
notendruk in
voor
monopolie
(canto figurato)
zaak over aan
"
notenlijnen
en
te
werd
gelijk
weldra
verdrongen
gedrukt
werden,
door een
en
dat,
ander, waarbij
naar
men
zegt,
131
hel
eerst
1507
in
Augsburg
van
1677
geb.
en
organisten
van
klavierspelers
in
(And r),
kathedraal
ter stede
de
in
organist en kamer-
hem
liem een der
stierf
Hij
tijd.
1733
Juli
te
manuscript bevinden
in
het koninklijk Saksiscii archief.
Pevernao;e
de
was
Mattheson noemt
zijn
Dresden. Klavierconcerten en andere werken van

zich
werd gebracht.
praktijii
in
Knigstein,
te
van den keurvorst van Saksen.
componist
beste
Oiilin
door
(Christan),
Petzold
veel
tot
Biogr.
et
1543
geb.
Antwerpen
te
tot
de beste toonkunstenaars van
van
(_Joannes), geb.
Onder
zijn
Musikulische
Arheit
werken
zijn
Oostenrijk
in
1876),
de eerste
met den
te Leipzig
stemmen
Abblasen
ziim
vindt
men
Bibliographie.
bewijzen,
dat
hij
behoorde.
tijd
titel
hellt
(Leipzig,
10
urn
U/ir
der 17e eeuw,
Musicae Instrumentalis
compositin bevinden zich de volgende
voor 1
vesperlitia Lipsiaca,
1865
(Bnissel,
in
was directeur der stadspijpers
zijner
Eitner's
aan
deed daar
den Trsor musical, Collecon autJientique
in
Maldeghem
Musique,
in
1.^91. Hij
Juli
lijst
F t is en
van
Univ.
de
Direclor.
30
bevordering der muziek. Een

Bihliogr.
Compositin van hem, opgenomen
Pezelins
weid 1575 koormeester
Kortrijk,
te
stieif aldaar
en
werken
Musica
1669;; Hora decima, oder

Vormittags, mit 5 Stirrimeii
{\669); Intraien 4 4 nehmlich mit einem Cornet itnd drei 1'rombofien {16S3)
curiosa
und Gigue
Lipsiaca,
Sarabanden,
spielen
Pf.,
bestekend
Allemanden,
Sonaten,
in
etc,
Couranten,
und 3 Trombonen (1684); Musica
Cornetlen
Inlraten
Allabreven,
mit
1,
2,
Couranten,
Saletten,
4 oder 5 Stimmen zu
3,
muziekstuk.
stuk,
Ital.,
Pezzi concertanti
zijn
stukken, waarin
voor een of meer instrumenten voorkomen.
pianofort
verkorting van
van pi u fort
of
als
(1686), en vele anderen.
Pezzo,
solo's
Musik, bestehend in Intraten, Allemanden,
blasende
Ftifstimmige
Sarabanden
Pfeife, Hoogd., pijp;
Pfeifer, Hoogd.
Pfeiffer
(Micha
18e eeuw, deed
el
Tiaugott),
veel tot
fr
dit.
z.
pijpers.
z.
geb. te
Wurtzbuig omstreeks
bekendmaking van Peslal
Pfeiffer'senNageli
Tabellenwerk
ook wel, doch zelden, van po co forle
e,
e.
'
.nen
>
Volksschiilen
is
hel
midden der
o zz i's zangmethode.
Onder
een werk verschenen getiteld Miisikalisches

:
Uerausbildung
zur
fiir
den Figuralgesang
(ZQrich, 13-28).
Pfeifer
Dec.
1835
(George
te
drie klavierconcerten,
een
scne
Jean),
Versailles,
lyrique
Fransch
componist
en klavierspeler, geb.
12
heeft vele compositin in hel licht gegeven, o. a.
een symphonie, een symphonisch gedicht: Jeanned'Arc,
voor
koor,
solo's
en orkest, een ouverture voor Le Cid,
een opra comique Le Capitaine lioch, enz.
9*
132
(Oscar),
Pfeiffer
Rusland,
Duitschland,
Rio Janeiro, waar
de
eerste
Pfisterer
geboren
L.),
(tv.
hem
(August in),
kunstreizen door
1864
te
hem
1665
omstieeks
1623
24
daar ter stede
zijn
verschenen.
was 1832
Mimchen,
te
Missen en andere kerkmuziekr>tukken van

Pflegei'
Weenen, ontving
organist aan de kathedraal te Wurtzburg, leefde
8 stemmen van
tot
te
1867
met de zangeres G. Altieri.
der 17e eeuw. In de jaren
helft
motetten voor 2
1845
jaren
rle
het huwelijk trad
in
hij
27 Oct. 1828
geb.
in
Frankrijk en Amerika en vestigde zich
Itali,
(Heinrich),
Pfendner
in
klavierspeler,
Halm, maakte
onderriclit van A.
zijn te
organist
Munchen
kapelmeester
Vevay.
te
druk verschenen.
in
van
den keurvorst
van Saksen, heeft psalmen, motetten en andei'e kerkmuziek gecomponeerd,
(R o bert),
PflUg'hanpt
aldaar onderricht
Sop
vierspeelster,
studin
zijn
hij
Liszt
nog
bij
Juni
1871
11
Henselt
voortzette.
nemen, en vestigde
te
les
trad in het
Hij
Dommitsch,
Ie
delssohn
tot
Deo. 1871.
Men
Later ging
zicli
1867
te
Petersburg, waar
om
naar Weimar,
hij
Aken, waar
Benjamin), pauken virtuoos,
leerde vele instrumenten bespelen en
van
paukenist
12
hij
(Pierre),
Plialse
Gewandhaus
het
geb. 17
Juni
werd door Men-
aangesteld. Hij stierf 7
kent een boekje van hem: Die Pauken. Eine Atdeitung dieses
Breitkopf Har tel, 1849).

Petrus Phalesius, beroemd
Inslrnmetd zu erlernen (Leipzig,
gelatiniseerd:
boek-
muziekuitgever te Leuven; aldaar geb. omstreeks 1510. Zijn familie-naam
en
oorspronkelijk:
iuiilde
van
werk dateert van 1546.
Pierre
vooral
is
met
vankelijk
zijn
doch
1581
als
begaf
Phaliesen. Het
dei'
Hij
werkten
de
13 Maart 1629, gevestigd
dood,
Leuven. Van
zijn
in
Zijn
aan-
verschillende steden,
naar Antwerpen, waar
bleef.
zonen
hij
1570 met Jean Bellere
compagnons
twee
zich
(e
Te Leuven geboren, werkte
uitgever beroemd.
Phalesius
eerste door liem uitgegeven
omstreeks 1574
stierf
vader samen en associeerde zich
Eerst
Antvi-erpen.
te
tot
hij
aan
zijn
erfgenamen zetten de zaak voort
1673.
tot
Phantasie,
Ned.,
inbeelding. Deze
een
aan
niet
meer
vorm
bepaalden
beoefend,
is.
dan
gebracht had in de kunst

steeg
hy
ook
in
Fantaisie,
Hoogd.;
Fr.,
Fantasia,
Ital.;
verbeelding,
naam wordt aan een gemproviseerd muziekstuk gegeven,
oogenblikkelijke ingeving
veel
zij
nam
Berlijn,
te
stierf.
Pfundt (Ernst Gotthold
1806
4 Aug. 1833
huwelijk met een Russische kla-
Stschepin, en ging met haar naar
ie
bij
geb.
klavierspeler,
Dehn.
bij
gebonden,
maar
de
uitsluitend
dat
vrucht van
In vroeger tijden werd de kunst van phantaseeren
tegenwoordig.
om
over een
Naarmate
een
virtuoos het verder
hem opgegeven thema
te
phantaseerent
de achting van het publiek. Alle groote componisten, voor zooverre
virtuozen
waren,
verstonden
die
kunst.
Mozart
en
Beethoven
133
waren
hun
meesters
ei'
taseeren
om
aan
sommige
een
min
Schumann
Mozarl, Beethoven,
Beethoven
geschreven.
sien
is
in
de kunsl van plian-
om
aan
duiden, dat deze
te
vorm hebben. Vele beroemde meesters,
vrijen
om
uitstek voor
Lij
ook de benaming, die de componisten
is
hebben gegeven,
werken
iszt werden
J,
instrument
het
groote klaviermethode eenige aanwy-
zijn
in
Franz
en
ii
is
voor zoover dit mogelijk
Phanlasie
hunner
meer
of
Issoli
klavier
heeft
^-
zich
oefenen.
te
Het
geroemd.
Hummel
phanlasie.
vrije
zingen gegeven
Mend e
en ook
in,
pliantaseeren
benaming ook gegeven aan een
deze
heeft
Baeh,
als:
hebben dergelijke phanta-
en anderen,
groot stuk voor klavier, koor en orkest (op. 80.)
(Carolus),
Pllilag'ius of FilagO
was oiganist
Magni,
(Bart.
he
Dan
te
Bovigo,
Veneti in druk verschenen.
Philidor gevonden."
namelijk vroeger lioboist in
was
c a n, die hoboist
XIII. De koning was z veiiukt van

tweeden
te
toonkunstenaars-tamilie, afkomstig uit Dauphin. Als
talrijke
bekend
is
begin der 17e eeuw
liet
zijn
1619.)
Pilidor. Een
stamvader
geb. in
Parma. Canones van hem
te
zijn
dat
spel,
(Philidor
uitriep:
ij
hebeen
'/Ik
van Siena was
Filidori
of
Dientengevolge ver-
dienst geweest.)
kninklijken
Lodew k
ten hove van

hij
kreeg Danican den bijnaam Philidor, en al zijn afstammelingen heetten

Danican Philidor.
De beroemdste toonkuiistenaar uit dit geslacht was
Franois Andr, de vierde zoon van And r Dan ican-Philidor (gest.
tVLiO).
in
hem
hij
werd 7
Hij
muziek
de
172t) te Dreux geboren en ontving het eerste onderricht
page der koninklyke kapel
de leer der compositie
in
naar
zich
hel
kopieren
te
voorzien.
schaakspel
grooten
Sept.
als
Daar
aanleg
tijd
overwon.
Hij
begaf
muziek
van
toe,,
waar
Parijs,
dat
ter
hij
bezat,
legde
zich
naar
omstreeks
studin
begaf
met
zijn
onderhoud
jeugd beoefend had, en waarvoor
Te
heihaaldelyk de grootste schaakspelers van
zijn
Amsterdam,
cfieos,
hij
17
waar
't.'')
genoodzaakt, Paiijs
hij
Stam ma,
den
te
vrienden
aan
het
keerde
hij
titel
Analyse du jeu des
van
hel
schaakspel
wonderbaarlijke
iiij
tot
de
maakte
verlaten.
van
schrijver
waar
overwon, vervolgens naar Duitschland,
1748 een werk over de
teruggekeerd,
Parijs
het
zoo
regels van
schaakspel begon,
het
daarna, op uitnoodiging van den hertog van Giimberlauil, naar Engeland,
boek onder den
op
hartstochtelijk
zich
wijdde
was,
genoodzaakt
muziekles in
van
hij
Campi-a
voltooid had,
hij
zijn
Wegens schulden was
Les Stratagmes du jeii des

liij
geven
het
stede
hij
Versailles;
te
zijn
iiij
aanvankelijk
hij
en
reeds in
dat
Nadat
in.
hij
zich
cliecs
het
in
het
Caf de
licht
la
grenzende werkzaamheden. Eerst

ijver
te
en
zijn
verscheen (17i9).
Rgence, waar
plachten te vereenigen,
muziek terug en begon met
waar
tot
in
de
tooneel zijner
het jaar
componeeren.
1754
Nadat
voor de kapel van Versailles een motet, Lauda Jerusalem, had geschreven,
134
de hoop daarmede den post van opperintendant der koninklijke muziek te
in
veikrijgen
in
Le
van
legenheid
het
Tom
(1764),
V Amant
La
Les Fies de
Paix, intermezzo ter ge-
la
(177.^)),
Comdie
liet
fils
Theatre
de
Behalve deze werken componeerde
Foire
hij
een Requiem ter gelegenheid van den sterfdag van
Ita lien n
Sorcicr
Femmes (1770), Le Ion
allen vertoond in
la
de
Le
Le Jardinier de Sidon (1768),
nouvelle Ecole des
Les Femtnes venges

of in
volgende
Zijn
van den vrede met Engeland (1763),
Jones (1764), Mlide (1766),
dgnis (1769),
en
(1773~)
Foire-
den schouwburg der
in
zich
hij
eerste opra
sou seigneur en Le 31arc/ial {11 61), Sancho
el
BilcJieron en
sluiten
begon
Zgn
Plaideurs (1759), Le Quiproquo en Le Soldat
Magicien (1760), Le Jardinier

(1762),
te leggen.
vond een zeer gunstig onthaal.
les
et
1759
werd
en
vertoond
werken waren: L' Huilre
Pancha
muziek toe
dramatische
Savefier,
Ie
t-Lauren t
oop evenwel niet verwezenlijkt werd
der
Blaise
comique,
Sa
welke
beoefening
de
op
e.
Ra m ea u
en de groote
opera Ernelinde, die voor een zijner heste werken wordt gehouden.
Het
groote
toppunt
componist behaalde, deed
als
hij
vergeterl.
naar
hij
echter zijn
zijn
Analyse du Jeu des ichecs
in
het
waar
terug,
Parijs
Grtry
Gluck
en
toen op het
roem stonden. Philidor ging voort met componeeren en
van hun
nog
vervaardigde
hem
begaf zich 1777 op nieuw naar Enge-
Hij
Carmen secvlare van Horatius op muziek. Twee jaar
er het
zette
keerde
later
niet
daar een tweeden druk van
gaf
land,
licht en
dat
succes,
schaakspel
geliefd
wei ken: Perse (1780), Thmistocle (1786),
volgende
de
L'amiti au village (1785), Ija lelie esclave (1787) en Blisaire.
Van
schaakgenootschap
het
Londen en
bleef te
hij
stierf er
De muziek van Philidor

nochtans
Histoire
is
tei-
ontving
thans geheel vergeten;
musicien
ce
arriver
avait
l'motion de
de
van
prouv
les
opras comiques de ce temps".
Urnelinde
zijn
nochtans zeide
Gluck
van dat werk
beweert, dat in P.'s opera
woot voor noot gecopeerd
hetgeen
door
is
verblijf
zijn
tijd.
werken behoorden
Lavoix
le
in
zijn
Dans
la
possdait a un haut degr
la
il
finesse et
l'esprit,
sans
avait su donner a Tin'en rencontre ordinaire-
riij
monte, garnie de pierres prcieuses, mais dont
Gluck,
et
varit et de lgret
plus
ment dans
van
zijn
qu'il
Monsigny,
strumentation
Serliox
en
jaargeld
oorlog tusschen Frankrijk en Engeland uit;
qualits propres a l'cole franpaise, la justesse,
een
Tijdens
31 Aug. 1795.
beste Fransche zangspelen
ariettes
cependant
hij
door.
stede
l'instrumentation oordeelt aldus over dezen componist:
de
comdie a
les
de
tot
daar
1792 brak de
aldaar in het jaar
Londen
te
maanden
eenige
bracht jaarl'uks
le
oordeelt vooral gunstig over

G'est
une montre richement
mouvement ne vaut
Sorcier een aria voorkomt,
naar de aria Objel de mon amour"
Ftis tegengesproken
wordf.
rien."
die bijna
uit
Orpheus
135
werk over Philidor
uitvoerig
E]en
Pougin
geschreven door Artliur
is
de Chronique Muîcale van lS7i-75.
in
Pbilippe
Philippon de Bourês, Fransch foonkunstenaar
of
de ISe
uit
boek der
Okeghem. Werken van hem komen voor liet tweede

orgeltabulatuur van Jacob Paix en in de verzameling Harmonice
musices.
In
eeuw, tijdgenoot van
iii
men Missen van hem
archief der pauselijke kapel vindt
het
in
manuscript.
de
Pbilippe
over
muziek,
Men
kent
de
op
hem
van
voorhanden
Philippus de Vitriaco genaamd,
ook
Vitry,
leefde
werken
volgende
de
van
bibliotheek
Rome; Ars
Ars
en
Vatikaan,
het
Ars contrapuncti, in nianuscrip
de bibliotheek Valicellana te
in
schrijver
einde der 13e en in het begin der 14e eeuw.
het
nova, voorhanden in
motetis
de
compositionis
de
in
bibliotheek te Parijs.
Pbilipps (Peter), Engelschman van geboorte, was
in het laatste gedeelte der
ICe eeuw kanunnik te Bthune in Fransch Vlaanderen.
Rome
te
door en werd
terugkomst
zijn
Albert
hertogelijke kapel van
Soignies.
na
Hawkins
geschiedenis van
en Isabella.
1610 werd
Ia
hij
kanunnik
te
4005,
bekend
is
Royalist
als
de muziek aan de hoogeschool van Oxford,
in
componist van
en
(1641)
hem opgenomen.
een vierstemmig Madrigaal van
is
Pbillips (Arthur), professor

geb.
tijd
heeft vele Madrigalen en kerkmuziek gecomponeerd. In de Muziek-
Hij
prisoned
eenigen
Hij bracht
Vlaanderen organist der aarts-
in
van
l^he
een
Requiem, or
Liberti/
of
ati
im-
van Pierce, getiteld: The
gedicht
Resurrection (1649).
(Henry),
Pbillips
het
Een
naar
Londen
jaar
terug
en
later
bleef
gaf
tot
1843
te Bristol,
1825 ook
verbonden, werd
Oude Muziek en was
vereeniging voor
gezelschappen.
13 Aug. 1801
zanger, geb.
Covent Garden
theater
werkzaam
tot
van verschillende muziek-
lid
concerten
bij
was 1824 aan
eerste bassist der
Amerika, keerde 1845
in
1863,
in
welk jaar
hij
zich als
zangonderwijzer te Bristol vestigde. Hij stierf 8 Nov. 1876.
(Wil
Pbillips
opleiding
aan
Potter, en
cellisl
de
de
Ham
Lovell), geb. 2H Dec. 1810
Royal Academy
werd
later
hij
mede
werkte
haalde
malen
speler
was
te
in
de orkesten van de
hij
Philharmonic Society^
Sacred Harmony Society e. a. Herorkestdirecteur aan het Princess's Theatre en
hij
zich in
het openbaar hooren.
uitgevoerd op een concert van de
Pbilomatbes (Wenzeslaus),
den 15e en
in
het
Cipriani
Als violon-
de
aan verschillende kerken den post van organist.
liet
ontving zijn
Bristol,
te
Londen, van
leeraar in de harmonie aan die school.
Ancient Concerts,
bekleedde
Mucic
of
begm
Roya
Ook
als
klavier-
Een symphonie van hem werd
Academy
schrijver over muziek,
Mus
c.
leefde op het einde
der 16e eeuw. Zijn familienaam was
Wen zes la us,
136
den bijnaam P
mensurale
is
llo
li
h es (vriend der wetenschappen) had
werk
voornaanisle
Zijn
Van
muziek.
een
is
werk
dit
zes uitgaven
zijn
verschenen; de eerste
Nova domo (Neuhaus,
Tenceslai PhUomatis de
getiteld:
zelf geliozen.
hij
het kerkgezang en van de
van
leerboek
zijn
geboorteplaats)
Musicorum Uhri quaiuor, compendioso eluculrati (Weenen, 1512).
Phinot
of Piiiot
vermoedelijk
Vele werken van
ner
52
geeft
(Domnique),
hem
malen herdrukt
zijn
opgenomen
zijn
leven
heette
de
bij
Grieken de leeraar
phonascus
de kamer aanwezig
in
ende
))te
op
tegen
sij
Phoiietiek
Phorminx
Photinx
de
dat
Gr.,
(c^wvr^rwr;),
collegianten
vei'gaderen."
(Z.
v.
hij
hetzelve
Riemsdijk,
geluidsleer,
klankleer.
Capistrum.
z.
Pindarus
{waTiyS),
des wiiiteis had
Gr., een snaar-instrument der oude Grieken,
{(poppij-;),
en
dezelve ie ordenen, de Instrumenten te stellen
Utrecht.)
te
Pliorbia of Phorbeia,
Homerus
Stads-MuziekcoUegie
kamer een vuer aangesteeken wordt opdat
versorgen, dat op de
brandende
den zang, de
sommige hedendaagsche muziek-
voor, o. a. in het
koten te snaren nae behooren,"
Hef f^tads-MmielccoHegie
in
op het punt was
hij
een half uur voor den aanvang der vergadering
som
zijn
eigene
zijne
wanneer
oudste statuut van dit collegie moest de door de
Volgens het
gekozen
leden
toon te geraken. In
of uit den
komt nog een phonascus
van' Utrecht.
16e eeuw. Eit-
in verzamelingen der
stemleider, die den zanger moest waarschuwen,
collegies
de IGe eeuw,
zijn.
{ipwîtaxi),
te overdrijven
uit
zoo goed als niets bekend.
is
van dezen meester aan, waarvan vele herhaalde
compositin
PllOliascus
Fransch toonkunstenaar
Lyon geboren. Van
te
waarvan
gewagen.
Gr., een
soort
van
fluit,
door de Giieken van de Egyp-
tenaien overgenomen.
Phrase,
die in n
Un
volgen.
Rousseau
mais
celui
qui ne
in
der
6'
(Lat.
hij
homme
.sin-,
d-ff,
in
is
als
met i^ vormt)
les
quelque exact
bij
de Giieken de ver-
de Christelijke kerkmuziek
twaalf kerktonen. Als authentische toonsoort
de gout:
Temps,
Cioque-sol."
Modus Piiruoius),
trach orden a-d en
(de vijfde loon
tonus, dien
est un
sens des Phrases, quelque
Ie
elkaar
ses Phrases et leur accent,"
Bic tien nn ir e de Musigue,
(modus deuteros). De finale

nant
marque bien
voir et rendre que les Notes, les Tons, les
toonsoort
eeniging der twee te
derde
sent,
puisse tre, n'est qu'un
Phryg'iscbe
de
zijn
fait
sans entrer dans
d'ailleurs qu'il
qui
chanteur,
zegt
Intervalles,
melodische figuur
volzin of gedeelte daarvan, bepaaldelijk een
Fr.,
adem gezongen wordt, wier tonen zonder tusschenpoozen op
der Phrygische toonsoort
is
is
de tweede
zij
de domi-
zoodanig niet gebruikelijk, wegens den tride mediant,
G.
(z.
Kerktonen).
137
Phryîsche
cadans
onderdominant
en
den
terts-toonsoort,
b.
v.
omdat
grooten
drieklank
bovendominant
der
het in trilling brengen
de
op
nt
on H ackel
nica ontstond
zonder
improvisatie,
vrije
SI 8,
Harmonium.
later het
zich
uitgevonden, ofalthans
naar believen, naar welgevallen voor
Ital.,
eener
wijze
door
P hy sh ar m
verbeterd. Uit de
(A),
Weenen
is.
in lietwelk de tonen door
van metalen tongen ontslaan. Dit instrument werd
volgens anderen 1826, te
Piacere
eener kleine
phrygisch genoemd,
wordt
^~~'F Û
Physliarmonica, windharmonica, een soort van orgel,
veel
men de
aldus noemt
toonslniting,
de opvolging van den kleinen drieklank der
dooi-
de kerktonen het bijzonder eigendom der phiygisclie tocnsoori
bij
zij
Phrynfische
of
ontstaat
die
toonsluitiiig,
te
dragen,
d. \v. z.
aan een bepaald tempo
binden.
te
Piacevole,
bevallig, liefelijk.
Ital.,
1857
een pianino van klein n:odel,
Piauette,
in
Engeland ingevoerd door
den Franschen klavierfabrikant Bord.

Piaug;endo,
Pianj>'eTOllueute.
weenend, klagend
Ital.,
(teeken van voor-
dracht).
Pianino, een opstaande pianoforte

de
mee.sf
gel
van
een
Engelsche
moest
villa's
instrument,
dat
Piccolo.
in
gedrukt door
Piauo,
in
kabinet-formaat, tegenwoordig
in
Vroeger weid de geheele vleu-
naar boven opgesteld;
oog
het
de
op
instrument
dit
laaggebouwde kamers der
worden
gekortwiekt
vleugel
zoo ontstond het
Uprighf Collage Pianoforte.

de
of kortaf
kleinere soorten met schuinsloopende snaren
men
Fiankrijk noemt
In
die kleine soorten p ia n o
Duitschland en hier
Ie
lande worden
oblique
gewoonlijk
zij
pianino genoemd.
afmetingen
alle
Pianisslmo,
die
wordt;
piano console;
of
Met
dit)
klavier.
snaren
de
Engeland
in
Cottage genoemd
heeten
met
klavier
kabinetvleugel.
heette
(z.
vorm van het
gebruikelijke
verkort uit-
zeer zacht (teeken van vooulracbt, meestal
Hal.,
/)/;".
zacht
Ital.,
door een enkele
(leekeii
van
verkoil
meestal
voordracht,
uitgedrukt
/;).
Pianoforte, verkoit: Piano, tegenwoordig de algemeene benaming van het
klavier.
In
Silbermann
dat
het artikel
door
Broad\voo<l
dat daar te lande
e.
I
diens
a.
klavier
is
leerling
de
medegedeeld dat de fortepiano van
Zumpe
7(37 het eerste instrument
bekend werd. Op een programma van ein

gegeven
song,
concert
Engeland
in
weid ingevoerd;
constructie van dat instrument verbeterden, en
werd aangekondigd:
onder den naam van p

in
dat jaar in
Mi.ss Bi' ie
accompanied on a new instrument,
call'd
kier
a n o
o r
Co vent Garden
will
sing a favourite
Piano Fort e."
138
4770
ongeveer
Tot
van
gelijking
waren
nog geen
bleef
behooren
componist
den
instrument
Muzio Clement
Backers, Stodart
en
er
welke
i,
de-
het pianoforf e-spel heeft gelegd. Nadat
voor
menti, Schroeter en Joh. Ghrist. Bach stukken

schreven en
ver-
in
want
Tot de eerste stukken voor
geschreven.
de drie sonates (op. 2) van
grondslag
onbelangrijk,
harpsichord,
gebruikelijke
voor
compositin
pianoforte
nieuwe
het
jaren
sinds
het
Broadwood
voor pianoforte ge-
het instrument verbeterd
hadden, waren de dagen van het harpsichord geteld.
J.
c h
midevorm
ment ook voor

veibeterden
Salzburg bouwde de eerste opstaande pianoforte
te
haar van een pedaal, tengevolge waarvan
voorzag
en
orgelspelers van dienst was.
omstreeks
het
Grooten roem behaalde
Weener mechanismus.
waarin
hamer
de
J.
A. Stein, een leerling van Si
In
diaaide.
den
werd een koperen
toets
Deze
laatste
om
het
ken
te
houder,
terugslaan
herhaaldelijk
vermijden,
was
hamervanger
bij
den forschen aanslag der Weener stuk-
genaamd, bevestigd, die met
zijn
Mozart aan deze instrumenten toegezwaaid, en zij

tijd
Mozart vleugels. Na Stein 's dood (1792)
Andreas Streicher,
fabriek
voor de fabriek aan
ding der zaak, zag

heeft
Hij
belette,
zachte oppervlakte
Groote
terug te springen.
zette zijn
naar
zijn
hij
Weenen.
werd
dochter
den vriend van Schiller, en ver-
Streicher
liet
aanvankelijk de
vrouw over, doch tengevolge van de groote
zich genoodzaakt er zich geheel aan te wijden,
men, wat de ontwikkeling van den klavierbouw aangaat, aan hem

vond
lof
heetten zelfs lan-
een geoefende klavierspeelster, de zaak voort. Zy huwde met den
toonkunstenaar
de
Sch roe ter'
den hamerkop een schuins geplaatste tegen-
achter
door
plaatste
aangebracht,
gaffel
afstootlijst in
hamerkop aanraakte en hem
Nanette,
door
naam van
vervangen door een afstooter aan de achterzijde van den toets;
den
gen
herman,
werd omgekeerd, dus met den kop
naar de voorzijde van het instrument gericht, en de
instrumenten
Londen vervaardigde 1809
geheel andere constructie, bekend onder den
eener
uitvinding
te
van kleiner afmetingen met schuins liggende snaren.
soortgelijke instrumenten
de
instru-
Breuer, Wachtl en Seuffert
Warnum
'ISO'i.
pira-
in
-het
te
en veel
danken.
omstreeks 1803 den verbeterden hamerslag aan de bovenzyde
naar een vroeger
doorSch roet eigegeven
vervaardigde omstreeks het jaar
aanwijzing. Zijn zoon
824 piano's
in
bij
B.
uit,
Streicher
vleugelvoim, waarbij de hamers
van boven op de snaren aansloegen, en een opstaande piano

een octaafkoppeling, waardoor
J.
zorg
uitbrei-
in
vleugelvorm met
eiken toon de octaaf medeklonk.
Streicher
verkreeg 1830 octrooi op de invoering van een mechanismus met stoottongen

of opstooters, dat den overgang tot het
Dit laatste onderscheidde zich van het
der hamers was
als
latere
Engelsche mechanismus vormde.
Weener
by de instrumenten van
vooral daardoor, dat de ligging
Schroeter;
zij
werden echter
139
niet
den toets
op
ineei'
onbeweegbare
Door
gen.
yepla;itst,
opstooters werd
van
middel
Op den
den hamer overgebracht.

hierin
en
den
de
is
van
middel
maar met zwikjes van peikauient
toets is het
opstooter bevestigd
deze kan
kan
onderh.anier
De onderhamer
worden;
gevonden
daardoor
gehad,
plaats
wordt
vrij
meclianismus
glijdt
zeer korle toetsen
in
kunnen door een
eersten stand wordt teruggebracht.
(gezamenlijk
De dempers
digde.
vond
Hij
contra-klavier
i'ard
er een volgens Engelscii
dat
het
bij
pia7iissimo
vooral
op een eigenaardige inrichting van den
hamer
gespeeld
slechts
model vervaar-
uitvoeren van snelle trillers en figuren,
moeten worden,
welke
weinig
afvalt
en
veel
gemak
verschaft.
Het berust
waarvan
ten gevolge
opstootei',
korte sloofen op den nedergedrukten
bij
met groote snelheid zwakke slagen tegen de snaren kan geven.
toets
Van
oogenblik
het
dat de pianoforte in gebruik
af,
was gekomen, waren
de klaviermakers er op bedacht, wijzigingen aan het instrument aan
gen en het meclianismus
Een
was
strument.
Dit
hadden
reeds
ook
aanbrengen
en
Holefeld,
slagwerken
dienende
in
tot
hadden
alle
lot
.">
beweging
<lempers
kon
tot
pedalen,
biengen.
Hayward.
pedaal
Bij
tegelijk
op
en
waar
men
de instrumenten
Sommige
met behulp waarvan men
De piano- en
ophefling van de demping,
Rroadwood.
is
mechanisnms noemen de Dnitschers
dit
/"or/d-pedalen
komen
Het hoofdpedaal
laat alle snaren,
fluit-
en
evenwel,
het eerst voor
(grande pdale)
die aangeslagen
worden,
Het wordt onjuist /"orê-pedaal genoemd, want de tonen klinken
tengevolge van het opheffen der dempers wel langer,
tweede
Wel
pedalen door de knien in werking gebracht.
demping en
doorklinken.
bestaan der
harpsichorden met pedaal had
Engelschen ,lohn
de
instrument van
een
John Broadwood.
door
uitvinder van
als
bren-
zacht en sterk pedaal aan het in-
een
oude klavieren pedalen
Stein werden de
vleugels
van
1783
geschiedde
de
"1(170,
in
zekeren
heft
het
te
verbeteren.
te
belangrijkste verbeteringen uit de eerste periode van
der
pianoforte
in
dit
geheeten)
(1808) het repelitie-mechanismus of de dubbele afglijding
later
meclianismus,
een
uit,
oude
die
bij
zijn
den draad gesneden, verzet worden.
in
1777 Sebastien
het jaar
van
zoodra
af,
aan de onderzijde met een zachte stof bekleed en
zijn
schroef,
draaipunt;
zijn
bij
de afstooter van den onderhamer
Frankrijk waren aanvankelijk de Engelsche piano's in gebruik, totdat in
In
de
op
de opstooter door een veer
terwijl
zijn
op de hamerlijst terugvalt.
en
de koppen
bevestigd;
toets
goede instrumenten door
bij
den eigenlijken hamer dicht
i'aakt
heeft
stoot
beweging van den
de
zoogenaamde za d el aangebracht,
schroef z gesteld worden, dat het rechte sfootpunt tegen
een
van messingdraad, na de afglijding, in
de
een
in
geklemd, waardoor een eenvoudige inrichting werd verkre-
lijst
heet
de
verschuiving
maar
(Verschiebung,
sterker.
niet
Hoogd
Un.\
Het
Gouda,
140
Ifal.
en
;)
heeft
snaren,
drie
doel
ten
de
dat
scliuiven,
harnors,
slechts
klaviermechani&mus
geheele
liel
in
snaar,
z fer zijde te
van hel geheele snarenkoor van twee of
plaats
of
driesnarige
bij
instiumenten
ook twee
aanslaan.
John Braodwood
vervaardigde 1 793 een piano, die een omvang van 5t oc-
taaf had, diie jaar later een van zes octaaf.
De
Broadwood
firma's
golden in de eerste helft der 19^ eeuw als de beste klavierfabrikanten
ben veel
werd
de ontwikkeling van den kiavieibouw bijgedragen. Behalve
lot
Frankrijk
in
IgnacePleyel
deelgenoot der
hooren,
firma;
die
zich
1831 het
geweest
makers
Henry Pape,
zijn:
geworden
fabrieken
werd 1821
der firma. Hel
Pleyel
liel
constructie der instrumenten dezer
de neef van
-rard,
gelden in Fiankrijk nog heden voor de beste piano's;
en
waaruit instrumenten
opgericht,
Sebastien
firma's zijn over de geheele wereld
Duitschland en in Noord-A rnerika evenwel
in
lid
die aanvankelijk in de fabriek van
Pleyel werkzaam was; Pieire rard,

en Henri Herz; de instrumenten dezer
bekend
Cam il Ie
de salons van
eeist in
de
op
zoon
Kalkbrenner
1823 werd ook
invloed
zijn
lieb-
ra rd
De componist
kiavierfabrikant beroemd.
als
pianofabriek op
rard
over het algemeen week en mollig van toon. Andere bei'oemde,
zijn
zij
Fransche
1807 een
en
zaak,
van
is
Pleyel
vooral
richtte
Chopin,
van
spel
en
beiden
den laatslen
in
zijn
voorschijn
Ie
tijd
klavier-
komen, die de Fran-
sche piano's in vele opzichten overtiefTeii.
1850
Vooral sedert
de kunst van pianomaken met leuzenschreden vooruil-
is
De vormen van
gegaan.
hel instrument
bleven, doch de mechaniek
n te Berlijn,
dorfer
te
i l
te
Dresden,
maar ook
C.
Hoffinann,
andere Duilsche fiima's, als:
ningsbergen F.
Oester
und Sohn
Barmen,
bouw
te
Karl Scheel
Berlijn,
E.
te
te
1881
e.
Kassei
Rosenkranz
Rnisch
Weenen,
a.
gemaakt.
verdienstelijk
ba
Be ch-
& B s e n-
Sluftgart,
e.
a.
niet
van schoone salonvleugels,
tal
welke slechts een lengte van l meter en toch een
Ook
te
Eh
en pianino's vervaardigd. Een der kleinste vleugels
van
diminutief-vleugel
de eerste plaats de firma's
Schiedmayer und Shne
Weenen,
Slutzflgel genaamd,
de
in
het uiterlijk der instrumenten sier-
Kaps
h n e r te Leipzig,
voortieflelijke concertvleugels,
alleen
over het algemeen hetzelfde ge-
zijn
praktischer,
gewoiden. In Duitschland hebben
lijker
s
is
E.
hebben
Ook
te
Dresden,
is
tentoongesteld,
vollen, krachligen toon heeft.
Gebauhr te Koma y er te Berlijn, R. Ibach
op het ge!)ied van den pianoforte-
Voor pianino's was
beroemd.
Graz
Dresden,
te
"W est er
zich
te
Duitschland langen
in
firma's C.
de
Franke
en
Schwechten
Irmler
te
tijd
te
Leipzig heb-
ben zich vooral op den bouw van pianino's toegelegd.
Het
gedeelte
onderwerp
van
van
de
pianoforle,
onderzoek
der
dat
in
den
klaviermakers
laatslen
heeft
vooral
het
uitgemaakt
en
tijd
141
Hen kei
Regulirsteg
vond
BQckeburg
door
het
w.
liij
in
voorzien
is,
die
uil,
Blthner
klank l)odem.
of
klankbodem van een
wier
welk meclianismus dient
klankbodem
den
op
zang-
de
is
instrumenten,
klankbodem
een
kan worden.
gespannen
z.
drukking
kleiner
of
ondergaat,
vervaardigde
Leipzig
te
zoogenaamden
ier
verbeteringen
steeds
nog
dat
uit
te
volgens dat stelsel gebouwde instrumenten al
or v
Ie
te
versterkte den klank zijner instrumenten
iquot tonen
versterkte den grondtoon door medeklinkende snaren en
groe-
op de wijze van een trommelvel
praktyk brengen van de leer der al
den vond den r eso n a
om
Hansen
oefenen.
ugel
dit)
(z.
(z.
iquotp iano's. Kaps

De resonator
uit.
dit),
d.
noemde de
heeft
te
Pres-
ten
doel,
de snaren der hoogste octaven, die korter en dientengevolge minder klankrijk
dan
der
die
voller en
laagste octaven zijn,
nu toe het geval was.
tol
daii
Rissmann
aangenamer van toon
mei een dubbelen zangbodem. Ook met betrekking

de
in
zijn
m ing
Leutzsch
te
Noord-Amerika heeft
in
te
o.
a.
door
Flem-
lot
de ontwikkeling van den
Steinway and sonste
Nieuw-
werelberoerad en worden door sommigen nog boven de beste Duitsche
zijn
De firma Chickering and Sons
piano's verkozen.
zei
jaarlijks voor
twee
milioen guldeii om. Andere bekende Amerikaansche pianofabrikanten
diie
zijn:
de repetitie-mechaniek
verbeteren.
de laatste jaren veel
klavierbouw bijgedragen. De instrumenten van
maken,
evenzoo beijveren de pianofabrikanten zich voortdurend,
de demping en den aanslag
York
tot
jaren vele verbeteringen aangebracht,
laatste
te
Hanover vervaardigde piano's
in
Haine and Brothers, Weber, Hale, Lighte and C, Gabler,

C, Decker. Hazelton, Groveston Fuller, Marschalt
Steek and
and Mi ba u er, F. en C. Fischer, Lindeman and Sons, Ba ven,

Bocon and C, Kalenberg and Vaupel, Krausch Bach and C,
te Nieuw-York; Emerson-Hall et, Davis and C, Miller, Hallet and
Cunnton, Voss, te Boston: Knube and C, Stieff Brothers en
Gaehle and C, te Baltimoro.
In Frankrijk behooren de firma's rard, Pleyel en Herz nog steeds
tot de eerste pianofabrikanten. Ca mi 11e Pleyel werd 1855 vervangen door
l
August
Wol
en de firma
ff,
nu Pleyel
is
Als Nederlandsche pianofabrikanten
Paling
Flaes
Bij
te
Rotterdam,
& Brunjes
gelegenheid
te
der
zijn
Allgauer
Wol ff
en
Amsterdam, wod. H. Sc huize

Amslerdamsche
et
G'e-
Prey sier te .s'-Gravenhage,

Zoon, Kupers, Nissen en
hekend:
Koloniale en
te
Leeuwarden,
e. a.
Internationale Tentoon-
stelling
van 1883 hebben de volgende pianofabrikanten de hoogste onderschei-
dingen
verkregen.
In de Duilscln' afdeeling
aan de firma's Julius Bltliner

te
Stutlgart,
Karl
Maud
te
te
werden eei-e-diploma's toegekeml
Leipzig,
Coblenz,
c h a r d
Li p p u n d Sline
Schiedmayer und Shne
en
142
Schiedmayer,
beide
Kaim
de firma's
uiid
firma's
Een gouden medaille verkregen
te Stutfgart.
Gunt her
May er
Kirchheim,
Ie
en
Munchen
G, te
Zeitner und Winkelman n te Rrunswijk, voor vleugels en pianino's

de compagnie Concordia te Berlijn, Julius Feurich te Leipzig, Adolf
Kncliel te Berlijn en Mann en C% te Bielefeld, voor piano's.
Van de Fransche piano 's verkregen eere-diploma's Jos. Gabriel Gaveau
en
Herburger-Sch wander et Oe., te Parijs; een gouden medaille verPhilippe Neveu Herz, Ruch en Amde Thibout, te
Eere-diploma's werden ook toegekend aan John Brinsmead and
Parijs.
Sons te Londen en J. Gnther te Brussel; Jean Oor, uit laatstgenoemde
en
kregen
behaalde
stad,
de
verkreeg
Leden
medaille.
heeren
J.
van
J.
de
1864)
M.,
d.
en
zija:
Welcker
Geschichte, van H.
und
Mahillon.
v.
in seiner
Gonterhausen
(Amsteidani, G. G.
Pianozug' of Verschiebuug', het zachte pedaal;
(Giovannni),
z.
1705
geb.
violist,
kunstreizen en vestigde zich vervolgens te Bologna.
zijn
eerst hoorde spelen,
het
voor
compositin
zijn
d.
ac h
ar a
i
e;
Sch
u hert,
Sandeis),
e.
a.
Pianoforte.
maakte vele
te Florence,
Burney,
noemde hem den besten
violist
druk verschenen zes conceiten voor
in
Blthner enGret-
het Hoogduitsch van F. L.
Bastiaans
TecJmik
Theorie,
(3de druk, Frankfort
Clavieri?isinemetiien, van
schel (Weimar, 1872); De Piano, naar
1'iantanida
zilveren
buiten mededinging waren de
Lehrhuch des Pianoforte-Baues in seiner Geschichte, van
met eene vooriede van Joh.
fabrikanten
Amsterdam een
te
Der Clavierbau
Das Kmistpedal an
Nederlandsche
de
derhalve
en
jury,
klavierbouw
over
Van
medaille.
Allgaer en Zoon
Kaps, Wolff-Pleyel
Werken
a.
gouden
een
firma
hem 1770
die
van
Itali.
Van
en zes trio's
viool
voor twee violen en violoncel.
Piantanida (Isidor), geb. omstieeks het midden der 18e eeuw

heeft veel
Piantanide (Gaetano), componist en

was een
leerling
van
Mattei
klavierspeler, geb.
1768
te'
Bologna,
en werd leeraar in de compositie aan het con-
Van
servatorium te Milaan. Hij stierf 1836.

tes,
te Milaan,
kerkmuziek gecomponeerd.
zijn
compositin kent
men
ariet-
romances en tudes.
Piatti
Piatti
Ital.,
bekkens
(Alt red
waar
zijn
vader,
ziek
van
zijn
servatorium
ken,
werkt
te
bezocht
hij
z.
Antonio
oom
dit.
P.,
Zanetti
Milaan.
Op
mede
van dezen
in
violist
geb.
Januari
1822
en zette 1832
zijn
vestigde zich
Hij
mu-
studin voor} aan het con-
begon
1846 daar
hij
kunstreizen te
ter stede.
de voornaamste orkesten. Hij behoort
tijd.
Bergamo,
te
was. Hij ontving onderricht in de
zestienjarigen leeftijd
1844 Londen en
aldaar
violoncellisten
violoncelvirtuoos,
o),
heeft verschillende compositin
ma-
Nog heden
tot
de beste
voor violon-
143
geschreven,
cel
die
de tweede
in
druk
verschenen
zijn.
geb.
viola,
verschillende compositin voor
componist, geb. omstreeks het midden der
was omstreeks 1775
Segui,
Rome, gaf
te
in
componist en virtuoos op de
het licht.
in
(Leander),
Piazza
te
eeuw
Ricordi
bij
Battisla),
der 16
helft
instrument
zijn
Milaan
Ie
Piazza (Giovanni
18 eeuw
der pauselijke kapel te Rome. In de bibli-
lid
hem
otheek dier kapel bevinden zich psalmen van
in manuscript.
Picchiaoti (Luigi), guitaarvirfuoos, componist en schrijver, geb. 29 Aug.
1786
Florence,
te
generaU
voornamelijk bekend wegens
is
zijn
geschriften:
raffiona della musica teorico-praica (Florence,
della vita e della opera di Luigi
Principj
1834^ en Notizie
Cherubini{Y\orefice, 1843). Hij was redacteui'
van de Gazetta musicale di Milano.

PiccbiettatO,
eeuw
afgestooten,
Ital.
(A lessantlro),
Picciniai
Bologna. Hij gaf een werk in het
te
chitarone (Bologna,
PiCCini
ot
geb. in de tweede helft der 17e

getiteld
licht,
Lihro di liuto
e di
1626).
Piccinni (Ni co
componist, geb. 17-28
la),
Bari in het ko-
te
was de zoon van een muziekmeester en door dezen aanvan-
ninkrijk Napels,
voor den geestelijken stand bestemd.
kelijk
staccato.
hetzelfde als
luitvirtuoos,
De bisschop van Bari
echter, die
verbaasd was over den muzikalen aanleg van den knaap, raadde diens vader
aan, hem in de muziek te laten studeeren. Dientengevolge kwam P. op het
conservatorio di San Onofrio te Napels, aan welke school Leo destijds
leeraar was. Na L e o s dood kwam hy onder leiding van D u r a n e,
die hem een bijzondere genegenheid betoonde. De anderen zijn mijn leert
'
lingen," placht
Durante
ligjarigen
leeftijd
Le Donne
dispetlose,
uitsluitend door
opera
zeggen,
P.
het
maar Nicolo
is
Op
mijn zoon."
twin-
conservatorium en componeerde een opera
die op het Teatro
Fioientino te Napels, dat destijds bijna
Logroscino beheerscht werd, ten gehoore werd

kabaal van Logroscino's aanhangers verwierf
den componist
Ondanks
gebracht.
deze
te
verliet
den
een
bijval
van het publiek. Een jaar
later
hem
verschenen van
twee andere opera's, Le Gelosie, Il curioso del proprio suo danno, ten tooneele.
Voor den
en
buffa.
San
slaagde
hij
a r
in
In het jaar
o-schouwburg schreef
dat
voor
1758 werd
nelle Indie
vertoond werd.
overtroffen
door
dien
De
hij
liy
naar
bijval,
Rome
opera ten deel

la
Goldoni. Deze opera werd op de voornaamste

aan
het
Jomelli
ongeloofelijke:
Itali
Buona
hij
zijn
werd nog
tekst
van
tooneelen van Europa vertoond
grensde de ingenomenheid met
dit
Zenobia
Alestandro
viel,
Figliiiola,
uithangborden, mode, alles werd >alla
getuigde van P., nidal
seria
als in de opei-a
geroepen, waar
die deze
van La Cecchina ossia
en overal luide toegejuicht. In
756 de opera
hem nieuwe genre even goed
dit
werk
Cecchina".
werk gehooi'd had: >Dit
is
eeu uitvin-
144
der
De roem van Piccini
kunst."
de
in
anderen
poiitaansche
bezat
scliool
schreef
een groote gemakkelijldieid
minder dan zes opera's, die
niet
hij
hij
grooten
allen
Te
Turijn,
Reggio, Modena, Bologna en Veneti werd
te
Napels
of
hij
een
Rome.
te
van
Anfossi
zijn
herstel besloot,
hij
1774
en
1776
jaar
was daar
roem
duizend
men had
wat
liet
zijn
eervol
zijn
Door
om
de
in
den componist, van
van een inkomen van zes
belofte
woning
vrije
in het paleis
Du Rol
te
hem
om
voornemen
getiteld
Gluck
tegen
Boland, onderhanden,
ter compositie
dat werk te componeeren
Phaon^
gegeven.
af,
en eerst
zouden de beide kunstenaars zich met elkaar
Tsturide,
Hij
les
voordeelig,
opgewassen, evenmin wat
niet
meer
was
vond
in
welke
zoo
zijn talent,
noch
dit
van
te
om
leden
werk,
dacht
de
te
die welge-
Maria Antoi-
niet
hofhouding
voor
Ghoisy
er
aan,
hem
zijn
prachtig ingebonden partituren
harer
werk
een
koningin
Die onderscheiding was meer
geven.
koningin
om hem
de
aan
hij
in
en ondanks de kaba-
zijne verwachting,
werk een gunstig onthaal. Na
den zang
de
man
Roland
dood dan levend, toen de dag der eerste
de uitnoodiging,
hij
compositie
heette
zijn
want
vergoeden,
de
van
let van verwittigd en was er
wilskracht betreft. Hij was een zachtmoedig, schroomvallig
te Versailles
dan
komen.
te Parijs te
tooneel begonnen, en de
P. zich overreden, zich met zijn gezin naar
liet
was aangebroken. Tegen
betalen,
droeg
zijn
uitvoering ontving
reiskosten
te
lyrisch
mededinger hetzelfde onderwerp
Gluckisten
der
nette
zijnen
riepen.
leven
slaagde
Viaggiatori ten tooneele,
zich ontmoedigen door den storm, dien de repetitin van zijn
voorstelling
len
uitnoodiging
had een operatekst,
Hij
Piccini was
meten.
werd en na
ziek
engagement werd aanvankelijk geheim gehouden, doch
Zijn
Iphignie en
in
later,
door de aanhanaers
hij
keeren. Voor Napels schreef
te
een mededinger geven
er door een brief van
zag nu van
Gluck
het
hem
wilde
weergalmde.
verontwaardigd.
over
een
hij
vergoeding van verhuiskosten en
livres,
Gluck werd
en
ontving
hervormingen van het
zijn
Itali
Par'^s te begeven.
als
Rome
zoozeer, dat
meer naar Rome terug
Napolitaanschen gezant,
den
en
waren, door de Romeinen wer-
bracht er ook de opera bufia
vijandige partij
wiens
verwierven.
bijval
evenzeer gevierd als
tweede Alessandro nelle Indie, die de eerste aldus genaamde
een
het
Gluck
hem
hij
veel bijval vond.
die zeer
In
niet
hem
Dit verdroot
uitgefloten.
overtrof,
opera
men
Anfossi, wiens werken, hoewel
Piccini
voorgetrokken. Een van P.'s opera's werd te
den
had, naar
Dit roemrijk leven duurde tot omstreeks 1773, toen
gevaarlijken concurrent verkreeg in
van minder waarde dan die van
zij
hij
dagen aan La Cecchina besteed. In het jaar 1761 alleen
slechts achttien
zegt,
overtrof reeds dien van iederen
componist. Evenals de meeste toondichters uit de Na-
drarnatisciien
het
hof
gespeeld
Men
uitdeelde.
op;
doch
was,' kon
nadat
hij
het
145
gedaan
niet
verbetering in
Opera benoemd was.
om
de
maken,
de
en
met
verscheiden
zijner
minder
doch ten
de
Tauride
Twee
geven.
te
weik
Het
bijval,
zijn
partituur twee jaren had laten liggen,
dit
te
doen, stelde
hij
zich aan een
Gluck's
van
Wel behaalde
werden
koel
De
opgenomen,
delijk het
hem
hij
en
te
van
zijn
zijn
hier
bleef
een
zijner
toegedaan,
hij
de
jaar
meer
floot
Ercole
hij
werken had
Gedurende
werk
verlaten,
groot
meer de gunst van het
Les Foitrberies de Marinette en ein-
vaderland terug
evenzoo de opera
ontliaal,
fortuin
werd
hem
hij
een gevolg van de Revolutie
niet
zijn
La
te
oratorium
deden
keeren.
</o?w(!/w7<
Serva onorata. lioch
Tegen het einde van
gunslig gezind.
van republikeinsche gezindheid verdacht, daar
had.
De beschuldiging van twee
zijner
een .lacobijn was, hitste de bevolking legen

uit,
en
toen
iiij
laten verloonen,
vier jaren
bleef
hij
van
eenigen
tijd
later
terugkwam, werd
zijn
deze gevangenschaj, en P.
besloot,
zijn
geluk
op.
Men
van Veneti, waar

hij
vrijheid beroofd.
nog eens
voormalige
hem
hij
gevangen genomen.
Eindelijk
tengevolge van het vredesverdrag met de Fi'ansche Republiek, een
zijn
had
dochters aan een Franschman, die der omwentelingspartij was
dat
eenige
en
een jaargeld van den koning, en
uilgehuwclijkt
leerlingen,
zijn
Parijs
beide opra's comiques l,e Dormeur
verloor
hij
ambten
vond er 1792 een gunstig
laatstgenoemd
dan dat
levendig,
Gluck
die voor een zijner beste opera's wordt
besluiten, Frankrijk te verlaten en naar zijn
ook
haar 1781 uitvoeren. Door
luide toegejuicht; doch zijn volgende opera's
Cli/temnestre, de val van
verlies
Te Napels ontving
hij
liet
van Les Mensonges officieiu, de kabalen tegen VEtUvement
val
des Salines en
Piccini
en
gegeven, en wel met
Sacchini, wiens Kenaui (1783)
in
met Bidon,
hij
Le Fanx Lord weiden
publiek.
Gluck
zekere nederlaag bloot, want de herin-
was nog
meesterstuk
gehouden, een overwinning, en ook

veill en
verschillende teksten, die beiden
had kunnen vinden. Nadat
onthaal
vond P. een nieuwen mededinger

succes had.
hem weder
mededinger had moeten afschrikken. Doch nadat Piccini
die zijn
gunstig
van
bijval.
der beide scholen hetzelfde
Gluck weid 1779
een
nering
grooten
zij
Duitsche en Italiaan-
onderwerp hadden, waren aan
tot
hand
gesteld.
vond
slotte
vertegenwoordigers
tei'
een
Atys, die ver boven
Zijn
scheen, had de directeur der Opera
hevig
aan
compositie
ter
Iphignxe en
te laten
Italiaansche werken aan-
zijn
echter, toen de strijd tusschen
tijd
aangewakkerd, door
ondei'werp
gelegenheid gebruik
oude paitituren kennis
nieuwe compositin.
zijn
die compositie zou toejuichen, of niet;
muziek
directeur der Italiaansche
hij tot
hem geschonken
werd 1780 gegeven; aanvankelijk weifelde het publiek, of het
stond,
Omstreeks denzelfden
sche
de Italiaansche Opera gegeven werd.
waarmede men
belangstelling,
hoorde, was van invloed op
Roland
in
toestand, toen
zijn
rnaakle van de
Hij
Parijzenaars
ook
het
dat
krijgen,
kwam
Er
te Parijs te
kwam
er,
einde aan
beproeven.
146
weid
Opera
de
In
hem een
schonk
frank
om
sedert
1790
3000
op
in
het publiek luide toegejuicht, en
dooi'
liij
dringendste
zijn
240
tiank
boiiooRen
te
van
pensioen
Diiectoire
liel
5000
en een gratificatie van
Een jaargeld,
voorzien.
ilat
hij
meer ontvangen had, werd hem teiuggeschonken, doch van
niet
1000
gebracht.
11',
inkomen nog
trachtte zijn
Hij
vergrooten
te
door hel componeeren van romances en door het geven van kleine concerten.
Het
voegde
Consulaat
1800
werd
hij
maand na
een
een
guiislen
van
van
het Directoire nog een andere:
het conservatoire benoemd, docli reeds
benoeming, 7 Mei 1800,
zijn
Ftis
heeft P.
biographie
van
Volgens
die
de
bij
Inspecteur
tot
80
den
opera's
stierf hij.
Guingen
geschreven;
Italiaanschen
daarentegen,
meester heeft gegeven, schat het
aantal opera's op 133. Het kan evenwel zijn, dat hieronder ook de niet-dra-
matische
dat
muziek
Gluck
hij
begrepen
is.
Vele van P's tijdgenooten hebben beweerd,
evenaarde, sommigen
zelfs,
dat
hij
hem
Thans
overtrof
is hij
geheel vergeten.
1706
Piccini (Luigi), tweede zoon van den vorige, geb.
Napels, com-
te
poneerde ongeveer twaalf opera's, die echter geen van allen opgang maakten.
1796
werd
Hij
en
kapelmeester
(Louis
Piccini
Parijs,
ontving
derde,
later
te
1801 naar
Stockliolm, keerde
Parijs terug
daar ter stede als zangonderwijzer. Hij stierf 31 JuU 1827.
zich
vestigde
A.le x a n d re), kleinzoon van
onderricht
eerste
in
de compositie van
Ni col
P.,
Lesueur.
1779
geb.
Hij
aan de Groole Opera, en was sedert 18'26
kapelmeester
afwisselend te Boulogne, Toulouse en Straatsburg werkzaam. Hij keerde
naar
Parijs
opera
La
terug
hem
der
(Giacomo Antonio),
eeuw
US^
en
geestelijke en
te Orvieto,
leefde op het einde der
het begin der 17e eeuw. Madrigalen en concerten van
Rome
in
het
zijn
te
16e en
Veneti
b.
v.
flauto piccolo,
kleine
fluit, (z. fluit),
vi
olin
kleine viool.
Piccolo (Filippo Lo), Siciliaansch

ling in
hem
druk verschenen.
Piccolo, Hal., klein,
piccolo,
Men kent van
Camonette en een vijfstemmige Mis.
Litaniae,
te
zijn
componist, leefde op het
Gorbario op het gebied van Veneti.
te
Piccioni (Giovanni), organist

in
1849
en stierf aldaar 24 April 1850. Te Straatsburg werd
Prise de Jricho vertoond.
PicciolO
einde
te
werd 1816
licht,
getiteld
priester te Palermo,' gaf een verhande-
li Canto fermo esposto 7iella maggior Irevita (Palermo,
1739).
Piccolouiini
Turijn, later te
(Maria),
Londen en
zangeres,
te
geb.
1836
Nieuw- York, groot
te Siena,
succes,
behaalde 1855 te
vooral in opera's van
Verdi.
Picliel
ol
Pichl
(Wen zei),
violist
en componist, geb.
1743
in
Bohme,
147

als
compositore
en
toen
il
ersdoif,
Musica
di
van Nardini.
later
Hij
dienst van den aartshertog
in
1797 Milaan door de Franschen ingenomen werd,
vorst
naar Weenen. Hij
sitin
stierf aldaar
Jan.
2'-i
volgde
is
(Johann Friedrich),
Salzijurg
Pice. Fr., Pezzo,
Ital.,
liet
een verzameling vieren
Psalmodia
vespertina.
stuk, muziekstuk.
(Dieudonn Pascal),
Pieltain
Hij
vespers na, getiteld
universelle).
organist aan de kathedaal te
priester en
de laatste jaren der 16e eeuw.
in
vijfstemniige psalmen en
dezen
ongelooflijk groot.
Een groot gedeelte er van wordl vermeld door Ftis {Biogr.et Bibl.
Plctor
hij
Het getal zijner compo-
1<S05.
kamermuziek
opera's, symphonien. keiken
kwam te Milaan
Ferdinand,
en componist, geb. 4 Maart 1754
violist
Luik, maakte kunstreizen naar Parijs, Londen, Petersburg en andere groote
te
steden.
10 Deo. 1833 te Luik. Te Parijs en te Londen
stierf
Hij
concerten, sonates en quartetten van
Pieno,
Pierlnigi da Palestrina,
4840
viool-
Palestrina.
zanger,
geb.
te
Bologna, was van
leeraar in den zang aan het conservatorium te Madrid en
laatstgenoemd
in
z.
(Fiancesco),
Piermarini
zijn
druk verschenen.
in
met vollen toon.
vol,
Ital.,
hem
jaar
te
Paiijs,
waar
1834
tol
vestigde zich
Cours de cliant divia en deux
zijn
parties in het licht verscheen.
Pierson
Pearson (Henry Hugo), componist,
of
geb.
Oxford, ontving te Londen onderricht in de muziek van
hy
Mozart. Aanvankelyk was
van
ling
gevoelde
aan
die
kunst
onder
studeerde
en
Leipzig maakte
1844 werd
Edinburg,
P.
doch
keerde
naar
die
1848
Leila,
was
het
van
leiding
na
tol
achttien
Duilschland
te
1839 begaf
Rink,
Hamburg
leeraar
vrij
terug.
zich
en .Sc h u
vroeg
naar Duilschland
Reissiger. Te
man n,
welke laatste
muziek aan de hoogeschool

hij
eerste
Zijn
en
gunstig recenseerde. In hel jaar
de
in
maanden
hij
Tomaschek
M end els soh n
ThoughU of Mdody
benoemd
de muziek en besloot, zich geheel
tot
In het jaar
kennis met
hij
liederenbundel
P.'s
en
te w'den.
te
een leer-
voor de diplomatiek bestemd, doch
hij
meer aangetrokken
zich
12 April 1815
Attwood,
te
ontslag uit die betrekking
groote werk was de opera
vertoond werd. Zijn volgende groote compositie
oratoriusn Jerusalem, dat
18."i'i
op hel muziekfeest te Norwich ten
gehoore werd gebracht en groot succes behaalde. Niet minder l:elangrijk was
zijn
muziek voor het tweede deel van
welke
met
deze
in
bijval
ten gehoore
compositie
schrijven.
Dit
bij
/'j/m/,
gecomponeerd 1854,
verschillende gelegenheden
werd gebracht. De koning van Belgi schonk hem voor
de Gouden
het muziekfeest te
te
Goethe's
Duilschland, zoowel als in Engeland,
Medaille voor Kunsten en
Norwich van 1809 werd
P.
Wetenschappen. Voor
verzocht, een nieuw oratorium
werk, ezekiah^ bleef evenwel onvoltooid. Zijn
laatste groote
10*
148
werk was de opera Contarini,
own en Ye mariners
hearf tkine
mi/
England bijzondere vermelding verdienen. Ook
of
28 Jan. 1873
behoort
te Leipzig. Hij
heeft
hij
en Romeo and Juliet gecomponeerd,
like ii
Londensche concerten uitgevoerd, doch
die op de
P. stierf
aantal liederen, van welke
groot
TheMas Lament, AU
soul,
voor Macbeth, As you
ouvertures
Hamburg vertoond werd. Behalve
te
een
h'y
my
volgende: Beep in
de
vooral
1872
die
schreef
compositin,
groote
deze
druk versciienen
niet in
tot
zijn.
de beste componisten, die
Engeland heeft opgeleverd.

Pieterz (A dr ia en), de oudst bekende orgelmaker
1451 een
heeft
(Lam bert),
Pietkin
1612,
1696.
gest.
Nieuw? kerk
orgel voor de
kapelmeester
en
gee.stelijke
in Belgi, geb. te
Brugge,
Delft vervaardigd.
te
Missen en andere kerkmuziek
van
Luik,
te
aldaar
geb.
hem worden bewaard
in de kathedraal te Luik.
(Loyset
Pieton
Louis), Fransch toonkunstenaar,
of
der 16*= eeaw. Zijn geboorteplaats was
helft
werd
Loyset de Bernac genoemd.
ook
hij
hem
van
opgenomen
zijn
Pifferi of Pifferari,
Tegen
einde
het
leefde in de eerste
Normandi, van daar
Motetten en andere stukken
de 16e eeuw.
verschillende verzamelingen uit
in
pijpers.
Ital.,
Romulo),
Pia^nata (Pietro
of
Pig'nati
in
dwarspijp, veldpijp.
Ital.,
Piflfera,
Bernac
componist, geb.
1660
17e eeuw werden verscheiden opera's van
der
te
Rome.
hem
op de
Italiaansche tooneelen vertoond.
(Au gust e),
Pilatc
ontving
rijk,
die
te
Londen en
Mduse,
Pileata, gedakt
was
en
volgde
1826
Behalve
Bouchain
bevindt zich
Onder
in
zijn
Piliarol
Frank-
zijn opera's,
Le naufrage de la
hem gecomponeerd.
en muziektheoreticus, geb.
hij
op
leeraar
ia
Hij
1784
werd kapelmeester
kapelmeester aan
als
te
Bologna,
Mattei
Pistoja
te
San Petronio
het contrapunt aan het
Lyceum
te
Hij
stierf
etc.
zijn
compositin
zijn
in de uitgave
zijn;
voorts
helft
nog slechts zes vierstemmige motet-
bekend, welke in een motetten-verzameling van
opgenomen
per
12 Juni 1838.
(Jean), Zuidnederlandsch toonkunstenaar, geb. in de tweede
Van
Bo-
daar ter
compositin, hoofdzakelijk in kerkmuziek bestaande, kent
een instrumentatie-leer, getiteld: Breve insegnamento
stromen (Milaan, Ricordi).
der 15e eeuw.

ten
door
Rossini.
van
Mattei
werd
men van hem
(1502)
te
dit).
medeleerling
een
ook
tutti gil
1810
vader organist en orgelmaker was, ontving onderricht van
en
stede.
(z.
Flotow
(Giuseppe), componist
zijn
logna;
Parijs vertoond werden,
te
vereeniging met
in
Pilotti
waar
componist, geb. 29 Sept.
opleiding aan het conservatoire te Parijs.
zijn
Ottaviano Petrucci
een vierstemmig gezang, Fortuna desperata,
Canti cento cinqiianta van denzelfden drukker (1503).
149
Pinc, Fr.,
d585
Dresden,
genoemde
te
te
Dom
den
edelman, geb.
1580 kapelmeester
te Vicenza,
Weenen, en
stierf in
hem
15 Juni 1587. Missen, motetten en madrigalen van
te
laatstzijn
Dresden in druk verschenen.
(Pater Juan), Portugeesch
Pinheiro
17e
aan
cantor
tenorist der keizerlijke kapel te
stad
Praag en
der
1571
en Pizzicato.
(Giovauni Battista), Genuecsch
Gerardis
werd
1545,
Mordent
z.
de
Pinelli
componist, geb. in de eerste helft
eeuw. In de koninklijke bibliotheek
Lissabon waren in de vorige
te
eeuw nog compositin van hem voorhanden.

Pinsnti
1829
Ca va lier e Giro),
(Il
op elfjarigen leeflyd
waar
den,
keerde
Twee
de
kwam
Voorts heeft
35
Italiaansch),
PintO (Thomas),
van
Londen. Hij
Sept.
1806
als
hij
te Little
Pinto-Brent,
in
1786
door
aan
zijn
zyn
opera
30
liederen en koren,
te
Londen
uit
Napolitaansche ouders,
leeftijd
concerten
van
later
King's Theatre,
te
Ierland.
te
en klavierspeler, kleinzoon van den
violist
Lambelh.
vriend
Zijn
familienaam was eigenlijk
Sa u-
grootvaders van moederszijde aan. Hij
zijns
Engeland
en
Frankrijk en componeerde
John Field
opdroeg. Hij stierf
o.
a.
een
23 Maart
Chelsea.
zangeres,
tweede vrouw van
derricht in den zang van Dr.

in
Corvina, zijn in Itali
concertmeester te Edinburg mede. Hij werd orkest-
nam den naam
hij
maakte kunstreizen
die
45 meerstemmige
trio's,
vioolvirtuoos, geb.
1773
In
1848
In het jaar
enz.
(George F red er ie),
maar
leer.
zich als muziek-onderwijzer vestigde.
hij
Drury La n e-theater,
het
25
de
in
Lon-
hij te
Gipriani Potter.
der 18^ eeuw, speelde reeds op elfjarigen
stierf
vorige, geb.
sonate,
14
Beum
vanCorelli en werkte
PintO
Rossini
bij
1845 woonde
gecomponeerd: meer dan 230 Songs (Engelsch en
duetten.
in de eerste helft
ters,
hij
hij
klavierstukken, een Te
direkteur
van
11 Mercante di Venezia en Mattia
zijner opera's,
vertoond.
tot
ontving
compositie
naar Londen terug, waar
hij
Van 1840
het openbaar.
in
in
les
hij
teruggekeerd,
Itali
Mei
klavierspeler en componist, geb. 9
het Italiaansche dorp Sinalunga in de provincie Siena, speelde reeds
in
Artaxerxes
Arne,
schreef,
Thomas Pint o,
ontving on-
die voor haar de eerste coloratuurpartij
waarmede
zij
1702
te
Londen groot
succes had.
Pionnier
meester
Pipefare
hem
(Jean),
Loieto.
te
Fransch
toonkunstenaar
Motetten van
hem
zijn
te
uit
(.Mattheus), geb. omstreeks 1500
te
IGe eeuw, was kapel-
de
Veneti
in
druk verschenen.
Leuven. Compositin van
lievinden zich in verschillende verzamelwerken uit de 16c eeuw.
Pirker
Sluftgart
(Marianne), Duitsche
mei
groot
succes op.
zangeres,
trad
te
Haar echtgenoot was
Londen,
violist
bij
^Yeenen
en
de Wurlem-
150
en
hofkapel,
bergsche
z'g
mocht zich wegens hare
in
zich
1755 van haar echtgenoot
moest
werd
scheiden,
liet
Hohen Asperg
jaar op de vesting
tien
hoedanighe-
voortreffelijke
Wurtemberg verheugen. Toen deze
vriendschap der hertogin van
de
den
gevangen genomen en
zij
Hoewel
blijven.
deze slag haar
voor eenige jaren van haar verstand beroofde, bleef toch haar talent als zangeres onaangetast, en er ontwikkelde zich
het stroo harer legerstede vervaardigde
een zoo groote handigheid, dal
bloemen en verkreeg
Uit
talent.
die kunst
in
Maria Theresia
voor een aan
zij
gezonden
was
gesteld, vestigde
zich als leerares in den zang te Heilbronn en stierf aldaar
10 Nov. 1783.
bonket een gouden medaille outving. Nadat

zij
haar nog een ander
bij
zij
theoretische
von
herausgegelen
praktische
bewerkt; het tweede bestaat
(Bar tol
Pisani
1811
hem
Violiuschule
und
Mozart
L.
Leopold Mozart
van
theorie
uncl
La
de opera's
Peri,
Het
componist
Italiaansch
stijl
nieuw
betreft
viool.
orkestdirecteur,
en
Mercadante. Men
Eosamunda, Ladislao,
voll-
Lemende^
tind
eerste deel bevat de
stukken voor
uit verschillende
om eo),
Lehrer
wat den
uittreksel,
Neue
het licht:
in
fiir
Firlinger.
L.
in
Konstanfinopel, was een leerling van
te
vrijheid
Weenen, gaf 1800
Pirling'Cr (Joseph), violist te

standige
in
zij
geb.
kent van
Gitana, voorts eenige
liebecca
cantates en instrumentale muziek.
Pisari (Pas
qua Ie),
Italiaansch componist, geb.
1725
knaap aan de pauselijke kapel en ontving onderricht
Biordi.
pelmeester
Martini hem
werk
is
maakte
koninklijk
tot
hij
op
de
in
door
kunstreizen
kamerzanger
Maatschappij
bestaan der
stierf
16 Februari 1873
pauselijke
kapel
baryton, geb.
14
Duitschland
Stuttgart
te
Nov.
beste
1755
te
vioolspelers
Frankrijk en
Pisticci
tot
te
te
Rome
door
de
en in
verzameling
Oct. 181-i te
benoemd. In het jaar 1853
zijn
vijf
in
liet
hy
en twintigjarig
bevordering der Toonkunst
tijd.
geb.
violist,
Dresden, waar
van
Melmik
en Engeland en werd 1842
hooren.
Sigmaringen.
(Johann Georg),
Pisendel
25
de partituren
werd gebracht. Vele werken van dezen
zich op het Rotterdamsche muziekfeest ter gelegenheid van het
Hij
uit
zoozeer vertrouwd werd, dat pater
Rome.
(Johann Baptist),
Pischek
Bohme,
voorhanden
zijn
te
hij
der 18e eeuw noemde. Zijn voornaamste
Palestrina
beste zangers ten gehoore
kunstenaar
tin
schrijfwijze
16-stemmig Bixit met orgelbegeleiding, dat 1770
een
150 van de
San
den
kennis evenwel deed
Zijn grootste
van Palestrina, met wiens
Rome, was koor-
te
de compositie van ka-
in
Hij
26 Dec. 1687
concertmeester
hy
maakte
te
Karlsburg, gesl.
was, behoorde
kunstreizen
tot
de
door Duitschland,
Itali.
(Anastasio), kapelmeester
te Pisa, leefde
17e eeuw. Motetten en psalmen van hem verschenen
te
in
de eerste helft der
Veneti in druk.
151
(Fiancesco Aatonio),
PistOCChi
1659
geb.
en rchreef reeds op achtjarigen
vader
Bartolomeo Monari,
het
nist
meester
richtte
behaalde
doch
tooneel,
40
te
Bologna,
modi, sopra un lasso, da un balbelio
Vast a mi g
ontving zang-onderricht van
(Fanni S (Bologna, 1G67). Hij
van
en
zangschool
dei'
zyn eerste compositie, getiteld
leeftijd
Capricci puerili variamente composti

ineta
stichter
Paleruio, ontving het eerste onderricht in de muziek van zijn
Ie
betrad op twintigjarigen
als
leeftijd
als
li
sopra-
zoodanig weinig succes en werd kapel-
Bologna, later van den markgraaf van Anspach. In het jaar 1700
te
Bologna
te
hij
een
zangschool
waarin de beste zangeressen en
op,
zangers der 18e eeuw hun opleiding genoten.
De compositin van
bestaan
P.
opera's, aria's, duetten en eenige kerkmuziek.
in
Yektielinstrumenten.
Piston,
z.
Pitoui
(Giuseppe Ottavio),
18 Maart 1657
geb.
te Rieti,
kerkcomponist
was van 1677
tot
de Romeinsche school,
uit
aan
dood, 1 Febr, 1743,
zijn
kapelmeester. Zijn Missen, motetten en andere kerkmuziekstnkken, die zeer

rijk
beliooien tot de beste compositin van dien
zijn,
hem was
van
Dixit
boek
zijn
Xotizia
15U0
vooral
zeer beroemd. Als schrijver
Notizie dei Maestri di capella
si
Roma
di
is
1700. Dit werk bevindt
al
in
zich
manuscript
van het Vatikaan. Tot de leerlingen van Pitoni behooren
PitSCh (Kar!
Franz),
organist, geb.
jaar
1840
Praag, werd
te
1858. Men kent van hem,

nieuwe uitgave
de bibliotheek
en Leo.
Pastdorf in Bohme, waar
post van organist aan de hooge-
directeur van het conservatorium aldaar en een
behalve compositin voor orgel en voor koor, een
Voglers Hamlhuch
van
te
in
Dur ante
organistenschool ter zelfde slede. Hij stierf 13 Juni
der
directeur
later
1789
1832 den
vader onderwijzer was, verkreeg
zijn
bekend door
hij
che oUramontani, ossia
coutrapunfisfi e compositori di musica degli aiini delVera cristiana
di
sino
school
tal-
Een zestienstemmig
tijd.
fr die Harmonielehre iind fr den
Generalbass.
Pi,
de
meer; met
Ital.
uitzondering:en
(Karl),
Tiiuringen,
aldaar.
klavier,
Pilis
in het Italiaansch
piu
orgelvirtuoos
en
studeerde te Keulen en
conservatorium
kerk
woord vormt men

comparatief;
b.
v.
forte,
behoudens
sterker; piu allegro
mosso, bewegelijker.
sneller; pii,
Piutti
dit
den
in
componist,
te
geb.
1846
Leipzig en werd
1875
te
Elgersburg
leeraar aan
laatstgenoemde stad, 1880 ook organist aan de
Ouder
zijn
in
liet
Thomas-
compositin bevinden zich stukken voor orgel, voor
en liederen.
(Friedrich Willielm), was 1770
Manniieim,
waar
kiaviersonates en
hij
nog 1805
in
een leerling van
Vogler
te
leven was. Hij componeerde orgelmuziek,
trio's.
PuiS (^Friedrich
Wilhelm),
oudste zoon van den vorige, geb.
1780
152
Mannlieim,
te
Franzel
onderricht
het
in
kwam 1804
Hij
ging later naar Praag, waar
(Johann Peter),
Pixis
1809
Gringer
zella
1816
(geb.
haar de hoofdrol
huwelijk
lessen
een
les
hij
Mannheim en
klavierspeler en componist, broeder van den vorige,
hij
in
zij
met een
Paci
ni schreef
Italiaan
Baden-Baden, waar
21 Dec. 1874.
muziek-
als
Baden), die een verdienste-
kunstreis door Itali.
zich te
hij
aangenomen dochter, Fran-
hij
op
in
het
zijn villa
Zijn compositin, beslaande in
vergeten.
allen
Pijpen,
te Lichtenthal
broeder, vestigde
waar
aantal concerten, sonates en salonstukken voor klavier, zijn tegen-
groot
woordig
zijn
zijn
Parijs,
opera SaJ'o. Nadat
vestigde
stierf aldaar
Hij
vader en
zijn
1825 naar
1833 een
hij
in zijn
was getreden,
gaf.
zich
naam maakte. Met
zangeres was, maakte
voor
en
leeraar aan het conservatorium en kapelmees-
hij
Munchen en begaf
te
onderwijzer een grooten
lijke
Hamburg nam
de keinvorstelijke kapel te
bij
1788, maakte vele kunstreizen met
zich
Rit ter, Luigi
van
de Opera werd. Hij stierf 1842.
ter aan
geb.
vioolspel
en maakte kunstreizen door Duitschland. Te
Viotti.
bij
ontving
worden van hout,
orgelpijpen,
van
verschillend
en wijdte.
grootte
en metaal vervaardigd.
tin
Gelijk
Zij
zijn
de snaarinstrumenten de lage
bij
toon door een lange en dikke, de hooge door een korte en dunne snaar wordt
voortgebracht,
De mensuur
suur.
van
het
eenerlei
vollen,
nauwe
wijdte en engte
dei'
Er
dat de toon eener pijp moet hebben.
wier
mensuur toch onderling
pijp heet
mensuur.
De
grootste lengte eener pijp
32
is
zijn
Een
vei'schilt.
ronden toon moet geven, eischt een wijde, die van een
men-
pijpen van
die
pijp,
een
scherpen toon
voet,
de kleinste
duim.
Pijpwerk,
de
gezamenlijke
twee hoofdklassen verdeeld,

of
De
pijp.
richt zich eensdeels naar de grootte der pijp en hangt af
karakter,
grootte,
nauwe
een
ook de lage toon van het orgel een lange en wijde,
vereischt
een korte en
hooge
de
tong werk en
Pizzicato,
Ital
strykinstrument
geknipt
(z.
n.
pijpen
1.
in
in
een orgel.
labiaal-
Het pijpwerk wordt in
of fluit
w erken eninsnar-
deze woorden).
Pinc, Fr.; getokkeld; beteekent, dat de snaren van een
niet
met
den
strijkstok aangestreken,
moeten worden. De uitdrukking
coll'
maar met de vingers
arco duidt aan, dat
men weder
den strijkstok gebruiken moet.
Pizzoni (Eleazar), Franciscaner-monnik, geb. omstreeks 1620
was
kapelmeester
te
Bologna.
Men
kent van
hem
Balletti,
Parma,
te
Correnti etc. a
slro?nenti en Motetti sacri.
Placido, placidamente,
Plag'aal,
z.
Ital.,
kalm, rustig (teeken van voordraclit).
Kerktonen.
Plaidy (Louis),
klavierspeler, geb.
28 Nov. 1810
te
Wermsdorf
in Sak-
153
sen, ontvini;
Hij
stierf
muzikale opleiding
zijn
leeraar
tot
Maart 187
I)
conservatorium
het
Men
Grimma.
te
Me ndelsso h n
Dresdeii en werd door
te
aan
klavierspel
het
in
Leipziu;
te
beroepen.
hem: Technische Studin
kent van
[r Pia/iofo/ie.
Plaint-chant. Fr.; Plain Song, Ent;.;
Cantus Planus en Kerkmiziek.
z.
Plantade (Ciiarles Henry), componist, geh. 19

ontving
en
zette
ma
muzikale
zijn
vond
Zlie'\
zooveel
exemplaren van verkocht werden.
de Beauhar
naar
waar
land,
on.s
volgde
en
n a is
welken post
Parijs,
der
toen
werd
concert
hij
heeft
te Parijs,
kwam
Deum
Te
den
van
te
en een Reqidem.
vorige, geb.
14
April
meer dan tweehonderd romances

de oprichters der Socit des
tot
conservatoire.
leeftijd
kunstreizen
Orthez (Basses-
F rancho mm e.
Hij
zijn
opleiding
kamer-
te Parijs
behoort
tot
de beste
1777
geb.
violoncellist,
Versailles,
te
was
lid
en later koordirecteur aan de Opera. Hij maakte vele
kapel
en
conservatorium
te
en ontving er
tijd.
(Nicolas Joseph),
koninklykc
te Parijs
maakte vele kunstreizen en gaf
Hij
klavierspelers van dezen
Platel
2 Maart 18:30
klaviervirtuoos, geb.
op jeugdigen
muziekuitvoeringen met -iVlard en
Dem
Hortense
orkestdiiecteur aan de Groote Opera
1870
Plant (FrancoisV
der
20.000
s.
Pyrnes),
het
aimer,
bieji
tijd
vervulde. Hij stierf 183fl te Batignolle. On-
zoon
Mei
Pontoise,
van Holland werd,
koningin
zij
(Charles Frangois),
'26
gest.
y>Te
binnen korten
ei'
werd muziekonderwijzer van
Hij
en chansonnetten geschreven. Hij behoorde
aan
dat
compositin bevinden zich tien opera's, een
zijn
Plantade
1787,
romances:
zijner
bijval,
haar,
1830
tot
hij
te
de betiekking van koninklijk kapelmeester verkreeg.
hij
Frankrijk teruggekeerd,
In
Een
studin te Parijs voort.
zijn
chre
1764
Oct.
op de muziekschool der pages te Versailles
opleiding
vestigde
eindelijk
zich
Tot
werd.
zijn
Brussel,
te
waar
leeraar aan het
hij
Servais, Batta
behoorden
leerlingen
en
unck.
(Joseph,
Platzer
opera's,
componist,
geb.
1841, vervaardigde eenige komische
Der Rauh der Sabinerifinen, 1876
welke n.
van
te
Munchen met
byval vertoond werd. Hij stierf 1877.
Plectrum,
het
waarmede een
staafje,
triangel,
de snaren van een
citer,
van een hakkebord enz., aangeslagen worden.
Pleyel (Ignace Joseph), componist, geb.

neden-Oostenrijk, waar
muziek
Hij
Weenen,
1 Juni
een
Dom
reis
te
eerst van zekeren
naar
1757
te
Ruppersthal
in
Be-
vader dorpsschoolnieester was, ontving onderricht in de
a n h a
of
Va n Ha
wenl 1777 kapelmeestei' van graaf i']rd(ly
stelde,
den
te
zijn
Itali
Sti aat.sburg,
te
1791
maken.
In
dirigeerde
die
I7X:>
hij
I,
hem
werd
hij
later
in
van
Ha
y d n.
de gelegenheid
kapelmeester aan
eenige concerten te Londen,
154
derizelfden
in
keerde
werd,
schuldigd
Ten
vluchten.
ten,
waar
en
een
14 Nov. 1831.
zijn
Mozart
perpetua gratiludine."
und
angenehm
hij
Daar
hij
zich te
(z.
Pleyel
beschouwde
Parijs,
Pianoals
zijn
zijn
vader'
sie sind sehr gut geschrieben,
quartetten:
's
te
plei.
te
vrij
pianotabriek oprichtte,
Haydn
be-
hij
genoodzaakl
leermeester zes quartetten op, sin segno di
wenn Pleyel
Musik,
zu remplaciren." Deze wensch
seiner Zeit
im Stande
ist,
echter niet vervuld. Zijn latere
is
meer dan een flauwe copie van Haydn's werken.
niet veel
zijn
terug.
werden auch gleich seinen Meister herauskennen.
Sie
glcklich fr die
Haydn
werken
was
zijn,
raadde in een brief van 24 April 1784
maken met Pleyel
aan, kennis te
uns
1807 ook een
Pleyel droeg aan
stierf
Hij
sehr
te
gelukte hel hem, zich van die beschuldiging
slotte
besten leerling.
Gut
Republiek
keeide naar Straatsburg terug. Later vestigde
hij
und
daar ter stede zyn triomfen vierde, en 1792
der
vijand
een muziekhaiidel en
hij
FoRTE.)
Haydn
toen
tijd,
met roem en met geld beladen naar Frankrijk
hij
Hij
schreef een zeer groot aantal symphonien, concerlanten en kamermuziekstukken.
Pleyel (Ca mille), oudste zoon van den vorige, geb. 1792
van
onderricht
ontving
vader en van
zijn
Londen en begaf
zich van daar naar Parijs,
ner de
der
leiding
Mei 1855
den
Moscheles
Frankrijk
Mendelssohn
hel
jaar
stad
zij
1811
Juli
te Parijs,
Kal kb renner.
en
Engeland,
Duitschland,
Liszt,
geb.
vorige,
1848
werd
Pleyel et Cie,
z.
Zij
zich
nam.
Hij
stierf
klavierspeelster,
en
August e Wolf f.
echtgenoote
maakte
Belgi
en
Straatsburg,
kunstreizen
Heiz,
Rusland,
door
vond overal groeten byval.
en andere groote kunstenaars bewonderden haar. In
zij
30 Maart 1875
op
vaders
zijns
opvolger in de firma was
(Marie Flicit Denise),
Pleyel-Moke
van
klavierfabriek
Zijn
Parijs.
te
te
Dussek, woonde korten tijd te

waar hij 1824 metKalkbren-
leerares aan het conservatoire te Brussel, in welke
oveileed.
Pianoforte.
Plintivo, Italiaansche verbastering van hel Fransche woord
/jtwi!/',
klagend.
Pochette, Fr., zakviooltje, een kleine viool ten gebruike van dansmeesters.
Pochettino,
POCO,
Ital.,
Ital.,
Poco a poco,
Ital.,
Poco crescendo,
Poco
forte,
Pohl
ontving
organist,
tol
weinig aanzwellend.
een
een weinig sterk.

hoforganist te
de beste contrapunlislen van
(Karl
te
Ital.,
van lieverlede, hoe langer hoe meer.
Jtal.,
(Alessandro),
Poglietti
behooide
zeer weinig.
weinig.
Ferdinand),
Weenen
welke
organist,
onderricht van S
betrekking
hij
Weenen
zijn
geb.
in de jaren
1661 1683,
tijd.
Sept.
imon Sec hier
echter wegens ziekte
1819
te
Darmstadt,
en werd aldaar 1849
1855 weder
neerlegde.
155
In
de
jaren
en
in
liet
Haydn's
en
1863
verblijf
Londen.
te
Zur
voornamelijk
gemaakt.
Hij
der
(Chris tiaan August),
1826
geb.
Wagner
die
geb.
JuH
Thomas-kerk
Niedei lausitz, werd organist aan de
h a u s-concerten
te Leipzig. In
Mendelssobn
opgevolgd. Hij stierf
Poi,
1790
te Saalgast in de
en directeur der
10 Maart 1843. Van
zijn
Poi a poi,
Point
d'
zij
iieiiie
zijn
Tamhour
populair geworden.
Fr., verlengde noot,
final,
Point
sur
het slieepje boven een noot, hetwelk
lang moet worden aangehouden.
orûe,
Point
orgelpunt
Fr.,
dit.
z.
rustteeken.
Fr.,
Fr., slotfermate,
slolval.
tte, Fr., de punt boven
de noot, aanduidende dat deze afge-
moet worden.
(Jean .\lesandre Ferdinand), componist,
Poise
te
1835 door
compositin
hierop volgend.
Ital.,
Point de repos,
slooten
Gewa nd-
van lieverlede.
Ital.,
allong,
aanduidt, dat
hij
vervolgens.
Poi seûente,
Point
heeft
verdienste-
gewezen hebben op de
laatstgenoemde betrekking werd
b c d, icenn ich dich seh,
Ital.,
Leipzig,
te
Liszt
en
eenige liederen, als: Anf, Matrosen, die Anker gelichtet ; Der

Feit en
[i>.
Haydn.
geweest,
eersten
hi
To/t-
Wagner.
groote beteekenis van
Pohlenz
Weenen
\.0O-j(Uritfen Bestehens der
muziek,
over
gesciniften over
zijn
een
is
te
Glas-Harmoiiica (1862), Mozart nnd Haydn
schrijver
door
en
archivaris
tot
(1871), BihUoffraphie der Musiisammelicerie des
fFieti
Pohl (Richard),
Mozait's
hij
bekend ireworden door de volgende
hij
is
17. Jahrluuidert, en een biographie van Jos.
zich
lijk
laatstgenoemd jaar werd
Li
Denhc^rift ans Anlass des

in
niuziekoudeiriclit gaf
hij
nasporingen deed aangaande
Gesellschaft der Musikfreunde
de
Gesckic/tte der
(1867),
l-iinstler-Socieiat
Londen, waai'
te
liij
Als schrijver over muziek
werken:
und
leefde
Museum
van
bibliothecaris
benoemd.
Londou
6G
Brilish
Nimes,
ontving op het conservatoire
heeft een gi'oot aantal opera's geschreven,
maal vertoond werden,
o.
a.
Bon
soir,
geb. 3 Juni
Parijs onderlicht
te
1828
van .\dam. Hij
van welke enkele meer dan honderd-
voisin
PoiSOt (Charles Emile), componist en
(iSbS) en Les cAarmants {iSbb).
schrijver, geb.
Juli
1822
te
Dyon,
ontving onderricht van verschillende uitstekende kunstenaars en schreef eenige
instrumentale
opera's,
musiciens
compositin
hourguiffnons,
compretiaut
en
de
transformatio7is de l'art musical en France,
(Dyon,
Lamarche
(Parijs,
Dentu,
el
1860).
volgende
une esquisse
Drouelle)
en
du
werkjes:
Essai
sur les
fiisioriqne sur les dijffrentes
neuvime au dix-nenvime sicle
Hisfoire de la musique en France
156
(Toussaint Ren),
Poisson
1861,
gaf
1797
geb.
het licht: V Harmonie dans
in
V Art
ou
chani,
d^ accompagner la
grands dveloppements, ou
Meissonnier)
Theorie de composition musicale (Parijs,

Ie
Poitevin (Guiliaume), priester en toonkiinslenaar
Aix
Provence, waar
in
was een
jaren
17e en
der
koorknaap en
polacca,
a la
in
later sopranist.
de
uit
Negen
Venetiaansolie
(O rt en
Polidori
uit
Kerkdijken
en
Camp ra
vier Missen.
uit
Vele
in
jeugd
zijn
Veneti vertoond.
de 16e eeuw, geb. te Ferrara, gaf

licht.
de 17e eeuw, geb. te Gamerino in
psalmen
Missen,
school, geb. in de
was
zijn te
was omstreeks 16'21 kapelmeester
Staat,
Pesaro.
te
componist
si o),
hem
opera's van
Policreto
Chichi
de 1 7e eeuw, leefde
op de wijze eener polo-
het begin der 18e eeuw. Hij
driestemmige Napolitaansche gezangen in het
den
uit
De operacomponist
stierf.
dit).
(z.
Polani (Geronimo), componist

laatste
la hasse sous
cornpositin bevinden zich
zijn
dans;
poolsche
Ital.,
1706
7 Januari
hij
van hem. Onder
leerling
Polacca,
naise
Be
en
melodie et du contrepoint et de la fugue
Canaux).
(Parijs,
te
13 Sept.
aldaar gest.
te Parijs,
ses plus
Fermo,
te
later te
hem
motetten van
en
zijn
te

PolifOHia, Hal.,
z.
Polyphonie.
Polka, een Boheemsche dans
Joseph
dat
boerinnetje
Neruda
in
dezen
De polka
opschreef.
de
volgens
de
maat.
Men
aanwijzigingen
van
beweging en
snelle
dans
-|-
de polJca
en
concert
in
de
salon
zegt
een
zijn
muziekstukken van den dans afgescheiden.
Polka-iUazurka, een door polka-toeren afgewisselde Mazurka.
Marcus-kerk
werd
kapelmeester.
wier
M a r c u .s-kapel
de
bij
als
Itali
Turijn,
maakte
en
bezocht,
nadat
Duitschland
en
Rusland.
kapel
koninklijke
instrumentale
spel
werd door
Pollet
te
zijn
hij
nog
vice-
1680
te
Veneti,
Marcus-kerk.
10 Juni 1781
te
Casalmon-
veertienjarigen leeftijd kunstreizen door
onderricht
te
hij
vermeld worden.
tot
bij
1822
en vervolgens tot
muziek
1690 werd
ongeveer 64 opera's,
geb. omstreeks
geb.
violist,
op
Van 1816
Dresden
koninklijke
univ.)
vorige,
hij
eerste kapelmeester aan de
reeds
zeer jeugdigen leeftijd
aangesteld, eerst
BM.
(Antonio), zoon von den
1740 Lotti op
bij
Op
Behalve vele kerkmuziek componeerde
Polledro (Giovanni Battista),

ferato
kapelmeester aan de St.
en
leefde in de 17e eeuw.
door Ftis (Biogr. et
titels
Pollai'Io
volgde
Veneti,
te
1665
hij
Francesco), componist
(Carlo
PoUarlo
Turyn.
Hij
Pugnani
was
1844
stierf
hij
had genomen,
concertmeester der
generaal-directeur der
15 Aug. 1853.
Zijn
tijdgenooten zeer geroemd.
(Charles Frangois Alexandre),
cithervirluoos, geb.
1748
te
157
Bthune
bij
ken voor
zijn
voor
instrument in het
nam
Bthune,
te
instrument, voor guitaar en voor
dit
Pollet
handelaar.
Hij
stierf
1830
te
Sim on in,
geb.
4 Mei 1787
het licht.
in
te
muziek-
later
Marie Nicole
echtgenoote
Zijn
Parijs.
bespeelde met virtuositeit de harp en
Parijs,
ver.schillende landen
maakte kunstreizen door
op de harp en gaf compositin
les
citlier
den vorige, was guitaarvirtuoos,
van
zoon
M.),
(L.
verschillende wer-
hij
broeder van den vorine, geb. omstreeks
Krumpholz
bij
waar
Parijs,
te
gaf.
licht
(Jean Joseph Benoit),
Pollet
1753
1771
Artois, vestigde zich
van Europa.
stierf
Zij
1864
te
Ciiatillon.
Pollet (Joseph), zoon vanden vorige, geb. 1803, werd omstreeks 1830 or-
mede
tes,
organist,
(M a
Pollier
Missen
sex
hem
van
Missarum
in
Rondo
waar
ontving
Illyri,
methode
leeraar
en
vele
te
Antwerpen, leefde
het licht onder den
in
titel:
quatuor, quiiique,
cathocae usum ordine decenti
Weenen
van
onderricht
hem
opdroeg.
Hij
klavierstukken
casetta nei bosc/ii, en
Il
triomfo
pace,
van
hem
in
Mozar
t,
Lay-
te
die ook een
vestigde zich te Milaan,
Ricordi
het conservatorium werd.
aan
La
della
ecclesiae
klaviervirtuoos
te
voor klavier en viool aan
hy
ad
et
ar-
ex typograpliia musica Pelri Phalesii (1599).
(Francesco),
Pollini
kathedraal
Gh
het licht gegeven.
17e eeuw. Hij gaf een verzameling
componisten
andere
van
vocnm, collec,
dispositi j Aniverpiae
bach
de
het begin der
in
Zijn zoon
in
ex praestanlissmis nostrae aetatis auiorihus
flores
plvrium
et
en
aan
kapelaan
a s),
te Parijs.
kerkmuziek gecomponeerd en
heeft
op het einde der 16e en
Dame
Nol re
ganist en later kapelmeester aan de
het
gaf een klavier-
Ook
licht.
een opera
een cantate ter gelegenheid van den vrede van Amiens
werden
te
Milaan ten gehoore gebracht.
Hij slier
aldaar 17 Sept. 1846.
Polonaise,
een
Poolsche dans in driekwarls-maat, die ook in andere lan-
den
dan
Polen zeer bekend
van
den
dans
heeft
den
geworden.
is
volgenden vorm:
De rhythmische
begeleidingsfiguur
E9i^3zz^_r^ri:rzr;z;
De
melodie heeft veelal het accent op de tweede kwart, ook wel op de tweede achtstenoot
van
wederom
maat.
elke
hoofddeelen,
in
van
welke
Evenals
het
de marsch bestaat
tweede
trio
wordt
hij
onderafdeeiingen verdeeld. Componisten als
Schubert, C hop in en Liszt hebben stukken

Poijcliord, een door
Java, uitgevonden
J.
C.
instrument,
H. M.
Denie,
in
den regel
uit
genoemd; beide deelen
in
twee
zijn
Moza rl, Beeth o ven
dezen vorm geschreven.
assistent-resident te Tjiamis op
met behulp waarvan men op gemakkelijke wijze
de piano kan stemmen.
Het
bestaat
in
hoofdzaak
uit
een houten kast, bespannen met twee meta-
158
len snaren
en voorzien van een koperen
foonschaal
aangevende,
liniaal
cV
gestemde
snaren
de
lengten,
vereischt
toonladder
van
meciianiek
met
het doen
tot
tot
cl
Polychord
der
toets en
De Polychord
raam,
waarop een, de chromatische
in
van
klinken
tonen der chromatische
alle
octaaf.
hamer
veiplaatsbaren
Aan de
kast
voorts een
is
bevestigd, dusdanig ingelicht,
de hamer tegen een der snaren aanslaat.
toets,
op de volgende wijze aangewend. Nadat het boven-
vi'ordt
cylinder en de holle
de
Polychord
lijst
verticalen stand
van de pianino
zijn
wordt de
verwijderd,
hoven hel klavier geplaatst op een van rol-
voorzien voetstuk, dat over de pianotoetsen kan heen bewogen worden.
letjes
De van
twee
Polyphord
beweegbare
wordt
{abstraeten) voorziene toets der
verlengstukken
daarna
snaar, en de snaar der
boven den toets der
gesteld
Polychord
ie
stemmen piano-
door middel der bovenbedoelde afsluiting
gebracht
op
den verlangden toon, waarnaar gestemd moet worden.
men nu
op
den toels der
van welke
tonen
Polychord
de n de zuivere toon der
toon der pianosnaar
Na
den
achtereenvolgens worden ingekort op
uitmakende 4i
4,
nederdrukking van den
bij
liniaal,
aangebracht. Door middel van een over
is
en de snaren heenschuivende koperen afsluiting kunnen de in
de
dat
verdeeling
volkomen
is,
welke
Polychord,
laatste zoolang
zuiver samenklinken, d.
i.
in
de andere de onzuivere
wordt opgetrokken, totdat heide
geen zweving meei- doen
op die wijze achtereenvolgens 4 octaaf (van d
ben gestemd, stemt men de nog
Wanneer
klinken gelijktijdig twee tonen,
tikt,
hooren.
4) der piano
tot
den bas overblijvende tonen
in
te
heb-
re oc<aw,
wat wel geen bezwaar kan opleveren.

Dit instrument, volgens de aanwijzigingen van den uitvinder
van
Cuijpers
te
's
nationale en Koloniale Tentoonstelling

veelstemmigheid.
Polyphonie,
(z.
dit)
te
invoering
pol yp hoon,
der
alle
monodie
eenstemmige
paste
men
die
dan n stem er zelfstandige partijen

niet
1883.
in
Homophonie
meerstemmige mu-
Na de
genoemd.
benamingen eenigszins anders

alle
vervulden,
in
het geval was, wei'den
alle
homophoon
Polyphoon was een muziekstuk eerst dan, wanneer
waarbij dit
Amsterdam
Het woord staat tegenover
eenstemmigheid, en oudtijds werden dan ook
ziekstukken
inde pianofabriek
Gravenhage veivaardigd, was gexposeerd op de Inter-
b.
stemmen,
v.
of althans
een fuga
homophoon genoemd,
alle
al
toe.
meer
stukken,
bestond de
begeleiding ook uit vele instrumenten.
Polyrhythmiek,
het
tegelijktijdig
in
een en hetzelfde tempo.
in
het eerste bedrijf van
Spohr's symphonie Die
optreden van verschillende maatsoorten
Voorbeelden van polyrhythmiek komen
Bon Juan
Weilie der
o.
a.
voor
(|-, |- en \- maat), in het Andante van
T'ne
(|-,
|-
en |- maat) en in de wer-
ken van vele moderne componisten.
Pommer, Bombard, Bombyx, Bombard, Bommert,
een soort van
i5
dat
blaasinstrument,
lioiileii
en
keiik',
waaruit
zich
accoorden of stemwerken genaamd.
lenile familin,
Baspommer,
Du bbel-Qu in tPom mer en den
ook
instrumenten
en
Tenor-
Alt-,
en
van
beschrijving
Praetorius
deze
tache-kerk
nog
Pom
Ni col
ni e
i'
alle
verschil-
men Discant-,
Zoo had
den grooten
zoogenaamden
ontwik
Evenals van
Bas-
Groot-
of
Een uitvoerige
o.
men
van huri toonomvang vindt
bij
prachtig, plechtig (teeken van voordracht).
Ital.,
Pocchard (Antoine),
geb.
1758
Bussa
te
den grooten schouwburg
aan
k a|ielnioester
de schalmei
uit
Syntagma mus. II).
Pomposo,
eeuw
17"=
bestonden ook van den
blaas- en strijkinstrumenten,
oudi?
de
in
de fagot en de liobo ontstonden.
later
te Parijs.
Hij
liet
Lyon en
werd
Picardi,
in
later
aan de
kerkmuziekstukken
gioot aantal
eeii
Peronne
bij
te
St.
in
Eus-
manu-
script na.
(Louis Antoine Elonore), zoon van den
Ponchard
Opra Co m
Augustus 1787, was zanger aan de

den
in
zang aan het conservatoire
roemd.
geb.
Hij
1792
6 Jan. 1866.
stierf
Parijs,
te
toonde reeds op jeugdigen
leiding van
18;8
te
voorzag
Parijs
van
leeftijd
Ceccherini.
meer dan
traven
III
mur
liet
du
vertoonen.
neef
Rome,
Giova/ini da
Na de
Procida, welke
en van dat
titelrol,
tijdstip
af
Itali
en
vestigde
hij
schouwburgen van
revolutie van
1848
den hertog van Toscane, en werd onder
Na den
waar
Engeland,
naar
den
dertig jaar de
senator benoemd.
tot
Napoleon
te
Florence en studeerde ook onder
te
hij
een groot aantal opera's.
het keizerrijk
prins,
20 Febr. 1816
geb.
In zijn eerste opera,
zich te Parijs als gevolir.achtigde van
vriend
Marie SophieGarat,
grooten aanleg voor de muziek. Hij ontving
Liceo
vertoond werd, zong
gedurende
hij
Poniatowsky,
aan het
opleiding
Lucca
werd zeer ge-
voordracht
19 Sept. 1873, was een verdienstelijke zangeres.
gest.
van den Franschen maarschalk
muzikale
echtgenoote,
(Joseph Mie hel Xavier Frangois Jean),
Poniatowsky
zijn
Zijn
Parijs.
te
Zijn
vorige, geb. 31
iq u e en laler, 1819, leeraar
Hij stierf
slag
hij
van Sedan volgde
zijn
hij zijn
opeia's Gelmina en
27 Juni 187;i en werd
Au
te Chisle-
hurst begraven.
Pons (Jos), Spaansch

werd
1818.
hij
kapelmeester
Hij
aan
toonkunstenaar, geb.
de
kathedraal
was beroemd wegens
zijn
in
zijn
1768
erona
te
in
Cataloni,
geboortestad en stierf aldaar
Fil/iancicos (kerkgezangen),
ook schreef
Miscrere's en andere kerkmuziek.
Ponsicchi (Gesare), klavierspeler en schrijver over muziek, geb. 1830

Itali,
heeft
de
volgende
sviluppo (1'lorence.
zione
1876),
del pianoforte en
werken geschreven
La
Completazione
Del Temperam.ento
quello degli istrmnenii a tasliera.
Il
Pianqforte,
di tutti
in
sua origine e
mndelli delV inven-
in generale., e piu specialmetde
di
160
(Lor en zo
Ponte
het gebied van

dien
en
tekst
voor
iuiti
vervaardigde.
1792
streeks
drie
leidde een
Hij
Weenen,
Veneti,
te
Mozar
opera's van
den
achtereenvolgens
koopman
1838
Amerika
naar
PonticellO,
het geven
tot
27
hij
volgende
tratta
de passaggi
ove
het
vorst
P.
welk
stierf
Hij
les.
te
als
17 Augustus
geschreven:
consonamie
di
musica,
ove
etc.
(Pai-ma,
1588)
(Pai-ma,
teorica e prattica di musica
werd
aldaar,
18 Juni 1845
solo-violoncellist
te
bij
1872
huwelijk
trad
eenige
echter
in
hij
jaren
1595).
de kapel van den

keizerlijke
metSophie
het huwelijk
later
si
Praag, studeerde
Lwenberg en 1868 concertmeester der
te
Parma,
gecomponeerd en de
Baffionametiti
dissonamie buoni
te
Milaan en eindelyk te Parma,
heeft vele Missen
Hij
stierf.
hofkapel te Weenen. In het jaar
Men ter,
tot
1803
hij
Nieuw-York
vestigde zich te
van Italiaansche
violoncelvirtuoos, geb.
Hechingen
om-
1798
Wegens schulden was
hij
woonde
zich
den handel weinig succes en bepaalde
in
Bergamo, 1581
tratta della
si
conservatorium
van
te
werken
delle
Popper (David),
aan
vestigde
Parijs,
dit.
z.
1596
Dec.
theoretische
Dialogi^
en
Giovanni
componist en theoreticus, geb. 25 Maart 1532
r o),
werd 1570 kapelmeester
waar
Don
Figaro,
kommervolle omstandigheden.
in
kam
Ital,
Fonzfo (Pi et
te vluchten;
doch had
in thee en tabak,
Nieuw-York
te
onderwijzer in het Italiaansch te Londen en wei-d
als
daarom weder
zich
Geneta op
te
avontuurlijk leven,
en
Triest
dichter aan de Italiaansche Opera aangesteld.
genoodzaakt,
10 Maart 1749
de muzikale wereld hoofdzakelijk bekend, door-
in
is
fan
hij
Cosi
tooneeldichter, geb.
da),
Veneti,
weder ontbonden werd.
heeft eenige solo-stukken voor violoncel geschreven, die veel byval hebben
gevonden.
Populus (Nicolas
1831
te
stede
in
de
Adolphe Alphonse),
ontving
Arcueil,
zijn
verschillende betrekkingen werkzaam.
koorvereeiiiging
harmoniques
Michel
St.
op.
dien
naam, geb.
te
In het jaar
of
van
neef
den
oudst bekende
eeuw.
Een
Van Johan
dezer familie,
lid
ander.
P.
Peter
bestaat
P.,
een
Artus,
was
hij
in
te
Het
einde der 16e
midden der 17^ eeuw werkzaam.
die uit plataanhout
behalve de zangbodem, die van dennehout
van
als luitspeler
Antwerpen.
leefde omstreeks het
het
contrabas,
was
licht,
instrumentenmakersfamilie
een
richtte
beroemden schilder
Veneti in het midden der 16e eeuw,
Borbon,
1869
geb.
daar ter
bestaan grootendeels uit kerkmuziek.
Zijn compositin
beroemd. Hij gaf eenige bundels madrigalen in het
Porbon
is
1870 de Socit des quinlettes
en
Pordenone (Mare. Antonio),
opleiding te Parijs en
muzikale
is.
vervaardigd
Ook van Francis
is,
P. bestaan
nog instrumenten.
Porpora (Nicol),
geb.
19 Aug. 1686
te
Napels, waar zijn vader boek-
16t
handelaar was, ontving
Loreto.
di
opleiding aan hel
zijn
Rome
laatstgenoemd werk werd 1710 te

zangschool
Napels
een
waarin
zangers als
p oV er
4760
hij
op
o,
voorts
die
te
als
kapelmeester aan de kathedraal
San Onofrio
di
aldaar.
langen
naar
in
zijn
te
Napels
32 opera's
hij
van eenstemmige
Choron.
de Napolitaansche schooi, geb.
uit
Kar el
1713 kwam hij
dienst van koning
in
tijd
te
stierf volgens
Hij
tal
deze eeuw weder uitgegeven door
Poi'sile
waaronder
muziek,
andere
vele
Dresden en
waarschijnlijk voor zijn leerliniien geschreven heeft. Enkele
liij
i;ezangen
Napels terugkeerde;
van den aartshertog werd en den
meester
Weenen,
te
a.
reizen voortgezet te hebben. In dat jaar
zijn
1766, volgens anderen 1767. Volgens Ftis heeft
gezunjii'n.
hij
Poiporino hun opleiding

Conservatorio degli
en
li
leeraar aan het
tot
conservatorio
het
gecomponeerd,
was
schijnt
Girolam o Abos
liij
sommigen
diei-
hij te
Tot
aan
en
Farinelli, Gaf fa rel
van Europa zeer goed ontvangen,
Londen.
volgde
jaar later richtte
G e sii C r s o benoemd, en als componist werd hij door geheel Itali

Na 17i25 begon hij kunstreizen te maken en werd in verschillende
gevierd.
steden
Een
vertoond.
een Europeesche vermaardheid verkreeg, en
die
op,
Later werd P. ook
ontvingen.
con ser va torio Sa nta Maria
werken waren de opera's Basilio en La Berenice
eerste
Zijn
kreeg. Hij stierf aldaar 29 Mei
1750.
Zijn
geroemd. Vele
worden
te
zijner partituren
Weenen, waar
te
van
titel
1672,
van Spanje, na wiens dood
II
muziek-
hij
rijkshofcomponist" ver-
werken werden door Hassezeer
Weenen
de verzameling drama-
in
tische hofmuziek bewaard.
Port de voix,
1569
Ahcona,
Dom
diMi
nium
te
Santo
Hij
invidiam
praeter
stierf
hem
op,
zich
Missen,
de jaren
die in
1601-.
was een
genoemd. Uit
priiiceps"
Osimo
bij
eindelijk aan
leerling van
Adriaan
sciiool
zijn
uitmuntende
zijn
gekomen. Ftis noemt 14 gedrukte werken van
1555
1586 verschenen
lot
Hymnes,
Motetten,
Hij
te
Ravenna en
te
Francesco Arisio smusicorum om-
landsman
zijn
voorschijn
te
1564 kapelmeester
en
Padua, vervolgens
bij
en werd dooi'
componisten
in
Portamento.
z.
Padua.
te
WiUaert
Fr.,
Costanzo), monnik
Porta (F ra
Psalmen
en
zijn;
daaronder bevinden
vier bundels Madrigalen.
Ook
verzamelwerken der 16e eeuw komen stukken van hem voor.
Porta
(Ercole), componist
kapelmeester aan de
van hem:
Le
diie voci ;
1-6
voel
Laudi
della
de 17e eeuw, geb. te Bologna, was 1020
musica,
Lmnglie d'amore
con
uit
San Giovanni
violl/il,
tre
in
a
Persicelti
tre voei ;
canzonette a 3 voel
tromhonl
te
Hore
:
Veneti.
Men
ai recreuzione
kent
a una
Sacri concerti musicali
basso per l'organo en
Completorlum
(juinque vocum,
Porta
UI
(Francesco
della), organist
en componist, geb. omstreeks
11
1590
462
Milaan,
te
ontving
en
kapelmeester
componeerde
Hij
stierf.
psalmen,
(Giovanni),
en
rio della Pita
te
Na
ging
hij
den
keurvorst
dien
tijd
van
meester
kent van
hem 47
4776
Veneti
te
organist
a,
1660
hij
en riceroari en was een van de
leefde
het
in
gedeelte der 47e
laatste
1746 was
Tot
genoemd jaar
in
Monza en werd
te
Milaan, waar
te
hij
muziekdirecteur van
leeraar aan het
Conservato-
Veneti en bekleedde die betrekking gedurende 20 jaar.
naar Londen, verkreeg 1737 een aanstelling
van Beieren en
waar
vertoond,
1738
stierf
1740
te
als
kapel-
Munchen.
Men
La Costanza oombattuta
opera's; de eerste,
Numidor werd
verschenen.
maakten van den basso continuo.
eeuw.
Ottoboni, werd
kardinaal
p a
motetten
componist,
48e
der
begin
het
in
aan meer dan n kerk
eerste componisten, die gebruik
Porta
van
onderricht
organist
45
ongeveer
werken
zijner
Londen, Artaserse 1739
te
amore,êrA
in
tooneele
ten
te
Munchen
gegeven.
Portamento
dragen
of
Portamento
ot
volhouden
van
di voce,
voix, Fr.; 4 het
Port de
Ital.;
toon in alle mogelijke schakeeringen, 2 het
den
sleepen van den eenen toon naar den anderen. In deze laatste beteekenis
portamento
een voornaam punt van studie
Alleen
de
menschelijke stem
maakt
uit
te
geringe
in
menten
voeren
mate,
meer
de
dan
is
bij
bij
portamento
machte, een dergelijk
de meeste instrumenten bezitten
dit
Men verwarre
het
den
eenen toon naar den anderen op een strijkinstrument;

al
gehuil, dal in
dat
geluid,
willen
vermogen
vol-
slechts
ontstaat
portamento
tengevolge van het langzaam glijden van
met
tamento,
het
toetseninstrumenten in het geheel niet, de blaasinstru-
de strijkinstrumenten.
niet
het
is
de beoefening van den zang.
sommige zangers
dit
is
geen por-
het er voor laten doorgaan,
de hoogste mate wansmakelijk
maar een
is.
Portatief, een klein draagbaar orgel.
(Grard de
Port
la),
bisschop van Osnabrck. Te

in
druk
concert,
verschenen
pour
deux
componist, bevond zich 1680 in dienst van den
Amsterdam
Suites
4689
is
het
volgende werk van
de pices nouvelles choisies
et
hem
disposes pour Ie
dessus de violon avea la basse continue potir Ie claveoin,
auxquels on peut joindre la basse de viole
et
torbe.
Ie
Portee, Fr., notenbalk.
Potter
van koning
(Wal ter), componist uit

Kar el 1 van Engeland en
de
17e
eeuw,
was
minster. Psalmen, madrigalen en andere zangstukkeu van

in
lid
der kapel van
West-
opzichter van de koorknapen in
hem
zijn
te
Londen
druk verschenen.
Portiaario
(Francesco),
aanscii gebied.
Madrigalen van
componist
hem
zijn te-
Portmanu (Johann Gottlieb),
uit
de
16e eeuw, geb. op Veneti-
hofzanger
bij
de
vorstelijke kapel te
1B3
Darmstadt en componist, geb. 4 Dec. 1739
volgende werken in het licht
de
te
Oberlichtenau
bij
Dresden, gaf
Kurzer musikalincher Unterricht fr Anfan-
ger und Lebhaher der Musik; Die neuesten und icichtgsten Enideckungen der
Harmonie.
werken
Choralbueh
(Ma IC o Antonio),
PortOgallo
to ga
d.
11 o,
1762
waar
Lissabon,
te
in
Toch
gevestigd.
bijnaam van een Portugeesch toonkunste-
ook
hij
muzikale
zyn
1815
ook
hij
nog vele jaren
teruggekeerd, vestigde hy zich
teruggekeerd was, ging
hij
Van
zijn
compositin
zijn
te Lissabon
beste
werk de opera Fernando
Posanne, Hoogd., bazuin;

Ned.
ligging
Men
of
houding
Later, nadat zijn koning

stierf aldaar 7
Febr. 1830.
z.
Volgens
aria's.
Ftis
verzijn
is
(Rome, 1797).
in Messico
dit.
Position, Fr.,
leven
zijn
door en volgde
was, naar Rio Janeiro.
hij
Milaan.
kerkmuziekstukken en
vele
ontvangen.
26 opera's bekend, wier namen door Ftis
worden,
Positie,
te
weder naar Lissabon en
meld
en
had
opleiding
Por-
il
24 Maart
hij
en bleef aldaar een groot gedeelte van
Itali,
bracht
genoemd weed. 'Geboren was
18il7 den koning van Portugal, wiens kapelmeester

In
Al deze
Ffingstfest.
die in Itali verblijf hield en daar te lande
Portugees,
de
i.
kwam 1787
Hij
ma o,
penaamd Si
naar,
Musik auf das
en
(1786)
Darmstadt verschenen.
te
zijn
dem doppelten Contrapiinkt (1798)/ Neues Hessen-
uud
Melodie
Darmstddtisches
Eng.
Lage, Hoogd.
Posizione,
Ital.
de
der linkerhand op de greepplank der snaarinstrumenten.
spreekt van halve, eerste, tweede,
derde
positie,
naarmate de hand zich
van de krul van hel instrument verwijdert.
vei'der
Nej.
Positief,
PICCOLO,
Ilal.
Positif,
Fr.,
Hoogd,
Positive organ. Eng.
Organo
omvang dan een
een klein orgel zonder pedaal, doch van grooter
portatief of draagbaar orgel.
Possibile,
Hoogd.,
Har per
petvirtuoos
obligaat-partijen
Entfernung
in
op
fuga
een
zijn
een
voor
eines
all'
waldhoorn van kleinen omvang, vooral
In de kunstmuziek
jons in gebruik.
een
mogelijk; b.v. piano quanto possihile, zoo z.icht mogelijk.
Ital.,
Posthorn,
een
heeft
sehr theuren
slechts zelden voor.
In
Bruders vindt
men
instrument
van
1812 een
De trom-
capriccio
's
Auf
met
die
een aria di Postiglione en
Reet hoven
fanfare op, die de postillon
schreef
van Karlsbad
blies.
b.
v.
van het orgel.
Potdevin (Joseph Nico laas),

zijn
postil-
bij
geschreven
Galop
Seb. R ach
imilazione delle cornella di Postiglione.
schetsboek
waar
hij
Bown-the-road
twee posthoorns.
Postladiiim, Lat., naspel,
hage,
komt
vader
violist
hoornist, geb.
was,
Seeburger.
Amsterdamsche orkesten en
liet
zich
vestigde
Hij
8 Febr. 1776
zich
1793
was geruinien
ook dikwijls
als
te
tijd
solist
te 's
Graven-
Amsterdam en
lid
van de beste
hooren.
11*
Potdevin (N.
meer
dan
algemeen
bekend.
Hij
Als
solist
op
werd
1860
tot
Amsterdam.
stierf
1866
1819,
stierf reeds
te
17 Juni 18
PothoiF of Potholt
werd
(J
),
Gr eg o ir
Ed.
twaalfjarigen
Men
de Oude Kerk.
Burney
(1748).
hem
zwaaide
Ni co laas, mede
zoon,
Zijn
Als
groolen
Dam
17*26 te Amsterdam,
in
Un hoorn
en
1760
en
hem 12 symphonien
zijn
tijdens
Op
(?).
organist aan
tot
voor hoorn, viool, violoncel,
Collegium m u sicu m UI tr aj
hem 1772
lof toe
hoornist, geb.
aan de Zuider Kerk aangesteld,
organist
tot
van het stadhuis op den
hoorde
benoemden
meesters ni het orgelspel
zijn
Wit vogel
organisten
hij
kent van
Nederland
in
hij
iO.
en contrabas, opgedragen aan het
alt
instrument was
zijn
organist en klokkenist, geb.
de
werd
leeftijd
tot' klokkenist
later
Amsterilam, maakte gedurende
ridder van de eikenkroon
reeds op zevenjarigen leeftijd blind.
vermeldt
Ie
jaren deel uit van de oi'kesteii van den stadsscliouwburg en
Felix Meritis.
van
1798
Iiooinvirluoos, geb.
J.),
vijftig
zijn verblijf
General
of music.
liistory
eet inu
Nederland spelen en
in
Hij
op
stierf
het einde der 18e eeuw.
Pot-pourri. Deze benaming werd
Henri C ra m er
eerst door
liet
een soort van salonmuziek, bestaande
aan
uit
gegeven
een aaneenschakeling van wel-
bekende melodien.
Pott (August),
geb.
violist,
Nov. 1806
te
Nordheim
voor
eerst
het
het openbaar hooren. Hij
in
Hanover, waar
in
Spohr
zyn vader stadsmusicus was, ontving onderricht van
en
zich
liet
1824
maakte reizen door Duitschland
en Denemarken, werd 1832 concertmeester van den hertog van Oldenburg en

kapelmeester aan hetzelfde hof. In het
later
vestigde zich te Gratz.
Potter
Hij
Cipriani
(Philip
jaai-
heeft eenige stukken
Hambly),
1861
1792
geb.
onderricht in de muziek van verschillende meesters en

als
onder
studin
leiding
bekend. Nadat
gemaakt
in
componist
en
klavierspeler
van
het publiek op.
Fors ter
voort
werd
hij
en
1816 voor
Hij
componist
concerten
gedirigeerd
te
Londen
brochure
Ueber
gebroken
over
Royal Academy of Music
was
hij
in
Hij
hij
tot
stierf
Engeland
Itali
zeer
en
1832
1859, toen
26
Sept.
gezien.
directeur
hij
opge-
1871.
Onder
i
Als
zijn
c har d
werd, toen deze 1855 de leiding der philharmonische

op
zich
had
genomen.
De
das Dirigiren van deze uitvoering.

de
zijn
Beethoven
compositin bevinden zich eenige symphonien, van welke er een door R
Wagner
hel eerst
Weenen
zette te
naar Engeland terug, werd het volgend jaar leeraar
Sterndale Bennett.
door
klavierspeler
posten
zijn
Londen, ontving
te
ti'ad
en werd ook met
dier inrichting; deze laatste betrekking bekleedde
volgd
hij
andere steden van Duitschland bezocht en een reis naar
hij
had, keerde
klavierspel aan de
het
in
verliet
voor viool gecomponeerd.
vlugge
mee.ster
Nadat
iiij
gewaagt
in
zijn
den staf heeft
tempo's en de gevoellooze voordracht, waaraan de
165
moderne
meeste
wrtch
het
directeuren
gewend
orkest
hebben,
Maxime
aber endlich die fatale
sich
prazisirte
zegt
richteten Bitte eines sehr gemthlichen uiteren Kuntrapunktisten,
(wenn
mich
Symphonie
nicht irre), dessen
ich
herzlich
Andante
das
angiiig,
nehmen, weil er grosse Ang.st habe,

nun,
dass
deun
Am
(M a
8 voc.
7,
was
ontving
litteratuur
tot
Potter war
Herr
uit
l'
7e
eeuw, leefde
tude
Alhert
Adam,
o-
4-,
en
6-
stemmig
schrijver over muziek, geb.
(Antwerpen,
hij
druk
in
versclienen
liographique
Grisar,
einde
vie,
sa vie,
etc.
etc.
critique
et
Aug. 1834
ChateauParijs en
vooi'
de Mnstrel,
werken
verdienen
{\.i'ob);
Laro
La
u ss
e.
vermelding:
W. Finccnt
ses oeuvrca
vie,
(1870); Rossini, notes, impressiona
artiatique
(1875); Ratneau, aa
vie et sea octivrcs
(1876), en eindelijk: Suppltnenl
Biograpkie Univcraelle des Musiciens,

het meest
van
FtMis; door
et
dit
[i^lQ)
Complmeut
werk
laatste
bekend geworden.
(Lyonel),
van
te
zich op de beoefening der muziek-
(1868); BeUini, sa
is
Power
1G50), en
muziek aan het conservatoire van
de
in
de la
Fiagmeuton
Antwerpen.
te
Art musical en voor den Dictionnaire universel van
(1871); Boitldieu, sa
Adolphe
Notes biographiques (1864); Ealvi/, crivain
Mei/erlcer,
(1868);
de
Rechnung zu ziehen gesvohnt
Andante, fVeudigst die Hand."
18.59 orkestdirecteur aan verschillende kleine schouwbur-
afzonderlijk
zijn
Wallace,
in
toe te leggen, schreef verschillende stukken
Franco musicale,
bij
wrde,
Thema etwa
1640).
(ibid.,
onderricht
1855
van
componist
s),
gen aldaar. In laatstgenoemd jaar begon
Van
gespielt
de volgende bekend: een Mis in de vei'zameling Flores
(Arthur),
Poiigiu
mehr
er mir, gerade nach diesem
Missarum,
selectissimarum
rou.x,
wei'ken zijn
zijn
Missae
jedenfalls
vvolle,
und matt herunter
es ausdruckslos
Orchestervortag gar nicht
Abend drckte
Potter
Van
mchte langweilen. Ich bewies diesem
so kurz daueren wie es
gerhrt, gab rair recht, und entschuldigte sich nur eben damit, dass
diese Art von
ei-
derselben doch ja nur recht schnell zu

es
habe er es jedenfalls doch wohl auch gemeint.
aullallig
sei.
Herrn Potter
nun vorsang, auch vom Orchester vorgetragen wrde,
ihm
es
ich
so
Gaz
aufzufhren batte, und welcher
zu fesseln vermge, wenn das recht hbsche naive
es
wie
so,
moge
es
wenn
msste,
langweilen
wogegen
Andante,
sein
ich'
hij
der au mich ge-
in
zijn
een
der
werk Of
oudste
the
Engelsche
schrijvers
Cordis of Jlusickc
General Histori/ of the saiencc and praclicc of
lliisic,
Burney.
Pnidre (Louis Barthlemy),
over
muziek.
zijn
opgenomen
in
de
von
Hawkins
en
in
de General Ilistory of Musia, van
Pradher
1781
te
o|)leiding
school
oi
Parijs,
aan
liet
waar
zijn
klavierspeler, geb.
18 Dec.
vader leeraar in hel vioolspel was, ontving zijn
conservatoire,
en later accompagnateui-
werd 1802 leeraar

bij
in
het
klavierspel aan die
de koninklijke kapel van L o d e
ij
XVIII
466
Ka rel
en
was
Nadat
X.
geweest,
Toulouse.
Henri
zich uit het openbare leven terug en

te
Als componist was
Praecentor,
voorzanger.
van 1827
den schouwburg
-trio's,
later
leeftijd
naar
zich
van
correspondent
degenen,
tot
als solist
de
Têue
1855
die
hij
en trad
o.
a.
van den vorige,
zoon
het violoncelspel,
Zeiischrift
Wagner
toe,
is.
1852
te
Leipzig,
had hem 1842
Musik benoemd.
fr
vestigde zich
Herhaalde malen be-
het jaar
in
Roberf Schumann
op.
Hanover.
vioolduetten,
's-Gravenhage en begaf zich
te
nog heden werkzaam
Duitschland
Hamburg
Berlijn en
muziekonderwijzer
als
in
Der Kyfhauser-Berg.
op de beoefening van het klavierspel
naar Londen, waar
hij
eindelijk te
compositin bestaan
Leipzig, ontving eerst onderricht in
te
doch legde zich
gaf
Zijn
(Ferdinand Christian Wilhelm),
op zestienjarigen
1834
Koblenz.
te
een soortgelijke belrekking aan
hij
Maagdenburg en
-quartetten en -quintetten en in een opera
22 Jan. 1815
geb.
orkestdirecteur van een reizend tooneel-
1830 bekleedde
tot
en componist, geb. 25 Dec.
guitarist
violist,
tijd
Leipzig, vervolgens te
te
5 Aug. 1854
Praeger
en
opera's
voorspel, inleiding.
Lat.,
Lat.,
Praeger (Heinrich Aloys),
stierf
Mhul. Eenige
een leerling van
hij
'1783 te Amsterdam, was langen
Hij
te
te Parijs vertoond.
zijn
Praeambulnm,
gezelschap;
vestigde zich
Gray (Haute-Sane). Leerlingen van hem waren
Jacques Herz, Rosellen, Dubois, Meysemberg
en
hem
gedurende 25 jaren aan het conservatoire werkzaam
hij
hij
stierf 18-43
Hij
Lam bert.
van
trok
Hij
uitnoodigden, naar Londen te
tot
behoorde
komen om
de philharmonische concerten te dirigeeren.
Praeliidhim, Lat.; Prlude, Fr.; voorspel.
Praenestimis,
Praestant
of
z.
Palestrina.
Prestant (van het Latijnsche praestare, vooraan staan), ook
Principaal, Regula
Fundamentalis
daar
van
primaria,
genaamd,
gentoneerd
vindt,
volle
en
daar
is
een open labiaalwerk,
de
orgelmakers
krachtige,
of
groote orgels heeft elk manuaal

die tot
hem
Praestant
des
een
zijn
intonatie,
zeer verschillend
naar gelang der mensuur, een
het,
fijne
men
zachte intonatie geven.
en
eigen Praestant,
In
welke, met de stemmen,
Zoo
men wijde mensuur

Praestant
van
geeft
men
b.
v.
in
een orgel van 3 manualen
hoofdmanuaals met de overige daartoe behoorende stemen krachtige intonatie; den Praestant van het boven-
werk, met de andere stemmen,
den
mensuur en de
dat
behooren, een mensuur en intonatie verkrijgt, verschillend van die
der overige Praestanten.
den
Fond d'orgue, Frontispicium,
de gewichtigste en beste stem van het orgel,
overige registers, met betrekking tot de
alle
hem afhangen. Het
bijzonder
is
het
derde
gemiddelde mensuur
manuaal,
enge
en scherpe intonatie,
mensuur en
zachte, liefelijke
167
De
intonatie.
de
Kunnen de
32
dit
de grootte van hel orgel.
registei- bepaalt
dan
voet,
heet
het
een
orgel
grootste pijpen niet in hel front staan, dan

en, als de ruimte niet groot genoeg
geplaatst,
Naar
dekt.
van
grootte
praestant
grootste
zijn
worden
worden
is,
Is
werk.
32-voets
in de kast
zij
gebogen of ge-
zij
toonhoogte draagt de praestant verschillende benamingen. Is
de laagste toon C, dan heet hel register d sk a n

i
t-p r
n c
p a a
Heeft het hoofd-
1.
manuaal n 16- en n 8-voets-praestant, dan heet de eerste contra-princi-
De
paal.
principaalbas, die
con tra-principaal, ook wel sub-principa albas.
van 4 voet heet kleine praestant, als er nog een 8-voets,
principaal van 16 voet in het pedaal heet
van 32 voet groot- of
De
praestant
de
8-voets
orgel
draagt denzelfden naam, als er nog een 16-vts.
Praetorius
(Christoph),
1582, cantor en
dood,
bliotheek
Berlijn
te
Praetorius
bezit
Hamburg.
te
Joacliim Decker
deyen
Gesangluch
compositin
en
zu
tonos,
cum
Missarum
en volgde 1582
zijn
Jacob
zoon
zijn
gaf
vader organist
zijn
vader op.
operum
est
Hij
stierf
en de organisten
Melo-
het licht:
in
hij
Van
Stimmen (Hamburg, 1604).
zijn
gedrukte
iotius
anni 5,
1599 en 1622); Magnificat 8 vocum super
motetia aliquot 8 e^
gui
bi-
Stimmen (AVittenberg, 1581).
bekend: Canfiones sacrae de praecipuis festis
zijn
aan zyn
tot
De koninklijke
Hamburg, waar
David Scheidernann
1 ei % vocum (Hamburg,
6,
geb. te
vereeniging met
vier
1562
van
Luneburg.
te
Treu, mit vier
te Erfurt
In
was
Silezi,
in
van hem: Frliche und lielliche Ehrenlieder, von
(Hierony mus),
werd 158 cantor
1629
geb.
Musikverordneter"
zcliger Lieb, uncl ehelcher
was,
praestant in het
is.
musicorutn
Tumus
oc(o
1602 en 1625); Liber
12 vocum (Hamburg,
Tertius
V.
TUI
TI,
vocum,
(Hamburg, 1616); Caniiones sacrae variae F, Fl, Til, FIII, X,XII,XTI,
XX
Tomus
Foc7tm,
TUI,
bevinden
zijner
XT
et
zich
IF
(Hamburg, 1618); Cantioues novae
vocuni (Hamburg, 1625).
Op
eenige Epit/ialamia van hem.
gezangen op nieuw gedrukt.
(Z.
T,
officiosae
de stadsbibliotheek te
In den laatsten
eenige
zijn
tijd
Eitnei-'s Terzeichniss
FI,
Hamburg
Ausg. alter
u.
Musikwerke, Berlijn, 1871).
Praetorias (Jacob), organist, zoon van den vorige, geb. omstreeks 1580
ot
1581
te
Pi e ter S
een
aan
zijn,
Amsterdam vanJohan
ontving zijn muzikale opleiding te
die ter gelegenheid van hel iuuvelijk zijns leerlings (^1608)
componeerde.
Na
de Petrus-kerk.
Hij
bruiloftszang
organist
sitin
Erfurt,
weel nek,
zijn
terugkomst
stieif
behalve 19 vierstemmige koralen
gelegenheidscompositin
21
in
Oct.
te
1051.
Hamburg werd
Van
zijn
het Melodeijenluch van
overgebleven, die zich op do bibliotheek
te
hij
compo1604,
Hamburg
bevinden.
Praetorius
(Johann), broeder van den
vorige,
was organist aan de Ni-
168
cola-kerk
Op
Hamburg.
te
de stadsbibliotheek aldaar bevinden zich eenige
gelegenheidscompositin van hem.
Praetorius (Michael), geb. omstreeks 157'2
Van
en stierf 15 Febr. 1621.
worden
Syntagma
de
(1614
bladzijden
Kreutzberg aan de Werra
te
was kapelmeester van den hertog van Brunswijk en Luneburg
Thuringen,
in
1619),
werken moet
zijn
mnsicum,
een
nog heden
dat
in
de eerste plaats genoemd
werk
theoretisch-historisch
muziek geldt en een zeer groot aantal gezangen bevat.
oude
gen van hem, ten getale van meer dan 1700,
opgenomen.
onzen
In
Ausg.
n.
zijn in
1174
Andere gezan-
verschillende verzamelingen
werken van hem herdrukt;
verscheiden
zijn
tijd
Eitner's F erzeic/iniss
van
een der beste werken over de
als
in
Musikw. worden omstreeks 230 gezan-
alt.
gen van hem opgenoemd.
(R
Pratten
op
reeds
Sidney),
bert
Predieri
meester
(Luc Antonio),
de
aan
Bologna terug en
Karel
Preg'hiera,
13
geb.
VI, te
stierf aldaar
de bibliotheek van de
in
kwam
1846
Nadat
te
u x,
Weenen. In het jaar 1751 keerde
woord
wordt
htj
Bologna, werd kapel-
te
1769. Vele manuscripten van hem
dit
eenigen
Ramsgate.
te
op aanbeveling van
later,
zich
liet
hij
Londen, waar
10 Febr. 1868
1688
Sept.
Bristol,
te
zijn
gebed
Ital.,
hij
stierf
Hij
kathedraal aldaar en
meester van Keizer
1824
het openbaar hooren.
der voornaamste orkesten werd.
lid
geb. Jan.
fluitist,
in
leeftijd
Dublin werkzaam was gesveest,
te
tijd
twaalfjarigen
kapelhij
naar
voorhanden
Weenen.
te
van een
niet zelden als titel
muziekstuk met een zachte, smeekende melodie gebruikt.
PreindI (Joseph), geb. 1758
te
Marbach aan de Donau, was eenleeiling
Albrechtsberger en werd 1790 koormeester aan de Petrus-kerk, 1809

kapelmeester aan de Steph aans-kerk, te Weenen. Hij stierf 26 Oct. 1823.
van
compositin
Zijn
licht
bestaan
en
Gesanglehre
grootendeels
Melodien
in
kerkmuziek.
Ook
gaf
Wien gesungen werden. Seijfried gaf van hein
Stepliansdom in
hij
in
het
deutsohen Kirchenlieder, welche im St.
aller
in
het licht:
Wiener Tonsckule.
Prelleur
1728
(Peter),
organist
Theatre. Men
or
the
brief
kent van
Universal
for plaijng
intermezzo,
en
hem
van Fransche afkomst, was omstreeks
klavierspeler
het volgende
aan
werk
het
:
TJi e
Goodman 's
German
Hute,
hauthoy., vioUn,
and
harpschord.,
of Music and a Musical Dictionary (1730); ook heeft
getiteld
Fr.,
voorspel.
Premier dessus,
loth
hij
een
Philemon and Baucis, gecomponeerd, alsmede vele zang-
stukken.
Prlude,
Fields
Modern Musich Master,
Mnsician, containing an iniroduction to nnging, instructions
the Jtute,
Eistory
toonkunstenaar
Londen
te
Fr.,
eerste of lioogste sopraanpartij.
169
Pressante,
drijvend,
Ifal.,
Pressecren,
Prestameute,
Ifal.,
Prestissimo,
Ital.,
zeer snel.
Presto,
.snel,
de vijfde
Ital.,
Presto assai,
vlug, vroolijk.
dei-
nog sneller dan prest
Ital.,
(Eugne),
Rome
Prix de
en braclit na
Parijs ten gehoore.
te
begaf
1838
zich
gevestigd
o.
ei-
Cliamps Elyses
de
Tegen het
vertoonen.
1809
te
met
zijn
terugkomst
Nieuw-Oileans
naar
kaansche oorlog uilbrak, keeide

in
1831
zijn
o.
Parijs,
ontving
zijn
cantate Bianca
uit
eeiiige
Itali
zyner opera's
einde
naar Parijs teiug, waar
gehoore
ten
en
bracht
1867 keerde
van
te
Havre,
en bteel daar gedurende twintig jaar
een opera: Esmeralda. Toen de Ameri-
a.
hij
opleiding
Capella den
werd orkesldirecteur aan den schouwburg
Hij
componeerde
Hij
23 Aiig
gel).
i.ssi
allersnelst
Ital.,
behaalde
conservatoire,
het
van beweging.
lioofdgradeii
vijt
zeer snel.
Ital.,
Presto prestissimo,
Prvost
tempo versnellen.
liet
Presto pi the prestissimo,
aan
versnellend.
veili.iastetid,
oveihaasten,
Ital.,
eenige concerten
hij
eenige
opera's
liet
naar Nieuw-Orleans terug
hij
en stierf aldaar 1871.
(Gottfried),
Preijer
Oosleniijk,
geb.
15
Weenen
te
Onder
school.
Prima
Prince de
doordien
Ital.,
geb.
te
Parijs,
bundels
acht
hij
Italiaansche meesters
Mis
en
twee
vonden. Hij stierf
Principaal,
z.
muziekstuk
een
stelling
1838
.luli
Pr>.\EST.\NT.
b.
te
St.
voor welke
Nederlandscho
en
eenige compositin geschreven,
Le Ceni-Suisse (18
1857
Principaal
v.
bij
Societe des
de
stichtte,
50) en
Yvonne, die veel
Germain-en-Laye.
woi dt ook de voornaamste stem van
violino principale,
solo-viool,
in
tegen-
van violini ripieni, begeleidende violen.
Juli
werd
hij
oudste zoon van den
beroemde
van
compositin
opera's:
-2b
genoemd,
Proch (Heinrich),
22
werd
op muzikaal gebied bekend,
classique
et
drukken. Ook heelt
liet
is
Adolphe Adam
met
vereeniging
in
hij
8 Mei 1803
Concerts de niusique religieuse
een
o. a.
de eerste maal.
Moskowa (.loseph Napolon Ney),
la
Ney,
inrichting
Beneden-
de eerste.
Ital..
maarschalk
in
compositin bevinden zich een oratorium: NoacJi, en een opera.
zijn
Volta,
Primo,
bijval
Hausbrunn
te
harmonie aan het conservatorium en was 18i4-48 directeur der
leeraar in de
o. a.
1808
Maart
onder leiding van Secliter en bekleedde
muzikale wereld aldaar verschillende betrekkingen,
de
in
studeerde
1809
1837
hofopeia.
te
liedt'rencomponist,
Weenen, ontving ondericht
kapelmeester
Laatstgenoemde
aan
het
Josep
betrekking
kapclmeestei- en zangmeester, geb.

in
het vioolspel en in decompositie,
h st a d t-theater
bekleedde
bij
tot
en
1870.
1840 aan de
Hij
stierf
18
170
Vooral wegens
1878.
Dec
tracht
anderen
of
De
titel.
men
eeuw
van
Jannequin
vindt
hes on,
dat
hu de
sporen
van,
dem
Kuhnau
hebben.
Bach
Seb.
Sonate?ifortn,
Hoe
werd
ter
kwam
daden
een
meer de
ook
en
de
een
oud;
vrij
La
in
a.
reeds
hataille de
Froh berger
de
in
Mariffnan,
Ma t-
verhaalt
Abmah-
Per.sonen,
wohl vorzustellen gewusst."
Bux te-
schreef
Biblische
het
Historin
nehst
Aiislegung in
componeerde een Kapriccio auf die Entfernung eines
program van de
muziek
instrumentale
van
uitdrukkingsvermogen
het
orkest,
eeuw
In onze
afreis op noten gezet
ontwikkelde, des te groo-
zich
en
zoodanig voor
duidelijk
van
begrip
kan
vormen,
zelfs
al
machte
bij
is,
dat de toehoorder er zich
stellen,
te
Berlioz
ook mogen
zij
op nieuw, dat de instrumentale muziek alleen niet

gebeurtenissen
meer
des te
heeft vooral
gebied geleverd, doch uit zijne werken, hoe geniaal
dit
blijkt
zijn,
inhoud
of door
und Theil daran nehmenden
gar
de programma-muziek in zwang.
op
veel
welks
blossen Klavier ganze Geschichten, mit
sekr theuren Bruders, waarin het geheele

is.
zijn
programma
reeds
is
o.
(1545). Van den componist

j>auf
hij
Tot
Die Natur oder Eigenschaft der Planeten in 7 Suites artig abge-
zou
bildet"
bijgaand
programma-muziek
er
Gemths-Eigenschaften
ihren
populair geworden.
hij
muziekstuk,
een
lung der dabey gegenwartig gewesenen
samt
is
elk
door
verklaren
te
16e
men
noemt
Pro^rainnia-muziek
componist
liederen
zijn
Das Alpenhorn.
beste stukken behoort
heeft
men de handeling
in
een afzonderlijk program door woorden aangeduid.
(Ebenezer), componist
Pront
Northampton
graafschap
met een
met
cert
Londen uitgeschreven
te
werken.
MoniMy Musical
werd
hij
twee
orkestbegeleiding,
in.strumentale
prijs.
Als
Becord, van hetwelk
hij
tot
(Dionys),
Weimar, waar
concertreizen
jaar
benoemd,
en
werd
hij
dooi'
vokale
het
en
tijdschrift
1874 redacteur was vervolgens

;
72
hij
veel
Prudent (Emile),
hij
maakte
tot
12 Mei 1834
Friedrich Niest
aan
leeraar
tot
hij
hofpianist
een
te
Munchen,
ont-
aldaar en begaf zich 1 851
aldaar, ging toen
1859
1864 werd
1871
Stuttgart heeft
zijn
hij
Tot 1855 bleef
het
een orgelcon-
hij
verschillende
George Grove.
klavierspeler, geb.
ving het eerste onderricht van
In
het
muziekcriticus van het tijdschrift The Aeademy en medewerker aan
Prucknei'
zette.
en
bekend
hij
is
den Bictionary of music and musicians van
naar
in
door een toonkunstenaarsver-
Later componeerde
symphonien
schrijver
Oundle
te
behaalde in de jaren 1859 en 1865
strijkquartet en een klavierquartet den
eeniging
1835
en schrijver, geb.
Engeland,
in
Franz Liszt
voort-
naar Weenen, maakte vervolgens

het
conservatorium
van den koning van
kunstreis
door
te
Stuttgart.
Wurtemberg
Noord-Araerika.
Te
bevordering der kamermuziek gedaan.
klavierspeler,
geb.
3 April 1817 te Angoulme, ent-
17i
ving
aan het eonservatoiro
(ipleifling
zijn
gevestigd
geroemd.
Mei
er
stierf
ei:
bleef daar ter stede
Hij
werd
spel
zeer glad en korrekt
als
zoogenaamde salonstukken".
in
geb.
violist,
Parijs.
te
Zijn
bestaan
Zijn eompositin
Pnime (Francois),
18G3.
1S16
,Tiini
Slavelot in
te
bet eerste onderricbt in de muziek te Malmily, zette
ving
kwam 1830
voort aan het conservatoire te Luik en
waar
Parijs,
onder
studin
zijn
hij
zeventienjarigen leeftijd werd

in
ten
Duitschland, Rusland,
bijval
in
het jaar
nam
teruggekeerd,
het conservatoire te Luik be-
temaken
kunstrfizen
en
zich
liet
met groo-
Zweden en Noorwegen hooren.
In
weder
zeggen.
dertigjarigen
Hij
1849
stierf
kend geworden door
(Antoine),
Prnniier
muzikale
Nadermann
op
opgevolgd
door
Co n rad
(geb.
jaar
Psalm
conservatoire
La bar re,
(van het Gi-ieksche
Juli
1702
ter
tot
dat oorspronkelijk beteekent:
H)o.\ni^,
;
Psf.aume, Fr.; S.\lmo,
tol
opgenomen en
in
het tokke-
het algemeen
Da v
id en
in het
Salo mo,
vervaardigers hebben.
gezongen worden.
psalmen, geregeld naar

staat
P.'s
In het bijzonder verstaat
deels de koningen
Psalmtoon, noemt men de
melodien
bepaalde
Ital.;
150 lofzangen van het Oude Testament, welke
de
Boek der Psalmen

Psalmodie,
21
stierf
benoemd werd.
harpspel
het
in
Hij
zijn
1835
en volgde
Prumier, Ange
dood de zoon van
leeraai-
ontving
Paiijs,
te
stede
betrekking neergelegd en was
een lofzang met begeleiding van snaarinstrumenten.
deels anderen
voornamelijk be-
een honderdtal stukken voor harpen.
in
men onder psalmen
hij
is
daar
zijn
hij
wiens
na
der snaren), Ned., Hoogd.
len
had
voren
te
5 Jan. 1820)
eompositin bestaan
geb.
harpist,
het
op
La Melancholie.
leeraar in het harpspel aan die school.
als
Een
1868.
Jan.
aan
opleiding
Als componist
te Stavelot.
salonstukje
zijn
doch
hij
het openbare leven vaarwel te
genoodzaakt,
leeftijd
Belgi
in,
tengevolge van een oogziekte, die in volslagen blindheid eindigde, was
nauwelijks
te
Op
voltooide.
post aan het conservatoire te Luik
zijn
hij
leeraar aan
tot
hij
iH39
noemd, begon
studin
zijn
aan het conservatoire
Habeneck
leiding van
Belgi, ont-
1827
<le
nog de zoogenaamde
F]r
acht keiktonen.
wijze,
waarop de psalmen volgens
acht zaigwijzen of tonen der
zijn
Behalve deze acht zangwijzen be-
onregelmatige toon,
ook
tonus peregrinus
geheeten; deze komt alleen vooi- in den Vesper-psahr. In extu. De verzen der
psalmen
Bij
bestaan
incboatie
(aanhef),
terminatie.
woi-dt; dil
den
de
psalm
eerste
twee
uit
psalmtoon
eiken
is
is
de dominant
iiehoort.
soort
op
voert
De
te
de
halfverzen,
\vaai'0|)
genaamd.
tenor, de intonatie
of
conclusie
of
(midden-kadens) en de
die noot,
eigenlijk
de psalm gezongen
van den kei-ktoon, waartoe de zangwijze van
intonatie
een
hemistichia,
merken:
mediatie
de
tenor
De
altijd
gedeelten,
zijn
kleine
is
nf
solemneel
cadens naar
ilen
fL'riaal.
dominant
bij
Bij
de laatste
172
wordt
cadens
die
mediatie
Door
weggelaten.
waarmede de zang van
het vr-halfvers
waarmede de zang van een psalmvers

(û'i-rr^pt'r^),
Psalterioii
bespannen
(Psalter, Hoogd.
Psautier,
de tweede eeuw
in
werk
over
het
Chr.
is
geb.
Pelusium
te
merkwaardig
en
had slechts de octaaf
ook voor de
is,
voor
6,
(1
liy
groote
en
de quint
2),
zijn
omdat
Tengevolge van
4) als consonanten erkend.
in Egypte,
voornamelijk bekend wegens
daarom
dat vooraj
Ptolemaeus werd
berekeningen van
Psalterion
psalmboek.
vingers getokkeld werd.
Hij
Pythagoras
de quart (3
en
3)
de
Fr.j beleekent ook een
verhoudingen
de
eerst
de cadens,
sluit.
muziekgeleerde,
n.
harmonie,
de
kleine terts, invoerde.
(2
met
(Claudius),
Ptolemaens
leefde
daarin
de cadens,
is
een driehoekig, met draad- of metalen snaren
Gr.,
dat
instrument,
men
verstaat
De conclusie
sluit.
de
een eenvoudige ver-
teits
houding gevonden, en zoo was de weg gebaand voor de op den consoneerenden
Een Latijnsche vertaling van
drieklank berustende harmonie.
Grieksch
het
in
vertaling
opleiding
te
vonden.
bijval
van
Napels,
1815
zangeres
werd
ner
P.
Als
20
de
ten
Rome, ontving
te
en Sala.
het jaar
In
tooneele.
Catalani maakte
te Milaan.
heeft geschreven.
1869
Nuits de Milady, vertoonen.
dot,
zijn:
1821
van
liet
Zij
la grdee de
(Gal tan
Som is,
1754 was
kunstreis
te
Toen deze
Parijs op zich'
vestigde
hij
zich te
nam,
vele zy-
Rome.
hem
zijn
Hij
bij
Parijs,
is
in
de muzikale wereld
met wien
naar
hij
o),
violist
Londen
van
1842
nog een operette: La
zij
leeft
Bieu,
nog heden
in
te
het huwelijk
Feilleitse,
geb.
CoreUi,
ou les
Pau. Haar meest bekende
ma
Ave Maria, Le Sole de
vioolvirtuoos,
leerling
zij
Een komische opera van haar werd 1836
pays en Les rves dUme jeune
Mon
Pllgnani
richt
te
Tien bundels zangstukken van
Gustave Lemoine,
tekst
vertoond, en in het jaar
romances
Opera
componiste van een groot aantal Fransche romances, voor welke
als
den
mu-
zijn
druk verschenen.
in
tooneelspeler
trad,
de
schreef ongeveer
Bij
schouwburg aangesteld en bracht er
Pug'et (Louise), geb. omstreeks 1810
bekend
tol
1778
Fenaroli
Italiaansche
der
directie
1861
Dec.
Ricoidi
is
1682 en 1699).
geb.
accompagnateur van de zangeres
repetitor aan dien
tot
opera's
stierf
Ta
beter
Claud Pto-
getiteld:
reizen door Schotland, Ierland, Engeland, Nederland en Belgi.
hij
de
P.'s werk, dat
Veneti;
te
welke II Purdlglio (1802) en La Vesiale (1811) den mees-
opera's, van
ten
componist,
15B2
John Wallis,
tres (Oxford,
libri
(Vincenzo),
Puccita
zikale
verscheen
is,
van den Engelschen geleerde
Harmonicorum
lemaei
23
geschreven
Bretagne,
fille.
1727
te Turijn,
en later van
ontving onder-
Tartini. Van 1752
aan het hof van Sardini en maakte vervolgens een

en
Purijs,
In eerstgenoemde stad
was
hij
geruimen
H
Je Opera, en bracht
orkestilirecteur aan
lijd
gehoore.
ten
tin
een
hij
vioolschool oprichtte,
kwamen,
schijn
ra's,
dan wel met
componist, geb.
Paig (Bern ar do Ca Ivo),

S^ Febr. 1819
Ross
1853 de
geworden
zakelijk
kerkmuziek bestaan,
e n
bij
ziekstukken van
Pant,
Ned.;
achter de
noot
hem
zijn
Plnkt,
in
e,
geb.
c o),
Rome
te
dove
tnitsicale.,
de tweede
in
Men
de pauselijke kapel.
si
helft
kent van hem:

contengono ma-
Franciscaner-monnik en kapelmeester
n),
het
der 17e eeuw.
i)egin
Keikmu-
druk verschenen.
Hoogd.;
Point,
aanduidt,
geplaatst,
n o n
Het getal zijner compositin. die hoofd-
klooster te Pontiemoli, leefde in
het
dood vakant
(Rome, 1618).
sotieifi
(Francesco G a
Palite
aan
canzoni e
arie,
del P
organist aan de kerk
Musicke a voce sola (Rome, 1618) en Gemnia

drigale^
zanger,
zeer groot.
is
1612 zanger
(Giovanni D
PaliasC'hi
en
organist
Francesco Andrevi.s'
van
tengevolge
der 16e eeuw, werd
componist,
studeerde te Barcelona onder leiding van Jos
te Vich,
plaats van kerkkapelmeester.
in
ope-
zijn
Weenen, Londen
Parijs,
te
hij
laatstgenoemde stad 1869.
in
Spiansch
Juan Quintana, werd
en
verkreeg
der 19e eeuw, was 1815
Milaan. Niet zoozeer met
te
voor-
te
en Polledro.
het begin
in
en Petersburg groot succes. Hij stierf
geb.
Bruni
balletmuziek, behaalde
zijn
naar Turijn ferug, waar
hij
welke vele voortreelijke violisten
uit
aan het conservatorium
leerling
velschillende zijner composi-
hij
keerde
Viotti, Conforli,
als:
Pugni (Gesar e),

1822
1770
jaar
het
In
dat
Fr.;
Punta,
haar
duur voor de
Ital.
een
die,
stip,
helft
verlengd
wordt. Een ioven de noot geplaatste punt geelt te kennen, dat de noot afgestooten moet worden.
Pttnto,
Puppo (Giuseppe),
dini;
Staccato.)
(Z.
Stich.
z.
geb.
violist,
1742
Lucca.
Ie
Hij
ontving
In
kunstrei/.en.
door
1784 naar
destijds
het jaar
1775 kwam
en Portugal,
Spanje
Parijs,
waar
verliet
Purcell
van
onderricht
leeftijd
1811
Frankrijk,
hij
vend leven en stierf 1827
studin
tot
bleef en
onder leiding van Viotti staande
genoemd jaar
zoon
eenige jaren 'm Engeland verblijf en keerde
iiield
hij
(Henry),
een
in
onder
lid
de
geb.
hij
Ka rel
zijn
eerslo
vanJosias P r es t
i
te
zwer-
Florence.
Londen, was een
te
Hij
laatst-
ontving het eerste
aan die kapel en zette 1673
koorknaap
als
II.
In
leidde een
Itali,
omstreeks 1658
Pelhum Hamfrey
van
Feydeau.
re
kommervolle omstandigheden
componist,
muziek
leiding
concertmeester werd aan hel
T heat
begaf zich naar
der kapel van koning
componeerde
dansschool
in
leeftijd
maakte vervolgens reizen
Parijs,
te
hij
oplei-
zijn
aan hel conservatorium te Napels en maakte reeds op jeugdigen
opera:
vertoond werd.
voort.
I)ido
Op
and Aeneas, welke
Een jaar
zijn
zevenlieiijarigen
later schi'eel hij
in
de
de
mu-
Dryden' s drama
ziek voor
waarvan
compositin,
eeuw
deze
in
door dezen componist beproefd
de kamer. Talent en
voor
beste
Engelsche
stierf
hij
v e
in
van
zijn
21
leeftijd,
Purcell's
compositin in 72
soorten van muziek zijn
alle
hem
waren
toonkunstenaar
op jeugdigen
schreef voor het tooneel, voor de kerk en
hij
vlijt
Nagenoeg
uitgetêven.
folio
druk verscheen. Eerst
lecen weinig in
ziin
Vincent No
lieet't
groot
afleveringen
Aurenge-Zebe, en nu volgde een groot aantal andere
gedurende
vereenigd, en
beschouwd.
tijd
Pur
1695. De familie
Nov.
werd
hij
de
als
Ongelukkigerwijze
cel
heeft
nog eenige andere toonkunstenaars opgeleverd, die evenwel van veel minder be-
genoemde H
teekenis zijn dan de hier
Pusclimann (A
schoenmaker
1580
boek
ten
Bericht
van
uitgave
werk
dit
is
van belang wegens
hij
een jaar later verschenen onder den
is
von Augsburg)
{Ktmstgescliichte
(Joh an nes),
1478
23 Aug.
gewaagt
in
Von
Stel-
een, derde uitgave, van
1574.
zijn
werken
is
Volgens
de 15e eeuw, gest.
uit
Ti net o ris
niets bekend.
Froposionale musices van een Mis van P.
zijn
Pazone (Giuseppe),
opleiding genoot, werd
vooral
waar
componist, geb. te Napels,
1844 concertmeester aan den S
burg. Behalve kerkmuziek

welke
toonkunstenaar
Belgisch
Antwerpen. Van
te
er ook
is
zijn
Meister Gesange (-orlitz, 1571).
deutschen
der
Tractatus von der edlen Kunst der Meister-Saenger.
Puyllois
van
cantor te Grlitz en vestigde zich
Voor de muziekgeschiedenis
Grndlieher
Een tweede
titel
1570
musicus. Hij werd
en
Breslau.
te
e n r y P.
d a m), geb. in Silezi in de eerste helft der l^ eeuw, was
// Jiglio
en
ouvertures,
dello
Schiavo
a n
schreef
hij
hij
a r
muzikale
zijn
o u
w-
ook eenige opera's,
en Elfrida di Salerno met
bijval
begroet werden.
Puzzi (G
18e eeuw,
te
o V a n n
liet
Londen
zich
vrouw was een
Zijn
de laatste helft der
George Smart,
openbaar hooren, zong 1847
Van 1849
Parijs
te
tot
zich
liet
zij
1832
te
a n n e en de zangers
In Engeland terruggekeerd,
Drury Lane
en
Harrison
was
Govent
zij
openbare leven terug en bepaalde zich

een
door
Fr.
het
op verschillende tooneelen en
Sorrani
zij
met haar
een reis naar Amerika.
achtereenvolgens aan de schouwburgen van
Garden
huwelijk was getreden met den baryton
Pyrophone,
en
leeftijd in
Boulogne voor het
ook op conceerten in Engeland, en in laatstgemeld jaar maakte

zuster S u
stierf
Londen, ont-
te
op elfjarigen
en betrad 1849
1854 zong
Hij
verdienstelijke zangeres.
a n n y), Engelsche zangeres, geb.
ving ondericht van Sir
eerst het tooneel.
in
de voornaamste steden van Europa hooren.
Maart 1876.
Pyne (Louise F
Parma
hoornvirtuoos, geb. te
i),
in
verbonden.
Nadat
Frank Badda,
tot
Kastner
1868
zij
trok
in
het
zich uit het
zij
het muziekonderwijs.
(z.
dezen) uitgevonden instrument,
gebaseerd op de theorie der Dzingende vlammen", waarover
Ch
ad n
en anderen
m
geschreven
evenals
van
dit,
Het
hebben.
instrument
verschillende
grootte,
waarin
hel uiterlijk van een orgel
lieeft
van een klavier voorzien, doch
de
in
toon
plaats
door
van pijpen heeft
middel
van
liet
en
is,
buizen,
gasvlammen
wordt voortgebracht.
Pythagoras, een
bekend
in
de
door
6e
dei-
grootste Giieksche philosofen,
bij
van
met
is
op het gebied der muziek
berekening van de verhouding der intervallen.
eeuw vr Ghiistus.
Egyptenaren,,
intervallen
zijn
wie
liij
langen
tijd
hen overgenomen.
Vermoedelijk heeft
Ook
zijn
van
Hij
muziek
beschouwingen
(Z.
Grieksuke muziek en Muziekgesc:hiedenis).
schijnen
ovei'
Egyptischen oorsprong
verband
Heelal
de
leefde
hij
de
vertoefde, geleerd en de berekening der
in
het
hij
de muziek
te
zijn.
Q.
Qiiadraat
Ital.
Katurel, Ned.;' Quadrat, Hoond.; BcARRE, Fr.
of
Natural,
Eng.
en de toon
heven,
H);
Duitschers
noot Bes
in
;Bquadro,
herroepings-
l,
oorspronkelijke hoogte hersteld wordt.
zijn
B)
de Duitschers
(bij
B quadratum
van daar de uitdrukking
B rolundum
genoemd.
of
Dit
wei'd
wegens het teeken
(vieikante
'',
teeken
(hij
B).
de
De
dat er voorstaat,
Verplaatsingsteekens.)
(Z.
een
Lat.,
Quadl'icininill,
van een
teeken
het
mensiirale muziek het eerst aangewend voor de noot
de
in
Lat.
door hetwel]< de verhoogini of verlaging- eener noot opge-
herstellingsteelsen,
werd
B quadratum,
vierstemmig muziekstuk;
ook de vier stemmen
kooi'.
Quadrille, Fr,, een dans van een levendig, vroolijk karakter, uitgevoerd door
De naam
vier in het vierkant opgestelde paren.
De dans
woord sguadra.
sen genoemd
afdeeling,
worden.
bestaat uit
Elke
Le Pa?dalon,
is
in
vijf
is
afgeleid van het Italiaansche
4x8
afdeeling bestaat uit

|- niaat;
de tweede,
^'
maten. De eerste
Jt, in |- maat; de derde,
Za
Poule, in |-maat; de vierde, bestaande uit twee figuren:
La
Pastourelle,
herhaald worden.
zin
in
J-maat; de Finale bestaat
De
quadrille
contredan-
hoofdafdeelingen, die
La
Trnise en
die viermaal
uit drie deelen,
de echte Fransche volksdans en in zekeien
is
de basis der Fransche muziek.
Quadl'upl6 Cl'OChe,
Fr.,
viei'
en zestigste noot.
Qnan'lia (Agostino), oiganist en componist, geb. 1744
1802
zijn
Milaan. In de
Quagliati
begin
der
kerkmuziek
Rome
te
Milaan, volgde
Carlo Monza op als kapelmeester aan

bibliotheek van Santini te Rome bevindt zich een
leeimeester
componist
(Paolo),
17e eeuw
daar
ter
gedurende den
te
Rome.
.stede
uit
invoerde.
Kanavalstijd
de
Romeinsche
was de
Hij
Voor
eerste,
het
school,
die de
den
Dom
leefde
Monodie
in
in
ambulante theater, dat
voorstellingen gaf, .Schreef
te
Mis van hem.
hij
het
de
te
een opera,
177
die
1611
druk verscheen. Motetten van
in
gezangen
andere
(Antwerpen,
hem
opgenomen
zijn
1607).
Ooli
de
in
(Adrian),
Qaaisaiii
Berton.
van
Si/lvain
Rome
Sanlini
van
bibliollieeii
te
uitgegeven,
Canzonette alla romana
was,
werken van
zijn
dorp
verloor
vader.
zijn
hij
de knaap
hel jaar
In
en
als
te
Warschau werkzaam moest
zijn.
Lagnasco,
nam hem 1724 mede

verschillende
beteringen
zooals
de
in
werd
Eindelijk
toen
Handel met
maanden
zijn
hervatte
zijn
hij
werkzaamheden
(Frederik de Groot e)
in dat jaar te Berlijn
zelf
Toen Frederik de Groot

Berlijn
te
12
mei een
Juli
vrij
certen
vooi'
Paleis
te
III,
en
;
Rome,
bezocht
dat land,
mei
voegde
naar
hij
aanbrengen van ver-
het
hij
er een tweede klep
in
doch bezocht eerst Londen,
1727
het voorjaar van
twee
voorts
naar Dresden terug, en
hij
als
lid
aan,
nemen, en
de virtuoos
Hij
fluiten,
Maart
liij
geraakte de kroonprins van Prui-
zoozeer in verrukking over
Onder
in
der koninklijke kapel. Toen
Quantz
zijn
tot zijn
spel,
dat
hij
meester koos.
1741 op den troon kwam, noodigdehij
en
1773, gevestigd.
groot inkomen.
Potsdam
leerboek
Duitsche
komen,
te
een
a.
o.
liooren,
liet
hel fluitspel te
in
les
fluitspel
Italiaansche opera het Engelsche looneel boheerschte.
sen
dood,
kw.un er
Hij
bleef.
nog
besloot,
op hel
Versuoh einer Anweisung die Flie zu spielen.
zijn
zich
uit,
fluit
in
hij
Dres-
te
hobost en
als
Vervolgens ging
kennis.
zijn
zomer van hetzelfde jaar keerde
den
zich
hij
Tot 1727 bleef
naar Dresden teruggeroepen,
hy
hij
1728
der
con.struclie
waar
eenige
Daar hy echter
komen, begon
te
naar Rali.
beschrijft in
hij
ontving onder-
Hij
bestond en afwisselend
zich hoofdzakelijk bezig hield
hij
leer.
gezant van Polen aan het hof van
en vermeerderde
steden
waar
uit
kans zag, vooruit
Graaf
de
in
te
kwam
hobost verbonden aan de kapel van
als
hij
man
leggen.
Parijs,
Fleischhack
twaalf
geen
violist
toe Ie
Ober-
Ie
en toen ook deze 1708 gestorven wis,
1718 werd
den koning van Polen, welke
den
1697
muziekinstrumenten en bezocht verschillende Duitsche
verschillende
steden.
Jan.
Mnden. Toen hy acht jaar oud
en
oom, Justus Quantz, sladsmuzikant
Zijn
zich,
bij
den stadsmusicus
bij
op
Ambigue
15 Mei 1828.
Hij stierf
30
geb.
fluitvirtuoos,
Gltingen
tusschen
nam hem
decom-
ontving onderricht in
te Parijs,
zong 1797 in de door liem gecomponeerde opera
(Johann Joachim),
een
Merseberg,
richt
1766
geb.
Hij
en componeerde vele opera's en melodi'ama's.
Quantz
scheden,
hel
1620
werd 1793 kapehneester aan het T heat re
Lucette,
et
Comique
In
zijn
te vinden.
positie
bij,
hem
de verzameling
in
Qua n Iz
bleef daar ter stede lot aan zijn
was er kamermusicus en hofcomponisl,

zijn
compositin bevinden zich
300
waarvan er 277 bewaard worden
200 andere stukken.
Versuch einer Anweisung die
Fl'te
Zijn
conhel
in
voornaamste werk
iraveniire zu spielen.
is
Drie
uitgaven, alsmede Fransche en Hollandsche vertalingen, zijn van dit
12
178
weik
druk
in
achterncef
zijn
(G uglie Imo),
(Juareilg^lli
te Casalmaj^giore,
werd
1851
ontving
zijn
aan
leeraar
Quantz
Een bioi>raplne van
veischeiieii.
Albert Quanz
en componist, geb. 22 Oct.
violoncellist
opleiding aan
dat
schouwburg. Na den dood van
geschreven door
is
1877).
(Berlijn,
liet
conservatorium
te
1826
Milaan en
en sob-violonceliist aan den Scala-
instituut
Boucberon,
1879, werd
ook Domkapel-
hij
meester aldaar. Zijn compositin beslaan hoofdzakelijk in stukken voor violoncel.

Ned.
Qnai't,
interval van
rein,
quart
is
twee
groote
quart,
Quarte,
verminderd
een
behoort
quart
behooren
lot
overmatig. De reine
en
b.
v.
groote
drie
uit
Ital.
een
van een aangenomen toon. De
en twee kleine secunden,
groote
overmatige quart,
reine
Hoogd.; Fourth, Eng.; Quarta,
een kleine secunden,
en
uit
Fr.,
trappen, of het vierde interval
vier
g;
b.
secunden,
b.
v.
v.
q ua
bestaat uit
a des;
d
ols
verminderde
de
gis.
fis,
de
De
de consonanten, de verminderde en de overmatige
tot
de dissonanten.
Qnart de mesure,
Fr.,
Quart
Fr.,
de
het vierde gedeelte eener
Fr.,
Quart de soupir,
ton,
maat ook een quart-rust.

;
zestiende-rust.
quarttoon,
het
van
gedeelte
vierde
groote
een
secunde.
Quarta
modi
quarta toni,
of
Lat.,
de vierde toon der schaal, de onder-
dominant.
Quartenparallelen, het voortschrijden van twee stemmen

Quartencirkei,
Quartet
Quatuor),
(Quartetto,
Er
instrumenten.
viei-
in
bestaan
een
quartetten
stemmen
stuk voor vier
voor
dit)
of voor
mogelijke soorten van
alle
instrumenten; de gewichtigste plaats in de muziek neemt het

(z.
quarlen.
Quintencirkel.
z.
tr
ij
kq u
a rt e
in.
Quartettino,
Ital.,
Quartdecime, een
een klein quartet.

interval
van veertien trappen in de diatonische toonschaal.
Quartfag'Ot, een fagot, die een quart lager gestemd
Quartflte,
4 tonen hooger, dan de gewone

Quartnoot,
is
dan de gewone fagot.
Hoogd., quartfluit, en instrument dat 4 tonen lager, ook wel
Ned.
fluit
Blanche, Fr.
gestemd was.
Viertelnote, Hoogd.
de noot
het
vierde gedeelte van den noot ^^ of heele noot.
Quartrust, Ned.; Viertelpause, Hoogd.; Soupir, Fr.; het teeken

welk aanduidt, dat de
Quartquint-accoord
terts
stern
is
gedurende een quart van den
geen zelfstandig accoord
tijd
zwijgen
.het-
moet.
het ontstaat, wanneer de
van een drieklank door de quart vertraagd wordt.
Quartsext-accoord.,
de
tweede omkeering
van den drieklank, waarbij de
quint van het accoord in den bas, daarboven de grondtoon en daarboven
weder
479
komt
terls
cle
te liggen, b.
sext-accoord
aan
is
E^S=
v.
voorbereiding noodig en
den
latereii
den;
en
tijd
Wagner
bij
quart-sext-accoo rd
van
muziekstuk
een
vrijei'
gewor-
anderen komt het dikwijle geheel onvoorbereid voor
en
zich een plaats als consoneerend accoord
heeft
accoord
de
altijd
zelden of nooit sprongsgewijze optreden. In
het gebruik van het
is
in
dissoneerend accoord beschouwd, heeft
als
mag
een
quart-
optreden van het
voorwaarden verbonden; vooral
verschillende
oude harmonie-leer wordt het
Het
Voor het
veroverd.
quar t-se
het
is
x t-accoor d
laatste
evenwel nog
minder geschikt dan het sext-accoord.

Qaasi,
een
van
fluiten,
meer den vorm eener
sonate, die
zoo
bijna
presto,
als het ware, evenals,;
bijna,
Ital.,
fantasia,
snel
van hoorns (deze laatste uitdrukkingen komen
fluit,
of van het schetteren der hoorns aan de toetsen
duiden aan, dat de speler
Quater unca.
vier en
Lat.,
muzikaal
werken:
Notice
gebied
Nolice
sur
sur
la
Boieldieu, Catel
zijn
verschenen
saiices
les
et
les
ouvrages
183-41837, 2
Gossec.
en
moet trachten
te
ontlokken).
280ct. 1755te
geb.
M.
de
(18
fVâ/
6?e
Zijn gezamelijke
de Monsigni/ (1818),
19), voorts geschriften
werken over muziek
Recueil de notices hisforiques lues dans
titel:
V Acadmie
de
de klaviermuziek
ouvrages de Paisiello (1817)
les
et
ouvrages
et
onder den
publiques
vie
la
vie
Noties historique sur la vie

over
in
bekend wegens de volgende door hem geschreven
bij
historique
historique
qnasi
1849, bekleedde verschillende staatsbetiekkingen.
Dec.
is
quasi una
zestigste noot.
(Antoine Chrysostome),
Quatrerare de Qiiincy
aldaar gest. 28.
sonata
een nabootsing van de zachte tonen der
en
Op
v.
phantasie heefl
een presto; quasi flauti, quasi corni, op de wijze
als
voor
Parijs,
b.
vrije
des
Beanx-Arts
(Parijs,
r.
les
Leclei-c,
deelen).
Quatriciuinm,
stuk
een
Lat.,
voor
vier
stemmen,
in
het bijzonder voor
vier trompetten.
Qiiati'iei'oma,
Quataor,
z.
Ital.,
Quadruple croche.
Fr.;
vier en zestigste-noot.
Qu.ûtet.
Quaver, Eng., achtste-noot.

Qneisser (Karl Traugott), bazuinvirtuoos, geb. 11
bij
Grinima
in
Hy kwam 1817
menten bespelen.
in
het
stadsorkest
concertzaal
hooren.
in
en
werd.
liet
zich in
van
Matlhiii
te Leipzig,
voerde
Hij
David, Kumrner
strijkquartet
,[an.
1800
te
Doeben
Saksen, leerde, behalve de bazuin, verschillende andere instru-
het
e.
a.
waar
bazuin
Gewand haus
hij
als
trombonist en
hij
Euterpe
altviool.
te
violist
solo-instrument in de
herhaalde malen als
componeerden concerten voor hem.
speelde
richters der concertvereeniging
de
Ook
belioorde
Leipzig. Hij
stierf
hij
tot
12 Juni
solist
In
het
de op-
1846
180
Queralt (Francesco), Spaanscli
'1740
streeks
Borjas
te
van
contrapuntisten
zijn
schreef
Qaercn (Simon
Nederlandscb
omstreeks
dien
werk,
getiteld:
meest werken
werden,
gezonden
de jonge hertogen
hun vader naar
die door
Men
Weenen.
te
een Zuid-
bevond zich
Hij
kent van
hem
Opnsciilum musicjs per qrcum brevissimum de Gregoriana
afque contrapuncio simpUci percommode tractans
figurativa
et
kwam met
Milaan en
te
en Francesco Maria Sforza,
Maxi mili aan
keizer
een
aan het hof
tijd
Maxim il iano
16e eeuw.
der
begin
het
uit
beroemdste
der
kerkmuziek,
van der Eyken genaamd, was
de), eigenlijk
contrapuntist
veel
Febr. 1821 te Barcelona.
'28
voor twee en drie koren, en stierf
was een
Gataloni,
in
Hij
tijd.
en toonkunstenaar, geb. om-
geestelijke
Urgel
d'
Van
observantibus ulile ac necessarium.
werk
dit
omnibus canto
uitgaven verschenen
zijn drie
1509, 1513 en 1518.

Querflte, Hoogd., dwarsfluit,
fluit.
z.
Qaerstand, Hoogd., Relatio non harmonica

dwarsstand
aan
de
stemmen
twee
verdeelde
Lat.
Fausse relation, Fr.
voortschrijding
tot
chromatische verandering,
zijn
vormen de tonen
a)
Bij
es en
vaa een toon
b;
b. v.:
bij
e,
de tonen
b)
en
cis
een dwarsstand.
onaangenaam en moeten verme-
Dergelijke harmonie-opvolgingen klinken zeer
den worden.
Eerst dan
halven
lende
Er
is
geschiedt; 3
stemmen
kan
geen
van
dus
denzelfden
er een dwarsstand, 1
toontrap
in
2o wanneer
dit
in
wanneer de tweede toon sprongsgewijze

zijn,
die een
twee verschiloptreedt.
wanneer de beide tonen van
dezelfde stem liggen, welke in dat geval trapsgewijze
v.
de dwarsstanden
zijn
dwarsstand sprake
(chromatisch) voortgaat, b.
Hier
wanneer onmiddellijk twee tonen,
verschillen, op elkaar volgen
toon
rrff
T^ ^
van het vorige voorbeeld vermeden.
~|
Bij
de meeste
modulatin kunnen de dwarsstanden op dergelijke wijze vermeden worden.
Waar evenwel
waar
minste
in
de
andere oorzaken den dwarsstand onvermijdelijk maken,

een
door
hij
gegeven
melodie vereischt wordt, trachte
buitenstemmen
te
vermijden.
Ook
een
men hem
b. v.
ten
zangbare uitvoering
rechtvaardigt den dwarsstand.
Qnesnel
gest.
Juli
(J.),
componist
1609
te
en
schrijver, geb.
15 Nov. 1749
te
Saint-Malo,
Montreal in Canada, was eerst zeevarende en maakte
groote reizen. In het Jaar
1779 werd
hij
door de Eugelschen gevangen genomen
181
pn vestigde zich, nadat
toonkunstenaar werd.
Ook gaf
Ccile,
ie Montreal,
kerkkapelmeester
Ie
hij
alsmede syinphonien, motetten en andere
het aanwijzend voornaa[nwoord dit,
Ital.,
waar
Colas et CoUnette ou
de verhandeling Z' art dramalique in het
hij
Qnesto, qaesta, questi.

Qais;nard,
herkregen had,
schreef twee kleine opera's:
Bailli dupe en Lucas et
Ie
zangstukken.
vrijheid
zijn
hij
Hij
omstreeks
Soissons,
IT-i,
heeft
licht.
deze.
missen,
motetten, aria's en sonates gecomponeerd.
(Domenico),
Qailici
componist, geb.
Soffi en Matteo en schreef ongeveer
4759
te
Lucca, was een leerling van
zeventig werken, waaronder missen en
motetten. Hij richtte te Lucca een muziekschool op en stierf aldaar 9 Nov. 1831.
(.Ma
C^nilici
ximilian
Lyceum
van het
4829
aldaar
componist, neef van den vorige, geb. te Lucca
o),
19^ eeuw, werd directeur der hertogelijke hofkapel en
in het begin der
in
vertoond,
later
geboortestad. Zijn opera Francesca da Rimini werd
zijn
andere
opera's
van hem kwamen
te Florence
en te
Veneti ten tooneele.
4635
Qnilienlt (Philippe), letterkundige, geb. omstreeks
26 Nov. 4688,
gest.
die
ten,
hij
van
vijf
LuUy
voor
Qaint (van
verminderde
secunde
de
aldaar
schreef.
Quintus), de
vijfde,
toontrappen der diatonische schaal. Er
kleine
te Parijs,
op muzikaal gebied bekend wegens de vele operateks-
Latijnsche
het
reine,
(i)
is
bepaaldelijk een interval
drie soorten van quinten:
zijn
en overmatige. De reine quint omval drie groote en een
(a);
de
verminderde,
twee groote en twee kleine secunden
overmatige, twee groote, een kleine en een overmatige secunde

a}
(c).
,'
b)
m
w=^
(Zie
aangaande de verhouding der quint
tot
de overige intervallen hel artike
INTERV.iL.)
Qaint, Qninta. Diapenta, een neven- of vulstem

Is
zij
pijpen.
dan
open,
af.
zij
praestantmensnur
In het laatste geval heet
Spitsquint
der
heeft
of
Quintregisters
De Quinl 405
zij
en
^'t-
40f,
cilinder-,
5', 2', en 4'
vt.,
of
Quint nasat. De
behoort enkel in het pedaal en heet daar
Major quint. Van 5i vt., in het pedaal, komt zij

onder den naam van Quintenbas.
Een Quintregister
in
((uillt,
liet
deksel een roer heeft, wordt
vorm
nog
zeven en meer snaren; de
niet
vijfde
Roerqu in
of
Grootquint
gewoonlijk
dat
gedicht
Roernasa
voor
is,
genoemd.
In vroeger eeuwen, toen de viool in haar
hoogste snaar der viool.
tegeiiwooidiiren
grootte
en hangt van de Praestanten
of
maar
open of gedekt.
of kegelvormige,
Gemshoornquint of Quinlgemshoorn,
Quintspits, Nasatquint
is
in het oigel,
in
gebruik
was,
had men vedels met
snaar was gestemd
in
vijf,
de tweemaal gestreepte
182
Toen
e.
viool
Een andere benaming voor de quint der
is.
benaming quint voor
bleel de
heeft,
wier
naar de laagte wordt aangeduid, zoodat e de eerste
hoogte
de
kwam,
gebruik
in
behouden, hoewel de viool slechts vier snaren
snaar
van
volgorde
snaar
de
later
hoogste
haar
viool
is
chanterelle
dit).
(z.
Qnintenparallellen noemt men

boden
twee
van
opvolging
Hier volgt op de reine quint
de harmonieleer de in vele gevallen ver-
in
quinten in dezelfde twee stemmen, b.
reine
v.
de tweede en derde stem onmiddellijk
in
een andere reine quint in dezelfde stemmen.
De voornaamste
stemmen
daarom
tijk
rachor de
gevolg te vermijden
De
n;
bisloiid; in zijn
niet
wiens
opvolgingen
dier
geheel
eersten,
die
quinten
nagenoeg
scheppen in dergelijke opvol-
te
Guido van Arezzo
maakte op de hardheid
wist niet veel beters in haar plaats te
doch
Joannes de Muris
en
mogen volgen; maar
op
de grondlegger
quarten, quinten en octaven
den regel vaststelden, dat twee quinten
onmiddellijk op elkaar
met goed
niet altijd
wasHucbald,
uit
scheen het oor behagen
opmerkzaam,
(in quinten)
Uit de prak-
theoretici.
dikwijls zeer goed klinken.
z'
aanwendde,
diaphonie
Marchettus van Padua
geven.
de getrouwe herhaling van het
is
quinteiiparallellen
dat
een goede
bij
de zelfstandigheid der
van het tweede door het eerste
alleen dat
gingen van reine consonanten.
zij
namelijk uit twee, op gelijke wijze
bestaat
maar ook
zijn,
tijd
dat
is,
het tweede
eerste, die quintenparallellen
harmonieleer,
der
worden,
Zoo althans redeneeren de
evenwel gebleken,
is
een dergelijke quintenopvolging
te
heeft de begeleiding
zelfstandige stem.
geen
waarom
behoort
De toonladder
opheft.
samengestelde tet
ee. ste,
reden,
vermeden
schrijfwijze
dezelfde wijze als
Adam
Hucbald,
in
de
waren de
rechte beweging niet

la
alleen
Ha
e gebruikte de
werd de hardheid
der quinten eenigszins getemperd door het optreden van de terts in het accoord.
Men
vindt quintenparallellen in de werken der 14= en 15e eeuw, in die van
de Nedeilandsche cbntrapuntisten,
do Lasso,
in
o. a. in
de Neiven f.tschen Liedlein van
Orlan-
de werken van Lotti en
As tor-
Palestri na's Stahat Mater
in
ga, ja in vele werken van de beroemdste componisten van vroeger en later
Het gevolg was, dal de theorie van lieverlede

gen regel begon toe
te staan en eindelijk
van twee reine quinten
beweging
tweestemmige
vallen
verbood.
absoluut
muziek
bij
in
alleen
tijd.
uitzonderingen van den stren-
detrapsgewijzeopvolging
de buitenstemmen en in gelijke
meer dan
Dit geldt in het bijzonder voor de
deze laatste klinken quintenparallellen
in
alle ge-
onaangenaam, en moeten derhalve vermeden worden.
Voorbeelden van de gevallen, waarin quintenparallellen toegelaten
zijn,
vindt
183
men
be
leerboeken der haimonie; ook voorbeelden van de zoogenaamde
alle cjoede
in
ek
beweging z voortloopen, dat
vormen,
b.
v.
verbood
ook
in hel volgend accoord
zij
p^^nz^
;^g^.
^^^
dan
stemmen
in "elijke
interval van een quint
De oude harmonieleer
^-
i-
voor
nieuwe
de
opvolgingen,
dergelijke
zelfde
liet
s^^ p]
'
meer uitzonderingen
veel
wanneer twee
e quintenparallellen, die ontstaan,
heeft
voor dit verbod nog
dat van de eigenlijke quintenparellellen.
Niettemin kunnen er gevallen voorkomen, waarin bedekte quinten (en octaven)
nog onaangenamer klinken dan werkelijke.

een
Qaintencirkel,
toon
uitgaande,
in
die ontstaat,
cirkel,
op- of
gekomen,
b.v.:
De quintencirkel berust op de
fictie
aan den uitgangstoon
twaalfde quint, die
en staat de toon
dan
2,
-.
d.
men
bis, of
is
der enliarmoniek. Zuiver berekend
is
de
van o uitgaande verkrijgt, een andere dan de uitgangstoon,

een zijner octaven,
dan zekere toon
i.
wanneer men, van een bepaalden
afklimmende quinten voortgaat, totdat men weder
tot
den toon
tot
octaaf.
zijn
c in
een andere verhouding
Door evenwel de stemming
van elke quint onmerkbaar te wijzigen en den twaalfden toon gelijk den eersten
(hier
af
bis
en
zooveel
in
=.
o)
te
stellen,
sluit
verkrijgt op die wijze een
toonsoorten
dan
vindt
m.
dien twaalfden toon den quintencirkel
men
van twaalf grondtonen, die even
Wanneer
men
van
uit
afwaarts
twaalf toonsoorten, die andere benamingen
de hierboven genoemde, doch tengevolge van de gel'ykzwevende
temporatuur
cirkel,
bij
toonstelsel
vertegenwoordigen.
quinten voortgaat, verkrijgt
hebben
men
met deze enharmouisch

a.
w.
door
zijn.
op dezelfde wijze
men de twaalf hoofdtoonsoorten van
Quintenfug-a,
QuintettO,
z.
Ital.;
Ook met behulp van den quartenin
quarteu op- of af
te
klimmen,
hel lonnstclsrl.
Fuga.
Quintuor, Fr.; een stuk voor
vijf
.slonmien of voor
vijf
184
De voornaamste soorten van instrumentale quintetten
instrumenten.
strijkquintet en
minder
Ofschoon
door
belangrijk dan het strijkquartet,
componisleu
vele
de
violoncel,
overige
met 2
zijn
Beethoven's
quintet
in
door
het
het strijkquintet toch
is
minder dan 125
niet
heeft
alt
en 2 violoncellen.
voor 2 violen,
met 2
is
alten,
Mendelssohn
met 2 violoncellen; die van
Onslow's
violoncel en con-
alt,
dat van
Schubert
18 en 87)
(op.
zijn
alten.
Van de
voor
2 violen, 1
voor
in getal
163)
(op.
geschreven voor 2 violen, 2 alten en
zijn
34
strykquintetlen
trabas.
Boccherini
beoefend.
12 daarvan
quialetten geschreven;
zijn
het blaasquintet.
blaasquintetten zijn het meest bekend die van
klavier
met begeleiding van
Reicha.
Quintetten
blaas- of strijkinstrumenten zijn geschreven
Moz art. Beethoven, Hu m mei, Spohr, Schu m ann, Brahms
Qaintole, een groep van
e. a.
noten, die denzelfden duur heeft als een groep
vijf
van vier noten.

Qulnt-sext-accoord, benaming der eerste omkeering van het septime-accoord,
waarbij de terts van het accoord in den bas
en
de
grondtoon
in de verhouding
Quint-transpositie,
quint
of
daalt
een
septime-accoorden,
reeks
quart
een
en de terts
rijst,
het volgende accoord in het voorgaande
Quinzani
omstreeks
(Lucrezio),
het
toonkunstenaar
midden
monnik
Van
bekend.
blijft
het
in
16e eeuw, was
der
te staan b. v.
b)
a)
een
welken toon de septime
tot
ligt,
van quint en sext komen
zijn
in
als
waarbij de bas telkens
een voorbereiding van
liggen.
klooster
in
zijn
Gava, geb. te Cremona

tijd
als
een voortreffelijk
druk verschenen compositin
is
bekend
IntroUus Missarum quatuor vocum (Frankfort
a.
d.
1642
te
Dresden, gest. 18 Juni 1686
Quirsfeld
(Joh ann),
22
geb.
Juli
M,, 1585).
cantor te Pirna, gat in hel licht: Breviarium musicum oder hurzer Begriff,
als
wie
ein
Knabe
leicht
und hald
ziir
Singekumt gelangen und
die nthigsten
Binge dazu Mrzlich legreifen und erlernen kann, nehst einem Anhange unterschiedener Bediictionen
zijn
vijf
getiteld:
Geistlicher
Quitschreiber
und Fugen
stimmige Gescinge
Van
den 12 Tonis musicis.

is
dit
werk
een koraalboek,
Harfenklang (Leipzig, 1679).
(Georg),
in Saksen, gest. omstreeks
nagelaten: Mine
nacli
Een ander werk van hem
verschenen.
uitgaven
componist en schrijver, geb. 1569
1638
te
Sammlung vierstimmiger Psalmen

(ibid.,
1611) en Ber
Qnodlilbet, Lat., (letterlijk:
))wat
te
Kranichen
Hainichen, heeft de volgende compositin
gij
vierte
(Jena, 1608), Beligise vier-
Psalm Bavid's
(ibid.,
wilt"), ook wel geschreven:
1622).
qu tlibet
185
(zooveel
een
wilt"),
gij
soort
van muzikale grap, die hierin bestond, dat
fragmenten van verschillende liederen, die niet
werden
tot
Messanza
het Italiaansch
De
onze eeuw ontstane
in
of
bij
elkaar pasten, samengevoegd
de 16e en 17e eeuw was het
Mistichanza
potpourri
(z.
quodlibet,
genaamd, zeer
een dergelijk stuk door de zangers ex
werd
zelden
In
geheel.
dit)
is
in zwang.
tempore
voorgedragen.
quodlibet
een
in
Niet
voor in-
strumenten.
(Pater
Quointe
'1
zijn
geestelijke
Le),
7e en in het begin der
8e eeuw.
en
Bij
componist, leefde op het einde der
den uitgever
de volgende stukkeu verschenen ./'ice* en
trio
Ro y er
pour
te
Amsterdam
les JiiUes^
hautbois, composes a la tnanire italienne et a la maniere frangaise

et
motets
liaiite
contre^
Tantum
5 voix
3,
ht
a voce sola
e<
5 voix
une basse de
ergo a
et
et
coii
5 voix
et
et
'2
Messes
5 instruments ; Sonates a 2 violons, premier
viole et
une basse continue; Cantiques spirituels
5 instruments; Psaumes concertants
h instruments ; Motetti a voce sola

tre stromenti.
violons et
;
a,
1,
2, 3,
e basso continuo en
Motelt
R.
R., verkorting van ripieno.
R. H. verkorting van rechterhand.
Raadselcanon
(open
canon),
(gesloten canon).
teekend worden
der
verschillende
canon aenigmaticus).
(Lat.
uitgeschreven
partituui'
stemmen door
canon
Een
(z.
dit)
kan
in
of op een enkelen notenbalk opge-
In het laatste geval wordt het intreden
het teeken ?, de volgorde der
stemmen door
verschillende sleutels, het eerste interval van elke stem door een cijfer of door
een
inscriptie
Ontbreken
aangeduid.
echter
die aanwijzingen, en zijn de
al
noten zonder sleutel of maat opgefeekend, dan wordt de canon
genoemd. In oude
tijden
ven
van
en
nader
oplossen
aangeduid.
is
Raaff
of
dergelijke
onzen
In
Raff (Anton),
raadsels,
tijd
zangei',
in het artikel
zooals
en
maakte
jaar
1778
geb.
1714
Rabauna,
men
een
Mozart
hij
e o.
soort
Hij
slierf
te
Holzem
Valencia,
men
in
sitin
te
hem de
en deze schreef voor

te
Munchen.
te Sevilla.
maat
slaan.
Spaansch componist, was 1713 kapelmeester
Hij
stierf
1760. Een
zijner compositin
Ie
o})geno-
is
de verzameling Lira sacra-Mspana van Eslava. Zijn overige compo-
Rabaud (Hippolyte Fr au 50 is),

celiist
e m e n s A u g u s u s.
Bernacchi ontving,
bevinden zich in manuscript in de bibliotheken van Valencia en
Sallles
voor.
Bonn, had een
Spanje en Portugal. In het
Ilali,
Pai'ijs,
bij
van kleine trommels of pauken, op welke de danse-
(Don Pedro),
1724
onderricht van
27 Mei 1797
ressen der Negers met de hand de
Rabassa
Jiij
door Duilschland,
kunstreizen
ontmoette
van ld o
partij
waar
zich naar Bologna,
begaf
Inscriptio
komt de raadselcanon zelden meer
fraaie tenorstem en studeerde op kosten van den keurvorst

Hij
raadsel canon
schepten de componisten veel vermaak in het opge-
d'Aude, ontving onderricht van
aan de Groote Opera en
lid
der
violoncellist,
F ranch
geb.
om me
29
Jan.
Sevilla.
1839
te
en werd solo-violon-
Socit des Concerts. Met Tan-
487
Desjardins
dou,
Lefort
en
kleine stukken voor violoncel
gaf
heeft
hij
quartetuitvoeringen. Behalve eenige
een methode voor dat instrument ge-
hij
schreven.
Rabboni (Giuseppe),
ving
aan
opleiding
zijn
Buceinelli
meester
op
conservatoire
hem
drigalen van
Rackett
omvang van
zijn
in
contra-
D e n n e r verbeterd,
Rackett was ook
oud
een
tot
degene,
het
vervolgens zong
de
naam van Stock-
tot
Weimar
te
27
geb.
eeuw door Chris t.

Rackettenfagot.
of
eeuw
1847
Juni
Gaggiati
laatstgenoemde
In
en bleef
zij
hofopera
hetwelk
Het had een
geeft.
te
Stockholm.
H'y
V o gier het zoogenaamde Orchestrion

instrument, organochordium, bestaande uit een
zangeres,
Keulen.
te
tooneel
van
blaasinstrument,
hem
vervaardigd.
herhaling, herhalingsteeken aan het slot van een deel.
Ital.,
(Louise),
Marchesi
aan
houten
het begin dezer
in
ontving onderricht in den zang van
eerst
Bergamo. Missen en ma-
te
en drie en een half orgelregister, werd door
RaddoppiameiltO,
Radecke
fluit.
aanwijzing van
vervaardigde. Ook een ander

fortepiano
zijn
de benaming van zeker oud orgelregister.
naar
die
1827
vele kunst-
In het begin der vorige
klein-*/.
verkreeg het den
Rackwitz, orgelbouwer, leefde

is
maakte
de 16e eeuw, was kapel-
uit
Syntagma music. een beschrijving
zijn
Cremona, ont-
volgde
te
Rankett,
of
Praetorius
componist
Santa Maria maggiore
meester aan de kerk
te
en
compositin bestaan in stukken voor
Zijn
Racani
1800
Juli
Milaan
te
leeraar aan die school. Hij
als
10 Juni 1856.
reizen en stierf
16
geb.
fluitvirtuoos,
het
te
stad
te Geile in
later
betrad
1867 voor
zij
1869 aan den schouwburg

en te Riga en werd 1873
van mevr.
het
aldaar verbonden;
als
eerste zangeres
Munchen gengageerd. Haar voornaamste
te
Hanover,
Hanover en
rollen
waren:
Gretchen {Faust), Senta (l)er jilegewle Hollandei-), El sa {Lohengrin) en

Valentin [Ble HugenoUen). In het jaar 1876 trad zij in het huwelijk met
Baron von Brmmer, verliet het tooneel en volgde haar echtgenoot
naar Lijfland.
Radecke (Rohert), componist,

Diltmansdorf
Kohier,
Siiezi,
en zette
werd
1852
koor-
en
zijn
tweede
riep
als
violist
Opera
gesteld.
te
hem naar
Singakademie
der
aan den stadsschouwburg

Berlijn,
waar
toonkunstenaar vestigde.
Van
Beilijn
zijn
zijn
vader, later van
en 1871
compositin
lot
hij
Hij
Inj
zicli
en
te
te
Ernst
studin aan het conservatorium te Leipzig voort.
directeur
kanermuziekuitvoeringen; 1863 werd

lijko
en organist, geb. 31 Oct. 1830
muziekdirecteur
dienstpliciit
diensttijd
in
Hij
een jaar later ook
Leipzig.
De
militiare
na het volbrengen van
zijn
gaf er abonnements-concerten en
tot
muziekdirecteur aan de konink-
koninklijk kapelmeester voor zijn leven aan-
zijn
bekend:
ongeveer
100
liederen,
vele
en
gezangen
meerstemmige
koren, ouvertuies en een kleine opera, getiteld:
MnJcguter
JDie
Radecke (Ru dol
broeder van den vorige, geb. 6 Sept. 1822
f),
mannsdorf, studeerde aan het conservatorium

te Berlijn,
waar
werd. Van
zijn
hij
Leipzig en vestigde
te
liederen in druk verschenen.
zijn
1730
omstreeks
geb.
organist,
onderricht in het orgelspel van zijn vader en volgde
druk
Enschede,
Radicati,
aan
violist,
de
1775). Hij
1778
geb.
geschreven
hij
in
groote
Liceo
Haarlem, ontving
hem
zijn te
als organist
Amsterdam
Korte Beschrijving van het
of Sint-Bavoos-kerJc
te
Haarlem
omstreeks 1799.
stierf
Pugnani.
te Turijn,
eenige kunstreizen gemaakt had, werd
hij
het
heeft
Orgel
prachtige
en
(Haarlem,
Nadat
Ook
verschenen.
te
hem 1 774 op
aan de Groote Kerk aldaar. Sonates en concerten van
beroemde
Ditt-
1859
directeur van een zangvereeniging en van een muziekschool
compositin
Radeker (Johan),
in
te
zicii
hij
leeraar in het vioolspel
Bologna en orkestdirecteur aldaar. Een opera van hem,
te
Bicardo Cuor di Leone, werd daar ter stede vertoond. Zijn overige compositin
bestaan
-duetten, -trio's,
vioolsolo's,
in
-quartetten en -quintetten.
R's echtgenoote was de zangeres
14 April 1823.
Hij
Radiccbi (Giuseppe), componist, geb. omstreeks het midden der
Rome,
te
(Giovanni Maria),
der 17e eeuw;
en
luit
eeuw
1 Se
schreef te Veneti de opera II Medonte (1778).
Radino
helft
stierf
Teresa Bertinotti.
hij
is
getiteld:
klavier,
als
organist
Padua, leefde in de tweede
te
componist bekend door een bundel stukken voor
Il primo lihro
di halli d'arpicordo
d'intavolatura
(Veneti, 1692).
Radowitz (Joseph Marie), Pruisisch
demie van Wetenschappen

burg,
S.
J.
25
gest.
Dec.
1853
te
Berlijn,
verhandelingen over muziek,
eeniu-e
Bach,
Radoux (Jean Toussaint),

den
zang
als:
is
geb. 6 Febr.
1797
te
Aka-
Blanken-
op muzikaal gebied bekend door
Jean Jacgnes Bousseau
als Musiker,
Musicalisc/ie Bindrucke, Musiialische Kritik en Die Oper, welke
in het vijfde deel zijner gezamenlijke
in
luitenant-generaal en lid der
te Berlijn,
en
in het
van de koorvereeniging
werken
geb.
Rei m
(Berlijn,
Sept.
1825
hoornspel aan de muziekschool
La Legia
er)
opgenomen
te Luik,
zijn.
werd leeraar
aldaar, ook directeur
en kapelmeester van het
CollgeSaint
Ser V ais. De voornaamste compositin van hem zijn Marie de Bralant, lyrisciie
Episode; een Te Deum; Le Bveil des Iwcs, cantate; Cantate patriotique
:
La
Fatrie et
roi,
le
cantate
kerkmuziek,
o.
a.
41 Mlodies
religieuses, orkest-
en harmoniemuziek. R. verkreeg 1875 de Leopoldsorde.
Radoux (Jean Th o dor e),

Nov. 1835
leerde
o.
te Luik,
a.
de
componist, broeder van den vorige, geb. 9
ontving daar ter stede het eerste onderricht in de muziek,
fagot
bespelen
en werd 1856 leeraar voor dat instrument
189
aan de muziekschool
in
van
conservatoire
geboortestad. Onderricht in de compositie ontving
zijn
Dausoigne
de klasse van
in
hij
studeerde er onder leiding van

positin
onver f ure
iroisime
1859 behaalde
en
de volgende
liet
Parijs,
Le Festin de BaUhasar,
Te T)enm(\'^2>); Epopee
\.%\i\\\^;
si/mphonique
aan
hij
naar
ging
Hij
en schreef er een groot aantal com-
v y
zijn
1861 uitgevoerd
tableau symphonxque,
nale^
daarvan
de voornaamste
Mhul.
pris de Rome.
den
Brussel
(1863);
Ii
Art
la
et
natio-
hymne
liberi,
met orkest; Le Travail, cantate, geschreven voor de onthulling van het stand-
John CockeriU,
beeld van
pour
giies,
vertoond;
Brussel
oratorium
het
de
Cain
opera
de
tienne Soubre
1877 werd
tot
hij
La Coupe
La
cantate
(IST')
Le
Barnais, 1868
enchante,
1872
te
de Jepht ;
Fille
Luik en
te
te
Brussel vertoond;
Le Prinfetups, vooi
violist
15 April 1877
te Luik.
te
en componi.st, broeder van den
vorige,
was aldaar onderwijzer aan
scholen
Luik,
zangvereenigingen. Hij schreef een groot aantal romancen,
van
directeur
werd R. direkteur der muziekschool
van de Leopoldsorde benoemd.
officier
Radoax (Jean Joseph),

geb. 1833, gest.
en
Seraing (Lvk, 1864); Fragments si/mphoni-
met orkest; voorts vele gezangen en kerkmuziek. Na den dood
vrouwenkoor
van
te
orohestres{\iQ>9i); de opera
motetten en mannenkoren.
(Anton Heinrich
Radziwill
groolhei togdom
Posen, geb.
Prins von), Pruisisch stailhouder van
13 Juni 1775
te
Wilna,
gest.
het
8 April 1833,
is
de muzikale wereld voorrramelijk bekend als componist van de muziek voor
in
Goethe's
druk
Faust.
werd
en
werk verscheen 1835
Beethoven
droeg
Raedt (Pierkin
dej,
Vlaamsch componist
bekend door een vierstemmige Mis
geeft
Goussemaker
in
zijn
Nolice sur
uit
Trautwein
te Berlijn
ten gehoore gebracht

violoncellist
(op.
115)
in
het
en quartetspe-
18e eeuw,
die zich in
Een beschrijving van
les colleciions
op.
het begin der
dicunt homints\
> Q,iiam
de bibliotheek te Kamerijk bevindt.
in
script
bij
malen
herhaalde
Radziwill was ook een goed

hem zijn ouverture in C
bevat 25 stukken.
ler.
Dit
Duitschland
in
dit
is
manuwerk
musicales de labiblio-
thque de Cambrai.
RaflF
(Anton),
Raaff.
z.
Raff (Joseph Joachim), componist, geb. 27 Mei 1822

kanton
Schwyz
zou ook
z'yn
finantiele
meester
te
ontving
te
Lachen
in het
een wetenschappelijke opleiding en
studin aan een hoogeschool voortgezet hebben, zoo niet ongunstige
hem gedwongen
zoeken. Intusschen liad

o. a.
Bre
i t
hij
hadden, een betrekking
als school-
zich ijverig op de beoefening der
eenige compositin vervaaidigd, diehij 1843 aan
muziek
.Mendelssohn
zond; deze gaf den jongen componist een aanbeveling voor
beoordeeling
de firma
Zwitserland,
omstandigheden
toegelegd en
ter
in
o pf
& H r te
1.
Hierdoor aangemoedigd, besloot Raff, tegen
190
zijner ouders,
den wil
met Liszt,
hem
die
die
geheel aan de muziek te wijden. Hij maakte kennis
zich
hem met
naar
uitnoodigde,
Leipzig
voorloopig te Keulen, waar
muziek
over
Mendelssohn,
muziekhandelaar
vestigde zich
voor het
vele opstellen
hij
hem
gaf
Raff
en
aanbeveling voor den
een
Mechetti te Weenen, in welke stad R. xijn geluk wilde beproete Weenen aankwam, was ook M echetti overleden;
doch voordat hy
ven;
nu
in
Liszt
evenwel aan die
hij
met het schrijven van werken
vervaardigde
a.
o.
Dehn.
van
voordat
zich hoofdzakelijk
hij
hield;
onledig
Cdc'dla
komen
te
uitnoodiging gevolg kon geven, stierf
tijdschrift
Men delssoh n,
raad en daad hielp, en 1846 ook met
kunstenaar
jonge
de
vestigde
zich
de muziek ijverig voortzette, doch
Van
had.
en
welke
stad
werd
ook
later
ook
leiding van
studin
zijn
daar ter stede kennis
hij
hij
zich
een bundel
vooi'.
Knig Alfred, vertoond,
eerste opera,
Weimar, waar
van
talent
een abonnementsconcert
1850
vestigde,
hij te
Weimar compo-
Li szt gegeven werd. Van de andere werken, die
verdienen
neerde,
Raff 's
te
hij
Deze ontdekte het buitengewone
klavierconcert op
diens
compositie
dezelfde
In
droeg
hem, dat
voor
het
Hans von Blow.
vriend
zijn
was
belang
groot
maakte met
waar
Stuttgart,
te
componist aanvankelijk weinig succes
als
klavieistukken,
onder
getiteld
FrhUngsboten (1852), en een strijkquartet (d855). In het jaar 1856 vestigde

hij
Wiesbaden, en 1859 trad
het klavierspel te
leeraar in
als
zich
huwelijk met
DorisGenast,
An das Faterland, werd 1863

Musikfreunde te Weenen bekroond. Van
door
symphonie,
de zevende, Alpensymplione ; de negende,
lm
Herhstzeit. Zijn komische opera Datne Kobold
vond
mede een
bijzonder
en
gebracht,
vlijtig:
lm Walde ;
werd 1870
klavier-arrangement
zyn
Op hef
onthaal.
gunstig
te
\'(]{e,
der
Leonore
de tiende,
Weimar
lm
vertoond.
bijval
vioolsonates van
ten
Bach
gebied van kamermuziek was
hij
8 strijkquartetten, een octet, een sextet; een klavierquintet,
klavierquartetten,
trio's,
groeten
vonden
compositin
Ae
en
Sommerszeit,
5 sonates voor piano en
andere stukken voor klavier alleen, verschenen van
gebroeders
Gesellschaft der
de
auf .'" werd door vele zangvereenigingen met
Zijn cantate T>Wachet
in het
volgende symplionien ver-
zijn
dienen bijzondere vermelding: de derde, getiteld
gehoore
hij
dochter van den bekenden tooneelspeler. Zijn eerste
Muller
bijval,
o.
a.
viool,
hem
in
vele sonates en
druk. Vele dezer
het strijkquartet in d, dat door de
en door andere quartetvereenigingen in en buiten Duitsch-
land uitgevoerd werd.
Tot het jaar 1877 bleef
Raff
te
Wiesbaden, waar
hij
zich uitsluitend
componeeren en met het geven van muziekonderricht bezig

jaar
R.
zich
werd
tot
te
Frankfort
a.
d.
M. het conservatorium van
directeur dier school benoemd. Hij
met
den meesten
ijver
aan
zijn
nam
hield.
Hoch
In
met
genoemd
opgericht, en
de benoeming aan en wijdde
nieuwe betrekking, die
liij
tot
aan
zijn
191
25
(lood,
draagt
225
geheel
veel
zoodal
tweede
het
met
en
heeft
bevindt
ook
oefenden
hem
by
den
op
niet zelden
compositin
hem in
enLiszt
die
Mendelssohn
grooten invloed uit;
en reminiscentia hunner werken-
Ra ff,
behalve door
Die
b''ochure
zijn
waarin de beteekenis van
opstellen,
het
ook
zij
komen
voor.
Als schrijver heeft
naam gemaakt door
zijner
i;eest
modellen,
geliefkoosde
zijn
opusin
der beste componisten
De beide mannen,
het leven de behulpzame hand hidlen geboden
waren
hem
van
middelmatii;s, doch
veel
men hem een
recht kan
fferlstzeit,
zonder
stukk(^n
compositin
zich
der 19e eeuw noemen.
helft
13
hij
gedrukte
aantal
symphonie, Zur
's laatste
l)ovendien
Daaronder
bedraagt.
voortreffelijk s,
de
uit
212;
opus-getal
uitgegeven,
getal
Ra ff
1882, bekleedde.
Juni
het
het tijdschrift Caci/ia,
zijn artikelen in
Wagnerfrage (18.4), een van de eerste
R ich a rd
Wa gne r op
juiste wijze
werd
aangetoond
Raffimelli (Luigi), zanger, geb. 21 Maart
rijk
en werd overal met grooten
Londen,
te
1752
Napels, zong als basso buffo niet alleen in
te
Pistoja in het konink-
maar ook
Itali,
te
Parys en
ontvangen. Hij stierf 1821
bijval
te
Milaan.
Rag'oczy-Pfeife, Hoogd.
Haborn-Sip, Hongaarsch.
het oudste muziekinstrument der
of hobo,
Rahn (Bemardin),
ontving
zijn
werken
in
apprendre
1824
muziektheoreticus, geb. 23 Mei
opleiding aan het conservatoire te Parijs en gaf o.

het
te Chatenois,
a.
de volgende
Nouvel enseignement muical ou MfJiode prague pour
licht:
simultanment
la
lecture
musicale,
aocords et la composion j
les
Specimen d\me grammaire musicale; Mtliode de piano

musical en France
seignement
een soort van schalmei
Ciganen (Tsigeuners).
et
Ie
en
et iT harmonie,
conservatoirs imprial de musique
l'
En-
(Parijs,
Dentu, 1864).
Raif (Karl), hoornvirtuoos, geb. 24 Aug. 1817

ontving
Christoph Schunke
onderricht van
aan
de kapel van den groothertog verbonden.
een
kunstreis
eerste
hoornist
Basel
te
den Elzas. Ook
In
het jaar
te
1846 werd
hij als
hij
leeftijd
ontslag en vestigde zich
1881
1837 maakte
In het jaar
Itali,
hij
werd 1838
eenige jaren als muziekdirecteur werkzaam.
zich als muziekdirecteur te Zwolle. In deze
en 1853 vestigde
bleef
April
Lahr,
hoornist aan de koninklijke kapel te 's-Gravenhage
betrekking
hij
bij
en het volgend jaar orkestdirecteur te Kaisersberg
Bern was
verbonden,
25
te Schtterthal
Karlsruhe en werd aldaar
door Duitschland, Zwitserland, Frankrijk en
in
zijn
te
hij
jaren lang werkzaam,
nam
te Berlijn
eindelijk
bij
zijn
wegens gevorderden
zoon Oscar, waarbij
stierf.
Raif (Oscar),
klavierspeler, zoon van den vorige, geb.
1847
te
's-Gravenhage,
192
ontving het eerste onderricht in de mviziek van
studin
zijn
werd
Raik (Dieudonn),
priester,
begin der 18e eeuw, ontving
1742
te Leuven,
hem
compositin
begaf
aan
Nadat
Napels.
Eindelijk ging
De volgende 25
door en
1832 was
opera
zijn
jaar bracht
liet
steden
hij
Le Bizarrie
afwisselend te
leeraar in de compositie aan
Het aantal
Rome, ontving
te
Turchini
de'
bezocht had, vond
Amore
hem
van
compositin
en
heeft
oratoria,
hij
stierf
zeer
is
Van 1824
vertoonen.
30
Oct.
1852
te
Rome
1850
tof
tot
werd
gehoore
De
gebracht.
bijvalsbetuigingen
groot, dat R. er door overstelpt
werd en
in
van
het
onmacht
1853 ka-
55
opera's,
tot
1838
tot
trok
zij
zich
uit
jaar
muziekonderwijs.
Zij
21
Jo/iep/i,
zijn
leiding ten
publiek
waren zoo
viel.
Rainforth (Elisabeth), zangeres, geb. 23 Nov. 1814

van 1836
tot
1850
van andere kerkelijke en wereldlijke
tal
ongeveer 400 uitvoerenden onder
door
te
van laatstgenoemd jaar.
Behalve
groot.
1832
compositin vervaardigd. Een zyner laatste werken was het oratorium

dat
te
ten tooneele te brengen.
conservatorium te Palermo en
liet
hij
Rome, Milaan, Napels en op
vele zijner opera's en balletten
pelmeester aan de Pieterskerk te Rome. Hij
balletten
1786
directeur aan de koninklijke Opera te Napels, van
hij
zijn
en violoncel.
Itali
d'
Van
3 vioolconcerten en een
Dec.
van
komische
zijn
naar Londen.
trio's,
20
geb.
waar 1791
Conservatorio della Pita
verschillende
Genua gelegenheid om
ont-
Amsterdam, waar
te
Les 'aventures de Tlmaque,
hij
klavier, viool
componi-st,
het
hij
Parijs,
vioolquartetten,
Raimondi (Pi et r o),

opleiding
gei'deld
naar
zich
werd.
gedrukt:
zijn
hij
Grande Bataille, gearrangeerd voor
Sicili
van
18e eeuw,
geb. in de eerste helft der
en vestigde zich 1760
1777 een sjmphonie,
Later
uitvoeren.
violist,
opera La Muette vertoond
zijn
werd 1727 organist
Antwerpen, waar hy 25 Dec. 1757
te
Suites en sonates voor klavier zijn
stierf.
Barbella
onderricht van
concerten gaf en
liet
1875
aldaar benoemd.
opleiding te Antwerpen,
Gent en vervolgens
Raimondi (Ignazio),
hij
Musik
fiir
18)9
druk verschenen.
in
ving
en zette 1867
voort; in het jaar
organist en componist, geb. te Luik in het
zijn
en koordirecteur
vicarius
als
te
zijn vadei-
Tausig
leiding van
Hochschule
leeraar aan de
tot
hij
onder
Berhjn
te
te
Londen, behoorde
de verdienstelijke Engelsche zangeressen. In genoemd

het
stierf
Raisio l'ain, organist
22
te
openbare
Sept.
Troyes
leven
1877
in
terug
en bepaalde zich
tot
het
te Bristol.
Frankrijk, leefde in de 17e eeuw. Hij
vervaardigde een Spinet met drie klavieren en reisde daarmede in gezelschap
van
zijn
Tahlettes
Le
sieur
fortane,
vrouw en kinderen 1622 naar

dramaques van de
Raisin,
partit
pour
Mouhy
Parijs.
Dienaangaande
leest
men
in
de
het volgende:
organiste de Troyes, qui travaillait secrtement depuis longtemps a faire sa
Paris
au
commejicement de
Taane
1622,
avec
sa
femme
et ses
quatre
193
A
enfants.
qnelques
peine
j-
fut
l'ouTrir, qu-il feroit voir
de
qni ferait Tadmiration de tont
un
lui attira
grand monde,
si
mettre en ridence
la
Deux
elles eleraient les
fini,
ne dt'semplit
grand bruit que
pas.
Versailles,
Il
fit
si
planche a coulisse,
L'organiste onvrit alors
l'Amour,
et c'tait lui qui touchait Ie
Majests
trouvrent
teute la cour en usa de rame:

et
Raisin, sa
eu considration du plaisir que
De
a.
Ia foire,
hiergenoemde
neelspeler
hij
Franc aise
femme
et ses
Raisin werd
Molire.
enfans jourent ensuite nne petite pice
kapelmeester
te
Sa Majest leur accorda
per-
verkreeg den
later tooneelspeler en
a cqu e
s,
was ook
too-
md
Co
gegeven werden.
geb.
1773
Lombardije. ontving
in
te
Turchini
de
Lodi en later ieeraar in de compositie aldaar.
opleiding
z'yn
Napels, werd
te
Hij stierf
Behalve opera's en oratorin schreef hij een leerboek getiteld
Milaan.
la
en attendant, de continner a raon-
nudere broeder,
Zijn
corser va t orio della pita
het
et,
schreef de muziek voor eenige divertissement s die in de
RaJ (Pietro), componist,

aan
Leurs
grSce qui valut encore beaucoup d'argeut a l'organiste et sa familie."
jonge
bijnaam van Ie petit
beau comme
cadety,
Ie
caressrent beanconp et lui firent des prsens;
Ie
mission de joner a Ia cour, sous Ie titre de tronpe du Dauphin,

trer leur pinette
fameuse pinette. La
corps de Tinstrument: ds qu'il ent tir
Ie
spectacle avait fait au roi,
Ie
la
merveillenx clavier dans l'intrieur de l'instrument.
charmant,
petit Raisin
Ie
il
Raisin re9at ordre sur-le-champ
point.
en sortit un enfant de cinq ans (c'tait Raisin
il
euaient de joner.
qo'elles
roi voulut Ie voir: Raisin ayant eu ordre de se rendre
clavier surprit Ie roi au dernier
de renilre raison du prodige.
une
Ie
1'air
tronvrent, que les jours suivants
s'y
exposa derant Leurs Majests, environnes de leur cour,
il
du troisime
rptition
grande surprise tous cenx qui
un miracle,
convenoit pour
deux premiers; lorsqu'elles avaient
troisime clavier rptait 3eul
Ie
si
Itii
Elle consistait eu nne
Raisiu tint eiactement parole.
fiUes de Raisiu jouaient sur les
mains, et
piiblier.
fit
ainsi dire
jour indiqu, qu'U avait a peine la place qui
Ce spectacle frappa d'une
Il
une merveille qul tenait du prodige, et
moade. Une annonce qui promettait poar
Ie
Ie
merTeille affichee.
pinette a trois claviers.
nnc loge au fanbourg Saint-Germain.
qa'il loua
arriv
il
que
avant
jours
teorico-prat'ico di conirappunto (Milaan,
1857
Studio
Ricordi).
Rallentando, Ritardando, Rilascianilo,
Ital,
vertragend; deze uitdrukking
beteekent, dat de beweging van het muziekstuk van lieverlede langzamer moet
worden;
ritenuto
gr.iden langzamer
Ramann
in
beteekent, dat de beweging op eens eenige
daarentegen
moet worden.
(Li na), schiyfstiT over muziek, geb. 24 Juni 1833
Beieren, heeft de volgende werken in het licht gegeven
siand
een
der
Erziehung,
bundel opstellen over nuiziek, getiteld
een biographie van
noemd werk
is
Liszt
(^Leipzig,
slechts het eerste deel
de
Vogesen,
violen fabriek
te
op.
vestigde
Tot
ah
zich
1857
1827
bleef
h'g
Liszt
Breitkopf &
(Leipzig,
Kahnt),
Hiirtel). Van laatstge-
verschenen.
te Par'ys
te
Parijs
geb.
2.5
Kebr.
180G teOainey
en richtte daar ter stede een
werkzaam, vestigde
zich toen
Mirecourt en stierf ahlaar 1871.

III.
Gegen-
Aus der Gegetiwart (Neurenberg,
Christus van
Ranibanx (Claude Yiclor), violenmaker,

in
te Kitzingeii
T)ie Alusii
Allgemeine Erzieh- und VnterricJits-Lehre der Jitgend;
1868), een studie over het oratorium

en
13
194
Ramean (Jean Philippe),

1683
maziek
toonde
Dyon,
te
en
speelde, toen
muziekstuk,
elk
componist en muziektheoreticus, geb. 22 Sept.

groeten aanleg voor de
leeftijd
nauwelijks zeven jaren oud was, op het klavier
hij
men hem
dat
jeugdigen
op
reeds
voorlegde.
hem
had
vader
Zijn
voor
de
rechtsgeleerdheid bestemd, doch de knaap had weinig lust in die droge studie
en maakte op school geen groote vorderingen; het grootste gedeelte van den dag
wijdde
hem
aan de beoefening der muziek, zoodat
hij
een goeden meester in
om
omtrek
daar
wrant
bekwamen bestond
zijn,
met
die
vader,
liefdesbetrekking,
smaak
vormen
te doorreizen.
Itali,
in
de hoop, dat
aanhooren
het
van
op
den
jongeling,
bleef korten tijd
Hij
land terug te kunnen keeren, verbond
dan aan
van
hij
zijn
harts-
zijn
Italiaansche muziek zijn
hij
en
hij
te
Milaan, en
gevoelde weinig
om
bij
lust,
geheel
zijn
vader-
naar
zich als eerste violist
van een reizend tooneeldirecteur, die een orkest
den troep
bij
elkaar zocht; zoo doorreisde
de voornaamste steden in het zuiden van Frankrijk, als: Marseille, Lyon,
hij
Nimes,
en
Rameau
Nadat
organist
lust
aan
de
in
een
om
Premier
Livre
Frankrijks
de
Rue
Lacroix
leerde
In
van
dat
Uit zijn
de
pices
de
werd
zich
met
aldaar aangeboden, doch
(1706)
clavecin
woonde, waar
.Tacques en aan
hij
zijn
De
tot
dat
hij
dat jaar in
in
organist aan het Jezueten-klooster in
Pres de
la
Merci
was.
eerste verblijf te Parijs 2ijn niet bekend;
de stad weder verliet en er eerst 1717 terugkeerde.
hij
organist
Bach
behoorde
blijkt,
kapel der
de
er een vergelijkend
de mededingers.
Rameau
bijzonder op
zich
had geen
organist aan de kerk van St.
kwam,
hij
de beginselen der harmonieleer.
hij
men, dat
jaar
stad legde
provinciestad te leven en begaf zich naar Parijs.
Andere bijzonderheden aangaande

alleen weet
hem
Dyon teruggekeerd was, werd hem de betrekking van
te
SainteChapelle
hoofdstad
St.
laatstgenoemde
In
Montpellier.
het klavierspel toe, en
tot
in dien tijd.
hij
niets dacht
De melodien der Italiaansche meesters maakten echter
indruk
grooten
Itali
genoodzaakt, de op school
en de voor een beschaafd mensch
dat zijn zoon aan
zag,
tevens door
zou.
geen
weduwe
minnebrieven althans
zijn
zich
hij
De muziek verwaarloosde
hem naar
zond
en
genezen
tocht
angst
zag
te leeren
onontbeerlijke kennis te verkrijgen.

Zijn
er genoeg.
verliefd op een jonge
begreep, dat
hij
hem verzuimde grammatica
door
Rameau
werd
en taal dienden te
stijl
Aan
studeeren.
Dit liefdesavontuur had invloed op zijn intellek-
van Dyon.
ontwikkeling;
tueele
zuiver van
te laten
contrapunt was te Dyon gebrek, maar gelegenheid
liet
zeventienjarigen leeftijd
den
ouders eindelijk besloten,
zijn
muziek
in de
zich in het viool-, orgelen klavierspel te
Op
in
hem
zin te laten volgen en
zijn
te
zijn
examen gehouden voor de betrekking
Paul.
Rameau
Marchand,
meten,
en
Daquin
behoorden
dezelfde die op het denkbeeld
was de voornaamste der examinatoren.
bewonderaars, knoopte vriendschap met
hem aan
195
en meende, dat
Ram eau
in
Daquin,
deed uitspraak ten gunste van
Ram eau
Parijs en
echter
er
Ram eau
beneden
ver
hoofdkerk
Philippe werd
In
de
In
putte
werk
aan
vestigen en
te
het
kapittel
gaarne
den
Daarop
nam
was,
Te
a
hem
een uitgever
onder
een
op
bijval
veroorzaakte,
vestigd
een
list
dit
dat
te
hem
weigerden
zij
baat.
begon
Hij
Dit had ten gevolge, dat
lijden,
hij
Het
zijn
cantates
men wel genood-
en toen
hij
1721 aankwam, gaf
hij
nieuwe
geheel
scherp
Rameau
voor
het
eerste
hij
wijze
zijn
bekend
Traite de V harmonie rdidte
Dit werk, waarin de leer der
verklaard
gekritiseerd
denzelfden
wordt, vond aanvankelijk
doch juist deze omstandigheid
zyn
trad
tijd
hij
als
en
zijn
wel
dien
aard
lj
was
St.
zijn
hij
tot
Methode por
L' Endriaffue, dat
1723
privilegie voor de uitgave

o.
a.
van
zijn
Tengevolge
Sainte-Croix de
la
Bre-
van linantiele zorgen ontiieven en kon zich ongestoord
geliefkoosde studin wijden. In 1726, hetzelfde jaar waarin
met
stadgenoot
Germainhad
la moaniqtie des doigis.
organist aan de kerk
ge-
Hy
componist op.
van onderscheidene mstrumentale muziekstukken,
benoeming
tonnerie werd
aan
van
hem
en de algemeene aandacht op
Th(âtre de la Foire de
werk
Pices de clavecin aveo nne
van
naam
voor het laatst het
het auditorium weder in verrukking,
Het volgend jaar verkreeg

en
zoo valsch
wilde echter niet, dat zijn
Hij
bedrog zou
ontslaan.
te
namelijk
componeerde namelijk de muziek voor vele tooneelstukken, die
vertoond werd.
hem
kanunniken wilden
zijn
leede oogen zag vertrekken.
Omstreeks
Alexis Piron
Toen het
vinden. Doch een kontrakt bond
te
missen
organist
werd
en
werd.
geschreven.
Kircher
en
en ontwierp een harmoniestelsel,
principes uaiurels (1722) in het licht.
weinig
te houden.
naar Parijs gaan, ten einde zich daar op
ontslag te geven.
zijn
waar
Parijs,
harmonie
Ram eau
muziek bezig
der
Mersenne, Zarlino
geluidsleer,
Rameau
Rameau
men hem met
ses
de
van Auvergne had
studie
den oorsprong van de wetten der harmonie
hij
Clermont bespeelde, bracht
te
zoodat
plaatsje
de
van Clermont, en de bisschop noch
bekwamen
kunstenaar
orgel
met
op het orgel te spelen.
mogelijk
zaakt
als
van
kennis
gereed was, wilde
nieuw
Jean
neergelegd, en
was op de intervallenverdeeling van het monochord.
gegrond
dat
betrekking
zijn
ingesloten
zich
plaats spoorde
zijn
hij
iiad
werken van Descartes,
de
tijd,
verliet
Cl au de, die organist was aan de
broeder
zijn
bergen
gelegenheid,
eerste
Uit
op.
de
die partijdigheid verbitterd,
opvolger.
zijn
door
dit
ruimschoots
hetzij dat hij
een andere reden,
betrekking van organist te Rijssel aan. Hij bleef
want
Clermont-Ferrand,
te
om
hetzij
volgens berichten van dien
die,
Wegens
stond.
nam de
lang,
niet
M a rcli a n d,
steun verworven had. Doch
z'yn
hij
een loekomstigen mededinger zag,
Marie Louise Mangot,
schreef
hij
hij
trouwde
de muziek voor twee
13*
slukken
andere
Piron: Le fatu Prodigue
van
ontdekkingen
Zijn
op
Twee nieuwe hoek&n: Nouveau

Dissertations
et
wekten
(1732),
de
voren,
te
systeme
de
van
uitgave
thorique
accompagnement pour
weder
discussin
Traite
zijn
d'
op,
V Harmonie
de
Arlequin.
intusschen voort.
zette hij
musque
de
di^'rentes methodes cF
les
V orgue
pour
jaren
sur
en F Enrlement
harmonie
der
gebied
liet
(1726) en
clavecin
ie
waartoe, eenige
aanleiding had
gegeven.
werd
Eindelijk
Opera
Ra me au 's
ook
schrijven,
te
en
verzoek
Voltaire een
werd
van
huize
ten
componist
tigjarige
Samson, voor
hem,
verzekerde
De
schrijven.
voor
livres,
Abb
van
eischte
vertoond, doch door
Hierdoor ontmoedigd,
dat
te
opera
u rat, den
nam
de
schrijven.
vijf-
Docii
een volgenden keer beter zou
hij
gr in
zijn
Th
zijn
wiens
uit,
een tekst voor
Ram eau
te
medewerker waarborg van vijfhonderd
het geval dat het werk, Hippolyte et Aricie genaamd, geen op-
maakte.
had
Nauwelijks
waarborg behoefde
terstond
algemeen
menigte
scherpe
op hem,
o.
De
te geven.
minder
voorstelling
uit,
geestdrift
te
muziek gehoord,
van het publiek was echter
kunnen
of
een groot kunstenaar geen
dat zulk
daar het werk
groot,
gewaardeerd
Ram eau 's
echter
hij
verscheurde het kontrakt en riep
eerste
La Popelinire, op
hem geschreven had. De
meer voor het tooneel
voor, niet
en noodigde den Abb Peil
slagen,
hij
pachter-generaal
tekst,
een werk voor de Groole
voornamelijk te danken aan
hij
La Popeliiiire
zich
La Popelinire
gang
liad
Groote Opera, geweigerd.
der
directeur
den
beschermer,
leerling
om
wensch,
Dit
vervuld.
te
bij
veel nieuws bevatte
De
worden.
kritiek schoot
de
om
een
op den nieuwigheidzoeker af en maakte hekeldichten
pijlen
Si le difficile est le beau,
C'est un grand iiomme que
Mais
si
le
Ram eau;
beau, par aventure,
N'tait que la simple nature,
Quel
Doch
en
de
bij
latere
componist
petit
bomme que Rameau.
voorstellingen
Canipra
werd Hippolyte
et
Aricie luide toegejuicht,
getuigde van die partituur, dat er stof voor tien
opera's in was.
De volgende
Castor
Fetes
Temple
groote opera's van
Pollux
et
(1737),
dat
zijn
waren
Z^*
/(/e;* â/aî?
(1735),
meesterstuk besciiouwd wordt, Les
d'Hl (1739), Dardanus (1739), Les Ftes de Polymnie (1745), Le |

'
de la Gloire (1745), Zas (1748), Pygmdion (1748), Les Ftes de
V Hymen
et
de
V Amour
{;\1^^), Plate
La Guirlande (1751), Acanthe

(1757)
Rameau
als
en
Paladms (1760).
meer verbreidden, schreef
liij
et
{\liQ) ,Nas {M^Q), Zoroastre {\liQ),
Cpliise
(1751),
Ijes
Surprises de
Behalve deze werken, die

de muziek voor
di'
zijn
l'
Amour i
roem meer en
divertissementen Les Courses
197
Piron.
Ros. van
La
en
Te.np
df
de jaren 17-40
In
1745
onlvin^
hij
van den Directeur der Groote Opera geen opdracht voor het schrijven van een
nieuw werk; gedurende dat tijdsverloop gaf
Ook componeerde
het licht.
in
Nouvelle Suites de Pices
zijn
hij
Pices de clavecin en concert avec un violon ou une Jlte
nlavecin en zijn
de
verschillende kleine opera's voor het hof,
hij
die te Fontainebleau vertoond werden.
Ram eau
1764,
Sept.
1'2
stierf
Rameau
van
een
was een der
Fransche
dan
vorm
componist
van
zijn
gevierd
was
hij
slaafsche navolgers van Lulli.
dat
was,
niuzick, en dat
onderwerp
elk
hij
tei-
Een
tijdgenooten.
zijn
m.isbruik maakte van de
hij
werken staan, wat
zijn
stijl;
boven die van
verre
betreft,
De meeste andere
worden.
te
waren
tijd
daarentegen had een oorspronkelijken
inhoud
en
hem
van
gehouden.
grootste componisten van Frankrijk. Daarbij
als
componisten
Rimoau
nagedachtenis werd een
zijner
ter
weinige toonkunstenaars, die het voorrecht hadden, niet minder
Ie
theoreticus
als
en
Eustache
prachtige lijkdienst in de kerk St.
fout
zoogenaamde beschrijvende
nam
compositie geschikt achtte; zoo
hij
aan, de Gazette de Hollande op muziek te zetten.
Rameau's
verdiensten
als
bestaan
theoreticus
hoofdzakelijk hierin, dat
de eerste was, die den oorsprong der accoorden in het
hij
gegeven
(de
grondtoon
een octaaf lager, en van den derden (de terts twee octaven lager)
q\iiiit)
verkrijgt
den drieklank {accord parfait). Ook voor het ontstaan van den kleine-
hij
terts-drieklank
A,
C,
hetzij
E,
vindt
alle
natuurlijke
hij
tenen den toon E,
oorzaken: zoo hebben
Ra me au
accoorden verkrijgt
het septime- en
de lerlsgewijze verliinding van tonen
accoorden
gewijzigd en
door
is
verbeterd.
latere
(Z.
Ramis
ot
Ramos de
Baeza
in
.Amlalusi,
Bologna,
waar
een werk
in
septdecime,
het
none-accoord
het
hij
door
die
Rameau
zijn,
vindt
namelijk
voor hun toonstelsels overgenomen,
in
cle
1521 nog werkzaam was.
Mozart,
van
deze
Toonsysteem.)
licht, getiteld
kunstreizen
kennis met
stelsel
bij
de accoorden
Pareja (Bart oio meo), muziekgeleerde, geb
het beroemde, onder
maakte
als
accoorden en de omkeering van vele
tot
theoretici
werd leeraar
Ramni (Friedrich),
van
den drieklank
in
hetzij
waarin de quart of de sext de karakteriseerende intervallen
hg door oinkeering van den drieklank. Het
te
duodecime.
als
hetzij
boventoon. Door het bijvoegen van nieuwe tertsen
als octaaf tot
echter,
een
bij
verplaatsing van den tweeden medeklinkenden toon
door
Zijn
stelde.
licht
zoogenaamde boventonen"
berust op het medeklinken van de
stelsel
/Je
Hij
te
Salamanca en
1440
later te
gaf in laatstgenoemde stad
Miisica Tracfatiis sive miesica practica {liS-2).
hobost, geb.
18 Nov. 1744
Cannabich's
Duilscidand,
hem
muziek
bet voor
te
Mannheim, was
leiding staande orkest aldaar.
Frankrijk
en
Engeland
en
Ferlendi gecomponeerde
kwam
lid
Hij
in
hobo-con-
198
en een symphonie concertante voor
eert toezond
Rit ter componeerde.
en
klavierquintet
voordroeg.
klavierparty
Beethoven
van
16)
(op.
vierde
Hij
Wendl ing, Ramm, Punto
1797 werkte
jaar
het
In
1808
Weenen
te
hij
in
mede, waarin de meester
Munchen
te
zijn
het
zelf
de
vijftigjarig
dienst-
Padua,
a'.daar
jubilaeum.
Rampini (Giacomo),
1680,
geb.
d'
schreef
aan de kathedraal
kapelmeester
te
La
de volgende opera's: Armida,
a.
Gloria Irionfante
sul Termodonte en II trionfo della costama^ die te Veneti
Ercole
amore,
o.
vertoond werden.
Florentijnsch toonkunstenaar, leefde in de eerste helft
Rampolini CMatteo),
16e
der
Antonio Gardano
nozze
nelle
te
hem
Veneti verscheen van
Duca
illustrissimo
dell'
Bij
druk: Musiche fatte
in
Cosimo de Medici,
di Firenze, il Signor
Consorte sua Mad. Leonora da Tolleto (1539).
deir illustrissima
zich in dienst van den hertog van Medicis.
eeuw en bevond
Ramsey (Piobeit), organist te Cambridge, van 1628 tot 16M, en

Magister Choristarum, van 1637 tot 1644. Zyn compositin bestaan in
anthems en andere kerkmuziek.
(John),
Randall
muziek
de
in
doctor
in
de muziek, geb. 1715 in Engeland, gest. 18
King's College
1799, werd 1745 organist van
Maart
aan
de
hoogeschool
te
Cambridge.
en
1755
professor
kerkmuziek
heeft
Hij
gecomponeerd.
(Richard),
Raodall
1828, was de
April
van
in
meester
den
zong.
(Albert),
Randeg'g'er
onderricht
in
Itali uitvoeren.
te
Londen,
werd.
In
waar
het jaar
1862 werd hy
ook
1857
Randhai'ting'ei'
als
geb.
13
1832
April
Luigi Ricci
componist
en
te Triest,
als
muziekonderwyzer
dirigeerde hy de Italiaansche Opera te Londen,
(Benedict),
27
geb.
onderricht
van
teur der keizerlyke kapel. Onder
bevindt zich een opera:
Juli
1802
te
Ruprechtshofen in
werken
is
Ranôni
bekend
celeiri
in
druk verschenen.
1832
werd
Saiieri,
600
in getal
Slechts een klein gedeelte zijner
R. was een vriend van
zanger,
er, eerste direc-
compositin, die meer dan
zijn
Kni(i Enzio.
letterkundige,
is
Frans Schubert.
op muzikaal gebied
door zyn geschrift Saggo sul gusto della musica col carattere dei
snonaforl dl violino: Nardlni,
holl e
en
Royal Academy ofMusic.
1844 vice-kapelmeester en 1862, na den dood van A ssm ay
zijn,
ontving
eenige zyner werken
liet
en orkestdirecteur gunstig bekend
den zang aan de
ontving
15
oratoria onder leiding
Omstreeks 1854 vestigde hy zich

hij
teeraar in
Beneden-Oostenryk,
in Engeland, gest.
Handel 's
II.
componist,
de compositie van
in
1736
Sept.
die in
was een der beste Engelsche zangers en stond
Hij
George
aanzien by koning
geb.
tenor,
laatste zanger,
Pugnani
(Livoi'no,
tre
1790).
199
Ransfoi'd (Edwin), zanger, geb. 13 Maart 1805
Engeland, gest.
in
11
schouwburgen veibonden.
werken
ptcnto
Termischung
oder
allzeit respondirt.
Ranz de Vaches,
Fr.;
Stimmeu (Neurenberg, 1602)
vier
?nii
da eine Siimme der
Lieder,
a?tderfi
1602).
(ibid.,
Kuheeihen.
z.
Raonl de Beaarais, minnezanger,
hem bevinden
compositin van
De
Silezi.
Musiialiseie Bergreye7i in Contra-
allerley
Stimmen
sechs
rnit
omstreeks 1570 in
geb.
hem bekend:
da der Tenor intonirt
colorato,
Farrago
en
componist,
van
zijn
Bourton-on-the Water
te
Londen, was aan verschillende Engelsche
te
schreef de woorden voor vele liederen.
Hij
(Melchior),
Rantzins
volgende
1876
Juli
zich
begin der 13 eeuw. Vijf
leefde in het
de keizerlijke bibliotheek
niinusciipl in
in
Parijs.
te
fabrikant van blaasinstrumenten, leefde in de laatste helft der 18e
Raoax,
eeuw en verbeterde de constructie der

vervaardigde
ontving
giatz,
burgorkest
23
stierf
Wen zei),
(Ignaz
Baphael
te
en werd later
Pesth
April
was langen
1762
hoorns.
te
Munchen-
van het schouw-
lid
tijd
van de Rekenkamer
lid
Trschmidt
o en
voortreffelijke zilveren
componist, geb. 16 Oct.
opleiding te Praag,
zijn
Pu n
Voor
iioorns.
1778 en 1781
in de jaren
hij
Weenen.
te
Hij
1799. Hij heeft kerkmuziek, balletten, gezangen en stukken
voor klavier geco-npeerd.
Rapido, rapidamente,
Rappoldi
op
jeugdigen
zeer
op
zijn
zevende
klavierspel ontving
als
onderricht
violist
hij
lid
Vele kunsireizen maakte
hij
in
jaar
concertmeester
aan
de
werkzaam, en 1871 werd

Berlijn
te
aangesteld.
Mi
Tot
Bhm
Weenen, ontving
en
en
de jaren
1855
1861,
hij
te
te
werd
Lubeck.
te Stettin
leeraar in het vioolspel aan de
tot
1877 bleef
hij
nog heden nevens
de beste violisten van dezen
tijd
haar
14 Jan. 185.3
een
de
deeren.
zoo
zijn
en te Praag
Hoch se
ui e
li
Lauterbach
concertmeester
is.
R. behoort
tijd.
(Laura),
te
berg.
daar ter stede werkzaam en ging
naar Dresden, waar
Rappuldi-Kahrer
laatstgenoemd
in
de konmklijke Opera en leeraar aan het conservatorium
geb.
Tha
Eotterdam en bekleedde
aan
tot
In het
Jansa werden
toen
hij
reeds
zich
liet
van het orkest der keizerlijke Opera te Weenen.
Hoogduitsche Opera
hij
te
ag, den leermeester van
1 1
Vervolgens was
die belrekking tol 186i).
1839
muziek
de
lievelingsinstiument
1854 werd
meesters, en
Febr.
in
en pianist in het openbaar hooren.
onderricht van
hij
bleef echter zijn
viool
21
geb.
violist,
leeftijd
jaar
snel.
Ital.,
(Eduard),
.Mittelbach
klavietspeelster, echtgenoote van den

bij
vorige,
Weenen, toonde reeds op jeugdigen
leef-
grooten aanleg voor de muziek, dat de keizerin van Oostenrijk
middelen
Later zette
verschafte
zij
om
aan
iiet
conservatorium
Weenen
te
haar studin voort omler leiding van
e n
se
1,
te
stu-
L szt
i
200
Bul OW.
voii
en
maakte
Zij
hem
vestigde
1877
zicli
zij
(Jhann),
zijn
den
Palts,
geb.
1614
streeks
in
.len
keurvorst van
midden der 16e eeuw,
het
gest.
arpeggio
een soort van
om-
Spaansche guitaristen,
dei-
met den duim over de snaren heen en weder
(Francesco),
te gaan.
zanger, dichter en componist, geb. te Arezzo, leefde
hem
de 16e eeuw. Van
is
druk verschenen: Madrigali di
in
diversi autori
musica da Trane. Easi, nobile aretino (Florence, 1610).
in
Rassmann (Christian Friedrich),

gest.
zijn.
Hexachordmn^ seu quaestiones musicae practicae, sex
Spaansch,
uitvoeren door
Rasi
posfi
was
(Neurenberg, 1591).
necessaria etc.
zij
Parijs,
comprekensae, quae continent perpicua mcthod ad praxim, ut hodie
Rasg'ado,
dal
te
Heidelberg, heeft veel kerkmuziek geschreven, alsmede een
te
theoretisch werk, getiteld

capifibus,
est
Munchen gedrukt
Amberg omstreeks
te
Met
de 16e eeuw, heeft kerkmuziekstukken
uit
1572
(Andreas), hofkapelmeester van
Raselius
of
huwelijk.
tijd.
componist
geschreven, die in het jaar
het
in
Notre Dame
omstreeks 1620 organist aan de
Raqaette,
Rasel
Rappoldi
Dresden.
te
een der beste meesters van
Rasch
gezelschap liaier ouders kunstreizen door
in
1874 met
Duitscliland en Rusland en trad
1831
April
Pantheon
TonMnstler
der
Tousefeer,
lebtndoi.
Munster,
te
oder
Firiuosen,
is
geb.
schrijver,
1771
in
Wesiphalen,
op muzikaal gebied bekend wegens
Gallerie
hehannten
aller
verstorbenen
mwsikalischen Schriftsteller
Musikle/irer,
u.
zijn
und
s.
w.
(Quediinburg en Leipzig, 1831).
Rastraal
blik,
Rastmm,
(van het Latljnsciie
met behulp waarvan men de
hark), eon
vijf lijnen
trekpen van koper of
van den notenbalk in eens kan
trekken,
Rastrelli (Joseph), componist, geb. 13 April 1799 te Dresden, trad reeds

op jeugdigen
leeftijd
Een jaar
vertoond.
te
a.
violist
op en studeerde
later
kwam
R.
bij
Rologna contrapunt onder
te
La Bistruzione
Zijn opera
Gerusalemme werd 1816
di
de hofkapel
1830 muziekdirecteur aan de
koordirecteui',
o.
als
Mattei
leiding van
te
Dresden en werd 1829
koninklijke Opera. Vele zijner opera's,
La Schiava Circassa, Felleda, Le Donne curiose en Salvator Rosa, werden
Dresden
werden
in
vertoond,
Itali
sommigen
vertoond.
Ook
met
veel
schreef
hij
Andere opera's van hem
bijval.
een groot aantal kerkmuziekstukken.
R. stierf 1841.
Rastrelli
legde
Itali,
(Vin een
zich
achttienjarigen
maakte
tooid
hij
op
leeftijd
zo),
vader
van
den
vorige,
de
studie
van
den
zang
tot
de
hij
kei
1760
beste zangmeesters van zijn
contrapunlische studin
had, werd
gel).
bij
Mattei.
kkapehneester op
zijn
te
Fano
in
toe en behoorde reeds op
Nadat
hij
gebooiteplaats en
tijd.
Te Bologna
zijn
studin vol-
1802
te
Dresden,
201
waar
en
ook
hij
naar
hofcomponist benoemd weid.
tot
Maart 1839
stierf '20
en
Itali
maakte
Hij
Dresden.
te
slaan in Missen, aria's, duetten en een oratoiium:
(Val en tin),
Ratb;eber
helm
Li'tU'i'
(Bartolom
Ratti
der
Ober-Elsbacb.
te
k '.pelmeester
eo),
Te Veneti
7e eeuw.
de eerste
in
druk verschenen
in
Bant-
zijn
bij
druk verschenen.
in
Padua, leefde
te
van hern
is
te
werken
Zijn
Augsburg tusschen de jaren 1723 en 1749
Ie
compositin be-
Tolias.
kerkcomponist en Benedictijner-monnik
Franken, geb. onr.streeks IfiOO
in
reizen naar Rusland
Zijn
lielft
Brevi Salmi a
voci (1605).
(Lorenzo),
Ratti
Rome en later
van hem zijn te
keikconiponist,
waar
Loretto,
te
geb.
te
1630
hij
Perugia, was kapelmeester te
Madiigalen en motetten
stierf.
Ratsche, Hoogd., CnCELLE, Fr.; een houten kast of

vin
met behulp waarvan het geweervuur
rad,
met een gekor-
kist
veldslagsymphonien wordt
in
nagemaakt.
Ratz, orgelmaker
omstreeks het einde
iler
nog
het
in
:
1700
jaar
Novae
1688)
et
eeuw
Freiburg
te
kerkmuziek
compositin
welke betrekking
zijn
in
druk ver-
Cithara
Orphei dnodecim sonatorum
in
was
in
de tweede helft der 16e eeuw
kapelmeester te Konstanz, geb. op het einde

Zwitserland, gaf een verzameling Mis.sen en
in
het licht,
getiteld :Z(?<wJ;'a
sacra
litdens et lugens seu
usurpanda cum tribus missis
e.c
aequalibus
b voeibus (1702)
Raufifnf (S e b a
helft
zijn
Wurtemberg.
oj'ertoria et gradualia oin7i tempore
en
componist,
(Bern hard),
Ranchenstein
andere
Van
te Straatsburg,
harmouiae tam instrument i-i^ quam voeibus tan-
(Augsburg,
dienst van don hertog van
17e
Dom
zijner insirnmenten,
40
1797).
Ranch (Wolfgang),
der
componist van Missen,
den Elzas omstreeks het iniddyn
te Salz in
bekleedde.
sirenes sacrae
concerfantes
(Straatsburg,
in
uitsindervan
Pottendoif in Onsten-
te
als
De meeste
17.30
de jaren
eeuw, was organist aan den
17e
tum
bekend
is
Mannheim
te
uit
zijn
Ranch (Johann Georg), geb
schenen
organist, geb.
15e eeuw,
violenmaker
geroemd worden,
die zeer
hij
als
en andere kerkmuziek.
itettcn
Ranch (Jacoh),
der
17e eeuw, wordt
.Mldhausen, in de
(Andreas), componist en
Ranch
rijk
te
vox angel ie a beschouwd.
register
liet
a n), componist, geb.
te
Freistadt
in
Silezi in de
der 16e eeuw, heeft een verzameling Missen voor vier,
vijf
tweede
en zes stemmen
geschreven.
Ranlt (Felix),
der
Groote
Opera
finitist,
te
geb.
Parijs.
1736
te
Bordeaux,
kwam
17.");{
Tijdens de Revolutie vcrlooi-
hij
in
het orkest
zijn
plaats en
202
stierf
kommervolle
in
blaasinstrumenten
Rauppe (Johann
kwam 1782
was
Georife),
Hij
cellist
aan de Fiansche Opera
zijn
lid
violoncellist,
tot
hij
t>eb.
1762
Juli
Stettin,
te
15 Juni 1814, gevestigd
dood,
zijn
behoorde
Hij
aldaai'.
de beste violoncellisten
tot
tijd.
Rauppe
B.),
(J.
maakte reizen
broeder van den vorige,
violist,
vervolîens vestigde
van verschillende orkesten werd,
Rauscher
(Jacob),
1766
Oct.
te Kassei,
te
hij
zich
Amsterdam, waar
te
lid
hij
doch vertrok later wede)- naar Duitschland.

geb. 9 Dec.
clarinetlist,
kwam 1793
Beijeren,
12
sjeb.
door Duitschland, Denemarken, Zweden en Noorwegen en be-
Londen;
ook
zocht
en voor andere
fluit
der voornaamste orkesten van de hoofdstad en solo-violon-
bleef.
van
voor
druk verschenen.
in
Amsterdam, waar
te
Stukken
omslandigheden.
van hem
zijn
Maastricht,
trad
1771
Pirmasens
te
in
Palts-
maakte
dienst en
militairen
in
de veldtochten tegen de Engelschen, Russen, Oostenrijkers en Pruissen mede.
1807 kapelmeester van
weid
Hij
Lodewijk,
van koning
vestigde
Hij
zich
Felix M.eritis
king
van
Onder
hij
het coips jagers te Delft en
zijn
der kapel
lid
1808 naar Utiecht en naar Amsterdam
laatstgenoemde
en van den sladsschouwbuig

Hij
weid
en
stad
kapelmeester der schutterij.
ook veiki
eet: hij
7 Jan.
1834
stierf
volgde.
van het orkest van
lid
1815 de
betrek-
Amsterdam.
te
compositin bevindt zich een concert voor bassethoorn.
Rauscher
in
in
dien
of
SchwSlrmer, Hooi^d., zekere
soort
van notenfiguren, bestaande
een meermalige snelle herhaling van denzelfden toon of van twee verschil-
lende tonen.
Rauschflte, Hoogd.,
z.
Ruischfluit.
Rauschelbacb (Justus Theodor),
Em. Bach
compositin
zijn
17e eeuw
te
was een
(Johann),
te
Rennes, werkte
cantor
en.
Landsberg aan de VVarfhe.
tot
componist,
Van
zijn
het begin
der
Breinen.
viool.
1790.
leefde
gaf in hel \ich\
Hij
van Phil.
leerling
te
druk verschenen sonates voor klavier en
in
Raiit (Jean), violenmaker
Rantenberg'
organist,
werd 1790 organist aan de Domkerk
en
in
:
Novem
verbettae
sacrae (Berlijn, 1629).
Rautenstein (Julius Ernst), componist
1637
organist Ie Quedlinhurg.
Hij
uit
de 17e eeuw, was omstreeks
gaf Leioheuarien in
het
Raazziui (Venanzio). zanger en componist, geb. 1747
licht
te
(1663).
Rome, ontving
aldaar onderricht van een [zanger der pauselijke kapel. In het jaar
hij
te
Weenen, ging
volgens begaf
hij
zich
van
naar Engeland en zong
Alessandro nelle Indie van

zingen
1767 zong
daar naar Munchen en bleef er zeven jaar. Ver-
Corri
werd zeer geroemd. Nadat
hij
Londen werkzaam was geweest, trok
1774 de
vond er veel
Hij
tenorpartij in de opera
bijval,
en
zijn
drie jaar aan de Italiaansche

hij
zich
van het tooneel
tei'ug
wijze van
Opera
te
en bepaalde
203
zich tot
liet
(4787)
verliet
Van
Londen
hij
compositin
zijn
Armida,
Golconda,
door
als
leeraar in den zang te Dublin,
te
hem gecomponeerde
(Sebas t ian
Te
opera Le finte gemelli.
waar
Spaansch
o),
Veneti
1791
hij
vestigde zich later
Hij
stierf.
hel einde der
op
leefde
contrapuntist,
17e eeuw.
het begin der
Palermo.
di
Amore en La
broeder naar Munchen en debuteerde als zanger in
de
in
d'
zanger, broeder van den vorige, geb. 175-4, volgde
16-jarigen leeftijd zijn
Raval
L'Ale
stierf.
La regina
kamermuziek gecomponeerd.
hij
(Matteo),
op
16e en
cinese,
Vestale
waar hy 1810
Piram.o e Tisbe,
V Eroe
Delfo,
'm
La
zijner opera
val
en vestigde zich te Bath,

heliend de opera's:
zijn
Creusa
Vestale; ook heeft
Rauzzini
Na den
van zangonderricht.
preven
was kapelmeester aan de kathedraal
Hij
motetten, madrigalen en canzonetten van
zijn
hem
indruk verschenen.
Ravanastron, een Indisch strijkinstrument.
Ravauni (Gaetano),
voornaamste
de
waar
dom
Burney,
stierf
Cambridge
sommigen
het
en 1618)
daar
in
gegeven
of
Imperfection
hij
and
delig/ifful
the
true uses of
Diminution
Cttstome
of
Booke
Composed info
10
to
3,
a?id
in
and
zijn
ParU
in
door heni
Varietjj
of
one (1609
of
in
llusical P/tansies, fitting
Characi' ring the JJegrees
Mensurahle
in
these
Musicke
hij
Times (1611), en eindelijk
of Psalms
JFit/i
their Perfection,
against the
the TJjimnes
zijn
Common
vooi-naamste
Evangelicall and
4 parts hy Sundry Authors with several Tunes as

Wales, Gcrmauy, Italg,
the Netherlands (1621).
RavitS (Antoine Ouiliaume), geb. omstreeks 1758
studeerde
zijn
onder
leiding
van
Matlhias van den Gheyn
geboortestad, later le Antwerpen,
vele motetten
ontving
waar
hij
1827
te
Leu-
en werd
stierf.
Hij
en andere kerkmuziekstukken gecomponeerd.
Ravina (Jean Henri),

Bordeaux,
zingen,
b voyces {UHi); A Briefe
have been and are usually sung in Etigland. Scotland,
RavetS
hoorde
De volgende werken
Catches of 3
and Countrey Humour.s,
Whole
The
Spirituall.
heeft
zich
gehoord had.
Pammelia. Musickeg Miscellanie, or Mixed
and
and
Practise
organist
liet
Beutero melia. or the Second Part of Musick's Melodie, or melodius
Disconrse
ven,
Brescia,
1772
stede
ter
of Pleasant Roundelaies (lfi09)y Melismata,

Citie
Trance,
te
de muziek bevorderd. Hij stierf volgens
volgens anderen 1635.
1630,
the Court^
werk:
1744
omstreeks 1582 in Engeland, werd 16 J7
geb.
baccalaureus
Roundelaies
pleasant
hem
die
(Thomas),
tot
licht
Mudcke
7 Aug.
zang voor het volmaakste, dat
zijn
Ravenscroft
geb.
na veertigjarigen diensttijd gepensioneerd werd en in hoogen ouder-
hij
verklaarde
te
zanger,
van Itali hooren en ging vervolgens naar Munchen,
steden
zijn
klavioispolei' en
o|)leiiling
aan
hel
componist, geb.
conservatoire
20 Mei 1818
te
Parijs,
dat
te
hij
204
1837
nadat
verliet,
had
prys
bepaalde
tot
neeren van salonmuziek.
1862
R.
L,estorven
Ravivaudo
tempo.
il
Rawliiigs
1S80
is;
naar Rusland en naar Spanje, doch
het geven
van klavierondeiriclit en het compo-
leefde
Hal.,
en
t is
nog
hij
dat
vermeld,
abusievelijk
is
te Parijs.
de beweging versnellen.
(Thomas),
Rawlins
of
i'eizen
Mendel
Bij
de harmonieleer den eeTSten
klavieispel en
maakte
Hij
overigens
zich
het
in
hij
behaald.
1703
geb.
Londen, was een
te
lid
Handel en werkte in diens

1753 organist van Chelsea Ho spit al
opera's en oratoria mede.
Rawling'S (Robert), zoon van den vorige, geb.
1742, werd opl7-jarigen
van
werd
Hij
muziekpage
leeftijd
op
reis
van
orkest
hel
het
den
van York, in wiens gezelschap
hertog
maakte.
vasteland
naar Engeland
hij
van
Na den dood van
en werd violist
tei'ug
Rawling'S (Thomas), zoon van den

van
en werd
vader
zijn
compositin bestaaii
violist
hij
de koninklijke kapel.
geb.
v rige,
violist
Hij stierf
geb.
1769
te
SI 4.
Zijn
liederen.
en componist, geb. 27 Sept.
Raymoild (Georges Marie),
verschillende orkesten van Londen.
bij
een
1775, ontving onderricht
1812
te Breslau,
twee symphonien en vele stukken voor
opera's,
hij
den hertog, 17f)7, keerde
klavieren orkestmuziek en in
in
Raymoud (Eduanl),
componeerde drie
en stierf 1707.
viool.
Chambe'ry, was professor
in
de geschiedenis en in de meetkunde aan de lioogeschool te Genve. Hij heeft
werken
volgende
dl'
a M.
Lettres
dans
chacun
musirah
Lettre a
l'
des
gegeven
licht
De
la
musiqui: datia les glises ;
iiHt du r etablissement des maitrises de ohapelle
France ; Rfutafion
de
catkdrales
les
atlribii
het
in
Millin sur
gamme,
sons de la
M. nilotea?/, tondiant
d'
et
ses
une systme sur
siir
des
bases
physico-mathmaliques de
l' expressioti
vues sur la possibilU et rntilU
itune theorie exacte des principes naturels de la musique
mination
caractre
Ie
de
les sources
l'
Essai sur la dfer-
Des principaux
art musical;
systmes de notation musicale usits ou provoss chez divers peuplestai anciens
que modernes (deze verzameling
is
opgenomen
het 30ste deel
in
dei'
Mmoires
van de Akademie te Turijn) en Mmoire sur la musique religieuse.
(Amadeo),
Razetti
leiding
1799
en
e(
Paiijs,
te
waar
klavierspeler,
hij
Onder
stierf.
zijn
Concert arabe pour piano
Re,
Lat.,
Ital.
R, Fr.
met
overeeidtomende
den
geb.
1754
zich als componist
te
Turijn, ontving zijn op-
en muziekonderwyzer vestigde

et
trio's
en sonates en
orcliestre.
de tweede lettergreep der Guidonische solmisatie,

toon
De Franschen
onzer diatonische schaal.
en Italianen hebben voor hun notenstelsel de benamingen van
o,
dus ook
Re voor , behouden.
Bij
de indeeling der tonen
toontrap,
b.
v.
in
het met
in
hexachorden beteekende Re
T beginnende den
toon
altijd
A, in dat van
de tweede
den toon
205
modeine
het
G, enz. In
toonstelsel
Re
is
onveranderlijk de toon
door
alle
octaven.
R bmol,
R bmol
Ital.
R
R
bimmolle, Hal.;
z.
Des.
minorf:,
Des croote en Des kleine terts.
z.
Fr.; re
niajear en minear, Fr.; re bimmolle m.^ggiorc en
dise, Fr., re diesis,
Ital.
majeur en miiienr,
dise
Dis.
Fi-.
re die>is m.^ggiore en minore,
Ital.
Dis groote en kleine terts.
z.
R majeur
en mineur. Fi.
re m.vggiore en minore,
Ital.;
z.
D groote
en KLEINE TERTS.
Re la, RE MI, RE SOL enz. z. Solmis.4.tie,

Rea (William), orizanist en klavierspeler, geb. 25 Maart 1837 te Londen,
studeerde in Diiitschland onder leidin": van Moscheles, Rich ter en Dre y;
organist aan de Harmonie Union

Polyhymnian Choir op en werd
schock, werd 1853

1856
aldaar
de
Newcastle on Tyne, waar
Readiii^
nisten,
(1667) en
Van
dezen
eerste
was
(John).
De
bekend.
later
veel
hij
De
derde,
Vau
naam
geb.
1677,
deze
drie
toonkunstenaars
te
drie toonkunstenaars, allen orga-
zijn
stierf
Hij
betrekkingen
verschillende
Mary Woolnoth.
zijn
Winchester.
te
organist aan de kathedraal vae Chiches-
bekleedde
organist aan de kerk St
eindelijk
org.inist
koirmeester aan de kathedraal van Lincoln
1720
tot
Londen, richtte
bevordering der toonkunst deed.
(1675) organist aan de kathedraal
1692. De tweede was 1674

ter.
tot
te
1860
gezangen
in
Hij
stierf
werd
en
2 Sept. 1764.
verschillende verzamelingen
opgenomen.
Reall (Giovanni), Venetiaansch toonkunstenaar,
der 18e eeuw en was kapelmeester te Guastella.
werd 1727
van het Arabische eabab)
hetwelk
in
de
middeneeuwen
Ital.,
Rade, Rabel, Sp.
(vermoedelijk afUoui-
het westen
in
van Europa in gebruik wa.s en
Het had den vorm vun een
halve peer en was in den regel met drie snaren bespannen.
rebec
en volmaking der viola en viool geraakte de

doch werd nog
in
d'
sous
aangaande
d'
une
nom
de
jouer
Ie
Na
de uitvinding
van lieverlede
in
onbniik,
de 18^ eeuw in Frankrijk door straatmuzikanten bespeeld,
zooals blijkt uit een verordening van
waarin
helft
benaming van hel primitieve strijkinstrument,
voorganger der viool beschouwd kan worden
als
de eerste
opera II Regno galante
Veneti vertoond.
te
Rebeo, Fr.; Ribeca, Ribeca,

stig
leefde in
Zijn
de
1742, van
straatmuzikanten
espce
rebec,
d'
instrument
sans qu'
ils
Gu ignon
gezegd wordt
a
trois
den Roi des Violons"

I1
leur sera peimis,
cordes seulement, et connu
puissent se servir d' un violon
h,
quatre
cordes sous quelque prtexte que ce soit".
Rebel
(Jean Feiry),
geb.
1669
te
Parij.s,
was een der 24 violons du
206
en tevens koninklijk kameicomponist.
Roi"
(Franjois),
Rebel
zoon van den
werkte reeds op dertienjarigen
neerden
zamen
te
benoemde
waren
zij
hen
tuels
die groeten
opera's,
directeuren der Opera.
van
kunstenaars
getiteld
Soares)
mentafMnes
stierf 7
zijn
vaderland.
Braganza
vonden.
Nov. 1775
XV
Lodewijk
1767
tot
Behalve
te Parijs.
s
spiri-
te
Caminha,
en behoorde tot de beste toon-
Zijn compositin zijn
hm, vesperarum,
vereenigd in een bun-
turn completarii.
Item Magnificat La-
Miserere (Rome, 1657).
et
Een ander componist Rebello,

als
bijval
Portugeesch componist, geb. 1G09
huis
het
Psalmi,
R.
Hij
en de twee vrienden compo-
muziek, en van 1757
zijner
Parijs,
te
Opera mede.
werd gebracht.
van
dienst
in
het orkest der
kerkmuziek gecomponeerd, die op de concert
hij
(Joao
Rebello
1625
componeerde
Hij
19 Juni 1701
vorige, geb.
leeftijd ais violist in
opperintendanten
ten gelioore
kwam
del,
vele
tot
opera's heeft
zijn
1747.
stierf
Franco is Franco e ur,
met
kennis
maakte
Hij
stukken voor viool.
opera's en
kapelmeester
Evora.
te
voornaam
wiens
Man oei
worden
compositin
Zijn
was, leefde
bewaard
in
de
koninklijke bibliotheek te Lissabon.
Reber (Napolon Henri), componist,

den
aan
1835
zijn
vatoire en
Rijn,
ontving
eerste
werken
volgde
Halvy
hij
24 Nov.
als
1880
1853
in het licht.
Onslow
leeraar
te
(1857)
te
Mhliiausen
de
in
compositie
Zijn
Parijs.
werd 1851 leeraar aan het conser-
Hij
opera's
M.
1862 verving
het conservatoire en stierf
aan
La Nidt
de Nol (1848) Le Pre
Benoit (1853) en Les Dames Capitaines
de Opra Comique vertoond. Zijn overige compositin bestaan
in
zijn
balletten,
21 Oct. 1807
op als hd van het Instituut;
Gaillard (1852), Les Papillotes de
in
geb.
opleiding aan het conservatoire te Parijs en gaf
zijn
symphonien, kamermuziek,
koren en romances, welke laatsten
vooral veel bijval hebben gevonden.
Recital, Eng,,
is
in
Engeland de benaming van een concert, waarop slechts
n executant zich laat hooren. Het woord werd in dien zin het eerst gebruikt
van een concert, dat Liszt 1840
gelegenheid
bij
will give
Londen gaf: M.
te
Liszt
Recitals on the Pianoforte of the foUowing Pieces."
Recitatief,
Ned.;
Recitatif,
Hoogd.; Recitatif, Fr.; Recitativo,
Ital.
(van het Latijnsche woord recitare, voorlezen, voordragen); declamatorische
een
zang,
soort
haar
verbonden
gen;
in
en
de
van
zangwijze,
woorden.
wier
vorm
kunstenaars
oudste
proeven
van
te
bepaald
wordt
door
de
met
de oude volken kenden die wijze van zin-
de christelijke kerkmuziek komt

Florentijnsche
haar het Grieksche drama
De
Reeds
der
zij
bij
den
cantus
accentus voor,
16e eeuw trachtten met behulp van
doen herleven.
recitatief,
zooals
het
door de Florentijnen voor
207
de
van E
i 1
werd aantjewend, vimit men
muziek
dramatische
van Peri, en
het oratorium
in
o d e
CaV
e r
La Rappresentazione
de opera Eiirudice^
in
Anima
dell'
e del Corpo^
e,
Cavaliere (IGOO).
Peri (IG(iO).
--,
-1
,
voorbeelden
deze
Uit
vorm
denzelfden
blijkt,
voorkomt,
?==^
dat het recitatief reeds in het jaar
dien
liet
nog heden
ICOO
in
Geen andere soort
lieeft.
van zangwijze heeft minder verandering ondergaan dan het
lecitatief,
en phrases
de volgende
als
"
'
\\
II
zijn
den
op
tot
aangaande het
Recitativo
secco,
Het
recitatief.
Ital.
werd,
eeuwen op
vroeger
dag
huldigen
recitatief vindt
in gebruik
men
het
in
eenvoudige,
het harpsichord
recitativo
het
Nadere bijzonderheden
gesproken,
half
der
voorafgaande
secco
soorten
het
in
aria,
slr'ijkquintet,
heerscht
recitatief
zelf is
in
werden uitgevoerd.
groote vrijheid van modulatie. Het
en het eindigt
muziekstuk
volgende
onmiddellijk
gezongen
of op het orgel, later door violoncellen
begint in den regel op een harmonie, die niet ver verwijderd

soort
half
wordt nog, begeleid door enkele accoorden, die
en
en contrabassen, of door het geheele

In
gebleven.
de volgende twee artikelen.
of
in,
bij,
is
van de toon-
de toonsoort van het
maar de opvolging der
verschillende toon-
aan geen andere weiten gebonden, dan aan
die der welluidendheid.
Recitativo
Stromentato,
teerde
recitatief,
orkest
een
waarbij,
zelfstandige
in
rol
Ital.
rcit.vtif oblig, Fr
tegenstelling van
speelt.
den
uitvinding
tivo
loop
het genstrumen-
Tkeodosia
liet hij
hel
de eerste
de declamatie
zanger afwisselen door fusschenspelen van het orkest. Deze nieuwe
werd
secco
der
recitativo secco,
Alessandro Scarlatti was
die dit recitatief aanwendde. In zijn oratorium
van
het
door
bleef wel
handeling
Scarlatti's lydgenooten overgenomen. Hetrecitais
waar bestaan, doch werd alleen gebruikt om den
in de opera
aan
te
duiden.
Waar
echter diep gevoel of
208
hevige
moest
llgedrukt
liaitstoclit
wendden
worden,
componisten
de
het
recitavo stromentato aan.

Ui;
soort van recitatief
(leze
Mozart
Gluck,
door
die
de echt dramatiscli-muzikale
is
Web er
en
ontstaan,
stijl
Wagner
ontwikkeld en door
lot
volmaaktheid gebracht werd.
Wagner
zang
onderscheidde
van
hieiin
werken
instrumentale
liet
gaan. Reeds
begeleiding
Web er
Opera Emyantlie,
dat
consequente
voornaamste
althans in zijn
door
niel
afbreken, maar daardoor steeds vergezeld
iets
dergelijks
het slotlooneel
Wagner
echter
Het
doorgevoerd.
wijze
hij
maatvorm goot en den zang
Het
had
in
a.
o.
jetzt."
sie
ist
de behandeling van den declameerenden
bij
het lecitalief in een vasten
de
seiig
zich
voorgangers,
zijn
gedaan op enkele plaatsen zijner

de woorden
bij
stromentato
recitavo
Emma
Ich ahne
bewerking op
wijze van
deze
heeft
is
hem
bij
tot
onafgebioken maatzang geworden.
Recorder, Eng., een soort van
kespeare
played on
gewaagt
van
er
in
prologue like a
liis
cliild
on a recorder." Milt on spreekt in
and
of flutes
directions
Becordei
the
for
soft
and grovnds extant (Londen, Richard
ter,
1C83),
en Tht
Rederil (F
(Per), Lat.
herhaling
Ital.,
ed r
ch
Hunt
dit
instru-
/!
z.
and newest
Huraphrey S alNew Lessons for the
en
chaise
or
1686). Uit deze werken
hn Play ford,
omvang van
dat de recorder een

et retro
Companion
deligthful
Becorder or Ilute (Londen, Jo
Kecte
zijn
recorders." Mededee-
a collection of the best
witJi
tunei,
Reddita,
Sha-
in gebruik.
Dream: He hath
vinden in de volgende werken: The Genteel Companion, heing
te
zijn
exact
Night's
aangaande den vorui, den toonomvang en de techniek van
lingi n
ment
Midsummer
mood
1 aradise Lost van the Dorian
Engeland
oudtijds in
fluit,
zijn
blijkt,
^3 had.
tot
Rovescio
(Ai).
Replica.
z.
i 1
he
m Graf von),
koninklijk Pruisisch schatmeester
en intendant der koninklijke hofmuziek te Berlijn, geb. 9 Dec. 1802 te Berlijn,
componeerde
die
1860
in
vele
kerkmuziek, cantates, ouvertures en ook een opera
Christine,
de koninklijke Opera te Berlijn vertoond werd.
Redi (Fiancesco),
zanger,
1716
stichtte
te
Florence,
waar
hij
kapel-
meester was, een zangschool.
(Tomaso),
Redi
gedurende veertig jaar

ziek,
o.
(tot
Siena
of
Redieu (Jean Franco
Antwerpen, was eerste
1748
te
Febr.
1802- Sonates voor
orkest
te
zijii
van
hem
in
de tvveede helft der 17e eeuw, was
in
1735) kapelmeester
achtstemmige psalmen met
a.
Rediil
geb.
viool,
fuga's,
Loreto. Hij
heeft
aan de kathedraal aldaar en
strijkijuartetten
druk verschenen
kerkmu-
Belgisch violist en componist, geb.
is),
violist
te
nagelaten.
stierf
24
en symphonien voor klein
209
die omstreeks
Ileilowa. een Bolieem.^clie dans,
Lunden zekere
te Parijs en
vacka,
K
De gewone
j-maat.
in
Red
de
soorten van dezen dans:
vak,
in
Redowa
is
jo
Rediictio modi. Lat., heel in
genomen
dan
kenteekenen,
bijzondere
heeft
worden;
moeten
niet geschied
Reed, Eng.,
natuurlijk ook
reductio modi
de
bij
buig
en
riet;
een
(geb.
klavierspeler,
1851.
In het jaar
1843 bracht
Birmingham).
te
Met
haar
German Reed' s En ter tainment

geworden. R.'s broeders, Robert Hopk en
is
Pr se il
i
begon
Eng., afkomstig
Gothisclie
bekende
Engeland
in
volksdans,
van het Angel-Saksische hreol, dat verwant
draaien),
ridla,
iain,
in
een
in
met
uit
periodes van 8 maten, meestal in
\-,
De
soms
j-iiiaat.
(William),
Reeve
kingen
geb.
1757
te
Londen, bekleedde verschillende belrek-
werd 1783 componist van het Ast ley-theater en 1802
organist,
als
medeigenaar van het Sadler's Wells-thealer.

een groot aantal pantomimes. Hij
stierf
Reeves (John Sims), zanger, 21

schap Kent, ontving onderricht
veertienjarigen
bezat,
is
Engeland, Schotland en Ierland zeer
door twee of door drie paren uitgevoerd wordt.
die
muziek van dezen dans bestaat
leeftijd
besloot
als
Oct.
1822
de muziek van
te
Shooters Uill in het graaf-
zijn
werkzaam. Daar
organist
geheel
zich
hij,
in
schreef de muziek voor
Hij
23 Juni 1815.
aan
den
zang
te
vader en was reeds op

een fraaie tenorstem
hij
wijden, en trad
1839
Newcaslle voor het eerst op. Gedurende een groot aantal jaren behoorde
de
la
1855
hij
uitvoering van operettes ten doel had,
de
die
hij
ten tooneele en trad een jaar later
beiden violoncellisten.
Keel,
ook
als
Mr. and Mis.
als
algemeen bekend
hel
1818
Jan.
trad reeds op
te Bristol,
Londen
talentvolle tooneelspeelster en zangeres
de
niet
1
tot
Drury L ane-theater
schouwbuigondernemiiig,
en die
zijn
betrekking
die
het
in
huwelijk
het
in
Horton
of dit al
werd 18J8 orkestdirecteur aan dien schouw-
tooneelspeler op. Hij
Sajj'o
kerktoon
de transpositie in acht
dit.
z.
bekleedde
Pacini's
terugleiden
liet
Elke
levert het bewijs,
(Thomas German), geb. 27 Juni 1817

jeugdigen leeftijd in Hay ma rk et-schouwburg te
en
160).
is.
Reed
zanger
Volkstanze aller Nationen.
ooispi'onkelijken toon.
zijn
die
M.
4-inaat (M.
der kerkloonsoorten
stelsel
liet
tot
en de Redjo-
|-maat,
\- of
in
ooic
men twee
In Bulienie kent
h Ier geeft een voorbeeld van deze danswijze in zijn
van een getranspoiieerden toon
midden dezer eeuw
liet
verkieeg.
populaiiteit
beste
oratoria.
zangers
Tol
met wie
hy
Ook
zoon
zijn
111.
van
1682
18.jO
Engeland
bleef
hij
in
het
Her bert,
en
zong
werkzaam.
Zijn
huwelijk trad,
met
groot
succes
echlgenoote,
is
Em
in
te
hij tot
opera's on
m a L u c o m be,
een gunstig bekende zangeres.
die zijn opleiding gedeeltelijk
van
zijn
vader, ge-
14
deeltelijk
Milaan
te
bekend. Hij
Refrein
het
de
reeds
elke
den huldigen dag
doet
couplet
elk
dien
men
het
Lied,
loopt
het
Het komt
blijkt.
en gebeden voor, en
lk meen,"
vleugelslag,
weder
opstijgt
Odeby
en haar vlucht
aan het refrein vastgehecht, niets dan fladderen

elke
af;
Er
het
lied
iets
is
bij
nieuwe gedachte moet het oog op dat punt

als
ongezocht en ongedwon-
bekoorl'yks in dat terugkeeren van een val,
malen herhaald wordt
den muzikalen vorm van het

Reg'aal
refrein
gezongen, dan heeft het
natuurlijk even zooveel
lied
als
zijn
vaste melodie, die
de woorden, en die eenheid
brengt.
(van het Latijnsche regale), algemeene benaming voor een soort
van oude orgelregisters, die

hadden.
stelling
en muziek
in lijkzangen
en dan ook aan
een der vormen, uit
verwachtte."
Wordt
in
is
de Lyriek in gebruik gebleven.
met een nieuwen
neerkomen.
op
pozie
houden, er op afsturen en er eindelijk
gevestigd
gen
tusschen
bij
het einde, nu
Het refrein
het Lied het refrein niet kan missen. Terwijl de
))dat
strophe, als
hervat,
Ga n z.
hoeren op een der concerten van
oude tooverliederen, alsmede
Bersot,
zegt
gemeenschap
aloude
op
tot
is
de muzikale wereld van Londen gunstig
of versregels, die doorgaans aan
de
in
in
is
vooi- het eerst
van een couplet voorkomt.
begin,
welke
1880
Referein (van het Fransche Refrain, keerrijm), een herhaling
ol
woorden
van
ontving,
zich
liet
tot
de tongwerken behoorden en een bijzondere samen-
Het regaal bootste den toon na van een klein oud
orgel,
waarvan
een exemplaar wordt gevonden in het musemii van het conservatoire te Parijs.
Men kende
verschillende soorten van regaalregisters, als
viool-, knop-, harp-,
maagdenregaal, enz.
Reân (Anna),
z.
Schimon-Regan.
Reg'eerwerli, het inwendige mechanismus van het orgel, met beliulp waar-
van de speler de verschillende deelen van het instrument in beweging brengt,
met elkander verbindt en

Regg'io
(Pietro),
kapel van koningin

land.
in
Hij
het
1685
te
Christin
componeerde
licht,
die verbinding
getiteld:
weder doet ophouden.
strijkinstrumentenmaker uit de 17e eeuw, was

e
ook liederen van
Cowley
en gaf 1677 een boekje
Treatise to sing well ani/ song whatsoever. Hij stierf
(Abel
Benjamin
Marie),
geb.
April
1835
te
Renaix in
Belgi, ontving zijn opleiding aan de muziekschool te Gent, zette zijn

zijn
der
Londen.
Reg-ibo
in
lid
van Zweden en vestigde zich later in Enge-
geboortestad.
verdienstelijk
gemaakt
te Brussel
Hij
voort en
heeft zich ten opzichte van
door
studin
werd directeur van de muziekschool

de muziekgeschiedenis
het opsporen en verzamelen van oude Belgische
klavieren. Zijn verzameling bevat instrumenten van alle
klaviermakers, in de eerste plaats die van
Ruckers.
beroemde Antwerpsche
211
De Roy (Jean),
of
Ren;is
leeMe
compoui.st,
Belf];i.scli
15e eeuw. Missen en motetten van hem bevinden
der
Petrucci
door
De
het licht gegeven.
in
de tweede helft
in
verzameUnyen,
zich in
pauselijke kapel bezit compositin
van hem.
in manuscript
orgelstem met een bepaald aantal pijpen, die elkander
elke
Ren;ister heet
vorm heb-
onal'gebrokcn opvolgen en van de grootste tot de kleinste denzelfden
Registers noemt men
ben.
van
klavieren
orgel
het
ook
daarboven
of
de verschillende orgelstemmen
Op
of nabij
gen
uit- of
beide zijden der
en die dienen
aangebracht,
zijn
om
door in- of uitschuiven.
te sluiten
den knop van den trekker, met behulp waarvan de registerslan-
naam van
ingeschoven worden, staat de

voeten uitgedrukt,
in
quint 3 voet, roeifluit
stemmen
der
aan
die
trekkers,
openen of
te
groolle
voet,
de
b.
voet,
spitsfluit
Ten opzichte van de samenstelling
enz.
voel,
het register en zijn toon-
prestant 8 voet, gedekt
v.
de theorie van den orgelbouw gegrond op het medeklinken
is
van verschillende hoogere tonen by het ontstaan van een lageren. (Z. Aliquot-
TONEN.)
en
aangebracht,
klinken,
van
een
ne
als
gaf
JJij
de
die
[altijd
de
I'
ontstaat,
aanwijst.
octaaf
r32-vts.
stemmen
vt.
als
toels
De
slechts
de
als
Alleen
de
bij
bij
altijd
is,
wordt
overeen met den
toets
behoort de toon
stemmen
acht-voefs
16-vts.
tot dezelfde octaaf, als
behoort de toon tot
stemmen klinken de tonen
vt.
octaven,
tioee
n,
bij
De stemmen van
octaven lager, dan de toets aanwijst.
neven
der
tertsregisters
of
laten
kliidvcn,
vulstemmen
bij
omdat
die van 1 vt.
f/zit'
hooger
toets en
zijn
toon niet
het aanslaan van een der toetsen de
of
naam
mixturen
men
grond- en
eiken toets op het klavier niet
voor
pijpen voorhanden
deze toets draagt,
hoort
zijn,
die,
behalve den gromltoon,
en de quint van den toon, die met den aangeslagen toels ge-
doen horen. Slaat men nu den grooten drieklank
dan worden met deze drie tonen ook

ter
den
wur.lt aangewezen.
tegelijk
terts
uqknamig
grondstemmen,
van
wordt nedergedrukt. Een C-toets geeft dus
toets
de toets;
maar meer
n,
de
het aanslaan
verschillende grootte toon doet
onderscheiding
de
gemengde stemmen
de
Bij
Inevenstemmen
(ook
registers van
tot
Bij
dus verschillende tonen van
de quintregisters de quint van den toon, welks
Ihooren.
men
hoort
en
tiree
gebruik
het
Bij
Igelijknamig.
tterts,
men
klinken een octaaf, die van 2
dan door den
hem mede.
even sterk met
is,
een der C-tonen aan. Doch met
toets
het orgel als werkelijke
in
gemengde stemmen.
o n d s tem m e n komt de naam van
(dezelfde
i4
aanleiding
venstemmen
.toon,
men
heeft
orgelklavier
het
hoogte, naarmate
Dit
tonen
staan in behoorlijke verhouding tot den grondtoon
zij
noodig
dit
op
toets
ongelijke
geven.
medeklinkende
Deze
stemmen
het
aantal
e,
gii,
en
ff,
tonen, als een mixtuur dne-,
i,
r/
c,
e, g,
aan,
gehoord. Nog gioo-
vier-,
vijf-
of zesvoudig
14*
212
bezet
b.
sterk
drie
V,
men
zooals
of,
is,
of zes
vijf-
met een technischen term uitdrukt,
dit
dan worden
is;
vier-,
de verschillende trappen van
zes zulke accoorden gehoord op
tot
drie-,
aanslaan van een grooten drieklank
liet
bij
den grondtoon des aangeslagen drieklanks.

In
worden
komen
niet zeer klein orgel
elk
maar
alleen,
niet
grond-, neven- en
mixturen
De
voor.
grootte
verschillende
in
slechts in vereeniging
gemengde stemmen
nevenstemmen
grondstemmen ge-
en
de
met
bruikt.
Eerstgenoemden hebben ten doel een scherpen, snijdenden, doordrin-
genden
toon
te
Het
nog
altijd
is
doen ontstaan en daardoor het orgel meer kracht
de mixturen, bruikbaar kunnen
De
wordt.
ervaring
mixturen
maken den
in
zijn
door
zij
een
gebruikt, worden.
verbinding daarmede
en
zonder dat de hai'monie er door gestoord
zijn,
evenwel, dat de gemengde en vulslemmen kunnen
leeit
wanneer
worden,
gebruikt
smelten
het ware
als
toon sterker en scherper.
Lexicon
dit
giondstein gedekt, d.
lagere
De
baar
maken
van
in
grondstemmen samen en
met de
lagere
verschillende soorten van registers
De
alphabetische volgorde behandeld.
in
kop stem
een register; de
i.
zeer hooge tonen der vulstemmen
Register, de natuurlijke omvang van elke soort van stem. De

is
te geven.
raadselachtig, hoe quinten tertsregisters, en voornamelijk
of
falset
is
overgangen tusschen deze registeis
de
borststem
een ander register. Het onmerkeen der grootste
is
moeilijkheden van de zangkunst.
Registerknoppen
manubria), handvatsels, met behulp waarvan men
(Lat.:
de legisterstangen kan
en inschuiven.
uit-
noemt men de kunst van verbinding der
registreeren,
Registratie,
ver-
schillende orgelstemmen tot een schoon geheel.
Een
goede
registratie
registers
met
naamste
stemmen
natuurlijk
is
betrekking
op een degelijke kennis der
gegrond
de grondstemmen, die zoowel alleen,
zijn
De
toonhoogte, kracht en karakter.
hun
tot
als
voor-
met andere
van dezelfde soort aangewend kunnen worden, in tegenstelling der neven- en
gemengde
stemmen,
grondstemmen
manuaal
en
die
slechts
versterken
de
16-vts
vuisteramen
als
scherper
of
van
maken.
pedaal
het
zijn
De
te
beschouwen
8-vls.
zijn
registers
en de
van het
de bruikbaarste en vormen in
zekere mate den grond der registratie. Moet deze combinatie versterkt worden,
dan
trekt
registers
32-,
16-
8-,
voor
werk
echter,
dat
manuaal
het
Een gemiddeld sterke

4-,
2-,
aansprekende
Sterk
volle
men
bij.
worden
zachte
alle 4-vts.
en voor het pedaal
registratie beslaat uit een
alle 8-vts.
vereeniging van
en 1 vts. stemmen, en ook enkele vul- of nevenstemmen.

2-
en
alle
stemmen
noodigen wind wegnemen.
vts.
aanwezige
bij
stemmen kunnen dan
wegblijven. Bij het
vereenigd;
sommigen meenen
registers
het volle werk geheel overtollig zijn en den
213
Het
een hoofdregel der registratie, dat in den toonomvang van de hoogte
is
Men
naar de laagte geen gaping ontsta.
men
stemmen,
stemmen
niet
open,
stemmen
Voorts
zijn.
de registers gedekt of open
omdat deze
zijn,
en
sterk
te
Wil men een
of
zooals b.
scherp in verhouding
te
de octaaf
v.
de andere
tot
het regel, dat het aantal pedaalregisters in verhouding
is
het aantal manuaalregisters staat
tot
of
^-vts.
samenvoegen der
liet
gedekt of eng gemensureerd register zou daartoe veel ge-
een
is;
schikter
4-vt.
stem-
stem versterken, dan moet de laatste
4-vts.
gemensureerde
wijd
principaal
of
worden,
verloren
bij
klinkt helderder dan een gedekte.
pijp
stemmen met een
meer gedekte
geen
oog
het
uit
vts.
men geen 16- en
dezelfde reden kan
stemmen verbinden. Ook moet
8-vts.
want een open
zijn,
Om
ontbreken.
zoude
stemmen zonder
kan daarom geen 8- en 2-
daar in dat geval de middentoonreeks, de 4-vts-
gebruiken,
zanien
te
op 3 manuaalstemmen rekent
men
1 , op
manuaa-istemmen 2 en op 5 manuaalstemmen 3 pedaalregisters. Nadere aanwijzingen betreffende de kunst van registratie vindt
de l'octave,
Rg'le
omschreven
ilusique
par Ie sieur
de
la
Basse,
majeur
1'
van
en
r e
Accord
convenable
mineur,
chaque
nog
16e
eeuw,
II
(Jacques),
kwam
1577
tot
van
en
(F
in
Vlaanderen,
was
Rudolf
op:
zanger
Van
II.
bij
van
dienst
in
zijn in
geb.
tot
1582 was
vervolgens te Praag in dienst van aartshertog
hij
aartshertog
druk verschenen.
1531
de hofkapel van keizer
1580
medegedeelde.
en instrumentalist uit de
hem
80
of
Als
Rousseau
Rousseau
rang o is),- componist
van Oostenrijk. Mi-ssen en Chansons van
Reg'uard
van 1564
fois
66
Douai
te
premire
marche diatonique
vele andere wijzen van harmonisatie der loonschaal
Reg'uart
geb.
Matthias
la
la
dgr du Ton, tant en Mode
mogelijk, die niet minder natuurlijk zijn, dan de door

of
Diciionnaire de
zijn
montant qu' en descendant."
en
tant
et
Re<^nard
goede orgelleerboeken.
in
de harmonisatie der groote-terls-schaal geeft
evenwel
zijn
in alle
700, laquelle dtermine, sur
666
Er
men
Rousseau
formule harmonique publie
een
als
Mode
qu'en
voorbeeld
wordt door
Fr.,
te
Douai, was
Ma ximil
an
vicekapelmeester en
Ferdinand.
Hij
stierf
15 Jan. 1599. Vele verzamelingen Missen en andeie kerkelijke en wereldlijke

composilin
van
schenen.
Ook
de
broeders
vier
quaiuor,
zijn
quiuque
iiem
zijn
broeders
bestaat
et
te
Munchen, Neuienberg en
Pasquale
de
en
volgende
elders in druk ver_
Charles waren
verzameling:
componisten. Van
Novae
ca?ifiones sacrae
sex vocum, turn instrumentorum cuivis generi, turn vivae
voci aptissimae (1590),
Reg'0
(Pedro Vez),
kapelmeester
te
Elvas in Portugal, geb. 1670, gcst.
214
4736, behoorde
worden
de
tot
componisten van
vlytisjste
vaderland.
zijn
werken
Zijn
de kathedraal te Evora bewaard.
in
(Giulio),
Reg'ondi
1822
geb.
Genve,
te
virtuoos op de guitaar en de concertina en
6 Mei 1872,
gest.
zich aan bijna alle
liet
was een
Europeesche
hoven met succes hooren.
Regnla,
de Latijnsche orgeldispositie een register
in
Begida primaria,
b. v.
Principaal; Hegvla mixia, Mixtuur.
Rehearsal, Eng., repetitie
z.
dit.
Reicha (Anton), componist en muziektheoreticus,

Praag,
ontving
Reicha
woonde
(geb.
gest.
onderricht
1785), violoncellist, die
knaap
vaderloozen
was en
Lotharingen
den
Beethoven
jongen
compositie
Toen
Ohaldi ou
eerste opera,
zijn
uitgewekene
raadde
hem
1794 werd de
jaar
hij
1799
De
jaren
1802
1808
bracht
Beethoven
kennismaking met
hij
te
Maria Theresia
Argina
di
het
licht,
aan
tot
kennis
zijn
a.
o.
opdroeg. In het jaar

hij
Vele
Granata.
regna
Weenen
36
1808 begaf
dood,
Hij
andere
hij
door,
Hay dn.
op concerten uitge-
hernieuwde er
vond er een beschermster
Ie
haar
op
verzoek
die
de
hem
van
piano,
hij
hij
1818
bleef.
tot
punt en de fuga aan het conservatoire benoemd. Tot
zijn
Wegens
in
de
opera
zagen
aan
te
Hayd
zich ten tweeden male naar Parijs,
28 Maart 1836, gevestigd
nog
Al brech tsberger,
compositin
Fugues pour
de theorie der muziek werd
van
hem werden
componeerde
en
kwam
pogingen mislukten even-
zijn
Weenen
en leeide ook
Salieri en andere kunstenaars kennen.

keizerin
bleef
aan, naar Parijs te gaan en te trachten, zijn opera
wel; alleen eenige instrumentale stukken van
voerd.
kennis
Francais en Egj/pte, schreef. Een Fransche
les
van hetzelfde jaar te Parijs aan;
het einde
hij
keurvorstelijke
tot
daar ter stede ten tooneele te brengen. R. volgde dien raad op en

op
Anton
studin in het contrapunt en
zijn
R. begaf zich naar Hamburg, waar
en
Joseph's
hem naar Bonn, waar
hij
het
In
Wallerstein in Beieren
te
huis nam. Daar
oom 1788 kapelmeester van
zijn
maakte en
voortzette.
ijverig
ontbonden,
kapel
in
te
Joseph
oom,
zijn
Fiansch verstond, leerde
alleen
die taal verstaan.
leeftijd
zich
bij
27 Febr. 1770
geb.
de muziek van
in
keurvorst van Keulen werd, volgde
met
en
1746,
uit
op jeugdigen
de
eerste
den
en
echtgenoote
den
het
zijn
waar
groote
leeraar in het contra-
zijn
leerlingen behoorden
Bienaim, Millaut, Lefebvre,

El wart, Pollet, Lecarpentier en Dan cl a. Zijn leerstelsel vindt men
Boilly,
Berlioz,
in
de
volgende
Jel ensperger,
werken
van
hem;
Traite de Melodie,
miisicale,
Traite de haute composition musicale (door
vertaald)
en
Natalie
talrijke
en
Cours de composition
Czerny
in
het Duitsch
Art du compositeur dramatique. Drie opera's van 'R.-.Cagliostro,
Sappho,
zijn
te Parijs
kamermuziekstukken,
vooral
vertoond; meer bijval echter vonden

zijn
quintetten
zijn
voor Ijlaasinstrumenten.
215
Berlioz
over
oordeelt
stukken
die
Ses quintettes d' instruments k
aldus:
vent onl joui d' une certaine vofiue a Paris pendant plusieurs aiines. Ce sont
mais un peu
des composilioiis intressantes,
me rappelle,
froides. Je
un duo magnifique, plein d lan
avoir entendu
en revanche,
de passion, dans son opra
et
de Sappho, qui eut quelques reprseiations.
Reichardt (Alexander), zanger, geb. 17 April 1815

ontving onderricht in den zang van een
Lembeig
te
tijd
verbonden
werd,
verschillende
laatste stad
hij
waar
riep, en
de
muziek
en
vioolspel.
bergen
hij
Duitschland,
o.
hij
a.
benoemd.
In
1762
70
van
jaren
en
voort
in
bezocht
Kant
Agricola
tot
1783
stichtte
werkzaam.
ijvei'ig
Tengevolge
verkreeg
Berlijn
z zuur maakten, dat het
krijgen
voor
hij
veel
een
hij
1775
en
was
zijn
Gluck's
in
reis.
Hij
de
bestemde opera Olhnpia
Ie
zijn
door
hij
bij
werkzaam
tot
1791, toen
Omstreeks dien
dit
echter,
De koning weigerde
traktement, drie
jaar
op
zijn
hij
wegens
en voor het carnaval
om
zijn
Na den
niet vertoond.
zich
behoud van
te
ver-
diens opvolger als kapel-
hij
ontslag te vi'agen.
verlof te
beide steden als com-
in
hem gecomponeerde
laten uitvoeren.
de muzikale
het leven
voor de Opera te Parijs gecom-
vijanden het hoofd weder op te steken, en zag
met
op-
als
hij
bezocht Londen en Parijs, hoorde
opera's en vond
dienst en bleef als zoodanig
was,
in
hem
hem aangenaam was, 1785
F reder ik den Groot e kwam
verhinderd
te
reizen door ver-
voorts als componist en schrij-
hervormingen
werken Tamerlan en Tanthe werden echter
van
Konings-
verbetering van het orkest en
tot
echter een groot aantal vyanden, die
buitenlandsche
oratoria
van
ponist en directeur een gunstig onthaal;
ziekte
tot
te
aan de hoogeschool
zette
ook de Concerts Spirituels, bestemd voor de
hij
wereld
meester
de hoogeschool
hij
bij,
koninklijk kapelmeester en hofcomponist te Berlijn
uitvoering van weinig bekende werken, en
dood
zich
kindsheid grooten aanleg voor
zijn
maakte van 1771
In deze betrekking deed
poneerde
welke
hij
componist en schrijver, geb. 25 Nov.
toonde reeds
er een cursus
de
studin
van de Opera.
Hiindel's
in
een philharrnonische vereeniging in het leven
gedeelten van Duitschland. In laatstgenoemd jaar werd
schillende
ver
Londen,
en ontving onderlicht in de compositie en in het klavier-, orgel-
zijn
volger van
In
zong met grooten bijval
Hij
Parijs en te
te
Catalani
en
nog heden woont.
woonde
en
Leipzig
van
steden
leef-
Eszterhazy.
van 1851 af jaarlijks optrad. Omstreeks 1870 vestigde
Koningsbergen,
te
van kamerzanger van prins
kunstreizen te maken.
hij
Hongarije,
in
aan de hofopera
hij
Gentiluomo
studin onder
zijn
titel
Pees
te
Irad op achtlienjarigen
Te Weenen, waar
(Joliann Friedridi),
Reichai'dt
1752
hij
waar
Boulogne,
te
zette
1836 begon
het jaar
in
het eerst op.
verkreeg den
en
voort,
voor
oom en
tijd
begonnen
zijn
genoodzaakt, den koning
doch stond
lieni
toe,
landgoed Gibichenstein
216
te
Weldra werd
hlijvei).
bij
der
Nederlanden
koning
(later
afgeloopen waren, begaf
om
een nieuwe opera
zich
hij
Willem
Frankreich,
het
in
Het boek was
licht.
1796
Holslein;
in
Wegens
in het licht.
gaf
gexcJirielen
hem
in
hij
schrijver begaf
nog een ander dagblad, Deictsehland,
hij
hun Xenien
hij
Goetheen
op gespannen voet met
Niet minder dan 28 Xenin
geeselderi.
De volgende hebben betrekking op
gericht.
reisde
het dagblad Frankreich en kocht
ongunstige beoordeelingen van de door
zijn
Reichardt
tegen
De
dienst.
uit zijn
Schiller uitgegeven almanak Die Horen geiaakte

beide dichters, die
1792
anf einer Reise nacJi
demokratischen geest geschreven,
in
1794 naar Hamburg, redigeerde daar
een landgoed
landgoed en wees het verzoek
zijn
schrijven van de hand. In het jaar
te
daarom ontsloeg de koning van Pruisen R.
zijn
mu-
de
Nadat de feesten
te diiigeeren.
1)
weder naar
weder naar Frankrijk en gaf Tertraute Briefe,
zich
om
echter weder raar het hof heroepen,
hij
gelegenheid van het huwelijk der piinses van Pruisen met den erfprins
ziek
muziek.
zijn
Gewisse Melodien.
Diess
Musik
ist
Tier, fiiof
Denken So lang man
fur's
Standen darauf macht
sie
sie hort, bleibt
man
eiskalt.
erst rechten Effekt.
eberschriften dazu,
Frostig nnd herzlos
der Gesang, doch Sanger und Spieier
ist
Werden oben am Rand
hflich zn fhlen ersucht.
Der bse
Geselle.
Dichter, hitte die Musen, vor ihm dein Lied zu bewahren,
Anch
dein leichtestes zieht nieder der schwere Gesang.
Niettegenstaande
van
veel
talent,
Go
spotgedichten beschouwde
deze
man
et h e R. als een
en nadat de Xenin-storm voorbij was, hernieuwde
zijn
hij
vriendschapsbelrekkingen met den componist, die vele liederen van den dichte-
muziek heeft
vorst op
gezet.
Na den dood van Frederik

opzichter
lot
tooneel
jaar
bij
aanraking
in
keerde
componeerde
en
1808 nam hy den
te Kassei
Wilhelm
terug
kwam Re oh ar d,
i
een
die
1796
naar
groot aantal zangspelen. In het
post van kapelmeester van
aan, bleef er evenwel niet lang,
hij
II
de zoutmijnen te Halle benoemd was, weder meer met het
zijn
Jrome Buonaparle
maar ging naar Weenen.
landgoed Gibichenstein, waar
hij
Eindelijk
27 Juni 1814
stierf.
Het
liederen
in
aantal
en
compositin
ballades,
is
van R.,
zeer
groot.
bestaande
Vooral
de muziekgeschiedenis een eervolle plaats
van
Goethe's
schenen
tweede
liederen
deel
is
zijner
hij
in
als
in,
opera's,
und
cantates,
hij
en door het op muziek zetten
beroemd geworden. Reeds
Lieder
oratoria,
liederencomponist neemt
in
het
1780
ver-
Oden komen enkele gedichten van
217
Goethe
doch eerst 1809 verscheen
voor,
zan^spelen
Lilla
heeft
R.'s
Herder
hem
Van
tijdschriften.
Augsburg,
te
Oden
bekend.
's
en
1791
jaar
liet
Wochenllatt
Sludien fr TonknsUer
ISO^
gaf
het
in
und Musik-
3),
Fertraute
Schletterer
echtgenoote
Franz Ben da
van den vorige, geb. 1752
te
en als zangeres en klavierspeelster
Reichardt's
Vos s opgenomen zijn. Zij stierf
heeft ook liederen gecomponeerd, die in
Zij
U7id Lieder en
1 illahella
het eerste deel veischenen.
was de dochter van
gunstig
zijn:
In
tahijk.
Miinkalisches
titel
aus Paris (3 deelen,
(.luliane),
Reichardt-Beiida
Beilijn,
Clandine vou
R.'s hiographie, vervaardigd door kapelmeester
1805
is
JFien (1810) en vele artikelen in verschillende
eiuer lieise nach
auf
zeer
zijn
freunde (1792), Verirauie Briefe

Brief e
Reichardt. Ook Goethe
Tot zyn beste werken behoort de muziek
den
onder
van
geschriften
bundel Goeihe's Lieder, Oden,
zijn
F.
J.
Morgenfij/mne van Milt on.
muziek
muziektijdschrift
andere
licht;
gezet.
vertaalde
over
geschriften
een
muziek
op
hij
von
Erwin ntid Elmire
J(ri/ utid Bcileli/,
van de door
hij
Muk
Romansen mit
Balladeti iind
den Musenalmanach van
in
9 Mei 1783.
Reicliardt (Lui se), zangeres, dochter van de vorige, geb. omstreeks 1780,
ontving onderricht
den zang
in
van
haar
Hamburg
te
vader, na wiens dood
vestigde.
door haar gecomponeerde liederen

en Es singt ein
Sevilla
Reicliardt
Pommern,
zijn
JVas
ist
(Leipzig,
13 Nov. 1797
te
Schmarsow
hem gecomponeerde
in
lied
des Deidschen Faterlandr^ Hij leeft nog heden te Berlijn.

geb. 5 Febr.
1667
te
Weissenfels,
neue Quairicinia. fr ein Coruett und drei Trompeten
l(i9(3).
Reicliel
onder
XXIV
Nach
ivitt.
geb.
Reiche (Gottfried), trompetvirtuoos,

gaf in het licht:
17 Nov. 1826. Van de
de volgende populair geworden:
voornamelijk bekend wegens het door
zich als onderwijzeres
zij
stierf aldaar
wiit,' witt,
(Gustav), componist,
is
Arnd
van
Vfflein,
Zij
(Adolph),
leiding
van
geb.
Dehn
Duit-schland en Zwitserland
als
klavier-onderwijzer
hij
leeraar aan
1816
te
Tursnitz in Pruisen, studeerde te Berlijn
Louis Berger, maakte
en
en
vestigde zich
werkzaam
bleef.
waar
hij
een kunstreis door
te Parijs,
Vervolgens ging
het conservatorium werd, en
directeur naar Bern,
1843
hij
van daar 1867
nog heden gevestigd
is.
waarbij
tot
1857
naar Dresden, waar
Onder
als
stadsmuziek-
zijn
compositin
bevinden zich liederen, kamermuziek en een Mis.

Reicliel
kale
(Friedrich), componist,
opleiding
geb.
hoofdzakelijk te Dresden,
Friedrich Wieck
27 Jan. ISDS, ontving
waar
en harmonieles van Jul.
hij
o.
Otto
a.
zijn
muzi-
klavieronderricht van
ontving. Hij werd
1860
Dresdener Liedertafel, 1869 van den Neu stad ter

Chorgesa ngvcrein en 1870 van den Orchest er-Dilettanten-
directeur
dor
218
Ver e in.
composilin
Zijn
kamermuziek
Reichcnan (Bern
1008 door
Bodensee
Veel heeft
z'yn
was Benedictijnermonnik
VOll),
ook
hij
van
werken
zijn
verbetering der kei kmuziek in Duitsch-
bekend
De varia psulmorum atqne
in
De
cantuum.
consona tonorum diversitate.
Mus. opgenomen.
Script.
zijn
ander werk van R.
een
werd
Trier,
bij
bevoideiing van kunsten en weten-
tot
|j;odaan tot
muzikale wei ken
heeft deze
nog
gewaatt
Prm
te
II tot abt van het klooster Reichenau aan de
mndulaone ; Frologus in Tonarium ; Tonarius ;
Gerbert
orkesfstukken, mannenkoren,
opera's,
in
en deed er veel
aangesteld
Van
land.
Hendrik
keizer
schappen.
beslann
enz.
Tritenheim
Liher de instrumens musicis et
de Mensura monocliordi.
Rek-Iiei'-Kindermann (Hedwig),
Kindermann.
z.
stierf
Zij
2 Juni 1883
te Triest.
(M a
Reifhert
1 1
A n d r ),
e u
der IQe eeuw, ontving
begin
waar
de
hij
was van Demeur.
leerling
vervolgens naar Brazili, waar
stukken voor
fluit
opleiding
El SS Ier,
deels
deels
te
verbonden.
te
zanger, geb.
Praag,
liij
1882
en
Straatsburg,
tot
1880
van
Mantius
Maagdenburg
p,
waar
te Rostock,
te
Milaan, van prof.
hij
met
te
hij
zijn
leefde
in
zijn
Berlijn,
L a m-
schoone baryton-
daarna
te
Rot-
en werd eindelijk aan de hofopera te Munchen ver-
hij
aldaar
hij
aan
Pardfal de
de
ontving
en den koordiiecleur
de
te
rol
werkzaam en werd
opera
Bayreutli
van
Am
toen als opvolger
Weenen benoemd.
te
In de jaren
de vooistellingen van het Bh-
bij
fort as,
tot
aller tevredenheid.
Rcichwein (Johann Georg), kapelmeester aan de kathedraal

burg,
in
Hij heelt eenige virtuozen-
18 Maart 1849
Prof.
Ress', en deels
van
te
bleef
Baryton
1883 vervulde
nenweihfestspiel
prijs
Engeland en ging
in
tijd
groot succes had.
hij
Berlijn,
te
eerst trad
Tot
Beek
van
behaalde den eersten
Hij
grooten opgang maakte; vervolgens zong
stem
terdam en
Maastricht, in het
te
geschreven.
Reichmann (Theodor),
berti. Het
geb.
maakte concertreizen, woonde geiuimen
het fluitspel,
zijn
fluitvirtuoos,
opleiding aan het conseivatoire te Brussel,
zijn
tweede
helft der
Regens-
te
17e eeuw. Kerk-compositin van
hem
aldaar in druk verschenen,
Reimann (Johann Balthasar),
geb.
organist aldaar en later te Hirschberg, waar
Cantate
sur
la
mort
de
V emperevr
14
hij
Juni
1749
Charles
VI
J702
stierf.
en
te
Breslau,
was
Men kent van hem:
Reeueil
de
cantiques
anciens et nouveaux; laatstgenoemd werk bevat 362 melodien.
Rein heeten
verandeiing
Prime,
jigroot"
die
toelaten,
cnnsoneerende intervallen, wier tonen geen chromatische

zonder
dat
zij
ophouden
consonanten
te
zijn;
zooals:
Quart, Quint en Ocfaaf. Alle andere consoneerende intervallen heeten

of
klein".
219
Reina (Sist
2,
1,
Van
Haydn
door
1836
bezocht
Dublin, waar
hij
twee jaar
hij
m o n,
die
waar
componeerde kamermuziek en schreef een leerboek, ge-
Hij
Treatise on the
Hugh,
broeder
Zijn
trompetter, hoornist, violist en violon-
als
1785
Omstreeks
was de zoon van een Duitsch
Portsmouth,
te
delle voci
gedirigeerd werden, en vestigde zich eindelijk te Oxford,
stierf.
titeld:
geb.
Buuza
Z.i
i).
vervolgens eerste violoncellist der concerten van S a 1 o
werd
bleef,
1660) en
166
was kapelmee-
di melodie celeste
bekend: Ficrita corona
(Veneti,
eia.
17e eeuw,
het begin der
in
zijn
was achtereenvolgens
Hij
werkzaam.
cellist
werken
voci con stromenti (Milaan,
(Joseph),
Reinas^le
hij
<>
Sarano
te
zijn
salmi di Terza
regolaia ne
musicus.
geb.
o),
ster te Milaan.
Fioloncello.
een uitstekend violoncellist,
op jeugdigen
stierf
leeftijd
te Lissabon.
April
Alexaiider Robert,
zoon,
Zijn
organist
Oxford
te
Reine octaaf,
b.
v.
c,
het interval
lieet
d,
c;
van
vijf
het
het interval
interval van twee groote en n kleine secnnde.
van drie groote en n kleine secunde.
Leopold), componist en
Dessau, ontving te Dresden onderricht van
Naumann
naar Qued inburg, 22 Oct. 1820,
reis
Reinecke (Karl), componist en

ontving
op
jeugdigen
jaar
elfde
conceitieis
kennis
leeftijd
Zweden
maakte
met
en
naar
van leeraar
post
hooren. In het jaar
liij
in
Itali
en Schumann
Wasielewsky maakte
het klavierspel aan
1854
lot
en Parijs.
bekleedde.
iiet
Barmen en 1859 naar
Breslau. Toen
R.
volgde
hem
op
violist
hem
l)Ood
in
conservatorium
Vervolgens ging
Dresden
ging,
Ier
il
hij
te
als
directeur
der
en
hij
zijn
heeft
veel
gecomponeerd.
Onder
zijn
een
hij
waar
studin in
1844 een kunst-
Otto von K
s-
hetzelfde jaar den post
Keulen aan,
welken
muziekdirecteur naar
Leipzig naar
Gewan
certen en van het conservatorium. Beide betrekkingen bekleedt
R.
Altona,
te Leipzig,
Julius Rietz 1860 van

als
te
zich reeds op
liet
1842 maakte
Mendelssohn
door het nooiden van Duitscliland, met den
gelegenheid
Bij
het leven.
23 Juni 18'24
klavierspeler, geb.
Denemarken en kwam 1843
de muziek ijverig voortzette.' Met
low 1851
om
hij
openbaar
het
in
door
kwam
1774
Schar(e>ieck, Feo-
dora en Peronka und Alfred, werden aldaar met bijval vertoond.
van oen
geb.
violist,
en werd 1798 con-
hem: Adelaide van
certmeester te Dessau. Drie opera's van
reis
d.
Reine qnint noemt men
hij
stierf
groote en twee kleine secunden.
Reine qnart noemt men
zijn
Hij
de intervallenleer de herhaling van een en denzelfden
In
Reiueclie of Reiniclie (Karl

te
was
te Brighton,
psalmen en hymnes.
1877.
Reiue prime
toon,
vele
Aug. 1799
2-1
geb.
componeerde
en
dhaus-con-
hij
nog heden,
compositin bevinden zich drie
320
opera's:
Matifred,
Ectiiff
Der vierjahige Posfen en Ein Ahenteuer Handel' s;
een cratoiium: Belsazar; ouvpitmes,
(Ambiosius),
Keiiicr
van
Oostenrijk,
Kobold, Aladin an Friedtns-
componist en kapelmeester van aartsherlog
omslieeks
leefde
midden
liet
te
en Ie
Munchen
Reiner (Felix),
1732
fagottist, geb.
Felix waren
zoon
(Jacoh),
Reiner
Weingarten
hem
zijn
te
a rel
Praag en
daar ter stede
te Eichstadt,
Munchen.
te
Zijn dochter
Eu
p h
rosine
dramatische zangers gunstig bekend.
als
Benedictijner-monnik
Zwaben, leefde
in
eeuw
druk verschenen.
in
Fiankrijk en Engeland en stierf 1782

zijn
'17e
der
Innsbruck. Missen, psalmen en motetten van
later
en
Dame
a.:
o.
groote en kleine koorwerken, kamermuziek, sonates, liederen enz.
feier;
niuziekmeester
en
in
de tweede helft der 16e eeuw.
in
de
abdij
Hij
heeft
een groot aantal kerkinuziekstukken geschreven.
Reiner
tieleer
het samenstel der regelen voor den harmonischen
Hoogd.,
Satz,
bouw van
en rhythmischen
een muziekstuk. De harmonieleer of de composi-
woidt daaiom ook wel Die Kunst des reinen Satzes" genoemd.
(Gilles),
Reing'Ot
Nederlandsch
vermoedelijk te Bergen in
Ottaviano Petrucci- (1503)
van
contrapuntist
Henegouwen geboren.
1
evindt
uit
15e
de
het derde deel
In
vierstemmig gezang
een
zich
eeuw,
Odhecaion
van hem.
Reinhard
voor
Straatsburg
te
voordeel van
zijn
het
van
echtgenoote,
keizerlijk
Pastorella per Vorgana en
(Johann Christoph),
Saksen-Gotha,
1795
van
had geen
Augsburg, was organist
te
Kurzer xind deutiicher nter-
Weenen,
organist te
in
de jaren
A delheid Galetti, was
Reinhold (Hu go), componist,

aan
het
is
1821.' In laatstgenoemd jaar

te
Gotha
in
druk verschenen.
stierf
Zijn
een uitstekende zangeres.
geb. 3 Maart
conservatorium
Clavierpicen.
hoforganist en kapelmeester van den

tot
hem
andere muziek van
Kerk- en
opleiding
getiteld:
licht,
Hij
kwam.
de volgende werken in manuscript na: Litaniae D. B. M.
liet
'27,
Reinhardt
hij.
1710
omstreeks
geb.
uitvinder der
dea Elzas, maakte 1790
dem Generalbass (Augsburg, 1750).
quatuoT vocum
hertog
in
proef van zijn notendruk.
eerst een
Reinhardt (Johann Georg),
1721
Huningen
te
uitvinding, die later algemeen in gebruik
gaf een boek in het
Hij
richt von
1765
geb.
(Leonard),
Reinhard
aldaar.
Frangois), muziekuitgever en notendrukker,
(B.
notendruk,
steieotypen
aldaar.
Hij
1854
te
Weenen, ontving zyn
heeft orkestwerken en
kamer-
muziek gecomponeerd.
Reinhold
te
de
Dresden,
(Theodor Christoph),
aldaar
leermeester
van
gest.
1755.
Hiller,
Hij
die
muziekdirecteur
aan
was de voorganger van
hem. 1753
zijn
de Kruiskerk
Homilius
en
verhandeling Veler die
221
Nachahmung
getiteld:
Natur
der
in der MusiJc opdroesr.
Men
hem een werkje
kent van
Musik gchrige poetisch Gedanken
zur
Eiiiige
bei Gelegenhext de
schonen neuen in der Frauenkirche in Dregden verfertigten Orgel (Dresden,
Reinhold (Thomas), zanger,
1690
geb. omstreeks
736).
Dresden, werd door
te
Handel voor de Opera te Londen i;engageerd en zong 1731 daar ter stede
den Hay market-schouwburg. Hij werkte in vele opera's en oratoria van
Handel mede en stierf 1751.
Zijn zoon, Charles Frederick, êb.
in
1737, ontving
de
tot
beste
opleiding aan de koninklijke kapel en behoorde langen tijd
zijn
Reinken
(J o h
virtuoos,
geb.
richt
de
in
de
muziek
en
naar
verschenen,
n e k e en
studin
dat
aldaar
om hem
openbare
n c k e n geschreven, orgel-
en
Hamburg onder
te
ck, voort. Hij werd
bekleedde
van
orginist
die betrekking tot aar
zijn
ondernam tweemaal
hij
nu niet meer
met hem ten grave zou dalen, want dat
Bach
in
leiding
1654
hooren, en speelde den bijna honderdja-
te
zou voortleven. R. stierf

eenige,
dat van
een verzameling stukken, getiteld
is
uit het
waarop deze veiklaaide, dat
kunst
zijn
Re
Johann Sebastian Bach
99 jaren en 7 maanden. Het
van
we eli u
overtuiging,
zijn
Re
zijn
naar Hamburg,
was,
1797
Deventer, ontving aldaar het eerste onder-
te
zette
grijsaaid ook iets voor,
bevreesd
ook
den leerling van S
November 1722.
reis
rigen
is
A d a m),
an n
Kat har i na-kerk
de
dood, 24
trok zich
Hij
29 September 1815.
27 April 1623
Scbeidemann,
aan
van Engeland.
bassisten
leven terug en stierf
zijn
in
compositin in druk
Sonaten,
zij,
den ouderdom
Concerten, Alle-
manden, Couranten, Sarabanden und Gigiien anf zwei Violinen und dem Cembalo
(Hamburg, 1704).
Reiomaan (Johann Hartmann),

kapelmeester
heitogeiijk
Ernst,
wien
aan
waartoe de prins
Reiiim^r
leefde aan
geb.
17 April 1676
componeerde
voor
te
prins
Saalfeld,
was
Christian
danken had, een Passie,
den tekst geschieven had.
Regime r
Alte, ook
en
Rei mar genaamd, minnezanger,

Leo pol d VI op zijn kruis-
Oostenrijksche hof, volgde hertog
(1190) en bezong diens dood (1194) in een klaaglied.
tocht
Reinm&r von Zweter,

gevoed
122S
die,
Hij
gedeeltelijk zijn opleiding te
hij
zelf
der
het
aldaar.
Oo.stennjk,
in
1252
evenals
bevond
hij,
ridder en zanger, geboren in de Rijnstreek eu opin de eerste helft der
leefde
hij
zich aan
hof van koning
13e eeuw. In de jaren
VVenzel
van Bohme,
een tegenstander van den dans was.
Reiuthaler (Karl Martin), componist, geb. 13 Oct. 1822
te Erfnrt, ont-
ving onderricht in
het orgelen klavierspel en in de theorie der muziek van
August Ritter.
Aanvankelijk voor de studie der
hij
trok
18-41
hem
de
hoogeschool
zoozeer aan, dat
te
Berlijn; doch het
hij
besloot,
llieolojjie
muziekleven
zich geheel aan de
bestemd, bezocht
in
de hoofdstad
muziek
te wijden.
222
Onder
leiding van
ten
deel
stipendium voor een reis naar
Rome
afwisselend te
hij
aan
onderwijzer
dat
Jephilia,
buitenland,
zijn
1858
a.
het
verkrijgen.
contrapunt voort.
liet
van
steden
laatstgenoemd jaar zang-
1858 muziekdirecteur en
het meest bekend het oratorinm
is
en
Duitschland,
Amsterd.im, onder
te
53 bracht
De jaien 1851
in
ook
van
hem
zijn:
de
Bis marck-
hymne, de opera Edda, een symphonie, ouvertures, quartetten, koren

Reiss (Anton), orgelmaker, geb. 1741
1815
April
Reiss
Heinrich Adolph),
onderricht
ontving
te
24
geb.
Mainz en 1858
30
te Kassei,
(Karl Gotllieb), componist,
geb. 31
te Frankfort
Moritz Hauptman,
waar
in
zijn
een opera,
zicii
druk versclienen.
1798
Jan.
Spohr
later
hij
compositin bevindt
zijn
Otto der Schtz. Liederen en klavierstukken van liem

Reissig'ei'
1829
April
de compositie van
in
hofkapehneester opvolgde. Onder
als
enz.
gest.
Praag, heeft vele schoone werken vervaardigd.
(Karl
M.,
d.
a.
te
Trautenau in Bohme,
te
het
van den componist met
leidin,.^
gehoore werd gebracht. Andere werken van
bijval ten
in
hem, van den koning een
Keulen en
te
compnsitin
verschillende
in
o.
gelukte
veel,
Itali te
conservatorium
het
stadin
zijn
hij
en te Napels door, werd
Bremen. Van
organist te
zette
die aan eenige zijner door hef Berlijnsche Doml<oor
bijval,
psalmen
uitgevoerde
Marx
A. B.
Tengevolge van den
te Belzig,
Thomas-school
waar
zijn
vader cantor was, vverd 1811 leerling aan de
en
ontving in het klavierspel en de compositieleer onderricht van Scliicht,
op wiens voorspraak
hem
componeerde
zanger
hij
van vermogende vrienden een jaargeld verkreeg, dat
en
zijn
hij
eerste opera
Weenen,
en
Itali
maakte
een
werd 1826
en
Het
aantal
composilin
Die
der
heeft
voort te zetten. Daar ter stede
Das Rockemveibchen, en
kunstreis
als
liet
van
hij
tot
Marschner
aan
Reissiger
zijn
is
tot
zeer groot.
Behalve de
Tiirandot, Didone,
kamermuziek, vele klavierstukken

enz.
Vele
populair, doch de meeste zijn

Reissig'ei' (F r
te Belzig,
Dehn
ontving
e d ri c
zijn
te Berlijn. Hij
i'eeds
de volgende dramatisch-muzikale werken geschreven
hij
FelsenmJtle, Lihella,
liederen
als
hofkapelmeester
ddle de Foix, Der Schijj'lrucJi
Medusa en Der Ahnenschaiz. Voorts kent men van hem Missen
Weher,)
ook
dood, 7 Nov. 1859, bekleedde.
kerkmuziek, symphonien en ouvertures, quintetten, quartetten,
de
zich
door Duitschland, Nederland, Frankrijk
opvolger van
Dresden benoemd, welken post
genoemde opera
zonder bijval hooren. In het jaar 1822 verliet
niet
klavierspeler
hij
te
Weenen
staat stelde, zijn studin te
in
Leipzig
te
(o.
a.
dezer
trio's
en andere
en andere
dernire peme
een wals, getiteld:
La
compositin waren
tijdens R.'s leven
nu vergeten.
h August), broeder van den vorige, geb. 26
opleiding aan de
Th om as-school
te Christiania
hald. Zijn compositin bestaan grootendeels in
te Leipzig
en
Juli 1 8tt9
en later van
1850 leFrederiks-
mannenkoren en
militaire
muziek.
fl
2-23
Reissmann (August),
muziek,
over
schrijver
Back
Wagner (1861), Das deutsche Lied
bis
(1874
iieidrukt onder den titel:
Schumann
(1872),
en
(1875)
zette
(1871),
hij
oratorium
een
a.
komische opera
en
Die
klavierstukken.
bem den
het
te
Tou
Encickelung
70);
biographien
Franz Schubert
Hij
\oov\.
Men del
en vers Aa.rA'\Âe
heeft ook veel gecomponeerd,
Das GralspieL en een
Schorndorf; ook vele liederen, koren
BrgermeisteriH von
In
1875 verleende de hoogeschool van
jaar
Lîpzig
doctorstitel.
(Ernst),
Reiter
Das
\SQ&
(187-2) en
groote opera
een
Wittekind,
componist,
en
violist
achtereenvolgens daar ter stede,
Van
zaam.
Aee\en,
{'i
Mendelssohn
een supplement voor dat omvangr'yke werk.

o.
in seiner historischen
Musikalisrhes Conservations- Lexicon
A\e\\s
gegeven
Deutsche Musikgeschichte. Na den dood van
lUiisfrirte
1835
Nov.
licht
liet
Geschickte des deiitscheu Liedes') ; Allgemeine
Compositiondekre
Musikgesckiclite (1864);
van
14
geb.
Frankenstein in Silezi. beeft de volgende wei ken in
te
geb.
1804
te
Wurtzburg,
was
Straatsburg, te Bazel en te Lucern werk-
compositin zijn liederen, strijkquarletten en een oratorium:
zijn
neue Paradies, in druk verschenen.
RejdouTa,
Redowa.
z.
Relatio non harmonica, Lat.

(John),
Relfe
1763
geb.
z.
Querstand.
Greenwich,
te
George
waar
vader organist was,
zijn
behoorde
tot
jaren
betrekking van muziekonderwijzer te Londen. Van zijn compositin
de
de kapel van koning
klaviersonates
zijn
principles
struction
twee en voor vier handen
voor
over muziek
schrijver
is
in
druk verschenen. Als
bekend geworden door de volgende werken:
bij
Rarmony (1816),
of
III en bekleedde gedurende 40
Remarks on
the present state
T/ie
of musical
in
en Lucidus ordo, comprising an analytical course of studies
(1819)
or th several branches of musical science (1821).
Relin;ioso, reli;iosaniente,
Ital.,
vroom, godsdienstig (teeken van voordracht).
(Johann Karl Friedrich), geb. 27 Febr. 1759 te Berlijn,

ontving onderricht in de nmziek van J. F. Agricola en van KarlFasch.
Na zijns vaders dood nam hij diens drukkerij over en voegde er ook een
Rellstab
nolen-drukkerij
bij.
Ten opzichte van
zich zeer verdienstelijk door zijn
muziek
van
de
beste
het muziekleven te Berlyn
Concerte
componisten
uit
fiir
dien
maakte
hij
Kenner und Lielhaber, waarop

tijd
ten gehoore werd gebracht.
In
de
hij
bekend door liederen, cantates, een oratorium, een opera, een Mis en een
Te
Vossitche Zeitung schreef
Deum
Hij
Rellstab
1799
de
te
lage
stierf
as
tot
artikelen over muziek.
Als componist
is
19 Aug. 1813.
(Caroline),
Berlijn,
hij
bezat
zangeres,
een
driemaal
zeer
dochter
schoone
gestreept /.
Zy
van den vorige, geb. 13 April

stem,
stierf
die
een omvang had van
reeds
op
twintigjarigen
224
zusters, A malie
en Henriet te,
waren klavierspeelsters.
(Heinrich Friedrich Ludwii;), schrijver over muziek, broe-
Haar
leeftijd.
Rellstab
van
der
door
de
13 April 1790
geb.
vorige,
boekje
zijn
werd het
Berlijn,
te
Henriette Sontag.
het overdreven enthousiasme der tallooze vereerders van
Daar
maanden gevangen
drie
hij
boekje eenige zeer hooj>ueplaatste personen beleedigd had, werd
dit
in
hij
gezet te Spandau. In het jaar
werker aan de Vossische Zeitung, welke betrekking

bekleedde.
1860,
Spontini,-
Franz
Denkmal;
Die
24
in
zijn
Behalve
zijn
werken geschreven
volgende
Liszt,
talrijke artikelen
seit
met
Goethe
aan den schouwburg

liederen en een opera,
hij
de
ein
Remnji (Eduard),
te
Weimar werd
violist,
Berka aan de
aangesteld.
Van
tot-
muziekdirec-
tot
compositin
zijn
1830
geb.
Hewes
te
hij
te
in
Hongaiije, ontving
Weenen.
adjudant van
als
gelegenheid
Bij
Grgey
in
de
opstandelingen mede, ging na de onderwerping van Hongarije
naar Amerika en maakte
in
der
solo-violist
1849
de jaren
1853 woonde
eenigde Staten. In het jaar
(Ranieri),
1827,
Rossini, welke
en
zanger
muntte
laatste
50
hij
bij
concertreizen door de Ver-
Lisztte Weimar, en 1854
koningin van Engeland. Later keerde
vaderland terug en werd concertmeester
gest.
te
Memmingen werkzaam,
aan het conseivatorium
de Hongaarsche omwenteling vocht
opleiding
1811,
Der Zaubenee, bekend.
van
Reniorini
1790
geb.
Leipzig en
muzikale
der
te Suiil, aldaar gest.
licht.
liet
zijn
aldaar
mede-
27 Nov.
gezamenlijke opstellen
kennis maakte en op diens voorspraak
zijn
hij
hij
dood,
dat dagblad heeft
Zijn
1749
organist, geb.
te Berlijn,
teur
werd
Mozart.
(Johann Christian Heinrich),
gelederen
zijn
deelen te Leipzig verschenen.
Remde
hij
in
1826 werd
aan
und Beurtheilung ; Lrtdwig Berger,
Lebensskizze
Gealtung der Oper
gaf vele compositin voor orgel in
dat
hij tot
Ueher mein Verhalttdss als Krlker zu Herrii
Renibt (Johann Ernst),
Ilm,
bekend
eerst
Henriette oder die sohne Sangerin, dat een satyre was op
uit
in
Tonvaldo
tooneelspeler,
van
opera's
e
hij
naar
zijn
te Pesth.
Dorlisca
geb.
1783
te
Bologna,
Mayr, Fioravanli
voor hem componeeide.
en
Hij
zong 1824 te Londen.
Rempt (Johann Matthias),

Weimar,
te
geb. omstreeks
1760,
cantor
gest.
te
Suhl
in
Thuringen
1802, componeerde
o,
a.
en later
XV III
fi-
gural oder cantatenmdssig bearbeitele Chorale mit Singstimmen nnd Instrumenten fr verschiedene Feste
und Gelegenheden.
Reiliusat (Jean), fluitvirtuoos, geb. 11 Mei 1815 te Boideaux (Gironde),

ontving
was
tot
zijn
1853
volgens werd
opleiduig aan het conservatoire te Parijs,
hij
solo-fluitist
maakte kunstreizen en
Her Majoty's The at re te Londen. Veraan liet Tliatre Lyrique te Parijs. Compo-
eerste fluitist aan
225
voor
sitin
Hij
instrument
zijn
4881
stierf
Remy
(VV. A.),
promoveerde
zich later geheel aan de muziek
compositin
zijn
Parijs en
te
LonJen
te
druk verschenen.
in
China.
in
10 Jan. 1831,
geb.
hestemd en
geleerdheid
zijn
te Slianghai
was
aanvankeiijii
doctor
tot
in
voor
dat
vak,
de
rechts-
doch wijdde
en werd muziekdirecteur te Graz.
Van
zijn
koren en een zangspel: Bie stlichen Rosen, indruk
liederen,
verschenen.
Reualdi
eeuw,
(Julius).
Madrigalen
iiaf
componist,
het
in
Reuaad (Pierre Guillaume),

te
was
's-Gravenhage,
478.5
Harderwijk
te
organist en
de
Padua
geb. te
Op
muziekonderwijzer.
gest.
vijftienjarigen
was oprichter en
ook
langen
tot
1857
het
nog heden bekleedt.
hij
directeur der liedertafel
medewerker aan
tijd
te Maassluis),
weid hy organist
leeftijd
de Renionstrantsche Gemeente, welke betrekking
13 Deo.
(geb.
1859
.Tan.
3Aprill809
geb.
Guillaume Renaud
zoon van
Fransche ouders,
uit
de eerste helft der 16e
in
licht.
Cecilia
bij
Hij
te 's-Gravenhage,
muziektijdschrift
Gaecilia.
1767
Onder, zijn
compositin bevinden zich stukken voor gemengd koor en mannenkoor
met en
zonder begeleiding, ouvertures, stukken voor orgel en voor klavier,
liederen enz.
Renaad ^Rose),
Richer
zangeres,
geb.
te Parijs,
en werd 1785 als premire chanteuse k roulades" aan de
Comique
aldaar gengageeni. In het jaar
4792
trok
bare leven terug en trad in het huwelijk met doctor
Renandin,
Parijs.
welk
Een
twee
broeders,
leefden
in
de
zich
zij
uit
Op
e'
ra
bet open-
d'Arrigny.
tweede
helft
der 18e eeuw te
van
hen,
die
harpist was, vond een soort van metronooin
instrument
door
zijn
broeder, horlogemaker, volgens zijn aanwijzingen
uit,
vervaardigd werd. Dit instrument wordt in het Journal

enc^clopdigiie {[18i,
door
Davaux
beschreven in een artikel, getiteld: Ledre sur
OU pendule nouveau, gui a pour hut de dterminer avec

dijerents
les
degrs
de
vitesse,
la
un instrument
plus grande exactUude
depuis Ie prestissimo jusguau largo, avec les
nuances impercepliLles d'un degr a l'autre.
Rendano
Coslanza,
van
(Alfonso),
studeerde
Thalberg
land, Frankrijk
aan
klavierspeler,
het
geb.
conservatorium
5
te
April
4853
te
Carolei
Napels, later onder
bij
leiding
en eindelijk te Leipzig. Hij maakte kunstreizen door

Duilschen Engeland en keeide daarna naar
Itali
terug.
Renotte (Hu bert), organist aan de kathedraal te Luik, gest. 1747.

Reitte-Linsen (J. C), muziekonderwijzer te Amsterdam, gaf het
volgende
werk in hel licht: HandUiding hij het
Onderrigt in de loon- en Zangkunst.
Repei-fussio, Lat.,
tei
en de heibalingen eener
ugslag,
fuga
noemt men de orde, volgens welke het thema

(z.
dit)
optreden.
Rpter, Fr., herhalen en dientengevolge ook inefenen van

een muziekstuk.
III.
15
226
Ned.
Repetitie
bijeenkomst
Rptition,
Hoogd.;
Probe,
Fr.;
Reheausal, Eng,;
inoelening van muziekstukken.
tot
Repetitie-iuecbanieli,
Fr.;
Rptitiou,
Pianoforte.
z.
Repetizione,
(van een muziekstuk of
lierhaling
Hal.;
van een gedeelte daarvan).
Hoogd.
Segno
di
eepetizione,
Ital.;
der herhaling wordt aangeduid door
Reddita,
of
Wiederholungszeichen,
^=====f|t= hetwelk
het teeken
aan-
een raaziekstLi herhaald moet worden. Het begin
duidt, dat een gedeelte van
Replica
Ned.;
Herlialingsteekeu,
of
Repetitleteelieu
^l
herhaling
Ital.,
een figuur, motief of van een
van
afdeeling eener compositie.
Rpliqne
RpoDSe,
of
herhaling van een voorgaand motief door een
Fr.,
andere stem. Ftis {La mimgue mise a
reprise
et
Repos,
la portee de tont Ie
aan: Signifie octave quaad
Rplique
hel woord
il
s'
monde)
\.eii\ien\.h\]
agit d'un son redoubl
du sujet lorsqu'on parle d'une fugue.

Fr., rust, rustteeken.
Ripresa,
Fr.;
Reprise,
Ital;
hetzelfde
als
Replica
Rptition;
en
deze woorden.
z.
Requiem,
Lat.,
eerste
woord der Dood en mis (Missa pro defuncttis),
met de zinsnede Requiem aeternam dona
die
eis
Domine'' begint, en dienten-
gevolge de gebruikelijke benaming dier Mis. Vele beroemde componisten hebben
op muziek gezet.
Beqviem
het
Vittoria een
(1591),
Francesco
ook
(1684);
Palestrina
schreef er een voor 5
stemmen
stemmen (1605), Colonna een voor 8 stemmen

Anerio, Orazio Vecchi en Giov. Matt.
voor 6
Asola hebben doodenmissen gecomponeerd, lieguiem's met orkest zijn vervaardigd door Mozart, door Gherubini (een voor gemengd koor en een
voor mannenkoor) en door Fr. Kiel (twee). Het Deutsches Requiem" van
Brahms
behoort
gemeen
niets
heeft
niet tot deze rubriek,
met den
tekst der
daar het behalve den
titel
Requiem
Ern
st
Missa pro defunctis.
Resolntio, Lat., oplossing (van dissonanten).
Resouauzboden, Hoogd.,
z.
kla>jkbodem.
Resonatorvleuêls, resonatorpiano's, noemt de pianofabrikant

te
Dresden
eener
De
in
door
de
bijzondere
resonator
den
gestreept
inrichting
uit
eener
harp
en
van den
van
den zangbodein zeer schoon en krachtig
is.
een op den Idankbodem vastgeschroefde klankkast
bestaat
vorm
Kap
vervaardigde instrumenten, wier klank ten gevolge
hem
gebouwd,
kam
tot
die
van het kleine octaaf
tot
viermaal
de demperlinie reikt. Daar de lage snaren
tengevolge van haar lengte en kracht in staat
zijn
den klankbodem geheel in
227
trilling
dunne
brengen,
te
snaren
moest
een
versterken
Ie
maken; om
octaven gelijk te
Over het klankkaslje
gevonden
naiddel
en
daardoor
den
om
worden
de korte en
toon van het klavier in alle
die reden begint de resonator
bij
het kleine octaaf.
de snaren gespannen, en onder elk koor

(3 gelijkgeslemde snaren) bevindt zich een ronde opening.
Het deksel van dit klankkastje kan als een tweede klankbodem
beschouwd worden.
Aan de
zijn
binnenzijde van het deksel zijn ribben

aangebracht, die de trillingen
op de geheele lengte van dezen tweeden
op
den
zangbodem
eersten
bodem overdragen, welke

De snaren liggen niet
overdraagt.
ze wederkom
vrij op het
klankkastje: elk snarenkoar gaal door een bijzonder
kanaal. Deze kanalen zijn
van mahoniehout, vierkant en op het kastje vastgelijmd.
Respoasoriom,
Lat., het antwoord by de beurtzangen,

die in de kathodoor den priester en het koor worden uitgevoerd.
lieke kerk
(Andrea),
Restori
1778
geb.
violist,
oikestdirecteur op zijn geboorteplaats.
twee vioolduetten en
Rest, Eng.,
en
te
Pontremoli
kent van
hem
in Toskane,
as
vier vioolconcerten,
symphonien.
tien
rust,
Men
rustteeken.
Restrictio, Lat., ENGFHRUNr. Hoogd.; samentrekking

van het fuga-thema
zijn antwoorden. (Z. Engfhrung en
Fuga.)
Retardatie, Lat.,
Retrojradns,
Vertragingsnoot.
z.
achtenvaarts
Lat.,
b.
v.
motus retrogradus,
achter-
waart-sche beweging.
Retzel (Anton), kapelmeester van den hertog van Holstein,

geb. omstreeks
te
Brunswijk, waar zijn vader cantor was, heeft
vele
1724
compositin -e-
sclneven, van welke alleen gedrukt z.i:
Sech Sonaten fr
drei Fiolinen oder
Floten (Amsterdam).
Te s-Gravenhage woonde 1758 een toonkunstenaar

Retzel, bijgenaamd de
oude,
die
in
hetzellde
jaar
naar Lissabon ging en daar
Deze heeft
stierf.
concerten voor twee fluiten gecomponeerd.
Reiing (Wilhelm), componist en kapelmeester

werkzaam
stede
van
1840
18i>5
vertoond.
tot
te Weenen, ais zoodanig

1845. Zijn opera Alfred der Grosse werd daar ter
Andere compositin van hem
gegeven. Hij stierf 7 Juni
Reulx
(Anselme
geboorteplaats
Jiem
:
Roeux
MudriguU a
1877
de),
in
ook
Reux
de
Henegouwen,
quattro
zijn
bij
.Schot
te
Mainz
Weenen.
te
en
Roeu.x genaamd, naar zyn

ICe eeuw. Men kent van
leefde in de
?movamente risiampa e corretti (Veneti,
voci,
Ant.
nist
Gardano, 1543). Coussemaker maakt melding van een

compo!
Jacques Reux, van wien een Motet sfiowwe ^m yfaW^jt",
bekend is.
.
Reuscb
(J
hannes), componist
gebied van Koburg.
Men
kent van
de 16e eeuw, geb.
uit
hem
te
Rotach op het
Ep^lup/iU Uuvorum voor 4 .temmen
16*
t>'2S
(Wiltenberg,
Odarum
MelocUae
1550),
EUmenta musicae pracoae pro
(Johann Georg),
Reuschel
midden
het
I7e eeuw. Hij
der
Georgii Fahricri (Zurich, 1574), en
cantor
ta
Reussner (E
omstreeks
leefde
een verzameling Missen drukken. (Frei-
liet
lias),
en
luitenist
componist,
bandes, Gigue's en andere stukken onder den
Reussner (E s a
in
de eerste
Silezi in
luitenist
s),
titel
Lautenlust in het
bestaande
GesellscJiafts-Ergtzting,
(Leipzig,
licht.
en componist, zoon van den vorige, was
1673); Nene Laiitenfruchl,
in
lid
hem Musika-
van den keurvorst van Brandenburg. Men kent van
kapel
lische
geb.
17e eeuw, gaf een verzameling Prludes, Pavanes, Courantes, Sara-
der
helft
enz.
Markersbach,
1667.)
berg,
der
1553.)
incipuniibus (Leipzig,
Sonates, Allemandes, Courantes
(îbid.,
1676) en Huwhri Melodien,
zu geisichen Gesiingeu (ibid., 1675.)
Reuter
kerk
Hij
te
te
of
Reuther (Georg),
Weenen,
organist en kapelmeester aan de Stephaans-
aldaar geb. 1656, was ook theorbespeler
werd 1715 kapelmeester aan de Stephaanskerk en

"Weenen verscheen van hem een Miserere
all'
6 April
1708
Weenen, werd 1731 hofcomponist en volgde 1738
te
kapelmeester
de Stephaanskerk. De keizer benoemde
aan
tot
vice-hofkapelmeester en 1751, na het ontslag van
den
Hij
adelstand
kerkmuziek,
noemt het
12 Maart 1772.
verheven.
Zijn
Burney,
enz.
dull,
stierf
die
dry and stuft;
Ihe whole performance.''
R.
T rag
Bij
stemmen van hem.
-4
als
in
de hofkapel.
bijgenaamd de jonge, zoon van den vorige, geb.
op
kapelmeester.
bij
1738.
uso romano. In de koninkl.
bibliotheek te Berlijn bevindt zich een Requiem voor
Reuter (Georg Karl),
stierf
's
Door
Predieri,
een
opper-
tot
Maria Theresia was
compositin beslaan
1772
vader
zijn
hem 1746
in
opera
hij
oratoria,
's,
stuk van R. hoorde uitvoeren,
great noise and
little
meaning characterised
Missen waren bekend wegens haar gedruisch-
makende instrumentatie, en de uitdrukking rauscliende Violinen k la Reuter"

was spreekwoordelijk.
Reuter (R o
bij
m a n u s).
Regensburg,
is
als
Benedictijnermonnik in Beieren, geb. 1755
te
Kallmtz
componist bekend door Missen, motetten, klaviersonales
en melodrama's, van welke laatsten n, Naooth's Wehiberg, nog dertig jaar

na den dood van den componist met bijval uitgevoerd werd.
in
zijn
Hij
stierf
1806
klooster.
Reventos
y Truch (Jos), Spaansch componist,
Barcelona, werd
1865
geb. '29 Jan.
leeraar aan het conservatorium te Madrid.
1840
te
com-
Zijn
positin bestaan in kerkmuziekstukken en symphonien.
Revial (Marie Louis
Benoit Alphonse),
conservatoire te Parijs, geb.

in
de
Opra Co mi que
29 Mei 1810
te
Parijs op,
leeiaar in den zang aan het
te Toulouse,
trad
1833
maakte kunstreizea naar
als
zanger
j
Itali
enj
229
Engeland en werd vervolgens
naai'
13
Hij stierf
Ocl. -1871
leeraar aan het conservatoire benoemil.
tot
te tretat.
Rey (Jean Baptiste),
18 Dec. 1734
geb.
Lauzerte in Frankrijk, was
te
aclilereenvolgens kapelmeester in verschillende Fransche steden en '.verdl77fi
om
naar Parijs beroepen,

de
Francoeur
king
veel
op
leeraar
harmonie
de
in
1792
deze
en
bekleedde
betrekking
Rey (Louis Charles Joseph),

werd 1706
te Lauzerte,
Rey (Jean
Baptiste),
vestigde
Viviers,
te
Opera.
Groote
Hij
1822.
stierf
mui-igue et de piano-forte,
(Parijs,
forte.
Rey
(V.
ou
Hij
dood, 15 Juli 1810.
zijn
Zijn compo.*ilin bestaan in
1760
te
en
kamermuziek.
was organist
aan de
violoncellist
Cours lmentaire de
gaf in het licht:
methode pratique de
te Parijs
Tarascon,
weid aldaar
26 Oct.
geb.
aan de Groote Opera
Paiijs en
te
1802
kerkmuziek, zangoefeningen enz.
geb. omstreeks
1795
zich
's,
echter
hij
directeur aan de Groote
tot
aan
tot
hij
violoncellist
40 jaar werkzaam.
bleef als zoodanig
welk ambt
weder
compositin bestaan in balletten, opera
1738
van de Omwenteling verloor
aan het conservatoire,
Opera,
in die betrek-
der directie van de Opera en later
lid
Napoleon benoemde hem
1781
volgde
Hij
Lodewijk XVI benoemde hem
Tengevolge
neerlegde.
Zijn
Piccini.
en
van hel orkest.
kamermuziek.
zijner
deze betrekking, doch werd
hij
Glnck
van
kapelmeester aan de Opera en deed
als eerste
verbetering
tot
direcleui-
tot
orkest der Groote Opera voor te bereiden voor
liet
werken
der
uitvoering
l'art de toucAer
Ie
piano-
Nader mann.)
F.
omstreeks
geb.
S.),
bekend door de volgende werken
1762
te
Lyon,
op muzikaal gebied
is
Tallature gnrale de la musique en
Art
de la musique thorigue.
Rey (Jean Etienne),
Ba
zangeres
en
11a en
Portugal.
opera
zijner
nog
Hij
gelukt
niet
Toulouse,
muziek
stierf
is.
zijn
Toulouse, ontving
te
hem
zijn
Le Martyre de Saint
is
in
te
echtgenoote
om
eenige
hem
echter
best
werd 1850
Satiirnin
Bordeaux uitgevoerd.
druk verschenen.
Spanje
Belgi,
zijn
tooneele te brengen, hetgeen
La Gitana 1864
van
waar
gengageerd was, en deed
stede ten
Zijn oratorium
opera
dooi' Itali,
vervolgens te Parijs,
zich
Zijn
Kamer-
echtgenoote
1872.
ontving
Maiseille,
bepaaldeiyk
Met
ter
kerkmuziek
en
Reyer (Louis
hij
maakte met haar kunstreizen

ve.<ligde
daar
's
3 Aiig. 1832
componist, geb.
conseivatoire te Parijs, trad in het huwelijk met de
het
Thatre Lyrique
aan het
te
aan
opleiding
zijn
naar
ijver
in
het
Etienne Er nest),
op
jeugdigen
Poor
den zang.
kantoor
legde
hij
van
zich
zijn
leeftijd
zijn
componist,
onderricht
geb.
in
Dec.
1823
de muziek,
ouders voor den handel bestemd,
oom Louis Farrenc
te
en
le
wel
werd
Algiers gezonden.
daar ter slede op de beoefening der muziek toe en
230
coirpor eerde
o.
een Mis, die voor den hertog en de hertogin van Aumale
a.
werd
gehoore
ten
Toen
gebracht.
tengevolge van de Revolutie,
1848,
liij
de ondersteuning van den gouverneur-generaal verloor, besloot
gaan
te
en
verkreeg
had,
voltooid
de muziek
aan
geheel
zich
van
hij
zijn
Nadat
te wijden.
naar Parijs
hij
Thophile Ga u tier
vriend
den tekst
voor een symphonie met koren, getiteld: Le Selam, een soortgelijk
Ze Dsert van Flicien avid.

vertoond,
zijn
Erostrale
1862
Sacouniala 1858,
ballet
opera Maitre
Zijn
zijn
La
opera
Sfatue 1861,
Als feuilletonist volgde
Journal des Bhats, en 1876 werd

verkozen.
Instituut
Hij
hij
Zijn jongste
Berlioz op aan
David,
plaats van
in
hij,
dienst van den
luitenist in
de eerste jaren der 17e eeuw, gaf in het licht:
in
opera
zijn
tot
het
van het
lid
ook bibliothecaris der Groote Opera.
is
(Matthias),
Reyuiann
als
1854
Baden. Onder de overige cornpositin van R. bevinden zich
te
opera Sigurd.
de
is
werk
Wolfram werd
kerkmuziekslukken, romances en een cantate, getiteld: Ficioire.
werk
studin
zijn
hij
keurvorst van Keulen
Ci/thara sacra,
Psal-
sive
modiae Bavidis ad usum testudini^ accomodatae (Keulen, 1613).
Reymann
eeuw en componeerde
(P.
stukken voor harp en viool en voor harp en
1797
Juli
digen
te
Aix
het
heeft
geb.
werk
volgende
(Amsterdam,
in
Een
1788).
1739
te
het
licht
jaar
van
alleen
het eerste deel, van
verschenen, daar de schrijver
tot
deel
licht
onder den
alsmede
komen,
van
liet
door
Wouter
zijn
hij
werk,
werk,
dit
titel:
gehruih
J.
dat
in
hij
50
jaar.
Zijn
JS',
organist,
klokkenist
gegeven:
Kalecliismus
het licht.
in
Van
en
Vlissnigen,
muzieh
der
een rauziekwoordenboek,
hij
taal,
te
dit
werk
het
is
en een aflevering van het tweede deel
werk onvolledig oordeelde.
soort,
omvattende de
Hij
begon
beter en uitvoeriger dan het eerste.

letters
A-Il, verscheen
1795
in
het
Miizijhaal Kunst-Woordeuloeh^helielzende de verhlaiingeni

en de h-acht der Kimsiwoorden, die in de Muzijh voor-
Verschuere
Brave).
j.eug-
advocaat,
gaf
later
zelf zijn
aan een nieuw werk van dezelfde
Een
geb.
werd op
Middelburg, gest. 1809
aard in de Hollandsche
eerste
dien
gaf
bekleedde
organist
Verschuere),
muziek,
over
van
Hij
hij.
(Joost
Reynvaan
schrijver
ambt
Het
blind.
leeftijd
compositin dicteerde
Hamburg.
aldaar gest. 5 Jan. 1874,
Provence,
in
te
in het licht.
fluit
Simon Marius),
Reynier (Joseph Fritz
26
1810
leefde omstreeks
harpist,
C.),
leefde
te Strelitz,
vele instrumentale muziek-
Die Berwische.
stukken, alsmede een opera:
Rejmann
aan den hofschouwburg
G.), ballet meester
(F.
in de laatste helft der vorige
De
zijn
inval
soort
Rei/nvaan,
practiseerend
der Franschen
voortreffelijk
is,
in
advocaat (Amsterdam,
Holland belette den schrijver,
te
daartoe geen gelegenheid gevonden te hebben.
voltooien.
Ook
later schijnt
231
Grgoir
ook
vermeldt
compositin van R.,
eenige
zes sonates voor
nl.
klavier en viool, Mengelgedichien en gezange7i op mmijJi gelracht
\^0 psalmen
e\-\
en motetten.
Rinforzando;
Rf. of Rfz., verkorting van

Rha])SO(lie
Grieken
de
dicliteis
sodies
Franz
voor klavier, van
Rhao (Georg),
1488
geb.
aan de Thomas-school
te
Beroemd
Een der eerste werken, die
Leipzig, in welk jaar

bij
zijn
de rhap-
Liszt.
was
Eisfeld in Franken,
te
wordt die benaming
lijd
aan fantasien op nationale melodien.
liongroises
noemde men Mj
aldus
Li den nieuwen
voorgedragen dichlsluk.
gegeven
ook
van fragmenten der oude Epische
zangers
en
verzamelaars
de
dit.
z.
de Rhapsodeii
door
een
(/'"'t''."'''''),
tot
1520
cantor
een drukkerij oprichtte.
hij
hem gedrukt werden, was
eigen theoretische
zijn
verhandeling EnchiriAion musicae mensuralis.
Rheia (Charles Laurent).
klavierspeler, geb.
24 Febr.
798
te
Toulouse,
18(54 te Parijs, ontving zijn opleiding aan het conservatoire te Parijs en
gest.
was
daar
afwisselend
ter
stede,
en te Lyon werkzaam.
Boideaus
te
Hij
schreef een groot aantal klaviercompositin.
Rheinberg:er (Joseph), componist, geb. 17 Maart 1839

stad van het
vorstendom Lichtenstein, ontving
conservatorium
het
Leonhard
werd
hij
Munchen
te
(klavierspeler)
leeraai-
de
Opera.
koninklijke
in
het contrapunt aan die school.
en
Bie
en voor
o. a.
Kalen;
sieben
In
later
Widerspetis/ige,
quartetten
voor
hij
ook
geopend werd, leeraar
120 compositin
T/irmer's Tchlerlcin
Walleustein en Fiorentinische Sym-
van Gal der on,
Der wunderthatige Magus,
voor
unheillritigende Krone, van
Die hezahmte
Regniem,
18(54 werd
jaar
het
heelt reeds ongeveer
Hij
2 symphonien
entre- acte-muziek
Die
Een jaar
Munchen, en toen 1867 de koninklijke
druk gegeven; daaronder bevinden zich 2 opera's:
phonie ;
Emil
leermeester
zijn
die school.
Hans von Bulow,
onder leiding van
muziekschool,
aan
leeraar
directeur der Oratorium-vereeniging te
in
1859
volgde
en
als
Vaduz, hoofd-
de compositie en, na de opheffing van het conservatorium,
in
aan
solo-repetitor
op
te
opleiding hoofdzakelijk aan
zijn
Ra mond
i
L'etnetriiis,
voorts vele ouvei tures,
Missen, een Siabat Mater, een
klavier en strijkinstrumenten, sonates voor klavier
en viool, stukken voor orgel, enz.
(Chrisloph),
Rbeiaek
18e eeuw,
der
lande
o. a.
Andere
opera's
Rbiemaiin
geb.
hij
van
veel
of Rieniauil
tijd
in
leefde
in
de tweede
helft
Fiankrijk door en schreef daar
Le nouveau Pi/gmalion,
hem waren:
ge/.angon,
Memmingen,
te
goruimcn
eerste operette:
zijn
compiineenie
vorst
bracht
Ie
die groot succes had.
Le fih recoimaissant en Rinaldo.
Ook
een Mis en klavierconcertcn.
(Jacob), toonkunsienaar
van Ilessen-Kassol, in de eerste
helft
der
18<'
in
dienst van den keur-
eeuw,
is
bekend door de
232
volgende weikfn
fiir
Siiich
BassTiola und Bass contimw,
die
fiir
und Bass continuo
Violine allem
SecJis Sotiaten
en Trio in Sonaienôrm
fiir
Tioline,
Bass-Viola und Bass continuo.
Rhode (Johann Friedi-ich), orgelmaker

1760 een
Rliodc
Breslau,
orgel van
40 en
(Johann
G.),
des Schalies, fr
hreiiunff
Rhytiime,
Fr.,
in
Silezi,
loonvoeten
(Berlijn,
23 Aug.
gest.
geschrift:
1827
te
Theorie der Fer-
Dunker).
van de maatsooiten en maalorde,
leer
in
Bauknser
zijn
Rhythmus.
z.
Rhytbiniek, de
der
geb.
schrijver,
is
vervaardigde aldaar
Ie Daiitzig,
van 30 regisiers.
later een
vnn de verhouding
de verschillende maatsoorten en van de samenstelling der
melodische afdeelingen en zinsneden van een volzin.
Rhytbniisch, overeenkomstig de regelen van den rhythmus.
Rhytlimometer, maalmeter, een instrument

nauwkeurig aanwijst.
Rliythmns
{/"J^pii),
maal heerscht.
de
Gr.,
lange
en
(korte
tonen)
val.
Men verwarre rhythmus
verstaat
men
zijn,
en
in geiijhe
binnen de grenzen van een maal of van een zeker
soort ingedeeld
-maat
mei maal.
tijd
de rangschikking van gelijke en ongelijke deelen
Een muziekstuk kan derhalve geheel
der
niet
de verdeeling van den
aantal maten.
scherzo
men onder ihythmus
der woorden en tonen naar een bepaalden sym-
rhythmus
onder
deelen,
woord
laatste
dit
het algemeen elke beweging, waarin zekere
in
regeling
melrischen en harmonischen
Onder
beweging
dal eiken graad van
Metronoom.)
In de dichtkunst en in de muziek vei staal
klankmaat,
de
(Z.
in
een n dezelfde maat-
rhythmus hebben. Hel

Beethoven b. v. is geschreven in
doch verschillende soorten van
negende
syraphonie
van
grootendeels gebouwd op de
rhythmische figuur F/r

|
'-js3-3=|=*==^
j=f=|^-=j=E*=js-D=3
^_L
L_
,_1
,_3
,
,
,
^
fo
^
maal herhaald wordt:
die f elke
f in
erbinding mei
V.
j,
een andere rhythmische figuur zinnen van twee maten:
^^^^^^^^^^^
va
van drie malen:
Uiiw -$
'
vormt,
-j j^
t ^ ^
A of nog anders gecombineerde zinnen
tengevolge waarvan de beweging van het stuk groote verscheictenheid
verkrijgt.
Belangrijke
Hauptmann,
werken
over
voorkomende
de
in
leer
het
van
den
tweede
rhythmus
gedeelte
zijn:
van
zijn
MeiriJc,
van
werk:
Bie
233
Natur der BarmoniTt vnd
der MciriJc en Allgemeine Theotie der tnusik. Bhyihmih,
Rud. Westphal.
van
KiariO
Piramo
van
lid
Mei 1769
geb. 21
Academie
de
te
Bolngna.
Napels,
te
4 Dec.
gest.
twee opera's:
scliieef
Hij
Tisbe en Safo, en veel keikmuziek.
RibattTita,
terugslag,
Ital.,
wordende
sneller
(Giovanni),
Sforza
was
1836,
een soort van
eener
herhaling
namelijk de van lieverlede
triller,
bestaande
figuur,
de afwisseling van
uit
hoofdnoot en wisselnoot
Ribeca,
Rebec.
z.
Ribera (Bemaidin),
wien
de kathedraal
in
Spaansch
toonkunstenaar
hem
een Magnificat en twee Motetten van
EcLiSSES,
Eng.;
RibS,
uit
de 16e eeuw.
van
Eslava
heeft
Toledo compositin bewaard worden.
te
Fr.;
in zijn Lira saero-hispana uitgegeven.
Zargen,
Hoogd.
de
zijwanden der
strijk-
instrumenten.
(Francesca),
Riocardi.
jarigen
Pa er
met
trad
en
Parijs
Ie
leeftijd
zong
man
van haar
zangeres, geb.
voor
hel
huwelijk,
in
aan
de
volgde
hofschouwburgen
kerkcompositin bevinden zich
Ricci
of
(David),
Rizzio
1564 den
vergezelde
van Schotland,
den
hals
hem
1795
te Milaan.
naar Weenen,
Later
in die steden.
werd
te
in
Padua
in
manuscript
hiitvirtuoos,
als
de eerste
in
Zij
Dresden en
liet
zij
zich
helft
zij
hem
tot secretaris
op
zekeren
hij
dag
zich
(9
der 18e eeuw.
Santini.
de bibliotheek
omstreeks 1540 te Turijn,
geb.
kamermusicus by haar
Dientengevolge haalde
en
Parma, trad op zestien-
Maria, koningin
gezant van Sardini naar het hof van
kwam
hy haar in gunst, dat

overlaadde.
te
scheiden en keerde naar Itali terug.
Ricci (Agostino). kapelmeester

Zijn
1778
het eerst op en zong
Brescia
in
dienst en gei'aakte zoozeer
benoemde en hem met geschenken

den haat der Schotsche edelen op
Maart 1566)
in
de vertrekken dr
koningin door een dolksteek gedood.
Ricci (Fredei-i go\ diamatisch componist, geb. omstreeks 1809

ontving
zijn
opleiding aan het
co nserva torio
San Pietro
eenige opera's gecomponeerd, van welke Corrado

d^
dltamara en La
Edirnhurgo den meesten bijval vonden. Hij stierf 10 Dec.
Ricci
was oen
zijn
di
d'
(Luigi), componist, hi'oeder van den vorige,

leerling van
te
aldaar.
1877
geb.
Priff-ione
te Conegliano.
1808
Zingarelli en werd 1837 kapelmeester
Napels,
Hij heeft
te Napels,
te Triest.
Van
opera's hebben het meeste succes gehad: LI nnovo Figaro, -Un Aventiira
ScaramKCcia, Eva7io due or son tre en
werd
bij
Chi dura r'mce. In het jaar 1857
wegens verstandsverbijstering naar een krankzinnigengesticht
gebracht en
stierf
aldaar 1
Jan.
1860.
te
Praag
234
Angel o),
Ricci (Michel
componeerde een-, twee-,
was
Brescia,
contrapuntist uit de IGe eeuw,
kapelmeester te Ferrara en trad later
van den keizer.
Vervolgens ging
hij
berg en Koningsbergen
Riccio
Men
17e eeuw.
da sonare a
1,
kent van
2,
hem
compositin van
zijn
Te Veneti, Neuren-
componist,
hem: Divini
druk verschenen.
in
in
concerlen
te
de
waar
uit
de IGe eeuw, ontving
San Onofrio
en werd
duetten,
achtereenvolgens
als
Onder
spuit,
te
kerkkapel-
ging
1864
tot
Juli
1830
compo-
Zijn
Bernstadt,
te
ontving
zijn
ging 1847 naar Dresden,
en
koninklijk muziek-
en
bevindt zich een opera:
compositin
heeft ook
Hij
Schiller
's
koren en klaviei stukken gecomponeerd.
broeder van den vorige, geb. 17 Maart 1831
1856 concertmeester
der Saksische hofkapel,
lid
bij
orkestdirecteur aan
Hamburg.
naai'
koord irecteur
zijn
Rernstadt
te
directeur der Eutei'pe-
klavierstukken en andere muziek.
's,
Leipzig
vele
violist,
1850
werd
hij
Dresden vertoond werd.
(Heinrich),
Bernstadt,
26
te
violist,
muziek gezet en
op
Riccius
te Keulen,
was.
1871
die
Dithyramle
1855
tot
ging
trio
geb.
conservatorium
het
werkzaam
hij
26 Febr. 1819
geb.
1849
van
Vervolgens
aldaar.
(Karl August),
aan
directeur
Leipzig en van laatstgenoemd jaar
bestaan in liederen,
Riccius
te
was
Lausitz,
schouwburg
opleiding
Es
nser va tor
(August Ferdinand),
Riccius
sitin
4 vod en Canzoni
Napels, waar zijn compositin, hoofdzakelijk oratoria, bewaard worden.
Ie
Herrnhut
den
2,
4 stromcn.
opleiding aan het co
meesler
de eerste helft der
leefde in
laudi 1,
Riccbezza (Duminico), Napolitaansch componist

zijn
dienst
in
kapelmeestei- werd, welke betrekking
vermoedelijk tot aan zijn dood, 1599, heeft bekleed.
bij
1540
geb.
Weenen
te
naar Drcsden, werd protestant en begaf
hij
1579 naar Koningsbergen, waar
zich
de tweede helft der 16^ eeuw,
in
en vijfstemmige Madrigalen.
vier-
(Antonio Te o dor o),
Riccio
te
Bergamo
geb. te
drie-,
1857 naar Engeland en 1862 naar
Parijs,
waar
hij
een jaar
in de
17e eeuw
later stierf.
Ricercare of Ricercata,
dubbele
contrapunt
omkeeringen,
vol
naam
het
stuk
een
bevat
fuga
het
waarin
alle
verkleiningen
in
zijn
woord
mogelijke kunstjes van het
Frescobaldi's
werden.
vergrootingen,
aan
Ricercare
geheele
vertoond
noemde men
spitsvondigheid,
Ital.,
kunstig beweikt polyphoon stuk,
een
in
enz.
J.
initialen
S.
Bach
Opfer, en de
MusikaliscJies
zijn
liicercari b.
Heijis \ussu
v.
zijn
gaf
den
titel
van
Caniuo
et
lAeligua Qtanonica Arte Uesoluta.
De benaming Biceraare werd ook gegeven aan een

een
straatzang
Fantasie,
autori
of
iels
Ricercari,
(152067).
dergelijks.
Contrapuuti
Tol
deze
tre
voci
soort
di
fantasie op een volkslied,
behooit
M.
de verzameling
Adriano
di
altri
235
Richafort
was
een
Richefort (Tean), Belgisch toonkunstenaar
of
aan
kapelmeester
als
(Balthasar),
17e eeuw
scheen
Bergen
te
Pie
bij
Mariae
Gilles
SI.
er
vestigde
h a
es
A ntwerpen
te
zich
Mksa
ocio?iis
Litaniae leafissimae
IX
vocibus adjuncta
1819
klavierspeler en componist, geb.
deRoyal Academy
veel
fVales"'
1814
geb.
fluitist,
is
van het
later lid
heeft
Hij
vele stukken
klavierspeler,
1863 koordirecteur en
sedert
organist te Salisbury.
geb.
Zijn
in
cornpo-
beslaan in kerkmuziek.
Anthems
heeft
Duitsche
Nov.
klassieke
1806
Sim on),
20 Febr. 1866
gest.
muziek
te Parijs,
opgevolgd
door
An
a.
te Parijs,
Zyn
7
is
Febi'.
Lon,
gecomponeerd,
die
1750
te
Parma,
te
Parijs,
te Parijs in
zijn
uitgave van
Guillaume Sim on,

6
geb.
heeft
geb.
zette de zaak voort
1877,
Aug.
1839,
en Divertissements
zijn.
violoncellist,
en
onder wiens
18,000 klom.
tot
Cantates
druk vei'schenen
De oudste zoon was
deren waren musici.

hof
1714
r), geb.
wegens
vooi-al
zoon
bestuur het getal uitgegeven cornpositin dezer firma
Ricber (And
Entertainment of neio
muziekuitgever te Parijs, geb. 10 Mei 1780
aldaar gest.
zoon
o.
(1697) vervaardigd.
Ili/swick
bekend.
zijn
organist te Winchester en stierf 1729.
cornpositin,
Peace of
the
Ricbaalt (Charles
Cliarlies,
andere
en
Musick composed on
het
hij
bless
Engeland, gest. 22 Maart
in
(Queen's private band).
koningin
Ricbardson (Vaughan), was 1695
werd
is
gecomponeerd.
fluit
Engeland,
Musicen
vond.
bijval
Ricbardson (John Elliot),
te
te Carmartiien
of
Als componist
1862, werkte mede op de concerten van Ju Ui en en werd
Hij
vocibus,
est.
wegens nationale liederen, van welke vooral: "bGod
Rickardson (Joseph),
der
XII tam
et
leeraar in het klavierspel te Londen.
als
the Prince of
druk
in
VII, VIII,
VI,
V,
opleiding aan
zijn
hoofdzakelijk bekend
sitin
rnanu-
in
Het volgende werk van hem ver-
Henegouwen.
Lauretanae,
Virffinh
Wales, ontving
vooi'
op
Brige (1543) en stierf ver-
te
het einde der 16" en het begin
omstreeks
geh.
in
Ricbards (Brinley),
orki'Sl
16e eeuw,
uit de
Jean Claus
volgde
zijner cornpositin bevindt zich
guani insfrumefitig modulatae, quihus
in
Hij
de koninklijke bihiiollieek te Brussel.
in
Richard
der
kerk
de
Een groot aantal
moedelijk 15i7.
scri[)l
Josquin des Prs.
van
leerling
Vier zijner kin-
de tweede
de dochter liouwde met den componist
violist
Philidor.
aan
De
derde zoon
Ricber (Louis
meester ten hove.
werd
later
tol
August
in),
geb.
26
Juli
17i0
te
Tengevolge van de revolutie verloor
leeraar aan
en andore stukken van
hem
het conservatoire van- Parijs

zijn
in
druk verschenen.
Versailles,
hij
was zang-
dezen post,
benoemd.
doch
Chansons
236
Rlebomme (Franoois), violist van Hendrik IV

Pierre Roussel op als Roi des Violen s,
welke betrekking
(Amadeus
Richter
Friedrich),
organist
met klavierbegeleiding
gaf gezangen
Richter
24
onderricht
1843
Harmonie
der
Italiaansch,
aan
(12*^
twee
vonden
bijval
aan
1876)
uitgave,
te
van
zijn
theoreticus,
geb.
muziekstudin onder leiding

voort en
werd
er
dat jaar opgerichte conservatorium
in
de
aan de Thomas-school,
cantor
hij
vertaald in het Hollandsch, Zweedsch,
is
Van de Lehre von der Fuge
Tom
boek
het
licht.
ook het gymnasium bezocht,
hij
Engelsch.
Contrapuiikt, verschenen.
van welke het meest bekend
corapositin,
zijn
1728
dood, 9 Apiil 1879, bekleedde. Zijn Lehrhuch
zijn
Russisch, Poolsch en
uitgaven,
drie
tot
hij
geb.
Singakadem ie, werd 1851 organist

N c o a i-kerk. Na den dood van
de
hij
1862
en
Moritz Hauptmann (1868) werd

welke betrekking
te
ontving het eerste
Rjchard Wagner,
harmonie aan het
Tot 1847 dirigeerde
Petri-kerk
de
de Lansitz,
in
waar
Zitlau,
te
den leermeester van
leeraar in de
tot
benoemd.
aan
muziek
de
Zittan
bij
nanr Leipzig, zette daar ter stede
Wei n lig,
van
Koningsbergen,
te
geb.
Koningsbergen, gaf instrumentale muziek in het
Gross-Schnau
te
in
1831
te
(1812),
licht.
(Ernst Friedrich Eduard), componist en
1808
Oct.
ging
1809
gest.
Gera
te
het
in
Richter (Karl Gottlieb), Domorganist

Berlijn,
hij
'
nog -1620 bekleedde.
Wurzen,
L o de wijk XIII,
en
volgde
is
zijn
zijn
Minder
Schiller-
cantate.
Heinrich Leo po ld),
Richter (Ernst
bij
Ohlau,
en
werd
1827
groot
danken.
waaronder
een
tot
aan
en
cantoren
zijn
organisten
te Holischau
Hij
in
leerboek
uitgegeven,
is
Sept.
van
getiteld:
Amveisunff zu der musikalischen
Richter (Johann Gris top

hoforganist
bij
en
1789.
hem
in
te
aan R.
te
zangniuziek.
schrijver
over
muziek,
geb.
tot
1783 kapelmeester
Een groot
aantal compositin,
1747
Ook
heeft
hij
Harmonische Belehrungcn ader grndliche
Setshmst.
h),
ter gelegenheid
(1764) worden
ging
betrekking werkzaam.
druk verschenen.
geb.
15
Juli
1700,
hem
werd aldaar 1727

Hij
tot
stond als organist
Re
pastore,
en een
van den verjaardag der keurvorstin
Maria
en contrapuntist gunstig hekend. Een opera van
Antonia
voor onderwijzers te
zijn
den Evangelischen godsdienst benoemd.
dramatisch werk
Thiergarten
verplaatst werd,
O.
hebben hun opleiding
Moravi, was van
12
stierf
26 symphonien,
18'.>5 te
Bernhard Klein
en
school
d.
a.
dood, 1876, in
(Franz Xavier), componist
1709
Straatsburg.
te
de
aan
school naar Steinau
Zijn compositin bestaan grootendeels in
Richter
Dec.
aantal
muziek
de
in
ook daarheen en bleef
Een
leeraar
1847 de
Toen
Breslau.
hij
15 Nov.
geb.
ontving te Berlijn onderricht van Zei ter
Dresden bewaard.
Il
Hij stierf aldaar
19 Febr. 1785.
237
(Johann Christian Christoph), vader van den beroemden

Jeau Paul Fiiediicli R., yeb. '16 Dec. 1727 te Neustadl, werd
Richter
schrijvei'
1760
organist te Wunsiedel.
Hij
kerkmuziekstukken nagelaten.
lieeft
Richter (Johann Sigismund),
organist, geb.
31 Oct. 1657
Neuren-
te
werd 1706, na den dood van Pachelbel, organist aan de Sebaldus-
berg,
kerk aldaar, welken post
aan
tot
bij
Men
dood, 4 Mei 1719, bekleedde.
zijn
kent zangstukken van hem.
Richter (Hans), orkestdirecteur, geb. 4 April 1843
waar
kwam 1859
bij
de hofkapel en
les
in het hoornspel en van
om
door
een
stad
van
afschrift
een
als
de
weder
Uug
hem 1876,
gedeelte
Zoowel
het
der
te
orkest
is
hij
der 17e eeuw,
Polen
1871 werd
Opera.
Wagner
een jaar later dirigeerde
waar
Londen,
te
als
Des sof,
a n n
o n
bracht eenige jaren
te
zijn
Cento en
o),
bij
kent van
hem
zoon
stierf aldaar
hij
Maart
1853.
Zijn
zijn
La
Stanislaus Rzewuski
te
Bologna een muziek-
Tito breidde haar
uit,
1746.
kwamen.
werd
Hij
In de bibliotheken
compositin van
hem
te
van
vinden.
1704.
Festa deU' Imeneo, en eenige cantates.
muziekuitgever, geb.
zaak
gaf.
voor een der beste
koninklijk Pruisisch kapelmeester, gest.
een ballet-opera:
Kicordi (Giovanni),
15
Londen
directeur der phil-
geb. te Vicenza in de tweede
vorst
terugkeer in Itali
en vooral in die van het Vaticaan,
Rieck (Karl Friedrich),
Men
te
gehouden.
tijd
door en richtte na
kapelmeester
Itali,
orkest-
vertrouwde
telken jaren eenige
hij
school op, uit welke vele goede kunstenaars te voorschijn

later
hij
hij
Der
ook een groot
hij
Al bert- Hall
in
zeer gezien, en algemeen wordt
Ricieri of Riccieri (G i o
in
het jaar
ook, in plaats van
hij
orkestdirecteuren van dezen
helft
In
Weener
meester
de
die
werd,
concerten
leidt,
en
toe,
concerten,
Weenen, waar
harmonische
concerten
vervaardigen.
te
trilogie
gelegenheid der eerste voorstelling der trilogie teBayreuth, de
bij
van
de kopie van de partituur der
en 1875 aan de
Peslh
te
laatstgenoemde
Vervolyens begaf
uitvoering van Lohf-ngrin.
Wagner, om
NbeUmgen
des
directeur
leiding
1870 een
hij
naar
de
den
van
Munchen, en
te
in
en
verliet
Op aanbeveling
naar Parijs en naar Brussel;
zich
hij
opera
aanbevolen,
vervaardigen.
te
1868 koordirecteur aan den hofsciiouwburg
hij
een jaar later begaf

stad dirigeerde
Wagner.
van
de compositie
in
Lucern en
te
nek
van Klei
keizerlijke
Die Meislersinger
van
December 1867
tot
hij
in Hoii^^ârije,
Richard Wagner
aan
partituur
1866
der
orkest
het
in
hij
aanhanger
vuiig
meester werd
zich
Weenen koorknaap-
Hellmesberger
en
Esser
den kapelmeester
vertoefde van October
Hij
Raab
te
op het conservatorium, waar
Sec titer
kwam
hooniist
Als
ontving.
werd
te
vader kapelmeester aan de kathedraal was, werd
zijn
1785
te
Milaan,
stierf aldaar
verkieeg
een Europcesche vermaardheid.
en nadat
zij
zeventig jaar bestaan had,
Zijn
waren
238
door
de
door
zijn
Ricordi 46,000 werken
firma
zoon Giulio, geb.
1836
(William),
44
Lyon
naar
begon.
in
1848
tot
zette
zij
Kronenberg
te
zich
en
begon
1849
hij
zijn
de
H-Moll-Mis
bloei
en 1854 richtte
haar
Bach
van
en
toe,
Ook
koor.
dit
gebracht. Als componist
vervaardigd,
o.
a.
de
mede
Riedel'
en
Schut z
de vereeniging
van
Beet ho v en's Negende
Jan.
1750
1712,
werd
directeur
der
waar
hij
1784
heeft
liij
vele theoretische
stierf.
Wagn er-
hij
Voor
liederen.
vele degelijke
zijn
compo-
zangvereeniging
Praetorius,
Eccard
de Zwlf altdeutscken,
en andere stukken bewerkt.
organist,
geb.
10
1771
Oct.
te
Marpurg
en werd 1802 koordirecteur aan een kerk te Weenen.
kamermuziek.
en
Riedt (Friedrich Wilhelm),
24
de kern
zij
was Riedel werkzaam,
Weenen, ontving onderricht van Turk, Kirnberger,
Albrechtsberger
bij
(koren en recitatieven uit diens vier Passie's
Weihnachtslieder
Zijn compositin bestaan in kerk-
Groote,
Wagner
R. minder bekend; toch heeft
mannenkoren en
(Ambrosius), componist en
bij
anderen
nam
Reeds
zij,
te Leipzig,
de eerste steen-legging van den
Lieder^ de Preussische Festlieder van
Dbling
die zich
te brengen.
Duitschland vormde
de uitvoering van
bij
bij
en
tevens
hij
en 1859 voerde
In den loop der jaren
uit.
Te
onder leiding van den meester, ten gehoore werd
is
de Passion van
hij
samengesteld),
welke stad
Tonkunst Ier ver samm lung
werk 1871
Bayreuth,
te
wijden.
Wilhelm
en litteratuur bijwoonde.
uitvoermg,
eerste
de richting van
in
en zgn Vereeniging werkte
schouwburg
in
te
een zangvereeniging op,
hij
vele muziekfeesten in
op
Symphonie, toen
heeft
van Carl
werken op waardige wijze ten gehoore
vereeniging
de
in
het
genoemd jaar
aan de studie der oude Italiaansche
zich
hij
kunst
die
studin onder leiding
gelegenheid van het concert der
sitin
aan
geheel
zich
besloot,
Duitsche meesters,
\dn
zich in
bekwamen, toen de Revolutie
dat vak te
philosophie, natuurwetenschappen
over
ten doel stelde deze
gaf
het licht gegeven.
in de Pruisische Kijnprovincie,
voort aan het conservatorium te Leipzig,
die
in
hem genoemde zangvereeniging
werkzaam en wilde
in
bijzondere voorliefde wijdde
1855
naar
was
componist,
en werd organist
keerde naar Duitschland terug, gevoelde de liefde voor de muziek
ontwaken
voorlezingen
Met
en
1827
denververij
om
begeven,
Hij
zich
Krefeld
in de
Dearle
en van
stichter en dii'ecteur der
geb. 6 Oct.
Leipzig,
te
klavierspeler en
organist,
Anihems en andere gezangen
heeft vele
Hij
Riedel (Karl),
was
Engelsch
Henry Forbes
van
leerling
te Liverpool.
opgevolgd
medewerkt aan de Oazetta musicale.
tevens als schrijver
Ridley
Tito werd
uitgegeven.
1835, den tegenwoordigen bezitter der zaak, die
fluitvirtuoos,
1741
geb.
kamermusicus
5 Jan. 1710,
van
Musikalische Gesellschaft
Behalve compositin voor
werken geschreven.
fluit
volgens
Frederik den
te
Berlijn,
en andere instrumenten,
239
(Gottfried),
Rieg'er
van
leur
Brnn.
te
Troplowitz, een dorp in
te
der kapel van graaf
lid
schouwburg
den
1764
omstreeks
geb.
Oostenrijksch Silezi, was
Sedlenski
en later direc-
composlfin bestaan in opera
Zijn
's,
kerken kamermuziek.
(Franz Xaver),
Rieg'ler
op
zum
AnleUung
'18e
der
einde
het
oder
Clavier
der
nehst
een leerboek
gaf
Hij
und dem
Gesange
Lehrstimden
musikalische
leeraar in de muziek te Presburg, leefde aldaar
eeuw.
in
Anweisung
ersten
getiteld:
licht,
liet
Orgel
die
spielen,
zti
fr
Composition
zur
(Weenen, 1779 en 1791).
(Johann Friedrich Heinrich), geb. 1774 te Potsdam, studeerde

Fasch, den stichter der Berlijnsche Singak ademi e, die
Riel
onder leiding van
Wilhelm
hem koning F red e rik
Na
hofmuziek.
konings
's
dood
aanbeval
II
ging
hij
1805
groote zangvereeniging oprichtte, en werd
Riem (W
en
i 1
Fr
e d r
20 April
gest.
geb.
17 Febr. 1779
componeerde
1837,
der
een
hij
koninklijk muziekdirecteur.
aan de kathedraal
organist
c h),
zangvereeniging aldaar,
der
directeur
Thuringen,
he
accompagnateur
als
naar Koningsbergen, waar
Bremen
te
Clleda in
te
en
orgelstukken
cantates,
kamermuziek.
Riemer (Ghristoph),
midden
het
der
16e
Cantio quinqiie vooum
Riepel
23
gest.
etc.
1782
te
bekend
(Jena,
1589).
als
van
de theorie werkzaam was.
o.
a.
Hij
heeft
geb. te Dantzig in
te Jena,
componist van een muziekstuk:
den
hij
Thurn
van
vorst
Piegensburg, in welke stad
in
muziek
in de
is
kamermusicus
(.loseph),
Oct.
leeraar
eeuw,
vele theoretische
werken geschreven,
A7ifangsgrnde zurmimkaschen Setzkunst (1752), Grndliche Erklarnny
der Tonorduung (1757) en Bassschlssel (1780) uitgegeven door

J.
B.
en Taxis,
voornamelijk als leeraar
Schubarth,
zijn
leerling
cantor te Regensburg. Hij heeft ook eenige vioolconcerten
gecomponeerd.
Ries (Johann), geb. 1720

den keurvorst
te
Bonn,
Clemens Augustus
van Keulen en
Ries (Franz Anton), zoon van den

keurvorst
Max Friedrich
concerten
te
terugkeer
tot
Weenen
en
keurvorstelijk
Ries
geb.
van
28
zijn
(Ferdinand),
Nov.
1784
te
vader en van
hy naar Arnsberg
in
vorige,
bij
de kapel van
1780.
stierf aldaar
violist
de kapel van den
bij
van Keulen, geb. 10 Nov. 1755 te Bonn,
in
van den Raad der gemeente
was hoftrompetter
verschillende
muziekdirecteur
Bonn en
klavierspeler
Bonn,
andere
benoemd.
stierf aldaar
en
steden
componist,
Hij
gaf
en werd na
werd
z'yn
1800
lid
Nov. 1846.
zoon
van
den vorige,
ontving het eerste onderricht in de muziek
Bern hard Romberg.
Weslfalen gezonden,
Op
zijn
dertiende jaar werd
waar een vriend
zijns
vaders
hem
onderlicht in hef orgelspel en in de compositie gaf, doch daar hy weldra
zijn
240
meester
Winter
1801
en
De
bleef
Albrech t sberger
en
burg
den
van
hij
Beethoven
bij
het
in
over
kassei,
genoodzaakt,
toen
zich naai'
Daar
werd
het
waarop
schip,
aangehouden,
en het
eiland in de Baltische zee gevangen te blijven.
ouden
Bernard Ro in berg
meester
Beide kunstenaars maakten te Kiew,
Rusland ondernam.
waren
genoodzaakt,
zij
1824
tot
hij
laatstgenoemd jaar keerde
Godesberg, waar
dien
tijd,
29,
30,
32,
stadsorkest
o.
naar
met
en
37.
hij
vrouw
R.
de
opera
"s
vele
Die
Der
oratoria
strijkquartetten
compositin
zeggen:
1834 werd
Dr.
F.
hij
zich
G.
en
en
hem
zeer
13
uitgeven
tot
hij
Jan.
1838
directeur van hel
stierf.
daaronder bevinden zich
Nacht auf dem Libanon,
andere
Geen
kamermuziek.
Beetlioven
placht van
gemaakt
door
in
liet,
te
leven
vereeniging
Nozen
Bographsche
zijnei'
hem
ovens
Ten opzichte van B eet
zijner
de
zes symphonien,
Knige Israels,
overleefd.
verdienstelijk
Weg e Ier,
JJie
en
-quintetten
heeft
in de concerten
dien post slechts twee jaar en
Mne
en
lAska
Glanbens
imiteert mij te veel.'"
Hij
R.
heeft
echter
des
naar
ging
de Nederrijnsche muziekfeesten van 1825,
In het jaar
liauberbraui,
Sieg
Reval
Russischen
Omstreeks 1830 vertrok
vestigde.
ongeveer 200 compositin vervaardigd;
heeft
een reis
gaf en veel componeerde. In
een werkzaam aandeel
keerde toen naar Frankfort terug, waar

..
te
Aken benoemd, doch bekleedde
te
hij
vaderland terug en kocht een landgoed
zijn
zijn
nam wederom
dirigeerde
a.
34
hij
land
hel
liingelsch
Riga,
Napoleon's
Ries
verlaten.
vele concerten
bleef,
zich
hij
naar Frankfort en
van
in
Te Petersburg vond
met wien
terug,
en andere steden groeten opgang, doch tengevolge van
hij
hij
jaai'
was genoodzaakt, acht dagen
zijn
te
te
evenwel
twee
hij
door een
bevond,
zich
hij
reisgezelschap
een
Londen, waar
hij
Tot
Bonn
Hamburg, Kopenhagen en Stockholm,
hij
veldtocht
doch
een oog verloren had, werd
pokken,
op
door
de leer
in
klavierspel,
concerten gaf, naar Rusland. usschen Slockhohn en Peters-
hij
echter
oorlogschip
bij
vertrok deze naar
begaf zich naar Parijs, waar
Hij
leniij.
iiem in zijn harmonieklasse opnam.
de
dienst.
vervolgens
welke steden
van
tengevolge
jeugd,
vrijgesteld
bleef,
maanden
onderricht
Weenen en was
te
hij
waar
alleen
liuis
ten einde zijn studin
ten einde zijn militairen dienstplicht te vervullen.
begeven,
zijn
hem
gaf
het ouderlijk
in
Munchen,
zich naar
hij
ging naar Weenen,
R.
meester
bewerkte, dat
in
na negen maanden
liij
hegaf
voort te zetten, doch reeds na weinige
Fi'ankiijk,
kwam.
1805
keerde
overtrof,
jaar
het
In
met
vber Liidwig
von Beethoven.
Ries
Bonn,
zijn
(Hu bert),
ontving
studin
het
onder
onderricht van
broeder
violist,
eerste
onderricht
leiding
Hauptman.
van
van
in
Spohr
Hij
den vorige,
geb. 1
de muziek van
voort.
vestigde zich
zijn
April
1802
In de compositie ontving
1824
te
te
vader en zette
Berlijn,
hij
werd aldaar
241
1835
directeur
lot
melhode
heden woont
No^-^
ook
welke
van
uitgegeven,
benoemd en bekleedde
philliarmonische concerten
iler
belrekking tot iSli.
Berlijn.
te
hij
Hij
heeft een
die
viool-
een En^êlsche vertaling hel licht heeft
gezien.
Ries (Louis),
van
waar
naar Londen,
l!^5'2
30
oudste zoon van den vorige, geb.
violist,
onderricht
ontving
Berlijn,
van het quartet der
lid
hij
1830
Jan.
Vieuxtemps
en van
vader
zijn
te
en ging
Musical Union
Mnnday Popular Concerts werd.

(Adolpli), klavierspeler, derde zoon van Hu bert
en
van hel orkest der
Ries
1837
klavieronderwijzer te Londen.
1858
als
liederen en salonstukken voor klavier
heeft
Hij
20 Dec.
R., geb.
en vestigde zich
het licht gegeven.
in
(Franz),
Ries
7
Kul lak
ontving onderriciit van
Berlijn,
te
1846
April
en
zette
Van
voort.
succes behaalde.
uitgever
de
Dresden
te
Paryzer
het
begaf
Parijs
het jaar
In
genoodzaakt,
lijden,
aan
studin
zijn
Massart,
Hu bert
en componist, jongste zoon van
violist
te Berlijn,
1873 zag
praktijk
hij
geb.
van
leiding
Londen, waar
naar
groot
hij
tengevolge van een zenuw-
zich.
verlaten.
te
onder
conservatoire,
zich
hij
R.,
Fr. Kiel
vader en van
zijn
vestigde zich als muziek-
Hij
1876 vergunning, het koninklijk wapen
en verkieeg
te
voeren.
(Helene),
Riese
haar
op
reeds
zich
liet
jaar
vijftiende
de
componiste,
en
klavierspeel.-^ter
dertienjarigen
in
leeftijd
eerste compositie in het licht.
andere stukken voor klavier, klavier-quartetten en
werken
larjlste
Riet, Ned.
zijn
naam
gedeelte
het mondstuk van
in
afgeleid van de stof, waaruit het
is
Rietz
(Ed uard),
'
25 Maart
aldaar gest.
Berlijn,
in
zaam en
stichtte
1820
den
van
vader en van
zijn
bekend.
niet
is
Ital.
Reed, Eng.
blaasinstrumenten.
vele
De
is.
de koninklijke kapel
bij
1824
Tol
vorige,
Rode
blef'f
en
hij
1801
geb.
kwam
in
Philliarmonische G e s el
.Ie
gecomponeerd. Haar
Anci.*,
altist
gaf op
18'28.
zoon
violist,

leeftijd
-trio 's
vervaardigd
Rietz (Joh. Friedrich), kamei-musicus en

te
Berlijn,
te
heeft sonates en
Zij
jaar van haar dood
Anche, Fr.; Blatt, Rohr, Hoogd.;
toongevende
het
1819 verschenen. Hel
1796
geb.
het openbaar hooren en
Berlijn,
te
reeds op jeugdigen
die betrekking werkIs c h a f
Hij
I.
stierf
reeds 1832.
Rietz
geb.
van
(Julius),
28
zijn
positie
Dec.
1812
componist
te
Berlijn,
en
vader en van zijn broeder
onder
Schraidt,
m.
leiding
Romberg
van
en
orkestiiirectear.
broeder
van den vorige,
ontving het eerste onderricht
Zei ter,
Ganz
uard,
in
voort
het
en
zette zijn
violoncelspel
in
de muziek
studin in
de com-
onder leiding van
werd op zestienjarigen
16
leeftijd
242
aan
behoort
muziek
de
1834
jaar
het
den
violoncellist
n igst a d t-scliouwbui'jT.
werd
dezen meester op
muziekdirecleur
en
Mendelssohn
M endelssohn's
ook hier en daar
tijd
dood
verliet
Ferdinand Hiller. Hij begaf

Singakademie en 1848 ook van
Ge wa nd ha us-concerten
de
werd
vatorium
van
Van
aldaar.
doctor
benoemd.
Hij
stierf
het meest bekend:
gesang,
1876
12
Van R.
171
liederen.
Ook
Meer dan
geschreven.
1859 den
hij
compositin
titel
zijn
de volgende
Lustspielouverture, Schlackt-
heeft
hij
twee opera
van
scheppingen
de
hoven 's
's,
Corsar en Georg Neumark,
door deze werken echter heeft

zijn
Bach
van
symphonien en
Mozar
de
in ile pracht-
B achg ese llsch
Mendelssohn
opeia
t 's
zich ten opzichte
hij
weikzaam aandeel
door
Leipzig en door zijn kritische uitgaven van
o. a.
's
(op 7),
der toonkunst verdienstelijk gemaakt door
Vele
deze posten en
Ouverture zu Eero und Leander, eenige symphonien, concertstukken,
kerkmuziek en
uitgaaf
hij
Gen eial-Musikdi rector
tot
hij
1877.
Sept.
het conservatorium en van
Leipzig ontving
te
werd
Concertouverture
betrekking
zijn
Dresden en directeur van het conser-
te
de hoogeschool
en
philos.,
in
naar Leipzig, waarbij
zich
Tot 1860 bekleedde
werd.
kapelmeester
koninklijk
toen
stads-
hij
als solo-violoncellist liooren.
Dusseldorp en werd
hij
opgevolgd door
directeur der
jaar later werd
bekleedde die betiekking twaalf jaar lang
zelfder stede,
ter
In
Dusseldorp
te
die stad (1835) volgde
uit
Een
eerste kapelmeester.
als
gedurende dien
zich
liet
Na
werken
eerste
zijn
tweeden directeur aan de Opera
tot
hij
benoemd, en na het vertrek van

hij
Tot
van Holtei's drama: Lorleerbaum und Bettelstab.
's
te
weiken, Beet-
's.
uitstekende toonkunstenaars hebben aan R. hun opleiding te danken,
Bargiel, Des sof, Eichberg, Erd
Levy, W.
Nico la
G.
F.
man nsdrfer, von Holstein,
Norniann.
en
Rifaut (Louis Victor Etienne), componist en accompagnateur aan de

Groote
Opera
Un,
Parijs,
te
volgende opera
's
aldaar
vervaardigd
jour de reeption^ Andr ou
(Franpois),
Rig;a
geb.
11
Le Rol
la
componist,
et
Ie
Jan.
geb.
21
Jan.
Rig'ati
de
St.
zijn
heeft
1831
de
d' or,
Gasparo.
te
Luik,
ontving
zijn
Zyn compositin bestaan hoofd-
Lat.,
zeker
muziekinstrument,
waarvan
men
zich
in
de
kerken bediende vr de invoering van het orgel.

of
Ma
Riu'atti
reus-kerk
daar ter stede
Ri<>'audOU
afkomstig
1838,
kerkmuziek.
Rigabellum,
eliristelijke
gest.
Le camp du drap
Sentinelle perdu en
opleiding aan het conservatoire van Brussel.

zakelijk in
1798,
Batelier,
uit
of
in
(Giovanni Antonio),
te
Veneti.
Missen,
gest.
1649,
was zanger aan
psalmen en motetten van hem
druk verschenen.
Rig-adon,
Fr.,
een vroolijke danswijze in
Provence of Languedoc.
Volgens
Rousseau
^-
of in
(^Diet.
J-maat,
de Mus.)
243
heeft
haar naam
zij
te
voort
en
studin
Een jaar
vervolgens
en
op
zich
hij
liet
ging hy naar Berlijn, waar
later
werd,
thealer
Engeland, zong
In
hooren
en
concerten
Milaan
zette te
eerste tenor aan het
hij
naar Denemarken.
verschillende
in
Itah',
Ca r ca no -schouwburg
den
in
1840
Jan.
1865 naar
begaf zich
1866
'ad
Rigaudon
De
gedanst.
zanger, geb, 21
Londen,
concerten
vele
zijn
Lade wijk XIII
(George Vernon),
Rig^by
op
danken aan den ilansmeesler Rigaud.
te
ten tijde van
werd reeds
aldaar op.
Victoria-
Engeland teruggekeerd,
veikreeg
opera- en
als
oraloriumzanger een goeden naam.
Rigel (Heinrich Joseph), geboren 1741
1788
omsti'eeks
aan
muziekdirecteur
C oneer t-Spirit ue
was een
Hij
Parijs.
te
Wertheim
te
in
Franken, was
de koninklijke zangschool en aan het

leerling van
Jomelli.
Zijn
compositin bestaan in oratoria, operetten, symphonien en kamermuziek.
Riêl (Henri Jeaii), compoidst, zoon van den vorige, geb. 11 Mei 1772
te Parys,
Egypte
was
waar
hij
zijn
werd
hij
tot
het
16 Dec. 1852
gest.
en
1800
tot
opera Les deux Meuniers
benoemd.
hofpianist
heat re Feydeau
volgde
Abbeville,
te
1798
Te
vertoonen.
liet
Buonaparte
naar
aan den schouwburg van Cairo,
muziekdirecteur
Parijs teruggekeerd,
opera Le duel nocturne werd 1808 in
Zijn
vertoond.
overige
Zijn
compositin
bestaan
in
instrumentale muziek.
(Colombe),
Rigg'iei'i
waar
Parijs,
(Marie Madeleine),
Rig;giei'i
te
1841
gest.
Parijs,
1754
zangeres, geb.
te
te
kind
als
in
te
1837.
stierf aldaar
Zij
1760
zuster van den vorige, geb.
z.mgeres,
maakte
Versailles,
kwam
Veneti,
zangeres grooten opgang maakte.
als
zij
de diamatische muziek grooten
opgang.
(Francesco), kapelmeester aan de Jezuet en -kerk
Rig'hi
leefde omstreeks
heeft
hij
midden der 17e eeuw.
het
V Innocenza
een opera,
Rome,
te
Behalve vele kerkmuziekstukken
riconosciuta, geschreven,
die
1653
te
Genua
vertoond werd.
Rig'hi
vaardigde
(Giuseppe Maria),
o.
a.
den
tekst en de
componist
de Bologneesche school,
uit
ver-
muziek van de opera La Bernarda, die [69i
Bologna vertoond werd.
te
Ri^hi
heeft
(Giuseppe), componist,
kerkmuziek
in
Righini (V ineen
op jeugdigen
pater
leeftijd
Martini.
het licht
zo),
geb.
componist, geb. 22 Jan. 1756 te Bologna,
onderricht in den zang en
Te Praag,
waar
Caff
verscheen
en
Don Giovantd,
1777 ook
le
Weenen
1776
hij
weinig succes, werden drie zijner opera

del
de tweede helft der 16e eeuw,
in
gegeven.
's
nam
als
les
La Vedova
Daar
ontving
de harmonie
zanger optrad,
zeer gunstig ontvangen.

ten looneele.
in
scaltra.
bij
doch met
La Bottega
Laatstgenoemd werk
Ier stede
werd R. zang-
16*
244
Elisabeth
meester van prinses
Mainz
componeerde
en
sandri
opvolgde
componeerde
en La
liberata
het
huwelijk
volgens
Gerber
Opera
de Italiaansche
gezondheid begaf
dal jaar stierf hij
20
Il Trionfo
d'
incantata.
verminderen,
gesloten.
zoon, en dit verlies trok
Behalve
Seloa
Daar
ter stede
Aria/ma, Armida, Tiffrane,
1794
het jaar
In
trad R.
IbOl),
die
Na den dood
van
1767,
(geb.
gest.
II (1797) begon de belangstelling van bet publiek in
te
politieke gebeurtenissen,
zijner
waarbij Alles-
leerlijn,
een hoogst verdienstelijke zangeres was.
Wilhelm
F rede rik
's
Henriette Kneisel
met
de opera Alcide al
Trier
naar
liij
de
den keurvorst van
bij
aan de Italiaansclie Opera.
directeur
als
van
keurvorst
rkesldirecleur aan
dienst
in
liij
1793 ging
de volgende opera
hij
Gerusalemme
in
den
voor
In het jaar
Bivio en een Mis.
Wurlemberg en
van
kwam
Veivolyens
Opera.
Italiaansclie
1810
zoozeer aan, dat
zich
hij
hij
1806 werd
en
het jaar
In
1812 naar
zich
Itali,
tengevolge van de
zij,
verloor R. zijn eeiiigen
hij
werd. Tot herstel
ziek
doch reeds 19 Aug. van
Bologna.
te
wier
opera's,
titels
Ftis
door
(Bioffr.
et
Bihi. univ. des
music.) vermeld worden, heeft R. kerkmuziek, instrumentale muziek en zang-
gecomponeerd.
stukken
meesterstuk van
Zijn
Mozart
ten
Giovannl
Don,
verscheen
vr het
jaar
tien
tooneele.
Rilasciando, Hal., nalaten, verminderen (zoowel
de sterkte van den toon,
de snelheid van beweging).
als
(Edward Francis),
Riuibault
vader
organist
werd op zestienjarigen
en
jaar
1838
van
de
1841
hem
leellijd
van Gllingen kende

liij
hem 1842
bundels
zijn
of
England ;
The
Carols
compositin bevindt
een cantate:
In het
Percy Society,
toe,
De
uni-
en in het-
Men
kent van
The Hisior^ ajid Construclion o{ the Organ j Noces
Engsh Organ Builders ; Eistory of
C/irhtmas
zijn
secretaris
hij
Motett Society.
het doctorsdiploma
Madrigaliana j Musical illusiraiious of Fercj/
Music
en van de
der muziek-akademiu te Stockholm.
lid
de volgende wei ken:
of Uie earli/
Londen, waar
en 1840 werd
van de muziekstukken der
uitgever
werd
te
organist aan de Zwitsersche kerk.
Musical Antiquarian Society
jaar
zelfde
13 Juni 1816
voorlezingen over muziek,
hield hij
ook
versiteit
geb.
ontving onderricht in het orgelspel en in de compositie
was,
Rounds^
en
'*
and
Catches
Litile
Book
zich een operette:
the Eianoforte ; Billiotheca
Regiies; The Anceut Vocal
Canons of England; twee
of Songs
The Fair
and Ballads.
Maid
Ondei'
of Islington, en
Country Life.
Rimski-Koi'Silkoff (Nicolas
te
Tichwin,
heett
bedrijven;
een
de
volgende
syinphonisch
Andreas),
werken
Russisch componist,
geschreven:
gedicht, getiteld:
Pskovitaine,
Sadko
vele
geb.
1844
opera
in
symphonien;
kanieniiuziek en honderd Russische volksliederen met klavierbeneleiding.
245
Montagnana,
Rinaldo, bijyenaanul la
moMii
di
lbro
Van
.Modena,
hertoiidom
het
in
componist
weiken
zijn
op
vijftienjarigen
La
Zingara,
Rinck
18
Donna
1770
te
Elgersburg
Nadat
met de
die
was
leermeester
nog
B.
hoogeschool
Men
iiheria
Evenals
J.
orgelvirtuoos,
Forkel,
bij
die muziekdirecteur aan de
1789 organist
hij
ie Giessen,
hij
ook verscliillende andere betrekkingen bekleedde.
werd
hij
stadsorganist,
te
kunsireizen
Vooral
te
Trier
hofkapel
1817 den
l)etrekking van hoforganist en

vele
der
lid
door
Duitschland.
werd
hij
en
aldaar;
tot
1846
Hessen schonk
Darmstadt.
te
werken
zijn
55,
(op.
zijn
spel
Richault
als
leerboek
religieuse
doctor philosophiae, de
hem 1838
tot
lid
bijval.
De hoogeschool
Maat
app
scli
van verdienste,
ij
en de
Aug.
Van
Choralhuch
Bonn,
Parijs
te
bij
vond overal grooten

overladen.
stierf 7
deelen,
zes
door
de
Hij behoorde tot de beste organisten van zijn tijd.
beroemd
zijn
hij
van kamermusicus. Hij maakte
bevordering der Toonkunst 1831
gi'oothertog van
Paedago-
1813 verkreeg
titel
1827 met eerbewijzen
van Giessen benoemde hem 18 40

tol
welke
in
In hef jaar ISOfi
leeraar aan het grootheiiogelijk
cantoi' en
ook
Darmstadt.
geb.
leeftijd
Johann Schneider liehoorde hij tot de

Bach bekend waren. Zijn
Kitte), een van Bach 's beste scholieren.
was, werd
Gttingen
te
La
L' Amhizione
nociva,
der school van
genomen
had
vervaar-
hem
Gotha, ontving reeds op jeugdigen
in
traditin
namelijk
les
Capua.
te
kent van
stad
gium
// primo
commedia.
in
onderricht in de muziek.
organisten,
La
Farnace,
vendicaiiva,
1715
geb.
eerste opera.
Rink (.Tohann Christian Heinrich).
of
Febr
zijn
leeftijd
La commedia
en
delusa
6 eeuw. leefde
bekend
a 4 (Veneti, 1573),
Rinaldo da Capna, dramatisch componist,

digde
de
uit
alleen
is
een decoratie.
mii
Laatstgenoemd
Orgelsc/iule
werk
met een voorrede van
en,
conservatoir e
het
en
Zwischenspielen
Simrock).
nagedrukt
R.
1828
is
Choron,
musique classiqiie et
is 1833 bij Aderholz
de
Een autobiographie van R.
ingevoerd.
te Breslau verschenen.
Rinforzando,
ven
Ital.,
teeken van voordracht, woidt meestal verkort geschre-
en heteekent, dat de toon, waaibij het slaat, sterker dan de oveiigen
rf,
gespeeld of gezongen moet worden.
Ring^k
(Johann),
geb.
1730
werd 1754 organist aan de Maria-kerk

ziju
improvisatie!!
te
Oosleiiiijk,
Rinuecini
midden
der
was van 1580
lot
(OttavioV een
16^
te
Frankenhayn
Berlijn.
Hij
in
Thuringen,
was beroemd wegens
op het orgel.
Riutzky (Chiistoph), orgelmaker en

in
SFORZANno.)
(Zie ook
omstreeks
eeuw
te
1593
der
Flo!ence
organist,
stadso!ganist
eei-ste
uit
afkomstig
te
L'lm.
uit
Hij
opera-librettisten,
een
adellijk
geslacht
St.
Florian
stierf
1595.
omstreeks
het
gelioren.
Hij
246
den
schreef
voor
tekst
Bafne
en
Riotte (Philipp Jacob), geb. 16 Aug. 1776

van
in
Per
van
Euri/dice,
i,
en voor Orfeo en
te Tiier,
ontving ondeniclit
Monteverde.
Arianna, van
Andr te Offenbach. Zijn eerste opera, Bas Grenzstddichen, werd 1809

Hij vestigde
den Karn hn er hor-schnuwburg te Weenen vertoond.
t
daar
zich
der Wien, welken

Onder
Mozart
den
20 Aug. 1856,
dood,
zijn
et
dienst
in
bij
van een
titel
de),
Initspelei-,
koning
Frans
geb.
Hij
I.
de tweede
in
opgenomen
nodre me.
verzamelingen van dien
in
Antonio),
(D.
Es
stukken vervaardigd.
la
va
Domen
hem
hij
Sevilia,
te
wat
al
aan
lj
Ripieuo,
2
b.
de
V.
Ital.
begeleidende
men
noemt
hof
zijn
Tarazona
komen.
in
van
te
Docii R.
Monza, omstreeks
van
dat
spel,
zijn
Monza en
bleef te
is
Hispana
hem opgenomen.
zijn
werken
1629).
Fr.
aanvulling
de
stemmen
de
te
de kerk aldaar. Gedrukt
(Milaan,
Remplissage,
muziek
de
in
JJ/a^"?-
kapelmeester en organist
zijn
bezat aan
M'issa a 5, con paritura
men
te
heeft in het eerste deel der Lira sacra
co),
leut,
heeft vele kerkmuziek-
III van Frankrijk was zoozeer verrukt van
uitnoodigde,
vermaakte
1720
omstreeks
geb.
kapelmeester
als
livre
Andere muziekstukken van R.
een achtslemmige Mis en een achtstemmig Stahat
Hendrik
Premier
chansons^ composes par
et
tijd.
componist,
1795
Spanje, gest. 3 Nov.
Ripalta (Giov.
zooals blijkt uit
de Ripa de Mantoue, seigtieur de Carois, Joneur de
Albert
messire
1575.
getiteld:
is
der 15e eeuw,
helft
vr 1553,
stieif
dat jaar uitgegeven veizameling luitstukken
in
varlet de chamhre du roy
Ripa
bekleedde.
een daarvan
vele opera's;
zich
de tabiilature de leut, contenant plusiewrs fantaisies

feu
Theater an
orkestdirecteur aan het
aan
tot
hij
Zauherflte.
's
Ripa (Al bert
kwam
post
werken bevinden
talrijke
zijn
1818
werd
en
stede
ter
Onder
aanvulling.
der
van een solo-stuk.

violiuo
solo-partij
dit
woord verstaat
harmonie met middenstemmen;

In een concert
ohhligato,
de
voor viool
begeleidende
violen
violin ripieni.
Ripienisten,
de
spelers
van een muziekstuk mede-
die in de begeleiding
werken.
Rippeu, Hoogd.
Barres, Fr.
de dwarsstrepen, mei behulp waarvan
verschillende noten van denzelfden duur tot n figuur verbindt,
b.
men
v.
m
Ripresa,
Itak;
Reprise,
Fr.;
herhaling
van
een toonstuk,
of van een
gedeelte daarvan.
RiSCh
(Georg Mathias),
Weimar,
vond een instrument
tooidvunslenaar
uit,
te
dat de viola da
Ilmeiiau,
geb.
1710
te
gamba vervangen moest.
247
1752
speelde
Hij
hem
concerten met een door
in
druk verscheen.
28 Aug. 1845
geb.
Engeland,
van
steden
instrument en schreef er een
solo op d;\t
Neurenbertr
te
(George),
Riseley
schillende
een
Berlijn
te
1756
sonate voor, die
het
was organist
te Bristol,
laatst
in
zijn
in
ver-
gaf aldaar
gei)00itestad,
samengesteld orkest en deed er veel
tot
bevor-
dering der toonkunst.
uitdrukking (teeken van voordracht).
RisentitO,
Ital.,
levendig,
Risolnto,
Ital.,
vast besloten,
Risonante,
vol
krachtig, energisch (teeken van
Rispoli (Salvator), componist, geb. omstreeks 1745
conservator io
aan het
Piccini
beveling van
bestaan in opera
Risposta,
di
San Onofrio
leeiaar aan die school
tot
zang
liedeien
toe
Schumann's
gegeven
benoemd.
van
Lenz.
Zijn
compositin
en
vond
liedeien
Hildesheim, ontving te Munchen onderricht
te
Hij
legde
vooral
met
veel
voordracht
van
Schumann.
op het zingen van
Schubert's
en
heeft de volgende werkjes in hel licht
Hij
bijval.
voornamelijk
zich
de
Fr. Schubert und seine Lieder en een studie over
die Feri van
1792 op aan-
beantwoording van het thema (Pioposla) eener fuga.
Ital.,
den
studeerde
te Napels,
aldaar en werd
kerkrnuziekstukken, duetten en Toccate voor klavier.
's,
Riss (Joseph), geb. 1843

in
voordracht).
weergalmend, welluidend (teeken van voordracht).
Ital.,
Beide weikjes
zijn
te
Das Puradies uud
Hanover, waar R. zich
als
zangnieester vestigde, uitgegeven.
Ristori
169'2
te
(Giovanni Al bert o), componist, organist en klavierspeler, geb.

kwam met zijn vader, die tooneelspeler was, 1715 aan het
Bologna,
Saksische hof en werd
1717
componist en 1750
lot
componist
tot
werd
1733,
Later,
aangesteld.
hij
ook
Ritardando,
vertragen,
Restrictio,
Ital.;
d.
i.
Lat.
als
enen te. ritenuto),
\
1
ritenuto,
Iets
i Apiil
kerk-
te
Dresden.
E.ngfhrung).
Ritardare
anders echter
is
heelt
ritene re
welk woord aanduidt, dat de Ijeweging
Derhalve
van lieverlede langzamer,
plotseling
Ital.,
langzamer.
terugsehouden
z.
Ritakd.\mio.
RitmQlIer (Gotllieb Wilhelm), instrumentenmaker

geb.
(z.
Dresden
tot
7 Febr. 1753.
de bibliotheek
Engfhrlng, Hoogd.
rallentare.
op eens teruggehouden moet worden.
RiteiintO,
zich in
stierf
van lieverlede de beweging terughouden.
(deelwoorden: ril
raltenlando,
Hij
te
1746
tegenwoordig deelwoord van het werkwoord ritardare,
Ital.,
ongeveer dezelfde beteekenis
ritardando,
kamerorganist,
vice-kapelmeester benoemd.
Een groot aantal compositin van hem bevinden

Ristretto,
den hofschouwburg
bij
tot
1772.
Een zoon van hem
gest.
Juli
lichtte te
1829, was vooral wegens
Nieuw-York een
te Gllini
zijn guitai'
klavierfabriek op.
daar
.>ind.
248
Ritornello, Hal.; Rituu-nlle, Fr.
De
beteekenis
de
Mus.)
pour reposer
la
tte d'
la
pour imiter
fin,
Dans
Rito urnelies
que
les
terugkeer, lierhaling
Symphonie qui
sTrait de
un Air,
dont ordinairement
assurer
et
lettei lijk
la
mme
du
fin
annonce
il
Aug. 1811
A.
W. Bach
ou
Chant;
Ie
ou dans
Ie
milieu,
expression ou siinplement pour embellir
1'
Recueils ou Paitifions de vieille Musique Itallienne,
les
sent souvent dsii^ns par les mots si suona*', qui signifient
(August
11
(Dici.
emploie en maniere
s'
Chant;
instrument qui accompagne doit rpter ce que
1'
Ritter
Rousseau
de muziek wordt door
in
pour renforcer
voix,
la
Pice.
wooi'd
dit
aanneduid:
aldus
de Prlude a
a la
van
Gottfried),
voix a cliant."
la
en
orp:elvirtuoos
muziekdirecteur,
Run gen hagen.
en
geb.
Ludwig Berger,
Erfuit, ontving te Berlijn onderricht van
te
bekleedde achtereenvolgens de be-
Hij
trekking van organist te Erfurt, Merseburg en Maagdenburg. In laatstgenoemde

stad
is
Van
nog heden werkzaam.
hij
werk Bie Kunst des Orgelspiels
zijn
hem
negen uitgaven verschenen. Andere werken van
zijn
Armonia
(oude
aria
voor
's
Hg
oigelsonates en motetten.
Orr/tlspieler, klaviersonates,
zijn
de verzamelingen
Orphea (voor sopraan), een Album
en
alt)
gehouden met het schrijven eener Geschichte des Orgelspiels voni'dOO
(Friedrich Louis),
Ritter
afkomst
en
muziek van
leiding van
en
in
eigenlijk
Caballero
werkzaam
Amerika, bracht eenige jaren
Ie
was
Society
1867
zelfde jaar tot
geweest,
1862
muziekdirecteur van
deel
II,
of
ibid.,
hij
Music,
Ritter
in
het
hofkapel
(Hermann),
vioolspel
te
the
in
aan
voor
de
de
Ook
Form of
geb.
aan de
de
en
bezocht
beoefening
is
muziek
behield
hij
een kooren een
Sacred Harmony
Nieuw- York.
te
In het jaar
werd
in
het-
Poughkeepie,
be-
heeft vele instrumentale
bekend
hij
Duitschland
naar Noord-
zich
als schrijver
W. Ree v es,
Londen, 1876)
16
Sept.
1849
te
Wismar
in
Mecklemburg,
Neue Akademie der Tonkunst,
compositie.
wijsbegeeite
ten
van
Boston, 1870;
I,
Duitsche en Amerikaansche tijdschriften.
Nadat
1874 de hoogeschool
der
in
hij
Lectures (deel
hij
Schwerin werkzaam was geweest,
te Heidelbeig,
te
1874; beide deelen herdrukt door
te Bei lijn,
waar
directeur der
1881 nog bekleedde. R.
en van artikelen in Fransche,
ontving
begaf
Vassar College,
en vocale muziekstukken gecomponeerd.

llstory
studin onder
een paar jaar
hij
\&bQ.
ondeiricht in de
zijn
eerste muziekfeest daar ter stede en
het
hij
noemd, welke betrekking
een
Nadat
Ar ion C hor al Society
der
en
dirigeerde
en zette te Parijs
Cincinnati door,
oikestvereeniging oprichtte, en werd
ontving
Hij
lis
was van Spaan.sche
te Straatsburg,
geheeten.
Hauser en Schletterer
Georges Kastner voort.
vaderland
zijn
1834
geb.
fiir
ook bezig
heeft zich
slolle
korten
werd
hij
tijd
als
onderricht
violist
in
de
stadsmuziekdirecteur
aldaar en wijdde zich hoofdzakelijk
en kunstgeschiedenis.
de bovenliand.
Zijn
Doch
zijn
liefde
lievelingsinstrument
249
was
de
altviool,
gevoelde
afmeting
maakte
getiteld
en
1877
na
ijverige
van
krachtiiêr
Heidelberg
te
Leipzig.
in
licht;
liet
18e
eeuw
vervaardigde
was
en
een
voor
orgels
(Peter),
Ritter
certmeester
en
te
van
opera
(Theodor),
Ritter
omtrek
van
iiSingspiel"
het
Baucs,
gaf
tol
leeraai-
in
te
de tweede
Hij
Van de hoven van
hij
patenten.
in
Mannheim.
te
de
helft
Altenburg.
componist, geb. 17()0, weid 1801
en
Hij
conzich
liet
Mannheim teruggekeerd,
vele
ten tooneele.
's
ontving
en
klavierspeler
Parijs,
ontving
altvioul,
instrument,
werkje verscheen
leefde in
Trost
H.
insliumeiit
stede gevestigd.
tei'
van Duitschland.
hooren en bracht,
Beilijn
Hof,
uit
Kulmbach
en
daar
dit
i/ires
dit
Wiirtzl)arg
te
hij
van G.
steden
violoncellist
hem gecomponeeide
is
orgelmaker
leeiling
vele
directeur
violist
als
dit
al la, grooter van
gehriiikolijke
een tweede dnik van
Nog heden
Bayreuth, Brandenburg
den
algemeen
de
1879 werd R.
het jaar
In
(Johann Nicolas),
Ritter
door
viola
Zijn
Die GeschicJite dtr Viola alta und die Grundzge
Ie
1785
dan
toon
van
constitictie
de mnzikale wereld. Een brochure over
in
muziekgeschiedenis biMioemd.
dei'
der
i^tudie
die te verjjelereii.
staat,
in
opgang
veel
1876
R.
on
zich
hij
Franz Liszt
van
onderricht
Onder
kunstreizen door Frankiijk, Duitschland en Engeland.
zijn
1836
in
en maakte
compositin
bevinden zich twee kleine opera's, eenige kerkmuziekslukken en vele fantasien

en andere stukken voor
Rivander
Te
Neurenberg
omstreeks het begin der 17e eeuw.
leefde
de volgende werken van
zijn
von
Quodlibet,
hem
kurtzweiligen
mancherleij
verschenen:
Aêue lustige
zu gelrauchen (1614~);
Ein
schwenken mid clausuln,
mit
liehlich
Stimmen componirt (1614) en Studenten Frciod, dfmnen weltUehe Gesauge
vier
von 3
Stimmen (1621).
Riverse,
woord
dit
componist,
auf Instrumenten und Geigen
Couranten,
neues
klaviei'.
(Paul),
draagt.
alla riverso,
staat,
Ital.,
omgekeerd,
aan,
duidt
de intervallen van het thema
dat
de stem waarbij
tegenoveigestelde orde voor-
in
Zie ook novESCio.
RiVOlîmentO,
Evolutio,
Ital.,
Lat.
de omkeering
dei'
sternmeLi
in
het
dubbele contrapunt
(Giovanni Antonio),
Rizzieri
18e
Immano
della
Men
eeuw.
comhatuto
van
kent
da
hem
componist,
leefde
in
hel
begin
amori, divino e profano, da cautarsi nel/a
due
der
een soor: van oratorium, getiteld: Il cure

cliiesa
Congregazione di San Gahriele (1716).
Rizzio,
z.
Riccio.
RobberechtS (Amlr),
ontving aldaar onderricht
te Parijs
van Baillot.
violist
in
Hij
het
en componist,
vioolspel
werd 18'iO
van
tot
i;eb.
van
16 Dec.
17'.)7 te Brussel,
der Planken en
solo-violist
van koning
Wi
later
o n\
250
benoemd
en
politieke
troebelen,
23 Mei 1860.
Robberts
18
1830
bleef tot
orgelmaker
een
heeft
Hij
tengevolge van de
hij,
compositin bestaan in stukken voor
Zijn
(Jan),
eeuw.
Brussel, in welk jaar
te
land verliet en zich Ie Parijs vesligde.
zijn
Rotterdam,
te
de laatste
leefde in
een
en
Delftshaven
voor
orgel
stierf er
Hij
viool.
helft
der
voor Maassluis
vervaardigd.
Robberday (Frangois),
der 17e eeuw.
hem
van
is
Robbers
melsdijk,
veihandelingen geschreven:
volgende
de
der muzijk met de dickikunst,
oetenend Genootschap
mmijk,
daagsche
opgenomen
in
muziek
de
in
kunst
muzijkale
6"
eeuw
de
te
en
vader,
later
onderricht
in
hij
componist,
zich
met
hij
leefde
dood,
andere
drie
de tweede
in
Maria M
ggi
helft
der
re-kerk was.
1847
Amsteidam,
Ie
te
's-Heitogen-
waai-
van
hij
zijn
Frans Coenen,
Verscheiden jaren was
ontving.
zijn
pensioen en stierf
zijn
Joh. M. Co en en en
Fischer,
muziek
1848
aan
druk verschenen.
in
zijn
tot
werd muziekdirecteur
Parijs,
bij
betrekking
kapelmeester aan de
vestigden
van D.
de
1803
verkreeg 1684
Hij
hem
van
en muziekdirecteui-, gel. 6 Dec.
violist
ouders
welke
Belgisch
Rome, waar
Zijn
De
Rotterdam.
te
Louvres
te
deelde.
Flaildre,
Robert (W.),
boscli.
1611
geb.
Motetten van
Melnn.
te
Robert
Ampliion;
muziêktijdschriit
was
R.
dichtkunde.
Lully,
musici, waaronder
heden-
der eerste op de gemoederen der menschen,
Lede wijk XIV,
van
Dicht- en Lellei-
het
Fergelijking dir oude en
1830, organist aan de Walenkerk
kapel
1686
Amsterdam;
Som-
te
Over de verbinding
Tweetal verhandelingen over de muzijk als heeldende
en
Robert (Pierre),
der
1790 bekioond door
nomnier van het
eerste
kerk
te
werking
de
en
liet
de
en
13 Juni
1753
organist en klokkenist te Rotterdam, geb.
(-lan),
heeft
caprices a quaire parties mises en
et
1660).
(Parijs,
orgiie
Lulli. Het volgende werk
leei'meesteis van
druk verschenen: Fuguts
in
partition pour
midden
organist te Parijs,
was een der
Hij
als
hij
violist
en
accompagnateur werkzaam op de concerten der Maatschappij Felix Merilis;

aan
het
orkest
van het
1869 werd
jaar
het
Paleis voor
nam
jaren verbonden, en ook

hij
hij
Keulen
en
ook
1877
aan
vestigde
de
Hochum
directeur
R.
in
muziekschool
ons
land,
liedertafel
zich te
Euterpe werkzaam
eerst
een eersten
der
en
was.
het
pi ijs
In
o.
a.
te
behaalde.
Parijs,
gedurende
waar
1876
hij
die onder zijn
Gent, Antwerpen,
Van 1872
als
laatstgenoemde
kinderoratorium
reeds sedert
directeur
der
tot
in.,
1876 was
In
1875
het jaar
als
leeraar
orkestvereeniging
betrekking bracht
De Wereld
vijf
kamermuziek. In
Kunst en Vriendschap.
Haarlem,
sedert
hij
Zanglusl,
directeur der liedertafel
leiding in versch diende zangwedstrijden
hij
Volksvlijt was
deel aan uitvoeringen vooi'
van
hij,
voor het
Ben o il,
ten
251
gehoore, en voor een muziekfeest van genoemde vereeniâng, die sedert
Tooiikutist verbonden
gemengd
componeerde
is,
kindeikoor en orkest.
kooi',
te
Haarlem, en 1883 ook der
R.
's
compositin
en
klavier,
den
1881 werd
mannenstemmen
Zeemanslied, voor
Polka fanfasqne,
laalstiienoemd stuk
Zangiust
jongsten wedstrijd der liedertafel
soli,
druk veischenen
in
voor
Euterpe,
diiecteur der zang-
hij
bevordering der Toonkunst,

Zang en Vriendsciiap.
Van
tot
liedertafel
alleen
zijn
een cantate:
li'ij
In
Maatschappij
yereeniging van de
1882
Maatschappij tot bevoidering der
met de Haarlemsclie afdeeling der
Roberti (Giulio), zangmeester, componist en schrijver over muziek,

14
1823
Nov.
Barge
te
Pimont,
in
weik echter, Petrarca, maakte

R., de kunstenaarsloopbaan
gaf
a.
o.
Mis met
een
maakte.
schreef.
Omstreeks
Florence
een
te
1860
vereeniging
Societa arm on
bevordering
bleef
hij
welke
op,
1869
richtte
koorzang
den
en
kerk en kamer
voor
terug,
Itali
van
te
1873 een
en
beide stichtingen veel bijbrachten
koormuziek
klassieke
Engeland
die vooral in
licht,
compositin
naar
beoelening
de adminis-
bij
componeeren en
ijverig
hij
de kunst terug te keeren,
tot
vele
hij
keerde
tot
vocale
ia
der
weder
nu,
waar
Londen,
zich
werd ambtenaar
Hij
Toch
Een tweede
vond.
bijval
tengevolge daarvan besloot
en
orkestbegeleiding in het
be.sloot
Hij
vestigde
lot
verlaten.
te
spoorwegmaatschappij.
eener
opgang
te Turijn fiasco,
geb.
Tuiljn zijn eerste opera:
te
welke compositie veel
Pietro de Medici, veitoonen,
tratie
1849
liet
bij
koor gediend.
verplicht
als
voor
iieeft
in
Onder
Itali.
R.
's
werken
bevinden zich de volgende:
Corso elemetitare di rnusica vocale, een serzAmeWw^
koren
en
zonder
proposito di
begeleiding,
mimca
Robilieau
leerlingen
van
een boek,
getiteld
Pagimi di luona fede
(Abb Alexandre),
Gavanis. Hij gaf
violist
Robinson (Anastasia),
zangeres, geb. te
was
Parijs,
te
stukken
voor
1789 dreef hem naar Duitschland, waar
Revolutie van
(Florence, 1876).
een
het
viool
in
hij
ook
der beste
licht.
De
stierf.
Londen omstreeks het einde der
Sandini en Rameaneii maakte

Nadat zij 1724 hel tooneel
van het opera-gezelschap van Handel.
Zij
had, trad
in
het huwelijk met Lord Pe erbo r o u g h.
I7e eeuw, ontving onderricht van Croft,

deel uit
verlaten
stierf
Robinson
van Dr.
scheiden
Men
(.lohn), geb.
Blow,
kerken
kent van
1745 de
en werkte ook
1682
te
Londen, ontving onderricht
directeur der koninklijke kapel.
en
hem
Anna Turner,
zong
z'ij
1750.
was
partij
iii
was
een
van
beroemd
Essaj/
een
in
zijn
Hij
vak.
Hij
stierf
upon vocal Music (1715).
opera-zangeres.
Danil
in
Zijn
het oiatorium
andere werken van dien meester
in
de muziek
werd organist aan ver-
30 April 1762.
R.
dochter,
's
echtgenoote,
een goede
Belsazzar, van
als
solist
mede.
altist,
Handel,
'252
Robiiison (.losepli), muziekdiiecteur, geb. 1816

de Aiitient
was
teur
Society, van welke vereeniging

1853
dirigeerde
Elij
1850
niedewi'rklen,
ook
Dublin een
te
die
slichtte
1834
welk
bij
1876
In
1000 man
waarbij
imiziekleest,
optraden.
solisten
Fanny Arthur,
eclitgoiiote,
"s
iJublin,
te
gedurende 29 jaren direc-
Handel Centenary,
een
Jenny Lind en Bellet ti als

Dublin een Musical Society,
R.
liij
feest
stichtte
o.
a.
hij
te
jaar drie groote concerten geelt.
eik
was
geb. 1831, gest. 1879,
Engeland
in
en Ierland als klavierspeelster gunstig bekend.
(Thomas),
Robinson
17e eeuw.
ivheren
Hij
Gamba;
Viol de
arul
delightfull.
Pricksotig
Robledo
16e
hem
Belgi
Eslava
door
zijn
(Jean
Saint Gerniain
van
hem
te
zijn
Ceiure,
La
Rocctaig'iano
te
Orvieto,
waar
hem:
Rieti
van
Arie,
hij
den
v^'aar
post
Hij
Parma.
te
Bal ti
(Giov.
in
kapel-
leefde
in
College
Kamernuiziekstukken
stieif.
in
hem
geb.
15 Aug. 1765
Zijn
Chi
te
Cimarosa.
beste opera
sta bene
non
si
waren
's
kapelmeester
sta),
Veneli in diuk
te
bij
veikreeg
Re
Attalo,
La Morte
muove.
aan
zijn
di
Santa
kerk
de
muzikale opleiding te
de tweede helft der 16e eeuw geboren was;

zijn
Coloino
Hij
amoie.
iti
den Keikelijken Staat, ontving
Missen en
Ook kent men van
verschenen.
1623).
da), componist, geb. te Lissabon, aldaar gest.
172.
Missen en andere kerkmuziek gecomponeerd.
kwam 1780
e),
kapelmeester en componi.st, geb. 24 Juni
muziekdirecteur der Fiansche Opera
als
naar Parijs terugkeerde,

stierf
Engeland,
uit
den landgraaf van Hessen en bekleedde die betrekking

hij
midden
tot
van oiganist aan het
1785
hij
componist,
disperato,
Rocbefort (Jean B a
te Parijs,
with lessons
1603).
Een Magnificat en een Psalm van
afkomstig
oiganist,
Sonetti e Madrigali (Orvieto,
heett vele
iustructor for
leelde omstreeks het
van Martini, Sarti en
leerling
Rocha (Francisco
Hij
own
i/oiir
vaderland leruggekeei-d,
zijn
(1560).
Briseide en / tre rivali
Maria
motetten
mat/ be
better iustruction (Londen,
jaren
Tii-lemont,
Geloso
Il
Luie, Pandora,
t/ie
Luik in diuk verschenen.
van hofcomponist
lilel
Bitinia,
di
lange
te
dei-
uitgegeven.
(Ferdinando),
Robusch
Parma, was een

den
how you
en werd, in
Jaques),
bekleedde
en
and
benoemd
Saiagossa
te
Robson
Rome
te
begin
Schoole of Musicie
Luie without any other teacher;
(Melchioi-), Spaansch componist,
eeuw
meester
Tlie
het
in
loefVli?
with most mfaUble general mies hoth ease
method,
Also,
hy the help of your
of all sorts for your further
dei'
muziek,
taught the perftct method of the true fingerinff of
is
Orpliarion
and
over
schrijver
bekend door het volgende werk:
is
1819.
Hij
heeft
waar
hij
vele opera
tot
's,
1815
in
tot
in
1785,
het orkest
746
dienst van
in
welk
jaai'
werkzaam was.
ook eenige kameimuziek gecomponeerd.
25:j
(Friedrich .lohinn),
RflChlitZ
Allgememe
musiJcalische
onderricht
in
muziek
de
hoogescbool,
met
hel
aan
geld
was
gebrek
en als onderwijzer
legde
vak bestonden
Duitschland
's
titel
werk van R.
's
opera
Ende
1728
of
Roconr
het
of
van den smaak voor
Beethoven.
en
als afzonderlijk
De
beste
werk uitgegeven,
Een ander
deeleri.)
belangrijk
40),
R. .schreef ook den
Spohr's
voor
des Gerechten,
Dinge en
Letzte
Hy wenl 1830
gemeente-
tot
hofiaad benoemd, en stierf 1(5 Dec.
's
1650
zangeies, geb.
van dezen componist zong
Roconrt (Pierre
Rocour
dorp
1818 redacteur van
tot
te
1842.
Caen,
gesl.
aan de Gioole Opera aldaar tijdens Lully's directie.
zong
verschillende opeia
In
en bleef
verzameld en
Le Rochois (^Marthe),
Parijs,
te
laatstgenoemd
Die V ollendung des
bevordering
tot
Dus Blumenmadchen.
raadslid en later tot Saksischen
Rochois
schrijver op en
als
hij
chronologische volgorde.
in
bij
de Allgemeine tnusikalische Zeitung
Haydn, Mozart
hem
Haydn,
Schicht
voor
Bierey's
trad
en een cantate
stichtte hij
doch
studeeren;
te
de verzameling vokale muziek (3 deelen, Schott, 1838
tot
voor
Beum
tier
uiilving
aldaar en bezocht ook de
zijner studie in
Fr Freunde der Tonhmst (4
tekst
De vruchten
bijdroeg
veel
later door
is
Dufay
hij
groote meesters
werden
onder den
1798
Ojk
verdienen.
Ie
toe.
Leipzig,
te
studin voorloopig te laten varen
zijn
Breitkopf & Har tel)
waarin
blad,
van
jaar
het
door
(uitgegeven
artikelen
brood
1769
Febr.
de godgeleerdheid
genoodzaakt,
hij
zijn
in
een Mis, een Te
in
In
rlsers.
dit
om
op de compositie
zich
12
T h o ma s -school
aan de
doel
over muziek en stichter
schi'ver
geb.
Zeiiiing,
Luik,
bij
midden der 16e eeuw.
waar
hij
de hoofdiol.
zij
componist, genaamd naar
geestelijke en
de),
geb. werd.
Hij
Men kent van hem: Motectorum
quatuor vocum liher
primus, auciore Pefro Rocurtino presbitero Cautoreque cathedr. Lcod. Lovanii,
Jacobus
excudebai
Batius
Chansons
(1546).
hem
van
komen
verzameling Chansons a quatrt parties, auxquelles sout continues

velles
XI
chansons
livre
(Livre
contenant
Antwerpen, Til
I,
XXIX
veel
Kirchscheiduiigen
te
tot
verbetering
bij
i.
S.,
gest.
Hij
1857
ontving
te
in
Le
in
25 Febr.
Potsdam,
1852 den
de
nou-
1549).
(ibid.,
directeur van militaire muziek, geb.
Freibuig
militaiie muziek.
der
Susato), 1543) en
chansons amoureuses a quatre parties
Rode (Johanu Gottfried),

1797
man
vooi
XXXI
deed
van
titel
koninklijk muziekdirecteur.
Rode (Pierre),
reeds op zesjarigen
Fauvel
hij,
op
Na
een
ain.
\ioolvirtuoos, geb.
leeftijd
Toen
hij
veertien jaar oud was, ging
aanbeveling van den hoornist

tweejarige
aanvoerder
der
studie
tweede
26 Febr. 1774
te
Bordeaux,
ontving
het eerste onderricht in het vioolspel, en wel van
liet
violen
hij
in
Punto,
bij
hij
Viotti
naar Parijs,
in
de leer
zich in het openbaar hooren en
het theater
Feydeau
benoemd.
waar
kwam.
werd
lol
In deze
254
belrekking
1799, ging
gecomponeerd
dezen
opgang
grooten
5000
maakte.
had en toen door
spel
zijn
Spohr,
Bohme.
en
welk stuk
speelde,
en begaf
reis
gioot succes had en tegen een jaargeld van
hij
werd
Hierdoor teleurgesteld, ging
Hongarije
Oostenrijk,
violen
aangesteld.
doch werd er met minder geestdrift
Parijs terug,
verwacht had.
hij
twee
voor
van Frankrijks
met Kreutzer een
hij
1803 ging R. weder op
het jaar
werd
een tweede kunstreis,
solo-violist
dat
roebels tot violist aan de keizerlijke kapel
1808 naar
Op
tot
hij
dat jaar,
in
concertant
In
waar
Petersbuig,
naar
zich
1800 werd
Het was
dat jaar een kunstreis
in
benoemd.
conservaloire
hel
naar Spanje, en
hij
Te
Noord-Duitschland.
en
Consul benoemd.
Eersten
door
1794 werkzaam en begon
tot
liij
aan
leeraar
tot
hij
bleef
Nederlanden
de
door
weder op
hij
hem
die
keerde
Hij
ontvangen, dan
bezocht
reis en
1803 gehoord
reeds
verrukking was gebracht, hoorde hem 1811 te
in
Weenen en was
toen
verbeterd waren.
Te Weenen maakte R. ook kennis met Beethoven,
hem
voor
de
G (op.
Beethoven
tevredenheid.
meesters
In
huwelijk trad en geruimen
Bordeaux, welke
meer
optreden
hand
nemen.
te
violisten
terts)
Calalani
van
stierf
1830
Nov.
en de variatin
Parijs
besloot,
zijn
'\n
heelt
hij
naar
bij
niet
lot
in
het
iiij
vaderstad.
zijn
maakte
hij
Rode
Deze
Jiasco.
weer een
nooit
viool ter
was een der besle
compositin hebben het 7e concert
die later het cheval de bataiUe
en andere zangeressen werden
Ten opzichte der viooltechniek
24
25
van de Fransche school. Van
a kleine
(in
Hij
die
uitstapje naar Parijs (I8'28), niet
te
hij
waar
Beilijn,
Van daar ging
nederlaag trok hy zich zoozeei- aan, dat
doch
voordroeg,
leerling,
's
bleef.
tijd
voordracht niet
96) schreef, welk stuk de virtuoos met
1814 ging R. naar
laatste
zijn
techniek en
's
met uitzondering van een
bij,
Bij
verliet.
R.
dat
ooideel,
vioolsonate in
Rudolt,
aartshertog
's
van
zich
het
meeste succes gehad.
gemaakt door
verdienstelijk
zijn
caprices ou tudes en andere studin.
Roder (Karl Gottlieb), stichter der beroemde notendrukkerij te Leipzig,

22 Juni 1812 te Sttteritz, begon zijn zaak 184(3, die vooral na 1860
geb.
groote
uitbreiding
Duitschland,
lieten
L.
H.
werken
hun
Wolff
en
De
verkreeg.
maar ook
van
bij
voornaamste
Engeland,
hem
drukken.
Max Rentsch,
in
uitgevers,
Rusland, Amerika,
Hij
nam
1872
de zaak op en
zijn
liet
alleen
niet
Itali
die
van
en Spanje,
schoonzoons,
1876
geheel
aan hen over.
Roder
(Georg Vincent),
Rammungen,
in
Augsburg en
werd 1839
Hij
heeft
Neder-Franken,
tot
componist en muziekdirecteur, geb. 1780
te
Wrtzburg en
te
was
muziekdirecteur
te
koninklijk kapelmeester te
vele Missen en kerk muziekstukken
symphonien en een opera: Die Sehweden.
Munchen benoemd.
met orkest gecomponeerd,
ook
255
Rder (Johann
18e
eeuw
te
Michael),
Hij
Beiiijii.
orn;elmaker,
lieeit
loefde
de eerste
iii
vveiken
schooiie
a.
o.
der
helft
en
Breslau
voor
HirschbersT vervaardijid.
(Rocco),
Rodio
o.
der deide uitpjave luidt aldus:

canto fermo
nel
(Napels,
In
uitgegeven:
vijfstemmig;
vierstemmig;
dominicalibus,
idem;
duplicibus,
De uitgaven
miei sospiri, idem;
Ijltimi
Fac
kunstig
zoo
is
gezet,
dat
zij
In minoribus
Satmla Maria,
Miisa de
De Missa de Bea/a
met weglating der
vierstemmig,
zeer
zijn
in paitituur
Descendit Angelus, idem;
Beata Firgine, idem, en Adieu mes amours, zesstemmig.

Firgine
hem
idem;
Ui,
titel
accompagnato
compositin
zijner
Alpkonse, idem; Maler patris, idem;
Saticfe
De
beleefde.
conlrapiinto solo e
il
schreef
Calabri,
in
de volgende Missen van
heeft
1532
of
dat drie uitgaven
Regolf per
1626).
De abb San tin
zeldzaam.
1530
geb
contrapuntist,
van het contrapunt,
een leerboek
a.
vijfde
stem, of ook driestemmig, met weglating der eerste en vijfde stem, gezongen
kan wolden.
(Man
Rodrig'aez
der
begin
het
oei),
17e
organist
eeuw
lid
en
der
was
Elvas in Portugal,
harpist te
koninklijke kapel.
Hij
in
gaf in het licht:
Flores de musica para instrumeio de tecla e liarpa (Lissabon, 1600).
Roeekei (Joseph Augustus), zanger,
Wald
vorm
was
1803
Toen
een
de
in
De
Weenen,
te
looneel
rol
het
werden
school
trad
het
1832
volgend
bleef
hij
jaar
daar
Ier
leven
19
1870
Roeckel
Giaz,
Hij
te
zich
tol
R.
werd
met
een
1828
gebied.
bevond,
op welk
Fidelio vervulde.
leeraar in den
zang, en in
directeur van de Opeia te
keerde
o.
met
zijn
eerst
1853
naar
Tot
gezelschap, waartoe
o. a.
Hummel,
als
Haitzinger
t,
a.
Aken en
Duitsch operagezelschap te Parijs op.
stede en ging toen
en
1835
Duitschland
August),
Weimar
te
Parijs
van
zoon
zijn
tijdens
van
oom
den vorige,
Hummel
uit het
openbare
weder
en stierf
was
hij
getuige
geb.
Dec.
1814
te
onderricht in de muziek.
de Revolutie van 1830 en maakte aldaar
met de voornaamste revolutionnairen kennis. Ook
1832
hij
Cthen.
(Karl
ontving
bevond
te
verbonden,
Beetiioven's
belioorden, naar Londen. Hij trok zich
doch
terug,
Sept.
te Saltzburg.
uitstekende zangers en zangeressen gevormd,
Wilhelmine Sch rder-Dev ri en

orkestdirecteur,
in
benoemde hem 1823
vele
Henriet te Sontag.
Wien,
der
an
theater
Flores tan
van
keizer van Oostenrijk
zijn
Neunburg
op de beoefening der zangkunst toe en werd als
zicli
aan
1806 de
hij
te
de Saltzburger Legatie teruggeroepen werd, verliet
later
den staatsdienst, legde

tenor
1783
Charg d'affaires
den Beierschen
secretaris van
jaar
28 Aug
geb.
werd aanvankelijk voor de diplomatie opgeleid en
Palts,
in
Engeland, waar
hij
zich
van de hervormingen op politiek en sociaal
Vervuld van hervormingsplannen,
keerde
hij
1838 naar Duitschland
256
terug
aan
bleef hij
heeft
o.
haus zu
Munchen,
(Joseph
zich
Dertien jaar
leefde later als litterator
Hij
14
stierf
1876.
Juni
Hij
Sachsens Erhehung und das Zvcht-
waar
Engeland,
in
en
violist
naam
en
prima
vioolconcert
compo-sitin
zijn
R o eek el,
geb.
te
Weiniar.
liedeiencomponist en
niuziek-
verwierf.
4 Mei 1704
geb.
een
Bischleben,
te
van den hertog van Gotha en werd
gedurende veertig jaren.
betrekkingen
die
als
liij
A.
J.
Wtirtzhurg en
te
tot
de hofkapel van Schwarzburg-Sondeihausen aangesteld.
bij
beroemd,
hij
van
zoon
jongste
muzikale opleiding
zijn
Erfurt, studeerde op kosten
bij
bekleedde
Hij
was
door.
en Weeiien en
(Johann Christoph),
Roediger
zanger
kerkerstraf veioordeeld.
tot
Leopold),
oiiderwijzer een goeden
dorp
Dresden,
Stuttgart
Londen, ontving
te
vestigde
Hij
Tot
Waldlieim.
Roeckel
1838
Ie
een boek geschreven, getiteld
a.
hofllieater te Dresden.
het
;ian
het tuchthuis te Waldheiin
in
hij
Frankfort,
te
muziekdiiecteur
deze betiekkiuL; weikzaam en weid toen, wegens deelname
in
Mei-opstand
den
bracht
1843
werd
eii
1849
won
eens
visla
weddingschap,
de
hij
voor
fouten
zondei'
te
Vooral als
violist
hem onbekend
een
Eenige
diagen.
door Stol zei in de verzameling Gelegenheits-
zijner
und Trauer-
mnsik (1736) opgenomen.
(Johann
Roehlll
Frankfort
poneerd
a.
d.
Bas
Huldreicli),
M., geb.
Testa7nent,
1755
muziekdiiecteur
en
tooneelspeler
Eschborn, heeft de volgende opera
te
Der Fassbinder, Der
verliebte
's
te
gecom-
Maler en Der zwete
oclizeitstag
Roellig'
(Johann Georg),
1710
geb.
Burghausen
te
in
Saksen, was
lid
van den vorst van Anhalt-Zerbst en componeerde 14 symplionien
der kapel
en 24 concerten voor verschillende instrumenten.

Roellig'
1804,
(Karl Leopold),
legde
zicli
van
het
structie
instrument.
Veher die Rarmonika
(Weenen,
tiner
1795),
Zeitung
(deel
Mersebuig,
lieeft
de
te
Weenen,
ein
verscheen
VI)
Coiisiue,
van
werken
(1789).
hem
geschreven
ein musihalisches Instrument
Geigenhogen-Instrûnent
In
(1801),
Fersuch
de Leipziger musikaUsche
hrenrettung des herhnten Rilters
1684
te
componist,
organist en kapelmeester
Salzungen, gest.
gecomponeerd
Ei7i
Kirchenstcken en Zwlf iveltllche Cantaten, die
zum
aldaar gest. 4 Maart
Troubadour aus dem 12 Jahrhundert.
Sept.
werken
volgende
volgende
OrphiJca,
(Johann Theodorus),
geb.
de
heeft
Intervallentabelle
Sohatlitie de
Roeiuhild
Ie
Hij
1787),
(Berlijn,
Xcinorpliika^
musikalischen
Renaut
1761
geb.
op de beoefening der harmonika toe en verbeterde de con-
1757
vollstiindiger
de?!.
te
Merseburg,
Jahrgang van
Lebensgang des Menschen
J'onviirf haben.
Roerfluit,
een
fluilwerk
in
bel
orgel,
van
tin,
metaal of hout, dat wel
257
gedekt
komt
van
10,
2 en 1
4,
8,
stem
deze
roerf lu itqui
dubbele
fluiten,
van
roer fluit bas.
Er
zijn
Rog;antini (Francesco), organist aan de

omstreeks
muziekstukken
midden
het
vermeld
der 17e
eeuw
Catologui
Amsterdam chez Etienne
Cne;
licht,
werd
R.
prix.
les
des
Hoger.,
opgevolgd
titel
te
Amsterdam, was werkzaam
omstreeks 1725.
tot
Zijn
marchand Uhrair, oh dont

door
zijn
kelijk
1815
om
hebben
en
kwam 1836
studie
den
eersten
als
het
prijs
in
te
Parijs en
de zaigklasse.
het
lust
dat vak te
in
op de beoefening der zangkunst
ijver
Opra Gomique,
zoodat
was aanvan-
Parijs,
bij
doch toonde weinig
stem en een aangenaam
fraaie
looneelspeler,
in
Cne,
le
La Chapelle-Saint-Denis,
conservaloire
het
voor het eerst op in de
Aan een
te
met
zich
op
a nomlre^ avcc
een der beste Fiansche tenoren uit deze
notaris te worden,
legde
il
Catalogue des livres de musique imprims a Amsterdam.,
(Gustave Hippolyte),
bestemd
zijn
Michel Charles Le
schoonzoon
chez Etienne Roger., et continue par Michel- C/i at les
eeuw, geb. 17 Dec
uitgaven
talrijke
musigue nouvellement imprims a
de
livres
vermeerderden druk van den catalogus
deze gaf een tweeden,
onder den
Rog'er
te
gaf een verzameling keik-
het licht (Veneti, 1644).
in
den
in
De
grootte der registers aan.
Santa Maria Maggiore
17e eeuw,
der
heet dan
de Dubbel-
gelijk
die,
tregister
zij
dubbel- roerfluiten.
Rog'er (Etienne), boeken muziekuitgever

van het einde
het manuaal
toon;
vts.
namen Groot-, Klein- en Superfluit duiden de
Bergamo,
qui
Als
roerfluiten
hebben; dezen heeten
labin
P/g
S^/s en
lO^/s,
roerquint.
of
aan
De roerfluit
pijpen.
toon en staat zoowel in
vts.
zij
tengevolge waar-
heeft,
dan van gewone gedakle
is,
het pedaal. In het pedaal heet
men
treft
den hoed of het deksel een roer
in
klank helderder
voor
in
als
maar
is,
de
van
niet
te
In
en
uiterlijk
Hij
toe.
behaalde reeds na een jaar

het begin van
1838
trad
liij
^nWwrclair, van Halvy.

paarde
verwonderen
liij
een groot
dat
is,
hij
talent
spoedig
de
Ambroise Thomas coniponeeide voor

hem Le Perruquier de la Rgence en Mina, Halvy vertrouwde hom de
hoofdrol in Les Mousquetaires de la Reine en Le Guitarrtro toe, en Au her
lieveling
van
engageerde
hem
Rayde,
Nadat
geweest,
werd
van
de
werd.
publiek
het
voor
hij
hij
Le Domino Noir, La Part du
tien
jaar
aan
de
Biable,
aan de Groote Opera verbonden,
bepaaldelijk
Meyerbeer, die geen anderen Franschen tenor zoo

rol
van Jan van Leiden, dan hem.
Groot succes
1859
Prophete, en
lot
veiloor
hij,
tengevolge
rechter
aim.
Hij
tooneele, doch was,
IIL
liet
bleef
van
liij
aan
een
zich een
<le
La
Sirhie en
Opra Gomique werkzaam was
behaalde R.
Groote Opera verbonden.
ongeval op de jacht,
op verzoek
geschikt achtte voor

in
Le
In dat jaar
het gebruik
van
zijn
kunstarm aanzetten en verscheen weder ten
tengevolge van het ongeval, in de vrijheid zijner bewegingen
17
258
en
beperkt
onderwijs
12
Sept.
Ook
1868
werd
en
toe
concertzanger hooren,
als
aan
der Toonkunst (1853).
Haydn's
van
Er
Maatschappy
Ook
heeft
Gompositin van
Playford
van
ayres
het archief der St.
Carnet (T un tenor
geb.
te
hem
Een
Madrid.
geschreven
Ftis op
de bibliotheek
Nederlanden,
was
der
Tusschen
1533 en 1538 kwam
voor in verzamelingen van
Rognone
van
Maria van Hongarye,

Sigismond Wij er.
Gompositin van
en van
madrigalen
en instrumentale stukken, schreef
een werk,
hij
opgedragen aan koning
en
Sigismond
mo Domen
a co
organist
Milaan.
te
c o),
1620 en 1646).
Dit
III van Polen.
broeder van den vorige, was kapel-
Missen,
motetten en canzonetten van
hem
Rognone (Riccardo),
einde
der
16e
en
werken van hem
zijn
Rohde (Eduard),
Saaie,
Schildhorn,
RShner
heeft
is
in
(J.
vioolvirtuoos en componist, leefde te Milaan op het
het
in
zangmeester aan het

de
van
hertog
omstreeks 1620.
Selva di varii passaggi secondo V uso moderno, per oantare e suonare
Rog'UOne (G
zijn
den
Ambrosio Maggi o re-kerk,
con ogni sorte de stromenti divisa in due parti (Milaan,
meester
hem komen
Tylman Susato.
(Francesco), concertmeester van
Taegio
Missen,
in dienst.
hij
hem
van
Doornik.
te
opvolger
de
Attaignant
Milaan en kapelmeester aan de
in
vice-hof kapel-
kerkmuziekstukken
Rog'ier-Pathie, organist aan de kapel van koningin
is
Crotch, ook
Londen.
te
bundel
regentes
werk
1880).
Windsor,
te
bevinden zich in de verzameling
en in de Specimens van Dr.
Pau lus-kerk
bevindt zich volgens
een ver-
voor vele
(Par'ijs,
1614
(Philippe Marie), Vlaamsch componist, was 1589
Rog'ier
getiteld
Rog er
woorden
de
hij
componist,
en
organist
liet
bekleedde verschillende posten en promoveerde te Cainbridge tot
1698,
doctor in de muziek.
Behalve
stierf
bevordering
tot
van de hand van
bestaat
Jahreszeiten.
(Benjamin),
Rog'ers
meester
Hij
op het Rotterdamsche muziekfeest ter
liederen geschreven, alsmede een boek, getiteld
Court
conservatoire.
het
op het
R. opgetreden, en hier te lande
is
nl.
gelegenheid van het 25-jarig bestaan der
gest.
Hij legde zich
verlaten.
te
leeraar
Duitschland en in Engeland
in
taling
het tooneel
1879.
zich
hij
daarom,
besloot
te
begin
der
17e eeuw.
Vocale
George-kerk
organist en koordirecteur aan de St.
Soph ia-gymnasium
vele
compositin
te Berl'yn, geb.
geschreven.
Een
1828
te Halle
daarvan,
de
en
aan
cantate
de collectie Litolff' verschenen.

G.),
organist, geb. in Saksen-Gotha,
was
in het
eeuw muziekdirecteur
te
van
het koninklijk Nederlandsch Instituut,
Nederland,
en instrumentale
Veneti en te Milaan in druk verschenen.
aan
Zwolle en zond een cantate, getiteld;
De
begin dezer
Verlossing
met verzoek,
ze
259
Willem
Koning
aan
waarop 1820 van wege het
op te dragen,
geantwoord werd: Dat de klasse den welverdienden

cantate
dezer
mocht
niet
van
tegenwoordigheid
men
uitgevoerd, ofschoon
om
waartoe
niel
overal gelijken zang houdt,
eenigszins verouderden
een'
in
's
muzijk
hooren,
te
mag
rekenen, wanneer
dat echter
men de meeste kooren
wel werden uitgevoerd, de aandacht des kunstenaars
zij
houden,
bezig
geschreven
stijl
welhcht aanleidmg geven
vele stukken vol vuur en vol kracht zijn en waaronder
zouden
worden
te
woonplaats van den kunstenaar en de mindere gelegenlieid
de
nieuwe
goede
Huis
Deszelfs
misschien niet zonder grond zou kunnen aanmerken,
vooral verscheidene aria
zijn,
Hoogst
en
Majesteit
met de hedendaagsche compositin
dat dezelve
en
en dezelve alleszins waardig keurde in
weigeren,
Zijne
Instituut
aan de samenstelling
lof
en
vaderlandsch
gevoel
bij
het kunstminnend publiek
zouden opwekken en onlvonken."

R.
werd
in
hetzelfde jaar tot lid van het Instituut en tot ridder van den
Leeuw benoemd.
Nederlandschen
Men
hem een Muzijkaal
van
kent
zak-
woordenboek.
Rhner (Willielm),
te Deventer.
Rohr, Rohrblatt, Hoogd.

Robrflte, Hoogd.;
directeur
riet
z.
roerfluit.
z.
confrrie de
der
bespeelde ook den bassethoorn.
Hij
dit.
Karel VI
heette in de tijden van
Roi des Violons

de
broeder van den vorige, geb. in Saksen-Golha,
violist,
werd ISiiO muziekdirecteur
St.
tgt
XV
L ode wijk
Julien des Mnestriers.
Aan
dezen post waren vele privilegin verbonden.
(Helwig),
Rolandt
Wiesbaden
voor
verbonden.
Zij
het
leerling van
een
solo-violist
viool-
Renzi
aan het hof
Drie jaar later werd
harnais
zijn
1877
trad
en altvirtuoos, geb. 22 April 1757
Conti.
en
Ie
iuj
ter stede tot
solo-violist
hij
van den vice-koning
1802
Seal
Paganini.
bestaande in viool- en allmuziek,
zijn
Van
Puvia,
zijn
de meeste
gevestigd en
a-tooiieel
Eugne de
en leeraar aan het conservatorium aldaar. Hij stierf

leerlingen behoort
te
werd 1782 kamermusicus en
Hij
Parma, bleef daar
te
ging toen naar Milaan, waar
Tot
te Graz,
op en werd voor drie jaar aan de opera aldaar
vooral als coloratuur-zangeres gunstig bekend.
is
Rolla (Alessan dro),
was
1858
zangeres, geb. 2 Sept.
eerst
15
compositin,
te
werd.
lieau-
Sept.
1841.
hoofdzakelijk
Milaan en te
Weenen
in
druk verschenen.
Rolla
18
April
(Antonio),
1798
naar Dresden, waar

werd.
Hij
Ricordi
stierf
te
viool-
te Milaan,
hij
in
aldaar
en
altvirtuoos,
zoon
plaats van
1837.
Polledro
Eenige
tot
van
zijn
den
vorige,
geb.
vader en ging 1823
concertmeester benoemd
vioolcomposilin
van
hem
Milaan in druk verschenen.
17*
zijn
bij
260
RoUe (Johann Heinrich),

den Groote
die
positin,
minder
Tod
21
dan
Abel
den
in
in
geschreven
Romagnesi (Henri),
componist, geb.
chansonettes,
nocturnes
les
1 Sept.
werken geschreven:
Methode
behalve
de chanter les romaiices,
toute
musique de salon,
la
1846) en Psychologie
(Parijs,
K. was van 1828
1846).
1839 redacteur van
tot
het
L' Abeille musicale.
tijdschrift
Romance,
aan
een
Romance,
eeuwsche
in
heeft,
te Parijs,
V art
de V art de chanter, contenant des exercices de
abrge
(ibid.,
vocalisation etc.
1781
gnralement
et
aceompagn de quelques exercices de vocalisaon

chant.
com-
en de klavier-
Berlijn grooten opgang,
te
tijd
zijn
bevinden zich niet
zijn,
twee: Abraham auf Moria en Der
volgende
zijn
Onder
29 Dec. 1785.
stierf
Graun
De
oratoria.
vele romances, de volgende
du
F red er ik
werken moesten herhaalde malen herdrukt worden.
uittreksels dier
les
waar
te Quedlinburg,
der hofkapel van
lid
organist en, na zijns vaders dood (1752),
Hij
van
stijl
maakten
',
hij
werd.
ook
werd
en bleef in die betrekking werkzaam tot 174-6, in welk jaar
naar Maagdenburg ging, waar
hij
23 Dec. 1718
geb.
stadsmuziekdirecteur was,
vader
zijn
de
ontleende benaming.
dichtkunst
De midden-
vooral in Spanje,
Brill {Nederl. Spraakleer),
zegt
is
haren oorsprong niets anders dan de vrucht van den verschillenden indruk
door
allerlei
Zonder
gemaakt.
voorvallen
treffende
van dichtkunst, noch naar modellen, toen ter

taal
Romanisch:
aanwending
welke
van
vandaar de naam)
het
Spanjaarden
de
Romance
volk
het
bij
te
in
de Latijnsche
het
Dus
de Spaansche
is
zijn,
is
de algemeene potische uitdrukking
zij
tijd.
lied
algemeen
Goethe, Uhland,
is,
op
minder
denken.
doel
verhalend
Frankrijk,
voorgekomen,
leven
zoover
in
ridderwereld
gegeven
met
bij
de gevoelvolle in lyrischen vorm gestelde vertelling een gebeurtenis,
alledaagsche
Romance
Als
met
de Arabieren,
en ook
hoogst verscheiden van inhoud, beurtelings herosch en spotachtig.
van het leven van den
Waar
en in eene gemakkelijke maat,
gezochte
doen hadden, geliefde rijm.
In plaats van een kunstgenre te
de
is
Hier
a.,
muziek
40 en
op.
50),
tot
inhoud
als
deze
de
Duitsche
in
gezet.
als
De
heeft,
aan
algemeene
is
de benaming
de middeleeuwsche
naam verhalend
de muzikale wereld,
componisten
waarin de oude
hebben
romance-vorm
benaming
Beethoven
Schumann
Roiuanesca, hetzelfde
is
R om a nee
bekend.
e.
gelukkig,
instrumentale muziek toegepast.(op.
vragen naar regelen
te
nog slechts
voorhanden, vond het opgewekt gevoel zijne uitdrukking in de moedertaal
(het
in
tijd
lied
vooral van
gedichten
van
meesterlijk weer-
romance werd ook op

romances voor viool
schreef
voor klavier (op. 28) en voor hobo (op. 94).
Gagliarda;
z.
dit.
261
Romani
28
(Felice),
1865
Jan.
Italiaansch
Moneglia,
te
in
is
letterkundige,
der libret van vele beroemde Italiaansche opera
Turco
en
11
Capulet/i
V Elisir
Beatrice
en
Tenda
di
amore en Parinna (D
d'
La
(Rossini);
Itala
in
31
êh.
1788,
Jan.
gest.
de muzii<ale wereld bekend ais vervaarditjer
o n
z e
II
i)
1 1
als
's,
i)
Aureliano in Palmira
iSonnambula, Norma,
Anna
Lucreza,
11 eonte
La
Straniera^
Bolena^
Essex (M e r c a d a n
d'
e)
en vele anderen.
(AUessandro),
Romano
wegens
bekwaamheid
zijn
Aanvankelijk
was
zanger
hij
Giulio Gesar e
Van
aan.
canzoni
volken afkomstig was
school,
Romaansche volken weder
Op
Don
11 primo
libro
lihro delle
(ibid.,
1579).
wat van de Romaan.sclie
al
het einde der 18
eeuw vormde
die zich ten doel stelde, de dichtkunst der
vorm
Alle dichtstukken die, wat

dier school overeenkomst
voortbrengselen
de
gedrukt:
der
lid
hij
naam
den
roman-
doen herleven, en die zich daarom de
te
tische school noemde.

met
zoodanig
zijn
heette oorspronkelijk
Romance).
(z.
een
Duitschland
in
compositin
werd
later
kapel.,
als
5 vod (Veneti, 1572), Il secondo
Romantiek, romantisch,
zich
zijn
nam
en
en // primo libro dei Motetti a 5 xwci
1575)
(ibid.,
werd omstreeks 1530
de pauselijke
bij
camoni Napolitane a
delle
Allessandro della Viola,

te Rome geboren.
bijgenaamd
violist,
Monle Oliveto
den
van
orde
als
of inhoud betrof,
werden gerekend
hadden,
romantische pozie te behooren, en waren zij op muziek gezet,

dan werd de benaming romantisch ook op de muziek toegepast. We her 's
Freischtz werd een romantische opera genoemd, omdat het tekstboek,
van Friedrich Kind, in den geest der Romantieken vervaardigd is.
Na
de
tot
Weber kwamen
Dat
werd,
er vele andere componisten, die romantisch" componeerden.
benaming
die
ten
slotte
ook aan zuiver instrumentale muziek gegeven
echter minder gepast, daar niet de muziek op zichzelve, doch alleen
is
het daarbij
behoorende gedicht
romantisch kan
Romberg' (Andreas), componist en

bij
violist,
muziekdirecteur van het bisdom Munster was.

hij
duetten met
jaar oud was, ging
hooren, waar
neef
en
vergezelde
op
het
hij
neef
zijn
met
hem
kunstreis
hem 1793
naar
Andreas
met Haydn,
ondernam
1800 naar
liet
drie jaar
Kapitol.
maakte
Bern hard
naar Parijs en
groot succes behaalde.
hij
was
weder,
kennis
'27
April
ontving het eerste onderricht in de muziek van
Munster,
speelde
zijn.
geb.
Parijs,
hij
waar
1798
hij
Itali.
begaf
en
zeventien
hij
hij
te
Bonn
zijn
de keurvorstelijke kapel
in
zij
1796 een
van daar naar Weenen,

naar
die
leeftijd
Goncerts Spii'ituels
Te Rome gaven
Op
Toen
dezen).
1790 ontmoette
ging toen
alleen.
(z.
werkzaam
zich
vader,
Reeds op zevenjarigen
zich op de
In
1767leVechte
zijn
Hamburg.
verzoek van
eenige zijner compositin,
zijn
o.
a.
concert
waar
Een
neef begaf
hij
nieuwe
hij
zich
l)on Me7idoce ou
262
Tuievr
Ie
porfvgais,
vereeniging met
in
maakte echter geen
werk
Dit
vertoonen.
waar
vestigde zich te Hambiu'g,
en
werd
Eindelijk
bleef.
1821.
Vele
nagelaten betrekkingen.
gaven
Duitschland
Van R.
voordeele
ten
compositin bevinden
zijn overige
zich zes symphonien, acht ouvertures, drie opera
vier vioolconcerten, veel
's,
de cantate Die Harmonie der Spharen,
kerken kamermuziek,
zijiier
het meest bekend de muziek
is
voor Schil ler's Lied von der GlooJce. Onder
10 Nov.
stierf aldaar
concerten
werken
's
trad en vijftien jaar
in het huwelijk
hij
hofkapelmeester te Gotha en
hij
van
steden
Bern hard R. gecomponeerd, liet

Andreas verHet Parijs
opganp-.
vele liederen
en gezangen.
Romberg' (B er
1767
Dinklage
te
jarigên
n h a r d),
reisde
leeftijd
Bonn,
1790
Gedurende
te
violist
was,
medewerkte.
een
jaar
later
Fransche
troepen
hij
tot
1817
hij
Weenen
ging
der
Te
kapel
te
Berlijn.
weder
zich
hij
werd
Berlijn teruggekeerd,
Weenen,
(Berlijn,
Trautwein, 1840)
Petersburg,
zich eindelijk voor goed te
R. heeft
Londen en
het naderen der
Bij
reis
en bezocht 1807
hofkapelmeester, welken
o.
a.
waar
Parijs,
naar Hamburg
hij
naar Nederland.
Hij
violoncelmethode
zijn
het conservatoire werd ingevoerd, en vestigde
bij
Hamburg, waar
van compositin geschreven
tal
op
hij
terug en maakte van daar uit nieuwe kunstreizen,

bezocht
in het huwelijk
hij
In laatstgenoemd jaar keerde
bekleedde.
die
met
hij
Beethoven
op hetwelk ook
waar
VII,
1796 gaf
leeraar aan het conservatoire te Parijs en
hij
begaf
Ferdinand
en
naar Hamburg,
koninklijke
(1806)
Spanje en Portugal
het laatst van
een concert,
h'y
Beethovens.
en de twee
Itali,
hij
opgang,
Op
veertien-
zich daar ter
liet
van het keurvor&telijk orkest
lid
doorreisde
grooten
hij
1803 was
tot
lid
zuidelijk Rusland.
post
te
Vervolgens
Van 1801
trad.
was
speelde duetten met hem.
Andreas
neef
93
oorlog
maakte
Madrid
vooral
zijn
Franschen
den
vader naar Parijs en
zijn
Op
vader fagottist was.
zijn
Ferdinand Ries, Reicha
met
tegelijk
met
hij
stede als violist hoeren;

te
neef v&n den vorige, geb. 11 Nov.
violoncelvirtuoos,
Oldenburg, waar
in
kamermuziek, concerten, fantasien,
enz.
hij
13 Aug. 1841
opera
's,
stierf.
symphonien, ouvertures,
Het meest bekend
zijn
de violoncel-
concerten.
Romberg' (Cyprian),
Duitschland,
lid
Bohme
zoon
violist,
Hamburg, ontving onderricht van
zijn
van
Andreas
oom Bern hard,
geb.
R.,
en Hongarije en vestigde zich te Petersburg,
der keizerlijke kapel werd.
Hij
1807
te
maakte reizen door
verdronk 14 Oct. 1865
te
waar
Neumhlen,
hij
bij
het baden in de Elbe.
Romberg' (Heinrich),
1802
te
te Parijs,
Hambura; en
violist,
oudste zoon van
werd 1829 concertmeester

stierf aldaar
1859.
te
Andreas
R., geb.
4 April
Petersburg, vestigde zich
1847
263
Romberg
(Karl),
zoon
violoncellist,
183242
was
Petersburg,
lid
R onconl (Domenico),
zanger en leeraar in den zang, geb. 11
te Lendinaia,
op Venetiaansch gebied,
op en oogstte
als
hooren, in welke steden
was; evenzoo
Ronconi (Giorgio),
liet
hij
hij
13 April 1839
Giannoni,
begaf
was
getreden
Majesty's T heat re.
In
hetzelfde
Italiens,
tot
1847 maakte
Madrid,
Parijs,
te
Barcelona,
zong
en
ging
volgens
1866
naar
1874 naar Europa

Ronconi
e),
werd 1837
aan
te
Frankfort
broeder
begon
Hij
te
Munchen
met
zong
hij
o va n n
in de Italiaansche
Amerika, waar
hij
in
naar Weenen,
n a
Pesth,
naar Engeland
hij
Opera
Her
T heat re des
in het
hij
reizen:
te
Italiaansche steden.
zangeres
de
Aug. 1810
artistieke loopbaan
zijn
genoemd jaar keerde
In
jaarlijks
jaar
Londen.
te
Ver-
een gunstig onthaal vond, keerde
broeder
zangmeester,
leeraar aan
1844 aan
en
Sebastiano,
geb.
van den vorige,
geb.
de muziekschool te Wrtzburg,
die
Petersburg. Behalve eenige zangstukken heeft

Zijn
in versclallende
terug en vestigde zich te Madrid als leeraar in den zang.
(F el ie
Veneti,
die
en
Napels, enz.
tot
hij
hij
met haar naar Engeland en zong 1842
zich
hij
1772
stierf.
verschillende groote en kleine
in
huwelijk
het
in
hij
Nadat
Petersburg en
baryton, zoon van den vorige, geb.
Pavia en zong
te
te
Juli
Veneti als eerste tenor
te
bijval.
ook
zich
Milaan, ontving onderricht van zijn vader.
terug
te
ook als leeraar aan het conservatorium werkzaam
hij
Milaan, waar
te
1797
trad
zanger en tooneelspeler veel
steden van Itali gezongen had,
1831
1811
geb.
R.,
Weenen.
later te
Nadat
Bern hard
van
der keizerlijke kapel aldaar en vestigde zich
1814
te
te
1875
te
een zangmethode geschreven.
Milaan.
te
hij
1811
vervolgens
Hij
stierf
was gedurende 35 jaren
Veneti,
zanger werkzaam en vestigde zich daarna als zangmeester te Milaan.
als
Ronde,
Fr.
Rondo,
Ital.
welks
heele noot, noot van vier kwarten.
RoNDE.iU, Fr.; oorspronkelijk de benaming van een gedicht,
coupletten
eindigen.
dezelfde
alle
Op muziek
melodie
met
de
gezet,
gezongen,
eerste
werden
hetgeen
woorden
van het gedicht
die telkens herhaalde
als
referein
woorden op een en
zeker verband aan den muzikalen vorm
Mattheson geeft de volgende zonderlinge omschrijving van het woord

Rondo: >AVas die Sauffhelden ein Runda nennen, muss ja niemand mit
gaf.
derjenigen Gattung unsrer Melodien verwechseln, die
Runde gehenden
Wiederkehr
eine gerade oder ungerade

vor,
was
in
der
ein
Rond eau
Zeitmaasse,
Dichtkunst
und
stellet
d"
ihrer in die
solches hat entweder
dasjenige in der Tonkunst
durch ein eben also genanntes Reimgeschlechl
angedeutet wird" {Der toliommene Kapel/meister
Diciionnaire de Musigve vindt
man wegen
nennet,
men de volgende
Air a deux ou plusieurs Reprises,
et
biz.
230).
definitie:
donl la forme est
In
Rousseau's
oRondeau,
telle qu'
sorle
aprs avoir
264
Pour
commenc.
de
ia
et
que
mme
de
de
toutes
of
liedmelodie
de
de
na
plachten
speelden,
hadden
de
fin
la
de grootste ontwikkeling.
die variatin op een koraal-
thema
variatie het
elke
te
herhalen;
Reeds
aan die compositin den rondo-vorm gegeven.
zij
van
Clavessin
Duidelijker
geschreven.
commencement
Rondo
klavierspelers der 17e eeuw,
en
zoodoende
Pices
la
autres;
plus grande partie des Pices de Clavecin Franpoises."
la
organisten
que
les
nos Ariettes sent en Rondeau,
et toutes
In de instrumentale muzielv onderging het
De
laquelle on a
pai
Modulation,
la
au
convienne
autres
les
Les grands Airs Italiens
que
Reprise
premire
au commencement de toutes
convienne
Reprise
fin
la
premire, et ainsi de suite, revenant
la
mme
cette
on doit tellement conduire
cela,
premire
premire.
par
finissant
et
on reprend
Beprise
seconde
la
fini
toujours
N.
nog
A.
Bgue
(1677)
vorm merkbaar
die
is
Ie
in
zijn
in
rondo-vorm
de Pices de Clavecin
Couperin (1713), vooral in het stukje, betiteld: V Enchanteresse. Door

Johann Sebastian en Philipp Emmanuel Bach uitgebreid, werd
de rondo-vorm door Mozart en Beethoven tot volkomenheid gebracht.
van
Het
Rondo
in
zijn
Marx
De
dit
eerste
In het
zijn
deelen in den regel nauwer verbonden
nemen
en andere moderne theoretici

is
thema en
herhaling
rondo
vijf
soorten van
komen
der tweede soort staan twee thema
's
Tusschen
nieuwe thema
slechts overgangen, geen
zijn.
Rondo's aan.
waarin slechts n zelfstandig thema optreedt.
die,
zijn
doch
eenvoudigsten vorm komt overeen met het Lied,
onderscheidt zich daarvan, dat
's
voor.
tegenover elkaar,
van
meestal op dezelfde wijze behandeld
ARA
welke het tweede, wat de toonsoort
betreft,
wordt, als in een samengestelden liedvorm het
maar meestal
boven-dominant,
in
de
in
een verwijderde toonsoort optreedt.
in
trio,
nl.
dat het slechts zelden
de parallel-gelijknamige, of ook wel
De vorm
dezer tweede soort kan aldus
aangeduid worden:
Tweede thema
Hoofdthema.
Hoofdthema.
en overgang.
De derde
soort
heeft drie thema's, die, door A,
volgorde voorkomen
De terugkeer van B en C naar A

De vormen der vierde en
genoemd worden,
De vierde
volgt,
in
en C aangeduid,
in
deze
zijn
geschiedt veelal door bijzondere overgangen.
vijfde soort,
die ook de
hoogere
rondo-vormen
ingewikkelder.
soort heeft tot hoofdthema een twee- of driedeelig lied.
Daarop
evenals in de sonate, een overgangsperiode, die naar het tweede thema,
een andere toonsoort,
leidt.
Aan
dit
thema
sluit
zich een overgangsperiode
naar het hoofdthema, dat in den ooispronkelijken toon herhaald wordt en het
265
In het tweede volgt een andere toonsoort, een
einde brengt.
eerste deel ten
Reprise,
liedvormig gedeelte, dat naar de
d.
de herhaling van het eerste
i.
(hoofdthema, overgang en tweede thema), nu geheel in de hoofdtoonsoort,
deel
leidt.
De
rondo-vorm
vijfde
^doorvoering"
door
een
sonate-vorm, waarin de plaats der
eigenlijk een
is
Een
liedvormige periode wordt ingenomen.
groole
schets van deze soort zou aldus uitvallen
Deel
I.
Hoofdthema.
Overgangsperiode.
Tweede thema.
Slotperiode.
Deel n.
Derde thema.
Terugkeer naar de hoofdtoonsoort.
Hoofdthema.
Tweede thema.
Slotperiode.
Ofschoon
dus
in
rondo
het
meestal
van
finale
als
een levendig tempo voorkomt,
een
sonate of quartet, en
hebben toch ook vele stukken in lang-
zame beweging den rondo-vorm.
rondo
Voorbeelden van de verschillende soorten van

Soort
I.
Soort
II.
Beethoven, Largo
zijn:
appassionato (sonate Op. 2, 2?-dur), Andante
der 5e symphonie.
Beethoven,
in
Soort
III.
^-dur
(op.
der
Allegretto
Te
symphonie,
Finale
der
sonate
44).
Mozart, Rondo
in
A-mo\\\
Beethoven,
Finale der sonate in
C-dur (op. 53).

Soort \N.
Beethoven,
Finale
der sonate
in
C-dur
(op.
2),
Finale der
in
/"-moll
(op.
2);
Rondo der
sonate in As-Aw.
Soort V.
Beethoven,
Finale der
sonate in Es-Amv (op.
Rondino Rondoletto,
Ital.
sonate
7).
een klein rondo.
(Wilhelm Ferdinand), kamermusicus van prins Hendrik

Pruisen.
Volgens Ledebuhr (Berliner Tonknstlerlxicoti) was hij in
Rong;
van
hel jaar
slag van
1800
reeds
80
VVaterloo, en
Desniettemin componeerde
jaar oud.
1821 was
hij
nog in leven.
Hij
iieeft
hij
nog naden
een groot aantal
compositin, hoofdzakelijk liederen en gezangen, vervaardigd.
Ron^
leiding aan
(.lean
Raptiste). geb.
April
de muziekschool aldaar en zette
van Brussel voort. Van
zijn
compositin
zijn
1825
zijn
te
Luik, ontving
zijn
op-
studin aan het conservatoire
bekend: 24 Etudes rhythmique,
266
voor
met
zang
choeurs pour
vervaarfligde
die
(V hommes.
voix
Melodies povr tontes
druk verschenen zyn.
in
Rnisch (Johann Karl Gottlieb),

Goldberg
te
in
kwam
Silezi,
zetting zyner studin
op
reis.
Rosenkranz
Peupelmann,
jaar
den
1844
richtte
langen
Hand
tijd
Naumburg
te
zich daarna tot voort-
Weenen
te
en te Lbau
op de klavierfabriek van
associeerde
Ernst
met
zich daar ter stede
hij
een eigen fabriek op, die van jaar tot
hij
Ongeveer 200 arbeiders
toenam.
in bloei
zijn
Na
hem werkzaam.
bij
derde vleugel-piano aan het Saksische hof verkreeg
zijn
hij
van koninklijk hof-fabrikant.
titel
(Engel bert),
RSntg'en
aan
opleiding
zijn
1851
en
hij
hij
1848
Dresden,
te
levering van
de
werkzaam en begaf
Nadat
kwam
werkzaam geweest was,
28 Nov. 1814
klavierfabrikant, geb.
den instrumentmaker
bij
bleef aldaar drie jaar
in de leer,
voix ; 12
les
van Hasselt
met A.
In vereeniging
veilalingen van Diiitscbe en Italiaansche opera's en liederen,
hij
Litolff
bij
12
klavierbegeleiding;
qimtre
violist,
geb.
conservatorium
het
1829
30
Sept.
te
Leipzig,
te Deventer,
werd aldaar
lid
ontving
van het
Gewandhaus-orkest en 1869 concertmeester en leeraar aan het conservatorium.
Rntên (Julius),
klavierspelcr en componist, geb.
ontving aldaar onderricht
Reinecke.
en
in
de
muz
Stock hausen maakte
eigen compositin
noemd,
sitin
tot
leeraar
welke betrekking
in
te Leipzig,
1873-74 een
In het jaar
studin in het
waarop
kunstreis,
1878 werd
ook
aan de muziekschool van de Amsterdamsche
bevinden
zich
hij
nog heden werkzaam
twee Sonates
(op.
is.
Onder
zijn
2 en 10), een Fantasie (op.
met
variatin
(op.
allen
17),
voor klavier;
be-
compo8),
Suite (op. 7), een Ballade (op. 5), een bundel stukken (op. 6) en een
op.
zijn
opvolger van
als
hij
voortzette.
hij
Maatschappij tot bevordering der Toonkunst
der
afdeeling
hooren.
liet
Henry Goenen
hij
hij zijn
Franz Lachner
contrapunt en de compositie onder leiding van
Met
9 Mei 1855
Hauptmann, Richter, Plaidy
1S72 naar Munchen, waar
begaf zich
Hij
3k van
een
thema
een sonate voor viool en piano
1) en een voor vioncel en piano (op. 3); een klavierconcert met orkest-
begeleiding
canische
(op.
Eispeiii,
7 blaasinstrumenten (op. 14); Tos-
18); een serenade voor

een
Liederspiel''
(op.
9);
9 liederen
(op.
15); een trio
voor piano, viool en violoncel, enz.
Ronzi (Antonio), tenor en componist,
zong omstreeks 1830
groolen bijval in verschillende steden van Itali en te Parijs.

Florence.
te
Zangstukken
van
hem
zijn
bij
Ricordi
te
1840
Hij stierf
met
1873
Milaan in druk
verschenen.
Ronzi (Josephine),
zich na 1830 met
liet
hooren.
Zij
zangeres,
groot
zuster
succes
in
van
den vorige,
geb. te Milaan,
de voornaamste steden van
was gehuwd met den Buffo-zanger Debegnis.
Itali
267
Ronzi (Louis),
7 Jan. 1805
en componist, broeder van
klavierspeler
15 Mei 1875, heeft
Florence, aldaar gest.
(e
opera: / Rossiniani a Parigi, gecomponeerd, die 1838
Kooke ("Wil Ham Michael),

Baife.
leerlingen behoorde
ham
The Love
14
aldaar
Mechelen,
St.
ongeveer
Oct.
stierf
boek
eerste
na
zyn
het muziekfeest te Birming-
Co vent Garden te Londen.

hem de opera's AmUie or
benoeming
zijn
1516
hij
Op
later.
1542,
en
werd (15
zich naar het
Eerst
Willaert
assistent van
hij
tot
In laatstgenoemd
licht.
den hertog van Ferrara.
bij
Marcus
begaf
ecliter
maanden
eenige
verscheen
Madrigalen
waar
naar Veneti terug,
hij
geb.
Willaert, kapelmeester aan de
werken van hem het
jaarlijks
Veneti en trad in dienst
hij
aldaar
1794
Tot
de Venetiaansclie school,
uit
na diens dood, kapelmeester van St.

dell'yk
geb. '29 Sept.
kent van
leiding van
onder
Zijn
1550 zagen
verliet
Milaan vertoond werd.
Veneti en behoorde vermoedelijk tot de aan die kerk
te
zangers.
1559 keerde
Men
1847.
componist
dc),
studeerde
Marcus-kerk
verbonden
jaar
1826
geb.
een kluchtige
iiiuziekonderwijzer.
als
dirigeerde
Hij
a.
Benrqve or The Love Pilgrim en Cagliostro.
Test,
Rore (Cipriano
te
slede
ter
en werd in hetzelfde jaar koordirecteur aan

stierf
Hij
daar
zich
vestigde
Dublin,
te
te
en componist,
violist
den vorige,
o.
Oct. 1563).
en,
Onmid-
Parma en
hof van
grafschrift staat het volgende:
zijn
Cypriano Rore, Flandro

Artis Musicae
ViTo omniDm peritissimo,
Cujus nomen famaque
Nee
Nee
vetustate obrni
oblivione deleri poterit.
Hercules Ferrariens. Dncis
II.
Deinde Venetorum
Postremo
Octavi Famesi Parmae
et
Placntiae
Dncis II Chori Praefecto.
Ladoicus
frater,
fil.
et haeredes
Moestissimi posuerunt.
Obiit auno
Rosa (Salvator),
schilder,
op muzikaal gebied bekend
opgenomen
is
in
in
door
de verzameling
ook een boek, getiteld:
druk verscheen.
Satiri,
MDLXV
aetatis
XLIV.
30 Juni 1615
geb.
zijn
Specimeti
dat te
te
Aranella
madrigalen en cantates,
bij
Rosa
van Dr. Crotch.
Amsterdam en
later
Napels,
van welke
(1670)
Deze Satiren liebben betrekking op muziek
te
is
<5n
schreef
Florence
schilderen
dichtkunst en op de beoefenaars dier kunsten.
Rosa
of
Rose (Carl),
conservatorium
Engeland,
te
maakte
Leipzig
geb. 2'2 Maart
onderricht
vervolgens
een
in
1843
te
Hamburg, ontving aan het
het vioolspel.
kunstreis
Hij
kwam
1.S66 in
door Amerika en trad 1867
te
268
Nieuw-York
met de zangeres
gekeerd, stelde
Saintley,
Ronconi
genoote (1874) werd
en onder
toon
een
telkens
Princess-Thea
oud Italiaansch volksliedje:
terug-
Wachtel,
van
tre
zijn
te
echt-
Londen,
vele groote voorstellingen gegeven.
uur,
fi'
herhaald
hooger,
vrouw,
zijn
Na den dood
behoorden.
melodische
In Engeland
het huwelijk.
in
directeur van het
werden aldaar
een
Ital.,
Formes
en
hij
directie
zijn
Rosalia,
Parepa
een opera-gezelschap samen, waartoe
hij
mia
y>Bosalia,
malen achtereenvolgens,
vele
die
wordt.
De naam
afgeleid van een
is
welks melodie aldus luidde:
cara,'"'
i
Het welbekende
een
dergelijke
lied
Ahend war Vetter Michel da' begint met
-nGestern
vandaar
herhaling,
dat
deze
Vetter Michel genoemd wordt. Een

Rosalia is Schusterfleck. Hoewel
melodische figuren ook
van
gebruik
vuldig
Duitschland ook wel
in
Duitsche
een
dergelijke
de grootste meesters voorkomt,
bij
Rosalia
de
figuur
andere
benaming
voor
herhaling
van
verwekt een veel-
en getuigt van de armoede
eentonigheid,
van geest des toonzetters.
hem
van
Heinrich Victor),
(Johann
Rose
Quedlinburg,
zijn
geb. 7 Dec.
aldaar
1792
1743,
Amsterdam
te
bij
aan
organist
1820.
ge.st.
Hummel
in
de
hoofdkerk
te
Sonates voor violoncel
druk verschenen.
RoseingTave (Thomas), geboren omstreeks het einde der 17e eeuw

studeerde
Dublin,
terugkomst
zijn
Hay market-schouwburg.
den
aan
directeur
werd na
in Itali en
opera Narcissus van Scarlatti, met wien

gehoore.
ten
tatas
and
Voluntaries
(2 deelen)
12
post
tot
solos
for
bij
1737.
Hij
stierf
the
Sign.
German
flute en
Domenico
wanden van
zijn
1750.
42
Hij
gaf in het
Suits of Lessons for
Scarlatti, with
Roseingrave. Hij was een vurig bewonderaar van
lij
kennis gemaakt had,
for the Organ or EarpdcJtord ; Italian Can-
Fugiies
composed
the harpsichord,
Rome
werd 172.5 organist aan de St. Georges-kerk, Hanover-
Hij
en bekleedde dien
Square,
licht
an iutroduction
Palestrina
en had de
slaapkamer beplakt met fragmenten der werken van dezen meester.
Rosellen (Henri), klavierspeler en componist, geb. 13 Oct. 1811
was
de
zoon
van
conservatoire van
hij
ook
een
zijn
nabootste.
klavierfabrikant.
geboortestad en
Hij
gaf
ongeveer
Methode de Piano, een Manuel

licht.
Hij
te
Engeland muziek-
bracht op dat tooneel de
Hij
te
hij
in
stierf
ontving
Hij
was een
200
leerling
tal
te Parijs,
opleiding aan
van Herz, wiens
muziekstukken,
des Pianistes en
20 Maart 1876.
zijn
het
stijl
waaronder een
van salonstukken, in het
269
Rosenbach (.Tohann Co
1673
n rad), componist en orn;anist, geb.
werd
twintig
hij
Hamburg en
der kapel van Gotha, ging 1693 naar
lid
naar Itzehoe
en
jaar
veel
lof
in hetzelfde jaar
organist werd; deze betrekking bekleedde
hij
daarna
ging
met
spreekt
Ehrenpforte,
waar
Holstein,
in
See-
te
Pachelbel,
berg in Schwarzburg-Rudolstadt, ontving te Erfurt onderricht van
naar
Mat thesen,
Glckstadt.
in
zijn
over twee bundels gevarieerde koralen van
dezen componist.
(Jacob),
Rosenhain
Mannheim, waar
en
klavierspeler
vader
zijn
componist,
bankier was.
geb.
Dec.
waren
Zijn leermeesters
Schmitt, Kalliwoda en Schnijder ven Wartensee.

voor het eerst als
Stuttgart
te
waar
hooren,
metterwoon
zich
hij
op en
solist
Society
begaf
speelde,
Twee
vestigde.
J.
Gram er
B.
den
evenmin succes
et
muziek had
hij
de
1863
meer
Nvit
la
vroeger
als
werd
Jaloiix,
Baden-Baden
geluk.
Zijn
tin
uit het
voor
liederen
klavier,
richtte
nam
over, en
1797
zijn
1851
Rosete
Onder
of
stierf,
Rosetti
als
in
was
lid
werd
stierf hij.
1792
Het aantal
10
geb.
Na
op.
zich
zijn
Juli
1773
te
dood (23 Jan.
geb. 1806, de zaak
te
zetten
Hippe
en
Ernst Rosenkranz.
uit
Novara.
Nizza, leefde in de tweede
Madrigalen van
hem
zijn
te
druk verschenen.
componist,
geb. omstreeks
der kapel van den vorst van
voor
hij
werd diens jongere broeder, Ernst Adolph,
4789 kapelmeester aan de Opera

seman
fabriek
(Stefano), componist
(Franz Anton),
Bohme,
te Leipzig,
overige coraposi-
Baden-Baden.
Friedrich Wilhelm,
kapelmeester
Veneti en te Neurenberg
Rosetti
zijn
Omstreeks 1868 trok

te
klavierfabrikant,
ztjn
de zaak voort onder de firma
16e eeuw
helft der
met
en met
gaf
instrumentale
zijn
Na den dood van Ernst Adolph
der fabriek.
Cyriacus
Met
vertoond.
en gezangen.
Dresden
te
oudste zoon,
toen deze
directeur
in vereeniging
symphonien werden op concerten
Rosenkranz (Ernst Philipp),

1828)
hij
har m on ie
Liswenna werd onder
Zijn opera
openbare leven terug en vestigde zich
Zerbst,
hij
zich trio's voor piano, viool en violoncel, concerten en andere
bevinden
stukken
waar
Een andere opera van hem, Volage
Frankfort.
te
te
Pb
in de
hij
de Groote Opera vertoond, doch had
in
Brussel en te Londen ten gehoore gebracht.
te
in
Parijs,
van hem, Der
opera's
kamermuziek-uitvoeringen
een klavierschool oprichtte.
Le Bmon
titel
naar
virtuozen
1825
stede vertoond. Nadat
ter
gebracht, waar
zich
hij
Alard, Ernst en andere
trad
Hij
te
Jacob
zich vervolgens te Frankfort
liet
Besuch im Irrenhause en Liswenna, werden daar
1837 een bezoek aan Londen had
4813
het
te
hof
1750
te Leitmeritz
Wallerstein
en werd
Schwerin. Zijn oratorium Jesus in Geth-te
zijner compositin
Berlijn
is
Rosin, Eng.; Colophonium, Lat.; harst;
vrij
z.
uitgevoerd.
groot.
Colophonium.
In hetzelfde jaar
270
(Ernst),
RSler
maakte
een
vervolgens
26 Maart
geb.
was
Plauen
te
door
kunstreis
Londen
naar
zich
op,
organist,
Weimar,
groothertogdom
Rastenberg
te
hem
kent van
FoUstandig
Rsler (Pater Gregorius), Auauslijiiermonnik en componist

aldaar gest. 1760, gaf te Augsburg in het licht:
astioum a 4 voc. et 6 mstrumentis ;
VIII
seu
receptae,
symplioniae
VI
ij
Rsler (Joseph), componist, geb. 1773
1812
Juli
Weenen
te
vertoond
Weenen,
componeerde
Concerten
werden.
te
Regens-
Melodramma
ecclesi-
Oves octo harmonicae in ovile fraternum
Missae solemniores
6 imtrumentix en VI Liianiae lauretanae a 4
25
leicht
Choralbuck zum Besten angeliender Orgelspieler.
hezijfertes
burg,
het
in
Sondershausen werkzaam,
te
Duitschland en vatte het voornemen
Men
begeven.
te
1748
en
en
te
voc.
a 3 voc. ac
etc.
Schemnitz
in
vele opera's,
hem
van
sonates
Hongarije,
gest.
Praag en
die te
zijn
te
druk
in
verschenen.
(Franz),
Rosnei'
Weigl
op.
Amsterdam,
1800
hem
engageerde
in
Ross (John),
hem
for
to
song
Ie
Consort:
Instruments;
Citterue,
and
to
Made
ly
bekend.
vierstemmigen Canon van
in
te
stierf
na Turbani,
Li
echtgenoote,
hij
Hij
Zij
zong
a.
te
1764
te
o.
Paul -kerk
te
Aberdeen,
geb.
gedurende 50 jaren.
Orgel- en
17e
leefde ia het begin der
het licht gegeven:
eeuw
Booke of
Orpherian and Base VioU (1601)
and
excellent
Authors,
Lute,
Trehle VioU,
Trehle
te
Londen.
Ayres.,
set
en Lessons
set io iixe severall
Base VioU,
Bandara,
the Flute (1609).
contrapuntist
Music van
Later zong
Stuttgart.
31 Jan. 1872.
Rossi (Emilio), kapelmeester aan de kerk

als
en
in
het eerst
Edinburg in druk verschenen,
te
sundry
the
Kassei
Zijn
betrekking
in
Lute,
the
Namely,
zijn
luitenist,
werken
heeft de volgende
forth
stierf
genoemde
Rossetor (Philip),
Weenen voor
was een uitstekende zangeres.
organist aan de St.
bekleedde
klaviercompositin van
Hij
laatstgenoemde stad.
Weenen, Hamburg en Kassei en
Newcastie,
Londen,
Waitz
tenor, geb. te
te
voor het hoftheater aldaar.
Brussel,
Amsterdam,
te
Leopold-theater
het
in
Brunswijk,
9 Dec. 1841
geb.
Rosnill genaamd,
eigenl'yk
1820
trad
Hongarije,
Hawkins
(II,
te
Loreto, omstreeks 1530,
is
Kircher {Musurgia univer-s. I, 489) haalt een

hem aan dit stuk is opgenomen in de History of
;
365).
Een zesstemmige Mis van hem bevindt zich
de koninklijke bibliotheek te Munchen.
Rossi
(Francesco), componist en kanunnik
te Bari,
schreef vier opera's, die te Veneti vertoond werden.
aldaar geb.
Ook
heeft
hij
1645,
Missen
en Psahnen gecomponeerd.
Rossi (Giuseppe), kapelmeester

in
het begin der 19e eeuw.
te
Terni in den Kerkelijken Staat, leefde
Behalve door
zijn
opera
a Sposa
in
Livorno,
271
1807
Rome
te
vertoond,
is
bekend door
hij
geschrift:
zijn
Alli
intendetiii
di
contraptmto.
(Lor en
Rossi
1760
componist, geb.
zo),
conservatorio
San Onofrio
di
studeerde aan bet
te Florence,
Napels.
te
kerk-
heeft opera's,
Hij
muziek en symphonien gecomponeerd.
(Lauro),
Rossi
opera
1839 was
tot
1810
geb. omstreeks
componist,
vonden aldaar en in andere steden van
's
bekleedde
kapelmeester aan de Italiaansche Opera
bij
18i4 naar
Dezen
van Napels.
laatsten post bekleedde
worden bet meest geroemd de opera
Domino
van
Milaan
hij
Rossi
(Luigi),
componist,
1629
Guida
een
hij
geb. op
het einde
Zijn cantates
en dertig dergelijke stukken van
hem bevinden
te
Gevaert
Londen.
falsi
aan dat
's
werken
Monetari en
Voor
bijval.
armonia pratica
di
beeft
in
zijn
boek
16e eeuw
der
te Napels,
maakten groeten opgang.

zich in het
les Gloires
Britisb
d' Itali
Vijf
Museum
twee cantates
hem opgenomen.
F el
Rossi (Luigi
Pimont,
ontving
componist,
ei o),
Wijzer te Turijn en stierf aldaar
geschreven
in
Ricordi.
Ook
heeft
hij
contrepoint et de fugne,
vertalingen
Re
ch a
'
1805
te
Brandizzo in
legde zich hoofdzakelijk
Artikelen over muziek heeft
Pom
van
Tomaseo
ilaliana van
Juli
en
vestigde zich als muziekonder-
Hij
20 Juni 1803.
de Enciclopedia populare
zionario della lingua
27
geb.
Zingarelli
van
onderricht
op bet componeeren van kerkmuziek toe.
bij
Van R.
Schiedam vond veel
di
schreef
Rome.
leefde omstreeks
van
(Ricordi, 1858).
orale
te
Mercadante,
1878.
tot
Cellini a Parigi,
's
Ook II Borgomastro
nero.
conservatorium
bet
met de zangeres
hij
R. werd 1850 leeraar aan bet
terug.
Itali
conservatorium te Milaan en 1873, na den dood van
Il
Mexico, vervolgens
Beiden begaven zich 1842 naar Nieuw-
het huwelijk trad.
in
en keerden
Orleans
te
Van 1836
byval.
een soortgelijke betrekking te Havanna, waar
hij
Obermayer
Zijn eerste
Napels.
te
Itali veel
ba
in
de Gran Diz-
en in de Gazzeta musicale van
gemaakt van Cherubini's Cours de
Traite de composition en
Beethoven 's
Studin ber den Contrapunkf.
Rossi
(Salomo 11),
16e en het begin

te
componist,
der 17e
Veneti en te Antwerpen
leefde te
eeuw.
(bij
Mantua omstreeks
Canzonetten
het einde der
en Madrigalen van
Petrus Phalesius)
in
hem
zijn
druk verschenen.
(Gioachimo Antonio), geb. 29 Febr. 1792 te Pesaro aan de

Zijn
zee, waar zijn vader, Giuseppe R., stadstrompetter was.
Anna Guida rini, was een schoone vrouw en bezat een fraaie
Rossini
Adriatische
moeder,
stem.
Toen
Rossini
de troepen
in
zich
der
1796
het
medesleepen
Republiek.
Franscbe
leger
door
Pesaro trok,
liet
de oude
door de nieuwe denkbeelden, overgebracht door

Hij
verklaarde
zich
luide
voor Frankrijk en de
272
met
Republiek,
dit gevolg,
dat
genomen.
houd
begaf
met
zich
haar
bemiddeling van verschillende personen
aangesteld
was, en
in
onderwijs geen
dal
studie,
vruchten
leggen.
nu
ontving
Hij
muziek
de
kost
tot straf,
onderricht
verdienen,
te
op
ijver
zijn
De jonge
kunstenaar,
hem goed
te
Camilla,
gelegenheid
bij
sopraanstem bezat,
eens de rol van
der
eerste
kwam, daar
Tesei
in
zijn
omgang met den
litteratuur.
Toen de jonge R. 1806

ontslagen.
korist
onderricht
schoone sopraanstem kwijtraakte, werd
zijn
kwam
Hij
nu
het contrapunt van Pater
in
had,
de
dat
kennis
hij
van
zijn
leermeester vernomen
het dubbele contrapunt wel voor het componeeren
van
van kerkmuziek, maar niet van een opera noodzakelijk was, besloot
van
met
langer
opera's
te
ontleden
op
die
Ook
door
Duitscher)
Pianfo
d'
maar ook
achttien
droge
bepalen.
grondig
te
kwellen, en zich
genoemd.
van
de
compositie
koesterde
Voordat
hij
het
la morte d' Orfeo
uitvoering van
oud, reeds in de
Hay d n
's
zich
Haydn
hij
Liceo
instituut
op
dan
groote
il
in
klasse van
de
vereenng
en
werd
Tedeschino'" (de kleine
verliet,
liad
hij
de cantate
gecomponeerd, die niet alleen bekroond,
in het publiek uitgevoerd werd.
jaar
hij,
het componeeren
begon echter de strijkquartetten van
medeleerlingen aan het
armonia per
tot
bestudeeren, arrangeerde ze voor piano en deed
Mozart
voor
zijn
studie
Hij
te
meer kennis
wijze
Mattei.
daarom
te
en
die
hij als
Liceo van Bologna en ontving er

Mattei. De droge studie trok den
op het
jongen kunstenaar echter niet aan, en toen
niet
in
Paer's
Giusti, een der beschaafdste menschen van Bologna, eenig begrip
ingenieur
van
en verkreeg tevens, tengevolge van
ijverig voort
als korist
Adolfo
zijn
hij
zong
zijn
te verlaten.
dat werk te Bologna.
van
voorstelling
Niettegenstaande deze werkzaamheden zette
in-
met de
in staat,
pas
een fraaie
Tot
accompagnement
het
in
leeftijd
en vervulde
die
droeg dat
plichten toe te
moeder tengevolge van een keelziekte genoodzaakt was, het tooneel
kerk en schouwburg mede
te bezitten,
echter
zoo weinig lust in degelijke
tienjarigen
hetgeen
werd
Hij
vrouw verbonden
muziek toonde
den zang en
in
vrijheid.
zijn
Aanvaiikel'uk
met
zich
was reeds op
en
de
een smid in de leer deed.
bij
Gioachimo,
Angelo Tesei
van
onderwijzen.
de jonge R. betoonde
vader hem,
zijn
gekomen, besloot
keer
kunst
die
haar onder-
in
het tooneel aangesteld.
bij
waaraan
die grooten aanleg voor de
zoon,
zijn
liet
Prinetti
door
zangeres
als
aan den schouwburg,
tot hoornist
om
naar Bologna en werd door
kind
Giuseppe Rossini
herkreeg
daarna
lang
Niet
regeering in
de macht in handen kreeg, in hechtenis werd
nu verstoken van de middelen
Zijn echtgenoote,
voorzien,
te
1798 de Oostenrijksche
toen
hij,
den Kerkelijken Staat wederom
Ook had Rossini, hoewel
Academia filarmonica
Jahreszeiten gedirigeerd.
te
slechts
Bologna een
273
Op
La camliale
Veneti ten tooneele
te
publiek een
het
bij
overwinning keerde
den
vriend,
zijn
eerste opeia,
zijn
schouwburg
dat
van
aanbeveliriii
Bossini,
te
Hij ontving voor dit werk,
brengen.
naar Bologna terug, waar
hij
Bidone abhandonaia componeerde.
de cantate
vaardigde
Na
In
deze eerste
Esther
MombeUi
hetzelfde jaar
(1811) ver-
voor
de opera buffa L' eguivoco stravagante, die
hij
gelukte het
San Mos-
den
in
onthaal vond, honderd gulden.
irunsti,.;
hij
Cavalli,
markies
di matrimonio,
Bologna met groot
te
succes vertoond werd.
Met
twintigste jaar begon zijn periode van groote werkzaamheid.
zijn
San
het
Mos-theater
i' Occasione
fa
Ladro, osia
il
St end hal,
volgens
bevat,
schreef
twee
hij
Camhio della
il
was
opera
de
al.'
R.
zijn
Demefrio
del
Paragone
seria
La Scala
buffa
voldeed
te
1812 vertoond
van
werk had echter evenmin succes
het
die te Veneti gegeven
di Seta,
Rome
Polibio vond te
vrijgesteld
Itali
opera
eerste
's
of twintig
vijftien
meesterstukken werden.
's
dat te Ferrara in den carnavalstijd
in Bahilonia,
Ciro
werd,
en
werk
Eerstgenoemd
valigia.
de oorspronkelijke ideen van
groote werken, die later de roem van R.
Voor
L' Inganno felice
opera's:
Doch
werd.
en
een gunstig onthaal,
Pietra
zijn
Milaan zoozeer, dat R. door den onderkoning van
werd van den
men van hem
op grond dat
krijgsdienst,
als
kunstenaar de grootste verwachtingen koesterde.
Tengevolge van een twist met den tooneeldirecteur

R.
1813
dat
de
gelegenheid, blijk
componist
door
werk
hem
ook voor het
Fen
nemen, wreekte R. zich op
te
dwaasheden aan
te
te
Cera,
Veneti,
vond
die boos was,
brengen.
wilde zich wreken,
c e-theater werkte,
Door
een allerslechtsten tekst te geven.
aan
grootste
Ce ra
humor.
zijn
den door hem gedirigeerden schouwburg
alleen voor
niet
San Mos, maar
geven van
te
liet
door in de muziek de
beurt,
zijn
Hij
contract verplicht het
zijn
den
ba.ssist
voortdurend
hoogste en de sopraan in de laagste tonen van het register zingen
om met
moesten in de ouverture elke maat ophouden,
den
in
de
de violen
strijkstok
een
lik
op het blikken lampje te geven, dat zy voor zich hadden; een der komiekste
tooneelen
liet
begeleiden door een treurmarscli, en in de Gnale componeerde
hij
de woorden bo pentito"
hij
tito,
kenden,
alles
heette het
De
een
werd
De grap
(ito."
behalve
werk
triomf.
vertoond,
den
werd
III.
zomer
aardig
R.
Dit
weerklonk door geheel

In
diervoege,
behalve
dat
hen
door
gevonden,
en
de
men
niets
die
den
Figlio
hoorde dan
ttiio,
oorsprong er van
per azzardo
zoo
beleefde slechts n, zeer onstuimige, voorstelling.
uitvoering van
ware
in
werd,
van
's
volgend werk, Tancr''di.
werk,
zeer
dat
tijdens
populair,
en
was voor den componist
het carnaval van
de melodie van
1813
i>Bi
te
Veneti
tanti patpiti'
Itali.
1813
liet
R. ook
zijn
Italiana in
Algeri te Veneti
18
274
Het
vertoonen.
werden
voor
hem was de
1815
te
hem
die
moest verbinden,
Barbaja
twee opera
vertoonen,
aandeel
werk
van
in
R. dat
De
(S Inghilterra.
Colbran, met wie
zij
Daar
hevige
(1816)
meer
zich
muziek
oppositie.
en
gezet,
jongen componist, dat
had Sterbin
tegen
volgens
doch
In
zich.
schillende
i,
tot
hij
R.
Mos,
roem
's
dit
e.
kort
gebruik
te
a.
de
het
zelf bij
en
lag
wakker werd
in
zijn
Het
gemaakt.
vertoornd
was
geestdrift
overslaande,
logement
geweest,
te
was
niet fijn
gevoeld van den
de
hield.
werd bedorven door
voorstelling
Den
eersten
Ook
ver-
avond was Rossini,
de voorstelling tegenwoordig geweest,
bed,
het
toen
hij
publiek, dat
was
menigte nu
hij
niet ver-
door een straatrumoer
den vorigen avond zoo
doch welks toorn nu bedaard was.
kwam
Rome
een groot gedeelte der bevolking
libretto,
omstandigheden.
in Itali,
te
reeds vroeger hetzelfde onderwerp
den volgenden avond een nieuw schandaal vreezende
schenen
Il Barbiere di
meesterstuk in dertien dagen gecom-
vonden
eerste
bewoog
aan haar
A r ge n tin a -theater
op het veld zijns voorgangers nalezing
Deze
danken.
heeft bijgedragen,
Paisiello
Romeinen
de schrijver van het

het
Het
de opera Elisdbetta
op de opera seria toe te leggen
had
Hij
de
onvoorziene
het
was
meesters compositin grooten invloed uit-
Otello,
als
poneerd. Ongelukkigerwijze had
op
's
de eerste voorstelling in het
bij
Bovendien
182'2 in het huwelijk trad.
de componist
werk dat het meest

vond
maken.
zich
welke
werk werd gecreerd door de zan-
dat
in
hoofdi-ol
men werken
invloed heeft
tooneel gereed te
het
hij
schrijven en al de stukken,
te
's
een groote voorliefde voor tragische rollen had,
zij
echtgenoot,
Siviglia,
Barbaja,
waarvoor
aanbood,
'sjaars
Napels werd vertoond
op den vorm van
heeft
haar
Het
van
die tijdens het carnaval
opbrengst van alle voonstellingen hebben.
te
geres
geoefend.
voor
de
regina
zangeres
gulden
zesduizend
jaarlijks
wilde
een
R.
eerste
mislukking van Sigismondo,
maar
Onaangenamer
toe.
oor leende aan het voorstel van den tooneeldirecteur
het
Napels,
zou
van den maestro geen nadeel
Veneti werd vertoond. Deze herhaalde teleurstellingen waren oorzaak,
R.
dat
te
beide werken vonden niet veel bijval,
Deze
roem
den
toch
later
twee nieuwe werken van hem, Aureliano in Palmira en II
Turco in ItaUa, vertoond.

brachten
Een jaar
y>Pappataai" vond vooral grooteii bijval.
trio
te Milaan
Rossini
Van woede
om hem
halen,
tot
in
triomf naar den schouwburg te voeren.

Terwijl de meester zich te
te
Rome
bevond, was de schouwburg
Napels door brand vernield. Aldaar teruggekomen,
Del Fondo,
in Juni
1S16, de cantate
van het huwelijk der hertogin van
1'eti
Berry.
liet hij in
Peleo mtvoeren,
De
San Garlo
den schouwburg
bij
gelegenheid
Gazetta, opera buffa, die
in
een andere zaal gespeeld werd, was den maker van // Barbiere niet onwaardig.
In hetzelfde jaar verscheen ook te Napels
zijn
Otello ten tooneele.
Cenerentola
275
werd 1817 voor het
Te
werd
Milaan
weinig
eerst
verbreiding van R.
tot
Armida en Adeldide
Ondanks
weinig
Ricciardo
heeft bijgedragen.
in
secondo
met
jaar
vijftig
nooit
lang
R.
's
Eduardo
Crist'ma
konden zich
doch een nieuwen triomf behaalde de
del Lago, hoewel de Napolitanen aanvankelijk weinig
werk.
dit
een
(1820),
die
schitterend onthaal.
Zoralde, Ermioiie en
La Donna
waren
ingenomen
niet
,l/o j ^yt//o.
hem nog
hulp zoeken, hetgeen
Carafa,
was
op het repertoire niet staande houden,
meester met
mede
die
Minder belangrijk zgn
het componeeren moesl R., die slechts
de Vasten,
Mosi vond een
vriend bleef.
Adel'ma,
van
medewerker
Die
was.
gebeui'd
vertoond,
beschikking had, lusschen de voorslelling zijner laatste
opening
de
roem
"s
een zijner beste werken.
is
Borgogna (1818). Op die werken volgde
di
zijner
te
tijd
gegeven; het
La Gazza Ladra
verbazende vlugheid
zijn
en
opera
Rome
te
in hetzelfde jaar
opera,
meer behagen
vonden
Zij
inhoud
wier
Maometto
in
later bijna geheel in
Le
sige
de
Corinthe werd overgenomen.
1820 had
In
Opera
een werk:
werd
op
Eerst
Matilda
het
eerste
van 1820 componeerde R. weder
laatst
dat tijdens het carnaval van
Shahran,
di
De
vertoond.
en dat jaar was voor de
Napels de Omwenteling plaats,
te
gunstig.
niet
werden
voorstellingen
drie
1821
te
Rome
gedirigeerd
door
Paganini.
Zelmira,
het
werk
laatste
R.
dat
Weenen bestemd. Barbaja was

en het werk werd er met grooten
Besloten Itali te verlaten,
aan
zijn
vaderland
met
zijn
vrouw
ongeveer
eerste
l'
werk
Albergo
Dit
was
waar
Engeland,
duizend
tachtig
waar
Parijs,
vertoond.
bijval
wilde R. toch als afscheidsgift een nieuw werk
achterlaten.
naar
gulden
na een
Italiaansche Opera
lot
directeur
dat
hij
aldaar
componeerde
d' oro.
De voornaamste stukken
giglio
overgebracht in Le Comie Ory.
was
II
componist
De
intendant
Opera gevaar
wien
men
van Schoone Kunsten zag
het
benoemde hem
van
had
tot
den
in,
toevertrouwd.
Doch
zij,
vijf
vertrok
maanden
lieims
er van heeft
hij
ook
Minder dan met
naar
als
hij
Het
ossia
later
zijn Solrei
zijn talent
opera-directeur.
dat het bestaan der Italiaansche
onder het onervaren bestuur van den
Frankrijk wenschte le houden, besloot
generaal
Fiaggio
was men tevreden met zyn werkzaamheid
liep
van
benoemd werd.
In dien tyd componeerde
musicales, een verzameling bevalhge zangstukken.

als
verblijf
en begaf zich vervolgens
verdiende,
der
De meester
Semiramde.
hij
hij
del
was voor
Napels heeft geschreven,
te
directeur der Opera daar ter stede geworden,
daar
hem
de
man
van genie,
Regeering
Rossini
aan
in
een anderen post te geven, en
inlendant-geneiaal der koninklijke muziek en inspecteurzang.
Deze
betrekkingen
brachten
hem
jaarlijks twintig
duizend frank op.
18*
27
1826 werd
In
de Gioote Opera
in
Le Sige de Con(!ê vertoond, in welke
MaomeUo
stukken van
voornaamste
de
opera
dat in denzelfden schouwburg weid vertoond,
voorkomen. Het tweede werk,
was mede aan
werken ontleend, namelijk aan het oratorium Mos

stukken
verscheiden
Mose
titel
Groot succes behaalde ook Le Comie Ory (1828),
ten tooneele.
maar den
grootsten bijval verwierf Ouillaume
algemeen
voor
zorg
niets
te
hem met
evenwel
bleek
die
groote
van een nieuwe scheppingsperiode
zijn
van den kunstenaar, die nog geen zeven en dertig jaren
leven
vermcreden
Dit
Deze opera,
Teil (1829).
meesterstuk wordt gehouden, was door
's
bewerkt en scheen het begin
het
in
R.
R. voegde er
den opera-vorm en voerde het onder den
het
gaf
bij,
Italiaansche
zijn
Egitto.
in
Na Guillaume
onjuist te zijn.
telde.
Teil heeft R.
meer voor het tooneel geschreven.
Nadat de maestro, tengevolge van de omwenteling van 1830, de sinecuren
hem
verloren
had,
die
jaargeld
van
6000
wegens
betrekkingen
door
vijf of
werd de kwestie
eindelijk in
1830
Van
Stahat
zijn
schrijven
Mater,
1832
zoowel de muzikale
elkaar
betwistten
zes jaar lang zijn rechten
kerkmuziek
van
In
eigendomsrecht van
hors
opschrift
droeg:
druk
zangstukken.
Zijn
bracht
verschenen,
titels,
als:
hij
Pete Messe solennelle
Pillet-Will
Album de
asthnatigue,
en deze twist gaf aan-
werk,
heeft zijn
voor het eerst werd

veel voor
Album ollapodrida, Les
in bundels:
d' oeuvre,
van 1867 schreef
tentoonstelling
gende
tude
kleine
in
componeerde de meester ook
laatste levensjaar
en droegen de zonderlingste
Polka-Mazurka,
van
dit
Minder opgang
ten huize van graaf
zijn
Quaire
mendants,
en
1841
en
de juridische wereld in beweging; want twee uitgevers
als
het
Deze stukken verschenen
klavier.
op pensioen bestreden had,
dood leidde R. een rustig leven en woonde afwis-
gecomponeerd
1864
die
uitgevoerd.
het
zijn
voordeel beslist.
zijn
leiding tot een groot proces.
gemaakt,
hij
voor het geval, dat
Florence, te Parijs en op zijn zomerverblijf te Passy.
te
het
tot
waren gegeven, eischte
toegezegd
muziek liefhebben en ging voort met componeeren, doch bepaalde
bleef de
Hij
zicli
aan
tot
Bologna,
te
hem was
onvoorziene omstandigheden opgeheven zouden worden.
Nadat men hem
selend
Regeering
de
dat
frank,
chdteau,
Album de
qtiatre
Chaumire,
Valse anti-dansante^ Fausse couohe de
cJiantillon
een cantate,
Napolon III
et
de
Blague, enz.
die in
Yoor de
manuscript het vol-
a san vaillant Peuple.
Hymne
avec accompagnement d' orchestre et musique militaire pour haryion (solo),
Ponfe,
choeur
Tambours
Cloches,
Rossini
pracht
de Vivandires,
stierf
begraven.
woordig,
alsmede
et
Canons.
de Soldats, et de Peuple.
Ejccnsez du
13 Nov. 1868 op
Verschillende
de
zijn
la fin
un
Danse,
peu!!
villa
autoriteiten
te
Passy en werd met groote
waren
volgende zangvirtuozen:
bij
de begrafenis tegen-
Adelina Patti, Nillson,
277
Alboni, Krauss, Carvalho. Tamburini, Duprez, Gardoni, Faure,

Cap
o u
zongen,
met
vereeniging
in
de
Alboni
en
zongen het duet y>Quis
van het
leerlingen
gebed van MoUe. Killson droeg een stuk van
liet
Patti
en
voor,
Dezen
a.
e.
conservatoiie,
Pergolese
homo'
est
uil
's
Stabat Mater.
Een volledige
Ross
van
lijst
et Billiogr.
des music.) en
Over
toonkunstenaar,
geen
geschreven als over Rossini.
muziek
de
Wagner
ook
is
(GesammeUe
werken
's
is te
vinden
F t i s (Bographle
bij
Music and Musicians).
of
ui^êzondeid,
Het volgende werk wordt
van
de beste levensbeschrijving
is
het
zooveel
vrij
algemeen voor
hem gehouden: A Azevedo.
G. liossini, sa
1865). Belangrijk voor de bet eekenis van
vie ei ses oeuvres (Parijs,

in
Grove {Dictionary
Richard Wagner
bij
Erinnerungen an Bossini, van
artikel
Rossini
Richard
Schriften, deel VIII).
Rossino (Giovanni Francesco), monnik

der 18e eeuw.
Rome,
te
leefde aldaar in de
getiteld:
Gram-
matica melodiale teorico-practica, esposta per dialoghi, nela quale con
metodo
jaren
laatste
schreef een verhandeling,
Hij
modo
chiaro, breve, facile e ragionato insegnasi il

il
d'
imparare anche di per
se
canto ecclesiastico (Rome, 1793).
Rost (Nicolas), componist en stadsmusicus

der hofkapel te Heidelberg, heeft
liche tevtsche Lieder
Galliarden
liebliche
o.
a.
Weimar,
te
geschreven
XXX
later
(1580)
von 4, o und 6 Stimmen (Frankfort,
583)
lid
und
welt-
XXX
newe
geistliche
schonen lustigen Texten und mit vier Stimmeu com-
mit
ponirt (Jena, 1594) en Cantiones selectissimae (Gera, 1614).
Rota (Andrea),
Rome
kerk
Rota
Rotta
of
geb.
hem
van
ossia
ricercari,
(Antonio),
een
motetti,
balli,
zijn
Phalesius,
Rota (Giuseppe),
kapelmeester
en
verzameling stukken,
Andere stukken van hem

(Leuven,
luitenist
virtuoos
richtte te
hem
op den Gincken" of
Padua op het einde der 15e eeuw, aldaar
te
kent
di
Bologna,
cornet,
etc.
te
1583 kapelmeester aan de San Petronio-
Madrigalen, motetten en andere werken van
zgn geboortestad.
in
te
zijn
componist, geb. omstreeks 1553
een muziekschool op en werd
gest.
1548.
in
Men
Intabulutura del Latiio,
madrigali e camoni francesi (Veneti,
opgenomen
1546).
de verzameling Hortus lliisarum
1552).
componist
Triest.
te
getiteld:
Hij
uit
de
tweede
helft
der
I9e eeuw, was
heeft de volgende opera's geschreven:
Gineora
Scozia (Parma, 1862); Beatrice Genei (1863); Penelope (Triest, 1866) en
Romani
Rota,
in
Pompejano.
Lat.,
rad,
van een cirkel
was
canon,
psalteria en cithers
in
als
de niiddeneeuwsche muziek de benaming zoowel
van een snaarinstrument dal
behoorde.
tol
de familie der
278
Roter (Ludwip), componist en
6 Sept. 1810
organist, geb.
bekleedde verschillende organistenposten en volgde S
werd
Later
ook
hij
tot
echt er op
vice-hofkapelmeester benoemd.
Weenen,
te
als hot'organist.
heeft vele kerk-
Hij
muzieksfukken gecomponeerd en een harmonieleer geschreven.
Rotenbarêr (Go n rad),
orgelmaker
15e
de
uit
eeuw,
1443
geb.
te
aldaar gest. 1508, vervaardigde werken voor verscheiden steden
Neurenbeig,
van Beieren.
(Christian),
Rotll
17e
der
begin
organist
stemmige stukken
uit,
Rth (Philipp),
Der
Holmara^
componist,
Pachter
Sondersbausen
Friedrich,
en
muziek
vijf-
Der
1779
Maart
Munchen,
te
oiitving
schreef de volgende opera's:
Hij
Kamp/
dem
mit
Drachen, Primessin
Hij
Munchen.
1688
baszanger, geb. 27 Aug.
aldaar
behoorde
de
tot
20 Aug. 1774.
Ook
Koburg, waar
te
van den vorst van
kapel
zijn
August
broeder
geb. 1696, gest. 1784, behoorde tot die kapel.
Ook
bezig.
de), organist, klavierspeler en componist, geb.
hield zich hoofdzakelijk
Parijs,
te
geb.
was,
stierf
violist,
Roubin (Amade
1822
vieren
Zemire und Azor, Zwblf schlafende Jungfranen,
te
kamermusicus
vader
leefde in het
Guadarama-Gebirge en Das Staberl vom Freischtz.
ini
hoogen ouderdom
Rothe (Johann Ernst),

zijn
de Elbe,
Dresden een verzameling
Winter.
Robert,
Zauberin Sidonia,
Das Abenteuer
stierf in
te
Couranten-Lustgartlein.
getiteld:
onderricht in de compositie van
Eselshauf,
aan
Leitmeritz
te
eeuw en gaf 1624
heeft
hij
met het componeeren van
een komische opera,
La
22 April
militaire
perle de Frascati, en
eenige cantates gecomponeerd.
Ronconrt (Jean Baptiste),
geb.
muziek
van
onderricht
eerste
zette
zijn
1812
in
toelage
in
aan
studin
zijn
van
musique
de
Van Helmont
te Parijs voort.
Hij
geboortestad en richtte er een muziekschool op,
de
ontving
regeering
en
den
ontving het
te Brussel,
den kapelmeester
conservatoire
het
naam van
en
vestigde zich
1823 een
die
Ecole royale de
Tengevolge van de woelingen van 1830 werd de school
aannam.
gesloten, doch twee jaar later

tot
28 Oct. 1780
weder geopend
conservatoire de musique
en,
verheven
op grooter schaal aangelegd,-
R.
's
compositin
bestaan
hoofdzakelijk in kerkmuziek.
Rouget de Lisle (Claude Joseph),

1836,
is
op
Marseillaise.
in
muzikaal
had
in
geb.
hoofdzakelijk
10 Mei 1760,
bekend wegens
gest.
zijn
De burgemeester van Straatsburg, waar R. 1792
garnizoen lag, had
zijn
patriotisch lied bezaten.
en
gebied
den
hymne ontworpen,
nacht
27 Juni
hymne La
als
luitenant
leedwezen uitgesproken, dat de jonge soldaten geen

R. was daarop onmiddellijk naar
z'yn
kamer gegaan
van 24 April den tekst en de muziek van bedoelde
die den volgenden dag als
Chant de Guerre ten huize van
279
Dietrich
den burgemeester
muziek
gearrangeerd
De
werd.
Mireur
zanger
feestmaal
Marseille
te
gezongen en nog
week vour
in dezelfde
militaire
en door het muziekcoips der Garde Nationale gespeeld
droeg 25 Juni van dat jaar de
waar
voor,
Hymne
op een
mei ontzettend enthousiasme begroet
zij
werd. Het stuk werd onmiddellijk gedrukt, en exemplaren werden rondgedeeld

aan
de
trokken
punt
het
30 Aug. de
zij
l'
eindelijk in
La
den
stonden
beweerd,
is
ontleend
lied
deel
pag.
beweert, dat de bewuste melodie ontleend
het
in
Credo
Mis van
eener
aangetoond door A.
werkje La Vrifc sur
Van R.
Meyer's
F. K.
In
waarin de schrijver
aan het oude Beiersche volkslied
is
vervaardigd was, doch de onjuistheid dier meening
Rouge t de
la paternit
Ignace Pleyel
voorgedragen
Essais
1792
cevaux, werd
Li
neef van den componist,
si e,
bekend
zijn
in
Ie
a la Lihert, op muziek
Een dezer
te
Straatsburg
Mh u
1,
en Cin-
Roland a Ron-
laatste liederen,
la patrie,
9ort Ie plus beau, Ie plus digne d' envie
Aen Cliant des Girondins, op muziek gezet door
Ondei-
Fr.
Hymne
en vers et en prose, opgedragen aan
Mourir j)Our
Roulade,
zijn
gedicht, en het referein
C' est
werd ovei'genomen
in
de la Marseillaise (Parijs, 1865).
en 1791 op het Septemberfeest
Francais (1825).
cliants
snelle noten
beweerd door
eerst
454).
Holtzman, gecomponeerd in het jaar 1776.

's Hymne niet door hem,
maar door
andere dichtstukken
's
door
quanie
werd het
452
afkomstig,
muziek van R.
dat de
Navoigille
den componist
gezet
Rouge t
auf hohen Bergen.'^ Anderen hebben de melodie willen herkennen
Ftis meende,
is
Dit
is.
II,
Van
veel getwist.
is
Briefe (Berlijn, 1872) komt een artikel voor,
ich
op de
Chanson, Cliant des Marseillais en
in
dat de melodie niet van
Castil Blaze {Molire musicien,

Versailler
Hymne
Dien dag werd de C/iant de
Tuilerien.
oorsprong van de melodie der Marseillaise
maar aan een oud Duitsch
Stand
Parijs te vertrekken.
Marseillaise.
verschillende zijden
naar
de hoofdstad binnen, en met de
Juli
armee du Hhin herdoopt
guerre pour
Over
30
zij
bestormden
lippen
op
die
vrijwilligers,
Zingend
dit
woord verstaat men
de zangkunst
in
Rousseau
op een en dezellde lettergreep.
Varney.
een groep
Dicti-
geeft in zijn
onnaire de Musigiie de volgende verklaring van de roulade:

.La
pour
roulade
les graees
est &
n' est
uettemeut
et
par conse'quent,
voyelles
ouverts: V
que
longue,
soit
tonuer
I.es
soit
propos de suspendre
syllabe
ni,
qu' une imitation de la Melodie iostrumeatale daus les occasions o, soit
du Chant,
et
les
\'
1"
pour
Ie discours
la voix
lgrement
la vrit
et
eu soit
les
de
1'
e'clatante
Notes de
la
et
la
la
force de
Melodie; mais
propre i
laisser
il
au gosier
Roulade saus fatiguer
1'
1'
expression,
faut, de plus,
que
il
la
la facilit d' en-
orgaue du Chanteur,
orcille des coutaus.
plus
favorables
pour
faire sortir la voix,
u sont peu sonores; encore moins
on u' y doit jamais
image, soit pour
de prolongcr
faire
de roulades.
les
sout les a;
diphtongues.
La Langue Italieune plcine
eusuite les
Quant aux
d' o
et
d'
o,
les
voyelles nazales,
est
beaucoup plus
280
pour
propre
de voix que n' est la Frauijoise; aussi les Mnsiciens Italiens ne les
inflexions
les
pargnent-ils
Au
pas.
peu favorables, sout contraints de donner aux Notes unemarche
syllabique, a cause des voyelles
lente
ou
pose,
et
ncessairement
de
heurter
faire
Chant
Ie
Musique
contraire^ les Franôis, obligs de composer presque toiite leur
consonues en faisant courir
les
ou
languissant
Je
dur.
ne
vois pas
syllabes; ce qui rend
les
comment
la
Musique Fran9oise
pourroit jamais surmonter eet inconvieut."
Rousseaii
Hetgeen
in
nog
hooger
meestal
koite
hier aaniiaande de Fransche muziek mededeelt,
van
ntiate
de
stomme
en
De Germaansche
Duitsche.
geldt
met haar
talen
vokalen, ingeperst tusschen vele consonanten,
zijn
voor de uitvoering van roulades nog oneindig minder geschikt dan de Fransche
(Vergelijk het artikel zang.)
taal.
Ronnd, Eng.,
because
most
its
and
conclusion to
round
from
characteiistic
at
the
at
have
Diction. of
's
Musio
species of canon in the unison, so-called
the performers begin the melody at regular rhythmical periods,
return from
round
Grove
een soort van canon, wordt in
and Musicians aldus omschreven
its
one
commencement,
to another of
so that
Rounds and Gatches,
them.
the
English music, differ from canons in only being sung
of
unison or octave, and also in being rhythmical in form.

period
and
continually passes
it
Originating
which we have but few musical records, these compositions
of
written and sung in England with unvarying popularity until the
been
present day."
Rousseau (Fre'dric),
muziekschool op en
Ronssean
Opera
Hij
Parijs.
Methode
o.
1761
te
Soissons,
gaf
o.
Gluck's Armide.
in
a.
(Jean),
claire^
11 Jan. 1755
richtte in
z'yn
te Versailles,
geboortestad een
werd 1780 aan de Groote
verbonden en zong met groot succes de tenorpartijen in ver-
schillende opera's,
RoHSSeau
Hij
1821.
stierf
zanger, geb.
(J.),
Parijs
te
Louis Du port.
altviolist,
in
a.
het
leefde
Traite
licht:
Hij
stierf
1800.
de tweede helft der 17^ eeuw
in
de la
Fiole (Parijs,
te
1687) en
cerfaine et fanile pour apprendre a chanter la musique sur les
tons naturels et transposes etc. (Parijs, 1678.)
Ronsseau (Jean Marie),

kerkkapelmeester
1774
stieif.
te Arras,
hem
Missen van
geb. te
te
te
Genve, gest. 3
Juli
te
Brussel
zijn te
Rousseau (Jean Jacques),

1712
Dyon
Dyon en
philosoof,
1778
Acadmie des Sciences
de
schiift,
in
welke een jaar
druk
door
R.
verscheen.
later
Het
gecomponeerde
opera,
in
welke laatste stad
van Ypen
in
hij
bij
Parijs,
1742
titel
stelsel
Les
was
hij
druk verschenen.
schrijver en componist, geb.
28 Juni
heeft groeten invloed
te Paiijs
een lezing over een nieuw
onder den
nieuwe
bij
Ermonville
te
op de Fiansche muziek uitgeoefend. Toen

in
het begin der 18e eeuw,
in
Doornik,
kwam,
stelsel
hield
hij
van noten-
Bissertation sur la musique moderne
vond echter geen
Bhiibes
bijval.
Van een
Galantes, die ten huize van
La
281
Popelinire werd
voorkwamen,
iii
Niet
van een sclifiuljongen getuigden.
heid
bepaalde
te hehalen,
Rousseau
Padrona
ten
1752 de
komst van dat gezelschap

voor
hof
liet
hadden
gehoore
kwam.
dag
den
van
storm
Opeia
verontwaardiging.
waren
hadden
op
zoozeer
hierover
Grimm,
Essai
au
zouden
dat
Zijn
sur
Musique,
la
M.
un
sur
het jaar
In
gehoore,
ook
heelt
ajotites a
du
M.
morceau de VOrplie de M.
Ij
1775
met
Lettre
Abh Kaynal au
sujet
d'
un
M. Bnrney
bracht R. in de
chevalier
le
de
Gluck en Analyse de
Comdie Frangaise
zijn
Pygmalion
melodiamatische muziek door hemzelven geschreven.
fragmenten
Daphiis
van een opera,
welke stukken nu
vergeten
allen
et
ma
Clilo,
Hij
en een honderdtal
Vie (Parijs, 1781), nage-
De instrumentatie van Le Devin
zijn.
maar door
Francoeur
vervaardigd
zijn.
(Franfois),
Roussel
jeugdigen
Hij
leeftijd
vestigde
zich
in
Itali,
1548
de pauselijke kapel en
en
zijn:
sa Lettre sur Omphale ;
Gluck.
Village schijnt niet door R. zelven,
te
Acadmie royale
Blainvle {1154); Lettre a
romances, getiteld: Consolations des Misres de

laten,
l'
zich op geestige wijze
avec des fragments d^ Observations sur V Alceste italien
Alceste, geschreven op verzoek van
ten
hij
andere werken over muziek
M.
der Groote
altisten
chevalier Gluck; Extrait d' une rponse du Petit Faiseur a san Prte-
le
Nom,
r
De
des schrijvers beeltenis ver-
waarin
Lettre a
langjies ;
noureau mode de musique invent par
zij
si/mphoniste de
tin
remarques
des
dien brief, dat de Franschen
in
hebben.
gebelgd,
Lettre d'
zijn
mjet
V origine des
sur
dit
met een Fransche opera voor
zelf
ontkende
Hij
tegenstanders wreekte.
zijn
M.
Tillage,
de Opera te Parijs vertoond. Merk-
de musique d ses camarades de V orchestre,
Le Devin du
had tekst en muziek van
Hij
behoorde,
ooit
of
Daarop volgde
brandden.
in
Pergolese's
maanden na de
Lettre sur la musique Frangaise (1753) verwekte een
Zijn
muziek
nationale
drie
hij
de voorstanders der Italiaansche en de tegen-
tot
muziek
Fransche
liet
een soortgelijk werk,
te Parijs
dat R., die
het,
der
standeis
op het tooneel succes
Italianen in Frankrijk
gebracht,
werk geschreven. Het werd 1753 ook

waardig was
om
staat
in
Fontainebleau vertoonen.
te
dat er enkele stukken
.mderen die van de onwetend-
zich voorloopig tot het schrijven van artikelen
voor de Encyclopdie, doch toen

Serva
Ram eau,
verklaarde
vertoond,
die de meesterhaiid verrieden,
andere
Ronssel
stukken van
(Pierre),
Fransch
componist
waar
onder den
te
hij
Rome,
waar
uit
de
16e eeuw,
kwam
op
naam Roselli bekend werd.
leermeester der koorknapen van
hij
1572 kapelmeester aan het Lateraan werd. Madrigalen
hem
zijn
violist,
in
was
verzamelingen van dien

op
het
einde
der
16e
tijd
opgenomen.
eeuw sroy des
joueurs d' Instruments du royaume de France."
Rousselois (Marie
Wil
hel
mine
de),
zangeres, geb.
26 Febr. 1765
te
282
Weenen, kwam 1786 aan de Groote

Clytemnestra in Gluck's IpMgnie
1800
bleef
1831 werkzaam.
hoofdzakelijk
bestaan
Engeland, waar
zich in
vereeniging met
in
hij
Sivori en Hill kamermuziekuitvoeringen

naar
hij
Parijs
6 Febr. 1803
langen
Zijn broeder,
ontving
te Parijs,
Parijs,
Men
kent
1764);
L'
(Parijs,
1775); Mmoire sur
chez
Mmoire sur
Mmoire sur
maniere de
hem
van
geb.
hoornist,
maakte
les
Grecs,
hasse fondamentale,,
Chinois
les
Pythagore
diles de
M.
et
Ie
(1756);
l'
1790
Traite des accords
on expos
lutliier
les prin-
et les divers systmes
Egyptiens
les
Cousineau,
ckromatique de M. de
la basse continue
dans
gest.
vele geschriften over
musique des anciens, ou
la
authentiques,
clavecin
Ie
cJiiJ'rer
Marseille,
te
zijn
Traite des accords et de leur sucoession eic.
harpe nouvelle de
la
1716
geb.
Harmonie pratique on exemples pour
proporiions
musique
de
In laatstgenoemd jaar keerde
gaf.
Joseph Frangois,
muzikale wereld bekend door
de
in
(Parijs,
des
1849 bevond
Vieuxtemps, Sainton,
opleiding aan het conservatoire en
zijn
(Abb Pierre Joseph),
is
muziek.
cipes
tot
deel uit van de voornaamste orkesten der Fransche hoofdstad.
tijd
Roussiei'
te
terug.
Zijn corapositin
Van 1844
in
tot
geb. in het begin dezer
en componist,
violoncellist
opleiding aan het conservatoire te Parijs.
zijn
Tot
eerst op.
liet
8 Nov. 1851.
stierf
(S ei pi o),
Rousselot
eeuw, ontving
hij
Zy
Parijs en trad aldaar ais
te
en Aulide voor
ging toen naar Brussel en was daar ter stede
te Parijs,
zij
Opera
(Parijs,
1770);
de la reine (1782);
Borde (1782);
Lettres sur
Nouvelle
acception du mot
sens des Italietis et dans Ie sens de Rameau, en
Ie
andere werken.
Giovanni Battista
Rovelli, een familie verdienstelijke toonkunstenaars.
Santa MariaMaggiorete Bergamo, in het

Zijn zoon Giuseppe, violoncellist, geb. 1753 te Bergamo,
begin dezer eeuw.
Van Alessandro is alleen bekend, dat hij
stierf 12 Nov. 1806 te Parma.
Deze laatste,
orkestdirecteur te Weimar en de vader van Pi et r o was.
was
eerste
violist,
in
Kreutzer
R.
muziek
de
voort.
1814 bevond
van
de
6 Febr. 1793
geb.
onderricht
aan
violist
h'tj
Met
te
Bergamo, ontving van
en
zette
zijn
zich
te
concertmeester werd, en keerde
1838
Mo
1 i
stierf.
vader
zijn
grootvader het eerste
van
Parijs zijn studin onder leiding
ging
hij
naar Weimar.
Munchen, waar
hij
1819 naar Bergamo
voordracht wordt zeer geroemd. Tot
Op
het einde
kamermusicus en eerste
terug,
zijn
waar
hij
8 Sept.
leerlingen behoorde
q u e.
RovesciO
voege,
Zijn
te
dat
(Al), Ital.,
elk
beteekent 1 een imitatie in
tegenbeweging,
in
dier
opgaand interval door een nederdalend wordt nagebootst,
omgekeerd; 2 een stuk dat achterste voren gespeeld kan worden, zoodat
de
laatste
noot
begonnen
en
bij
de eerste geindigd wordt.
en
bij
In dit laatste
283
geval
Al Rovescio synoniem met Cancricans.
is
men
deze tweede soort vindt
Haydn,
van
dat aldus luidt:
Mii)ello al Rovescio.
nJl
Een voorbeeld van
het Menuet eener sonate voor piano en viool,
in
.11
_,
trr
Na
men:
het Trio leest
sMenuett D. C. wird zurckgespielt,"
zoodat het
stuk aldus moet klinken
Rowland (Alexandor Campbell),
kwam
op
jeugdigen
leeftijd
bespelen en werd reeds
en
violist
Julien
onder
als
beurtelings
en
bazuin
tromslager.
andere
lid
Van
ISi'i
de
trompet,
is
Her Majesty's Theatre

hooi'en,
o.
Concert;
Hij
vestigde
sitin
op
a.
o.
a.
zich
de
tot
4826
te Trinidad,
W.
Queen's Theatre,
1846 bespeelde
de pauken en de
op de contrabas toe
hooren.
Ook
liet
als
hij
alt.
en
be.spelen,
bekend geworden en
hij
Jan.
van het orkest in
instrumenten
Casolani
van
leiding
contrabassist
1833
koperen
geb. 1
I.,
Londen, leerde er verschillende instrumenten
te
Later leerde
1846 begon
te leggen.
liet
hij
lj
hij
de
zich
Voornamelijk
zich als zoodanig
solist
als
het orkest van
in
1851 aan
zich nu en dan
National C on c erts en op een Philharmonic

hij Mayseder's vioolconcert op de contrabas uit.
voerde
1854
als
muziekotuierwijzer te Southampton.
Zijn
compo-
bestaan in instrumentale muziek en een psalm voor koor en orkest.
284
Bauer
Rojal-Crescendo, zeker door

slrument.
hetwelk
in
Opera
te
Spirit uel en
Hij
(Marie),
zangeres,
haar
aan
opleiding
doch
voor korten
Na
den
Noord- Amerika.
rooven. Vandaar
acht genomen,
1753
geb.
wordt.
van
Wurtemberg
naar
Itali
maar
of
Hij
woonde
en
trok
jaar
een
der
kwam 1772
1778
tot
lot
zich
hij
als opera-
1877 maakte
en
en
een
zij
gehuwd met een Ameiikaanschen
tempo rubato,
Battista),
Brescia.
te
te Brussel,
en
haar hand
zij
rubare,
in de
d.
ont-
i.
muziek beteekent,
nauwkeurig
niet
versneld of veitraagd moet worden.
opzettelijk
heste
te Stuttgart.
1800,
in
zijn
den Groothertog
Vervolgens keerde
liet
zich
1786
te
hij
Londen
vaderstad werkzaam.
het openbare leven terug.
uit
van
contra-altisten
dienst van
in
Hij
In
stierf
te Brescia.
Rabini (Giovanni
deze eeuw, geb.
richt
zijn
het jaar
is
zij
de ambulance.
Ma pies on.
hooren en bleef de overige jaren,
uit
Monnaie
terug en zong met succes in vele steden,
laatstgenoemd
1829
In
was
Zij
rubato,
dat
(Giovanni
Rubinelli
Itali,
la
ijver bij
waarde der noten weggenomen, en de maat
dat iets van de

in
ontving
te Parijs,
aan de Groote Opera ver-
zij
verleden deelwoord van het werkwoord
Ital.,
Concert
het eerst op in de
na diens dood (1875) schonk
en
aan den Londenschen impressario
Rubato,
1865 voor
werd
der
inspecteur
opera's gecomponeerd.
Maart 1846
nog heden gevestigd
zij
gewaardeerd
zeer
door
viei'
Thatre de
het
in
zij
Londen, waar
Julius Perkins,
zanger,
1870
Omstreeks
zong
te
concertzangeres
kuMstreis
'2
en
directeur van het
haar betrekking en diende met grooten
oorlog
zij
a.
klavierin-
het uitbreken van den Fransch-Duitschen oorlog verliet
bij
tijd
1872 kwam
o.
geh.
786 uitgevonden
componist
het conservatoire en trad
Opra Comique.
bonden,
heeft
met snarenwerk vereenigd was.
was ook
geb. 1701,
Parijs,
liofcomponist.
Roze-Ponsiu
Berlijn
te
klein fluitregister
Ni col as Pan er ace),
(Joseph
Royer
koninkl.
een
de
in
muziek
jaar
achtste
Bergamo, waar
Battista),
7 April
in
van
1795
zijn
Romano,
vader,
nabij
Bergamo, ontving onder-
die zangmeester was,
en kon reeds op
gebeurde het eens, dat
leeftijd
korist
aan den schouwburg werd,
een nieuw tooneelstuk een aria
in
voorkwam van
groote moeilijkheid, dat geen der zangers er zich aan durfde wagen.
Rubini
taak.
gezelschap,
geerd.
echter
Nadat
hij
werd
ondernam
korten
hij
het waagstuk en
tijd
deel
hij
kweet
uitgemaakt
aan den schouwburg
Vervolgens zong
en te Palermo.
Te
de kerk medezingen en viool spelen in een orkest.
op twaaltjaiigen
hij
der beroemde Italiaansche tenoren
een
te
te Brescia,
te
zich
zoo
De jonge
uitmuntend van
zijn
had van een reizend tooneel-
Pavia voor kleine rollen genga-
daarna
te
Veneti, te Napels, te
Rome
Vooral in deze laatste twee steden behaalde
hij
groot succes.
voor het eerst te Parijs op, waar
hij
een ongekend
In het jaar 1831 trad
hij
85
Roi des Tenors"
enthousiasme verwekte en den bijnaam van le
den
In
eersten
Rossini's
Bellini
frank
^directeur van den zang
zomer
den
keerde
van
hy
'
en
op,
18-43
keizer
het Russische
in
hetzelfde
naar
jaar
klimaat een nadeeligen invloed op
1854
Maart
frank
na.
Hij
stierf.
z'yn
linge van het conservatoire en
1820
Wechwolynetz
te
van
klavierspel
nabij
uit
dat
oefenen,
te
geboorteplaats
zijn
18i4
het Russische
verliet
hij
Romano, waar
gest.
1874, was een
zangeres bekend onder den
als
leer-
naam
waar
Parijs,
voortzette.
In
Engeland,
Dehn
hij
kennis
het
jaar
Nederland,
onderricht
Weenen
en
te
waar de
terug,
het
maakte
1842
maakte
reeds
hij
kwam met Liszt
een
hij
compositie.
1839 een
grooter
Te
Van 1846
pianist
en ook
Helene hem
grootvorstin
tot
Berlijn
roem,
hij
bezocht
op
nieuw
hij
lot
veel
tot
bevordering der muziek, doordien
Carl Sc hu bert
tot
1867
muziekdirecteur benoemd.
keizerlijk
te
studin
wel naar
hij
1845
woonde
hij
bij
te
naar Rusland
hij
kamervirtuoos benoemde. Nadat
Duitschland
werd
nam
1848
tot
zijn
en
kwam
hij
als volleerd
Nieuwe kunstreizen verbreidden
componist voor den dag.
als
reis,
en in laatstgenoemd jaar keerde
Presburg,
kunstreis naar
en onder diens leiding
Duitschland en Zv\'eden.
de
in
onderricht in het
eerste
Petersburg acht jaar lang ijverig gestudeerd had,
te
zijn
in
ontving
en van Villoing, muziekmeester te Moskou.
meester
zijn
30 Nov.
klaviervirtuoos en componist, geb
Jassy,
In gezelschap van zijn leermeester
te
en in den winter van
bemerkte,
hij
stem begon
Itali
Rnblnstem (Anton Gregor),
hij
tot
zich
hij
La Chomelli.
van
hij
concert
zijn eerste
Over Weenen begaf
Adel e Chomel,
in
Nederland en
en R. ging alleen
een vermogen van ongeveer drie millioen
liet
echtgenoote,
Zijn
door
reis
Ni col aas benoemde hem
Itali,
het land en vestigde zich op een villa nabij

hij
in
die van
op
telken jare beurtelings
hij
een
rijk.
doch daar
Rusland terug,
naar
hij
1843 zong
tot
met open armen ontvangen werd
hij
54.000
bracht
alleen
verkreeg.
lauweren
hij
voorkeur
bij
scheidden zich hun wegen,
Berlijn
te
naar Petersburg, waar
in
Van 1831
Liszt maakte
van
maar
Duitschland,
zich
hij
won
stede
en was in beide steden de lieveling van het publiek.
Londen
te
gezelschap
In
legde
later
ter
en met de voordracht der werken van dezen componist behaalde
toe,
Parijs en
te
maar
opera's,
daar
verblijf
zijn
grootste triomfen.
zijn
hij
van
tijd
hij
in
en Engeland, en
Daar
te lande
in
deed
Rusland
hij
ook
vereeniging met zyn vriend
Petersburg een conservatoire oprichtte, van welke school
directeur bleef. In laatstgenoemd jaar begon
maken, en ofschoon
hij
hij
nieuwe kunstreizen
herhaaldelyk het voornemen te kennen heeft gegeven,
het virtuozenleven vaarwel te zeggen en zich uitsluitend aan de compositie te
wijden,
is
hij
wordt algemeen
niettemin
als
tot
heden
ook
als
virtuoos
werkzaam gebleven en
een der urootste klaviervirtuozen van deze eeuw bewonderd.
286
begon
componist
Als
loopbaan omstreeks 1849, in welk jaar
zyn
R.
Dimitri
eerste opera,
zijn
hem
van
druk verschenen, van welke vele
in
zijn
steden van Europa ten gehoore
mir
e.
worden
en
Nero,
werken
die
indruk
Demou^
minder
heden
Die
geluk
volledige
Op
maken.
Dictionary of Music
Met
zijn
Wel
gehad.
Kinder der Haide, Die
dan dat
noemt, heeft
het
hij
van
and
R.
bijval
van
gebied
het
Der TJiurmlau Balei
lijst
Die
wereld
duetten,
sonates,
gespeeld.
veel
Feramors,
malen ten gehoore gebracht en met
Een
kamermuziek
wordt
muzikale
in de
is
de laatste jaren op versciiillende tooneelen vertoond,
zooals
Paradies en
verlorne
Engel den Himmel enilang",
tot
1)0611
Ringelein,'''
bezitten te weinig dramatische kracht,
Oper,"
geislliche
Der
in
kunnen
zouden
R.
goldnes
i>Liehes
dramatique
zijn
tiEs hlinht der
liederen, als:
zijner
ein
sextet
iieeft
opera's:
zijn
Maccaheer
vele
en
een
muziek
dramatische
doch
en
en
sc/iioebie
geworden,
quartetten
's,
gebracht. Tot zijn populairste compositin
Symphonie
zijn
de voornaamste
in
zijn
Tage.shelle'\
iiEs
Ook
a.
bekend
algemeen
goldne
Fssen\
zu
Waldhexe
trio
mir
y>Gnnt
Thau^^
rollt
Oceaw-symphonie
de
behoren
hij
vele
hij
Meer dan honderd groote en kleine
liederen en klavierstukken gecomponeerd.
werken
Doch reeds vroeger had
schreef.
7)o?iskoi,
hij
het
of
naam gemaakt door Das
welke beide werken herhaalde
's,
ontvangen
zijn.
men
gedrukte compositin vindt
's
grooten
zij
oratorium
Grove
bij
Musicians.')
Rubinsteill (Nicolas), klavierspeler en componist, broeder van den vorige,

studeerde te Berlijn onder leiding van
Deh n
beide
1878 gaf
jaar
het
was
instellingen
tot
hij
in
hij
het
aan
zijn
stichtte
1859
conservatoire.
Van
en Kullak.
Moskou de Russische muziekvereeniging en 1864 het
te
Hij
dood, 23 Maart 1881, directeur.
Trocadero
In
waarop
vier concerten,
te Parijs
Russische muziek ten gehoore gebracht werd.
(Joseph),
RubillStein
van
diger
komen
Btatter
Scimmann
sehe
klavierspeler,
door
drie
Musik
hem
(1879,
is
217),
musikalischen
Styl der Gegenwart (1880, blz.

53).
moderne
Worden,
men
symphonisten
niet
naam
van
wordt
Rueckers,
R.,
zij
(H a n
Ruckers
orgelmakers
De
door
bespeurt dat
hebhen
Velen
s),
zijn
op
Ruyck
artikelen
Einige
beweerd,
deze
Schumann, Brahms,
maar
Wagner
door
vooi-:
Betrachtungen
61) en Symphonie
dat
e.
tijd,
verschillende
rs,
de Oude,
leefde te
die
ber
den
waarin
de
scherp gekritiseerd
geschreven
zijn.
van een zeer geoefende hand afkomstig
bijgenaamd
Ueber
und Drama,
artikelen,
a.,
vervaai-
als
In de Bayreuther
Parsifal.
onderteekende
blz.
(1881,
blz.
voornamelijk bekend
Wagner's
klavieruitlreksel van
het
Hoe
het
zij,
zijn.
een der beroemdste klavieren
Antwerpen op
het
w'ze geschreven;
einde der 16e eeuw.
men
vindt:
Ruekaers, Rieckers and Rikaert,
Rukers,
really a
287
Ruckaerts or Rijckaertszoon,
Richardson,"
Hans R., het
zegt Grove.
contraction or corruption of the Flemish
equivalent to the English

lid
stemmer van
het
Antwerpen,
der
oriêl
van
kapel
twee jaar
bracht
en
14
Er
(Hans
Antwerpen
huwelijk
1611
trad
stemmer
Van
van
weet men
leven
zijn
het Gilde werd, en dat

het
de kathedraal te
registers aan het
van 1590, het jongste van 1632.
zijn
Marie Waelrant;
met
van
lid
in
15 nieuwe
Johan),. tweede zoon van den
of
gedoopt.
of
heden nog 10 door hem vervaar-
zijn
digde klavieren over; de oudsten daarvan
geboren. Hij werd 1591
H. Maagd,
de
later
groote orgel in dezelfde kerk aan.
RnC'kers
1555
der familie, werd omstreeks
oudst bekende
orgel
de St.
in
dat
Rockers
Jacobs-kerk
op
Jea n
wil
een
uitersten
bij
Handel
voorwerp.
deed
jaren
later hetzelfde.
menten van hem voorhanden, het oudste
Rockers (Andries),
Regibo
meester.
van
1656,
klavier van
1825 concertmeester
Lexica
1799
vermaakte
een zeer kostbaar
als
Nog heden
geb. 1607,
volgens anderen
Gregoir 1797)
De
dezen
Antwerpen
zijn
24
instru-
werd 1636 een

hem, het oudste
is
een
violist
van
zonder datum.
(volgens
Hanover.
te
aangaande
te
In bezit van denzelfden eigenaar
(Johann Andreas,
Rudersdorff
zijn
van 1613, het jongste van 1651.
is
den vorige,
jongste van 1659.
het
werd 1579
bezit drie instrumenten van
Christofel Ruckers,
Duitsche afkomst, geb.
Fransche
van
zoon
Renais
te
post van
instrumenten werden zeer
Ruckers
van
klavier
An dries,
in Belgi en te Parys.
koormeester aan de kathedraal,
x,
Zijn
te
het
in
Yan hem
bekleedde.
vorige,
opgenomen.
het Gilde
in
gesteld.
prijs
1671
(An dries), broeder van den

1611
en
1604
hij
1642 den
tot
nog 19 klavieren voorhanden, de meesten bevinden zich
gedoopt
dat
of zijn broeder
hij,
van 1631
hij
werd 1578
vorige,
alleen,
berichten,
die
Joseph),
te
men
werd
Amsterdam,
in
de Duitsche en
kunstenaar vindt, stemmen niet overeen.
maakte kunstreizen door Duitschland, Rusland, Engeland en Denemai'ken,
Hij
was
1834
van
Dublin en
door
tot
vestigde
Ledebuhr
1844
zich
directeur
1851
{Berliner
te
der
Philharmonic Society
Zijn compositin
Berlijn.
Hij
Tonkjistler-Lexicon).
te
worden vermeld
1866
stierf
te
Koningsbergen.
Ruder&dorfif
(Hermine),
zangeres, dochter van den vorige;
z.
Kchen-
MEISTER-RUDERSDORFF.
Rndersdorff (Fr ed er ik
Willem),
der veldartillerie te Utrecht, geb. 8 Oct.
kapelmeester
1820
Rudg'er, violenmaker, werkte van 1650

dikwijls
vooral
verward
wegens
zijn
tot
te
1700
met Ruggieri, doch behoort

alten en violen
en diep in de zden.
De
lak
is
beroemd.
Zijn
van
het muziekcorps
Zweidnitz in Silezi.
te
Cremona.
Hij
niet tot die familie.
violoncellen zijn
wordt
Hij
is
zeer groot
van goede kwaliteit en donkerbruin.
288
Rudolf Johann Joseph Rainer,
1788
was
muziek
de
24
Florence, gest.
te
verrukking
in
antwoordde de
ik
blijf
Maria The re si a, was
een
keizer,
!"
werd
geworden
bekend
hoven
(op.
(op.
(op.
en
eigen
het
een
grootmoeder,
Beethoven.
compositin,
Teybler,
dan door
Hij
minder
is
welke Beet-
die,
klavieiconcerten N. 4 en 5, de
de
zijn:
vioolsonate
VI,
van
leerling
L" Absence et
voor
haar kinderen
al
Retour " de Sonate fr das Ilammer-
Ie
de Missa Solemnis, het klavieruittreksel
106),
97),
zijn
liefde
Ka rel
waarde kapelmeester,"
Rudolf's
ben."
ik
Rudolf
een
De
Majesteit zou den post van

beetje,
verdienstelijke zangeres,
1804
opdroeg;
Adieux,
)->Les
klavier
door
hem
aan
sonate
Trio
omstreeks
Uw
Wacht een
wat
liever
ontvingen een muzikale opleiding.
doch
geb. 8 Jan.
Oostenrijk,
Weenen.
zooveel talent op het klavier, dat de
Bravo!
uitriep:
hofkapelmeester kunnen bekleeden
bij
Zijn grootvader, keizer
F u x met
begeleidde eens een opera van
componist
Baden
te
familie.
in zijn
erfelijk
aartshertog van
1834
Juli
(op.
van Fidelio,
een
de groote fuga voor strykquartet
96),
133), het lied DGedenhe mein!^ en de canon yiAlles Ottte"
Rudortf (Ernst),
richt
het
in
vonWeber,
leerde
bij
hij
en zette
hij
zijn
te
Berlijn
der
Ook
voort.
een cursus aan het con-
medegemaakt, ging
hij
naar Hamburg, waar
nam
hij
kunstreizen maakte.
waar
Singakademie
ook een
hij
Max Bruch
werd
hij
Stern benoemd.
van
BachHoch-
1880 ook
Zijn
hij
1865
In
den post van leeraar aan de
hij
In plaats van
aan.
Bargiel
hij
leeraar aan het conservatorium te Keulen,
directeur
K. M.
het petekind van
Nadat
kennen, met wien
leerde
ontving het eerste onder-
te Berlijn,
Lichte nstein,
viool spelen.
Vereeniging oprichtte, en 1869
schule
1840
Jan.
had
Leipzig
Stock hausen
werd
18
Louis Ries
van
servatoire
geb.
klavierspel van Mej.
tot
compositin
bestaan in orkestwerken, kamermuziek, liedei'en en gezangen.
Rue (Pierre de
la),
z.
Larue.
Ruelle (Charles Emile),

muzikaal
([
gebied
bekend
philoloog, geb.
door
de
volgende
24 Oct. 1833
werken
Aristoxne traduits en frangais pour la premire
fois,
te
Parijs,
is
op
lments harmoniques
d'
aprs un texte revu
sur les sept manuscrits de la Bibliothque impriale et sur celui de Sirasshoury
Pottier de Lalaine, 1870);
(Parijs,
Notices et variantes
grec relatif a la musique, qui a pri pendant
Donnaud,
(Parijs,
keizerlijke
recueillis
1871);
drukkerij,
a Madrid
et
sur la musique et sur
1875)
Etude
en
sur
lettres
V accemuatwn grecque
Rfer (Philippe Bartholom),
1844
te
Luik,
ontving
zijii
opleiding
d'
vn manuscrit
bombardement de Strassbourg
f ancienne micsique grecque
Traduction
a V Escurial:
Ie
(Parijs,
de quelques textes grecs indits,

de Psellus, fragments anonymea
(Pai'ijs,
Duraud,
1875).
klavierspeler en componist, geb. 7 Juni
aan de muziekschool daar ter stede.
289
1867 muziekdirecteur
werd
Hij
waar
Berlijn,
Essen
te
nog heden werkzaam
hij
a.
R. en vestigde
d.
Van
is.
1871
zicli
composifin
zijn
te
hekeiid
zijn
een symplionie, ouvertures, kamermuziek en liederen.
Boff (Heinrich), zangmeester,

onder leiding van
Odessa en 1870
zaam.
Weenen.
te
had
Hij
Raffo (Vin een
In laatstgenoemde stad
Bogmul Dawison nam

componist
zo),
sommigen ook
stad, volgens
is
Weenen
Lemberg, 1848
te
F t is
Pistoja.
te
verschillende uitgaven zijner werken,
Pougin
en
Missen,
die in
in
zijn
en de
hem.
Pales-
tijdgenoot van
t-n
Milaan en later
te
te
nog heden werk-
hij
dat vak les bg
in
eeuw
16^
de
uit
was kapelmeester
geb. te Verona,
a,
1841
vestigde zich
vooral een groote studio van de declamatie gemaakt,
beroemde tooneelspeler
tri n
geb. -1818 te BresJau, studeerde Ie
Franz Hauser.
geboorte-
vermelden negen
motetten en madrigalen
bestaan.
(Gasparo),
Rngarli
Men
1799.
aldaar
hij
organist
van pater Mattei.
een leerling
de hofkapel
Bij
hem
kent van
te
was
Colorno,
te
Parma
aangesteld, stierf
Missen en motetten en de opera Isola
disahUaia.
(Franc e se o),
Rag;g;ieri
Cremona van 1668
Amati,
zeer
zonder
materiaal.
nochtans
vorm,
van
elegant
en
was
R.
detlo il per
Cremona 16.
zijner
Zijn
instrumenten
zijn
minder
Bonn: Nicolai Amati de
tot
instrumenten
zijn
Zij
de
is:
beste
Amati,
makers
der
Francesco Ruggieri
violenmaker, werkte te Cremona en te
Francesco, maar
dan die van
fraai
bezitten toch voortreffelijke eigenschappen.
Rogerius
R.
Met
worden.
overtroffen
behoort
Rngêri (Giovanni Batlista),

Brescia.
te
de school van
tot
zeer nauwkeurig in de keuze van zijn
bezwaarlijk
merk
Het
school.
werkte
violenmaker,
slaafsche navolging daarvan te zyn.
een
Guarnerius
Italiaansche
Per,
il
instrumenten behooren
Zijn
en
kan
lak
Zijn
Stradiuarius
bijgenaamd
1720.
tot
Zij
zijn
alumnus
Cremona
Jo: Bapt.
aldus gemerkt:
Anno
Brixiae fecii
Domino 17.
Rngîeri (Pietro Giacomo), violenmaker, werkte 1700
Het
model
zijner
instrumenten
Giovanni Battista.
De
krul
is
dan
kleiner
is
die
van
25
te Brescia.
Francesco
minder schoon, de lak echter zeer
of
fraai.
Pi.itti bezit een violoncel van dezen maker.
|.
Behalve
1700
de
tot
Ui
genoemden
zijn
v:in
deze
Vincenzo Ruggieri.
(Francesco),
geb.
Fe na rol
en
familie nog als violenmakers
Laatstgenoemde
werkte van
1730.
Rag;g;i
zang,
bier
Guido
bekend:
21
Oct.
componist,
1767, aldaar
en bekleedde sedert
muziektheoreticus
gest. "23
Jan. 1845,
en
in
den
leerling
van
leeraar
was een
1795 de betrekking van buitengewoon kapel-
19
290
bestaan in opera's, kerkmuziek en oratoria.
Zijn compositin
meester aldaar.
Rhlmann (Adolf Julius),

trombonist
bij
en anderen een Toonkunstenaars- Vereeniging op
a.
richtte
Hij
de oprichters der symphonie-concerten van de koninklijke
tot
1856
Sedert
en
klavierspel
is
de
aan het conservatorium van Dresden leeraar
hij
Als
muziekgeschiedenis.
schrijver
Ueier Messinginstmmente mit Fenlen (Deel 34 en 35)
Sammlungen
oder
Mnjluss
dessen
musiJcalischer Instrumente (Deel 62)
auf
J.
Violinspieles
(Petrus
Ruimoilte
hem:
Cimbal royal von
het begin der 17e
Bie rformen der Bogen-
Hanel und
E.
J.
te
Men
keeren.
hem
kent van
Antwerpen
te
Espannol, Madrigales y
geb. te
Amsterdam.
anderen
het
in
leeftijd
welken post
orkest
Als
weder
1737,
jeugdigen
druk verschenen
tot
hij
zijn
aan
geboortejaar wordt door
zijn
anderen
door
1740
et cuhiouli
violist
Hij
vestigde zich
geboortestad en werd organist aan de
dood bekleedde.
zijn
Als
Felix Meritis
gezien, en ook de maatschappij
basse
Hij
rcrations
oblig,
(rangais
d'
stierf
(Amsterdam,
-^-l^
13 Mei 1801. Van
Apollon
deux Jlutes
'î.^'*!
.1.
(1614).
en componist,
violist
werd
en 1773 werd
hij
ou
les
trois
ei
deux
.1.
Hummel).
t^^'L^-z/'*/
0^
corni
/.
zijn
droeg
hij
1757 aan
hij
hem
Hij
directeur
compositin
was
tir
hij
zeer
de leiding harer
is o. a.
Symphonies a deux violons,

de okasse
op
Oude Kerk,
veel tot bevordering der
Italiaansche en Duitsche dramatische muziek. Als orkestdirecteur
Les
suarum
sommigen 1735, door
genoemd.
In deze laatste betrekking deed
concerten op.
hij
Phalesius
F ei VI
seis voces
organist,
klavierspeler,
van den stadsschouwburg verbonden,
van dat orkest.
ontving
Missae sex IV,
Yillancicos a quatiro, cinco
(Bartholomeus),
Raloffs
1614
Lamentationes Jeremiae sex vocum {\&01) en El Parnasso
oelsitudinum (1604);
in
Petro Ruimonte, magistro musicae Capellae
vocum, auctore
van
eerst onder de musici
Missen, motetten en madrigalen. Bij P.
hem
van
is
in
Oostenrijk,
gulden, ten einde naar zijn vaderland te kunnen terug-
1500
van
was
Saragossa,
dezen vorst als maestro de musica de camara vermeld, en in
som
sein
fr Musiigeschickte.
werd 1605 het
Hij
und
die Erjindung
eeuw kapelmeester van aartshertog Albert van
der Nederlanden.
stadhouder
eine kunst-
Bie Kunst des
Gottfried Silbermann
Spaansch componist, geb.
de),
hij
van het Dresdener conservatorium
voor, getiteld
artikelen van
Bas
en
amour
d'
Bericht
hem
eher Museen
Wald/iorn,
Zeitung schreef
des Piauoforte, bevinden zich in de Motiats/ie/ten
een
bekend
hij
Antonio Fivakli und
Das
(Deel 63) en
het
in
opstel van
Twee andere
instrumente.
Cimbal
en
(1865),
komt een
Back
8.
In de Allgem. Mus.
ge schichllich e Studie.
(1874)
is
door vele artikelen over muziek in de Neue Zeitschrift fr Mjtsik,
geworden
o.
ter stede in ver-
Frstenau
kapel (1855).
het
werd 1841
te Dresden,
1844 daar
kapel.
en behoorde ook
in
28 Febr. 1816
de koninklijke
met
eeniging
geb.
gedrukt
taille
et
des nouveaux opras
moet verscheiden HoUandsche
291
opera
Ook
hebben,
vervaardigd
's
hem bekend
van
is
werken
welke
voor
(Johann), Boheemscii componist,
Rnilller
den tekst schreef.
zelf
hij
een nieuwe bewerkin' der muziek van A'fori*
in
in
Egypten en Die
Twee opera's van hem: Aliman

werden
IFalpurffisnacht,
ôojyV.
<?re
leefde op het einde der 18e en
oder Buonaparte
Praag vertoond.
te
overige
Zijn
compositin bestaan hoofdzakelijk in kamermuziek.
Rammel
Ludwig Friedrich Alexander),
Franz
(Christian
en klavierspeier.
clarineltist
ontving onderricht van abb
27 Nov. 1787
geb.
Vogler.
te Brichsenstadt in
Beieren,
werd 1806 kapelmeester van een
Hij
Nassausch muziekcorps, maakte den veldtocht naar Spanje mede, werd daar Ie
Walerloo
van
slag
1849
13 Febr.
welke
stukken
betrekking
Wiesbaden.
te
voor
muziek,
militaire
met
zijn
regiment den
hij
directeur der
teruggekeerd, werd
1841
tot
bij
bekleedde.
compositin, die zeer talrijk
Zijn
sonates, walsen en
voor clarinel,
vrijlating
zijn
Nassau
In
rnede.
kapel,
iiertogeiijke
in
genomen en maakte na
gevangen
lande
concerten,
Hij
.stierf
bestaan
zijn,
en andere stukken
quintetten
variatin voor klavier en
een methode voor
instrument.
dit
Rammel (Josephine),
1812
12- Mei
dochter
klavierspeelster,
Manzanares
te
in
van
was hofpianiste
Spanje,
den
geb.
vorige,
Wiesbaden en
te
19 Dec. 1877.
stierf aldaar
Rammel
(Joseph),
en
clarineltist
klavierspeler,
1818,
Christian
van
zoon
vader.
was langen
R.,
geb.
tijd
kapelmeester van den prins van Oldenburg, begaf zich 1842 naar Parijs
Oct.
en in hetzelfde jaar naar Londen, waar

gekeerd,
ten
bleef
male
tweeden
minder door
anderen
er
hij
waar
heeft
tot
iiij
dan
door
ongeveer
twee
compositin
en
hij
1847
Hij
Te
bleef.
Parijs terug-
componist werkzaam en begaf zich toen
als
Londen,
naar
eigen
bekend,
1870
tot
zijn
25
Maart 1880
arrangementen
duizend
stukken
Hij
stierf.
werken
der
van
die
is
van
soort
geschreven.
Rammel (Francisca),
zangeres, zuster van den vorige, geb. 4 Febr. 1821,
Bordogni
studeerde te Parijs onder leiding van
van
Lamperti.
en
te
Milaan onder leiding
werd eerste zangeres aan het hof theater
Zij
en trad later in het huwelijk met den Brusselschen uitgever
Rommel
klavierspel
toe
Van
Brussel.
begon
(Franz),
waar
Londen,
hij
kleinzoon van
August
zijn
vader,
en
ontving
1872
kunslreizen
zijn
1876
tot
te
Christian
R., geb. 11
koopman
R.,
was,
te
Wiesbaden
Pierre Schott.
Jan
legde
1853
zich
te
op het
muzikale opleiding aan hel conservatoire van
was
hij
leeraar aan die school.
maken, bezochl Frankrijk, Nederland,
Vervolgens
Duitschland,
Engeland en 1878 ook Amerika.
Rang;
(Heinrich),
componist,
geb.
.\faart
1807
te
Kopenhagen, was
19*
292
drama
het
bij
hem werd
en
opgang,
contrabassist
vervolgens
en
guitnrist
eerst
entre-acte-muziek
de
bij
koninklijke
een stipendium voor een reis naar
Na
een driejarig verblijf daar te lande en in Frankrijk, waar
den
keerde
studeerde,
naar
hij
Zijn
veel
Itali toegestaan.
in
zang
kapel.
Huus maakte 1837
Dyrings
Svend
Garcia
hij bij
vaderland terug, werd 1842
zijn
zangmeester aan het hofthealer en richtte 1852 de Caecil ia -vereeniging op.
hem hun
Vele goede zangers en zangeressen hebben aan
Van
acht opera
zijn
Salamanca
von
Studenten
Hij
geschreven.
vonden vooral
's
Friedrich),
(Kar!
kerkmuziek
de
op
zich
Sing- Akadem
21
100
daarom legde
vice-directeur der
benoemd en bekleedde dien post
werd
aan
tof
zijn
3 oratoria,
bestaan in 4 opera's,
compositin
Zijn
1815
hij
te
Ben da. Op
30 Motetten, 30 vierstemmige Liederen en Koralen, meer
Mis,
nadat
1778
Sept.
Na den dood van Zelter (1833)
ie geworden was.
1851.
Dec.
Te Beum.,
dan
27
geb.
niet zeer gelukkig,
hij
vooral
toe,
dier vereeniging
tot directeur
dood,
componist,
was
het gebied der dramatische muziek
hij
vele liederen en koren
hij
ontving onderricht in de muziek van den concertmeester
Berlijn,
hij
heeft
12 Dec. 1871.
stierf
Rungenhag'en
Ook
veel bijval.
opleiding te danken.
Erstrmung von Kopenhagen en THe
T)ie
1000 wereldlijke liederen en
omstreeks
gezangen,
geestelijke
vele
andere werken.
Friedrich),
(Christian
Rppe
22
1753
Augustus
Salzungen
te
klaviermaker was, ontving
1774
Hij
te Leiden,
studeerde
vaarwel
hun
de
voordracht
en
Waterloo
een
&
muziek
gebruik
en
(L.
Hei'dingk
Cantates
Jezus en
ander
dat
hij
moest
&
met
werd ingeschreven.
wetenschap
de
Curatoren der
universiteits-kapelmeester,
1802
en
Hymnen
De
van
stemmen
(2 deelen,
voor
Op
en
La
is
R.
Batidlle de
kent
men
van
hem
met
begeleiding
van
orgel
Rotterdam, T
\\
o ra
"p
Gereformeerde
de
het
orgel
v.
componist
met
prae-
o n)
Theorie
Gemeente
in
en interludia
Alphen, met hlavierbegeleiding;
twee groote oratoria met orkest:
Opstanding van Jezus.
Lector in de
tot
Ook
bij
Zn.); 12 Gedichtjes van

orkest
Als
getiteld is:
Horatius.
drie
Psalmen
Gezangen
hem 1816
waarnemen.
waarvan
voor
tevens de functin van kapelmeester aan
blijven
Oden
All art);
Evangelische
15
tot
en
kwam
geboortestad en
daarna
besloot
Willem
koning
gezangen
Zn.); 1^
(J.
en
geb.
vader orgel-
aan de kunst te wijden.
hem 1790
klavierstukken,
godsdienstige
(Her ding
der
jaren
geheel
bepaling,
32
zijn
componist,
zijn
het geven van collegin in de theorie der muziek.
Hoogeschool
door
waar
student aan de hongeschool

drie
zich
benoemde
onder
Leidsche
bekend
48
hem met
zij
toonkunst,
en
benoemden
Hoogeschool
als
hij
en
klavierspeler
Thuringen,
eerste opleiding in
zijn
gedurende
zeggen
te
belastten
waar
er
in
Geboorte van
293
(Wi II ia
Rassell
van
der
organist
1789
kapel
werd 1808 aan de hoogeschool
Hij
bevorderd
en
21
stierf
1793 den
post.
componist en accom-
hij
en 1801 aan
Co vent Garden-theater.
Oxford
tot
baccalaureus in de muziek
Onder
zijn
te
1813.
Nov.
vader uigelmaker
zijn
vader, verkreeg
zijn
1800 werd
In
Wells
's
Londen, waui
Queen Street en 1798 dien van organist
Great
Limehouse.
Sa dl er
aan
pagnateur
te
van
assistent
in
Anna -kerk,
aan de St.
1777
geb.
lil),
en organist was, werd
twee oratoria: The R^demption of liral en Jol.
Rnssisehe mnziek,
Volksmuziek en Volkslied.
z.
Rust (Friedrich Wilhelm),
Bach
nam
en
gedurende
Te
zijn
Dessau
zeer
er
ook
het vioolspel
in
les
veel
bij
ook van G.
in Itali,
verblijt
werd
teniggekeerd,
Bach
Niedhart, was
Benda; 1765,
Benda, Tarlini eu Pugnani.
stierf
Hij
benoemd
en
deed
28 Febr. 1796.
Zijn
echlgenoote,
Heiiriette
Onder
compositin bevinden zich de volgende stukken
R.
's
koor en orkest
odes en andere gezangen
Me n de
bij
ontving
Wecneu, waar
over
Karl),
onderricht
was en hem
Beethoven
(III,
3536)
naar
zijn
niet
medegedeeld.
Karl.
volj^de
aan
1827 en keerde
stierf.
hij
iiij
zijn
Thayer
door
toen
geheugen
Zijn
althans men verhaalt van hem,

Palestrina voorspeelde, dat hij
Fr
dri
c h
vestigde zich te Berlijn,
en
een
i 1
h el
leeraar
F. E.
in
de
compositie
Richter
op
als
waar
later directeur
Jaar
Vereenigiug werd, welke laatste betrekking
werd
tot
klavierspel
's
zijn,
kleinzoon van
Hij
Lucas -kerk
Si.
Weenen
met R.
Zijn brieven
worden
18 April 1855
hij
te
te
dat
hij
eens
in
48
jaar
R.,
geb.l5Aug.
Dessau. ontving onderricht in het orgelen klavierspel van zijn
Wilhelm
de
bleef te
Hij
die
en
belangrijk
zeer
Hij
werk" van
een
Rast (^Wilhelm),
te
Beethoven,
1787
kwam 1807
geb. '29 A^jril
Turk.
gehoord had.
iiicer
1822
opera's;
's;
werken vindt men
zijner
lijst
als onderwijzer aanbeval.
geboorteplaats terug, waar
hoofd
het
van
muziek
de
zijn
moet bijzonder sterk t;eweest

uil
monodrama
sonates en variatin voor klavier;
van den vorige,
zoon
in
kennis maakte met
hij
zeer ingenomen
zuster
en
's
een psalm voor
Rnst (Wilhelm
Dessau,
Een
sonates voor viool; concerten, fuga's enz.
een gunstig bekende zangeres.
duodrama
vele kerkelijke cantates;
entre-acte-muziek
Emmanuel
en
en F.
muziekdirecteur
tot
hij
het hoofd te spelen.
uit
Hckh
ontving het
dertiende, jaar in
Friedernann
bevordering der muziek.
tot
in Dessau,
was reeds op zyn
en
studin voort onder leiding van
zette zijn
1739
geb. 6 Juli
broeder
zijn
Wohltemperirte Klwier van
het geheele
staat,
Hij
van
onderricht
eerste
aan
cantor
hij
tot
hij
oom
1861 organist aan
van Vierliiig's
1874 bekleedde.
BachIn
1870
Stern 's conservatorium, en 1879

aan de Thomas-kerk te Leipzig.
294
in
liclit
liet
IX XXIII
de deelen V, VII,
heeft
Hij
XXV
en
van de Bach-Vereeniging
gegeven. Zijn eigen compositin bestaan lioofdzakelijk
in
gezangen
en klavierstukken.
Rata (Miciiele), componist

Caserta,
composkione
metodo
Cottrau),
(Napels,
Maddaloni),
en
Grammatica
canto
di
en
dezer werken wijdde
voltooiing
aan
La
werk Storia
het
in
conservatorium
het
servatoria di
1730
te
del Monaco).
musica in Italia
goeden
een
welk
groot
de
in
(Wen
1823
klavieispeler en componist,
1797
gest.
naam
geb. 8 Sept.
zei),
als
Deze
als
waar
Ilr
Oct.
1765
hij
1758
sedert
te Jarmeritz in
1793
Franz Schubert
componist,
Przesstiez in
Rychiiovsky
tweede
helft
of
der
zijn
Bohme,
is bij
violist,
gest.
in
zijn
tijd.
Ook
Salieri
deed
bezat,
bij
hij
zich,
zijn
zoon
had
bemerkte,
hem
bij
R.
maar ontsloeg
Mechetti
violoncellist
1815
in
druk verschenen.
en organist,
te Roczmittal,
;
te
geb.
heeft een
slechts eenige Duitsche
Rychnovius (Georg), Boheemsch componist,

16" eeuw
gest.
Hij
druk verschenen.
Reichenau en
zanger en organist gunstig bekend en behoorde
van
Moravi,
hoforganist was.
groot aantal compositin van allerlei sooit geschreven
en Boheemsche liederen
omstreeks
weiss hereits Alles, der allmdcktige Gott hat ihn
Een vioolsonate van R.
te
geb.
gecomponeerd.
's
den knaap echter niet lang
Ryba (Jacob Johann),

26
Con-
kapelmeester van den groothertog
leeraar in de compositie, en toen
hield
hem met de woorden
vervat
del
Glissando.
z.
talent de kleine
leer.
unterrichtety
glijden
Weenen,
te
zijn
iajella di vA'a;^ (Napels, 1877). Zijn compositin
aldaar
Rutscben, Hoogd.,
Juli
Na
leeraar
kerkmuziek, klavierstukken en gezangen.
's,
Florence,
Ruziczka
werd
de compositie,
van Toscane, heeft sonates, cantates en eenige opera
21
Breve
redacteur van het muziektijdschrift
delle condizioni della
critica
(Giovanni Maria),
Ratini
en
(Napels,
corale
Ricordi),
hervorming van het conservatorium
tot
San Pietro a
bestaan in opera
Napels
van
Musica. Zijn voorstellen
zich aan
hij
te
Annotazioui ed illustrazioni per la
dissertazione sKegole e Parli?nenti" di Fenaroli (Napels,
de
1827
geb.
Corso oompleto di
elementare di musica (Milaan,
Tra ma ter)
di canto (Napels,
gegeven
licht
completo
Corso
muziek,
over
schrijver
volgende werken in het
de
heeft
Wenzel
stierf
tot
1615.
Hij
leefde
inde
was ook
als
de beroemde toonkunstenaars
was een uitstekend
organist.
s.
Segno, Sinjstra, Soprano;
verkorting van
S.,
verkorting van sul
S. pont.,
"Wilhelm Christian),
(Anton
Saai
d.
i.
z.
deze
woorden.
op de kam.
van sotto voce.
Vi, verkorting
S.
ponticello,
den
van
harpist
van
hertog
Meckleiiburg-Schwerin, leefde te Ludwigslust in de laatste jaren der 18e eeuw.

gaf
Hij
het
in
licht
Fnfitndzwamig
Stcke fr
Har/e
die
Pedal
oTine
(Hamburg, Bhm, 1800) en Veher den Wertk und Nutzen des Gesanges sowie
Y ernachldssigung
ber die
dessellen in Mecklembiirg-Schwenti.
Saai, zangeres, dochter van den bassist
Ignaz Saai, zong

sopraanpartij.
Zij
Saattarah, een
Sabadini
der
(D.
de Italiaansche Opera te Weenen,
bij
van
uitvoering
eerste
was aan het NationaHheater

in
te
Haydn's
Weenen
Sch'pfung de
verbonden.
Indi gebruikelijk snaarinstrument met drie snaren.
Bemardo),
componist,
geb
te
Veneti in de tweede helft
17e eeuw, was kapelmeester aan het hof en aan de hoofdkerk te Parma.
Vele opera
van
's
hem
zijn
daar ter stede vertoond.
(Giovanni Andrea),
Sabatini
aldaar
Napels,
Ie
de
bij
gest.
1808,
componist en
vervaardigde
violist,
a.
geb. omstreeks
JomeUi.
begrafenis van
Sabbath (Eduard Gustav), zanger en zangmeester, geb. 10

Zessel
te
waar
waar
aan
hij
het
Bei'lijn
lande
is
Oeis
liij
ook
hij
zijn
bassist
Silezi.
in
bij
woonachtig.
Sabbatilli
als
Van 1845
tot
1853 woonde
hij
Sept. 18'26
Breslau,
te
muzikale opleiding ontving, en ging vervolgens naar Berlijn,

het
conservatorium
hij
1740
de treurmuziek voor de
In
koninklijk
van
Domkoor werd en
Stein werkzaam
verschillende steden
was.
tot
1864
als
Nog heden
is
van Duitscidand en ook
leeraar
hij
te
hiei'
te
oratoriumzanger opgetreden.
(Galeazzo), componist en
theoreticus, geb.
te
Pesaro,
was op
296
eeuw
16^
het einde der
kapelmeeslei- van den hertog van Mirandola. Behalve
madrigalen en kerkmuziei^ heeft

suonare
per
hrevi
sopra
leerboek geschreven
een
hij
basso
il
contimw neir organo,
Regole facile
monochordo
o altro
dwilc stromento (Veneti, 1628).
(Pietro Luigi
Sabbatini
1739
en theoreticus, geb.
werken geschreven
heeft de volgende
medenmi
pratica dei
Choron,
van
numericki
(Veneti, 1 799)
signature
Ie
(Ipolito),
te
Antwerpen,
te
la vita
Pozziioli
bij
di
delV
componist,
Phalesius,
bij
P. Francesco
Martini.
geb. omstreeks 1545,
druk verschenen
in
was
Napels,
de
lieeft
te Veneti,
zijn.
1734
componist, geb. 23 Juli
Durante
van een armen visscher.
zoon
delle
armonia
fra Luigi Ant. Sabhatini
e Ie opcre del R.
(Antonio Maria Gaspare),
Saccbini
Rome,
te
La Yera Idea
studioso,
andere compositin vervaardigd, die gedeeltelijk
vele madrigalen en
gedeeltelijk
Parijs);
te
giovane
al
fughe musicali
Venetiaansch
componist
1809
Jan.
R. was een leerling van pater
Antonio Valotti (Padua, 1780).
Sabino
29
gest.
canone (Rome, 1789 en 1795; een
verscheen
direita,
Trattato sopra
Rome,
Gli elementi teorici della musica coUa
1802) en Nolizie sopra
(Veneti,
etc.
bij
in dueiti e terzetti a
Fransche vertaling,
musicali
Antonio), Franciscaner-monnik,
Albano
te
hoorde den knaap eens een volkslied zingen en was zoozeer verrukt over
stem en voordracht, dat
te
nemen,
hij
Aan
hetgeen goedgevonden werd.
Onofrio
ontving
S.
het
en tot
opleiding,
zijn
conservatorio
vertoond
school
seria
werd
1762
zoo
gunstig
er
een
Hij
bleef er tot
Aessandro
dell'
dood (1755) bleef
1756
door de leerlingen
tina-theater
onthaal, dat S.
1768, toen
Indie
nelle
Argen
te
liesloot,
te
eerste
Zijn
Rome
opera
vertoond en vond
zich daar ter stede te vestigen.
tengevolge van het groot succes zyner opera
hij,
Veneti,
tot
benoemd
aldaar
begroet.
bijval
directeur van het
1771
Tot
werd.
conservatorio
bleef
hij
in
deze
werkzaam, en vele uitstekende zangeressen hadden aan hem haar
betrekking
opleiding Ie danken.
schreef,
het
in
Ospedaletto
bezocht
met grooten
en
San
di
Durante's
diens leerling. Zijn intermezzo Fra Bonato weid
der
zijn
mede
de ouders voorstelde, hun zoon naar Napels
hij
o.
en
genoemd jaar maakte
In
en
Stuttgart
a.
begaf
Munchen,
1772
zich
naar
voor
Londen.
h'
een reis naar Duitschland,
welke
Hij
steden
hij
bracht
er
twee opera
zijn
's
opera's
Tamerlano, 11 Cid, Lucio Vero en Nitetti e Ferseo ten gehore, welke werken
grooten
Londen
schulden
waar
van
Nog negen
vonden.
tooneele.
Na
genoodzaakt,
reeds
vertoond
veel
bijval
ten
1781
was.
zijn
Keizer
SacchinTs
andere opera
's
van hem verschenen
een tienjarig verblijf aldaar was
Engeland
te
verlaten.
Hij
begaf
opera Isola d' amore onder den
Jozef
muziek
II,
hield,
die
zich
zich
titel
te
tengevolge van
hij
van
naar
Parijs,
La
Colonie
toen juist te Parijs bevond en
beval den componist in de bescherming
297
Maria Antoiiielle,
zuster,
zijner
ook
opera
zijn
werden.
seizoen
eerstvolgend
gegeven
zou
zij
worden.
Zij
werd
dood
dien
tijd
en nog
verloren
overige
Een
werken
Nog
Ftis
geeft
bestaan
hem
een tweestemmig gezang
(Hans),
Sachs
men
voornaamste
de
der
1509
bij
Te Innsbruck, waar
Hij
hij
1513
korten
1515
keerde
vestigde
en
Jan.
1576
zoogenaamde
in
Hij
en
geb.
Maxim il iaan
zich
hij
heeft ongeveer
dezen
werkzaam.
waar
kwam
Hij
maakte na afloop van de
zich aan den Meesterzang
heeft
van
Meesterzangers,
zich door den linnenwever
terug,
is
De
op.
zevende jaar de Latijnsche school
liet
stierf.
Richard Wagner
vaardigd.
hem
op,
Neurenberg
naar
maal
zes
Gevaeit,
van
jager aan het hof van keizer
Munchen en
tot
Choron.
Chant, van
zijn
was
zijn
werd gedurende
te
als
vTijden.
Leo n hard
de kunst van dichten en zingen onderwijzen.
in
hij
'20
tijd
voornemen
liet
ging derhalve naar
Noiiuenbeek
d" Itali,
een schoenmaker in de leer,
hij
Na
Van 1787
voor den geleerden stand bestemd was.
hij
zoozeer
feit
1786).
ct.
verzameling Alte Meister^
de
het Journal de
haar
quartetten en zangstukken.
sonates,
de Oloires
in
bij
n e vertoond zou
van 41 opera's van
in
leerjaren een reis door Duitschland en
was, vatte
Sacchini's werken
Veel van
titels
opgenomen
iTi
en werd opgevoed, alsof

echter reeds
de
Neurenberg, bezocht op
te
mo
1843 verscheen het
het jaar
in
kerkmuziek,
in
is
twee cavatines vindt
5 Nv. 1494
drong
trok zich dit
S.
stierf (7
later
jaar later ten tooneele.
van
van L e
het repertoire der Groote Opera en
tot
vertoond.
een
gegaan.
sonate
Pau er;
werk
583 maal
eens
het
in
men verweet
a Colonne vertoond en luide toegejuicht.
dit
meesterstuk
werk
beloofd, dat dit
doch
toe te geven,
werd en drie maanden
Oedipe
1830 behoorde
Parijs gegeven
veel bevoordeelde, en
te
Otdipe de opera Fhdre
was genoodzaakt
ziek
hij
danken, dat
Ie
te
Die belofte werd evenwel niet vervuld
de vieemdelingen
aan, dat in plaats van
aan, dat
S.
Fontainebleau tijdens het verblijf van het hof aldaar
te
worden.
de koningin, dat
luul
die tevens zijn
Colonne^
De koningin had hem
1785.
hij
Hieraan
aan.
Cldmene en Dardanus
Cid,
Oedipe
opera
laatste
Zijn
was, voltooide
Le
llinaldo,
's
In
het jaar
schoenmaker
6000 gedichten
ver-
volksdichter
eerwaardigen
lot
hoofdpersoon zijner opera Die Mcistersinger von Krnberg gemaakt.

Sackpfeife, Hoogd.; S.\CKBUTr, Eng.;
Sacrati (Fr a nee se o

17e
eeuw,
een
jaar
werd
laler.
1049
Pa oio),
directeur
Zijn opera
Doedelzak.
te
Parma
der hertogel'uke kapel te
weiden
"s
z.
componist, geb.
te
Veneli en
te
in het begin der
Modena en
Parijs
met
veel
stierf
bijval
vertoond.
Sagh (Joseph),
der
Hongaarsche
Hongaarsch
geb.
muziek
iauziekle.\icoii
13 Maart 1852
zeer
in
liet
te
Budapest, heelt zich ten opzichte
verdienstelijk
licht
gegeven.
gemaakt.
Hij
heeft
o.
a.
een
298
Charlotte
Salnt-Aubin (Jeanne
de
in
1786
trad
Parijs,
te
1783
geb.
1810
gest.
11 Sept. 1850.
stierf
Zij
Lyon,
te
1764
Schrder-), zangeres, geb. 9 Dec.
de Groote Opera aldaar op en zong
Opera.
Italiaansche
Denis,
in
Jean
Haar zoon,
was een goed
te Parijs,
1808,
tot
later,
haar
violist;
Alexandrine, waren gunstig bekende zangeressen.

Saint-Evreinond (Charles Marguetel de Saint-Denis, Seigneur
Ccile
dochters,
en
de), schrijver, geb. 1
bekend door
zijn
zijner gezamenlijke
richtte
Denis-le-Guast,
St.
l'
op muzikaal gebied
is
opgenomen
opra,
in de uitgave
vermogen en
stierf
1799
Gossec
Tengevolge van de
op.
in
was
Hij
componist eenigennaam. Met
als
kwam
1 745 te Guadeloupe,
Concert des amateurs
zijn
hij
25 Dec.
en genoot een zorgvuldige opvoeding.
en bezat ook
violist
verloor
e r de), geb.
de vereeniging
hij
Revolutie
v a
te Parijs
leeftijd
een uitstekend
te
werken.
Saint-Georges (C h e
op jeugdigen
1613
April
geschrift Bissertatiott sur
kommervolle omstan-
digheden.
vele
aldaar
Parijs,
te
Henri Vernoy, Marquis
(Jules
Saint-Georg'es
1801
opera-libretto
Le Val
d'
Andorre
e.
zangeres, geb. omstreeks
1756
ging 1770 naar Warschau,
kapelmeester
Lemoyne
was
zij
een
sieraad
der
van
Sacchini
den graaf
d'
hun
en
eigenlijk
Haar vader was

te
C la vel
genaamd,
militair,
doch werd
Mannheim. Dit gezelschap
Van 1777
onderricht in den zang.
Opera
Piccini.
Hij
Saint-Lambert (Michel
17^
der
de
Traite
du
Les Mousgueiaires de la
te Parijs
trad
Zij
1790
1789
tot
en schitterde vooral
en zijn echtgenoote werden
de
in
het huwelijk
in
die in de politieke wereld van
speelde.
rol
zijn
Fille
met
dien
tijd
een niet
'22
Juli
1812
in
Barnes door een hunner bedienden vermoord.
villa
helft
Ccile),
te Toul.
Groote
En traigues.
onbelangrijke
La
zich
en daar ter stede ontving Clavel's dochter van
den
werken
L' Ealair,
van een Fraiisch operagezelschap
later directeur
bevinden
a.
(Antoinette
Huberty
Saint
Daaronder
Couronne,
la
geb.
schrijver,
de),
is
120.
ongeveer
's,
Regiment, Les Blamants de

Reine,
1875,
gest.
eeuw
te
f accompagnement
instrument (Parijs,
de), leeraar in
Parijs.
du
Men
het klavierspel,
kent
clavecin,
1680 en 1707) en Les
van
de
l'
hem
orgue
tweede
leefde in de
de volgende werken:
et
de quelques autres
principes du claveain (Panis, 1697,
en Amsterdam, Roger).
Saint Sans
in
(Charles Ca mi 11 e),
1835
geb. 9 Oct.
te Parijs,
de uiuziek, eerst van
Ma leden
zette
hij
leerde
zijn
hem
componist, klaviervirtuoos en organist,
ontving reeds op zeer jeugdigen
een oudtante, vervolgens van S
de beginselen der harmonieleer.
leeftijd
ma
Van 1847
studin aan het conservatoire, in de klasse van
onderricht
(z.
dezen)
tot
Benoist,
1851
voort.
299
Op
zestienjariEren
componeerde
leeftijd
Socit de Sainte Ccile werd
Saint-Merri,
kerk van
Ni ederm
van
aan
gelegenheid
by
der
was
bekroond
zijn
Opra Co in
gegeven
te Parijs
Weimar, Etienne Marcel 1879
te
Saint-Sans
Als virtuoos heeft

grooten
positin,
Op
gevonden.
bijval
bekend,
landen
programma
's
bekleedde
1877.
tot
hij
en
Samson
Lyon
te
als
componist
begon hy zich
S.
liet
zijn
Dalila verscheen
Europa doorreisd en overal
werden ook
instrumentale com-
zijn
of gedirigeerd,
komen
werken
zijner
et
ten tooneele.
hem voorgedragen
vele
1867
van
Promthe,
weinig succes, en
:
bijna geheel
die reizen
op uitstekende wijze door
schillende
de
die in
organist aan de
argent
(V
volgende werken op dat gebied elders vertoonen
1877
hij
La Princesse jaune werd 1872 in

\%1~ \x\\\e^\. Thatre Lyrique
leggen.
te
hadden echter
's
betrekking
Tentoonstelling
que, Le Timbre
beide opera
hij
cantate Les Noces de
op de dramatische muziek toe

de
853 werd
organist groote vei'maardlieid had verkregen en
Internationale
wegens
leeraar aan de col e religin se

Lef hiire- Wl y op als organist
tijd later
laatstgenoemde
klavierspeler en
als
hij
eenigen
1858 volgde
en
er,
Madeleine;
de
Nadat
eij
eerste symphonie,
zijn
liij
uitgevoerd
ver-
in
op
jaarlijks
de
der voornaamste Europeesche concerten voor. Hiertoe behooren
3 symphonien
de 4 symphonische gedichten Le Rouet
Danse Macahre en La jeunesse

certen; 3 vioolconcerlen
violoncelconcert
Omphale, Phaton,
d'
Hercule ; een Suite voor orkest; 4 klaviercon-
d'
een klavierquintet, -quartet en -trio;
een septet voor klavier, strijkinstrumenten en trompet, en vele kleinere stukken.
Tot
werken
vocale
zijn
cantates
Ljes
Noces
Mis
een
Requiem,
en
gezangen
behooren,
beiden
mannenkoor
voor
en
Le Dluge, La
met orkest;
gemengd
Franschen, Engelschen en Italiaanschen
Sainton (Prosper
Toulouse,
te
vervolgens
ontving
h r
landen
vele
vele andere kerkmuziekstukken,
n e),
van
leeraar aan de muziekschool in zijn geboortestad
begaf
zich
hij
Music
of
nog
heden
Londen,
naar
werd.
Behalve
gevestigd
is,
in
5 Juni
geb.
violist,
Europa
hij
deze
betrekking was
als
leeraar
en
benoemd.
waar
werkzaam
een
koor, en eindelijk vele liederen op
aan de
het jaar
tot
1844
Royal Academy
te
hij
1840
werd
In
1813
maakte
opleiding aan het conservatoire te Parijs,
door
de
's,
Harpe ;
et la
Tiyre
tekst.
Philippe C a t
zijn
kunstreizen
de reeds genoemde opera
behalve
Promthe,
de
waar
Londen,
concertmeester
orkestdirecteur,
hij
en
quartetspeler.
Sainton-Dolby
vorige,
ot
geb.
Music
Society
talent
en
1821
(Ch ar lotte
te
aldaar en
voor
liet
het
schreef
Helen),
allzangeres,
echtgenoote
Londen, ontving haar opleiding aan de
de
eerst
zich
den
1841 op een concert der Plii harinoni

1
hooren.
altpartij
van
Royal Academy
in
Mendelssohn
EUas
was
verrukt van haar
met het oog op haar.
Zij
maakte
300
verscheiden kunstieizen
zong
en
a.
o.
te
liiei
liinde
Toonkunst
huwelijk,
In
(1854).
opende 1872 een zangschoul,
1862
jaar
het
en tien jaar later trok
zich
zij
trad
gelegenheid van
bij
lot
zij
doch
het openbare leven terug,
uit
liel
bevordering der
met Sainton in hel
RoUerdamsche muziekfeest van de Maatschappij
die vele goede leerlingen heeft opgeleverd.
heeft ook eenige stukken gecomponeerd,
o.
a.
The Legend of
Zij
Borothea
Si.
en The Story of the Faithful Soul.
(Ni c oio),
Sala
weid
en
betrekking en stierf 1800.
contrappunto
prattico
gecomponeerde opera
vestigde
1777
/icli
Maria-Maggiore
seria
componist,
Piccini
Napels onder leiding van

Hij
beteekenis
Veneti en werd
te
in
geb.
1751
S.
geheele leven
Regale del
is:
eenige door
zijn
hem
heeft
Bergamo,
te
studeerde
te
Fioroni.
1805 kapelmeester aan de Santa
Men
geboortestad.
zijn
(Don Juan Garcia), Spaansch
Eslava
zijn
en te Milaan onder leidingvan
hem
van
kent
een opera
Z' amor ramingo.
toonkunstenaar
was kapelmeester aan de kathedraal van Zamora

1710.
wijdde
Hij
voornaamste werk
Ifigenia in Aulide, en een opera buffa
Salazar
Benevento
te
's.
(Francesco),
Salari
Zijn
Van minder
(1794).
1701
g(?b.
Conservatorio dei Turchini
learaar aan die school benoemd.
tot
deze
aan
componist en muziektheoreticus,
ontving zijn opleiding aan het
Napels,
bij
in
uit
de 17^ eeuw,
Oud-Gastili.
Hij
stierf
verzameling Lira sacra Hispana motetten van
zijn
opgenomen.
(Sigismund), ook Salmi nger genaamd,
Salhling'er
kwam 1527
reden
Augsburg en
te
gevangen
hij
doch legde zich met

kent
van
door
hem
hem;
sloot
gezel werd.
zonderen
bij
Cantiones
zich
Hij
ijver
bij
geb. in Beieren,
om
de Wederdoopers aan,
werd
later schoolmeester te
op de beoefening der muziek
Vocum (Augsburg, 1545),
welke
Augsburg,
toe.
Men
alsmede eenige
uitgegeven bundels muziekstukken van oude meesters.
Salicionaal of Salicet, van het Ituliaansche sa lei o (Lat., salix), wilgen-
boom,
is
de
benaming
mensuur;
de
pijpen
soms
boven
verkrijgen
een orgelregister, een open fluitwerk van enge

van een andere open stem,
weinig langer dan
inzonderheid
De toon
voorzien.
Gamba
een
wijder dan aan de labin,
intonatie,
snybaarden
de
iets
van
zijn
in
van
en wegens de uiterst moeilijk
de onderste en middelste octaven,

dit
register
is
minder snijdend dan van
en een der schoonste orgeltonen.
Saldoni (Don Balthasar), componist, schrijver en leeraar

geb.
.lan.
conservatorium
1807
te
te
Barceloua,
Madrid.
Hij
Colegio
de
musica
den
bekleedde
heeft
post
vele composilin,
vervaardigd en de volgende boeken geschreven

o
te
van
in
o.
a.
eenige opera
Resena historica de
de la Yrgen de Montserrat
in
den zang,
van leeraar aan het
Catalutia
la
's,
Escolania
desde 1456
301
1856) en Efemerides de mimco/i espanoles,
liada nuestros dias (Marlrid.
ast
professorex come aficionates (Madrid, 1860).
(Fran ciscus),
Sale
waai-
Tyrol.
kerkmuziekstukken van hem
den keui vorst van Trier en
men
1729
geb.
1797
stierf
ook
hij
Hall
te
in
de keizerlijke kapel. Vele
tot
Munchen en
te
zijn
Pompeo),
(Pietro
Sales
1589
leefde
de kapel eener prinses van het keizerlijke huis
bij
1594, behoorde
Later, omstreeks
was.
toonkunslenaar,
Belgisch
tenorist
hij
Praag
te
Van
Hanau.
te
vooral de kerkelijke cantates Betulia liherata,
druk verschenen.
in
was kapelmeester van
Brescia.
Ie
werken roemde
zijn
Metastasio,
van
tekst
en Gioas Be di Gii/da.
(Margherita),
Salicola
van
later
ging
was
en
Italiaansche operazangeres,
eerst
Johann George
keurvorst
Til
van
zij
(Antonio),
Venetiaansch
Franz,
componist,
ontving
gebied,
een
het
Tartini.
kennis met
hij
1750
onderricht
in
bleef
daarna
Te
Legnano,
op
de muziek van
zijn
waar
zijn
kapelmeester, die
hem 1766 mede naar Weenen nam,
hem
aanbeval.
Ze
Bonne
keizer
Gluck
door
die
letterate,
1770 componeerde
In
deed
steunen.
S.
In
al
om
het mogelijke
hetzelfde
Toen
1788, na den dood van Bonno,

aan
directeur
de
overdroeg.
wendde met
tot
welken
Opera,
de
zijn
hem
keizer
hij
in
Tot
te
Gluck
's
theorien
in
van twee andere libretto
's
te
onder-
en
hofcomponist,
1790 was
S.
ook
leerling
Gluck
die in
praktijk
staat zou zijn
waren gebracht,
Parijs Les Banaldes,
Men droeg hem nog de
Hel eerste dezer twee werken.
op.
gestorven
zijn
noemde de meester Salieri, en deze componeerde voor

welke opera 1784 aldaar vertoond werd.
1774
Parijs zich tot
een componist aan te wijzen,
het verzoek,
een opera te schrijven, waarin
en met
geprezen
genoemd jaar aan
Toen de Acadmie de Musique
onderrichtte
eerste opera,
weldoener
tot
hofkapelmeester.
post
hem
zijn
Gassmann
de familie van
benoemde
jaar
S.
Galsabighi
en
succes in het Burgtheater vertoond werd.
hij
componist en keizer-
en
den
te
Veneti,
Gassmann,
lijk
Wei'^l
1693
Dresden werkzaam,
te
19 Aug.
geb.
eerste
van
leerling
studin voortzette, maakte
was,
van Mantua,
Tot
Saksen.
naar Weenen.
Salieri
broeder
leefde op het einde
Kael VI
dienst van hertog
in
prima donna assoluta aan de hofopera
als
zij
eeuw
17e
der
compositie
Les Horaces
(1786), vond weinig bijval; gioot echter was de triomf van Axur re d' Ormus
(1787),
hel
hem,
van
o.
a.
Neger.
het
jaar
onder den
Dernier
titel
Jugement,
gehoore gebracht en met
Parijs ten
hij
eerst
Le
de opera
In
zijn
1816
La GroHa
Tarare ten tooneele gevoerd.
werd op de Concerts
bijval
begroet.
Voor
Een cantate
Spirituels
di Tro/onio en een Duitsch werk, getiteld
laatste
levensjaren legde
vierde
hij
zijn
hij
zich
op de kerkmuziek toe.
vijftigjarig-jubilaeum,
te
Weenen componeerde
1824 verkreeg
hij
Die
In
zijn
302
pensioen, en een jaar
7 Mei, stierf
later,
Het aantal
hij.
compositin
zijner
is
zeer groot; daaronder bevinden zich 5 Missen, een Requiem. 3
oratoria,
2 Duitsche opera
Salie
vele koren,
's,
Salimbeni (F el ie
was een
solo-gezangen enz.
Te Deum's,
1 Singspiel,"
Tot de leerlingen van
Franz Schuberl.
behoort
ri
3 Fransche en 33 Italiaansche opera's,
cantates,
omstreeks 1712
sopranist en castraat, geb.
e),
Porpora.
leerling van
behoorde
Hij
te Milaan,
de beste zangers van
tot
zijn
en stierf 1751.
tijd
(Franciscus
Saliuas
Burgos,
te
De Musica
de), Spaansch muziekgeleerde, geb. omstreeks
1590
gest.
Salmo,
psalm
Ital.,
SalmOD (Eliza),
1825
de
tot
ad harmo-
septem, in quibus ejus doctrinae veritas tam, quae
lihri
quam quae ad rhythmum
9iiam,
pertinet (Salamanca,
zangeres,
1787
geb.
(e
Engelsche zangeressen.
beste
1577 en 1592).
dit.
z.
1512
Salamanca, heeft het volgende werk geschreven:
te
1803
Oxford, behoorde van
ISiO
stierf
Zij
tot
kommervolle
in
omstandigheden.
SalmOD (Thomas),
leefde
Romeinsche
An
tweede
de
in
Essay
different
zijn
Oxford,
te
het notenschrift door
trachtte
Hij
in
stelsel
het
ge.scliiift:
advancement of Musiok, hy casting away the perplexUy of
the
and
clijf's
der 17e eeuw.
vervangen en verdedigde
te
letters
to
Trinitatis College
magister aan het
helft
nniting all sorts of Musick,
lute,
viole,
organ,
violins,
harpsickord, voice etc. in one nniversal charaeter (Londen, 1072).
Salo
(Gaspar o
was
en
waren
tijdgenooten
geb.
te Salo
de
aan het meer van Garda,
1612.
Hij leefde te Brescia
van de beroemde Italiaansche violenmakers.
oudsten
der
een
violen maker,
di),
werkte gedurende de jaren 1550
in Lombardije,
oudste leden der familie
Amati,
Zijn
die volgens geheel
Amati's echter, voornamelijk Ni co la,

Gasparo. De instrumenten van dezen maker
andere modellen werkten; de jongere

volgden
model
behooren
het
de
tot
contrabassen
zijn
contrabasvirtuoos
van
beste
niet
werken
Dragonetti
Salomon (Siegfried),
Tonderen
Duitschland
zijn
en
Lipinsky.
de
theorie
Oewiiter
in
der
en
ontving
zijn
componist,
te
onder leiding van
vaderland teruggekeerd, hield
zijn
muziek
en
componeerde
huwelijk
met
de
hij
te
zette in
voorlezingen over
de volgende opera
a.
o.
1818
omstreeks
Friedrich Schneider
voort
In
te
De beroemde
Gasparo.
Kopenhagen en
studin
Baleharlien,
Weimar,
geb.
opleiding te
's
Das
Das Diamantkreuz, Die Herzensprohe en Das Chor
der Backe,, die te Kopenhagen vertoond werden
ook
vooral zijn alten en
bezat drie of vier bassen van
violist
Denemarken,
in
der Italiaansche school,
door die van andere makers overtroflen.
Berlijn
zangeres
en
te
Leipzig
Das Diamantkreuz
ten
Henriet te Nissen
tooneele.
en
ging
Hij
verscheen
trad in het
met haar naar
303
Rusland.
1820
geb.
Die Ros der Karpathen werd 1868
Zijn opera
(Henriette),
SaloniOll-i\'issen
Gotlienburg
te
Manuel Garcia,
Rume
Milaan,
zong aan de Italiaansche
Duitschland
haar echtgenoot, met wien

Petersburg, waar
was,
te
daar
ter
en
tijdens
leerares aan
zij
haar verblijf
Frankfort
Berlijn
en
werd
en
door
1745
geb.
violist,
Clemens Augustus.
zich eindelijk
met
Nederland gehuwd
in
Zij
stierf
verbonden.
Later
ging
1784 de
gevestigd,
dirigeerde
jaar
concerten in
van het orkest van
lid
maakte 1765 een kunstreis naar
Hij
Hendrik
prins
van Pruisen, die te
concertmeester en componist
als
over Parijs naar Londen en trad 1781
hij
Gevent Garden
het theater van
Bonn. ontving op jeug-
te
werd 1758
Rheinsberg een Fransch operagezelschap had,
later
terug en maakte later
vestigde
het conserv:itorium werd.
den keuivorst
in
van
vervolgens te
27 Aug. 1879.
stede
leeftijd
daaraan
vorige,
onderricht
Parijs,
te
Zweden
Zij
den
van
Parijs
te
Opera
Rusland.
1850
zij
Salomon (Johann Peter),

digen
ontving
en Londen, keerde daarna naar
door
kiuistreizen
Zweden,
in
Moskou vertoond.
Ie
echtgenoote
zangeres,
als
solist
op.
bleef daar ter stede
Hij
Mara
concerten van de zangeres
Hanover Square Rooms,
en gaf twee
waarop symphonien
van Haydn en Mozart uitgevoerd werden.

De Academy of Ancient
Mus ie benoemde hem 1789 tot haar directeur. Nadat hij langen tijd met
Haydn gecorrespondeerd en vruchteloos getracht had, den meester over te
halen naar Londen te kornen,
door Duitschland,
tot
een
bracht veel
Schp/tmg
stichting
tot
te
der
Engeland
te
den roem van
S.
naar
reis
herhaalde
1790,
hij
bij
verzoek mondeling, en het gelukte
zijn
Londen
bewegen,
Zijn
hem
eindelijk,
Hayd n
Meesters verblijf daar te lande
1800 bracht
In het jaar
bij.
ten gehoore.
's
gelegenheid eener reis
laatste
hij
Haydn 's
daad op kunstgebied was de
Philharmonic Society (1813). Hij

van Ockelen te Breda in
Salpinoi'gauo, een door
stierf
28 Nov. 1815.
deze eeuw uitgevonden
speelwerk, bestaande uit twintig trompetten en janitscharenmuziek.
Salpinx
('Tfi'i-r/'l^),
Gr., de trompet
bij
de oude Grieken. Volgens
waren
er zes soorten
van trompetten: 1 de
2 de
Egyptische
of
Paphlagonische
een ossekop en een sterk,

vervaardigd,
en
grof geluid had;
6 de
trompet,
5 de
Tyrrhenische
Eust ach lus
of rechte trompet;
kromme trompet; 3 de Celtische
en scherp van klank; 4 de
riet
Argivische
trompet,
die den
Medische
hoog
vorm van
trompet,
uit
trompet, van metaal en helder
van klank.
Saltarello
of Saltarella,
Ital.,
15^ en 16^ eeuw; het eerste deel

geschreven.
Dit
laatste
tanz, Proportie en
deel
huppeldaus, een Italiaansche danssvijze der

is
gewoonlijk in
werd Balt are
Hoppeltanz
II o,
in
J-,
het tweede in ^-maat
Duitschland ook
genoemd. Zoo vindt men
in
Nach-
Bern hard
304
Schmidt's
Tabulaturhuch
Nachdantz; Alemando
Ein
mo
il
Dantz, met Proporz darauf en
ein guter neuer
novello.,
nog heden
de Italianen, vooral
bij
beweging en
beweging
de kunstmuziek
In
aangewend,
Saltarello
heet ook een
de Romeinen, gebruikelijke volksdans, in
bij
|- of |-maat.
in
herhaaldelijk
ver-
Ein guter Eofdantz met
Saltarello ;
neuer Dantz mei Hoppeldantz daraiif.
golfer
snelle
1577) de volgende danswijzen
(Straatsburg,
Passomezzo Cormm met
bonden:
Saltarello-
de
is
de finale der vierde symphonie
in
a.
Mendelssohn:
van
EJ^^SEBgig^J
gjag ^^M^^^gg
J-T
SalterettO,
Salterio,
(Pa oio),
Salnlini
Requiem,
en
aldaar
kathedraal
geb.
1709
stierf
29
te Siena,
werd 1765 kapelmeester aan de
Van
Jan. 1780.
compositin woidt een
zijn
Franz
gelegenheid van den dood van keizer
bij
Psalterion.
z.
der notenQguur
springertje; benaminc;
Ital.,
Ital.
geschreven, zeer
geroemd.
Salvatori (D
om en
Conservatorio
di
Hij
geboortestad.
co),
geb.
5 April 1748
San Onofrio
24
reeds
stierf
Modena, studeerde
te
;ian
Napels en werd kapelmeester
te
1774.
April
worden
compositin
Zijn
het
in zijn
geroemd.
(Gervais Bemard),
Salvayre
ontving
cantate Calypso den prix de
zijn
de
opera
poneerde
hij
ouverture
symphonique
Lemoine
zong
op,
te
Moskou,
Hij
stierf
Salvi
(Mat
Le Bravo,
en
andere
zo),
zanger,
werken
de
gehoore.
ten
1810
geb.
te
Bergamo,
Hij keerde
is
zijn
bij
Hartmann.
bij
trad
com-
hij
1832 voor
te
Itali,
1851 naar
het
Weenen,
Itali
terug.
Bologna.
te o), componist, geb. omstreeks

bij
1871 met
Itali
opera
Zijn
hem
vervolgens in de voornaamste steden van
te
in
verblijf
zijn
en te Parijs teruggekeerd bracht
de
oude
volken
een
snaren, die met de vingers getokkeld,

In
Tijdens
Petersburg en te Londen.
te
1879
Sambuca,
Rome.
druk verschenen, een Staiat Mater van
in
(Lor en
Salvi
eerst
componisi, geb. 24 Juni 1847 te Toulouse,
opleiding aan het conservatoire van Parijs en behaalde
zijn
1815
driehoekig
of
middeneeuwen werd de benaming
te
Bergamo.
snaarinstrument met vier
met een plectrum geslagen werden.
sambuca
nu eens aan een snaar-
instrument, dan eens aan een blaasinstrument gegeven.
Sammartini (Giovanni
begin
der
18e eeuw,
schreef
Battista),
componist,
vele instrumentale
geb.
te
Milaan
muziekstukken
in
in
den
het
stijl
305
Haydn.
van
werken
Zijn
voornamelijk
vonrlen
Sammartini (^Pietro), componist

groothertog
Toscane en schreef motetten en psalmen,
van
druk verschenen
aldaar
school
studin
11
in
het
thatre royal
muziekstukken
bijval.
den
bij
die te Veneti in
de compositie en zette
een
werden
stuk
dit
hem
van
cantate
naar
reis
zijn
behaalde 1845 den
Hij
Itali.
hem gecomponeerde
door
Behalve
vertoonen.
en
en
van Brussel.
een
hij
liet
ontving op de muziek-
Luik,
te
klavierspel
maakte dientengevolge een
en
Brussel
te
1824
Juli
het conservatorium
aan
Rome"
van
))prijs
terugkomst
geb.
onderricht
voort
veel
zijn.
(Adolphe),
Saraael
Weenen
te
de 17e eeuw, was in dienst
uit
Na
zijn
in
het
opera
vele instrumentale
maakte
Hij
zich daar ter stede voorts verdienstelijk door het geven van concerts populaires,
waarop de meesterstukken, zoowel der Duitsche
van welke het eerste
van jaarlijksche groote muziekfeesten,
onder
leiding
zijn
benoemd
werd.
In
van het conservatorium
directeur
tot
gegeven
Brussel
te
der Belgische school, uit-
als
hem 18G9 met
gevoerd werden. De Belgische regeering belastte
het organiseeren
genoemd jaar
in
jaar 187!
het
Gent en 1874
te
werd
tot
hij
der
lid
Koninklijk Belgische Akademie, afdeeling Schoone Kunsten.
Onder
werken
de
van
S.
bevinden
de opera's: Il a rv (1845),
zich
Giovanni da Procida (1848), Madeleine (1849), Les B>'ux Pr(enda/ils ([8[)
r Heure
en
de
Retraite
la
Sances (Giovanni F
17e eeuw,
kwam 1655
werd
en
dienst
in
onder
Veneti
te
zijn
de 18e eeuw.
Daar
niet tijdig
haar den concertmeester
Sandoni
het huwelijk
zekere
haar
aria
in
het
uit
onderwierp,
Diablesse,
Ie
chef
zij
een
verhaalt,
opera
zijn
venster
daarbij
te
Otho
werpen,
uitroepende:
iJialles."
lieveling
van
Faustina Hasse
III
opera
psalmen
1700
te
Parma,
ontving
der beste zangeressen van

lid
van het operagezelschap
genoeg was aangekomen, had de meester
gemoet gezonden, met wien
te
dat
ii
nd e
te zingen,
zoo
Je
zij
Engelsclie
onderweg
zij
haar eens, toen
zrj
weigerde
met kracht aanvatte en dreigde,
zich niet onmiddellijk
sais bien,
Niettegenstaande
het
Zijn
Motetten en
vertoond.
zangeres, geb.
mals je vous fcrai savoir
des
III.
Men
trad.
het begin der
druk verschenen.
zij
in
Weenen
te
in
Ferdinand
eerste kapelmeester.
opvolger
diens
Rome
keizer
bij
Francesco Lanzi en werd een

Zij kwam 1722 te Londen en werd
Handel.
van
geb. te
(Francesca),
Sandoni-Cnzzoni
onderricht van
in
componist,
tweede kapelmeester
Aristomene Messenio weid 1670
van hem
overige
enz.
e lic e),
als
bestaan in
corapositin
Zijn
(185'-2).
cantates, symphonien, quartetten
mui,
haar
publiek,
aan
wil
zijn
gue vous ctea une vrtMe
moi!
gue je sids Beelzilnb
luimen en
docli
grillen
1726
een gevaarlijke mededingster, met wie
zij
was
echter
verkreeg
korten
zij
tijd
20
in
later
306
een zoo hevigen twist had, dat
begat
genoodzaakt was Engeland
zij
Weenen, waar
naar
zich
aan het hof veel
zij
men
operazangeres een zoo groot honorarium verlangde, dat
haar
het
kwam
waar
en
Daarop
geven.
te
Amsterdam,
van
avonds
's
vertrok
naar
zij
Zij
doch
als
niet in staat was,
en ging van daar naar
Itali
maakte,
schulden
groote
zoo
zij
te verlaten.
vond,
bijval
dat
schouwburg wederom naar de gevangenis gevoerd werd, totdat
waar
treden,
Nadat
betaald had.
schulden
haar
1770
1748 nog eens
zij
geb.
Bologna
te
hem 1735
daar
Handel
vorige,
klavierspeler en
werd
Hij
te
en een opera van
verbonden,
Niggli werd
Volgens
vertoond.
stede
ter
met zingen
haar vader-
naar
zy
in
aan het operagezelschap van
Londen
zij
in
Sandoni (Pietro Giuseppe), echtgenoot van de

organist,
en van den
Londen was opge-
te
meer had, keerde
echter geen succes
zij
land terug en stierf
de gijzeling
in
zij
gevangenis naar den schouwburg,
de
door
hij
zijn
echtgenoote vermoord.
Sandrin, Fransch componist, leefde
de
regeering
Parijs en
bij
te
1782
te
(Luigia
Sandrini
's
waar
Gravenhage,
Opera
te
Dresden
zangeres,
waar
Praag,
te
1845 was
tot
Haar dochter, Marie
1869.
verbonden,
bleef
werd
S.,
(Gornelis van
22 April 1839
geb.
de),
conservatorium
aan de Opera
tijd
Borner
en vestigde zich na diens dood (1855) daar ter stede
Sandt
aan de Italiaansche
te
terug en stierf aldaar
was korten
met den toonkunstenaar
trad
zij
daar ter stede werkzaam.
zij
Dresden
naar
jaar
Febr.
met den hobost Paolo
zij
leerares in den zang aan het
zij
laatstgenoemd
in
1832
tot
28
geb.
deel uitmaakten van een reizend
destijds
het huwelijk trad. In hetzelfde jaar
in
keerde
Oct.
iJ6
ouders
Dresden verbonden, en
Van 1832
Praag,
Caravoglica),
haar
kwam 1808
operagezelschap,
Sandrini
de eerste helft der 16e eeuw, onder
in
Frans L Chansons van hem zijn bij Attaignant

Tylman Susato te Antwerpen in druk verschenen.
van
te
het huwelijk,
in
als leerares in
den zang.
Rotterdam,
ontving
te
Brouwer, de Vliegh en Coenen

voort onder leiding van Ernst Lubeck;
het eerste onderricht in de muziek van
en zette
by
te
J.
studin in het klavierspel
zijn
Beltjens
Antwerpen
te
als
Katwijk
solist
nam
les
hij
in
hooren en richtte
de harmonie.
Hij
liet
hetzelfde jaar te
in
zich
1865
Schiedam een
pianoschool op, doch werd een jaar later tot leeraar aan de muziekschool der
Maatschappij
betrekking
tot
hij
bevordering
der
Toonkunst
nog heden bekleedt.
Als
solist
te
welke
Rotterdam benoemd,
heeft
hij
zich in
verschillende
Nederlandsche steden laten hooren en op vele kamermuziekuitvoeringen, voornamelijk
Bargiel
Tot
zijn
te
Rotterdam,
te
leerlingen
Tijdens het verblijf van
medegewerkt.
Rotterdam,
behoort
nam
hij
zijn
zoon
bij
dezen nog
Max,
geb.
les
Woldemar
in het contrapunt.
18 October 1863,
die van
307
Th. Verliey en Fr. Geriislieim onderricht
ontving.
piinl
Hij
waar
Keulen,
succes
veel
hij
een
2 str'ijkquartetten,
de liarmonie en het contia-
in
herhaalde malen als
i-eeds
is
Onder
had.
een
klaviersonate,
opgetieden,
solist
o.
a.
te
zijn
voor
sonate
violoncel en klavier,
een romance voor viool, concertstudin voor klavier en studin in varialie-vorm
op
thema van Paganini.
een
Romano (Cario Giuseppe),
Sail
1630
Alsbach &
Santini (Fortunato),
werd '1801
deren,
copierde
dezen
arbeid
het
Santini
in
gedurende
getiteld
lioma
(Rome,
zoodat
jaren voort,
vijftig
van welke
Na den dood
18*20).
en
ten slotte in
hij
een catalogus
hij
met wie
zijner zuster,
hij
klooster en verkocht zijn verzameling
zich in een
hij
Wladimir
Santini en
over
was ook een
S.
1778,
vermeer-
Stassoff, onder voorwaarde,
dat
er gedurende
hij
nog het gebruik van zou hebben. Deze Stassoff heeft een werkje
leven
zijn
te
Catalogo della Miisica esistente presso Fortunato
samengewoond had, begaf

aan een Rus,
geb. 5 Juli
muzikale kennis
zijn
zeer groote verzameling,
gaf,
licht
muziekgeleerde,
en
Ten einde
een groot aantal werken van beroemde componisten,
hij
zette hij
was van een
bezit
het
in
daar Ier stede in druk verschenen.
zijn
componist
priester gewijd.
tot
kleine
Go.).
organist en
hem
Milaan. Compositin van
te
hem 4
In druk verschenen zijn van
Tonhilder en FantasesUihjea (Rotterdam,
motetten
bibliotheek
zijn
voortreffelijk
nagelaten.
het
in
contrapuntist,
Grove
Volgens
gegeven (Florence, 1854).
licht
heeft
hij
bevindt
vijf-,
achtstemmige
zes- en
verzameling zich op het
zijn
oogenblik in het bisschoppelijk paleis te Munster.
Santini (Geminiani), geb.
Een
kapel.
stemmige
Mis
van
Santini (Pr o
einde
opgenomen
in
hem
bevinden
sper o), componist
16e
der
te
1754 zanger by de
Pesaro, werd
en
de
in
manuscript
in
zicii
in
de Romeinsche school,
uit
leefde op het
Compositin van
verzameling Selectae canones van
pauselijke
en een zes-
theoretische verhandeling, 11 Compositore armonico,
hem
zyn
Fabio Costantini
(Rome, 1614).
(Giovanni
Santis
violist
de),
het midden der 18' eeuw.
vogel,
het
die
einde
S. dit hoorde, begaf
rechten tegenover
zijn
en componist
en
kwam met
in
drie
in aischrift
S.
hij
Wit vogel
zich
te
de geheele hemanniiig om.
bundels
te
Napels,
leefde omstreeks
Amsterdamsche muziekuitgever G. F. Wit-
eenige compositin van
Toen
licht.
De
leerde kennen,
doen gelden, doch leed schipbreuk
De bedoelde compositin beslaan
voor viool en bas en in zes concerten
sonates
gaf ze iu
over zee naar Amsterdam, ten
met orkest-
begeleiding.
Santley (Charles),
te
Milaan
onder
zanger, geb.
leiding
van
'28
Febr.
Gaetano Na va
1S34
en
te
nam
Liverpool,
later
studeerde
nog onderricht
20*
308
Manu el
bij
Garcia.
In Engeland teruprgekeeid,
Adam
Haydn's
Covent Garden op.
het eerst de partij van
schouwburg
den
van
in
zong
hij
te
Londen 1857
Schpfung, en 1859 trad
Nog heden behoort
hij
hij
in
tot
de
beste Engelsche zangers.
Santncci (D. Mareo), componist, kapehneester en Domheer aan de kathe-
draal te Lucca, geb.
1762
Juli
conservatorio
aan het
Camajore
te
Loreto
di
in
Toscane, ontving
zijn opleiding
keerde 1790 naar Lucca
te Napels,
terug en bleef daar ter stede in bovengenoemde betrekkingen werkzaam. Zijn
bevinden
compositin
conservatorium
Ricordi
te
Milaan
deels
zich
van
Napels,
de
in
in
de bibliotheek van het
vader keizerlijk kapelmeester was, studeerde
Tritto, Zingarelli en
eenige opera
eeuw
Juan
rol
voor
het eerst
Donna Anna
Sarabande,
de
{Ilistoria
eertijds
Musoa
la
commentaar
Spanje,
in
de
toen
Mozart
tweede
helft
haar
vertrouwde
zegt
van
af
in
zijn
het
eens
niet
sdni,
conclusion
Spaansche
het
Fuertes
zijn.
Sa ra o,
dansfeest,
Collections (Londen,
Orieidal
een Turksch lied
the
in het begin der
sSome tunes
1728)
the second part, and Khane-i sdlis,
of several
we
also find the Persian
16e eeuw werd de sarabande
in
o.
a.
uit
Entre
lacivo
en
auii a
las
otras
las
invenciones
palabras,
personas
the
words
Hoe het
Europa gedanst, en wel

toeliet.
welk boek een hoofdstuk bevat, getiteld: Del
cantor llmado Zarabanda^

las
in
het Tratado contra los Juegos PaJ&'co* (verhandeling tegen
de publieke vermakelijkheden),
baile
en
are divided into three
op eene wijze, die geen twijfel aangaande den oorsprong van dezen dans
Dit blijkt
de
Madrid, 1859) beweert, dat de dans in
ser-bandi from which, without doubt, our saraband has been derived."
zij,
der
Mozart's Bon
Frankrijk en Engeland zeer geliefde
geleerden
Espariola,
woord
op
near
part;
Praag verbonden,
werd vertoond.
paris and are raarked Khdne-i

third
leefde in de
zangeres,
te
eeuw werd uitgevonden door den danser Zarabanda.
het
leiden
William Ouseley
een
hij
toe.
oorsprong
der 16^
het midden
Anderen
een
welks
over
dans,
waar
te Petersburg,
kerkmuziek componeerde
Behalve
i.
Italiaansche
was aan de opera
en
aldaar
van
Gene r al
te
's.
(Teresa),
Saporiti
18e
Bij
heeft
Hij
Sulla Melodia, stiU Armonia e sul Metro (Lucca, 1828).
Sapieoza (Antonio), componist, geb. 18 Juni 1794

zijn
Santini.
van
bibliotheek
van hem eenige stukken voor orgel verschenen.
zijn
ook een boek geschreven
manuscript
in
deels
muy
ha
waarin de volgende woorden

salido
estos
tan feo en las meneos,
honestas,"
Marini
il
un
voorkomen
baile y cantor tan
que basta para pegar fuego
in zijn gedicht //(ioê (1623), zegt
Chiama qaesto suo gioco empio

Saravaada, e Ciacconua,
aaos
e profano
uuoro Ispano.
309:
De sarabande
werd
sarabande
der
Gigue
vooraf.
in zijn
Lexicon,
Handel's
aria
in
In de 17e
hof.
de Suite ingevoerd,
De maatsoort
gewoonlijk
is
piaiiga^ in
c/i'io
(Martin Meliton Pablo
Sarasate
aan
zijn
te
kwam
Pampeluna,
het conservatoire.
Europa,
was de
Hij
is
sitin bestaan
in
te
waar
Napels,
musicus was, heeft opera
's
Zuid-Amerika
bij
zomer van 1789
componist,
vijf
leerling
Nadat
hij
en behaalde overal groot
1816 op
geb.
1854
Zijn
tijd.
compo-
Sicili,
gest.
13 Mei
koninklijk kapelmeester en kamer-
en kerkmuziek gecomponeerd.
het
bij
begin der Revolutie
Hij
vereenigde in den
en veertig musici en vormde met hen de kern van het
Ook bewerkte
muziekkorps der nationale garde.

opgericht tot opleidiiig van musici.
Sarri
van Alard.
generalen staf der nationale garde.
den
10 Maart
werd
viool.
Sarrette (Bernard), geb. 27 Nov. 1765, was

kapitein
geb.
Parijs en
te
leeftijd
lievelingsleerling
en
sedert
hij
ontleend aan
is
vioolvirtuoos,
de),
romances en fantasien voor
SarmientO (Salvatore),
1869
opera Rinaldo,
der grootste vioolvirtuozen van dezen
een
zegt evenwel
De melodie van
kunstreizen te maken, bezocht alle landen
hij
Noord-
doorreisde
Hij
succes.
Waller
op jeugdigen
studin voltooid had, begon
van
eeuw werd de dans-
ging daarin gewoonlijk de
of |,
zijn
een sarabanda zijner vroegere opera Almira
1844
zij
dat er ook sarabandes in ^-maat bestaan.

itlascia
Guevara,
doch verscheen 1588 onder een
afgeschaft,
tijd
en
Onder de regeeiing van Philips II
weder aan het Fransche
vorm
w'yze
een
voor
dans
deze
edeler
Cervantes
werd ook aangevallen door
Lope de Vega.
door
verdedigd
en
(Dom en ie o),
stierf
Hij
componist,
geb.
1678
Napels, ontving aldaar zijn opleiding aan het
hij,
1858
dat er een school
Terni
te
werd
te Parijs.
in
het koninkr'yk
conservatorio della Piet^
dei Turchini en werd omstreeks 1706 hofkapelmeester.
Zijn
compositin
bestaan in opera's en oratoria.

Sarti
(Giuseppe),
abusievelijk
28
Dec.)
anderen van pater

plaats.
Zijn
componist,
1729,
Martini
eerste opera
's
naar
Kopenhagen
beriep,
en later hofkapelmeester werd.
om
en was
hij
Dec.
onderricht
1748
waren Pompejo
reeds door deze werken werd
hem
geb.
ontving
hi
(bij
de
meeste
van Vallotti
50
Op
nieuwe zangers voor de Opera
hij
's
volgens
oiganist in zijn geboorte-
Armetna en
II l{e pastore,
zoozeer beroemd, dat koning
waar
schrijvers
en
Frederik V
directeur aan de Ilaliaansclie Opera
konings
te zoeken,
last
ging
hij
1765 naar
Itali,
doch daar de koning een jaai
310
later
en
slierf,
1768,
tot
en had,
hoftheater
hel
in
eigen fannilie had,
zijn
Kopenhagen terugkwam.
Ie
hij
van
directeur
ook een sterfgeval
S.
eer
Van 1770
belialve den koning,
duurde hel
1775 was
tot
hij
Struensee en
van Struensee
koningin
Caroline Mathilda
werd
hij
met andere gunstelingen van het hof velbannen. In den zomer van
1775
in
opvolgde
stede
componeerde
Sciro,
Giulio Sahino en
waar
hij
niet
gekende
jaren
van
zijn
Te Petersburg deed
hij
daar
na
Grieken
In laatstgenoemd
bepaalde
Wegens
A.
Akademie
voor
bewerkte, dat
Wetenschappen
hij
eenigen
tijd
bij
te
van
alle
Toen
hulp
terug en plaatste
king bleef
hij
Potemkin
doch
verstoken,
hem aan
werkzaam
doch
kreeg
en
I)ue
dit
Juli
1802
Lgan
in
zelf in
1793
te
Veneti,
trillingen voor
gebied werd
hem
hem
zich
naar PeterslDurg
na den dood van Tsaar
overleed.
Van
1681,
was
Paul
(1801) en besloot
In het voorjaar van
zijn
Mozart
waar
talrijke
heeft
Don Juan
uit
vertrok
compositin
zijn
slechts
de melodie eener aria
uit
aangebracht.
de 17^ eeuw, geb. omstreeks
eerst kapelmeester aan
Ma reus-kerk
de volgende werken:
1802
een aanval van jicht
hij
te
het hof van den
Veneti.
Sartorius (Erasmus), muziekgeleerde, wiens eigenlijke naam
van
hij
zag S. zich
was, geb. 1577 te Sleeswijk, gest. 1637 te

kent
der
lid
De zangeres Todi
het hoofd van het conservatorium. In deze betrek-
tot
hertog van Brunswijk, later aan de St.
Men
de eens-
tot
hij
ongenade was gevallen,
zijn
riep de keizerin
de tweede finale van
gest.
zich
Potemkin
door
Sartorio (Anlonio), dramatisch componist
1620
hij
beschermer
hem
bracht het niet verder dan Berlijn,
28
muziek der oude
de keizerin in ongenade was, en dat
zeer weinigen in druk verschenen.
getracht, de
's
de
beiekening der toontrillingen en
op
toen, naar zijn vaderland terug te keeren.

hij,
tekst van
Olega,
Petersburg benoemd.
terugtrok in een dorpje van de kraine,
geschonken.
hij
behoorea de opera
en
optrad,
uit tot
verdiensten
zijn
opera
verbetering
gedurende de eerste
hij
normale stemming van het orkest 436
als
gestreepte
hij zijn
tot
het gebied der acoustiek maakte
vond een werktuig
verdienstelijk: hij
Todi
werk had
Ook op
bootsen.
te
die
componeerde,
stede
ter
veel
hij
bracht de Italiaansche Opera tot een te
Armida, waarin de beroemde zangeres

keizerin zelve.
zich op uit-
hij
weg ging over Weenen,
Zijn
Onder de werken,
hoogte.
verblijf
Farnace, AcJiille in
1784 begaf
II een gunstig onthaal vond, en waar
rauziektoestanden
der Russische
In
naar Petersburg.
Litiganti ten tooneele bracht.
voren
conservatorio
hij Fioroni
1779, toen
tot
Oelosie villane,
Dorina.
di
val
Milaan. Gedurende zijn verblijf daar ter
te
Le
's
Le Nozze
Jozef
keizer
bij
Dom
opera
Catharina
van
noodiging
de
hij
Na den
directeur van het
hij
Veneti en bekleedde dien post
te
kapelmeester aan den
als
beschermers.
werd
teruggekeerd,
Itali
Ospedaletto
tot
Hamburg
als
Schneider
leeraar in den zang.
Instictionwm musicarum iractao
S41
nova
brevis
et
exorti
prodesse,
O r p heus
als
is
in
delectare
possit,
est Historia
tetrici itigenii
een
helli
lector inveniei
muzikale grap,
waarin
zangers,
en organisten treden als zijn soldaten op; zijn tegenstander
verdediger van den kerkzang, die trompetters, pijpers en vogels
gevolg
zijn
quam
non
et
het hoofd van den irefigiueerden zang wordt voorgesteld
violisten
Bis ton,
4635); Belligeraimus, id
musioo, in qua lberalis
quod tam
fluitisten,
(Hamburg,
etc.
regno
in
Van
telt.
Hamburg (1622, 1626

Sattel, Hoogd.
werk
dit
drie te
Rostock (1642).
te
SiLLET, Fr.; zadel, Ned.
verschenen
vier uitgaven
zijn
en 1639) en een
het kleine reepje hout of ivoor
tusschen den toets en de krul der stiijkinstrumenten, over hetwelk de snaren
Het
loopen.
hooger dan de toets en
ligt
vormt
ware de afscheiding
het
als
tusschen dezen en de snaren.

Satz, Hoogd., zin, gedeelte van een volzin
(Wilhelm),
Saner
Mecklemburg,
orgelmaker,
1857
richtte
Frankfort
te
periode en
z.
23
geb.
Maart
heden beslaat, en waarin ongeveer 300 orgels vervaardigd

behoort
hij
ontving
Frankrijk,
leeftijd
vioolvirtuoos,
geb.
22
1852
Mei
De Briot
onderricht van
kunstreizen te maken.
Akademie der Tonkunst
van
hij
KuUak
gebied
der
De volgende
acousliek.
Mmoires de
wetensciiap
des
sotis,
d^
et
aconstique
zijn
de
te
La Flche
in
ontdekkingen op het
geschriften van hem,
et
Neue
opgenomen
in
de
hebben betrekking op die
musique,
ou
systme gnral des
san application a tous les systhnes et instruments de
(1700 en 1701);
musiqne
in
In het jaar 1879
24 Maart 1653
geb.
Acadmie des Sciences,
Principes
inter valles
1'
Roi
werd.
de muzikale wereld bekend wegens
in
is
Ie
leeraar in het vioolspel aan de
Sauveur (Joseph), natuurkundige,

Frankrijk,
Dun
te
en begon reeds op jeugdigen
bezocht de voornaamste steden van Europa
Hij
waar
zich te Berlijn,
hij
nog
die
Ladegast
Met
zijn.
en maakte 1872 ook een reis door de Vereenigde Staten.

vestigde
Friedland in
de beste orgelmakers dezer eeuw.
tot
(Emile),
Sanret
zin.
te
O. een fabriek op,
d.
a.
1831
Application de sons harmoniqiies a la eomposiiion
des jeux d' orgue (1702); Methode gnrale pour former des si/stmes temprs
de
f/iusiqtie,
du choiv de celui qi on doit suivre (1707); Talie gnrale des
et
timprs de mnsique (1711)
syslhnex
stniments
en liapports
aux Jlches des cordes,
musiqne
de
des sons des cordes d' in-
et nouvelles
diermitiaiions des
sons fiwes (1713).
Sauzay (Charles
ontviiiL;
in
zijn
het vioolspel,
solo-violist
Eugne),
vioolvirtuoos, geb.
nplciding aan het conservatoire, behaalde
van
Napoleon's
werd 1827 tweede
Louis Philippe,
kapel, en
volgde
viool
later
in
het
14 Juni 1809
1825 den
quartet van
te
lârijs,
eersten
prijs
Baillot, 1840
aaiivoerda- der tweede violen van
1860 Girard op
als
leeraar aan het coiiser-
342
behoorde
Hij
vatoire.
Zijn
muziek
voor
de
tot
tijd
beste
Ook
Etude
Beethoven;
leeraars van
een klaviertrio en
Georges Bandin en Le Sicilien,
geschreven in den
heeft
sur
en
violisten
romances,
Molire 's
Lully.
van
stijl
langen
compositin bestaan in fantasien,
Paiijs.
quatuor
le
het
in
hij
1861)
(Parijs,
Haydn,
gegeven:
licht
Mozart,
L' aole de V accom-
en
pagnement (1869).
Savart (Flix),
hem
et
entre
vibratoires
archet
gnral
corps
les
Be V
(1823);
par
du tympan
et
M.
de
de
Clment;
Mmoire sur
Note sur
la
les
recherches
sur
gewaagt
in
componist,
hem
van
Memorie
zijn
geb.
zijn
Veneti
te
(Marie),
der 17e eeuw, werd
omstreeks
Lodi
le
1642
16
gest.
1865
April
Baini
druk verschenen.
in
geb. te
Rome
delle opere di Palestrina
Rome
de eerste helft
in
druk verschenen.
in
(Charles Joseph), instrumentenmaker,
Dinant,
het einde der
Missen, litanien en andere
der pauselijke kapel. Zijn compositin, bestaande
lid
in madrigalen en cantates, zijn te
Sax
(1825);
air
S.
componist,
en
altist
l'
la voix des oiseaux (î826).
storico-critiche della vita e
van 16- en 24-stemmige motetten van
Savioni
usages de la membrane
vibrations de
les
16e eeuw, was kerkkapelmeestef daar ter stede.
kerkmuziekstnkken
de
considrs en
communication des mouvements
kumaine (1825) en Mmoire sur
la voix
les vibrations
solides
(1824); Des sons produits dans V exprience
orelle externe
(Antonio),
Savetta
corps
Recherches sur
(1826);
Nouvelles
Recherches sur
des
exerce par divers milieux sur le nomlre des
influenee
liguide
le
1841,
kent van
communication des mouvements
la
vibrations
les
gesf.
Men
construction des nstrumenis a
la
(1820);
solides
sur
vibrations des corps solides (1823);

vibratoires
sur
Mmoire sur
(1819);
Mmoire
(1823);
air
Mmoire
Mzires,
te
theorie van de luchttrillingen.
zijn
werken
volgende
de
cordes
30 Juni 1791
geb.
acousticus,
bekend wegens
vooral
is
te
geb.
1791
Febr.
richtte te Brussel een fabriek
Parijs,
blaasinstrumenten op en bracht zoowel aan houten
als
te
van
aan koperen instrumenten
vele verbeteringen aan.
Sax (Antoine Joseph), bekend

vorige, geb.
onderricht
de
dit
het
in
fabriek.
basclarinet,
op
6 Nov.
te
Parijs,
als
Adolphe S,
en clarinetspel en
veel
oudste zoon van den
Dinant, ontving aan het conservatoire te Brussel
te
tot
kwam
vervolgens
bij
zijn
hij
en
hem
tot
Zijn
proeven
de uitvinding van een nieuw soort van koperen
Saxophones
1847
vader op
verbetering der clariiieften, voornamelijk der
vervaardigde ook een contrabasclarinet in Bes.
gebied leidden
instrumenten, die
zich
fluit-
deed
Hij
en
1814
noemde.
verkreeg
hij
In
voor
het jaar
zijn
1842
aldaar
vestigde
hij
tentoongestelde
instrumenten de zilveren medaille, op de tentoonstelling van 1849 de gouden
en op die van 1 851 het eere-diploma. Niettegenstaande deze onderscheidingen
313
in
het
van
Saxhorn,
in
of
Adolphe Sax
en Bes, den
spelen de saxhoorns een groote
komen ook
van
de
en
Bes,
Sax
en
de
sopraanhoorn in F, Es of U,
tenorhoorn in F en Es, den baryton
in
in
de
con-
rol.
uitgevonden instrument. Evenals van de Saxhoorns
sopranino
de
in
mezzo soprano in C en Bes,

Es, de baryton in C en Es. de bas in F en Es
bourdon in C en Bes. De alten bar y ton
en
contrabas
Es en
en
i^
Fransche militaire muziek
instrument verschillende soorten voor
soprano
contralto
de
dit
verzameling
zijn
soort van koperen in-
uitgevonden
bashoorn of Bombardon
contra-bom bar don in Bes. In de
Saxophone, een door
hem geholpen
die
hij
den
uit
den
en Bes,
trabas
in
verkocht
werden aangekocht door het museum van
Deze familie bestaat
althoorn
den
gelegen-
Renais.
te
door
een
bij
door het instrumentenmuseum van Brussel en
Parijs,
Gesar Snoeck
hij
zyn ii.stiumenten weinig aftrek, en
1877
jaar
het
In
instrumenten
Vele
conservatoire
strumenten.
en werd
en Parijs (1869) op nieuw
de hooggeplaatste begunstigers,
hij
zaken.
zijn
instrumet.ten.
door
instrumenten onder het tweede
(1862)
het builenland vonden
in
verloor
lieverlede
hadden
zijn
Londen
van
tentoonstellingen
bekroond; maar
van
Wel werden
niet.
de militaire muziekkoipsen ingevoerd,
bij
der
heid
zaken
zyn
bloeiden
keizerrijk
of
i^ en Es, de
in
soorten zijn het meest in gebruik.
(Mar co),
Scacchi
einde
componist der Romeinsche school,
der 16e eeuw te
Rome,
was een
dood (1648)
Zijn
Van
hij
naar
terugkeerde, waar
Itali
Documenti armonici werden 1687 door

overige werken
zijn
Missen,
zijn
Anerio.
Sigismond
werd 1618 kapelmeester aan het hof van koning

bekleedde dien post ook onder de regeering van
geb. omstreeks het
van Felice
leerling
hij
a d
a us
VII, na wiens
hoogen ouderdom
in
Berardi
zijn leerling
Hij
van Polen en
stierf.
uitgegeven.
motetten en madrigalen te Veneti in
druk verschenen.
Scala,
Ital.,
Scalchi
schaal, toonladder
(Sofia),
Mantua voor het
eerst
(z.
geb.
zangeres,
dit).
29 Nov. 1850
Weenen
en maakte kunsireizen naar Engeland, Peteisburg, Moskou,

het
trad
te Turijn,
1866
zong vervolgens in verschillende steden van
op,
Co vent Gard en -theater
te
Londen was
zij
steeds een
te
Itali
In
enz.
welkome
gast.
Scaletta (Orazio), componist en schrijver over muziek, geb. te Crema in
de
tweede
helft
Brescia, later te
zijn
compositin
(Veneti,
voci
1590).
(ibid.).
der
16e
eeuw,
Bergamo en
zijn
gedrukt
Madri(/ali
Meer
nog
dan
was
kapelmeester
eindelijk te
:
Filanelle
sei
door
te Solo
Padua,
waar
alla
romana
voci (ibid.) en
hij
is
Messe
deze compositin
in
1630
de provincie
stierf.
voci,
Van
Libro 1
brevi di morli a
hij
bekend door
zijn
314
leerboek
Scala
van
musica,
di
hetwelk
zeer vele uifgaven verschenen
Een tweede leerboek van hem draagt den
titel
Primo
scalino della
zijn.
scala di
contrappiinto (Milaan, 1622).
(Julius Caesar),
Scalig'er
1484
Ripa
te
aan
gebied bekend wegens
omni
Sono
o.
medicus, dichter en criticus,
philosoof,
a-meer,
1558
gest.
De Comoedia
Quod nulla vox propter
te
Agen,
geb.
op muzikaal
is
Tragoedia eusque apparatu
et
volgende hoofdstukken voorkomen
de
a.
De
maxime delectenfur ;
Qiiare sonls animi
boek
zijn
waarin
partihus,
et
Gard
het
An
mifallere j
Be
lancea, quae lyram tangatj
Auditus
suhtilior
sit
en
visu
De
quihusdam musicis instrumentis.
(Antonio),
Scaudelli
und
blaser
Scaramelli (Giuseppe),
te
Triest,
Weenen en
te
compositin
heeft
primo violino direttore
werkje
d' orchestra
Scai'ia (Emil), zanger, geb.
vader
nam
doch
den zang en besloot,

hij
weinig
succes
besloot
Behalve sonates en andere

Saggio sopra
hij
fiasco.
hij,
eerst
studietijd
zijn
te
hij
Ook
van
tonen
het
nog eenigen
tijd
te
hooge
studeerde, en wel met zoo goed gevolg, dat
waar
hij
hem 1862
Vervolgens
zong
hij
te
een
hij
en
van
hij
te
in
Aanvankelijk had
stem spraken
geen
bijval;
o^\.T3.d,
daarom
Manuel Garcia
het smezza voce" ook
Franz Abt,
engagement
Leipzig
les
{Hugenoten)
leiding van
onder
voor de hoogste tonen in zijn macht kreeg.
bood
zijn
onderricht te nemen, en begaf zich te dien
ijverig
Londen,
Br is
Briinn vond
1860
hoorde,
Gentiluomo
register zijner
einde
naar
un
doveri di
1856 de hoogeschool
bij
Pesth in de rolvan St.
Frankfort en
te
Gratz in Stiermarken, was door
te
zich geheel aan de kunst te wijden.
de
zijn tijd.
1811).
(Triest,
1838
de besten van
tot
Veneti, was achtereenvolgens
te
geschreven:
gedurende
moeilijk aan, en toen
maakte
1761
hij
de reclitsgeleerdheid bestemd en bezocht
voor
Weenen,
kapelmeester op. In hetzelfde
als
werkzaam.
te Florence
een
hij
geb.
violist,
sZinken-
tot
verkieeg 1565 den post van vice-
aangesteld,
Als componist behoorde
hij.
onder de regeering
waar hy
Dresden,
te
Le Maistre
kapelmeester en volgde 1580

jaar echter stierf
kwam
Brescia,
te
van Saksen
werd
Componist"
1517
geb.
Maurits
van den keurvorst
aan
1865
tot
hem
die
de Opera
voor
1872
te
Londen
te
te
Dessau.
Dresden.
In
Hercules [Alceste), Sarastro, Leporello, Gaspar, Rocco,

Landgraaf {Tannhanser), Burgemeester {Czaar und Zimmermann),
Geronimo [Matrimonio segreto) en Faistaff {Die lustigen Jfeiber) werd
rollen als
hij
door geen zanger overtroffen.
Opera
lijke
dat
theater
te
Weenen
werkzaam.
Richard Wagner
eerste model-uitvoering van

partij
van
Hagen
te
1872 werd
In het jaar
verbonden, en nog heden
Der King
zingen.
is
hij
noodigde
hij
als
aan de keizer-
eerste bassist aan
hem
uit,
om
bij
de
des Nibelungen te Bayreuth (1876) de
Tengevolge
van
bijzondere
omstandigheden
315
Scaria zich na
Siehr vervuld.
trok
door
werkte
Ook
mede
hij
de
voor
Recht
1883 had
van
Manches wird
und
gefallen,
7on den Auffhrungen, denen
and hierber hatte

kenne ich und
Wie mich
am
Aber
haben
angeeignet
trefllich
wer meine Besten
weiss,
das Alles frent
Dass ich Sie nur einmal horen soU, will mir
ja
wurde mir
deutschen Sanger,
Gesange
Allen
gilt,
De
als
dezen
in
Bayreuth weder
en
maand
en
Searlatti
op
kwam, een
leeftijd
zich voor,
in
componist,
e),
toen
hij
met
geb.
1649
zijn
familie te Napels
Op
hel
paleis
van koningin
paleis
Napels
ie
gegeven.
Omstreeks
dien
dit
werk, Onesta
Christine
tijd
Trapani
te
een-en-dertig-jarigen
de opdracht, een opera te coniponeeren;

in
In de
gezelschap van
een reis naar Amerika te maken.
Pavia en was,
te
hij
stelt
de
op en bracht door zijn uitmun-
Een andere opera van hem: Pompejo, werd 1684
vertoond.
lijk
(1884)
zomer van
trad in den
uitstekend zanger, harpist en klavierspeler.

hij
worden
vervuld
niet
echter
Gurnemanz
Winkel mann,
ontving
Sie
Wichtigste beim dramatischen
als das
zou
Scaria
(Alessandro Cavalier
Amore, werd 1680
nell'
als
jaar
dit
studeerde
Sicili,
allerherzlichst.
voortreffelijken zang de toehoorders in verrukking.
van
April
Materna
stierf
zijn
wensch
Wagner.
1883
te
was mir
die ich fr das,
uitgesproken
brief
maand
spel
in Bayreuth
Muster Torstellen kann."
volgende
tend
sich so vor-
Nun,
Ihr beiden sfidosterreichischen Slaven seid eben
einen hbschen Brief.
meine besten
Sachs
Ma ter na
werde icb wol anch dies noch erleben! Jetzt grssen Sie meine
bekommt nachstens anch
ebenfalls sehr gelobt.
mir schon denken.
's
kenne ich
Materna
Aach
Neaes zu sagen.
nichts
kann
Ich
Wotan
Nun, ihrea
'Wlnkelmann
sind.
Grafia D. meldete mir gestern
liebsten hrte ich nun, dass Sie den
Ja,
sollen.
Wien beiwohnte.
Dame mir
enthosiastische
die
medewerking
zijn
1883) het volgende:
(6 Januari
schon fiaden.
sich
kiirzlich in
sie
Wagner
hij
hem daarop
und besten Dank!
Scaria,
lieber
so,
nicht
Gurnemanz.
en vervulde op voortreffelijke wijze de rol van
voorstellingen
werd
Parsifal echter(1882)
de eerste voorstelling van
Bij
toegezegd, en de meester schreef
zwar
Hagen
de eerste repetitin terug, en de rolvan
in
bekleedde
van Zweden
het konink-
den post
S.
van hofkapelineester der koningin van Zweden, en toen deze 1688 gestorven
werd
was,
kapelmeester
hij
di
Maria
ontstonden
1693.
Dolori
sempre
In
Het oratorium /
van den koning van Napels.
virgine
laatstgenoemd
Rome
vertoond,
heeft de componist hel
eerst het
opera Teodora, te
de
en
werk
recitativo stromentato aangebracht.
Op
van
last
opeia
Odoacre
1G94
in
den
van
's
fouten
fTTO
S.
den
sterretje geteekend zijn,
naam van Legrenzi
roem
felijken
S.
Deze door
eenige nieuwe aria
zijn
werk waarschuwt
met een
den
componeerde
San Bar olomeo-schouwburg
den
uitgave van dit

aria
koning
Legrenzi.
liij
niet
lezer,
te
Napels vertoond.
dat de door
voor de
Zijn
In de
hem veranderde
opdat de mogelijk door
zouden bederven,
onbegrensden eerbied had."
Demitrio (1697),
's
zorg verbeterde opera werd
hem begane
voor wiens onster-
volgende werken waren
11 prigioniero fortunato (1698),
Gli equivochi nel
316
col nemico en Laodicea e Berenice
semUante (1700), Eraclea (1700), Le Noeze
laatstgenoemd werk komt een aria met een zoo moeilijke viool-
In
(1701).
Rome
Door
had
ook den
hij
De Paus schonk hem de
de
verovering
als
koninklijk kapelmeester naar Napels terug.
Scarlatti
gemakkelijk,
verbazend
van hem.
oratoria en ontelbaie kleinere stukjes,
m el
Palestrina
verhouding
in
Als leeraar was
S.
staat,
als
als
115
of
hij
het groot
uit
blijkt
112
Eindelijk,
keerde
opera's,
madrigalen, cantates,
verklaart, dat de Missen en motetten
1 i
Hauptmann
de besten in den concertstijl waren.
S.
hetgeen
heeft niet minder dan
Hij
duelten, toccata's, enz. geschreven. Jo
van
de Gouden Spoor.
van
decoratie
der beide Sicilin door de keizerlijken (1709),
werkte
12
Missen,
ambt behoorde;
dat
bij
reeds met de directie zijner kapel
na
aantal compositin
die
titel,
Ottoboni hem
kardinaal
belast.
200
kwamen
Rome beroepen, om
Santa Maria Maggiore ter
naar
h'y
kapelmeester aan de
als
1707 verkreeg
te staan;
voren
te
plaats der eerste te stellen.
in
werd
Eerst
eerbewijzen.
Antonio Foggia
zijde
zag S. zich genoodzaakt, toen later de opera
compositin was S. beroemd geworden, en met den roem
en
en
op de generale repetitie niet spelen kon,
ze
solisten
gegeven werd, een andere aria

zijn
ambten
ook
goede
aan
gebrek
te
Corelii
dat zelfs
solo voor,
bij
Virgilius
aan drie scholen werkzaam
tot
zegt,
tot
dat S.
Homerus.
San
aan de conservatoria
Pover i en Loreto. Tot zijn leerlingen behooren Logroscino,

Hasse, Leo, Du r ante, Carapello, Greco, Gizzi, Abos, Fe o,
Porpora, Sarri en Contumacci. Hij stierf 24 Oct. 1725. Een portret
Onofrio,
hem komt
van
voor in het werk Biografia degli Uomini
illiisiri
del
Regno
S.
genoemd,
di
Napoli (1810).
(D
Scarlatti
men
co),
sommigen
door
ook
Giro lam o
zoon van den vorige, geb. omstreeks 1683 te Napels, ontving onderricht van
vader en van
zijn
zijn
gevolg
Po
zoo
tijd,
reeds 1
aro
1 i
te
Gaspari ni.
de
niet
Ook de compositie beoefende
In
het
Rome
Als
(1713),
jaar
Amor
klavierspelers
hij
waar beiden
waren
Scarlatti
een pastorale, getiteld
met
volgde
1715
Baj
op
als
r,
Sylvia, dat gevolgd
Narciso (1714) en Anileto (1715)
Handel
zich voor kardinaal
even
sterk,
te
Zij
Veneti,
Ottoboni
doch
bij
Handel's meerderheid
van zulk een orgelspel geen begrip had.

S.
in Sciro (1712), Ifigenia in Aulide en Ifigenia
zich
beiden
zelf
hij
un ombra,
d'
1708 bevond
vergezelde,
orgel erkende
met goed
Maria C a s m
Voor het tooneel van
Napels ten tooneele.
werd door Orlando (1711), Fade

Taiiride
hij
704 verscheen van hem een omwerking der opera Irene van
koning-weduwe van Polen, schreef
in
was een der grootste klavierspelers van
Hij
grootste.
dien
lieten
hij
naar
hooren.
den wedstrijd op het

en
verklaarde, dat
hij
bleven hun geheele leven viienden.
kapelmeester
aan
de St. Piet ers-kerk, in
317
betrekkin"
welke
kerkniuziekstukken componeerde.
vele
hij
begaf zich
Hij
1719 naar Londen, waar zgn Narciso vertoond werd, en 1721 naar Lissabon,
waar
hij
1725
te
aan
Spaansche
waar
hof,
verkeerde
dikwijls
bevinden
1757
stierf
te
Napels.
hoorde
vertoefde
hem
aan het
hij
daar
Sanlini
30 daarvan
heeft
hij
Don Bomenico
Esercizi per gravicemhalo di
titel:
Hij
aan het
hij
In de bibliotheek
van hem,
klavieren orgelstukken
onder den
uitgegeven
zelf
1754
tot
benarde nantiele omstandigheden,

Hij
349
zich
1729
en van
muziekmeester der prinses van Asturi werd.
hij
in
was.
verslaafd
spel
Hasse
hof een zeer gunstig onthaal vond.
het
Napels klavier spelen,
Scarlat, cavaliere di San Giacomo e Maestro dei serenissimi priticipe e prin-
Karl Czeiny
cipessa delle Asturie.
van
Pia?iistes
en 18
het
in
S.
si
(Giuseppe),
Napels.
Van
vestigde
en
daar
hem werden
ter stede
Weenen,
te
hooren
en
van Salzburg,
klavierconcert
Op
een
zijn
met
concert
dat
serva scalfra,
zesde jaar speelde
Mozart
hij
voor
het
zelf
het
La
Issipile,
La moglie padrona.
en van
J.
31 Dec. 1821
Cra
B.
me
Hij
r.
Leipzig en in vele andere steden als
Onder
Londen.
te
zijn
omstreeks
compositin
1754 trompetter van den
door den kleinen
en wien
hij
studeei'en,
Wolfgang
dien
Schachtner was
Wolfgang
de
gecom-
het antwoord van den knaap
totdat
men
Daarom
heet het
het kan spelen.
'
de tweede vioolpartij in een quarlet
en kweet zich zoo voortreffelijk van
overbodig was.
Weenen
nuUa
tooneele
1795, was een vriend van Mozart,
zien,
liet
Schachtner mede
bemerkte, dat
S.
La
ten
Rclckehr von Babyion.
's
gest.
men moet
hem
dat het te moeilijk was, mededeelde:
de aanmerking,
ook
tutto abhraccia
verscheen van
Hense
1853
Isral
Leopold Mozart
wien
poneerde
op
Merope en Chi
Londen,
zich
:
te
Weenen
te
Armenio, Adriano in Slria, Ezio,
Parijs,
vestigde
1757
De volgende opera's van
stierf.
Gli stravaganli en
J.),
1712
geb.
S.,
zich
hij
gekend had, toen deze nog een kind was.
reeds
man,
in
Weenen
te
(Johann Andreas),
Schachtner
aartsbisschop
Pompeio
bevindt zich een oratorium
liij
Peters.
bij
dat
L' isola disabitaia.
Tiio, Artaserse,
Munclien,
solist
17 Aug. 1777
gran Madre Natura^
Schachner (Rudolph
zich
bekend,
den hofschouwburg
In
Clemenza di
liet
alleen
Le Trsor des
in
Breitkopf & Hartel
Alessandro
van
is
Il mereaio di malmantile,
te
von Blow,
kleinzoon
in Itali vertoond
della
effeUi
stringe.
leven
zijn
komen voor
stukken
zyn uitgegeven door
sonaten
ukken, gerangschikt door
Scarlatti
Gli
60
(1864),
1839 tweehonderd klavierstukken
heeft
130
gegeven,
licht
Later schreef S. een
zijn
taak,
dat
libietto, Zaxde,
zou componeeren, en vertaalde Aa o-pc\& Idomeneo
in het Duitsch.
Schack
(Benedict),
eigenlyk
Cziak
geheeten,
zanger
en
componist,
318
1758
te
philosophie
en
geb.
1784
werd
medicijnen,
de
heer
en ging later naar Praag, waai'
theater
was,
en
Schikaneder
werd.
1826
a.
o.
Der
en
vestigde
van het gezelschap
Requiem zongen.
het
uit
Munchen,
te
waar
11 Dec.
hij
opera
vele
hij
Der Kock^
Lorenz und SuseUe,
Liiftballon,
's
gecom-
Der
Sfein
Die Zatchertrommel, Die leiden Antons en
Die Wiener Zeitung,
Weisen,
zich
zanger aan een
tijd
lid
dood aan het bed van den
stukken
verzoek
diens
de
Mozart en zong bij de

Ta min o. Ook behoorde
kerkmuziek en liederen heeft
Behalve
stierf.
poneerd,
der
op
Weenen 1793
verliet
S.
en
stonden
hij
van
partij
Mozart 's
die daags voor
personen,
de
tot
hij
korten
hij
waar
was bevriend met
Hij
Die Zauherflte de
eerste voorstelling van
meester
naar Weenen,
vervolgens
de muziek,
in
ivapelmeester van een
Silezi
in
adellijk
van
Weenen
Mirowitz in Bohme, studeerde te
Schlarajfenland.
Schade
in de
het
Schad
of
helft
laatste
motetos
den
die
licht,
5,
6,
b r a h a m), schoolrector te Speier, geb. te Senfftenbeig
droeg
titel
et
^ vocum
aetatis antehac nunqitam in
tweede
Schaffer
e diversis
1613;
deel,
heeft
te Berlijn,
musici
in
harmonicos sive
sacros
iisque clarissimis hujus et superioris
(Straatsbuig, eerste deel,
editis eic.
(August), componist,
1879
7 Aug.
Prompiarii
Germania
1612; derde
deel,
384 motetten
der 16e eeuw, gaf een verzameling van
1611;
vierde, 1616).
25 Aug. 1814
geb.
vele compositin,
o.
te
Reinsberg,
gest.
Emma
een opera,
a.
von
Falketistein, geschreven.
(Nicolaus Al bert),
Schaflfaer
verscheiden
zich later naar Parijs,
Por
Bordeaux.
te
drama
waar
Saint Martin
te
's
Behalve
1790
geb. omstreeks
een
leerde
1817 kapelmeester aan den schouwburg van
hij
werd.
Hij
ging 1821 naar Rouaan en stierf
muziek heeft
instrumentale
1860
pantomimes en melo-
hij
gecomponeerd.
Scbafrath (Gristoph), kamermusicus van prinses

geb.
in Silezi,
maakte reizen door Duitschland en begaf
bespelen,
instrumenten
1709
te
uitstekend
Hohenstein
Dresden,
bij
Onder
contrapuntist.
van het gymnasium van

zich stukken voor
viola
oa
di
clii
gest.
luit,
te Berlijn
fluit,
1713
te
was
bewaard worden, bevinden
fagot en klavier.
Schale (Christian Friedrich), hof-Domorganist en

opera-orkest te Berlijn, geb.
van Pruisen,
te Berlijn,
compositin, die in de bibliotheek
zijn
m st h al
Gamba,
Am al ia
17 Febr. 1763
Brandenburg,
gest.
violoncellist bij
1800
het
te Berlijn, heeft
sonates voor klavier en stukken voor verscheiden andere instrumenten gecom-
poneerd.
Schall, Hoogd., geluid
dit.
z.
Schalmei, Nederl., Hoogd.

aanvankelijk uit booirischors,
Chalumeau,
later
uit riet
Fr.
een overoud blaasinstrument,
en eindelijk
uil
hout vervaardigd.
319
Door
middeneeuwen
geheele
de
was de schalmei,
Het
en in den nieuweren tyd
de volks- als
bij
de
(evenals
Hel mondstuk der schalmei, dat
werd
bekervormig
een
uit
tot
van hes af chromatisch.
a,
twee op elkaar gebonden
waar de
kopstuk,
gebruik.
dat onderaan een
lang;,
rietjes bestond,
maar
onmiddellijk door de lippen des spelers aangeraakt,
niet
eeuw
18"
in
en aan de voorzijde gewoonlyk zes toongaten
hobo)
De toonomvang was van
en een klep had.
de
tot
de kunstmuziek,
bij
bestond uit een roer van twee voet
instrument
klankbeker
zoowel
stak in
Tengevolge van
lucht ingeblazen werd.
deze inrichting kon er van wijziging van den toon door middel van de lippen
geen sprake
hobo
de
4 en
laatste geval
van Eullak,
openbaar
(Xaver),
hij
Nadat
hij
daar
jaren
violoncel
het
terug.
een
eerst
H'y
zijn
werd
als
solist
en
kwam
is
in
Scharwenka (Philipp),
vorige,
geb.
1847
ook
in
in
Posen,
Onder
muziekonderwijzer.
als
hel
Berlijn
uitgevoerd.
en
componist,
ontving
zijn
zijn
ook
en vestigde zich daar ter
compositin
bevinden
van
Alex.
zich
Moskowski
twee
voor klavier
bekend en heeft
als caricatuur-teekenaar
Notetiquetscher
den
van
broeder
H'y
is
viool en
opleiding te Berlijn aan
en
Anton
hij
Van
een conservatorium.
twee trio's voor klavier,
concertstukken voor viool, stukken voor violoncel,
liederen.
weikzaam,
1879 bezocht
symphonien,
satyre
het
eerst in
het concertseizoen der volgende
KuUak's Neue Akademie der Tonkunst

stede
te
-sonates, -studin en andere stukken.
te
klavierspeler
Samter
te
1850
een sonate voor klavier en viool en een voor
onlangs
is
.Tan.
KuUak
componist hooren;
en
klavierconcerten,
Een symphonie van hem
in welk
te reizen en liet zich in verschillende
h'y
Berlijn directeur van
te
is
van
dienstplichten te vervullen.
militaire
z'yn
geb. 6
ter stede voor
de school van
druk verschenen:
klavierquartet;
en violoncel;
klavier
1869 daar
leeraar aan
als
opgeroepen
compositin
zijn
een stem
opleiding aan de
zich
liet
Duitschland
en componist,
klavierspeler
zijn
was
en
1873
Londen voor
Uit de schalmei
de schalmei
is
heet.
hieraan voldaan had, begon
van
steden
te Berlijn,
hooren
totdat
het orgel
van 16 voet, en komt voor in manuaal en pedaal,
Posen, ontving
in
Op
schalmeibas
zy
Scharwenka
Samter
ontstaan.
dit)
zelden
8,
en klonk het instrument dikwijls ruw.
zijn,
(z.
o.
a.
de
1881)
(Berl'yn,
gellustreerd.
Schaueusee (Franz Joseph Leonti

geb.
10
Muller
diende
Augustus
17!20
als
van
den organist
4740 weder
1738
in
in
het Sardinische Zwitser-regiment van
z'yn
stand
werd.
en
de), organist eu componist,
onderricht
vaandrig
en vestigde zich later in

trad
Meyer
ontving
een klooster, dat hy echter
aldaar, ging
1741
Lucern,
te
organist
geboortestad, waar
Hy deed
hij
veel tot
1752
in
verliet,
Keiler
den gcestel'ijken
verbetering der muziek in
320
zijn
vaderland.
compositin bestaan
Zijn
26 stemmen met
kerkmuziek,
in
o.
een Mis voor
a.
orkest, in orgelconcerten, cantates en eenige opera
's.
(Delphine von), klavierspeelster, geb. 1814 te Maagdenburg,

Zy maakte kennis met Mendelsonderricht van Kalkbrenner.
Schaiiroth
ontving
sohn,
die het
Veneanisches Gondelliecl {Lieder ohne
schreef en haar het ^-mol-coiicert opdroeg.

Leipzig,
ter
Compositin
Musih
haar
in
Worte^
het jaar
6) voor haar
I,
1870 gaf
zij
te
Men delssohn 's geboortedag, een concert.

door Schumann in zijn Neue Zeitschrift fr
van
gelegenheid
van
Noji
zijn
niet ongunstig beoordeeld.
Schebek (Edmund),
Koophandel
te
raadsheer en secretaris van de
keizerlijk
Praag,
22
geb.
1819
Oct.
muzikaal gebied bekend wegens
zijn
te Petersdorf in
Kamer van
Moravi,
op
is
geschriften over instrumentenbouw:
Die
Orchester-Instrumente aitf der Pariser Weliaussiellimpim Ja/ire i8'35 {Weenen,

Staatsdrukkerij,
1858) en Der
in Italien
Geiffetihau
Ook
(Weenen, 1872 en 1874).
heeft
het
in
hij
und sein
deicLicher
Ursprtmg
gegeven: Zwei Brie/e
licht
her Joh. Jacoh Froherger (Weenen, 1874).
Schebest
jeugdigen
later
korist,
(Agnes),
zangeres,
van
het
uit
theoloog
openbare
D.
leven
Johanna Wagner
Strauss,
F.
terug.
behoorde
kunst
Duitsche
te
heeft
zij
zij
te Stuttgart.
met
zich
Met
Schrder-Devrient.
opgeteekend in haar boek
(Nanette),
dramatische
zangeres,
1806,
geb.
trad
de Italiaansche Opera te Munchen op, doch legde zich later op de
in
succes.
zij
einer Knstlerin (1857).
Schechner-VVaag'en
1827
het huwelijk
in
22 Dec. 1869
de school van
tot
zij
en in hetzelfde jaar trok
stierf
Zij
zij
eerst als
1833 ging
het jaar
gastvoorstellingen in de vooinaamste
zij
Herinneiingen van haar kunstenaarsleven
Aus dem Leien
In
In laatstgenoemd jaar trad
Duitschland.
bekenden
den
1841 gaf
tot
Weenen, werd op
te
Dresden veibonden,
te
zangeres van kleine solo-partijen.
als
naar Pesth, en van 1836

steden
15 Febr. 1813
geb.
de koninklijke Opera
aan
leeftijd
verlaten.
en graveur
Te
toe.
Wegens
Zij
ziekte
in
Weenen
en in andere steden had
zij
groot
evenwel genoodzaakt, leeds 1835 het tooneel
zij
1860
stierf
Waag en
Berlijn,
was
Munchen,
te
waar
zij
1832 met den
schilder
het huwelijk getreden was.
Schedlich (David), omstreeks het midden der 17e eeuw organist aan de
Lor en zo-kerk
getiteld:
te
Neurenberg,
MusikaliscJies
waar
Kleeblati,
1665
hetehend
een werk van

in
Balletten,
hem
verscheen,
Couranten
und
Sarabanden.
Sclieffer
in
(Paul),
hel licht gegeven:
Zilf Intraden
Scheibe
(J o
Duitsch
Liher
toonkunstenaar,
et
vermoedelijk
II 3elodiarum
uit
und Couranten, nehst einem sechsstimmigen Canon

li
a n n),
orgelmaker
te
Leipzig,
Siiezi,
heeft
liblicarum {Bienhu, 1619) en

(\h\A.,iQ\').
leefde in de eerste heltt der
321
1 8e
eeuw en vervaardigde de
kerk
maker
Z.
Scheibe
1708
1737
Hamburg,
Leipzig,
te
(een
criticus
38),
1744
te
Kopenhagen.
groote
was
Aken,
verdiensten
op
het
volgende werken
Der
nummers
verschenen,
und Alter
van
minder geluk dan
hij
zydefabrikant
der
gebied
acoustiek.
Genauigkeit
(1834);
Anleitung
als schrijver.
des
Metronoms
Men
Sisse
heweist
und
Ueber mathematische
Orgelbaustimmung nach
Mittheilung ber das
Tonmessers
physihalischen
sowie die
Orgel vermittelst der Sisse {vulgo Sckwebungen)
correct, gleichscktcebend zu stimme?i {iS3A:):
(1835);
en
(183.5)
zijn
hem de
van
kent
und mathematischer Accorde
gleichschicehender
Temperaturen und
Stimmungen,
der
Nov.
bekend wegens
und musHalische Tonmesser, welcher durck
physikaliscke
die
van
Hij stierf
geb. 11
Crefeld,
te
in de muzikale wereld
is
koning
den
Sarti vervangen.
den Pendel dem Auge sichtbar, die alsoluten Filrationen der Tne,
scharfste
Musk
der
die musikalische Composition (onvol-
kapelmeester
S.
Als componist had
by
(58
rsprunge
laatstgenoemd jaar door
Moiitjoie
te
en muziekgeleerde, zoon van den
das Recitativ (verschenen n Ae Bibliolhek
iiher
(Johann Heinrich),
Scheibier
1777
in
s-
en den orgel-
den muslkahsclien Intervallen und Geschlechtern
voti
1758
tot
Denemarken en werd
1776
vom
Bach
Seb.
J.
hetwelk
und Wissenschaften^ en Veher
Van
n e r -kerk en de J o h a n n e
1 i
als schrijver
van
Ahhandlung
(Hamburg, 1739), AhhandluJig

der Knste
tooid).
bekend
is
tijdschrift,
1757), Aljhandlung
(AltoiKi,
werk werd door
Hildebrand hoog geroemd.

(Johann Adolph), componist
vorige, geb.
Musicus
Pau
orgels voor de
Laatsigenoemd
aldaar.
Vibrationsdifferemen
und
IFeseniliche des musikalisctiefi
Schriften
und
ber mnsikalische
physi-
Tonmessung und deren Anwendung auf Pianoforte- und Orgelstimmung
kalische
Al
(1838).
deze
20 Nov. 1837.
zyn
(David),
Scheideniann
1585,
omstreeks
werken
te
Crefeld
in
druk
verschenen.
Zie aangaande zijn toonmeter het artikel
heeft
o.
organist
aan
Mich
de
stierf
ael-kerk
Hambuig
te
gecomponeerd voor de verzameling:
gezangen
a.
Hij
Tonometer.
Melodeyen Gesanghuch, darinn D. Luthers und ander Christen gebnuchlichsli'n

Gesenge
ikreti
Joachimum
gewoehnlichen Melodeyen nach durch Rieronpnum Praetorium^
Beckerum, Jacobum Praetorium,
und verordneten
Organisten
in
den
Muficis
Davidem Scheidemanum,
Stimmen
vier
begrijfen sind
bersetzt,
(Hamburg, 1604).
Scheideniann
Johann
vader,
(Heinrich),
S.,
organist aan
de
1600
geb.
organist,
Ka har
t
Ie
n a-kerk
Hamburg,
was.
1616, op kosten van het bestuur der St. Jacobs-kerk aldaar,

van
Praetorius,
Sweelinck
welches
den
m.
in
naar
Amsterdam,
de leer kwamen.
Meister
sehr erfreute,"
waar
beiden
bij
zegt
Mattheson
in
in
Jan
sSie studirten gleiclisam
waar
um
zijn
zijn
begaf zich
Hij
gezelschap
Pielersz.
die
Wette;
Ehrenpforie.
21
322
hun meester en brachten beiden
naar
hun
leven
ieder
lang,
Scheidemann
opvolgde.
Hij
in
1625
keerde
1654
stierf
In Walther's
Scheidemann
.
Hamburg
werd
wegener Mensch
Mannes
Dat
ook hier
Adam
men aangaande hem nog
het vol-
Musicus zu Amsterdam
gesprochen
Hoe
vleijend volgt gij
Zoo steekt
gij
Scheidmann
Scheidemann,
na de krooni
te Halle
een
aan de Saaie, was evenals
iasiarum,
Cantilenarum, Passamezzo
Eii;ner beweert
toriim adornata.
dat
men
werken,
Scheidt,
de
1654
verscheiden
hem
dat
duidelijk,
men
met een
ist.
Die
erkennen
Behandlung, ja
man
de
in
Tahulalura
variatin
in
het
van
vorndenden
Graue Kloster
Sweelinck,
Variatioiien
Samuel
Schuier
Sweelinck
die
nirgends
geht
te
von
blijkt
doen
te
Uit
volgens
heeft.
kann wohl nie deut-
und Scheidt der Fall
und die Art und Weise der
treten so deutlich hervor,
dass
wer das Vorbild Scheidts gewesen
sei."
Berlijn
getuigt
Scheidt
eine
Sweelinck
Nachbildungen,
selbst diverse
zegt hij,
Compositionen
seiner
Nova
van den feniks"
leerling
zwischen
als es
nicht zweifelhafl sein kann,
Van een
Maar
sein,
Form
aussere
Organis-
Sweelinck (1870),
met Sweelinck en diens toon-
biographie van
Der Einfluss zwisclien Lehrer und Scbler,"

licher zu
Zijn voor-
onzen groeten landgenoot toekomt.
die
heeft,
45 orgelcompositin
der
stierf.
Canones aliquot; in Gratiam
zijn
wegens onbekendheid
gegund
eer
Pietersz.
in zijn geboortestad
Canones variationes Pmlmorum, Fan-
et
in
Jan
van
leerling
werd organist aan de Maurits-kerk
de Tahulalura nova.
is
een gedichtje
uit
blijkt
en leefde vervolgens eenige jai-en te Hamburg, waar hy
naamste werk
berhmten
zoon,
e a s e 3
Scheidt (Samuel), organist, geb. 1587
Hij
an des
msse dieser ein ver-
es
beroemd was,
te lande
Door Orgelpijpen schel van stem
en
Adam Reinke
Joan Crabbe:
van Dullaert op Mr.
Praetorius
Sweelinck.
vader
zijn
und ware er wohl so curieux denselben zu sehn."
treten,
Scheidemann
hy
er sich unterstanden, in eines so sehr
weil
seijn,
zu
Stelle
zij
leerling
er gehret, dass
als
gekommen,
Stelle
dat
sowohl wegen seiner Composition, als seines
ist
Dirk Sweelinck?),
Scheidemann 's
waar
zyn
door
Spiel^ns dergestalt berhmt gewesen, das ein grosser

(wellicht
portret mede,
terug,
opgevolgd
Lexicon leest
.
het uiterlijk gedrag
in
zijn
voor oogen moesten hebben.
vertrek,
naar
en
Holland
uil
beste
zijn
Reinke.
gende:
maar ook
zich niet slechts in de kunst,
vormden
Zij
voorkomend manuscript,
Eitner: Die
Sweelinck
komponirt
Scheidt die
Scheidt ber sein
und
meistens erreicht er seinen Meister nicht."
in
bevattende
dem Manuscripte
sich
sind gemeinschaftlich mit seinem
und
zwar
in
der
Weise,
dass
andere Variation komponirt bat."

Vorbild hinaus," voegt
hij
er
bij,
323
(Johann
Schein
Saksen, ontving
in
bezocht
kapel,
er
[1
ma
11
boogeschool
de
Weiniar en volgde twee jaar

1630.
stierf
mit
Stimmen
Concerte fr
ueben
und
tionibus
hestehend
Paduanen,
1615);
(ibid.,
1617
Invention
Manier
1626)
Leipzig,
1627).
(Leipzig,
drei
1(509);
12 Stimmen gesetzten Cannewer
Miisicale,
1621);
(ibid.,
fnf Stimmen
Waldliedlein,
(ibid.,
anmuthiger
fnf Stimmen
italianische,
Brnnleiu,
Israels
von
drei,
vier,
Opellae novae,
1623);
fnf und
T/ieil
Stimmen
sechs
II
(Freii)urg
Cantional oder Gesanghuch Angsburgischer Confession
en
behoort
lot
de meesters, die de Itaiiaansche zanijvvijze

passen, hetgeen vooral merkbaar
te
is in
Waldliedlein.
zijn
Schcinlein (Matthias
La ngenfeld
in
1771,
in
geb.
1710
welk jaar
te-
hij
heliben een donker lak.
geb.
vorige,
hebben denzelfden vorm
Zijn instrumenten
Langenfeld.
te
groot model en
van
zijn
lot
(Joliann Michael), violenmaker, zoon van den
Scheilllein
1751
Friediich), Dnitsch violenmaker,
Franken, werkte aldaar van 1755
instrumenten
Zijn
stierf.
als die v.th
vader.
zijn
Sclieitholt, een
geringe
II,
waarde
te
een afbeelding geeft.
zijn
Lumpen-Instrumente
geweest,
referirt
van
de
Krebs,
trad
pr'ys
zegt,
dat
Praelorins
in
een instrument van

het
billig
uniei'
die
geb.
16 Mei 1789
den zang van
en werd
1812
te
W ei sse,
in
Hfllingen
inliet
te Donauescliingen,
laatstgenoemde stad leeiaar
Hy begaf zich 1813 naar Weenen, waar

maakte met Beethoven, Moscheles, Weigl, Spohr e. a.,
er
eenige malen als operazanger op, doch zonder groot succes.
vestigde
werd
Verein
schijnt
koninklijke muziekschool.
kennis
1816
Ie Stuttgart,
in
h'y
Het
sollte."
(Johann Nepomuck),
Schelble
en
daar
werden
Schwarzwald, ontving onderricht
aan
instrument, van hetwelk
oud citervoimig
Mus.,
Synt.
z'yn
hij
(Leipzig,
etc.
Concerte van drei, vier und
Stimmen
op de Duitsche liederen trachtte toe
en
Van
tijd.
Ci/mlalum Sionium, aus 30 halh
componirt (Frankfort,
S.
te
Dij
Leipzig'.
und 6 Stimmen, sampt den Generallhass auf
voti
Concerten
geistliche
en
zijn
Baiichetto
geistliche
mit
Spriichlein
Madrigalisch
oder
de besten van
Galliarden,
Musica Soscarecoia,
en 1618);
villanellische
anserlesene
te
Conrrenten und Allemanden mit
Gagliarden,
bofkapelmeesler
Venus-Krdnzlein oder wellliche Lieder
1612);
(ibid.,
to Ginliniii
de keurvoistelijke
bij
op als cantor
hall lateinischen mit 5, O, 8, 10,
1617); Opellae novae, oder

(ibid,
tot
hij
1586
J.iii
1613
werd
Intraden^
elliohen
Stimmen
vier
deutschen
behoorde
29
discantist
Calvisius
druk verschenen
in
zijn
tjoli.
als
Leipzig,
te
later
componist
Als
werken
z'yn
componisi,
n),
muzikale opleiding
zijn
hij
zich te Frankfort a.
gesteld, en
slichtte,
waar
welke
hij
d.
M., waar zijn
talent
als
In
zanger op
1818 den nog heden bestaanden Caecilien-
vereeniging
zich
de uitvoering der koorwerken van
21*
klassieke meesters ten doel
post waar.
zijn
tijd
was
genoodzaakt
heid
Schellencymbel, Hoogd., een
is
1838
Frankfort
te
eenigen
druk verschenen.
in
de oude Hebreeuwen, later
bij
bestaande
slaginstrument,
gebruikelijk
nam Mendelssohn
7 Aug. 1837. Een levensbeschrijving van hem,
Weissmann,
door
vervaardigd
1836 wegens redenen van gezond-
S.
ontslag te vragen,
stierf
S.
Toen
stelt.
zijn
de Turken
bij
gestemde klokjes of schellen,
uit
die
door middel van staafjes aangeslagen werden.
Scbeller (Jacob), vioolvirtuoos, geb. 12 Mei 1759
begon reeds in
onder
Viotti.
van
leiding
Hij
die te
der kapel
zijn kunstreizen
kunststukken
en
Spohr's
in
Schenk
of
Autohiographie.
men
Scheuck (Johann), componist,
Weenen
Wagen seil.
Stall en
1796
Bas
zijn:
Weenen
te
geliefkoosde
de
Andere opera
Finstern
isf
hij
Der Borf-
behoorde langen
voor het eerst vertoond,
lm
de com-
in
Grooter roem behaalde
stukken der Duitsche volksopera.
Singspiel oline Titel (1790),
Neustadt
werd 1778 uitgevoerd
Zijn beste werk,
evenwel op het gebied der dramatische muziek.

barbier,
te
Tomaselli,
eerste Mis
Zijn
gevolgd door vele andere kerkmuziekslukken.
en
30 Nov. 1753
de aartsbisschoppelijke kapel
bij
en ontving onderricht in den zang van
van
positie
geb.
aan de Wien, in Oostenrijk, werd koorknaap

te
verbazende
zijn
G er b er 's TonMnsUer- Lexicon
in
stierf in
Hij
en zette na ontbinding
Beschrijvingen van
voort.
vindt
vioolspel
het
in
Bohme,
werd 1785 concertmeester van den hertog
Mmpelgard een kapel had,
van Wurtemberg,
(1792)
te Schettal in
jonge jaren kunstreizen te maken en studeerde te Parys
zijn
's
tijd
tot
hem
van
nicht gut tappen {\19\),
Bie Weinlese (1791), Bie Weihnacht auf dem Lande {il 92), Ber ErtiteJcram
Bettelstudent (1796), Bie
Almamine (1795), Ber
(1791), Aahmet und
Jagd
Weisse en Ber Fassbinder. De autografen van vele dezer werken bevinden
vou
zich in
GeseUschaft der Musikfreunde
de
werk
theoretisch
De
ontmoeting
het contrapunt,
S.
{Wiener
il
S.
fr
29 Dec. 1836.
Schenk
(Johann),
einde
en
Kunst,
1837,
virtuoos
op
Nos.
tijd
les
de
viola di
gaf
levensbeschrijving van
6 en
7).
Behalve met
gamba,
e.
a.
was omstreeks het
der 17e eeuw in dienst van den keurvorst van de Palts en ging later
naar
Amsterdam,
zijn:
Eenige gezangen
waar
de
nii
Koninklijke harpliederen met
volgende
werken
de opera van
1
van
Bacchus,
continuo
(Erfgenamen
hem
in
druk verschenen
Ceres en Fenus (1687);
50 nieuwe airen en honstig prae- en postludium
geoomponeert door Joan. Schenk {Opera quarta).

basso
5,
bewaard wordt.
korten
hij
Haydn, Mozart, Schubert
ook bevriend met
stierf
Hij
Weenen, waar ook een
te
des Generalbasses,
Beethoven, dien
verhaald in Bauernfeld's
wordt
Zeitschrift
oven was
Grundsatze
Schenk
van
in
Beet
hem
van
J.
L esc ai Ij
e,
Foor 2 stemmen, violen en
1690);
Il giardino Armonico
325
conmienie
dicerre Sonate a dve Fiolitii,
in
Musicali, ou
Scherzi
(1692);
Gamba
Viola da
Basso Continuo
Sviffes poiir nne Basse de T'iole et une Basse
Continue, composs de Prludes, AUemandex. Courantes, Chaconnes, etc.{\&^D;
Bix-huit
7 Hooglied
Tiolon seul et Basse continue (1693) en
So7iates
zangmaat gesteld
met
cantus
een-
en
Op
hassus (1724).
op
ver-
portret,
zijn
Peter Schenk, wordt

genoemd sapud Amstelaedarnenses
Mattheson {Der MusiJcalische Patriot) verhaalt
vaardigd door
liij
Musicus famigeratissimiis."
men hem zum Marktvogt ber
van hem, dat
Gamba
eine schone Viola da
Scherer (Hans), orgelmaker, geb, 1540
musicum van Praetorius komen
eeuw
gamba
da
gegeven,
stukken
en
secundum,
cum
vel
voor
van orgels van hem voor.
organist, leefde omstreeks het
heeft
luit,
Ant.
Sebast.
midden der
in
irevium per
organistae
vicae
tonos, et partituram
octo
operum
Ulmensis
duos: talulatorum in cymlalo
lilros
et
toecatarum nsui
ad modernam suavitatem concinnatum,
pedali,
sine
een orgeltabulatuur in het licht
hij
Schereri
destinatum
intonationum
organo
weil er
Behalve Missen en psalmen, sonates voor viool en viola
getiteld:
musicorum
aptam
Ulm.
te
gemacht,
Brandenburg. In de Sijniagma
in
dispositin
Scherer (Sebastian Anton),

47e
die Fischer
habe."
gespielt
ad
et
petitionem tnultorn/n luci datum (Ulra, 1664).
Scherzando,' Scherzoso,
Scherzo,
schertsend,
17e
1688
jaar
elk
vroolyk
eeuw de
kwamen
karakter.
eener
noemde men
reeds
Johann Schenk
gamba
het licht.
in
Latei',
naam
een bijzonderen
compositie
de
in
gaf in het
toen
ontving,
de benamingen allegretto scherzando en presto scherzando in gebruik
de Pariite van
in
betitelde
gigues
Blow
musicali
voor viola da
musicali
instrumentale
men
vele voorbeelden daarvan vindt
ook
benaming van een muziekstuk van een
Scherzi
vroolijke Italiaansche liederen.
Scherzi
gedeelte
schertsend.
Ital.,
scherts, grap, is de
Ital.,
stukken
en
zijn
hebben
andere
een der door
in de sonates
een
in
minder
veel
uitgegeven klavierstukken van
Bacli,
Vele der aldus
voor.
vroolijk
beweging.
levendige
Em.
van Phil.
scherzo
vader komt een
echter
stukken
hem
o. a.
karakter dan de
Terecht
heeft
von
Scarlatti (Peters-
Vivace.
aldus beginnende
editie),
naam Scherzo gegeven;
den
Capriccio
De
(No. 4) zou dien
Scherzo"
komstig
in
E^
betitelde
van hel
Menuet
ook
naam
-N
een
in
in
-\
^'**
**
denzelfden bundel voorkomend
verdienen.
afdeeling eener suite, sonate of symphonie,

(z.
dit),
zijn.
Van
is
af-
door
Haydn
lieverlede bracht
Ilaydn
welke dansvorm het
de symphonie aangebracht schijnt Ie
verandering
a m -
eerst
de langzame statige beweging van het Menuet,
voor hel trio
326
nam
Mozart
en het
In
der
vele
Beethoven
ouden
in
kunnen
beweging wisselt
op.
31
Gedeeltelijk
in
symphonie
quartet
No. 3
hebben meest
Trio
zoo
o.
Scherzi
als
alles
dat
altijd juist,
behalve schertsend
meest
in
alle gevallen
De
de
74,
Ook
geschreven is.
Y*"^^*der pastorale en der negende
geheel in
dat
Scherzo van het
groote
het
De componisten na
maatsoort.
m-mol-
Beethoven
hun symphonische werken den Scherzo-vorm aangewend.
Mendelssohn
de Italiaansche symphonie van
in
en in de
Schumann.
stukken
afzonderlijke
Beroemd
deze soort
in
(Gaetano Maria),
Schiassi
zooverre niet
komt nog de Menuet-vorm, althans de langzame beweging,
.'s-symphonie van
geschreven.
eenige
namelijk).
allen in
a.
gebruikelijk,
Tot welk een
Allegro en PresiUsimo. Het scherzo der klavier-
viordeelige
In enkele gevallen
voor;
bij
der symphonien No. 5 en No. 9.
Beethoven
bij
het
is
in
is
of ^/3-maat zijn de scherzi
een
dan
heeft verheven, bewijzen in
Beethoven
bij
die
b.v.
is
af tusschen
^j^-
(het
heeft
zijn
en in langzame beweging, de overigen hebben
stijl
worden,
maatsoort van het Scherzo
sonate
Scherzo
het
genoemde stukken
aldus
genoemd
Haydn
bij
werd de benaming Scherzo algemeen
De benaming Scherzo
Scherzi.
meer
zich
in
symphonien. Slechts n dezer symphonien (de achtste)
zijn
Menuet
heeft een
allen
opzicht
dit
en
woord Presto boven
hiet
geraakte meer en meer op den achtergrond.
kunstvorm
de eerste plaats
in
nu en dan
hij
koos voor de hier bedoelde afdeeling meestal de snelle

tijd
zijn
Menuet
iieerlijken
plaatste
Beethoven,
aansluitend,
beweging.
beweging van den Landler aan,
vluLjge
werken
syniphonisclie
Menuetten.
zijn
de
zelden
niet
hij
laatste
van Wetenschappen aldaar,
1838,
moderne componisten
vele
de vier klavier-scherzi van
kanunnik
gest.
door
zijn
zijn
Bologna en
te
lid
Ghopin.
van de Akademie
op muzikaal gebied bekend door zijn
is
verhandeling Del iemperamento per Vaccordatura del gravicembalo
e dell'
organo
(Bologna, 1832).
(Johann Gottfried),
Schicht
29
geb.
1753, was aanvankelijk
Sept.
voor de rechtsgeleerdheid bestemd en bezocht de hoogeschool

hield
tot
het
klavierspeler op de concerten van
Ge wan dh aus-orkest
Adam
benoemd.
liet
vele
Feier der
werken
na,
van
Pleyel
Pellegrini Geloni.
Seb.
a.
te Leipzig.
de oratoria
Hij
Bas Ende
als
stierf
16 Febr. 1823
der Gerechten en
;
bij
directeur op en
Der
een leerboek, getiteld
Harmonie nach dem Verwechsehngssystem y vertalingen der
der
klaviermethodes
doch
later ook tot violist
Hiller
Christen aiif Golgotha j vele kerkmuziekstukken
Grundregeln
van
o.
Hiller,
volgde
Hij
werd 1810 cantor aan de Thomas-kerk

en
te Leipzig,
meer met de beoefening der muziek bezig en werd
zich daar ter stede
Bach,
vijf
Zijn
voor
en
van
Glementi
belangrijkste
en
werk
voor
is
en der zangmethode van
de uitgave van motetten
10 stemmen (Breit
kop f &
327
Har tel,
is
Een
1802).
werken
dezer
waar
vader dansmeester was, ontving onderricht van den concertmeester
zijn
Kreusser
Opera
Amsterdam
te
wellse laatste
benoemd en
Berlijn
te
hoorde aldaar de violisten
en
voorbeeld werd.
zijn
Schich (Friedrich),
werd
Berlijn,
hij
ook staatshobost
en verkreeg den
en Loili,
Onder
Schick,
Hellmuth,
1791
in
van
later
Stephani
Mainz voor het
te
Mozart,
meer
zingen."
hooren
getreden, ging
Italiaansche
stierf
die het concert dirigeerde,
Nadat
zij
met
en
ook
later
29 April 1809. A. B.
Berlijn,
betrad
tooneel en behoorde
Men
verhaalt, dat toen
Leopold
waar
II te Frankfort
sNu
uitriep:
Ernst Schick
1793 met haar man naar
zij
Opera
Righini,
en
het
eerst
gelegenheid van het kroningsfeest van keizer
gezongen had,
Ernst
ontving onderricht van de zangeres
kapelmeesters
de
den hofschouwburg
echfgenoote van
se), zangeres,
Mainz,
te
de beste krachten van het operagezelschap aldaar.

bij
Later werd
Alexan der-regiment
van Musikdirector."
26 April 1773
geb.
kamermusicus benoemd.
het muziekcorps van het Keizer
bij
titel
zoon van den vorige, geb. 6 Nov. 1794
koninklijk
tot
Schick-Hamel (Margarethe Lui
Zij
Esser
eersten violist aan de
tot
daar ter stede 10 Febr. 1815.
stierf
clarinettist,
aldaar
te
tot
werd 1793
Hij
compositin bevinden zich zes vioolconcerten.
zijn
zij
No. 3, T>Ich lasse dich nicht",
echter,
Sebastian, maar van Johann Christoph Bach.

Scbick (Ernst Johann Christian), violist, geb. 175G te 's Gravenhage,
van Joh.
niet
wil ik niet
in
het huwelijk was
zij
aan de koninklijke
de Nationale Opera verbonden werd.
aan
Weber
schreef van
sKeine deutsche
haar:
Sangerin vor ihr bat das Recitativ so ausdrucksvoU und mit so hinreissender
Empfindung
sobald
wie
vorgetragen,
wieder
unersetzlichen
nach.
Verlust,
Bhne, liegen."
sie,
und
bedauern
Jetzt
denn
alle
vielleicht
wir
folgt ihr hier
mit
erst
auch keine
Publikum unsern
dein
unsere grossen Opern, die Zierden unsrer
Hare dochter Juli e, geb. 26 Jan. 1807,
ontving onder-
Righini en behoorde tot aan haar huwelijk met den Landraad

von Schatzel tot het koninklijk operagezelschap te Berlijn. Ook zij had
een dochter. Pau line, die als zangeres zeer gunstig bekend werd.
Schickhard (Johann Christian), fluitist en hobost, leefde van het
richt
van
begin der 18e eeuw tot omstreeks
hem
zijn
te
Amsterdam
bij
Rog er
1730
in
Hamburg.
te
Vele compositin van
druk verschenen.
Op
dit
oogenblik (1884)
bestaan te Stuttgart twee firma's van dien naam, te weten
Schiedniayer
vormals J. und
Schiedniayer,
klavierfabrikanten
te
Stuttgart.
und Shno en Schiedniayer, Pian

De hoofden dezer
P. Schiedmayer.
achterkleinkinderen van Johann David
instrumentmaker
te
Erlangen
en
later
ofo
efa brik,
firma's
S.,
Ie
zijn
die tegen
de
kleinkinderenen
het einde der 18e
Neurenberg was,
waar
hij
eeuw
180('
338
1809
goed
Stultgart
te
Vr
sliert).
Johann Loienz,
zoon
Zijn
stierf.
zich
dien
onbekend
als
verbazende
genooten
de
het
die
voortgezet.
1861.
zonen,
dood
den
na
die,
jongste
tentoonstellingen
k,
onder
de firma
werd.
Beide
firma's
op die van
behaald;
die
na,
getiteld
Ha slinger
bij
bevindt
Bern hard),
Hamburg
componist
en
de
hij
Onder
liet
op
vele
verkregen
in druk
en
organist
verschenen
de
Onder
zijn.
zijn
Leop. Mozart,
der vioolmethode van
uittreksel
aan
een groot aantal compositin
Buxtehude
verkreeg
voorgangers trouwde.
eerste
Mattheson
Concerte,
zijns
Na den dood van
Ficior
Bronner).
en
diens post, en wel onder voorwaarde,
hij
zich de opera
van
bedrijf
was 1720
dochter
werken bevinden
zijn
het
(Johann Chris tian),
accompagnateur aan de Opera werkzaam.
als
den organist
dat
hebben
Amsterdam (1883)
Theoretisch-prahische Fiolinschule.
Schieferdecker
te
Weenen
te
een
zich
Schiedmayer,
's.
kathedraal te Linz, aldaar gest. 8 Jan. 1840,
werken
Hermann
zoon
zijn
deel-
Schiedmayer
begonnen een nieuwe zaak,
(1878),
(Joseph
Scbiedermayer
1860,
stierf
en Paul,
1825
Stuttgart zoo
te
werden 1845
Julius
pitjzen
beiden eere-diploma
zij
Lorenz
Julius
vestigde
(die
zaak weldra tot een
zijn
Hermann
en
voortgezet
van
Pi anofort ef abri
van klavieren
dat jaar onder de firma
sedert
und Shne werd

Zijn
Dieudonn
biacht
S.
zoons
Zijn
zaak,
fabriceeren
Lorenz
Adolf
geweest.
hoogte.
in
was
tijd
"Weenen werkte,
die eerst te
vereeniging met C. F.
in
's
beide
(de
Hij
stierf te
andere
Lubeck 1732.
Eegnerus,
Alarihus,
Te Lubeck componeerde
Zwlf
hij
Justinus
waren
bedrijven
van
musikalisclie
hesiehend aus auserlesenen Onverinren, nehst einigeii schonen Suiten
und Sonaten (Hamburg, 1713).
(Emanuel Johann),
Schikaneder
geb.
1751
van
een
waar
hij
directeur
reizend
tooneelgezelschap,
kennis
maakte
van
schouwburg
tooneeldirecteur, schrijver en zanger,
Regensburg, leidde eerst een zwervend leven en werd directeur
te
te
het
met hetwelk
Mozart
met
Karn tnert hor-theater
Regensburg,
1787
hij
(1780).
keerde
hij
te
o.
a.
Salzburg bezocht,
In het jaar
naar
Weenen
daar de directie van den schouwburg in het huis van prins
op
zich.
Ofschoon
hij
veel
geld
verdiende,
verkeerde
hij
1784 was
1786
Weenen,
terug
hij
van
den
en
nam
Starhemberg
toch
veelal
in
geldverlegenheid. Eens, in het voorjaar van 1791, toen de nood hoog gestegen
was,
opera
deelde
ten
Mozart
hij
tooneele
componeerde toen,
digde
libretto
eerst vertoond,
Bie
en
bracht,
mede, dat
die
op verzoek van
Zauherfite.
hij
groote
Schikaneder,
Deze
Schikaneder
verloren was,
wanneer
hij
aantrekkingskracht bezat.
opera
niet een
Mozart
het door dezen vervaar-
werd 30 Sept. 1791 voor het
verdiende er schatten mede, die
hij
echter
-'^;
339
even
weder
spoedig
omstandigheden.
vervaardii;d
veikwistte.
een volledige
Hij
21
stierf
Die ZaulerfiMe heeft
Behalve
men
daarvan vindt
lijst
1812
Sept.
kommervolle
in
vele andere operateksten
hij
bij
Grove
{Diconary of
Music and Musicians).
George-
Schild (Melcliioi), organist aan de St.

kerk
Hanover, studeerde
te
behoorde
en
diens
tol
Amsterdam
te
beste
leerlingen.
Christian Ludwig,
hertog
hem met geschenken
hem
die
overlaadde.
stond iioog aangeschreven
Hij
met
dikwijls
Hij
Jacob-
en aan de St.
Pietersz. Sweelinck
Joli.
bij
zijn
1C88
stierf
te
halen
rijtuig
bij
Hannover en
en
liet
een
liet
groot vermogen na.
(Guslav),
Schilliug'
gershausen
Stop el
school van
hij
Tonkunst
deeien,
(7
artikelen
PMosophie
des
Erwerhung
einer
Schonen
Kohier, 1835
Hoftheaters
1836);
Musikalischer
in Stuttgart
een boek dat vele
36
in
Stunden;
Allgemeine Geueralbasslehre (Darmstadt,
Musik
der Jieutigen modernen
Geschichte
Sammlung von authenlischen
Europa lehende Tonknstler
in
Versuch einer
zijn:
Harmonie
der
(Karlsruhe, 1841) en ZJa* musikalische Europa oder
LbensnachicMen her jetzt
hem
Tonkunst (Stuttgart, 1830); Beleuch-
die
(1832)
Antodidaht ;
de Encyclo-
einigen vorangeschickten allgemein philo-
nelst
Bemerkungenler
tung des
1842),
van
is
Universal- Lexicon der
Poli/phonomos, oder die Kunst zur
Kenntniss
voUstandigen
sophisch-historischen
werken
Musik;
der
in
Hatidwrterluch
Musikalisches
Wissenschaften oder
Andere
bevat.
voornaamste werk
Zijn
stierf.
Stuttgart,
te
aldaar de leiding der muziek-
begaf zich 1857 naar Nieuw-York en later
Hij
1880
padie der gesatnmten musiJcaUschen
uitstekende
nam
Stuttgart en
te
op zich.
naar Nebraska, waar
Schwie-
te
studeerde aan de hoogescholen te Gttingen en
1830
vestigde zich
Halle,
1805
schrijver over muziek, geb. 3 Nov.
Hannover,
in
1840).
(Stuttgart,
Schiiuoii (Adolf), componist, zoon van een portretschilder, bekend wegens
Weenen
te
Parijs,
van
Opera
die
ging
hij
te
a.
naar
en
1854
Parijs,
te
o.
geb.
Halvy
Van
vertoond.
ontving
Hij
Der ton.
1859
en
en 1858 componeerde
hij
Dresden en
Itali,
ging
e.
a.,
werd 29 Febr.
S^rafMâ werd 1844
solo-repetitor
te Florence
aan de Italiaansche
een komische opera. List urn List,
Schwerin met succes vertoond werd.
te
trad
Spohr
opleiding aan het conservatoire te
Zijn opera
hij
1872
te
leeraar
Florence
in
is.
Hij
het huwelijk
in
waar
hij
Anna
te
nog heden leeraar aan
heefl klavierstukken, liederen, enz.
en zangstukken van Scarlatti,
1867
In
met
den zang aan het conservatorium
vervolgens naar Munchen,
de koninklijke muziekschool
poneerd
zijn
was.
tot
Regan, was 1874 1877

Leipzig
Web er,
Beethoven,
van
portietten
zijn
1820
Porpora, Paradies
gecom-
en andere
Italiaansche meesters uitgegeven.
Schimon-Reg'an
(Anna),
zangeres,
echtgenoote
van
den
vorige,
geb.
330
18
1841
Sept.
Sabatier-Ungher
1864
tot
werd
zij
op
1867 was
bezocht
1859 haar
tot
opleiding ten
jaar
van
begeleidde
later
1864
tot
bij
haar
de zangeres
zij
deleer.
in
Hel en
de grootvorstin
kwam
er tot
Schimon
1875 geregeld
van Rusland en zong
en anderen maakte
zij
hier
1872
en
kunstreizen,
Ook
1869
In
In gezel-
jaarlijks terug.
dezen) in het huwelijk.
(z.
Van
Hanover verbonden, vervolgens
te
de zeven concerten, die Berlioz te Petersburg gaf.
Mombelli, Sivori
met
zij
Een
en bleef
Itali
aan het hoftheater
zij
Londen en
zij
schap van
trad
naar
kamerzangeres
van
drie
ontving
Carlsbad,
bij
Carlsbad, en studeerde vervolgens te Dresden onder
te
Schubert.
Mevr.
van
leiding
Aich
te
Auger
huize van Dr.
lande heeft
te
zich laten hooren.
zij
totdat
met
zij
echt
echtgenoot
trad
werd
waar
Toen
kwam
onderricht
was
In
schouwburg
te
was de
Op
clarinet.
Salzburg,
te
1837
jaar
het
was
hij
vorige,
met
Berlijn,
te
te Berlijn.
Dec.
geb.
moeder
zijn
1811
waar
Zijn
Hostie
en van
Gahrich.
leeftijd
verliet hij
Gratz
korten
aan den
tijd
te
te Berlijn,
Sl-jarigen
Innsbruck,
haar
Berlijn
kapelmeester
als
Knigstadt-
Berlijn verbonden, ging vervolgens naar Pesth, waarbij negen
jaar bleef, en
werd
1864
Onder
stierf.
de
leeftijd
zich
zij
28 Febr. 1846
stierf
Zij
van
zoon
vestigde
was,
gestorven
trad.
Scbin-
het huwelijk, en wel met
in
oprichtte.
op jeugdigen
achtereenvolgens
werkzaam.
male
de muziek ontving van
in
lievelingsinstrument
en
deze
(Louis),
Scbindelmeisser
Koningsbergen,
hij
ook
muziekschool
een
zij
ten tweeden
zij
delmeisser.
directrice eener muziekschool,
te Berlijn
Dorn te Koningsbergen in het huwelijk

Heinrich Dorn geboren. Na den dood van
koopman
den
dezen
Uit
was
(Fanny),
Scbindelmeisser
eindelijk hofkapelmeester te Darmstadt,
werken bevinden
zijn
waar
de opera's:
zich
hij
30 Maart
Mathilde,
Die
Melusine;
zehn glcMichen Tage, Peter von Szapary, Matvina, Der Udclur en
het oratorium Bonifacius ; de ouverture \oov Vriel Acosta ; entre-acte-muziek;
een concert voor clarinet en een concertant voor vier clarinetten met orkest;
gezangen, klavierstukken, enz.
Sehindler (Anton),
distrikt
doch
Olmtz,
legde
Beethoven,
dat
hij
werken over
Beethoven.
1840);
en
liet
muzikaal
op
is
Mit
dem
in
de
Medl
bij
muziek
bekend
Faris
zijn
ein
in
Weenen
het regeerings-
de rechten,
in
maakte 1814 kennis met
omgang met dezen meester,
geworden.
is
Beethoven
Portrdt
te
Hij
toe.
het licht gegeven:
in
Neustadt,
hoogeschool
voornamelijk wegens
gebied
Beethoven
Beethoven
te
de
aan
op
tevens
zich
1796
geb.
studeerde
Hij
de volgende
heeft
Biographie von hudwig von
und zwei Facsimilen (Munchen,
'*
Nachtrag
zur
Beethovend
Biographie
(Munster, 1842); Een tweede diuk der Biographie veischeen 1845
een derde, veel vermeerderde, in 2 deelen,
860
terzelfder stede.
te
Munster
Sehindler
331
malen
herhaalde
is
en
volgde
solo- vioioncellist
16
stierf
gekritiseerd,
April
vioioncellist,
aan de hofopera,
en
hof-
tot
echter
is
als
hij
25
geb.
Oct.
1753
Berpren in
te
ondemcht ontving
hij
180(3 ook keizerlijk kamervirtuoos
werd
1827.
Weenen, was een
1807
Thayer
Weenen, waar
naar
vader
zijn
Schindlcker (Wolfgang),
te
volgens
een geioofwaarflig schrijver.
(Philipp),
Schindlcker
Henegouwen,
Hij
scherp
Beethoven
biograaf van
neef en leerling van den vorige,
veidienstelijk
hobost en
vioioncellist,
kamermusicus
Onder
aangesteld.
geb.
1789
Hij
werd
fluitist.
gedrukte muziek
zijn
bevinden zich twaalf stukken voor 5 trompetten en pauken, ook een Serenade
voor bassethoorn,
Schira
19
Sept.
componist,
1815 op
ontving
Elena
opera,
Maestro
tot
waar
Garden
gehoore
Schizzi
W.
is
18G1
deze
Drury Lane
als
schrijver
als
(Ciemona,
(Hans),
van
1817)
geb.
van
den
Domkapelmeester en
huwelijk met gravin
van
hem
is
1785
geb.
te
Milaan,
de volgende werkjes:
en
Bella
vita
's
is
op muzikaal
Eloffio itorico
di
degli studj di Giovanni
Dec.
1820
te
Felskirchen in Oostenrijk,
's
Pauline von Zichy nam
hij
Onder
ontslag uit
zijn
zijn
compositin
Primesain Ilse en Han Heidekukuk. Een
Scblag-, Scblaginstnunente, Schlag;zither, enz.,

priester,
geb. 11
z.
Quartetto
in nativitate i?o!i (Nordlingen,
te
strijk-
Milaan.
onder Slag.
Maart 1811
te
bevordering der kerkmuziek gedaan. Men kent van
werken: Officium
werd
Wiener Mannergesangsverein en ging

directeur van het Mozarteum naar Salzburg.
bekroond door de Societa del
Schlecht (Raimund),
tol
Co vent
Londen gevestigd.
bevinden zich twee opera
veel
ter stede
en
bracht er ook vele zijner opera
betrekkingen, doch bleef te Salzburg gevestigd.
quartet
hij
benoemd,
Lissabon
te
met het geven van zangonderricht onledig.
Cont Folchino),
koormeester
zijn
geb.
eerste
zijn
(Milaan, 1833).
Schlaeger
1854
te
ook
waar
Londen en was daar
te
van
scliouvvburgen
zich
muziekdirecteur,
In hetzelfde jaar werd
Conduttore''
kwam 1842
Hij
de
hield
hij
(Il
Mozart
A.
Paiiiello
Na
en
bekend
gebied
Compositore
en
opleiding te Milaan,
orkestdirecteur werkzaam. Hij
als
Nog heden
aan
zangieeraar
zijn
1832 vertoond weid.
Malvina,
Direttore,
achtereenvolgens
ten
Malta,
acht jaar bleef.
hij
en violoncel.
alt
fluit,
(Francesco),
(1843)
Eichstadt,
hem de
heeft
volgende
Fesperae breviarii
Romani (Nordlingen, 1852).

Sctalechtblaseu,
Altenburg
eigenlijk:
[Heroiac/ie
Scbliebtblasen,
Hoogd.,
beleekende
volgens
iTompder- vnd Paukerku7ist) zooveel
als
sop de trompet
trompeten
of
trommeten
een toon lang uithouden." Daarentegen heette

het schetterend blazen van verschillende tonen.
332
(Leander),
Schleg'el
Herman
zoloog
aan
onderricht
muziekschool
te
geb.
muziekschool
de
Behalve
1844
Febr.
daar
Gravenhage,
's
Leipzig voort.
te
klavierspeler en componist, zoon van den
Schlegel,
stede,
ter
en zette
studin aan het conservatorium
zijn
het klavierspel en in de compositie-leer ontving
in
onderricht in het viool-, violoncel- en orgelspel.
hij
kunstminnaar
vurig
had,
wikkeld
was
Nadat
vormde hem
te Leipzig zijn
S.
tot
Maatscli appij tot
ook
Nederlandsche
van
1876 een algemeen muziekfeest
Li genoemde betrekking heeft
benoemd.
muziek daar
veel tot bevordering der
hij
ter stede gedaan, vele
toonkunstenaars,
Op
gedirigeerd.
land
Van
gewerkt.
Andere
nog
als
Hoogd.
bestaande
Het onderscheid
bij
is
hij
is
hij
steden van ons
verscheiden
in
kamermuziek
heeft
fr Pianoforte
(op.
mede-
hij
de volgende in druk verschenen
Brei
2).
een suite en wals voor klavier,
de ballade Loreley,
(1884)
manuscript.
Coul,
uit
de
Slide, Eng.
dalende
Schleifer
beiden
tussclien
vorige
Fr.
trapsgewijze
drie
muzikale praktijk wordt de
naslag
solist
zijn
1) en Ballade
werken,
in
Schleifer,
figuur,
Als
vele uitvoeringen van
compositin
zijn
Clavierstoke (op.
ziju
op
en
opgetreden,
oogenblik
dit
nieuwe com-
gehoore gebracht en
ten
Maatschappij tot bevor-
directeur der Haarlemsche muziekschool van de
dering der Toonkunst.
maakte
muziekdirecteur werkzaam en werd ver-
als
volgens tot directeur der Haarlemsche afdeeling van de
positin,
een veelzijdig ont-
studin voltooid had,
kunstreizen door Duitschland en Zwitserland,
Brunswijk
te
tijd
die zelf een
schoonheidsleer der kunsten in het algemeen en
de
August Wilhelmj
eenigen
Zijn vader,
een hooge opvatting van de waarde der kunst
en
bijzonder bekend en
het
in
kunstenaar.
met
hij
hem met
maakte
muziek
der
was
ontving
de koninklijke
aan
later
beroemden
Leiden,
nabij
is,
Schleifer
dat de
Naslay.
stijgende noten.
of
zelden verward met den
niet
noot behoort, zooals
een muzikale versierings-
bij
In de
a s
de volgende,
a g.
de
het volgende voorbeeld
blijkt uit
Sleper.
^mm
Uitvoering
Schleifer
waarbij
of
men met
Dreher
de
behoorende muziek was
voeten
in i-
ook
is
over
of
de
den
f -maat.
benaming
grond
van een Duitschen dans,
sleepte.
De
bij
dezen dans
De Schleifer was de voorlooper
van de wals.
Schlesing'er
(Martin
Adolph),
muziekuitgever
te
Berlijn,
begon
zijn
333
zaak
Berliner Allgemeine
en stierf 1839. Hij was ook de stichter der
4795
musikalisc he Zeitung.
de zaak voort
aan
tot
tweede zoon, Heinricli, geb. 1807,
Zijn
Schlesinêr (Moritz Adolph), oudste zoon van den vorige,

begaf zich
en
Berlijn
werken
belangrijke
Gazette
hem
door
Dufour
Heidelberg
compositin
heeft
Darsiellung
Musik ;
Zur
van
keurvorst
gegeven:
etlicher
und
lolgesdng
stimmen
zu
de
der
Spiegel
Brandus
stierf.
Ansbach,
te
tijd
Richter
ontving
Spohr
bij
en
te Leipzig.
Hij
der
wetenschappelijke
zijn
Gesohichte
der
Geschickte
Meer dan door
Augsburg.
te
der
zijn
werken
und
Bichtung
geistlichen
dramatiscken Musik
und Poesie
in
Friedr. Reichardt.
(Arnold),
Schlick
1871
hij
Zweibrcken, 1 854 universiteits-muziekdirecteur
naam gemaakt door
hij
BeuUehland en Joh.
den
te
en
Vele
uitgever van de
zaak aan
Mei 1824
Dav d
bij
ook
zijn
hij
studeerde eenigen
1858 Dorakapelmeester
en
UehersichUiche
ook
en
Kassei
te
1819
de voornaamste werken
was
Hij
29
geb.
en vioolspel,
orgel-
werd 1847 muziekdirecteur
kirchlichen
a.
o.
1846 verkocht
Mie hel),
(Hans
het
in
Kraushaar
te
uitgegeven,
en vestigde zich te Baden-Baden, waar
Schletterer
onderricht
verliet
een muziekhandel begon.
hij
Halvy.
en
Omstreeks
musicale.
waar
Parijs,
Meyerbeer, Berlioz
van
en
naar
zijn
zette
dood (1879).
zijn
zwicken
1460
organist, geb.
und
Orgelmacher
Bohme, was hoforganist van
in
de
heeft
Hij
Palts.
Organisten
liedlein uff die orgeln
und
und
zu
die
drit
dartzii
werken
volgende
en
(1511)
in
het licht
Tabulaturen
lauten ein theil mit zweien

singen,
etlich
gesangk
on
(Mainz, 1512).
(Fohann Co n
Schlick
rad),
maakte
Hij
sonates
en
andere stukken voor violoncel
geen
hij
tijd
Schlick
der
koninklijke
vorigen,
op
geb.
kapel
24
te
hoogen
te
Dresden en
prijs
op
te schrijven.
1823
te
Wilhelm),
1801
den instrumentenbouw
in Duitschland op
druk verschenen.
Zoowel in
Mozart
voordroegen,
klavierpartij
.fan.
in
zij
als in
Itali,
met
Schlick
haar zeer en schreef een vioolsonate voor
Weenen
(tfohann Friedrich
de
ook
te
vele kunstreizen en stierf
van
zich
1784
had gehad, de
met haar man
hem
van
echtgenoote van den vorige, geb.
opgang. Te Gotha trad
zij
Mozart roemde
het huwelijk.
haar, die beiden
zijn
violiste,
a),
ontving haar opleiding te Veneti.
te Ostiglia,
Frankrijk en Duitschland maakte

in
te
der bisschoppelijke kapel aldaar.
leeftijd lid
vele kunstreizen en stierf 18-25 te Gotha. Strijkquartelten, concerten,
Schlick-Strinasacctai (R e g i n
4764
omstreeks 1759
geb.
violoncelvirtuoos,
Munster, was reeds op zeventienjarigen
het hoofd, daar
Regina
maakte
Gotha.
violist
en violoncellist, zoon
Gotha, was van 1823
stierf aldaar
toe.
gesteld.
uit
24
tot
April 1874.
1865
Hij
Zijn violen en violoncelleu
lid
legde
worden
334
Schloesser (L
o u
zijn
geb.
s),
800
Darmstadt, studeerde
te
en werd liofkapelmeester
te Parijs,
Weenen
te
later
Darmstadt. Onder
te
compositiii bevinden zich 5 opera's en vele instrumentale muziekstukken.
Schloesser (Karl
1830
Wilhelm
Darmstadt,
te
Frankfort
1854
en
vestigde
Adolf), zoon van den

1847
zich
hem
Londen. Compositin van
te
gegeven.
Zijn
Schumann Evenings"
brachten
veel
bij
vorige,
geb.
Febr.
klavierspeler en componist te
als
waren
zijn
Engeland
in
uit-
Londen welbekend en
te
bevordering van den smaak voor de werken van dien
tot
meester.
(Am al ie),
Sctamalz
zangeres,
1771
geb.
Naumaiin,
stierf
waar haar vader,
Dresden onder leiding van
te
en werd een der beste coloratuurzangeressen van haar
28 Nov. 1848
tijd.
kamermusicus
1678
en
geb.
1630
was 1655
Oostenrijk,
in
Van
hofkapelmeester.
zijn
werken kent
men: Sacro-profanus concentus musicus fidium. aliorumque instrumentorium
Schmid (Anton),
bibliotheek
dessen
Cdcia)
Beiveisfhrmig,
Schmid (Bemard),
organist aan de
genaamd,
1857
{Leipzig,
von Gluck,
1854)/ Beitrage
da
Petrucci
dei
Weenen,
te
25
zur
van het
Tossemhronney
der
(Weenen 1845) en Joseph Haydn uud Nicolo

der
sei
Joseph
leefde in de 16e
Thomas kerk.
hem 1564
volgde
Haydn
und Festgesanges
dass
Volks-
leliebten sterreichischen
1560
Ottaviano
Ju/irkundert
16.
i/n
Wirken
gest.
Willihald Bitter
Musknotendrucks mit heweglohen Metallti/pen, und seiue Nach-
Erfindfr des
Zingarelli.
Ckristoph
Geschichte der Tonkunst (opgenomen in deel 21
und
muziektijdschrift
folger
Salzburg,
te
:
und tonkmitlerisohen
Leben
Literatur
1786
geb.
werken geschreven
(166'2).
muzikale afdeeling der keizerlijke
van de
conservator
Weenen,
te
heeft de volgende
Zij
Potsdam.
te
(Johann Heinrich),
Schmelzer
keizerlijk
Berlijn,
te
Joh. Dan. Schmalz, organist was, studeerde
op.
eeuw
Tonsetzer des
(Weenen
allgemein
1847).
Straatsburg en was aldaar
te
Een andere Schmid, ook
Onder diens werken bevindt
Bern h aizich een
ver-
zameling motetten van oude meesters.
Schmid
1797
zijn
te
(J o s e
h), klavierspeler,
Weenen, waar
geboortig uit Bohme, vestigde zich omstreeks
1822 nog
leefde.
Vele compositin van
hem
Schmidt (Balthasar),
de
in
hij
eerste
compositin
jaren
van
der
organist aan de hospitaalkerk te Neurenberg, geb.
18e
eeuw, leefde nog
in
1773, Orgel- en
klavier-
liem, grootendeels door hemzelven gegraveerd, zijn daar ter
stede in druk verschenen.
Schmidt (Bernhard),
Duitscher van geboorte,
H'ij
bouwde
orgelmaker
kwam 1660
in
van
koningin
Anna
van
gezelschap van twee neven
orgels voor de koninklijke kapel te Whitehall,
Engeland,
te
Londen.
voor eenige kerken
335
Londen
te
Petius- en
en voor de
Maria-kerk
de
muziekschool in laatstgenoemde stad hangt
Scbmidt (Her man

1831
werd
lijn,
1838
portret.
stierf
benoemd.
Onder
compositin bevinden zich kleine opera's en balletten.
zijn
Scbmidt (Johann), orgelmaker,
Leopold Mozart,
van
veling
hij
(Johann Baptist),
18e
der
Zes
den
van
titel
hof-
Schwarz-
in het
hoforgelmaker
hoofdzakelijk wegens de opstaande piano's die
iSchmidt
helft
stierf
te Stichlingen
Ber-
Weenen, Leipzig en Augsburg en verkreeg 17S5, op aanbe-
wald, werkte te
waar
1757
geb.
Hij
te
tot
19 Oct. 1845.
en
ballet-directeur
de
1709.
de koninklijke kapel. 1837
bij
componist
tot
Op
Oxford.
te
Hij
en componist, geb. 5 Maart 1810
fluitist
n),
kamennusicus
tot
zijn
eeuw
hem
van
harpist en klavierspeler,
Amsterdam
te
zijn
te
Salzburg,
bouwde bekend was.

geb. in de eerste
Weenen, woonde omstreeks 1768
te
klavierquarfetten
hij
en
'sGravenhage.
te
Parijs
te
druk
in
verschenen.
Scbmidt (Johann Christian),
1728
Les
te
Dresden, waar
quatre
1800
zich
aan den
hij
op
kunstreizen
Scbmidt
van den
violist,
te
Munster, en
de
concerten
bevond
van
te
studin voort
was.
zich
vader,
zijn
Andr
bij
was
hij
12 Maart 1801
1829
te
1832
te
Hij
heeft
Detmold, was
te
Amsterdam, waar
a. d.
een
hij
tot
groot
te
aan
te
S.
d.
Erlenbach in
en
1816
als
Hij
vestigde zich
M. en werd
als
werkzaam.
zoodanig beroemd.
Nadat
hij
dood,
25
Juli
1866,
eenigeii
hij
1829
ijverig
werk-
Hanover had bekleed, keerde

zijn
maakte
Hij
a.
die cantor te Obernburg was,
Offenbach.
als klavieronderwijzer
naar Frankfort terug, waar
zaam
geb.
(Alois), klavierspeler en componist, geb. 1789
de betrekking van hoforganist
tijd
hem
een soort van ventiel-
door Duitschland en vestigde zich eindelijk te Halle
Berlijn
Erfurt,
nabij
de Italiaansche Opera aangesteld
Felix Meritis medewerkte.
leeraar in het klavierspel te Frankfort
Ook
leer-
zijn
hertog van Saksen Coburg, vervolgens kapelmeester
Beieren, ontving onderricht van

zette zijn
1774
geb.
Tot
Graun.
de Engelsche militaire muziek in gebruik.
bij
Dom
a.
o.
bij
Regent 's bugle,
genaamd
Scbmidt (Sim on Georg),

eerst solo-violist
hij
C. H.
de muziek van den prins-regent werd. Een door
bij
instrument,
kwam
hoorn,
trompetvirtuoos,
Londen, waar
te
en eerste trompettist
uitgevonden
divertissement van hem.
Christ. Gotlieb Schrot er en
(Johann Georg),
Scbmidt
Hohenstein, gest. 13 April
Ie
Een
werd 1719 aan het hof aldaar vertoond.
saisons,
lingen behoorden
vestigde
1664
geb.
kapelmeester was.
hij
aantal klaviercompositin geschreven
zijn
tude zijn algemeen bekend geworden.
Scbmidt (Alois),
4827
de
te
kiavierspeler
en componist, zoon van den vorige, geb.
Hanover, ontving niet alleen onderricht
philosophie
en
in
de natuurwetenschappen.
in
de muziek, maar ook in
Te Heidelberg studeerde h
336
contrapunt
poneerde
Vol weiier,
bij
maakte
speler
Victoria
kunstreizen,
hij
hooren.
liet
Aken werkzaam,
was
totdat
beroepen, welken post
positin
van
S.
Emma
Schmidt-von
geb.
a n de
1851
hoofden
der
van
hopige
acht
werd kort na
om
zoeken
com-
zijn
Een
leerling
vorige,
von Csnyi,
iel
en dientengevolge
tot
vestingstraf
tienjarige
herhaalde reizen naar VVeenen gelukte het
den keizer toegelaten
bij
maar
in vrijheid gesteld,
en stierf korten
tijd
daarna.
en een schoone stem bezat, studeerde
te
zij
te
zij
wan-
zijn
worden, en na
was naar lichaam en

bevond zich
Cornelia
Daar
Wesnen
hij
familie
Zijn
haar onderhoud te voorzien.
in
Van
huwelijksvoltrekking aangeklaagd,
zijn
finantiele omstandigheden, en de jonge
gunstige
Dan
Hongarije. Haar vader.
in
werd haar man
jaar
bevordering
s.
echtgenoote, ter audintie
gebroken
ziel
tot
de Hongaarsche Omwenteling verborgen gehouden en
na
Eerst
deed er veel
Hij
Wismar gegeven worden.
in de vlucht geholpen te hebben,
veroordeeld.
hofkapelmeester naar Schwerin werd
als
(Cornelia), zangeres, echtgenoote van den
leeraar in de meetkunde,
een
Koningin
een betrekking
een klaviertrio en een bundel liederen.
Csinyi
December
(5
zich voor
hij
de Mecklemburgsche Muziekfeesten, die afwisselend
o. a.
gedrukt:
zijn
is
1857
Gstrow, Rostock en
Schwerin,
te
hij
Als klavier-
zoodanig achtereenvolgens te Wrtzburg en
als
hij
nog heden bekleedt.
hij
der muziek en stichtte
naar Engeland, waar
o. a.
com-
studin voltooid had,
die
hij
Duitschland teruggekeerd, zocht
In
en
orkestdirecteur
als
te
nadat
en
een opera, Trilby, die te Frankfort vertoond werd.
hij
on-
in
moest middelen
aanleg voor de muziek
Caroline Pruckner,
bij
betrad te Pressburg voor de eerste maal het tooneel en werd vervolgens aan
de
hofopera
verbonden. Daar ter stede trad
Schwerin
te
Schmidt
meester
hier te lande heeft
zich
zij
Op
huwelijk.
het
in
Stunz
zang
Munchen.
te
doch
op,
den
in
daar
zijn
op
het
Weenen
en
Berlijn
te
te
Frankfort
Gharlotte Mangold
te
a. d.
M., ontving
Darmstadt en van
trad in verscheiden Duitsche steden als operazanger
stem tengevolge van de vele studin geleden had,

toe
en
was
achtereenvolgens
te
legde
Munchen,
Een zangmethode van hem verscheen 1854
werkzaam.
Munchen.
Schmitt
(Joseph),
1766 monnik
ging
1791
hij
van
zangonderwijs
zich
hij
Hij
Duitschland en
in
met succes laten hooren.
Schmitt (Friedrich), geb. 18 Sept. 1812

onderricht
met den kapel-
zij
vele concerten
naar
in
Amsterdam,
woonde
hij
bijgenaamd
de
de abdij Eberbach,
waar
hij
daar ter stede,
een
Pater,
doch
in
de Rijnstreek, werd
den geestelijken stand en
Van 1774
muziekhandel begon.
ging toen naar Frankfort
orkestdirecteur aan de Opera werd, en
strijkquartetten enz. gecomponeerd.
geb.
verliet
1808
stierf.
Hij
a.
d.
M.,
tot
waar
heeft symphonin,
337
(Johaim
Sclimittbauer
Jomelli
ontving van
werkzaam
1809
componist,
geh.
Hy
werd
177-2
Onder
zijn
en
stierf.
Aloys),
onderricht in de composilie.
liof kapelmeester
1718
vi-as
Stultgart,
te Raslatt
waar
Karlsruhe,
te
te
eerst
compositin bevinden zich opera's,
24
hij
Ocl.
kerkmuziek en
Schnabel, Hooird., mondstuk der

(lynaz),
Schnabel
Nauniburg
Opera
de
aan
clarinet.
organist en
componist,
was
Quais,
1799
van
Hy
16 Juni 1831.
stierf
17(37
te
1804 concertmeester aan de
Breslau en werd in laatstgenoemd jaar
te
benoemd.
24 Mei
geb.
violist,
tot
Domkapelmeester aldaar
tot
Zijn compositin
bestaan lioofdzakelijk
in kerkmuziek.
Sclinabelflte of Blockflte, Hoogd.
Schoecke, Hoogd.
Ait-Waltersdorf
Ie
op
Schnfelder
Leipzig,
hem
de
hofkapelmeester
Deze
laatste
23 Nov. 1853, werkzaam, en

kunstenaars,
is
hij
o.
kwam 1805
Hij
hij
tot
1821, toen
ter stede bleef hij
tot
aan
richtte er een school op,
het meest bekend geworden door
psalmen,
mannenkoren
opera
werken uitgegeven,
Abraham),
aan
ka[)elmeesler
talent in
Schneider
Friedrich
leeide
hij
"s,
geb.
hij
Als componist
Wellgerickt.
cantates,
sonates,
heeft
19 April 1770
Hij
stierf
19
Zijn
5 hyiunes,
concerten,
400
eenige theoretische
te
30).
werd
Daimstadt,
Berlijn en
te
directeur van de
Onder
Jan. 1839.
cantates, oratoria en
zijn
compositin
Men roemt
het instrunienteeren.
(Johann
S.,
ook
geb.
28
klavier,
trompet en bazuin spelen.

III.
60
Ook
de koninklijke Opera
muziekcorpsen der garden.
zijn
14 Missen, 25
symphonien,
liederen.
Das
(1827) en Handluch des Organisten (1829
Scbueidei' (Geo.rg
bevinden zich opera
oratorium
liet
hij
dood,
zijn
waaruit vele uitstekende
kwamen.
voorsciiijn
organist aan
Elementarhuch der Harmonie und Tousetzkuust (1820),
als:
Vorschiile der Mtisik
1820
23
's,
tweehonderd
en
1810
betrekking bekleedde
overige compositin bestaan in 6 oratoria,
13
op de hoogeschool te
1812
te
hij
doch de muziek bleef voor
en
Robert Franz,
a.
waar
Zittau,
Seconda
Daar
Dessau werd.
te
3 Jan.
1807 organist aan de Paul us -kerk,
werd
Hij
geb.
onder leiding van
muziekstudiu
zijn
het operagezelschap van
bij
Thomas -kerk.
de
voort.
Te
tiende jaar.
zijn
hij
de letteren te studeeren;
in
hoofdzaak.
orkestdirecteur
zette
Unger
en
einde
ten
op
reeds
kwam.
gymnasium
het
componist,
begon zich vroegtijdig op de muziek toe
Zittau,
bij
componeerde
en
leggen
te
a bec.
(Friedrich Johann Cliristian),
Schneider
1786
Flute
z.
krul van een strijkinstrument.
Gottlob),
Oct.
viool,
1789
all,
organist
violoncel,
Zijn eerste meester
componist,
en
te Altgersdorf
bij
hobo,
in
Zittau.
clarinet,
het orgelspel
broeder
van
Behalve orgel,
fagot,
hoorn,
was Unger,
22
338
en op twee-en-twintigjarigen
kerk
organisten van
zijn
kwamen
tot
organist aan de universiteits-
1820
gaf hij
orgelconcerten op
hem
onder de beste
1825 bood de koning van Saksen hem
In het jaar
tijd.
post van hoforganist aan, dien
den
landen
hij
tot
van Duitschland, en men rekende
plaatsen
verschillende
werd
leeftijd
Van 1816
benoemd.
te Leipzig
aan
tot
hij
zijn
om
kunstenaars en kunstvrienden
dood bekleedde.
zijn orgelspel te
Uit alle
bewonderen,
als leeraar was hij zeer gezocht. Tot zijn leerlingen behooren Schut z,
Gustav Merkel, Ernst Naumann en de Nederlanders Jansen, van
Eyken, Nicola en Worp. Ook Robert Schumann nam gedurende
en ook
te
1850)
(1844
Dresden
les
Mendelssohn
hem.
hield
zijn
verblijf
hem
voor den grootsten Duitschen organist en placht tot de organist-leerlingen,
bij
sGehen Sie noch zu
het conservatorium te Leipzig verlieten, te zeggen:
die
Schneider, da knnen
jubilaeum
50-jarig
zijn
was Tchtiges lernen."
Sie
ontving
(1861)
bevattende compositin van vele zijner leerlingen.
hem
Slechts weinige compositin van
Schneider (Johann Julius), geb. 6

richt
het
in
en
orgel-
klavierspel,
bekleedde te Berlijn, waar
den
verkreeg
(Louis),
Schneider
geb.
stierf
13 April 1864.
Juli
1805
Berlijn, ontving onder-
te
den zang en in de compositie.
tooneelspeier,
20 April 1805
hem
volgende door
Hij
nog heden woont, verscheiden betrekkingen en
hij
Musikdirector."
titel
Hij
Zijn
compositin
bestaan
mannenkoren, militaire muziek en vele stukken voor
cantates,
S.,
in
gelegenheid van
druk verschenen.
in
zijn
Bij
een Jnlel-Alhum fr die Orgel,
S.
te Berlijn,
is
werk
gesciu'even
jongste
zoon van
Georg Abraham
op muzikaal gebied bekend wegens het

Oeschichte der Oper
oratoria,
in
orgel.
und des hnglichen
Opernhauses zu Berln.
(Wilhelm),
Schneider
gest.
Oct.
geschreven,
das
1843
o.
a.
als
Neuburg
bij
Annaburg,
heeft veel
geb.
Anweisung
1783
organist en muziekdirecteur te Merseburg,
21
zu
Juli
te
Choralvorspielen (Halle, 1829); Lehrluch,
Orgelspiel kennen, erhalten, beuriheilemtnd verbessern zu lernen {Mersehurg,
1823); Miisikalische Grammatih oder Handbuch zum Selbstndium musikalischer

Theorie (Dresden,
lischen
1834) en
Instrumente,
ilires
Historisch-technische
Alters,
Tonumfanges
Beschrebung
mul Bauea
der
eio.
musika-
(Neisse
en
Leipzig, 1834).
Schneller of Pralltriller, Hoogd.

versiersel,
bestaande
Het teeken, dat

gebruikte,
men
uit
tot
Pinc of Renvers, Fr.; een muzikaal
een snelle opvolging van hoofdnoot en bovenseconde.
aanduiding van
dit versiersel
want tegenwoordig worden meest
b- V.
t^^
t^rpi;zi=tzz4=di=t:
gebruikt
alle versierselen voluit
of liever
geschreven
339
welke passage aldus uitgevoerd moet worden
Aangaande het
(Arp),
Scimitêr
Hamburg
brand
een
Bremen,
een
Hamburg,
Andere
de Nicolai-kerk
in
en
te Berlijn,
te
vervaardigde
van
orgel
aangaande:
maar
gegaan
grond
eer
orgel
ik tot een
Op verzoek van de
Rudolf Agricola
deugde
niets,
werkte, evenals
zijn
vereeniging met
In
Alkmaar werd door hem
Deo.
n.
van het
1.
doch
alles
wat
Ik
voor betaald."
eerlijk
hij
1730
Ma rt in i-kerk
geb. te
stierf.
te
Ook
Groningen.
een orgel van 63 stemmen
hij
orgel
Laurens-kerk
de
in
te
verbeteid.
(Sigismund), blaasinstrumentenmaker
Schnitzer
gest.
de
in
Het
Zwolle.
te
orgelmaker, zoon van den vorige,
broeder vervaardigde
zijn
Mi cha els -kerk
de
voor
worden
te
bij
het in den
ik
en moest ik geheel veranderen.
aan het orgel
vadei-,
dien-
w. dien van
t.
Het oude werk,
vaders dood naar Zwolle, waar
zijns
den loop
in
schreef
dat ik er wel drie dagen
slechts hersteld
(Franz Gaspar),
Hamburg, ging na
hij
werk was
Schnitger
konde komen, hoe
besluit
heb daartoe geen moeite ontzien, en ben er ook

Schnitger
d.
Dit
aldaar.
bedorven.
recht zoude aanvatten.
was goed en behoefde
nieuw was bijgemaakt,
er
makers
M.
a.
ook zooveel bedorven werk,
ben,
bedorven
rugpositief,
Martini-kerk
de
te
Maag-
te
1691 het door
heb er nog zeer goeden arbeid in gevonden,
Ik
Agricola,
langs
in
onkundige
door
jaren
hij
Jacobi-kei-k
de
in
Johan nes -kerk
de
in
in de kathedraal te
zijn
stede,
Frankfort
regeering der stad Groningen verbeterde
der
4 manualen en pedaal (1812
hem
van
terzelfder
Maria-kerk
de
in
te
in
orgels
eph ans-kerk
St
17e eeuw
midden
het
67 stemmen,
orgel van
vernield).
de
in
denburg
zie
bouwde 1686 voor de Nicolai-kerk
omstreeks
orgelmaker,
aldaar gest. 1720,
geb.,
geboortestad
zijn
bij
den korten mordent,
verschil tusschen dit versiersel en
Mordent.
het woord
1578, was vooral wegens
zijn
fagotten,
te
Neurenberg,
aldaar
kromhoorns en hobon
beroemd.
Schnorr von Carlsfeld (L u

geb. 2 Juli
zijn
vader
stede
en
1836
tot
ontving
vatorium
van
de
der
knaap
van Julius
te
g),
zanger, zoon van den beroemden schilder,
Otto
zetten,
hetzelfde jaar begaf hy
leeftijd
naar Dresden, waar
Akademie van Kunsten was benoemd.
het
1856 ging
voort
Munchen, ging op tienjarigen
directeur
bezocht
voorjaar
te
liij
instituut
van
Blochmann
Daar
onderricht in de theorie der muziek.
In hel
zijn
studin aan het conser-
er niet lang:
reeds in den herfst van
naar Leipzig,
doch bleet
om
ter
en de Kruisschool
zich naar Karlsruhe,
waar
hij
zich onder leiding van
22*
340
Eduard Devrient
daar
een
tot
met
stede
ter
groot
dramatisch
was
succes
echigenoote,
Malvina Garrigues,
Dusseldorp,
gaf
gastvoorstelliiigen
was
zoo
gunstig bekend,
reeds
Opera
koninklijke
engagement
een
stede
het
Richard Wagner.
van
diens
Tegelijker
dat
zeer
en
Doch
Tristan.
Lohengrin
had gezien.
Schnorr
Karlsfeld
von
Hij
maar ook
kunstenaar
als
drama-
o'ngeschikt
Tannhauser, LoAengrin
Schnorr
te Karlsruhe
dienaangaande
schrijft
in
als
Erinnerungen an
zijn
sBot mir der Anblick des im kleinen
volgende:
het
hij
met
kennis
talent,
dat dit voor een
den
gebrek
die vrees verdween, nadat
hem
dat daar ter
Schnorr
maakte
vreesde,
hij
hinderlijk
M. en
hem aan de
echter werd
tijd
Deze had zeer veel van des zangers
meestal
d.
a.
aan laatstgenoemde plaats de
hij
maakte voor het vertolken van zulke ideale werken

en
Frankfort
moeite deed,
en de omstandigheid,
1862
van
zwaarlijvigheid gehooi'd,
zanger
tischen
Meyerbeer
bewerkte,
voorjaar
hij
latere
zijn
op muziekfeesten te Mainz en
hij
verbinden.
Nadat
met
tegelijk
Wiesbaden en
dat
te
woonden,
In
gaf.
zong
te
Dresden aangeboden,
ouders
zijn
voorkem-
Berlijn
te
te
zanger wilde vormen.
opgetreden,
Nachen lariJenden Schwanenritters den immerhin fr das Erste etwas befremdenden

aber
ist
Helden auf mich,
sondern
er,
seinem
mit
zugleich
gottgesandten
so
Auftreten
meinem
in
frhesten
so eigenthmlich
in
und
stark, als
Lohengrin!" Toen
Munchen
bracht
vergliciien
ten
voorjaar
tooneele verscheen, zong
door
van
dezen
dass
een
begrip
dort auf
nadat
zanger,
dieses
werden;
ich entsinne mich,
zu haben, und seitdem nie wieder
1864
van
Schnorr
te
geven,
hoe
vooral in het derde bedrijf, was, schreef
symphonische
de
bei
seinem Auftreten
Tristan
partij
und Isolde
te
Tristan
en
van
hij
gewezen
Schnorr's
machtig
Wagner
later in zijn
op de belangrijke
liad
orkest in dat bedrijf te vervullen heeft
nNun
einem Lager ausgestreckten Sangers
partij,
sage
sich,
die Begleitung zu
Zeugen
jedem
dafr
war,
wahrhaften
aufrufen
Aufmerksamkeit
gerichtet
die het
man
sich,
im Sinne der eigentlichen
einem sogenannlen Sologesange
verhahe, und schliesse demnach auf die Bedeutung der Leistung

ich
voordracht,
Herinneringen
ganze ungeheure Orchester zu der monologischen Ergiessung des
Oper belrachtet, doch nur wie
wenn
wie
fiagt:
das Innerste gehende
meesterlijke vertolking van deze rol het auditorium in ver-
zijn
Om
rukking.
het
in
sich nicht
bis in
Lu d wig Schnorr
von
wirkte
mein ganzes Leben bestimmend
Jnglingsalter fr
Sch roder -Devrient empfangen
von der
man
dessen Betreff
in
so
ganz bestimmte Zauber des
der
er! Diese augenblickliche,
ist
Wirkung kann nur eben dem Zauber

sie
Herakles,
der Eischeinung eines jugendlichen
Eiiidruck
auch
und
an
darf,
aller
ihn
Zuhrer
dass
Antheil
gefesselt
jener
vom
ersten
einzig
blieb
Mnchener
und
auf
nie
bis
den
zum
Schnorr's,
Auffhrungen zum
letzten
Darsteller,
Takte
alle
den Sanger
einen Augenblick auch nur
311
gegen
Textwort
ein
Vortrage
seinem
in
waarop
fragmenten
gebracht.
Schnorr
LiebesUed
uit
Na
Loge.
Wagner's
uit
zong
Walkre,
Siegfried's
onderhield
groot half uur met den zanger, die
vriend
was Deinen Glauben
es,
muss
da
Dir,
auch
Den volgenden
Wagner
tooneel
te
hem
die
binnen
Wagner
kwamen
was
het
juist
Iaat
van
bericht
had
uitriep:
!"
-i)Ja
vertelde
loge een
zijn
zijn
nun weiss
ich
Acht dagen
Een koude, op het
dood.
zijn
later
tochtige
ten
had
grave
gesleept
(21
Juli
1865).
op het onverwachte doodsbericht naar Dresden gereisd,
de
voor
hem
Wagner
zeide
in
Ja,
naar Dresden terug.
Dresden prijkte
begrafenis.
dien dag een groot zangersfeest, en de koetsier,
sterfhuis reed,
zich
den zanger de ziekte op den hals gehaald,
dagen
weinige
te
koning
zwischen diesem gttlichen Knige und
Schnorr
gevat,
Blow,
en
Siegmund's
ja wohl noch zu etwas Herrlichem gedeihen!"
ich
Munchen
werden
gehooie
ten
meesterlijk
daarna, op het orkest teruggekeerd,
O,
slaikt!
dag keerde
ontving
Eenige weken na
zwaardlied en de vertelling van

de
omarmde en
hooggeschatten meester
en
werken
gelegenheid
die
bij
voordrachten
Die
deze
richtiger gesagt
koning van Beieren voor zich alleen een concert
de
liet
das
vielmehr
eintraf,
mit enthalten zu sein schien."
selbst
voorstellingen
deze
geven,
Abwendung
oder
Zerstreutheit
den Sanger vllig verschwand, oder
gegen
Orchester
zichzelven
er
naar het
zangers bijeen waren.
dat er wel twintigduizend
bij
feestdos:
in
Wagner
die
de zanger
zooeven gestorven."
is
Schnijder voa Wartensee (Xaviei), schrijver over muziek en componist,
18 April 1786
geb.
aan
kasteel,
zijn
het
in
om
klavier,-
les
meer
later
aan,
en
keerde
Franki'ijk
roede,
IJverdun
te
S.
lj
en
Lucern.
en
viool-
nemen
te
te
dat aan het
Den bijnaam van
meer van Constance
Wartensee
lag.
Hij
en begaf zich
violoncelspel
ontleende
1810 naar Weenen,
Beethoven, doch de meester nam geen leerlingen

moest zich met Kienier tevreden stellen. Eenige jaren
bij
Zwitserland
naar
terug,
maakte 1815 den veldtocht tegen
werd vervolgens leeraar aan het

vestigde
zich
eindelijk
te
a.
Pestalozzi
van
instituut
Frankfort
waar
M.,
d.
leeraar in de muziektheorie en als directeur eener zangvereeniging tot
1868 werkzaam was. Onder

heeft
Hij
hij
ontving onderricht
vele opstellen
zijn
compositin bevindt zich een opera
hij
als
30 Aug,
Foriunat
voor de muziektijdschriflen Cci/ia en Zfi/iî^fV ^//(7.
Muskzeitiing geschreven.
(Franz), componist en
ScUoberlechner
te
zijn
Weenon,
tiende
zond hem
was een
jaar
tot
in
Hummel,
openbaar
voordroeg.
het
voortzetting zijner studin naar
door Oostenrijk en
teaira
klavieispeler,
leerling van
Itali.
en een jaar later,
De
vorst van
Weenen.
Te Florence componeerde
als
geb. 21
wiens concerten
hij
hij
1797
reeds op
Eszteihazy
Van 1814
de
Juli
reisde
hij
opera J iriosi
kapelmeester van de hertogin van Liicca,
(Jli
Arabi
Gallie.
nelle
bevond zich 1820
Hij
Weenen, waar
te
Onhel componeerde, en ging 1823 naar Petersburg, waar
dair Occa
Sofia
en
aan
roebels.
Een
Opera
Italiaansche
de
stierf 7
S.
volledige
Schol
Arnhem
of Scholl
1665
(H
Scholl
of
1699,
uber
echtgenoote 1863
zijn
te Delft
u s),
Scholz (Bernard),
componist,
Florence.
te
Ftis.
bij
en
eerst te
Maart 1727.
Hij stierf 31
klokkenist
organist,
was
geb. 1641,
werkzaam.
1859
Munchen,
kapelmeester
orkestdirecteur te Breslau.
30 Maart 1835
geb.
Dehn, werd 1857
onder leiding van
te Berlijn
geb. te
violist,
aan
Trompeter
studeerde
1870
het hoftheater te Hannover en
heeft de volgende opera
Hij
Mainz,
te
leeraar aan het conservatorium
's
geschreven
Eosa (1859), Zietetische Busaren (1869), Morgiane (1870),
Ber
S.
aldaar gest. 1741.
Delft,
te
te Berlijn,
werken vindt men
(Dirk), organist en klokkenist,
en vervoliêns,
Schol
waar de echtgenoote van
terug,
werd tegen een jaargeld van '20.000
verbonden
1843
Jan.
zijner
lijst
Het paar doorreisde Duitschland
het huwelijk trad.
in
1827 naar Petersburg
en keerde
Itali
Ber junge
hij
met de zangeres
hij
Onder
von Sackingen (1877).
zijn
Goh
Carlo
(1875) en
overige werken bevinden
zich instrumentale en kerkmuziekstukken.
Schopp
17e
der
(J o
han
Luneburg.
Hamburg
n),
was
eeuw,
en componist,
violist
aldaar
Compositin
tot
hem,
van
geb. te
1642 werkzaam en
waaronder
als
als
Frankfort
aan
oorlog
Pischek
van
de
maakte
hij
van
den
den krijg evenwel
opera
over
's
te
Berlijn,
kunstreizen
een
en
te
machtige
liet
Ludwigsburg en diende
Hij
later trok
zijn
Bij
haar
Freischlz,
nam
te
behaalde reeds toen een zoo groot
oorlog van
te
verlaten,
in
welk voornemen
1870 verhinderd werd.
Na
het
de wapenen en was achtereenvolgens
Schwerin
zich
tijd
David Strauss,
hij,
verliet hij
te
te
Eenigen
Anna Schebest.
als Max in Ber
naam van
den militairen dienst
besloot,
tengevolge
vele
beschikt
te.
Staufeneck in Wurtemberg,
en van de echtgenoote van
en 1870 betrad
zang,
1866.
van
voor het eerst het tooneel.
echter
einde
den
dat
succes,
hij
den
in
zangeres bekend onder den

in
te
aan de militaire Akademie
opleiding
zijn
artillerie-officier
les
zijn
druk verschenen.
in
stem de aandacht van
hij
in het begin
vele koraalmelodien,
Schott (Anton), zanger, geb. 25 Juni 1846

ontving
Hamburg
vestigde zich daarna
en
te
1884 ook
en munt
tenorstem
Hannover verbonden.
Hij
Nederland hooren.
Hij
in
uit
door goede voordracht.
Zijn repertoire omvat de rollen van Tannhauser, Rienzi, Lohengrin,

Jan van Leiden, Raoul, Robeit, Masaniello, Vasco di Gama,
Manrico, Ferdinand Cortez en Benvenuto Cellini. Laatst-
genoemde
Blow
rol
heeft
hij
te
Hannover
gezongen,
daar ter stede kapelmeester was.
ten
tijde
dat
Hans von
343
Shne),
Schott (B. Schott's
ir!uziekuitp;evers-f]rma
werd 1773 gevestigd door Bernliaid Scliott.

zgn
Andreas
zoons
1782,
1855)
gest.
Antwerpen
Adam
door
Wolf f
B.
Peter
Brussel
S.
(geb.
dit
Peter
Streek er. Ongeveer 23.000 werken
en Dr. L.
(geb.
1849 werd opgevolgd
hij
oogenhlik bestaat de firma uit een
Franz von Landwehr
benevens
S.,
Joseph
voren een huis in
te
Een vierde zaak werd door
1881).
gest.
Op
begonnen.
Parijs
te
Londen, waarin
te
dood (1817) zetten
Een broeder van hen,
verplaatst) opgericiit.
1815,
zoon van den laatstgenoemden
hadden reeds
Zij
De zaak
Mainz.
te
zijn
1840) en Joliann
gest.
voort.
begon 1838 een zaak
S.,
J.
zaak
naar
(later
1781,
(geb.
de
Na
Schott
door de firma
zijn
uitgegeven, daaronder bevinden zich de Negende Symphonie en de groote Mis
van
Beethoven,
alsmede Der Uing des Nibelu7igen,
Nrnberg en Parsifal, van
(Henry),
Schradieck
reeds op
speelde
hem hoorde
was zoozeer van
spelen,
Lonard
leiding van
servatorium
aan ondernemingsgeest ontbrak, werd
Rubinstein 1864
toen N.
S.
hij
leeraar
tot
Hamburg
in
liet
teruggekeerd, volgde
hij
harmonische Gesellsc haf

aan
leeraar
tot
Gewand haus
liet
t,
Au er
die
Moskou
op
te
In
school.
als
vier jaar onder
het con-
tijd
Daar het hem
stichtte,
benoemde
het jaar
1867
te
concertmeester aan de Phil-
1874 werd
en
conservatorium
plaats van
in
hij,
David,
Leipzig en tot concertmeester aan het
benoemd.
(.Tohann
Schramiu
aan
terug.
die
op haar
langzamerhand bekend. Doch
het conservatorium te
vioolspel
hem
korten
hij
Hamburg
slechts
hij
Hamburg,
te
zij
Na
studeeren.
liet
gestudeerd te hebben, bezoclit
Leipzig en keerde toen naar
te
1846
April
Tlierese Milanollo,
talent verrukt, dat
zijn
aan het conservafoire van Brussel
kosten
29
geb.
vioolvirtuoos,
zesde jaar in het publiek.
zijn
Die Meistersinger von
Richard Wagner.
Chris tian),
geb.
1711
Dresden,
te
waar
zijn
vader orgelmaker was, werd kamerinusicus en klavierspeler van den keurvorst

Friedrich
II.
Hij
16e eeuw organist
hem
zijn
stierf
1796.
(Melchior),
Scliramm
te
geb.
in
Silezi,
was omstreeks het midden der

Cantiones sacrae van
Muiisterberg, later te Ofleiiburg.
Frankfort en te Neurenberg in druk verschenen.
te
Schreiber
(Loui.s),
troinpetvirtuoos,
1854 naar Nieuw-York, waar
hij
geb.
1827
Koblenz, begaf zich
te
een fabriek voor koperen blaas-instrumenten
oprichtte.
Schrder (Karl),
te
lid
Dessau
der
naar
onderricht
holkapel
Petersbuig,
Herman
n,
te
violoncellist,
van
Sondershauseii.
bezocht
Franz
geb.
en
18 Dec. 1848
rechsler
vervolgens
Al win, een
en
Eenigen
Parijs
te
Quediinburg, ontving
werd op veertienjarigen
tijd
en
strijkquarlet,
later
vormde
maakte
hij
leeftijd
een reis
met zyn broeders,
dat in verscheiden steden
344
van
Diiilpcbland
concerten
dood van
Michael),
(Karl
Schrder
Hamburg.
Schrder,
ISIS)
worden
vleugels,
Burger;
werd
haar
door
jaarlijks
dramatische
vader,
nam
reeds
plaatsen
medewerken
moest
met
vroeg
hem
vervaardigd.
geb. 6 Dec.
zangeres,
was de oudste van
Praag en
te
Weenen
te
de
trad
de beoefening van tragische rollen toe te leggen,
op
Burgtheater
het
in
In
op.
dat
het,
uitsluitend aan den
de
Marie
was
stuk
met
zij
die
zij
besloot, zich
minder succes dan met
te wijden. Niet
Emmeline
van
de
vertolking
Leonore
van
zeventien
eerst
[Die Schweizeifamilie),
hebben
ontevredenheid
te
kennen
Beethoven
in
was volgens
jaren,
's
Fideo (1822).
We her
nog een srecht
Beethoven
schwachlich aussehende Erscheinung", en
gegeven,
men
dat
moet aanvankelijk
de lol van
G m
1
berekend
taak
haar
in
er
Aangaande
was.
de
voorstelling
zij
voor
Claire von
deelt
an Wilhelmine Schrder Devrient het
Erinnerungen
zijn
Leonore
aan zulk een //kind" toevertrouwde. Doch het bleek weldra, hoe goed
haar
en
ten tooneele
[Barhe /a) en van k.%^\.\i&{Ber Freschtz). Maar haar meester-
toen
telde
Zij
had
Pa mi na
als
trad zy
zangspel mede,
in het
1821 ook
1819
Schillers Phddra)
een zoo groot succes, dat
zij
dramatischen zang
Pa mi na
van
rol
Wilhelmine
In deze rol behaalde
verscheen.
van
werkten de tooneelspelers ook
dagen
die
gebeurde
zoo
en reeds
Ophelia en als Aricia (in
als
op
kinderballetten op.
in
zij
zij
Wilhelmine
kleine
onder leiding van haar moeder ijverig
zich
zij
ook
vier
Toen
de tooneelspelkunst vertrouwd.
waarbij
voorstellingen,
dood begon
vaders
haars
den
bij
haar ouders wegens omstandigheden Hamburg moesten verlaten, gaven
Na
de
Sophie
Friedrich Schrder (gest.
Willielmitie
baryton.
verdienstelijke
zij
verscheiden
bij
Leipzig en
te
Haar moeder was de lieroemde tooneelspeelsler
geb.
een
kinderen,
conservatorium
liet
klavierfabrikant te Petersburg,
(Wil hel mine),
Schrder-Devrient
te
1873 eerste violoncelst
in
vader (1852) de door dezen opgerichte fabriek over. Ongeveer
zijn
350 instrumenten, meest
1804
werd
S.
leeraar aan
Gewandhaus.
aan het
solo-violoncellist
gaf.
1874
hofkapel Ie Biunswijk en
vol-
gende mede:
Beetlioven
fiilirte
ums
er
den
Herz,
war,
als
heftig
sprang
Verwirrung
die
sicli
den
sie
er
anabedungen, die Oper selbst zu dirigiren, uad in der Geoeralprobe
Wilhelmine
dessen
mit wirrem
batte
ibn
und
stiess
die
zuvor geseheu
nie
Ohr schon damals
Haar,
verstrten
SoUte piano gespielt werden,
sah.
auf
's
Meister,
gestift ulirend,
Augen dastehen
forte
liatte
Talctstock.
allen
Mienen und
Mittheilung
machen,
es
wurde bange
unbeimlich leuchtenden
Orchester und Sauger geriethen in
seltsamsten Tne aus.
dass
ihr
Tonen verschlossen
so liroch er fast unter das Notenpuit, beim
uni nach Schluss der Probe musste der Kapellmeister
peiuliche
irdischen
unmglich ware,
ihm
Umlauf
die
dein Componisten
Leitung seiner Oper zu
berlassen.
So
sich
sass er denn
so tief
in
am Abend
seinen
der Auffiirung
Mantel gchUt,
im Orchester
hiiiter
dass uur die glhenden
dem Kapellmeister und
batte
Augen daraus hervorleuchteteu.
345
n e
frchtete
Aber kaam hatte

strmt
Beethoven,
fhlte.
Zusammeu
vor
aich
getragene,
diesen
Aagen
Einstudirte
von
fiel
ihr
von wunderbarer
verschwand
e o
Kraft dnrch>
Blieken
ihren
vor
war L
Sie selbst
ab.
bang zu Mathe.
ihr unau3sprechlich
sie sich
als
Publikum
ganze
das
war
es
Worte gesjirochen
die trstea
sie
u r e,
sie
alles
duvchlebte
durchlitt Scne uuf Sctue.
zum
Bis
im
Auftritt
Kerker blieb
von dieser lUusion erfUt
sie
Siu wusste jetzt, dass ihre Mittel fr das,
Kraft.
aber hier erlhmte ihre
im nchsten Moment darstellen soUte,
sie
Die steigende Angst drckte sich in ihrer Haltung, ihren Mienen, ihren Be-
nicht ausreichtea.
wegnngen ans
was
aber
das Alles war der Situatiou so ganz angemessen, dass es auf das Publikum
Wirkung
die erschiitterndste
Ueber der Versainmlung lag
iibte.
jeiie
athemlose
Stille, die
ebenso
mcbtig auf den darstelleuden Knstler wirkt wie laute Beifallszeichen.
e o n o r e
sich
rafft
da
ist
und den Dolch des Mrders.
sich zwischen den Gatten
sie wirft
auf,
Der gefrchtete Augenblick
die Instrumeute schweigen, aber der
ber sie gekommen; heil uud rein, mehr schreiend als singend, slsst
ist
oTdt'
Weib!"
sein
erst
uubeweglicli
bleibt
Ankunft dis
die
in
Aust,aug
zuzutreiben,
dem Haupte, und
dann
Kniee
ihie
dem Mrder
Aher
und nun
verkndigen,
Kaum vermochte
gehalten.
sie
entsank
wankteu,
sie
der Verzweiflung
zurckschleudern, da reisst
auch die Spaunung, die
die
Waffe
lehnte
sich
es
Leo
wirklich
nnwillkrlich entraug sich ihrer
ore
auf
weinend
halb
Angsfschre!,
eiu
Florestans
halb jubelnd
der
Klage:
brach
wollte,
los,
die
sie
war todesmatt von der ungeheuren
crschiitterad
Wilhelmine
Herzeu der Hrer drang. Erst
die
in
Mein Weib, was
hast du
hielt.
Eiu Beifallssturm,
hatte ihren Fidelio gefunden,
als
mich erduldeti" mit dem
um
hervorgestossenen Nichts, nichts, nichtsl" in die
Kiinstleriii
lange
Brust jener beriihmte unmusikalische Schrei,
wioh der Zanberbann, der jedes Herz gefangen
fici,
sie so
zurck, ihre Hande griffen kramphaft nach
den spatere Darstelleriuen des Fidelio aufs unglcklichste uachgeahmt haben. Bei
war
sie
Trompeten, welche
jetzt erschallen die
weicht
wei-jht zurck
Er
entgegen.
noch mit vorgestrecktem Terzerol den Verbrecher dem
ihr
sie
Pizarro
einnial will
halt es
droheuden Stelluug.
ihrer
Retters
aufrecht
Anstrengung,
Noch
hervor.
dem Busen und
ans
Terzerol
das
sie
Muth
sie das herzzerreisseudt':
und
Arme
so viel
des Gatten
nicht enden
der
und ernstlich
spter noch daran gearbeitet hat, in den Grundziigen ist er derselbe gebliebea.
sie
Beethoven
Auch
war ihn
Geist
durcbleuchten
Vorstellung
die
ging
Wangen,
in ihr erkannt.
Dea Ton
ihrer
Stimme zu horen,
aber die Seele ihres Gesauges offenbarte sich in jeder Miene des
Gesichtes
zu
er
dankte
Leonore
hatte seine
treilich versagt,
ihr,
ihr
fr
seine sonst so finstern
den
Fidelio
Augen
von
Nach der
dem glhendeu Leben der ganzen Erscheinung.
in
lachelten ihr zu, er klopfte sie auf
und versprach, eine neue Oper fr
sie
zu cora-
poniren: ein Versprechen, das leider nicht erfUt werden sollte."
Wilhelmine Scli roder

Richard Wagner, wiens geschriften
Nog met een anderen Duitschen meester kwam
Devrient
inaanraking, namelijk mei
overvloeien
van
waar
Dresden,
was,
van
Wagner's
in
eerste
bewondering
zij
voorstellingen
Bietizi,
dier
dezer
1823
tot
dramatische
4847 aan de
kunstenares.
zong
Zij
.Der Jliegende Hollander en Tannltduser,
De
werken.
meester
te
koninklijke Opera veibonden
heeft
haar
in
bij
de
brochure
zijn
eler Scliauspieler und Sant/er oprechte hulde gebracht on haar allen dramati.schen
zangers
Minder
leven.
Zij
getreden,
tot
gelukkig
voorbeeld gesteld.
dan
op
het
was 1823 met den

doch
dit
huwelijk
gebied der kunst, was
tootieelspeler
zij
in
Karl Devrient
werd 1828 weder ontbonden.
haar huiselijk
in het
Later
huwelijk
huwde
zij
346
Von Dring,
zekeren
Te
ontbonden.
kennen, met wien
naar
echtgenoot
haar
Tegen
omdat
het huwelijk trad.
in
zij
het
mocht
gesteld,
De
gedaan.
bewerken.
1856
zij
eti
Een
op
zuster.
te
stierf
Zij
Duitschland,
in
en
nog
von Wolzogen
is
zij
Schaman n, Beethoven
Haar
voort.
1860
Jan.
te
Koburg,
in
leven
geb.
van
zijn
invloed
talrijke geschriften
Schrter
speelster,
Weimar
Zij
grooten
eer
komt den
is te
1748
verbonden,
te
waar
vinden
Warschau,
zij
te
uit-
het artikel
in
is
Cristofori
Italiaan
bij
hij
1782
Gerber
stierf.
Niet-
toe.
door
werd
spel
1726
Een
organist
volledige
lijst
[Lencon der Tonknstler).
(Corona Elisabeth Wilhelmine),
geb.
Parijs
op de ontwikkeling van het klavier gehad.
en 1732 te Nordhausen, waar
Minden
te
10 Aug. 1699
doorreisde Duitschland, de Nederlanden en Engeland, werd
Hij
te
hij
leeft
Alfred Baron
beschreven door
is
wordt door de Duitschers ten onrechte voor den
De hem toegekende
heeft
door haar
zij
(Leipzig, 1863).
Saksen,
in
waar
vinder van de pianoforte gehouden, zooals nader aangetoond
temin
e. a.
Frankrijk en Engeland herhaalde malen
Schroeter (Christian Gottlieb), klaviermaker,
Klavier.
zij
trouw verpleegd was.
van haar voortreffelijken zang
herinnering
de
Londen
Hohenstein
Rusland haar
verblijf in
wierp haar in het voorjaar van 1859
ziekte
26
Au guste Schlmbach,
Behalve
en
langdurige
en
krankbed.
opgetreden,
dat
na vele geldelijke
slechts
de zoogenaamde sdramatische" voordracht van het lied afkomstig.
is
pijnlijke
het
en
bracht de toehoorders in verrukking door
Schubert,
de voordracht der liederen van
Van haar
doch
naar Duitschland terugkeerde. Te Berlijn trad

op
liederenzangeres
als
hech-
naar Berlijn reizen;
zij
gebeurde gaf aanleiding, dat het
Het
meer behaagde, en
niet
in
zij
met den opstand
de herroeping van hel verbanningsbevel
gelukte het haren echtgenoot,
offers
werd
zij
crimineele instructie had evenwel ten gevolge,
haar ook het verblijf in Rusland ontzegd werd,
te
die
den Saksischen staat ontzegd was.
in
verblijf
man
haar
volgde haar
Zij
op het gebied der kunst

betrad,
wegens de sympathie,
haar
von Bock,
landleven behaagde
stille
weder
wenschte
1848
huwelijk werd
van 1851 werd het onderzoek tegen haar door een kabinets-
eerst op het einde
order te niet
male
dit
Russiscli edelman,
1851 Dresden weder
zij
had,
door
cautie,
en
niet,
1849 betoond
van
1850 een
zij
landgoed in Lijfland, doch het
Toen
te zijn.
genomen,
tenis
leerde
ten derden
zij
zijn
duur
den
op
werkzaam
een speler en verkwister; ook
Parijs
zangeres
en
tooneel-
1778 aan den hofschouwburg
te
en zang aller bewondering wekte.
trok zich later uit het openbare leven terug en beoefende de kunst alleen
in
huiselijken
te
"Weimar
Goethe.
kring.
in druk.
25 door haar gecomponeerde

Zij
stierf
1802.
Een harer
liederen verschenen
1786
grootste bewonderaars
was
347
(Johann Samuel),
SchlSter
1750
kwam
Nederland,
meester
maakte
Warscliau,
te
der
1774
Londen
te
geb.
zeventienjaiigen leeftijd een kunstreis door
Buriiey
konin^în.
broeder van de vorige,
klavierspeler,
op
en
volirde J.
C.
hem:
van
zegt
Bach
op
als niuziek-
He became one
of the
neatest and most expressive players of his time, and his style of composition,
highly
resembles
met
zijner
hem
een
trok.
Hij
Londen,
stierf
Nov. 1788.
'2,
Zwaben, was 1768 organist
in
Wegens
Wurtenberg werd
jaar
en
hofdichter
compositin
later
der
het
hofmuziek.
zeer
weinig
bekend
Nov.
waar
zijn
Wurtemberg gevangen
Hij
stierf
10
Oct. 1791.
Van
geworden.
zijn
Jan.
bij
tot
zijn
geschriften
1797
te
Weenen,
in de voorstad
toonde reeds op zeer
kwam
een
orkest verbonden,
die
viool
op
zijn
die over het zeldzame talent van

hij
leerling aan het keizerlijk
convict, een school tot opleiding van koorzangers voor de hofkapel.
Franz,
Van
het zangkoor in de Lichtenthaler kerk en ontving
van den koordirecteur Holzer,
leerde
gezet en
Schubert,
liederen van
vader schoolmeester was,
den knaap verbaasd was. In het jaar 1811 werd
was
te
zu einer Aesthek der Tonkunst
Ideen
grooten aanleg voor de muziek te bezitten,
leeftijd
achtste jaar als sopranist
school
1743
leidde een
Hij
Toen benoemde de hertog hem
bekend
:
Schabert (Franz Peter), geb. 31
onderricht
te
van hem.
zijn
Himmelpfortgrund,
jeugdigen
zijn
van een spotdicht op den hertog van
(Weenen, 1806). De woorden van een der populairste

Die Forelle,
hem
Mannheim, Munchen, Augsburg en Ulm
vrijgelaten.
meest
slechts
is
22
geb.
Ludwigsburg.
te
te Hohenasperg in
weder
directeur
is
muziek
over
1777
hij
te
vervaardigen
het
berokkende
openbare leven terug-
verschenen.
Berlijn
zwervend leven en was afwisselend
werkzaam.
tien
liet
(Christian Friedrich Danil),
Schnbart
Obersontheim
eerst
zich uit
hij
adel,
Concerten, trio's en sonates van
Amsterdam en
Parijs,
dat
Een geheim
other."
dame van hoogen
leerlingen, een
was oorzaak,
veel verdriet en
more than any
that of Abel
polished,
huwelijk
Aan
geheel uit leerlingen samengesteld.
medespeelde,
deze
Daar
Haydn, Mozart,
de werken van
Krommer, Kozeluch, Mhul, Cherubini en ook enkelen van Beethoven kennen. De oudste der knapen, Joseph von Spaun, die bij
afwezigheid van den kapelmeester het orkest dirigeerde, zag den eersten
rond
om
het
een
wie het was die zoo uitstekend speelde,
te zien,
kleine
jongen
met een
bril
was,
Franz Schubert.' Hoewel
knapen
in
Franz
deelde zijn kameraad heimelijk mede, dat
had, en dat
Spaun
leeftijd
hij
hel
verschafte
veel
verschilden,
werden
nog meer zoude doen, zoo
hem daarop
het noodige.
dag
en bemerkte dat
toch
zij
hij
hij
vrienden,
de
en
reeds veel gecomponeerd
slechts niuziekpapier had;
Later werd
der eerste violen en verving ook den orkestdirekteur
goede
Franz
aanvoerder
Ruzicka, wanneer
deze
afwezig
en
Het
maar
De zondagen bracht
was.
Ferdinand
broeders
zijn
onderricht
het
in
Franz
gering
zijn
talent
componist
als
niet alleen
de muziek,
tot
van andere vakken
het aanleeien
in
lust
zijn
Onder
kunnen toonen.
te
vervaardigd.
en
(1811),
Der
en
1813
en
muziek
instrumentale
Op
lang
vervulde
oefende
in
onder leiding van
Een
dirigeerde,
sopraanstem had, zong de
wanten
was
Holzer
stond, schreef
speelde
en
orgel
De
solo's.
geschenke.
het
convict
les
Ook
Salieri,
bij
jaar
wien
rsleiii,
Het
daaronder
Schubert 's Muze:
van
werd
een
die
van vrienden en ver-
tijdens
zijn
verblijf
op
de uitvoering tegen-
bij
Des
opera:
eerste
zijn
stijl,
Teufels
strijkquarletten
was het jaar 1815, waarin een zeer
vruchtbaarder
ontstond
liederen
leerling te zijn.
zijn
Erlknig,
bevinden zich vele der schoonste

Gretchen
am
Spinrade, Ileiden-
Rastlose Liele, Schafers Klagelied en Ossians Gesange.
begon
schoolleven
Schubert
geheel en al aan de muziek wijden.
gedaan
uren be-
zoon een vijfoctaafs piano
Schubert
Schubert
voltooide
Nog
liederen.
aantal
stukken
Drie jaar
vrije
een mis, die 181
Lusischloss, een symphonie, een ouverture in Italiaanschen

vele
zijn.
T h e r e s e G r o b,
de compositie had genomen, was
in
woordig en verklaarde, trotsch op

hetzelfde
hij
gee.stdrift
groot, en de gelukkige vader gaf zijn
ten
en
te
de Augustijnerkerk, was een evenement.
in
schoone
groot
octet,
het convict en ging naar
plichten, en in zijn
zijn
Holzer
vriend
zijn
latere uitvoering,
Franz
In
Schubert
schoolmeester
een
quintetten,
ondermeester werkzaam
als
In
met het schrijven van
druk verschenen.
in
is
stukken voor.
de muziek. Voor het koor in de Lichlenthater kerk, dat nog steeds
hij
uitgevoerd.
quartetten
Mozart's
Schepping,
's
in al deze
zich hoofdzakelijk
hij
verliet
leeftijd
als
hij
komen
ouvertures,
vaders school
zijns
Ha y dn
Geen dezer werken
zeventienjarigen
om
Mei
Schiller's Leicken-phantasie
hij
van
andante's
hield
bezig
klavierphantasien enz.
huis,
componeerde
Herinneringen
Beethoven 's
1812
jaren
in
werd gevolgd door een zangstuk: Hagars Klage
hetzelfde jaar
in
Fatermrder.
opera-aria's en
de
Dit stuk
om
eerste compositin
zijn
behoort een fantasie voor klavier (vierhandig), blijkens het manuscript
1810
vader
zijn
ging geheel in de muziek op en brandde van verlangen
hij
zich
met
hij
speelde.
andere kunsten en wetenschappen, waarin ook
onderwezen werd; doch
was
strijkquaitetten
bepaalde
convict
strekte zich ook uit tot
waar
Ie liuis door,
hij
Ignaz
en
had,
verkrijgen,
onderwijzer
om
aan
werd
hij
bij
graaf
familie,
die den
bracht,
waren
de
ondragelijk te worden.
muziekschool te Laibach een plaats
1818 op aanbeveling van de zangeres
Johann von Eszterhazy
zomer op het landgoed

muzikaal.
In
dien
Hij
wilde zich
Nadat hy 1816 een vruchtelooze poging
Zelsz,
kring
tot
muziek-
benoemd. Alle leden dezer
den winter
werd
als leeraar te
Unger
te
Schubert
Weenen
door-
bekend met de
349
Hongaarsche volksmelodin, welke
Dat
hem
het
een
uit
eerst
dien
brief,
winter van dat jaar bevond
1824
nam
hij
te
Weenen, en
weder een uitnoodiging om naar Zelsz
te
komen aan.
met
Rossiui
Een
Die
ZwiUingshrder
Weenen
Vogel, met wien de componist kennis nad gemaakt, en
zanger
doch
vertoond,
schreef
Schubert's roem
van
verbreiding
bleef
winter op het repertoire.
Nog
welke slechts 2 bedrijven voltooid werden. De opera Alfonso
van
Sakuntala,
oratorium Lazarus en een derde opera:
het
fijd
die veel tot
Theater an der Wien
deed, in het
dan
langer
niet
denzelfden
in
hij
de Opera, en
weinig of geen succes.
Die Zaulerharfe^ werd op aanbeveling van den
opera van hem,
andere
verbetering zijner finantiele
beheerschte destijds te
zangspel
zijn
zich
hij
Sc hu bert
succes eener opera hoopte
behaalde
Schober
vriend
zijn
weder
omstandigheden. Doch
S.
zou bevallen, blijkt
niet
1818 aan
den
het
werken heeft aangebracht.
vele zijner
Eszterhazy
het najaar van
in
hij
in
hij
graaf
bij
In
schreef.
Van
op den duur
und
Estrella,
Tot
de
het
zoogenaamde
1821 gecomponeerd, had evenmin geluk
werken van dien
als
haar voorgangsters.
behooren ook de groote klavierfantasie (op 15),
tijd
en
sForellen-quintet"
twee afdeelingen der onvoltooid
de
gebleven
symphonie
mochten
de komische opera Die Verschworenen of de groote opera Fierahas,
in
1823 gecomponeerd,
zijn
schone
Mllerin,
hel
hem
verliet
te verrijken.
octet
van
post
doch
had
noemd.
vrienden ver-
zijn
verwachtingen teleur-
zijn
niet,
en
hij
ging voort, de kunst met

de liederencyclus Die
o. a.
op 166, de drie strijkquartetten
de
succes
nieuwe
(op
29 en 125,
1826 was
rijk
te
schreef
de Mis
verminderde
Geist
in
vatte
(voor
Es en
solliciteerde,
werd be-
scheppingskracht niet:
kleine terts bevonden.
Schubert
het voornemen
zijn
het bracht netto
de cantate Mirjam
'
o.
a.
Siegesgcsang,
8-stemniig mannenkoor),
op, te
Weenen
compositin ook in ruimer
was ook
800 gulden
meester nog vele groote werken,

C,
zijn
Dit concert vond grooten byval en
den componist:
de
Schubert
vroegere gelegenheden
geven, ten einde op die wijze
het stiijkquartet in
Salieri
aan nieuwe conipositin, waaronder zich meesterstukken
1828
kring bekend te maken.

voor
op een vaste betrekking.
vakant geworden.
bij
Winterreise en het strijkquartet in
een concert
heiligen
als
uitzicht
hofkapelmeester benoemd; dientengevolge was
teleurstelling
In het voorjaar van
gunstig
tot
vice-kapelmeester
evenmin
Deze
het jaar
jaar
In
1824 ontstonden
In
Het jaar 1826 gaf hem weder
als
noch
Hij
en 2) en de eerste groote sonate (op 30).
was gestorven, en E y bier

de
(18'22).
ten tooneele te brengen.
opgeruimdheid
meesterstukken
No.
terts
leidde de groote componist een aan gebrek en ontberingen rijk leven.
gesteld,
Doch
kleine
op.
finantiel
In hetzelfde
de symphonie in C,
de Ui/tnne an den
de laatste drie klaviersonates,
het grootste gedeelte van den liederenbundel Schwanengesang-
35
De symphonie zond
doch
hij
werd na de
zij
Eerst 1839 bracht
Mendelssohn,
zaakt, geneeskundige hulp in te roepen
korten
ilden November voelde
Den
tijd.
Hand el 's
dood waren
Nu
verloren
inhalen."
tijd
opschrift voor
zie
ik,
hij
genood-
hij
weder, doch slechts
hij
reeds zoo ziek,
zicii
dat
Kort voor
later stierf hij.
onder de oogen gekomen;
hij
ze
maar
ik
nad-it
hoeveel ik nog te leeren heb;
zijn
werken met Sechter (den bekenden conlrapuntist) en den
gaan
hard
zal
hem
oratoria
ingezien had, zeide hij:
en was
te sukkelen,
S.
wel herstolde
bed moest begeven, en acht dagen
zich te
hij
werk
dit
ten gehoore.
1828 begon
In September van het jaar
Schumann,
op aanraden van
Gewand ha us
op een concert van het
voor
Wiener Musikverein,
den
naar het bestuur van
eerste repetitie als te lang en te moeilijk ter zijde gelegd.
De
Schubert's
GriUparzer
dichter
maakte het volgend
graf:
Die Tonkunst begrub hier einen reichen Besitz
Aber noch viel schoenere Hoffnungen.
Wenn Fruchtbarkeit ein Hauptmerkmal

aldus
Schubert zu den grssten,"
des Genies
dezen
ein
viel
ber
dreissig
dem
von
geschrieben,
viel
Jahr
Aus
der
weitesten
verbreitet
msse
Componist
den
er
halte nach
und wenn Tel
geworden,
ma nn
Schubert seinen Mann gefunden. Wo er

Aeschylus, Klopstock, so sprde zur
seinen
Handen,
Ofschoon
hij
zoodanig
er
den
Weitem
Schubert
nieuwe wegen gevonden en
hij
instrumentale werken
de
zijn
strijkquartetten
andere klavierslukken.
Bictionary
Weenen
en
Een volledige
an
nach unter
gaben
W. Muller 's
u.
A. ihre
1874
bij
zijn
genoemd
grootsten
te
is
geweest,
worden,
lijst
zijner
(III,
de klaviertrio
371
v.
v.).
Vereeichniss der im
te
Cen
Bij
-sonates en
's,
werken vindt men
in
Gr cv e's
Diabelli
Weenen
te
Dnick erschienenen
dergelijke Catalogus, bewerkt door G.
F Sc hr eiber
als
roem behaald.
de ouverture en entre-actes van
-quintetten,
1852 een Thematisches
Werke von Franz Schubert j een

zag
er
het meest bekend: de symphonie in
of Music and Musicians
verscheen
tebohm,
hatte
Musik hervor
op bijna elk gebied der muziek werkzaam
onvoltooide symphonie in l kleine terts,
Bosanmnde,
schnellsten
sein ordentlicher
so
quoll
Gomposition,
toch voornamelijk als liederencomponist
heeft
zijn
am
die ganze deutsehe
verlangt:
hinfhlte,
ist,
grsserer
Publikum kommen
knnen,"
Weisen
leichteren
zum
bat er
abgewonnen."
tiefsten Seiten
behoort
wie
's
und nach wohl
componiren
Thorzetlel
Franz
oordeel over
die Halfte gedruckt
haben sich wohl seine Lieder
Rubrik
ersten
Literatur in Musik gesetzt,
de
alt
vielleicht erst
nie oder nach langer Zeit erst in
wahrscheinlich
wird.
Van
so gehort
Theil noch der Verffentlichung entgegensieht, ein bei
aber
und
sNicht
meester.
Erstaunen
ist,
Schumann 's
luidt
het licht.
De
Not-
volledigste
<
351
Schubert
van
hiograpliie
Helborn
Schubert (Fe rd in and),
weeshuis
keizerlijk
1824
Hij
Holzer,
broeder van den voiige,
en hy
1820 regens
aldaar,
1859.
stierf
1865).
1816
Anna
Muziekonderricht ontving
40
ongeveer
heeft
19
geb.
1794
Oct.
aan
hoofdonderwijzer
te
het
chori in de voorstad Altlerchenfeld,
de normaalschool van St.
aan
leeraar
school.
Gerold,
1809 hulponderwijzer en
werd
Weenen,
Heinrich Kreissle von
Dr.
van
die
is
(tweede druk, Weenen,
en 1851 directeur dier
van
lj
compositin,
vader en van
zijn
hoofdzakelijk kerkmuziek,
vervaardigd.
(Franz Anton),
Scbnbert
contrabassist
Opera
daar ter stede en
1824.
Zijn
oudere
1766
van
te Dresden,
der
La font
bij
Sc hn ei der,
aan
Franz
S.
tweede
werd
hij
kunst
Schubert
Georgine S. is
gewijd.
1871
Kohn
in
les
Juli
opera's, vijftien
Warnsdorf
te
het vioolspel nam.
1833
28
stierf.
1788
en
Onder
zijn
naar Petersburg en w-erd
1862
tot
opera's
Erbe,
bleef.
vestigde.
Am
die
in
Maschinka
hebben
zangeres
coloratuur-
evenals hun
zich,
Strelitz,
te
in
Hij
altist
Bohme, ging naar

werd 1779
bij
lid
Berlijn,
der kapel
de hofkapel te Dresden,
compositin bevinden zich vier
Missen en vele instrumentale muziekstukken.
Schubert (Louis), geb. 27 Jan. 1828
zangmeester
lid
van
der koninklijke kapel te Dresden.
lid
von Schwedt
hij
dood
zijn
zijn vijftigjarig jubilaeum.
Zijn echtgenoote,
kinderen van
waar
leeftijd
den
beide
van den markgraaf

hij
wêrd hij
De
sedert
bij
1873
na
1861,
en
vierde
gepensionneerd.
hij
naar Parijs, ten einde
25 Aug. 18i5teReval, was een gunstig bekende
de
was
1853.
aspirant-violist bij de
leeftijd
hij
concertmeester
Schubert (Joseph), geb. 1757

waar
Oct.
geb.
ouders,
12
Hij stierf
Te Dresden teruggekeerd,
voort te zetten.
eerste concertmeester. Hij
In hetzelfde jaar
zangeres.
konings kosten reisde
's
1847
hofkapel,
Lipinsky,
en werd op vijftienjarigen
Op
koninklijke kapel.
studin
Maart
Dresden,
te
Franz Anton S., geb. 22 Juli

Anton Rottmeier
van
zoon
Hij stierf 5
ontving onderricht in het vioolspel van
Ludwig Haase
en
de hofkapel.
de Italiaansche
bij
28 Juni 1766
geb.
werd 1786
Dresden,
te
koninklijk kerkcomponist.
Anton,
oudste
1768
Juli
contrabassist bij
(Franz),
Schubert
1808
1814
broeder,
1844
tot
20
geb.
de keurvorstelijke kapel,
bij
Sibirien,
Van
daar
Onder
Die
verscheiden
zijn
te
ging
hij
naar Dresden, waar
compositin
liosenmddcketi,
sleden
Dessau, ging op achttienjarigen
concertmeester te Koningsbergen, waar
later
van
bevinden
Der JFahrsager en
Duilschland
hij
zich als
zich eenige kleine
vertoond
Wer
zijn,
ist
en
der
een
Gesangnchule in Liedern (op 18).
Schuberth
1826
te
(Julius
Ferdinand Georg),
Hamburg een muziekhandel,
geb.
14
die onder de firma
J.
Juli
1804, begon
Schubert&Co.
353
bekend
1840
Nieuw- York,
te
Hy
geworden.
algemeen
is
vestigde
1832
Friedrich
Wilhelm
Schuberth
voortzette,
A.ugust
Julius
over,
vvas een
S.
New-York Mumk-zeitung
de
(187172).
Zeitung
werken
door
zijn
Hij
7lf"iy^-.;?rt7;m^ (1
van
leiding
vorige, geb.
Gottlob
vader,
zijn
1806
te
burg
geboorteplaats, later hofkapelmeester te Oldenburg,
zijn
werd
leeftijd
der Duitsche Opera naar Petersburg, waar
Schuberth
(Karl),
Maagdenburg,
ontving
Dotzauer
van
te
van
broeder
onderricht
Dresden.
hij
vorige,
maakte
hij
Von
25
nadat
en
hij
kapelmeester
181i
Febr.
door
concertreizen
te
Duitschland,
1835
en begaf zich
van den Tsaar, later ook directeur
22
stierf
Is
van H'isse aldaar en
Frankrijk en Engeland,
Hij
Maagdenburg,
stierf.
geb.
bet violoncelspel
solo-violoncellist
werd.
kapel
keizerlijke
1850
hij
den
in
Hij
Belgi, Nederland,
raar Petersburg, waar

der
Musik-
orkestdirekteur aan den stadsschouw-
hij
Riga en Koningsbergen werkzaam was geweest, ging
Denemarken,
18.50)
en van K. M.
S,,
16-jarigen
in
840
Meer dan 6000
te Leipzig.
Weber. Op
te
Fritz
firma uitgegeven.
zijn
onder
broeder
beoefenaar van talen,
ijverig
1875
Juni
Schuberth (Ludwig), broeder van den

studeerde
de
(1867) en van SchuherfK's kleine

9
stierf
zijn
firma
;ian
onder
ze
die
letterkunde en muziek. Hij was uitgever van een
van
een depot te LeipziGj en
en deed 1854 de zaak te Hamburp;
1863
Juli
Zurich.
te
heeft
Hij
concerten voor violoncel en kamermuziek gecomponeerd.
Schuch (Ernst),
Breslau,
te
geb.
23 Nov. 1848
Otto Dessof
onder leiding van
engageerde
hem
gezelschap, en een jaar later
werd
Pollini
Basel.
waar
hij
1825
Aug.
Hij
Gratz
in
Stiermarken,
1869
Wrtzburg,
te
1872
hij
als
maakte
te
tot
hofkapelmeester
vele
componist
en
klavierspeler
Praag, ontving onderricht van

kunstreizen
laatste jaren leeft hij
door
te
in
van
hem
z.
oder
Einleitung,
Mudkaliscke
Drama per
plagen^''
geb.
Kisch,
en
Europa.
In de
was
eigentUck
concertmeester
Aug.
zur
bij
Men
1813.
die zich in de koninklijke bibliotheek
nmsioa.
te
Untersohiedene grndliche Nachrichteu
Musik
geJibret
Magie pour Clavecin [darwiter
und
verlanget
ein vierstimmigcr
auoh rckwarts gespielt und gesungen werden kann)

Grillen
het huwelijk trad.
dansmuziek,
Praetorius.
de volgende werken,
te
opeia-
Dresden benoemd,
verschillende landen van
(Johann Christoph), muziekdirecteur en

Nat ion al theater te Berlijn, geb. 1733, gest. 22
Berlijn bevinden:
1871
zijn
Thomaschek
Schultze
kent van
van
afwisselend te Dresden en te Parijs.
Schnlz of Praetorius,
het
studeerde
Graz en
te
kapelmeester
1875 met de zangeres Clementine Proska
Schulhoff (Julius),
2
te
Weenen, werd 1867 tweede kapelmeester
te
Wer
von HoUg, Ariette^ ebenfalls so componirt,
wird
Chor,
wollte
der
sich mit
dass es auck vor
353
und rciwarh gesuugen unl
Tam;
und Fram.
verrukking
in
geldmiddelen
een
bij
Frankrijk,
Theorie
hielp
en
Hendrik
nemen. Hij
stierf
aanbeveling van dezen
op haar reizen door
die hij
dienst,
in
In
1773
jaar
het
Kirn berg er
en
te Berlijn
de bewerking hunner
bij
en werd daar ter stede kapelmeester aan den
koren voor Afhalia, die
Zijn
Acht
benoemde.
om
toen
jaar
daarvan,
maar
Kopenhagen
te
ist
bleef hij
hij
verpliclif,
S.
hij
ontslag te
zijn
voornamelijk bekend door
is
dat
die betrekking
in
compositin bevinden zich 10 opera
zijn
den
Himmel
2cie
ein braver
Mann',
zijn
-DSeht
als:
uHerr Bacchus
lang
redenen van gezondheid
10 Juni 1800. Onder
en vele andere muziek,
zonder
zicii
Kirn berger
theoreticus kwam
werden, bevielen den koning van Denemarken zoozeer,
werkzaam en was
en
leeftijd
aan het theater der kroonprinses en aan dat van
later
Reinsberg.
te
het talent van
vergezelde.
Itali
Kunsten
hofkapelmeester
enkelen
Op
Sulzer
hij
schonen
der
uitgevoerd
tot
Nfaarl
Schmugel,
Kirn berger hem
op vijftienjarigen
hij
dame
adellijke
Franschen schouwburg,
prins
liederencomponist, geb. 31
en zich onder bescherming van
de leer nam.
in
Duilschland
teruggekeerd,
dat
begaf
Poolsche
van
en
Berlijn
bracht,
daarheen
hem
die
stelde,
hij
van
beschrijving
zoozeer
Angloise
5 Mnsikaliscker LufilaUon fUr Klavier.
Luneburg, ontving het eerste ondprricht van den organist
te
wiens
^ MmikaliscJie Belitstigimg
eine Polonaise, Kosak, Stei/rhch,
(Johann Abi-aliain Peter),
Sohnlz
1717
werden kain
gespiell
MenuefI,
enIhaH
Badinage,
oder
's
liederen;
zijn
tSsse heilige Natuf^
heiier,"
heden behouden gebleven.
tot
Schulze (Johann Friedrich), orgelmaker, geb. 27 Jan. 1793teMilbilz

Thuringen, vestigde 1826
in
werken
treffelijke
Hij
1858
stierf
zijn
Heinrich Edinund
als
de
krachten
beste
(geb.
Salieri
van
1815,
gest.
der
jongste
zoon
Schumann,
organist
en
geb. omstreeks
Highini
hofopera
van
verklaarde
werd aan
ffl.
hem
van
den
haar
Weltgericht
ont\ing
1831
tot
lot
Hedwig
dochter
bereid,
leiding
van
den knaap
1810
te
Zwickau,
bij
een uitvoering
klavierbegeleiding te spelen.
K.
in
was
Friedrich August Golllob

in de muziek van J. G. Kuntsch,
elfde jaar in staal,
zijn
de
8 Juni
geb.
boekhandelaar
en was reeds op
onder
zicli
dit
Weenen,
te
184.5) was een gunstig bekende zangeres.
Schneider's
wenschte
Ook
Berlijn.
te
1790
en behoorde van 1812
aldaar,
kort na diens
ontbonden.
Schnmann (Robert Alexander),

de
voor Engeland.
van welke vooral
uitstekend orgelmaker bekend was;
zangeres,
Schalze-KillitSCh^j,
als
drie zoons,
zijn
heeft vele voor-
Hij
Duilschland
voor
werd opgevolgd door
en
dood (1878) werd de firma
onderricht
fabriek te Paulinzelle.
zoowel
vervaardigd,
M. von
de leer
Weber
te nenjen.
voornemen geen gevolg gegeven.
Zijn
Zijn
te stellen,
Om
vader
en deze
onbekende redenen
wetensch ippelijke opleiding
23
354
ontving
einde
Robert
op
Leipzig
in
te
het
gymnasium
Zwickau,
te
dat
18'28 verliet, ten
hij
de rechten te studeeren en daardoor aan het verlangen
zyner moeder, die van de kunstenaarsloophaan niets wilde weten,

Zijn vader, die het zeker niet afgekeurd
zou hebben dat
te
voldoen.
zoon zich geheel
zijn
aan de kunst wijdde, was reeds 1826 gestorven.

Het muziekleven
Schumann
Leipzig trok den jongen
te
meer aan dan de
rechtsgeleerde wereld, en het grootste gedeelte van den dag hield
met musiceeren.
Onder
voort.
indruk
den
ook eenige corapositin
ijver
Schubert's werken
van
Op aanmaning
Doch weldra bleek
(1829).
machlig was, dan dat
hij
voornemen
eerste
In het n:ijaar van
1830 keerde
begonnen
voort te zetten.
studin
met
Het
om
werd.
Met
te
plan
meer
dit
dit
een klaviervirtuoos te worden.
om
zijn
Ongelukkigerwijze trachtte
groote meesters, en reeds
te
worden
moest nu opgegeven worden.

toe en koos tot leeraar in
Dom,
den toenmaligen orkest-
dertienjarige
Denken
in
Glara Wieck,
Sie
sich
und ich unterschreibe
Schumann's
das
in staat
hij
leeft.
studie der
de
Meer nog
werken van
een symphonie te schrijven,
Schneeberg, waar S. in dat jaar verblijf hield,
Zwickau werd uitgevoerd,
te
de
was.
te
van
voordeel
hij
1832 was
waarvan de eerste afdeeling
Wieck
de ontwik-
hij
aanwenden van mechanische hulpmiddelen,
Heinrich
trok
onder
dat de viei'de vinger zijner rechterhand lam
gevolg,
kiavierspeler
onderricht
en
dien tyd
zich geheel aan de kunst zou wijden.
hij
directeur aan de Opera te Leipzig, die nog heden te Berlijn
van
in
en ging te dien einde naar
naar Leipzig terug,
hij
de harmonie en het contrapunt
dan
hij
dat zijn liefde voor de kunst te
het,
legde S. zich op de compositie
ijver
schreef
zijner familie besloot hij evenwel, zich
was nu,
keling zijner klaviertechniek, door het
bespoedigen,
kennen,
kunnen onderdrukken, en na langen tegen-
die had
stand gaf zijn moeder eindelijk toe, dat
Schumann's
zich bezig
hij
Wieck
studin in het klavierspel
zijn
hij
op de rechtsgeleerdheid toe te leggen,
Heidelberg
te
Friedri ch
klavier-polonaises, een quartet voor klavier en strijk-
instrumenten en liederen.
met
en
leiding van laatstgenoemde zette
onder
en
M arschner
Hij leerde o. a.
laatstgenoemde stad op een concert van

over
wier
Vollendete,"
spel
schreef
hij
hij
reeds toen opgetogen
1833 aan een
vriend,
es."
finantiele
omstandigheden
waren
van dien aard, dat het
bekleeden van een winstgevemle betrekking niet bepaald noodzakelijk voor
was:
hij
bezat
genoeg
om
te
Leipzig
als
hem
jonggezel te leven en kon zich
derhalve geheel met de compositie bezig houden. In het jaar 1833 ontstonden
de
Impromptu
'
fT Klavier uber
en derde afdeeling der sonate

in /-kleine terts
(op.
In den winter van
eine
Romance von Clara Wieck,
in ^-kleine terts (op.
de eerste
22), hel begin der sonate
11) en de Toccata (op. 14).
1833
1834
vormden
Schumann
en eenige vrienden,
355
met
wie
een
nieuw
hij
's
te
komen,
doel
zou
samen
avonds placht
welks
muziektgdschrilt,
het plan tot oprichting van
de
zijn,
Niet te verwonderen
Paul
en van de romantische school was,
Den 3den April i834 verscheen het
Munk.
fr
Als
van
redacteuren
eerste
1835 ging de uitgne over aan

eenig
redacteur van het blad.
en
werd
toen opgevolgd door
artikelen zijn
met een
A.
J.
en
Julius Knorr
Tot ISi bleef hy
Franz Brendel.
2, i 2, 22, of
cijfer:
Eusebius, Raro, Jean qui
Schumann,
behalve
traden
en
woorden,
seines
Stifters
sein
niehr
Es
existirte.
geheimer
war,
Ook
werd eigenaar
als:
ores
in zijn
is
namlich
a n,
opstellen
Schumann 's
nur
dem Knp
in
Kunstan-
der
Ansichten
verschiedene
schien,
Uitgever
Met Januari
De door hem geschreven
met een pseudoniem,
rit, onderteekend.
als
op.
zoodanig werkzaam
als
dikwijls sprake van de r>Davidsbndler," een verbond, dat, volgens
eigen
toelachte.
Aeie Neue ZeiUchrift
Hartmaan te Leipzig.
Barth, en Schumann
boekhandelaar
de
nummer van
blad
het
Friedrich Wieck, Ludwig Schunke

was aanvankelijk
het
de kunst.
in
dat dit plan den jongen kunstenaar, die een vurig
het.
is
bewonderaar van Jean
van
bestrijding
mechanische en oppervlakkige en de verheffing van het potische
schauung zur
Aussprache zu bringen, nicht unpassend, gegensatzliche Knst-
lercharaktere
zu
Florestan und Eusebius
denen
von
erfinden,
Raro
bedeutendsten waren, zwischen denen vermittelnd Meister

zog
Davidsbndlerschaft
Gedurende
verbonden bezigheden
had
nog
Carnaval
van
jaar
redactie
hg
rother
ein
Faden durch
toen
veel te componeeren.
componist
zijn
in
hem
in
hem
lange,"
Note.
Es
schrijft
komrat
knnte ich immer
Het
verkeer
hij
viel
von
mir
alles
fort
spielen
met
vereering
hem
voor
dien
Mendelssohn
litterator
dan den musicus.
(op. 17),
de sonate
de FascJiingsschwank en de
:
Frher grbelte
kaum
jetzt streiche ich
und sogar manchmal
ist
es mir,
eine
als
und nie zu Ende kommen."
Mendelssohn,
bevriend.
vriend,
selbst,
begon de
ontstonden
Ae Davidshndlertanze, Ae Noveletten,
destijds gemakkelijk
1839 aan een
muzikale wereld werd, was voor

groote
i'l),
1839
1836
In de jaren
de Kreisleriana, de Humoreske,
Het componeeren
1834
In de volgende jaren
de hand ging,
van
de groote Phanlasie in
(op 14), e Phantasiestcke {op.
Romances.
vlugger
spreken.
te
voornaamste klavierwerken
de Kindencenen
ich
weder
In
9) en tudes gymphoniqueg (op. 13) geschreven,
(op.
redactie-werk
het
die Zeitschrift,
beletten de aan de
muziektijdschrift
het
Schumann,
maar 1835 verscheen geen enkele compositie van hem.

echter,
die
Diese
humoristischer Weise verbindend."
in
eerste
het
wie
sich
Wahrheit und Dichtung
stand.
die
1835
Schumann
meester
evenwel
en
te
Leipzig
het hoofd der
van groot belang. Hij koesterde
bleef tot aan diens dood
bewonderde
in
Schumann
met hem
meer den
23*
356
toestemming
dien aard waren, dat
van
zijn
naar
Weenen
daarom
een
wijze
grooter
Weenen, doch was
half jaar te
huwehjk
het
machte,
zijn
volhardde
voeren,
toestemming
weigering,
zijn
bij
uit te
zijn
ten
bleef een
Hij
voornemen
Wieck,
hij
verschijnen,
verkrijgen.
Schumann
was overtuigd,
een huishouding te beginnen.
en
Wir
dat
sind jung,"
haben Hande und Krafte und Namen;
auch besitze ich ein kleines Vermogen
Die Zeitung
Zinsen.
.500 Tlialern
niit
mir ebensoviel ein und meine Koraposilionen bekomme ich ebenfalls gut
tragt
was een bepaalde rang
alleen begeerde
de maatschappij.
in
om
een doctor-diploma, gelijk
hoogeschool
Leipzig hadden verkregen.
te
verleend op grond van
zijn
modis
musicis
sensu
pulchritudinis
turn
scite
mcrariim
componendis
veniistatisgue
zooals het
werd Clara
en
met het ver-
Marschner
hem 24
Dit wei'd
1840
criticus
en
et artifex ingeniostis et jtidex elegans
docte judicandis atque praeceptis de
turn
magnam nominis
edendis
optimis
document
van de
Februari
verdiensten als scheppend kunstenaar,
Mum
aestheticus (y2 rerum
adeptus est"
Mendelssohn
hij
Daarom wendde
zich tot de philosophische faculteit der hoogeschool te Jena
zoek
Wat
Sagen Sie mir, ob da eine Besorgniss aufkommeii kann."
honorirt.
hij
te
het ongelijk stelde.
om
te laten
abonns
deze
aanraden van Clara,
op
de tusschenkomst van den rechter in te
het begin van 1840,
in
hij
doch
genoodzaakt
voldoende middelen had
schrijft
getal
niet bij
geven,
te
Schumann zag zich

roepen, die Wieck in
hij
kunstenaar,
Nogmaals vroeg
en keerde naar Leipzig terug.

tot
de
gaan en daar het muziektijdschrift
te
die
een familie zou kunnen onderhouden. Tot verbetering
hij
besloot
positie
op
daar
geven,
te
ten huwelijk, doch de oude
was,
verliefd
lang
einde
Schumann Clara Wieck, op wie hij

Wieck weigerde zijn
Schumann 's vooruitzichten nog niet van
zomer van 1837 vroeg
den
In
reeds
fa,mam,
maand September van het
In de
luidt).
Wieck Schumann's
Een reeks
volgend
jaar
schoone
toonscheppingen heeft haar ontstaan aan deze verbintenis te danken,
in
de
eerste plaats de liederenbundel Mi/rthen
aan
zijn
h'y
hoofdzakelijk
men
leest
ich
geliefde bruid
Ihnen
in
(op.
echtgenoote.
25), door den componist
opgedragen. In deze periode van zijn leven componeerde
zangstukken.
Ich
schreibe
jetzt
nur Gesangsachen,"
een zijner brieven van 1840, sGrosses und Kleines.
sagen,
welcher
Genuss
es
fr die
ist,
zoo
Kaum kann
Stimme zu schreiben im
Verhaltniss zur Instrumentalkomposition, und wie das in mir wogt und tobt,
wenn
ich in der Arbeit sitze."
instrumentale
het
gewijd.
De volgende
De
eerste
Gewandhaus ten gehoore gebracht,
symphonie
en
muziek
de
in
Ouverture,
Siti/otetta
in
d-mo\, die oorspronkelijk den
jaren echter waren
symphonie
hetzelfde jaar
Het jaar
1842 was
rijk
meer aan de
Bes) werd 1841 in
componeerde
titel Sj/ mphonische
Scherzo und Finale (op. 52),
bestempeld.
(in
hij
de
Fhantasie droeg,
aanvankelijk met den
aan kamei muziek:
naam
in
dat
357
ontstonden
jaar
de drie sfrijkquartetten, het klavierquintet en -quarfet en de

Piano/orie,
Phantasiesfcke fr
aard
waren
werk
in
was Das Paradiex
dat jaar
dat reeds
m/d
Fioline
Van
Fioloncell.
voor
utid die Peri,
begon
aangemoedigd,
1844 aan
componist
de
voornaamste
koor en orkest,
soli,
de eerste uitvoering groote geestdrift verwekte.
bij
anderen
gelieel
Schumann's
de composilin van het jaar 1843.
Door
dit succes
ander groot koorwerk:
een
Saenen aus Goethe^s Faust, van hetwelk echter in dat jaar slechts vier stukken
gereed kwamen.
1843
Toen
conservatorium geopend werd, verkreeg
Leipzig het
te
post van leeraar aan die school,
Tengevolge
positie.
van
Reeds een jaar
voor het onderwijs niet geschikt.

en
nadat
vestigde
echtgenoote
zijn
hij
weinigen met wie
met componeeren bezig

vergunde.
symphonie
de
der
in
wanneer namelijk
Een jaar
C.
in
behoorde
later
opera-voorstellingen, hetgeen blijkt
Gesammelte Schriften^
zijn
drukken
heeft
zwanger,
een
samen,
zich
vi'aarin
medegedeeld.
opera
te
werk
dramatisch
zijn
zijn
gezondheidstoestand
en
de
dat
is
de trouwe bezoekers
TheaterbchIein"
opgenomen
tijd
ook
ging
van het denkbeeld
hij
Den
Genoveva.
hij
tekst
als
stof voor
stelde
aansluitende aan de gelijknamige drama's van
daarbij
hem
ontstane werk
na lang zoeken koos
van
legende
liet
tot
de van sommige opera's ontvangen in-
hij
dien
In
schrijven,
de
uit
46
tot
hij
hebben.
te
behoorde
zich bijna uitsluitend
hield
hij
voornaamste in den winter van 1845
Zijn
hij
ontslag,
zijn
hij
die verplaatsing naar een andere
tot
omging, en
vertrouwelijk
hij
nam
Ferdinand Hiller
leefde te Dresden zeer afgezonderd,
Hij
echter was
natuur
later
min gunstige gezondheidstoestand gegeven
stad schijnt zijn reeds toen
den
op een kunstreis naar Rusland begeleid had,
Aanleiding
zich te Dresden.
hij
mededeelzame
weinig
zijn
S.
en wel voor de vakken kiavierspel en com-
hij
zelf
Heb bel
en Tieck, en op het einde van 1848 was reeds de muziek zoover gevorderd,
dal
Sch uraan
der
Duitsche
pogingen
tooneelen
duurde
digheden
het
tooneele verscheen.
Na
het
in
te laten
evenwel
werk kon
vertoonen.
tot
om
stellen
zijn
Tengevolge van
Juni 1850, eer het werk
drie voorstellingen
en S. was door de koele ontvangst van
werd het voorloopig
zijn
weik
opera op een
allerlei
te
omstan-
Leipzig ten
ter zijde gelegd,
hei publiek teleurgesteld
bij
en door de kritiek der Nêue Zeitschri/t verbitterd. Meer succes dan de opera
had
zijn
muziek voor Goethe's Faust (dorde
deel),
deu honderdjarigen geboortedag des gioolen dichters
Schumann
Tot 1850 bleef

Dusscldorp
(1847)
1848
werd
1850
Dusseldorp
hij
hij
Schumann
volgde
met de
te
Dresden.
hem op
leiding van een
verliet
als
hij
zijn
om
als
Na
die
gelegenheid van
het vertrek van
gemengd koor
S.
bij
Dresden werd uitgevoerd.
Hiller naar
directeur van een liedertafel, en
stadskapelmeester
opvolger aan.
te
te
belast.
Keulen
te
Toen Hiller
worden, beval
werd benoemd, nam
zijn
benoe-
358
ming aan en kwam
naar
een,
het
Dusseldorp, waar
den herfst van genoemd jaar te
in
hij
meende, passenden werkkring vond. Doch van lieverlede werd
hij
Schumann
dat
duidelijk,
als
directeur weinig talent bezat, en dat
hij
vooral voor het aanvoeren van groote massa's niet geschikt was. Die omstan-
digheid
leidde
onaat\genaainheden
tot
Een kunstreis naar Nederland,

ondernomen,
behoorde
Tausch
hij
vieler
Freude
Amsterdam
Hauptprobe
um
Pilgerfahrt"
Lu beek.
u.
ganz
vorzglicher
Nach dem Schluss
mit Rosen beworfen wurde.
mate
sterke
heimelijk
rijnbrug
naar
woning
zijn
zich
Richarz
bij
&
lijst
uitgegeven
Co.
volledige
lijst
datum van
van
eenige
ont.staan
werd
Hij
in
Robert
een
in
(Diesden,
(1865);
T)e
1858,
Ein
Bonn,
LehensUld
Wieck
zijn
van
teekenen
opgenomen
het
in
haar vader,
hij
herkend en
krankzinnigheid
gesticht
van Dr.
stierf.
vervat in het door
is
de meester
twee laatste levensjaren door-
zijn
hij
T erzeichniss,
leven vindt
von
loopende
is
men
tot
Schu bert
op.
143.
Een
Alfred Drffel
door
a.
in
Schumann
s,
Gustav Jansen
(Clara Josephine),
te Leipzig,
en
Wockenblatt
in
(1875).
de volgende werken
W. von Wasielewsky
door A.
Schumann,
Rolert
Rolert
Friedrich Wieck,
o.
Josef
1880);
den vorige, geb. 13 Sept. 1819

van
verliet
van waanzin van de
schippers gered, werd
compositin
Biographie
Bavdshndler, door F.
Schumann
dem Componisten
Sie batten meine Frau
aanval
en van hun eerste uitvoering,
eine
auch der
druk verschenen werken, met vermelding van den
in
aangaande
Schumann,,
nur einer
vervolgd had, zich in
leven
het licht gegeven als supplement van het Musikalisches
Mededeelingen
es
ich
Capellmeister
unter
de armen zijner echtgenoote
Themasches
zijn
zich
Onmiskenbare
Schumann's
van
Auffhrung
gelieele
zijn
Bonn, waar
bij
1856
bracht en 29 Juli
Een
Door
hem.
Endenich
te
hrte
uit
Auf-
het echtpaar naar Dusseldorp terug. Omstreeks
wierp
gebracht.
huis
vertoonden
en
water.
bet
in
zijn
Haag
Den 27sten Februari 1854
openbaren.
te
dass
vorbereitet,
lm
wa.s,
hij
Sladten fand ich
allen
Und dann wnschteich,
begon de kwaal, die hem
tijd
reis
sind berall mit
den allergrssten Eiithusiasmus hervorgerufen."
sie bat
1853 keerde
het einde van
dien
Wir
verlangte das Publikum nach
Damen
Op
echtgenoote
denn auf das Orchester musste und dort von den
der
lauten
spielen horen
Werke
a.
aufzufhren.
unter
manchmal
In
sie
in
Rufen,
Bremen.
te
Sinphonien
bedurfte,
zijn
worden, ja mit grossen Ehren,'' schreef
vriend
een
meiner
fhrungen
Rose
bewillkommet
aan
1853 met
daden op kunstgebied. Die
laatste
's
vervangen.
het najaar van
een ware triomftocht.
zelf uitdrukte,
het
zooals
S.
tot
in
concertbestuur en directeur,
tusschen
en deze laatste werd 1853 door Julius
door
Reissmann
Ph. Spitta (1882) en
(1883).
klaviervirtuoos, echtgenoote van
ontving onderricht in de muziek

liet
zich
reeds op haar negende
359
jaar
in
het
publiek
liet
maken,
zich
die
maand
haar
Tijdens
verblijf
mann kennen, die

Wieck verkeerde.
een
Nog
1842
den
zij
1840
schijnt hij
(z.
Robert Schu-
zij
haar ten huwelijk gevraagd
het vorige artikel) eer het huwelijk
Schumann's
de volgende kunst-
zij
1850
Schumann's
tot
van haar echtgenoot zette
zij
Leipzig
te
gezondheidstoestand maakte een verplaatsing
naar een andere stad noodzakelijk. Van 1844

en van
van
titel
Hamburg, Kopenhagen en Weenen, 1846 naar Rusland
naar
doch
van
het triple concert
en Weenen, 1853 naar Nederland. Aanvankelijk was het echtpaar

gevestigd,
voor
zich
zij
hooren en speelde een
leerde
gesloten kon worden. Gedurende haar huwelijk maakte

reizen:
liet
haars vaders was en veel met de familie
leerling
tot
kunstreizen te
zij
ISSG
'1836, verkreeg
jong
zeer
Omstreeks 4836
hebben, doch het duurde
te
Weenen,
te
Kammer-Virtuosin.
KK.
begon
leeftijd
In Octol er
een
later
Bach.
elfjarigen
uitstrekten.
Parijs
G e wan dhaus-concert te Leipzig

met Mendelssohn en Rakemann
op
eerst
Op
liooien.
tot
tot
1850 woonden
zij
te Dresden,
Na
den dood
haar reizen voort, woonde eenige jaren
te Berlijn
treurig uiteinde te Dusseldorp.
haar moeder en vestigde zich daarna met haar kinderen te Baden-Baden,
bij
waar
vele
1874
tot
zij
1878
sedert
Als
van
leerares aan Dr.
zij
te
Frankfort
Hoch's conservatorium
is.
Schumann
tot
behoort Cl
ara
nog
jaarlijks
M.,
waar
zij
a. d.
zij
de grootste virtuozen
de voordracht der muziek van haar echtgenoot heeft
Door
eeuw.
woont
oogenblik
dit
klavierspeelster
deze
Duitschland en Engeland geeft
In
bleef.
Op
concerten.
weinig bijgedragen
verbreiding van zijn werken.
ook zelve
zij
niet
als
componiste opgetreden en heeft ongeveer 25 stukken, deels liederen, deels
Schumann
klaviermuziek, geschreven.
Impromptu's
zijn
(op.
tot
heeft thema's van haar
is
aangewend
het Andantino van zijn sonate in
in
5),
Zij
in
14)
(op.
en in de Davidsbndlertame.
Michal
1777,
Jan.
kapel van koning
de
bij
Na
Michal),
(Gottfried en
Schunke
geb.
ome
te Kassei
Engeland,
Zwitserland
naar
later
dienst van den
koning van Wurtemberg.
was 1838 nog
lid
Schunke
en vonden ten hove veel
bijval.
liet
hij
g), klavierspelei-
1810
reeds
zijn
Leipzig,
vond
Dec.
zich
ondernam
op
1824
Kassei,
te
tiende
zijn
vader met
grooten
en
Frankrijk, en
Michael
stierf
kwamen 1815
in
1821, Gottfried
der Wurtembergsche hofkapel.
(L u d
geb. 21
S.,
en
te Schkortleben. Zij
de ophefl'ing van het koninkrijk Westfalen, 1814, gingen de beide broeders
naar
en
Gottfried werd
kwamen 1809
hoornvirtuozen.
1780, beiden
hem
speelde
bijval.
de
Van
en componist, oudste zoon van
begon op
het
in
zijn
1 1
fr
e d
zesde jaar klavier te spelen
publiek hooren.
Een jaar
later
een kunstreis naar Darmstadt, Kassei, Hanover
knaap
te
Munchen en
18241830 woonde
te
hij
Weenen, en
te
Parijs,
overal
waar
hij
360
kennis
1834,
der
'Neue
hem
Tot aan
met dezen meester bevriend.
hij
hem hoog
schatte
noemde
en
theueisten Genossen, der die Zeilschrilt freudig und feurig
der
Ongeveer
aufbaute."
December
dood,
zijn
behooit tot de oprichters
Hij
Schumann
fr Musik.
Zeitsckrift
seinen
mit
Robeit Schumann.
met
miiakle
bleef
composilin voor klavier
vijllien
hem
van
zijn
in
druk verschenen.
Schuppanzi^h (Ignaz),
1776
geb.
violist,
Weenen,
te
waar
vader
zijn
onderwijzer was, begon zich aan de muziek te wijden in het jaar van
Beet-
hoven's komst
instrument
1798 en
jaren
'99 dirigeerde
leerde
Weiss,
quartetten
hij
nadat
1808 een
hij
Mayseder,
hij
zijn
hoofd-
toe.
In de
den Augarten en werd
den
gh, eerste
Krafl,
alt;
Zmeskall,
of
met wien
kennen,
hij
vereenigde
de prins
viool;
Weiss
Linke
en
zelf,
violoncel.
vriendschap
behoorden.
In dat huis
en wiens
sloot,
vooral
waartoe behalve
In
het
1815
jaar
ten
hij
hofopera.
Hij
om
van
de
hofkapel
quartet
zijn
korten
in
met
oog
het
niet
op
Beethoven 's
brieven
is
Sie" of Du," maai' nEr."
sMylord
zwaarlijvigheid,
zijn
Schup-
op.
orkestdirecteur aan de
tijd
herhaaldelijk
De beide mannen gingen op vriendschappelijken
en betitelden elkaar
noemde hem,
en
2 Maart 1830. In
stierf
hem.
van
hem
gehoore bracht, droeg
lid
1825
Schubert,
welk jaar de quartetuitvoeringen weder werden voortgezet.
wiens octet
zich
Sina,
of
te voeren,
uit
als
verkregen als
hij
Lichnowsky
prins
ppan zi
heeft
een reis door Duitschland, Polen en Rusland en keerde eerst
panzigh was
elkaar
in
alt
op de viool
eigen quartetvereeniging had opgericht,
maakte
sprake
zich
een eer rekende in het openbaar
zich tot
hijzelf
terug, in
Sch
Beetlioven
hij
de concerten
hij
van
huize
wekelijks een quartet
tweede viool;
hij
De grootste beroemdheid evenwel
Ten
quartetspeler.
Aanvankelijk schijnt de
(1792).
doch later legde
te zijn,
geroemd.
directeur
Weenen
te
geweest
met
voet
Beethoven
Falstafif'"
en
schreef een muzikale grap.
Lob auf den DicJcen, beginnende met de woorden
Schuppanzigh
Lump." Toen
KiUitzky,
schreef
man
Beethoven
sagt
Van
avec
16
's
compositin
(Diabelli),
(Johann Georg),
Schrer
hem
quatiior
bij
Febr.
is
kapel
de
1786
zeer groot
zijn
in
druk verschenen:
Variationen
her
ein
Solo pour
russisches
Lied
Bohme, werd 1748
Saksen
den keurvorst van

leeftijd
te
Dresden.
ongeveer 500 stuks worden
theek te Dresden bewaard.
hat geheurathet
welclie Familie??
geb. te Rauditz in
van
op hoogen
:
meisje,
Thema aus Aloina (Mo Ho).
Variationen ber ein
kerkcomponist
van
1806 met een Boheemsch
Schuppanzigh
aan een vriend:
Schuppanzigh
(Gap pi) en
stierf
S.
de magerste was, in het huwelijk was getreden,
mit einer ihm sehr ahnlichen
violon
Ie
ein
ist
dat ook niet van
in
tot
aangesteld en
Het getal compositin

de koninklijke biblio-
364
(Joseph),
Schaster
zanger
Schrer
van
1765
en ging
Dresden teruggekeeid, werd
benoemd.
1774 begaf
In
Bologna, waar
werden
nog
liij
24
aldaar
Behalve vele opera's heeft
1812.
Juli
van
's
hem
en de koning
keerde
hij
naar
hofkapelmeester werd benoemd. Hij stierf
tot
h'y
Eerst 1781
kapelmeester.
zijn
tot
geboortestad terug, waar
en wel naar
Itali,
studeerde. Eenige opera
Veneti en in andere Italiaansche steden vertoond,
te
van Napels benoemde hem

zijn
tweeden male naar
Martini
pater
vader
zijn
kamer- en hofcomponist van den keurvorst
lot
zich ten
hij
bij
waar
Dresden,
te
was, ontving onderricht in de compositie
voortzetting zijner studin naar Itali.
tol
hij
1748
Aug.
11
geb.
keurvorslel'ijke kapel
de
h\]
kerken
vier oratoria,
hij
kamermuziek gecomponeerd.
(Eduard),
Schfitt
ontving
Petersburg,
1876
studeerde
ging
jaar
78
aan
Wagn er- Verein
stede
het
conservatorium
Onder
werd.
een serenade
concert,
22
185R
Oct.
te
muziek en
In laatstgenoemd
Leipzig.
te
directeur van den
hij
Akademischen
compositin bevinden zich een klavier-
zijn
variatin voor 2 klavieren en
strijkinstrumenten,
vooi'
geb.
eerste onderricht in de
het
ter
Weenen, waar
naar
hij
componist,
en
klavierspeler
daax
liederen.
(Heinrich),
SchQtz
1585
woonplaats
hy
hij
Latijn
Later schijnen
geb. 8 Oct.
ouders hun
zijn
de
bij
kapel van landgraaf
Maurits
Kassei.
te
Daar
ingevolge den wensch zijner ouders in de rechtsgeleerdheid moest studeeren,
kwam
ter
naar
Itali
stede ontmoette,
In
van
welken
post
om
gaan,
te
bekwamen.
organist
den
hem van
zich
onder
1613 keerde
het jaar
hij
deed
landgraaf
tot
aan
en
het doel,
sich
gebrauchlichen
terug.
Toen
werd,
zag
naar
volgens
hij,
Schtz
Musik
der
meei-
kapelmeester
heeft.
zijn
Met een tweede
eigen woorden,
reis
naar
hoofdzakelijk
terug.
IV
Diie
1641
benoemd
naar
zu
erkundigen."
Eerst
1629 keerde
hij
een
zich
hij
naar Denemarken,
kapel inrichtte.
jaar
en met toe-
post aan het hof gevaar liep,
zijn
Cieorge van Brunswijk. Nog eens

hij
te
vaderland terug. Hij werd
meer door den dertigjarigen oorlog geteisterd
en
dat
in,
Chri.stiaan
waar
zijn
hem
muziek
leiding in de
nach der inzwischen aufgebrachten neuen und lieutigen Tags
Manier
Saksen
Dresden
naar
hem 1609
jaar later hofkapelmeester te Dresden,
een
stemming van den keurvorst begaf

koning
Gabrieli's
liij
die
veranderen en bewoog
besluit
dood bekleed
zijn
1628 ondernomen, had
Itali,
Doch de landgraaf,
op de hoogeschool te Marburg.
hij
daar
van
Sagitlarius genaamd,
Weissenfels gevestigd te hebben. Zijn muzikale opleiding ontving
te
koorknaap
als
hef
in
het Saksische Voigtland.
te Kstiitz in
later
bevond
schijnt
Dresden
hij
In het jaar
hij
waar hy voor
1635 keerde
zich in dienst
Denemarken bezocht
terugkeerde.
en stieif 6 Nov. 1672.
Hij
werd 1665
hij
van hertog
te
hebben,
tot opper-
Zie aangaande de beteekenis
362
Schtz
van
de muziekgeschiedenis de artikelen
in
Instrumentale muziek,
Oratorium en Passie-muziek.
(Gornelis Florisz.),
Schnyt
1616,
gest.
heeft
o.
1557
geb.
organist,
het licht gegeven
in
a.
aldaar
Leiden,
te
Il primo libro de Madrigali a
5 voci (Leiden, 1600) en Madrigali nuptiati a 6 vod (Leiden, 1611).
Schwab (Frangois Marie Louis), componist en

18 April 1829
geb.
de komische opera
La
's
werken gecomponeerd:
heeft de volgende
te Straatsburg,
uitgevoerd
begeleiding,
Madrid,
te
en
Straatsburg
te
over muziek heeft
de
d' Alsace.
Zwaben, gelijkende op de wals.
in
Schwanber^ (Johann), componist,
28 Dec. 1740
geb.
ging op kosten van den hertog van Brunswijk naar
Latilla
van
leiding
keerde
en
naar
hij
Na een
vaderland
en
Hij
zakelijk bestaande in
's,
opera
Schwartzkopf (T h
17e eeuw
te Stuttgart
Jan.
1878
werkzaam,
als
werken
Gesetzen
componist,
maakte
is
en
het licht gegeven
Heil wig
(Hanover,
1858
System
der
helft
als
Mei 1825,
11
geb.
gest.
tenor op het tooneel
lyrische
en Milaan, vestigde zich
Veneti
te Berlijn.
heeft
Hij
de volgende
der Gesatigskunst nach physiologisnhen
1857)
Bombo,
Hoogd.;
tot
hoofd-
druk verschenen.
en
Bie Musik als Gefhlssprache im
Terhallniss zur Stimme und Gesangshildung (Leipzig,
Schwarmer,
tweede
de
in
zangleeraar,
Weenen,
zangleeraar te Hanover en
in
leefde
te Stuttgart in
naar
reizen
Zijn compositin,
directeur van de Wurteinbergsche hof-
was eenige jaren
Berlijn,
te
achtjarig verblijf daar te
werd door den hertog
29 Maart 1804.
1697
en werd
(Wilhelm), zanger
Schwarz
Wolfenbttel,
werden zeer geprezen.
e o d o r),
Kerkmuziek van hem
kapel.
stierf
terug
te
en studeerde onder
Itali,
van Saratelli.
zijn
hofkapelmeester benoemd.
later
geschreven in de Gazetie musicale de Paris,
hij
den Courier du Bas-Rhin en in het Journal
Schwabisch, Hoogd., zekere dans
Baden-Baden
te
Artikelen
lande
Sylvio
een Mis met orkest-
Les Voix de la lyre ; een concert voor clarinet en een voor saxophone.
cantate
in
Amonrs de
nuii tous les chats sotit gris. Zes
en Les deux eonsultaons, die allen veel bijval vonden;
Ital.;
Kahnt,
1860).
zekere notenfiguur, bestaande uit de
meermalige snelle herhaling van een en denzelfden toon.
Schwagel
Schweg'Cl,
Schweitzer
Bayreuth en
na
den
later in
stierf.
Itali.
benaming voor
Scliwieg-el, de Oudduitsche
componist,
Hij
geb.
1737
te
Koburg,
aldaar naar Gotha, waar
slotbrand
Nov. 1797
of
(Anton),
hij
te
Weimar
te
en ging
hofkapelmeesler werd en 23
heeft vele- opera's gecomponeerd, voor
Hij
fluit.
studeerde
sommigen waarvan
a n d den tekst geschreven heeft.
Schweller, Hoogd.,
Schwemmer (H e
z.
n r
Zweller.
c h),
kapelmeester aan de S e b a d u s-kerk

1
te
Neuren-
363
28 Maart 1621
berg, geb.
Gubeilshausen
Ie
Neurenberg. Leerlingen van
hem
zijn:
Pachelbel, Johann Gabriel Schtz

Schwencke
30 Aug. 1767
zyn
vader, later van
kerk
Wachenhausen
te
Em. Bach.
Marpurg
op
Hamburg en
te
orateria
en
Mis van
Bach
als
daar
stierf
Handel 's
Ka t har in a-
Messias
heeft vele
Hij
de i?-moll-
en
geb.
zoon van den vorige,
organist,
1829
werd
Hamburg,
te
hem voorhanden,
hij
1789 Garl
volgde
Hij
herinstrumenleerd.
aldaar en stierf 28 Sept. 1852.
aan de Nicola-kerk
organist
Meer dan 300 praeludia voor orgel
van
zijn
Ook
benevens ongeveer 170 vierstemmige gezangen.
heett
Choralbnch zum Hamburgischen Gesanghtche (Hamburg, 1832) in het
een
licht
eb), componist,
27 Oct. 1822.
stede
ter
te
den Harts, ontving onderricht van
Kirnberger.
en
26 Mei 1696
cantor en niuziekdirekteur aan de
gecomponeerd en
cantates
1792
April
en
in
Schwencke (Johann Friedrich),

30
gest.
Johann Krieger, Johann

Maximilian Zeidler.
Schwenke (Christian Friedrich G o ttii
geb
Phil.
Franken,
iii
Deinl,
gegeven.
Schwindel
Schwindlu (Friedrich),
of

ging
vervolgens
later
naar
stierf.
Onder
zijn
zich
een
bevindt
Flutes
violist,
1776
hij
naar
te 's
fluitist
en
Gravenhage,
een muziekschool oprichtte,
Karlsruhe, waar
hij
11 Aug. 1786
composilin, hoofdzakelijk bestaande in instrumentale muziek,
et
Priodigue a deux Violons, Taille etc,
Cornes de Chasse (Amsterdam,
Scioltaiuente,
Seiolto,
klavierspeler,
Amsterdam, woonde 1770
eindelijk
Sijmphonie
Hautlois
et
en
te
waar
Genve,
naar
Lausanne
1738
Ital.,
ongebonden,
vrij,
Basse,
Hummel).
J.
J.
afgestooten
ook
(leeken van voordracht).
Score, Eng., partituur;
Scorpione
werd
te
Rome
seminarie
util
dit.
omstreeks
geb.
kapelmeester van
1645
Rossano
te
armoniche
Rijiessioni
(Napels,
in
Calabri,
1701 kapelmeester van het
klooster en
zijn
Benevento. Behalve eenige kerkcomposilin heeft
te
geschreven:
meno
z.
(Domenico),
1701)
en
twee boeken
hij
non
corali
Istruzioni
che necessarie a chlunque desidera essere vero profossore del canto
piano (Benevento, 1702)
(Oltaviano
Scotto
en
eerste helft der 16^ eeuw.
Sdeg'uoso,
Ital.,
Sdrucciolaudo,
meer
is
is
notondrukkers
hetzelfde als
schrijver,
glissando;
geb.
100
libretti
vervaardigd,
opera-componisten op muziek gezet.
z.
Veneti,
en
zijn
velen
Ofschoon Sc
in
de
O ttavia n o.
voordracht).
dit.
25 Dec. 1791, aldaar
dan
te
verfnoedelijk de zoon van
Emport, Fr.; onstuimig, woest (teeken van

Ital.,
(Kugne),
Scribe
1861,
Girolanio),
Giiolamo
gest.
21 Febr.
vele operateksten. Hij
daarvan
zijn
ril) e geen
heeft
door beroemde
dichter
genoemd
304
kan worden,
en
hem
aan
bezat
hunner opera
het succes
zijn
voor een groot gedeelte
's
verschuldigd. Zijn voornaamste libretti zijn in chronologische volgorde:
La Dame Blancke,
Le
Diavolo,
La Sonnamhule, La Mnette
Le Magon,
La
Belle au lois -dormanie,
Fra
boeiende looneelslukken te schrijven,
toch het talent,
hij
componisten
vele
Fiance, Le Dieu et la Bayadre,
Philtre, Rohert le Biable, Gustave lil,
Le
de Poriici,
Manon
La
Lescaut,
Chalet, Lestocg,
Le Cheval de Brome, La Juive, i' Ambassadrice, Les Huguenots, Le Domino

Noir, Guido et Ginevra, Le Lac des Fes, Les M.artyrs, Les Diamants de la
Couronne,
La Part du
Prodigue,
Girolda,
en
/'
had
Choron
Les Fpres Siciliennea
Veneti, ontving te Parijs onderricht
te
en studeerde later onder leiding van
Revue
en werd voornamelijk bekend door
toe,
Men
deux Mondes.
des
Du pre z.
artikelen
zijn
de volgende werken
musicale (1860 '61 en '62)
(1854);- L'Anne
moderne
hem
kent van
1852 en 1859); La Musique ancienne
Critique et littrature musicale (1850,

et
V Enfant
Le Prophete,
Hayde,
zanger weinig succes en legde zich daarom op het zangonderwijs,
als
ook op de kritiek
de
in
1806
geb. 6 Juni
op de zangschool van
later
Sirene,
L" toile du Nord,
Africaine.
Scudo (Pietro),
Hij
La
Diable,
La Tempesta,
en
Le
Chevalier
Sarti (1857).
(Johann),
Sebastiani
1650
Brandenburg.
Herrn
1622
geb.
werk
voornaamste
Zijn
Weimar, studeerde
te
in Itali,
kwam
en werd 1661 kapelmeester van den keurvorst
Koningsbergen
te
und Heylandes Jesu
is
Das
in eine recitirende
Christi,
van
und Sterben unsers
Leiden
Harmonie von 5
sin-
gendtn nnd 6 spielenden Stimmen nebst dem Basso Continuo gesetzet, worinnen
zur
Erwirkung
mehr
Bevotion
Kirchenliedern mit eingefhret
Secanilla
Juni
(Don Francisco),
1775
Alfonso-kerk
Hij
en
bekleedde
werd 1797 kapelmeester aan de
een soortgelijke betrekking te Calahorra.
later
sacra Hispana (tweede serie).
Hij
die echter niet in druk verschenen
Sechser, Hoogd
aus den gewhnlichen
componist en schrijver over muziek, geb.
Saragossa,
bij
Dec. 1832. Een zijner missen
26
stierf
Corollera
te
Ferse
unterschiedliche
und dem Texte aceomodirt worden.
komt voor
Eslava's Libra
in
heeft vele theoretische
werken geschieven,
zijn.
een periode van zes maten.
Sechter (Simon), componist eh theoreticus, geb. 11 Oct 1788

in
der
Bohme,
muziek
instituut
kwam 1804
toelegde.
aldaar
en
te
Weenen, waar
werd
Hij
1825
1810
hoforganist,
dood, 12 Sept. 1867, bekleelde. Ook
vatorium.
Als
kunstenaars
contrapuntist
hebben
aan
was
hem
hij
hun
hij
zich
met
ijver
muziekonderw'yzer
welke
werd
hij
laatste
1850
te
leeraar aan
danken,
Friedberg
aan het blinden-
betrekking
zeer beroemd, en vele
opleiding
te
op de studie
hij
tot zijn
het conser-
beroemde toono.
a.
Preyer,
365
Nottebohm, Sucher, Bruckner, Otto Bach, Dhler S. Bagge

Vieuxtemps, Pauer, C. F. Pohl en Thalberg. Onder zijn gediukte
werken bevindt
iitioti
zich een leerboek
Leipzig,
1853
Seconde
Fr.;
(drie deelen,
Seconda,
Ital.
twee toontiappen, dat
Secooda Volta,
boven
de
54).
Secunda,
I,af.;
secunde, een
inteival van
voorkomt,
Interval.)
groot, klein en overmatig
als
tweede
Ital.,
maten
laatste
Die Grundsatze der musikaliscken Compo-
van een
herhalen
te
wordt geschreven
uitdrukking
deze
maal,
welke
deel,
(z.
bij
de herhaling
gespeeld worden en den overgang tot het volgende deel vormen.
Secunde-accord, de derde orakeering van het septime-accoord, aldus genaamd,
omdat boven den laagsten
(Enrico
Sedie
toon, hier de septime, de secunde als grondtoon
te Parijs groot
zangleetar
aan
4874
1716
Keizer
Josef
tot
te
bij
aannemen
(22
voor
grootsten
April
in
1782).
organist
Een groot
meening.
Seg;no,
Itali,
Auber
Ital.,
te
tot
Hij
gaf
orgelvirtuoos,
geb.
21
Melnik, bekleedde te Praag den post van organist.
hem
die
II,
b.v.
Lyrique.
1781 hoorde
het jaar
organist zijner kapel, doch S. stierf voordat
den
Leghorn, had in
werd 1867 op aanraden van
(Josef Ferd. Nor.),
Sekert
of
Repin
te
Uart
getiteld:
uit,
Seger
Seegert,
1826
geb.
succes en
het conservatoire in laatstgenoemde stad aangesteld.
een werk
Maart
zanger,
delle),
Londen en
ligt,
hij
De hofkapelmeester
van
zijn
tijd,
.spelen,
benoemde hem
benoeming had kunnen
die
Gassmann hield hem

Burney deelde in die
en ook
aantal compositin van S.
is
in
druk verschenen.
teeken tot aanduiding van de herhaling van een muziekstuk,
gewoonlijk het teeken
Dal segno
wil zeggen:
weder
beginnen
te
bij
het
teeken.
Segue
Seg;ae, Ital., beteekent: volgt; b.v.
beteekent
ook,
dat
l'aria, de aria volgt.
zekere figuur op dezelfde wijze (b.
v.
Segue
staccato of legato)
voortgezet moet worden.
Seîdilla, een spaansche danswijze
Londen, ontving
en
1828
trad
vlugge beweging en
in
(Arthur Edward Shelden),
Se8;uiu
zijn
muzikale opleiding aan de
voor het eerst
in
zanger,
geb.
in |-
Royal Academy
het publiek op. Tot
of |-maat.
7 April
1838 zong
of
hij
1809
te
Music
op ver-
tooneelen van Londen, ging toen naar Amerika, vormde een opera-
scheiden
gezelschap,
met
hetwelk
stierf
9 Dec. 1852
voor
hel
dien
zij
eerst
in
te
hij
het
geb.
1814.,
door
de Vereenigde Staten maakte, en
Zijn echtgenoote,
Ann
Childe, zong 1828
openbaar, tegelijk met haar aanstaanden echtgenoot,
1838 naar Amerika
Arthur,
reizen
Nieuw- York.
gest.
volgde.
1850,
was
William Menry
een
S.,
coucertzanger en
broeder van
lid
van het
366
Temple Church.
van
koor
Een
van het Fransche operagezelschap
lid
(Ferdinand),
Seidel
hofcomponist en
1705
Saltzburg, geb. omstreeks
Menuetten fr die Laute
Reichardt
op
teruggekeerd,
werd
de
in
Juni
1795
gedrukt: Zw'lf
Freuenbrietzen, ont-
te
Ben da
van
compsitie
Maria-kerk,
organist aan de
hij
moet een voor-
Hij
alleen
is
en
begeleidde
Te
naar Frankrijk en naar Engeland.
reizen
zijn
Silezi.
composifin
zijn
wig), geb.
onderricht
Berlijn
te
oogenblik
dit
CLeipzig, 1759).
enz.
(Friedrich Lu
Seidel
ving
op
is
van den aartsbisschop van
violist
Falkenberg in
te
Van
geweest.
zijn
violist
treffelijk
Seguin
bassist
's-Gravenhage.
te
in
Berlijn
1808 ook
het jaar
muziekdirekteur der koninklijke kapel en 1822 kapelmeester. Hij stierf 5 Mei
Onder
1831.
compositin bevinden
zijn
werken
zijner
lijst
te
is
(Johann Julius),
Seidel
Een volledige
vele zangspelen.
zicli
vinden in het Lexicon van
Ledebuhr.
14
organist te Breslau, aldaar geb.
werd 1837 aan de St. Christophorus-kerk aldaar aangesteld.

werk, Die Orgel und ihr Bau, in het
verschenen
Hollandsch
het
in
dat ook, door S.
licht,
den
onder
is,
titel
1810,
Juli
gaf een
Hij
Meyer
vertaald,
Het
Orgel
geb.
12 April 1806
en deszelfs
samenstel (Groningen, 1845).
(Eu gen), kapelmeester
Seidelmann
Rengersdorf
Bas
(Anton),
Seidl
en wijdde
die
hij
Richter
Wagner, onder
der
klassieke
der
eerste
naar
echtgenoote,
1850
Mei
zijn
hem
zond
Nadat
te
hij
te
twee opera's: Virgini en
Marie Dickmann,
geb.
was aanvankelijk voor de
vaders dood de hoogesciiool
Leipzig het conservatorium had

terug
nam
en
les
bij
Hans
aan den Nationalen schouwburg aldaar
met
een
behalve
S.,
meesters bestudeerde.
Hij
Der Ring
van
zijns
geboortestad
1872
wiens leiding
voorstelling
o. a.
te Peslh,
na
verliet
kapelmeester
destijds
was.
Zijn
doch
aan de muziek.
zich
Richter,
geb.
bestemd,
keerde
bezocht,
schreef
zong op de tooneelen van Berlijn, Hannover en Breslau.
te Elbing,
rechtsgeleerdheid
Breslau,
te
1862,
Kenilwortk.
zu
Fest
5 Nov. 1817
gest.
Silezi,
in
's
aanbeveling
werkte mede
des
naar
Richard
meesters eigen werken, ook die

tot
Nibelungen,
de voorbereidingen
voerde
de
daarop
betrekking hebbende correspondentie en begeleidde den meester op
zijn reizen
(1875) en naar Londen (1877).
Een jaar
Weenen,
naar
later
werd
aan
den
hij
Pesth
en
Berlijn
koorrepetiteur aan het hoftheater te
stadsschouwburg
te
Leipzig.
Weenen
het
reizen
is
hij
gezelschap
van
dat
van
1879 kapelmeester
Algemeen bekend werd
directeur van de Nibelungen-wii neringen te Berlijn.
van
en
Angelo Neumann
Hij
werd
tot
hij
1881
als
kapelmeester
aangesteld en verwierf op de
gezelschap een Europeesche vermaardheid.
Op
dit
oogenblik
kapelmeester aan den schouwburg te Bremen.
Seidler (Karl
August),
violist,
geb.
13 Sept. 1778, maakte een kunstreis
367
was van 1812
Rusland,
naar
van
concertmeester
volgens
1822
tot
Weenen werkzaam en werd
te
opera-orkest
het
Hij
Berlijn.
te
stierf
ver-
aldaar
29 Febr. 1840.
(Caroline),
Seidler-Wranitzki
Haar
mede.
geb.
violist,
(Isidor),
Seiss
Keulen benoemd.
Hij
bij
de
bij
de
hij
te
vorst (1869)
maakte
klavierspeler,
1864
Belgi en werd
de eerste
Ook
wiens hofkapelmeester en intendant
9 Oct. 1827
Na den dood van den
later werd.
Ag a the.
van
rol
was 26 Mei 1838.
van den vorst van Hechingen,
kapel
de
zij
Bij
Euryanthe en van Der Barbier von Sevilla werkte
laatste optreden
(Ma.\),
Seifriz
zong
Freischtz
van
voorstellingen
eerste
zij
Ber
van
voorstelling
kwam 1816
Weenen,
zangeres, geb. te
werd aan de koninklyke Opera aldaar verbonden.
te Berlijn en
tot leeraar in
was
Rotfweil,
violist
vestigde hij zich te Stuttgart.
Duitschland
door
kunstreizen
en
het klavierspel aan het conservatorium te
heeft composilin voor klavier, een adagio voor violoncel
en andere stukken in het licht gegeven.
Sjan (Ni co las), organist, geb. 19 Maart 1745

organist aan de kerk van
vijftienjarigen leeftijd tot
1772
aan
Dame
Notre
de
en
1789 aan
Tengevolge van de Revolutie verloor

terugkreeg.
Hij
organisten
stierf
behooide
Hij
Zijn
ontving
kunstreizen
zijn
eerst
hij
1814 weder
de beste Fransche
tol
Louis,
zoon
geb.
1786
Juli
1817
1849, was organist aan de St. Sulpice.
Selig'mann (Hippolyte Prosper), violoncel virtuoos,

te Parijs,
Arts,
de koninklijke kapel benoemd.
uit
te Parijs, aldaar gest.
Andr des
posten, die
zijn
hij
16 Maart 1819.
werd reeds op
Parijs,
te
St.
geb.
28
opleiding aan het conservatoire daar ter stede en
door Frankrijk,
Itali,
maakte
Zijn compositin
Spanje en naar Algiers.
bestaan in stukken voor violoncel.

Selle
(Thomas),
Catharina-kerk
2
Juli
1603
te
componist,
Hamburg,
muziekdirecteur en kanunnik aan de
cantor,
geb.
23 Maart 1599
Hamburg. Vele compositin
te
zijn
te Zrbig in Saksen, gest.
van hem
in
Selva^gi (Gasparo), muziekgeleerde, geb. 13 Jan. 1763

afwisselend
een
Parijs,
te
Trattato
d'
Londen en
te
te
druk verschenen.
te Napels,
Napels. .Van zyn werken
is
leefde
bekend
ordinafo con nuovo metodo, e corredaio di tavole a
Armonia,
dichiarazlune delle cose in esso esposto (Napels, 1823).
Sembrich
(Marzella),
zangeres,
studeerde te Milaan onder leiding van

eerst
in
het
Petersburg,
openbaar hooren.
Moskou,
in
rijnsche muziekfeest van
de
Zij
^geb.
1858
Lamperti
zong met succes
Italiaansche Opera te
1880.
Behalve
als
Lemberg
te
en
liet
te
zich
in
Galici,
1877 voor
"Weenen,
het
Warschau,
Londen en op het Neder-
zangeres bezit zy groot talent als
klavierspeelster en violiste.
Semet (Thophile
Aim E mi Ie),
componist,
geb.
Sept.
1824
te
368
Ryssel, ontving
aan
opleiding aan de muziekschool aldaar en zette zijn studin
zijri
conservatoire
het
Parijs
te
Twee
voort.
Espapne en La pete Fadette, vonden
cT
Semi,
Lat.,
Hoogd.
in
soorten van noten

laatste
minima
er
maxima,
de
in
zijn
Ronde,
Franco van Keulen,

brevis
de lunga, de
semibrevis,
en de
eenigen
de oudst
vermeldt vier
is),
werd de
later
tijd
(Vergelijk het artikel notenschrift.)
verminderde quart.
Semidiatessaron,
Lat.,
helft,
Lat.,
noten de
octaaf.
verminderde quint.
Lat.,
Semiditas,
alle
als:
Taktnote, Ganze Note,
(cantus mensurabil
verminderde
Lat.,
Semidiapente,
Les Nuits
gunstig onthaal.
zestiende noot.
Ital.,
Semidiapason,
Fr.
de kortste noot was;
tijd
gevoegd.
bij
Semicroma,
waarin
Ital.
over maatzang
schrijver
van hem,
's
vele samenstellingen vooi',
Semibreve,
Lat.,
heele noot of vier kwarts-noot.
bekende
welke
komt
half,
Semibrevis,
opera
Parijs een
te
helft
halveering,
de
in
mensurale
harer waarde verliezen
zij
muziek
maat,
een
werd door het teeken
voorgesteld.
Semiditonas,
Lat., kleine terts.
cum
Semiditonns
Semifusa,
Diapente,
Semiminima,
Lat., kwartnoot.
Semiqnarer, Eng., zestiende
Semitoniam, Lat
Semplice,
Sempre,
kleine septime.
Lat.,
Lat., zestiende noot.
noot.
halve noot.
eenvoudig, ongekunsteld (teeken van voordracht).
Ital.,
steeds;
altijd,
Ital.,
b.
m pre crescendo,
se
v.
steeds aan-
groeiend, sterker wordend
Seneslno
(Francesco Bernardi detto),
of Senfl
Senfel
in Zwitserland,
Hij
was
(Ludwig),
eerst sopranist
bij
de kapel van keizer
1549,
in
dienst
vermoedelijk
1555.
S.
behoorde
16e eeuw.
Zijn
van
hertog
voornaamste werken
harmoniis composita
octo tonorum ;
(ibid.,
zijn
opgenomen
liederen
in
Die
in
Liedlein
Quingue salutationes
(ibid.,
(ibid.,
1544).
Negen stukken
Folhlieder
Hij
stierf
(Neurenberg,
in
der
poetae.
1534); Magnificat,
Behalve
opgenomen
deze werken
in verschillende
hedendaagsch notenschrift
Der evangelische Kirchengesang van
historiscken
van Beieren.
H oraus, ticnt alii egregiae
afzonderlijke stukken,
verzamelingen van de 16e eeuw.

zijn
turn
Willem
grootste Duitsche componisten der
1534); 121 newe Lieder
115 guter newer
Eitner nog 100
de
tot
1526); Varia carminum genera, quibus
noemt
eeuw
Heinrich Isaak.
Maximiliaan en kwam na
ontving onderricht van den confrapuntist
dood,
diens
Bernardt.
z.
geb. op het einde der 15^
componist,
Wint erf eld
Deutschen
van
en
vijf
Liliencion.
369
(Baitholf),
Senff
Koburg,
by
voornaamste uitgaven
geb.
muziekuit^'ever,
1850
begon
Leipzig
te
heden
leeftijd
van
vader, die
zijn
Op
hij
zich voor den bisschop van Salzburg hooren.
hij
zich
hij
ze zelf op koper te graveeren.
'zette
uit.
Hij
wendde
zich
hem
ook
andere
voor
tot
van
bewijzen
Maschine
massigen
bewog
uns,
Hand
schien.
Munchen
om
hulp.
De Koning
opgericht.
der
Geist,
alles
zegt in zijn autobiograpie
Aufsehn
mir die
in
auch
gemacht zu haben,
Idee,
Erregende
mich
liessen
und
alles
das
mit
dem damals von
und zwar mit
Der Wille, diese Saclie
Weitlaufigkeit
hem
Weber
Karl Maria von

Hij
Neue und
Freyberg zu ziehen, wo
Die
plaatste
Een standbeeld
1834.
stierf
Hij
uitvinding gebruik.
's
versehen.
nach
Geschaftes
liet
legde
zich later begal,
hij
neu erfundenen Steindrucke den Rang abzulaufen.
Erfindung
die
leeftijd
graveur voort en vond eindelijk de litho-
als
anzueignen suchte, erregte auch
Senefelder
endlich
Te Passau, waarheen
welwillendheid.
te
jugendliche
rege,
sich
zestienjarigen
Ook op de compositie
hoofd van een lithographisch atelier en gaf
het
hem werd 1877
Der
Praag, ontving
ie
werken geen uitgever kon vinden, begon
zijn
den koning van Beieren
aan
maakte van Senefelder
Hast
ook
is
geraakte herhaaldelijk in benarde finantiele omstandigheden
Munchen
te
voor
hij
werkzaamheden
zijn
hij
graphie
en
en daar
Hij
van een reizend tooneelgezelschap
lid
was, onderricht in den zang en het klavierspel.
toe,
Friediiclishall
muziektijdschrift Signalefr die mushalische Welt.
liel
Sennefelder of Senefelder (Aloys), geb. 6 Nov. 1771

op jeugdigen
te
bestaande zaak. Zijn
Rubinstein.
de werken van
die van
zijn
uitgever en eigenaar van
1818
Sepl.
'2
nog
zijn
Ich glaubte
einei-
zweck-
ins Grosse zu treiben,
Material
Mechanische,
am bequemsten
Gei-'stldtende
zur
des
bald die Sache aufgeben und mit verdoppelter
aber
Lust die Composition fortsetzen."
Senza,
Ital.,
zonder;
sordino, zonder
Septetto,
Beroemde
Ital.,
b.
senza replica,
v.
zonder herhaling;
senza
sourdine.
septet,
een muziekstuk voor zeven stemmen of instrumenten.
septetten zijn die van Beethoven (voor strijk- en

Spohr en van Hummel (voor klavier, stiijk- en
Saint Sans heeft een septet voor klavier, strijkinstru-
instrumentale
blaasinstrumenten),
blaasinstrumenten).
van
menten en trompet geschreven.
Septime
(Settima,
Septime,
Ital.;
trappen, dat in drie soorten
voorkomt
-
(;0
13132
Septime-accoord, Septimenaccord,
een
uit
giondtoon,
III.
lerts,
Fr.),
een
interval van zeven toon-
groot (a), klein (i) en verminderd

(b)'?
(c):
(c)
a_^
Hoogd.;
Accord
de Septime,
quint en septime bestaand accoord.
24
Fr.,
370
komt
Zooals uit het vorig artikel blijkt,

grootte
Reeds
voor.
meerderd
tooncombinalin
van
scheidenheid
vatbaar
verscheidenheid
de
door
het interval der septime in drierlei
dat het septime-accoord voor groote ver-
hieruit volgt,
is.
Dit vermogen wordt nog ver-
van grootte der overige intervallen
(terts
en quint) van het accoord. De toonladder heeft de volgende septime-accoorden
^|=iE|=i^^=^^
De
kleine terts-toonladder de volgende:
Deze accoorden kunnen
tot
worden,
vier soorten teruggebracht
de kleine drieklank met kleine septime.
1.
de toonsoort der groote terts op den tweeden,
welke
zijn
bevindt zich in
Hij
derden en zesden,
in die der
kleine op den vierden trap.
verminderde
De
2.
bevindt
zich
tweeden
groote
in
met
drieklank
den
op
terts
septime.
kleine
zevenden,
in
kleine
den eersten, in kleine
in groote terts op
terts
Hij
den
Hij
bevindt zich
op den zesden trap.
De overmatige drieklank met groote septime.
-4.
op
trap.
De groote drieklank met groote septime.
3.
terts
Hij
staat in
kleine terts op den derden trap.
Van
alle
grootste
septime-accoorden speelt hel
Het
bevindt
zoowel
dominant-septime-accoord
de
in
de groote als in de kleine terts-
verminderd septime-accoord,
dat een fragment van het kleine
rol.
zich,
toonsoort, op den vijfden trap.
Het
none-accoord
bestaat
is,
uit
een
verminderden
met verminderde
drieklank
septime en bevindt zich op den zevenden trap der kleine terts-toonsoort.
Door
ontstaat
verhooging
een
of
bijzondere
tereerde accoorden
Er bestaan
accoord,
en het
drie
waarbij
verlaging
der
intervallen
soort van accoorden,
bestempelt. (Z.
die
van
het
Accords altrs.)
omkeeringen van het seplime-accoord:

de
terts,
secunde-accoord,
het ter
septime-accoord
men met den naam geal-
ts-quart -accoord,
waarbij de septime onderaan
het
quint-sext-
waarbij de quint,
ligt.
Regelen voor de aanwending, voorbereiding en oplossing der septime-accoorden

vindt
men
in alle leerboeken
der harmonie.
Septole of Septimole, een groep van zeven noten, die de waarde van een
groep van
vier,
of van zes noten heelt.
Sequenz, Hoogd.
oi
Sequens, Lat.
van een gedeelte daarvan,
b.
v.
herhaUng of voortzetting van een motief
371
_4
noten met het haakje er boven vormen het motief, elke volgende
De twee
groep van twee noten
De Sequenz
wordt
op
hetzij
p-^-^fp-t-t z:^
-i
Streng
^_J__
^_J_
^1
anderen
een
verloren heeft,
volgende
of
het
Sequenz
een
een
wanneer
dit
motief.
intervallen,
alle
nauwkeurig
toontrap,
het motief
van
f een vrije navolLiing van
strenge,
genoemd,
zij
sequenz, wanneer
verandering
is
is
voorbeeld
uit
tusschen
motief
Schumann's
Kmderscenen
is,
Vrij
is
de
of enkele leden
zonder dat door die
zijn,
verbroken
sequenz
en
het motief.
op deniellden,
worden.
herhaald
de herhaling omgekeerd
bij
wanneer enkele tonen veranderd

verband
hetzij
is.
samengesteld
is
Hel
uit
strenge en vrije sequenzen:
Motief.
^^^^=^
Sequentia, Lat., een soort van
onder
Hoogmis
de
gezongen wordt.
de
na
van
lettergreep
laatste
in
Sequentia.
dat het den
in
In
het
woord
het
In de 9^ en 10e
zanger moeilijk
nieuwe
liederen,
gebruik
zijn
van
hel
Alleluja
door
die,
geweest, totdal
Missale na
Mater.
z'u
niet
Vent
Een andere
zij
eeuw verkregen
of
Ne u ma e
voor onder den
zij
naam van
een zoo groote uitbreiding,
deze zoo notenrijke melodien zender woorden
viel,
zette Notker Balbulus op die nolen

Nicolaus I goeilgekeurd, langen lijd in
met alle latere Sequentia e, bij de heiziening
Daarom
paus
zij,
het Coucilie van Trenle als te veelvuldig en te lang
werden afgeschaft en plaats maakten voor de

paschali
Alleluja
verscheiden notenfiguren,
men met den naam Jubili
Ordo Romanus komen
het geheugen te prenten.
en
de eerste eeuwen van het kerkgezang werden op
melodische aanhangsels gezongen, die

be.stempelde.
=T-
gezang, dat op bepaalde feesldapien
Graduale, Versus, Tractus
liet
Reeds
litui'gisch
:=j=1-
Sancle
Spiriius
benaming
voor de
volgens de wetten der metriek
vijf
nog gebruikelijke: fictimae
Lauda Sion
Bies irae en Stabat
Sequentiae was Pr o sa e, omdat

gebouwd waren.
24*
372
(Santo),
Serafino
1710
violenmaker,
geb.
werkte
Udine,
te
George
This maker," zegt
1748.
tot
Hart,
Veneti van
te
famed
is chiefly
Stainer
arius."'
Aanvankelijk koos
den
stijl
van
tijd
met hem samenwerkte, was een uitstekend violenmaker.
Amati
hij
Ook
toe.
neef
zijn
Serassi (Giuseppe), bijgenaamd
Gordano aan het meer van Como,
(Andrea Luigi),
Serassi
1725
stierf
Bergamo,
te
later legde
vecchio, orgelmaker,
il
gest.
1694
geb.
te
1760.
orgelmaker, zoon van den vorige,
vele
zich 'op
hij
die vermoedelijk langen
geb.
19 Mei
instrumenten vervaardigd.
voortreffelijke
Hij
1799.
Serassi
te
heeft
model,
tot
Giorgio,
for
Stradiu-
the exquisite finish of his workraanship, surpassed only by that of
Bergamo,
broeder van den vorige, geb. 9 Mei 1772
13 Mei 1808,
gest.
was een uitstekend organist en hield zich
ook met den orgelbouw bezig.

Serassi (Giuseppe), zoon van
was een
voor
verschillende
door
zijn
steden van
gebouwde
familie
Catalogi degli
organ
's
in
is,
in
ofschoon
naam
zooals de
Bergamo,
stierf
van de
lijst
onder
den
titel:
19 Febr. 1817.
vokaal of instrumentaal
te
worden.
aanduidt, onder een zuide-
in
zwang gebleven. Reeds de
staat doorgaans in
Zij
ook in andere gevallen
zij
Hij
Fr.), een
hemel ontstaan en ook voornamelijk daar
liefde,
te
de open lucht uitgevoerd
Grieken en Romeinen kenden de serenade.

de
1750
heeft voortreffelijke orgels
gegeven
licht
Serassi (1815).
avonds
Deze soort van muziekstukken
het
Serenade,
Ital.;
om
bestemd
geb.
S.,
Hij
Itali.
vaderland vervaardigd en een
zijn
orgels
falnca da
(Serenata,
Serenade
muziekstuk,
lijken
Andrea Luigi
der beroemdste orgelmakers van
als
dienst van
eerbewijs en gelukwensch
aangewend en onder de vensters van den persoon dien men vereert gespeeld
of gezongen wordt.
In het algemeen bestaat
uit
zij
een aaneenschakeling van
vroolijke of
teedere stukken voor zang (er zijn ook gedichten, die den
serenade
dragen)
voor
instrumenten
gedragen
door
met
begeleiding van een of meer instrumenten,

In
alleen.
fluiten,
het
laatste
clarinetten,
geval wordt
hoorns
en
zij
fagotten,
naam
of wel
voorkeur voor-
bij
althans door blaas-
instrumenten, die in de open lucht beter gehoord worden dan strijkinstrumenten.
Ook
als
concertstuk
bekend geworden;
marsch,
een
menuet,
Beethoven
In
Itali
zij
gaf
is
de
heeft dan den
een
andante
hebben sei'enades voor
serenade,
en
een
strijk-
cassatie genoemd,
ook wel
vorm eener
suite
allegro.
en bestaat
bij
feestelijke gelegeniieden
dichtte vele dergelijke stukken, die door de
op muziek werden gezet.
Handel 's
een
en
en blaasinstrumenten geschreven.
men de benaming Serenade ook aan een
muziekstukken, die
b. v. uit
Haydn, Mozart
soort
van dramatische
uitgevoerd werden.
Metastasio
beroemde componisten van
zijn tijd
Trionfo del tempo behoort tot die soort
373
van
werden
Bach
o.
een Serenada avjf
a.
een
Sericns,
oudste
der
368.
e bestempeld
Anhali-Cfheti,
Vod
a dice
werd
jaar
Soprano
e
van waterorgels,
in een
hij
zoo
Burchl, Frsten
Gchurlstag des
kocJif.
vervaardigers
genoemd
In
cantates ter eere van dezen
una Viola, Bassono, Violoncello
Fiolini,
Traversieri, diie
omstreeks
Ook
naam Ser en ad
zelden met den
niet
wnd JSerrn LeopoMs, Frst zu

due
1771 voor het huwelijk van aartshertog
schreef
de serenade Asconio in Aiha.
of genen vorst
schreef
Mozart
en
stukken,
Ferdinand
e Basso,
Continuo.
Rome
leefde te
vergiftigingsproces ver-
wikkeld, veroordeeld en ter dood gebracht.
een
Serinda,
Seriuette,
van viool met diie snaren,
soort
Fr.,
vandaar de naam serinette
(Claude
Sermisy
componist
om
een draaiorgeltje
gewoonlijk
de),
voornamelijk de sijzen
Claudin genaamd,
alleen
Het
van
jaar
behoorde
Hij
dood
zijn
werken van hem vindt men

in
Mende
SerofF of Syerofif
1818
post
zich
de
in
F t is
bij
beoefend
ijver
componist deed
opera
's
Een
tijd.
hij
en
componist, geb. 11 Mei
totdat
omstreeks 1850 het voornemen opvatte,
hij
had.
welke kunst
trad
Hij
schreef
vele
1863 van
eerst
als criticus
van
hij
zich spreken:
in
dat jaar bracht
en
Als
hij
zijn
Judith en Rogneida in den keizerlijken schouwburg te Petersburg ten
werken
van
hem
(1867).
Hij
stierf
vriend
zijn
groote populariteit, en de com-
1200
roebels.
de opera Taras Bulha (1866) en het ballet
zijn:
1871 en
een onvoltooide opera,
liet
Solowieff
Behalve deze werken
Adelina Patti,
voor
jeugd af met
Wagner.
artikelen ten gunste van
gehoore. Laatstgenoemd werk vooral verkreeg
werd.
zijn
Oulibischeff
tegen
ponist ontving daarvoor van den Tsaar een jaargeld van
door
nog.
hij
der nog bekende
lijst
studeerde aanvankelijk in de rechten en bekleedde een
magistratuur,
Ftis op
tegen
zijn
[Biogr. et Bbliogr. des Musioiens) en
geheel te wijden aan de muziek,
grooten
bekend, doch 1568 leefde
(Alexander Nikolaev it ch),
Petersburg,
te
niet
een groot jaargeld
hij
Lexicon.
's
is
de beste componisten van
tot
Fransch
1532 tweede kapelmeester van Fra ns
en eerste zanger des konings, voor welke betrekkingen

genoot.
te leeren zingen.
de 16e eeuw. Hij was
uit
Hisdostan gebruikelijk.
in
de vogels,
Siela,
na,
die
ten einde gebracht en te Petersburg vertoond
men van hem
kent
een
Wraja
Andere
Wakuia
Stahat
Mater
een Ave Maria,
voor
drie
geschreven
vrouwenstemmen en
muziek voor Das Lied von der Glocke.
Serpent
met
Het
loder
is
(Serpentone,
overtrokken
Ital.
houten
een slangvormig
Scjilangenroiir, Hoogd.);
blaasinstrument
met bekervormig mondstuk.
omstreeks het einde der 16e eeuw uitgevonden en vormt den bas der
oude
cornetten-familie.
heden
in
Bij
de
gebruik, in het orkest
kerkmuziek
is
zij
in
Frankrijk
vervangen door de
is
de serpent nog
ophycleide
en de
374
ba
ub
wier tonen beter mei die der overige oikeslinstrumenteii ineensmelten.
a,
Serpette (Gaston), componist, geb. 4 Nov. 1846
en
het conservatoire van
aan
richt
dientengevolge naar
ging
Te
Itali.
te
1871
behaalile
Parijs,
Nantes, ontving onder-
Rome
Prix de
den
schreef
vele
hij
werken voor den R ena ssa nee-schouwburg en voor de Bouffes Parisiens.

i
Serra (Giovanni), componist, geb. 1787
Isola onderricht
het contrapunt.
in
Genua, ontving van
te
Ga e tan o
cantates en instrumen-
heeft Missen,
Hij
tale
Angel o),
Serra (Michele
Maria del Va do
Santa
geestelijke en kapelmeester aan de kerk
Ferrara, geb.
te
d571
Mantua.
te
hem
Missen van
zijn
te
Serra (Pa oio), zanger aan de pauselijke kapel,

leerboek in het
licht,
modulati
soni
in
getiteld
modo
ogg'uli,
omstreeks 1753,
gaf een
Introduzione armonica iopra la n?tova serie de
di rettamenie
piu facilmente intuonarla
(Rome, 1768).
(Pa oio),
Serrao
componist,
aan
opleiding
zijn
andere compositin, drie opera
di Guisa en il Figliuol prodigo, die in

in
het
Car
contrapunt
-schouwburg
Nadat
a.
groeten
op
hij
bijval vond.
In het jaar
een philharmonisch concert
door
Duitschland,
Siberi.
Hij stieif
Sar va is
den
en
kapelmeester
7 Juni
S.
is
leeraar
San
aan den
1807
Hal
te
1848
behoort
titel
der koningen"
fantasien,
van
in
is,
naar Parijs,
te
1842
zijn
in
waar
had
Engeland,
hij
hij
liet
ten
Noorwegen,
het huwelijk.
1836
liet hij
maakte
Rusland en
Van
zijn
zelfs
door
reizen terug-
hun
opleiding
aan
hem
te
danken.
geboorteplaats.
deel,
Onder
voor
zich
reizen
hij
aan het conservatoire van Brussel benoemd.
hebben
en
Rossini
zeide van
koning der violoncellisten,"
Etudes
als
zich
Londen hooren en keerde vervolgens
de grootste violoncelvirtuozen van deze eeuw.
tot
verdiende.
F t
1835 bezocht
Oostenrijk,
hij
tot leeraar
hem
vielen
jaar studie den eersten prijs in het
in de volgende twaalf jaren
violoncellisten
26 Nov. 1866
eerbewijzen
16
hij
uitstekende
meer
Nederland,
Te Petersburg trad
gekeerd, werd
Vele
vonden.
veel bijval
studin voort te zetten. In
zijn
en
hooren,
Parijs
te
GiambaUista Pergolesi, Duchessa
op raad van
zich,
naar Belgi terug, ten einde
weder
behalve vele
drie jaar lang in het opera-orkest daar ter stede
hij
medegewerkt, begaf
o.
ontving
Calabri,
heeft,
te Napels.
Platel en behaalde na een
van
violoncelspel.
solist
in
Hij
studeerde aan het conservatoire van laatstgenoemde plaats onder
Brussel,
leiding
Itali
conservatorium
het
(Adrien Franois),
Serrais
bij
aan
van Napeis.
geschreven
's
1830
omstreeks
geb.
conservatorium
het
zijn
hem,
dat
hij
Vele
nog
dan dien van svioloncellist
compositin bevinden zich 3 concerten,
violoncel
met
klavier
(in
vereeniging
met
375
Grgoir
en
viool
geschreven), 14 duetten voor dezelfde instrumenten, 3 duetten voor
V i e u X em
Een
van
(Joseph).
Servais
1850
Nov.
hem
S.
1866
is
bij
de Souvenir de Spa.
Vanderbroeck Desmet h
te
is
druk verschenen.
in
28
en een voor dezelfde instrumenten (met
meest bekende fantasien
zijner
levensbeschrijving
Hal
violoncelvlrtuoos,
Warschau hooren.
Weimar
1872
werd
en
Het
benoemd.
was van 1868
voort,
door
oudste
vader
Na
1870
tot
van
den vorige,
zoon
solo-violoncellist bij
het
gebruikte
geb.
zich
liet
vaders dood zette
zijns
aan
leeraar
tot
en
zoon
onderricht van zijn vader en
ontving
Hal,
te
voor het eerst te
kunsireizen
te
Een
s).
Lonard)
(met
violoncel
met
zijn
hij
de hofkapel
conservatoire van Brussel
instrument
een prachtige
is
Stradiuariu s- violoncel.
(Stanislav),
Serwaczynski
vergeleken.
vond
en
kunstreizen
vele
stierf
Hij
bijval.
30 Nov. 1859
1781
geb.
vioolvirtuoos,
grooten
Hij
werd
Lemberg. Tot
te
maakte
Lublin,
te
met
zelfs
Paganini
leerlingen behoort
zijn
Henry Wieniawsky.
Cinck,
Sesqaialter,
Sesqaialtera,
metaal
praestantmensuur,
en
die
een
gemengde
een quint-
uit
orgelstem
van
tertskoor bestaat, zoodat beide koren een groote sext aangeven, en
op den toon
en
de
terts
c^,
de sext g^
l^s
vt.
In
hoort.
e-
of
men
b. v.
bestaat gewoonlijk uit de quint 2^/
men
vindt
orgels
vele
Octaaf i, Quint 2'/s en Terts l'/s

Sesqilioctava
Zij
tin
en een daarboven liggend
deze stem 3 sterk, uit de
bestaande.
vt.
een onjuiste en verouderde benaming voor de Terts, waar-
is
voor de soms voorkomende naam:
SesqaiQnarta beter
die
ecliter
Dit beteekent namelijk zooveel als anderhalve quart,
is.
naar beneden moeten geteld
worden,
zoodat
men
op den zesden
toon de onderterts verkrijgt.
(Marianne),
Sessi
zangeres,
kwam
den zang van haar vader,
1805
tot
terug.
Zij
Sessi
Opera
de
in
stierf
10 Maart 1847
25 Oct. 1808
haar
zuster.
';:oede
Ook
te
Nog
grooter triomf vierde

zij
haar
zusters
in
1793
later in
zij
naar Duitschland
zuster van de vorige, geb.
Anna Maria, V
1 1
or
1784
te
Rome,
meer opgang dan

i
a en
Caroline,
van
Marianne
zangeressen.
Sessi-Freyse
(Emma),
zangeres,
te
Pln
van Duitschland, maakte later een

in
Rome, ontving onderricht
Florence, maakte in Itali bijna nog
Sessi, geb. 6 April 1819
1841
te
Weenen.
te
(lm pera t rice), zangeres,
gest.
waren
Weenen.
te
1776
Lissabon en te Londen. In het jaar 1816 keerde
te
Itali,
gb.
179'2 in Duitschland en schitterde van
het huwelijk.
in
reis
aangenomen
dochter
Holstein, zong op de grootste tooneelen
naar Noorwegen en trad daar
te lande
376
Sestetto,
Sestola,
Sextet.
z.
Sextole.
z.
Settetto,
Septet.
z.
(Johann Philipp),
SeuflFert
200
heeft ongeveer
(Johann Ignaz),
Senffert
Wurtzburg,
te
orgelmaker
Wurlzburg, aldaar
te
1760,
gest.
orgels veivaardigd.
vestigde
zich
orgelmaker,
den
in
zoon van den vorige, geb.
1727
100
orgels
Elsas.
heeft ongeveer
Hij
vervaardigd.
(Franz Ignaz),
Seaflfert
te
orgelmaker, broeder van den vorige, geb. 1731
Wurtzburg, nam de fabriek van
Twee
bouwde ook
vader over. Hij
zijn
Johann Philipp
zonen,
zijner
Franz Martin,
en
klavieren.
waren
ook
orgelen klaviermakers.
Seventh, Eng.
Perugia
ook
als
Septime,
(Francesco),
Severi
pauselijke
Rome,
kapel te
componist gunstig bekend. Het meest bekend van
passagiaii
psalmen
per
tutte
met
vod
Ie
gorni festivi
di
maniera che
nella
geb. te
Rome, was
te
werken
den
is
een
Salmi
titel:
cantano in Roma, sopra
si
da cantarsi nei vesperi della domenica
ecelesiastici
V anno con alcuni
tutto
zijn
onder
uitgegeven
versieringen,
falsi bordoni di tutti tuoni

delli
de
bij
de tweede helft der 16 eeuw, gest. 25 Dec. 1630
in
verzameling
dit.
z.
zanger
versi del Miserere sopra il
falso hordone del Beniice (Rome, 1615).

Sext, Sexta, Lat; Sesta, Ital.; Sixime Fr.; Sexte,
van
zes
toontrappen,
eersten zijn consonanten, de laatste
Sext-accoord, Ned.
Sextet (Sestetto,
of
zes
voor
18
en
zijn
op.
voor
Sextuor,
strijk-
Fr.)
of
een
(op.
voor
geschreven.
violen,
e.
hebben
de
alten
en
Brahms
heeft een
sextet
geschreven,
die
zijn
Reicha, Sterndale
a.
die gewoonlijk de
b.
door
Andere componisten,
{MusikaliscAer Scherz),
heeft,
Fr.;
een muziekstuk voor zes stemmen
blaasinstrumenten
groep van zes noten,
van 4 noten van dezelfde soort
de beide
Interval.)
Spohr (op. 140),

178). Beethoven
hoorns
voor
sextetten
(klavier en vijf strijkinstrumenten)
Sextole,
(Z.
door
a.
Ra ff
36) en door
en
o.
Boccherini, Haydn, Mozart
Bennet
een interval
dit).
(z.
Instrumentale
geschreven
strijkinstrumenten
sextetten
Sext-agcord, Hoogd.; Accord de sixime,
Ital.
instrumenten.
2 violoncellen
(op.
een dissonant.
is
omkeering van den drieklank
eerste
Hoogd
dat als groot, klein en overmatig voorkomt;
waarde eener groep
v.
^PS^SÎ
De
eigenlijke
Accentueert
sextole heeft slechts n accent, namelijk op de eerste noot.
men ook de
vierde
noot,
dan
lost
de sextole zich op in een
377
S
dubbele
F^
friole:
LL-,^-gL*-^-3=d
men het
Legt
derde en vyfde, dan verkrijgt de tguur dezen vorm
Sextqnintaccoord,
en
Sextqnartaccoord
op de eerste,
accent
quartsextaccord en quint-
z.
SEXTACCOORD.
zijn
vadedand
ook
tot
waar
terug,
Schuster
bevindt
hij
benoemd
kapelmeester
werken,
Zijn
Tot 1770 bleef
ItaU.
denzelfden
in
Dresden, studeerde
keurvorst
waar
dat land,
in
hij
werd.
Hij
die
als
in
zijn
stierf
23
1806
Oct.
zeer geliefd.
en
Behalve 7 opera's
Ook
daaronder een zeer groot aantal kerkmuziekstukken.
zich
later
te Dresden.
Naumann, Schrer
van
tijd
hij
hooren, en keerde toen naar
liet
kerkcomponist van den keurvorst en
tot
stijl
waren
geschreven,
te
1765 op kosten van den
en reisde
tenor op verscheiden tooneelen
zich ook als
Naumann
met hem naar
Saksen
van
van
leiding
1748
geb. 8 Oct.
Seydelmann (Franz), componist,

onder
heeft
instrumentale muziek gecomponeerd.
hij
(Johann Go tt f ried),
Seyfert
Johann Gaspar
zijn
op
S.,
als
1731
geb.
Augsburg, volgde
te
vader,
zijn
Onder
cantor daar ter stede en stierf 1772.

Osteroraiorium,
Sterbensfat/ Jesu, cantates en
kamermuziek.
(Ignaz Xaver Ritter ?on),
Seyfried
componist
muziek, geb. 15 Aug. 1776 te Weenen, was door
aan
van
die kunst te
Kozeluch
ontving
les
Reeds
in
jeugd had
zijn
het klavierspel gehad.
hij
over
schrijver
dat
van
besloot
hij
Mozart
en
Onderricht in het contrapunt
A Ibr echts berger en van kapelmeester
van
h'y
wijden.
in
en
vader voor de rechts-
bezat zooveel talent voor muziek,
doch
bestemd,
geleerdlieid
zich
zijn
Hij
r.
Schikaneder gedirigeerden schouwburg

en 1801 aan het Theater an der Wien, welken laatsten post hij tot
1826 bekleedde. Voor Schikaneder componeerde hij de opera's Der
werd
797 kapelmeester aan den door
Zioenbrutmen en Der
Haydn hem
schreef
am
Rheinfall j
succes hadden
zijn
Iraeliten
der
in
klavierstukken van
was een
soortgelijk
algemeen
poneerde
Als
Lexicon
hij
Wste.
De
Mozart, en
pasticcio van
bekend,
zijn
een Libera voor
schrijver
der
bijbelsche opera's:
is
S.
Tonkunst,
's,
balletten en cantates.
Groot
Saul, Abraham, Die Maccabeer en Die
muziek
zijn
over laatstgenoemd werk
Deze compositin werden gevolgd
brief.
een groot aantal zangspelen, melodrama
door
vrij
Jfûndermann
een vleienden
van
Ahasverus
stelde
hij
samen
uit
geliefkoosd zangspel Die Ochsenmtntiette,
Haydn 's
zeer talrijk.
werken. Zijn keikmuziekstukken,
Voor
Beethoven 's
uitvaart
com-
mannenstemmen.
bekend door vele artikelen
Schumann's Neue
in
Schillings
Zeitschrift
/r Mmik,
Vniversal
voor de
378
gegeven.
werken
Hij
27 Aug. 1841
stierf
Sforzando,
Ook
Cacilia.
Beethoven's
en
Albrechtsb erger 's
heeft hij
contrapuntische studin in het licht
Weenen.
te
sforzando
verkorting van
Sf.,
en
Zeitnng
Allgem.
Leipziger
theoretische
(z.
dit).
verleden deelwoord
tegenwoordig deelwoord en Sforzato,
Ttal.,
van hel werkwoord sforzare, den toon versterken, sterk aanzetten. De
drukking
heeft
sforzando
Hetzelfde als
waarbij
den regel alleen betiekking op de noot,
in
rinforzando
(verkort: sf.) beteekent
uit-
staat.
zij
(verkort: rf.).
Niet zelden wordt ook het versterken van den toon alleen aangeduid door het
korte haakje ^~. (Z. accentueeren.)
Sfoggiando en Sfoggîato,
Sfug'g'evole,
na
ging
Umbria, waar
waar
der
met
1849,
dood,
Reeds op
werken
1860
In
vestigde
Natalucci,
hij
Rome,
te
de beoefening
ijverig op
Romeinen bekend met de voornaamste werken der
de
hij
weder
zich
een
zich
staat,
in
hij
Als klavierspeler en orkest-
van de klassieke meesters toelegde.
maakte
directeur
te
in
zesde jaar was
zijn
onder leiding van Liszt studeerde en zich
hij
28 Mei 1843
moeder naar Trevi
geb.
zijn
onderricht in het klavierspel ontving van
hij
het openhaar te laten hooren.
in
en componist,
klavierspeler
Zingarelli.
van
leerling
glijdend.
vaders
zijns
breed, grootsch.
Jtal.,
vluchtig,
(Giovanni),
Sg'anibati
Rome,
Ital.,
Duitsche muziek. Zijn eerste compositin, bestaande in kamermuziek, verschenen
1864,
in
-octet,
een
de
volgende jaren schreef

voor
ouverture
hij
Gas sa 's
een -quintet,
een strljkquartet,
gedirigeerde concerten, ten huize van den Pruisischen gezant te
werken
verscheiden
woordigheid
dier
Wagner,
van
werken
poneeren
uitgaf.
en
hem
van
schreef
gehoore gebracht,
ten
een
symphonie,
quartet en vele klaviercompositin. Sedert
aan de
Academia
di
Santa Cecilia
Shake, Eng., Triller
z.
dit
1878
te
is
hij
Croydon
te
dood van
Tijdens
in
verblijf
het eerst
1880
in
al.^
tot
aangesteld.
den zang nam.
Zijn
der
klavierspeler, geb.
strljk-
kwam
hij
zijn
tot
In
concerten
werd 1878
de ontdekking,
van
tot
diens
studin te Leipzig voort.
Engel.md teruggekeerd,
Hij
16 Juni
Molique, na
daarom naar Milaan, waarbij
oratoriumzanger op.
directeur
met com-
Rome.
en zette 1871
daar ter stede
fraaie tenorstem bezat, en ging
onderricht
voort
een tweede
leeraar in het klavierspel
Engeland,
Sterndale Bennet,
zijn
S.
tegen-
in
Mainz eenige
te
dit.
Shakespeare (William), componist, zanger en
1849
ging
succes,
een feestouverture,
Rome, werden
1877
a.
Schot t
op wiens aanbeveling
Aangemoedigd door
o.
een
Op de door hem
Cola di Rienci, enz.
trad
bij
hij
dat
hij
een
Lamperti
1875 voor
leeraar in den zang en
deRoyal Academy ofMusic
compositin bestaan in instrumentale- muziek.
379
Sharp, Eng., kruis
Sbawm
of
Sheppard
docloi'
hem
stukken van
zijn
Sher ring ton,

1871 voor
tijd
Londen
op,
betrekking
en van Signor
Londen
te
componist aan den
1807
tot
liij
Mevr.
Lemmens-
Chiriamonte.
Zij
trad
maakte een kunstreis door Engeland, 1873

als concertzangeres.
Shield (William), Engelsch componist, geb.
welke
Anthemt en andere
Rotterdam, studeerde te Brussel onder
te
ook door Nederland, en vestigde zich
tot
van
zuster
jongste
zangeres,
Meyer-Boulard
Durhams, werd 1778
de i6e eeuw, was
uit
Oxford werkzaam.
verschillende verzamelwerken opgenomen.
in
hel eerst te
dit).
(z.
te
27 Oct. 1850
geh.
Mad.
leiding van
lanj,'en
(Jos),
Sherrin^ton
schalmei
(John), Eniielsch componist
of Sheplierd
de muziek en
in
dit).
(z.
Sbalni, Enij.
te
Swallwell in het graafschap
Haymarket -schouwburg benoemd,

Hij schreef
bekleedde.
ongeveer 50 opera's
en pantomimes, die in Engeland zeer geliefd waren. Hij stierf 25 Jan. 1829.
(Burkhardt),
Shndi
in
hij
den klavierfabrikant
bij
zelf
hij
maker
fabriek
her
to
klaviermaker,
geb.
13 Maart
ging 1718 als handwerks-leerling naar Londen,
Zsvitserland,
een
Tschudi,
eigenlijk
1702
Tabel
verkreeg den
Hij
oprichtte.
titel
Dowager
the Princess
H.
R.
waar
kwam, na wiens dood (1732)
de leer
in
van
harpsichord-
Wales
of
en ver-
Frederik den Groot e. Zijn

collega en vroegere medeleerling bij Tabel, Kirkmann, maakte aanvankelijk
meer opgang met zijn klavieren, doch Handel beschermde Shudi, en deze
vaardigde
o.
nam 1769
een prachtige vleugel voor
a.
op een nieuwe uitvinding patent.
huwelijk met
John Broadwood,
was
stichter
en
als
oudste dochter trad in het
1751 op
zijn
fabriek
werkzaam
klavierfabriek bekend werd.
beroemde
eener
Zijn
die sedert
S.
stierf
19 Aug. 1773.
Si, Ital., Fr.,
Erynius Puteanus
Guido van Arezzo gevoegd, teneinde
de zevende lettergreep der solniisatie, door
(van der Putten)
bij
de zes van
de mutatie te vermijden.
Si bmol, Fr.,
Bes.
z.
Si
bmol majeur en minenr,
Si
bmol mineur,
Si binimolle,
Si
Si dise
z.
Si
majeur
Ital.,
z.
Bes groote en kleine terts.
Bis (toonbenaming).
Fr.,
majigiore en minore,
ma^îore
Ital.,
z.
Bes groote terts.
Bes.
majeur en mineur,
diesis
Si
Si,
z.
Fr.,
Bes kleine terts.
z.
bimmolle mag;'iore en minere,
Si dise, Fr.,
Si
Ital.,
Fr.,
en minore,
Ital.,
en miuenr, Fr.,
men, komt
in
z.
z.
z.
Bis groote en kleine terts.
Ital.,
z.
Bis groote en kleine tbrts.
B groote
B groote
en kleine terts.
en kleine terts.
de muziek in vele uitdrukkingen voor, b.
v.
380
leva
Si
sordino
il
of
levano
si
men neme den demper
sordini,
(sourdine) weg.
men herhale.
men vervolge, men
men z w g e.
men keer e het blad
Si replica,
ga zoo voort.
Si se^ne,
Si tace,
ij
Si volte,
(Giuseppe),
Siboni
om.
27
geb.
tenor,
1780
Jan.
1797
trad
te Forli,
te
Florence voor het eerst op, zong vervolgens in verscheiden andere steden van
en ging
Itali
1806 naar Londen.
De volgende
Weenen werkzaam, maakte daarna

en
vestigde
1819
zicli
waar
Kopenhagen,
te
Anton Waldemar),
den
vorige,
26 Aug. 1828
geb.
muziek en
eerste onderricht in de
Moscheles
van
waar
nog
hij
les
in
gekeerd (1853), vestigde

en
aan
leeraar
hij
studin te Leipzig, onder leiding
de koninklijke muziekschool
1839
Siciliana,
zoowel
echtgenoote,
Zijn
Rostock,
te
Ital.,
de
in
als
is
levendig,
g kleine
terts.
later
(1864) organist
's
Onder
zijn
Loreley en Carl den Audens
Johanna Frederika O ruil,
een Siciliaansche danswijze in
nu en dan ook langzaam,
30
geb.
of ^-/g-maat.
^/s-
studin voort onder leiding van kapelmeester

organist aan de St.
a.
o.
.Tan.
te
Lau r e ns-kerk,
komt
Zij
De beweging
Rach's
in
is
vioolsonate in
Neurenberg, ontving onderricht
Frtsch en
Heinichen.
het klavieren orgelspel van den organist
tot
naar Weenen,
klavierspeelster gunstig bekend.
Siebenkas (Johann), geb. 23 Dec. 1714
berg
hij
Denemarken terug-
instiumentale, als in de vokale muziek voor.
meestal
in
In
Sor op Seeland.
te
compositin bevinden zich twee Deensche opera

Flugt.
1851, ging
S echter.
bij
Kopenhagen en werd
zich te
van
ontving daar ter stede het
Later,
voort.
nam
het contrapunt
stierf.
klavierspeler en componist, zoon
zette zijn
Hauptmann,
en
te
directeur der Koninklijke
hij
Kopenhagen,
te
hij
en naar Rusland
Itali
Opera en van het conservatorium werd en 29 Maart 1839

Siboni (Erik
was
jaren, tot 1814,
een kunstreis naar
later
zette te Dresdeii zijn

Hij
werd
aan de St.
te
Neuren-
Se bal dus-
kerk benoemd, en stierf daar ter stede 22 Januari 1781.
(Ferdinand),
Siebei'
Dresden
zangonderricht
zanger,
van
aan de Opera te Detmold,

naar
later
Farini
hij
zich
en
als
Itali
daar te lande
zette
zangmeester
werken
in
In
voort.
Berlijn,
te
te
Studium des Gesanges (Leipzig,
ei
zijn
als
zangstudin onder
bassist
hij
z e,
zich
leiding van
Duitschland teruggekeerd,
waar
nr ich
ontving te
Hannover verbonden, begaf
nog heden werkzaam
vestigde
is.
Hij
Kurze AnleiUmg zum grnd-
het licht gegeven:
der Gesangskunst (Maagdenburg,
te Zrich,
Hij
Schwerin en
Felice Ronconi
heeft de volgende
licketi
en
te
5 Dec. 1822
geb.
Mikscli.
852),
h ofen),
Volhtdndges Lehrhieh.
Katechismus der Gesangs-
381
kunst
(Leipzig,
J.
Web er)
J.
Sieber (Gottfried), orgelmaker

heelt
Hij
Handhuch
en
des deutschen
Liederaohaizes
Karl Simon).
(Berlijn,
(Heinrich),
Siefert
1855
richtte
Brnn, leefde
te
in het begin der
18e eeuw.
1831
te
Eisenach,
1875
naar Leipzig
kostbare orgels gebouwd.
vele
daar
violenraaker,
stede
ter
een
23
geb.
fabriek
Jan.
die
op,
hij
verplaatste.
(Giuseppe), zanger en zangmeester,
SiestO
19
der
eeuw,
ontving daar ter stede
keerde 1841 naar Napels terug,
Hij
gaf
een werk in het
sugV intervalli semplioi
deel
Miserere
des
der
Ueher
geb.
Madame
1775
1829);
Plagiat (Mainz,
ein neues
Cacia,
deel I)
te
Catalani
Ueber
Allegri in der Sixtinischen Kapelle (ibid.
von
Musik
in Franhreich {^Leipziger
Ueher die Musik in Paris {Cdcilia, deel I);
zweimaligen Aufenthalt Mozart
Verbesserungen
deel
in Italitn (tijdschrift
eler den gegenwartigen Stand der
II);
Musikzeitung, deel XIX);
den
Mozart und Sssmaêr.
Ausfhrung
die
zich als zangmeester vestigde.
hij
loro dimenzoni.
Zustand der Musih
den
Ueber
bij
Studio elementare di canto poggiato
bekend door de volgende geschriften
is
1816);
(Leipzig,
waar
getiteld:
licht,
(Georg Ludwig Peter),
Maagdenburg,
1837 zanger
vcerd
Dresden en zangmeester aan de koninklijke Opera aldaar.
te
Hij
Sievers
geb. te Napels in het begin
opleiding,
zijn
's
in
Bogen-instrumenie
Paris
von
(ibid.,
Ckanot
deel
Ueber
X) en Ueber neue
(Leipz.
Musik. Zeitmig,
XXH).
(Giovanni
Siface
Toskane.
wegens
eigenlijke
Zijn
Zoowel
1699
in
werd
sopranist,
omstreeks
geb.
naam was Gr os si, den naam Siface

voordracht
voortreffelijke
zijn
Scarlatti.
Omstreeks
Fr a nee se o),
als
Itali
door
hij
in
1666
in
ontving
hij
dier partij in de opera Mitridate van
Engeland
zijn postillon
vierde
op den
hij
grooce triomfen.
weg van Genua naar
Turijn veimoord.
Siger
het
Siêras
of
midden
psalmen
in
laatste
da
simili,
d' Italia,
Vlaamsch toonkunstenaar,
Keulen.
ridder
der 16 eeuw,
helft
stad
cantare
te
Hij
leefde omstreeks
gaf een verzameling vijfstemmige
het licht.
Siglsniondo
tweede
(Paulus),
16e eeuw
der
hij
solo
van
St.
Marcus, geb. te Palermo in de

Rome en Veneti, in welke
Le Musiche
Men kent van hem
leefde te Florence,
630 nog gevestigd was.
nel clavicordo,
arpa doppia ed altri instromenti
chitarrone,
benevens vele motetten en madrigalen.
Si^naalhoorn, hetzelfde
als
buglehorn
(z.
dit).
Si^nature, Eng., voorteekening van kruisen of mollen.

Sig^noretti
(Aurelio),
componist,
geb. te Reggio,
waar
hij
later
kapel-
382
was,
meester
Van
aldaar 1635.
stierf
Sig'noretti
(Giuseppe),
violist,
leerling
Parijs en gaf aldaar strijkquartetlen
te
zijn
werken
zijn
te
Veneti motetten
versclienen.
in drulc
Signum,
van Tartini, vestigde zich 1770
het licht.
in
teeken, hoofdzakelijk in de mensurale muziek de henaming
Lat.,
Er waren twee soorten
voor maatteeken.
welke
Signa externa,
geplaatst werden,
voorteekening aan het begin van den notenbalk
als
en
Si^na interna, welke de verandering der mensuur binnen de grenzen van

het gezang aantoonden.
verhoogen
auêntia,
Sig;na
waarde van het Tempus en vertragen de
de
beweging.
Si^na diminuentia, verminderen de waarde van het Tempus en versnellen

de beweging.
Si^na chromatica, verplaatsingsteekens.
Si^na accidentia,
toevallige verplaatsingsteekens.
Signum contra signum,
heeten
de kunstige canon
bij
lende gemensureerde
stemmen benoodigde
stemmen
vereischte
tijdmaat aangeven.
landsche
meesters
met
(dus
zichzelven
beoefende
vlijtig
canonisch)
een bepaald gezang

contrapunteeren,
stemmen een andere mensuur hadden dan de

dezen ca
mus
firmus
verschillende
de
slechts
maatsoorten
eenmaal
in
diervoege
de volgende
dat
Het was dan voldoende,
eerste.
uit te schrijven
en
bij
de voorteekening
stemmen hoven elkander
volgende
de
voor
de voor verschil-
Het was een vooral door de Neder-
kunst,
laten
te
's
teekens, die de voor de verschillende
te
plaatsen.
Siltemeier (Joh. H.), klavierspeler, geb. 1838

grooten
aanleg
op
jeugdigen
als
knaap eenige kunstreizen door ons
eenige
leeftijd
vermogende
te
Amsterdam, toonde reeds
voor de muziek
land.
te
bezitten
talent trok
Zijn
kunstvrienden te Rotterdam,
die
hem
in
en maakte
de aandacht van
de gelegenheid
stelden, zijn studin aan het conservatoire te Brussel voort te zetten. Vier en
een halfjaar studeerde
hij
daar ter stede onder leiding van prof.
Godineau
Twee jaar
later vestigde
en behaalde 1855 den eersten
prijs in
hij
zich als leeraar te Rotterdam,
is,
en waar
het jaar
vatorium
hij
vele blijken
de
van
hij
waar
hij
nog heden met vrucht wei'kzaam
van achting en waardeering mocht ontvangen. In
1873 bood .Tean Becker hem, namens

te
het bestuur van het conser-
Genve, onder zeer voordeelige voorwaarden, den post van leeraar
aan dat instituut aan, doch na
wees
het klavierspel.
lijp
het aanbod van de hand.
muziekschool der M,
Henry C oenen,
t.
b.
d. T.
beraad en op aandringen zijner leerlingen
Ook voor de
te
betrekking van leeraar aan
Amsterdam, hem 1877, na den dood
aangeboden, bedankte
hij
en bleef te Rotterdam. Sedert
383
ISGi
is
vierde
Als
in
te
en Zrich opgetreden, en
1827
klavierspeler, geb.
en geacheveerd
o.
Louis Coenen
a.
Amsterdam, ging op jeugdigen
te
het eerste onderricht in de muziek ontving,
hij
een
op
Felix Meritis
concert van
naar Engeland en vestigde zich
organist
sierlijk
leerlingen, die een goeden
studin voort aan het conservatoire te Parijs. Hij
Amsterdam
later
zijn
zijn
H. G. Rijken, muziekdirecteur te Deventer.
J.
zijn
de
aan
opgerichte
en in het jaar 1882

25-jariL;e kunstenaais-
zijn
de kunstwereld verworven hebben, behooren
(Eduard),
en zette
T.,
d.
behalve in de voornaamste steden van ons land,
hij,
naar Mannheim, waar
leeftijd
b.
t.
algemeene bewondering gewekt. Tot
Parijs en
Silas
is
Keulen
te Brussel,
spel heeft
te
solist
Bargiel
leeraar aan de door
Maatschappij
der
onder algeineene en harteUjke deehieming
hij
naam
ook
stede
ter
pianoklasse
loopbaan.
ook
daar
hij
hoogere
gecomponeerd,
kapel
o.
a.
een oratorium
1849
ging een jaar
onderwijzer te Londen, waar
als
Kingston-on-Thames
van
zich
liet
hooren,
werd.
ook
hij
heeft veel
Hij
Joash, dat op het muziekfeest van Norwich
(1863) ten gehoore werd gebracht.
(Goltfried),
Silbermann
Frauenstein,
reeds
gaf
van een orgel voor den
hoog
maakte
geprezen,
orgelen klaviermaker,
171-4
Dom
een
gebied van den klavierbouw
(z.
Andere
Silbermann
1678
familie
te Fi-auenstein bij
Andreas
Daniel
en
der
leden
kl.wier). Hij
(geb.
26 Juni 1712,
(geb. 31
Maart 1717
en
allen,
Zij
Friedrich
21
(geb.
stierf
1753
.\pril
Andreas
waren:
te
hij
gest.
Febr. 1783 te Straatsburg),
te Straatsburg,
24
(geb.
Sept.
6 Mei 1766
gest.
1727
te Straatsburg,
Johann Heinrich 's
ook
Juni
oudste
19 Mei
Joh ann
Johann
te Leipzig)
15
gest.
zoon,
1762,
gest.
8 Maart 1817), waren
27
Juni
1789
als
hij
op het
Dresden.
(geb.
Meissen, gest. 16 Maart 1734) en zijn zonen
Johann Heinrich
1799).
Kuhnau
en binnen weinige jaren was
Nog beroemder evenwel werd
een der beste orgelhouwers bekend.
te
bouw
zijn
Freiberg in Saksen. Dit werk, door
te
hem beroemd,
1683
geb. 1-4 Jan.
van bekwaamheid door
proeve
Jan.
Johann
als
klavier-
en orgelbouwers werkzaam.
Silcber
(Friedrich),
geb.
onderwijzor weikzaam was.
Tubingen benoemd,
poneerd had.
Hij
nadat
genoemd jaar werd
In
hij
Tolkslieder.
26 Aug. 1860.
Deze
Silenzio,
tot
tot
1817
'als
muziek-
muziekdirecteur Ie
Hij
heeft
Ital.
werken
veel tot bevordering
zijn:
Sechs vierstimmige
Cfioralhuch en Schicahische.
zijn
verschenen.
Silence, Fr.
hij
hij
Zyn voornaamste werken
Hi/mnen, Breisiimmiijei wrteml.

raniische
Schnaith in Wurtemberg,
voor de hoogeschool aldaar een cantate gecom-
stierf aldaar
van den volkszang gedaan.
te
waar
ontving onderricht in de muziek te Stuttgart,
rust, pauze.
bij
Laub
te
Thritiglsche
Tubingen
in
und
druk
384
Sattel
Sillet, Fr., hetzelfde als
hem
voorhanden
zijn
dit).
(z.
(Andreas), componist
Silva of Sylva
Silva-PoU (David de), componist,

Bayonne,
Silvani
Compositin van
de 16e eeuw.
uit
28 Maart 1834
geb.
te
Esprit
St.
9 Mei 1875, heeft symphonien, quintetten, quartetten,
gest.
en drie opera
de 15e eeuw.
uit
vele motettenverzamelingen
in
bij
trio 's
gecomponeerd.
's
(Giuseppe Antonio),
componist
1720 kapelmeester aan de Stefaanskerk
uit
de Bologneesche school, was
Bologna.
te
compositin bestaan
Zijn
kerkmuziek.
in
Simikon,
Gr.,
met 35 snaren
oude Grieken een soort van harp,
de
bij
bespannen, die met een plectrum aangeslagen, of met de vingers getokkeld werden.
Simile,
Simplice,
uitdrukking
dient
Sondershausen,
omstreeks
hem:
van
Diirine,
Clavier j Mmikalisches
auf 's
Verseiten
en
waar
La
en
Rcompense
Reeueil
(T airs
liet
chansons
et
die Orgel^ nehst
fr
midden der 18e eeuw,
vertoonen.
iill
pleut,
In
druk
1797
hij
verschenen
is
zijn
il
Mon-
eerste violist aan het thatre
directeur van dien schouwburg, waarin
later
doubl
te
und fugirten Ckorale.
einiger variirien
werd
Nrd-
Orgel oder das
die
populair geworden melodie:
Hij
te
derselben zweiter Theil durch
geb. te Melz omstreeks het
pleut, bergre" in het licht gaf.
tansier
bij
Nelenstunden in Galantriesicken
kleinen Fugetten
in
Versuch
1790 de
hij
Schernberg
te
Omstreeks 1750 verscheen
erster TAeil,
mjisihalische
A B C
Erster
Simon (Louis Victor),

leefde te Parijs,
1819
und Fugen auf
Prdludien
MolUne ; Gemt/isvergngende
einigen
te
notenschrift.
muziekdirecteur en cantor
organist,
der 18e eeuw.
Leichte
Clavier durch die sieben

die
het
29 Mei 1872.
midden
het
geb. 3 April
contrabassist,
stierf aldaar
Suon (Johann Gaspar),

Augsburg
van
vereenvoudiging
tot
Semplice.
z.
Simon (Ghrisfian),
lingen
dezelfde wijze als vroeger voor
op
beteekent:
Ital.,
Deze
dragen.
opera
hem
van
avec accompagnement de clavecin (1789) en Six
duos pour deux violons (1796).
Simon (Jean Henri),

werpen, stiideerde
Catel en Lesueur, en
Onder
geboortestad.
ouverture,
een
Janssens
Simonelli
en
Belgisch componist en
te Parijs
zijn
onder leiding van
compositin
Vieuxtemps.
(Mattias),
Palestrina,
in
Tot
Hij
stierf
zanger
wiens
bevinden
enz.
aan
omstreeks het midden der 17e eeuw,
van
geb.
1783
Ant-
te
vestigde zich na volbrachte studin als violist in zijn
koren
cantate,
violist,
Houssaye, Rode, Gossec,
stijl
Men noemde hem den Palestrina
zijn
Missen,
oratoria,
behooren
een
Meerts,
1861.
de
pauselijke
was een
zijn
zich
leerlingen
eigen
ijverig
kapel,
geb.
te
Rome
beoefenaar der werken
compositin
vervaardigd
zijn.
der 17e eeuw. Tot zijn leerhngen behoort
385
Corelli.
worden
composilin
Zijn
Santini
zijn
wel
nog uitgevoerd
gedeeltelijk
is
waar
manuscript gebleven,
in
in
maar
de bibliotheek
In
bevinden zich vieren zesstemmige motetten, een Victmae Paschali
Stahat Mater van hem.
en een
(Leo nar do),
SimonettO
Veneti,
leefde
bevinden
17e eeuw.
der
onder den
titel
Zyn motetten
1619).
te
Eenige zijner kerkcompositin
Alessandro Grandi:
van
zich aan het einde eener verzameling
Celesti fiore (Veneti,
Markus-kerk
zanger aan de kapel der St.
begin
het
in
1613
zijn
te
Veneti verschenen
Gkirlanda sacra di motetti.
Simons-Candeille (Amlie Juli e), dochter van den componist Pierre

Joseph Candeille, geb. 31 Juli 1767 te Parijs, liet zich op dertienjarigen
leeftijd op een concert spirituel als klavierspeelster, harpiste en zangeres
hooren. Zij trad 1782 als Iphignie in de Groote Opera op, later was zij
als tooneelspeelster aan het Thatre franfais verbonden, en in een door
haar geschreven comedie:
zong
op
harp
de
en
kwam
Balde,
Te
man
zijn
muziekles
gaf.
op
het
klavier
Pri.
Te
Londen
haar
stierf
Zij
begeleidde.
de hoofdrol vervulde,
zij
waarbij
zichzelve afwisselend
zij
ander stuk van haar,
een
In
Simon
1798 met den koopman
zij
van
dood
's,
vermogen had verloren, keerde

gaf
La font. Lodew ijk XVIII

den
waarin
lelie fermire,
een door haar gecomponeerde sonate voor piano en viool voor.
Brussel trad
haar
La
twee door haar gecomponeerde aria
zij
concerten
zij
in
het huwelijk, en toen
waar
naar Parijs terug,
zij
met
Gram er
Viotti,
zij
en
schonk haar een jaargeld van 2000 frank. Na
echtgenoot
trad
in
zij
met den
het huwelijk
schilder
4 Febr. 1834.
Sinipson (Thomas), Engelsch toonkunslenaar, was omstreeks 1615
violist bij
de kapel van den prins van Holstein Schaumburg. Hij gaf de volgende werken in
het licht
Opusculum neuer Pavanen,
Galliarde7i, Courafiien
allerliand lustige Lieder von 4 Instrumenten
Simpson
tijde
van
dezen vorst.
Violinist,
parts^
Hij
Ka rel
first,
in
Tafel Consort
{]^0Lmb\irif,\Q2\.).
Engeland en stond vermoedelijk
heeft een leerboek in het licht gegeven, getiteld:

to the
directing the hand,
playing upon a ground.
in
leetde ten
dienst van
The Divisiou-
Bivided in two
with other preparative instructions j
the
and method of playing or composing division

a ground (Londen, 1659 en 1667). Nog gaf hij in net licht: A Compen-
dium
laying
or
open
the inanner
Introducton
to practical viusic
or composing music in parts ly Br.
iy
und General-bass
(Gin- is top her), viola da gamba-speler,
an Introducon
or
the
second
to
Sympson
of
koning
und Volten (Frankfort,
Volten und Galliarden (Frankfort, 1611) en
Pavanen,
1610);
Mr.
(Londen,
Thom. Campion
1665) en Art of
-with
discant,
annotatiom thereon
Christopher Simpson (Londen, 1655).
Siuirock
m.
(Nicolaus),
muziekuitgever
te
Bonn,
was aanvankelijk tweede
25
386
hoornist
vader
den
der
loop
hoven,
In
Rasoumowsky,
de
Frster.
welkome
Lichnowsky
prins
wanneer
E. A.
leerling van
Brahms
werken van
1778, speelde tweede
violist, geb.
van
o.
a.
graaf
In later jaren vestigde
gast in de muzikale kringen was.
te Berlijn
Sc hu ppanzigh's
later
in
het quartet van
medespeelde.
niet
zelf
in
uitgegeven.
viool in
en
zijn
van Beet-
1870 begon Peter Joseph Simrock
In
en
muziekhandel en gaf
zijn
hij
werken van groote componisten,
heeft vele
Hij
huize
ten
een
1790 begon
jaar
vele
het licht.
in
Sina (Louis),
hij
het
jaren
een muziekhandel.
quartet
Beethoven
de keurvorstelijke kapel aldaar, waartoe ook
bij
behoorden.
was een
Hij
hij
zich te Parijs,
Hij
stierf
waar
2 Oct. 1857
Boulogne.
te
Sine al fine,
Sincopa,
Ital.,
aan het einde.
tot
Ital.,
Sine al segno,
aan het teeken.
tot
Ital.,
Syncope.
z.
Symphonie.
Slnfonia,
Ital.,
Sinfonia
concertata
z.
concertante,
of
symphonie
een
Ital.,
met enkele
concerteerende instrumenten.
(Jean Baptist e),
25
geb.
violist,
vereeniging, die dezen
eerste
Fasch
Berlijn door
te
opgericht.
Sept.
1812
ontving
te Brussel,
opleiding aan het conservatorium aldaar, maakte kunstreizen door Frankrijk
zijn
en was
achtereenvolgens te Parijs,
Later werd
werkzaam.
den dood
Hij
1790
verkreeg, werd
Sing'Cle
De
Hoogd., zangvereeniging.
Sin^jfakademie,
naam
stierf
voor
29
Sept.
Sin gelee,
1875
aan het
zangeres,
en te Brussel als solo-violist
Thatre de
Ostende. Ongeveer
te
hem
van
zijn
te Marseille
ook orkestdirecteur te Gent,
Hanssens,
van
viool,
hij
druk
in
ontving
haar
140
verschenen.
opleiding
te
Antwerpen
Monnaie
la
en,
na
te Brussel.
compositin, hoofdzakelijk
aan
Zijn
dochter,
L o ui se
van
conservatorium
het
Brussel en trad te Parijs en te Londen op.
Singer (Edmund), vioolvirtuoos, geb. 14 Oct. 1831
maakte reeds op
conservatorium
het
te
Weenen.
Nadat
te
h'y
Dresden, Leipzig,
werd
in andere Duitsche steden groot succes behaald had,
Joachim
van
hij
in
waar
hij
nog
werkzaam
12
Dec.
hij
1854
Weimar
en
als opvolger
concertmeester in laatstgenoemde stad benoemd. Tot 1861

betrekking
heden
als
werkzaam
concertmeester
en ging vervolgens naar Stuttgart,

en
leeraar aan het conservatorium
(z.
het artikel Opera).
is.
Sing'spiel,
Sinico,
tot
deze
bleef
te Totis in Hongarije,
elfjarigen leeftijd kunstreizen en zette zijn studin voort aan
Hoogd., tooneelspel met zang
een
1810
Jezuete i-kerk
Italiaansche
te
Triest,
aldaar.
Zijn
toonkunstenaarsfamilie.
gest.
IS
broeder,
Aag.
1865,
Giuseppe,
Francesco
S.,
geb.
was kapelmeester aan de

geb.
omstreeks
1812
te
387
was
Triest,
zanger
als
Giuseppe,
eenige opera
en een leerboek
's
zangeres Sinico,
Een
Londen, waar zy
te
Cagniard de
Sirmin
Tour
beschrijving
h o
1725
Padua
haar
uitgevonden instrument
den
twee
voor
concert
1774
Omstreeks
zij
verbonden, en 1782 was

het
trio 's
van haar
in
Sistrum,
metalen
zangeres
trad
in
zij
liet
met hem een

bewonderd.
vioolspel
laatstgenoemde stad
in
de hofmuziek
bij
Te Amsterdam
zette
dooneisiie
Zij
Parijs
te
Londen werd haar
te
benaming van een
Fr.),
die
y,
instrument
een
Lat.,
ringen,
en speelde
zangeres aan de Opera
met zeven snaren
later
drie,
zij
ter slede en
voort.
Dresden.
te
stierf
Zij
vioolconcerten en stiijk-
zijn
druk verschenen.
(Gistre,
Sister
als
der 18e eeuw.
einde
tegen
Ook
violen.
werd
tot
liet
Doppelsiiene
Nardini. Te Bergamo
Sirmin
kapelmeester
in
en vioolspeelster, geh.
Tartini
van
men
vindt
24).
bl.
de), zangeres
leiding
mededingster van
de
met
huwelijk
van
er
haar opleiding daar
ontving
onder
studin
was
en
Itali
Veneti,
te
di canto elementare.
vervaardigde een
1 1
sclireef
medewerkte.
's
la
(Magdelena Lombar dini
omstreeks
met
andere
te Triest,
Campobello, kwam 1864
werk Die Lehre von den Tonempfindungen,
zijn
te
Een
luchttrillingen.
Cagniard de la Tour.
artikel
(z.
der
1865
Febr.
Mad.
als
verschillende opera
in
'10
geb.
Breve metodo teorico pratco
bekend
later
Sirene, Fr., een door
berekening
Opoito, Madrid en Florence werkzaam. Een
te
van F ra n ces co,
zoon
het
bij
c,
soort van gnitaar,
/J g,
van
c,
e,
ooispronkolijk
g.
Egyptischen
oorsprong, bestaande in
dansen geschud werden en een ratelend,
schel
geluid gaven.
Siticines,
Sirori (E
begon op
Lat.,
de oude Romeinen de instrumentalisten
bij
mest o
zijn
Camillo),
vijfde jaar
viool
vioolvirtuoos, geb.
te spelen
bij
lijkplechtigheden.
25 Oct. 1815
en ontving onderricht van
te
Genua,
Restano,
van Costa en eindelijk van Paganini, die zes sonates en een concertino
later
voor viool, guitaar,

bezocht
hij
op de compositie toe
op
die
hij
van
Paganini.
tot
en violoncel voor
alt
Parijs en
Londen, en
te
in
hem componeerde.
Itali
leggen. Omstreeks
1839
hervatte
den huidigen dag heeft voortgezet.
Hij
In
het jaar
begon
teruggekeerd,
hij
is
hij
1827
zich
ook
zijn kunstreizen,
de eeniye leerling
Zijn compositin bestaan in vioolmuziek.
Skalden, de volksdichters en zangers der oude Noorsche volkeren.
Skraup (Joh. Nep),

de Opera
der
te
Kruisheeren
Hij stierf
zijn
15
Sept.
1811, werd 1836 kooidirecteur aan
Sophienakademi e,
koordirecteur
van St. Veit en leeraar aan het seminarie daar ter stede.
18 Nov. 1865.
Skraap (Franz),
waar
geb.
Praag, later ook directeur der
Hij
heeft Missen, opera's en leerboeken geschreven.
orkestilirecleur, geb.
vader schoolmeester was,
3 Juni 1801
te
Wositz
in
tûheme,
studeerde te Praag in de ReL-hten,
25*
doch
388
legde
ook ijverig op de beoefening der muziek toe en componeerde een
zich
Boheemsche opera, Brdthdk [Der Drahibinder),
werd vertoond,
eerst
werd
opera
een
welke gelegenheid
bij
voort
muziek
king
te
Praag
te
Praag voor het
te
optrad. Deze
titelrol
begeven,
wilde
einde
ten
Toen
hij
zijn juridische studin
aan;
hem
deed
dit
zich uitsluitend aan de
besluiten,
wijden. Tien jaar later werd hij eerste kapelmeester, welke betrek-
gedurende
hij
de
bood men hem den post van tweeden kapelmeester aan den
te zetten,
schouwburg
1826
die
zelf in
lievelingsstukken van het Praagsche publiek.
der
1827 naar Weenen
zich
S.
een
zoodanig
gepensioneerd,
opdracht
aan,
om
van
tijdvak
opende
zich
met
belasten
te
twintig jaren bekleedde.
een
hij
de
1857
stierf hij
als
hij
van het orkest
leiding
Hoogduitsche Opera te Rotterdam. Daar ter stede
In
1860 nam
en
zangschool,
de
bij
de
7 Febr. 1862.
Als componist heeft S. zijn landgenooten vele liederen geschonken, die populair
geworden.
zijn
Behalve
de
genoemde opera
reeds
dramatische muziekstukken geschreven

md/dunff,
Die Geisterbraui, Drahomira,
men
hem 3
van
Haslinger,
(Weenen,
April
4 Mei 1804
geb.
de
hij
volgende
's
Ver-
Der Meergeuse en Columbus. Ook kent

en 3 Missen.
's
contrabassist aan de hofopera te
het conservatorium aldaar,
Schule
heeft
und Bozena, Lihssa
Udalrich
strijkquartetten, 2 klaviertrio
Slama (Anton),
30
1856)
het
in
Weenen
en leeraar aan
Praag, heeft een Contrabass-
te
licht
gegeven.
Hij
stierf
1879.
Ned.
Slaginstrumenten,
PERCUSSION;
De voornaamste
Schlaginstrumente, Hoogd.
instrumenten
Fr.;
het
in
orkest
door slaan in
die
gebruikelijke
Instruments a
gebracht worden.
trilling
slaginstrumenten zijn:
pauke,
trommel, groote trom, bekken, triangel, tamtam en klokkenspel.
Slarândo,
Ital.,
Slentando,
Ital,
verbreeden, de beweging vertragen.

slepend, vertragend.
Slentel, Ned.; Schlssel, Hoogd.; Clef, Fr.

gebruikelijke teeken
schrift
De
innemen.
balk
lijn
de noot
teeken
de
derde
of
r^F-~-^-
aangewend;
geplaatst wordt;
~^
V-:^^
noot
werd
ff
ligtj
vierde
Chiave,
Ital.;
het
bij
het noten-
bepaling van de hoogte, die de noten op den
gebruikelijke sleutels zijn: 1" de viool- of ^-sleutel,
geduid door het teeken

vioolmuziek
tot
Vioolsleutel heet
^-sleutel,
lijn
i''-sleutel,
lijn
3 de C-sleutel, die, naarmate

heen,
sopraan-,
omdat
omdat op de door
2 de bas- of
hetwelk aanduidt, dat op de
hij,
alt-,
zijn
aan-
het eerst
bij
krul omvatte
uitgedrukt door het
tusschen de beide puntjes

zijn
stand,
of tenorsleutel
^^
hij
om
de eerste
genoemd wordt:
389
In vroeger tijden werden de vier stemmen der zangmuziek in de voor elke
gebruikelijke sleutels geschreven, tegenwoordig
stem
algemeen
turen,
in
vindt
men
de koorslemmen nog in sopraan- en
de solo-tenor steeds in tenorsleutel genoteerd.
tenorsleutel,
muziek
tale
Wagner,
van
o.a.
worden de zangstemmen
enkele moderne orkestparti-
of in bassleutel genoteerd. In
viool-
de
zijn
alt-
de instrumen-
Bij
en tenorsleutels in gebruik gebleven, eerstgenoemde
voor de altviool en altbazuin (die evenwel
bij
de modernen zelden meer voor-
komt), laatstgenoemde voor het hooge register van violoncel en fagot en voor
de tenorbazuin.
Toonsluiting.
Slot, Slaitin:,
Slor, Eng., boogje tot verbinding der noten aan elkander.
Smanioso, COn
smania.,
onstuimig, wild, woest
Ital.,
(teeken van
voordracht).
Smanicate,
verschuift de hand,
Ital.,
der linker hand

Smart
zijn
(Sir
George Tliomas),
muzikale opleiding
aan
organist
de
d.
i.
verandert de positie
op de snaren van een strijkinstrument.
St.
geb.
10 Mei 1776
te
Londen, ontving
koorknaap aan de koninklijke kapel en werd 1791
als
Jam es-kapel
en
violist bij
Salomon's
concerten. Hij
toonde groote bekwaamheid als orkestdirecteur en leidde van 1813
de Vasten-oratoria te Londen. In het jaar 1824 begaf
Kemble
zich
hij
tot
1825
met Charles
Karl Maria von Weber te bewegen

Covent Garden te componeeren, en toen Weber 1826 te
Londen kwam, om er zijn Oheron ten tooneele te brengen, was hij de gast
van Smart, in wiens huis hij 6 Juni van dal jaar stierf. S. dirigeerde vele
naar Dresden, ten einde
een opera voor
Men d e
Engelsche muziekfeesten; op dat van Li verpool, 1 836, maakte hij

Faiilus in Engeland bekend.
Vele zangers vroegen
gaande de juiste voordracht van

vader, die
zijn
Handel
zijn
a n d e
oratoria
I's
hem om
muziek, welke
ss
o h n' s
inlichtingen aan-
hij
geleerd had van
had zien dirigeeren. Onder degenen, die
Sontag en Jenny Lind. Tot zyn

Orlando Gibbon' s Madrigalen voor de Musical Antiquarian Society en het Detnger te
Beum voor de Handel Society in het licht. Zijn compositin bestaan hoofdop die wijze onderrichtte, behoorden
hij
tachtigste
zakelijk
in
jaar gaf
hij
den zang. Hij gaf
les in
kerkmuziek. Hij
stierf
23 Febr. 1867.
Smart (Henry), broeder van den

onderricht
in
de
Hij
begon
hel vioolspel
vorige, geb.
1778,
te
Londen, ontving
en speelde reeds op veertienjarigen
leeftijd
mede
Academy of Ancien t Music.

Lyceum, toen dit 1809 als operagebouw
1821 aan Drury Lane. Omstreeks 1820
orkesten van de Opera en van de
was
werd
in
ingericht, en
hij
van 1812
tot
een piano-handel en verkreeg 1823 patent voor verbeteringen inde
constructie der piano's. Hij stierf
23 Nov. 1823
te
Dublin.
390
Smart (Henry), zoon
was
26
van den vorige, geb.
Omstreeks 1864 werd
blind, en
hij
stierf
hij
Gnome
(1855) en The Surrender of Calais. Laatstgenoemd werk
Smetana (Friedrich),
Liszt
Golhenburg
voort.
2 Maart 1824
geb.
Protesch
was een leerling van
te
C),
(J.
te
1874, toen
hij
van 1883 werd
Gravenhage, zette
J o s e p
Zangschool
Onder
1630
in
a s
l i
a a n
s.
Hij
16
(B e r n a
1836
Jan.
te
benoemd.
Amsterdam,
directeur der
later
Nationale
AmstelsMannenkooren der liedertafel G a e ei 11 a.
r d),
in Duitschland,
mede. In het najaar
s e te Berlijn
i 1
bekleedde den post van organist aan de
Amsterdam en werd
te
van
Colonne
mannenstemmen en
compositin bevinden zich Missen voor
zijn
Smith
h s-kerk
zijn
gecomponeerd.
studin aan het conservatorium te Parijs
zijn
A.), organist en componist, geb.
een leerling van
tekst
te
Dezen
wegens doofheid veipiicht was
concertmeester der kapel van
tot
hij
te Praag.
geb. te Utrecht, ontving zijn opleiding aan de koninklijke
violist,
's
Bohme,
in
met Boheemschen
voort en werkte daar ter stede in de concerten van
Smit (W.
zijn
werd 1856 directeur der Philharmonische Vereeniging
Hij
laatsten post bekleedde hij tot
Smit
of the llartzburg
onvoltooid gebleven.
Zweden en 1866 van den nationalen schouwburg
in
muziekschool
is
te Leitomischil
Praag en zette
ontslag te nemen. Hij heeft vele opera's
St.
zich later
1870. Behalve vele can-
Juli
eenige opera's geschreven: Bertha, or the
tates heeft hij
is
Londen,
te
aan de [uu/iek en werd organist aan verscheiden keiken van Londen.
geheel
van
1813
Oct.
de rechtsgeleerdheid bestemd, doch wijdde
voor
aanvaiikelijk
eigenlijk:
Schmidt,
kwam 1660 met zijn
orgel.
orgelmaker, geb. omstreeks
GerardenBerna
twee neven,
rd,
Engeland en vervaardigde vele groote orgels voor dat land.
Smith (John Christopher),

geb.
1712
zijn
familie
te
eigenlijk
Schmidt
Anspach. Zijn vader was bevriend met
den meester naar Engeland. De jonge
geheeten, componist,
Handel
Smith
en volgde met
ontving reeds op
zgn dertiende jaar onderricht van den grooten componist en bleef diens eenige
leerling.
Hij
jaar van
zijn
dood
is
(Sidney),
Smitll
ciiester
heeft vele opera's in den
en vestigde zich 1858
ais
zijn
(Wilhelmus),
Amsterdam,
was
en
en
-iKlein
directeur van
vele der door
14
geb.
zijn
Juli
1839
te
Dor-
zeer populair geworden.
componist en zangmeester,
geb.
22
Oct.
1804
te
verscheiden zangvereenigingen daar ter stede
laatstgenoemde betrekking heeft
gedaan,
meester geschreven. Het
muziekonderwijzer te Londen. Zijn klaviercompositin,
en van de zangschool der Maatschappij

in
zijn
opleiding aan het conservatorium te Leipzig
bestaande in zoogenaamde ssalonmuziek,"
Smits
van
klavierspeler en componist,
Engeland, ontving
in
stijl
1795.
hij
Tot Nut van

veel
't
Algemeen.
tot verbetering
hem gecomponeerde
liederen,
o.
Vooral
van den volkszang

a.
het Ylaggelied
Togelijn op groenen tak", worden nog heden gezongen.
Onder
zijn
391
zich Missen,
bevinden
compositin
overige
stemmen en gemengd
en
licor
cantaies,
rnannen-
liederen vooi
met Hoiiandschen
teltst
Be
Gelofte.
Handleiding en schoolboek voor het volkszangonderwijs (3 deelen, Amsterdam,
Zijn
Van Kampen)
was langen
gebruik.
15 Febr. 1869.
S.
stierf
Smorzando,
wegstervend
werd
gekeerd,
daar
1793
Juli
een
stede
ter
aan
zangschool
op.
het
bekleedde
laatstgenoemde
hij
Gudule-kerk.
kerkmuziek,
Hy
stierf
koninklijk
werd
Later
ook
hij
en
theater
der
inspecteur
Tot 1835
Brussel.
te
terugrichtte
betrekking
en werd toen kapelmeester aan de
10
Maart
1861.
concerten
en
muziek,
militaire
Te Brussel
voort.
muziekscholen en kapelmeester aan de Opera
militaire
aan het
zette zijn studin
concertmeester
hij
ontving onder-
te Brussel,
van der Planken en

onder leiding van Ba Hot
conservatoire van Parijs
op de scholen in
(teeken van voordracht).
30
geb.
zangonderwijs
liet
bij
het vioolspel van
in
richt
Ital,
tijd
(Joseph Fr an pols),
Snel
St.
cpei
eer.
Zijn
compositin bestaan in
fantasien
voor
verschillende
instrumenten.
Snep
(Jan),
Nederduytse
organist
Liederen
Zierikzee,
te
Alle-
(Eduard),
geb.
1859
ging
23 Mei 1872
hij
Onder
stierf.
bevinden zich eenige opera

veel
vond.
bijval
Koningsbergen, stamde
te
te
Bremen
als
's,
te
zijn
en
zijn
het
zijn
symphonie
muzikale opleiding
voor
in
Muziek.
getal,
Sd und Nord op een
te
Leipzig.
koordirecteur
Hij
aan het
Soffi
gest.
Zweden
(Pasquale),
Sog;g'etto, Ital.,
lid
later
der Zweedsche
compositin,
zijn
soli
en orkest.
Hij
behoorde
tot
de beste loon-
heeft opgeleverd.
kerkcomponist,
omstreeks 1810, heeft
Sog'ner
Stockholm,
Stora Teater,
10 lebr. 1876. Onder
stierf
te
werd 1854 kapelmeester aan
Hij
bevinden zich kleine opera's, cantates, ballades, liederen
en een groote Mis voor koor,

kunstenaars, die
Weimar,
te Leipzig uitgevoerd.
Mindre Te at er, 1860
ongeveer 60
te
Ber Erlser werden
ook plaatsvervangend kapelmeester aan de koninklijke Opera en
Akademie
waar
Louis,
te St.
Sdertuan (Johann August), componist, geb. 17 JuH 1832

ontving
uit
Web er
Koningsbergen gecomponeerde werken
van welke vooral Comala, vertoond
Berlijn,
te
Gewan d h aus -concert
v.
muziekdirecteur werk-
oratoria Johannes der Tciufer en
Zijn
Koningsbergen
te
1808
Oct.
ontving onderriclit van K. M.
Hij
naar Amerika en vestigde zich
hij
in
voor basviool en basso continuo.
etc.
en was achtereenvolgens te Dresden en

In
gaf
licht:
een adellijke Poolsche familie.
zaam.
1725,
het
mandes, Courantes, Sarabandes
Sobolewsky
omstreeks
met een en twee stemmen en B. C. en Sonates,
tal
geb.
omstreeks 173'i
van compositin,
o.a.
21
te
Luca, aldaar
Missen, geschreven.
liiema eener fuga.
Pasquale,
componist
geb.
1793
te
Napels,
waar
zijn
vader.
392
Thomas
1556
tot
kapelmeester
aan
Praag
te
en
Hij
vestigde
zich
de
compositie
en
13 Maart 1817
op
van
geven
het
Onder
te Parijs.
in
te
Vilimov in Bohme,
bekwaamheid
waar
hij
Missen en
druk verschenen.
zich
het orgelspel,
in
den besten organist van
voor
geboorteplaats,
zijn
met
stierf.
12 Febr. 1740
geb.
de 16 eeuw, was van
daar ter stede
zijn
verkreeg zoo groote
Albre chtsberger hem
dat
uit
Dame
Notre
de
hem
van
(Matthias), componist,
iSojka
studeerde
talent.
hij
Fransch toonkunstenaar
kerkmuziekstukken
andere
had
als klavierspeler
(Matthieux),
Sohier
1549
leeraar in den zang was, heeft opera's, en balletmuziek gecom-
S.,
Ook
poneerd.
zijn
tijd
met
waar
onderricht bezig hield, en
hij
40 Missen
talryke compositin bevinden zich
zijn
hield.
uitsluitend
a capella.
Sokol (Jos.), vioolvirtuoos en componist, geb. 27 Jan. 1821
Bohme,
ontving
ook
talent,
veel
1841
ging
later
van
dat
in
naar Petersburg,
hij
en werd
1839
waar
in
componist,
als
St
Brezno in
te
opleiding aan het conservatorium te Praag.
zijn
au
s s
hij
bezat
In
Herrmann
en
het orkest van
werkzaam
concertmeester
als
Hij
orkestdirecteur te Wilna.
was.
Hij
stierf
9 Aug. 1858.
Ital,
Sol,
Arezzo.
Fr.;
lettergreep
vijfde
en
Frankrijk
In
Itali
G genoemde
voor de door ons
Ital.;
Sol majeur, Fr.
Sol maggiore,
Sol mineur, Fr.
Sol minore,
Sol diesis,
dise mineur, Fr.
Sol
fa
beteekent,
dat
van
Ital.
Ital.
z.
Ges.
z.
Ital.
z.
z.
Ges groote terts.
Ges kleine terts.
Gis.
Sol dise majeur, Fr.; Sol diesis maggiore,

Sol
Guido
nog heden de gebruikelijke benaming
noot.
Sol bmol, Fr.; Sol bimmolle,
Sol dlse, Fr.
of noot der solmisatie van

sol
is
Sol diesis minore,
Ital.;
Ital.
z.
z.
Gis groote terts.

Gis kleine terts.
in
de solmisatie op den toon c niet
in
de
sol,
maar /a
gezongen moet worden.

Sol
beteekent,
la
moet
gezongen
niet sol,
maar
Solcionaal,
Solfeggio,
sol,
la,
kunst
si,
van
dat
worden.
Zoo
re gezongen
solmisatie op den toon
ook sol
beteekent
moet worden,
enz.
re,
(Z.
niet sol,
maar
dat op den toon d oi
la
Solmisatie).
Salicionaal.
z.
Ital.
of
Solfge, Fr.
alleen
solfieren
op
la,
zijn:
stemoefening op de woorden do,
of op a.
re, mi, fa,
Beroemde werken op het gebied der
1 Solfges d' Itali, avec la Basse chijfre,
com-
poss par Durante, Scarlatti, Hasse, Porpora, Mazzoni, Cajfaro, Bavid Perez
etc, recueillis par les Srs Levesque et Bche, ordinaires de la Musigue de Sa
Majest (Louis
Mhul,
Gossec
et
XV);
2 Solfges du Conservatoir e, par Cheruhini,
Langl
(Parijs,
Heugel).
Catel,
Voorts bestaan er uitstekende
303
Panseron, Mad. Sainton, Randegger, ConMar chesi-Graumann.
van Garcia,
jes
conne
en Mad.
Soli of Sonlier
te
Parijs,
(Jean Pierre),
geb.
1755
te
Nimes,
gest.
6 Aug. 181'2
was een der goede zangers en componisten van den ouden
C o m q n e. Men kent de
i
volgende werken van
hem
Jean
Opra
et Genevive,
Zes
Mnegtreh, Le Jockey, Le Secret, Le Chapitre Second, Le Biahle a quatre en
Mademoiselle de Guise.
Solmisatie
(Solmisatio,
mi, fa, sol,
tot
Lat.)
noemt
men
benaming van de
het gebruik der lettertirepen
eerste zes tonen der schaal.
ut,
re,
De
geschiedenis leert ons, dal deze lettergrepen ontleend zijn aan de volgende
la,
hymne van Paulus Diaconus

\c\-
<=,
(geb.
730, gest. 800)
394
Daar
de benaming der tonen zoowel de Gregoriaansche
bij
aangewend werden,
lettergrepen,
Gamma
v.
ut,
onderdominant
deze
als
dominant
tonica,
tot
groot voordeel was voor den leerling.
van
hetgeen
zien,
letters,
G-sol-re-ut, A-la-
fa-ut^
kon men daaruit de verhouding der enkele tonen
mi-re,
en
b.
Zoolang de melodie de grenzen van een hexachord niet overschreed, behield

elke
hem
de
toon
hexachord
eens gegeven benaming;
der lettergrepen,
genoemd
anders
Daarom
aangewend.
worden.
Moest
b.
hexachordum du rum
naar het
d.
moest
van het
v.
den overgang van het eene
bij
Mutatio,
andere echter werd de
in het
i.
verwisseling
de
reeds
overgangstoon
de
hexachordum naturale
uitgeweken worden:
(la)
ut
werd
dan
niet
meer
mi
re
fa
maar
la,
fa
de lettergrepen mi-Ju moesten komen.
hexach. naturale met
het
mi
genoemd, omdat volgens de eischen der
re
solmisatie op den semilonus (hier b-c)
Werd
re
sol
hexach. molle verbonden:
het
3i
(sol)
ut
mi
re
fa
mi
re
sol
fa
dan verkreeg de overgangstoon of degene, welke voor den halven toon stond,
in
plaats
mutatin,
van
de
doch
men mocht
lettergreep
benaming
de
sol
Men had 52
re.
dergelijke
alleen muteeren,
wanneer de noodzakelijkheid het
mutatie
en het daardoor bewerkte optreden
vorderde.
Door de
van
juiste
mi-fa
ter
aanwending der
Tritonus
verboden
Toen ons nieuw

de
solmisatie
benaming
(z.
Tot
in
den
(^t re
altes,
tegenstander
der
solmisatie
toon
mi fa sol
wahres
(in
zij
tota
la,
de
16e
eeuw)
nog verdedigers;
Musca
et
verloor
Harmonia
bij
haar
zij
der laatste
een
aeterna., oder
musices, Erfurt, 1717),
beschtzie Orchester,
Hamburg,
1717) een
vond en door dezen geheel verslagen werd.

bleven
werd
zich ontwikkelde,
Met de invoering van de
einziges fv,nclamentum
Mattheson [Das
die echter in
grepen
en ingewikkelder.
zevenden
was Buttstett
kiachtig
met chiomatische tonen
18e eeuw vond
de
werd de
meerstemmige muziek,
vermeden.
moeilijker
Neu
erffnetes,
dit)
toonstelsel
steeds
voor
beteekenis.
vooral in de
juister plaatse,
de Franschen en Italianen in
De
letter-
gebruik,
die
echter do in plaats van ut aanwenden.

Solo,
van
Ital.,
tutti,
alleen
allen,
(meervoud
gebruikt.
Een
i),
solo"
wordt
in
beteekent
de muziek in tegenstelling
dus
een
stuk
of
een
395
(Giovanni Ba tt
Soinis
onder
van G o
leiding
is la),
waar
of
geb.
violist,
Vivaldi
en
stem
enkele
een
voor
daarvan,
gedeelte
1763
voor
een
1676
in
instrument.
enkel
Pimont,
studeerde
en werd solo-violist en koninklyk
Van
werken
bekend
Kapelmeester
te
Turijn,
Opera prima
di
sonate a vioUno e violonoello o ctmlalo (Roma, 17'22).
Son,
liij
stierf.
zijn
Ital.,
klinkend, galmend.
sonare,
Sonate, Fr., Hoogd., Ned. (van het Italiaanschesonata,
beteekent in hel algemeen een instrumentaal muziekstuk,
van
stelling
alleen
klank, geluid.
Fr.,
Sonante, SOnabile,
Sonate
is
Cantate,
3
Fantasie
Praetorius
y>Sonata a sonando, wird
sondern
mit
allein
eeuw gebruikt: Madrigal da cantare
e sonare.
accomodate da cantare e sonare per ogni istromento,
voo,
Zoo verklaart ook
tegen-
In dien zin werden
dat vocaal muziekstuk beteekent.
beide woorden reeds in de 16
klinken).
in
in
dass es nicht mit
also genennet,
Instrumenten
enz.
Syntagma musicum het woord sonate
zijn
wird
musicirt
deren
Menschen-Slimmen
Art gar schone
in
Joh. G abrielis und anderer Aucloren Canzonibus und Symphoniis zu finden

Als kenmerkend onderscheid tusschen den
seyn."
geeft
seynd
gesetzl
van canzone en sonate
stijl
sdass die Sonaten gar gravitatisch und prachtig u ff Motetten-art
aan,
hij
die
Canzonen aber mit vielen schwartzen Noten
frolich
frisch,
und geschwinde hindurch passiren."
De
een
of
Gabrieli en van
van
sonates
klein
aantal instrumenten,
b.
v.
tenoren quintviolen en cincken,
wel voor orgel. In het eerste geval werden
laatste
sonate da chiesa
vorm
dan de tegenwoordige sonate.
kwam, ontstonden nog
velerlei
lijdgenooten waren stukken voor
zijn
bas-,
zij
o n a
da
c a
e r a, in het
genoemd. Deze stukken hadden echter een anderen

Voordat de sonatevorm
andere instrumentale vormen,
tot
ontwikkeling
Toccata,
als:
Symphonie, Ouverture, Prlude, Rondo, Scherzo, Fuga, Fantas e, G a p r c c o, A r a, alsmede vele dansvormen A e m a n d e, A n g a s e,
Ciaconne, Courante, Gavotte, Gigue, Passacaglia, Menuet,
i
Polonaise
De naam
enz.
is
van
jonger datum dan de naam Sonate,
sonate verkreeg haar tegenwoordigen
weiden
nu
en
dan
en
kamersonales
verscheiden
Adagio's
begrijpelijk,
dal
de
vorm
eerst na de suite. Beide
ook door elkaar gebruikt, en
Sonala dei ballelti, omdat

kerk-
bestonden,
of
uit
zij
in
men noemde de
zij
suite
ook
De
van de danssonates,
uit
tegenstelling
Largo's en gefugeerde Allegro's;
bevattelijke
doch de
benamingen
dansstukken samengesteld was.
het
is
dus
danswijzen der suite meer opgang maakten.
Eerst later, onder de handen van de groote meesters,

groote beleekenis, dat
de samenstelling van die stukken ontstond de Suite.
Uit
Suite
1 1
verkreeg de sonate zoo
de suite geheel op den achtergrond drong.
Het meest ontwikkelde zich deze vorm
als
kla
orsonale.
Als een der
396
componisten
eerste
Scarlatti.
Zijn
van sonates voor
hem
grooter eenheid van vorm.
Bij
vorm
het
met
men Domenico
instrument noemt
dit
onderscheidt zich van dien der Fransche meesters door
stijl
van
herhaling
men
reeds vindt
den tweedceligen
veelal
een soortgelijke rangschikking
deel en
eerste
der toonsoorten, als in de tegenwoordige sonate-afdeeling voorkomt.
was
In Duitschland
J o
Kuhnau
han n
klavier-sonates componeerden. Hij gaf
1697
een sonate, en
1695
(z.
dezen) een van de eersten die
zijn
lêue Clavierhungen, waaronder
Frische Clavierfrohte oder siehen Suonaten von guter
zijn
Men
Invention und Manier auff dem Clavier zu spielen in het
licht.
hem
vooral zijn Bihlische
den
Merkwaardig
sonatenvorm.
driedeeligen
Historin nelst Auslegung
in Sonatenform
de programma-muziek op dezen vorm

volgende componisten
fr das
behandeling
bas,
in
een
welke laatste een ondergeschikte
39
van
1755
omstreeks
componisten,
65
den homophonen
tot
der klavierstukken geraakte
Dit
vervult.
Em.
zich tot discant

o.
is
a.
het geval
bevattende 72 sonates
verschenen verzameling,
Ph.
als:
rol
bij
In de sonates van de nu
meer en meer op den achtergrond, en de harmonie bepaalde

en
vindt
een werk waarin
Clavier,
toegepast.
een overgang van den polyphonen
is
De contrapuntische
merkbaar.
stijl
is
zijn
Leopold
Bach,
en Joh. Christ.
Mozart, Georg. Benda, Joh. Adolph Scheibe, Georg Christoph
Wagenseil, Joh. Christ. Walt her. Joh. Ernst Eberlin, Bernard

Houpfeld, Fr. Ant. Stadier e. a. In afzonderlijke werken verschenen
nog sonates van Chr. Benda, Nichelmann, Wilh. Friedemann Bach
Emanuel Bach.
Phil.
en
den sonatevorm uitgeoefend.

lingen
Soms
een
is
afdeeling
waJire
soorten.
Allegro
de
De
Art
das
Men
Moderato,
of
vindt
zu
Andante
Menuet,
den regel
dal
in
hij
sonates
uit drie afdee-
Adagio en een Presto.
of
de toonsoort der eerste

bij
zijn
Tersuch her die
verschillende toon-
voegt, staan allen in
spielen
hem ook
bij
laatste heeft groot en invloed op
der zes sonates, die
deelen
Clavier
deze
een
een
afdeeling
laatste
staat.
Vooral
Zijn sonates bestaan in
met twee afdeelingen
in
beweging, ook anderen, waarin de afdeelingen onderling verbonden
Haydn nam
was
bij
zich
Phil.
hem de tweestemmige
Emanuel Bach
de harmonie voller en polyphoner.
heden zoowel voor de sonate,
tot
voorbeeld.
zetwijze gebruikelijk, doch
als
Bij
hem
langzame
zijn.
Aanvankelijk
van lieverlede werd
stelde zich de
vorm
vast, die tot
voor het slrijkquartet en voor de symphonie
in gebruik is gebleven
Eerste afdeeling
een
Allegro
gegaan
deel
door
hoofdthema
dominant
kleine
of een ander snel tempo,
(of
nu en dan vooraf-
een inleiding in langzame beweging.

in
naar
tertstoonsoort
Eerste
de hoofdtoonsoort, overgangen naar de

de
boventerts,
staat),
zoo
het
stuk in een
tweede thema en slotpenode
397
op
Tweede
dominant.
de
thema
deel
hunner
verbinding
's,
verwerking
met
dealen
der
elkaar
beide
met
of
nieuwe motieven, uitwijkingen naar verwijderde toonsoorten,

terugkeer naar de hoofdtoonsoort. Herhaling van het eerste
doch nu geheel in den hoofdtoon.
deel,
Tweede afdeehng: een
stuk
langzame beweging,
in
variatin,
vormig stuk
als
rondo
of
(z.
een thema met
hetzij
dit),
hetzij
een
gelijk-
de eerste af deeling.
menuet.
Derde afdeeling: een scherzo of een

Vierde afdeeling: een
Rondo
een
hetzij
een
soortgelijk
allegro
als
de eerste
afdeeling.
Van dezen vorm komen

ook
twee,
men
en
vele afwijkingen
Maar
in vgf afdeelingen.
Haydn en Mozart
Beethoven weer.
vindt den door
voller,
bij
Sonata da Camera,
Sonata da Chiesa,
Sonatina,
Son^, Eng.,
lied
Soni of Snoni
Soni acati,
kerksonate;
vindt sonates in
z.
hij
gebruikten vorm,
z.
drie,
onveranderd,
zij
en
het ook breeder
Sonate.
Sonate.
een kleine sonate.
Ital.,
(Sonatore,
Sonator
kamersonate;
Ital.,
Ital.,
Men
voor.
hoofdzaak bleef
in
heette in de
Ital.)
i6e eeuw ieder instrumentalist.
dit.
z.
tonen.
Ital.,
hooge tonen.
Ital.,
Soni alterati, chromatisch veranderde tonen.
Soni antiphoni, de
octaaf,
de dubbele octaaf enz.
Soni consoni, de consonanten.

Soni diaphoni, de dissonanten.
Soni distincti, de in hoogte van elkaar verschillende tonen.

Soni enarmonici, de enharmonische intervallen.
Soni mobiles,
Lat., bewegelijke tonen,
van een tetrachord, omdat die
bij
aldus
noemde men de middentonen
de verschillende klankgeslachten veranderd
mochten worden.
Soni
Stantes,
staande of onbewegelijke tonen,
Lat.,
d.
i.
de onderste en
bovenste van een tetrachord, die niet veranderd mochten worden.
Sonnleithner, een muzikale familie

geb.
hij
28 Mei 1734
in
belette,
kwam
de rechten studeerde en zich

zich
phonien,
ten
Szegedin,
te
met
die
gehoore
ijver
door
lingsstukken van keizer
De
Weenen.
op jeugdigen
als
eerste,
leeftijd
te
Christoph,
Weenen, waar
advocaat vestigde, hetgeen
aan de muziek te wijden.
het
werden
te
orkest van zijn vriend
Hij
hem
niet
componeerde vele sym-
von Kees
herhaalde malen
gebracht, en ook vele str'ykquartetlen, die tot de Ueve-
Jozef
behoorden. Ook
zijn
kerkmuziek was zeer gezocht.
398
H'y
25
stierf
sikfreunde.
1795
1835.
1796,
Maart
gest.
gemaakt.
Sonta^ (Henriet
waren
ken, en wel
haar
waar
zangeres,
zij
Doch
maakte.
leerling
als
eerst nadat
13
geb.
denzelfden
te
Toen
S.,
muziek ver-
maakte
zij
Haar
te Coblenz.
betrad
zij,
vrienden
Mainvielle-Fodor
zij
de plan-
negen jaar oud,

zij
in
bewerkten, dat
zij
te Leipzig als
trad
te
naar Weenen,
hooren, wier zang-
de Italiaansche en in de Duitsche Opera
in
zij
welslagen
het
Sardinische
het
leeftijd
Aga he
t
worden. Kort daarop werd
comiques
tot
bij
tijd
van
taris
stierf
aan het conservatorium daar ter stede werd
1824
zij
beroemd
zij
opras
weinig
niet
1805
Mei
Invloedrijke
theater te Berlijn verbonden en werkte er tot
vertaalde
Hij
Joseph
Franz Schubert.
bleef er tot haar vijftiende jaar, en ging toen
opgetreden, begon
in
neef van
met haar moeder naar Praag, waar
zij
bestudeerde, en waar
manier
e r,
schrijver over
als
Das Donamoeibehen.
in
opgang
leeftijd
Zij
optrad.
hn
Reeds op zesjarigen
gelegenheid had, Mevr.
zij
ei
flan-eoleltonen.
Fr.,
te),
Salome
veel
op elfjarigen
Weenen, was
te
Monochord.
z.
tooneelspelers.
als
aangenomen.
1873, heeft zich
vader verloren had, ging
kinderrollen
1766
Gesellschaft der Mu-
klankrijk.
Fr.,
Sons harmoniques.
ouders
ii
was een vriend van
Hij
Sonometer, klankmeter,
Sonore,
was de moeder van den
geb.
en schreef of vertaalde vele operateksten.
Leopold Edier von Son
dienstelijk
Anna
dochter
Joseph,
was ook uitgever van den Wiener-Theater-Almanach voor
Hij
en
1797,
geb.
Zijn
zoon
Zijn
hofschouwburgen en stichter van de
secretaris der
1794,
1786.
Dec.
GriUparzer.
dichter
zij
en
zij
Eu ry
was
a nt h e
aan het Knigstadt-
roem der Duitsche opera mede. Ook
op, en
droeg door haar bevallig spel
dezer werken in Duitschland. Omstreeks
Rossi, den toenmaligen
kennis met graaf
gezantschap
te Berlijn,
met wien
zij
secre-
het
later in
huwelijk trad.
In den zomer van

zij
als
Ros
n e
andere opera's von
maakte
zij
eerbewijzen
land
bracht
asme
tot
furore,
van
zij
1826 begaf de gevierde zangeres

Le
in
Rossini
en
La
toen
allerlei
zij
in
donna del lago en Vltalianain Algieri
weder
te Berlijn
aard overladen.
men wierp
waar
Ook
Ook
het rijtuig,
in
terugkwam, werd
waarin
zij
met
andere steden van Duitsch-
Te Gttingen
het publiek in verrukking.
waanzin:
zich naar Parijs,
Barbier de Sville aller harten veroverde.
zij
steeg het enthousi-
gezeten had, in de rivier,
uitroepende, dat geen sterveling waardig was, van dat rijtuig gebruik te maken.
De
intendant der koninklijke Opera te Berlijn bood haar een zeer voordeelig
engagement
begin
van
aan,
1828
furore, en ofschoon
doch
ten
zij
zij
gaf de voorkeur aan Parijs, waar
tweeden male hooren
liet.
Ook
te
zij
zich
in
Londen maakte
het
zij
aanvankelijk niet zoo gi'ooten indruk maakte in tragische
399
Donna Anna, Desdemon a, Semiramis
rollen, als:
door ijverige studie zoover, dat
genoemde
zong
stad
haar
stenaressen
gelegenheid
die
een
duet
uit
Semiramis,
en daar beide groote kunbij
Naar aanleiding van
ongevenaard kunstgenot geboden.
een
het
zij
elkaar te overtreffen, werd den toehoorders
deden
best
bracht
a.,
op een weldadifiheidsconcert met haar mededingster
zij
Marie Malibran
e.
ook daarin een meesteres werd. In laatst-
zij
samenwerken der beide zangeressen vormde de ondernemer der Italiaansche
dit
Opera
Dit
te
Rossini
het plan, beiden in opera's van
Parijs
werd uitgevoerd,
plan
en de opera
's
te laten optreden.
Tancredi en Semiramide beleefden
dientengevolge model-uitvoeringen.
1829 was Henriette Sontag met
Omstreeks
De
het huwelijk getreden.
huwelijk niet willen geven,
tot dit
het
voornemen
het
hof
de
Pruisen
had
echtverbintenis
zijner
Rossi
Haag, waar
den Haag,
in
als
maar haar
erlebnissen,
sbeide
Hochzeit.''
Ongelukkigerwijze
liebten
Rossi
harden slag toe aan
o s s
aan
Nadat
groot.
als
deze
in
werd aan
's
haar
schrijft
vermogen, en
dat
was
zeer
Carl Sontag
vrouw zag
zijn
Lumley,
de
z'iin
Bhnen-
am Tage
der
zich genoodzaakt,
ondernemer
Haarsucces
gezongen had, trad
de Italiaansche Opera op.
in
van
einde
Todes, wie
te
Her
van
Londen was
zij
het
concert, waarin
850 afwisselend
Even groote vereering
beide steden viel haar in Duitschland ten deel,
het
zij
gelukkig, en zoowel
Henriette Sontageen
ihres
aangeboden had.
Lumley
van
Londen
Parijs en te
Com-
een reis door Engeland gemaakt had en ook te Parijs
zij
in een reeks concerten

te
en de koning van
heette voortaan
brachten de politieke troebelen van 1848 een
gaan,
te
Majesty's Theatre,
zeer
zij
1830
Rossi van
hat meine Schwesier im wahrsten
zum Tage
sich
in
Het jonge echtpaar ging naar Den
huwelijk
Sinne des Wortes glcklich gemacht,"
engagement
stilte
het jaar
in
wist graaf
verkrijgen,
en te Petersburg, was
te Berlijn
sieraad van de hoogste kringen.
een
in
gezant van Sardini was geworden. Voor de kunst was
verloren,
tijd
te
der jonge vrouw een adelbrief:
tesse Rossi, ne de Launstein,
geruimen
Rossi
doch nadat de zangeres
opgevat het tooneel te verlaten,
sanctie
verleende
graaf
edelman had haar toestemming
familie van den jongen
en te
Munch^n
opgetreden was, te harer
zij
eere een Huldigungschor uitgevoerd, door den kroonprins van Beieren gedicht
en
Lachner
door
haar
voor haar.
werd
zij
te
op muziek gezet.
naar
echtgenoot
Nadat
zy
met groot succes
z\j
te
echte
danken
kunstenares.
aan haar
1852 begaf
in verschillende steden
Mexico door de cholera overvallen en
Henriette Sontag behoorde

was een
In het jaar
zij
zich
met
Vereenigde Staten, doch deze reis was noodlottig
de
tot
stierf aldaar
17 Juni 185-4.
de grootste zangeressen dezer eeuw en
Haar grootste succes
gevoelvollen
was opgetreden,
zang.
Zij
in pathetische rollen
placht
te
zeggen:
had
nEen
400
Donna Anna
haars
over
Mozart."
geen begrip van
ben
muss ihn sehn"
Sopra,
Pamina's
Bij
was
zij
Haar
n a in de aria
bewegen kunnen, heb-
toe
uitroep -uTamino, halt
verwekte
ich
in den regel storm-
zij
werd door de grootste meesters
wijze van zingen
mensch en
als
gebogen, een
lijk
achter het tooneel gezongen,
achtige toejuichingen.
geprezen, en
vaders
die het publiek niet tot tranen
iah fM's,''
siAch.
kunstenares bemind.
als
boven; coma sopra, zooals boven, zooais vroeger.

Ital., op en snaar.
Ital.,
Sopra una corda,
Sopraan (Soprano,
tweemaal
tot
gestreept
Fr.; Sopran, Hoogd.
Dessus,
Ital.;
de hoogste der zangstemmen,
heeft in den regel een
zij
noten der sopraanpartij worden
Treble, Eng.);
eensgestreept
Vele solo-sopranisten hebben echter een veel
hes.
omvang van stem, sommigen
grooter
omvang van
driemaal gestreept
tot
en hooger.
De
of in vioolsleutel opgeteekend.
sopraansleutel
in
Discantsleutel.
Sopraansleutel,
z.
Sordino,
Sourdine, Fr.; Mute, Eng.; DaMPFER, Hoogd.; demper;
van
een
Ital.;
doffer te
de
tusschen
hout
stukje
voorzien
pootjes
drie
strijkinstrumenten
snaren
dat op den
of ivoor,
kam
der
ten einde den toon
wordt,
geplaatst
maken.
Sordino
PlANOFORTE
Sordo,
is
ook
(z.
dit).
de
gedempt,
dof,
benaming
Italiaansche
b.
v.
voor
het zachte pedaal der
corno sordo, gedempte
hoorn,
d.
w.
z.
van
een demper, een soort van prop, voorzien.
Sordun,
een
houten blaasinstrument
verouderd
in
fagotvorm;
ook zeker
open tongwerk in het orgel.
(Georg Andrea s),
Sorg;e
30
1703
Maart
theoretische
hoforganist van den vorst
te
Mellenbach
werken
geschreven,
van Reuss,
op het gebied van Schwarzburg,
wier
Soriano, Snriano of Surlani (Fr a
titels
o.
nee se o),
a.
bij
geb.
Men del
1549
te
geb.
heeft vele
vermeld
zijn.
Rome, ontving
Montanari, G. M. Nanini en Palestrina, werd 1581

de
San Ludovico dei Francesi, 1587 aan de
Maria Maggiore, 1599 aan de S. Giovanni Laterano en 1603
onderricht
van
kapelmeester
S.
aan
de
St.
aan
Pieters-kerk.
Hij
stierf
1620.
Zijn eerste werk, een bundel
vijfstemmige madrigalen, verscheen 1581 in druk;
1601 en 1602 zagen vierstemmige madrigalen

voor 4, 5 en zes stemmen, alsmede
laatste
werk was een Magnificat
volledige
lijst
zijner
Soriano-Fuertes
1817
schrift
te
Murcia,
Iberia
een tweede volgde 1592;
het licht,
110 canons op
1609
-iÂve
in
Kiese we tter's
(Mariana), Spaansch -componist en

1880
musical
te
Stella'. Zijn
Passiones a 4 voci (Rome, 1619).
werken vindt men
gest.
eenige Missen
Maris
letterkundige, geb.
Madrid, werd 1841 redacteur van het
literaria^
1843
Een
Baini.
tijd-
leeraar aan het conservatorium te
401
Madrid 1844 directeur der Lycea van Cordova,
aan
ter
Musical
Gaceta
kent van hem:
espanola
1855
oprichtte.
des
59),
venda de
de la
Memoria
solre las sociedates corales en
ca en industrial en
Sospirando,
Fenicios hasta de anno de
los
de
n werken over muziek.
zij
Aralo-Espanola (1853), Historia de
Musico
hij
eenige Zarzuela's of ope-
heeft
Hij
Barcelona, waar
te
gecomponeerd, maar grooter roem behaald met
rettes
Men
Barcelonesa
en Cadix, kapelmees-
Sevilla
opera te Sevilla, Cadix en 1852 ook
de
la Alusica
1850 (4
deelen,
Espana en Espana
arlis-
Exposicion de 1867.
la
zuchtend, met de stem of op een instrument het zuch-
Ital.,
ten nabootsen.
Sospiro,
Ital.;
Sospirevole,
(Franc es co),
1575
1534
geb.
Hij
uithouden,
Langa
te
d.
Spanje,
in
-was een vriend van S.
Animuccia
het licht en stierf 25 Sept.
elke noot haar
i.
versnellen.
niet
kwam
paus
bij
en werd
Hij gaf het 3e
begonnen Laudi Spirituali
1619. Hij stond
8 Juni 1562
Filippo Neri
directeur van het door dezen gestichte Oi'atorium.
4e boek van de door

in
Sospirando.
Gehalten, Hoogd.
waarde geven en de beweging
SotO
bij
een kwart rust.
Fr.;
hetzelfde als
Hal.;
Sostenuto,
volle
Soupir,
Ital.,
en
(^\.^^%
en \bQi)
Sixtus V
zeer hoog
aangeschreven.
Sotto voce,
dat
de
d.
hoofdstem,
sotto voce
letterlijk:
Ital.,
oorspronkelijk,
onder de stem.
aldaar geb.
zij
geschreven was,
zachter dan deze, moest spelen of zingen.
i.
dezelfde beteekenis als
(Etienne Joseph),
Soubre
Deze uitdrukking beteekende
de begeleidende stem, waarbij
mezza
voce, met halve stem, verkregen.

van het conservatorium
directeur
30 Dec. 1813, ontving
opleiding daar
zijn
onder
Later heeft
te Luik,
werd
ter stede en
als
componist bekend door de cantate &r(/(ia/)a^ (1841), Ae Hi/mne a Godefroid de
(1850
Bouillon
te
Antwerpen
door
1500 zangers en
instrumentalisten uit-
gevoerd), een Prijssymphonie (1854), de opera Isoline, ou les chaperons hlancs
(1825
het theater te Brussel vertoond),
in
ouvertures,
mannenkoren
enz.
Hij
veel
kerkmuziek, symphonien en
dirigeerde van
1838
eerste nianiienzangvereeniging, aanvaardde vervolgens
Lyrique
van
te
Brussel en der
Philharmonie
het conservatorium in zijn geboortestad.
Henri Vieuxtemps
de
tot
1844
aldaar en werd
Hij
stierf aldaar
schreef een biographie van
te
hem
in
Luik de
Runion
directie der
1862
directeur
8 Sept. 1871.
den Annuaire de
V Acadmie royale de Belgiqne (Brussel, 1872).
Jean Jacques),
Soahaittj (Pierre
omstreeks
getiteld
quun a
het
midden
der
Nouveaux
lments
faite dans
m.
17e eeuw
du
chant
art de chanier,
Franciskaner-monnik
en
gaf
te Parijs, leefde
1677 een werk
ou V essai
d'
in
het licht,
une nouvelle dcouverte
laquelle dbarasse eniiremeni Ie plain-
26
402
chant
et
Ugnes
et
simple,
de notes, de oiuances, de guidons ou renvois, de
la musiqite de clefs,
naturelle
tres
bmol, bcarre, naturel etc, et rend la pratique tres
des
d' espaces,
sans y altrer rien dans la
a retenir,
tres facile
et
pour
aise et iuvariable,
ststance ; et fournit de plus une tahlature gnrale,

tous les Instruments de musique etc. (Parijs, 1677).
Soundholes, Eng., klankgaten of /-gaten.

Soupir, Fr., kwartrust.
(Heinrich),
Soussraann
der
lid
voor
Soupape,
(Al bert),
1803
Ladyzyen
en
te
1830
zich
kwam
bekend:
waar
te Parijs,
Les Musiciens Polonais
Schindler's
vertaling van
(Francesco),
1790
omstreeks
hij
(William),
Spark
werd 1861
The
Ital.,
Spataro
of
5 Maart 1880
(Parijs,
stierf.
a.,
e.
Onder zyn
Le Glerc, 1857)
en een
van Nardini, geb. te Florence, was
Augsburg.
28
geb.
Oct.
1825
te Exeter,
werkzaam en woont op
tot doctor in
Journal
Quarterly
dit
was
in
ver-
oogenblik te Leeds.
de muziek benoemd. Hij
redacteur
is
en heeft een biographie van
Henry
partituur.
Spatarius (Giovanni),
theoreticus, geb. omstreeks
Bologna, was een leerling van den Spanjaard
aan
stede
di
musica
producia
in
la
kapelmeester
Spatium,
nel
musica
aan
de
Lat., de
aldaar
si
te
mensurata
St.
en
(1531)
P e tr on e-kerk
ruimte tusschen de
Rheinsberg.
Giessen en later hofraad

op,
de Pareja,
1800
te
ging
Hij
1460
te
die daar
Men kent van hem
traoto de la perfectione de la sesquialtera
eenige
werd
tijdschriften.
Hij
was
e Bologna en stierf aldaar 1541.
vijf lijnen
geb.
van den notenbalk.
20
discantist en kerkzanger en later, zanger
Henderik
tgdschrift
quote
(Johann Gottlieb Karl),
Spazier
Ram is
hoofd van een muziekschool stond.
het
Tractato
was
Seyfried
(1881) geschreven.
Spartito,
ter
Weenen,
leeftijd te
van den groothertog van Toscane en in het
organist,
te Dublin
Organists
en
op jeugdigen
Voi.ksmuziek.
z.
schillende steden van Engeland
Smart
heeft veel
Saint Adalbert; van zijn geschriften
etc.
leerling
kapel
violist te
Spaansche maziek,
Hij
Hy
Beethoven.
violist,
der
lid
eeuw
begin der 19e
van
stierf.-
Gzerny, Leidesdorf,
compositin bevindt zich een oratorium:
Sozzi
werd 1822
Berlyn,
te
1848
componist
klavierspeler,
in de Ukraine,
onderricht ontving van
hij
vestigde
zijn
1796
hij
Fr., klep, ventiel.
Sowinsky
waar
waar
instrument gecomponeerd.
zijn
geb.
geb.
fluitvirtuoos,
keizerlijke kapel te Petersburg,
April
bij
1760
te
Berlijn,
de Opera van prins
ook professor aan de universiteit te
Neuwied. Te Berlijn richtte hy 1793 een muziekhij
naar
Leipzig en stierf aldaar 19 Jan. 1805.
403
deelte
opgenomen
zijn
am
Clavier
handlung
in
Sckiden
Gehrauch fr
ber
de Melodien
der
Alten,
Musik und
Liedenjmmhmg zum
men
aiis
Vnterlialtung
A. L. F. Neister's AlLateinisclien iihersetzt ;
der/i
Oper Iphigenia auf Tauris
die
und Auszuge mit
ber die Musik,
en Grtrys Tersueh
1795)
geschriften kent
zijn
Wasserorgel
die
GlucJc sche
Bartung's
zu
eimam'Hi iind geiellscha(tlichen
iind zier
Van
(1793).
Etwas ber
hoofdzakelijk in liederen, die voor het grootste ge-
bestaan
compositin
Zijn
Berlijn,
historisch
krit-
tiichen Ztisatzen herausgegeben (Leipzig, 1800).
een toonkunslenaarsfamilie te Ulm.
Speidel,
van,
Konrad, was
zanger
stierf
29
Zijn
1880.
Jan.
en
oudste
Ulm, doch vestigde zich

het
op
Wilhelm,
zoon,
klavierspeler zeer gunstig bekend.
als
te Stuttgart,
conservatorium oprichtte.
In het jaar
werd
waar
1874
57
richtte
hij
werd
muziekdirecteur te
met Stark en
hij
der Stuttgarter volksconcerten.
directeur
daar-
lid
geb. 3 Sept. 1826,
was 1854
Hij
later
en
Het oudst bekende
van den Uhnsr Liederkranz
directeur
Lebert
een eigen school
hij
Zijn compositin
zijn
zeer talrijk.
Speler
of
en
lot
(Wilhelm), componist
Speijer
te Frankfort a.
Spohr.
en
violist,
Juni 1790
geb. 21
M., aldaar gest. 5 April 1878, was een leerling van
d.
Van
zijn
compositin
zijn
ai
1-
vele liederen langen tijd populair
geweest.
Speranza
(Antonie),
Piemont, ontving
zijn
dramatisch
componist,
Van
opleiding te Napels.
1816
omstreeks
geb.
opera's had vooral
zijn
te
I due
Figaro veel succes.
Speranza (Alessandro Abbate), Napolitaansch

co n
het
werd
er va tori o
di
San Onofrio
leeraar in den zang en de compositie
als
hooren Zingarelli en Selvaggi.

sitin
hem worden bewaard
van
Spianato,
Spiess
eeuw
1773.
heeft
stok.
hij
Piqu, Fr.
een
17 Nov. 1797
en
zijn leerlingen be-
Compo-
te >Japels.
van voordracht).
afgestooten, elke toon afzonderlijk,
ook Staccato.)
kerkcomponist,
geb.
was prior van het klooster
in Beieren,
was
Ital.
(Z.
(Meinard),
Hij
stierf
benoemd. Tot
aan
Durante
de bibliotheek van het conservatorium.
in
gelijkmatig, glad (teeken
Ital.,
Spiccato, of SaltatO,
met springenden
Hij
geestelijke, studeerde
onder leidingvan
omstreeks
IJrsel in
en geleerd musicus.
ijverig
een leerboek geschreven
einde
het
Zwaben en
der 17e
leefde
nog
Behalve vele compositin
Tractatus musicus composiiorio practicus
(Augsburg, 1745).
(Francesco),
Spinaccino
Intabulatura
Petrucci
Spindler
di
Lauto,
in
de
oudst
twee deelen,
bekende Italiaansche
verscheen
te
Veneti
luitenist.
bij
Zijn
Ottavio
in het licht.
(Franz Stanislaus),
tooneelspeler, zanger en
componist,
26*
geb.
404
1759
te
Hy
zanger weikzaam.
als
was 1795
betrad 1782 het tooneel,
Augsburg,
Weenen
te
Breslau en 1797
te
gecom-
heeft "vele opera's en operettes
poneerd.
(Fritz),
Spindler
Wurzbach
bij
1841
zich
muziekonderwijzer
als
dan 300 in
18e
vorm
Epinette,
Ital.;
eeuw gebruikelijke
hadden
het
(zooals
clavecymbaal)
gewone
en
een
av
o r d),
of
zelfs
quint
werd
aangaande
mededeelingen
benaming eener
Fr.);
soort van klavieren,
Engeland
In
vleugel.
(Nadere
1817
Nov.
Schneider
te
en vestigde
Zijn klaviercompositin,
Dresden.
te
24
geb.
meer
hebben groote populariteit verkregen.
getal,
Spinet (Spinetto,
de
componist,
en
klavierspeler
Lobenstein, ontving onderricht van Fr.
tot
(zooals het
een octaaf hooger stonden dan de
Virginaal genoemd.
men in het artikel
instrument
dit
Spinet
het
de 16e
waren
driehoekig
of
in
een kleinen vierkanten
die
vindt
Klavier).
Sping'endo,
den
(nl.
Ilal.
Poussant, Fr.;
Spiridione (Berthold), monnik
17e
eeuw en was
und
his
der
Van
wie
llnterweisung,
man
1679 en 1683); Musica liomana B.

excellentissimorum
1665)
Musica
Spirito (con) of Spirituoso,
Ital.,
aucli
5 deelen,
duntaxat
tribus
5 vocum
Theoliturgiea
Neue
in Jcurzer Zeii nicht allein
zu der Kunst
1670,
Fo//giae, Carissimi, Gratiani,
hactemcs
authortim,
en
helft der
werken kent men:
und Instrumenischlagen, soudern
Orgel-
tweede
leefde in de
zijn
gdnzlich gelangen macht (Bamberg,
Composition
(Veneti,
Bamberg,
te
organist beroemd.
als
unbehannte
dato
vollhommener
zti
drukkend, aanzettend, stootend
strijkstok).
vocihus
1671,
aliorumgue
decantata
2 viol (ibid., 1668).
et
vurig, geestig, bezield, levendig,
veerkrachtig.
Spitsflait,
voor
als
Men
4,
8,
Spitsquint
2 en
of
1874 daar
tot
In het pedaal van 8
quintregister
22/3
Lat.;
een klein
Deze orgelstem komt in het manuaal
en
heet
vt.
li/s
vt.
zij
Spitsf luitbas.
onder
den naam van
August Philipp),
in
werd
ter stede
Hanover,
schrijver
over muziek, geb. 27 Dec.
studeerde aan de hoogeschool te Gttingen
leeraar aan het Nicolai-gymnasium te Leipzig en richtte
met anderen den
Bachverein op. Een jaar later werd

Hochschule der Musik
leeraar in de muziekgeschiedenis aan de
te Berlijn
Zijn
vt.
Flauta Guspida,
Quintspits.
Wechold
te
in de Letteren,
hij
als
(Julius
Spitta
1841
spits toeloopende pijpen.
haar
vindt
Spitzflte, Hoogd.
Ned.;
met
fluitregister
en
tot
secretaris der
voornaamste werk
Hartel,
biographie
deelen,
is
Akademie voor Kun sten
een biographie van Joh.
Ie deel 1873, 2e deel 1880).
van deiizelfden meester, die
als
aldaar benoemd.
Seb. Bach (Breitkopf

Hij
schreef een kleiner
No. 1 der Musikalische Vortrage
405
Breitkopf & Hartel
van
en
verscheen,
een van
Schumann,
een
Allg. Deutsche
de
(in
Spontini
over
opstel
Musik.
Allg.
Leipz.
MonaUheft fr
Buxtehude
BiograpMe) en over verschillende onderwerpen
MuskgeschicTil).
noemde
stad,
vond
als
Weenen
waar
uitgave
werken
der
Betty Vio,
en
van
Bonn, was achtereenvolgens
te
werkzaam.
Berlijn
Vooral
het Knigstadt-theater
Hij
veel bijval.
stierf
Henriette Schuier,
haar
die
verbonden werd,
13 Dec. 1832
geb.
Hoogd.
Spitzharfe,
haar
als
man verbonden
te
18 Maart 1800
Arpanetta,
Ital.
was.
Zij
Munchen.
te
Dessau,
tweede,
zijn
stierf Dec.
Harpenette, Fr.; een
te
laatstge-
in
opleiding in Itali ontving en te Berlijn en te
chen aan hetzelfde tooneel
Mun1872.
snaarin-
Wat
strument, dat uil een vereeniging van harp en psalterium bestond.
vorm
de
(in
Eitner's
en in
Nov. 1828, was een verdienstelijke zangeres; evenzoo
30
gest.
188082
kritische
Zijn
1824 aan
hij
basso buffo
eerste echtgenoote,
Zijn
78,
wordt zeer geroemd.
Neurenberg,
hij
1875
van
Zeitunff
zijn
Homilius
Dict. of Music), over
(Joseph), zanger, geb. 1795
Spitzeder
Bamberg,
Grove'
(in
die in
hem
No. 37 van genoemde verzameling voorkomt. Andere stukken van
den
was het een harp, doch wegens de speelmanier en den dubbelen
betreft
zangbodem
Het instrument was
een psalterium.
vrij
gebrekkig en reeds in
de 16e eeuw in vergetelheid geraakt.
(Louis),
Spohr
Toen
Brunswijk.
en
componist
vioolvirtuoos,
twee jaar oud was,
hij
kind
Op
zijn
in
reeds op jeugdigen
toonde
vijfde jaar
de
staat,
begon
aanraden van den
te
knaap
in
onderricht
het
vioolspel
organist
die
te
niet
stierf
lieeft.
den
Kunisch,
hem
hij
Met
korten
was
meer
concertmeester
lid
tijd
de
zijn
een
vrucht
Dufour,
reeds
zijn
te
geven,
bij
zijn
laatste,
aangenaam
hem
in
de leer
dien
Spohr
vioolstudin onder leiding
welke gelegenheid
Nadat
wendde
zijn
en van den
Deze
en reeds op vijftienjarigen leeftyd

bij
zijn
muzikale studin voort onder
leerling de droge studie
hy
Op
die den
Spohr
der hertogelijke kapel,
volbracht
Maucourt,
concert
hij
spelen.
te
leermeester in de theorie,
hemzelven gecomponeerd stuk voordroeg.
Hamburg
was
zesde
zond de oude
nadat de jonge kunstenaar

eenige
hy zich op een concert ten hove hooren,
te
zijn
onderricht in het contrapunt gaf.
den slag scheen te hebben,
gekomen;
geliad
die
had gegeven,
ter stede zette hij
violist
Hartung,
maken,
was
van
den
van
leiding
Daar
vinden.
talent zou
op
een ruimer veld voor de ontwikkeling van
hij
te
doctor in de
groeten aanleg voor de muziek.
Seesen wonenden Franschen migr,
zoon naar Brunswijk, waar
1784
April
Kalkbrenner mede
trio's van
in
vioolpartij
leeftijd
viool te leeren, en
hij
25
Beide ouders waren muzikaal, en ook
medicijnen, zich in het stadje Seesen,

het
geb.
vestigde zijn vader,
hij
hij
te vergeefs
zich
tot
hij
liet
een door
getracht had,
den hertog van
406
hem
Brunswijk, met verzoek,
beroemde
leiding
van
verzoek
en
honderd
Thaler.
heden
tevens
De
hem
kamermusicus aan met een jaargeld van
tot
aan
leerling
als
Franz Eek,
zgn studin onder
hertog voldeed aan dat
Ferdinand Eek waren
Viotti en
verhinderd,
laatstgenoemde,
wegens omstandig-
maar een broeder van
nemen;
te
die juist in Duitschland reisde en zich aan het
hem
van Brunswijk had laten hooren, verklaarde zich bereid,
hof
te
hem
stelde
om
de middelen te verschaffen
meesters voort te zetten.
nemen,
burg hoorde
Rode
van 1803 keerde
naar
voorgenomen
reis
een prachtige
Guarnerius,
had
geschenke
schadeloos, door
waar
die
een
jaar
Scheidier,
een
uitstekende
jaren op concerten
strumentale
hooren, en voor wie
liet
krachten
omvang
In het jaar
bezocht
(waar
reis,
stelde
Daar
1807 maakte
bij
begon
ten gehoore
vertoond
Munchen,
ook Hamburg, waar
de opdracht ont-
hij
nam
Duitschland
overtroffen.
Frankenhausen
feest
te
land.
Het
werd 1811
symphonie
(in
Das jngsie
Weenen,
bijval
waar
hij
ontvangen werd.
gecomponeerd en werd
als
violist
tijd
gevolgd
dirigeerde
hij
door een tweedo, voor hetwelk
Gericht,
violist
en
in
Een
den
jaar later schreef
herfst van
had
hij
door niemand in
het muziek-
Thuringen, het eerste van dien aard
Es) componeerde.
als
Omstreeks dien
1809
jaar
hetzelfde
In
in
de opdracht
der Geliehten, welke opera eenjaar
Der Zweikampf mii

met
en
Stuttgart
Op een tweede
leerde kennen), Heidelberg en Frankfort.
vioolconcerten
zes
gebracht.
vrouw een kunstreis door Duitschland
zijn
hij
en in-
werken van
er
hij
Die Fr/unff, die in deze
concert
die gelegenheid Leipzig, Dresden, Praag,
aan en componeerde
torium'
steden
met Dor et te
voortreffelijke vokale
had,
Zijn eerste opera,
met
hij
1809 ondernomen, bezocht
eerste
schenken.
alle
een groot aantal duetten voor
hij
Gotha
te
hij
beschikking
zijn
tot
componeeren.
te
Web er
hij
reeds
eenigszins
te
gedurende lange
zich
hij
ving, een opera voor het tooneel aldaar te componeeren. Hij
later
hem
in het huwelijk
wie
periode van zijn leven ontstond, werd op een
en
hertog
hij
met
harpiste,
harp componeerde.
en
grooter
viool,
1805 nam Spohr de betrekking van kapelmeester van den
hertog van Gotha aan. Daar ter stede trad
viool
zijn
Duitschland en werd in
door
kunstreis
Een
hooren.
liet
Russisch muziekliefhebber ten
De
werd.
solist
daar onderweg
verhinderd,
van een
hij
gestolen
grootste bewondering
naar Brunswijk terug, waar
hij
een andere, ofschoon minder kostbare, viool
hij
Dit
optrad met luiden bijval begroet.
hij
het
In
hem
werd
Parijs
gekregen,
maakte
Daarop
hem met de
wiens spel
spelen,
zomer
den
in de leer
reizen wilde vergezellen.
zijn
der hofkapel dienst deed en zich ook als
lid
als
hij
hij
In
vervulde.
op
beiden begaven zich 1802 naar Rusland. Te Peters-
en
aangenomen,
werd
Spohr hem
jonge
de
zoo
in
Duitsch-
Spohr
hij
dat jaar ging
en componist groot succes behaalde.
zijn
zijn
ora-
hij
naar
Men bood
407
er
hem
wel
onder
den
Gotha
te
neerde
ken.
Hij
zijn
opera
leerde
er
bewonderde,
bleef
wiens
van
keerde
hij
Frankfort
Duitschland
M.
d.
und Azor vertoond.
<?-kleine-terts
welke stad
en
Kreutzer
belang in
Spohr's muziek.
latere
hier te lande had laten hooren,

post van kapelmeester te
werden
maakte
Habeneck,
en
a.
o.
hij
o.
a.
en
zijn
kennis met
hij
wien op dat
tijdstip
Spohr
wilde blijven, en beval
denzelfden
als in
wordt.
werd
Een
voltooide
tijd
Te Leipzig en
zij
werk
met
een
is
te Berlijn,
bijna even
van
zijn
hij
bekend
het buitenland,
tot
kon
hij
te
Kassei
van
twee jaar voor
geworden en voor
waar
S.
zelf
nutte, door zich

zijn
symphonie
met
zijn
Slunden,
dood.
te
Dresden
te
in functie
Omstreeks
beste werk gehouden
zijn
doch dat ook met
letzten Binge,
1826 op
als
Der
Freischtz.
ontvangen werd,
bijval
het muziekfeest te Dusseldoip

's
van
hem waren
Pietro
Ber Alchemist, die echter geen van allen zooveel

Hoogstbelangrijk
Spohr
tijd
gesloten.
ijver
aan de compositie
Die fFeihe der Tne.
Twee
onder den indruk van dat sterfgeval schreef

letzte
hij
de eerste voorstellingen leidde,
is
Violinschule (1831), een
zijn
de politieke troebelen van dien
geruimen
als
Web er
de betrekking van hofkapelmeester
werk dat nog heden voor een der beste vioolmethodes

Tengevolge
Dresden,
hij
Doch evenmin
met de muziek van
voor het eerst ten gehoore gebracht. Andere opera
succes hadden als Jessonda.
Cherubini,
vooral eerstgenoemde stelde veel
groot enthousiasme ontvangen,
von Abano, Der Berggeist en
in
Parijs,
Jessomla, welke opera, zoowel in Duitschland
ander genre,
was het oratorium Die
Te
Deze werd benoemd, trad 1822
aan.
genoemde betrekking
bekleedde
Faust
symphonie
In Duitschland teruggekeerd, bezocht
Beethoven
werken van
's
Frankfort weder
Kassei aangeboden werd, wees dat aanbod van de hand, daar
en
opera
zijn
hij
Freischtz ten tooneele bracht.
zijn
juist
Web er,
dwepen.
genoemde landen
in
hij
Nonet voor strijkinstrumenten ten gehoore.
zijn
Viotti,
Weber
Nadat
jaar later verliet
op de terugreis bezocht,
hij
Onderweg componeerde
Itali.
Te Londen bracht
en begaf zich naar Engeland.
hij
Tot 1815
begreep.
niets
nam den
ter stede
Twee
beste wer-
werken
eerste
een kunstreis door het westen en
1817
en
terug
Daar
aan.
wiens
hij
door Zwitserland en
geoogst en zich ook
naar
a.
Zemire
met de
kennen,
bekende vioolconcert Gesangsscene."

lauweren
waar
meest bekende en
werken
latere
daar ter stede compo-
verblijf
zijn
aan, en
de benoeming aannam en
hij
zijn
van
een
Beethoven
ook
Duitschland,
nieuwe
en
Gedurende
Faust,
Weenen en maakte daarna
van
het
hij
doch
te
hij
zuiden
voorwaarden, dat
voordeelige
ontslag vroeg.
zijn
hij
Wien
van kapelmeester aan het Theater an der
post
zulke
Een tweede huwelijk, met
maakte
te
geldt.
tijd,
bleef
wijden.
In
zijn
tijd
ten
dat jaar ontstond
jaar later stierf

hij
1832 de Opera
zich zijn vrijen
zijn
vrouw,
en
oratorium Des Heiland
Marianne
's
Pfeifer, 183G aan-
/i08
hem
gegaan, bracht
volgende
den
vorst,
op
jaren
met
ontslagen
een
hem
waarvan
tengevolge
Behalve
nam
Jessonda
meer
niet
wijdde
hij
vier Jahreszeiten,
IrdiscJies
hem
door
bij
een val
was
viool te spelen.
Hij
In
arm brak,
linker
zijn
Zijn
stierf
twee
22
Spohr
Oct.
van werken van
tal
Bijzondere vermelding verdienen nog
Der Fall Bahylons;
het oratorium
een
afscheid van het publiek.
als kunstenaar.
aard gecomponeerd.
Die Kreuzfahrer
Met
Thaler.
reeds vermelde compositin heeft
de
verschillenden
nnd
orkesten) en Historische Symphonie;
de
de symphonien
Gttliches im Menschenlelen (voor twee
een Octet voor viool, 2 alten, violoncel,
twee hoorns en contrabas; vele strijkquartetten en -quintetten,
clarinet,
hem
en werd
dienst
in
hij
staat
in
1857
geheel aan de compositie.
hij
mensch en
als
tot
1500
van
pensioen
het ongeluk, dat
hij
levensjaren
1859, diep betreurd
Die
Als kunstenaar had hy in de
het despotisme en de willekeur van zijn
Niettemin bleef S.
van
uitvoering
hetzelfde jaar trof
opera
van
lijden
wijzen krenkte.
gedirigeerde
laatste
te
keurvorst van Hessen, die den meesier niet genegen was en
velerlei
toen
het huiselijk geluk weder.
veel
viool-
concerten, cantates, hymnes, liederen enz.
Spohr 's
Naar aanleiding van
dood schreef
Richard Wagner,
die den
meester hoogschatte, het volgende:
gemahnt
sMich
Mozart's
Sonne
empfangene
pflegten
gilt,
unmittelbar
Licht,
wie
und gegen
alle
bewahrten.
es
kummervoll,
es
Kleinheit
Amt
mir
zu
Und
liegen,
und
seine
so
durchaus
ihn
ohne
in
das
es
liebte
ihm erkannte:
das Band, das noch

er konnte
Flamme,
reine
ich
es,
Spohr
wenn
so nnerlschlich
ich sage:
war
er
Kunst; der Haft seines Lebens war:
tiefste
Erquickung
machte ihn
unverslandlich
und zu
anzufeinden
Schroffheit
feines Gefhl fr jede Schnheit
zuzutrauen),
Eines
nenne
ernste Glaube
dieser
was
rhrender Treue das
mit
anvertraute
den Menschen rein und edel, und wenn
erhielt
sprach,
ihm nachgesagte Kalte und

tiefes,
ihnen
die
Strme und Winde des Lebens auf keuschem Heerde
Diess schone
Kunst,
seine
abseits
wurde,
beleuchtet
Vestalinnen
ernster, redlicher Meister seiner
Glaubens.
aus der Reihe jener
letzte
mit Einem Zuge Das zu bezeichnen, was aus
eindrucksvoU
an
nun der
wie
Musiker von uns ging, deren Jugend noch von der strahlenden
edlen, ernsten
ein
Glaube
spross aus der Kraft dieses

frei
blieb,
von jeder persnlichen

Hess
verfolgen.
er als
Diess
ihm fremd
war
seine oft
was ihm verstandlich wurde (und
ein
war wohl dem Schpfer der Jessonda
und schatzte er unumwunden und

Ernst, Ernstmeinen mit der Kunst.
eifrig,
sobald er
Und
hierin lag
im hohen Alter ihn an das neue Kunststreben knpfte:
ihm fremd werden, nie aber
feind.
Ehre unserem Spohr: Verehrung
seinem Andenken! Treue Pfiege seinem edlen Beispiele!"

Als componist
is
Spohr, meer dan
dit
bij
eenig ander toonzetter het geval
409
in
is,
al
werken
zijn
verschillende
hij
Op
bootsen.
der
er
wordt
wijze
i\]r\
tot
Bistorische Symphonie, waarin

zijn
(1840) tracht na
tijd
te
wie
Meister,
wir
Form
gerade die nngewohnte
door
dit
Formen verschiedener
Aeussere, die
in
Bach
zelfs
van
Robert Schumann in zijn

genoemde symphonie uitgesproken: Spohr hat sich in das
geestige
beoordeeling van
bleil)t
heikennen,
te
muziekstijlen
Style zu fgen
angeschickt
im Uebrigen
lange kennen und lieben
ihn
ja es hebt
seine Eigenthralichkeit noch schreiender hervor,
wie denn etwa ein irgend von der Natur AusL,'ezeichneter sich nirgends leichter
verrath, als
wenn
Maskenball,
und
Arme
ineinander
Kaiser!"
Als
Spohr
bei
Symphonie
der
die
der
jedem Winkel des
in
de beste meesters van
tot
opleiding
danken.
te
1884 werd
In het jaar
hem opgericht.
(Gasparo Luigi Pacifico),
Mannen
tijden.
alle
Ferd. David, Kmpel, Bargheer
Lubin, Pott.
hem hun
aan
schon
ein Lauffeuer ging es durch den Saai:
man
konnte
einstmals auf einen

als er
Spohr'' und wieder sSpohr" horen."
behoort
violist
St.
er einige Augenblicke da,
Wie
schlug.
Aehnlich
Saales den Laut
als
war
Napoleon
So ging
maskirt.
er sich
kaum
a.
e.
te
hebben
Kassei een
standbeeld voor
Spontlni
opera-componisten,
was
door
zijn
14 Nov. 1774
geb.
te
Spontlni,
de
Giuseppe
eerste
Gaspar o's
wilde echter
S.
muzikalen
den
die
Monte
San Vito
welwillend
huis
zich in
bij
berouw over
zijn
op acht-
De orgelmaker C ra-
van den knaap ontdekte.
liefde voor de
kunst onderdrukken,
ooms
zijns
ontvluchten en
te
waar een oom van moederszijde woonde,
te gaan,
Quintiliani. Na
zekeren
kwam
wonenden oom, Giuseppe
aanleg
en deze tegenstand noopte den knaap, het huis
hem
grootste Italiaansche
den Kerkelijken Staat,
die priester was, onderricht te ontvangen.
was
naar
in
vader voor den geestelijken stand bestemd en
jarigen leeftijd te Jesi, ten einde van zijn aldaar
de ti
der
een
Majolati
nam
en
hem
muziekonderricht
verloop van een jaar had zijn
weigering en noodigde zyn neef
uit,
bij
liet
die
geven door
oom Giuseppe
hem
terug te komen,
waaraan door dezen voldaan werd. Eerst door den zanger Giaffolati enden
organist
Mengluine,
Bonan
door
lessen aan
Sa
la
het
hem
ouders
en
i,
later
door Bartoli, kapelmeester
kapelmeester
te
Masaccio,
Conservatorio dei Turchini
1791
zonden,
Fritto
les
in het
wonen.
te
bij
Twee
en
directeur
hij
en eindelijk
1795
dit
te
Napels, waarheen zijn
instituut ontving
hij
van
Ta
ra n tin o
tot
maestiino of repetitor aan
in
den zang, en
werd benoemd.
twintig
jaren
componeeren eener opera
De
Op
contrapunt, van
maakte zulke goeJe vorderingen, dat

het conservatorium
te Je.si,
werd de knaap voorbereid om de
van den
telde
bijna in
de
componist, toen
onmin met
Argen tin a
zijn
-schouwburg
te
hij
tengevolge van het
leermeesters was geraakt.
Rome had hem
namelijk
410
opera
een
verzocht,
com poneeren.
te
nam
S.
de uitnoodiging aan en begaf
met den directeur heimeUjk naar Rome. De opera, / Puniigli
zich
delle doune,
beantwoordde geheel aan de verwacliting, en de jonge componist keerde met
roem
Napels
naar
beladen
nu den toegang
Doch
terug.
de school, omdat
tot
Eerst op voorspraak van
baar als componist was opgetreden.
weder
hij
nog
schreef
S.
Pittore
(1798).
Teseo
Il
werd
noodzaakt de wijk
ongesteld
was,
te
segreto
's
aan
opera's
Piccini werd
Rome
Voor
studin.
zijti
Eroismo ridicole (1798) en II finto
naar Florence, waar
drie opera's:
hij
Chi piu guarda men vede, ten
en
liet
er
hij
La
fuga in maschera
en La Finta Fosofa vertoonen.
In dien
hof ten gevolge van den inval der Franschen ge-
Het gemis van Gi
nernen naar Palermo.
had mede
hof
het
te
mar o sa,
die
gaan, werd het in ballingschap
te
1800
drie
Palermo veitoonde, en vele zanglessen
gaf.
levende koninklijke gezin vergoed door
nieuwe
l'
duabtala
geweigerd
of
hij
voltooide
teruggekomen,
Napels
V Amore
Napelsche
het
ging
Vsola
Te
bracht.
en
opera's:
Vervolgens
een jaar later
tijd
andere
twee
riconosciuto,
tooneele
en
aangenomen
genade
in
hem
leermeesters weigerden
zijn
zonder hun voorkennis in het open-
hij
Spontini,
die in
het jaar
Meesters gezondheid had echter door de drukke werkzaamheden veel geleden
moet
hij
Amanti
Morichele
voor de zangeres
en bracht
dan
vijf
een werk,
Le Metamorfosi
1796
jaren, van
La
getiteld:
Pasquale ten tooneele. In een
di
1801, had de componist
tot
hij
Principessa dÂmalfi,
minder
niet
opera's gecomponeerd.
vijftien
Nu
dezelfde stad
in
van
tijdperk
Te Veneti componeerde
Cimenio, vertoond werd.
in
een nieuwe
en begaf zich naar Rome, waar 1801
Sicili verlaten
opera, Gli
waar
vatte de kunstenaar het besluit, zich naar Parijs te begeven,
hij
hoopte, een uitgebreider veld voor de ontwikkeling van zijn talent te vinden.
In
het
1803 kwam hy
jaar
durende
den
bevond.
Geen
eersten
genoodzaakt,
Om
zijn
zijner
door
in Frankrijks
van
tijd
La
hem
voor
Jouy,
die
tekstboek.
had
talent
zijn
bekend
opra
wist
te
maken,
comique
La
zijn
het
La
Jjilie,
liet
ou
Testale,
compositie aan. S.
van
hij
Milton vervaardigd had, bood
dat door
nam
pot de
evenwel van de aanmerkingen der kritiek
Gherubini
partij
een succes, dat
overige nederlagen ruimschoots schadeloos stelde.

libretto
le
petite Maison, die scherp
en met een nieuwe opera, Milion, behaalde
trekken,
te voorzien.
1804
Daarentegen
werd. S.
onderhoud
bijval
zijn
het geheel geen succes, evenmin als
gekritiseerd
zag zich aanvankelijk
hij
hij
ontvangen
te
zijn
zich ge-
hij
omstandigheden
Finta Filosofa vertoonen, welk werk met
Opera
werd.
ongunstige
in
van zanglessen in
geven
nieuwe stadgenooten met
in
hoofdstad aan, waar
verblijf
werken was er nog bekend, en
het
in de Itahaansche
fieurs,
zijn
hem
De
dichter
een nieuw
van de hand gewezen was, ter
het aanbod aan en begon met ernst aan het nieuwe
4H
dat
werk,
gereed,
Opera
ten
weg
De
meesterstuk zou worden.
zijn
1805
doch
twee jaar
eerst
met
gelegd, en eerst nadat S.
zijn
La
partituur van
verscheen het werk
werden
moeielijkheden
Allerlei
tootieele.
later
Vestale
in
der uitvoering in den
cantate L' Eccelsa Gara, ter eere van
Josephine
den overwinnaar van Austerlitz uitgevoerd, de gunst van keizerin
verworven
gegeven.
Napoleon
dien
tot
uitgeloofd
Het werk had
op boog bevel vertoond.
1824
tweehonderdmaal
minder dan
niet
Josephine
de partituur aan
droeg
S.
Vestale
succes en werd
ongehoord
een
La
werd
had,
was
de Groote
op en verkreeg den
prijs,
had voor de beste opera, die binnen een tijdvak
van tien jaar gecomponeerd was.
Twee
jaar
na
Cortes,
opera
in
weinig
bijval,
de
eerste
La
van
voorstelling
bedrijven,
drie
Jouy
de schrijvers van den tekst,
daar
en
Esmenard,
het
Toen de tekst
belangrijkste gedeelte in het eerste bedrijf samengevat hadden.
eenige verandering ondergaan had, behaalde ook de muziek grooter succes.
later
Omstreeks
denzelfden
Baptiste
Erard,
werd
beroemden
den
over welk
gaf,
Ongelukkigerwijze
heerschte
Kort
pianofabrikant.
daarop
schouwburgen
keizerlijke
gebouw Al ex and re Duval de

er
directeuren, en na verloop van
der
met de dochter van Jean
trad S. in het huwelijk
tijd
(1810)
directeur der Italiaansche Opera, die haar voorstellingen in de zaal
hij
van het Odon
eensgezindheid
weinig
twee jaren trok de

de
met
de
tans
geen
directie
directie had.
tusschen
de
beide
Rmu sat, opperintendant
benoeming weder
componist van La Vestale door den minister van
de
Fernand
Vestale verscheen
Aanvankelijk vond dat werk
ten tooneele.
's
1814, werd
Later,
in.
konings huis op nieuw
van den Italiaanschen schouwburg belast. Hij maakte noch-
gebruik
van
de
maar
exploitatie,
de zangeres
die over aan
liet
Catalani.
Ter gelegenheid van de inhuldiging van
opera Plage, ou
aan
den
elke
hij
te
compositie
van
zamen met Pers u is,
kracht terug in de stukken, welke
Be r ton
hij
Salieri
voegde, die onder leiding van
Wat
opera
het
beste
Olympia
was dat
hij
had een meesterstuk
De
val
zijner opera
dingen van koning

zijn
best
had
betreft,
La
en
Kreutzer
Spontini vond
bij
de partituur van
Persuis
in
de
hij
al
voor het huwezijn
Ties
scheppings-
Danaules van
de Opera vertoond werd.
zij
vond een koel onthaal.
Het publiek
Vestale verwacht en zag zich teleurgesteld.
noopte
Spontini,
het oor te leenen aan de aanbie-
Fr ede rik Wilhelm III van
gedaan,
hij
een werk dat volgens des meesters opinie
gemaakt had,
als
schreef
hem tot hofcomponist benoemde. Een andere

hem was Les Dieiu rivaux^ een ballet-opera,
van den Hertog van Berry schreef.
de
Lodewijk XVIII
pau, een werk van geringe beteekenis, dat
koning opdroeg, die
middelmatige
lijk
roi ei la
Ie
den meester aan
zijn
Pruisen, die reeds vroeger
hof te verbinden.
De koning
442
benoemde hem
tot
eersten kapelmeester tegen een jaargeld van 10,000 thaler.
eischte echter bovendien den
S.
onbeperkte
en
aan
Nadat
Een
bekend,
mede:
wie
klang
bewegten
General-Musikdi reet or
1.
zich
hij
4820 naar
directeur wekte
Jupiters.
deelde aangaande zijn directie het
Zwischen
Spon tini's
sich
Na Ferdinand
diesem
und diesem
Piano
Olympia
Hoffmann
in
het Duitsch vertaald,
gedurende
niet gezien
jaar
ingevolge
hij
heid
van
's
iiad,
vakantie een reis naar
en naar Parijs.
Te
Itali,
een opera, Nur-
van
dat
gestemde
het gebruik
van
huwelijk
ten
aan
veel
ttau/en
4837
eerste
was 4827 gereed en werd
bedrijf
de
te
tanen.
Wilhelm,
prins
tooneele.
S.
liet
later
den
repertoire.
tegenwoordigen
Cortez
en
Daarbij
kwam,
Olympia.
dat
keizer
als
den hals gehaald.
was
hij
Wegens
gunstig
La
Vestale,
De roem van den groeten componist begon

hij
te
Berlijn alles behalve
bemind was.
en
met
de
hij
Zijn
als
hadden hem den haat der Berlijnsche musici op

zijn
prikkelbaar gestel en
op gespannen voet geraakt met graaf B
schouwburgen,
van
vrij
betrekking van generaal-muziekdirecteur, de ernst en gestrengheid die
zoodanig aan den dag legde,
in
gelegenheid
vorm kwam Agnes von Hohen-
Hoewel deze opera een
nochtans lang niet zoo groeten indruk
zij
bij
den tekst omwerken en veranderde
In dien nieuwen
muziek.
weder op het
onthaal vond, maakte
Ferdinand
zelfs
Ahudoll.
Mei 4828 vertoond. Het geheele werk verscheen 42 Juni 4829,
ook
maken
ideen enz., en er verscheen
van
volgende en laatste opera was Agnes von Hohenstaufen, tekst
Ernst Raupach. Het

het
gelegen-
bij
der Nederlanden met prinses-
te sterke instrumentatie,
zijn
armoede
aanbeelden,
Spon tini's
Duitschland,
componeerde
Pruisen (23 Mei 4825) vertoond werd, doch weinig succes had.
een parodie van Alcidor getiteld
van
twintig
in
hij
F red er ik
Prins
4822
In het jaar
konings wensch een nieuwe opera, Alcidor, die
Men verweet den componist
van
tot
Kaschnir, omgewerkt werd.
in
zijn
huwelijk
het
Louis e van
van
hem
gunstig ontvangen en dientengevolge door
hij
Zijn volgend
Lalla Rookh, voor een feest ten hove gecomponeerd,
feestspel,
mahal oder Das Rosenfest

maakte
tekst
en de opera, met
groote pracht gemonteerd, vond veel meer bijval dan te Parijs.
zeer
De
Berlijn ten tooneele.
te
Forte
und Decrescendos.''
unbertreffliche Grescendos
Cortez verscheen
werd door E. A. F.
dat
hij
bewondering.
aller
hij
Pianissimo eines Quartetts, und sein Fortissimo bertraf den
das
werk was een
waar
Beilijn,
Spontini'sche Piano von der ganzen Masse ausgefhrt
sDas
Donner
starksten
als
Heinrich Dorn,
der hofkapel,
lid
volgende
de opera en de hofmuziek betrof.
Ferdinand Cortee dirigeerde. Als componist was
ter stede reeds lang
daar
Kn
wat
al
voldaan was, begaf
eisch
dien
in hetzelfde jaar zijn
hij
van
tilel
over
heerschappij
Berlijnsche kritiek,
1,
zijn
zonderlinge manieren
intendant der koninklijke
wier woordvoerder
Ludwig
413
Rellstab
was.
gedurende
die
Na
Frederik
Wilhelm
IV,
in
in
ambt
zijn
Spon
was de spanning tusschen

geworden, dat een
Zunachst
raumte,
Gruud der Zerwrfnisse
der
lag
denen
mit
sich
die
Spontini's
Reizbarkeit
maar
in
S p
Ledebuhr
zu vielen Misshelligkeiten
Contrakt,
i 's
fhrte.
der
vereinigen
Von
ihm Rechte
kam
beiden Seiten
von Massow, vonRaumer, vonWinterfeld
nun in
es
dea
die aus
Grnenthal
und
eiu-
und bei der
liessen,
Klagen, und der Knig setzte znr Untersuohang derselben eine Commission nieder,
Rithen
tijd
mede
schwer
General-Intendanten
des
dien
juist in
en den generaal-intendant zoo hevig
onvermijdelijk was. Dienaangaande deelt
strijd
maar
verlengd,
door diens opvolger,
hij
bevestigd,
Berliner Tonknstler-Lexicon het volgende
zijn
10 jaar
voor
veel vaii de plagerijen zijner vijanden te
hij
van den koning (1840) werd
dood
den
lijden.
had
jaren
1830
was
kontrakt
Zijn
tien
bestand.
Als diese Angelegeuheit noch scbwebte, erschien in der Zeiiung /r die eleganle Welt ein aaonymei
welcher
Artikel,
sich
dem Redakteur
verleiten,
wenn
erklaren, dass,
denn damit
wiirde
dem
Kapellmeister
Knigs
des
Majestiitsbeleidigung
kam
theil
bei
die
Auffuhrung
sînem Gange nach
w.
s.
wahrend
stcigerten.
Tumult
So
der
e d e r
's
n und S p
entschieden
S. liess
sei.
Lesem am 20 Januar 1841
zn
was aber unmglich
sei,
ausfiele,
ihm
Anklage wegen
eiue
neunmonatlicher Festungsstrafe.
Das Tr-
hem
Zijn
letzteu Platz gefUt. S.
Vorhangs.
berzugeheu
van
deze
vrienden
maar
sah
so
gaven
hem
het einde van het concert
van
2 April 1841
und ward
Hhe, und da der
S. sich endlich geuthigt,
den Saai zu
umd
durch diese n
stuk,
een
beiden
zijn
hem genegen.
volle jaargeld
afscheidsconcert,
en
zijn
Hij
titel
den zomer van
verliet Berlijn in
S.
waarop
o.
a.
een
Adien h mes amis de Berlin^ werd uitgevoerd.
was de meester zoo geroerd,
kon. Zijn opvolgers te Berlijn waren
vele
zu widerlegen,
am
in das Orchester
bleef de koning
hem
liet
behouden.
Aan
hij
trat
Dieser aber ging nicht in die
drohte,
gebeurlenissen
post,
zijn
hem gecomponeerd
geen
dies
Thatigkeit in Berlin, die so glanzvoU begonneu
seine
door
die
ohne
Diese fand
scheinbar ruhig fort und gab nach Beendigung der Ouverture
des
generaal-muziekdirecteur
1842.
dirigiren.
geworden war."
Niettegenstaande
ontsloeg
dispensirt. S.,
Juan zu
Doti
Ouverture zu einem unerhrten Liirmen, Pochen, Klatschen, Pfeifen
S. dirigirte
endigte
Vorfall unmglich
ken
Dirigenteuplatze sogleich mit Zeichen der Missbilligung empfangen,
dem
Thatlichkeiten
in
verlasseu.
van
vom Amte
er sei
des
zum
bis
zum Aufziehen
Zeichen
das
Schriftstck zog
Dieses
wiirde.
Verurtheilung
eine
Gegner das Gerucht,
nachste
die
welche sich
u.
geheiligte Versprechen zweier prensischer Knige
und das
aufgeben
und das Opernhaus war
statt,
jedoch nicht zur VoUstreckung. S. appellirte, und wahrend der Process noch scbwebte,
verbreiteten
beschloss
dessen
nicht fgen, und lieber seiue Stellung als General-Musikdirector und
uni
zn,
und
Blattes
Entscheidung wirklich so
Unterschrift
die
znm Nachtheile S p
desselben
die Allerhchste
compromittirt, er sich
dem Grafen R
der Streit zwischen
dass
verkadete,
ber die oberste Herrschaft in der Oper
bijzonder bevriend
Mendelssohn
dat
en
hij
niet spre-
Meijer beer,
met hem waren. Daarentegen had
vrienden onder de leden van het orkest, die onder
zijn
leiding zoo
menigen triomf behaald hadden.
Van
daar
Berlijn begaf S.
ging
h'
zich naar Itali en bezocht zyn geboorteplaats.
1843 naar
Parijs,
waar hy
vele vrienden en
Van
verwanten had,
414
en waar
hem
Maar de
1838
sedert
hij
paus
de
den
door
van het Instituut was. Een jaar later benoemde
lid
Andrea, en andere onderscheidingen volgden.
van
graaf
tot
van
koning
hem
had
Berlijn
naar lichaam en geest uitgeput.
Wagner 's
Aan een
het
waarop stukken
feest,
reden van de hand wijzen.
en
vaarwel
leven
1850
den koning van Pruisen moest
Spontini
meester,
dien
Glied in
erstes
fhrte
das
war
erreichen
zu
1848 werd
In
hij
Hij
14
kon
dirigeeren
1851
om
hij
dezelfde
vestigde zich te Jesi,
Itali,
stierf.
bovengenoemde Herinneringen van
in zijn
Glied einer Reihe von Komponisten, deren
letzte
zu finden
ist;
Gluck
was
woUte, und zuerst grund-
Opernkan-
die mglichst vollstandige Dramatisirung der
so
Spontini
bij
doof, en hij besloot het open-
hij
ging naar
Jan.
Wagner
das
Gluck
unternahm:
satzlich
tate
waar
zegt
war
zeggen.
te
te Majolati,
te
Olympia uitgevoerd werden, tegenwoordig.
zijn
uit
Ook een uitnoodiging van
bare
Keulen
het muziekfeest te
men
Spontini).
gezondheid geen gehoor geven, maar was toch
van
redenen
vindt
(Deel V, Urinnerungen an
Schriften
om 1847
uitnoodiging
wegens
hij
Gesammelte
nog
hij
een uitvoering van La
Een humoristisch verhaal van dat bezoek
Vestale voorbereid had.

in
zijn
niet vervuld
1844 bracht
In
Richard Wagner
aan Dresden, waar
bezoek
een
uitgesproken hoop, dat S. na
Pruisen
werken zou componeeren, werd
ontslag als kapelmeester nieuwe
aus
Opernform
es in der musikalischen
weit
ihm
Mit
ist
eine grosse, hochachtungs-
werthe und edle Kunstperiode nun voUstandig ersichtlich zu Grabe gegangen
und
sie
er
an.
einzig
gehren nun nicht mehr

Verneigen wir uns
dem Leben, sondern
tief
der Kunstgeschichte
und ehrfurchtsvoll vor dem Grabe des
Schpfers der Vestalin, des Cortez und der Olympia!"
Spontoni (Alessandro), componist
libro
uit
di Madrigali a cinque e sei
primo
Spontoni (Bartolomeo),
was
Bologna,
Men
kapelmeester aan de kathedraal te Forti.
16e eeuw
in het
midden der
kent van
hem:
componist uit de Venetiaansche school,
omstreeks het midden der 16e eeuw.
Il
vod (Veneti, 1585).
Madrigalen van
hem
omstreeks 1760
te
zijn
te
leefde
Veneti in
druk verschenen.
Spuntoni (Carlo), componist,

opera
's
Sqnarcialupi (Antonio),
Florence
te
door
zijn
oorden
geb.
Rome, schreef eenige
en balletten.
bijgenaamd
on
degli
organo,
Hij
geb.
werd
tijdgenooten voor een zoo uitstekend organist gehouden, dat van alle
van
Itali
menschen kwamen om hem

na
Florence
kerk
Santa Maria del Fiore.
plaatste
zijn
te
hooren spelen.
dood, omstreeks 1475,
van
Stabile
An
op het einde der 14e of in het begin der 15e eeuw.
(Annibal), componist
uit
zijn
De
senaat
borstbeeld in de
de Romeinsche school, geb. in de eerste
M5
16e
der
helft
kerk
van
Veneti en
Staccato,
afgestooten,
Ital.,
tusschen
het
bestaat
w.
d.
een
beiden
San
de
hem
Apollino-kerk.
zijn
Staat
w.
z.
of
spiccato
het vioolspel
afgestooten noten in n en
de
dan moeten de noten niet

uitgevoerd worden,
dtach),
(Fr.:
streek.
men aan
en blaasmuziek neemt
staan, dezen zacht,
noten
Het staccato
Bij
Dit wordt aldus uitgedrukt:
met een nieuwe
elke noot
te
het licht verschenen.
in
of onder de puntjes,
boven
maar saltato
piano-
Bij
boog
geen
er
staccato,
Gardano
bij
tusschenruimte laten.
dat
hierin,
staccato
eigeislijke
werd
Hij
1576 aan de
eenen toon van den anderen
den
z.
kleine
dezelfde streek gespeeld worden.
de
aan
Antwerpen
te
tri na.
uitgedrukt door puntjes of streepjes boven de noten.
wordt
d.
1592
en
Pales
het Lateraan,
in
andere conipositin van
en
Pierre Phalse
bij
afzonderen,
Jans-kerk
t.
coUegie
Duitsche
het
madrigalen
Motetten,
de
leiding van
onder
studeerde
eeuw,
1575 kapelmeester aan
wanneer er
wanneer er puntjes boven
dat,
streepjes staan, hard
moeten afge-
stooten worden.
(Heinrich Bernhard),
Stade
geb. te Ettischleben
Arnstadt, werd
bij
laatstgenoemde stad cantor en organist. Hij maakte kunstreizen door Duitsch-
in
land en verwierf als solospeler veel bijval, vooral met de werken van
maakte
Hij
ook
zich
Bonifacius-kerk
1707
verdienstelijk
Organist,
lereifeie
dat door
te Arnstadt,
bespeeld werd.
Hij
ein
Bach
gedurende de jaren 1703
werk uitgegeven,
heeft een
Choral-
Praludien-,
B ach.
door het herstellen van het orgel in de
und
getiteld
Ber
Postkdienhuch
loohlvor-
(2 deelen,
Sondershausen).
Stade (Wilhelm), geb. 1817
Friedrich Schneid er
van
werd
had,
en
te
aan
Dessau speelde, en
de
zaam
kapelmeester
hij
hoogeschool
Halle, studeerde
Dessau.
Nadat
contrapunt onder leiding

zijn
hij
studin voltooid
een operagezelschap, dat afwisselend
Jena aan, in welke betrekking
hij
tot
of
Stadlmayer (Johann), componist,
Vele
Halle
1860 werk-
geb. omstreeks
Freisingen in Beieren, was te Praag kapelmeester van keizer
kwam
te
vervolgens de benoeming van muziekdirecteur
bleef.
Stadelmeyer
te
van
bij
nam
Ie
te
lator in
dienst van aartshertogin
Claudia,
Missen en andere kerkmuziekstukken van
Staden
organist
(Johann Gottlieb),
van
den
keurvorst
van
geb.
1581
en
groothertogin van Toscane.
hem
te
1560
Ru dolf
zijn
in
druk verschenen.
Neurenberg, was 1609 hof-
Brandenburg en
later organist
aan de St.
416
Lorenz-kerk
van
in
geboortestad.
zijn
soort
allerlei
hem
van
zijn
Hij
Singspiel: Das
verdient hy als componist van het oudst bekende
Waldgedicht
der
deel
aldaar 1636. Compositin
stierf
druk verschenen. Bijzondere vermelding
in
geistlich
FreudenspxeV) genannt Seelewig, opgenomen in het vierde
[oder
Gesprdohspile,
Teutschliebenden
hei
so
GeselUchaften
und
an-
auszufhren, (Neurenberg, 1644).
(Sigismund Theophilus,)
Staden
1635
was
Neurenberg,
te
Lor en zo-kerk
aan
tot
Gezangen
aldaar.
van den
zoon
hem
van
1607
vorige, geb.
1655, organist aan de St.
dood,
zijn
zijn
Neurenberg
te
druk
in
verschenen.
Stadier (Albert), geb. 4 April 1794
Weigl
van
leiding
Weenen, waar
posten
vriendschap sloot
hij
bekleedde.
zijner Liederen
heeft
Hij
(Maximilian),
Stadier
in Oostenrijk,
componist,
werd op tienjarigen
op vier en twintigjarigen
hem 1786
doch
1821 ging
regeerings-
hij
een
alleen
hij
zijn
geb.
of 7
koorknaap
leeftijd
gedeelte
Augustus 1748
in
Kremsmunster.
theologische studin volbracht, en
Keizer
leeftijd tot priester gewijd.
Later
vestigde
Melk
te
de abdij van Lilienfeld,
van Lilienfeld en drie jaar daarna
abt
tot
gecomponeerd,
veel
ging later naar Weenen, waar
van
beide welke steden
in
Convict te
druk verschenen.
in
is
studeerde muziek onder
Steyer,
te
kwam op het keizerlijk

met Schub ert. In het jaar
en
Linz en later naar Salzburg,
naar
hij
Wawra
en
hij
zich
zijn
tijd,
o.
werd
benoemde
II
abt en kanunnik
tot
Weenen,
te
werd met de beroemdste toonkunstenaars van
Jozef
waar
hij
met
a.
bevriend
Ha y dn
en
Mozart. Toen na Mozart's dood Gottfried Weber tegen de echtheid

van 's meesters Requiem opkwam, gaf Stadier een brochure in het licht,
getiteld
nadat
Vertkeidigung
Weber
der Echtheit des
kunstenaar
ook
Echtheit
der
des
Mozart
'schen Requiem.
achting.
groote
compositin
zijn
naamste werk
is
te
werd
Weenen
gebracht.
groote verdiensten.
StEgêmanu
Hij
(Max),
Te Dresden bezocht
ontving
Requiem,
Stad1e
hij
een
hij
zoodanig gengageerd.
hy aan de Opera
bij
te
Ook
stierf
als
in
genoot als mensch en
beroemd,
hij
druk verschenen.
Weenen en 1829
contrapuntist
8 Nov.
zanger,
te
geb.
1833
te
en
te
voor-
Zijn.
1816
in
de
Zurich ten
en muziekgeleerde bezat
10 Mei 1843
te
Freien walde
goede opleiding en werd reeds 1862

zijn
als
hij
Weenen.
de Kruisschol en het conservatorium.
Nadat
later,
een goeden naam. Zijn meeste
hij
Haslinger
en
zur Vertkeidigung
het oratorium Die Befreiung von Jerusalem, dat

gehoore
schen
Als orgelen klavierspeler was
componist van kerkmuziek verkreeg
als
speler
Mozarf
daarop gerepliceerd had, nog een Naclitrag
Ook
te
a.
d.
O.
als tooneel-
Bremen
als
schoone baryton-stem zich ontwikkeld, werd
Hannover verbonden. Nadat hy by Del Sar Ie
te
Parys
417
en
bij
Lindhuld
concertzanger
Later werd
hoeren.
betrekking
Hanover
te
studin voortgezet had,
zijn
in
vaii
liet
zich als
hij
Duitschland en van het buitenland
directeur van den stadsschouwburg te Leipzig,
hij
welke
nog heden bekleedt.
hij
Stahlbarmonika, Hoogd.,
Harmonika.
z.
Troiger
Stahlklavier, Hoogd., een door
gevonden klavierinstrument met stalen
Dessau
te
in
Stahlhnth (Georg), orgelmaker, geb. 14 Nov. 1830

onderlicht in
vak in de fabrieken van
zijn
Schut ze te Brussel
hem veel werk in de
Aken.
bij
te
en kamermusicus
Warschau,
Domkoor
eenige gezangen voor het
(Julius),
Posen, ontving onderricht
te
Hildesheim, ontving
Merklin en
en van
Daar
1865
hij
zijn
bij
heeft veel gecomponeerd,
o.
a.
te Berlijn.

in
uit-
Hij heeft vele voortreffelijke orgels vervaardigd.
violist
18 Juni 1813
Stahlknecht
Lor et
Rijnstreek opgedragen werd, verplaatste
(Adolph),
Stahlknecht
te Berlijn, geb.
H.
begon 1853 te Hildesheim een eigen zaak.
en
fabriek naar Burtscheid
1792
het jaar
staafjes.
geb.
werd
het violoncelspel en
17 Maart 1817
solo-violoncellist
bij
te
de
koninklijke kapel te Berlijn.
Hoogd.,
Stahlspiel,
die
met een
(Jacob),
Stainer
bij
Innspruck,
sommigen
roemd.
te
hij
geraakte.
14
Juli
1621
te
Absam, een dorpje
Vimercati en volgens
Amati. Op twintigjarigen
op
zich
onder
zijn
Leo pol d
leiding
van
geboorteplaats en werd als violenmaker be-
benoemde
hem
hij
den
titel
kostte
zijn
groot gezin
Door de Jezueten van
1658
jDerzfrsllichen
tot
van Hofgeigenmacher." Ofschoon
hem
ketterij
te veel,
zoodat
beschuldigd, werd
maanden gevangenisstraf veroordeeld. Volgens sommmigen trok
zoozeer aan, dal

zijn
Cremona
verdiende,
geld
veel
geb.
Veneti onder leiding van
te
1669 verkreeg
en
schulden
zes
ook
Aartshertog
Diener,"
hij
violenmaker,
werkte
vestigde
leeftijd
klokkenspel, bestaande uit een reeks staafjes,
staalspel,
stokje aangeslagen worden.
werkje
hij
krankzinnig wei-d. Hij stierf 1683.
Cremona.
ihrer Inlrnmente (Leipzig,
instrumenten
Italiener.
Die
Seine
Decke
1877)
Geigen
etwas
hher modellirt
ist
breiter
als
zich dit
hij
und
van S
krzer
der Boden,
in
Geigenhauer und
geeft de volgende beschrijving
sind
in
tot
Niederheitmann,
Cliarakieristik der itaUenischeti
Hitte
hij
hij
ai ner's
wie die der
die F-Lcher sind
kurz und laufen in zirkelrunden Lchern aus; die Ecken treten weit hervor.
Der Hals tragt

^\'o
Stainer
der Schnecke einen schn geschnittenen Lwenkopf.
olt anstatt
eine Schnecke anbringt, da
whnlich. Der pelbrothe Lack

ein
drittes Schallloch
len,
man
in
bemerkt, dass
m.
Foim
in
ist
ist sie
weiter geschweift als sonst ge-
unbertrefflich schn.
eines Sterns unter
dem
Milunter
liat
S ta
er
Griflbrett eingeschnit-
diesem Falie die F-Lcher enger wie gewhnlich
27
4-18
haben das Modell der Contrabasse,
sind. Seine Celli
binden
van Stainer's violen
Stainer werd
in
is:
zijn
Jacolus Stainer
met de beste Italiaansche
gelijk gesteld
tijd
Het etiket
violen-
George Hart
in
boekje The Fiolin (Londen, 1880), were, at one time more numerous than
zijn
To
those of the principal Italian.
seem
will
inexplicable
admirers of
sound,
world
Fiddle
or
the conoisseur of to-day such hallucination

is
driven to the conclusion that the Fiddle
fashion
that
else
elsewhere.
as
German maker
and he
were incapable of appreciating true beauty of and
past days
upon
hearing
made
influence
its
feit
its
on the
be absurd to deny that the greatest
would
It
of Violins that ever lived
indelibly written on his chief works,
is
it
Oberzargen ver-
Absom prope Oenipontum 16.
in
admirers in Germany and England," zegt
His
makers.
h. die
d.
nach oben gebogen mit dem Hals des Instruments."
sich
was a man
of rare abilities, because,
was
a thorough artist. There-
that he
fore an expression of surprise that Jacobus Stainer had been estimated higher
than even Stradiuarius

as
form
the
that
bij
as
on
ever
chose to give to his works. To account for the apparent
that
as
unintelligible
sort
the
is
of
that
Stainer, and
history
zijn
German
the
of
this
Stradiuarius,
leven opgemaakt
style
refers
a fact which
makes
Daarop
is
To
arrive at
to trac
schrijver een overzicht
van
die uit de tegenstrijdige berichten aan-
kan worden, en
to
it
more than
we must endeavour
de
geeft
it.
it
besluit aldus
I believe,
was deeply roofed within him when he ceased

visit
and his
Cremona was
to
that
be young,
not undertaken until he recog-
the inferiority of the school in which he had been bred, as compared
nised
That he did not go
that of the Gremonese.
thought
is
pretty
ceived in the
to
it
the one side
he should have been content with
model."
and that his subsequent
with
to strike
as
His form was not a borrowed one;
not easy.
Stainer's ontwikkeling, voor zoover

gaande
abilities,
approaching to a satisfactory solution,
anything
only to
he
the other,
original
English, must not be understood
whatever on his
any
inconsistency in the works of
model
Germans and
the
in
reflection
well acknowledged on
German
school,
all
far
enough
amid the worst examples, and
undo what had gone before.
Here, then,
lies,
in his second
His originality was con-
sides.
it
was
too late
consider, the key of the
seeming anomaly that so great a master as Stainer should have adopted and
clung fo so clumsy a model."
Staiuer (Marcus), violenmaker, broeder van den vorige, ontving van dezen
onderricht en vestigde zich te Laufen, later te Kufstein.
bezat
en
die
twee violen van hem, die

hij
1746
bij
hij
St. Paul"
De
violist
Veracini
en St. Peter'' gedoopt had,
een schipbreuk verloor. Het merk van Stainer's violen
was: Marcus Stainer, Burger und Geigenmacher, Kufstein, anno 16.

Stainer
(John), muziekgeleerde en componist, geb. 6 Juni 1840
te
Lon-
419
waar
den,
nog heden gevestigd
hij
de muziek.
promoveerde
is,
W.
terms (in vereeniging met
A. Barrat);
Oxford
te
de volgende werken geschreven
heeft
Hij
doctor in
tot
Dictionary of musical
Music of
Bible
the
on harmony (dat viermaal herdrukt werd); Chrmas Carols en
round
een verzameling catches, canons en andere gezangen. Onder
hooJc,
z'yn
een cantate, The Baugh-
compositin bevinden zich een oratorium, Gideon, en
of Jairus.
ter
(Ca mi 11e
Stamaty
1811
Maart
renner.
1835
waarop
Een jaar
Na
Mendelssohn
bij
zich
er
hij
en
23
moeder
zijn
ktavierstudin
zijn
herstel
zijn
liet
hij
zich naar Leipzig
hij
Schunaann. Te
Parijs
muziekonderwijzer en gaf concerten,
als
muziek ten gehoore bracht.
Sans
behooren Saint
een
geb.
Fessy en Kaik-
van
begaf
later
met
hij
van rheumatiek noodzaakte hem,
daar ter stede

vestigde
moeder,
Hij
19 Aug. 1870.
stierf
Gottschalk.
en
meeste
Zijn
van didaklischen aard: Le Rhi/ihme des doigts, Etudes pro-
z'yn
Etudes concertantes, Esquisse, Etudes pittoresques, Six tudes carac-
gressives,
teristiques
en 12 transcripties, getiteld
Boheemsche
een
Stamitz,
oudste
1818 ging
vaders dood
legde zich op de compositie toe.
hij
leerlingen
compositin
muzikale
zeer
studeerde te Pargs onder leiding
aanval
Duitsche
hij
zijn
componist, zoon van
en
klavierspeler
Fransche
in het openbaar hoeren.
teruggekeerd,
Tot
zijns
en
en
studeerde
en
Rome. Na
E^n
staken,
zich
een
Frankrijk
naar
te
te
Marie),
van
en
vader
Griekschen
Treallse
The School
was
lid
Souvenir du Conservatoire.
toonkunstenaarsfamilie
Johann Karl,
1719.
geb.
uit
Het
de 18^ eeuw.
werd omstreeks 17-45 con-
Hij
certmeester en directeur der kamermuziek van den keurvorst van Mannheim,
welke
in
veel
geb.
1721, was
en
ter
betrekkingen
was
Cannabich, maar
geb.
7 Mei
1746
naar
reizen
Dardanus
Thaddaeus
van
was
Hij
en
Petersburg
en
Parijs
Een
vertoonen. Hij stierf
1801
liet
den zich symphonien, quartetten,
trio's
te
1755
naar Parijs en gaf veel vioolmuziek
in
in
enz.
later pries-
zijn
leerlingen
laatstgenoemde stad
Onder
zijn
Een andere
Mannheim.
Hij
bridge
naar
zijn
en
eerste opleiding in de
werd
Leipzig,
deerde
ook
muziekdirecteur
waar
eenigen
hij
zijn
tijd
opera
zijn
compositin bevin-
Johann
zoon van
reisde
met
broeder
zijn
het licht.
Stanford (Charles Vi Uiers), componist, geb. 30 Sept. 1852

ontving
Karl,
zoon
en componist, maakte kunst-
violist
te Jena.
Karl was Anton,
geb.
Hy werd
Johann Kar I's
van
heeft
Hij
bleef.
nog grooter beteekenis was
Mannheim.
te
werkzaam
S.,
de kapel te Mannheim.
Altbunzlau.
te
dood, 1765,
zijn
tot
violoncellist bij
1768
stierf
hij
gecomponeerd.
vioolmuziek
muziek aan
te
Queen's College
aan de hoogeschool aldaar.
Hij
Dublin,
te
Cam-
ging
1874
studin aan het conservatorium voorzette, en stu-
onder leiding von
Kiel
te
Berlijn.
Nadat
hij
27*
eenige
420
gecomponeerd had, begon
muziek
instrumentale
1881
led Prophet of Khorassa, die
Opera
lijke
Stanley
onderricht
Gr een e, werd 1734
Dr.
een
daarbij
blindheid was
buiten
te
hem volkomen
hetgeen
Van
hoofd.
uit het
VI
in seven paris (Londen),
Jephta en Zimri.
15e
Nederlandsch
van),
Compositin
eeuw.
van
hem
zijn
zijn
Ten gevolge van
zijn
voeren muziekstukken van
Zoo kende
hij
werken
alle
TI
Concertos
VIII
Concerti a seven stromenti (Amsterdam),
zich t"ee oratoria:
der
te
gelukte.
Basso (Londen). Onder
(Gom el is
uit
directeur der
compositin zijn gedrukt:
zijn
Sonaten per Flauto
Stappen
hem
en van
beste organisten van
en orkestdirecteur.
door
alle
1782
Temple,
den
blind.
leeftijd
Reading
den organist
was een der
Hij
violist
genoodzaakt,
hij
leeren,
Handel
van
uitstekend
van
aan
organist
en stierf 19 Mei 1786.
hofkapel
tijd,
Londen, werd op jeugdigen
te
muziek
de
in
Savonarola en The Pilgrims of Canterhury.
's
1713
geb.
i^John),
ontving
Hij
de opera
zijn
vertaald en in de konink-
Andere werken van hem op muzikaal-
Hanover vertoond werd.
te
dramatisch gebied
aan een opera: TheVei-
lj
het Duitsch
in
ongedrukte werken bevinden
zijn
leefde op het einde
componist,
opgenomen
de verzameling
in
Harmonice musices Odhecaton (Veneti, Octavio Pelrucci, 1503).

Stai'k
en
(Friedrich Theophil), componist en

geb.
Silezi,
29 Aug. 1742,
gest.
de volgendB oi'atoria na
liet
20 Mei 1807.
cantor te
Hij
160 Fugues
et
den
van
op.
S.
Nadat
hij
balletten
ontslag
in
de
en entre-acles voor
met Lebert bekend was geworden,

te Stuttgart bij
schreef
Cotta
Beiden richtten in laatstgenoemde stad het conservatorium
was aan deze school
totdat hij, na een

zijn
Munchen, ontving aldaar onderricht
gemeenschap met hem, een Klavier scJmle, die
druk verscheen.
in
te
Ignaz Lachner en componeerde
hofschouwburg.
in
hij,
Ook kent men van hem
Prludes pour F Orgue.
Stark (Ludwig), geb. 1831
muziek
in
organist
Die Gedanhen und Empjindungen beim Kreuze
Jesu anf Golgotha, Die Pharisar en Die Passion.

Collection de
Waldenheim
was een goed
hoofdzakelijk als
leeraar in den zang
werkzaam,
werkzaamheid van 16 jaren, wegens redenen van gezondheid,
nam.
vereeniging
In
met
Lebert
Deutsche Liederschule en Elementargesangschule. S.
gaf
is
hij
nog in het
licht:
ook de stichter van een
zangvereeniging.
Starke (Friedrich), geb. 1774

kapelmeester
Zijn
muziekcorps
een
Elsterwerde in Saksen, werd te
te
en
stierf
Weenen
daar ter stede 18 Dec. 1835.
compositin bestaan hoofdzakelijk in militaire muziek,
Starzei',
kapel te
naar
van
componist
Weenen,
Weenen
componeerd.
en
ging
terug,
was tot 1762 concertmeester bij de hofgenoemd jaar naar Petersburg en keerde 1770
violist,
in
waar
hij
1793
stierf.
Hij
heeft veel balletmuziek ge-
421
sium
Weenen.
te
onderhoud
van
voorzien,
te
Josephstadt,
solo-bassist als
groot succes, dat
werd
lede
om
in
de chirurgie te studeeren.
nam
hij
do betrekking van korist
twintig jaar
tot
vond
hij
hij
had
eens den
een zoo
hij
Van
hofkapelzanger benoemd,
reeds
veel
in
het theater
liever-
knaap beoefend
als
Nadat
bijval.
welke
in
talent voor
liederen, vooral die

hij
ongeveer
vijf
en
werkzaam was geweest, begonnen stem en geheugen hem ontrouw
worden. Dit trok
28 Maart 1861
was
stenaar
hij
zijn
Ook met de voordracht van
ontwikkelen.
te
Franz Schubert,
van
te
had,
novice
als
het klooster
en steeg in de achting van het
belast
rollen
werd
gelegenheid
hij
kerkmuziek
1831
jaar
het
betrekking
grootere
Be-
Ten einde
bij
van Karntliei'thor aan, en toen
dat
Die Stumme von Portici verving,
in
liij
hij
besloot zich geheel aan de kunst te wijden.
hij
met
hij
In
publiek,
by
later
Pietro
zangstudin voort. Later verliet
zijn
hij
in
op het gymna-
het Benedict'ijner-iclooster te Molk, waarin
In
zette
begaf zich naar Weenen,
en
zijn
WoUeisdoif
te
het eerste ondeiiiclit in den zang
ontving
werd opgenomen,
14 April 1804
baszanger, geb.
(Josef),
Standig'I
neden-Oosleniijk,
hij
zoozeer aan, dat
zich
algemeen geacht, en
hij
hij
krankzinnig werd. Hij stierf
het gesticht van Michelbeurngrund.
in
hij
behoorde
Als mensch en kunde beste zangers dezer
tot
eeuw.
(Johann Georg),
Stauffer
d'amour
Stazzi,
Op muzikaal
18e eeuw.
An Essay
vond 1823 de Guitarre
aldaar gest. 1770, maakte kunst-
uitstrekten.
geleerde,
gebied
is
leefde te
hij
Londen
in
de tweede helft
bekend door de volgende werken:
towards estahshing the melodi/ and measure of speech
and perpetuated
sed
te Floi'ence,
Engelsch
(Josua),
Stecle
der
geb.
hobovirtuoos,
die zich tot Petersburg
reizen,
instrumentenmaker,
uit.
peculiar
hij
spnhols
Musical Instrument, Which was Irovght
of Amsterdam
Captain Fourneaux from the Isle
lij
Sea to Zonden in the year 1774.
the South
in
Steenhuis (Tjerko), Nederlandsch toonkunslenaar, geb. 1840
dam,
ontving
terugkomst
zijn
stierf
in
1868.
leeds
opleiding
zijn
vaderland
het
Van
to he expres-
(Londen, 1775) en Account of a
zijn
tot
te Leipzig
organist te Groningen
compositin
zijn
liederen
en
te
Appinge-
en werd na
benoemd.
Hij
klavierstukken
bekend.
17e eeuw,
Stefaui (Giovanni), organist to Woenen, in de eerste helft der
is
bekend
AJfetti
door de volgende compositin
amorosi
(ibid.,
Stefani (Johann),
do
regeoring
bij
de
van
162 i)
violist
Conccrti amorosi (Veneti, 1623),
on Ariette amorose a voce sola
on componist, geb.
Stanislaus Augustus
hofkapel. Zijn operette
Krahowiane
1746
te
(ibid.,
Praag,
1626).
kwam
onder
naar Polen en werd solo-violist

Gorale (1794), waarin Poolsche
422
volksliederen voorliwamen, weid met geestdrift ontvangen en meer dan twee-
Nog
honderd maal gegeven.
zeven andere opera's
van hem bekend. Hij
zijn
22 Febr. 1829.
stierf
Strfani (Joseph), zoon van den vorige, componist en leeraar
16
geb.
1802
Mei
Warschau,
te
in
den zang,
heeft vele compositin, hoofdzakelijk bal-
letmuziek, geschreven.
Stefanioi
1660
geb. omstreeks
de laatste jaren der 17e eeuw kapelmeester
in
tot
Modena, was
te
Men
Turijn.
te
kent zes-
en achtstemmige motetten van hem.
(Joseph Anten),
Steffan
Kopidlno
te
werd
Bohme,
in
hofpianist
tot
benoemd en gaf
Caroline.
aartshertogin
Der Erlser
Venefiaansch gebied,
Behalve
den
later
Onder
tot
de
compositin bevindt zich een oratorium
zijn
zanger,
de muziek, studeerde
in
veruriheilt.
1655
geb.
Abb. Op
hij
werd
kunstenaar was
als
vrije uitoefening
hij
Munchen
tot
van Brunswijk
ook
als
staatsman
den Katholieken
te verkrijgen, dat hij
van hun godsdienst toestond,
te
hij
Marco Anrelio
Ernst
Later benoemde hertog
had van den hertog weten
Hij
Ercole Ber-
ook in de theologie en verkreeg
twintigjarigen leeftijd
Behalve
kapelmeester.
zijn
Castelfranco op
te
aangesteld, en na de uilvoering van zijn opera
directeur der hofkapel aldaar.
werkzaam.
van
onderricht
studeerde te Munchen onder leiding van
van
titel
tot organist
hem
Wagenseil,
Maria Antoinette en aan de
aan
les
(Agostino), componist en
Steffani
nabei.
Weenen
Welt unscJiuldig angehlagt und zum Tode
der
14 Maart 1726
ontving te
en was door den paus met
het bisdom Spiga in de Spaansche West-Indische bezittingen beleend geworden.
Ook
bewerkte
hij,
kamerheer
belast
bezigheden
als
treden
kapelmeester
dat
Steffani
eerste
een
is
werken
Itali,
zijn
va,
den
hertog
waarvoor
van Brunswijk
in
Handel
en dat
overdroeg.
en een jaar later stierf
van
Ifaliaanschen
stijl
en
1695
te
da suoi Principii
en 1760
te
verschenen, behooren
hij
In het jaar
Mnsica,
die,
in hel
zijn
1729 maakte
muziekgeschiedenis.
geschreven, in de latere vindt
Franschen
stijl.
Zij
zijn
Zijn
men
van invloed
Onder de weinige werken
Sonate da Camera fiir zwei Fiolinen
Amsterdam uitgegeven verhandeling: Quanta

la
naam van
betrekking van
zijn
hij.
op de ontwikkeling der Duitsche muziek.
die in druk zijn
zijn
het openbaar als kunstenaar op te
verschijnen,
in Ifaliaanschen
negenden
de kunst niet ontrouw werd, beletten
toch,
volgende compositin onder den
liet
tot
met het ambt van opper-
hij
een niet onbelangrijke figuur in de

zijn
vermenging
geweest
en een
hij
hij
hem
Hanover aan
te
een reis naar
hij
Hoewel
werd.
Gregorio Pi
keizer
belooning
tot
staatsman
vandaar
kopiist,
de
dat
benoemde,
keurvorst
certezza hahhia
Duilsch vertaald, 1 700
Mhlhausen verscheen onder den
titel:
te
Quedlinburg
Sendschreiben,
darinnen
423
Muiik aus
enthalten, wie grosse GewissAeit die
Werthe und Wlrlcung
welchen
Ste^, Hoogd.,
ontving
Kam.
z.
(Charles),
Ste^âl
doctor
Sterndale Ben net
van
Londen,
te
hoofdzakelijk
bekleedde de betrekking van organist aan
Hij
t.
Royal Academy of
en werd 1 851 leeraar aan de
kerken
verschillende
de muziek, geb. 9 Juni 1826
in
Royal Academy of Music,
aan de
opleidini;
zijn
Gnmdsatzen hdbe und in
ihren
den Alten gewesen.
lei
sie
Music.
Ste^mami (Karl David),
doch legde zich
was
en
ging
in
hij
Dresden, was eerst klavierspeler,
te
komieke
hij
aan de Opera
27 Mei 1827
als tenorist
Stegmayer (Ferdinand),
Weenen, vervolgens
was
1829
1830
Kn igstadt-theater
Rock el ging hij in de jaren
was
In laatstgenoemde stad
hem
Eenige compositin van
het conservatorium.
Bremen
achtereenvolgens te Leipzig,
hij
kapelmeester werkzaam.
als
aan
leeraar
Later was
naar Parijs.
Weenen
en
ontving on-
eerst als koordirec-
muziekdirecteur aan het
als
werkzaam. Met het operagezelschap van
te Berlijn
bekend door
is hij
Weenen omstreeks 1804,
geb. te
derricht in het viool- en klavierspel van zijn vader en
teur te
Breslau op
Als zanger en tooneelspe-
stierf.
Als componist
rollen veel bijval.
te
Hamburg verbonden. Daarna
te
voorts door balletten, instrumentale muziek en gezangen.
opera's,
tien
18H
tot
naar Bonn, waar
hij
vond
ler
1778
van
geb. 175-1
op den zang toe, trad 1772
later
hij
ook
aldaar in
zijn
druk verschenen.
(Sophie),
Stehle
1835
zangeres, geb.
Sigmaringen, trad te Stuttgart
te
het eerst op en werd vervolgens aan de koninklijke Opera te
voor
waar
verbonden,
1874 werkzaam
tot
zij
genoemd jaar
In
bleef.
Munchen
trad
in
zij
het huwelijk en zeide het openbare leven vaarwel.
(Danil),
Steibelt
1756
klaviermaker
leg voor
is
reizen.
II,
stelde
schaduw,
en
Pleyel.
Een
opera-libretto,
bijval
getoond
leeftijd
als
Komo
partituur
kwam
of
vader
Fred er ik
hij
te Parijs,
waar
Als virtuoos stelde
hij
hij
als
den
hij
de jaren zijner
zyn
talrijke kunst-
klavierspeler en
te Parijs
gevierden
Maria Antoinette, in de
minder gezocht dan Ignace
den leermeester van
componist
zijner
1755
zijn
hebben aan-
te
Kirnberger. Aangaande
bij
vond.
Hermann,
waar
de gelegenheid, onderricht in het klavierspel
in
nemen
genoemd jaar
In
klavierspeler
De
te
hem
geb. omstreeks
te Berlijn,
weinig bekend, en eerst in het jaar 1789 begon
componist grooten
op.
1765)
althans de kroonprins van Pruisen,
te bezitten;
en in de compositie
jeugd
componist,
of
was, schijnt reeds op jeugdigen
de muziek
Wilhelm
en
klavierspeler
Ftis omstreeks 1764
(volgens
was
hij
bewonderaars,
et Juliette^
niet
de
graaf
de
geschreven en droeg
was 1792 gereed,
werd aan de
dit
Sgur,
hem
directie der
had
een
ter compositie
Groote Opera
424
doch
uitgevoerd.
succes
1822 nog eens
vertoond,
was
klavieronderwijzer
Als
kunstreizen
om
laatstgenoemde
ontmoeting
die
Paris
kwam
stad
Ries
deelt
1799 oder 1800

Besuch
seinen
in
Wien
trug
sein
neues
mit
einer
Art
von
es
met Beethoven.
Sie
trafen
mede: Steibelt hatte
sich in
au den er selber glaubte,
wie
um
Beethoven
Er
traf
Fries zusammen. Beet-
Graf
bei
In
Aangaande
koinnit, zu glauben pflegen.
Trio Op. 11
Hij
Weenen.
en
Berlijn
ohne der Mhe werth zu achten.
ein,
machen.
zu
hoven
Dresden,
gemacht,
was von Paris
die Berliner an Alles,
hem, weder
virtuoos te laten bewonderen.
als
volgende
het
Namen
had leerlingen
hij
schitteren noopte
te
in aanraking
hij
einen grossen
bereits
zich
Hamburg,
Engeland,
Nederland,
bezocht
maken en
gaan
te
Parijs zeer gezocht:
te
S.
onder den hoogsten adel. Doch de zucht
Stockhohn
te
Opra oom que.
de
in
Parijs,
te
1815 werd de opera ook
jaar
het
In
Feydeau
en 1793 in het Th^tre
door deze geweigerd,
aangeboden,
met
zum erstenmal
Steibelt
vor.
Beethoven
Herablassung an, machte
hrte
Kom-
einige
plimente und halt sich seines Siegs gewiss. Er spielt ein Quintett von eigener
Komposition, fantasirt und macht besonders mit seinem damals neuen,

berall gebrauchten
Acht Tage darauf
zu bringen.
Nebenbuhler
beide
sind
Tremolo EfTekt
waren
GesellschaftI") wieder geladen.
und
auf
erntet grossen Beifall;
provisation,
war,
man nur
der
in der er dreist
Beethoven im
hoven s Verehrer und
das
tasiren,
ging
Steibeltschen
einem
gereizt,
fantasirt
tritt
anfhlen
er musste
ich
in einer brillanten
konnte,
nun an
's
legte sie verkehrt auf
Steibelt den
's
naar
Parijs
door
hemzelven
bij
ter stede bracht hij
hij
en het werk behaalde, evenals elders, groot succes.
Hij
hij
Londen,
gaf er
met
waar
zijn
hij
zu fan's
zelf
hij
Nun einmal
Beethoven
In het algemeen
besloot derhalve
Haydn's
en door den graaf de
de uitvoering speelde
ehe
Duitschland minder bijval dan in Frankrijk, en
vertaald
legt,
Beet-
Puit und trommelte
Saai verlasst,
und me wieder mit ihm zusammentrefFen mag."
Daar
Im-
einstudirt
um
Klavier,
Takten ein Thema heraus.
in
gebracht, ten gehoore;
sie
Vorbeigelien die Violoncellstimme
S.
naar
dass
Dies emprte
vond
terug te keeren.
der
abermals mit einem Quintett
aufhrt,
proza
Fries und
mchte sagen ungezogene Art an
nahm im
den ersten
er so, dass
in
spater
Spielen
und unhflich genug das Tliema zum Grunde
ihn selbst
von
mehr zum
dem Maasstabe
nach
Finale seines Trio variirt hatte.
Quiritetts mit,
Finger
denn
dann ergeht er sich

leider
Instrument, wie halb hingeslossen,

des
sie
Steibelt
auf seine gewhnliche,
mit
nicht
ist
wieder Assemblee beim Graten
ist
(das
Beethoven
Sgur
Schpfimg,
op verzen
de klavierpartij mede,
Vervolgens begaf S. zich
een niet minder gunstig onthaal vond dan
te Parijs.
vrouw, een Engelsche van geboorte, vele concerten, waai'op
hoofdzakelijk zijn eigen compositin, bestaande in zoogenaamde beschrijvende
425
muziek" en
in
schouwburg
schreef
brillante salonslukken,
Laire.
belle
van
Aangemoedigd door
een
groole
Musique
ware
fortuin
zijn
aan
die
bijval,
in
Rusland
den
te
dieu,
nog
hij
de
de
aan
familie
zijn
bewondeiaars,
den
opera
Babylone
Princesse
van
Voor
bekleedde.
schreef
zijn
te verlaten.
Warschau en kwam
werd
in het voorjaar
plaats van
in
hij,
Hij
reis door Duitschland
Boiel-
Cendrillon
Romo
en
middelen
eenige
en
zijn
dood, 20 Sept.
schouwburg
toevertrouwden
bracht er ook
en
Sarginet
ei Juliette ten looneele.
van bestaan na
Milarodo wit sch,
graaf
aan
tot
hij
leiding
zijn
Hij
La
zonder
doch een zijner
laten,
te
stierf
gaf ten voordeele der betrekkingen
een concert, dat een som van 40.000 roebel opbracht.
S.
bij
Grove
(^Dictionary
muziekstukken onder,
als:
par r armee Frangaise,
Mont
Bernard,
St.
componisten
hij,
Ki/riale
te
swe
Een
volledige
lijst
zijn vele
er van vindt
programma-
ook
moet
hij
liebben.
vele
In
Buncan
hem,
bescliuldigde
zijner
zijn
's
dat
veel aan andere
werken meermalen onder

ontbrak
tijd
Beetiioven en andere
Toyage au
Ficiorj/,
hij
het
niet
aan
groole meesters gelijk stelden
G er ion),
Keulen,
geb.
Ordinarium
geestelijke en
omstreeks
Missae
leeraar aan hel aartsbisschoppelijk
1815,
heeft
in
het
hcht
continens cantum gregorianum
gegeven:
etc.
(1860),
Gesang- und Andachtshuch (180) en Die kathohsche Kirchenmusik
Klnisches
nach
zeer groot.
evenals zijn werken, geheel vergeten.
Stein (Al bert

seminarie
Men
uitgegeven
titels
is
Grande Bataille de Gemappe, D/aite des Espagnols
enz.
menscheu, die hem met

is
S.
o/ Mttsic and Muicians). Er
Britannia, or Admiral
ontleende,
verschillende
thans
aan
's
Het getal compositin van
men
de componist wegens schulden
niet
slede
ter
hij
Acadmie de
van 1808 Parijs
herfst
de Fransche Opera benoemd, welke betrekking
1823,
La
een
Frankrijk wenschte terug te keeren, tot orkestdirecteur aan
naar
die
hij
schreef
deel viel,
die door de
beproeven, gaf op
Daar
Petersburg aan.
te
werk ten
dit
concerten te Frankfort, Leipzig, Breslau en
van 1809
waar
dat ter gelegenheid der viering
de Balj/lone,
geworden, zoo
zijn
geweest,
berger Pari en
naar Parijs terug,
hij
de Groole Opera ten gehoore werd gebracht.
in
Princesse
vertoond zou
genoodzaakt
besloot,
den
La
opera.
Le Jugement du
de Mars, componeerde,
Fe'tt
den slag van Austerlitz
Voor den Haymarket-
ten gehoore bracht.
balletten,
1805 keerde
het jaar
In
La
intermezzo,
twee
hij
ihrer
Bestimmung
und
ihrer
dermaligen
Beschajfenheit
dargesteUt
(1864).
Stein
te
tijd
(Johann Andreas),
Hildesheim,
te
den
klavieren
een leerling
van
Parijs en vervaardigde na zijn
orgel voor den
van
was
Dom
te
Augsburg.
orgelmaker en organist, geb. 1728
Silbermann.
terugkomst
in
Hij
Grooten roem behaalde
klavieibouw. (Z. de artikelen
studeerde eenigen
Duitschland het groole

bij
op het gebied
Jâviea en Pianoforte.)
Mozart
426
een
in
geeft
aan
brief
gunstige beoordeeling van
volgende
de
vader
zijn
Stein's instrumenten;
Ehe
an
Es
gleich.
Anslsung
ohne
wenn man
Passagen,
allerley
alles
thut; deun er arbeitet nur
langst
die
Geduld bei
die
den
springt.
Wenn
Regen,
Schnee,
man
er einen
dem Augenblick,
da
sie
Clavis liegen lassen oder anslassen.
Musik und nicht
Wenn
sagt oft:
seines
Arbeit
ansetzen
bis das Clavier
Nutzen wegen
allein, sonst
Liebhaber
ich nicht selbst eiu so passionirter
verloren;
und
ich gewiss
so hiitte
Liebhaber von
allein ich bin halt eiu
die dauerhaft sind.
Seine
Claviere sind
und nicht
steht gut dafiir, dass der Resonanzboden nicht bricht
Resonanzboden zu einem Clavier
und
fertig hat, so stellt er ihn in die Luft,
allen Teufel, damit er zerspringt,
damit er recht stark und
fest wird.
Er
ist
hernach versichert, dass ihm nichts mehr geschieht.
halt
ist
der
nicht
Er
Sonnehitze
hinein,
sie
Hunderste nicht damit
gibt sich der
man mag den
meiner
Spieier
von Dauer.
anch wirklich
und leimt
Da
nnd nicht selbst etwas weniges auf dem Clavier konutte,
Instrumenten,
schon
es ist
aber seine Miihe
Fl.,
Seine Instrumeute haben besonders das vor
die Claves anspielt, fallen in
zum Nutzen
Er
fertig sein.
Musik ware
der
mit einem Wort,
nicht unter 300
und Spriiuge, und schabt und arbeitet so lange,
Laufe
birt
wrde er gleich
mag
Clavier bat (wie er inir selbst sagte), so setzt er sich ersl hin und pro-
solchee
ein
er
liegen lassen
nicht mglich, dass ein Pianoforte nicht scheppere oder
halt
hinauf springen, meder herab,
an die Saiten
Wenn
Pianoforte
ein
so
nicht zn bezahlen.
es
Hammerl,
Seine
nachklinge.
sclien
gleich sein, er wird nicht schep-
schwacher gehen oder gar ausbleiben
gibt
ist
is
'
vorbei, da ich ihn horen liess. Ich
Ton immer
dass sie mit Auslsung gemacht sind.
eigen,
aber
ah;
anwendet,
die er
Fleiss
andern
wahr, er
ist
mag den Finger
ich stark anschlage, ich
dem Augenblick
in
ich wiU, so wird der
er wird nicht starker nicht
pern,
alles
und
kommen wie
Claves
die
Wenn
Ton
der
ist halt
t li
ich aber den Steinischen den Vorzuglasseu; deon dampfen sie noch
nun muss
Eegensburger.
viel besser, als die
oder aufheben, so
seiner Arbeit etwas geschen habe, waren niir die S p a
von Stein
noch
ich
Claviere die liebsten;
hinein und leimt ihn wieder zu uud
befestigt ihn recht.
Er hat
und dann legt
Spaue ein
er
vUig froh wenn er springt,
Er schneidet gar
oft selbst
drei solche Pianofortes
fertig,
ich habe erst heute wieder, darauf gespielt."
Stein
1790
stierf
met Streicher
die
Stein
burg,
van
was
(Friedrich),
op
ging
ook
een
leeftijd
was aldaar
en
neef
Aug.
1863.
Onder
zijn
Zrich,
(J o
en
van
han n
Augs-
de beste klavierspelers aldaar en
den
Hij
stierf reeds
vorige,
geb.
5 Mei 1809.
Sept.
1797
te
Lu
hij
tot
als
elders gunstig
hofpianomaker benoemd, en
hij
stierf
compositin bevinden zich symphonien, klavier-
concerten en een komische opera
Steiner
tot
te
en studeerde onder leiding
componist en klavierfabrikant werkzaam. Hij reisde
als
bekend. In het jaar 1844 werd
28
Weenen
instrumenten werden zoowel in Duitschland
zijn
Nannette,
Streicher.)
den vorige, geb. 26 Mei 1784

naar
behoorde
Hij
(Z.
onverdienstelijk componist.
(Karl Andreas),
Weenen,
trad.
van
zoon
tienjarigen
niet
twee zoons na en een dochter,
liet
den echt
Albrechtsberger.
Stein
veel,
en
in
g),
Die goldene Gans.

componist,
leefde te Neurenberg,
later te
gaf in laatstgenoemde stad motetten, sonates en andere composi-
tin in het licht.
Steinfeld
(Albert Jacob),
organist,
klavierspeler en componist, geb. 4
427
1741
Juni
Petersburg
Van
zijn
stad.
later
midden
Musik
te
1765
bij
s t
a n
n), bisschoppelijk
Printz
17e eeuw.
der
Hij
stierf
te
in laatstgenoemde
zijn slechts
weinige gedrukt.
kapelmeester te Costnitz omstreeks
hem
vermeldt
een der eersle componisten van
als
Archangel, vervolgens
organist te
Hamburg.
compositin, ongeveer 50 in getal,
Steingaden (Co n
het
werd
Bergdorf
Hamburg,
te
en
zyn Gesckichte der
in
Men
zijn tijd.
hem
kent van
Mores
hyemale a 3, 4 vocibus cum instrumentis (Constantz, 1666).

violist
en componist, geb. 12 Mei 1824
leeftijd
onderricht in het viool- en kla-
Steiukbler (Emil), klavierspeler,

ontving op jeugdigen
Dusseldorp,
te
Die
opera:
een
te
Rijssel,
waar
Frankrijk
1872.
ging
M.
d.
hij
zyn studin
zette hy
gebeurtenissen van
1870 genood-
naar Gent en stierf aldaar
hij
2'2
Nov.
17e eeuw
organist en componist, leefde in de
Men kent van hem
Thuringen.
a,
hoofdzakelyk in kamermuziek.
Zijn compositin bestaan
Steinmann (Christoph),
in
zestiende jaar componeerde
bezocht vervolgens Parijs en vestigde
voort,
Wegens de
was.
verlaten,
te
zijn
Frankfort
muziekonderwijzer en directeur der vereeniging
als
hij
Ccile werkzaam
St.
zaakt
Te
Alpenhe.
vanAloys Schmitt
onder leiding
zich
Reeds op
en in de compositie.
vierspel
Motetten fr acht Stimmen (Jena, 1649)
en Bosenhrdnzlein (Erfurt, 1660).
Steinmller,
Eszterhazy.
kamermusici
directie
waren
Zij
Johann, Jos
broeders,
drie
H a y d n 's
van
tijde
van
kapel
den
waren ten
vorst
van
en verwekten op
voortreffelijke hoornisten
drie
alle
Wilhelm,
en
der
een reis door Duitschland algemeene bewondering.
Steinway,
stekende
Steinweg,
eigenlijk
way and
Heinrich
Sons,
richtte daar ter stede een
Hij
een Duitsche familie, wier leden als uit-
bekend waren. De
klavierfabrikanten
stichter
van het huis Stein-
werd 15 Febr. 1797
S.,
Brunswijk geb.
te
het bleek, dat het niet
fabriek op, doch toen
de geschikte plaats voor de uitbreiding zijner zaak was, vormde

naar Noord-Amerika
zich
Nieuw-York
te
Heinrich,
ken
van
op.
Reeds
doch
werd
hij
Wilhelm
de
in
algemeen
hij
een
volgde
zelf
hem
en
1853
bekend.
de
Van
jaren
zaak omzien.
concertzaal voor
Bij
Karl was
hij
in
hij
reeds
een jaar later, nadat
hij
zijn
het plan,
1849 naar
de fabriek
zonen
Ka
rl,
verschillende klavierfabrie-
richtte hij daar ter stede een eigen fabriek
hem gebouwde
door
zoon
had overgedaan. Met
en Al bert werkte
klavieren maakten veel opgang,
tentoonstelling te
klavierconstructie
in
Zijn
Theodor
1855 op de
hij
de
tweemaal,
lokaal voor zijn

liet
eerste
nadat
eerst
en
hij
aan zyn zoon
Nieuw-York,
verbetering
toe,
gegaan,
Brunswyk
begeven.
te
Nieuw-York wegens een
met de gouden medaille bekroond was,
dat oogenblik af
nam
1859 en 1863, moest
de fabriek in bloei
S.
naar een grooter
het in laatstgenoemd jaar gekocht magazijn
2000 personen bouwen,
die den
naam Stein-
428
way-Hall verkreeg en wegens haar uitstekende

Nadat Steinway in het jaar 1865 twee
Karl,
zoons, Heinrich en
Theodor uit Brunswijk overkomen,
zette,
toen de oude Steinway 7 Febr. 1871 gest. was, in vermet zijn broeders Wilhelm en Albert de zaak voort. Sedert de
had, Het
verloren
deze
en
acoustiek zeer geroemd werd.
eeniging
Parijzer
tentoonstelling
bekend,
en
zoon
zijn
1867 waren de
van
1871
na
hij
zijner
verkregen
in
zij
klavieren van S. ook in Europa
ons werelddeel even groote reputatie
de instrumenten der beste Duitsche, Fransche en Engelsche fabrikanten
als
sommigen
Nadat
nog boven die der beste Euro-
Een depot der Amerikaansclie flrma werd 1875
een ander 1880
Hamburg
te
Theo.dor
Brunswijk
Steinway
de vleugels van
stellen
peesche makers.
naar Nieuw- York was vertrokken, werd de zaak
S.
Helfferich
Grotian,
door
Schulz
en
Steinwegs Nachfolger voortgezet.

Stella (Giuseppe Maria), priester,
geb.
begin
der
11" eeuw, gaf een verhandeling
istruUione
alli
giovanni
het
helft
der
Stephan
omstreeks
compositin
Ook
heeft
per imparare con ogni facilita
15^
bouwden
eeuw,
(Glemens),
1820
te
gedrukt:
zijn
een
hij
van
o.
Breve
canto fermo divisa
il
componist,
tweede
het orgel voor de hoofdkerk te Erfurt.
a.
Buchau
geb. te
Neurenberg, eerst
als cantor,
Passio sscundum
in
Wurtemburg,
leefde
Van
later ambteloos.
MaUJioeum en cantiones
zijn
sacrae.
bundel compositin van verschillende meesters, getiteld

8,
ei
i vocum, a
praestantissimis hujus artificibus
(1567 en 1568) uitgegeven.
etc.
Stephan (Johann), organist

kent
Mirandola in Modena in
het licht, getiteld:
of Steffen, vader en zonen, orgelmakers te Breslau in de
Harmoniae suavissimae
compositae
te
in
te
onder de firma Th.
(Rome, 1665 en 1675).
in due parti
Stephan
Londen,
te
gevestigd.
hem:
Neue
te
Luneburg op het einde der 16e eeuw, Men
Teutsclie weltlolie
Madrigalen und Balletten en Neue
Teutsche Gesange.
Stephani (Do
1738
te Triest,
menie o),
gest.
Wurtzburg, geb.
hoftenorist, later kapelmeester te
22 Dec. 1827
te
Wurtzburg, had ook
als
zangmeester
een goeden naam.
Stepben de la Madelaine,
Z.
La Madelaine.
Stephens (Catherine), zangeres, geb. 18

op de tooneelen van
trad
1838
in
een jaar later
Drury Lane
het huwelijk
stierf,
te
Hij
Sept.
1794
te
Govent Garden
Londen, behaalde
groot succes.
met den tachtigjarigen graaf van Essex,
en dien
Stephens (Charles
en
zij
43 jaar overleefde.
Edward),
Zij
stierf
Zij
die reeds
22 Febr. 1882.
neef van de vorige, geb. 18 Maart 1821
Londen, ontving onderricht in het klavieren vioolspel en

bekleedde verscheiden organistenposten, werd
1850
lid
van
in
decompositie.
de
Philhar-
429
monic Society
1877
en
en
herhaaldelijk tot
later
henoemde hem
Men
kozen.
directeur
(Johann Franz Xaver),
Sterkei
Music
of
Trinity College. Onder
van
compositin bevinden zich ouvertures, symphonien,
Primas
dier vereeniging ge-
Academy
eerehd der
tot
causa
honoris
licentiaat
tot
1870
zijn
en quartetten.
trio's
componist, kapelmeester van den vorst
Dalberg te Regensburg, later kanunnik en hofkapelaan van
van
keurvorst van Mainz, heeft veel gecomponeerd,
Missen,
o. a.
den
Sympho-
Fuga's,
nien en kamermuziek.
(Antoinette), zangeres,
Sterlinn;
1850
geb. omstreeks
Sterlingville in
te
Noord-Amerika, ontwikkelde haar schoone altstem onder leiding van

te
Nieuw- York en begaf

van
leiding
Marchesi, Manuel Garcia
Mevr.
voortzette.
In
Amerika teruggekeerd,
was daar
te
lande
waar
vooral
zij
heden gevestigd
Hij
keerde
hij
een
bekend
zich te
toen zy
hooren en
Londen
vestigde,
gunstig bekend werd, en waar
zij
nog
1846
eener
directeur
het
in
zangvereeniging werd
Duitsche
Tha tre
l'Odon
de
oprichtte,
die als
geworden en nog heden
bestaat.
der zangvereeniging; in dat jaar was
en
en waaraan
waar
gezondheidsredenen verplicht,
Marx
en
Kullak had
een muziekschool opgericht, die nog heden onder den

bestaat,
Men-
ten gehoore bracht.
Stern'scher Gesangverein
Tot 1874 was Stern directeur
om
hij
In vereeniging met
Conservatorium
muzikale op-
zijn
Duitschland terug en vestigde zich te Berlijn,
naar
ontslag te nemen,
ontving
te Breslau,
Dresden en ging na voltooiing zijner studin naar
te
Aniigone
1820
8 Aug.
geb.
en
zangvereeniging
is
1873,
tot
1 1
Pauline Viardot
en
zich op vele concerten
zij
Abe
haar studin onder
zij
is.
hij
delssohn's
liet
ballade-zangeres
als
Berlijn
te
waar
Parijs,
werkzaam
(JuHus),
Stern
leiding
waar
zich later naar Europa,
tot
hij
hij
zijn
1850 ook
naam van Ster n 'sch es

dood, 27 Febr.
zijn
1883,
werkzaam was.
Sterndale Bennett,
Stesso moto,
Stesso tempo,
Stenerleiu
gest.
Z.
Bennett.
dezelfde beweging.
Ital.,
Ital.,
dezelfde tydmaat.
(Johann),
geb.
161:3 te Meiningen als
ponist
yverig
Stap
(H.
aldaar goh
zijn
van
Juli
Canones
werkzaam.
Latijnschen tekst
1540
hem
in
Steveniers
stukken
en andere
als
Thuringen,
met Duitschen
C), klavierspeler, componist en muziekuitgever
Ie
in
dichter en com-
en
druk verschenen.
1755. Behalve vele compositin
pour accorder
Schmalkalden
te
Notarius publicus, was
heeft
hij
te
Amsterdam,
geschreven een Methode
pianoforte.
(Jacques),
klavierspeler,
muzikale opleiding aan het conservatoire
geb.
1817
te Brussel,
te
Luik,
ontving
zijn
maakte kunstreizen naar
430
genoemde school
aan
twee
zich
Denemarken,
uitschland,
Nederland,
leeraar
opera's
kleine
Londen
en
Parijs
Onder
aangesteld.
Le Marchal ferrant en Les
1854
en werd
tot
compositin bevinden
zijn
Satires de Boileau.
(Richard John Samuel), geb. 1757 te Londen, ontving zijn

opleiding van Richard Savage, op het zangkoor van S t. Paulswerd door de Gatch-Club tweemaal bekroond wegens eenige door
Stereas
muzikale
kerk, en
hem gecomponeerde
House
Gollege. Behalve
for
Dublin, waar
vader
zijn
stede en lid van
ter
Engelschen
accompaniments
Mo ore).
14
Trinity College.
eoUection
the
to
1762
omstreeks
geb.
te
Hij
componeerde
1791
of
Melodies
Irish
den graad van doctor
opera's
met
Si/tnphonies
and
vele
van
(tekst
Thomas
de muziek en stierf
in
1833.
Sept.
Stewart
Robert Prescott),
(Sir
Trinity College en
organist van
Als organist en componist heeft
Stiasny
Praag,
22 Sept. 1837.
stierf
componist,
was, werd koordirecteur aan twee kerken daar
violist
verkreeg
Hij
Hij
voiaes.
die te Dublin vertoond werden, alsmede:
tekst,
Gresham
Sacred Music
het licht gegeven:
in
hij
John Andrew),
(Sir
Temple-Ghurch,
en 1801 leeraar in de muziek aan
glees heeft
vele
and four
one, ftoo, three
Stevenson
werd 1786 organist van
Hij
glees.
1796 van Charter
Methode
een
heeft
in
hij
16 Dec. 1825
de
te Dublin,
Ghoral Society
was
aldaar.
Engeland een goeden naam.
(Bern hard Wenzel),
Stiastny
of
geb.
directeur der
Violoneelle
1770
geb.
violoncellist,
te
en eenige compositin voor dat
instrument geschreven.
(Johann),
Stiasny
van het orkest
lid
Stukken
heim.
broeder van den vorige, geb. 1774, was
violoncellist,
Praag, later muziekdirecteur te Neurenberg en te Mann-
te
violoncel van
voor
hem
zijn
by
Simrock
Bonn
te
in
druk
verschenen.
(Francesco Maria),
Stiava
te Messina, geb.
Salmi
1640
a
concertati
te
eerste organist van den koning van Sicili
Lucca, aldaar gest. 1702, heeft
cinque
voci
con
vioni
ohligati
o. a.
gecomponeerd
ripieni a heneplacito
(Bologna, 1694).
Stich
zics
(Johann Wenzel), genaamd Punto,
hem
liet
in
Dresden.
terug
Ma
Nadat
t i
e g k a te Praag,
hij
zijn
Ssindelarz
te
Mnchen en
hij
doen
liet
was,
hen
gaf
hij
vervolgen,
den
zich door de vlucht aan
het juk der lijfeigenschap en ging met eenige andere musici naar
meester
Zijn
Hampe
studin volbracht had, keerde S. naar zijn heer
na verloop van drie jaren evenwel onttrok
De graaf
de muziek en hoofdzakelijk in het hoornspel onderrichten.
meesters waren
te
hoornvirtuoos, geb. te Zcu-
Czarlau in Bohme, als lijfeigene van den graaf van Thun.
bij
en,
daar het
hem
hoofdzakelijk
vervolgers last, voor het geval dat
Itali. Zijn
om Stich
zij
niet
te
in staat
431
mochten
hem
zijn
opdat
slaan,
naam
taalde
zijn
onder
den
Parijs,
waar
terug
ontkwam
liet
Mozart
schreef
Nederland
hooren, maakte
hij
doorreisde,
vader.
zijn
Te
en Frankrijk.
Punto
grooten opgang.
aan
uit Parijs
ver-
echter,
veiliger te zijn, en
Engeland,
Spanje,
1778
zich
magnifique"
blast
ten minste de voortanden in te
het Italiaaiisch, ten einde
in
naam Punt o,
hij
hem
brengen,
te
blazen ongeschii^t zou worden. S.
tot
hij
blies
Hij
op
een zilveren hoorn en wist aan dat instrument de schoonste en zuiverste tonen
ontlokken.
te
1781
jaar
het
In
in
Duitschland teruggekeerd, werd
der kapel van den bisschop van Wurtzburg; later ging
werd daar
en
bleef
en reisde toen naar Munchen
Punto's concert,
met D u s s e k had
speelden dat stuk op
nog een kunstreis
hij
en
punctum
Punto,
Van Punto's
andere
en
compositin
zijn in
des
premier
et
getiteld
les
naar Praag terug
hij
druk verschenen vele concerten,
liaisons
les
tulit
gemii"
een leerboek in
hij
les
lments
dans laquelle sont indiqus
lves,
duetten
trio's,
les
plus ncessaires pour tirer de heaux sons
Rampel
perfeationne par Punto, son lve
et
Leduc, 1798).
(Parijs,
Stickl (Franz), organist, geb. omstreeks het einde der 17e
Ammersee,
de
1742.
y>Omne
Methode pour apprendre facikment
de eet instrument^ compose par
aan
hebben. Nadat
luidt aldus:
heeft
en beiden
17),
te
ut plausit vivo, sic morient
second cors atu jeunes
langue et
gemaakt, keerde
meer hoorns. Ook
of
(op.
zonder gerepeteerd
Zijn grafschrift
Musa Bohema
stukken voor een
licht
de
1803.
Feb.
cui
gegeven,
het
coups
16
aldaar
stierf
Beethoven
en Weenen.
componeerde voor hem zyn sonate voor klavier en hoorn
lid
Parijs
Tot 1799
den graaf van Artois,
ter stede lid der kapel van
te Parijs
hij
hij
weder naar
hij
Joseph werd
zoon
Zijn
1720
werd
organist
organist
te
Weichering
te
eeuw
en
Ingolstadt
en
te
stierf
stierf
Diessen
aldaar
aldaar
1778.
Hoogd.
Stiefel,
van
pijpen
Stevel,
tongwerk
een
Ned.
houten of metalen
de
hobo, waaraan het rietje vastgebonden

Stiehl
nist
(Heinrich),
was,
tigde zich
teur
ontving
1853
eener
te
zijn
geb.
.5
zangvereeniging
werd.
hij
1880
Reval.
ringen
sitin
Hij
van
keerde
heeft
hij
Weimar
en
zijn
vader orga-
te Leipzig
en ves-
organist aan de Peterskerk en direc-
Later
ging
Itali
en
hij
naar Weenen, waar
1872 naar Engeland.
ter stede en
te
hij
In het
naar Rusland terug en werd stadsmuziekdirecteur
1883 daar
B ach 's
Lubeck, waar
te
muzikale opleiding te
twee jaar doorbracht, vervolgens naar

jaar
is.
Aug. 1829
Petersburg, waar
waarop de
voet,
ook de metalen buis van den
in het orgel staan;
te
Petersburg goedgeslaagde uitvoe-
Matt/taeus- Passion gegeven. Onder zijn talrijke compo-
bevinden zich stukken voor orkest en kamermuziek.
Stieler (K a r
A u g u s t),
leeraar in den zang aan het
gymnasium
te
Stockholm
432
de eerste
in
helft
der 19e eeuw, schreef een zangmethode in de Deensche
(Ambrosius),
Stierlein
Zwitserland,
1809
gest.
het klooster Mariaschein,
in
en andere kerkmuziek gecomponeerd.
was monnik
(Johann Ghristoph),
Stierleia
17e
was
eeuw en
TrifoHum
mudcale
geistliche
Zeit-
kapelmeester
condstens
heeft Missen,
in
motetten
ook organist,
1822.
toonkunstenaar, leefde op het einde der
Wurtemberg.
in
Musica
in
taal.
Sackingen
te
Augustin,
broeder
Zijn
hetzelfde klooster. Hij stierf
in
1767
organist en componist, geb.
gaf
Hij
het
in
licht:
tkeorica, practica
en Musikalische,
25 Arien von
einer Singstimme
und Ewigkeits-Betracktung
in
und Generalbass.
(Georg),
Stig^helli
doch
legde zich
en
Itali
een jaar
terug,
opera
Weenen
te
Noord-Amerika.
Gomo.
van
gjng
later
verbonden,
Hij
stierf
Eenige
en
1864
65
zijn
hem gecomponeerde
door
te
naam
tot
hij
maakte
154
kunstreizen door
hij
liederen,
o.
de ItaU-
in
aan de hof-
hij
te Boschetti
villa
en had in
naar Duitschland
hij
medewerkte; 1861 was
1868 op
Juli
manten und Perlen", hebben zekere

Stilg;edakt,
1848 keerde
naar Londen, waar
hij
1819
zanger, geb.
italianiseerde zijn
toe,
In het jaar
Govent Garden
Opera
aansche
den zang
op
later
geheeten,
aanvankelijk in de rechtsgeleerdheid,
studeerde
veel succes.
elders
Stiegele
eigenlijk
Wurtemberg,
en
Ingstetten
aan het meer
y>Du hasl Dia-
a.
populariteit verkregen.
een gedekte fluitstem in het
8 vts toon, van een zwak,
oi'gel,
liefelijk geluid.
Stin^nendO,
te
Ital.,
den toon smorend.
(Elizabeth),
Stirlin^
componiste, geb. 26 Febr.
orgelspeelster en
bekleedde verscliillende organistposten in Engeland.
Greenwich,
compositin voor orgel en ook eenige zangstukken in het
(Francesco),
Stivori
de
tweede
die te
der
helft
organist
Veneti in druk
zijn
werd 1627
hij
1646
stierf.
dienstelijke
certen
hoeren.
1868
hij
Ook
Na
deze
stierf.
met
zangeres
gaf.
kapelmeester
te
in
zijn
(geb.
1803
te
te
tijd
echtgenoot e,
Engeland,
1792
geb.
harpist,
zijn
hem
ver-
zijn in
cooapositin,
Vervolgens ging
Margarethe Schmuck,
1877
Gebweiler, gest.
Schotland
en
bij
a c
Ierland
1825
te Keulen, begaf zich
Genve.
roemvoUe kunstreizen vestigde het
Onder
Eccard
Koningsbergen, waar
opgenomen.
tijd
Stockhaasea (Franz),
waar
in
gecomponeerd
motetten
Cantiones sacrae en andere gezangen van
naar Zwitzerland en vertoefde langen

Parijs,
Montagna op Venetiaansch gebied,
Graudenz, was een leerling van
te
keurvorstelij k Pruisisch
zamelingen van dien
heeft
gegeven.
verschenen.
Stobaeas (Johann), geb. 158

en
te
eeuw, heeft madrigalen en
il''
licht
1819
Zij
te
liet
te
naar
een ver-
Colmar), con-
het echtpaar zich
zich te Golmar,
Parijs
hij
waar
verschenen,
S.
be-
433
hooren
stukken.
(Julius),
Stockhansen
vankelyk was
seminarie
dat
hij
met
zich
vader
naar
op
staat,
in
sohn's
zyn studin
hij
met
vooral
een
oratorium
Vervolgens ging
bleef.
te Bazel
Garcia
de
waar
hervatte, en
van
voordiacht
hij
Jean
Paris
de
nieuwe
veel
bijval
kunstreizen,
en
mann's
Faust-m-aziek
directeur
der
welke
Wurtemberg
op
lot
28
18()9
Tot
naar Berlijn, waar
Gedurende
uitvoeringen,
zangklasse
liekleedde
Na
op.
S.
zich
hij
van
het
de
ten
Frankfort
a.
d.
voornamelijk
de
als
liederen
richtte in
bleef
Stern
te
hij
Schubert
Stutt-
's zangvereeni-
Bach, Mozart,
hij
tot
en
1878
leiding der
Deze
betrekking
huis zelf een
zangschool
belastte.
zijn
In
met de
zich
hij
beroemd
liederenzanger
van
het conservatorium terug.
geworden,
en het waren
Schumann, waarmede
in
hij
glansperiode groeten opgang maakte.
Stodart (Robert), klaviormaker

zijn
waar
M.,
den dood van Raff, 1882, keerde
is
1874
gehoore weiden gebracht.
Hoch'sche Conservatorinm
maar
Singakademie,
meesterstukken van
a.
Schu-
Hamburg
te
hij
in
door met
hij
jaren zijner directie gaf de zang-
vier
e.
zong
door den koning van
hij
de leiding van
hij
waarop
echter niet lang,
hij
hoofdzakelijk
zijn
te
bracht
en der
kamerzanger werd benoemd.
59
Snchal
voor het eerst
hij
toen
Beethoven, Schumann
vestigde
dat
tijd,
4857
als
a.
62
bekleedde,
tot
hij
nam.
zich
vereeniging
1859
jaren
o.
hij
laatstgenoemd jaar werd
In
Mendels-
op verschillende concerten,
Philharmonische Concerten
betrekkingen
gart en ging toen
ging
De
het was in dien

zong.
waar
te Parijs,
vond.
schoone
1848 was
groot succes behaalde. Zgn eerste
liederen,
Opra Comique
den
in
hij
I^den, waar
te
hij
optreden als opera-zanger geschiedde 1852 te Mannheim, en

hij
1845 ging
van Eli as in
partij
1849 kwaui
In
groot,
onderricht in den zang
leiding zeer goed, en reeds
dragen.
te
naar
hij
was zoo
in het klavierspel ontving. Zijn
Garcia's
concert
Garcia
van
hij
en Stamaty
voor
bij
de
waar
Parijs,
stem ontwikkelde zich onder

hij
1843
lot
hij
geheel aan haar te wijden. In het jaar
HaUe
Charles
en van
ouders. Aan-
zijn
Straatsburg, doch zijn liefde tot de muziek
te
besloot,
zijn
waar
geplaatst,
het
de muziek van
in
voor den geesteUjken stand bestemd en werd op een school
hij
Gebweiler
te
1826
zoon van den vorige, geb. 22 Juli
zan^êr,
Parys,
te
Mis voor vier stemmen, twee harpen, hoorns
fantasien, een
sonates,
en bas, en vele andere
fabriek op.
kameraad
Hij
was een
.Vmericus Ba c kers
liiEngelsche
vervaardigde
mechaniek"
bekend
1777.
Latere
hij
colm Stodart. De
m.
te
leerling
is
bij
Londen, richtte aldaar omstreeks
John Broadwood
van
de
uitvinding
van
en hielp
770
zijn
hetgeen later als
geworden. Zijn eerste grand pianoforte"
leden der firma
zaak ging 1861
te
waren
William
en
niet.
28
Ma
1-
434
(Gottfried Heinrich),
Stoelzel
laut,
Hofmann
kapelmeester
van
later
Valeria
opera
zijn
hij
looneele.
ten
componeerde
teruggekeerd,
concerten
schillende
1713 naar
en
opera's
vele
hij
werden
gehoore
\en
zijn
gebracht.
benoemd
bekleedde
betrekking
Deze
werd.
te
Um-
bracht
waar
Itali,
hij
In Duitsch-
tijd.
op ver-
die
oratoria,
woonde achtereen-
Hij
volgens te Bayreuth, Gera en Gotha, in welke laatste stad
meester
den cantor
In deze stad
Leipzig.
te
ging
Hij
kennis maakte met de voornaamste toonkunstenaars van

land
1690
theoreticus en componist, geb.
het Ertsgebergle, studeerde onder leiding van
Grnstadt in
hij
hij
1719
tot kapel-
tot
zijn
dood, "27
Nov. 1749.
(Heinrich),
Stoelzel
1780
geb.
te
Pless
Mus.
Zeitung,
demselben
Blh mei
Wie man
aus es auch glaubwrdig
ein
Waldhorn
setzen
abgekauft,
und
an
Berlyn,
te
allgemein
drei solcher
Stol zei
lassen.
Berl.
annimmt
erscheint,
und
die chromatischen Ventile erfunden
Waldhorn
Jabre
dieses
kamermusicus
uitvinder der ventielen aan
{Zur Geschichte des Waldhorns,
Standpunkt
schen
1817
batte derselbe schon

in
Rode
als
het volgende:
schrijft
Blh mei'
vom
und
1860)
koninklijk
wordt veelal
Silezi,
Doch Th.
de hoorns genoemd.
en
hoornist
in
dem
soU
tr seine Erfindung ausgegeben
haben. Quellen hierber sind die Akten des Knigl. Oberbergamts zu Berlin."
1844
stierf
S.
te Berlijn.
Stoer (Karl),
geb.
violist,
29 Juni 1814
Gtze
onderricht van zijn vader, later van
hofmusicus aangesteld werd.
Weimar
oefende
was,
jaar
bevinden
les
hij
uit,
hij
evenwel
1877
vierde
zich
de
Lobe,
Bij
in
den
hertog
Hohenlohe,
Stuttgart
1743.
zijn
van
stukken
Wurtemberg, geb.
kapelmeester
ooglijden niet lang
jubilaeum.
heeft veel militaire
te
zu
Tonlilder
hij tot
de hofkapel te
zijn
talent
ter
van
den
hem
Schiller
Lied von der
's
een concertouverture
kapelmeester en hof organist van

te
van
hertog
In
enz.
liederen,
1676
kon waarnemen.
Onder zyn compositin
Ouverture.,
in het
Kirchberg
Neurenberg onderricht
(Ni col aus),
17 Mei 1793
welke stad
bij
Groeten invloed op
Ritterliche
mannenkoren,
te
den Harz, ontving
1849 hofkapelmeester daar
tot
vijftigjarig
Slechts weinige compositin van
Stoessel
geb.
1848
wegens een
hij
volgende
ontving
in
die destijds fluitist
(Johann Georg Ghristian),
Stoerl
Weimar,
de compositie.
die van
Glocke, voor orkest en declamatie

lm, Thringer Lande,
te Stolberg in
te
vertrek werd S. tot hofkapelmeester benoemd, welke
Na Liszt 's
betrekking
het
nam
Franz Liszt
stede was.
van
Pachelbel
Wurtemberg.
zijn
in
Hij
vorstendom
en werd te
stierf aldaar
druk verschenen.
kapelmeester van een Wurtembergsch muziekcorps,
Hassfurt in Beieren, gest. 13 Mei
1839
te
Ludwigslust,
Stokeiu (Jean), Vlaamsch componist
uit
hel begin der 16e eeuw.
Gezangen
435
hem
van
O.
opgenomen
zijn
de verzameling Uarmonice musicus Odhecaton van
in
Petrucci da Fossembrone
(Veneti, 1501).
fragmenta missarum van hem
druk verschenen.
zijn
(Charles),
Stokes
koorknaap
als
Webbe
en
Engeland
een
NoVe
1 1
en studeerde later onder leiding van
Als organist, klavierspeler en onderwijzer had
naam.
goeden
Select
gedrukte compositin
Zijn
te
1860 en 1870.
hij
in
opgenomen
in
26 April 1807
guitaarvirtuoos, geb.
reizen naar Rusland, Duitschland,
muziekondervvijzer
zijn
Organ Pieces.
Mauro Giulano
Weenen, ontving onderricht van
bij
denzelfden uitgever
Bij
Londen, ontving het eerste onderricht
te
Paulskerk
St.
Wesly.
1784
geb.
de
(Franz de Paula),
Stoll
brunn
'
aan
in
Schn-
Frankrijk en Nederland. Hij vestigde zich als
Amsterdam en
Compositin
te
en maakte kunst-
stierf aldaar
hem
van
een der jaren tusschen
in
Weenen
te
zijn
en te Amsterdam
verschenen.
StoUe (Philipp), theorbespeler,

was
en
Bohme
uit
afkomstig.
het midden der 17"
leefde omstreeks
gaf in het licht
Hij
eeuw
Bavid Schirmers
sin-
gende Rosen, oder Sitten- und Tugendlieder (Dresden, 1654).
(Rosine),
Stoltz
aan
opleiding
La
Juive
het
met
Haar avontuurlijk
La
mer
d'une
een
leven
baron
836
1837
Adieux
aanleiding
de
POpra, van
de
Mme
Parijs,
te
1849
tot
gegeven
zij
tot
Rachel
in
de sterren der
het tooneel en trad

in
het huwelijk.
de volgende werkjes:
tot
Scudo; Mme Rosine
van
Stoltz,
ontving haar
Brussel als
te
twee vreemde prinsen
en
heeft
cantatrice
Les
behaalde
In laatstgenoemd jaar verliet
te Parijs.
achtereenvolgens
Histoire
13 Febr. 1815
geb.
succes en behoorde van
groot
Groote Opera
zangeres,
conservatoire,
Cantinjou;
van
Stoltz,
en Rosine Stoltz,
Eugnie Per ig non.
van
(Thomas),
Stoltzer
was
Silezi,
stierf
hem
29
in
te
Aug.
Ofen
componist,
omstreeks 1490
geb.
te
Schweidnitz
in
kapelmeester van koning Lodewijk van Hongarije. Hij
Te Neurenberg en
1526,
Wittenberg
te
zijn
gezaijgen van
druk verschenen.
Stops, Eng., registers.
Storace
richt
van
(Anna C e
haar
vader,
afkomstig. Later studeerde
de
concerten
naar
Veneti,
eenvolgens
stad
bij
te
a),
zangeres, geb. 1
Stefano
zij
S.,
onder van
Covent Garden. Tot

waar zij bij Saccbini in
Milaan
en
Londen, ontving onder-
i,
uit
en reeds 1777 zong
Itali
zij
voltooiing harer studin ging
de leer kwam.
Weenen
Susanne.
1787) de
rol
aan de schouwburgen Drury
te
Zij
op
zij
zong achter-
en vervulde in laatstgenoemde
gelegenheid der eerste voorslelling van Le Nosze de Figaro (1 Mei
waar
zij
Rauzz in
van
Florence,
766
een uitstekend contrabassist,
van
In
bel jaar
1787 keerde
Lane
en
zij
naar Londen terug,
Covent Garden
28*
ver-
436
bonHen
werd.
trok
Zij
zich
808
'1
het openbare leven terug en stierf
uit
25 Aug. 1817. In den loop der jaren had
(Stephen\
Storace
het eerste onderricht in de muziek

leeftijd
op de viool voor te dragen.
Met
waar
opera
Gli
's
vader en was reeds op tienjarigen
Tartini
Drury Lane
San Onofrio
di
waleontenti
Sposi
korrekt
te
Napels
en vergezelde haar naar Weenen,
Itali
hij
Giardini
en
studin in het viool- en klavierspel
Gli Equivoci ten tooneele
en
Engeland teruggekeerd, componeerde
In
op het tooneel van
vele andere opera
hij
vertoond werden, en stierf
's,
die
19 Maart 1796
Londen.
te
Storioni (L a u
re
de laatste der beroemde violenmakers
s),
aldaar geb. 1751, werkte van
een groot vermogen verzameld.
conservatorio
zuster doorrei.sde
zijn
zijn
hij
bracht,
zijn
zetle zijn
Hij
en in de compositie aan het

voort.
van
de moeilijkste stukken van
staat,
in
zij
broeder van den vorige, geb. 1763 te Londen, ontving
Although there
much
is
there
is
He
his idol.
of the disregard of
seems
to
instrument
were
StortO of
sorts of
make
CornomatO
that
en
's,
zij
naar
Itali
zijn
beleefde
daar
waarvan
de
zijn
lid
could have been

result,
Lincoln
in
so often displayed,
His freak was to place

His outline
alike,
There
as
's
made upon
may be
is
is
a mould
expected,
is
always
not an
they
not graceful."
kromhoorn.
Ital.,
werd 1729 door
zangeres,
gengageerd.
Stradella (Al es san dr
en
own model. He had much
Inn
zong
lang
Jaren
bleef,
overliep.
Handel voor den

zij in Handel 's
toen het overige personeel

In het jaar
1738 keerde
terug.
sommigen geboren
jaren
his
to
Guarnerius
was de eenige die hem trouw
1733 naar de Opera

zij
of the .salient poinfs belonging to
were,
it
of symmetrical appearance.
Storto,
Vb (Anna),
del
Joseph Guarnerius del
ways, scarcely twice
thought
Hay market-schouwburg
opera
made use
as
fitted,
from the blocks, and the
built
Strada
his
of
have made
to
have been guided by similar fancies.
without
but
hem
absence of refinement in his works, there
mere appearance which
his sound-holes in all
vigorous,
Cremona,
uit
zegt van
Although his instruments cannot be considered as copies, yet
Guarnei'ius, which he
and
George Hart
1798.
bas already caused these instruments to be
appears
evidence of his having
is
tot
total
which
clever,
very bighly.
valued
Jes
that
an almost
is
1780
in
studin
het
o),
het jaar
is
Italiaansch componist uit de 17e eeuw, volgens
1645
te Napels.
niets bekend.
avontuur,
dat
Hij
Aangaande
hem wereldberoemd
bijzonderheden niet met juistheid bekend
dienaangaande
in
omloop.
van het machtige geslacht
van muziekles aan
zijn
zijn
bevond zich 1677
eerstelevenste
Veneti en
heeft gemaakt,
zijn.
Allerlei
doch
verhalen
Volgens de vertrouwbaarste berichten zou een
Contarini hem
minnares,
och
S.
belast
werd op
hebben met het geven
zijn
leerlinge verliefd en
437
vluchtte met
haar naar
waar
Turijn,
aan het hof der hertogin
zij
werd opgenomen. Contarini kwam weldra aan

naars
minnares opeischen.
zijn
aan
schrik
brengen.
laten
In
bravi naar
vlucht tot wi-aak. Hij zond twee
vermooiden
te
hof
het
bij
van
Marcus,
St.
handhaven,
wilde
recht
een
zelfs
medegegeven.
nadat
aan.
Nadat
begaven
hadden,
De
hertogin
waren
d'Estrades
de Villars
zijn
gedrag
had,
het
hoven
doch
hy,
hoezeer
het
voorrechten
waren.
hertogin
liet
verbergen.
aan
al
dat
de
zijn
met de
In
Dit
de Villars
heeren
naar,
De
konings,
de
handhaafd
gelen,
Uit
des
dat
en
de
het
hij
De
van
had
te Turijn
over
te
beklag indienen
het
iiij
hotel
in
gezant.
toen
leveren, die
hem
door
o d e
om
ij
XIV,
De markies
een verklaring van
gemeend
het onderhavige geval
der Fransche gezanten
bij
vreemde
een en ander volgde een alleizonderlingst e diplominister

al
van
zaken antwoordde
builenlandsche
zulke slechte daden
geval
van
hem
een gruwel waren,
betreurende, nochtans goedkeurde, dat de
den vertegenwoordiger der Fransche kroon ge-
antwoord scheen een goedkeuring van de daden des

althans in dezen zin vatte
hij
het op, en loeu
van den gezant door haar wachten had laten omsin-
misdadigers
onwillekeurige
Franschen
liet,
bij
regeering,
zijn
dolken
bevredigd
hebben, en
het hof van Versailles.
bij
dat
hun
patroon
den
zou
loop
ontsnappen,
door ze in
zaak zou misschien anders afgeloopen
wonden
belofte,
in
te zijn,
hotel
de
den twee moor-
inet
hun
van
hotel
zijn
schurken
haar
zeggende
geven,
briefwisseling.
naam
de
de
aanbevolen,
handhaven.
te
hij
hadden,
vertoefd
het
recht
weigerde
oude beschermrecht
matieke
eer
naar
het
schreef insgelijks naar
te
bescherm-
zijn
Contarini 's en
ambtgenoot
zijn
wraakzucht
tusschenkomst van haar gezant
door
in
dat
Turijn
te
zicli
zij
eischte,
Villars
heer
de
in
kostbare papier, dat hun straffeloosheid
dit
de
daardooi-
zij
nemen
te
de moordenaars geen haast en vielen den kunstenaar,
maand
een
zij
van
bezit
maakten
waarborgde,
eerst
het
In
van
ver gedreven, dat
i's, zoo
van aanbeveling aan
brief
toe-
Stradella
last,
de abb d 'Estrades, die eigenlijk

die de privilegin
de gedienstigheid jegens de
had
hun bondgenooten, de Delfin

denaars
Turijn rnet den
zijn
de Villars. De gezant van L o de wijk
wist wat er van de zaak was, en
niet
klooster
de Venetiaan
na het volbrengen hunnei' zending, de wijk
en,
het hotel van den Franschen gezant
XIV
De hertogin had den kun-
nam
plaimen gedwarsboomd,
zijn
regenle
liertogin door die verlooning
haar bescherming genomen en zgn geliefde naar een
onder
stenaar
meende de
Hij
jagen, doch zag zich teleurgesteld.
te
als
het hoofd van veertig die-
oorzaak
van
gestorven ware; doch
al
hij
deze
zijn
zijn,
eigen rijtuig te
indien de kunste-
diplomatieke verwikkelingen,
genas, en
geen nieuwe aanslagen op het leven van
Hiatoire de la musique et de aes eJets van
Contarini kwam
Stradella
te
er
smeden.
Bonnel-Bourdelot
438
Bou r-
(1775) wordt deze geschiedenis nog avonluurl'ijker voorgesteld. Volgens
delot zouden
op
leven van S. gepleegd
het
omdat de bravi een aria
zijn,
bewonderenswaardige
maker
den
muziek,
van
er
dat
De
op dezelfde wijze,
tweede aanslag zou geschied

hierboven vermeld
als
door
omstandigheden,
zijn.
Eindelijk zou de onverbiddelijke wraakzucht der
1670 haar
jaar
schrijvers,
opere
Palatina
Modena, 1866)
di
stierf
Modena bevindt
Vermoede-
sterfjaar aangetoond.
zijn
Op een
1681.
Juli
bladzijde der partituur
1681. 16 Giugno.
Barcheggio
un
SpinolaenPaola
van het huwelijk van G ar 1 o
is
geschreven;
L'ultima composizione del
Alessandro Stradella.
zanger en Latijnsch dichter

Alleen als componist
hooger
sitin
zondering van
onder
Canti a
is
staan
dan die van
Garis
en
oratoria
Te Modena bevinden
i.
11
nolile
della
Burney
opera's.
meent, dat
andere meesters uit
alle
De
violist, harpist,
Bewijzen hiervan zyn niet
bekend gebleven.
hij
behalve componist, ook
S.,
geweest.
zijn
voce aola delV insigne A.
Fenezia
di
{Belle
S. Billioteca
della
zoowel de onwaarschijnlijkheid van het avon-
Volgens sommige schrijvers zou
zijn
Catelani
Musicale
het
cantate van hem, getiteld: Il Barcheggio, ge-
een
zich
ter gelegenheid
per
Inventione
is
in
Door latere
omstreeks 1681, althans niet vroeger, want in de bibliotheek
hij
Brignole,
nell' Archivio
de onjuistheid van
als
Gontarini's
Le Mnestrel van 1865) en
(in
esistente
zijn
en slechts
is,
gedood hebben op de wallen van Genua.
offer
Stadella,
Rome,
te
componeerd
Sig.
van
den wil der moordenaars, mislukt
van
onafhankelijk
Richard
als
A.
di
tuur
te
di chiesa
het niet over zich konden verkrijgen,
zij
vermoorden.
te
nagenoeg
Turijn,
lijk
De
zijn.
componist hadden hooren uitvoeren, en zoozeer getroffen waren door de
den
te
aanslagen
drie
Rome, zou mislukt
te
eerste,
er
St.
zich
zijn
te
vinden.
zijn
compo-
tijd,
138 werken van
met
S.,
Marcusbibliotheek bezit van
Stradella, legale alla Billioteca
famiglia Contarini.
S.
uit-
waar-
hem
Marco
Andere compositin van hem
vinden in de bibliotheken der conservatoires van Parijs en Napels en
te
in
het
di
chiesa:
Museum. De echtheid der bekende, aan
British
compositie
y>Se
van
miei sospiri", wordt betwijfeld.
later
datum
is,
die
S.
toegeschreven aria
Men meent,
Niedermeyer
of
dat het een
Rossini
tot
ver-
vaardiger heeft.
StradiuariuS (Antonius), een der grootste Italiaansche violenmakers, geb.
1649
van
of
1650
Gremona, waar
te
vioolmaken
bereikte
instrumenten heeft
hij
ze niet beneden
zameld
hebben.
de bewoners van
hij
als
d'or
1748
gevestigd bleef en
nagelaten, en elk instrument
vier Louis
Rijk
hij
met hem haar hoogsten
verkocht, moet
bloei.
is
hij
stierf.
De kunst
Meer dan duizend]
een meesterstuk. Daari

een groot fortuin ver-
St rad iuari us" was de uitdrukking, waarmede
Gremona een
rijk
man
aanduiden.
439
de
Uit
Amati
zekerheid
jaar
men
dat
George Hart, swe

plans of Amati: the
sound-hole
the
a singular
in
The
which
hole,
form
The
form
The
mind
that
bas
his
used
latter
varnish
We
throughout
from
increased
additional
observable
than
the dimension
De
van
zijn
of the
is
leven
here,"
as
soft
zegt
It
is
own
the instruments belon-
Sometimes
very varied.
and transparent
in
it
is
of
other instances he
which might he described as
Hart,
bas
its
some the
vvidth
size
tolally
is
light
led,
the
The
constructed
diflerently
no absence
title
the masterly
of
jilong
of
Strad" not
impiy, but from the appearance
narrowness gives
sound-holes.
his full
received
name would
the
which
the
in
leaves the
character belonging to the bodies of
work.
we
Here, too,
He suddenly
The varnish on
the
of
instruinents.
later
so.
follows the dictates of his
graceful, although there
length,
gouden
the scroll.
less
between
that
every
The sound-
ander model, het zoogenaamde patron allong", te
een
length,
vary considerably
less
1694.
in
very beautiful."
also
is
have
is
it
hand
of
much
period ....
of a deeper hue,
Na 1694 kwam
instrument;
maker's
this
in
and
period under consideration
the quality of which
voorschijn.
of
imitated,
golden colour, deliciously
rich
tot
marked advance
bold and sfriking, and often leaves the impression on
is
partakes
il
of
the
to
hitherto
result
instrumerits
formation
the
in
had
he
that
1686
die van
is
broughl out, although not prominently
are
change
the
lancy.
ging
S.
masterpiece of gracefulness, reclines moie. The curves of
is
corners
notice
the
which Straduarius displayed
the arching differently treated.
middie bouts are more extended than
the
its
and presenting
few years later."
flatter,
is
Amati,
imitation of
here observe,'' veivolgt dezelfde schrijver,
particulai'.
form, yet easily distinguished by
in
het kunstleven van
in
zegt
the corners are treated similarly,
identical,
a thorough
work
of his
dal
this point,"
accordance with the
in
is
en in
bleef
sAt
uitgaf.
whole work
his
is
naam
zijn
Amali-like
scroll
De volgende periode
We
that
hem werkzaam
bij
men
ook meent
was;
leerling
contrast to the vigorous individuality
portion
Ibis
onder
find
quite
is
1668
tot
arching
extreme delicacy, the
A mat i's
hij
hij
instrument
eerste
het
dat
afgeleid,
hebhen,
te
Ni co laas
der eerste instrumenten van S. met die van
gelijkenis
heeft
it,
and which
is
particular
dimensions of these instruments
aciess the lower portion
Amatese instruments, but
is
but a shade
the upper part
in
more marked."
tijd
van
S.
verkreeg
begint omstreeks het jaar 1700.

hij
de grootste meesterschap in
In
zijn
deze periode
kunst en ver-
vaardigde de instrumenten, welke terecht de bewondering der wereld gewekt

hebben.
The
outline
is
changed, but the curves blending one with another
are beautiful in the extreme.
The corners are
treated diflerently.
The wood
440
used
backs
the
for
are
scrolls
and sides
and leaves nothing
lich,
most handsome, having a broad
is
and
of bold conception
vervaardigde
instrumenten
vohnaakt van vorm

zijn
mb
diseiplina of sotto la
instrumenten
der
door
was
S.
schenke
len,
en
wijd
en
een
Ka rel
gaf.
2 alten en
vaardigde
die
vei'-
men
op de
leest
Het etiket
Antonius Stradiu-
1720
een
bestelde 170'2 twee
hem
de vervaardiging van 6 vio-
Voor koning Filips V ver-
kapel op.
strijkinstrumenten en voor den hertog
stel
van Modena i 716 een violoncel. De prijzen die tegenwoordig voor een echte S
di uari us-viool
Stradiaarins
werkte
vele
werken
van
The
work
(Franciscus),
met
Franciscus,"
Zijn
of
Franciscus's
etiket
is:
Franciscus
samen.
Eenige der laatste
Franciscus
George Hart,
zegt
is
toegeschreven.
altogether
less
shows the hand of the master. The design
it
The sound-hole
bold and original.
tone
r a-
zoon van den vorige,
oudste
Omobono
abusievelijk aan
zijn
nished, but at the same time

is
violenmaker,
broeder
zijn
Antonius
of
worden wisselen af tusschen 1000 en 6000 gulden.
betaald
jaren
zoo
niet
aan den hertog van Al ba ten ge-
hij
III van Spanje droeg
meester
de
hem,
bij
violoncel voor zijn
De markies Tozalba
bekend.
zijd
violoncel
een
Anno 17.
arius Cremonensis Faciebat
violen
zijn
zij
disciplina di Ant. Stradiuarius.
zelven vervaardigd luidt aldus
S.
is
ook schijnen sommigen onder
toezicht door zijn leerlingen vervaardigd te zijn, althans
etiketten
veiy
de in die peri-
zijn
uitmuntend van toon, maar
die van vroeger jaren;
als
1736)
Wel
niiudering der Ivrachten van den meestei' merkbaar.
ode
The
is
be desired."
to
de instrumenten der laatste periode van S. (1725
In
cuil.
executed. Tlie varnish also
finely
quite unlike that of
is
Instruments
Stradivarius
Antonius. The
invariably
very rich and telling."
Cremonensis
Filius Antonii faciebat
is
Anno 17.
Stradinarins
gewerkt.
Zijn
(Omobono),
instrumenten,
tweede zoon van

tusschen
de
Antonius
jaren
hebben het volgend etiket: Omobonus Stradivarius
1725
heeft
S.,
1743
en
Antony Cremone feeit.
f,ghj
Strakosch (Moritz), klavierspeler en impresario, geb. 1825

ontving te Pesth onderricht in de muziek, ging
1846 naar
aldaar in verscheiden steden hooren. Omstreeks
1851
en vestigde
begon
hij
zicli
1856
muziekonderwijzer
als
te
zoodanig
werkzaam.
beroemde
kunstenaars
Van
en
1856
met
tot
in Hongarije,
Itali
reisde
hij
en
liet
zich
naar Amerika
Nieuw- York. In Europa teruggekeerd,
loopbaan als impresario.
zijn
weinig
ontstaan,
heden
Ook
zijn
reisden
operagezelschappen
broeder
zij
in
de
met
Max
was
als
verschillende
Oude en Nieuwe
Wereld rond.
Strasciando
of
Strascinando,
l'arco, met liggenden strijkstok
te
Hal.,
slepend,
spelen,
om
dralend,
de tonen
te
stiascinando
binden.
441
Stranbe (Rudolph),
Th om as -school
de
en gaf aldaar stukken voor
(Joseph),
Straass
17'JO in Saksen,
klaviervirtuoos, geb.
Bach,
onder leiding van
vestigde
en klavier en voor
luit
Jen
van
kapelmeester
luit
studeerde op
1754
zich
Londen
te
en viool in het
licht.
van Baden,
geb.
irroothertoi;
kwam op jeugdigen leeftijd te Weenen, waar hij

onder leiding van Blumenthal, De rbani en Schuppanzigh het
.\lb rechts berg er les in de
vioolspel bestudeerde en bij Teybert en
1793
Biunn
te
compositie nam.
poneerde
Moravi,
in
daar
werd
Hij
werken.
1814 naar Zevenbergen
daar
aan
ijverig
de
In
vestigde.
1822 werd
jaar
het
te
Later ging
evenzoo
kapelmeester
hij
welke plaatsen
waar
Brnn.
te
Pesth en com-
te
naar Temesvar en van
hij
in beide
Hongarije,
in
wijdde;
compositie
muziekdirecteur
later
aan den schouwburg
solo-violist
ter stede vele
te
hij
een jaar
Straatsburg,
Mannlieim en 1824 hofkapelmeester van den groot-
hertog van Baden. Van dat jaar tot aan
zijn
dood, 2 Deo. 1866, bleef
Karlsruhe werkzaam en schreef voor den schouwburg aldaar vele opera
Straass (Johann), danscompunist, geb. 14 Maart 1804
aanleg
voor
daarin
te
de
De
worden,
dat
jaar
hij
naar
noemd;
Maar
dien
tijd
(1819)
zij
stelde
b'y
om hem
een boekbinder
in
het vioolspel en ont-
Weenen
gelegen dorp Dbling
hem weder naar

hun
zoon
zijn
ouders terug-
muzikant
te laten
de knaap binnen korten

in strijkquartelten
hadden
tijd
zoo groote
en orkesten mede te
Lanner
en
de
gebroeders
en de voordrachlen van
grooten opgang. S. bood
wei ken, en deze engageerde
muzi-
dit
Lanner
hem
aan,
als altist.
quartet tot een orkesl uitgebreid werd,
de belrekking van concertmeester en directeur, doch in

hij
zelf
een orkest samen en gaf daarmede concerten,
eigen coinpositin ten gehoore bracht. Zijn eerste walzen wer-
het
lokaal
waarin
hij
zijn
uitvoeringen gat Tauberl-Walzer" ge-
maakten gioolen opgang en werden door
eerst door zijn
de
Weenen
te
zin,
zijn
en het publiek stelde

in
te
1825 Lanner 's
daarbij
S.
hetzelfde
was,
vonden
jaar
het
in
verkreeg
den
mu-
onderricht in het vioolspel ontving. Onder
staat
man met hen mede
vierde
hij
bij
overreden,
te
zich tot een trio verbonden,
klaverblad
waarop
wist
in
hij
Omstreeks
Diochanek
Toen
een kunstvriend, die
hij
zijn
nu heimeiyk
In het
Polyschanski maakte
leiding van
vorderingen,
als
rnet de
hij
ouders bezaten geen middelen
zicii
woning.
en die bewerkte, dal
werken.
zijn
deden hem, tegen
oefende
hen tevens
doch
bracht,
knaap
boekbinders
des
ontmoette
echter
Doch
kunst.
deze
laten studeereu, en
leer.
vluchtte
kale
te
en bepaaldelijk met de dansen volksmuziek, bekend en toonde groolen
ziek,
in
hij
's.
Weenen, waar
te
In het ouderlijk huis werd
ouders een herberg hielden.
zijn
zich
1817
zich
hij
jaren
16 JU
Hasiinger
Keltenhrcken-Waher, 1827 uitgevoerd, werd
hem
36
als
componist op n
lijn
uitgegeven.
hij
met den geliefden
gaf S. zijn concerten in het lokaal
beroemd,
Lann
sZum
er.
Sperl."
442
gedurende die jaren den post van kapelmeester
bij
het
Burgerregiment en werd met de directie der hofbals benoemd.
In
het
Tevens
bekleedde
eerste
hij
1836 ondernam
jaar
en
volgend
het
Belgi,
met
hij
orkest een reis door Duitschland, Nederland
zijn
bezocht
jaar
Straatsburg, Parijs, Rouaan,
ook
hij
Havre,
Londen en de grootste overige steden van Engeland en Schotland en
keerde
1838
evenement.
die,
even
op
gezondheid:
zijn
zijn orkest speelde,
stampvol was.
kunstreizen door Duitschland, en
1848 bracht
na
kort
25 Sept. 1849
den
door
en de operazangers
waar
de
evenals
hij
terugkomst
zijn
Te
vorige
Strauss,
angvere
Ander
Ernst,
h,
Haslinger
bij
152 walzen, 25 galoppen, 6
cotillons en
werd een
n,
n eigen orkest
zij
Staudigl.
en
druk verschenen, bestaan
in
32
contre-dansen,
quadrilles,
Strauss (Johann), zoon van den vorige, geb. 25 Oct. 1825
handel
het
worden, hoewel
opgeleid
ontvangen
evenwel
zing
wijdde
eerste
zijn
wensch zou
vaders
zijns
vioolspel
Later
en
Pel
jaar
en
Polen.
opa ulo wsk i-Park
lang
bekleedde.
hij
niet
positie
van
tooneel
zijner
vierzig
Kduber,
zijn
walzen
te
operettes
hij
de
Petersburg
werkzaamheid,
liet
der zomerconcerten in het
op
zich,
welke betrekking
zijn
S.,
Strauss
de
die als
er de volgende
werken
Wien werd
:
muziek,
der Knigin en
vooral beroemd:
An
Der
Krieg vertoonen. Van
lustige
der schonen hlauen
(Joseph), broeder van den
en toen
hij
het
Indigo und die
Donau
vorige, geb.
diens
zijn
broeder
orkest,
met
Johann
hetwelk
20 Aug. 1827
zich tijdelijk
hij
ook
314), die
(op.
is.
Hoewel oorspronkelijk voor ingenieur opgeleid, studeerde
dirigeerde
tien
hij
danscom-
vader, zich op de com-
Theater an der
voor de Oostenrijkers een soort van volkshymne geworden
nen.
Hiet-
Der Karnaval in Ram, Die Fledermaus, Prinz Methusakm,
Das Spitzentuah
is
hij
te
door Duitschland, Oosten-
reis
leiding
Het
leggen.
te
1844
vader gestorven was, vereenigde
zijn
Te Weenen teruggekeerd, begon
toe
onderricht in
eigen compositin en zijns vaders
zijn
minder beroemd was geworden dan
ponist
Cagliostro,
nam
Vervolgens
leeftijd
geheel aan de muziek en gaf
waarop
Weenen.
te
van aanleg voor de kunst gegeven had.
de beide orkesten en maakte daarmede een
rijk
13
muziek, maar voor den
reeds op jeugdigen
hij
blijken
zich
hij
concert,
niet voor de
hij
Loreley-Walzer ten gehoore bracht. Toen

hij
hij
.Syii?
18 marschen.
polka's en
Ingevolge
maal
Weenen werd
te
zijner nagedachtenis
M a n n e rg e
Wiener
Has sel -B a r
De compositin van
in
eerste concert in den Augarten,
zijn
Ongelukkigerwijze had het Engelsche klimaat een nadeeligen
ziek en stierf aldaar
uitgevoerd
wederoptreden daar ter stede was
Zijn
hij
Engeland,
aan
bezoek
furore maakte.
invloed
nieuw
op
hij
tweede
een
hij
terug.
1840 dirigeerde
In
volgende gelegenheden, wanneer
als bij
maakte
Later
Weeiien
naar
een
in
hij
te
Wee-
toch ijverig
Rusland bevond,
reizen door Duitschland
443
maakte.
4870 begaf
het jaar
In
zoo
plotseling
werd,
ongesteld
keeren.
terug
te
heeft
ongeveer
Hij
daar
stierf
280
geworden dan die van
zich
hij
hij
evenwel
Weenen
22
stede
ter
gecomponeerd,
dansen
Warschau, waar
genoodzaakt zag, naar
zich naar
hij
dat
van hetzelfde
Juli
die
minder
niet
Hij
jaar.
populair
zijn
broeder.
zijn
Stranss (Eduard), broeder van den vorige, geb. 14 Febr. 1835
te
Wee-
nen, ontving onderricht in het harpspel en in de compositie. Hij volgde 18(35
Johann
broeder
der
hofbals
op als directeur
Weenen.
te
heeft
Hij
met
orkest vele reizen door Duitsch-
zijn
200 dansen.
land gemaakt. Zijn compositin bestaan in ongeveer
Straass of Straas (Lu d wig), vioolvirluoos, geb. 28 Maart 1835

ontving
burg,
1848.
tot
Hij
1860
van
1864 concertmeester
tot
laatstgenoemd
Charles Hall e.
op die van
(Johann Andreas),
opleiding aan de door hertog
Frankfort
en
zich
liet
het
waar
en
als
1761
toe,
ontving
te Stuttgart,
Wurtem berg gestichte Karlschule

hij
op
zijn
Mannheim
vlucht van
hij
zich op de
doch maakte daarin goede vorderingen
Te Augsburg
het eerst als solist hooren.
Na nette Stein
hij
van
Schiller, dien
klavierspel
Munchen
te
het huwelyk met
Weenen,
opdeMonday
medewerkt
Ph il harmonie Society
Eerst op zijn zeventiende jaar legde
bijstond.
van
beoefening
hij
bij
daar ter stede geves-
hij
is
13 Dec.
geb.
Ka rel
en werd een medeleerling van
naar
Zweden, was
M., begaf zich in
Manchester concertmeester
te
Nog heden
op de concerten der
d.
a.
te Pres-
en bleef er
Christal Palace.
Stretcher
zijn
Frankfort
doch bezoekt ook dikwijls Londen, waar
Popular Concerts,
Duitsciiland en
Itali,
te
naar Engeland en werd
jaar
de concerten van
tigd,
opleiding aan het conservatoire van Weeneii
zijn
zijn
Petersburg en werd 1873 ook directeur
te
Iiieronder), en vestigde zicli
(z.
trad
hij
met haar
in
te
vrouw
klavierspeler optrad en tevens in de door zijn
gedirigeerde fabriek gelegenheid had, met den klavierbouw bekend te worden.
Vele
Hij
stierf
Streicher-Stein
richt in
(Na net te),
het klavierspel en
met
zij
opleiding
Streicher
van
liet
in
zich
het
zyn,
laten
toen
de
1769
1793
te
het huwelijk
(z.
Piano-
Augsburg, ontving onder-
te
Weenen op een
was getreden,
groote
Beethoven
meester
in
zijn
in
laatste
concert hooren.
richtte
Matth. Andreas
technische gedeelte daarvan.
nog verdienstelijk gemaakt, door

te
danken,
van den vorige en dochter van
echtgenoote
geb. 2 Jan.
nen een klavierfabriek op; haar broeder

de
te
25 Mei 1833.
Johann Andreas Stein,

Nadat
men aan hem
verbeteringen op dat gebied heeft
FORTE.)
Na net te
zijn
zij
te
Wee-
belastte zich
S.
met
heeft zich
huisiiouden behulpzaam
levensjaren van allen ver-
was.
Streit-Schulz
(Wil hel min
e),
zangeres,
geb.
16 Sept. 1806
te
Berlijn,
444
op jeugdigen
ging
opleiding ontving.
mei
leeftijd
Zij
werd
haar
de
bij
ouders naar Karlsruhe, waar zy haai
liot'opera
1799
Nov.
het
cellist
bij
stelsel
van
der
verbeteringen
aldaar.
Hij
bouw
voor den
(ier
werden door
basclarinet
1820
heeft ook
Hij
universiteits-orkest
Iwan Muller
aangesteld en behoorde
liet
tooneel verbonden.
instrumentmaker,
14 Febr. 1837, was
Gttingen, aldaar gest.
te
aan
zij
Heinrich Goltlieb)
(Joliann
StreitwolflF
Weimar
te
de beste krachten aldaar. Tol 1848 bleef
tot
geb.
1821
violon-
was een der eersten,
die het
clarinetten
Sax
tot
aanwendde, en
zijn
overgenomen en voortgezet.
volgens het stelsel von Stol zei een chromatischen bas-
hoorn vervaardigd.
Streng;er
der
stel
Hoogd.
SatZ,
regelen,
Onder deze benaming veistaat men het samen-
stemmen berusten en voor de
die op de zangbaarheid der
vokale muziek van vroeger dagen geldend
kerkmuziek der Nederlandsche en Ilaliaansche meesters
gen Satz.
hoogst
Fux
leerboek
verdienstelijk
onzen
Ook
heeft
in
van
er
geschreven.
Composionslekre van L. Busslei- (deel

StrepitOSO,
zich
vele steden
in
Verd
noote van
Stretto
of
fuga. (Z.
het
hij
kapelmeester werd, gest. 1832
laatstgenoemde stad en
zangeres, dochter van den vorige, geb. 8 Sept.
van
met succes hooren.
Itali
Ital.,
Zij
Milaan en
te
werd de echtge-
verleden deelwoord van het werkwoord Strin-
samentrekken
beteekent
stretto
dat de deelen der
beteekent
versneld
moet worden.
Bij
maat
de oude
ook het samentrekken van het thema eener
(August Rein hard),
Stricker
in
1878).
Engfhrung.)
Frederik
hij
uit
i.
Stretta,
letterlijk:
componisten
van
Monza, waar
en dientengevolge de beweging
verkort,
2e afdeeling, Berlijn,
haar opleiding aan het conservatorium
ontving
Lodi,
te
te
(Giuseppi na),
Strepponi
gere
werk
belangiijk
vertoond werden.
te Turijn
liet
Een
de Praktische Musikalische
heeft eenige opera's gecomponeerd, die in
Triest,
1815
I,
is
gedruischmakend.
(Felice), geb.
Strepponi
te
Ital.,
Zarlino:
dat van
Gradus ad Parnassum een
zijn
over dit gedeelte der compositieleer
tijd
is
klassieke
den stren-
beiioorl tot
Het voornaamste werk over deze regelen
armoniche.
Istituzioni
De geheele
geweest.
zijn
te Berlijn,
leefde in
huwelijk des kroonprinsen
vereeniging
Schnhe
met Finger
componist
en
tenorist
het begin der 18^ eeuw.
(Frederik Wilhelm
en
Volumi er
de
in
van
dienst
Ter gelegenheid
I)
componeerde
opera Der Sieg der
Uier den Helden en voor het derde huwelijk van
Frederik
de
1535
te
opera Alexander und Roxanens Heirath.

Strijfgio
Mantua,
(Ales san d
werd
ro),
kapelmeester
componist,
organist en
aan het hof aldaar.
luitenist,
geb.
Als componist behoorde hy
445
de
fot
eersten,
werken
van Oostenrijk
cesco
Ook voor de
Florence vertoond.
te
niet
Strozzi,
der
gedrukte
Gaccini
huwelijksfeesten van
Claude de Coreggio
en
hem
van
compositin
men
vindt
F ra
n-
gezamenlijk
hij
Een
de muziek.
Ftis;
bij
het
Johanna
de aartshertogin
de Medicis met Bianca Capella componeerde
van
gelegenheid
bij
Francesco de Medicis met
van
huwelijk
4565 gecomponeerd, werd
fido,
Een dezer
den schouwburg schreven.
voor
Intermezzi
die
Amico
zijn
zij
lijst
ver-
in
schillende verzamelingen opp-enomen.
Ned.
Strijkinstrumenten.
Hoogd
Eng.
zijn
Instruments
men
aldus noemt
Bogeninstrumente
of
Streichinstrumente,
a coroes, Fr., Stromenti da corde,
Ital.
Strings,
met darmsnaren bespannen
die instrumenten, welke
en door middel van een met paardenhaar bespannen strijkstok in
triling
gebracht worden.
De
oudst
die in
Wales
bekende
van strijkinstrumenten was de Crwth of Crooth.
.soort
Venantius Fortunatus.
gebruik was.
in
de zesde eeuw leefde, gewaagt van
die in
dit
instrument.
bisschop van Poitiers,
Coussemaker
Moyen Age
de Musique du
in
den vorm
zijn
Eisai
van
een Crwth uit de 11e eeuw mede. die drie snaren heeft en met behulp
van
een
sur
bespeeld
strijkstok
vermelde
Crwth,
veranderingen
Instruments
les
Een
wordt.
door denzelfden schrijver
andere,
De Crwth
de 13? eeuw, heeft zes snaren.
uit
ondergaan,
en de
naam werd nog
deelt
in het
heeft vele
begin der 18e
eeuw
hier en daar gegeven aan instrumenten, die tot de familie der violen behoorden.
15e eeuw worden als stnjkinstnimenten vermeld de Vielle, de Rota
In de
en de Rebee
deze woorden). Uit deze verschillende soorten, die vele
(z.
anderingen ondergingen, ontstond eindelijk de viola. Voordat de viool
Er
strument.
armviool)
als
de
voorzien,
vier;
bij
heeft
er
prattica
stemd:
quint
de
de
verschillende
werden
in
of
de tweede soort
of
de
drie soorten
alt,
Ma
die in de eerste
viola's,
da braccio
(beenviool); de eerste soort
in
viool
viola's
van
soorten
viola da spa
gamba
viola da
en
heden
verdeelt
voor
bestonden
verdeeld
plaats
de eerste
als
(schouder- of
werd bespeeld,
Agricola
de violoncel.
bespannen met
is
hooge en zes voor de lage instrumenten
de tweede
is
de guitaar; de hooge instrumenten hebben er
evenals
ver-
haar
bekend werd, was de viola het voornaamste strykin-
vorm
tegenwoordigen
in
vijf
snaren
van toetsen
vijf,
de lape
de derde soort eindelijk hebben discant en bas zes toetsen, de tenor

vier.
de
tenor
boven
de
begin der 17e eeuw, toen
het
In
musicale,
vocale
de
en
stromentale
alt
een
middenstemmen.
viola pomposa,
viola da fagot t o
de
(z.
viola
schi-eef,
Ceretio
waren de
boek Della
zijn
viola's aldus ge-
quint hooger dan de bas, de sopraan een

Bijzondere soorten
d'nmore,
deze woorden).
de
van
iol a d a
viola's
bo rd
waren de
o n e en d
446
Omstreeks
midden
het
onder
verkreeg
zoo
een
handen
de
Dit instrument
beroemde makers van Brescia en Cremona
der
volkomenheid
groote
wegens haar kleiner vorm volgens
die
viola uit,
den naam van violino ontving.
spraakgebruik
Italiaansch
eeuw vonden Jtaliaansche instrumenten-
I6e
der
makers een soort van kleine
van vorm en toon, dat het weldra het voor-
naamste orkestinstrument werd. Van de overige strijkinstrumenten bleven
viola da braccio
de
gebruik
Bratsche
genoemd),
trabas).
Tot
algemeen
in
viola
den
op
eerst te
1801
ging
Mantua,
naar
bonden was.
Strobach
geb.
1840
te
die
bas,
1698
han
te
Praag het
(Joseph),
Strobach
1731
Dec.
Rome, zong 1787 voor
te
van
vele steden
Strobel
te
hooren en
verhaastend,
dringend,
hetzelfde
als
in dienst
Ft
en
van keizer
Leopold
mandoline, viole d'amour en
Een dezer stukken werd 1833 op
zagen.
licht
violist
tijd
klavier, luit,
aan de Opera te Praag,
orkestdirecteur
Zwittau in Bohme, was aanvankelijk voor de theologie

Hij
was een intieme
Mozart.
(Julius Alex ander),
Saksische Voigtland, was

te
Itali
Italiaansche Opera ver-
bestemd, doch wijdde zich later geheel aan de muziek.

vriend van
en de
doch zelden
componist, geb. omstreeks het midden
luitenist en
n),
een der historische concerten van
geb. 2
d'amour
solo-,
Londen.
samentrekkend,
componeerde concerten voor
en
1768
1805 aan de
tot
zij
der 17e eeuw in Bohme, stond eenigen

I
als
Stretto.)
(z.
(J o
waar
Parijs,
Ital..
accelerando.
zangeres,
zich vervolgens in
liet
stierf
Zij
Strinêndo,
de viole
als
aangewend.
(Teresa),
Strinasacchi
begin der 18e eeuw
groote viool (con-
of
quartet van strijkinstrumenten
dit
is
in
door de Duitschers
(in het
worden nu en dan nog wel eens
als orkestinstrument
het
dag
huidigen
gebruik gebleven. Instrumenten
gamba
da
gamba
da
viola
de
violoncei) en de violone
de
door
vervangen
viola,
alleen
(later
Frankenhausen
een
bij
orgelmaker,
geb.
eigen
fabriek
op.
Oct.
werkzaam en
verschillende meesters
heeft o. a.
Hij
1814
in
richtte
het
1842
twee orgels voor
Haarlem vervaardigd.
Strobel (Val
en tin),
luitenist
het midden der 17e eeuw.
Hij
en componist, leefde te Straatsburg omstreeks
gaf in het licht: Melodien ber deutsche welt-
Lieder sammt den RUornellen mit zwei fiolinen und einem Bass (Straats-
liehe
burg,
1652)
en Zwei Symphonien mit drei Lauten und einem Mandor, aucli
mit vier Lauten und Bass und Diskant

Strohfiedel, Hoogd.
houtbij
en
Glaquebois Fr.
(ibid.,
;
1654).
Sticcato.
stroo-instrument, een zeer oud, bijna
bij
Russen, Tartaren) bekend slaginstrument, dat
Ital,;
alle
uit
Xylorganum,
Lat.
volken (inzonderheid
een reeks op stroo
lig-
447
gestemd
ffende houten staafjes bestaai, die volgens de toonschaal
Strohmeyer (Karl),
was langen
muziek
Dame
zijn
1780
een sieraad van de Opera
tijd
1845
Nov.
in
geb.
bassist,
moderne
de
In
aangewend door Saint Sans,
a.
o.
worden.
aangeslagen
kloppertjes
op
instrument
macabre.
van
gebied
het
Weimar,
te
StoUberg,
welke stad
in
Zyn schoone stem had een omvang van groot C
stierf.
en met
zijn
dit
is
11
hij
tot
eens-
de muzikale w^'eld bekend: 1
Bar-
gestreept g.
Onder dezen naam
StTOZZi.
bara
17e eeuw
Pater Bernardo
en
van
Abbate G-regorio.
zijn
wien
Strack
Haydn,
Stran^k
onderricht
kon
het
vioolspel
die te Geile en
burg,
kwam
eindelijk tot
reis
in
die
toen
in
van
S.
aan
vader, dien
aan de
geleden
dienst
had,
te
Der
unglckselig fallende
erhhete
kalitche
het
Esther,
Semiramis.
auf
hij
die
Schnittelbach.
violist
hij
te
Brunswijk,
muziekdirecteur te
met wien
terug,
kennis met
hij
Corel
kapelmeester,
in
Ham-
hij
hij
gecomponeerd
zich ge-
daar ter stede reeds eenige jaren

Hij
:
stierf aldaar
23
Sept.
1700.
er glchelig steigende Sejanui,
Tugend und Schn-
Sejanus, Die liehreiche, durch
Floreite,
om
hij
welken
Dresden,
te
een
die over het
li,
naar Leipzig begaf,
zich
kunnen wijden.
Bavid oder der
oratorium
Uehung
stu-
Hij
vervolgens te Lubeck onder-
de hertogelijke kapel
werkelijke
1696, toen
tot
heit
hem
Brunswijk.
te
ontving
twaalfde jaar
zijn
van den keurvorst van Brandenburg en keerde
Hier maakte
1694 ook
begonnen
Theseus,
in
van
leerling
te Geile,
reeds op
den destijds beroemden
heeft de volgende opera's
crops,
nam
Hanover. Daarna werd
te
1640
geb.
hij
Magnus-kerk
Helmstadf en
opera-onderneming,
een
Adam),
us
een
voor
werken verschenen 1797.
verrukking was. In Duitschland teruggekeerd, werd
in
bekleedde
hij
heel
van
te
bij
maakte.
vice-kapelmeester,
post
door
ging
landsheer, den hertog van Hanover,
zijn
Rome
naar
vioolspel
Hij
organist
als
la
zijn
was achtereenvolgens werkzaam
Hij
Capricci da sonare sopra cemhali ed
een Florentijnsch edelman uit de 16'
componist,
(Nico
aan de universiteit
in
S.,
nabootste. Zijn eerste
hij
de muziek van
in
vervangen
deerde
richt
Weener
stijl
Strunck
of
Pietro
componist van de Mascarada degli aceecati (1595).
als
(Paul),
wiens
werken bekend
wien de volgende
van
Napels,
(Napels 1683) en
organi (Napels, 1687);
leefde,
musicae praxis, utiles non tantum incipientihus, sed pro-
et perfectii
eeuw, bekend
heeft;
Rome
en concerten in druk verschenen zijn;
psalmen
te
der 17e eeiiw te
het begin
die in
S.,
motetten,
Elementarum,
gecomponeerd
die madrigalen, cantates en aria's
leefde, en
ficieidibvs
in
zijn
Venetiaansche toonkunstenares, die omstreeks het midden der
een
S.,
knigliche Skiave,
Antiope
Die
en Alceste.
drei
Voorts
Tchier Ce-
kent
men
Die Av/erstehung Jesu en een werk getiteld: Musi-
der
Viola
oder
Viola da Gamba, in etlichen Sonaten
ber die Festgesdnge, ingleicken etliche Ciaconen
VioUnen iestehend.
zwei
tfiit
Stufe, Hootffl., trap, interval.
Stmer (Johann Dan

Frdenwalde
te
aan de koninklijke Opera
iSll
te
g h
verbonden. Tot 1831
Berlijn
van dat tooneel, werd loen gepensioneerd en
sieraad
1789
iel Heinricli), zanger en zangmeester, geb.
Fîebenwalde, ontving onderricht von
bij
stierf
en werd
was
een
hij
24 Dec. 1857
te
Berlijn.
Strze, Schallstck of Schalltrichter, de beker of trechter van een blaas-
instrument.
Stmnni (Heinrich),
Rauhen-Sulzbach
orgelmaker,
Kien
bij
leefde
het laatst der 18^
in
het Hundsrck-gebergte. Hij
in
eeuw
te
vele orgels
heeft
voor de Rijnstreek vervaardigd.
Stamme
Claviatur, Hoogd., een werktuig tot oefening der vingers
het
bij
klavierspel.
StumpflF
(J o
Christian Ni
han n
tern
Nadat
aldaar.
vijfjaar
hij
cl as), geb.
19 Aug. 1770
te
muziek van den stadsmusicus
Leipzig, ontving onderricht in de
bij
hem
bij
Grnstadt
P.
J.
de leer was geweest, werd
in
t-
hij
Collegium Musicum ontslagen. Mef

Oranje-Nassau kwam hij in ons land en ves-
met een eervol getuigschrift van het

het Pruisische muziekcorps
omstreeks
tigde
zich
Sept.
1841
omstemmen
1798
Hij
stiert.
toonkunstenaar
als
te
Amsterdam, waar
was de uitvinder eener mechaniek
der pauken en ontving voor
Nederlandsch Instituut
zijn
het jaar
in
uitvinding van het
1822 een
hij
29
gemakkelijker
tot
Kon inklij k
gratificatie
van
/"
men in het artikel Pauken.)

Stampff (Jacob Willem Theodor), fagotvirtuoos, zoon \an den
300.
(Een beschrijving dezer mechaniek vindt
14 Aug. 1798
geb.
houten
te
Amsterdam, aldaar
blaasinstrumenten
aan
de
gest. 2
stedelijke
Not.
muziekschool, van
1842
opheffing der school, en leeraar in het fluitspel aan het Koninklijk

instituut.
Hij
oprichters
der
Hans en,
behoorde met F. G. F.
en
B.
J.
Gaecilia (1841), waarvan
Maatschappij
vorige,
868, was leeraar voor de

tot
van Bree
tot
hij
de
Blindentot
zijn
de
dood
voorzitter bleef.
Stumpff (Johann Eduard),
Theodor
werd
ei
genaar van het lokaal
Met
hij
J.
Amsterdam, aldaar
t i,
gest.
Jacob Willem
16 Jan. 1871.
zijn
Jacob,
broeder
P.
Merlen. Stumpff nam
W. Dahmen en F. G.
e Concerten op,
1842 de Ph ilhar monisch

aan
In
zijn
het
jaar
dood
1849
stichtte
Hij
waarin reeds sed ert 1824 concerten werin
het jaar
de leiding dier concerten op zich en breidde van lieverlede
bestaan.
tot
te
Frasca
den gegeven onder leiding van

zelf
fagotvirtuoos, broeder van
7 Maart 1813
S., geb.
hij
het
F.
zijn
1834
orkest uit.
Hansen
richtte
tot
1848 bleven
Park, van welke
instelling hij
medei genaar en directeur
bleef.
die
Met het door hem ge-
44.0
vormri
gaf
Hit
orkest.
vokale
groote
virtuozen
opgevolgd
concerten
post
zijn
door
zyn
winters, in de zaai,
's
waarop
gedreven,
werden
voorname
vele
zomers, in den tuin, bestonden de concerten
's
harmonie-muziek.
van
genoodzaakt,
daarin
hooren
lieten
werd,
loop der jaren nojr aaninei'kelijk veriji'ool
instrumentale
en
zich
uitvoeringen
in
ziekte
den
in
gedurende een reeks jaren concerten;
hij
Willem.
neef
1868 was
jaar
het
In
Hy
werd
ridder van de
Orde
te leggen,
was
wegens
hij
en
neder
orkestdirecteur
als
der Eikekroon.
Stampff (Willem),
1826
.Vug.
onder
leiding van
en
klavier
fluit,
en
geerde,
Be r tel man
compositie
Van 1853
ontslagen.
1876
hij
met een diploma voor
1868 was
tot
onder-
hij
hij
vele
muziekstukken arran-
zijn
oom
als
Park-orkest, voor hetwelk
vice-president en
22
S., geh.
m iziekschoo
de sted-ihjke
aa:i
en werd 1849
laatstgenoemd jaar volgde
in
1858
werd
G.
J.
van het
directeur
Jacoh Willem Theo dor
van
zoon
Amsterdam, ontving onderricht
te
Hij
directeur op.
Caecilia.
der Maatschappij
president
Hol, Hein ze, Nicola en Meyroos richtte hij 1875 de N e derndsche Toonkunstenaars vereeniging op, waarvan hij nog heden
Met
la
penningmeester
1876
Sedert
is.
is
hij
Het Neder! andsch Tooneel en

damsche Orkest- vereeniging.
heeft
het
hij
publiek
ruimschoots
directeur-gerant van de vereeniging
1881 directeur der .\mster-
sedert
Als
in
de gelegenheid gesteld
maken met de instrumentale muziek van den nieuweren

gedurende de jaren
solisten zijn
StumpflF
(J
Christian),
o h an n
kwam
orkest te Altona en
fort a.
actes,
waar
M.,
d.
Stumpff
stierf.
Van
zijn
fortuin maakte. In het jaar
hij
bij
Beethoven.
1823 en
die gelegenheid kennis
Zijn
bezoek
de
Jahrlchern fr musikalische Wissenschaft verscheen.

hij
schenke,
vestigde zich
hij
Barmonicon (1824) en
later,
in
In
als
in
te
vaderland
zijn
hij
met groote kunstenaars,
het
zond
voor fagotten, enz.
1816 bezocht
in
tijdschrift
gedrukt entre-
zijn
fluiten,
gaf daaivan een bericht, getiteld: FAn Tag hei
Engelsche
waar
het theater te Fiank-
compositin
laatstgenoemde herhaalde
bij
te Parijs,
deel uit van het
haipfabrikant uit Ruhla in Thuringen,
A.),
(J.
weder en maakte
van
vei-volgens als repetitor aan
1801
stukken voor harmoiiie-muziek, duetten voor
Londen, waar
en
hij
1798
tot
hij
opgetreden.
1785
fagotvirtuoos, leefde
Later maakte
en vele beroemde
tijd,
het Park
zijner directie in
vele zijner compositin uitgaf.
hij
Het Park
om kennis te
van
orkestdirecteur
oe
he
den herfst
Beethoven, dat
het
Duitsch, in
het jaar
1826
Beethoven
de kostbare verzameling van
waarmede
den meester in zgn laatste levensdagen groot genoegen
hij
Ha n del's werken
ten ge-
verschafte.
Stnnz
(Joseph
serland, ontving van
ni.
Hartmann),
Winter
te
geb.
25
Juli
1793
Munchen onderricht
te
in
Arlesheim
in
Zwit-
de compositie. Reeds.
29
450
1819
ontvinp;
Milaan de opdracht, een opera
uit
hij
te
componeeren, waaraan
voldeed met het werk Rappresaglia. Deze opera en nog drie andere,
hij
Elvira
tantino,
Munchen
Te
onthaal.
stig
Lucmdo en Argene
ecl
teruggekeerd, werd
hofschouwburg en in het jaar 1826, na
benoemd.
te
zijn
en
Hij
Rosa.
v evioonA.
koordirecteur
dood,
tot
De volgende
den
bij
hofkapelmeesler
opera's van
hem
Caribald, Sohloss Lowinsky
zu Givry,
bestaan
compositin
overige
Zijn
IV
Heinrich
tot
hij
Winter's
18 Juni 1859.
aldaar
stierf
Munchen
Cos-
Altmra^ vonden in Itali een gun-
ouvertures, strijkquartetten,
in
kerkmuziek, liederen en gezangen.

Stutzflêl, Hoogd., kleine of salon-vleugelpiano.
(Jean Baptiste Antoine),
Saard
Kunsten,
geb.
15
de volgende werken
la
Mmoire pour
M.
de
musique
Ie
der Fransche Akademie voor
lid
Juli
Gluck
gebied bekend als verdediger van
dans
20
Jan. 1734, gest.
1817
tegen
te Parijs,
Piccini en
servir a Vhistoire
cJievalier
Gluch
is
op muzikaal
als schrijver
van
de la rvolution opre
1781), Supplment de
(Parijs,
l'
Essai sur la musique par Laborde en eenige artikelen in den Diconnaire de
Musique van de Encyclopdie mthodique.

Snabile, een fluitwerk van 8
Suave,
Lat.;
Suavis,
in het orgel.
vt.
Ital.
liefelijk,
aangenaam
(teeken van voor-
dracht).
Sub, Lat., onder.
Subbas, een gedekt pedaalregister van 16

stem
dezer
toon
wel
is,
is
namelijk in de lage tonen,
goede
voor
diensten.
het
In
pedaal.
groote
toon voor en wordt dan
Bourdon
maar
kleine orgels
In
De
toon en wijde mensuur.
vts.
bij
de meeste gedakten, voor-
doet in verband
met andere pedaalregisters
waar, zwak, gelijk
de
is
subbas
komt
orgels
dit
gewoonlijk de eenige 16
register ook nog van
Major bas, beter Maxima

Untersatz genoemd.
32
vt.
vts.
pileata, ook Major-
en in het Duitsch
Sub-Coutrabas, een
met
blaasinstrument
strumentenmaker
in het jaar
zeer
873 door C
e r v e n y uitgevonden metalen
omvang naar de
grooten
laagte toe.
1867 een sub-contrafagot uitgevonden,
heeft
Dezelfde indie een quart
lager staat dan de contrafagot.
Subdiapente, Subdominant, de onderdominant, de quart.
Subjectum, Lat.; Soggetto,

Subito, snel, se hiel
snel
(het
dikwijls
of
Sujet, Fr.; thema eener fuga.
Volte subit
^ draai
Subprincipaal noemt men ook wel den Prestant 32
ook den
dekte register de
Subsemifusa,
Ital.;
k (teeken van voordracht).
om.
blad)
Subprestant
en
ij
Majorbas
32
naam Prestant
Lat.,
vt.,
niet
zesliende-noot.
evenwel ten onrechte, daar
toekomt.
dit
vt
ge-
451
Snbsemitonium modi,
zoogenaamde
de
Lat.,
sieleidende
loon,
de
kleine secunde onder de tonica, de groote septime der toonschaal.
Snbsesqaitertia, Lat., driekwartsmaat.
Sobsoperbipartiente sexta.
zesachtsten maat.
Lat.,
Sabsuperquadripartiente daodecima, twaalfzestienden maat.
Sucher
ontving
(.losef), gjb.
Hans Richter.
zich
later
Nov. 184 i te Dbr
-2:3
aan
opleiding
zijn
het
bij
convict te
keizerlijk
Gisenburgin Hongarije,
Weenen,
schen Gesangverei
later
n,
aan de keizerlijke Opera en direc-
repelitor
Weenen.
ging 1876 naar Leipzig, waar
Hij
meester aan den stadsschouwburg werd. Een jaar laler trad
Rosa Hasselbeck,
eenvolgens
aan
de
Opera's
weikzaam
was
en
1879
eerste dramati.sche zangeres, en
bekend
is
als
Beilijn
Ki rchen musi
k,
muziekonderwijzer
aan
was
1826
van
te Berlijn
en
H och SC hul e der Mus ik
te
te
Sadre
Fiangois),
(Jean
uilvinder
van
worden,
beschreven
te Parijs.
een
om
in de
approuvs par
stelsel,
zij
van Missen, cantates en van een
18i0
tot
aan
Landsberg
te Slaigardt in
Pommeren,
a.
is
fr
organist te Grlitz, vervolgens

zijn
d.
Zijn zoon
Berlijn,
geb.
dood,
W.
Hij
20
Jan. 1879, orga-
1864 den
verkreeg
Rein hol
d,
leeraar aan de
componist van vele werken a
als
zijn
roi/al
de
la
opleidmg
is hij
bekend
tonen als teekens aangewend
op verie afstanden mededeelingen te doen.
Dit stelsel
langue musicale invente par F.
France,
et opinion
les diffrentcs appllcations
te
te
de
c//t; (?Vce (Parijs,
Straatsburg,
Sudre,
de la presse frangaiic,
omstreeks
1838)
1650,
Straatsburg, deels te Innsbruck in druk verschenen
volgreeks, beteekende
tijdvak
Alby, ontving
laler
van een klooster te Innsbruck, heeft vele muziekstukken ge-
componeerd, die deels

Suite, Fi.,
te
volgens hetwelk
Saems (Felicianus), monnik

muziekdirecteur
15 Aug.
Behalve door eenige compositin
Rapport sur
l'ins/Uii(
helge ei anglaise, sur
het
waar
Sucher
bekend geworden.
In
tot
1846
van Kniglicher Musikdirektor.
is
volgde,
Akademisches Institut
Knigl.
titel
knnnen
met
Dantzig en Leipzig
Hamburg
26 Nov. 1802
geb.
het
en
als
Ilse,
kapel-
de Palts, die achter-
in
kapelmeester aan de Opera werd.
hij
nist
capella
hij
in het huwelijk
Ruheori.
Sacco (Franz Adolf),

te
hij
Berlijn,
echtgenoote naar
componist van de opera
cyclus liederen, getiteld
studeerde
geb. te Velburg
Koningsbergen,
te
haar
hij
Akademi-
aan de muziek, werd onderdirecteur van den
geheel
zangeres
met
gelijk
te
Aanvankelijk voor de rechtsgeleerdheid bestemd, wijdde
teur der komische opera's te
de
Praecentor.
Lat, de onder-cantor, plaatsvervanger van den
Saccentor,
tusschen het einde der
zijn.
oorspronkelijk een reeks danswijzen.
lg en het begin der 18e
eeuw was
de danswijze de voornaamste vorm der instrumentale muziek. Alle beschaafde
29*
natin schepten er behagen in,
en deels door reizende miuikanten, deels ook
tengevolge van oorlogen, die vertegenwoordigers van verschillende volken her-
met
haaldelijk
elkaar
aanraking
in
werdeii de meeste nationale
brachten,
Pa va nes,
danswijzen ook buitenlands bekend. Reeds omstreeks 1590 waren
Gaillardes, A.llemandes en Gourantes, dus dansen van

nationaliteit,
zoowel in Frankrijk en
De benaming Suite was

werden
wijzen
Sckerzi,
in
op
in
Bchner
gaf er een in het
Galliarden und Couranten
Intratken
liarden,
des
disposes
pour
Ie
pour
Itali
Tam,
:
Balletti of
in
Engeland:
rerjosieAore
(16H),
Yilanellen,
Banchetio musicale
Musicale
Mathieu a
de
oier
auserlesene
trois voix, selon
Por te:
Suite
Pavanen, Gal-
compositin
eerste
Auxcousteaux:
van
die
de
auxquels
1689)
on peut joindre
Schenk:
van
en
naam
die den
Suite de la premire
Vordre des doux modes
de pices nouvelles choisies et
Concert pour deux dessus de Violon avec la Basse
Ie
Basse de fiole
in
Schein componeerde:
Tot
(1650).
van G. de la
clavecin,
(Amsterdam
a.
artige
Servia von Schonen
getiteld:
licht,
Allegrezza
etc.
quatrains
1652),
(Parijs,
o.
Neue
of
verzameling dansen
zijn
(1614),
Suite dragen behooren

partie
betiteld,
Tam
Paduanen, Galliarden, Couranten und Allemanden (1617),
anmutkiger
Obern dorf f er
en
wijze
Lustige
Praetorius noemde
Lessons.
neuer
den beginne niet gebruikelijk; de verzamelde dans-
verschillende
Duitschland:
Duitschland en Engeland bekend.
als in
Itali,
verschillende
Basse de
la
viole et Ie
continue
Torhe
Sckerzi musicale ou Suites pour une
une Basse continue composs de Prludes, Allemandes, Cou-
et
Chaconne (Amsterdam, 1692).
rante,
Een
bijzondere soort van suite
was de Partie
of
Partita,
die zich van
eerstgenoemde daarin onderscheidde, dat de danswijzen door stukken van een

ernstig
karakter
zelden
niet
bepaaldelijk
werden
door
afgewisseld
de
beide
sonata dei balletti genoemd. Het
van lieverlede toe
behalve de reeds genoemde
rante en Galliarde kwamen
gebruik:
in
benamingen werden echter
werd de suite nu en dan sonata,
elkaar gebruikt, ook
aantal danswijzen der suite
nam
Pavan e, Allemande, CouGiaconna, Passacaglia,
Gavotte, Sarabanda, Gigue, Menuet, Polonaise
e. a.
aangewend en
van geen bepaalden
regel
in
welke volgorde
afhankelijk.
Het
Jingen der suite bestaat
Van
eenig
is
zij
moeten voorkomen,
verband,
is
Welke
soorten
dat tusschen de verschillende afdee-
dat van de eenheid der toonsoort.
de oudere meesters hebben vooral
B a c h en Handel op
hel gebied
B ach 's klaviersuites komen de vormen

voor: Prlude of Ouverture, Allemande, Men uet, G o u r a n t e,
Loure, Gavotte, Bourr, Musette, Passecaille, Passepied,
der
suite veel
schoons geleverd.
Sarabande, Siciliano
laatstjienoemd stuk.
De o
In
Gigue;
en
kes
i t
in
den regel eindigt de suite met
e staat in dezelfde verhouding tot de
sym-
453
phonie,
klaviersuife tot de sonate
de
als
werk
op
gebied
dit
ouverture
een
uit
betitelt
genaamd, een
hij
a c h,
Sin/onie ou Smte; het bestaat uit
Gavotte,
een
o u r r en een
Van de beide andere suites
afdeelingen.
vijf
wederom B
is
(afwisselend iempo ^rave en vivace), een langzaam gedeelte,
Aria
{Andante),
dus
D)
(in
Het
dit).
(z.
dezen vorm gegeven heeft. Zijn voornaamste
die de grootste ontwikkeling aan
g u
e,
(die de componist
ouvertures noemt) heeft de eerste, in C, de volgende afdeelingen

Ouverture, Courante met Alternatief, Forlana, Menuet
met Alternatief, B o u r r e met Alternatief en Passepied
ook
Alternatief. De suite in b kleine terts beslaat ook uit zeven afOuverture, Rondeau, Sarabande, Bourre met A 1ternatief, Polonaise met Doubl, Menuet, en B a d n e r e in
het tempo vivace.
met
deelingen
Hoe meer de Sonate en de Symphonie
hebben componisten
gecomponeerd.
als
a c h n e
hebben
Zij
zich ontwikkelden, destemeer ge-
r,
Gigue, Courante, Sarabande enz.,

Scherzo, Romance enz. opgenomen.
Sujet, Fr.
Sul,
s
SoGGETTO,
Salla,
Sallo,
a s
(Arthur),
thema eener
op de;
e r a, op den
t i
SnlliTan
Ital.
Ital.,
toets
b.
stukken
tot
studin aan de
1861
was
componist,
hij
van organist aan de S

St.
r u s-kerk
rium C o ni p a
bezig,
en
vele
componist.
1879
S.
door
er zijn muziek voor
t.
Hij
Hoofdzakelijk
n y.
gebied
werd
1876
van
kam;
op de
o,
bij
of
Londen, ontving
te
de koninklijke kapel en
Music
voort.
Van 1858
In
Engeland
Shakespeare's
Tempest
bekleedde achtereenvolgens de posten
c h a e 1-kerk (Chester Square), muziekdiiecteur
het
die
c e
Roya
(Onslow Gardens) en orkestdirecleur der
muziekstukken
Op
veisciieuen.
13 Mei 1842
geb.
Royal Academy
die veel bijval vond.
gehoore,
ten
o n
sul G, op de G-snaar.
leerling aan het conservatorium te Leipzig.
hij
bracht
teruggekeerd,
Wals, Mazurka,
als
fuga.
sul p
v.
de oude dansen
van
plaats
hel eerste onderricht in de muziek als koorknaap

zette zijn
vorm
a f f en anderen weder in dezen
evenwel,
daarin
iOêeuw
Eerst in de tweede helft der
de Suite op den achtergrond.
raakte
echter hield
hij
zich met
van verschillende soort
der
operette
door
Oxford
tot
de
is
hij
in
in
de
hem
Engeland
van
hoogeschool
doctor
de compositie
van
zijn
muziek
aan
Aqua-
druk
in
een
geliefd
Cambridge
honoris
en
causa
benoemd.
Snlzer
1779
te
^Johann Georg),
Berlijn,
orie der schonen

tcrter
is
geb.
1719
te
Winterthur, gest.
zijn
'24
Alli/emeine
Febr.
The-
Knsle, in einzeluen nach alphabetischer Ordnitng der Kunst-
au/eitiander/ulffenden Artikel ahgehandelt (Leipzig,
1772. twee deelen).
454
De
aitikclen c\ci
A. P. S c h u
J.
n uzitk
veik
dit
in
edilei'
zijn
(A.ugustin), kameimusicus
Sundelin
door
niet
lienn,
maar door
geschreven.
en
clarinettist te
Beilyn, aldaar
6 Sept. 1842, heeft behalve vele liederen twee didaktische werken ge-
gest.
schreven
Bie Insirumentmmg fr
demelbeH
tim
MUitarmusikchore oder Nachweisung
(ibid
etc.
(Georg), kerkcomponist
gegeven: Episleln auff alle Sontag,
liciit
mit
Argumenten jedes
vorgesetzten
alle lei
unrhmgsvoU nnd ausfhrhar
dafr
1828), en Bie iH-^/nimetirung fr sammllicJie
cowpoiiireu zn Itnnen (Berlijn,
Sunderreuter
Nachweuung Hier
oder
Orcliester,
Inslrumenie,
gehrducJiUcJien
1828").
de
uit
etc.
Gesangs
i6e
eeuw,
heeft
in
het
in gtistUche
Melodej/en verfassl,
(Lawingen,
1580)
en
jSficolai
Uermanni Sonntagliche Evangelin durchs game Jahr, sampt den frnemhsten

Festen in Gesangweiss aussgangen., durch Geo. Sunderreuter., geandert, gemeliret
und
den Augshurgischen Confessions- Kirchen gebrimchlichen M.elodeyen ver-
in
fasset (Laupingen, 1580).
Leandro),
(R.
Sung'er
Santa Maria del Pin o,
van
kerk
1834
componist, geb. 13 Maart
de provincie Barcelona, werd op negentienjarigan
te
Mastorell in
kapelmeester aan de
leeftijd
welke betrekking
slechts een jaar
hij
bekleedde, richtte te Barcelona een muziekschool op en werd later lot leeraar
aan
de
conservatorium
het
te
Madrid
benoemd.
Hij
legde zich met ijver op
der compositie toe en schreef behalve vele kerkmuziek eenige
beoefening
zarzuelas, die te Madrid en te Barcelona vertoond werden.
Suoni,
tonen.
Ital.,
Suoni amionichi,
Superacntae
flageolettonen.
Ital.,
of voces, Lat., de vijf hoogste tonen van het
claves
Hexa-
chordsysteem, van a-la-mi-re tot e-la (eensgestreept a tot tweemaal gestreept

een
Super-octaaf,
fluitstem
in
het
twee
orgel,
octaven
e).
hooger dan de
principaal.
Snpp
18l]9
Ie
(Frans
von), geb. 18 April
Weenen, waar
burg, later aan het
Bie schone Galathea,

Sliprema VOX,
Sureiuoilt
gest.
Ital.,
zijn
te Spalatro
1831,
heeft
heeft groote popu-
componist,
geb.
1762
te
Antweipen, aldaar
vele cantates en een opera, Les trois
Opuscule apologtique sur
les mrites des clbres
Sssmayer
Hij
Piqued ime., Flotte Bursohe,
de hoogste stem van een muziekstuk.
hij
quimime
kwam
a.
e.
gecomponeerd. Ook heeft
zirme,
Dalmati,
in
Josephsta dt-schouw-
werd.
operettes: Faiinitza,
(Pierre Jean),
Maart
1823
orkestdirecteur aan den
Theater an der Wien
verkregen door
lariteit
hij
Cousines,
een verhandeling in het licht gegeven, getiteld:
et seizime sicles
(Franz Xaver),
musciens heiges au.v quaior-
(Antwerpen, 1828).
componist, geb.
1766
te
Steyer in Oosten-
455
ontving
rijk,
en
Met
voort.
hem
voor
studin
La Clemenza
biograpliie van
Reguiem
het
Mozart
en werkte
bijzonder bevriend
ij
Ook
uit.
die
de meester
zat
hij bij
Moza
rt" s
hem aangaande de
Otto Jahn
werken.
te
uit
gaf,
Salieri en Mozart
Tito
aanwijzigingen,
de
trachtte
di
Kremsinnster
in liet kloostei
leiding van
was
meester
laatst;;enoemden
van
voltooiing
Weenen onder
te
gedeelten van
en
sterfbed
muziek
eerste onderlicht in de
liet
zijne
zette
heeft in zijn
aangetoond, welk aandeel S. in het Requiem heeft gehad.
Als componist werd S. het eerst bekend in den schouwburg van Scliika-
neder, waarin 1792 zyn opera Moses, een jaar
1794
scheen
theater
Der
Schi ka neder
bij
schreef
ten
de volgende werken
hij
ook Vincanto superato,
Die edle Rache,
ver-
Karnthner-
en voor het
tooneele,
Der Marktsckreier, Soliman
IFildsartff,
[aXer
Der Spiegel von driadien,
Een andere opera van hem,
werd.
vertoond
I)ie
FreiwiUigen,
Gulnare en Phasma,
der Zweite,
Hy werd 1795 kapelmeester aan genoemden schouwburg en stierf 1801.

Sassarando, Hal., suizend, fluisterend (teeken van voordracht).
SveglliatO. Ital.,
opgewekt, levendig
Svendsen (Joh. Se verin), componist,
30
geb.
Sept.
1840
te Christiania,
ontving van zijn vader onderricht in de muziek. Voor den krijgsdienst bestemd,
het iSoorscbe leger en bleef zes jaar in dienst,
werd
hij
liefde
voor de kunst behield de overhand, en
jager
bij
Door
den Zweedschen consul
van
tusschenkomst
den koning van Zweden de middelen

studeeren;
te
zijn
meesters op
Hauptmann, Richter
vinger
zijn
was
hij
Sedei-
IJsland, ging
1872 woont
toe.
In het jaar
1868 naar
een
octet,
symphonische
Slemle enz. S. behoort
tot
van
hij
Dreyschock,
Tengevolge van een ongemak aan

te
staken;
1867 maakte
Parijs en keerde
in zijn vaderland.
hij
Lubeck ontving
waren David,
school
die
te
aan het conservatorium van Leipzig
Reinecke.
en
twee quartetlen, een quintel, een

vioioncelconcert,
om
genoodzaakt, het vioolspel
meer op de compositie
wegen en
doch de
zijn dienst-
met een reizend muzikantengezelschap naar Duitschland.
verstreken was,
tijd
begat zich, nadat
hij
Onder
zijn
hij
hij
legde zich toen
reizen door Noor-
1869 naar
Leipzig terug.
een symphonie, een vioolconcert, een
inleiding
voor
Bjrnstrn's
de beste Noorsche componisten van dezen
Sigurd
t'yd.
Sweelinck t^Jan Pieters), organist en componist, geb. 1562, volgens somte
aldus
gi'schreven
ving
S veling
linck,
S weling.
van
studin voorl/etlo.
zijn
lino
en
ing,
en .Schvveling. Het eerste onderwijs in de muziek ont-
vermoedelijk
hij
Zwel
vader, Mr.
zijn
Oude Kerk was. Op nog jeugdigen

hij
Men vindt den naam ook

Swelink, S wel nek, Swee-
Deventer, volgens anderen te Amsterdam.
migen
Als
zijn
Andreas Gabrieli
Pieter
S.,
die organist aan de
zich naar Veneti,
waar
leermeesters daar ter stede worden
Zar-
leeftijd
begaf
hij
genoemd. Op zestienjarigen
leeftijd
was
hij
456
weder
in
van
later
aan
tot
aan
organist
honderd,
hij
vaderland teruggekeerd, en in
zijn
van
post
twee-,
Hoe Sweelinck's
morcijen
zeer
eeii
cloecksten
over hem dachten, moge blijken uit de

De predikant Baudartius noemt hem in zijn ê-
ende
constich
eiide
andere
alle
coiistichslen
hem
geeft
Grganistaium" en voegt er
mirabilis
van
getuigt
hem,
uytnemende
aan
bij
quotidie
Werken
de
uitgegaen
dat
konste
men
der
Musycke,
eeuwe.
hem
eerende
Weickeii
Phoebus
eenen
als
Omnes se virum
De Amsterdamsche Medicijn"
eea
wijt
beroemde
Prince der Musiciens
een
ofte
cognovisse, vi-
Wassenaer
organist, die door zijn
mach geacht werden,
die by syn leven syn uitghegaen en die
blyckt,
de
was,
hij
lof
Organist binnen Brussel,
concursas siebat.
voor
Hy was
syn.
dat
dezer
Pedro Philippi
hem den eernaam van Miraculum Musicorum

Ad eum Amstelodami agentem ac organo pul-
audivisse gloriabantur."
disse,
veimaert Oiganisl, ja beroemd voor den

Organist
geern gheven,
Apollo." Sweertius
santem,
gulden. Dezen post behield
1621.
constrijke Oiganist ende Musicien
ende
den
hij
jaargeld van
tijdgenooten
volgende mededeelingen.
alder
drie- en vierhonderd
dood, 16 Oct.
zijn
1581 bekleedde
jaar
liet
Oude Kerk, aanvankelijk tegen een
de
uytghenomen konstenaer
syns ghelyck niet veel en vondt, waardoor
maer bysonder
van
syne
in
hij
Mede-borgers,
ghelijk
noch niet
orghelspelen, so
't
van de Liei-hebbers
in
grooter waerden
ghehouden wiert." Ook Vondel bezong hem in een vierregelig
grafschrift:
Op Meestkr
joan pletkr sweunck,

Phoenix der Musycke, en Orgilist
VAN
Amsterdam.
Dit's Swelings sterflijck deel, ten troost ons nagebleven;
't
Onsterflijck hout de
Daar straekt
Een
Een bewijs van

het
som
feit,
van
zouden
hun
dat
bij
hier
Godt
in
't
eeuwigli leven;
kou vatten ons gehoor.
goddelijcke galm in aller Euglenkoor.

's
meesters groote populariteit
te
Amsterdam
tweehonderd gulden aanboden, onder beding, dat
beurs
vernam,
vindt
eenige kooplieden aldaar, als blijk hunner vereering,
uitzetten,
eigen
later
maat
meer dan
hij,
de
winsten op
De
bijpassen.
zijn
zij
men
hem
die voor
hem
rekening schrijven en de verliezen
organist
was
niet
in
een
weinig verbaasd, toen
uit
hij
hoe tengevolge van voorspoedige handelsoperatin bet geringe
bedrag
van
200
gulden
was
aangegroeid,
gulden
tot
de
zoodat
voor dien
hem
tijd
belangrijke
het uitzicht geopend
som van 40.000

werd op een ge-
lukkigen ouden dag.
Het aantal leerlingen van

derlanders,
Sweelinck was
maar ook Duitschers kwamen
tot
zeer grool, en niet alleen Ne-
hem om
in
het orgelspel onder-
457
wezen
worden.
Ie
Sciiild,
Halle
Jacob Schultz
man
Sch e
of
schrijft
Lustig
werpen
(1756),
a r
zoons
riije
Een
noemde
schole
is
gegaan.
e e
n k, die
o k e,
Wie wunderbar,"
Sweelinck's,
men den beroemden
organist
den kapelmeester
Joseph
bij
Wenige
1 i
an
ihr
Wie
fest.
in
ist
er
Joh.
Seb.
Bach
nend,
setzt
er ihn
des
Auservvahllen,
schwingt sich wie
ihm
bei
prophetischer
's
bis
ist
endlich
der
Acht
in
Sweelinck
De
Eitner,
zesUemmige Psalmen
volgende
zijn
werken
in
1876),
den
aus
deni
und die
zijn
Rob. Eitner
M uziekgescli ied eii is,

door
ver-
in das nrd-
Ahnung
Werke
n o 's
hinterlasst
in deutscher
Verehrer Sweelincks,
die Erbschaft an zu treten.
enipor und selzt
alte
Kunst, fast vergessen,
dem Gebaude
die
Een
verloren gegaan.
Krone auf."
lijst
van de
Musik-Lejicon en in
iederaan, behoorende
bij
de
uil-
(Vereeniging voor Nederlands
Deels
laalsten
Lange
Sachseiilande der junge
's Rollandischen
meesters Levensschets, door F. H. K.
gave
ter
und freudig, den hohen Geist erken-
erscheint,
iieu geboi'en
men
vindt
1 i
ein glhender
die Erbscliaft ein,
iii
Vele compositin van
bekende
Biographie
oberflachlichen Musiktreiben der damaligen Zeit
und wartet dessen, der wi-dig
heraus
bant
zijn
de leera c
der alten Kunst eine Statte zu bereiten.
berufen,
dem
Fels aus
ein
in
Sweelinck
Hamburg
JohannAdamReincke,
wie
Kunst geht scheinbar im Laufe der Zeit verloren, und
Sprache, und
ragt
was
e b.
der hchsten Blthe stehenden Kunst
in
der Nachwelt einen Auszug aus Z a r
alte
der Italiener und Lehrer
o,
Sweelinck
Der
Joh.
ver-
voorspruiten.''
Faden der Geisterkrafte, und
die
verpflanzt die alte,
halten
kwamen
Rob. Eitner
zegt
sich
verflichten
Eiu-opa. Die alte
nur
Hamburg den
kweekhof
uit zijnen
wien
bij
der Kontrapunktik durch seinen begabten Schuier

liclie
geweest,"
lijd
Scheidemann,
leerlingen,
Adam
n c k,
een
is
kapelmeesters,
ja
das scheinbar entfernt liegende. Z a r
binden
uit
Vermits de beste organisten aldaar, hunne leergie-
muziekmeesters,
Joh.
van
Sweelinck's
meester
van
Daar
hem, naar Amsterdam zonden, en er
tot
dappere
van
Hamburg.
uit
Venetin, de coinpositin geleerd had, zelfs te
organistenniaker
scheiden
Samuel Scheidt,
Twaalf redeneeringen over nuttige muzikale onder-
zijn
uvoor omtrent iOQ jaren, dat
te
o,
m a n n,
Je
in
Melchior
vernield van
Dantzig;
uit
Praetorius enHeinrichScheid-
of
Jan Peter
Amsterdam,
te
namen
vinden wij de
lien
Oiiilei'
Hanover; Paul Syfert,
uit
lijd
door
genoemde
eenige
worden vermeld op de
lijst,
dier
vereeniging, deels
werken
behoorende
bij
uitgegeven.
de uitgave
der Acht zessteinmige Psalmen

1.
Johannis Petri SweeUog Musici Batavoram Clarissimi Meloa /Fausto quondam ThaJamo/
Lectisimi
conjugum
Paris /dicatum;/
Nunc
ver /Sensu verborum immutato,
phatoris, /Jesu C'hristi,/ Vcri Michaelis /Gloriae ac llooori/
Omui(joten Trium-
UeTotissim Consercatrum/ Stadio
&
458
Johannis
Cura/
/Grudeatini Borussi/
Stobaei
Sereniss: Electoris Brandeb. iu Prussia Capi)cllae
Georgium Rhetium. Anno 1638,
Magistri. Inipressum Gedaai per
Canticum nuptiale (In hoaorem praestantis Musurgi/ Jacobi Prae-tor (&) Lectissimaepuellae
2.
Margaritiae
Johanne
Novorum Conivgvm. /Quinq,
Campis
Organico
/Sweling/
Petro,
&
vocibus
contextum
dedicatum
en
jij
M.
Musico Amstelredam. /Haniburgi/ Excudebiitur, Typis,
Phillippi ab Ohr. (1608).
Canticum. In honorum, nuptiarum celeberrimi peritissimique Musurgi, Dn. Johannis /Stoboei
3.
Grudentini
Musici
spectati
ac/
Templi
Borussi,
proefecti
Davidis
viri
Mlleri,
Regiomoutauos /Scholaeque Cniphovianae Chori/
apud
Cathedralis
Sponsi:
dignissimi,
/Et
quoudam Regiomontani
civis
foeminae reginae, Honesti
castissimaeque
lectissimae
vidna,
reliota
deluucti,
pi
Sponsae. (1617).
Joannis
4.
cum
Swelingii Organistae Amsterodaraensis Cantiones sacrae
Petri
basso continuo
ad organum qvinque vocvm. Antverpiae apvd Petrum Phalesivm. ad insigne avidis
Chansons franâises a quatre
5.
Anvers, 1693,
et a cinq voix.
Anvers, 1592.
regis.
Chansons a cinq
parties,
Chansons, Anvers, 1B94.
6.
Nieuw
7.
Composition
Tot Amsterdam,
cijferboek.
/Heern/
Eegeln
bij
Jank, 1613.
Johann Feterssen, Sweling, Vornehmen, Organisten in
M.
/Ambsterdam./
Orgelcompositin, bestaande in de volgende stukken: Op de manier van. een echo ; Fantasia,
8.
Toccate.
voc.;
et
i voc.; Variatin von der Fortuna werd ich getriebea" (door Sweelinck
en Sam. Scheidt); Padua

9.
mis
ei
Mispania, met 4 variaties (door Sweelinck en Scheidt).
Psalmen, waarvan vermoedelijk twee afzonderlijke uitgaven
zijn geweest, namelijk: i'i<;aams
De
Duitsche editiu dezer Psalmen
musique
en
luiden
aldus:
en
Fseaiimes
Weitbermbten
Des
a.
nouvellement
inis
Musici
eji
musique.
vnd Organisten
/Ambstelredam/
zu,
in
HoUandt,
Sechtstimmige Psalmen, Auss dem Ersten vnd Andereu Theil sei-/ner aussgangenen Franzsischen
Psalmen abson-/derlich
colligiret,
vnd mit Lobwasserisschen /Texten vnterleget/ Gemeinem Vater-
lande Dentscher Na/-tion zugebrauchen in Druck gegeben.
Jan
i.
Peter
Des weitberm-/ten Musici vud
Swelincks.
HUandt/ Vier-Stimmige
den
Auss
Psalmen,
gangenen Frantzsischen Psalmen/ absonderlich

Rimes,
10.
chanson
rran9oises
qnatre,
Ersten,
Organisten zu /Ambstelredam in
Anderu vnd Britten /Theil
&
Italiennes, Mises en Musique, a deux
et
seiner auss-
colligiret etc.
a trois parties, auec
En
par Jean Sweelinck, Organiste a Amstelredam. A. Leijden,
vne
l'Imprimerie
Plantiniene de Raphelengius, 1612.

Verschillende compositin:
11.
Swert (Jules
ving
ging
publiek
van Servais.
naar
met
te
Leuven, waar
ont-
vijftienjarigen leeftijd verliet hij het conservatoire

hij
maakte met
kennis
Ross
ontvangen werd. Vervolgens maakte
bijval
hij
en door
liet
kunstreizen door
Denemarken, Zweden, Rusland, Duitschland en Zwitserland,
Nederland,
in
welke landen
de vioolconcerten van
cel
waar
Parijs,
Belgi,
alle
16 Aug. 1843
de Swert, kapelmeester aan de kathedraal was,
aan het conservatoire te Brussel en werd een der beste
opleiding
zijn
leerlingen
on
Herman
vader,
zijn
Canon' s, Chansons en andere werken.
de), violoncelvirtuoos, geb.
hij
veel succes had.
Mendelssohn
en
Tot
zijn
repertoire belioorden
Beethoven,
die
hij
o. a.
voor violon-
gearrangeerd had, en de wegens haar moeiehjkheid zelden gespeelde com-
positin
van
Dusseldorp,
Carl Schuberth.
te
"Weimar en
Hij
te Berlijn,
was
aciitervolgens solo-violoncellist te
doch bekleedde
die betrekkingen niet
459
daar
lang,
nier aantrok.
ni
<
Baron
(Gottfried
Swieten
de
loizen
liet
iioogoschool
met
tier
vadei-,
zijn
1734
van), geb.
met
verkreeg
en
al(l:iar
Gerard van
Keizerlijke Bibliotheek en Geheimiaail.
i\c\c\.0TsWie\.
Weenen
naar
S.,
te Leiden,
studeerde aan
het pi oefschrift Dissertatio sistens
musicae in medicinam injiuxum et uiilUatem. Aen

i;itig
compositin bestaan hoofdza-
Zijn
stukken voor violoncel.
kelijk in
(Leiden, 1773.) Hij
en werd aldaar praeses
Op muzikaal
gebied maakte
hij zich
daar ter stede vooral verdienstelijk door het stichten van de Musiialische Gesell-
was
Hij
schafl.
Schpfung en
Deze Maecenas
Swoboda
een
Lij
Haydn
met
I)ie
Maart 1803
stierf '29
(August),
1787
geb.
werken geschreven
monielehre (2 deelen,
Syniphonie
1828
vervaardigd).
Weenen.
Bohme,
clarinettist
en muziekmeester
Weenen,
heeft de
Allgemene Theorie der Tonkunst (1826), Har-
29)
en Indrumentirungslehre (1832).
samenklank).
consonant; ook de
het Grieksche aojiifwAa, letterlijk:
(van
symphonie
de Grieken was
te
in
Die
tekst voor
Th o m s o n,
en later muziekonderwijzer te
infanterie-regiment
volgende
hem den
bevriend en leverde
Jahreszeiien (uit het Engelsch, naar
de uitdrukking voor
Bij
door
stemmen en instrumenten unisono uitgevoerde zangen werden zoo
vele
noemd.
Hucbald
nog
de beteekenis
in
ge-
en andere middeneeuwsche schrijvers gebruikten dit woord
van consonant, Guido van Arezzo bedoelt daarmelodie, Albertus (13 eeuw) wendt het woord aan in de dul)-
mede de
bele beteekenis, die het
de Grieken had, en
bij
Hermann Finck
symphonizare
(15' eeuw)
medezingen eener melodie in de octaaf. De koorknapen werden oudtijds pueri symphoniaci genoemd.
Syrophoneta was een titel, dien men aan de coiitrapuntisten der 15e en
onder
verstaat
16e
eeuw
dien
16e
en de regelen hunner kunst weiden
gaf,
Sy
schrijft uitdrukkelijk
Anton Br u mei,
den contrapuntist
Symphoneta."
Beximius
Er
zijn
mph o ni urgie
in
zijn
Musurgia
over, die als zangcompositin den
en
17e
uil
dragen. Uit de
eeuw kent men Symphoniae sacrae van Johannes Gabrieli
ook
trompetti,
prijst
Okeghem,
den leerling van
naam Symphoniae
geuni-
nog vele werken der beste meesters
tijd
Heinrich Schtz;
en
dan het
niets anders
sSymphoneta, sive Compositor harmoniae." In dezelfde beteekenis
Glarean
als
uitdrukking
Athanasius Kircher
noemd.
vers:
de
deze stukken
zijn
met hegeleiding van
cornetti
en
van violen, welke instrumenten zich nu en dan ook tusschen
de zangstrofen laten hooren.
Toen
de
instrumentale
muziek zich meer en meer begon
te
ontwikkelen,
doch de beste componisten voortgingen, hoofdzakelijk voor den zang
te schrij-
men beroemde zangstukken voor instrumenten en
betitelde
ven,
arrangeerde
ook
de
aldus
ingerichte
instrumentale stukken
Symphoniae of Harmoniae'''
460
Kircher
rekent in zijn reeds
ricercata's
Ook
het
kortste
niets
ter
zake:
Zoo
zu
12
en
Lebensfrchte
bestaande
regels
meer
instrumentaalstukken
vorm
hadden
instrumenten,
werk
het
in
s.
w., mit etlieh
co7itinuo
het
u.
zeer
mii
Sinfonien
heigefiigten
zijn
Wohlw.
s.
korte,
uit
een
de tweede helft der 17e eeuw werden de
In
meer symphonien genoemd.
en
stemmen deed
getiteld:
licht
Herzens
Gott-ergehenen
u,
Basso
stukjes.
zang-
bij
2 of 3 daarbij werkzaam waren.
wel
een
recht
hequemet
und dem
Violinen
paar
de Symphonien. Zelfs de
heette zoo, en het aantal
dan
16,
eines
scklechten Melodien
tot
der instrumenten werden aldus genoemd.
instrumentaalstuk
of
Georg Weber 1649
gaf
riechende
gam
Ritornellen
behoorende
stukken
genoemd werk de orgelprludes, toccata's
klaviersonates
en
die
stukken echter niet; elke Int
met
uitzondering der
Concerten,
Een bepaalden
Ritornel
van
verkreeg dezen naam.
Nu
rad a,
elke
eens was het de ouverture eener opera, die zoo heette, dan eens een trio of
quartet,
maten
met
dal
Seelewig
die
lang,
dan
sAn-
hij
1730 verschenen
anders
naam
dien
Staden
bestempeld werd.
voorafgaan door een sSymphonia hinter
(1640)
te
di
strijkinstrumenten waren.
eener
nauwkeurig
niet
breidde,
werd
grooter.
Zoo
Boccherini, werden
Het was dus een algemeene uitdrukking voor elke soort
genoemd.
ook
voornamelijk
toe
die niets
Zelfs de eerste te Parijs
verschenen strijkquartetten met obligaat-violoncel, van

Sin/onies
in het jaar
Porpora,
Camera, van
zangspel
zijn
Nog
oder Gleichstimmung" noemde.
Londen 6 Sinfonie
voor
trio's
laat
dem Frhang," 11
te
bepalen instrumentale compositie geworden, waar-
danswijzen
behoorden.
aantal der in de
het
vervaardigde
symhonien voor 2
violen,
componist
de
viola,
Naarmate het orkest
zich uit-
Symphonie medewerkende instrumenten
Agrell
het jaar
in
1725 eenige
cembalo, hoorn, hobo's, fluiten en trompetten,
en vele andere werken van die soort volgden, hoewel de kritiek er niet mede
Matheson
tevreden was.
bin
nicht
weil ihnen
Symphonien
fr lange
in
dei'
oder
o. a.
ist
altijd
Datgene
(z.
dit).
als
sie ihr
den ganzen Sermon. Eine Symphonie von
Mattheson
ouvertures,
Sulzer
wat
Muiicus (^ll^b): Ich
allemal lang genug zu einer solchen Musik, die an ihr selbst
symphonien
vatten ook
riiisc/ier
Sonaten dermassen verliebt zu seyn scheinen, dass
nicht kurz seyn kann."
van opera's, de
\t\ z\.]n
Instriimentalmusik etwas Sonderliches beywohnet, in lange
Exortium bald grsser machen
24 Takten
schreef
Symphonien, ungeachtet verschiedene gute Componisten,
die in
bedoelt hier de instrumentale inleidingen

Itali,
waar men
(sinfonie) genoemd werden;
en Sc
hu bert
het
woord symphonie
men heden Symphonie noemt
Evenals deze was
zij
dit
in
oorspronkelijk een
sJedes selbsfandigeinstrumentaltonstck," zegt
is
woord
niet
kende,
dezelfde beteekenis
op.
ontstaan uit de Suite.
aaneenschakeling van dansen.
Richard Wagner,
verdankt
461
dem Tanze
Forin
seine
ein
worin
solclies,
oder Marsche, und eine Folge soldier Stcke, sowie
Tanzformen verbunden waren, ward Symphonie
rnehrere
genannt. Der fonnelle Kern der Symphonie steekt noch haute im dritten Satze
dem Menuett
derselben,
wo
Scherzo,
oder
um
gleichsam
hervortritt,
voUsler Naivetat
er pltzlich in
das Geheimniss der
Form
zu
aller Satze offenbar
machen."
Der harmonisirte Tanz", zegt dezelfde schrijver
{Gesammelte Schriften,
modernen
Symphonie. Auch der harmonisirte Tanz
Beute
die
von
in
das
dehnte
es
weikes
aus,
dem
alsbald zu
sich
und
Kunstwerk
dieses
nalrlichen Volksweise
der
vormen
wordt
heeft
namelijk
hij
seiner
in
ist
hchsten Vollendung die

s."
ven'
Nieuwe
schepper der moderne symphonie beschouwd.
als
wel
dringen, so
elastischen Fleische menschlich schonen Kunst-
Symphonie Haydn's, Mozart's und Beeth
Haydn
Tanz-
dieses kontrapunktisch geschulten Tanzes durfte
wanne Athemhauch
der
leibliche
nun nach seinen Regeln Sprnge und Wendungen machen.
Riemenwerk
lederne
nur
dieser loste ihn
gehorsamen Ergebenheit an seine Gebieterin, die
seiner
aber
wohlschmeckende
als
fiel
Hande des kontrapunktirenden Mechanismus:
kunst, und liess ihn
In
een andere gelegenh eid
bij
109), sist die Bisis des reichsten Kunstwerkes der
III,
waar
is
gevonden:
niet
Karl Phil. Eman. Bach,
dien
ook
zijn
als
hij
voorgangers, en voor-
model beschouwde,
zijn
kenden de vormen van Sonate, Symphonie, Ouverture, Rondo, Menuet, Adagio,

Serenade, Gassatio, Divertimento enz.; maar die vormen waren
Suite,
zoo
met groote willekeur
vormen
was
mentale
vormen.
contrast,
zoowel
deel van
zijn
Haydn
van
melodie
aan
geven dan dat
te
van het eerste deel
of
gebi'uikte
meeste
in
wendde
het
gevallen
Wel
andere
vindt
die
Hij
stelde het eerste
Tonica en Dominant, en deed het con-
uit
ook
liet
bij
uit
de Tonica
in
de Dominant. Door de invoering van
urch f h rungssa tz)
en door de her-
veranderde harmonische volgorde verleende
als
het
mon
slechts
in
Ook aan de Trio's
de willekeur, waarmede
bieidde.
vyf,
uit
nog scherper uitkomen, door het thema
beiden
grooter beteekenis en
de
harmonie, berustte.
als
Allegro's samen
den vorm grooter rijkdom.
aan,
bracht orde in de ontwikkeling der instru-
kunstige doorwerkingsperiode (D
haling
benaming en constructie der
in
bewees, dat de werking van instrumentale muziek op
Hij
een ander karakter

een
werk, en onzekerheid
te
algemeen.
tusschen
hen
Theorie en praktijk gingen
dienaangaande verwarring van begrippen bestond.
trast
bij
het moeielijk was, ze van elkander te onderscheiden, en dat
dat
talrijk,
Rondo
vorm voor
Lied
men
hem
twee
ais
zijn
zijner
finale
Menuetten
gaf
hij
hij
van Symphonie en Sonate
Adagio,
dat
hij
evenwel in
ontwikkelde. Hij stelde ook paal en perk

het getal afdeelingen eener
symphonie
ook nog sonates en symjihonien, die

afdeelingen bestaan;
maar van
uituit
lieverlede
462
werd
het
algemeen. Docli niet alleen wat het gelal afdeelingen,
vier
getal
maar ook wat haar karakter

van
zich
die
Haydn
Het
weder.
men
vindt
onderscheid
lu
der
die in hel artikel
Symphonien
de
tusschen
Richard Wagner
door
Symphonie
Haydn's bewegt
kontrapuuktische
van
breeder,
Beethoven
bij
Sonate nader aangeduid
genoemde meesters
is.
betreft
karxktersiek wordt dit onderscheid
Zeei
aldus uitgedrukt:
sich die rhythmische Taiizmelodie mit heiterster jugeuil-
und Wiedervereiaigungeu, wiewohl durch
licher Frische. Ihre Verschlingungen, Zersetzungen,
hchste
De vorm der Symphonie van
en, grooter en
vorm dan den inhoud.
den
minder
Mozart
bij
dezelfde vorm,
is
vanHaydn
onderscheidt de Syraphonie
betreft,
voorgangers, doordien haar afdeelingen met elkaar con-
elkaar in zekeren zin aanvullen.
en
trasteeren
Het
zijner
Geschicklichkeit
gebeu
ausgefhrt,
sich
doch
die
kaum mehr
fast
als
Resultate soich' geschickten Verfahrens, sondern vielmehr als deu Charakter eines, nach phantageregelten Tanzes eigenthmlich kund: so
Gesetzen
siereichen
warm
durchdringt
sie
Hauch
der
wirklichen, menschlich freudigeu Lebens. Jlen, in massigeren Zeitmaasse sich bewegeriden Mittelsatz
der Symphonie sehen wir ven
aogewiesen;
gesangsweise
des
Haydn
dehnt
sie
der schwellenden Ansbreitung der einfachen Volks-
ihm nach Gesetzen
sich in
des Melos, wie sie
dem Weseu
Gesanges eigenthmlich sind, durch schwungvolle Steigerung und, mit mannigfaltigen Aus-
druck belebte, Wiederholung aus. Die so sich bedingeude Melodie war das Element der Symphonie
Mozart.
des gesangreicheu und gesangfrohen
Athem der menschlichen Stimme
ToUen
zuneigte.
Den unversiegbaren Strem
gleichsam
in
Gefhlstiefe
rastloser
im
Ausdrnckes
des
Symphonie
seiner
der
ihr,
Alles, was
nur von
sie
von der Befriedigung
bei
vermochte,
sung
den Vorgangern
Hauptmotiven
zwar
der
schon
ersatzweise die
liegt.
ihm
in
selbst
stabll
als
unerschp-
Wahrend Mozart
in
Dranges ablag
werdender Annahme, mit
Hhe, das dieses nicht
allein Heiterkeit,
Die unermessliche Fhigkeit der Instrumentalmusik
Beethoven
selbst
diesen
in
melodischen
nannteu Tafelmusik
anziehendes
zeigt,
der
Form
zurckgefallen,
's
sich
naherte,
die
una
zum Ausdrucke
Beethoven.
sehen wir bedenkliche Leeren zwischen den melo-
symphonischen Satzeu sich ausbreiteu: wenn
Zwischensatzen
Mozart,
war
ao
Phrasenbildung
anch
Herz der Melodie,
dieses seines eigenthmlichsten
urgewaltigen Drangeus und Verlangens erschloss sich
lich
das
Behagen, wie bei Haydn, sondern die ganze Tiefe unendlicher Herzenssehnsucht
in sich zu tassen vermochte.
Noch
in
geschioktem kontrapnnktiscben Verfahren, gewissermaassen nur abfertigte, erhob er so
inniges
dischen
er
vorgetragenen,
Innersten des Herzens zu Grunde
die Gesangsausdrucksfhigkeit des Instrumentales zn der

stilles,
ieitete
Instrumeuten
der natrlichen menschlichen Stimme
mehr oder weniger, nach herkmmlicher und

angemein
Genius mit weit Torwaltender Liebe sich
Harmonie
rcicher
und Inbrunst zu geben, wie
Qnell
flicher
Sorge,
Er hanchte seinen Instrumenten den sehnsuchts-
ein, der sein
eine
meist
hieria
bei
oft,
seine
ja
sehr
interessante
Weitem mehr
fast
fr
der
gewhnlich,
Haydn
Bedeutnng
geben
italienischen Auifasin
diejenige
banale
symphonischen Satze haufig im Lichte der soge-
namlich einerMueik, welche zwischen decn Vortrage anziehender Melodien
Gerausch
fr
Konversation
die
bietet:
mir
ist es
weinigstena bei den stabil
wiederkehrendeu und larmend sich breitmachenden Halbschlssen der Mozart'schen

als hrte ich das
nament-
zu
Gerausch des Servirens und Ueserrirens einer frstlichen Tafel
in
Symplionie,
Musik
gesetzt.
Das ganz eigenthniliche und hochgeuiale Verfahreu Beethoven's ging hingegen nun eben dahin
diese
fatalen
Hauptmelodieu
Um
dieses
Zwischensatze
selbst
ganzlioh
verschwinden zu lassen, und dafr den Verbinduugen der
den vollen Charakter der Melodie zu geben.
Verfahren
naher
zu
beleuchten,
mache ich uameutlich auf
die Koustruktion des
463
SjmphoDie aafmerksam. Hier sehen wir
ersten Satzes der BeethoTen'schea
melodie
die eigentliche Tanz-
ihre kleinstea Bestandtheile zerlegt, deren jeder, oft sogar nur ans zwei
in
bis
Tonen
darch bald vorherrschend rhvthmische, bald harmonische Bedentung interessant nnd
bestellend,
ausdrucksvoU erscheint. Diese Theile tgen sich nun wieder zu immer neuen Gliederungeu, bald
Reihuag
consequenter
in
dnrch
eine
anwachsend,
stromartig
Bewegnng
plastische
so
wie in Wirbel
bald
zertheilend,
sich
immer
Znhrer keinen Angeublick sich ihrem
der
dass
fesselnd,
Eindrucke entziehen kann, sondern, zu hchster Theilnahme gespannt, jedem harmonischen Tone,
ja
jeder rhythroische Panse eine melodische Bedeutung zuerkennen muss. Ein ganz neue Erfolg
war somit
dieses Verfahrens
genau znsammenhangende Melodie
einzige,
Ook wat de
reichste
Entwickelung
aller in ihr
Instrumentatie
dat
naar
maar,
notenspel,
voor
om
het streven
bepaalde
het
velen daarvan
althans
getuigen van
zij
onbepaalde
Haydn
van
die
Mozart
en
de artikelen
de instrumentale muziek van het

w. haar niet alleen tot een
a.
mogelijk
dit
meesters
's
van die zijner klassieke voorgan-
m.
leiden,
te
zooverre
eine
Beethoven
(z.
en Orkest). Maar vooral hierin onderscheiden zich
symphonien
dan
als
war."
instrumentalie betreft zijn de symphonien van
ontwikkelder
en
rijker
gers,
Ansdehnung der Melodie durch
die
Motive zm einem grossen, andauernden Masikstcke, welches nichts Anderes
liegenden
is,
tot draagster
eener bepaalde
gedachte, tot een toongedicht te maken.
Wel
waar
is
spreken'
nu
nooten,
zelf
rakters
heeft
willen
zondaar
geen
muziek
herrinnert.
het
in
behoort
o.
a.
bij
dus
niet
muziek
geen
heeft
zelfs
tot
een
zich te bekeeren, de zondaar echter
aan
Zonder deze verklaring
geeft.
niet
iets
Mozart
sovvei.iie
di
in
un
man
waren
den
een door
een voor een weggaan der orkestleden
is
de Sinfonia Eroica.
Het woord Eroica" dient
grand' uomo,"
man"
in
slechts
men
in
de
men den
in
meer dan absolute
Wel
heeft dit
werk
algemeenen zin opgevat
men.sch in het algemeen verstaan.
overstemming met Beethoven's opschrift: per festeggiare
van een groot
den inensch willen
is
van dien aard. De eerste klassieke symphonie,
willen uitdrukken,
is
militair"
niets bevat, dat ons het begrip
het
iets
Haydn's
de Symphonie militaire^ die, behalve de
in
worden, en onder held" moet
Die opvatting
uit
anders dan absolute
de programma-muziek. Evenmin vindt
tot
bepaald program.
moreele ka-
het schrijven van een
het vermoeden zou wettigen, dat haar componist iets
die
il
hem
volgens tijdge-
iieeft,
niet zelden
De Abchied-Symphonie van denzelfden meester
symphonien van
te
dat
Allegretto,
muziek begeleide pantomime

en
en
geen zijner symphonien
in
hebben gezocht,
trompetfanfare
zijn
de gedachte heeft voorgezweefd, hoe God
gehoor
wij
Haydn
symphonien
in
hem aanmaant
mond zouden
van vroegere componisten niet te
te doen.
dit
hij
schetsen,
en
vermaningen
die
eigen
dat
symphonien
spreekt
om
Haydn
ook
dan getracht,
verklaard,
eerste
zijner
had
en
niet
zin
d.
i.
dus:
tot viering der
nagedachtenis
van dezen of genen individu, maar van een groot
des woords.
Beethoven
heeft in zijn
Symphonie
voorstellen, door alle edele gevoelens, die in eens
menschen
464
hart
kunnen wonen,
dien
hij
lonen uit te drukken.
in
dacht, dat
Hij
Bu onaparte,
aanvankelijk voor een bevrijder der wereld hield, en wiens
naam
hij
boven de Symphonie wilde schrijven, zulk een edel mensch was. Niet de gevan
schiedenis
den
Buonaparte;
generaal
het lijden en strijden van een bepaald persoon,
doen
dit
te
te
buiten gegaan.
is
Pastorale.
Nog een
de
is
dem Lande im
de
titel.
Ten einde
dat
niet
der
op
luidt in
Beethoven
Beethoven's manuscript
worden,
te
was een dichter,
voegt de meester
duidelijk te kennen,
hij
K necht
worden met
gesteld wenschte te
lijn
programma-componisten.
wezen
zoo
begrepen
Malerey." Daardoor gaf
als
d.
weergeven.
wijze
in
Hij
dichtte
om
tonen en melodien;
echter
die reden
symphonie geeft
hij
het landleven op den
geldt
niet
Niets
is
gewaarwordingen
de recitatieven
Symphonie
opwekt,
en
Mozar
het
is
de
orkest
lijk,
is
iets
in
dat
daarin verschilt het van de absolute
t.
anders dan absolute muziek heeft bedoeld.

zijn
Uit de door
taal, die
laatste
symphonie
Het
is,
macht
Men
zie
instrumenten
alsof de
Nottebohm medegedeelde schetsen der Negende

Beethoven de beteekenis van de recitatieven
dan ook, dat
blijkt
tot
Dit
ideale beteekenis
niettemin een werk,
der bas.sen in de finale van werk door woorden heeft aangeduid.
van
niet
pastorale
instrumenten wordt gesproken, doet ons vermoeden, dat de
de
willen spreken.
Maar welke
idealistisch.
werken hebhen geen programma's, maar de
latere
meester niet zelden

a.
is
moge hebben,
ook
Pastorale
Beethoven's
o.
zijn
voor natuurschoon gevoeligen mensch maakt.
daarin realistisch, alles
door
In
woorden
van de eerste, maar van alle afdeelingen dezer symphonie.
alleen
muziek der Symphonien van
daarin
in
gedicht
zijn
een afbeelding van het landleven, maar den indruk,
niet
dien
Symphonie
niet
is
voor het verstand, maar alleen voor het gevoel begrijpelijk.
bepaalde
en andere
een ziener; het
i.
natuur, zooals het zich in zijn binnenste geopenbaard had, wilde
dichterlijke
en begrippen, maar
de
Symphonie
in zijn
Bmpfindungen welche bey der Ankunft
heitre
verkeerd
niet
Mehr Empfindung
op n
Door
symphonie, die van een programma
klassieke
Menscheii erwachen,"
er bij:
hij
de smart, het
in tonen uitgedrukt.
Beethoven
slap verder ging
eerste
sAngenehme
gaat.
auf
de vreugde, de smart, of
geea enkel opzicht de grenzen van de macht der muziek
in
hij
Dit
vergezeld
hij
Beethoven
en strijden in het algmeen heeft
lijden
niet
maar de vreugde,
der
muziek
zijn
bereikt,
hoogste hoogte geklommen, geen klimax
zijn
De grenzen
het uitdrukkingsvermogen
dan met behulp van het gezongen woord. En
dit
is
hier
woord heeft
van het
meer moge-
Beethoven
te hulp geroepen.
Onder
nog
lioz
de
nauwer
componisten
in
genoemd
te
Beethoven,
na
verbinding
worden.
te
die getracht
hebben de muziek
brengen met de pozie, behooit vooral Ber-
Reeds
in
zijn
eerste symphonie,
Episode de
la
^
(Tun arite, heeft
vie
zooals
het
weer
tonen
in
deze
willen
geven.
daarom
en
Door
visioenen.
tasie
symphonie
Zijn
voor
niets
is
anders dan een
een programma tracht
en
opschriften
Wat
heeft
man n
van
plaats
in
vier,
is
tegen de gewoonte,
de laatste twee afdeelingen
wil,
gecomponeerd;
er
heeft
en
afdeeling
als
nieuwheid van
hij
geheel
met
motief
zij
men,
vijf
afdeelingen
Sc hu-
zooals
Doch ook
(zonder Menuet) van
vijf.
tenzij
beschouwe;
men ook
symphonie
Berlioz
is
elkaar
hierdoor oorspronkelijk,
dooi-
middel van n en
verbinding brengt. Het aanbrengen van een
in
motief uit de eene afdeeling eener symphonie in een andere kan wel
waar
is
Berlioz genoemd worden. Reeds Beethoven had
geen uitvinding van
af-
Mozart
hier de vierde
laatstgenoemde
de verschillende afdeelingen zijner symphonie
hetzelfde
Dat
tenzij
met meer of minder dan vier
in
instrumentaal koloriet,
zijn
af.
Symphonie fantas-
Berlioz, een programma. Maar behalve door de
ook, evenals die van
heeft
dat
de symplionie
de Symphonie pastorale
drie,
vijfde
des hoorders fan-
hij
n geheel beschonwe.
als
klassieke meesters hebben symphonien
deelingen
tonen uitgedrukte,
in
den vorm betreft wijkt de
weinig of niet van dien der oudere sj^mphonien
tigiie
de
beweren, dat Berlioz in
te
zijn,
gevoel begrijpelijke vertolking van droomen en
het
hulp te komen.
te
eigen levensgeschiedenis,
zijn
vertoond had, op fantastische wijze
kopie van voorvallen uit de werkelijke wereld heeft
een
alleen
hem
Onjuist zou het
te geven.
loonschepping
stuk van
getracht, een
hij
den droom aan
in
zich
het
gedaan, en wel in de Finale zijner ^ .symplionie, waarin plotseling een motief
van het Scherzo weder optreedt; ook
in
de Finale zijner 9 symphonie, waarin
hoofdthema's der drie vorige afdeelingen achtereenvolgens weder te voor-
de
gende,
voor
de
ook
herhaling
in
van
verband,
muziek
van
geniale greep echter bracht
een motief
uit
aan
te
wenden, ten einde met behulp van
de verschillende afdeelingen
dat
duidelijk
Berlioz op de
een vorige afdeeling in een vol-
Symphonie faniastigue, doch nu consequent doorgevoerd
zijn
alle afdeelingen,
eenheid
het
Beethoven's
komen.
schgn
gedachte,
de
tusschen
te
maken.
deelen
Dit
in
symphonie
zijnei-
van
alle
program
zijn
uit
dit
te
bestaat,
middel de
spreken en
ook
in
de
deelen der symphonie terugkeerend
hoofdthema werd door Berlioz met den naam van id Jixe bestempeld.
Aan
vorm
den
tgdgenooten van
wat
den
vorm
symphonien
der symphonie
Berlioz
betreft,
niet
bij
periode
en
sloten zich,
in
en
bun
lol
Tot de voornaamste syrnplionie-componislen
naBeethovi^n behooren: Men
Symphonie-Cantate
Beethoven
De componisten
de oude meesters aan, maar namen toch
Schumann, Gade, lirahms,

UI.
door de navolgers van
zelden elementen op, die niet zuiver muzikaal zijn
de programma-muziek behooren.
tier
is
niets meei- veranderd.
d el
Ilubinstein,
of 8jniphonie-Oile.
'vn
ssoh
n,
Spo
r,
Sch
u bert,
Volkmann en Raff.
ionr Me n del ssoh n aan
30
zijn
466
Lohgesang
zooais
Concert
))Ztnii
fr
und kranken Musiker hier
alten
die
ihn nicht
einmal
nocii
liad iian zijn vriend
volgende gedeelte van een zijner brieven
het
uit
lilijkt
mein Lohgesang aufgefhrt werden; da hab
Monats
nien,
danken
l)eriamino, dip de componist te
L;egeveii
Klingemann,
am Ende
soll
des
mir nun vorgenoni-
ich
unvollkominenen Gestalt zu geben, wie er
in der
Birmingham aufgefhrt werden musste, meiner Krankheit wegen; und das
in
mir tuchtig zu thun.
giebt
denen
Titel
viel
zii
Symplionie-Cantaie
als
Die
Dn
Welt,
die
in
tibrigens
liast
denn nicht
vei'antworteii,
sondein
Walpnrgmmcht. welche mir
erste
nennung wieder aufzunehnien,
zu
fei-tig
deinem
niit
allein
das Slck nun
denke auch stark daran,
ich
langem
seit
voitrefflich gefnnich
schick'
unter dieser Be-
daliegt,
machen und
werden."
zu
los
Symphonische Dichtna', een door Franz Liszt aan een

gecomponeerde
werken getracht, een
belitelde
Liszt
benaming
gegeven
oi'kestwei'keii
of andeie
reeks door
heeft
in
hem
de aldus
potische gedachte op een voor het
gevoel begiypelijke wijze in tonen weer te geven. Door dit te doen volgde
Webei',
hoven
Romo
derhalve
Juliette
et
van
het
bepaalde
mijden.
Ook
hij
een
programma
door
Les
pkeiiti,
iets
laat zijn
Prludes
en
Frometkeus\
oudere
dat
is.
En hoe
muziek
in
wijze
volgens
heelt
hij
de
weer
kern
willen
zijn
geven.
te
eener
rhythmus,
alleilei
liet
dan
is
te ver-
met Tasso, r-
Ideale en
titel,
Ce
naar
die
qii'on
entend
Dichtuugen echter,
en
Alleen
heeft
navolging van
in
hij,
uitdrukken. Lamento e Triomfo, Klacht en Overwinning,
eigen
verklaring, de inhoud
gemaakt?
van
Hij
zijn
toongedicht
verschillende
Tasso' s woorden
kleuren
laat
lj
in
s)Ca7do
Tarmi pietose,''
tempo en
geheel ot gedeeltelijk, in
de ontwikkeling der eeuwenoude
ware de ontwikkeling van het
fde fussclien de beide polen
het,
Tasso.
vertoont ons het motief',
van telkens veranderde toonsoort, harmonie,
gedaanten optreden en geeft ons
melodie als
allen
in
staat
potische gedachte op een voor het gevoel
dien inhoud duidelijk
middel
door
in
althans velen daarvan
enkele zijner symphonische
dat de Venetiaansche gondoliers op

zingen,
l)e
zooais
drukken en
weten
altijd
of het stuk draagt een
Mazeppa,
a.
a.
o.
t-
Dante- en iîi?<.^-symphonien, heeft L is zt getracht, bepaalde
zijn
meesters,
bevattelijke
In geen
o.
is
te
niet in
zij
bijna
la
handelingen
die fout
heeft
het geval
sur
in
verlangen, waartoe
B ee
vele zijner
in
tonen uit
in
vooratgaau; dit
bepaald gedicht verwijst,
montugne.
te
zich
getracht heeft
hij
sym,phomscke Dichtunijen
een
evenmin
dat
is,
handelingen
Liszt
woord.
waaraan Berlioz
fout,
maakt,
schuldig
muziek
de
met de hulp van
De
Coriolan.
weiken
instrumentale
drama gevolgd worden,
ouvertures, die niet tloor een gezongen
in
Egmont en
zooais
zijn
hun dramatische ouvertures hetzelfde gedaan hebben
die in
zelfs
hij
Gluck, Mozart, Beethoven,
het voorbeeld van vele oudere meesters, als
Lamento
dichterlijk
en
genie,
Trionfo
dat zich
beweegl.
ten
467
Liszt,
In dp Prludes traclit
van
er
entonne
lende
perioden trekt
mires
de
op
kleuren,
de
door
aiPwaarwordingen
mort"
la
wijze
in
Symphoniche
leven
IHchtmigai
wordt
een
onmogelijkheid zou
op
Wat
zijn
besoin d'expnnsion
incessant
nos
larmes de sang
dlivrance
foi
te
om
moeielijk te herkennen,
niet
slechts een paar der
organes
sur
.
les
.
heeft
hij
de potische kern dier gedich-
begrijpelijke wijze in
dat
que
wij
de
'm
l'espi'it
Malheur
tiop
et
der tonen trachten
taal
Prometheun
Salvation
et
7\\\\er\\\nn\ex\1
aspiralion
humain pui^se aborder;
nous
sans
condamnation a un dur
an(ântii-;
plus aiides jilages de noti'e natur.';
uii
Gloire!
vridique
qui
lihrateiit-
ainsi
fal)le
ne
hardie
activit
douleurs expiatoiros livrant a un rongement
vitaux.
en
hetgeen
af te schilderen
cris
d'angoisses et
inamissible conscience d'une grandeur native,
tacite
Herder
de gelijknamige dichtstukken van
maar
meest bekende
de componist niet getracht hel
il
fera
monter
drobait
resserreê.
se
prtait
Ie
une
Ji
d'une future
captil
longtemps
tiiicelle
grand jour venu!
pensee
la
(jn'
Ie
lumineuse
la
l'accomplissement de l'oeuvre de mi.sricorde,
enfin,
cette
is
anders dan la note solennelle
heeft
torture aux j-gions traiismondaines dont

et
gewekt
in
destines
cratrice,
enchainement
doux
si
vormen en
wil de componist,
haute?
plus
les
calme
levensstrijd
sAudace, Souffrance, Endurance

vers
Ie
dooi' deze voorstellingen
voorgesteld, in tonen
een voor het gevoel
drukken.
te
foudre fatale con-
la
te
noemen
te
zonals het
Hugo
ten
uil
sL'amour forme
desfine o les pre-
la
helden,
dier
Victor
en
la
verschil-
zijn
muziek weergegeven. Ook de
Promethen en Mazeppa
in
est
hoofdthema op verschillende wijzen
zijn
srelukkige
het plechtige unisono der bazuinen
is
Ook
ons voorbij
in
point interrompues par quelque orace
sont
sla trompette a jet Ie signal des alarmes"
en wat
leven
ne cherche a reposer ses souvenirs dans
De
Notre
l'&me cruellement blesse qui au sortir d'une
quelle est
champs?
des
ne
bonlieur
et
temptes
Liszt,
heelt
Het
snlennelle note".'"
et
tre-
de prludes a ce chant inconnu dont
si'ie
die reeks prludes aan
in
du
autel.
vie
van hef
alleen de kern, de potische gedachte
mortel dissipe ses belles ilhisions. dont
souffl
son
la
premire
la
volupts
Ie
ces
de
verscliillpnde coupletten
fle
maar
enchante de toute existence; mais quelle
l'aurore
sume
niet
n e,
chose qu'une
mort
dont
tonen weer te geven, en die vinden wij in de woorden
in
est-elle autre
vie
Lam a v
van
lijknamiiie oferlicht
tondamentale
expre.s&ion
de
orageuse,
fulgurante."
Op
van
op
dergelijke wijze heeft
het
Liszt ook
in
Mazeppa de pensee fondamentale"
gedicht in muziek trachten over te zetten,
het
paard
Kozakken,
gebonden
maar de
page
levensrit
en
diens
latere
van den mensch,
dus niet de
verheffing
die,
lot
rit
van den
Helman der
op den croupe
:iO*
fatale'"
het
Genie
tor
Hu go
van
ie
Wat
-ebonden,
hot in
gekozen, met
(Durchfhrung)
-^
In
-0-
-0-
-0-
-0- ~-
maareen
die naar de slotperiode leidt.
volgt,
-0-
de
wordt
voorbeeld
dit
Symphonisahe
z\:,n
herhaald wordt,
niet
deel
eerste
het
het volgende verbonden
b.
is,
v.
-0-
^^
elke kwart
van
helft
laatste
dat de tweede
die hierin bestaat,
een maatdeel met de eerste van
van
helft
voor
dit
veelal
een rhythmische figuur,
Gr.,
Liszt
heeft
betreft
nieuwe bewerking der thema's
Synkope,
zooals
eener symdien der ouverture of der eerste afdeehng

onderscheid evenwel, dat na de doorwerkingsperiode
doorgaans
Dichtungen
phonie
wordt,
gedicht heeft uitgedrukt.
vorm
muzikalen
den
medegesleept
vaart
woeste
in
zijn
de eerste van
bij
elke volgende getrokken.
SynneiueilOll, Gr., benaming van het derde tetrachord
ad in
het Grieksche
toonstelsel.
Gr.,
SyntoniSCh,
door
hom
geleerde
gespannen, noemde Aristoxenos

soorten
een der beide,
diatonicum syntonum bestond

Genus diatonicum mol Ie uit
Genus
Het
het diatonische klankgeslacht.
van
een halve en twee heele tonen; het
uit
halven,
een
en
drie-kwarts-
een
een
vijf-kwarts-toon.
Syrinx
of
Pansfluit, een
de oude Grieken gebruikelijk blaasinstrument,
bij
bestaande uit zeven aan elkaar gehechte
(Wenceslaus),
Szamotnlski
was
van koning
muziekdirecteur
compositin
werden
Klaagliederen van
in
zijn
Szarvady Clauss
lii
el
n e),
kunstreizen door Duilschland.
leeftijd'
en
Frankrijk
Engeland,
trad
Parijs in
te
tal
klavieispeelster,
1'roksch
vnn Polen.
Zijn
de
zette
Hij
van geestelijke zangen.

geb.
834
te
Praag,
en maakte reeds op vijftien-
Later hezcht
het
de 4 Ge eeuw,
uit
bewonderd.
algemeen
op muziek en schreef
ontving daar ter stede onderricht van

jarigen
toonkunstenaar
Sigismond Augustus
vaderland
Jeremias
rietjes.
Poolsch
ook Nederland,
zij
huwelijk met
Szarvady
en
vestigde zich daar ter stede.
Szczponowski (Stanislaus),
op
jeugdigen
guitaarspel
naar
leeftijd
ontving,
en
guitaarvirtuoos, geb.
waar
Edinburg,
maakte
kunslreizCTi
hij
1814
te
Krakau,
ging
het eerste onderricht in hel
door de voornaamste landen van
Europa.
Szczarowski
op
het
gebied
(Joh.
van
INepomuk),
Krakau,
was
Warschau verbonden en hehoorde
Poolsch zanger,
van
tot
1793
tot
geb.
1843
de beste zangers van
1771
aan
te
de
zijn
Szkeli (lm re), klaviei'speler en componist, geb. 8 Mei 1823
Pinezow
Opera
te
vaderland.
li'
Millyfolv
469
in
Honyarije,
heeft
vele
bezocht Paiijs en Londen en vestigde
compositin
geschreven,
van
Hongaarsche volksliederen gunstig bekend
Szymanowska
omstreeks
1790,
'
(Marie),
was
een
welite
ISi
te
30
van
van
Field.
Poolsche
langen
klavierspeler,
naar Amerika en vestigde zich
Amerika,
voordroei.
die
Beet hoven
's
te
geb.
Baltimore.
werken
in
1823
in
het
openbaar
en
hij
te
1831
zijn.
Hongarije,
Tot 1854 was
lijd
Zij stierf
Petersburg, waar eenige harer compositin in druk verschenen
Szemelnyi (Ernst),
Hij
afkomst* peh.
leefde
Zij
"Warschau en maakte kunstreizen door Duitschland en Rusland.

te
Pestli.
fantasien op
zijn.
klavierspeelster
leerlinge
zicli
vooral zijn
ging
1849
de eenige in
uit
het
hoofd
T.
verkorting van Tasto, Tenor, Tutti
T.,
de
werkte
en
leer
behoorde
Hij
stieif.
was
klaviermaker,
Tabel,
in
hem waien T s c h
en
Taborelles,
kleine
1720
Ruckers,
te
te
Antwerpen,
Londen, waar
hij
1732
Leerlingen van
m a n n.
pauken,
deze woorden).
Engelsche klavieraiakers.
beste
de middeneeuwen (10e
in
1680
Taborum, Taburoiuum
Taboiiuum,
trommel,
de
(z.
dit.
z.
de opvolgeis van
bij
de jaren
in
tot
ud
klankbodem
Fr.,
Table d'liarmonie,
Tabnrinm,
of
een soort van kleine
14^ eeuw) in gebiuik.
tot
afkomstig
vermoedelijk
van
de ketelvormige
slaginstrumenten, door de Arabieren van de Mooren overgenomen.
Zij
werden
de middeneeuwen in Europa bekend.
in
Taboi'OWSkj
Wolhyni
maakte
(Stanislaw),
(Rusland),
o.
kunstreizen door Europa.
aan
a.
1830
geb.
vioolvirtuoos,
studeerde
te
Krzemienica in
conservatoire te Brussel en
het
vestigde zich te Peteisburg en later te
Hij
Moskau.
Tabulatnra,
Lat.,
beteekende
stemmen van een muziekstuk
vokale
muziek
gebiuikt. Dit heette
tabulatuia
De
s c
he
op
uitvoering
nt a b u leer
en
samenstelUng der verschillende
de
het
overzicht van alle partijen,
de
men
tussclien
of
luit,
op het klavier en orgel
(in ta vol ar e). Later werd de benaming

notenschrift
orgeltabulatuur was
onderscheidde
i t
ter
i
het algemeen voor het
in
aangewend. De
ook
oudtijds
een geheel,
Hoofdzakelijk echter werd hef voor de overzetting en inrichting
de partituur.
der
tot
bij
orgelen luitmuziek
anders dan de luitt ab ula tuui',
Duitsche, Italiaansche en nieuw-
tabulatuur.
gebrekkige
inrichting
der
instrumenten
in
de eerste eeuwen hunner
471
vfjliiiiileide
oiilwikk(Mirii;
hel
oigol
niet
den
was
zang
Duilsche
veiljeteriiiy
gebouwd,
|iloinp
liuiinei
Guido
niet
en daarom
staat,
in
het zeer
is
voor de orgelpraktijk voldoende
werden
oigellabulatiuir
Vooral
tecliiiiek.
was nog lang
het
tred te houden,
gelijken
het letterschrift van
dat
de
In
spoetliye
eoii
en
mensuralen
bogrijpelijk,
was.
zwaar
de
tonen
door
de
volgende
aangetoond:
letters
3^^=i='"-=? t=t=t=t:-
fi
AHC DE
I*
r~~^
ede f?
Zooals
hieruit
a.
hc
*~"~t"l
ede
Il
de laagste octaaf met groote, de volgende met
werd
blijkt,
--^--^-g
kleine letters genoteerd, en de hoogere door middel van n of
aangeduid
Wat
octaaf.
moedelijk
ook
vandaar
de
van
matische
tot
tonen
grenzen
der
omvang
den
naai'
benaming
de
meer
meer
en
en
eens-
kleine,
meer
streepjes
meergestreepte
octaaf betreft richtten de organisten zich ver-
hunner
anderen van
bij
/,
groote,
orgels.
Bij
vonden,
ingang
sommigen wordt de
Toen
A gerekend.
ff tot
werden
octaaf
later de chro-
deze door haakjes
achter de letters aangeduid, en toen, tengevolge van de verbeterde constructie

dei'
ook
orgels,
kwamen
mensuiaalmuziek
de
verschillende teekens:
boven de
was de
wijze ingericht
koren genaamd, omdat men

ooispronkelijk vier, later
voor
snaien
losse
de
.snarige
laagste
luit,
,/
doiir
snaar
deide
men
enz,
werd,
mogelijk
in
gebruik, die,
pr
s s
cijfer
D,
De stemming was
tt el
er
in
was
pr u
bij
als
luit,
waren
volgt:
aangeduid,
tabulatuur
in e r),
De snaren der
tonen dubbele snaren had,
cyfers
Deze
.snaar,
(G ro
aanduiding daarvan bet
vlaggetjes,
abul at uur.
door
gold.
wier laagste
eon lagere snaar.
t f
vele
en zes in getal.
vijf
werden
snaar
voor
112
De
instrumenten
die
stieepjes,
de waaide der noten aanduidden.
letters geplaatst,
Op andere
op
punten,
diervoege, dat de
in gebruik
nier
vijf-
Toen
later
heette.
gevoegd werd, koos
met een haakje er boven.
voor de
men
tot
De grepen werden
middel der letters van het alphabet aangeduid: de eerste op de laagste

der
o,
vijfsnaiige
luit
heette
a,
de eerste op de tweede snaar
b,
op de
op de vierde d en op de vijfde e; op deze wijze vervolgende, duidde
de tweede greep op de laagste snaar door /, op de volgende door
Was
het
geheele alphabet verbruikt, dan begon
ff
aan,
men weder van voren
472
met
doch
af,
duid als
verdubbeling
De waarde der noten werd aange-
der letters.
de orgeltabulatuur.
bij
De Italiaansche luittabulatuur bestond
een systeem
hierin, dat op
van zes parallel loopende horizontale lijnen de zes losse snaren van het instru-
ment
werden;
aangeduid
op deze lijnen werden de grepen door
cijfers
aan-
getoond.
Ook de Fransche en Nederlandsche

maar
aan,
toonden de grepen,
zij
nieuw-Duitsche tabulatuur
en als
kelijk
(Ni col
Tacchinardi
ook
had
Hij
waar
Hij
lini en
en
hem
Tot
Tacet,
niets
eener
gedeelte
doen
te
Mattei
terug
en
bracht
werk vond
Nadat
de
hij
de
in
cantates,
Saksen,
hertog
aan het tooneel
hij
Frezzoen orkest-
in partituren
gedurende een gedeelte van een

b.
de trompet in het eerste
v.
in
het Adagio en Scherzo niet,
van genoemd instrument het woord
dit.
z.
Veneti
te
te Bologna,
zestienjarigen leeftijd
te
Parijs,
opera
zijn
evenzeer
tijd
met
te
zijn
ten tijde dat
zijn
volgende opera's:
la
ontving onder-
werd
h'
Spon
La Fata Aloina
Opera
Bologna
hij
accompag-
in
orkest-
naar
Itali
ten tooneele. Dit
Principessa
diNa-
kapelmeester werkzaam was geweest,
hij
naai'
Parijs,
werden. Negen jaar
verbonden
29 Nov. 1872
stierf.
later
waar beiden aan

keerde
hij
naar
Behalve opera's heeft
romances en canzonetta's gecomponeerd.
(Christian Gotthilf),
geb.
als
vrouw, een zangeres,
Tag'
doch
partij
Babini. Op
en
eenigen
1830
Italiaansche
zijn
Parys,
tacet, geschreven.
veel bijval,
hij
hij
bleef
te
De
Credulo deluso. Il Tamerlano, Moctor, Il Mitridate en Almamor.
Il
varra,
vaderland.
ook
hij
aan dien schouwburg was. In het jaar 1814 keerde
directeur
zijn
geven van zangonderricht.
het
tot
Wanneer
heeft.
aan de Italiaansche Opera
nateur
1831
(G-iovanni), componist, geb. 1793
Tadolini
richt van
1814 zong
tot
uitdrukking
een
is
medewerkt,
gedeelten
tromba
Tact, Hoogd., maat;
ging
vervolgens
zwijgt,
symphonie
deze
bij
tacet, of:
ontving
te Florence,
beste leerlingen behooren de zangeressen
die beteekent, dat zeker instrument
muziekstuk
1776
de beeldhouwkunst en werkte in het
voor
Van 1808
hofzanger. Tot
tot
zich
zijn
men
Lat.,
bekend.
Sept.
Fanny, Mad.. Persiani.
dochter
zijn
partijen,
wordt
bepaalde
1860.
stierf
aanleg
Rome.
te
van Toscane benoemde
verbonden
door letters aan.
vond, en keerde vervolgens naar Itali terug.
veel bijval
hij
het stelsel der lijneu
cijfers,
en zong in verschillende steden van
bijzonderen
Ca nova,
van
atelier
10
zanger, gb.
o),
Babini
van
onderricht
van door
der '17e eeuw werd hetzelfde stelsel ook in Duitschland gebrui-
het begin
In
namen
luitenisten
plaats
in
1735
te
cantor en muziekdirecteur te Hohenstein in
Eayeileld
in
Saksen, gest. 19 Juli 1811 te Nieder-
473
zwnitz, heeft een groot aantal compositin
lieHeren, klavieren orgelstukken,
oratoria, missen, motetten enz., vervaardigd.
Tahlicbsbeck (Thomas), geb. 31 Dec. 1791

onderricht in het vioolspel van
Munchen
ving te
in Beieren, ont-
Ansbach
te
Rovelli,
de compositie
in
van Gratz. Hy maakte kunstreizen door Duitschland, Oostenrijk, Zwitserland,

Nederland en Denemarken en bezocht 1833 Parys. waar op een der concerten
van
conservatoire
het
symphonie van hem werd uitgevoerd, 1837 een

hij kapelmeester van den vorst van Hohen-
een-
tweede. Van 18-27 tol
1848 was
zoUern-Hechingen,
toen
ontbonden
Revolutie
de
naar
ouden
zijn
1852 ging
In
heeft
hij
kapel tengevolge van
de
jaar
hy naar Straatsburg, doch keerde later
ging
Dresden en
te
symphonien
beide
laatstgenoemd
in
werd,
terug.
post
vervolgens
leefde
de
en
stierf
hij
naar Lwenberg in
5 Oct. 1867
te
Silezi,
Baden-Baden. Behalve
een Mis, vioolcompositin en mannenkooren
gecomponeerd.
Men
cello
e
uit
Col legio Nobile
leeraar aan het

teplaats.
componist
(Giulio),
Taglietti
kent van
di
de
S.
17^
Sonate da camera a
hem:
(Bologna, 4697), Se concerti a qiiaUro e
cymbalo (Veneti, 1696, en Amsteidam),
spinetto
ad
violino
iiso
di arie cantahili
was omstreeks 1700
eeuw,
Antonio
te Brescia,
dnfonk
geboor-
zijn
due vioiini e violon-
tre.
a 3, 1 vioiini, violone
Arie da suonare col violonoello e

Ie
quale
toma da capo,
si
linite,
en andere werken van dien aard.

zangmeester,
Ta^lioni (Ferdinando), componist, schrijver over muziek en
zoon van den beroemden danser, geb. 34 Sept. 1810
zyn geboortestad en te Lucca.
di
Lanciano
San C a r
en bekleedde
aan den
school
oprichtte.
te Napels,
184952
heeft
Ca sa
de betrekking van maestro concertatore
o -schouwburg te Napels, in welke stad
Hij
studeerde in
Hij werd 1842 kapelmeester aan de S.
eenige opera
's
hij
1865 een
zang-
gecomponeerd en vele didaktische
werken geschreven.
Mathalin of Malhelin,
Cl au de Guillaume op als roi
Taillasson (Gaillard), genaamd
1580
volgde
Toulouse,
te
violist,
geb.
des violons"
daar ter stede.

Taille, Fr., tenor;
Haute Taille,
Tal, een soort van Quit,
bij
liooge tenor;
de Indianen
in
B.\sse Taille, baryton.
gebruik.
Talan, een slaginstrument der Indianen, bestaande
uil
twee metalen bekkens
of deksels.
Talian, een Boheemsche danswyze, afwisselend

Tallis
(Thomas),
in
^/4-
en
was organist der koninklijke hofmuziek onder de regeering van
Eduard
VVilliam
VI,
koningin
Bird,
in
in
een der beste Engelsche contrapuntisten
.Maria en koningin Elisabeth.

vereeniging
met wien
hij
in
uit
/4-maat.
de 16e eeuw,
Hendrik
Zijn
VIII,
leerling
het licht gaf:
was
Cantionea
474
quae
argumento saerae vocantur, quinque
ab
Andere werken van hem bevinden zich
Chris t u
bibliotheek der
hem
van
eeuw,
Bologna
(Ennco),
een
zanger,
i6 Maart 1820
geb.
Gtiglielmi.
van
hem
dat
Het
Na langen
zich naar Lissabon
hij
waar
Paiijs,
het publiek
te
stem
tot
hun
imden
dag
San
behoort
opkwam om
kwam 1858
beroemde
zijn
Hoewel sedert 1867
werkzaam,
liet
openbaar hooren,
hij
a.
o.
ut
die
hun
b'yna
uit-
weinige zangeis,
de
tot
beiiouden hebben.
sluitend als zangmeester te Madrid
toch nog herhaaldelijk in het
daar ter stede werkzaam
tijd
en ging van daar naar Barcelona,
grooten getale
in
Tamberlick
hooren.
dize
succes was zoo
Zijn
maakte leizen door Amerika en
Madrid, Londen en Peteisburg,

te
te
Napels in het openbaar
te
hij
de betrekking van eersten tenor aan den
onmiddellijk
geweest, begaf
trad
eerst
Romeo van Bellini.
C a r o-schouwbui'g werd aangeboden.

zijn
beroemdste Italiaansche tonoien
der
de Rechten, doch wijdde zich later geheel aan den zang en ontving
in
ondeiricht
te
In de
een veertigstemmise compositie
is
Rome, studeerde aan de hoogeschool
te
op, en wel in de opera Gulietta e
groot,
Oxford
te
1575).
veizrimeUngen.
voorlianden
Tamberlick
dezer
s- kerk
sex parum. (Londen,
et
verscliiilende
in
zicii
in
de Inalste jaren
1877
te
Parijs en
188i
te Petersburg.
Tambonrin
oude volken
de
gebruik;
Tambarini
school,
muziekraeester was.
Op
hem
onderricht
door
verschillende
en
succes,
bonden
in
Nadat
zang.
te
hij
Bologna
in
Italiaansche steden.
hetzelfde
hofconcert,
Nadat
hij
18:J2
jaar werd
hij
zijn
Provence,
in
zijn
hij
PasqualeT.,
vader.
als
in het
altist
ook
Ie
naar
i'n
ook
waarbij
Rome
Parijs,
vooral in
Rossi
en
op en maakte een kunstreis
Te Piacenza behaalde
aan het Teatro Nuovo
in het
hij
1819 groot
te
Napels vei-
luj
laatstgenoemde stad behaalde
ni tegenwoordig was,
gedurende
behoorde.
Rusland,
In
het jaar
1842
Engeland en NrJei'land en
tien jaren
zette hij
liet
hij
1822
huwelijk trad), Triest en Veneti het
zich
tot
op een
hij
een zeer groot succes.
Palermo was opgetreden, ging
te
waar
koor van
altstem in een klankvolle basstem
de Opera
Persiani, Grisi, Rubini en Lablache

Opera
bepaaldelijk
Vervolgens waren Livorno, Turijn, Florence, Milaan (waar
tooneel zijner triomfen,
de
De kapelmeester .Aldobrando Rossi gaf
met de zangeres Marietta Gija
en
waar
twaalfjarigen leeftijd zong
den
in
iiij
der beste bassisten der Italiaansche
een
Faenza,
te
de kerk en van de npera mede.
was veranderd, trad
Frankrijk,
in
zanger,
1800
Maart
i-eeds
vlugge beweging en in -/^-maat.
in
(Antonio),
28
geb.
ook
is
naam van zekeien dans
handtroinmel met bellen,
wordt met de hand geslagen of met den vinger
hij
Tambourin
gestreken.
Trommel,
of Baskische
in
hij
naar
weikzaam was
Weenen
on
met
de sieraden der Italiaansciie
zijn
kunstreizen voort, be/oclit
1854 nog eens
Ie Parijs
en te
475
Londen
nu
tijd
slem
Zijn
stiei.
vesdyde
Diuinui
hooien.
liad
dood zag een werkje hot
zijn
Jacques de Biez
Ualieune, par
Tamburo,
trommel en
nil
rechter hand sloeg
gaten voorziene
et
i).
Korten
la.
musigue
1877).
(Parijs,
de
Duilschland de verbinding
in
handen van een en
Met de
speler.
denzelt'den
de trommel, in de linker hield
iiij
een van drie toon-
hij
fluit.
1840
tagotvirtuoos, omstreeks
zijn
van het orkest
lid
instrument in het
een uit hel Oosten afkomstig slaginstrument, dat
Tamtam,
zijn
een kloppei' aangeslagen wordt en een bijzonder dreunend geluid geelt.
was
de
die
eerste,
uit
een eenigszins omgebogen rand, die met
klokkenmetaal, met
van
plaat
tin
licht.
weg naar
en een plaats in het moderne orkest heeft gevonden. Het bestaat
Europa
een
Tamburmi
den Scala-schouwburg, gaf compositin voor
van
9 Nov. 176
hij
eensgestieept
tot
getiteld
licht,
de middeneeuwen
in
in
(Giuseppe),
Taniplilli
Nizza, waar
Ie
troaimel.
Ital.,
Tamerli noemde men

van
zich
liij
omvany van gioot-C
een
Sp on-
instrument in het opera-orkest aanwendde (m
dit
Vestale).
Tandoliui (Giovanni),
vastgeliecht
Tadoi.ini.
snaren
de
en
zijn
z.
men de pennen,
noemt
Tauo'euten
die op het uiteinde der klaviertoetsen
wanneer de toetsen nedergedrukt
aanraken,
worden.
1780 door Spath
omstreeks
een
Tangeiitcn-Flg-el,
te
Regensburg
uil-
gevonden vleugelklavier met losse tangenten.

(^William), Engelsch conlrapunlist en schrijver over muziek, geb.
Tansur
1G99
Barns
te
compleaie
graafschap Surrey, heeft de volgende werken geschreven
het
in
the
or
melodj/,
Harmony of
Sion,
three volumes;
in
Music;
containing au hitroduotlon to local and mstrumental

prising, with
The
1735);
universal
four parts
in
set
new melodies,
uf Music
(Londen,
Tapia
(Giovanni
Napels
di Loreto,
Napels,
van
and
di),
Spaansch
welke
hel model
niet
het
Co nser vator io del

werd voor
18'29).
te snel.
leefde in
geestelijke,
en stichtte aldaar het

school
taiito
technical
1772 en
begin der 16e

la
madonna
conservatoria te
alle
latei e
en
scla'yver
Veneti en Milaan. Hij stierf 1543,
Tappei't
geb.
Musical Grammat: or the har-
174G, 1756, 1767,
veel, zeer; allegro non
Ital..
te
A New
17i3);
uitgaven: Londen,
(vijf
TautO,
eeuw
Bemg composed ofpart song (Londen,
containing the whole book of psalms newly
containing all the useful theoretical, poetical
monical Spectator,
parts
a7id the third
Ilarmoni/
the first
the second coni-
(Wilhelm),
19 Febr. 1830
1848
lot
Ie
componist,
llieoreticns
OberThomaswaldau
bij
1852 vuor onderwijzer en was
Bunzlau
als
in
over muziek,
Silezi,
studeerde
zoodanig op verschillende
476
plaatsen
werkzaam,
vormde,
zich geheel aan
totdat
1856
hij

jaren
eenige
Gross-Glogau
te
naar Berlijn, waar

Studin
de
AUdeutsche
behoort
Men del 's
heeft
meesters
heeft
und
Werke
tegenstanders
Anhdnger
seine
gegen
welclie
von
1877).
Hij
Bichard
Wagner.
Sein
1883)
geschreven
en
betrekking
leven
und
Leien
Lessmann
fr
gewoonlijk
tamboerijn
danspassen
ook
soort
Tarcbi
aan
het
is
zijn
Ein Wagner-
geschrift:
Jthnende,
gehassige
den Meister Richard Wagner,
heeft.
was
T.
hheres
Werke
seine
den meesterJ
(Elberfeld,
gemaakt
van
Klavierspiel
al
door
de
aan
leeraar
en
Sai
wat
o^
Ta us ij
korten
handen van
die later in
te
tijd"
Otto
Napels gebruikelijke dans in snelle '"/g-beweging,
bespeelt,
terwijl
met de castagnetten begeleiden.

gezongen.
van
fraai
In vroeger tijden
tarantella
De naam
gekleurde
van welke de eene
de beide anderen de steeds sneller wordende
spin.
Wie
komt
volgens
af
werd
bij
dezen
van tarantula,
het volksgeloof dooi' de
werd door danswoede overvallen en
bleef dansen, totdat
neerviel.
(Angel
o),
conservatorio
componist, geb.
della
Piet&,
1760
aldaar
te Napels,
ontving
Weenen,
Londen en
Parijs,
zijn
opleiding
en componeerde meer dan dertig
opera's en drie oratoria, die in versciiillende steden van Itali,

te
van
gevoeligen slag toe-
door drie meisjes gedanst wordt,
slechts
tarantula gestoken was,

bij
in tal
overging.
Tarantella, een nog heden
er
menigen
verzameling
een
der Allgem. deutsche JUusikzeiiung,
hij
en
heeft ook een levensschets van
Akademie
een
vooral
Feinden und SpUern gehrauoht
den
redacteur
dans
Wagn er,
van
verdedigers
gestichte
de
Maar
verdienstelijk gemaakt.
zich
Zur Gemths- Ergtzung in mssigen Stunduii gesammelt (Leipzig,J
sind.
meesters
die
hij
veelal bestreden heeft,
Ausdrcke,
verldumderische
Lucas,
's
krachtigste
des
hij
W. Fritzsch,
E.
artikelen in de eerste
zijn
Musikaliches Convenaons-Lexicon.
Wrterhich der Unhjiichkeit, entlialtend grohe,
Lexieon.
getiteld:
goede bijdrage
voorts zijn uitgave der
Mudkahsches WocJienhlatt en de Allgemeine deidsche Musik-
Wagn er
wapens men
worden
Challier) en
bij
(ibid.),
Ook Das
Bijzonder leerrijk voor degenen, die wenschen te weten, met welke
gebracht.
seine
Erziekung
uncl munikalisclie
talent getuigen
Wagn er- litteratuur

de
tot
het
artikelen in
tind
Van groot
(verschenen
Lieder
op het gebied der
zeitung
1866 weder
Musiialische
een zeer verdienstelijk geschrift en een
is
der harmonio.
leer
afleveringen van
Hij
Musik
en
werken waren
vervolgens
zich als een geestig en degelijk schrijver deed kennen.
hij
Verhot der Quinien

tot
Dehn, was
van
eerste
Zijn
Neue
studeerde aan de
Hij
leiding
en het voornemen
ging
Berlijn
onderwijzer werkzaam en ging
als
Gutentag)
(Berlijn,
waarin
onder
zich vestigde.
hij
naar
de muziek te wijden.
ten gdicoie geliachi werden.
sommigen ook
Hij
Legaf zich
477
1797
laatstgenoemde stad, docli had hier
naai
dan elders, vestigde er zich

Tarilando.
vertragend,
Ital.,
(Pater),
Tiirdien
dfinitive,
dien,
aux
est
is
Si celui-ci
aan, dat die bewe-
perfectionna et
donna sa forme
lui
pas moiiis vrai que nous trouvons, avant
Ie
preTar-
voute bien accentue,
la
nettement dessins." (Z. het artikel Violoncel.)
(PaoloV
Tarditi
aan de
componist, was in het begin der
eeuw kapelmeester
17e
Jacobi-kerk te Rome.
St.
Tarditi (Orazio'i, componist
de Romeinsche school, was
uit
pelmeester aan de kathedraal te Forli, laler aan die
werkzaam
hul;
18e
het begin der
leefde in
V instrumentaon
Ie
1814.
voor den uitvinder der violoncel.
vritables violoncelles, a quatie cordes, a
ile
en
n'
il
hem
Histoire de
zijn
in
componist minder succes
ritardando.
Tanascon,
anderen houden
geheel juist
niet
ring
hetzelfde als
te
geestelijke
Laborde en
maar Lavoix toont
eeuw.
als
zansimeester en stierf 19 Aug.
als
De
was.
tot
Faenza, waar
te
1639 kahij
1670
bibliotheek der muziekschool te Bologna bevat een
groot aantal werken van dezen componist.
(Ippolito).
Tarta^lini
Modena,
was
lerskerk.
Hy
Rome
hij
het
onderriclit
eerste
te
ii
het
bestemd, doch daar
met
ook
kwaamheid
gevechten
Napels
plan
in
zijn
schermkunst bezig
de
het schermen, dat
hij
op
vioolspel
Op
en
werd.
school
Dei Padri
voor den geestelijken
aciitienjarigen leeftijd
hem
kwam
met de rechtsgeleerd-
verkreeg een zoo groote be-
Hij
alleen de gelegenheid zociit, in twee-
het plan vormde, zich te Paiijs of
zelfs
totdat
vond.
werd
Hij
met
sloot
rond,
toevluchtsoord
haar
een
verliefd
op
Tartini was genoodzaakt

hij
Twee
eindelijk in
jaar
lang
een uitstekend organist, ijverig
Toen
hij
eens
op
woei
de
wind
hel
een
een
ondiooi;
te
kardiriaal
liet
hem
vluchten en zwierf
een Minorilenklooster te Assisi een
bleef
hij
in
een
binnen
lijd
de muren van het
ondei- leiding van pater
het vioolspel en in decompositie.
feestdag op het koor van
i;ordijn
nichtje van kardinaal
geheim huwelijk. De
klooster verborgen en oefende zich geduiende dien
Boem o,
de
hem
zich behalve
hij
hield.
niet
kunst te toonen, maai-
verijdeld
tijd
April 169'2 te Pisano in Istria,
geen roeping daartoe gevoelde, besloten zy
hij
weijens schaking vervolgen.
ingen
tot
schernmieester te vestigen. Een liefdesavontuur was oorzaak dat
als
Gom ar o
i!2
Capo-d' Istria. Zijn ouders hadden
aan de hoogeschool te Padua, waar
hem
1580.
hij
dit
aan de Pie-
kapelmeestei- aan de hoof<lkerk te Napels en stierf daar ter stede
ridder van
tot
de rechtsgeleerdheid te lalen studeeren.
te
a.
1577
en
in
heid
o.
en werd door
de Gouden Spoor benoemd. In
delle scuole
staiiil
Rome,
Farnese
Tartiui (Ginseppe). viooKirtnoos, geb.

ontving
17e eeuw, geb. 1539 te
de
uit
bezat de gunst van kardinaal
eeieijurger van
werd
tooiikunslenaar
verscheiden kerken van
organist aan
het klooster viool speelde,
Padnaan,
die
in
de kerk was,
478
hem on
lierkendp
keerde
T.
vrouw
Toen
was
de
naar
zich
hij
man
naar
waar
Veneti,
Veneti
verliet
en naar Ancona ging, waar
zette en
'j:roote
meesterschap
violist
de
bij
aansche
kapellen,
die uit
hij
met
Ta rt
Il
bewegen,
hem 3000
hij
zijn
Nardini,
violist
kwamen.
vrouw,
met mij eens
heb
een
zijn
met
onzen toestand zeer tevreden, en zoo
dan
koesteren,
Padua verdiende
mogen
het
is
het
toch
niet
400 dukaten,
hij
vermeerderden
naar Praag, waar
1744 Lord Middlese:
Bini,
hebben."
dat
zoozeer,
Domen
Alberghi,
Hoewel een van de beste

behaald
als
Over
a.
werk
du
dat
eens in den droom den duivel had hooien spelen,
diable).
van
ontstaan
het
ontwaken getracht had, het gehoorde op

nog verre ten achteren stond
werken
schenen.
di
Zijn
van
zijn
werk op
la vera scienza
te
dit
te schrijven,
hetgeen
bij
Tartini
voornaamste
Musioa secondo
te
ver-
var
Carminati
Tartini nog meer

coni)ionist.
als
hij
in
deir armonia (ilb).
werd echter herhaaldelijk aangevallen en

zijn
si
schreef
hij
eindelijk
de volgende werken:
ascenden che discendenti per
il
Taitini mede,
en dat
hij
bij
zijn
den droom gehoord had.

te
theoretisch gebied
Voor
leerlingen
deelt
doch dat het geschrevene
Amsterdam en
stelsel
giature
de beroemde oDuivelsson at e"
{Trille
Vele
waren: Nardini,
schepper eener theorie en
nog heden op de concertprogramma's voor, o
hij
Wij
Lahoussaye.
der 18e eeuw, heeft
violisten
onderwijzer,
klein
er gemakkelijk
hij
Ferrari,
co
meer dan 200 concerlstukken geschreven; sommigen daarvan komen
heeft
Hij
als
en
Als solo-violist
muziekschool en een eigen
zijn
Capuzzi, Mad. de Siimin. Pagin

roem
.schreef T.i r
nog een wensch inochler
wij
te
leven kon. Hij stierf '26 Febr. 1770. Zijn beste leerlingen
Pasqualino
hem
Italianen
toestroomde. Naar
en heb geen kinderen.
is,
meer
die,
inkomsten
zijn
hem
mede naar Londen wilde gaan,
Ik
die
Itali-
en de schitterendste aanbiedingen konden
meer,
hij
eerste
dei' jaren vele voortreffelijke
vaderland te verlaten. Toen
aanbood, zoo
hij
keerden 1728 naar Padua terug,
Zij
maestro delle nationi" noennlen de
niet
voort
vlijtig
24 instrumentalisten bestond. Twee
en
den
vriend,
n sk y
gehoord had,
Padua, een der beste
te
leerlingen, dat uit alle landen naar
tal
ging
het buitenland
niet
us-kerk
zijn
den volgenden dag
hij
vioolstndin
zijn
hij
ni een muziekschool stichtte, die in df'U loop
opleverde.
wegens het groot aar
hem
i6 zangers
zijn
beiden in dienst van graaf
violisten
A n on
der Si.
kapel
jaar later ging
waar
Veracini
de techniek veikreeg. In 1721 werd
in
en
Met
een concert uifgenoodigd
tot
violist
van diens meeslerlijk spel zoozeer verrast, dat
hij
het klooster
in
familie terug.
zijn
hij
evenwel daar ter stede den
hij
annwezigheid
's
had hem reeds vergiffenis geschonken,
kardinaal
een bedaard en vroom
als
begaf
was
dp booilschap van T.
l)rnclit
Doch
Padua.
naar
violino,
is
Parijs in
druk ver-
getiteld:
Trattato^
Het daaiin verdedigde
onhoudbaar bevonden.i
Trattato delle appogA
come pure
il trillo,
tremoloA
479
ed
mordenle,
in
dic/iiaranone
coii
verlaalil)
Maddaleua
Signora
alla
per
allro,
Franscli
iiel
L' arte
ilelle
cadense naiuraU e composte (ook
dell arco
Lombardini,
Carlier) en
(Parijs,
Lettera
ad una importante
imerriente
leziotie
siionatori di viuno.
Tart in
Herichlen aangaande
Orazwne
Serviti
lodi
delln
Padova
in
31
te
178 't); Elogio
di
leven lipvinden
zicii in
Tartiiti. reeiiaia
vella
MusiigeleJirter
Tarf.ini,
door A.
italiauu iiella seconda mria del seeolo
tura
180'2)
(Pascal),
Taskio
aangaande
Zie
buflle
hel
1770 en
von
v.,
<>.
Fornio
(Palerino);
XriII,
Pugnani
Gaviiiies,
Delta
Ugon
an C.
17!>2);
Hiller
A.
,1.
lef tera-
(Brescia,
van
Tiofti,
et
het
hy
dien
door
[l'M)
gel).
als
Clavecin
uitgevonden
hein
ontving te Parijs
Luik,
te
hof klavienuakei' opvolgde.
Hij
stierf
peau
<ie
Klavier.
artikel
Tastatiira, Hal;
F.iig.
klavieiniakcr,
Blanchel,
van
Tar'ini.
Corelli,
u.
RU. PP.
18ln).
(Parijs.
onderlicht
179;!.
sur
Xofices
eii
Fa y o 11e
de volgende werken
chiem de
marzo V anno ITTit (Padua,
di
lenihmier
Lebensbeschreibvnycn
(Leip/ig,
i's
Giuseppe
di
astattr
of
Claviatur, Hoogd.
Clavter. Fr.
Keyboard,
de gezamenlijke toetsen van een klavier of een orgel.
Taste, Hoogd.,
gevoiideii
toets.
Hoogd..
TuSteDi!:eig;e,
zeker omstreeks
toetsenviool.
loetseninstrunient,
zooals de
1800
te
Weenen
uit-
Bogenflgel.
Tasteuinstrniueilteil, Hoogd., toetseninslruinenten, zooals orgel en klavier.
Tastiera.
Ilal.,
de claviatuur, ook wel de greepplank der sliijkinstrunienten
sulla tastiera =: op den toets.

TastO,
Ital.,
toets.
TaStO
solo,
Ital.,
geiiejale bas-schrift,
verkort:
dal
de toets alleen,
S.,
de aldus aangeduide nolen alleen,
d.
heteekent in het
i.
zonder accoord-
lonen gespeeld moeten worden.
Tanbert (_Ernst Eduard),geb. 25

studeerde
te
Berlijn
Sept.
componist. Zijn conipositin bestaan
als
1838
te
Regenwolde inPommeren,
onder leiding van Kiel en vestigde zich daar Ier stede
heden
tot
klavierstukken, liederen,
in
een strijkquartet en een klavierquinlet.
Taabert
Ie
(Wilhelm Karl Gottfried), componist, geb. '23 Maarl 1811

onderricht van L. Berger en B. Klein. Hij werd 1831
Beilijn, ontving
accompagnateur
bij
de hofconcerten, 1834
lid
van de Academie voor Kunsten, 1841
muziekdirecteur aan de Koninklijke Opera te Berlijn eu 1845 holkapelnieester;
laatstgenoemde
betrekking
bekleedde
Opperkapel meester gepensioneerd werd.

zijn
hij
lot
Hij
1870,
leeft
werken bevinden zich opera's en symphonien,
opgang
gemaakt
hebben.
Meer
succes hadden
toer.
nog heden
zijn
hij
met den
Ie Berlijn.
titel
Onder
die echter weinig of geen
Kinderliederen, die door
beroemde
Jenny Lind, Johanna Wagner
zaniêressen, als
het
in
e. a.,
openbaar werden voorgedragen.
(Franz),
Tansch
kapel
kapel verbonden.
door
kunstreis
een
liet
wiens
tot
waren
benoemd.
stierf
Hij
Friedrich
zoon
zijn
1784
naar Weenen, maakte in het jaar
van Duitschland en werd 1790 te Berlgn
noorden
hel
kamermusicus
koninklijk
tot
leerlingen
Heidelberg,
ging 1777 met het hof naar Munchen, bege-
Hij
Winter
kapelmeester
den
leidde
te
voor den keurvorst van Mannheim,
leeftijd
behoorde, op de clarinet hooren en werd in hetzelfde jaar
vader
zijn
de
aan
26 Dec. 1762
geb.
clarinetvirtuoos,
zich reeds op achtjarigen
h el
il
Febr. 1819.
m (gest.
beste
Zijn
1845) en Hein-
rich Barmann.
Tansch
15 April 1827
(Juliu.?), geb.
Friedrich Schneider
te
toe.
jaar vestigde
1846 het conserva-
tot
hij
zich
Dusseldorp. waar
te
en daarna als opvolger van
plaatsvervanger
als
raann de
laatstgenoemd
In
55
betrekking van stadsmuziekdirecteur bekleedde.
stede vele muziekfeesten gedirigeerd en
bestaan
positin
1844
Leipzig en legde zich hoofdzakelijk op het klavierspel en de com-
torium
positie
1853
van
Dessau, ontving onderricht
te
bezocht van
aldaar,
kerkmuziek,
in
is
Hij
gemengde
ouvertures,
daar ter
heeft
nog heden werkzaam.
er
hij
R o bert Schu-
koren,
com-
Zijn
en
liederfti
klavierstukken.
Tausi? (Aloys),
waar
onder
hij
Tansig;
(Karl),
Warschau, ontving
tot
en
kwam
in
vervolgens
ontwikkelde
maakte
1865
tot
Niet
daar
hij
zich te
hij
Warschau en einde-
hij
lang
was
de
de door
hem
werden
zijn
worth
een
hem
het
leeftijd,
meesten
1859
Akademie
17
de
toe
te
Dresden, 1862
f (ir d a s h
en
vierspiel
vergund, aan deze school werkzaam te

Juli
1871,
Van
te Leipzig stierf.
zijn
ongedrukt gebleven, doch hoogst verdienstelijk
dementi's
klavieruittreksel
zijn
Wagner. Tausig
beste
hij
Hij
tijd.
Weenen
te
h er e Cl
Gradus ad Parnassum
Wohltemperirte Klavier, van Bach.
wegens
vader
zijn
Liszt, onder wiens leiding
Na
zijn
Technische Studin dooi- Elirlich in het licht gegeven.
van
tot
Franz
bezorgde uitgaven van
komt hem ook
Nrnherg,
bij
vestigde zich
waar
zijn
zoon van den vorige, geb. 4 Nov. 1841
der beste klavierspelers van den laatsten
en van vele fuga's uit Das
lof
Weenen,
Ie
maakte 1837 een
veertiende jaar ondeiricht van
zijn
de leer
op jeugdigen
hij
compositin
aan
een
vele knnstreizen,
te Berlijn,
oprichtte.
zijn,
Hij
Te Praag teruggekeerd, wijdde
en Rusland.
klaviervirtuoos,
te
zich
kwam 1831
Dresden.
te
lijk
Praag,
te
studeerde.
aan het muziekonderwijs, later vestigde
zich
zijn
Thalbeig
van
Duitschland
door
kunstreis
1820
klavierspeler, geb.
leiding
leerlingen
behoorde
van Liszt.
van
met
v.
dood
Groots
Die Meistersinger von
Blow
Ten opzichte van
en
Klind-
Wagnei's
481
kunst
heeft
zich bijzonder verdienstelijk gemaakt, doordien
hij
was, die pogingen deed
Bayreuth
te
hem,
de daar
en
weg
ingeslagen
geven modelvoorstellingen. De dood verhinderde
te
zam
Reif sein
maar anderen gingen op den door
volvoeren,
te
Wagner
voort.
de eerste
lj
de gelden bijeen te brengen voor den schouwburg
voornemen geheel
zijn
hem
om
maakte
het volgende grafschrift op
hem
Sterben,
des Lebens zgernd spriessende Frucht,
frh reif sie erwerbeu,
Lenzes jah erblhender Flucht,
in
war
Taverner
es
dein Loos, war es dein
Wegens
Museum
vervolgd, werd
ketterij
De meeste
weder ontslagen.
later
manuscript voorhanden
in
zijn
doch
geworpen,
belilageu.
der oudste Engelsche contrapuntisten, leefde in de
een
(John),
eerste helft der 16^ eeuw.
genis
Wagen,
mussen dein Loos wie dein Wagen
wir
de gevan-
in
hij
zijner compositin
de bibliotheek teOxford en in het Briti sch
in
Londen. Gedrukt zyn eenige motetten, een driestemmige Canon
te
en een driestemmig Anthem.
Tayber (Franz),
maakte
der
gestichte
benoemd, doch
nam
Weenen
te
stierf reeds
22
1784
Jan.
menten bespelen en ontving ook onderricht
waar
Londen,
te
muziektheorie
en
hij
Norwich, leerde vele instru-
te
in de
kwam 1825
compositie. Hij
verschafte
Gresham
plaats in
hem 1837, na
College.
Hij
dood
den
stichtte te
Londen
Purcell Club en, in vereeniging met Rimbault en C hap e 11,

Musical antiquarian Society. Hij stierf 12 Maart 1863 te Brentwood
de
Londen. Zijn compositin bestaan
in Glees
de
bij'
en andere gezangen. Ook heeft hy vele
over muziek in het licht gegeven en den tekst van Duitsche
geschriften
e-
hoforganist
tot
zanger optrad. Zijn uitgebreide kennis van de
als
muziekgeschiedenis
Stevens, een
van
ook
1810
aan en werd
van dat jaar.
Oct.
22
geb.
Weenen,
te
de directie van het door S c h k a n
Theater an der Wien
(Edward),
Taylor
15 Nov. 1756
kunstreizen,
mu-
ziekstukken vertaald.
Taylor (Dr. John), geb. 1G94

1701
stierf
bied
als
bekend
scheme for
in
Rector eener school
door
werk:
zijn
siipporng
the
spirit
Lancashire, studeerde te Cambridge en

te
Warrington.
collection
and
of tunes
practice
Hij
is
op muzikaal ge-
in various airs, wilh a
of psalmodij
in
congregations
(Londen, 1750).
Taylor
in
(John),
toonkunstenaar van dezen
Engelsch
het licht gegeven, getiteld
tijd,
heeft
een werk
Text-Book of the science of Music, dat
in
En-
geland veel aftrek vindt.
Taylor (Wil Ham), Engelsch componist van dezen

torium
St.
John
m.
tijd,
heeft
o. a.
the Baptist, geschreven.
31
een ora-
482
Techniek,
kunstregelen.
der
leer
de
instrumentenspel,
het
de muziek heeft elk vak
In
compositie,
eigenaardige
zijn
de zang,
techniek, die in
de
daarop betrekking hebbende leerboeken verklaard wordt.
Tedesca,
Duitsch.
Ital.,
Tedesca
op
Met de
dikwijls
wordt
Duitsch
zijn
voorkomende uitdrukking al la
Duitsche dans, meestal de
een
Landler, bedoeld.
Amadori,
Tedeschi (Giovanni), genaamd
Bernacchi,
de school van
uit
eeuw.
was
Hij
de jaren 1751
Rome
te
55
der 18^
helft
in
dienst van den koning van Napels, zong in
o.
a.
te Berlijn,
(Ignaz Amadeus),
de opera's van
in
Rusland
Duitschland,
en
klavierspeler
G ra un,
en richtte later
1817
componist, geb.
Thomascheck
onder leiding van
studeerde
door
tijd
een zangschool op. Hij stierf 1790.
Tedesco
Praag,
langen
een der beroemdste zangers
Bologna in de tweede
leefde te
te
en maakte kunstreizen
Engeland. Hij werd 1850 tot hofpianist van
en
den groothertog van Oldenburg benoemd.

Teixeira (Antonio), Portugeesch componist, geb. 1707
op negenjarigen
leeftijd
Rome, waar
te
hij
te Lissabon,
contrapunt ontving. Te Lissabon teruggekeerd, ontving
hij
den
titel
en examinator der zangers van het patriarchaat en werd
zanger
beste contrapuntisten van
kwam
onderricht in den zang en in het
van eersten
een der
als
land bekend. Hij heeft vele kerkmuziekstukken
zijn
nagelaten.
Teiidor
Madrid,
der
Ceros
te
koninklijke
vice-kapelmeester
en
organist
(J.),
geb.
in
Cataloni, gest.
bevinden
kapel
muziekhistorisch
werk,
rmisica (Madrid,
1804).
getiteld
zich
de
fluit,
of
hij
viool en het klavier bespelen,
student
muziekdirecteur
aan
de
en organist
hoogeschool
aan
de
het voltooien zijner studin werd
44 Maart 1681
te
Maag-
oefende zich ijverig in de compositie
was
Nieuwe
zijn verblijf te Leipzig,
nam
(1701),
Kerk daar
hij
den post van
ter stede
waar; na
Prnm-
Sorau, eenige jaren later concertmeester en kapelmeester te Eisenach,
1711 kapelmeester aan twee kerken

directeur te
De
te
kapelmeester van den graaf van
hij
een
onderricht in de muziek. Hij leerde de
en ontving ook een wetenschappelijke opleiding. Tijdens
waar
In de archieven
sobre la histofia universal de la
componist, geb.
leeftijd
1845.
hem achtstemmige Missen en
Discursos
Telemann (Georg Philipp),

denburg, ontving op jeugdigen
van
aan de koninklijke kapel te
1844
Hamburg, waar
benoeming
van
hij
tot
kapelmeester
te Frankfort a.
zijn
te
dood,
Leipzig
d.
M. en 1727 muziek-
25 Juni 4767, werkzaam
nam
hij
bleef.
niet aan, doch wel die
van kapelmeester van den markgraaf van Bayreuth, daar deze betrekking bem
geen
andere
verplichtingen oplegde, dan voor het hof te Bayreuth opera's te
componeeren.
483
Telemann
geduldige
Voor
een
Sokrates,
op
vooral
zich
heeft
gemaakt.
verdienstelijk
jaar
Die ungleicke Heiraih, La cappriociosa e
Sancko
oder
siegende
die
die laxttragen.de Liebe.
en intermezzo
bij
is
die
's,
minder
geweest,
op
oppervlakkig.
Telemann,"
wissen
soll,
da
nicht
er
hatte
Handel
Kei s er
oder
wohl
einer
zu
van
Handleiding
Unzahl
een
in
zijn
man
als
was
fertiger Feder,
allzeit
besass,
de grootste
werken waren zeer
werk Die
erste stekende
durchgebildeter Musiker
was nur verlangt wurde aber

;
Schpfnngskraft
eines
brachte er es mit seiner Vielschreiberei
so
Werken,
aber
Op
waren
keine
is
knstlerischen
T. bekend als
Klank- en Intervallentaiel en een
een
Intervallensysteem,
es
theoretisch gebied
het transponeeren.
tot
was,
gaf
van den vorige, geb. 2U April
kleinzoon
geb. 4 Maart 1831
te Pioen in Holstein,
muziekdirecteur
het
in
te Riga,
Unterricht
licht:
Beitrdge zur Kirchenmusik, eine Sammlung von

alter
ofschoon
dat het niet mogelijk
zijn
unsprQnglichen
der
Theil
Telemaoo (Georg Michael),

1748
Emma
vele feestprologen
in dit opzicht
Lindner
gelernt,
von
was
en
sondern Fabrikwaare."'
Schpfungen,
schrijver
zehnten
Hij
is,
heeft opgeleverd,
zegt
Alles
und schrieb mit

den
hij
kerken kamermuziekstukken,
's
bepalen.
te
dien
Oper,
Voorts schreef
gebied zoo groot
dit
Duitschland
veelschrijver,
deutsohe
T.
zijn
werken
nauwkeurig
dit
volgende opera's
credulo, Adelheid, Calypso
il
verschillende plechtigheden uitgevoerd werden.
beteekenis
zgner
aantal
Zijn
1721 Der
hij
1723 Belzazar,
Die verkehrte Welt, Miriways,
Grossmuth.,
und Eginhardt, oder
Van
schreef
Sieg der Schnheit,
Omphale en Der neumodische Liehhaher Damon.
172-4
waren
het
HainbursJt
te
Der
later
gebied van het Duitsche zangspel
het
Opera
de
und neuer Kirchenmelodien en Ueber
die
waar
hij
cantor en
im Generalhass-Spielen
Orgelcompositionen ;
Sammlung
IKahl der Melodie eines Kirchen-
liedes.
(Thomas Dyke Acland),
TeUefsen
26 Nov. 1823
Parijs,
waar
werd.
Na
te
Drontheim
in
onderlicht ontving van
hij
zijns
kiavierspeler en componist,
Noorwegen, begaf
C hop
meesters dood vestigde
hij
in,
zicli
geb.
omstreeks 1842 naar
met wien
hij
zeer bevriend
zich te Parijs als leeraar in het
klavierspel.
Temperatnar noemt men
intonatie
en
in
de muziek de verandering der acoustisch zui-
tooiiverhoudingen, welke noodig
vere
(zooals het klavier,
ventielen)
vast te stellen.
wanneer
een
Een
bruikbaar,
tot
om
voor de instrumenten met vaste
kan namelijk onmogelijk gevormd worden,
doet uit het onnoemelijk aantal lonen, waartoe de
verhoudingen der octaaf (2: 1), der quint (3: 2) en der groole
leiden
want
die
keuze
met kleppen
een bepaald getal tonen beperkt toonstelsel
dergelijk stelsel
men een keuze
is,
het orgel en de blaasinstrumenten
zou
niet voldoen
terts
(5: 4)
aan den noodzakelijken eisch van
31*
484
absolute gelijkheid der toonverhoudiiigen in alle groote en kleine terls-schalen,
daar
quint tot andere verhoudingen der zelfde tonen voert, dan de
de
toch
men
groote terts. Hiervan wordt
(Marpurg, Chladni
acoustici
wanneer men
overtuigd,
de volgende,
door
voor de 21 gebruikelykste tonen vast-
a.)
e.
gestelde verhouding onderzoekt
'c=l
Cis
"
Eis
^=-1^
24
"31= -Q
Fis
**
~~
~ ^
As
**""
'J
''l-
'-^-1^'
Q.
324
door
de
worden,
letters
noemde
het
men
komt
dan
der
grondstelling
terts
men
slechts
niet te gebruiken
is
_16
2',
_
^
25
Q4
-^'
2^
Q.
2'^^
best haar afhankelijkheid van de beide laat-
zeer spoedig
absolute
als
vaststaande in alle toonsoorten
iti
botsing met de hier boven ge-
gelijkheid der verhoudingen in alle drie;
D-
en Es- groote terts en D-
afwijkend in terts of quint, en van schalen
reeds
zijn
|_
r^
en T, waarmede de verhoudingen van Quint en Terts be-
Q,
verduidelijkt
klanken en schalen van dezelfde soort

kleine
25
getallen verhoudingen en uitdrukkingen
Wil men nu deze toonverhoudingen
bijbehouden,
(?==
^*
2. ^3
1^ _
72 ""Q^
=^=
25
^-^
Fes
18
De hier bijgevoegde verandering der
doeld
Q3
96
T.
108
'Î
Q
'3
sten.
Des=Yl=l15
**
E=^=T
F
C- groote en
als
en B-
verkrijgt
C- kleine terts geheel normaal. De groote sext van

quint van B, evenzoo de groote terts van
niet
groote secunde van B, enz.
als
Hieruit volgt, dat voor de praktische muziek, althans
met
vaste
intonatie
betreft,
acoustische zuiverheid
Doordien
dan
men nu
de verwijderde
houdingen
ratuur,
behield,
zooals
zij
min
of
de temperatuur,
meer
prijsgeeft,
om
een poging deed

te
o.
a.
door
tot
i.
wat de instrumenten
een toonsysteem,
noodzakelijk
dat de
is.
de gebruikelijke toonsooiten zuiverder
maken en derhalve
kwam men
d.
eenige der acoustisch zuivere ver-
de zoogenaamde ongelijkz wevende tempe-
Kim berger
is
vastgesteld.
Deze heeft de
volgende verhoudingen
C,
Cis
=
256
,j
Bes,
D, Dis
32
243827
Es,
Fes, Eis
F, Fis
Ges, G, Gis
45
V28
322"
81
As,
485
Hier
wel
zijn
neg
Het
zoo
van
de
C-
reeds
stemming voor
Neit hardt en
G.
De gelijkzwevende
geen
volstrekt
kan
de
toonsoorten te verkrijgen
alle
maar
temperatuur bewerkt
zuiverheid
(met
toonverhoudingen
men
o-ff
h.
v.
is
de
hooger,
hooger
Het
sexten
kleine
stelsel
als
wier
genoemd worden.
een bemiddeling tusschen de ver-
sexten,
quarten,
zoodat
tertsen enz.
men
verandert
tevens alle andere
De ver-
dezelfde als tusschen de quint cis-gis\
tusschen de quart
als
Men
cis-fis.
door
de
reine
quinten
lager,
doch de quarten
lager,
de
kleine
tertsen
lagei',
de groote sexten
dei-
gelykzwevende temperatuur berust op den qui ntenci rk
Wanneer men van
twaalfde toon
zekeren toon,
b.
C, in quinten opklimt,
v.
Zuiver berekend staat deze toon
bis.
een andere verhouding dan
evenwel
wijzigen.
stemmen, dan haar mathematische verhoudingen het bepalen.
ie
dit).
(z.
verhoudingen
die
dit
of quinlver-
van de onveranderlijke octaaf).
evenzoo die tusschen de quart c-f dezelfde

verkrijgt
om
quint en groote terts gelyktijdig van
afwijken,
uitzondering
houding tusschen de quint
terts-
de verhouding der trillingen,
tot
de quinten,
in
laat
te
Werkmeister
met belrekking
onderscheid
van
alle
kz we ven de temperatuur,
ij
A.
Immers doordien
heerschen.
acouslische
terts,
Hoe verwijderder de
gebrek was, dat de acoustici middelen uitdachten
door niet alleen enkele,
zij
schillende intervallen
er
E- en -B-groote
in
merkbaar.
terts,
genoemd werden.
dit
ontstond de zoogenaamde gel

J.
G-groote terts nog tamelijk
en
afwijkingen
Es- en ^-groote
mogelijke
zuiver
uitvinders
c.
8
als
houdingen afhankelijke intervallen min of meer
Zoo
Bis
ces.
15
worden
dit)
(z.
bereikten
z^
des te grooter werden de onzuiverheden, die door de musici
zijn,
gevolg
Bes,
waar toonsoorten
Bes-.
B orgel wol ven"
doel
16
is
in
toonsoorten
een
:^
daarentegen
zuiver,
meer
As, Ais
270
161
1:2,
d.
i.
de stemming van elke quint onmerkbaar
toon gelijk den eersten (hier bis
c)
tot
dan zekere toon
te
stellen,
zijn
de
uitgangstoon c in
tot zijn
te wijzigen
sluit
is
men
Door
octaat.
en den laatsten
b'y
dien twaalfden
toon den quintencirkel af en verkrijgt op die wijze een toonstelsel van twaalf tonen.
Uitvoerige
beliandeling
van
dit
onderwerp vindt men
o.
a.
in
de werken
van
Marpurg:
Versuch ber die musikaliscAe
van
Drobisch:
Ueber musikaliscAe Tonbestimmimg und lemperatur {Abkand-
lungen
der
knigl.
Sachs.
Ueber Temperatur {in Chr-^
Gesellsch.
san der
's
der
Temperatur
fFissensci.);
(Breslau,
van
1776):
Hauptmanii;
JaArbcAtr, deell), en van
Helm hol Iz:
LeAre von den Tonempfindungen (Brunswijk, 1863).
Tempo,
Ital.,
voornaamste
tijdmaat, de graad der beweging van een muziekstuk.
graden
van
beweging
zijn
de
volgende:
De
Largo, Adagio,
486
Andante, Allegro, Presto, die men zou kunnen overzetten door de uitdrukkingen: zeer langzaam, langzaam, bedaard, levendig, zeer
Behalve
snel.
deze
Fransche
door
en
kennen
vijf
de
nog vele andere,
Italianen er
componisten
Duitsche
aangewend.
zijn
Niet
die ook
wordt
altijd
de graad van snelheid door die uitdrukkingen juist aangetoond, daarom heeft
men
de tempo-voorschriften verduidelijkt door bijvoeging van de
zelden
niet
graad van beweging des metronooms.
algemeen neemt
Vrij
Zeer
1.
breed
Grave. Largo wordt

is
Larghetto,
beweging
men
deze volgorde in de tempo-benamingen aan
langzaam.
en
dat evenwel ook de
Largo, Lento
minder traag
iets
in
Largo-
Sostenuto, mei
of zonder
benaming voor een klein stuk
is.
Adagio
Langzaam. Daartoe behooren:
2.
behooren
Daartoe
de traagste beweging beschouwd,
als
en
bijvoeging van andere woorden.
Bedaard.
3.
met
Andantino
de
door
Daartoe behooren
zonder
of
wordt
meesten
echter
Levendig.
Zeer
5.
woorden,
langzamer
als
is
Allegro,
Allegretto houdt
Andante, Andantino, Moderato,
andere
sommige componisten
door
Andantino
beteekenis van
4.
van
bijvoeging
dan
po co,
als:
beschouwd.
dit
enzj
Andante,
De
eigenlijke
een klein Andante.

Allegretto,
met
of
zonder
en
Allegro.
het midden tusschen
Andante
Vivace.
Prestissimo.
snel.
molto,
vlugger dan
als
Presto,
Dit
bijvoegingen!
woord
laatste
duidt den hoogsten graad van snelheid aan.
Hoewel de componisten
zich
hun bedoelingen verkeerd begrepen.
niet zelden
fassen," zegt
Richard Wagner
auf
die
fur
es
richtige
genten
ankommt,
Tempo
angebe,
erkennen,
ob
Tonstck
der
es
Dirigent
von
fast
bestimmen,
tigen
Vortrages
diess darin
die
das
eines Tonstckes von Seiten des Diri-
enthalten,
Tonstck
erhellt
in
an
die
dass er
immer das
richtige
desselben lasst uns sofort

hat oder nicht.
verstanden
Das
genauerem Bekanntwerden mit dem
Hand, den richtigen Vortrag dafr zu
bereits die Erkenntniss
Wie wenig
het
worden toch
Will man Alles zusammen-
Wahl und Bestimmung
selbst
schliesst
des Dirigenten in sich ein.
zu
Aufifhrung
duiden,
te
brochure Ueher das Biriffiren, wor-
zijn
giebt guten Musikern bei
denn jenes
finden,
ist
denn
Tempo
richtige
so
in
om
hebben gegeven,
dikwijls veel moeite
hunner werken zoo nauwkeurig mogelijk aan
tempo
leicht es
dieses letzteren von Seiten
aber
ist,
das richtige
Tempo
eben hieraus, dass nur aus der Erkenntniss des rich-
jeder
Beziehung auch das
richtige
Zeitmaass gefunden
werden
kann.
Haydn
und Mozart, fr die Tempobezeichnung meist sehr allgemeinhin ver-
tuhren
Hierin
Andante"
fhlten
zwischen
die
alten
Allegro
Musiker
so
richtig,
dass sie, wie
und Adaffio" erschpft mit der
ein-
487
Steigerung der Grade
fachsten
Bach
S.
was im
bezeichnet,
werden
bestimmt
einig sein
musikalisclieni Sinne dass Alierrichtigste
dem
nach
nur
Zeitmaass
sagen?
Dupont
zijn
dirigeerde
dem
gehaltenen
Figuration) sich
(der
er
evenzeer
naar
vervolgens
In
Leipzig,
1860
het jaar
en
zijn
hij
waar
vestigde
tot
hij
hoofdzakelijk
zich te Lyon,
1868, toen
hij
zich
Hij gaf daar ter stede muziekonderricht en bracht er vele
ten
Een
gehoore.
1874 op de concert s
orkestsuite,
uitgevoerd, en een pom.e symphonique (1876) vonden veel by val,

latere
zijn
werken:
symphonie,
een
kamermuziekstukken.
en
vioolconcert
en
Amsterdam, ont-
te
Koch, Tuijn, Smits
een zangvereeniging en bleef er
a.
compositin
populair es
naar Brussel, waar
voortzette,
o.
4 Nov. 1838
geb.
de muziek van
in
leermeestei' was.
Parijs vestigde.
het
componist,
1858
ging
Hij
Richter
zijner
soich'
richtige
jenes zu bestimnien, mussen wir ber diesen
daar ter stede onderricht
Hein ze.
te
das
haben den Dirigenten dafr zu bestimmen, welche Eigenthm-
diese
Ten Brink (Julius),
van
kann
des Tempo's er vorwiegend zur Geltung zu bringen hat."
lichkeit
ving
versteht,
Charakter des besonderen Vortrages eines Musik-
um
Tone (dem Gesange), oder der rhythmischen Bewegung

zuneigt,
Dieser
ist.
dem noch
soll
Offenbar
die Erfordemisse des Vortrages, oh er vorwiegend
Bei
allermeistens geradesweiês gar nicht
wer inein Thema, meine Figuration nicht
Tempobezeichnung
italienische
stckes
Tempo
Ausdruck nicht herausfhlt, was
und
Charakter
deren
eine
iicht
sagte sich etwa
niimlicli
Alles ihnen hierfr nthig dunkende.
tast
finden wir endlich das
Thatre de l'Athne
tweede
een
orkestsuite,
komische opera Calonice werd
Zijn
vertoond, doch kon tengevolge van
een
in
de on-
gunstige omstandigheden, waarin die schouwburg zich bevond, niet meer dan
zesmaal gegeven worden.
Ten Cate (Andries),
was
in
Cate (An dries ten).
schouwburg
Amsteidam
te
Tenor,
benaming
eeuwen
van
en
alt
hooge
lodie
Tenor
De gewone
Sommige
zijn
mannestem.
hooge
werd
en
deze
wegens
men
laatste,
zijn
1'2
Hamburg
te
meerstemmigen zang,
bedoelde
violist
daar ter stede
der
contrapunteerde,
mannestem,
hem
den
Discantus. Met Discant
firmus
stiert
van
1748
en componist, geb.
violist
de eerste jaren der negentiende eeuw eerste
concerten en sonates voor
eerste
z.
(Guillaume Al bert),
Teniers
Zij
te
Leuven,
aan den Franschen
Febr.
1820. Viool-
druk verschenen.
in
erkreeg
die
reeds in de
ontstaan
van den
de stem die tegen den
cantus
tijdens
meest
bet
altijd
uitgevoerd door de
vasthouden aan de bestaande kerkme-
genoemd.
omvang
van
den
Tenor
is
van klein c
solo-tenoren hebben een nog grooter omvang.
Tenorbazuin,
z.
Bazuin.
tot
eensgestreept a.
488
Tenorcornett,
een
metalen
gevonden
1876 door Czerveny
in het jaar
blaasinstrument,
QuintfagOt,
of
en heeft een omvang van groot
ment met
ventielen,
omvang van
een quint hooger dan de gewone fagot
tweemaal gestreept f.
tot
instrument
dit
is
van groot As
Tenorsleutel, de e-sleutel op de vierde
Tenortrompet,
tot
lijn.
met
Bes- trompet
een
Te nor e,
di
een koperen blaasinstru-
De gewone
een octaaf lager dan de Bes-zornei.
staat
uit-
dan een
is
staat
Corno cromatico
Tenorboorn,
Kniggratz
Het heeft 3 ventielen.
cornet, toch als tenorhoorn klinkt.
TenorfaÔt
te
hoewel het niet grooter
dat,
tweemaal gestreept
c.
Sleutel.)
(z.
evenals de alt-trompet,
ventielen,
klinkt een octaaf lager dan deze.
Tenortrompetenbass, een omstreeks 1820 door Stlzel

vonden chromatisch blaasinstrument, oorspronkelijk
TenutO,
goed aangehouden, lang
Ital.,
den toon, waar
dit
woord boven
te
(Joseph),
1780,
dertigste noot.
Ook
zonen
zijn
Joseph
en
Frangois waren
violisten.
Terpander, Grieksch toonkunstenaar, vermoedelijk

Lesbos
zich in de 33e
bevond
geboren,
punt van
roem. Zie aangaande
zijn
We
muziek het werk van

Terradeblias
1711
w. z
en kapelmeester te Leuven, aldaar geb. 25 Dec.
violist
23 Feb. 1860.
gest.
goede
(d.
staat).
Ter nnca, driemaal gekromd, oude benaming der twee en

Terby
Berlijn uitge-
G gestemd.
vastgehouden
in
of
te Barcelona,
pha
Terradellas
zijn
:
te Antissa
Olympiade (638
op het eiland
634)
op het top-
verdiensten ten opzichte der Grieksche
Oriechische Metrik.
(Do mini co Bamabas), componist,
geb.
heeft vele opera's geschreven, die in Itali en elders op-
gang hebben gemaakt.
Terschak (Adolf),
en
begon
het
in
of 1|
hoort
Hij
1832
te
Herrmannstadt
in
opleiding aan het conservatorium te
vestigde zich
te
1859
Zeven-
Weenen
maken, die zich uitstrekten

te
tot
Weenen.
een neven- of vulstem op het orgel, en wel een open fluitregister
Tertia,
3j
zijn
1858 kunstreizen
jaar
Engeland en Rusland.
geb.
fluitvirtuoos,
burgen (Hongarije), ontving
van Praestantmensuur. Gelijk de naam van deze stem aanduidt,
vt.
men
op
eiken
toets,
in
plaats van den eigenlijken grondtoon, diens
groote terts.
Tertiaan, een orgelregister, niet
Tertia.
Het
verhouding
Tertiaan
is
van
de
gemengd
Sesquialtera
ook 2 sterk en bestaat
echter grooter
een kleine
een
is
is
terts,
te
verwarren met de hierboven genoemde
register,
welks pijpenkoren de omgekeerde
uitmaken en scherper gentoneerd

uit
zijn.
De
een quinten tertskoor, welke laatste
dan het quintkoor. Op den aangegeven grondtoon hoort men

b.
v.
op c de tonen e en g.
489
Ned.; Terz, Hoogd.
Terts,
Tieece, Fr.; Third, Eng.
drie toontrappen,
van
interval
dat
Terza, Hal; hel
en verminderd voorkomt.
groot, klein
als
INTERVAL.)
(Z
Tertsdecime, de sext van het octaaf des grondtoons.

Dit
Tertsdecime-accoord.
dat
gings-accoord,
reeds
bas
de
in
de oplossing van een none-accoord
b.
nEr-
v.
kleinere soort van dwarsfluit, die een kleine terts hooger
een
Tertsfluit,
bij
de tonica overgaat, terwijl de intervallen van het none-ac-
coord nog blijven liggen;
staat
geen zelfstandig accoord, inaar een vertra-
is
wanneer
ontstaat,
dan de gewone
fluit.
Tertsqnart-accoord, de tweede omkeering van het septime-accoord, waarbij

de
quint in den bas optreedt.
tot
quart en de terts
Terzetto,
voor
Ital.,
een
sext:
tot
De septime wordt dan
zangstuk
tot
terts,
de grondtoon
Een instrumentaalstuk
voor drie stemmen,
stemmen noemt men gewoonlijk Trio.
dl ie
(Gustavo),
Terzianl
componist,
geb.
te
Weenen,
ging 1818 met
zijn
Rome en ontving onderricht in de muziek van zijn vader, later

Giuseppe Baini. Hij componeerde, o. a. een achtstemmigen psalmen
familie naar
van
een vierstemmige Mis.
Kerkelijken
jeugdigen
Hij
woonde
aan het Lateraan
tendeels in kerkmuziekstukken
Teschner
(Gustav
Rome
langen
te
en
tijd
naar
Crescentini
wijdde
hij
onderricht
waar
in
31 Aug. 1837.
1768
in
den
Napels en trad 1788
als
opera-
1816
tot
kapel-
Weenen
te
omstreeks
geb.
en werd
Zijn compositin bestaan groo-
met orkestbegeleiding.
Wilhelm),
Itali,
te
Rome benoemd.
de
26
geb.
1804
Dec.
te
Maagdenburg,
Zei ter, B ern -Klein en
studeerde te Berlijn onder leiding van
en ging 1822
stierf hij
leeftijd
van den vorige,
vader
Staat, studeerde te
componist op.
meester
Op
(Pietro),
Terziani
hij
bij
nam.
zangkunst
zich aan het zangonderwijs.
Berger
L.
Ronconi, Bianchi, Nozori
Hij
Te
heeft zich
en
bijzonder verdienstelijk
gemaakt door de uitgave van zangstukken van oude meesters en van oefeningen
den
der beroemde
titel
Italiaansche zangmeesters.
In
het jaar
1873 verkreeg
hij
van Koninklijk professor.
Tesi-Tramontini
(Vittoria),
Italiaansche
de laatste jaren der 17e eeuw, gest.

contr'altisten
van
haar
tijd.
1775
Nog op haar
te
zangeres,
geb. te Florence in
Weenen, behoorde
vijftigste jaar
zong
zij
tot
de beste
met groot
490
succes
te
Didone van Jomelli.
opera
de
in
(Garlo), eerste
Tessarini
een groot vermogen na.
liet
Zij
en concertmeester
violist
compositiii geschreven
eerste
vele compositin
getiteld
voor
zijn
Grammatica
di
was een
Hij
zijn.
instrument,
m?(nca,
heeft
Van
wiens
in
voortreffelijk
stijl
zijn
Behalve
violist.
ook een leerboek geschreven,
hij
divisa
1690
Urbino, geb.
te
Rimini, ontving waarschijnlijii onderricht van Corelli,
due
in
parti
per
imparare
in
werk
is
een Fransche en een Engel-
Testore (Garlo Giuseppe), violenmaker
te
Gremona, werkte van 1690
poco tempo a suonar
violino.
il
dit
sche vertaling verschenen.
1710.
tot
Bo11es
wordt voor een leerling
Hij
vanJoseph Guar neri us
(Garlo
Testore
Antonio), violenmaker
te
Milaan van 1710
Nico laas Amati

(Garlo Giovanni), geb. 1714 te
werkte volgens modellen van

Testori
was
gebied,
waar
hij
leeraar
1782
het
in
Hij
stierf.
vioolspel
Vercelli
en kapelmeester in
op
Pimonteesch
zijn
geboortestad,
ging
van
tonen
vier
Tet rach ord on, v iersnaar, de opvol-
omvang eener
den
in
etc.
tevens de Latijnsche benaming voor de luit.
is
het Grieksche
van
La musica
heeft een leerboek geschreven, getiteld:
Lat., schildpad,
Tetrachord,
1730,
tot
Guarnerius.
en
ragionate espressa famigliarmente in dodice passegiata a dialogo
Testudo,
gehouden.
maker.
bezat een contrabas van dezen
quart, die
de Grieken den
bij
grondslag voor hun toonladders en toonsoorten vormde. (Z. Grieksche muziek.)
Teyber (Elisabeth), ook
1748
Weenen.
te
Ha SS e,
Teuberin
zong onder leiding van
Haydn
maakte kunstreizen door Rusland en
(Herman n),
Thadewaldt
was
ren,
1850
van
Dusseldorp en 1853
had
de
hij
concerten
met eenige
tot
59
de jaren
in
in
geb.
den
bij
Te si
muziekdirecteur
1869
te
Dieppe
die
geistigen
lung
volgens
und
aldaai'.
Frankrijk.
Thadewaldt
dirigeerde
naren.
hij
doel heeft:
statuten ten
materiellen Interessen
telt
Frankrijk.
in
Pomme-
Te
Berlijn
In
het jaar
1869
richtte
Deze
op.
den
orgaan
der
vereeniging
daar
is
1-
gesellschaftlichen Stelin
RusItali
de Deutsche Musikerzeitung.
Amsterdam gewoond
ter stede het orkest der
hij
sHebung und Sicherung der'
und dadurch der
ongeveer 8000 leden, waarvan velen
heeft korten tijd in
hij
laatste vereeni-
Amerika, Nederland, Zweden, Denemarken, Zwitserland,

Het
en
muziekcorps te
Verein der BerlinerMusikerenl872
des Musikerstandes,"
land, Engeland,
en
de
militair
een eigen orkest, en 1871 dirigeerde
gemeinen deutschen Musiker-Verband

ging,
Eszterhazy
8 April 1827 te Bodenhagen in
1851 kapelmeester van een
1857
en van den componist
de kapel van
Itali.
den zologischen tuin
collega's
genaamd, zangeres, geb. omstreeks
Zij
in het jaar
1881
82
Vereenigde Toonkunste-
491
(Sigismund),
Thalberg;
1812
geb. 7 Jan.
waar
von W.
Sechter
van
hij
klavieivirtuoos en componist voor zijn instrument,
Genve, was een natuurlijke zoon van prins Dietri c
baronesse
en
st ei n
te
Op
jeugdigen
Hummel
en
leeftijd
onderricht
Deze beiden schijnen echter geen grooten invloed op

oefend
Th al berg
hebben, althans
te
noemt
zelf
als
ging
bij
in
de muziek ontving.
zijn
ontwikkeling uitge-
zijn
eenigen meester in
het
klavierspel den eersten fagottist van het orkest der hofopera te
Op
zestienjarigen leeftijd gaf
jaar
maakte
later
lijd
was
zijn
zij
nog
werd
eerste kunstreis door
men bewonderde
en
volmaakter,
succes dat
het
1836
hij
vormden
concert
hetzelfde
na
men
en toen
zeide:
het brillante
doch
Groot
kritiek
Ber
in
nThalherg
est
Ie
Thalberg
behaalde
verdiend
had
gebied
hem den
had,
ook
Nadat
trok
lj
op
zijn
Men
verhaalt, dat
Liszt
kon
had
tweede
evenmin
hij
bijna een
er
vele
uit het
tijd
met
landgoed
te
zijn
bij
Parijs
Brazili.
opera Florinda, waartoe
de Italiaansche Opera
in
openbare
Op
Lab lach e,
en
opera:
succes.
In
niet
Suezia,
Cristina
di
het jaar
1855 ging
en verdiende veel geld.

echtgenoote,
Napels;
en
te
bleef hij tot
Londen
houden
die
Itali
in
vertoond
naar Brazili,
hij
als
op het
waar
de Vereenigde Staten,
gaf
den zomer van 1858 vestigde
In
zich
hij
Londen, een jaar
Teruggekeerd,
hij
staande
een dochter van den zanger
1862 begaf
te
dit
Scribe
de medewerking van zangers
niettegenstaande
jaar bleef, vervolgens doorreisde
concerten
zich
zich,
Sims Reeves
Een
repertoire.
naar
kunstreizen door Belgi,
voor eenigen
zijn
had geleverd, werd 1851
doch
Cruvelli,
teerde
z,
laatstgenoemd land een groote
in
hij
zicii
echter minder geluk:
hij
tekst
vertoond,
zijn
premier pianiste du monde,"
haar vroeg: Et Liszt?" in geestdrift uitriep: Liszt
succes
gelds
hij
l i
er traden beide kunstenaars te Parijs in
leven terug en wilde zich uitsluitend met de compositie bezighouden.
werd,
vond
hij
Liszt. Onder publiek en
en beiden werden luide toegej nicht.
dame
Nederland, Engeland en Rusland.
som
lal
dien
in
seul!"
Ie
e' est
op,
concert een
dit
Een jaar
Ftis.
in
vooral
Liszt vond een voorvechter
voor beiden.
zich partijen
Thalberg
hem
in
te Parijs behaalde,
Franz
er ook een gevaarlijken mededinger:
Reeds
Duitschland.
In den loop der jaren echter
klaviertechniek zeer ontwikkeld.
Groot was
spel.
zijn
hij
Weenen.
eerste compositin in het licht, en twee
zijn
hij
li-
naar Weenen,
later ging
aan
Lablache,
nogmaals op
zijn
hij
reis
op
en concer-
voor de tweede maal
dood,
26 April 1871,
te
Napels gevestigd.
Thai berg
in
fantasien,
Theile
Naumburg,
's
compositin bestaan, behalve de reeds genoemde, hoofdzakelijk
nocturnes, tudes en andere stukken voor klavier.
(Johann),
studeerde
componist
te
Leipzig
en
en
schrijver
later,
over
onder
muziek,
leiding
geb.
van
16 i6
te
Heinrich
492
Schtz,
Holstein,
kapelmeester aan het hof van
hij
wegens den oorlog dien post verlaten en begaf
1685
tot
werkzaam
genoemd
dienst
naar
van
Hamburg
Thema,
kunnen
stuk
en
ander
zangspel
thema kan bestaan
in
periode.
Voorts schreef
Theorbe
begin
den regel z gekozen worden, dat
bewerking
verschilde
en
toets
Tiorba
te
zij
de eerste atdeeling
met elkaar contrasteeren.
of
het muziekstuk vormen,
the ma tische Ar heit).
Arcimuto,
Ital.
de
een te
Rome
in
uitgevonden tokkelinstrument, dat
dat
luit,
het
uit
te breiden.
een langeren
Van de 14
eenige snaren meer had.
was,
zamen
(Hoogd.
Bar del la
van
16
hals,
Dit
een
snaren, waar-
lagen slechts zes of acht op den toets, de overige
Aanvankelijk alleen in
er naast.
der luiten naar de laagte toe
hierin
bespannen
het
17e eeuw door
om den toonomvang
dubbelen
motief,
en hetzelfde muziek-
thema's verwerkt worden
Arcbi-Lnth, Fr.
of
der
instrument
een enkel
uit
In een
of strijkquartet heeft er minstens twee, hoofden
met deelen van andere thema's verbinden en
mede
van
van een thema in verschillende deelen, die zich met elkaar of
ontleden
diende
vervolgens in
Adam und Eva werd 1678

hem was Orontes oder der
Prinz aus Candia.
kniglicJie
meer
symphonie
noemt men themati.sche
het
kwam
hij
In laatst-
T. behoorde tol de eerste
stierf.
zangspel
Zijn
een zin of een
twee
sonate,
neventhema, die
Het
1724
hij
"s.
ontwikkelt. Het
zich
zinsnede,
een
eener
Hamburg, waar
zich naar
de hoofdgedachte van een muziekstuk, de kiem waaruit het
Gr.,
muziekstuk
uit
Een
vertoond.
danken. Vervolgens
doch moest eenige jaren
Wolfenbttel,
te
naar
werken voor kerk en kamer.
vele
hij
Duitsche opera
und wiedergefundene
verlorene
zich
II van Merseburg en keerde na diens dood
zijn
componisten
te
kapelmeester
hij
Christiaan
hertog
te
hij
Buxtehude,
voornamelijk op het gebied der opera.
was,
werd
jaar
bij
begaf
studin
zijner
het muziekonderwijs wijdde.
hadden aan hem hun opleiding
a.
e.
voltooiing
1673 aan
zich tot
hij
Hasse, Zachau
werd
Na
Weissenfels.
te
waar
Stettin,
Itali
bekend,
kwam
de
Theorbe
later in
Duitschland en in de tweede helft der 18^ eeuw ook in Frankrijk in gebruik.
Tot de theorie der muziek behooren zoowel de regelen der har-
Theorie.
monie-
instrumentenbouw
van den
deze
verschillende
Thern
Juni
compositieleer,
en
(Willi
vakken
zijn
Louis),
en
vermeld in het artikel Muzieklitteratijur.
spel en
van
lieten
hun
vader,
zich in
klavierspelers,
broeders,
1847, de jongste 18 Dec. 1848,
klavierspel
van den zang en der ge luid si eer,

muziekgeschiedenis. Werken over
als die
en der
verkregen
te
4 Jan.
1772
de oudste 22
zeldzame
een
eenheid
van
samen-
de meeste landen van Europa in klavierduetten hooren.
Thibaut (Anton Friedrich Justus),

geb.
geb.
Pesth, ontvingen onderricht in het
te
Hameln
in
professor in de rechtsgeleerdheid,'
Hanover,
is
493
door
Ueber Reinhe der
boek
zijn
1826 en 1853).
(Karl
Thiele
was van 1839

kerk
LudwiL;),
aan
tot
Berlijn.
te
organist,
Sc
bij
onderricht
Orgel-
Dessau, aldaar geb. 21 Nov. 1816,
te
orgelen klavierspel en in de compositie.
viool-,
1860 de betrekking van hofkapel meester en
verkreeg
Hij
het
in
Quedlinburg,
te
1848, organist aan de Parochiaal-
lesing er verschenen.
Thiele (Eduard), hofkapelmeester

ontving
Nov. 1816
18
geb.
en voordracht werden zeer geroemd.
techniek
te Berlijn
is
Tonkunst (3 uitgaven, Heidelberg, 1825,

Heidelberg.
te
dood, 17 Aug.
zijn
Zijn
hem
nnuziek van
1840
stierf
Hij
nog heden
leeft
te
Dessau.
Tbilo
jaren
18e
oprichting
(K a r
Tbielo
of
der
Opera.
eener
A u g u s t),
verkreeg
eeuw,
dem som
giore Fait
musicus,
geb. in de eerste
privilegie tot
aan het muziekonderwijs en
zich
hij
Tanker og Regier fra Grunden af om Mudken.,
Musiken,
vil laere
of
wijdde
Later
schreef een leerboek, getiteld:

or
Deensch
Kopenhagen een koninklijk
te
Sindels Fornoydse saa og for
til
dem som
vil
Claveer, General-Bassen og Synge-Kunsten (Kopenhagen, 1746).
Thoiman (Emest), nom de plume van Antoine Ernest Roquet

geb.
23 Jan. 1827
Nantes,
te
La Musique a Paris en
sur
Cardinal
Riohelieu
etc.
de

la
chapelle-musique
Claudin, 1866);
de
la
de viole^musicien
Claudin, 1865); Antoine de Cousu
(Parijs,
Compagnie
Musique
la
Curiosits musicales et autres,
Coyssard
des
dploration de Guillaume
Ockeghem, musicien^ premier chapelain du roi
de son livre rarissime
les singulires destines
Michel
als schrijver
Origines
Claudin, 1864); Maugars^clhre joueur
de France (Parijs,
du
de Jean
trpas
Ie
Les
Claudin, 1864); La
sourerains de trance (Parijs,

Crestin
bekend
is
862
et
universelle (Parijs,
trouves dans les oeuvres de
Jsus (Parijs, 1866) en vele andere
de
groote en kleine werken.
Thomas (Charles Louis Ambroise).

te Metz,
ontving op jeugdigen
en
kwam
in
de
Rome
behaald
1828 op
eerste opera:
La
van
componist, geb.
zijn
begaf
l)ij
zich naar Itali,
Een jaar
Parijs terug.
later
later
hij
1830 den prix
ook naar Weenen,
werd daar
doubl chelle, vertoond. Andere werken
in
ter stede zijn
dat genre
patder feuri, Anglique
et
Le
Songe (Fune nuit
Vooral niet laatstgenoemd werk behaalde
bijval,
d't.
meer nog echter met Mignon, dat
Opra Comique
in
de tweede
lieltt
Tofiellt,
tot
dezer
waren
La Cour de Celimne en
Le
Melidore, La
1811
5 Aug.
vader onderricht in de muziek
het conservatoire te Parijs. Nadat
had,
1836 naar
en keerde eerst
leeftijd
hij
veel
de beste werken behoort, die de
eeuw
heeft opgeleverd.
Minder
groot zijn T.'s verdiensten op bet gebied der Groote Opera; niettemin had zijn
Hamlet
tot
de
te Parijs
beste
en elders groot succes, en wordt dit werk door de Franschen
stukken
van
het
reportoire
hunner
Groote Opera gerekend.
494
Andere groote opera's van hem
zijn;
Le comie de Carmagnola, Le guerillo en
Francesca de Rimini. Behalve opera's componeerde
Na den dood
Auber,
van
servatoire te Parijs benoemd, welken post
kerken kamermuziek.
hij
Thomas
1871, werd
tot directeur
van het con-
nog heden bekleedt.
hij
Thomas (Theodor), violist, geb. 11 Oei. 1835 in Oost-Friesland, studeerde

Schullinger en Marghof, ging 1847 naar Nieuw-York
onder leiding van
vormde
en
daar
een orkest, waarmede
stede
ter
hij
concertreizen door de
Vereenigde Staten maakte.
Thomas (George Sebastiaan),

Pirmassen,
te
Webe
M e y e r b e e r.
en
Darmstadt en
en hoornist, geb. 17 Dec. 1788
violist
den
van
onderricht
ontving
Vogler
abb
met
tegelijkertijd
Hy werd kapelmeester van den
groothertog van
4 Sept. 1866. Zijn compositin bestaan in symphonien,
stierf
ouvertures, quartetten en andere stukken.
Tom.\scheck.
Thomascheck,
z.
Thomolin
organist uit de
(J.),
Lodewijk XIV.
du Ti liet
in
Gouperin
als
Hij
18e eeuw, behoorde 1667
noemt hem en Louis en Charles
Pariiasse Frangois
zijn
de kapel van
tot
was de leermeester van Frangois Gouperin. Titon
diegenen, die op feestdagen de godsdienstoefening door hun
spel opluisterden.
(Willem Frans),
ThOOft
was
dam,
zich
later
Does
en
waar
aan
van
stede
onder
studeerde
het jaar
In
10
geb.
en
motetten
bestemd,
leiding
1852 begaf
hij
zich
haar Leipzig,
en
hij
Parijs en
Hoogduitsche
Euterpe
Opera
hem gecomponeerd werk
Aleida von Holland, ten gehoore bracht. Van
van Keizer Karel F, gedicht van
a p, een
gevoerd
werd.
Voorts
hij
heeft
be-
de
nog heden bestaat, en die 1866 een door
die
stichtte,
daar
bracht
1855
vestigde zich vervolgens in zijn geboortestad, waar
overige werken verdient bijzondere melding: de Symphonie-Cantate
tot
Richter
verblijf
ouverture Die Jungfrau von Orleans ten gehoore. In het jaar
zijn
zocht
wijdde
van der
G.
tijdens zijn
de Thomaskerk uitgevoerd, en de vereeniging
Amster-
te
doch
van
Hauptmann
hem werden
van
1829
Juh
rechtsgeleerdheid
bleef en zijn studin onder
Psalmen
in
de
en
Dupont.
J.
componist,
voor
muziek
de
1855
tot
hij
voortzette.
ter
aanvankelijk
hij
i)i?
zijn
ôwi^
werk dat door deMaatschappij
bekroond en 1861
te
Amsterdam
uit-
symphonien, een fantasie voor orkest, ge-
Freud und Leid, kamermuziek en liederen geschreven.
titeld:
Tharner (F
geb.
richt
in
Dec.
het
edrich
1785
hobospel
bij
Kassei en te Brunswijk.
zinnig.
Voor
korten
E u g e n),
Mimpelgard
te
Ra
mm
hobvirtuoos,
in
en
was
Vervolgens maakte
lijd
genezen,
Wurtemberg, nam
begaf
te
Munchen onder-
achtereenvolgens werkzaam te;
hij
kunstreizen, doch werd waan-
hij
zich
1818 naar Nederland en
495
vestigde
en
genezing
1827.
Maart
21
Amsterdam, waar
zich te
tusschen
bracht
het overige gedeelte zijns levens door-
hij
wederom
het
waanzin vervallen.
tot
gevormd en
heeft goede leerlingen
Hij
Hij
stierf
vele instrumentale
compositin nagelaten.
Tibaldi (Gario), tenorist, geb. 1776

neelen van zijn vaderland en
nen en vervolgens
Deze
werd.
te
Dresden, waar
Duitschland.
in
was
Knigstadt-theater
1828
lijk
aan
zangeres
Londen en
naar
het
Costa nza,
Zijn dochter
Na
Parijs.
Wee-
te
keerde toen naar Bologna
18'26,
tot
hij
terug en stierf aldaar 1833.

als
zong
Hij
aan de Italiaansche Opera verbonden
hij
bekleedde
betrekking
Bologna, zong op verscheiden too-
te
kwam 1804
25
geb.
1806,
Juli
verbonden en ging
te Berlijn
haars vaders dood trad
huwe-
het
in
zij
en zeide het openbare leven vaarwel,

Lat.,
Tibia,
van
tibiae:
van
het
fluit
bij
de
instrument
tibia was een
de oude Romeinen.
lage
was hooger en
rechter-
imparibus met
legium
er
linkerhand
men
bij
gebruikte.
het bespelen
De dextra
sinistra
de
men
ze
heet:
met twee rechter of twee
zoodat
vier;
pares
onderscheidde in
en
linker,
een rechter en een linker blazen.
vormden
fluitblazers,
waren
enkelen
hadden verschillende soorten
en had in den regel drie toongaten;
fluit
had
de
of
impares. Paribus tibiis canere

Tibicinis,
Zij
d ex tra en de si nis tra, naarmate
de
Rome
te
sedert de oudste tijden een col-
werden
staatsdienst en
in
bij
offerplechtigheden aan-
gewend, anderen stonden iedereen ten dienst.
(Joseph Alois),
TichatSCbeck
Weckelsdorf
viool-
Bohme,
in
11
geb
zanger,
Juli
1807
in het
Wittig
1821
en klavierspel van den schoolmeester
aldaar.
Hij
op het gymnasium te Braumau, bleef er tot 1827 en zong als
koor
het
van
medicijnen
vooral
in
die
de gelegenheid,
der
S t.
Daar
studeeren.
te
Vervolgens
school.
hij
ging
hij
c h a
schouwburg
van
zijn
1
s-kerk,
n kop
Karntnerthor
mede
om
in
er in de
ook hier den zang niet verwaarloosde en
stem
fraaie
kwa.-n
altist
naar Weenen,
uitvoeringen van kerkmuziek medewerkte, was
bij
Ober-
te
ontving het eerste onderricht in den zang,
te
laten
f,
die
was,
hij
bewonderen.
koordirecteui-
aan
den
Tichalscheck
aan,
zijn
tevens
raadde
herhaalde malen
De koordirecteur
staken en als zanger op te treden.
De jonge
tenorist gaf aan dien raad gehoor en verkreeg op aanbeveling van
genoemden
studin
de
in
koordirecteur
vankelijk
intendant
opvolger
een
was
zijn
van
geven
plaats
als
te
korist
nieuwe betrekking
bij
erkende
terstond
den Karnt nerthor-schouwburg.
niet zeer voordeelig
den schouwburg, graaf
Du port
eeniging met
richt
geneeskunde
Ga Hen berg,
T.
's
door
den
maakte bankroet.
groot talent en
Clara Heinefetter, Sophie
Lwe
Aan-
voor hem, want de
en
liet
hem,
in
Zijn
ver-
Staudigl, onder-
beroemden Italiaanschen zangmeester Cicimara.
In
496
het jaar
1833 werd
vulde
kleine solo-partij eu.
hij
partijen
ging
oefenen,
te
genoemd jaar
In
T. als koorinspicint
schouwburg hem
en
aan,
maar
eersten tenor engageeren,
hem
1861
was
Rienzi,
bijna
in
h'y
mich
meinem
bei
stad de voorkeur.
sloot
hun
en
hij,
verwierf,
werd, was
gecreerd
Richard Wagiier
Wagner hem
schreef
bood
tijd
een engagement voor zeven

kontrakt
Zijn
werd herhaalde malen verlengd, en
het
heldenrollen
alle
hem
door
rol
vriendschapsband,
een
denzelfden
in
bleef.
Ka rntnert hor-
tot
een sieraad van den Dresdener hofschouwburg. Groot was de
welke
Met
terlijk.
maar
1845,
tot
hij
dien
bijval,
laatstgenoemde
aan
gaf
hij
in grooter
1837
tol
hij
wilden de toenmalige pachters van den

als
1835
van
liep
hebben zich
te
veivolgens naar Graz, waar
hij
de directie van den hofschouwburg te Dresden

jaar
en een jaar later ver-
aangesteld,
Ten einde gelegenheid
wenn
1858,
voornamelijk als
voordracht mees-
1842
toen deze
leven lang bleven
en
zijn
te
Dresden kwam,
vrienden.
zij
))Du warst,"
ich daran zurckdenke, der Ersle, der
und rckhaltlos aner-
Vortritte an die Oeffentlichkeit voll
kannte. Die Proben zu Rienzi werde ich nie vergessen, ich habe nach dieser
keine
Seite
eerst gegeven
Erinnerung
anregendere
schonere,
Tichatschek
Lebens." Ook zong
meines
1845 voor
het
werd, en 1859 in Lohengrin. Andere beroemde rollen van
hem
den
Tannhauser, toen deze opera
in
titelrol
waren: Masaniello, Robert, Raoul, Prophet, Eleasar en,

operas
Cortez en Ivanhoe.
Tichatscheck bezat
hadden
zangstudien
dag bleef
hij
zich
het
uit
openbare
(O
en
zijn
leeraar
hem
van
1870
de
in
theorie
de volgende werken
geb.
1838
Sept.
Tpfer, Erk en
hij
te
Kalbsrieth in
BeUerman en
werd
Men
kent
aan het conservatorium van Stern.

:
trok
Weenen. Vele eerbe-
veertigjarigen kunstenaarsloopbaan ten deel.
muziektheoreticus,
o),
Saksen- Weimar, was een leerling van
1861
beschaafd. Tot op zijn ouden
voordracht
leven terug en vestigde zich te
hem gedurende
wijzen vielen
Tiersch
een zeer schoon en buigzaam geluid, en degelijke
stem
zijn
het volle bezit zijner stemmiddelen. In het jaar
in
in oudere
Idomeneus, Tamino, Hon, Adolar, Licinius,
Achilles,
System und Methode der Harmonielehre, Ele-
mentarluch der musikaliscken Harmonie und Modulationslehre, Knrze praktische
und Modulationslehre
Generalbass-Harmonie
en
vele verhandelingen in
mu-
ziektijdschriften.
Tietjens (Th er es
sche
ouders,
Borg ia
in
op,
trad
e),
daar
ter
stede
17
Londen, waar
zij
tot
werkzaam
zij
Juli
1831
te
op achttienjarigen
ging vervolgens naar Frankfort
beide welke steden
concerten
zangeres, geb.
a.
d.
giooten opgang maakte.
Hamburg
leeftijd
als
uit
Hongaar-
Lucrezia
M. en van daar naar Weenen,
Van Weenen ging
zij
naar
aan haar dood, 3 Oct. 1877, aan de Opera en op groote

was.
Haar machtig geluid en
haai'
uitmuntende school
497
werden algemeen bewomlerd,
eii
was
zij
in
Engeland een der meesl gevierde
kunstenaressen.
Timbales,
Ital.
(Joannes),
omstreeks
geb.
pauken.
paukenslager.
Fr.,
Tinctoris
mius
Timpani,
Fr.,
Timbalier,
muziektiieorelicus,
te Nivelles
1.435
kanunnik
in
het
1495
jaar
Ferdinand
en
teruggekeerd
het
werd
Het
medegedeeld
een
Martini:
h e
zijn
in
Andere
Be
Forkel
hem
Van
zijn.
in
De
mann
origine
vei'dient
de
in
druk verschenen werk over
in
Niet minder belangrijk
vertaald.
van
T.
Explanao minus, 3
De
musicae
en
Pater
volgens opgave van
zijn
De
is
dat over de mensurale
musices,
notis ac pausis,
notarum,
werken
zijn
In
Allgemeine Liieratur der Musik
zijn
Proportionale
werken
man.
vaderland
zijn
lexicon Tenninorinn musiaa Diflinitorium,
Traotatus musiaes, 2
alteratione
et
te
zijn
Beller
van
ac proprietate,
tio7ie
worden
door
door
en
werk
ander
muziek handelt.
tura
gestorven
te
doch schijnt later naar
Itali,
werk van dien aard en het oudste
eerste
muziek.
in
hij
aldaar
genoemd
eerste plaats
van Napels, groot matlie-
en in het algemeen een zeer geleerd
musicus
woonde
Catalogus iUiistritim
zijn
geboortestad, doctor in de beide Rechten, op-
zijn
perkapelmeester en cantor van koning

uitstekend
tijdgenoot Tritlie-
zijn
Edw. Vanderstraeten
was, zooals eerstgenoemde schrijver in
te Poperinge),
virorum zegt,
maticus,
volgens
(volgens
mperftc-
valore,
regulis.,
arte contrapunct.
tonorum na-
lie
Hierbij
voegt
Al deze werken
Epistolae complures.
manuscript gebleven.
(Salvator),
Tinti
violoncelvirtuozen.
Hij
Tiatinnabulum,
Tiorba,
Ital.,
Tirade,
Fr.
1740
hem
quartetten en quintetten van

Lat.,
1770
omstreeks
gold
werd
te
in
zijn
in
Itali
voor een
der eerste
Florence geb. en stierf 1800.
Strijk-
druk verschenen.
een klokje of schelletje.
theorbe;
z.
Tirada,
dit.
Ital.
een
versieringswijze,
die
hierin
bestaat,
dat
twee van elkaar verwijderd liggende hoofdnoten door de daartusschen liggende,
snel uitgevoerd, verbonden
worden
b.
v.
Tirana, zekere Spaansche volksdans
in
Fr.;
Tlrer,
Tiraee,
| maat.
nedertrekken
Ital.;
(met
dit
woord duidt men
den neerstreek op de viool aan).
Tischer
kalden,
Das
(Johann Nikolaus),
geb.
vergngle
1707,
heeft
o.
a.
concertmeester
en
de volgende werken
Ohr und der erquickle
Geist, in sechs
organist
in
te
Schmal-
het licht gegeven:
Galanierie-Parlien, zur
Clavier-Uebung fr das Frauemimmer, in einer leichten und applicaheln Composiioti;
Divertissement
UI.
musical contenant III Suites pour
Ie
Clavecin;
ii
498
Anmuthige
des
das
vor
lesteken
Clavierfiiichte,
Anfanger
Clavier
W ehhlagendes
Harmonische Herzenslelustigung
Suiten
kleinen
sechs
zum Dienst
der
Concerte eines iones
und froklockendes Halleluja oder
Kyrie
Clavierconcerten vorgestelli, worin der
in zwei
durck angenehme Melodien und ap-
Schriftstellen
heigefgten
etlicher
Affekt
in
Musikalische Ztoillinge in zwei
Claviers ;
plicalle Modulaiionen in etwas exprimirt wird.
(A la dar),
Tisza
Leipzig
te
geb.
1842
en zette
Pesth, ontving onderricht in
te
muziek.
nationale
Zijn
de
studin
zijn
zich
bijzonder toe op
Hongaarsche
dansen werden
In Hongarije teruggekeerd, legde
voort.
componeeren van
het
Oct.
l-i
Volkmann
muziek van Rob.
hij
zeer populair.
(Anton Emil),
Titl
Brnn,
Weenen.
theater Ie
Der
en
1809
geb.
Pernstein in Moravi, studeerde te
te
werd
zich te Praag en
vestigde
later
Burg-
werken waren ouvertures voor Torquato Tasso
Zijn eerste
Leichetirduher, later schreef
een achtsteramige Mis, eenige opera's
hij
en vele liederen.
noemden
Toccata
de
voor
van instrumentale muziek een
componisten
oudste
bestemd was.
toonstuk,
dat
Syntagma
musicum verklaart het woord aldus:
meines
daher
erachtens
heisst
tangere,
un
Toccate
Das
kann
wol
und
Orgel
oder
das Instrument, oder begreifft das
beschlagt
werden."
genennt
Clavicymbalum
beroemde
Italii
genennet, weil toccare
daher Toccata ein Durchgrif oder Begreitfung des Claviers
phantasieret
eerste
in zyn
Toccato, tactus. So sagen auch die Italiener
heisst,
Nader
sPraambulam oder Praludium, welches
vorher
Praetorius
Sie wird aber von den
dem Namen Toccata
mit
attingere,
poco :
Clavier ein wenig
gar
toetseninstrumenten
omschrijft
hij
de Toccata
wenn
ein Organist,
als
een
er erstlich auff die
Mutet oder Fugen ansehet, ans seinem Kopff
ein
mit schlechten entzeln Griffen und Coloraturen." Tot de
componisten van toccata's behooren Jo hannes
Claudio Me r ulo. Meesterstukjes

Frescobaldi, Rossi, Seb. Bach e.
en
in dit
a.
genre
Nog
in
zijn
deze
Gabrieli
ook geleverd door
eeuw vindt men
Robert Schumann.
Todi (Maria Francos ca), zangeres, geb. 1748 in Portugal, ontving
haar opleiding van David Perez, die koninklijk kapelmeester te Lissabon
toccata's,
o.
Daar
was.
volgens
a.
ter
naar
van
stede
Londen
geestdrift verwekte.
het
de
en
zangeres
in
in
83
kwam 1778
was
zij
te Parijs,
waar
zij
groote
aan de koninklijke Opera te Berlijn
laatstgenoemd jaar Parijs voor de tweede maal, waar
Mara
publiek twee partijen: de
Todi
voor het eerst in het openbaar op, ging ver-
zij
Madrid en
Van 1782
verbonden en bezocht
destijds
trad
(z.
deze) gevierd werd.
Todisten
en de
Er vormden
zich onder
Maratisten, doch hoewel
den coloratuurzang minder schitterde dan haar mededingster, kende
499
men haar algemeen den palm

Van
dracht.
vond:
Parijs ging
toe voor schoone cantilene en gevoelvolle voor-
naar Pelershurg, wraar z een schitterend onlliaal
zij
Catharina
verwierf de gunst van keizerin
zij
bewijzen
haar
en
overlaadde
Waarscijnlijk
II, die
haar met eer-
invloed op den gang van zaken ten hove
zelfs
liet
uitoefenen.
het
Russische klimaat geen ongunstigen invloed op haar stem had gehad.
naar
ging
en
waar
Berlijn,
bleef
er tot
wedeiom
groote
zou
Petersburg
zij
eerste zangeres
z'y
1789; vervolgens begaf
Frankrijk, ging naar Hanover, waar
zij
volgens
naar
zich
zij
weder naar
waar
Parijs,
zij
zij
verliet
1790 werkzaam was, en
tot
zij
zomer van 4792 keerde
In den
Itali.
Zij
aan de koninklijke Opera werd,
Ten gevolge van de Revolutie
verwekte.
geestdrift
verlaten hebben, zoo
niet
ver-
naar haar geboorte-
stad Lissabon terug en stierf daar ter stede een jaar later.
Zij
een zeer
liet
groot vermogen na.
(Mie hel
Todiai
violen
was
octaaf
medespeelde
onder
of quint verhoogd
dier voege
kon worden.
Bij
dat
bouwde
Een beschrijving van
da
dit
geb.
1G25
men
viool aangebracht,
die in
zelf in
zijn
Todiid
Piemontese
de
terts
was
klavieren
zijner
de meclianiek in
diatonisch, chromatisch en enharmoniscli kon
een
hij
te
een zijner
Bij
een ander instrument konden viool en viola bas-
orgel,
waarop
boek DicJiiarazione
hem
sua
nella
luit,
viool eniyia.
vervaardigde instrumenten
del/e galleria
Saluzzo
di
behalve de gewone orgeltheorbe,
klavier, spinet,
en van andere door
M.
della
Rome.
te
lijd
tweede
een
twee
Bij
stemmen gehoord konden worden:
geeft
instrumentenmaker,
met behulp van een mechanismus een secunde,
en
ingericht,
Eindelijk
spelen.
nog
snaren
de
worden.
vereenigd
tarda
en
contrabassist
e),
Piemonteesch gebied, leetde langen
op
Saluzzo
armonica erettainRoma
habitaone posta aWarco
Ciambella (Rome, 1676).
Tofano
(Gustavo),
componist,
en
klavierspeler
geb.
22 Dec. 1844
te
Napels, ontving onderricht van verscheiden meesters en werd bekend als een
der
beste
leeraar
tates,
in
klavierspelers
liet
van
klavierspel aan
zijn
vaderland. In
het jaar
het Liceo te Bologna
1872 werd
benoemd.
Hij
hij
tot
can-
heefi
iiymnes en ook een opera gecomponeerd.
Toeschl (Carlo Giuseppe),
violist
en componist, wiens eigenlijke
naam
Toesca della CasteUa Monte is, geb. 1724 in een kleine stad van de
Romagna, kwam 1756 in dienst van den keurvorst van de Palts, ging 1778
met
het
hof naar Munchen en stierf aldaar 12 April 1788. Hij heeit sym-
phouien, quinletten, quartetten en balletten gecomponeerd.
Toescki
waai'
hij
(Gio
Cannabicii
Na
zijns
vam
onderricht
battista),
in
ontving,
vaders
dood
het
werd 1760
werd
zoon
vioolspel
hij
lid
in
van
van
den vorige, geb.
Stamitz,
te
Mannheim,
in de compositie
der keurvorstelijke kapel
te
diens plaats muziekdirecteur.
van
Mannheim.
Hij
32*
stierf
500
Tolbecqoe (Jean Baptist e Joseph),
Kreutzer
legde
toe en
was op
dat gebied beroemd,
Au gust e
waren
Baceh
van
Musard
totdat
van
hem
optrad en
Charles Joseph
en
overtrof.
en
zijn
neef
philoloog te Utrecht, aldaar geb. 1633, gest. 1696,
werk
leiding
musici werkzaam.
te Parijs als
ToUins (Jacobus),
is
Hanzinne
te
onder
Parijs
deel uit van het orkest der Italiaansche
Auguste Joseph
broeders
zijn
van
het componeeren en dirigeeren van dansmuziek
op
later
zich
maakte
Hij
17 April 4797
geb.
conservatoire
hel
Reicha.
en
Opera,
Ook
aan
studeerde
Belgi,
in
en quartetten.
Zijn compositin bestaan hoofdzakelijk in symplionien
Mei 1800.
De
uitgave van het zeldzaam geworden
zijn
Het verscheen onder den
Sistris.
De
titel
Sisiria
eorumque figuris ao differentia en ging vergezeld van een kleine verhandeling
De dstronim varia
Tolllns (Joannes), geb.

meester
figura.
te
Amersfoort omstreeks 1560, was 1587 kapel-
Umbri en bevond
te Assisi in
zich omstreeks
1600
Padua.
te
Zijn
compositin bestaan in mottelten en madrigalen.
regens
chori
Wen zei),
(Johann
Tomascbeck
Wolf
stemd, studeerde
hem den
zich aan huis, schonk
jaargeld.
zienlijk
Kuhe,
e.
muziekstukken.
te
Praag, toen
leerlingen
zijn
a.
Onder
Een
opera
Tomasini (Luigi),
was
orkestdirecteur
Haydn
meester
in
van
linge
zijn
behooren: Killel,
violist,
bij
daarbij
Tombolini
geb.
18
Berlijn
Jan.
in
geb.
in Itali
als
stierf
3 April 1850.
Eszlerhazy,
componist aangesteld was. Later werd
Soph
zangeres aangesteld was. Zijn zoon
(Raphal),
1766
te
werd
Joseph Haydn
aan
sopranist
Fermo
in
de
hij
1839
zangleeraar, geb.
ten
hij
tijde
concert-
Croll, leer-
AntonLuigi,
ten doop gehouden.

stierf
koninklijke
12 Juni 1824.
Opera
den Kerkelijken Staat, was
1817 op pensioen
zangleeraar te Charloftenburg, waar
Tomeoni (Florido),
een
omstreeks het midden der 18e eeuw,
de kapel van den vorst van
als
staat
compositin bevinden zich ongeveer 80 kerk
de vorstelijke kapel te Eisenstadt en
bij
werkzaam,
hem
De graaf nam hem
Dreyschock, Schul-
Mecklenburg-Strelitz, waar zijn echtgenoote,
Righini,
kwam 1796
het geluk had, in
van hem, getiteld: Serapliine^ werd 1811 in den
geb. 17 Febr. te Eisenstadt, werd door

Hij
hij
van grafelijk componist en een aan-
titel
nationalen schouwburg te Praag vertoond. Hij
dat
Skutsch in
verwierf als componist en leeraar in het klavierspel
T.
goeden naam. Tol
hoff,
te
een beschermer te vinden, die
zich aan zijn lievelingsvak, de muziek, te wijden.
stelde,
bij
1774
April
Aanvankelijk voor de rechtsgeleerdheid be-
Chrudin.
te
aan de hoogeschool
hij
George de Bourgnay
graaf
17
geb.
het eerste onderricht in de muziek, viool en zang van den
Bohme, ontving
te
tot
Berlijn,
1815
te
gesteld en vestigde zich toen als

stierf.
omstreeks 1757
te
Lucca, vestigde
501
1785
zich
en stierf aldaar 1820.
Parijs
te
Methode gui apprend

pagnement, selon
la eonnaissance de
les principes
de la musique vocale,
hien
chanter,
ceux
que
ou des dix rgies qn
de V accom-
Naples (Parys, 1808) en Tkorie
cole de
l'
het licht gegeven:
in
et la pratique
'il
faît connaitre et olserver
pour
pour apprendre a juger soi-pime du degr de perfection de
ou
on
l'
de
heeft
Hij
harmonie
l'
entend.
Erminie
dochter
Zijn
was
een
vorige,
geb.
gunstig bekende
zangeres.
Tomeoni (Pelegrino), broeder van

was
een
leerling
Hij
gaf
in
Baccini
van
het
licht:
Regole
il
werd 1580 zanger en
werd 1607 ook

de
baccalaureus
tot
kathedraal
Anthems, waren
il
Lucca,
te
Florence.
te
basso confmuo,
possesso alla prncipian'e gioventu.
te
later organist
Worcester.
Jan.
gest.
Zgn geschriften
bestaande
compositin,
Zijn
Hij
organist
tot
Songs en
in
geliefd.
Tommasi (Pater Josephus Maria),

geleerd man.
bij
de muziek benoemd en later
in
Engeland zeer
in
Parma, geb. 14 Sept. 1649,
zoon van den prins van
oudste
1713
was een zeer
als kardinaal,
vooral voor de kerkmuziek van belang.
zijn
Tonale faga (Fuga Del tuono,

zich
1750
organist en componist, geb. te Gloucester in de tweede helft der
Tomkins,
aan
per accompagnare
pratche
esposte in dialoghi per facilitarne
lc eeuw,
den
en vestigde zich als zangleeraar
Ital.
Fuga
in tona. Lat.)
een fuga, die
de beantwoording naar de zoogenaamde octaaf-verdeeling richt, zoodat
b'u
thema en antwoord (dux en co mes) elkaar wederkeerig aanvullen.
(Vergelijk
het artikel Fuga.)
Tonica, de grondtoon eener toonsoort en laagste toon eener schaal.
Toniqae,
tonica.
hetzelfde als
Fr.,
Tong-werken
linguales), een soort van orgelpypen, wier constructie
(Lat.,
labiaalp
geheel afwijkt van die der
dan
ij
pen. Derhalve moet ook het karakter

hetwelk der labiaalpijpen eigen
van haar toon geheel anders
zijn
De toon der
fluitachtig,
labiaalpijpen
is
De bouw der tongwerken

midevormige
heet
eigen
stevel,
stevelblok.
stevel,
stuk
eener
neut,
een
het
of
bij
de
ste vel blok.

staan
kleinere
Bij
eenige
waarin de kegel- of pira-
deel,
steekt en den
pijpen
grooter
hij
prismavormig
Het
heeft
clarinet.
De
enkele
vierkant
kastje,
wind ontvangt,
heeft ieder zijn
op n stuk of
elkander
kribbe genoemd.
deelen
van
hard
van
het
met het mondstuk

mondstuk
hout, 2 de
of
recht
doorgesneden en ongeveer half weggenomen
is
zijn:
snavel
jiijp
van
of
1 de
of
een stuk, dat op de opening
goot
Dit
in
den
bevinden, worden met elkander het nionil-
veel overeenkomst
blokje
is.
snerpend.
De deelen, waardoor de toon gevormd wordt, en die zich
genoemd.
een
Het
volgt.
als
tongwerken
die der
beker van de pijpen der tongwerken
stevel
de
is
dat,
lioul,
den bek
kop
of
lepel, ook
ligl
der lood-
messing of
502
onder
die
tin,
bestaat
kop
den
in
leder gevoerde randen van den snavel
snavel aan te drukken, en
den
op
die
door
een
stukje
van
het
Het
mondstuk
de
in
kruk;
om
te
bevestigen.
Het
juiste
verhouding
moeten
den
van
plaats: door het
toon
heeft
(d.
dit
de tong
5 de wig, die uit
evenals
slaan,
mond
het gat
in
dat alle deelen tot
zelf,
bij
de fluitwerken.
de ton gwerken op de volgende wijze

het pedaal of manuaal wordt
toets op
een der kleppen
i.
om
deze dient
de tong en den
spreekt van
bij
nederdrukken van een
speelventiel
blad;
of het
en bedekt de met
een in drie richtingen gebogen draad,
is
hard hout bestaat en dient
ontstaan
een
4 de
tong
zilver,
gat in den kop van het mondstuk gaat;
een
elkander
3 de
aangebracht;
is
van messing, soms ook van
reep
een
uit
een windlade) nedergetrokken of
in
geopend, en de stevel met wind gevuld, die een uitweg zoekt en in de ruimte
wind
massa
het
De ruimte
tong en snavel dringt.
tusschen
door
geregeld
ware een kamp met de tong
te
echter te klein
is
om
de geheele
en dus wordt de wind genoodzaakt
laten,
te
als
houden en haar van den snavel weg
te
dringen. Daardoor geraakt de tong in een trillende beweging en brengt ook de

luchtzuil
ingesloten
zijn
zijn,
des te langzamer
hierdoor ontstaat het eigenaardige snorren van den toon,
waarom deze stemmen

Hoe
Hoe grooter de tongen
trilling.
in
haar trillingen
van tong- ook snorwerken genoemd worden.
in plaats
kleiner de pijpen zijn, des te sneller zijn de trillingen, zoodat
tonen
snorren
het
en
ophoudt,
geheel
hooge
bij
de tonen naarmate van hun hoogte
duidelijker worden.
Om
orgelstemmen met verschillend toonkoloriet
vele
nadenkende
orgelmakers
de
tot
der
uitvinding
te
waren
verkrijgen,
longwerken gekomen,
door
welke men de verschillende schakeeringen van hoorn, bazuin, trompet,

clarinet enz.
zoekt na te bootsen.
Ondanks
nog geen bevredigend resultaat opgeleverd.

bas,
valt
minder
tongwerken,
der
nog
altijd
invloed
ten
op
de
bovendien
die
tongwerken
makers
best
het
heeft
kan
opzichte
niet
van
uit
mislukken.
worden,
samenstelling
omdat het weder
dan op die der kleinere
grootere
der
lichter
opgegeven
de
proeven hebben deze pogingen
Het grootste tongwerk, de bazuin-
en ontstemt het minst,
tongen
veel
alle
hobo,
Een
bepaalde indeeling
omdat het oordeel der
der
orgel-
soorten
verschillende
zeer
uiteenloopt.
Tonleiter, Hoogd.,
z.
Tonnialerei, Hoogd.,
Tonometer
Monlu
(1802)
Reeds Fr.
de
door
Toonschildering.
Sonometer,
te
Louli
klavierstemmen
was
of
Toonladder.
z.,
klankmeter, benaming
van
een
Parijs uitgevonden instrument, een soort van

ha.)
1698 een
uitgevonden,
Roller
en
dat
door B.
monochord.
soortgelijk instrument ten gebruike
evenwel
Blanchet
onvoldoende
uilgevonden
bleek te zyn.
Chromamtre.
bij
het
Beter
Het
is
503
rechtop
een
monochord, dat aangeslagen wordt door een hamer,
staand
een soort van klaviertoets in
door
12
afdeelingen
De
snaar,
gemaakt,
boven
gemakkelijk
op
aan
neder
en
met de
elk
een
trilling
van een halven toon aangeduid.
letter
gedraaid worden.
zoodanig ingericht, dat
die van het klavier tegelijk
men
de noot der chromameter en
kan aangeven.
Toon, Ned; Ton, Hoogd.; Son en Ton Fr.; Suono en Tuono

en
Tune,
van
opzichte
afgemeten,
Eng.
Wanneer
hoogte
of
noemt
dan
kan
Nadat deze halve tonen binnen
worden de overige op de wijze van octaven gestemd.
zijn,
Het
is
die
toets zijn
beneden aan een schroef bevestigd,
sleutel,
een octaaf gestemd
instrument
Op den
wordt gebracht.
klank
een
(z.
Ital.
Tone
tegen een anderen ten
dit)
zwaarte of lichtheid, dikte of fijnheid wordt
laagte,
men hem toon. De

C
bepaalt de toonhoogte; de laagste toon
hoeveelheid der luchtgolfslagen
heeft
32 slingeringen
een seconde,
in
en vervolgens klimt de hoogte der tonen met de verdubbeling der slingeringen

telkens een octaaf, zooals volgt
Tweemaalgestr.
C
C
C
C
C
C
1024
Driemaal geslr.
2048
ji
Laagste
Contra
Groot
Klein
Eensgestreept
32
256
512
Viermaal gestr.
4096
8192
Zesmaal
16384
gestr.
Toouafstand,
zekere
theoretici
de
in
toongeslachten
noemde Aristoxenes de
Klankgeslacht
of
tonen
bijna tien octaven.
Interval.
z.
TooDgeslacht
In
128
Vijfmaal gestr.
De omvang der hoorbare tonen omvat
hy
golfslagen.
64
volgens
eerste
hel
hun onderlinge betrekking
eeuwen
Christus
vr en na
diatonische,
chromatische
het
matisch en enharmonisch andere begrippen, en

toongeslachten, groote en kleine terts
Toouladder
of
en
enharmonisclie.
men
onderscheidt slechts twee
Mo 11).
;
Een derde
Gamme,
Fr.
Scala,
trapsgewijze opklimming der tonen binnen de grenzen
Men kent de diatonische toonladder,
twee halve tonen, en de

gesteld.
(Dur
toonschaal, Ned.; Tonleiteu, Hoogd.
Gamut, Eng.; do
eencr octaaf.
tische
onderscheidden drie
het
moderne muziek verbindt men met de uitdrukkingen diatonisch, chro-
de
Ital,;
en
orde, waarin
De Grieksche
plaatste.
ch r o
soort, (Ie
mat
sc
e,
die uit vijf heolo en
die uitsluitend uit halve tonen
en harmonisch
toonschaal,
is
is
samen-
voor do prak-
muziek, althans voor de getempeieerde instrumenten, niet meer van belang.
504
Toonmeter,
z.
Toonschaal,
tonometer.
toonladder.
z.
men
staat
het weergeven in
wereld.
Tonmalerei,
Ned.;
Toonschildei'ing,
Reeds
in
de kindsheid der volken placht
middel van het spraakvermogen weer
om
Hoogd.
niet te spreken
van oudere volken
Onder
muziek van gewaarwordingen
te geven.
de werkelijke
natuurgeluiden door
de Lyriek der Grieken
In
men
vindt
men
woord ver-
dit
uit
voorbeelden van nabootsing
van het gezang der vogels. Nabootsing van andere natuurgeluiden vindt men
de
in
refereinen
muziek
der kippen
bij
nabootsing van het geluid des koekoeks, van het kakelen
het eierleggen, van het ganzengekwaak, enz. enz.
Notker Balbulus
"Van
In de middeneeuwsche zang-
van vele oude volksliederen.
men
vindt
het
geluid trachtte na te
van
een
watermolen.
gecontrapunteerd.
In
eeuw) wordt verhaald, dat
(9^
stuk
hij
in een zang-
maken, voortgebracht door het draaiende rad
de 15e en 16^ eeuw werd met de natuurgeluiden
In
Gombert
Le chant des oyseavx van Nicolas
spieekt
het eene gedeelte van het koor de vogels aan, terwijl het andere gedeelte de
vogelstemmen nabootst door middel van klanken
als
piizpiU,
zelden het hondengeblaf en het jachtgedruisch na te maken.
leeuwerik en nachtegaal na, en in
zijn
friafria,
tiiiti,
trachtten de contrapunteerende
(ar/ariara, enz. Bij jachtliederen
stemmen
Jan nequin
gaillardes et stx pavanes trachtte
Sij;
het gewoel der straten en de kreten der venters van Parijs in tonen
hij
Merkwaardiger nog
te geven.
Jannequin:
een ander stuk van
is
OU dfaite des Suisses d la journe de Marignan. Het
men
niet
bootste
gezet voor
is
weer
Bataille
vijf
stem-
en schildert het verloop van den veldslag.
Naarmate
schildering
muziek
instrumentale
de
in
beteekenis toe.
Reeds
de
beschrijvingen van het weder,"
slagen,"
van schilderingen
in
om indrukken
muziek
tonen.
In den
ontwikkelde,
zich
in
16<=
ook de toon veld-
vele
shazenjachten" en andere proeven
loop der
van gewaarwordingen
nam
eeuw kende men
uit
eeuwen werd het vermogen der

de werkelijke wereld weer te geven
steeds grooter en grooter, en zoo ontstonden eindelijk muziekstukken,
waarin
de componist alleen door middel van instrumenten gebeurtenissen en handelingen
weer
trachtte
kan
wel
geven.
te
gevoelens
tenissen uitdrukken
de
men
instrumentale
uit
en
;
natuurlijk een misbruik,
natuurgeluiden
de werken der groote meesters
uit
Beethoven
dat
dit
vermogen
aan het
rijk
snaren
uit
was
wanl de muziek
daarvoor wordt de taal der rede vereischt.
muziek
zeilen,
z'
Dit
gewaarwordingen, maar geen handelingen en gebeur-
's
bezit,
der natuur
uit
Hay
d n
Symplionie Paslorale enz.
daar
zij
ontleend.
de bosschen haalt
men
Dat evenwel
gedealiseerd kan weergeven,

's
En
weet
Sckpfung en Jahreshet
is
niets vreemds,
zich openbaart
met behulp van werktuigen
De ingewanden
der dieren vormt
het hout voor de lichamen
van
men
tot
strijk-
en
505
blaasi nstrumenlen,
dus
en
mynen
de
uit
van
ons door organen
tot
men
delft
wonder, dat het de stem der natuur kan nabootsen?
meer dan dat
der
menschelijk
groote
componisten
want
kan
er
en gevoelen voorzingen,
lijden
Derhalve
bewijzen.
gewaarwordingen
van
geven
Maar
Is
het
het orkest kan
het kan ook hartstochten uildiukken en ons de geheele toon-
van
ladder
Het orkest spreekt
het koper.
planten- en delfstoflenrijk.
dieren-,
liet
betrekking
de
uit
wereld
werkelijke
muziek
tusschen
bestaan
zooals de
het op muzikale
is
en
werken
wyze weer-
onnatuurlijks,
niets
een aanschouwelijke
voorstelling.
Ned.
Toonslot of Toonsluiting',
Gadence,
Cadans.
maakte
slot.
In
slot,
De
Fr.
Een
Tonschluss,
van
verklaring
dit
Hoogd.
de moderne muziek kent
men
2 het onvolmaakte
3 het halve
slot,
Cadenza,
woord vindt men
de volgende soorten:
slot
Ital.
in het artikel
1 het vol-
en 4 het bedriegelijke
de uitdrukkingen Vollkommener
Unvollkommener Ganzschluss, Halbscliluss en
Duitschers gebiuiken daarvoor
Ganzschluss.
Trugschluss.
Een
in
volmaakt toonslot
ontstaat,
den drieklank der tonica overgaat,
de tonica
uit
diervoege, dat de bas
van de dominant
in
de terts een trap hooger of
uit
tonen voortschrijdt,
de bovenstem
waimeer het dominant-septime-accoord
in
d.
overgaat,
w.
z.
de tonica;
met de grond-
wanneer tevens
de quint een trap lager in
en wanneer voorts het tweede accoord, de drieklank der
tonica, op het hoofddeel
van de maat
valt.
r
Een
onvolmaakt toonslot ontstaat, wanneer de voortschrijding van het eene
of hel andere of van beide accoorden

of
wanneer
drieklank
soort zijn
der
bij
bovenstem
de
a,
tonica
niet
in
de
in
den bas met omkeeringen geschiedt
terts
of in de quint
op het zware maatdeel
gevallen der tweede soort
bij
b,
valt.
gaat, of
wanneer de
Gevallen der eerste
der derde
bij
o te zien.
I
Een
half
slot
ontslaat
dooi'
de
opvolging van den dominantdrieklank op
506
dien van de tonica
De
worden,
Een
baar
volmaakt
een
in plaats van in
Toonstelsel,
Over
van
Arezzo
het
toonstelsel
een
ander
voorafgegaan
accoord
ontstaat,
wanneer een toonval
wetten
de
het
Grieken,
der
wordt gehandeld in het
gold,
middeneeuwen,
der
toonstelsel
oplost.
welke de tonen geregeld en opgeteekend
volgens
toonstelsel
schijn-
doch het dominant septime-accoord zich,
leidt,
slot
den tonischen drieklank, in een ander accoord
hedendaagsch
het
door
(Trugschl uss)
bedriegelijk slot
worden.
ook
fTOi=S~zj:zi:giiij|:^:gz=:|=gz
b. v.
naar
van
kan
dominant-drieklank
in
het
zijn
in
dat
artikel
tot
Lexicon
in tal
Guido
muziek; over
kerktonen.
artikel
dit
de tijden van
Grieksche
De
regelen
van artikelen
verklaard.
De
ToODTOrming;.
strijkinstrumenten
ontstaat
dan
van
tengevolge
hij
wordt
toon
anders
op
het
op
verschillende
wijze
blaasinstrumenten.
in
trilling
Op
voortgebracht
op
strijkinstrumenten
brengen der snaar door middel
een met paardenhaar bespannen strijkstok. Daar evenwel de trilling van
van
een
gespannen snaar een zwakken, nauwlijks hoorbaren toon
vrij
resonantie-
zangbodem
of
noodig
zangbodem
kaatsen, het hout van den
aan
omringende lucht mede
de
om
geeft, is
een
het geluid op te vangen en terug te

in trilling te
te deelen.
brengen en deze wederom
Maar ook met een zangbodem
is
de toon eer.er snaar in de open lucht nog zwak, daar de toongolven zich naar
kanten uitbreiden en wegvliegen.
alle
In een vertrek of een niet al te groote
zaal,
waarin zich een houten vloer, houten
lijke
zoldering
en
vermenigvuldigd,
De
krijgt.
smelt
en
intusschen
dan
een
oi
steenen
muren en een
soortge-
wordt dat geluid op nieuw veelvuldig teruggekaatst
men den
zoodat
toon
wellicht
duizendmaal
te
hooren
snelheid der luchtgolving maakt, dat alles als in n toon samen-
gehoord
ook
zeker
weerkaatsing
te
bevinden,
wordt.
De
snelheid
der elkander opvolgende tonen moet
haar grenzen hebben, daar het oor in n seconde niet meer

aantal
tonen
en onderscheiden
opvatten
niet door concaaf loopende
ver afgelegen voorwerpen geschieden
kan.
Ook mag de
muren vastgehouden worden
of door
want dan zou de teruggekaatste toon
507
laat
buitenlucht
mede,
is
bij
de vastheid, rekbaarheid, gelijkmatige
eflenheid der snaren, de droogte, de elasticiteit van het hout en de
en
bewerking van den zangbodem.
gladde
De
en draden van dat
vezels
stemmen soms meer met den eenen dan met den anderen toon overeen
hout
en
buiten kan hooren, al
gesloten.
Tot de zuiverheid van toon dragen
goede,
der muren deelt zich aan
trilling
men de muziek ook
zoodat
rondom geheel
het vertrek
dikte
De
komen, en een echo ontstaan.
te
de
hem mede; van
met
trillen
daar dat soms de eene toon krachtiger en
helderder klinkt dan de andere op hetzelfde instrument.
Van
de lengte, dikte en van den graad van spanning der snaren hangt de
toonhoogte
vervolgens door de verkorting der snaren met de vingers
die
af,
der linkerhand verkregen moet worden, daar slechts vier snaren op een viool-
instrument aanwezig zyn.
Aangaande
tokkelinstrumenten geldt veelal hetzelfde wat aangaande de
de
strijkinstrumenten gezegd
kregen,
toon
elke
De toonhoogte op de harp wordt daardoor
is.
Ook op
eigen snaren heeft.
zijn
zwak
het geval, en daar het geluid der snaar
dit
is
dat
gelijk
gesterade
wordt
door de nedervallende dempers
Het
voor eiken toon gebezigd.

bij
drie
te lang vibreeren der snaren
De keuze en bewerking
gestuit.
tijds
worden twee of
is,
ver-
klavierinstraraenlen
van het hout voor den zangbodem en de doelmatige plaatsing daarvan oefenen
veel invloed op den klank
van het instrument
Bij
de
blaasinstrumenten,
wordt
de
toon
tegen
de
gevormd
het
in
die
door
de
roer,
verkorting
vibreerende
ook
dit,
de
clarinet
ook
wijdte
van
luchtkolom.
terwijl
door
het
rietje
met de lippen
dienen ter verkrijging van

der
der
loslaten
en de toon verhoogd wordt.
verkort,
het
van metaal
of
zijn,
Sommige
voorzien, verkrijgen de toonhoogte door verlenging
mond
de vernauwing der opening van den
toekn'ijping
de
der
luchtzuil
hout
der geperste instroomende lucht
wrijving
buis ot de pijp zich bevindende lucht.
dier instrumenten, van gaten
en
de
uit.
van
gewoonlijk
instrumenten
van
b.
v.
het blazen
bij
allerlei
de
bij
b.
niet alleen
de
v.
fluit
van de
Overigens bepaalt
toonlioogte.
binnen
toongaten de
Doch
oorspronkelijke diepte en
zwaarte of boogie en fijnheid van toon.

Bij
koperen blaasinstrumenten zonder toongaten,
wordt, bijaldien
alleen
blazers
door
de
zij
niet
verwijding
veikregen.
b. v.
trompetten en hoorns,
van kleppen of ventielen voorzien
Ook door
de toon gewijzigd worden.
Bij
vindt tevens door het in- en
zijn,
de toonhoogte
mond
des
het stoppen der hand in den klanktrechter
kan
en
vernauwing
bazuinen
(d.
der
w.
z.
opening
bij
van den
de oude schuifbazuinen)
uitschuiven van een gedeelte van het instrument,
en dus door verlenging en verkorting der luchtzuil, verschil van toonhoogte plaats.
Het
orgel (z. dit) kan tot de blaasinstrumenten gerekend
worden en
bezit
508
De
ten opzichte van de toonvorming; dezelfde eigenschappen.
orgelpijpen geven
de laagte of hoogte der tonen door lengte of kortheid, de volheid of dunheid

door
of nauwte, de helderheid en scherpte door hardheid van metaal,
wijdte
de zuiverheid door nauwkeurige bewerking.
Ook
menschelijke stem kan tot de blaasinstrumenten gerekend worden.
de
De stemwerktuigen
wind
den
de longen,
zijn:
de
doorlaat;
die den
wind geven;
gevormd door twee
stemspleet,
waardoor het geluid wordt voortgebracht;
luchtpijp,
de luchtpijp,
die
boven de
velvliesjes
de keelkop, door middel
van welke de luchtpijp vernauwd en verwijd kan worden; eenige muskels en

banden, die mede daartoe dienstbaar
of
zangbodem, en
de mond- en neusholte
zijn;
mondopening
eindelijk de
ter
als
resonans-
doorlating van den toon.
De
ophaling van den keelkop vernauwt de luchtpijp, en de spannen van genoemde
waardoor de toon hooger wordt. De kortere of langere
vliezen de stemspleet,
vliezen bepalen de fijnheid of grofheid der stem; en hoe strakker de stemvliezen
gespannen
de
des te nauwer
zijn,
(Giuseppe),
Torelli
Petr on
St.
Anspach.
van
de opening der stemspleet, des te hooger de toon.
is
Tori
Hij
hem
1708. Men noemt
stierf
Amsterdam
of
in
markgraaf
muziek
Bayreuth
van
ging
hij
gens ging hy naar Brussel, waar

kerk werd. Volgens
wiens
stijl
gang,
o.
a.
weenen
duetten
zijn
muziek
in
Hawkins
is
1690 kapelmeester van den
later
vokale
aldaar.
(1666) werd
hij
lid
B'y
1722
de stichting der
dier
Steffani,
in
nog eens van woon-
hij
stierf.
te
Bologna, was orga-
aan de
S.
Giovanni
Academia filarmonica
vereeniging, en
Belgi op-
Bemokritus, waarin het lachen en
en
Later veranderde
hij
Ag o st in o
muziek maakte
aan de S
Monte
kamer-
vertoonen. Vervol-
liet
een leerling van
hij
zijn
uitgedrukt.
directeur der
als
(Giuseppe Felice), componist, geb. 1630

t. Petr oni us-kerk,
later kapelmeester
Tosi
nist
Bologna, ge-
te
1702 kapelmeester aan deSt. Gudule-
hij
was
waar
jaar
eenige zijner opera's
Herahliius
plaats en ging naar Keulen,
in
een
Vooral
nabootste.
hij
een van de eersten, die
componist, leefde op het einde der 17e en in
en
Munchen, waar
naar
aan
druk verschenen.
Italiaansch
Torri,
als
zijn gedeeltelijk
begin der 18 eeuw in Duitschland. Hij was
het
violist
ius-kerk aldaar en 1703 concertmeester van den markgraaf
vioolconcerten componeerden. Zijn compositin

deeltelijk te
was 1685
vioolviruoos, geb. te Verona,
1683 ging
hij
als
te
Bologna
kapelmeester naar
Ferrara. Zijn compositin bestaan hoofdzakelijk in opera's.
Tosi (Pietro Francesco), sopranist, zoon van den
1650
te
vestigde
Bologna,
zich
liet
eindelijk
zich in de
te
Londen,
waar
gecomponeerd en een leerboek geschreven,

derni
vorige, geb. omstreeks
voornaamste steden van Europa hooren en

hij
1730
getiteld
stierf.
Hij
heeft cantates
Opioni dei cantor
o siano osservazioni sopra il canto figurato (Bologna, 1723).
mo-
509
(Fran?ois),
Tourte
zyn vader
door
zijn
tijd
werkzaam was,
die
1747
geb.
is
den
een
strijkstok
van haak
soort
door middel waarvan de haren gespannen werden.
den haak door een schroef en vond ook een middel
verving
waar ook
Parijs,
te
voornamelijk beroemd geworden
aan de vioolstrijkstokken heeft aanirebracht.
hij
men onder aan
placht
te bevestigen,
(crinallire)
T.
instrumentenmaker,
hetzelfde vak
verbeteringen,
de
Vr
in
om
uit
de vroegere strijkstokken onvermijdelijke dooreenwarren der haren
bij
komen.
Z'n
recouvrement
zoogenaamde archetsii
werden met 200
300
frank per stuk betaald. T. stierf
1736
Tozzi (A.ntonio), componist, geb.
Martini.
pater
leefde daar
vonden veel aftrek en
1835
te Parijs.
Bologna, was een leerling van
te
Hij
1792 naar Bologna terug en
iiel
te voor-
te
Brunswijk, keerde omstreeks
no^ geruimen
Zijn compositin
tijd.
bestaan hoofdzakelijk in opera's.
(Pa oio),
Traditi
componist
der 17e eeuw kapelmeester te
con
quatiro antifone per
Ie
Traej (Anton),
leiding
van
torium
!e
Merk.
Van
(Johann),
muziekhandal.
T erzeichniss
de Romeinsche school, was
vespri a otto
1845
tot
1860
gaf
een
studeerde
1852 was
hij
het conserva-
van den vorige, begon 1799
300
van
catalogus
und neuer sowohl geschriebener
alter
Weenen onder
te
leeraar aan
Weenen.
te
bloedverwant
Hij
het begin
in
vod (Rome, 1629).
1818,
geb.
violoncellist,
Praag. Hij stierf
Trag
een
uit
Rome. Men kent van hem: Salmi, Magnificat^
Weenen
te
bladzijden in het
licht
als gestochener Musikalien,
welche in der Kunst- und Musikkandlung des Joh. Traeg zu Wien zu halen sind.
Traetta (Tomaso),
1727
tor o d
i
een
Bitonto
te
en
Loreto
componist
het
in
uit
koninkrijk
de Napolitaansche schooi, geb. 19 Mei
Duran
te
Iwintigjarigen leeftijd.
Conserva-
Nipels, studeerde aan het
Zijn opera's
e en verliet de school op
waren zoowel
als elders
in Itali
zeer geliefd, en de componist werd aan verschillende hoven van Europa beroepen.
was
Eerst
daarna
hij
kapelmeester aan het hof van Parma, vervolgens
directeur
eindelijk
van
het
hofcomponist te Petersburg, waar
van gezondheid verliet
geen
stierf.
Conservatorio Ospedaletto
genezing en
T.
keerde
met
behoorde
opera-componisten
hij
uit
hij
zeven jaar bleef.
Weenen,
te
te
Veneti en
Om
redenen
Rusland en ging naar Londen, doch vond ook daar

naar
zijn
vaderland terug, waar
Piccini en Sacchini
tot
de vorige eeuw. Zijn kerkmuziek
hij
6 April 1779
de beste Italiaansche
is
tot
op den huldigen
dag in gebruik gebleven.

Trait, Fr., een opmerkelyke notenfiguur in een melodie; trait
een melodische figuur; trait
d'harmonie,
Trarapeli, drie broeders en beroemde orgelmakers

Voigtland,
hebben
te
zamen
ongeveer
de chant,
een opvolging van accoorden

te
Adorf
in het
Saksische
honderd orgels vervaardigd.
Enkele
510
daarvan
door
zijn
gebouwd,
twee
broeders,
Chris t. Wilhelm,
Gottlieb en
J.
Ni co Ia -kerk
het orgel in de
a.
o.
Tranquillo of con tranquillit., kalm,
Leipzig.
te
zonder overdrijving der
rustig,
uit-
drukking, zonder versnelling der beweging.
van
overzetting
Transcriptie,
dan waarvoor het geschreven
werd
op een ander instrument,
doorgang, doorgangsnoot (z. dit). De gewone doorgangsde oude schrijvers transitus regularis genoemd, de
Transitas,
noot
muziekstuk
een
is.
bij
wisselnoot
transitus irregularis.
heette
dit)
(z.
Transpositie, het overbrengen van een muziekstuk in een andere toonsoort,
toonsoort dezelfde
Ned.
der
intervallen
in de
elkaar
tot
nieuwe
in de oorspronkelijke.
als
blijft
Toontrap,
Trap,
verhouding
de
dat
diervoege,
in
Stufe,
Hoogd.
Degr,
Fr.
Grado,
Ital.
de
afstand van een toon tot zijn naast volgenden.
Trascinando,
Ital.;
sleepend.
(Traugott),
Trautweiu
muziekhandel.
heeft
Hij
vooral
1820
begon
muziekuitgever,
zich
een
Berlijn
te
gemaakt door de uitgave
verdienstelijk
van klassieke koorwerken.
(Louis),
Travenol
is
bekend door
hij
du conseil
Ie
de
1698
geb.
violist,
te
nomm
cV tat d'
J.
zijn
strijd
V Acadmie royale de musigue, contenant
paux
sujets
Rousseau
gui
(Parijs,
la
Meer nog dan
met Voltaire en door
ApoUoti rendu en faveur de F
Rousseau, copiste de musigue
J.
was van 1739
Parijs,
dood, 1789, violist aan de Groote Opera aldaar.
zijn
composent
en
aan
Arrt
de V Opra contre
Xlb'i) en
les purtraits
La
Galerie
en vers des princi-
anne 1754, ddie a J. J.
prsente
la
brochures:
zijn
orc/iestre
e^c. (Paiijs,
tot
als violist
1754).
Travers (John), Engelsch musicus, was organist aan de St. Pauls-kerk

te
Londen en
later lid
der koninklijke kapel.
Hij
stierf
1758.
heeft vele
Hij
Anthems en Psalmen gecomponeerd.

Traversa (Gioachimo),
1770,
streeks
bracht
het
liet
zich
o.
eerste violist van den hertog van

a.
Cariquan, om-
op de concerts spintuels te Parijs hooren en
publiek door zijn schoenen toon en
zijn
lossen streek in verruk-
king. Hij heeft vioolconcerten, quartetten en sonates in het licht gegeven.
Traversire
Tre,
dat de
Ital.,
(scil.
drie.
Flute), dwarsfluit.
De
uitdrukking
tre
corde
demping opgeheven moet worden, zoodat
het klaviei'spel beteekent,
bij
alle
drie de snaren
kunnnen
klinken.
Trebelli (Zelia), zangeres, geb.

eigenlijke
trad,
nam
1838
naam was Gilbert. Toen

zij
zij
den naam Trebelli aan.
te
Parijs uit Duitsclie ouders.
1852
te
Madrid voor het
In het winterseizoen van
Haar
eerst op-
1860
61
511
zong
Berlyn, waar
te
zij
ging
een buitengewoon
zij
crroot
de eerste grootte aan den operahemel schitterde, en waar
van
gevestigd
Haar bijzonder schoone stem
is.
tweemaal gestreept
zij
nog heden
omvang van
klein f tot
a.
den juisten toon aangeven, elk interval zeker en
zingen
het
bij
een ster
als
zij
sopraan.
Treble, Eng.,
TreflFen,
heeft een
Van daar
succes had.
naar Leipzig en vervolgens (1862) naar Londen, waar
zij
zuiver intoneeren
Tremando
Tremolo.
Tremolando,
of
doen beven of
trem.
verkort:
Ital.,
tremol., den toon
of
trillen.
Balancemext,
Ital.,
Bebuxg, Hoogd.
Fr.;
beving,
trilling,
ont-
staande door een snel herhaalde drukking op een en denzelfden toon.
Tremulant,
tonen
in
vele
in
zwevende,
oude orgels een nevenregister, door hetwelk de orgel-
bevende beweging geraken. Op of
in
het windkanaal
is
maar door een
klep of ventiel aangebracht, die door den wind opgetild,
een
daarop liggende veer weder terug wordt gedrukt, en zich derhalve langzamer
of sneller op en neder beweegt, tengevolge
waarvan de toon
TrentO (Vittorio), dramatisch componist

leerling van
Bertoni.
Veneti
te
en
gunstig onthaal.
was
vervolgens
keerde later naar
maakten.
1806 werd
In het jaar
Amsterdam,
te
opgang
veel
als
hij
hij
Ook
vibreert.
1761, was een
geb.
eerste compositin bestonden in
Zijn
Milaan
te Veneti,
zijn
die te
balletten,
opera's vonden
zoodanig te Lissabon werkzaam en
Itali terug.
Treu (Daniel Theopil). ook Daniele Teofile F idele genaamd,
1695
als
hij
studeerde te Veneti onder leiding van
te Sluttgart,
Vivaldi
kapelmeester met een Italiaansch operagezelschap te Breslau.
neerde
in
verscheiden
een
en
Hij
geb.
kwam
compo-
ging omstreeks 1740 naar Hirschherg, waar
en
opera's
dienst van graaf
Triang;el,
een
directeur der Italiaansche Opera
Schaffgotsch kwam.
driehoekig
stalen
stalen stokje aangeslagen wordt
en
staafje,
tot
hetwelk,
vrij
de slaginstrumenten
hangende, met een
van het moderne
orkest behoort.
Trias harmonica,
Lat.,
drieklank;
z.
dit.
verminderde drieklank.
Lat., overmatige drieklank.
Trias deficiens. Lat.,
Trias snperflna,
Tribrachys, Gr., een toon- of versvoet van drie korl e tonen of lettergrepen.
Trichterreg:al,
Hoogd.,
een
verouderd orgelregister van 8
vis.
toon,
met
trechtervormig toeloopende pijpen.
Tricininm,
Lat.,
een
driestemmig
muziekstuk,
bepaaldelijk
voor
blaas-
instrumenten.
Triebert
(Charles
Louis),
hobovirtuoos, geb. 31
Ocl.
1810
te
Parijs,
542
daar
ontving
aan
werd 1860 leeraar
stede onderricht aan het conservatoire,
ter
school en bracht verbeteringen aan hobo, althobo en fagot aan. Hij
die
1867.
stierf
matige
Hoogd.
Ned,
Triller,
en
snelle
Trille, Fr.; Trillo,
herhaling
beurtelingsche
Ital.
bestaat
liggenden hulptoon (groote of kleine secunde). Hij wordt door
Als regel
aangenomen, dat men den
is
eigenlijke
moet
triller
De naslag
schreven.
kortheid
der
noot
noemde
men
dit
een
hebben,
naslag
volgende
de
of
een
Bij
al
die ook niet voorge-
is
geen
vroeger
een
toongedachte
maar een
triller,
Laat de
dan
naslag niet toe,
gelrilleerde noot.
Bij
een reeks noten waarop getrild wordt,
dalende beweging de naslag weg, daar
bij
aangewezen.
begint, tenzij
bestaat uit de onder-secunde en de hoofdnoot.
kettingtriller,
zoogenaamde
tr.
met de hoofdnoot
triller
een gelijk-
bijvoeging van een kleine noot het anders heeft verlangd.
de componist door
Elke
in
hoofdnoot en een daarboven
der
klimmende toonfiguur wordt
in den
hij
volgenden
triller
versmelt.
wanneer haar waarde
aangebracht,
hij
een
valt
veroorlooft.
dit
Trillo caprino,
Trillare,
Ital.
z.
Trillerkette, Hoogd.
Bockstriller.
maken.
trillers
trillen,
Ital.,
z.
Triller en Kettingtriller.
Trio, een muziekstuk voor drie obligate instrumenten
van
een
Hoogd.
Triole, Ned.,
die
aangeduid door het

Trionfale,
Triolet,
Fr.
Triola,
Ital.
vroeger door
een groep van drie
waarde van twee van dezelfde soort hebben.
de
dit
werd uitgevoerd.
drie instrumenten
noten,
ook een tweede deel
een marsch of een polonaise, omdat
van
menuet,
cijfer
Triomphal,
Ital.;
De
triole
wordt
3 onder het boogje dat de noten verbindt.

schitterend
zegevierend,
Fr.;
(teeken
van
voordracht).
Tripelfuga, een fuga, waarin drie thema
Tripelmaat, een driedeelige maat,

de
Tripelaoten,
noten eener
^/a-,
hootddeelen
'^\^-
als
bewerkt
's
^/,
^s
zijn.
enz.
een ongelijke maat,
van
d.
w.
z.
de eerste
of ^/g maat, of eener ^/i- ^/g-maat enz.
Triphonie, Gr., driestemmigheid.

Triple croche, Fr., twee en dertigste noot of pauze.
Triple time, Eng., driekwartsmaat.

Tristo, cou tristezza,
en zacht voor
Trite,
Ital.,
treurig, droevig,
benaming der tweede snaar,

van het Grieksche
drie tetrachorden
Tritonus,
Lat.,
dezelfde richting.
over het algemeen langzaam
dragen.
te
drietoon,
Een
de
of van
den tweeden toon, in de hoogste
toonstelsel.
opvolging
dergelijke opvolging
was
(Z.
Grieksche muziek.)
van
in de
drie
groote
secunden
in
middeneeuwsche muziek
513
en dat verbod werd door
verboden,
gehandhaafd.
Tritomcs
met
kleine quint,
nog
theoretici
in
tot
men
placht
tnusica,
deze eeuw
Als
te zeggen.
zonder tusschenliggende tonen.
of
(Giacomo
TrittO of TurittO
Turchini
1824.
stierf
Napels
te
componist, geb.
di),
was
het koninkrijk Napels,
in
pita de'
Hij
in
werden beschouwd de overmatige quart en haar omkeeringen en de
tritonus
mura
sommige
diabolus
est
en
opera's,
in
1736
of
te Alta-
koninklijk kapelmeester
later
bestaan
Zijn compositin
1735
conservatoriodella
leeraar aan het
aldaar.
oratoria en kerkmuziek.
Trois deux, Fr., de s/^-maat.
Trois huit,
de s/g-maat.
Fr.,
Trois quatre, Fr., de s/i-maat.

Trois seize,
1568
di
In
componist
en //
irionfi
jaar
het
Tromba.
Ital.,
Trombetti
aan
hem
te
zijn
de
in
Camo'ii alla Napoli-
zijner
collega's
en was
trompet.
z.
San Giovanni
was 1583
Bologna,
uit
in
Monte.
hem
Men
kapelmeester op.
als
(Bartolomeo),
componist,
1589
kapel-
Motetten en madrig,ilen van
Veneti in druk verschenen. Zijn broeder
Tromtoncino
zijn
O r land
volgende werken
Beieren te vluchten.
(Ascanio), camponist
virtuoos, volgde
heltt der
uit
nijd een
uit
hij
dat
tijde
hem de
Uhro delle sue Rime
f.erzo
1570 vermoordde
dientengevolge genoodzaakt,
meester
de Napolitaansche school, behoorde
uit
daarvan was. Men kent van
kapelmeester
Discorsi
tana.
de s/^^-maat.
de kapel van den keurvorst van Beieren, ten
tot
Lasso
Fr.,
(Massimo),
Trojano
Girolamo,
bazuin-
kent madrigalen van hem.

geb.
te
15e eeuw. Compositin van hem, beslaande
in
Verona
in
de tweede
zoogenaamde Trotiole,
verzamelwerken der 16e eeuw opgenomen.
Trombone,
z.
Bazuin.
Altbazuin.
Trombone
d' Alto,
Trombone
di Basso, Basbazuin.
Trombone
n-rande, de groote Basbazuin.
Trombone
y^rosso, de groote quartbazuin.
Trombone
maggîore, de groote altbazuin.
Trombone
piccolo, de kleine altbazuin.
Trombone
di tenore, de tenorbazuin.
Tromlitz (Johann
Go
o rg), fluitist en
te Gera, leefde te Leipzig en
fluitfabrikant,
1805.
stierf aldaar
Hij
geb.
9 Febr. 1726
bracht vele verbeteringen
aan de fluiten aan.
Trommel
Ital.;
of
Trom,
Drum, Eng.;
slaginstrument,
UI.
Ned.
een reeds
door
de
Trommel, Hoogd.
bij
Tambour,
Fr.,-
Tamburo,
de oude Egyptonaren en Hebreeuwen bekend
Arabieren
in
de
middeneeuwen naar Spanje over-
38
514
trommen:
kleine
de
Europa
over
daar
van
en
gebracht
groote trom (grosse caisse). De

met
zijden
of een houten
muziek)
militaire
een
of
ezels-
Men
verspreid.
roffeltrom
overspannen
kalfsvel
en de
Fr.)
geelkoperen
een
is
(bij
orkestmuziek) cilindervormig, aan beide
(bij
instrument,
stokken op de eene zijde aangeslagen, een doffen
van een op het andere
kent twee soorten van
roffeltrom (caisse roulante,
of
met twee
dat,
toon geeft, die door middel
gespannen snaar een ruischend geluid maakt. Naar-
vel
gespannen
geeft het een lager of
hooger
mate
het
vel losser of strakker
toon.
Men
voert op dit instrument roffels uit, of korte slagen tot aanduiding
Gluck was
van den rhythmus.
is,
een van de eersten, die de roffeltrom in het
opera-orkest aanwendde, en wel in het Scythen-koor van Iphignie en Tauride.
de groote trom
Bij
ontbreekt.
vel
overtrokken
leder
orkest
de cilinder
is
instrument
Dit
Sp
klopper.
aanwendde:
in
altijd
o n
van hout, en de snaar op het eene
aangeslagen door middel van een met
wordt
was de
den triomfmarsch van
Trommelbas noemt men
die het
eerste,
La
in het opera-
Vestale,
die gedurende vele
spottenderwijze een baspartij,
maten de herhaling van een en denzelfden toon bevat.
Onder
Trommelslag;.
dit
woord
verstaat
op de trommel uitgevoerd worden, als
Trommete
of
Trompete, Hoogd.,
Trompet, Ned.
Eng.
carn
hoorn
zij
de
kunst,
een orkest
bij
Ital.
Trumpet,
de oude volken bekend was.
zilveren trompet
der Hebreers, de
De
gouden
tuba, de lituus en de buccina der Romeinen,
dit
waren
gebruik,
lagere
metalen
was
weinig
instrument
bij
geheel ongebogen roer zeer ongemakkelyk in het
instrumenten
Een van
onbruikbaar.
digden
instrument was van twee zaken afhankelijk, voor-
hedendaagsche beteekenis. Reeds de instrumenten van hetl
in
register
Maurin
de
wegens
de
in
gebruik:
klaroen
tusschen
overgroote lengte
die gebogen trompetten
verandering. In de 17^ eeuw waren de volgende
Trum met, Feldtrummet
afkomstig
is);
(dat de oorsprong van het
derscheid
echter
eersten
vervaar-
(omstreeks 1502). Gedurende de 16e eeuw onderging
den klank gevormd); Glarino of

landsche
betta
enz.
metalen roeren te buigen, ten tweede van het bestaan
hoogste
zij
eepslag
Trompet.
waren een soort van trompet.
van
geheel
z.
vormen reeds
de
Kelten,
der
De ontwikkeling van
van
de verschillende figuren, die
Trompete, Hoogd.; Trompette, Tromba,
der Chineezen, de
allen
eerst
men
triller, dubbelslag, si
een koperen blaasinstrument met een sterken, helderen en schetterenden

dat in verschillende
toon,
of
namen voor
T arantara
dit
(naar
Clareta
(van welk woord ook het Neder-
Tromba
en het verkleiningswoord
woord
Glarini (Trombetti), en
Tro m-
Tuba enz. Het onTrombe (Tubae) bestond
Trompet
is);
voornamelijk hierin, dat eerstgenoemde instrumenten een
nauw mondstuk,
tot
515
voortbrenging der hooge tonen, laatstgenoemde een wijd,
middelste
en
metalen
roeren
stukken
zuiverder
De
kunstiger
in
gekend
Z)"
het
trompet
slechts een
tijd
Bach.
en
was
in
B. Praetorius
bgel
darauf
ferner
vervaardigen,
Bas
Onder
den
gestecket,
stemde
of
Praetorius
verstaat
grondtoon,
dus
a,
met
bestaat,
in
te
de bovendominant der hoogere octaaf van
den modus hypojonicus
in
D
G
en
bleven ook
en F. De toon-
van den bijna onbruikbaren grondtoon,
bes
staat.
stemmingen; daarnevens
uitzondering
einen Ton tiefer in
men begon ook trompetten
z.
welke toon naar g verstemd wordt, zoodat het instru-
bet vervolg de gebruikelijkste
reeks
um
ihren Bass
sie
w.
d.
Krumm-
-trompet door middel van een beugel naar C.
de
ment van g af gerekend

in
dass
hypojonicum gestimmt,"
bei etli-
sie
chen Frsten-und Hen-en-HlTen an der Mensur verlangeri, oder aber
Modum
ze"^t
DsTrummete, vulgo Taran-
enkele
Nur vor gar wenig Jahren hat man
heeft.
men de
leerde
de 17e eeuw had de trompet beu-
in
Handel
der
tijden
metaal fijner bewerken en de mond-
reeds
stemming
men geruimen
(4620), dat
en
der
tot voortbrenffinii
den loop der
In
de tijden van
in
gebruikelijkste
tara,
buigen,
draaien,
dempers, als
gels en
hadden.
tonen
laagste
bes
uit
en nog hoogere tonen in onafgebroken diatonische, volgens de leer der acous-
chromatische tonen voor dengene, die ze weet aan
tiek zelfs
trompetvirtuozen plachten,
strichenen
om met Praetorius
hinaufzukletteren,"
schreven de cl ar in o-partijen
De
omstandigheid,
der
vele
zijn,
voeren,
meesters
andere
in
Jler
vllige
teten
de gissing,
tot
iii
zijn
welche
sich
sie
dat
Handel
men
Instrumentisten
Die
eiuzogeu.
man damals gehabt habe
auch
anders
bei
der
(Castil Blaze),
Kessel,
kaun
Ilhe,
geformten
a.
uit
te
Dit schijnt echter onjuist
sich ansliessen,
Ton dem KJange der Klariatrompeten machten;
fabelhafte
Hhe
gBT, wie ein franzsischer Schriftsteller gefabelt hat,
Ton
e.
1881), bericht dienaangaande het volgende:
an Bogen oder Nebenrhren, noch anf einem besondere
Von
Bach
ten tijde van die
ist die
dazu
der
bertriebene
kommt
ihre
Solotrompeter jener Zeiten bernhte
weder auf der Baaart der altea Instrumente, auf deren angeblich enger Mensur,
Rande.
en
Handel
des lastrameuts, ber welches sie ihre Informationen vou wenig unterrich-
nkenntniss
TOn ganz flachem
dreige-
boekje Bie Trompete in alter und
HauptfeWer der Gelehrtea, welche ber diesea Punkt
VorsteUung,
als
zum
'
soorten van trompetten gebruikte.
H.
althans
zijn,
en
de werken van Bach,
gegeven
Eichborn,
newr â<(Breitkopf u. Hartel,
te
componisten
en
e^
De
wenden.
te
bis
de hedendaagsche trompettisten niet meer in staat
dat
solo-partijen
aanleiding
heeft
tot
te spreken,
aehr
bei
welche
Mundstcke
von
nnd geduldigen
Lange, Mangel
Studinui,
oder
auf chromatischen Klappeninstruniente, die
sondern lediglich auf der .^nwenduug tou Mnndstcken
Bohruug und schmalem, den Lippen Halt genahreuden
eu;,'er
so
fleissigen
beschaffonen
den
erreicht
Mundstcken
Klarinblasern
werden
knnt',
keine
verlangt
keine
Rede
wurde,
Rede
seiu
wenn
sein
und
wiirde
sie
mittels
knnen,
33*
weil
516
Yom
Hngefatr
a aufwarts die Tiine Jer Trompete,
uad Weichheit
bar
Reizes
hher desto mehr,
je
alle
Biegsamkeit,
FUe
verlieren, scharf, rauh, trocken, hart
und gepresst klingen and jedesmusikalischen
sich mit
den hchsten Lagen der Klarinetten, Floten,
eben
ganz
sind,
wie
so,
es
den scharfen, gellenden
Obou, den trockenen kleinen und quietscbenden hchsten Geigentnen,
hchsten Lagen der Sopranstimmen in der dreigestrichenen Oktave verhalt.

Blasers der zweiten
Stimme war, entsprechend der Hhe,
Das Miindstck des
von ihm gefordert wurde,
die
eben so
wie das des Klarinisten, enger oder weiter gebohrt und tieferen Kessels, wahrend der Priuoipaltrompeter, der sich nur in den tiefen und mittleren Lagen zu bewegen hatte, Behufs Erzeuguiig
zum Blasen
welches
Hieruit
elkaar
en
af,-
kleine clarino),
Evenals
raann
dat
dit
voor
lage blazers wisselden
werkzaam,
de hooge klaroentonen niet meer
bij
schaal
van
bazuin.
Michael Wggel
uit,
en
de hoftrompettist
eensgestreept
De
evenals
tot
Wggel
Ness-
kleppen,
tweemaal gestreept o
een inventietrompet
verbeteringen der trompet gingen
De hofmusicus Weidinger,
met die van den hoorn.
meer
te Karlsruiie
1796 een instrument met verborgen
vervaardigde
de
de trompetten het gemis van chro-
vooral toen de techniek van het orkest zich
vervaardigde
als bij
tusschen
zich ook
liet
werken
vervult de rol, die in de oude
toebedeeld.
De kamermusicus
Hal ten hof f
met schuiven,
digde
werken van oude
groot aantal trompettisten
In ven tions trompete
een
chromatische
de
omvatte.
trompet
de
gevoelen,
Hamburg
te
Hooge en
zijn.
was een
(tromba) was
ontwikkelde.
1780
vond
niet
Mozart komen
en
de hoorns
bij
tonen
meer
en
in de
dertien.
a.
en
aan de lage trompet
matische
die
vervangen door de tonen der clarinetten (clarinet beteekent
zijn
zij
o.
Haydn
Gluck,
Bij
voor,
groote kapellen
bij
Hanover
die van
bij
die
durch zusammeulegeu des Rohrs krzer erseheinend)
h.
trompettisten
tegenwoordige
de
(d.
de toenmalige klaroenblazers uitvoerbaar waren
voor
die
als
Trompete."
zich verklaren, dat vele figuren
het
laat
meesters,
Auch mochten wohl
bezeichnet wenigsteus die Klarintrompete als ein Instrument,
kiirzer
die gewhnliche
als
Mundstoks bedieute.
dienenden Instrumente weitere Rhren' haben,
Lage
tiefer
Altenburg
und etwas
enger
sei,
sich eines weiten
und
Mittel
in
Klarininstrnmente.
gewesen
Tons
machtigen
vollen
eines
samen
Weenen, vervaar-
uit
de jaren 1801 en 1803 de eerste kleptrompet, waarop menl
de halve tonen van twee octaven zuiver kon voortbrengen, In Frankrijk bracht
men
kleppen-
het
wendde schuiven
kwamen omstreeks
Blhmel
buizen,
van
die
het
kocht
en schuivenstelsel
aan,
hetzelfde tijdstip twee
toon lager maakten. Eindelijk
mannen,
dagge
in
Engeland en
in Silezi, op de gedachte, het instrument te verlengen
door
middel
van
ventielen naar
believen
met
instrument in verbinding gebracht kunnen worden,
zijn
Dauvern
vereenigd in werking, en
die het instrument li
uitvinding
der
ventielen
aan
met neven-
de hoofdhuis,
Blhmel
Heinrich Stol zei,
ver-j
die allerlei]
soorten van ventiel-instrumenten vervaardigde.
Het
ventielen-stelsel, in
den loop der jaren nog herhaalde malen verbeterd,
517
k
wam
vcor
(n IrtnfelUn alpcmeen in gebiuik; later paste
l-.coins
ook op de bazuinen
Er
in
zijn
zoowel
Bes,
B, C, B, E, F,
A,
men
het
toe.
natuur- als ventieltrompelten in verschillende stemmingen:

enz.
en i^-stemmingen het meest
de veutielinstrumenten
Bij
s;
de
zijn
E-,
in gebruik.
In vroeger tijden stond de trompetterkunst zeer hoog aangeschreven, zooals

blijkt
Altenburg:
werk van
het
uit
Yersuch einer Anleiiung zur heroisch-
musikaschen Trompeter- und Paukenkunit. De trompetters vormden een gilde

en
hadden
uitdrukkingen
eigenaardige
manieren
schillende
van
Het
Het
zacht aanzetten van een toon se
Trompette marine,
Fr.,
biecht
of
Grobs ti mme,
klein-^
Principalblasen,
der
noemde men trom meten, het
schetteren
een
noemden de
toon, groot-C,
c daarboven
der grondstem heette
blazen
Clarinblasen.
bovenstem
de verschillende tonen en ver-
laagsten
Flattergrob, den
Duitsche trompetters
Faulstimme.
voor
Den
blazen.
se h licht blasen.
bestaande
strijkinstrument,
een drie-
uit
Un
hoekige, van een hals voorziene houten kast, bespannen met n snaar.
Lavoix
passage clbre du Bourgeois gentilkomme\ zegt

Vinstntmentation, a immortalis
strument
jours
et
employ
Mersenne
tait
pour
remplir
dcrit tres
du
trompette marine; mais, bien
dans
soigneusement
la
coi-ps
sonore
rle de
nom
bas de la table se voyait une plaque de verre. Le
de
1
son
battements
d'haimonie
mais
il
de
nous
continu
bruit
est
la
pied,
libre.
qui
Ti'tait
tou-
son
manche
intervalles
les
de trompette
au
lui vient
sorle de talon fix au coips de
Lorsqu'on branlait
la
corde,
frlement conlre
le
la
les
table
pas sans rapport avec celui de
la
qualification de marine qui distingue cetle viole prinii-
difficile
de l'expliquer. Cependant
pretend
armonico,
hinetto
un
tait
pied de bois produisaient par
ce
un
avait
pied
l'autre
quant a
trompette;
tive,
Ce chevalet
chevalet.
'instrument,
eet in-
fut
apprend qu'elle
cinq pieds de long;
orn de six touches pour
et
il
peu d'importance.
trompette marine et
avait
que
Louis XIV,
un
1'orchestre
aus mendiants. Elle
abandonne
lait 'distinct
la
place dans la grande curie sous
sa
Histoire de
zijn
in
qi,ie
cel
instrument
fut
Bonnani,
ainsi
dans son Ga-
appel parce qu'on
1'
employait sur les vaisseaux."
Troppo,
Trost
eei'sle
Ital.,
te veel, te zeer;
Allegro non troppo, niet te snel.
(Gotlfried Heiniich), orgelmaker
helft
der
8e eeuw. Leerlingen van
parini, Job. Jac.
Groichen
te
Altenburg, werkte in de
hem waren
Fr
ed erie
i,
a s-
en Joh. Nic. Ritler.
Troubadours (Trobais, Proven?aalsch, Troivrks, vind eis) heollen de

zuidelijk Frankrijk, welke van de lic eeuw af de lyrische
adellijke zangers in
pozie beoefenden en bevorderden. (Z.
Troupeuas (Eu gne),
geb.
1799
Minnezang en Minnez.\ngers.)
te Parijs,
aldaar gest.
April 1850,
518
vestigde
1832
daar
zich
schreef
ter
fonde
sur lequel se
Trovatore,
als muziekuitgever.
stede
la ralite
Ital.,
z.
de cette science.
Troubadour.
Trug'SChluss, Hoogd., Cadenza d'inganno,
anderen drieklank dan dien der tonica.
van Bern.
onderricht
kapelmeester
schrift
1843
met
later
waar
Elbing,
14
geb.
Dehn
redacteur der
Dhler
Th.
compositin
zijner
Klein,
Neue
ten gehoore bracht.
maakte
1854 een
hij
Trumscheit, Hoogd., ongeveer
kunstreis,
1858
kwam
gebergte,
leerling
aan
op jeugdigen
studin
(1865)
leeftijd
Vakuia
en
Tuba,
staat
ging
hij
zich
werd
hij
tot leeraar in
Zijn
Eui/eti
Oncir/in.
te
com-
Berlins.
dit).
(z.
25 April 1840
in het
Petersburg en was aanvanzich geheel
hij,
twee en twintigjarigen
Na
leeftijd
als
voltooiing zijner
de harmonie aan het conservatorium
compositin
Hij
vervolgens als
Later evenwel besloot
zich op
liet
geb.
bestaan
in
liederen, klavierstukken en in eenige Russische opera's:
van dezen
Hij
hij
te Berlijn. Hij heeft vele
conservatoire te Petersburg inschrijven.
Moskou benoemd.
te
en
te wijden,
het
Neue ZeiU
'
(Peter), Russisch componist,
muziek
Schumann's
L e d e b u h r s Tonknstler-Lexicon
hetzelfde als trompette marine
kelijk voor de rechtsgeleerdheid bestemd.
de
ont-
Berliner Musikzeitung.
Teruggekeerd, vestigde
positin geschreven, die vermeld zijn in
aan
te Elbing,
een kunslreis naar Scandinavi, waar
leeraar in den zang naar Riga en vestigde zich
Uralisch
1811
Oct.
zangonderricht gaf en een zangvereeniging oprichtte. Met
hij
Hansvon Blow
Tschaikowsky
een
in
Mendelssohn, werd 1835
en
1838 medewerker aan
Dantzig,
te
Musik en
fr
maakte
te
Cadence rompue, trom-
Toonslot.)
(Z.
Trahn (Friedrich Hierony mus),
vele
Ital.;
Fr.; bedriegeUjk slot; de oplossing van het dominant-accoord
PEUSE,
ving
In de Revue musicale van
een Essai sur la musigue, dduite du principe mtaphysique
hij
behoort
tot
instrumentale
muziek,
Wbjewod, Opritschnik,
de beste Russische componisten
tijd.
Lat.,
de Romeinen de benaming der trompet. Tegenwoordig ver-
bij
men onder
tuba een omstreeks
1835 door
C.
W. Morit
en
W. Wiep-
recht uitgevonden koperen
blaasinstrument, dat de contrabas der harmonie
Men kent de volgende
soorten van tuba's: de tenor- tuba, de baryton-
vormt.
tuba
de
en
gebruik
en
groote
en
hoogste tonen
het
orkest
zijn
van
contrabas-tuba. Laatstgenoemde
tot
's in
is
het meest in
eensgestreept a; de laagste
voor vele blazers moeilijk te bereiken.
Der Ring
wend: twee tenor- tuba

een
of
een omvang van contra-^*
heelt
in
bas-
Wagner heeft
des Nbelungen een quintet van tuba's aange, twee
bas- (baryton-) tuba's
in
Ben
contiabastuba.
Tubal
(A.),
opgenomen
in
Belgisch componist uit de 16"^ eeuw. Motetten
de
verzameling Sacrarum Cantionum qinque
van
et sex
hem
zijn
vocum ad
519
harmoniam
veram
concertumque
gratiam co?npontarum Zibri
Tabal, Tubalfluit,
Tubicen, Lat.
ah
55, en Leuven, 1555
Romeinen.
de
bij
Tach (Heinrich Agathon Gottlieb),

was van 1790
gen,
en
vestigde
Onder
zich
1800
tot
en een opera
17
gest.
Raad was,
Hoogen
Vu
van
tekst
muzikaal
op
is
Munchen,
te
alteren
s.
14 Mei 1798
titel
te
Neuren-
ten slotte lid van den
hij
bekend
gebied
door
uitgaven van
zijn
Kirchengesange der
beriihtn,'
und Herrn Ludmg von Beet-
Meister, gesammelt
italienischen
geb.
waar
Een dezer uitgaven draagt den
kerkmuziek.
testen
1877
Febr.
Thurin-
in
muziekuitgever daar ter stede.
als
Tacher (Ghristian Karl Gottlieb von),

berg,
Gera
te
bevinden zich liederen, koren, instrumentale stukken
Der glckliche Tag,
1768
geb.
zanger aan de Opera te Dessau verbonden
als
laatstgenoemd jaar
in
compositin
zijn
58).
Jubal.
z.
tubabUzer, trompettist
Musicis pkilomusorum
quibusque
optimis
(Antwerpen, 1554
^r<;
hoven gewidmet (Weenen, Artaria, 1826).
Tuckzeck-Herrenbnr^ (Leopoldine),
waar
haar
zong
1841
Franz Tuckzek,
vader,
Zij
Opera
de
in
verbonden.
behoorde
Tudway (Thomas),
zijn
Zijn
opdracht van graaf
in
Engelsch
laatste
1824
geb.
en bleef
toonkunstenaar
tijd.
de 17e eeuw,
uit
werd 1671 professor
levensjaren bracht
Oxford
Weenen,
te
1861 aan dien schouwburg
tot
de beste zangeressen van haar
opleiding aan de koninklijke kapel en
Cambridge.
te
te Rerlijn
tot
zangeres,
leeraar aan het conservatorium was,
te
hij
ontving
in de
muziek
waar
Londen door,
hij
een aantal kerkmuziekstukken van de beroemdste
Engelsche componisten verzamelde. Deze verzameling, bestaande uit zes dikke

door
deelen,
Tudway
Tudway
Museum.
eigenhandig geschreven, bevindt zich
werden
compositin
's
in
Cambridge
te
het
British
bij
feestelijke
gelegenheden uitgevoerd.
Tnloa (Jean Louis),
fluitvirtuoos, geb.
12
Sept.
op het conservatoire daar ter stede onderricht van "W
den eersten
vijftienjarigen leeftijd behaalde hij
gold
fluitist
van
voor
hij
bij
den
besten
de Italiaansche Opera, 1813
hem was Drouet,
Parys.
Van 1826
tot
doch
1856 was
Hij
stierf
compositin voor
23
zijn
Juli
1865
bij
contrapunt van
bij
In
Tulou
1804 werd
Nantes.
eerste
hij
Een mededinger
overwonnen en
het conservatoire en
den Nederlandschen fluitvirtuoos H.
te
ontving
nauwelyks
het Quilspel en weldra
de Groote Opera.
leeraar aan
T.
te Parijs,
Het aantal door
verliet
vormde
J.
van
hem geschreven
instrument bedraagt ongeveer honderd.
Turk (Daniel Theophil),

Claussiiitz
prijs in
Frankrijk.
werd door
hij
vele voortreffelijke leerlingen, o. a.
Boom.
van
fluitist
1786
und er lich. Op
Chemnitz
in
muziektheoreticus,
Saksen,
ontving
Homilius, werd 1776
te
geb.
Dresden
cantor te Halle en
10
Aug. 1756
onderricht
in
te
het
1779 ook organist
520
aan
Vrouweiikeik
de
werken verdienen
zum
Turksche
Hij
26
stierf
Von. den
1787);
Halle,
Van zyn
Aug. 1813.
xoicligsieu PJiichten
eines
Anweisung
zum
Clavierschde,
Lemende
oder
en Kurze
(Halle en Leipzig, 1789),
werk dat
een
Generalbasspielen,
compositin
zijn
stede.
ter
Lehrer und
Clavierspieleu fiir
Anwetiung
en
(Leipzig
Organisten
daar
Van
zes uitgaven beleefde.
cantates en sonates in druk verschenen.
zijn
schel,
Halve maan.
z.
Tnrn, Eng., dubbelslag, naslag.
(Grard
Tariihoat
aan
kapelmeester
orgels
hij
te
en
liet
Madrid
te
compositin
Zijn
en
bekleedde
belrekking tot
die
verzamelwerken van dien
in
zijn
Turnhout (Jean Jacques), zoon van den
Farn
e X.
hertog Ernst,
Altesse,"
bij
zijn
welke
bij
opdroeg, waarvoor
laatst
werk
bekende
onder den
titel
Nog
sei voci
zijn
zijn
aarts-
maitre de chapelle de son
het jaar
zijn
stad een Mis
der
1595 verkreeg
dood
is
den
hij
bekend;
niet
het
verscheen 1600
sex et octv vocum lber primus
twee andere werken van
Pa Isa kennen,
hooinist
met
hem bekend
Beiden werden 1785
stierf
aan
hem
Nov.
1797.
Vele
24 Febr. 1753,
geb.
wien
Madrigali a
leerde te Parijs
kunstreizen maakte
hij
o.
a.
naar
de koninklijke kapel te Berlijn aangesteld,
bij
verbeteringen der constructie van den hoorn!
danken.
te
Trrschmidt-Braun (Auguste),
was
was kapelmeester van
(Antwerpen, 1589) en Madrigali a cinque vod (Douai, 1595).
Engeland.
T.
de
1580.
dood,
zijn
een verzameling motetten,
Trrschmidt (Kurl), hoornvirtuoos,

den
tot
koninklijk
opgenomen.
magistraat
de
In
Het jaar van
hem,
van
vorige,
als
Sacrarvm cantionum quinque,
(Douai, 1600).
aan
hij
50 Livres ontving.
van smaitre des chantres."
titel
Antwerpen
intocht in
gelegenheid
hij
tijd
hij
Parma, en vergezelde diens opvolger,
van
hertog
e s e,
een groot
kerkmuziekstukken afschrijven en behoorde
andere
commissie voor een nieuw oigel in de kathedraal. In 1572 werd

kapelmeester
werd 1563
Turnhout,
Nadat de beeldstormers de
eenige jaren tot het herstel van een en ander. H'y
Missen
aantal
1521
of
Antwerpen.
te
kerken daar ter stede vernield en de muziek verbrand hadden,
de
in
besteedde
1520
geb.
de),
kathedraal
de
gedurende
vele
zangeres, geb. 20 Nov.
1800
jaren een gunstig bekende concertzangeres
te Berlijn,
(altist).
Zij
was gehuwd met een zoon van Karl Trrschmidt.

Tusch,
Hoogd.;
Touche,
Fr.;
een door een trompetter-corps uitgevoerde
fanfare ter eere van dezen of genen persoon
Tusschenharmonie, Ned.
verbindingszin,
bij
openbare feesten.
Zwischenharmonie, Hoogd.; benaming vanden
die de verschillende intreden van het fuga-thema of zijn ant-
woord met elkaar verbinden.

Tusschenspel,
(Z.
fuga.)
Ned.; Zwischenspiel, Hoogd.; Intermde, Fr.; Interlu-
521
DiuM.
Lul.,
sjel
lift
tussclien de verzen
oiganisl
i!en
v.'in
van een koraal of
kerkgezang.
Tatte
corde.
Ie
uitdrukking,
Ital..
alle snaren, een
aanduidt,
die
dat
bij
het klavierspel gebruikelijke
dempers opgeheven moeten worden.
alle
Zij
wordt aangewend na het gebruik van het zachte pedaal (una corda).
Tutti,
stemmen,
allen, alle
Ital.,
stemmen.
enkele
of
in
concerteerende
In
solo
tegenstelling van
met
stukken
of soli,
orkestbegeleiding
beteekent tutti, dat in het aldus betitelde gedeelte het orkest de hoofdpart'ij
vervullen heeft en niet tot begeleiding van de solo-stem dient. Het weder
te
solo aangeduid.
intreden van het concerteerende instrument wordt door
(Christopher),
Tye
16'=
eeuw
VIII.
contrapuntist,
werd 1545
Cambridge
te
begin
het
in
haar kapel, welken post
was
hij
in
hij
aan
tot
doctor bevorderd en
tot
leeraar te Oxford benoemd. Koningin
componist
geb.
1548
Elisab e th verbond hem
der
Hendrik
Westminster, was muziekonderwijzer der kinderen van
te
Hij
Engelsch
tot
hoog-
aan
als organist
dood, omstreeks 1570, bekleedde. Als
zijn
Engeland zeer geacht.
Burney
geeft in
zijn
Muziek-
geschiedenis een proeve van een zesstemmige Mis van T.
Tylman
SusatO, ook Ti Ie
man
en
Thieleman
genoemd, notendrukker,
instrumentalist en componist, geb. in een der laatste jaren van de 15^ eeuw,
richtte
1564.
1543
Antwerpen een diukkerij op en
te
belangrijke uitgaven
van
Tal
meest bekende behooren
de Chaiisons d
der voornaamste meesters, en
stierf aldaar
men aan hem
heeft
^?wi'r(?/)ar^/(?*,
waarvan 13 deelen
zijn
te
19
of
20 Nov.
danken. Tot de
bevattende composilin
verschenen
Saerae canones, bevattende 74 motetten van beroemde meesters
drie boeken
twee bundels
door hemzelven gecomponeerde Chansons a deux ou a trois parties; de Souier

Liedektns
van
verzameling
de
grepen
zijn
Gecomponert
Glemens non Papa;

Het
XXY
bij
Orlando Lasso
motetten van
en
musijk loecke mit Fier Partijen Baer Inne Be-
iersie
nieuwe amoureuse liedrkes in onser
diverscke componisten seer lustich
om
te
nederduytschen talen,
singen en
te
spelen op
alle musikale Instrumenten.
Tyiupaniim,
Tours
organist
Hij
.stierf
Lat.,
pauke.
(Ja co bus),
te
II
Maassluis
Maart 1811.
een Te Deum, een cantate:
Tours
(Ba rt hol o
10 Aug. 1797
te
1759
geb.
en
later
Zijn
te
aan
Rotterdam,
de
van
us-kerk
1785
te
tot
1701
Rotterdam.
compositin bestaan in instrumentale muziek,
De Hoop en de
m eus),
was
Laur en ti
violist
Zaligheid, en klavierstukken.
en organist, zoon van den vorige,
geb.
Rotterdam, werd 1813 organist aan de Nieuwe Kerk, 1830
522
aan
de
eeniging
Laurentius-kerk
der muziek.
Hij
en
Leipzig.
drie
begaf
van
te
zette
en
violist
zijn
studin
voort
tot
1861
musici
het
quartet
zich
1861
naar
Govent Garden
ontbreken.
Van
vioolmelhode
een der stichters van de vertot
bevordering
componist,
zoon
van
den
vorige,
geb.
Rotterdam, ontving onderricht op de muziekschool daar ter
Van 1858
andere
was
Hij
deed in het algemeen veel
1864.
stierf
(Berthold),
Tours
17 Dec. 1838
stede
aldaar.
Eruditio Musicaen
zijn
Londen,
werd.
werken
aan de conservatoria van Brussel en van
bevond
zich te Petersburg,
hij
waar
hij
waar
hij
met
George Galitzin
vormde, en
eerste violist aan den
schouwburg
van prins
Latere berichten aangaande dezen kunstenaar

kent
men
eenige
stukken
voor
klavier,
een
The Violin (Londen, Novello), een Albumjuveniie, bevaiiiende
klavierstukken voor vier handen, en vele liederen.
u.
C,
Una Gorda
verkorting van
Turijn en elders met succes uitgevoerd.
te
i
c o r d
Eenige stukken van
ber (Christian Friedrich Hermann),

22 April 1781
koning
van
Westfalen
werkzaam.
(1814) verloor
Dresden,
later
hij
waar
hij
kapelmeester
Onder
zijn
zijn
bij
en componist, geb.
violist
1809
en
werd 1808
violist
doch wijdde
de kapel van den
bij
muziekdirecteur aan de Duitsche Opera Ie

hij
bij
de Fransche Opera daar
het einde der Fransche heerschappij in Duitschland
Bij
natuurlijk zijn betrekking; doch reeds
1815 was
muziekdirecteur
aaii
bij
bevinden
zich
twee
hij
opera's:
hij
2 Maart 1822
Les
naar
Seconda,
het tooneelgezelschap van
de Kruiskerkr- werd, en waar
compositin
weder
hij
nationale Opera te Mainz aangesteld, en een jaar later ging
de
bij
Hij
Na ontbinding der Duitsche Opera was
ter stede
hem werden
hem
te Breslau, studeerde eerst in de rechtsgeleerdheid,
zich later geheel aan de muziek.
Kassei.
leeraar in den zang
cantates van
Milaan in druk verschenen.
te
was
te Milaan,
Een opera en eenige
aan het conservatorium aldaar.
dit).
(z.
Ubaldi (Garlo), geb. omstreeks 1780
stierf.
marins en Der
frolie Tag.
Uccelli Pazzini (Garolina), componiste, geb. te Florence in het begin der
19e eeuw, componeerde

di
Mesmia.
o.
Nederland en Zwitserland.
Uccelini
Zij
(Dom. Marco),
der 18e eeuw,
Ook
a.
liet
stierf
Emma
di
Resburgo en Uu/emio
zij
later
door Belgi,
omstreeks 1855.
kapelmeester te
aldaar eenige door
heelt hij instrumentale
IJgalde
de opera's Saul,
Met haar dochter, die zangeres was, reisde
Parma omstreeks
hem gecomponeerde
het
midden
opera's vertooiien.
(Delphi ne Beauc ),
zangeres,
geb.
3 Dec. 1829
te
Parijs,
524
van 1848
zong
Lyrique
en leerlinge,
later in het Thatre

Porte Saint Martin. Haar dochter
Margurite Ugalde,
trad
Opra Comique
ISBOin den
zoowel
gelijkmatig,
gelijk,
Ital.,
op.
toonsterkte
in
beweging.
in
(Vincenzo),
Ug'Olino
Rome, waar
genaamd,
componist,
geb.
te
kwam op jeugdigen leeftijd te

Bernardino Nanini werd. Hij bekleedde
een leerling van
hij
de betrekking van kapelmeester aan verschillende kerken te
achtereenvolgens
Rome
Hugelines
ook
het midden der 16^ eeuw,
omstreeks
Perugia
en stierf 1626. Tot
compositin
zijn
Opra Comique,
185-4 in den
ng'ualmeate,
jfaale,
als
tot
en in den schouwburg van
Horazio Benevoli. Van
leerlingen behoort
zijn
motetten, missen, madrigalen en
verschenen
druk
in
zijn
psalmen.
uitdrukking,
om
vermogen
van
Ned.
den
w.
die
Hoogd.
Espressione,
maken.
duidelijk te
Italiaansch
Bij
het
de voordracht
het juiste wedergeven van hetgeen de componist bedoeld heeft,
de
alleen
niet
z.
teekens
ziel
men onder den term smet uitdrukking" (con
muziekstuk verstaat
een
espressione)
d.
Ausdruck,
toestand der
rhythmische voordracht en dynamische
intonatie,
voorgeschreven
maar ook
zijn,
de gevoelsnuance, die het
stuk
vereischt.
Uithonden,
volle
Ned.;
Hoogd.; Tenere,
Aushalten,
De
waarde aanhouden.
drukken
Italianen
deelwoord van tenere) boven de noot
(verleden
Ital.;
een toon in
door het woord
dit uit,
te plaatsen.
zijn
e n u
Meestal echter
wordt het aangeduid door een klein dwarsstreepje boven de noot.

Uitlating,
Ellipsis.
z.
Uitwijking',
Overgang,
Ulibischeff,
z.
(Eduard),
Ulricll
ving onderricht van
aan
de
Der
Erernit
hofkapel
het
hij
jaar
aan
een
1858
en
het
Weimar
opera:
onderricht
frank,
verbonden.
geb.
Zijn
opera's
1827
26 Nov.
Dehn. Met
van
en
zijn
hij
Itali,
Bertrand de
te Berlijn,
vervaardigen
waar
van
hij
werk verwierf
Weimar,
ont-
leeftijd
Der treue EcharA en
te
z'yn
te
Oppeln
in
Symphonie
Akademie uitgeschreven
Brussel groeten bijval.
die echter onvoltooid bleef.
zich sedei't
dien
klavierarrangementen
hij
tijd
In
begon*hij
Hij
vestigde
hoofdzakelijk bezig hield
der
23 Maart 1872
vierde toon der tetrachorden
Silezi,
iriomphale
en in Duitschland teruggekeerd,
Bom,
andere componisten, en waar

de
te
en werd reeds op zestienjarigen
de hofopera aldaar vertoond.
in
1855 bezocht
Ultinia,
te Berlijn,
1853 den door de Koninklijk Belgische
1500
van
zich
met
violoncellist
Haas e,
te
werden
Berlijn
te
behaalde
prijs
Modulatie.
(Hugo), componist,
Ulrich
ontving
z.
Oulibischeff.
werken
van klassieke
stierf.
Synemmenoii, Diezeug me-
525
non
b.
Hy p erbolaeon. Ultima beteekent

ultima volta, de laatste maal.
en
V.
was
1829
op
vierstimmig
Fransch vertaald en uitgegeven
Cmlanf (Ignaz),
Duitsche
Opera.
volgende
opera's:
Hij
bij
stierf
Rehstadt
bij
27 April
stierf
door
dat
den Kirchen-
Ghoron
het
in
is.
omstreeks 1752
componist, geb
Salieri
van
vervaoger
de laatste
Ckoralhuck fiir die protestan-
Orgel,
die
dtcrc/i
gemaakt door de
verdienstelijk,
Allgemeines
te
Sonneborn en
te
ausgesef.zt mit eiuer Einleilung her
und dessen Begleitnng
gesang
9 Juni 1763
geb.
heeft zich
Hij
werk
volgende
liet
organist,
1820 organist
tot
geboorteplaats.
zijn
Kirche,
tische
1785
van
van
uitgave
Theophil),
(Karl
Umbreit
Golha,
ook in het algemeen
kerkmuziek
de
1799.
en
plaat-
kapelmeester aan de
Onder zgn compositin bevinden zich de
Das IrrUeht, Die
Die Apotlicke,
Weenen, werd
te
later
Schtisterin en
sck/ie
Die
glcklic/ien Jager.
Dmlaof (JWchael),
Weigl
volgde
1824
Mei
op
de
zoon van den vorige, geb. 9 Aug. 1781
Weenen,
te
kapelmeester aan de keizerlijke Opera. Hij dirigeerde
als
eerste uitvoering van
Na
Beethoven's Negende
Syraphonie,
in
tegenwoordigheid
hij
op pensioen gesteld en stierf 20 Juni 1842. De volgende opera's van
zijn
vertoond
poco,
des
meesters.
ontbinding der Duitsche Opera werd
Der Grenadier en Das Gasihaus
een weinig.
Ital.,
Una corda,
Una corda
hem
zu Granada.
op n snaar te spelen.
Ital.,
men
dat
moet
gebruik
Bij
maken
van
klaviermuziek beteekent
dempende
het
pedaal.
PEDAAL.)
(Z.
nca
l'
Fosa, Lat., een
nda maris,
gestemd was dan andere

ontstond,
noot of pause.
registers,
fluitwerk in het orgel, dat iets hooger
waardoor een eigenaardig zwevende klank
men meende, overeenkomst
naar
die,
aclitste
zeegolf, een
Lat.,
had met het ruischen der
golven van de zee.
Ulldecime, de elfde toon van den grondtoon in de diatonische schaal.
ndecinie-accoord,
een
dissoneerend
bestaande
accoord,
uit
grondtoon,
quint, septime, none en undecime.
teits,
Undeoimole,
een
notengroep van
elf noten,
die dezelfde
waarde heeft
als
acht van dezelfde soort.
Unger
geb.
28
zang
van
oratoria
Opera
(Caroline),
Oct.
te
altpartij
1805
den
van
Venetiaan
Handel
Weenen
in
in
Itali
Garlotta Unghe
te Stuhlweissenburg, ontving te
en
Mozatti
Haydn.
op, en wel in
Beethoven's
of
Zij
Musatti
trad
Mozart's
Cosi
Negende Syraphonie,
en
1821
fan
bij
genaamd, zangeres,
Weenen
onderricht in den
zong
voor
tutte,
het
eerst
het eerst in
in
de
en zong 1824 de
gelegenheid van de eerste
526
van
uitvoering
Marh
zich
Dresden
te
zij
naar
hooren,
Rossini
dat
Bjw illusiri
Ie
werkzaam was
geweest,
liet
waar
Itali,
zij
groot
Rivali.^s.dal zi}tmnt\g
zij
23 Maart 1877
zij
1843 voor het
zich
met Sabatier en
trad in het huwelijk
den omtrek van Florence, waar
in
weert,
Mercadante,
Valenza ;
di
operazangeres
als
laatst
sin^T
haar de opeia's Parisina, Belisario en
sciireef voor
Rudenz ; Bellini, La Stranieraj Pacini, Niohe, Furio Camillo en
di
I Cavalieri
jaar
dat werk. Een jaar later
Donizetti
succes had.
vestigde
Men
stierf.
be-
van haar talent getuigde: Ardeur du Sud, nergie
dii,
Nord, poitrine de hrome, voix d'argent, talent dôrJ"
uichordum,
Unisono,
instrumenten
Monochord
hetzelfde als
dit.)
(z.
l'unisson, eenstemmig, beteekent dat
Ital.;
hetzelfde
zingen
te
of
steramen of
alle
spelen hebben, hetzij
te
denzelfden
in
een of meer octaven hooger of lager.
toon, hetzij
Vranikon,
door F.
een
von Holbei n 1806
Weenen
te
strument, bestaande uit twee harpen, die door middel van
uitgevonden in-
toetsen in trilling
gebracht werden.
een
ranion,
uitgevonden
van houten
staafjes,
Ber goldene
Messina,
Mudk
Friedrichroda in het jaar
te
werd
toon
1810
voortgebracht door middel
16
geb.
Oct.
1778
te EIbing,
kwam 1824
te Berlijn,
muziekdirecteur te Dantzig en vervolgens te Elbing. Behalve een
later
opera:
welks
over een ronddraaiende schijf wrijvend.
Urban (Ghristian),
werd
Buschmann
door A.
klavierinstrument,
heeft
hij
Widder,
eenige
en
de
voor Schil Ier 's Braut von
muziek
theoretische werken geschreven, als:
Theorie der
nach rein naturgemassen Grundsdtzen (Koningsbergen, 1824) en ^?jt-
digung meines allgemeinen MnsihunterricMs- Systems imd der von mir leahsich-
normalen Mtisilcschule
tigteii
Urban (Friedrich
knaap
solo-sopranist
hem
vertoefde
Berlijn
stedt)
hij
langen
liederen, een leerboek
Urban (Heinrich),
heeft veel
Urbani,
en
violist
te Berlijn,
Rich Hellmann.
vele
1838
te
Berlijn,
was
als
De kunstreizen van genoemd
in
tijd
Nederland. Sedert
Van
zijn
werken
1860
is,
is
hij
behalve
Die Kunst des Gesanges (Potsdam,
G u-
bekend.
27 Aug. 1837
en
Dec.
leeraar in den zang werkzaam.
als
bundel
een
23
aldaar.
naar verschillende steden van Duitschlarid en 1850 naar
instituut voerden
te
1825).
geb.
Domkoor
het
bij
Engeland.
Later
(Berlijn,
Julius),
componist, broeder van den vorige, geb.
Hij
is,
Hub. Ries, Ferd. Laub
evenals zijn broeders, te Berlijn gevestigd en
instrumentale muziek gecomponeerd.

componist,
italiaansch
bundels
Schotsche
ballades in Schotschen
liederen
stijl.
vestigde zich
uitgaf.
Later ging
Ook
hij
1776
te
Edinburg, waar
componeerde
hij
naar Dublin, waai-
liij
hij
liederen en
de opera's
527
en
Farnace
Il
II
Clelia
di
trionfo
waar
en
schreef,
rbano, orsêlmaker, bekend onder den naam van
1420
bouwde
een
M a r c u s -kerk
voor
orgel
hoofdkerk
de
1861
hij
stierf.
Urbano daVenetia,
Treviso, later een voor de
te
Veneti.
te
Urena (Pedro
monnik
Spaansch
d'),
het klooster Espina in
in
Itali,
Arteaga was hij de eerste

Guido van Arezzo een zevende
geb. in de tweede helft der 16e eeuw. Volgens

die
Itali
in
Hij
ventada
per
San
(Thomas),
rfey
onder den
licht
merry
and
Ballads
Urhan
zanger,
for
leefde
onderricht
te
duo
in
hem
Aken hoorde
bij
Aken, ontving
de compositie. Keizerin
nam hem
spelen,
Daar
onderrichten.
the best
1719).
Montjoie
te
of
humours, hoving each
fiiied to all
in
bescherming
werd
ter stede
hij
aan de kerk
organist
2 Nov. 1845. Van
trois
altos,
compositin
pour deux
zijn
La
quatre
mains pour
meester aan de
Broederkerk
a 3 vod con
Ferd
et violoncelle ;
Ie
piano
Quintettes
ad Ubitum; Elle
moi,
et
Deuxime duo rofiuzndque
salutation anglique, idem, en Les Regrets, piee pour piano
rio (Franc esc o Antonio),
concertati
in
deuxime
gedrukt: Premier et
deux altos
violons,
violoncelle, contrebasse et timbales
romantique
quatre mainsj
zijn
schreef de solo voor dat instrument
Urhan. Behalve als altist was hij ook langen

van Vincentius da Paula werkzaam. Hij
seul OU a deux voix. Al deze werken zijn te Parijs
aan
II in
voorgedragen stukken in het
het vioolspel en
Meyerbeer
toe.
quintetfes romantiques
pour
Karel
koning
het orkest der Groote Opera en legde zich op de beoefening van de
in
als
new.,
Lesueur
Les Huguenois met het oog op
stierf
van
tijde
16 Febr. 1790
geb.
hem 1835
die
and
old
l.em te Parijs door
Viole d'amour
tijd
ten
either voice or insirumetits (Londen,
leeftijd
Josephine,
altist
svngs,
(Ghrtien),
jeugdigen
liet
Jretmo,
Gttido
Pills to purge melancholy, beinga collection
titel:
their proper tune
en
1022 por
en stierf 26 Febr. 1726. Hij muntte uit door het zingen van bal-
en vroolijke liederen en gaf de door
lades
op
Anno
Anno 1620 por Fray Pedro de Urena, y

Compendio Anno 1644 etc. (Rome, 1669).
reducida a este breve
Engeland
Arte nueva della tausica in-
getiteld:
licht,
deseoncertada
Gregorio,
su primera perfeccion
restituida
de zes lettergrepen van
bij
gaf een werk in het
voegde.
n ando
de
te
Van
Veneti.
vio/ii (Bologna,
Med
bij
c h a u It verschenen.
omstreeks het einde der 17e eeuw kapel-
en
s)
zijn
werken kent men
1697), Ca<a<^
de
oratoria
^/a
Salmi
caw^ra (opgedragen
Samsone en Maddalena
convertita.
rlare,
Ital.,
aangebrachte
huilen;
portameiito
met
deze
uitdrukking
rsillo (Fabio), theorbespeler, geb. te
was
ook
een
goed
violist,
bedoelt
men
het verkeerd
der zangers.
fluitist
Rome
en guitarist.
in
Hij
het begin der 18e eeuw,
behoorde van 1720
tot
528
1759
en
Trio's voor 2
de huiskapel van den bisschop van Doornik.
tot
en
violoncel
voor
Sonates
fluit
hem
van
Amsterdam
te
zijn
violen
druk
in
verschenen.
eerste lettergreep der solmisatie van
t,
Solmisatie).
en
Franschen
de
Bij
Guido van Arezzo
Guido
(z.
benaming voor
ut nog heden de
is
de
noot c; de Italianen gebruiken daarvoor do.
Ut bmol,
Fr.,
Ces.
z.
Ut bmol majeur en miaenr,

Ut
dise, Fr.,
z.
t dise majear ea miaenr,
Fr.,
Ut majenr en miaenr,
Fr.,
Dtendal
(Al ex
van
1581
Ferdinand
tentiales
Missae
77)
quinque
Uttinl
van
in
zijn
naar
composilin
en kleine terts.
componist
zijn
Saorarum
1570);
galcae
vocum.
i,
Item
in
en zanger aan
bekend:
cantlonum
et plur.
Lieder
was.
Hij
Tetis, alle drie
leefde
Hij
stierf
hij
(ibid.,
zijn
te
lid
eenigen
1574)
Bologna,
mei Zweedschen
tekst,
werden
was
Academia
te
Londen en
gedurende twintig jaren
daar ter stede 1796.
enz.
tijd.
der
tijd
primus
1574)
tonos (ibid.,
(ibid.,
verzamelwerken van
waar
Uier
etc.
voc.
Magnificat per octo
Pertien werd 1743
geboortestad.
8 Mei
Septem Psalmi poeni-
componist, geb. omstreeks 1720
en
het hof
graaf van Tyrol, gest.
und franzsische
Stockholm,
werkzaam
Ane, Aeneas en
and er),
opgenomen
Sandori
van
daar
kapelmeester
vertoond.
zijn
se.c
Cis groote
z.
C groote en kleine terts.
z.
teuische
(Francesco),
leerling
filarmonica
ging
et
neue
Froeliche
Ces groote en kleine terts.
z.
van Oostenrijk,
Cantiones
Andere compositin
een
zijn
(Neurenberg,
etc.
1571
1573);
Van
Innsbruck.
te
(ibid.,
Tres
ntendal
of
aartshertog
Fr.,
Cis.
als
hof-
Zijn opera
te
's
Stockholm
verkorting
Ft,
V.
Verte, Violino, Volti
van
verkorting van
S.,
(Ni col o),
Vaccaj
Kerkdijken Staat,
Volti
ub
componist,
i t
in
den zang en het contrapunt.
waar
Veneti
hij
werken
eerste
zijn
hij
en
andere
Italiaansche
Tot 1821
als
doch
onderricht
naar Napels, waar
hij
Voor Napels,
op dat gebied vervaardigde.
componeerde
steden
bijval
eerste
was
vele opera
hij
vonden, als
te Veneti, tot
hij
hij
doch
's,
verwacht had, besloot
In
jaar
het
Londen, in beide welke steden
eenige
hij
Aug.
door
te
1848,
zijn
zelfden
1829 begaf
's
ten
tooneele
Milaan benoemd,
bekleedde.
Melodo
uilgever
opera
dl
canto
verscheen
welke betrekking
ilaliano per
hem
onderricht
UI.
van
violist,
Nardini, maakte
geb.
zijn
bracht
aan het
tot leeraar
hy
opera
tot
's
aan
is
naar
verwierf
zijn
dood,
hy geworden
camera (Milaan, Ricordi).

in
P insegnamento del Bel-canto italiano en 4

Taccari (Francesco),
naam
In Itali teiuggekeerd,
en werd 1838
Beroemder dan door
van
nu met meer succes dan
zich naar Parijs en later
zangmeester een goeden
als
hij
hij
aantal goede leerlingen vormde.
nieuwe
conservatorium
te Triest en vervolgens te
op nieuw als opera-componist op,
hij
maal.
en een groot
1823
Doch het tooneel trok hem weder aan,
zangmeester werkzaam.
en 1824 trad
be.stemd,
Rome
te
omstreeks 1820, zich meer bepaaldelijk op het onderwijs in den zang toe
leggen.
Weenen
de
Tolentino in den
te
nam
en
te bezitten
Omstreeks 1811 ging
daar deze werken niet zoo grooten
te
1791
of
onder leiding van Paisiello op de dramatische compositie toelegde,
zich
en
1790
geb.
deze woorden).
(z.
dit.)
(z.
was aanvankelijk voor de rechtsgeleerdheid
toonde grooLer aanleg voor de muziek
hij
Bij
den-
druk: 12 ArieUe per camera, per
Romame
1773
te
postume
Modena, ontving
te
Florence
kunstreizen door verschillende landen van
34
b30
Europa en bekleedde langen
van Spanje.
Hij
de belrekking van solo-violist van den koning
tijd
na 1823 in Portugal.
stierf
Vacchetti
positin
(Pierre),
VachOD
bekend werd.
van
prins
waar
werd 1761
Hij
en
Pruisen,
componist,
en
violist
twintigjarigen leeftijd te Parijs,
1731
geb.
1802
op
1764 van den
composiiin bestaan in
Zijn
Berlijn.
te
kwam
te Arles,
der kapel van graaf Conti,
lid
stierf
com-
zijn
druk verschenen.
in
uitstekend solo- en quartelspeler
als
hij
Van
klooster.
zijn
motetten met en zonder begeleiding
zijn
Modena, wa
pater, geb. te Rubiera in
omstreeks het midden der 17e eeuw organist in
opera's en vioolmuziek.
Vaet (Jacobus), Nederlandsch
Karel V
kapel van
compositin
zijn
in
zijn
druk \erschenen
Gardano, 1562);
Ant.
was reeds vr 1527
contrapuntist,
1564
en stierf in een der jaren tusschen

:
Modulaones
werken van hem
andere
schillende verzamelwerken van dien
quiugiie
der
Van
voeum {Yeneli,
opgenomen
zijn
Ftis roemt hem
tijd.
lid
en 1568.
in
ver-
een der beste
als
componisten zijner eeuw.
noemden
Vakans
componisten
de
muziekstukken de vyfde stem, daar
ValderravaiiO (E n
16e
der
eeuw
stukken voor
te
dit
que
Spaansch toonkunstenaar, geb.
z de),
Penaccerada, gaf een verhandeling over de
instrument in het
hetCollegio San Pietro
positin in manuscript van
hem worden
(Giovanni),
lijk
componist
Weenen. Van
organist te
ossia
sei
istromen
z'yn
en
contrapuntist
compositin
(Veneti, 1622), Sacri conoerti a 2, 3,
da camera a
2,
3,
4,
ook
en
te
de
il
Rome
muziek
cata con
e
clue
seoo7ido
formazione
liatto
di
geboren
van
en
intermedii,
Ptiagora
afne.
stierf
volgende
de
il
Com-
de Romeinsche
uit
zijn
druk verschenen:
in
6,
7,
8,
Mo-
10 wcj
col
lasso per organo
voci (Veneti,
1625) en Musiche
voci
contrapuntist uit de
werd
in
1654.
nwrale
la
rnusiaa
con
Romeinsche
school,
de tweede helft der 16

Hij
la
de
schreef
La Mitra. Favola
rappresentante
ritrova
Faoola
il
aldaar
opera's
pnmo
ehe
di Froserpina ed
Napels.
6 voci (Veneti, 1621).
dichter en muziekgeleerde bekend,
als
eeuw
Francos co),
Valentinl (Pietro
te
werd omstreeks 1615 konink-
a 2
Micsiche
1619),
(Veneti,
benevens
de helft der 18e eeuw
in
Majella
1611), Musiche concertate
voel (Veneti,
in het begin
viola,
op de bibliotheek aldaar bewaard.
school, geb. in de tweede helft der 16e eeuw,
tetli
sopraan,
licht.
Valente (Saverio), Napolitaansch componist, leefde

en was leeraar aan
Yalentiiii
vijfstemmige
in
elk der vier stemklassen
tot
kon behooren. Meestal was zy een tweede tenor.
tenor, bas,
alt,
16e en 17e eeuw
der
zij
woorden
greca versifi-
Uccisione
di
Orfeo
(Rome, 1654) en a Tras-
diie intermedii,
seaondo la Cattivita di
il
primo contiene
Venere e di Marte nelle
531
Vulcano
di
rete
numero
Ook
enz.
heelt
Romaiia per
quale appare
la
li
curiosiia ;
dimoslrative
alcuni generi musicali anticJii ed altre teoriche
di
tempo,
del
Tratlato
'2o
del
modo
prolaziQne,
de
cali
copiosamente
delle
segni
dimoslra eosa sia tempo
si
discorre delle ^giire e proporzioni musi-
so
delle alterasioni,
perfezioni,
della prolazione di Pier
Francesco Valentini Romaiio, nel quale ampiamente
modo,
dei punti,
In questo
b xttuta mnsicale.
vedono descritti gli esempi per
si
?nodo o la maniera di giustamente proferire e cantare
pause tanto sotto
Ie
tempo
il
Valeatino (Henri
1820
tweede
Go mi que
begon
dell' eguala,
Parijs.
Laatstgenoemde
vormde een orkest van 85 man,

echter in Frankrijk nog niet
muziek
klassieke
phonien van
18-41
28
28
hertogelijk
betrekking bekleedde
1837 en
tol
bij
de
eerste
Frankrijk,
in
geven.
te
musici.
De
Hij
was
tijd
voor dergelijke concerten, waarop hoofdzakelijk
werd
en weldra moesten de sym-
gebracht,
Musard
voor de quadrilles van
wijken.
vestigde
zich
Evangelist),
eigenlijk
Wallershauser
April
zich
liet
zijn
Opra
directeur
te
nam
V.
waar
Versailles,
hij
stierf.
geb.
Munchen,
werd
Ie Rijssei,
en
als
(.Tohann
Valesi
zanger,
Itali
Beethoven
1865
Jan.
15 Oct. 1785
grooteiideels uitstekende
rijp
gehoore
ten
ontslag
zijn
ed aspettare
Metz en 183 kapelmeester aan de
te
concerts populaires,
genaamd)
quali s'insegna
note,
Salie Saint-Honor (nog heden Salie Valenlino
de
in
geb.
Ie
di
Trattato delle
delVineguale hattuta.
qiianto
ustin Joseph),
oriiestdirecteur
te
toen
delle ligature,
Zo
ciascun altro accidente, a cui dette figure sono sottoposte ;
il
Pier Francesco
ch
modi musicali ascendere al
toni e
aommunemente sono siima. Ed anco
di veniiquaUro, dove dodici soli
alcnne figure
tiieoretische verhandelingen
ili'ie
liij
Muca. Dimosirazione
lo Bupltonio
geschreven, getiteld:
Valenfii
1654). Zijn overige compositin beslaan in canon's,
(ibid.,
canzonetten
motetten,
1735
1755
zangstudin
te
voort.
Unterhatlenhofen in Beieren,
te
Amsterdam,
kamerzanger benoemd.
Hij
Nancy, hooren en zette
later te
Beieren
In
in
1770
tot
Munchen een zangschool
op,
wenl
teruggekeerd,
richtte te
genaamd,
studeerde te
hij
waarin meer dan twee honderd zangers hun opleiding ontvingen, werd 1798
op pensioen gesteld en
Vallaperta
Milaan,
stierf
maakte
1829
te
stierf
(Giuseppe),
reizen
Milaan.
naar
Onder
1811.
componist,
zijn
18
geb.
Duitschland,
Maart
1755
keerde 1793 naar
te
Mezzo by
Itali
terug en
compositin bevinden zich oratoria, missen,
klaviersonates en een klavierconcert.
Tallara
1670
Ie
(P.
Francesco Maria), monnik
te
Vallet (Nicolas), luitenist en componist, leefde

te Parijs.
Mantua,
Parma, heeft boeken over den Gregoriaanschen zang
Te Amsterdam verscheen
van
hem
in
in
goh. omstreeks
in het licht
gegeven.
eeuw
het begin der 17^
druk:
Le
Secret des
34*
Muses
532
auquel
naivement montr
est
a jouer du
(Francesco Aiitonio), componist
Valotti
Padua en
te
18e eeuw
der
facilement apprendre
et
en organist, oeb.
componist
en
Santini
Della scenza teoroa
gunstig bekend.
zeer
Rome. Van
te
e pratloa
zijn
gehouden en was ook
Tot
Van Boom, z. Boom (van).

Van Buîrenlioat (Emil), clarinettist
als
leerlingen behoorde
zijn
manuscript voorhanden in
in
theoretische werken
modernamusica,
della
1697
Antonius-
werd omstreeks het midden
Hij
Itali
werken van hem waren
Vele
de bibliotheek van
Jan. 1780.
den besten organist van
theoreticus
Abb Vogler.
16
stierf aldaar
voor
Juni
1 1
op Pimonteescli gebied, was kapelmeester aan de St.
te Verceil
kerk
maniere de bien
la vraie
Luth (twee deelen).
libro
primo
gedrukt
is
illO).
[Pa.d\ia.,
1)
ontving
Arlon
te
honderd
nder
Luxemburg.
in
stukken
populair waren
voor
o.
De
zimielooze van
1857
op
het nationale tooneel te
Namen en zette zijn

en Henri Herz,
Hij
(Pliilipp),
Berg;lie
in Belgi, ontving
ongeveer
zich
a.
in het licht.
1828
te
in
de jaren 1856 en
Antwerpen vertoond werden. Ook
hem
in
later
ten tooneele.
componist en klavierspeler, geb. 1882 te
het eerste onderricht in de muziek te Leuven en te
vanThalberg
studin in het klavierspel onder leiding
contrapunt onder die van
het
in
Antwerpen,
Een avontuer van Keiser
Ferd. Hiller
voort.
Onder
behalve in Belgi, te Parijs en te Londen hooren.
zich,
liet
o.
Ostade en Jaoob Bellamy, die
jaren verschenen eenige werken van
Van den
Mtronome,
geb. omstreeks
opera's met Vlaamschen tekst,
a.
bevinden
Margurite, cantates en mannenkoren. In
violist,
Karel^
Menin
compositin
zijn
een muziektijdschrift:
hij
Van den Acker (Johan),

schreef
te Brussel,
groot orkest of voor blaasinstrumenten, die in Belgi
voorts een opera
1852 gaf
het jaar
1825
en componist, geb.
opleiding aan het conservatorium aldaar en werd muziekdirecteur
zijn
zijn
compositin bevinden zich stukken voor klavier, cantates en kerkmuziek.
Van den Boorn (Jean),
geb.
1826
te
Gronsveld in Limburg, studeerde
aan het conservatoire van Luik onder leiding van
den
behaalde
eersten
prijs
in
Daussoigne Mhul
het klavierspel. Hij
Nederland, Duitschland, Zwitserland en Engeland, en vestigde zich

onderwijzer
te
Luik.
broeder
Zijn
Edouard,
en
geb.
1829
te
als
muziek-
Gronsveld,
is
ook klavierspeler.
Van den Bosch

gest.
18
De met
van,
1809,
i)
mochten
zijn,
(v an) enz.
zoeke
(R.
Jan.
van
B).
1862,
doctor in de medicijnen te Goes, geb. 31
Oct.
was een zeer
diri-
verdienstelijk
musicus.
der of van den samengestelde namen, die onder letter
men onder
de letter ran het hoofdwoord; b. v.
Bree
Hij
niet vermeld
(van),
Gheluwe
533
geerde de in het jaar 1841
was
de
hem
door
opgerichte zangvereeniging te Goes en
Zeeuwsche muziekfeesten, waarvan het eerste 1851
der
stichter
te
Goes werd gegeven.
Van den Bosch (Peter Joseph),

Hoboken,
te
vestigde
1767
zicli
1736
organist en klavierspeler, geb.
Antwerpen, was
te
1797
tot
organist aan
de kathedraal aldaar en stierf 19 Febr. 1803.
Van den Broeck

1759
Yperen
te
van
o. a.
hoornvirtuoos
(Otto),
van Hollandsche afkomst, geb.
Vlaanderen, ontving onderricht van verschillende meesters,
in
Spandau
Fuchs
's-Gravenhage.
te
en
Schmidt
maakten hem met de regelen der compositie bekend. In

waar
Parijs,
te
hij
van
later
de musique werd
Onder
Passy.
te
en
Instruments a vent
les
componist,
Rome. Van
Vlaamsche cantate Fausfs
met
zijn
zijn
latere
ge-
hij
(ibid).
geb.
zijn
studin aan het conservatoire van Brussel voort.

hij
heeft
1832
Parijs
te
en Traite gnral de tous
Gent, ontving het eerste onderricht in de muziek in
haalde
Ook
muziekstukken.
Nadermann)
(Parijs,
Van den Eeden (Jean-Baptiste),
zijn
conservatoire
bevinden zich vele opera's, die
instrumentale
vele
Thatre de Monsieur,
de opening van het
Bij
compositin
Methode de Cor
schreven:
van het
orkestlid
1788 kwam
leeraar aan die school aangesteld. Hij stierf
tot
hij
zijn
werden,
vertoond
1789
hij
Groote Opera werd.
de
Amsterdam
te
het jaar
26 Dec. 1842
1869
In het jaar
bij
Grisar; een symphonisch
be-
van
laatste nacht den Prijs
werken verdienen vermelding: een cantate
heid der onthulling van het standbeeld van
(e
geboortestad en zette
gelegen-
scherzo
een orkeststuk, getiteld: Marche des esclaves ; een historisch oratorium: Brutus,
en een symphonisch werk
Judith OU
Ie
ia
iiîfe
XVle
Gedrukt
sicle.
Sige de Bthue, grande scne a 3 voix ; Les
Vaderlandsehe
volksliederen;
voor
Sonate-Offertoire,
zijn
de volgende
Couronnes, koor;
4 prludes, voor
orgel;
hetzelfde instrument, en eenige stukken voor klavier.
Van den Gheijn (Matthias),

te
Tirlemonl in Braband.
organist en klokkenist, geb.
Zijn vader,
te St.
Frond en vestigde zich 1721
richt
in
en
als
in
April
1721
was klokkkengieter
welke stad
organist aan de Pieterskerk te Gent;
bekend, en wanneer
verre
graaf,
Leuven,
G.,
zijn
zoon onder-
Ra ik,
dien
vier jaar later
h'y
werd
klokkenist daar ter slede. Hij werd als uitstekend oi'ganist en klok-
ook
kenist
te
d.
v.
muziek ontving, en wel vermoedelijk van abb
de
1741 opvolgde
hij
Andreas
menschen
hij
om hem
te
's
Zondags improviseerde, kwamen van heinde
hooren.
Xavier van Elewijck,
den Gheynî
tions lgires
schrijver
Ie
gaf
Hij
stierf
22 Juni 1783.
van hem in het
plus grand organiste btlge du
Wille
licht:
sicle,
Zijn
bio-
Matthias Van
recueil de prodiic-
pour piano ou orgue (Brussel, Scliott). Ook het door denzelfden
uitgegeven werk Collection d'oeuvres
d^ anciens
et clbres clavecinis-
534
flamands
ies
werken
bevat
(ibid.)
Van denGheyn,
van
namelijk: Six
Six Biverssements pour Ie tncm.e instrument,
suites de pices de clavecin,
Deux
prludes pour orgxie et deux prludes pour carillon.
Vail der Borg'ht (N.
trui
Geer-
organist en klokkenist aan de abdij St.
),
15 Sept. 1729,
Leuven, aldaar geb.
te
gest.
14 Nov. 1785,
heeft
twee
Arnhem,
geb.
bundels klaviersuites in het licht gegeven.
Van der Dassen

1753
Zutfen,
te
1828.
Johan Herman,
sedert
1805
zoon,
Fr ede rik,
der
r e
van
hem
volgde
1782
geb.
organist en klokkenist te
k),
onderricht
Gaspar
zoon
Zijn
(F
ontvinji
op.
Arnhem,
te
Hess
te
Gouda.
Een
andere
werkzaam was,
die als organist
te
Krimpen, was
Ook
organist en klokkenist in laatstgenoemde stad.
van hem,
zoon
15 Febr. 1850
gest.
had een
hij
Kampen,
eerst te
6 Mei
stierf
Hij
later te
Harlingen.
Van der Ghinste (Pierre),

klavierstukken heeft
vele
waar
waar
Antwerpen,
te
eerste
hij
was
keizerrijk
clarinettist
1810
clarinettist, êb.
kwam 1785
te Parijs,
het muziekcorps der Garde werd. Onder het
bij
muziekdirecteur
den
Het Pnci-
vertoond werd.
te Kortrijk
vader organist was,
zijn
clarinettist
hij
bij
kerkmuziek en
een opera met Vlaamschen tekst, getiteld:
hij
Van der Hag'en (Amand Jean Frangois Joseph),

1753
was kapel-
Kortrijk,
te
1861. Behalve
Oct,
Kwartier, gecomponeerd, die
Soldaten
sisch
1789
componist, geb,
daar ter stede en stierf 21
meester
der keizerlijke garde, en
Feydeau.
scliouwburg
Hij
stierf
voor blaasinstrumenten gecomponeerd en methodes voor
1815 werd
1822.
fluit,
hij
heeft veel
Hij
hobo en clarinet
geschreven.
Van der Menlen

helft
der
16<=
met
Liedekens
Vlaamsch toonkunstenaar, leefde in de tweede
s),
Muziekstukken van
verzameling
uitgegeven
schoone
(S e r v a
eeuw.
Een
IV
hem bevinden
met
ende
VI
met
meesters.
(Leuven,
Zeer
lustich
om
Peter Phalesius,
singhen en
te
en Antwerpen,
Van der Plancken (Go melis),

Brussel,
te
solo-violist in
ontving
Willem
Tot
leerlingen
zijn
viool-
onderricht van
de Opera
te
violist
en
Nu
partyen.
niemvelijk met
te
spelen op alle instrumenten
Jean Bellerus,
clarinettist,
geb,
Eu gne Godecharle,
1572).
22
Oct,
1772
1797
trad
als
Brussel op en werd later tot solo-violist van koning
der Nederlanden benoemd.
behoorden
en clarinetconcerten
hem
Gecomponaert by diversche excel-
groote tieersticheyt ghecolligaert ende vergaert.

lente
zich in de door
duytsch Musi/cboek daarinne begrepen sijn vele
zijn
Hij
stierf
1842
in
zijn
geboortestad.
Meert s, Robberechts, Snel

niet in
Van der Straeten Êdmond),
e.
a.
Zijn
druk verschenen.
muziekgeleerde, geb. 3 Dec.
1826
te
Ouden-
aarde, ontving onderricht in de muziek op het Jezuetencollege in zijn geboortestad,
studeerde
,te
Gent
in
de wijsbegeerte en letteren en ging
1857 naar
535
waar
Brussel,
half
jaar
hij
Ftis
bij
Bos se iet,
leeraar
compositie.
Later werd
was eenigen
aan
naar
Brussel
over
Noce
sur
commies
tot
hij
van
conservatoire
Vele
du
te
tijd
1854); Noce sur
les
de
Parlement Beige.
in
Hij
de muziekgeschiedenis,
druk verschenen,
mv^que
Ckarles Flix de Hollander., compositeur de
De Busscher,
bij
in
Dyon en keerde vervolgens
over
hem
van
zijn
Ook
les
hij
Le Nord en schreef gedureruie de
werken
belangrijke
Nederlanden,
der
nam
Brussel,
V Echo
woonde eenigen
Itali,
terug.
die
en ongeveer twee en
het koninklijk archief aangesteld,
bij
muziekbeoordeelingen
maakte reizen naar
vooral
het
redacteur van het da^'blad
tijd
1859-72
jaren
nam
het contrapunt
in
les
van dezen niuziekiieleerde werkzaam was.
secretaris
als
o.
a.
saere (Gent,
carillons d' Audenarde (ibid.,
1855);
Becherches sur
la
XIX^
sicle
(Antwerpen,
Buschmann,
1866); Jacques de Goey, ckanoine d'Bmbrtm
{ihid.,
i8Q3); Jean
musique
Audenarde avant
le
Franfois Joseph Janssens, compositeur de musique (Brussel, 1866); La Musique
aux
Le
NoordscJie
Pays-Bas avant
Balk du
XlXe
le
sicle (5 deelen,
1867
Brussel,
1880);
La Fonteyne,
muse communal d'Ypres (Yperen,
1868); Le Thdtre Villageois en Flandre (Brussel, C la assen, 1874);
SociV-
dramatiques des environs d'Audenarde {(jent,I)eBvisscher); Foliaire musi-
ts
Baur, 1878),
cien (Parijs,
en vele andere meer of min belangrijke geschriften.
Van der Vinck Schrivanek (Johan Peter),

was
sterdam,
geb.
violist,
Kiesewetter.
een leeiling van C. G.
1783
te
Am-
was kapelmeester
Hij
van een Fransch muziekcorps, maakte den veldtocht naar Rusland en den slag
van Leipzig mede en werd gevangen genomen.
terdam
maakte
vestigde
zich
hij
als
een reis naar Amerika, waar
hij
teruggekeerd, werd
(Brussel),
ontving
en in
schappelijke
er
de
op
jeugdigen
Hij
dooi'
organisle
et
cloches
Leuven);
Be
zich
Behalve door
la
Be V
musique
nom
ce
tat
clavecinistes
Utrecht.
onderricht in het klavieren viool-
in
laatstgenoemde
o.
zijn
iir
Malhias van den Qhepi,
a.:
du dix-Jtuitime
1450 jusquti
de
la
belangrijke uitgave:
Jlamands (Brussel, S c h o
sicle,
et
les
is
le
hij
bekend
plus grand
clhres fotideurs
(Parijs,
Brussel en
(Brussel,
1875) en
Brussel en Leuven, 1866).
Ook kent
musique
(Parijs,
dirigeerde
compositin, bestaande in motet-
instrumentale muziek,
helge
actuel
stad,
er in het algemeen veel tot be-
depuis
religieuse etc.
men van hem een
en
zijn,
zijn geschiiften,
carilloneur
de
te
en muziekgeleerde, geb. 1825 telxelles
leeftijd
vestigde
waarvan twintig gedrukt
geworden
de
veel succes had. In zijn vaderland
het zangkoor van de kathedraal en deed
vordering der toonkunst.

ten,
hij
en maakte op de hoogeschool van Leuven weten-
compositie
studin.
kort verblijf te Rot-
krankzinnig en stierf 4 Jan. 1848
hij
Van Elewyck (Xavier), componist

spel
Na een
en muziekonderwijzer te Utrecht. Later
violist
nos jours
en
Itali
Collection d'oeuvres anciens et clhres
1 1).
536
Van
Geeraerdsberghe (Johan),
een der oudste Belgische orgelbouwers,
midden der 15o eeuw.
i458
herstelde
Hij
het orgel in
het hospitaal te Oudenaarde.
Van Herzeele (Frangois),

ontving
1830
en componist, geb.
clarinetlist
Gent,
te
de muziekschool aldaar, werd 1850 eerste clarinetlist
op
onderricht
het muziekcorps der Guides en later kapelmeester van een ander muziek-
bij
welke
corps,
zich
hij
betrekking
laatste
Sottegem, waar
te
1858
tot
hij
bekleedde.
In
1861 vestigde
een muziekschool oprichtte. Hij heeft onge-
hij
veer twee honderd compositin van verschillende soort geschreven,
Het Zomerlief en Hotse
opera's:
Van Hoey (Gustave Jean Constant Marie),

1826
o.
a.
twee
Boise.
componist, geb. 26 Oct.
Mechelen, studeerde aan het conservatoire van Brussel, werd 1868
te
directeur der muziekschool in zijn geboortestad en later ook kapelmeester aan
Petrus-kerk
de
Een
opera's:
aldaar.
heeft
Hij
La
Schilders mesdag..
Lamperen (Michel),
Van
geb.
veel
gecomponeerd,
a.
o.
26 Dec. 1826
te Brussel,
Op
opleiding als componist aan het conservatoire daar ter stede.
van Ftis werd

In
betrekking
den
Catalogue
van
de
compositin
zijn
lot
maakte
onderricht
la bibliothque
benoemde hem
merdienaar
bevinden
van
Van
koorknaap
zich
lot
den prins.
en
violist,
der
geb.
koninklijke
eersten violist
Hij
stierf
Co).
le Brussel,
onder leiding van
bij
Later werd
kapel.
zijn
3 Nov. 1768. Onder
(1692)
Alewijn maakte
zijn
hij
ka-
compositin
La Bagarre,
die
werd.
Sioord (Sij brand), organist aan de Oude Kerk te

later
Poot en
13 Mei 1724'
kapel
symphonien, strijkquartetten en een opera:
te Parijs vertoond
werd
du Conservatoire royal de musigue de
Croes. Prins Ka rel van Lotharingen, gouverneur der Neder-
kapelmeester
landen,
benoemd.
eenige kerkmuziekslukken gedrukt.
zijn
als
zijn
aanbeveling
zich bijzonder verdienstelijk door de uitgave
Van Haldere (Peter), componist

ontving
Violier.
ontving
bibliothecaris van het conservatoire
hij
dress par ordre de matires, alphabtique (Brussel,
Bruxelles,
Van
1859
hij
deze
de volgende
Het Eerekruis en Le
Saitit-Luc,
tot
organist aan de Groote
Kerk
te
Amsterdam (1649),
Haarlem benoemd.
een lofdicht op dezen grootmeester in de muzijkkunde en
vermaert organist."
Van
1652
van
ten
Noord
57
J.
(Jacob),
organist aan de
DuUaert,
is
organist,
klokkenist,
Oude Kerk
opgenomen
te
in diens
en
fluitist
Amsterdam.
componist,
was
Een gedicht op hem,
Bloemkrans van verscheiden gedich-
(Amsterdam, 1659).
Van Paesscben (Peter Jan),

1849
organist
ning
en
te
geb.
22
Sept.
1809
te
Zonhoven, werd
's-Hertogenbosch en later directeur der liedertafel
Uitspanning
Oefe-
aldaar, die onder zijn leiding vele lauweren behaalde.
S37
Augustijner monnik en kapelmeester van het klooster
Yanneo (Stefano),
Ascoli.
te
stekend
1493
^'êb.
contrapuntist.
onder
den
titel
heeft in het Italiaaiisch een leerboek der
Hij
Rosetti
geschreven, dat, door V.
Besnensi
Recanati op het gebied van Ancona. was een uit-
te
Eecanetum
eremito
in
hel
Latijn
de Miisica aurea a
augiisniano
Asctdana
in
muziek
druk verscheen
vertaald, in
Magittro Stephano Tanneo

chori
ecclesia
moderator nuper
ediium (Rome, 1533).
Tannocci
Domenico Francesco),
(P.
kapelmeester
aldaar
ook Bocclierini behoorde
spel;
Onder
geb.
1718
Lucca, werd 1743
te
gaf er onderricht in den koorzang en het violoncel-
en
tol
leerlingen. H'y stierf
zijn
1776
te Lucca.
compositin bevinden zich oratoria, missen en motetten.
zijn
(Urban
Vargas
kapelmeester
componist en
de),
Valencia,
te
later te
Burgos, leefde omstreeks het midden der 17e eeuw. Zijn compositin bevinden
zich in
manuscript in de kerkbibliotheken van Valencia en Burgos.
Tariatie, verandering van een thema, hetzij door versiering der melodische
met
linie
allerlei
grondslag,
hetzij
Variatie
toonfiguren, hetzij door het wijzigen van den harmonischen
verandering van
door
een
is
voornaamste
der
benaming hoe langer hoe meer
blijven bestaan, voor de instrumentale
is
komen en de
onbruik
in
Haydn,
sBereits
und
muziek zoowel
Beethoven,"
endlich
als
zegt
sammelte Schriften (VIII, 360). shaben die an sich lose
dadurch
heiten
wenn
die
eine
deuteten,
Airs varis en Varia-
Weg
zu
Wagner
Form
in zijn e-
der blossen Auf-
einander
gaben.
Diess
geschieht
am
glcklichsten,
der Entwickelung aus einander eingeschlagen wird, demnach
Bewegungslorm,
Ueberraschung
in
in ihr
die
Mangelnden, zu gewissermaassen
andere
Bewegungsform hinberfhrt."
Um
zu ersehen, welche Art von Variationen das
ist",
zegt dezelfde sclirijver op een andere plaats {Bayreuther Blatter,
bl.
dem
Bund
323),
jener
wie
Drama
zu bilden
im Stande
rhythmischen und harmonischen Veranderungen eines
Thema's unterscheidet, welche
in
unmittelbarer Aufeinanderfolge von unseren
berauschender
Meistern
zu
Wirkung
aufgereihet wurden, drfle das in mannigfallig wechselndem
menhange
wechselvolien
mit
fasl
1879
der Charakter dieser Variationen sich von
voUstandig
figuiativen,
wenn
durch Fortspinnung des in ihr nur Ange-
es
sei
durch Erganzung des
oder
befi'iedigender
variatie-z;>r
voor de dramatische.
bedeutend gemacht, dass sie diesen Verschieden-
knstlerisch
Beziehungen
der
De
ausser durch ihre genialen Erfindnngen,
einanderfolge von Verschiedenheiten,
auch
of den rhytbmus.
un thme de l'opra X. steeds zeldzamer worden, de
sur
iions
maat
de
vormen der toonzetkunst. Al moge de
jedem
Bildern
von
anderen
oft
Molive
dor
kaleidoskopischer
Zusam-
weithin sich erstreckenden
Bewegung des sRinges" wieder auflauchende, ungemein einfache Thema der

Rheintchtei,"
mit
welcliem
diese
in
kindischer
Freude
das
glanzende
538
Gold umjauchzen
Rhein - 'gold
dui'ch
Rheingold
Veranderungen hin zu verfolgen
die
alle
Charakter
schiedenartigen
die es durcli
sein,
Wiedeiaufrufung
seiner
den ver-
Nicht das blosse
erhalt.
kontrapunktische Spiel, noch die phantasieieichste Figurations-oder erfindensche
Harmonisations-Kunst
ste
immer wieder
konnte,
erkenntlich
durfte,
ja
charakteristisch umbilden
so
Lleibt,
Thema, indem
ein
und mit so
durchaus mannigfaltigem, ganzlich verandertem Ausdrucke vorfhren,

es
der wahren dramatischen
Kunst ganz
op
de
het
compositie.
te
werd
Hij
Rouaan,
te
(1855),
Bordeaux (1862).
men
kent
positin
en
Atola,
Luiea
segundo a de 1749
zijn
leerlingen
taille
op
van
tot
het
onder
Iê che-
tijd,
de
livraria
mmica
unica puhlicada, nova edigdo critica
te
componist, geb. 1821 te Rouaan, ont-
conservatoire
zijn
Parijs vertoond,
regeerings-inspekteur
te Parijs
en was een der laatste
werken bevindt
zich de opera
bij
Ba-
en een cantate: La Mort de Biane,

Hij
werd 1872
den gesubsidieerden schouwburg en later
Socit des compositeurs.
Fr.,
gelijke liederen
eindelijk
1873) en Catalogo da
parie,
oorspronkelijk
beroemde personen van den dag.
werden
gecomponeerd voor het drama
Cherubini. Onder
president der
com-
a s.
de), Portugeesch muziekgeleerde van dezen
primeira
aan
1865
Vaudeville,
zijn
One legon d'amour, de cantate
concert van het conservatoire ten gehoore gebracht.
een
(1857) en
Van
etc.
opleiding
d'amour,
benoemd
tot
Du m
(August Emanuel),
Vaucorbeil
te Parijs
laatstgenoemde stad 1879.
critico (Porto,
IV
Jodo
(1825), te 's-Gravenhaê
werken geschreven; Os Mmcos portuguezes (Porto, 1870),
estudo
Todi,
rey
Gent
te
een opera in n bedrijf:
(Jnaquin
Vasconcellos
heeft de volgende
ving
stierf in
Chant des Girondins,
den
onderricht in het vioolspel en in
Thatre des Bouffes
het
Hij
Dec. 1811 te Parijs, ont-
geb. 1
ter stede
orkestdirecteur
aan
de la maison rouge, van
valier
d'el
daar
conservatoire
wie
als
natrlich ist."
Varney (Pierre Joseph Alphonse),

ving
een
sarkastiscJi
werd Olivier Basselin

den
naam
vaudevilles)
van
in
op de politiek of op
lied
Als een der eerste vervaardigei's van

te
der-
Vire in Frankrijk genoemd.
vaux de Vire
(later:
de volksstukken van dien
vaux de
tijd
(tweede
Zij
ville en
helft
der
15e eeuw) opgenomen. Later, sedert het einde der 18^ eeuw, weid de naam
vaudeville
Vc,
aan
es n-erade
elk
verkorting van
van
dergelijke
violoncel.
liederen
voorzien tooneelstuk gegeven
539
Vecchi (Oiazio), componist,
richt
een madrigaal van
leerling
zijn
werd ge-
in
de
una
non
men
da
iemand
chi,
door
het
met
genoemden kroniekschrijver,
volgens
hij,
Vermakelijker was een
Mis
de
van
spel
zingen had, meende dat
te
den organist, en begon
strijd
Fabio Ricchetti.
en den organist der Augustijnerkerk,
gedurende
die
fu
questi tempi
di
non ebbe male." Als oorzaak van dezen aanslag
et
hetzelfde jaar had
In
hem
men: A hore 22
musico eccellente
een duel met den minnaar zijner schoonzuster.

tusschen
leest
vestigde
dat V. een strijdzuchtig karakter en elk oogenblik twist
aan,
had.
Spaccini
Horatio Vecchio,
stiletada a
saputo
s'
voert
Omstreeks
kroniek van
stedelijke
4595
die
uitgegeven verzich voor
madrigalen.
In
hem
de 1566 door
in
hij
vierstemmige
Modena, waar
pleegd.
ontving het eerste onder-
Salvatore Essenga,
hetzelfde jaar een aanslag op zijn leven
zameling
te
in Itali,
Modena,
te
opnam
goed
data
1551
i:;eb.
de muziek van een monnik
in
V.,
zang bedorven werd
zijn
sterker en sterker te zingen
al
daarentegen trok de organist, die ook gehoord wilde worden, het eene regisna
ter
andere
het
De
uil.
van den
uilslag
strijd
bleef onbeslist,
daar de
toehoorders in lachen uitbarstten, en daarmede was het aanstootelijke tooneel

ten einde.
4596
werd
V.
Een
jaar
het
licht
keizerlijken
zelfden
een
had
aan
grooten
in
werd,
jaar
Als componist
werken
hij
kapelmeester
als
20 Febr. van
is V.
der
men
bij
46e
een
harmonica,
door
opera;
{Mu-tik.
liem
dal
een
evenals
hij,
4599
te dikwijls deel
hij
1604
Deze krenking trok
Modena
hij
hij
in
zich
hetzelfde jaar stierf.
hem
Een
Missen, Motetten,
druk verschenen en
in
volledige
vrij
in
verzamel-
zijner
lijst
vervaardigd
tooneelstuk met muziek
door
beschouwd
liet
te
werken
Conversaons-Lexico7t). Bijzondere vermelding
velen
borstbeeld
Modena, draagt dan ook

la
door keizer
hij
komen, waar
op velerlei gebied werkzaam geweest
Mendel
verdient
van
en aan den-
lira,
bevel van den bisschop werd
ontslagen.
eeuw opgenomen.
comedui
cini
te
de jaren
in
Op
werden.
.Madrigalen en Canzonetta's zijn van
ven
Weenen
naar
openbare maskerades, die
zoozeer aan, dat
vindt
inkomen van honderd
het vermoedelijk te danken, dat
V.
getale gegeven
laatstgenoemd
leeraar
tot
Parma, hoog aangeschreven stond. Te Modena echter geraakte
te
de
hem
hertog van Modena
de geestelijkheid van lieverlede in ongenade, daar
bij
nam
jaarlijksch
uitgenoodigd
II
Modena benoemd.
te
eenige zijner compositin in
h'y
Modena schonk hem 1603, op voorspraak van den
stad
gezant,
aan het hof

hij
De
beschermer
Ru dol f
aan de kathedraal
naar Veneti, waar
hij
4598 benoemde de
en
gaf,
kinderen.
zijner
kapelmeester
tot
ging
later
van V.,
opschrift:
in
het
is
als
Amfiparnaso,
een der eerste proe-
Teatro communale te
dividi col Rinu-
Orazio Vee chi
gloria d'inventare l'opera in musica".
Uit een vergelijking van
Vee-
540
chi's werk met de muziekdrama's van Peri en Cacci n
de
dat
ling op losse wijze
verbonden
(Orfeo),
Vecchi
echter gebleken,
zijn.
motetten
verschenen
te Milaan,
aldaar gest.
Santa Maria della Scala, hee
cantiones,
velen te Antwerpen in druk
waarvan
gecomponeerd,
psalmen
en
1540
kapelmeester aan de
als
zijn.
(Lorenzoj,
Vecchi
1566,
is
dat slechts uit zeker aantal madrigalen bestaat, die met de hande-
parnaso,
1613
der werken van laatstgenoemden geheel verschilt van V.'s Amfi-
stijl
gaf o.
geestelijke
Bologna en kapelmeester aldaar, geb.
te
een bundel Missen in het
a.
licht,
Misse a olto
getiteld:
Angelo Gardano, 1605).

(Franz Adam), violist en componist,
voci,
primo (Veneti,
libro
Veichtner
Ben da,
geb.
het midden der 18
omstreeks
eeuw
in
Franz
leerling
van
Pruisen,
werd kapel-
meester van den hertog van Koerland, maakte na ontbinding der kapel reizen
en werd later kapelmeester te Petersburg. Zijn compositin bestaan
naar
Itali
symphonien, quartetten en cantates.
in
(Emil Alexander),
Veit
Bulow,
1871
v.
73
Bronsart
te
concerten,
Berlijn
nisten ten gehoore bracht. Hij
Veldfluit,
Ital.,
4,
snel, vlug,
2 en 1
die
weegbare
nauwkeurig
verbinding
in
buizen
ter
zijn
aan
die
steel,
ventiel
van
het
de
door
weder
vindt
het
zeer snel, zeer vlug.
vinger
omhoog
e.
a.
Fr.),
windkleppen,
gebruik.
in
De
bij
koperen
ventielen zijn kleine
heft,
buis
be-
van openingen voorzien, die correspondeeren

luchtzuil in het instrument te vergroeien.
zich
bevindt
neergedrukt
een van een knop voorziene
wordt; onderaan een veer, die de
wanneer de vinger de knop
loslaat.
Tengevolge
nederdrukken of opheffen der ventielen wordt de luchtzuil
vergrool
of verkleind en de toon verhoogd of verlaagd.
Ventielinstrumenten,
Ventielhoorn,
Ventieltronipet, enz. De uitvinding
der ventielen had ten doel, de slechts van natuurtonen voorziene instrumenten,
als
hoorn en trompet,
vt.
met de hoofdhuis van het instrument. Deze

zijde
beweegbare
den
Men
op.
elkaar passen en in andere, vaste buizen sluiten,
in
staan
met verlengstukken, bestemd om de
Boven
1874 een muziekschool
|1
met vlugheid, met snelheid.
Ital.,
Ventielen (Soupapes, Pistons, Cylindres,
welke
v.
de werken van levende compo-
hij
richtte daar ter stede
instrumenten, als hoorns, trompetten

buizen,
de school van
een orgelregister van nauwe mensuur.
Veldpijp,
Veloce, TClocissimo,
uit
geb. 3 Maart 1842, gaf in de jaren
waarop
van metaal, zelden van hout, en van
Velocita (con),
leerling
klavierspeler,
Bendel,
en
tot
chromatische instrumenten
te
ding wordt toegeschreven lo aan den instrumentenmaker

land (omstreeks 1790) en 2o aan
Blhmel
maken.
Deze
Glagget
in Silezi (omstreeks
uitvi
in Eng(
1813). Waai
541
beiden
stonden
schynlijk
niet
in
betrekking
kwamen op
elkaar en
tot
deze
gedachte, die toch na alle voorafgegane verbeteringen voor de hand lag, door
proeven, welke
Blhmel
onafhankelijk van elkander maakten.
zij
Heinrich Stlzel
aan
uitvinding
verkocht
was de
dezen), en deze
(z.
zijn
die
eerste,
den verkoop van ventielinstrumenten aankondigde. Hoe vele veranderingen en

dezer eeuw onderging,
verbeteringen het stelsel der ventielen sedert het begin
vnd neuer
Eichborn
woorden van H.
volgende
de
uit
blijkt
{Die Trompete in alter
Zeit):
Die Erfindungen nnd Verbesserungen auf diesem Gebiete haafen sith seit Anfang aosres Jahr-
hnnderU
in so erstaualicher Weise, stellen
mass,
sein
lich
diesem vermittein: a/
spater
in
das andre
so
Muller
war.
nun
dass
Ton
einen ganzen
den
die
mit
das altre System Ton Stlzel,
strebsameu
besonders
belmnudstck,
Der Unterschied dieser Systeme
tou geringer praktischer
1830 das
fgte
nm
Tne
einen balben,
Tne
drei
lustrumentenbauern
nm
dritte,
vertieft
1>
Ton
tiefer
stimmende VentU
nud Halbtne erzeugt werden konnten
nennen wir:
Ad.
Sax
in
den Erfinder
Paris,
ihm benannter Instrnmente, Saxopbone, Blechinstrumeote mit SchnaSaxtrompeten in allen Registern, in Tnbaform gebaut, dasSchall-
Saiklarinetten,
gefuuden haben, ferner F. W. Cervenyi in Kniggratz
noch kanm irgendwo Eingang

Ventile
nnd
Posannen Anwendung, sondern
damit
ausgestattet,
keiten
der alten
die
es
der charakteristischen Eigenthmlich-
auch im Einzeln eine ganze Anzahl Vorzge
nnd den Mangel an verschiedenen
Vereinigung jene Monotonie
ihrer
io
welcbe
zeigen,
sie
Ohren
gebildete musikalische
fur
die
moderne Blechmnsik auf
Dauer unertraglich machen. Die Ventilposaunen batten weniger Glck
die in allen Orchestern eingefuhrt
Dnzweifelhaft
der
ist
erzengten
m.
wurde eine gacze Reihe neuer Instrnmente erfnndeu nnd
nach Art rechter Bastarde,
alle,
Formen ermangeln und weno
dennocb
Klangfarbnngen
u. a.
nicht nur anf die schon bestebenden lustrumeute. Trompeten, Waldhrner
&nden
Die
Ventilen
nm
oben, die Ton franzosischen Schriftstellern nnmassig gepriesen, in Deutschland den-
nach
anfweisen,
ist
stimmend, so dass die Lacke in der Tonleiter nocb nicht
tiefer
Jlainz
in
die offenen
einer grossen Anzahl nach
die
Pistons),
batten nrsprnglich nnr zwei Ventile, das eine
Instrnmente
Die
nm
ansgefllt
stck
Terlangerungen
angebrachten
Instruments
Hahne (auch Radlmaschine,
Die
vor, dass es for
sondern weiss, nnmg-
Es giebt zwei Hanptarten von Ventilen, welcbe
finden.
Haaptrohre des
bezeichnet wird.
Paris,
Bedentnog.
Von
ein solches Labyrinth
vom Nebensachlichen zn
Cylinder, als deren Erfinder der Hornist and Instrumentenbaner Adolf Sax in Brussel,
die
bei,
zn
znrecht
sich
Verbindung der neben dem
b/
rasammea
welcher nicht das Wesentliche
Uneingeweibten,
Tne,
fachen
Homs im AUgemeinen
Klang
der
aber
es
freier, heller
zndem hat durrh
die
Ventilbrner
als die
die einfachen Jnstrumente voUstandig verdrangten.
Klang der Stopftne anf dem
gleichen
Posaune
wurden nud
lasst
Home
viel schlechter, als der der mittels
sich nicht bestreiten, dass der
und metallreii-her
Anwendung der
ist,
als
Ventile,
Ton
des
ein-
der des Ventilhoms.
Der
wenn
rnndetere Ausfubrung rascher Gaage ermglichen, so sehr eingebsst, dass
diese anch die abge-
mann
in
den meisten
Streichorchestern und auch in vielen Militarkapellen von ihnen nichtj wissen wilL"
Wat Eichborn
Toor
Duitschland.
meen
in gebruik.
Yento rivo
kapelmeester
motetten,
met betrekking
hier
In
Frankrijk
de), Spaansch
van
cantione
hertog
tot
de bazuinen zegt, geldt alleen
elders toch zijn de ventielbazuinen alge-
componist, was in de tweede helft der 46e eeuw
Willem
aacrae,
verscheen 1591 in druk.
en
van Beieren. Zijn compositin be.laan in
madrigalen en teutsche Lieder.
Zijn laatste
werk
545
(Matthias), componist,
Vento
diSan Loreto
se rvatorio
1763
In
vestigde
Daar
stierf.
en
te
Londen, waar
1777
hij
kamermuziekstukken van hem
Parijs zijn vele
te
Napels, bezocht het c on-
te
zich als klavieronderwtjzer
hij
stede
ter
1739
geb.
aldaar en componeerde verseheiden opera's.
druk verschenen.
in
(Francesco Maria),
Veracini
Tart
met
behoorde
18e eeuw.
der
en
van
Londen
Ook
te Pisa.
eene
het
zijn
waar
Itali,
duca
langen
hij
tijd
was
Marco)
San
di
Overigens
van hem. De meeste
lof
gegeven. Een volledige
F t is
bij
12 vioolsonates bevattend,
elk
van
Caffi
mmiea
[Storia della
bekend, doch
den organist P
hij
Verdi
om
te
dankbaar
nam
ging
naar
hij
servatorium
zijn
men
gedrukte en ongedrukte werken vindt
zijner
met
herhaalde malen uit-
te
Busseto, een plaatsje
r o v e s
i.
Verdi
Verdi
stelde
hem
met het
Milaan,
wonen
te
zijn
zich
gewerkt
serenades,
later
had,
Antonio Barezzi
totdat deze
De jonge kunstenaar
niet
doch
kwam
Gelukkig
bood namelijk aan,
in staat zou zijn, zelf
was
toen
onder
leiding
hij
klavierstukken,
die
Francesco
Basili,
van
Lavigna,
is
verbeterde.
ouvertures,
niet
wildi
beken
'Il
maestro
leerlingen verscheiden stukken
lessen
1833
al
cembalo
zeer praktische onderwijs van dezen
La Scala. Het
de fouten
begon
de directeur,
opnemen; om welke reden,
hij zijn
zyn
toen negentien jaar, en
daar ter stede de lessen aan het con
plan,
doch
leerlingen
meester bestond hierin, dat

hij
dat te verleenen.
het aanbod zijns beschermers aan. lu den zomer van
hij
schouwburg
den
te zorgen,
voorzien.
by
hem
zeer onvolledige studin konden
Die
gevoelde dringend behoefte aan grondiger onderwijs
toen in kennis met een man, die rijk en mild genoeg tevens
onder
niet
waaruit
Veneti.
te
tijdgenooten gewagen
Bibliographie universelle des Musiciens).
et
die zwarigheid op te heffen.
onderhoud
aan
1540 bevond
M a r c u s-kerk
t.
zijn
zijner talrijke compositin
ouders bezaten niet de middelen,
voor den jongen
hem
tot
sacra nella Capella
voormalige hertogdom Parma, ontving het eerste onderricht in de muziek
de jonge
was
te
de
in
de 16e eeuw, werd vooral
uit
zanger aan de S
hij
lijst
[Biographie
ver brengen, en
zijn
opgenomen
zijn
beroemd. Van 1530
Verdi (Giuseppe), componist, geb. 9 Oct. 1814

in het
1744
Dresden, het andere
te
Stukken daaruit
leefde,
hem
van
weinig
is
Duitschland en Engeland
Itali,
uitgegeven verzameling oude vioolcomposilin.
zich te Florence. Volgens
hij
Florence,
te
vioolcomposilin behooren tot de
Verdelot (Philippe), Belgisch contrapuntist

in
1685
geb.
de besle Italiaansche violisten
tot
1721
is
Florence verschenen.
te
Ferd. David
door
vioolvirtuoos,
nia n
Twee werken van hem,
tijd.
gebleven:
en
Hij
zijn
bekend
zijn
Gem
en
omstreeks 1750
stierf
besten
in
Nadat
praktijk
cantates,
op
V.
te
een
die
liet
schrijven,
wijze
brengen
drie jaar
en marschen,
Slahat Mater,
en ver-
543
scheiden anrleie stukken te componeeren, die evenwel onuitgegeven bleven. Zijn
1839 op
eerste dramatische werk, dat
Oberto
cont
werd vertoond, was
a-tooneel
tweede opera: Un giorno di regno, die slechts n voorstelling
geluk had
zijn
beleefde;
doch
herstelde zich van zijn val door zijn Nehuoho-
componist
de
vertoond en met geestdrift toegejuicht werd.
die 184'2
donosor,
het S c a
Bonifazio, dat een welwillend onthaal genoot. Minder
San
di
Deze opera
werd gevolgd door / Lombardi alla prima Crociata (1843), een werk dat
populair
Itali
Later
naam
waren
op
due
geen
of
Na den
zijn
Alphonse Royer
schiedde
Verdi
en
zijn
nadeeligen
Verdi met
De componist
I Lomhardi en aan
recht meenen, dat zijn

tot
I Masnodieri,
zich echter daardoor niet
liet
te
hij
Parijs,
waar
hij
Waz
De
gereed maakte.
den
hij
titel
Rome
1847, en het werk had groot succes. Doch toen
waarvan
Luisa
gegeven,
Miller,
kwam
hij
Parijs tydelijk
te
hij
beleefden
opera
slaagde gelukkig,
daar weder onder den
ontheven was geworden.
Rome
gemaakt,
waarin
bijna
II
ontstond,
en
dan
had
succes
(Triest,
Verdi
La
maschra, 1858
en
Traviata
te
als
in
1850) was een nederlaag.

een europeeschen roem bezorgde,
zag
vele landen vertoond.
Ap o 11 o-schouw-
ook
Rome
Araldo,
te
La
Traviata het
om
de wereld
In hetzelfde jaar,
licht,
welke opera
haar voorgangster. Voor het Fransche tooneel
1855 Les Vepres
Boccanegra
1849
enkele voorstelling.
een
door II Trovatore, 1853 in den
Trovatore
Simone
1'rovatore
in
hij
nog heden
evenveel
meer
voor het eerst vertoond. Dit werk heeft de reis
schreef de componist
als
Stijf'elio
wordt
en
veel
eerste werk, dat
en nog beroemder werd
burg te
niet
vier bedrijven, in hetzelfde jaar te Napels vertoond,
maar ook
was het
Bigoletto
in
voor
Jrusalem had gegeven , ge-
11 Corsaro, die 1848 te Triest gespeeld werd, en de Battaglia di Zegnano,

te
zyn
van / Lombardi op een Franschen tekst van
vaderland teruggekeerd was,
invloed,
van Ernani
zich bedroog. Zijn volgende opera's:
hij
/ Masnadieri kwam
partitie
het najaar van
in
in
Italiaansche.
vertoonen
het
tot
dhira, Attila, Maobeth en
Arco,
d'
bijval.
bewerkte stuk, waaraan
nieuw
het
het stuk den
gaf
dramatische muziek gevestigd was. Doch
van
val
Opera
Groote
de
toestemming
ondervinden, dat
hij
Giovayma
weinig
afschrikken.
men
personages
noemde,
Spaansche
de
titel.
der
gebied
het
Foscari,
vonden
werden
in
vond Ernani, bewerkt
Toen de dichter zich verzette tegen
rechten
beurt gevallen, mocht
te
teleurstelling moest
H u g o.
bijval
toejuichingen, die aan Nehuchodonosor, aan
de
al
or
zijn
onder den oorspronkelijken
Na
nog grooter
zijner
Victor Hugo
gaf
Ernani
en
Proscritto,
il
verkorting
een
hij
van
titel
Hernani van
den
naar
hetgeen
maar
gebleven;
is
beurt was gevallen
vertoond.
doch
Siciliennes,
dit
werk vond, even
lang zoo grooten bijval niet, ais aan II

;
gelukkiger was
Uu
ballo
544
Verdi's
Tot
Don
1862),
behooren La forza del destino (Petersburg,
opera's
laatste
Carlos
1867) en Aida (Kairo, 1871). Vooral Mda, op
(Parijs,
van den onderkoning van Egypte vervaardigd en
verzoek
gelegenheid der
bij
opening van het Suez-kanaal voor het eerst vertoond, verwierf veel
men
Behalve op het gebied der opera
Men
kamermuziek.
en
Verdi gecomponeerd
rekent dit werk tol de beste, die
Milaan en
kent van
V. werkzaam geweest op dat der kerk-
is
hem
waarop
een
hij
De
aan
bezit
hij
het eerst te
werken hebben hem
van
een
Busseto
bouwen, welke de boeren
veel geld
landgoed,
groot
den omtrek sla
in
Verdi" noemen.
sViva Verdi!"
kreet:
kant
den
heeft laten
villa
del professore
villa
1873 voor
een Reguiem,
voorts een strijkquartet en vele romances. Zijn
en
is
van den oorlog tegen Oostenrijk in
in den tijd
Lombardije en Pimont meermalen aangeheven. Het was een krijgsleus

letters
Re
en
de voornaamste steden van Europa ten gehoore gebracht
later in
opgebracht,
bijval,
heeft.
van den naam
Verdi
zijn
de voorletters van
de
Eman
Vittorio
vijf
uele
d' Italia.
Verdi
behoort met Rossini, Bell in
Do
en
ze
1 1
tot
de voornaamste
Italiaansche opera-componisten dezer eeuw.
te
Terdonck (Cornelius), componist, geb. 1564 te Turnhout, vestigde zich

Antwerpen, waar hij 4 Juli 1625 stierf. Van zijn werken zijn nog bekend:
Posies frangaises de divers auteurs, mises en musque d cinq parties avec une
chanson
drigali a
(Antwerpen, 1599)/ Madrigali a 6 voei
dix
9 vod
noemt men het
Verdubbeling
interval,
klank
unisono of
slechts
stemmige
de
uit
tonen
drie
solo-tenor
moet reeds van
bestaat,
hofcomponist
hetzelfde
vorst
en werd, na
Lubkowitz,
te
Gent,
maakte
kathedraal aangesteld.
de
accoord
dit
vier-
bij
verdubbeld worden.
verbonden,
Nederland
en
van
Brugge
te
aan
1603)/ Ma-
1585).
aanwenden van een en
(Pierre), componist, geb. 1750
kathedraal
Noord-Frankrijk
als
gelijktijdig
(ibid.,
(ibid.,
de octaaf, door twee of meer stemmen. Daar de drie-
in
schrijfwijze een der intervallen
Verheijen
aan
1604); en Magnificat 5 vocum
(ibid.,
zijn
was
eerst als zanger
reizen door Vlaanderen,
terugkomst
Ook verkreeg
te Gent,
hij
den
bisschop van Gent, en werd
weder
van
titel
1790
tot
kerkkapelmeester benoemd. Nadat tengevolge der Revolutie en het binnenrukken
van het Fransche leger in Belgi
kerken gesloten waren, werd
alle
hij
organist
j
aan den
Temple de
positie toe te leggen.
Vlaamschen
aan
de
tekst:
la
Zijn
De
Raisonen
eerste
Schoone
Kunsten
Joseph Haydn 1810
werken bestonden
Jag/ifpartij
kerkmuziek en schreef
te
o.
Gent
begon zich hoofdzakelijk op de com-
van Hendrik
a.
in opdracht
een
Requiem,
opera's,
in
IV
van de
dat
ter
daar ter stede werd uitgevoerd.
o.
a.
een met
later wijdde hij
Akademie
nagedachtenis
In
zich
voori
van
1816 behaalde
545
Suremont
De
positie
met
Missen
in
Verheyen
Antwerpen en
te
Slag van
den eerslen
voor hun com-
prijs
Waterloo. V.'s overige compositin bestaan hoofdzakelijk
met orgelbegeleiding en
en
orkest-
kerkmu-
vele andere
in
ziekstukken. Hij stierf 11 Januari 1819.
(Johannes Josephus Herman),
Verhulst
19 Maart 1816
geb.
nist,
stem
goede
een
kwam, hem
1826,
jaar
van
de
algemeene
de
in
was
van
veel
hij
ontwaakte
toen
als
hem de
bij
lust
Deum en
een Tetd Creator, een Te
vereischten,
muziek
hooren
te
daarin
hij
schreef een menigte Missen,
hij
Zoo was
andere stukken.
dat
voornemen
het
die
zij
langzamer-
hij
men
worden
konden en wilden
Zij
gevoelens van godsvrucht, hetzy tengevolge van den raad
uit
hetzij
echter dat hun zoon
het noemt, muzikant"
het hart zijner ouders geen plaats vinden.
in
daartoe,
hadden zich geheel aan de
De gedachte
wijden zich moesten verklaren.
te
kon
zou,
een der kerken
in
kerkmuziek
componeeren, ofschoon
tot
schouwburgorkest spelen en, zooals
in een
om
het tijdperk gekomen, waarin de bepalingen der Koninklijke Muziek-
tot
school
koorknaap
muzikale beschaving te danken heeft.
zijn
nog volstrekt geen onderwijs had ontvangen
hand
doen opnemen. Tot den R. C,
te
vroeg
al
werkzaam, aan welke gelegenheid
hofstad
en te helpen uitvoeren
Reeds
zangklasse
hij
vader op de gedachte
zijn
koninklijke Muziekschool, omstreeks het
der
oprichting
behoorende,
godsdienst
tengevolge waarvan
bezitten,
te
de
bij
orkestdirecteur eu compo-
toonde reeds als kind op school
te 's-Graverdiage,
van invloedrijke personen, hun toeslemming niet geven, hoezeer ook de waardige
directeur
werd
alles
was
papier
werd
om
hem
voor
onder
eerst
hij
muziekschool,
der
aangewend
weggesloten;
hel
te
laat
nog
schreef
op
ouders
hem
de
voor
leer.
de
daar
gedachte,
hier
muziek, waartoe
stond
zijn
een
geest
zijn
groote
hem
UL
en de
hij
Daar men begreep,
iets
wensch
bij
grootste
Last,
op
kwamen zyn
toch zooveel lust svoor de muziek" had,
te
Zoo
leiden.
ScyUa
hij
kwam
hij
bij
vermaak
hierin
slechts
Weygand
in
Cha rybdis verzeild."
op den
den geheelen dag
te snuffelen in
Op de Haagsche
aan den hoek van het Voorhout
met boeken, platen en ook

hij
hij
die toen daar
anders, en eindelijk
plakken zat
derwaarts, en als
werd
de lithographie te
hier de schoonste gelegenheid vond.
kraam
had beoefend,
leiden,
te
Langenhuysen om
was het van

te
Daarom
muziek-
echter zelf te vervaardigen, de laatste
niet naar
hij
welk instrument
viool,
Lechleitner
J.
eens voor den dag.
dan
den muziekhandel op
Maar ook
kermis bestond
hij
bij
meer noten
hij
In plaats van te pakken en
de
onder G.
wel
Hiermede ging het echter
werkte,
er op aandrong.
was om hem voor een handwerk op
de teeken-akademie gezonden en
leeren.
Lu beek,
te verkrijgen,
later
het eerste wist
kwam, hoewel zeldzaam,

dat
meer
niet
Beems,
P.
H.
J.
de neiging van den knaap te veranderen
meende
muziek!
niet
bemerkt
Altijd
te
35
trok
worden^
546
Verdiepte
zich
hij
voor liem liggende werken; z stond
de
in
de sterkste die
hart kende, hot te vieren.
zijn
Een en ander
onopgemerkt, en het gevolg was, dal men
niet
deze neiging,
bleef natuurlijk
de beste
wijselijk
ten slotte toestond, zich geheel aan de muziek te wijden.
en
hem
af
vierde
den
hij
dagteekenen
aan
teugel
zijn
de theorie der muziek.
in
poneerde een gedeelte van den tekst van Locadie
Auber
was gezet
muziek
op
partij
koos
Van
toen
zucht tot componeeren, en van dien
eerste ernslige studin
zijn
dikwijls
hij
om
alles vergetende,
uren achtereen, honger, dorst, vermoeienis,
en werkte met
Hij
tijd
com-
welke opera reeds door
Boers
en
Nuyen
mede
aan een Liederenalbum met teekeningen, dat 1837 uitgegeven en 1843 herdrukt werd. Ook
waarin
executant had
als
hem
door
van een
getuigde
dien
uit
was
tijd
Maatschappij
door de
t.
zijn
b.
waar
dat
Ver hulst
hoorde
orkest
lessen,
zijn
schappij
de
b.
t,
prijsvraag
door
Maatschappij
reis
zijn
kwam Charles Hanssens
verscheiden compositin van dien kunstenaar
maar mocht
ouverture
de
in
maatschappij
dezen),
dat
d.
b.
leerling eerst het
tot het
verliet
jiaar
hij
onder leiding van
boek van
zijn
het
niet
hier
was
zijn
Joseph Klein
broeder,
Bernard Klein,
duurde
zoo
lang
langer kon uithouden, na vier
Hanssens
Nu
weder
huwelijk Leipzigl
Opraad van Becherj

het contra^
echter als voorwaarde gesteld, dat
onderricht
en naar den Haag terugkeerde.
ook
JuliusBecherJ
van
hij
voltrekken van
Klein had
voorbereidende
V.
Scheve-
hij
Keulen, waar
dat
te
als
V.
vervelend,
hem
meester aangenomen. In het voorjaar van 1837 begaf
Mendelssohn
dat
1836
was
en werd
en de fuga bestudeerde.
en
t -
maakten het V. mogelijk, een buitenlandsche
T.
bleef
werken,
Maa
ook naar
Entre-acien en Koren voor
Ouverture,
Mendelssohn Bartholdy
punt
te
hij
koning toegekend stipendium en een toelage van de
den
t.
den
door
schreef in dien
bekroond en uitgegeven. Later schreef
verlaten had en er eerst in den winter zou terugkeeren.
zijn
Hij
die beiden door de
l,
naar Leipzig, doch te Keulen gekomen vernam
zich
ook gedurende een jaar
zich
de baden komen gebruiken, V. maakte kennis met
leerling
naar den
van Amstel.
ondernemen.
te
ningen
(z.
T.
dierzelfde
treurspel Gijshreckt
Een hem
en
ergo
d.
mannenstemmen, dat 1835
Salutaris, voor
omgang en vriendschap verheugen.
zijn
Tantum
een
tijd
bevor-
tot
Een andere com-
T. met een premie van zes gouden dukaten
d.
en werd niet alleen H.'s vereerder,

in
Maatschappij
orkestdirecteur aan de Opera beroepen was. Als lid van
als
hij
de voordracht
a.
o.
gecomponeerd Quatuor Brillant,
de hoofdpartij vervulde.
zelf
beloond werd. Omstreeks hetzelfde jaar
Haag,
tijd
hg gelegenheid van een concert der
hij,
dering der Toonkunst,

positie
verdiensten, zooals
hij
dien
in
scheen
zijn
alles
voor
moest door-l
en
maanden
hem
was
zod
Keuleri
verloren
vriend en reddende engel:
!
hm
547
bood hem een plaats aan
CasinoPaganini
in het
tenr was. V. begaf zich daarheen, doch toen
Hanssens hem,
hem,
te
ning
tusschen
maakt,
hij
's
op zekeren dag
en
avonds niet
dat
dan naar
Parijs,
van
als
voor
vrees
waar
Leipzig,
Mendelssohn,
hem
hem
raadde
hij
die
Kyrie
een
werd
stapt
een
aangejaagd:
Belgi
dat
hij
in Januari
hem met
1838 aankwam.
Nog
bepalende.
eigenlijk niets
in het
hem
waaronder
In hetzelfde jaar
hij
men
voor
betrekking,
voor
zijn
te
Leipzig
elk
hij
Wieck
es
tusschen
bezocht
naar
Nu was
te staan en verklaarde,
zijn
hij
op.
hij
vele vrienden
(die toen
als
compo-
gerekend moeten worden.

(op.
6) en werd
Als bewijs van de achting,

zij
vermeld, dat genoemde
jaar aan een ander directeur
werd opgedragen,
compositin, die
:
toonde zich
gedurende
hij
Gruss aus der Ferne en de
7 en 8 uitgegeven
het Kyrie en Gloria
van
nummers van den It^n Psalm, de achtstemmige Psalm
Dominus'',
eindelijk
ook
pas was afge-
werken had.
twee strijkquartetten
vervaardigde, behooren
later als
groote Mis; vier
stukken;
ging
Clara
hem permanent werd gemaakt. Tot de
tClemens,
bij
slechts veel te
talent als directeur koesterde,
3e Ouverture, beide
zijn
hij
Mendelssohn
Eut er p e-concerten benoemd.
vroeger
tot
en toen M. het doorgezien had, wilde
Robert Schumann
vooral
1838 componeerde
zijn
die
verblijf
gang was
nu gecomponeerd was, en gaf hem ander-
leeren,
te
bekend was) en
tot directeur der
die
meer
had
een koor te schrijven,
op,
logement waar
voor V. een zeer gelukkig leven, en weldra had
nog weinig
nist
Zijn eerste
op den tekst nlncUna Bomine," te componeeren.
koor,
bekenden,
een plaats
politie
de meeste voorkomenheid ontving. V. toonde
het begonnen en voltooid,
Nu begon
en
te Brussel.
doch een brief
veel,
bedankte dus en begaf zich
hij
den jongen kunstenaar met raad en daad
bereid,
hij
Hanssens bood hem

Gudule aan, maar de
band geknoopt, die beiden zou vereenigen.
de
Zoo vertrok hg
aan, zich naar Leipzig te begeven, daar alleen
zich overtuigen, dat het eerst
maal
weten, dat, zoo
een laarzenmaker
bij
eenige zijner studin, en de meester gaf
daartoe
hij
nog
hoorde en zag
bleef,
tijd
aan hel theater en aan de St.
Verhulst
hem
over de grenzen gezet zou
hij
zonder schoenen, want die stonden,
geval zijn subsidie zou voortduren.
violist
naar
korten
hij
ouders
zijn
dat
in
en
zonder vooruitzicht
waar
Parijs,
direc-
oponthoud moeilijk ge-
dit
paspoort reeds lang te Quivrain lag, enz
zijn
hals over kop moest vertrekken,
hij
Te
hem
de directeur van politie
liet
de stad vertrokken was,
nit
hij
Tengevolge van de toenmalige span-
wachten.
te
Nederlanders en Belgen werd
worden;
toen
hem
op
waarvan
gekomen was, schreef
genoemd casino weder ontbonden was, en verzocht
dat
Brussel
te Parijs,
te Brussel
hij
de M.
door
t.
b.
d.
T. uitgegeven, en vele andere
door dezelfde Maatschappij bekroonde SympAonie. In-
Oostenrijk, bleef geruimen
Hamburg en
Berlijn,
tijd
te
Weenen en
te
Praag,
doch keerde steeds naar Leipzig terug,
35*
548
waar
Eu terp e-concerten
directeur der
als
hij
met
doch
een uitvoering van
hem
en
te
blijven,
lem
hem
voor
hem
II, destijds kroonprins, betuigde
hem
zijn
schreef
Nu
vestigd.
schreef
gedragen en
het
toe
15; 6 Liederen,
Muiden,
24;
op.
voor
28
op.
Heye
hymne Koning
en
gaf
kort na zijn
hij
Broekhuyzen
en Vaderland, op.
in
11;
12
liederen, op.
28
22
en orkest, op. 23
koor
26; Liederenkrans,
Liederen,
29
op.
17; Gezangen voor
liederen, op.
Geestelijke liederen, op.
tenorsolo,
op.
op-
Sanetus en Agnus Dei
Credo,
8 liederen van
IG; 6 Vierstemmige
op.
;
voor
alt,
ge-
Wederzien, voor sopraan en ienoT,o^.\^; Bruidfeesthloemen,
Afscheid, Afzijn,
mannenkoor,
Haag
Robert Schumann
ontslag en bleef in den
T beun e en Co.
leggen. Bij
te
vaderland
het
in
daarop achtereenvolgens: de
licht,
op.
zijn
3e strijkquartet, aan
zijn
20), en begon zich vervolgens op de compositie van Neder-
(op.
liederen
terugkomst
om
Leipzig
hij
E u t e r p e-concerten
kort na zijn concert tot direc-
hij
Leipzig uitgegeven, daarna het
te
Mis
zijner
landsche
naar
hij
Wil-
was benoemd, tegen een jaargeld van duizend
koninklijke hofmuziek
der
gulden,
zullen zorgen; ook
te
tevredenheid en belangstelling.
directeur der
Te Leipzig had men de betrekking van

een jaar voor V. opengehouden; doch daar
teur
's-Graven-
ten sterkste aan, in het land
stelligste belofte,
onder de
Te
blijven.
ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw,
tot
de koningin raadden
als
te
tijd
II uitgenoodigd, in de Gothische zaal
compositin te geven. Het concert slaagde naar wensch,
zijn
M.
Z.
Willem
door
hij
de koning benoemde
zoowel
doel er slechts korten
het
hage gekomen, werd
op herhaalde en
hij
1842 weder eens naar Ne-
uilnoodiging zijner ouders in het jaar
dringende
derland,
en door het geven van muziek-
had gevonden. Niettemin ging
lessen reeds een goed bestaan
Floris
op het slot te
27; Gezangen en Psalmen
Kinderleven,
concert-aria voor sopraan,
op.
40
op.
liederen,
30, enz.
den
In
bezoclit
herfst
ook
Itali,
van
1845 maakte V. weder een
van waar
hij
Wi Hem II,
hij
het
duurde
de
zich
te
reisde,
nemen.
niet lang, of
hij
Maatschappij
t.
Rotterdam,
om
Tot
de
meene muziekfeesten
(1854);
te
der
op
van
roem
hij
benoemd. Dientengevolge vestigde
T.
nu en dan naar den Haag
groote of
M.
der.
hij
directeur der Rotterdamsche afdeeling
tot
d.
ver-
kleine
of
hij
naar elders
muziekuitvoeringen op zich
te
directeur hehben het meest bijgedragen de alge-
als
eerstgenoemd
Rotterdam voerde
b.
waar
van
leiding
zijn
werd
een groote ramp:
was voor hem de kans verkeken. Doch
loor daardoor zijn post, en te Leipzig
van
naar Duitschland en
hem
koninklijken beschermer, 1848, was voor
zijn
reis
1846 terugkeerde. De dood van
t.
feest
b.
d.
T.
deelde
alleen den staf.
Diligentia-concerten in den
Rotterdam
te
Haarlem (1850) en
te
hij
de heerschappij met
Van Bree,
Hij
volgde
Haag en werd
Lubeck
eindelijk
op als directeur
(1864) ook door de
549
groote Amsterdamsche muziekve!eeniginf;en tot directeur benoemd.
is
afwisselend
hij
Als componist
gelegenheden
feest
voor
Amsterdam
te
Verhulst
is
in de laatste jaren
Zoo schreef
opgetreden.
Amsterdam (1853), voor
te
Amsterdam
te
koningschap van
25-jarig
feesleUjke
Rotterdam (1859),
Von-
(1861), voor het
Piusfeest
(1871), voor het
Amsterdam (1883).
te
Zijn compositin
het buitenland zelden uitgevoerd, maar in een gedeelte van Duitsch-
in
land
te
bij
Rembrands-
III (1874) en voor de opening der In-
ternationale tentoonstelling
zijn
Tollens
voor het
Willem
voor het
Sc hil lert'ees
het
(1869),
hoofdzakeUjk
cantates
hij
de onthuUing van het standbeeld van
delsfeest
Nog heden
en te 's-Gravenhaiê werlczaam.
en
Belgi
in
staat hij, evenals hier te lande,
beste orkestdirecteuren uit de periode
nog bekend
een der
als
M endelssohn-Schu m an n.
Van
zijn
kinderen hebben zich twee dochters aan de muziek gewijd: de oudste, Eli se,
klavierspeelster,
tweede,
voor eenige jaren
is
Louise,
zangeres,
Leipzig in hel huwelijk getreden
te
dit
noemt
(Diminutio)
Verkleifliog
op
is
men
fuga's speelt de verkleining van het
Verlenging
of
Vermeulen
(A.
14 Nov.
geb.
stichter der
vergTOoting,
C.
1798,
z.
aldaar
thema een groote
Vooral
rol.
Augmentatio.
aan het gymnasium
rector
G.),
de
een rhythmische verandering eener
melodie, waardoor de duur van elke noot de helft verminderd worJt.

in
oogenblik in dezelfde stad gevestigd.
gest.
1878,
te
Rotterdam, aldaar
op muzikaal gebied bekend als
is
Maatschappij tot bevordering der Toonkunst (18'29).

Lat.; diminu, Fr.) noemt men die intervallen,
Verminderd (deficiens.
welke
een
vallen
(z.
halven
toori
volkomen reine en kleine
kleiner zijn dan de
Verminderde Drieklank,
z.
Drieklank.
Verminderd Septime-accoord,
z.
Septime-accoord.
Vermindering van beweging,
z.
Rallentando.
Vermindering van toon,
z.
Diminuendo.
Vermooten (Willem), Nederlandsch loonkunstenaar,

de
eerste
1771
op
het
nog
der
helft
in leven.
Lijden
(Haarlem,
van
Hulken
eeuw,
Men
kent van
Bankhaare
men van hem

continuo, getiteld
Vernier
1795 aan
Heiland
onzen
r o y,
schouwburg
in
met zangku7tst verrijkt
Chrisius,
uit,
Geboorte
Kauwen berg
gaf
die verschenen zijn onder
Gezangen
enz.
(ibid.)
Nog
hij
den
kent
en liefdesliederen, voor sopraan, tenor en basso
Zinspeelende Liefdens Gezangen
(Jean Aim),
den
en
Haarlem
Govert van Mater's Kruisgezangen
Jezus
van Elsland
I^ agedachten
hem
1759). In gemeenschap met
allegorische
geb. te
was zanger aan de Groote Kerk aldaar en
18^
de kerstliederen van Joh.

titel
inter-
interval).
harpvirtuoos, geb.
Feydeau
(ibid.).
16 Aug. 1769
te
Parijs,
werd
en 1813 aan de Groote Opera ver-
550
bonden.
behalve vele compositin voor harp, ook een opera
heeft,
Hij
La
jolie Gouvernante, geschreven.
organist aan de
(Ottaviano),
Vernizzi
1580,
geb.
aldaar
Dafne
della coronazione di Apollo per
San Petrone-kerk
te Bologna,
gecomponeerd: Intermezzi
vele motetten,
behalve
heeft,
convertita in laiiro.
Verroust (Louis Stanislas Xavier), hobo-virtuoos, geb. 10 Mei 1814

Hazebrouck,
te
werd
Opera.
Hij
ontving
aan
leeraar
en
het conservatoire van Parijs en
hobost aan het orkest der Groote
eerste
hobo
zestig compositin voor
Ongeveer
5 April 1863.
stierf
aan
opleiding
zijn
school
die
zijn
hem bekend.
van
Verschiebung, Hoogd., benaming van het dolc e-pedaal eener vleugelpiano
PEDAAL en PIANOFORTE.)
(z.
Versnelling der beweging',
(Antonio
Verso
omstreeks 1560
te Plaza
Accelerando.
z.
contrapuntist,
il),
op
van
leerling
Pietro Vin ei,
geb.
omstreeks 1612, heeft motelten en
gest.
Sicili,
madrigalen gecomponeerd.
Versierselen
Ornamentiek (Verzierung, Manier, Hoogd.
of
AGRMENT, Ornament.
bij
den hoofdtoon gevoegde tonen,
om
dubbelslag,
de triller en de
voorslag
zonderlijke artikelen verklaard.
Dienaangaande
melodiek.
wahre
Art
der
Nothwendigheit
man
Manieren
der
beleben
sie
sie,
zijn
Em.
Bach
gezweifelt.
Menge
in zijn
Man kann
antrifft.
und
sie
Aufmerksamkeit
kann
leer
durch
und
niuss
auch
der
Materien
So
Tersuch ber die
es
daher merken,
machen
sie
sie gefallig
sie
ist,
einen beson-
und erwecken folghch
helfen ihren Inhalt erklaren
wie er
will,
es
mag
so tragen
geben einen ansehnlichen Theil der Ge-
zum wahren Vortrage;
einer massigen Composition
aufgeholfen werden, da hingegen der beste Gesang ohne sie
sie
einfaltig
.
af-
Indessen sind sie allerdings
geben ihnen, wenn es nthig

;
das ihrige dazu bei
allezeit
legenheit
de sleeper,
Lexicon in
Es bat wohl niemand an
dieser traurig oder frhlich oder sonst beschaffen sein,

sie
in dit
ihren Nutzen betractitet. Sie hangen die Noten zusie
deren Nachdruck und Gewicht
besondere
(lange en korte),
mordent,
versierselen zijn een onmisbaar deel der
Phil.
zegt
wenn man
unentbehrlich,
eine
De
berall in reichlicher
sie
deze versierselen
Clavier zu spielen het volgende:
das
weil
sammen
de praaltriller en
arpeggio. Al
Broderie,
een of meer
der melodie grooter bevallig-
heid te verleenen. Tot de versierselen behooren: de
de naslag, de
het notenschrift doorgaans door kleinere
in
teekens aangeduid, welke dienen
en
noten
men
Fr.; Fiorituba, Ital), aldus noemt
und der
viel
Schaden,
klarste Inhalt
Nutzen
wenn
die
man
davon
Manieren
theils
allezeit
also stiften
undeutlich erscheinen
knnen, so gross
ist
schlechte Manieren wahlet, theils die
guten auf eine ungeschickte Art ausser ihrem bestimmten Ort undausserder
551
gehrigen Anzahl anbringet
welche
gehandelt,
wenn
haben, als
beigefgt
....
Deswegen haben diejenigen
ihren Stcken die ihnen
allezeit sicherer
zukommenden Manieren
deutlich
ihre Sachen der Discretion ungeschickter kus-
sie
ber batten berlassen sollen."
Een
iale
opstel over versierselen
belangrijk
Eene
{Ornamentiek).
Versierselen
is
dat van
R ie hard
Hol: Muzi-
Foordracht gehouden op de
1*
Alge-
meene Vergadering der Nederl. Toonkunstenaars-Yereeniging {29 Mei 1876).

Yertra;i]lg;snoot (Retardatio, Lat.;
een
a
liggen
;b.
Bij
helft
is
een gewone opvolging der drieklanken van
en oplossing der
vertraging
en
Vorhalt van
Vorhalte
vertraagde toon
in
b.
De voornaamste
^m
;
verschil
dat
de
tusschen
regel
is,
niet:
gebonden en
vrije;
bij
bij
eerstgenoemden
laatstgenoemde
v.
Gebonden.
Het
aan regelen gebonden, die
een vorig accoord blijven liggen,
uit
onvoorbereid op
zij
hierin,
i.
zijn
niet in dezelfde octaaf gelijktijdig in
stemmen mogen optreden; dus
de vertragende toon
treedt
Bij
toon van het nieuwe accoord (hier de terts b) op;
Men onderscheidt de Vorhalte

is
en G.
een
in
hier de vertraging of
leerboeken der harmonie verklaard worden.
verschillende
vorig accoord liggen en lost zich eerst in de tweede
optreding
alle
blijven
uit het
maat
der
De
dat
men
n toon
de toon c
is
V.
a beeft
blijft
in
Vorhalt, Hoogd.); terughouding van
accoord-toon door een anderen toon, die uit een vorig accoord
vrije
T
Vrij.
Vorhalte
en
r-
Voorslagen
eersten op het sterke, de laatsten op het
(z.
zwakke
dit)
beslaat
deel eener
maat intreden.
Vervoitte
1822
te
(Charles Joseph), muziekgeleerde
Aire
in
Frankrijk,
kapelmeester aan de kerk St.

dent
der
was
eerst te
Roch
en
kerkcomponist,
geb.
Rouaan werkzaam en werd 1859
te Parijs,
1862 ook
directeur en presi-
Socit acadmique de musique religieuse
et classi-
552
que.
Behalve
door hemzelven gecomponeerde kerkmuziekstukken heeft
vele
het licht gegeven
in
hij
Archives des cathdrales, bevattende 1 8 doelen met
compositin van meesters sedert de 13e eeuw, en nog twee andere dergelijke
verzamelingen,
getiteld
Miise
classique
en Nouveau rpertoire de musique
sacre.
Verwantschap
meenschappelijk
Het
van
tonen; hoe meer tonen twee toonsoorten
dezelfde
gemeenschappelijk
accoorden
of
toonsoorten en accoorden wordt bepaald door het ge-
der
bezit
bezitten,
nauwst verwant aan zekere toonsoort
des te grooter
zijn
de verwantschap.
is
de toonsoorten van dominant,
onderdominant en kleine onderterts.
Vesque von
in
Brussel,
hij
in de
(Jean), geb. 23
Pttlingen
gevlucht was.
Op
Johanna
Sckloss von
van
Thaya
leeftijd kwam h'y te Weenen, waar

Moscheles en Sechter onderricht in
Liebeszauber,
Orleans,
die
Katchen
door
de opera's Tnran-
a.
Das
Heilbronn en
Ho v en
Das
geschrift
zijn
o.
von,
onder den pseudoniem
hij
geworden
bekend
hij
Polen, waarheen
in
jeugdigen
Rechten studeerde en van
de muziek ontving. Behalve door vele compositin

dot,
1803
Juli
Belg van geboorte, tijdens den inval van het Fransche leger
een
vader,
zijn
in het licht gaf, is
Autorrecht
musikalisclie
(Weenen, 1864).
(Ludovico),
Viadana
Parazzi
Lodovico Grossi-Viadaua) was
cali
di
had
hij
ua.
Hij
Viadana
den naam
bevond
1644 nog
zijn
langen
als
lijd
orgel
dezen bas, dien
toe,
aangewend
hann Crueger:
Musico
hij
Mantua
eerst te
Man-
als kapel-
naar Mantua terug, waar
hij
uitvinder van den
beschouwd.
dit)
(z.
Dit
hem
dat de becijferde bas reeds vr
verdienste
het
delle opere musi-
geboorteplaats, op het gebied van
Rome, nadat
te
familienaam eigenlijk Grossi, en
geweest. Later keerde
was
Viadana werd
zijn,
zijn
het begin der 17e
uit
{J)eUa va
leefde.
neralen bas
de
van
1597
zich
werkzaam
meester
hij
toonkunstenaar
Italiaansch
eeuw, geb. omstreeks 1564. Volgens
Viadana
Ludovico
generalis
y>Bassus
erstlich
becijferden
in zooverre
ge-
of
gebleken onjuist te
in gebruik was.
Maar aan V. komt
basso continuo noemde, het eerst op
Dienaangaande
hebben.
te
hij
is
seu
bericht
cotitinuus,
erfunden."
De
so
Jo-
zijn tijdgenoot
vom
frtrefflichen
eerste door V.
uitgegeven
stukken, van een dergeltjken bas voon\en,,T.\ingBiie\.: Cento concerti ecclesiastici
a una, a due, a
a quaiiro voci, con
tre,
il
hasso coniinuo per sonar
organo (Veneti, 1602 en 1603). Zijn overige compositin bestaan in

Missen,
certen
motetten,
en
sacrorum
gano
van
madrigalen enz. Een volledige verzameling zijner kerkcon-
motetten,
concentmim
appcato,
tal
145
l
2,
in
getal,
<;<
verscheen onder den
novaque invcniione pro omni genere
et sorte
Opera
titel:
4 vocum, cum basso continuo
et
omma
generali or-
caniorum, et orga-
553
nistorum
(Pau line Michelle Ferdinande),
Viardot-Garcia
Manol
geb.
18
milie
Opera
Populo Garcia
del
1821
Juli
deze
stad
Op
te Parijs.
driejarigen leeftijd
Een jaar
werd.
later trok
Mexico
die
Manol
frank
naar
Vera
Cruz
dwongen, hun
Daarop
belalen.
snelle
Engelsch,
werd
Italiaansch
vorderingen,
voort
te
leeftijd
dat,
zetten,
verloor
Manol
Brussel
Nog
toen
zingen; bovendien moest
te
zij
eerst
1838
tot
leeftijd, in
Otello,
zij
haar broeder
waar
terug,
nu
als
Renaissance
la
Groote
zij
hooren.
op,
zangeres
in
bij
liet zij
waar
in
zij
en
Nog
in
volgens reisde zy naar Duitschland,
Weenen hooren en werkte
en te
Zoowel daar
1858
haar
te
jaarlijks
laatste
lande, als in
eenige
roemrijke
het
liet
Viardot,
er
daden
45 mede op
was
zij
zich
uit
Parijs
het openbare leven
en
te
ver-
zij
in
1 i
Itali
en
n e groote
gezelschap van
verrukking.
in
Beet hoven-feest
zij
te
te
Ver-
Beriyn
Bonn.
van 1848
groote geestdrift.
de vertolking van
Ie Parijs
Pa
met groot succes
het
veel ge-
naar Parijs
destijds directeur
Engeland, waar
verwekte
een der concerten van het conservatoire
te
1842
pubhek weder
in
zij
Het echtpaar doorreisde
zich o. a.
Rusland en
mal.-n optrad,
te
te
De Engelschen meenden haar
betzelfde jaar keerde
het huwelijk trad.
Tamburini
zij
veel bijval
zij
stem en gelaatstrekken
zij
Pers ia ni
1837
zich
later trad
1839, dus op acht-
zij
Spanje, en in de voornaamste steden van

beide landen vierde
triomfen.
Te Parijs teruggekeerd, bracht
Grisi,
elfjarigen
Rubini, Tamburini enLablache,
een jaar later met den schrijver
Opera,
haar studin
kwam
openbaar hooren. Een jaar
het
gezelschap van
te
zij
Op
beroemde zuster Malibran, met wie

weder
Fransch,
als
Parijs ontving
beste leerlingen rekende.
Cenerentola en II Barbiere optrad.
had,
Te
Franz Liszt kwam, om
bij
zijn
grooter was haar succes te Londen, waar
tienjarigen
lykenis
ook Duitsch.
talen,
haar studin voltooid had,
zij
in
T heat re de
later
Het begaafde kind
verschillende
het klavierspel en maakte ook daarin zulke goede
haar
âdat
leer.
ook
leerde
Spaansch,
in
600,000
hij
de familie zich in naar Europa, en op die
haar vader, en
het
Parijs in het
wierf.
les
deze
zij
de
in
voor
en
en
Op den weg
te gaan.
het gezelschap door roovers overvallen,
voor
iets
scheepte
vorderingen
Meysenberg
van
fa-
de muziek. In het
in
ontving P. van haar vader het eerste

zangonderricht.
reis
maakte
met haar
zij
de familie naar Nieuw- York, en
Pau line het eerste onderricht

Manol met de zijnen naar Mexico
jaar 182(3 besloot
der
verliet
ter stede ontving
van
zangeres, dochter
Marie Malibran Garcia,
en zuster van
en ging naar Londen, waar liaar vader aan de Italiaansche
verbonden
daar
in
basso ge7ierali hiijus novae inven-
insfrucone, lane, italiee et germatiice (Frankfort,

1620).
tio7iis
van
accommodato. Adjiincta insuper
Gluck's
tot
Een van
Alceste, op
(1861). Een jaar later trok
terug, en sedert dien tijd leeft
Badeii-Baden. Behalve als zangeres heeft
zij
zij
afwisselend
naam gemaakt
554
componiste
als
muzikale
van
eenige
Chamerot-Viardot
dot,
Ital.,
Van
opera's.
haar kinderen
en
Marian ne-Viardot,
Leonard.
trillend, bevend,
zijn
de
in
componiste; Mevr.
zangeressen, en
P a u 1-V
a r-
van
violist, leerling
Vibrato,
kleine
Louise Hritte-Viardot,
wereldbekend:
een voornamelijk
het bespelen van
bij
strijkinstrumenten aangewend effektmiddel, hetwelk verkregen wordt, wanneer
men den
vinger
die den toon aangeeft
vast op
de snaar drukt, doch tevens
de hand in een trillende beweging brengt. Een matig gebruik van het vibrato,
te
rechte plaats aangewend, kan van goede uitwerking zijn; verkeerd of
de
op
veelvuldig aangebracht, schaadt het spel en
dan
toch
middelmatige
trachten
zangers
hunner methode door een vibrato
(Don Ni col o),
Vicentino
was
Vicenza,
een
zelden
niet
Nog onaangenamer
vibrato
den zang, en
bij
de fouten hunner stem of
verbergen.
te
en
geestelijke
toonkunstenaar,
Adriaan WiUaert,
van
leerling
van een zijner werken
titel
voordracht.
het vioolspel werkt het misbruik van het
bij
15H
geb.
te
zooals blijkt uit den
BelV unico Adriano Villaert discepolo B. Nicola
Ticentino Madrigal a 5 voci per teorica e per pratica da hei composti al nuovo
modo
centino
nieuw
van
zijn
te
liet
volgens
hij
zijn
een
nieuw
te brengen.
Hij
stelsel
in
werk
dat
vervaardigd, dat Vi-
meende namelijk de
diato-
enharmotjische toongeslachten der Grieken met het
en
stelsel
volgens
wenschte
praktijk
in
chromatische
toonsysteem
een
waren
madrigalen
nische,
De
celelerrime suo maestro ritrovati (Veneti, 154f6).
del
vervatte
in
tijd
verbinding te kunnen brengen en op die wijze
Om
vormen.
aan de zaak nog meer gewicht
te geven,
aanwijzing een arcicembalo bouwen, dat uit zes klavieren
bestond, welke alle diatonische, chromatische en enharmonische tonen bevatten,
middel
door
van
der
en
V.
sclien
door
De
hen
in
staat
la
de bekende
met een openbare
die
beide tegenstanders hadden
gekozen
dicMaraiione
( inventione
di
un
strijd
over de kenteekenen
disputatie in de pauselijke kapel ein-
om
een gouden daalder gewed, en de
scheidsrechters beslisten ten gunste van
ander werk van V. was getiteld:

con
was, de harmonien der Ouden met die
vermengen. Omstreeks denzelfden tyd ontstond tus-
te
tijd
Vicenzio Lusitano
toonsoorten,
digde.
men
waarvan
nieuwen
den
Vanca mimca
con gli esempj dei tre generi con
nuovo
Lusitano. Een
ridotta alla
moderna pratica,
Ie loro
specie e con
nelle quale si contiene ttitta la perfetta
stromento
musica con molii segreti musicali (Rome, 1555). Aan het einde van
dit
werk
Arcicembalo.
Victoria ot Vittoria (Tom as o Ludovico da), componist uit de Romeinsche school, geb. omstreeks 1540 te Avila in Spanje, kwam op jeugdigen
bevindt zich een beschrijving van den
leeftijd te
er
1573
Rome, waar P a
tot
es
n a en
kapelmeester aan het
Nan
zijn
voorbeelden werden. Hij werd
Collegium germanicum
en 1575aau
555
de
Apollinaris-kerk
den
worden
laatste
werken
Proske
was
voor
met
niet
benoemd.
Later
keerde
naar Spanje terug, waar
hij
een
zekerheid
Vielle, Fr.,
zesstemmig
meesterstuk
zijn
kende compositin
F t is,
bekend.
vinden
te
Officium
wien ook een
bij
meent dat
is,
Moriuorum (1605), dat door
wordt gehouden. Het jaar van
hij
lijst
1608 gestorven
dood
zijn
van
is
nog be-
zijn
is.
lier.
Vierdubbel contrapunt noemt men een vierstemmige

stem
hij
van keizerlijk kapelaan verkreeg. De compositin van dezen meester

tot
de beste werken der Romeinsche school gerekend. Een van zijn
titel
eerste, tweede, derde en vierde
kan
zijn.
Een
zetwijze, waarbij elke
vierdubbel contrapunt
in
geschreven stuk kan vier en twintig maal

omgekeerd worden.
Vier en zestigste noot (Quadruple croche, Fr.),

de kortste
muziek gebruikelijke noot, voorgesteld door het
tische
teeken
Viermaal gestreept noemt

muziek gebruikelijke
men
de noten der hoogste, in de praktische
octaaf.
Vierkwarts-maat wordt aangeduid door het teeken

Vierlinj): (Georg), componist,
geb. 5 Sept. 1820
R-ijnpalts,
studeerde
Darmstadt
te
onder
Rinck
en
organist
te
vestigde
zich een jaar later te Berlijn,
en
1859
staan
in
zette
studin
zijn
Frankfort
a.
d.
leiding
Mars
bij
1852
Oder,
duetten, gezangen
te
van
of f.
Frankenthal
te
in
waar
hij
de
Joh. Ghr. Heinr.
Berlijn voort.
werd 1847
Hij
directeur der liedertafel te Mainz,
koninklijk muziekdirecteur
tot
liederen,
in de prak-
ij
en
de Bachvereemging oprichtte
benoemd werd.
Zijn compositin
be-
voor gemengd koor, voor vrouwenkoor en
voor mannenkoor; een psalm

voor een orkest
een motet voor twee koren stukken voor klavier en voor orgel,
ouvertures voor rm;)^*^:, van Shakespeare;
Maria Stuart, van Schiller, en
Die Hermannsschlacht, van Kleist;
twee groote werken met
orkestbegeleiding: Hero und Leander
;
Rauh
en de
der Sabinnerinuen, en een

trio voor klavier en violoncel.
Vieuxtemps (Henri),
op
jeugdigen
jarigen
leeftijd
reisde zijn
dam,
het
i-iot,
zeer
vioolconcert
hem naar
vader met
Utrecht
en
muziekliefhebber
die zich
verrukt
Dientengevolge
vioolvirtuoos, geb.
Amsterdam.
Ed.
onder de
Briot's
Tarlini,
Viotti
Rode
van
toonde
voor. In den winter van
laatstgenoemde
kwam
de knaap met
hij
stad,
zijt.
roem bevond.
zijn
familie naar Brussel
a.
Zijn meester
den
de B-
Deze was zoo-
aanbood hem persoonlijk
les
te
geven.
en bestudeerde
leiding de klassieke meesters van hel vioolspel

e.
1827
ten huize van
de jonge V. in kennis met
toppunt van
V.'s talent, dat
trok
te Verviers,
Luik, Brussel, Antwerpen, den Haag, RotterIn
Croese,
destijds op het
van
17 Febr. 18-20
giooten aanleg voor de muziek en droeg reeds op

zes-
leeftijd
nam hem 1828 mede naar
Co rel li,
Parijs en
556
hem
liet
op
1830
weder
met
zijn
loor
V.
maar
een
Op
Guhr,
en
en
maakte
die
kennis met Holz,
hij
den
tot
inlichtingen
en wel
vervolgens
Zijn
eerste
Te
Riga
met
en
wien
Vereenigde
hij
wederom Londen,
hij
van
door
van
voordracht
juiste
's
meesters
dood die het voordroeg,
te
vader Nederland en Belgi en vestigde
Reicha
hij
bij
hij
trachtte
in
welken
nu
in
les
de
tijd
in gezelschap
de compositie nam.
destijds in
de mode zijnde
1 1
te verbinden,
hg ook Duitschland bereisde.
van
zijn
hij
landsman Servais.
virtuozen een talentvollen jongen kapelmeester
kennen, dien V. ook een jaar later weder te Parijs

hij
bevriend
bleef.
Het optreden van den jongen
van 1843
Parijs terug, en
Staten van Noord-Amerika.
de
1816),
ken-
personen,
was voor hem een triomf. Van Rnshnd keerde
1840 naar
het einde van
vrouw,
hij
Te Weenen
met Henselt naar Petersburg, en 1839 bezocht
elke stad
in
37,
male,
de beide
leerde
ontmoette,
beid
1836
hij
tweeden
Richard VVagner
woonde
de
met den vorm der vioolconcerten van
later ging
ten
virtuoos
leerde
behoord hadden, en trachtte ân hen
Beethoven''
zijn
waar
waarin
compositin,
in de jaren
hij
stad
aan diens
tot
hij
Lindpaintner
en
Linke, Merk, Czerny en andere
met
hij
Parijs,
te
//gevarieerde aria"
Een jaar
vader
Concerts spiritu els van Lannoy. Te Londen leerde

hem diepen indruk maakte. Nadat
ter stede op een concert der Philharm on ie Society had
doorreisde
zich
die
zijn
met twee uitstekende vioolvirtuozen,
Molique
eerste na
waar
Brussel,
te
kennen, wiens spel ook op
daar
hoeren,
schreef
geen anderen,
hij
hij
gezelschap van
in
orii
een der
in
hijzelf zich
laten
was de
Hij
hij
aangaande
verkrijgen
te
Paganini
hij
Belgi,
In
tot
1844
hij
doorreisde
op
hij^
Europa teruggekeerd, bezocht
Duitschland en Rusland.
Petersburg en vervolgens, tot 1855,
Van 1846
te Frankfort,
in
tot
18521
de naby-j
Drei-Eichenhain kocht. Met zijn

Josephine E der uit Weenen (geb. 1815, gestJ
met Sigismund Thalberg maakte hij 1857 een tweede re
welke
stad
hij
het landgoed
de klavierspeelster
en
Noord-Amerika,
Strakosch
in
waar
Beethoven
van
kring
vioolconcert.
de Briot nam
Tot 1833 bleef
Brussel,
gaan. Daardoor ver-
het groote talent van den jongen violist.
prezen
allen
de Briot
Itali te
kennis maakte; met laatstgenoemde bleef
dood bevriend. Ook Strauss,

nen,
naar
maakte vervolgens
voortstudeerde, en
kunstreis door Duitschland,
Spohr
niet
raad van
bleef aan zich zelven overgelaten.
ijverig
hij
Marie Malibran,
meester.
zijn
evenwel tengevolge van de omwenteling van
hij
laatstgenoemd jaar verliet
In
verloor.
jonge vrouw.
ook
Van den koning der Nederlanden ontving
concerten optreden.
zijn
de jonge V. een jaargeld, dat
de
en
in
het jaar
Nieuwe Wereld
minder dan 120 concerten
gaf.
1870 bezocht
ten derden
Nadat
hij
male,
hij
hij
met den impressaril

welke gelegenheid hg
1871 was teruggekeerd en korten
tijiS
het door buiten- en binnenlandschen oorlog geteisterde Parijs had vertoefd,
557
begaf
naar Brussel, waar hy tot leeraar aan hel conservatoire werd
zich
hij
benoemil.
In
betrekking was
die
tot
hij
De beroemde kunstenaar moest
arm,
eindigde.
Wel
herstelde
klasse
weder op zich kon nemen, maar
meer
mogelijk.
zooverre,
in
hij
toen
door een
hij
dat
als
het vioolspel vaarwel zeggen.
1877
hij
de
leiding
zijner
viool-
hem
op te treden was
solist
niet
vestigde zich te Parijs, wijdde zich hoofdzakelijk aan de
Hij
en maakte ten slotte nog een reis naar Algiers, waar
compositie
1881
1873 werkzaam,
met een verlamming, hoofdzakelijk van de linker
overvallen werd, die
ziekte
hij
6 Juni
stierf.
e u X
componist
mps
voor
behoorde
de beste vioolvirtuozen dezer eeuw, en ook als
tot
instrument heeft
zijn
hij
naam gemaakt.
concerten, zyn
Zijn
Rverie en andere stukken behooren tot de beste virtuozenmuziek dezer eeuw.
Vigoroso,
Vui Uiers genaamd, Frausch
de), ook
16e eeuw, wiens composilin, bestaande
de
zonen, in verschillende verzamelwerken van

Villiers Stanford,
Bellme
Frankrijk,
in
zijn
tijd
zijn
toonkunstenaar
motetten en can-
Missen,
in
opgenomen.
St.\nford.
z.
(Guillaume Andr),
Villoteau
te
boerendans.
Ital.,
(Pierre
Villiers
uit
krachtig, stout, mannelijk
Ital.,
Tillanella,
schrijver over muziek, geb. 6 Sept.
behoorde
tot
de geleerden, die
1759
Napoleon 1798
naar Egyple vergezelden, en wiens verhandelingen over de muziek der Oostersche volken in het gioote werk Description de V Egypte werden opgenomen.
De
werken,
dier
titels
de jaren 1804 en 1807 verschenen, zijn:
tusschen
Dissertafion sur la musique des anciens Egi/pens;
J Instruments
espces
ses
gui
dcorent
les
de musique, que
antiques
monuments
donnrent en leur langue propre

actuel
V art
de
musical
recherches
et
historique,
technique
Andere
en
les
opstellen
van
et
sur
des
littraire
V.
sur les diverles scu Iptures
de V Egypte et sur les
noms que
Be
la
musique en ce pays en Bescription
Instruments de musique des

sur la possihilit
ei
Oriefitaux.
utilit d'iine
theorie exacte des principes naturels de la musique en Recherches sur
de
la
(Parijs,
Vina,
guitaar
musique
hij
arts,
qui
ont
pour
rimitation
objet
een
snaarinstrument
der
Indianen,
welks
snaren
(Benedetto). kapelmeester en componist,

werd
1704
tweede
organist
aan
de
evenals die der
geh. omstreeks
Ma reus-kerk
ook koordirecteur aan het conservatorio
1670
te
Veneti,
Ospedaletto
was. Hij
heeft opera's Missen, cantates en sonates gecomponeerd.
V analogie
du langage
met de vingers getokkeld worden.
Brscia,
waar
les
1807).
Vinacesi
te
avec
leur
Vtat
ou relation historique et descriptive des
Mmoire
zijn:
Bissertation
on remarque parmi
premiers peuples de ce pays ;
Egypte
observations faites
l'
558
(Leonardo), componist
Vinci
Strongoli
te
18*
eeuw
Calabri,
in
in
was
te Napels,
operacomponist beroemd.
als
Itali
de Napolitaansche school, geb. 1690
uit
1734
gest.
de eerste helft der
in
was koninklijk kapel-
Hij
meester daar ter stede.
(Pietro),
Vinci
aan
meester
Palermo. Van
zijn
o.
Andere
m u s),
stukken
(Alfonso
Cantiones
Rovenne Salviati
in
te Ferrara ten
het treurspel
en
La
Sfortnata,
Viola
(Francesco
della),
componist
was
allen
viola vindt men
woordigen
tijden
van
tijd
verstaat
het
in
artikel
strijkinstrumenten,
die
in
torius
geb. in de eerste helft
Volgens
Zarlino
ein
bastarda,
allen
guter
musiciren
Fleiss
Ital.,
Alfonso Est e
Meister
will,
braccio
durch
alle
sich
Viola
da braccio,
ontving
wordt
nog
(juister
is
in
V. en
van Ferrara.
De
geschiedenis
altviool. In vroeger
durch
omdat
aldus genoemd,
vnd
was
die
da gamba.
da gamba. Volgens Prae-
allein
zij
ein Bastard
gebunden, sondern
er sonst vff diesem Instrument
Fugen vnd Harmony mit allem
durch
bald oben aussen Cant, bald
der mitten aussen Tenor vnd Alt heraussen suchet."
armviool,
zij,
en viola
an keine Stimme
nimmpta. vnd
Stimmen
unten aussen Bass, bald
da braccio
zij
es
Madrigalien, vnd
die
vor
(z. dit).
uitsluitend de
een soort van viola
Stimmen; sintemal
d.
{^Dimostrazione
volgende artikelen verklaard worden. De
de
[Syntagma musie.) wordt
von
sei
einque vod.
geslachtsnaam voor verschillende soorten
de
twee hoofdsoorten waren viola da

Viola
waren:
stri.tkinstrumenten, In den tegen-
men onder viola
was viola
daarentegen
eeuw
van den adel
in de paleizen
Viola, VIOLA DA BRACcio of VIOLA ALTA, ALTVIOOL
der
genoemd jaar ten huize
te Ferrara,
van hertog
kapelmeester
hij
hio
Romano.
Adriaen Willaert.
van
Ferrara. Zijn eerste bekende
was vermoedelijk een bloedverwant van Alfonso
eeuw,
armoniche)
Me
z.
leerling
de verzamelingen
men van hem Madriga a
gehoore gebracht. Nog kent

della),
een
te
e,
Orhecchi, in
(Alessandro
168
der
tegenwoordigheid van den hertog en van kardinaal
Viola
der
in
(Augsburg,
etc.
helft
uitgevoerd. Andere dramatische muziekstukken
Aretusa
Sacrlficio,
eerste
Josquin Desprez
della), componist, vermoedelijk in het begin der 1 6e
den componist en
te
Cantiones septem sex et quinque vocaM (ibid., 1545).
werk was de muziek voor
Il
1584
en stierf
de
uit
opgenomen
zijn
was 1541 kapelmeester van hertog Est
geb.,
van
contrapuntist
hem
van
was kapel-
Sicili,
Bergamo
te
een Lamentatio op den dood van
a.
Kriesstein, 1540) en
Viola
Belgisch
op
te Nicozia
Missen, motetten en madrigalen bekend.
zijn
non famiarissimae
nee
Selectissimae
1540
geb.
gedrukte werken
(J e r o n
Vinders
16e eeuw, heeft

gemaakt.
componist,
San Maria Maggiore
de
daar
de eigenlijke altviool
zij
bij
de benaming viola
het
da
(z.
dit).
bespelen in den
s
pa
1 1
e,
De benaming
arm gehouden
schouderviool), in tegen-
559
stelling
da gamba,
van de viola
Het Italiaansche woord bracci o

Viola
da
âmba,
overeenkomst
bespannen,
met
zeven
of beenviool, een
bijgevoegd,
zoodat
gehouden wordt.
B ra
tot
het
instrument
s c
vijf
e.
snaren
Marin Marait,
door
eindelijk,
strijkinstrument, dat
Het was aanvankelijk met
violoncel.
werd er een zesde en
later
een zevende
knieviool
Ital.,
met de
heeft
die tusschen de knien
door de Duitschers verbasterd
is
nog
op het einde der 17e eeuw
snaren bespannen was, die op de volgende wijze

gestemd waren
A BGc e a
d'.
gamba was zeer geliefd en werd niet
De viola da
dingsinslrument,
naar
gelang
maar ook
van
het
als
register waarin
discantsleutel opgeteekend, veelal,
o.
ook volgens luittabulatuur. Evenals

zien,
de
die
vermeldt
in
gamba:
vier
grepen
voor
de
Syntagma
zijn
alleen als begelei-
solo-instrument aangewend. Haar noten werden
bij
zich
zij
de
luit
verschillende
musicum
de
bewoog
Bach,
by
a.
in
bas-,
tenor- alt- of
op twee notenbalken, soms
was de
toets van
tonen bepaalden.
volgende
banden voor-
Praetorius
soorten van viola da
vijf
Gar Gross Bass-Vi ol (Cont rabasso da gamba)" met
{E-A-D-G);
snaren
2= Gross Bass-Viol
da'gamba", vijfBass-Viol da gamba, zessnarig; 4 Tenorund Alt-Viol da gamba", met doorgaans zes snaren,
en 5 Violetta
picciola oder Cant Viol da gamba", mede
met zes snaren. Hoewel
of
3 >,Klein
zessnarig;
viola
de
het
gamba
da
hedendaagsche
van lieverlede door de violoncel verdrongen
orkest
meer voorkomt, wordt
niet
is
en in
als solo-instrument
zij
nu en dan nog wel bespeeld.

Viola da gamba is ook een orgelregister,
namelijk een open ftuitwerk van nog
nauwer mensuur dan het salicet.
Viola d'amore,
instrument.
Hel
viole d'amour. Fr.
Ital.
;
was
doorgaans
met
een oudtijds zeer geliefd
soms ook met
zes,
vijf of
strijk-
met zeven
snaren bespannen, die in den drieklank

der tonica van bet uit te voeren stuk
werden. Behalve deze darmsriaren had
het instrument nog koperen
gestemd
of
stalen
waren
en
snaren,
door
met
die
instrument aangewend
tot
que la Manche hermine"
Viola da Spalle,
Ital.,
Viola pomposa,
namelijk:
Meyerbeer
in
Les Huguenots.
het eerste bedrijf van
schouderviool, andere
Ital.,
een octaaf hooger gestemd
z.
aldus
benaming der
c,
g,
d,
a en
e.
noemde Seb.
Bach
te
had
z.
VIOOL.
Manche
a da b raoe
o.
Bach
een door
dit
hem uitgevonden
meer had dan
deze,
instrument laten vervaardigen,
om
vervangen; maar de violoncellisten werden
dat de viola pomposa
Ital.,
heeft dit
^,Plus
Bartton.
dat grooter dan de altviool was

en een snaar
bekwaam,
Violino,
gelijk of
klank versterkten.
vanRaoul:
de violoncel in de hooge noten

zoo
anderen
den
begeleiding der romance
Viola dl bordone, Ital,
instrument,
de
medetrilling
in
onbruik geraakte.
560
Violon, Fr., viool
Violone,
register
het
in
dit).
(z.
contrabas. Violone
Ital.,
violonbas
of
wel een open fluitwerk van
en
pedaal,
is
ook een orgel-
nauwe mensuur en
van 8- of 16-vt.
(Violoncello,
Violoncel
een
Het verkleiningswoord
d.
pater Tardieu
Lavoix in zijn
Tardieu, de
XVIIIe
tive,
de
cello duidt
een kleine contrabas
i.
Histoire
Mais
si
dans
solument
ses planches
Ie
bourdon,
d'annes
en
chanterelle
finitivement
omvang
fix
De
aangewend.
Ie
pre
Tardieu,
du XVIIe
de
sicle,
Ie
mot
De noten
a partir du XVIIIe qu'il
Il
avait cinq cordes ^ cette
violes.
Une quinzaine
devenus plus habiles, on
fit
sauter la
connaissons."
lui
De
violoncel heeft
een
mede-
quartet-
orkestmuziek
en
gaat
zelden hooger dan twee-
zij
e.
der violoncel worden in bas-, tenor- of vioolsleutel opgeteekend,
naarmate het instrument zich

registers
vio-
fut
rendait inutile et I'accord du violoncelle fut d-
que nous
celui
fin
la
Gependant ce
hoogste octaaf wordt echter zelden anders dan in solo-stukken
In
maalgestreepf
pre
violon et sa familie, nous
Ie
r 3e, la 4e et r chanterelle.
2e,
sol
Ie violon
avant
groot- C tot driemaal gestreept a, de flageolet-tonen niet
van
gerekend.
que
Ie
commencement du
voute bien accentue aux ff
la
dcrivant
tard, les virtuoses tant
plus
d'autres," zegt
une basse qui senable copie sur un violoncelle ab-
se spara tout a fait des autres basses

ut
bien
violoncelle au
Ie
a quatre cordes, a
loncel se rencontre frquerament.
poque,
et
perfectionna et lui donna sa forme dfini-
au ntre. Dja, vers
semblable
violone,
ont dit que c'tait
Vinstrumentation,
Mersenne,
nettement dessins.
Die
Laborde
genoemd.
de
celui-ci
violoncelles
Violoncell, Hoogd.),
aan, dat de violoncel een kleine
n'en est pas moins vrai que nous trouvons,
vritables
den bas van het strijkquartet vormt.
Als uitvinder van dit instrument hebben velen
is.
dezen)
(z.
Violoncelle, Fr.
Tarascon, qui avait invent
sicle.
il
donne
Ital.
tegenwoordig
dat
strijkinstrument,
wisselen
in het
snel af,
midden-, of bovenregister beweegt.
lage,
want de
violoncel
is
nu eens melodievoerend
instrument, dan eens middenstem of bas.

Alle soorten van figuren kunnen op de violoncel eigenlijk even snel als op
de viool uitgevoerd worden

dikte
en
daar evenwel een goede, volle klank
der snaren moeilijker te verkrijgen
orkestmuziek
verstandig,
wanneer
is,
hij
wegens de
doet de componist voor quartet-
de eischen aan snelle afwisseling
der tonen in vergelijking der viool eenigszins matigt.
Evenals
positin
wordt
bij
het vioolspel onderscheidt
of liggingen
veelal
de
men
duimpositie aangewend,
snaren wordt gelegd.
bij
het violoncelspel verschillende
van de linkerhand op den
toets.
waarbij
Het teeken der duimpositie
is
Voor de hooge noten
de duim dwars op twee

O
b6l
Van
dubbele
daarentegen
worden.
lijkst
noten
Octaven
voeren.
te
b.
Pizzicati
zooveire
geen
wanneer van een
gemakkelijkst uit
mogelijk en dan
meer
de langte
in
snaar Jaarbij gebruikt kan
losse
zijn
of
liet
gemakkelijk,
register
hooide
en vierdubbele noten
drie-
te voeren,
kan worden,
het
in
voor
moeilijk,
Ook
uit
quinten, sexten en septiinen
zijn
zijn
losse snaren
gemakke-
liet
gemaakt
gebi'uik
v.
zyn op de vioioncel even
goed
als
op de viool
voeren,
te
uil
doch vereischen wegens de dikte der snaren een minder snel tempo.
De
worden
violoncellen
en
tweede
De
inleiding van
het hedendaagsch orkest niet zelden in eerste
in
ook
verdeeld;
vier en vijf partijen
drie,
Rossini's
komen nu en dan
ouverture voor Gidllaume Teil
a.
o.
voor.
voor
is
vijf
violoncellen geschreven.
Violoucello
lager
dan
strument
piccolo,
de
vele zijner
in
Yiool. Vedel. Ned.
e^n
Ital.,
dus
viool,
kleine
vioioncel,
wier snaren een octaaf
D, A, e gestemd waren. Bacii
G,
in
heeft
Vôline, Geige, Hoogd.
Violon, Fr.
Violino,
Ital.;
VioLiN, Eng; het voornaamste der hedendaagsche strijkinstrumenten, dat
vorm
tegenwoordigen
In de
onzen
omstreeks hel
zij
Rota
Rebec,
en de
van welke instrumenten de
viola (viola alta en viola bassa) afkomstig

Franschen
vervaardigen,
omstreeks
gezegd
Men
weet
1550
1610
de moderne viool
handen
de
van
S t rad uarius,
i
toon
De
te
viel
Ftis
alleen,
Frankrijk, in Itali gemaakt zyn, en
jaren
Volgen
viola's
in
de Italianen violini alla
door
die bewering van
worden.
is.
eeuw
het einde der 15^
daarom
die
noemd werden. Of
heid
den vorm der violen en alten van
niet
geleken op de mandoline. In de i5e eeuw wordt melding ge-
maakt van di Vieile, de
de
zijn
der 16e eeuw heeft verkregen.
laatst
middeneeuwen hadden de vedels

tijd:
in-
dit
werken aangewend.
geheel juist
is,
Ft
begonnen
kleiner
vorm
Francese
kan
niet
te
ge-
met zeker-
dat de oudst bekende violen buiten
wel door
Gasparo
di Salo, die in de
Brescia werkte. Een vergelyking tusschen de viola en

ten gunste van laatstgenoemd instrument
meesters
Maggi
als
Guarnerius
e.
a.
ni,
Ruggieri,
dat onder
uit,
de families
Amati,
een steeds volmaakter vorm en scliooner
verkreeg en het voornaamste instrument van hel moderne orkest werd.

viool
heefi
een omvang van klein-^
tot
viermaal gestreept
e,
die door
middel van de flageolet-tonen nog aanmerkelijk vergroot kan worden.
De stemming der
viool
is
[-^
De
hoogste
snaar
wordt qumt
s
III.
36
^tt*
562
chanlerelle, genoemd, welke benaming
Fr.:
die
viola,
een
glans
te
De Briot
BaiUot
verleenen.
een
Paganini
verhoogde in
in
laat
zijn
meer
het instrument
concerten dikwijls alleen
zijn
Macubre
Danse
zijn
liebben
stemde somtijds
v.
b.
oude
heeft van de
stemde de ^ nu en dan
daarentegen
toon.
Saint Saens
behouden
zij
viituozen en componisten
toon hooger, ten einde den toon van
halven
^-snaar
de
Sommige
liad.
stemming gehouden.
zich niet aan die

viool
sna.ir
vijfde
als
in
f.
de quint der solo-viool in es
stemmen.
der viool worden door middel van een met paardenhaar bespan-
De snaren
nen
(ar co,
strijkstok
geknipt (pizzicato,
non legato,
gebonden,
dezer
uitvoering
verschillende wijzen
Trillers
dubbele grepen betreft
van
evenals
in
de
zijn
van de laagste d af
alle
quinten, sexten, septimes en octaven uitvoerbaar.
moeten
de
op
Alle
liggen.
moeten de drie snaren waarop
tonen
drie
bij
die in
het
O.
Wat
de
secundes, tertsen, quarten,
Bij alle
tweestemmige grepen
twee naast elkander liggende snaren
op
tonen
de
figuren
verschillende
vioolmetliodes.
alle
toon uitvoerbaar, behalve op den lagen
eiken
op
zijn
strijkstok zich
gebonden, staccato, afgestooten, enz. De wijze van
niet
streken,
voorkomen, vindt men
vioolspel
waarop de
kan voortbewegen duidt men aan door de woorden legato,
snaren
de
over
De
en dan ook door de vingers
nu
aangestreken,
Ital.)
Ital.).
bereiken
te
zijn
voorkomen naast elkander
zij
mogelijke accoordea kunnen ook als gebroken ac-
viool
coorden (arpeggii) uitgevoerd worden.
los
Dit
noemt
men
lageo
en kunstmatige,
phonie van
Ie t-
Berlioz
de
oudste
ponist
der
der
Conoerli
danken
geven
richting
in
violisten,
heeft.
die door
Gorelli
voort:
of playing
o.
zij
a.
in
en zacht aanstrijkt.
worden verdeeld
ontwikkeld en
het scherzo der
Wagner's
in natuur-
komen
tegen-
Eomo-s^m-
Lohengriii.
voornaamste orkestinstrument gemaakt.
hun
spel
en door hun compositin tot de
in
's
wien de karaersonate haar ontwikke-
leerlingen
gaf
(Londen, 1740),
werken
Veneti
eerstgenoemde
Behalve
una pastorale, en Gorelli, sedert 1681 het
Geminiani
the violin
Na Rome werden
werkzaam.
dit);
Paganini
violistenschool,
het licht, welke beide
geraakte:
(z.
viool tot het
grossi con
Romeinsche
ling te
Arf
door
der viooltechniek hebben bijgedragen, behooren Torelli, com-
ontwikkeling
hoofd
nen
en in het voorspel van
De virtuozen hebben de
Tot
vooral
zijn
met
de snaren op zekere punten
op den toets drukt
niet
in de orkestmuziek voor,
ook
woordig
aanraakt
vingers
lijke
men
tonen ontstaan, wanneer
Bijzondere
de
als
werkten in de door
behalve
hem
aange-
vele vioolcompositin zijnj
Locatelli
zijn
Arte det vioUnot
de oudst bekende vioolmethodes gelden.
en Padua de steden, waar het vioolspel in bloe^

stad
was Vivaldi,
in laatstgenoemde
Tartini
deze scholen werd ook de Piemonteesche beroemd
dikv'
563
Giardini
werkten
nani,
de
die
Somis. Een
en
van laatstgenoemde was Pu<i-
leL'iiin<i
Polledro
van
leermeester
en
Viotti werd.
Deze
laatste
bracht de traditin der klassieke vioolschool over naar Frankrijk, waar reeds
18e
der
begin
het
in
eeuw Lee air
noemde
had
door
Van nog grooter beteekenis waren
Ba
Rode,
begonnen:
van
opening
de
bij
il
conservatoire te Parijs
het
Kreutzer.
lot en
genaamde Fransch-Belgische
e.
Paganini,
die door zijn ongevenaarde virtuositeit
Louis
door
Spoh
r,
zoowel een uitstekend
die
nemen
een
Onder
uitmuntende
land
heeft
Jos.
Cramer, Joh. de Graan

14
geboorte,
studie
dan
orgel-
en
door
de
het
bezocht
en
daar
akademiestad
beoefenen
zoowel
een welkome gast,

de
kerk
dententijd
zette
schreef
in
hij
hij
hij
ook
B.
van Bree,
vader,
meer
en,
groote
toch niet
een Italiaan van
reeds
hij
op jeugdigen
vergund zich
het
in
geheel
ingevolge den wensch zijner ouders,
hij
te
hij
Amsterdam de
Latijnsche school
ruimschoots
in
als
er als zanger,
studin
zijn
in
gelegenheid
zijn
geliefde kunst te
burger-muziekgezelschappen was
hetzij
als
hij
klavierspeler optrad, en
het orgelspel ijverig voort. In zijn stu-
eerste
compositin,
waartoe,
behalve
36*
eigen
door
vaardigheid
student aan de Hoogeschool te Leiden. In de
hij
hij
zijn
toonde
hem
het
Nadat
studenten-,
hetzij
J.
tijd
Ook ons
behalve in de muziek ook onderricht in het tee-
ter stede
vond
ais:
zijn
meesters,
maar moest
kenen had ontvangen, werd

oude
was
studeeren.
Aug. Wilhelmj.
Ofschoon
muziek
van
onderricht
te wijden,
medicijnen
waar
was.
de
verkreeg,
klavierspel
aan de muziek
voor
concerten en
componist en schrijver over muziek,
arts,
gevestigd
aanleg
zijn
a.
e.
Amsterdam,
te
koopman
als
grooten
leeftijd
1814
Januari
worden
van den laatsten
Duitschers
en
te
waren: Ferd. David, Hu-
opgeleverd,
vioolvirtuozen
(Joannes Josephus),
Viotta
geb.
de
Joaehim
plaats in Jos.
eerste
Franz
en
een uitstekend meester
als
solist
Spohr
vioolmethode. Leerlingen van
zijn
bert en August Kmpel.
in
W. Pisis
F.
de Duitsche violisten der 19e eeuw verdienen genoemd
en die de vioollitteratuur byzonder verrijkt heeft door
was,
in
Strungk, Telemann, Pisendel,
zoodanig uit:
als
Benda, Staniitz, Franzl, Cannabich,
Eek. Van
nieuwe wegen voorde
aan groote vioolvirtuozen ontbroken. In
Duitschland heeft het niet
in
de 18e eeuw muntten
Fr.
Ha ben eek,
Wi e nia wsky, Sarasat e
opende.
viooltechniek
Ook
stichters der zoo-
virtuozen als
voortgekomen. De Italiaansche school bereikte haar hoogsten bloei
zijn
a.
die violisten,
hun werkzaamheden
waren de
Zij
waaruit
vioolschool,
Alard, de Briot, Vieuxtemps, Lnard,
in
Viotti de
(door
goeden naam hadden gemaakt; laatstge-
een
sludinwerk Les vingi-guatre matmts invloed uitge-
zijn
oefend op het viooloiiderwijs.
welke
Gavinies
en
Tartini genaamd)
Fransche
vele
564
behooren
stukken,
kleinere
Domme, een
lAbera me
een Mis
Sempre
phonie (opgedragen aan
van
van
leding
proefschrift
zijn
Na
punt had gegeven.
vermochten
daar
niet
hem
bij
de
promotie vestigde
zijn
zorgen
drukke
daarop werd
Nimmer
sloeg
hem
koos
tot
hij
kunst
Maatsch ap p
ij
bestuurder, en spoedig
tot
hij
zijn
dood
hij
zijn
tevens accompagnateur der oefeningen was,
afwezigheid van den directeur tevens leidde; en in die lange reeks
bij
hij
afdeeling der
oefening over, en steeds had
een
hij
plaats aan het klavier, terwijl
die
Amsterdam, en ook
zich te
hij
een ont-
hij
een muzikaal oog-
commissaris harer zangvereeniging, waarvan
hij
was.
ziel
uit
praktijk de liefde voor de
De Amsterdamsche
dooven.
uit te
eener
morbosa, waarin
et
hij zijn
den doctorstitel, na ver-
een medisch en
uit
tot
de
Be voce sana
hij
een
orgel,
en een sym-
crescendo). Intusschen verzuimde
menschelijke stem
de
en
Musis Sacrum)
1837 verkreeg
studin in de medicijnen niet, en
dediging
mannenstemmen
voor
ouverture (opgedragen aan
jaren was er geen enkele uitvoering, wier goede uitslag niet grootendeels aan
en
invloed
zijn
dan
voelde
zijn
medewerking
enkele karakteristieke trek, en wist

te
dooidringen
van
mann
in
Gade
en
De
o.
zijn
uitsluitend aan
leidde
a.
hij
voor
bij
Toen
Kunstkronijk.
Amsterdam
van
bekend
het
eerst
door
zijn
met
hem
te
hij
tot
wat op muzikaal gebied
al
in
1858
tot lid
Wagner's
gegeven werd, schreef

hij
lid
in
in
van het
Tannhauser
Xe,
de Amsterdamsche
het publiek met de schoonheden

niet
naar ver-
streven en zijn talenten hulde gebracht
zijn
Koni nk lij k N ederl and schinsti tuut.

Maatschappij t. b. d. T., vroeger
andere steden, voor goed
hoofdbestuurder
gekozen, en
bij
hij
te
Amsterdam gevestigd was, werd
bekleedde verscheiden malen de be-
welke gelegenheid
De Maatschappij gaf hem een

van verdienste.
Ook bg
hetwelk met dat van Rotterdam

maatschappij
hij
van het hoofdbestuur der
muziekfeest te Rotterdam,
hield.
Het Amsterdamsche
door een hoogst belangrijk artikel
in
jaar
het
trekking van voorzitter der Algemeene Vergadering,
tot
in
hem
Mendelssohn, SchuSchuma.nn' s Paradies und
danken.
het publiek
werd toch aan
benoeming
zetel
afwisselend
hem geen
deelnamen
diep,
maken. In menig opzicht wellicht
trachtte te
dienste gehuldigd,
Toen de
ontsnapte
die aan de uitvoering
medebestuurders aan, de werken die
Courant over dat werk twee artikelen, waarin

er
dieper door
de kennismaking met de werken van
heeft
die Peri
allen
op het programma te brengen.
toeschenen
voortreffelijk
hij
hij
Bekend
geest.
zijn
het licht verscheen, spoorde
publiek
Niemand drong
danken was.
hun genie levendig en
elke uiting van
hij
te
schoonheden der werken; geestverwant der toondichters, ge-
de
in
hij
gegeven
heeft,
had
blijk
hij
o.
a. tijdens
het algemeen
een voortreffelijke aanspraak
van hoogschatting en benoemde hem
het algemeen
tot
hij
muziekfeest te Haarlem (1850),
de grootste feesten behoort, die genoemde

zich bijzonder onderscheiden:
desamen-
565
van koor en orkest was zyn werk, en verschillende stukken werden
stelling
hem op
door
Men
toonkunst
hem
het oigel begeleid.
op
scheiding
koren
der
ook,
zich
verbinden.
te
al
bij
Zoo
onbeantwoord.
die
liederen,
schreef
door
allen
het
was
Hij
en muziekgezelschappen te Amsterdam. En
niet
en
aan
wijze
eervolle
gebied
onmisbaarheid
alle
wat
muziekvereenigiiigen be'yveiden zich dan
V.'s
meest
en
i'aakte,
liedertafels
alle
algemeen
gevoelde
eereli
hij
liet
bijna
\aii
die onder-
voor de eersten verschillende
hij
meesterlijke stemvoering
diep gevoel en
uitmunten.
Maar ook
waar
en
was
in andere richting
op het gebied der toonkunst werkzaam,
hij
krachtig middel ter beschaving en veredeling, ter opvoeding
als
zij
des volks, werd beoefend en onderwezen,

diezelfde
aan
liefde
getuige wat
van het patronaat en ook
zaak
de
hij
Armenscholen en
was.
Ook
anderen werkkring behartigde
in
het onderwijs in het algemeen,
van
als
lid
Th.
Bij
dragen aan Mevr.
met
orgel
Hasselt-Barth; Sa/w
Lijkzang,
ter
van
J.
orgel
boven
als
mannenstemmen
No.
3,
eeniiie
in
vierstemmige
romances,
o.
Een
a.
bij
muzikaal
orgel;
Al
in
F. L.
Nut van
Nostalgie,
An den
Wiegezang,
V.
Be
Lihera me Bomine,
liederen
voor
Liedertafel
Dony,
''t
niet
vier
en
f'irginis,
klavier.
mannenstemmen
zijn
Hollandsche Orphens;
compositin
ver-
vooi-ts
en een aantal liederen, in den almanak
Algemeen. Onder laatstgenoemde stukjes

Floot,"
zijn
-uDe Kabels los" en
de haven lag", die als volksliederen algemeen bekend
deze
talent.
Zes vierstem-
6 Cantiea beatae Mariae
wel gehoord van de Zilveren
T>IIeb je
scheepje
geworden.
La
mre,
en orgel; 6 Cantiea sub elevatione, met orgel; Missa
Nederlandsche
de
der Maatschappij tot

er,
d'une
prire
Chanson Crolc, voor n stem
Verschillende
schenen
La
mannenstemmen met
voor
orgel
voor
Co.: Emuierung
of baiyton;
alt
Stroomoaart, allen voor n stem
Oogspiegel en
voor
met
Modula-
ti
nacht, voor
van Bree,
Sechs Gesange, voor vier mannenstemmen
mige liederen, voor gemengd koor; Der Fischer, voor
Resida,
B.
Galop militaire en Pas redoubl, veor klavier; Mis, voor twee
Harlem,
stemmen met
Frhling,
mannenstemmen
voor drie
Theune en
Bij
talrijk
zes liederen, opge-
Hei oog van den
uitvaart
mannenkoor en koperen blaasinstrumenten.

an
compositin zeer
licht:
i2^(7Ja,
n en meer stemmen met orgel
mannenstemmen;
vier
zijn
Co. zagen het
Mtssa, voor vier mannenstemmen met obligaat-orgel
voor
mina,
Roothaan en
J.
curator der Stads-
als
nl.
der plaatselijke schoolcommissie.
Met het oog op V.'s vele bezigheden mag men

noemen.
dienzelfden yver,
bestuurder der volks-zangschool en
bestuurder van de zangschool der maatschappij
als
Nut van het Algemeen
tot
men hem met
ti-of
als
hij
zijn
getuigen van diep gevoel en van natuurlijk
had zichzelven gevormd
nimmer had
hij
een meester,
566
het
in
V.
en
klavier-
stierf
evenmin
orgelspel
vermogens
voortreffelijke
weg, dien
Nicolaas Beets
1859.
Febr.
de compositie. Hij zocht, met
als in
toegerust, zelf den
dichten aan zijn nagedachtenis, en A.
en
J.
jaren
Aan
zijn
weggerukt, heeft
nagedachtenis
was
er
niet
het
hoezeer
dan
had
levens
ook
hem
voor
reisgenoot op den
weg
des levens
aan beproeving was, en vaak groote
rijk
hem
Maar de
geischt werd.
kracht gesterkt, het goede
zedelijke
zijn
bloei
heeft wlgeleefd.
hij
ook op die edele schouders drukten,
zorgen
zelfbeheersching van
of
In den
vrede.
in
wijdden ge-
de Arasterdamsche
in
vrienden geen enkele bittere herinnering
zijn
blijmoediger
hoevele
hij,
leven
zelfverloochening
des
voor
is
Heye
toch lang geleefd, want
hij
Trouwer vriend,
verbonden.
bewandelde.
P.
de B uil schreef
J.
Courant een necrologie, die aldus besluit: Hij ruste

der
hij
in
strijd
hem schoon
en
krachtig ontwikkeld, en zijn vorming als mensch in den edelsten zin voltooid.
Die
strijd
had hem de waarde der dingen leeren kennen
was eenvoudig
hij
en
nederig, streng in het oordeel over zich zalven, jegens anderen zacht, en
de
waarheid, die
lippen
zijn
had en met mannelijken moed huldigde, klonk van
lief
hij
nimmer
omdat
hard,
maar was gelukkig
nooit,
met
al
zijn
gemoed
hem was
de kracht die in
en
het
benijdenswaardige
groote
leegte
hoefte
des
steeds
de
ze in liefde uitsprak.
hij
in de zegepraal
van
zijn
zijn
Maar
geworden.
streven
was de bron van
al
moge
dat
onbedriegelijke spiegel zijner ziele, zoo
nn
zijn,
1 1
wij
t
omgang was
dagelijksche
kalm en
a), vioolvirtuoos, geb.
23 Mei
een kerkfeest in het jaar 1766, waarbij ook de bisschop

aartsbisschop
van
Turijn,
waar de knaap
tegenwoordig
verliet
land
te
753
te
Fontana
bij
Bij
gelegenheid van
Francesco Rora,
was, speelde de knaap in een
in het huis van
zijn
beschermer.
zijn studietijd
1780
werkte
zond
hij als violist bij
Pu gnan
hem
naar
Po zz o werd
i
ontving. Ge-
de koninklijke kapel te Turijn mede,
die stad en begon kunstreizen door Duitschland, Polen en Rus-
maken. Vooral
Katharina,
Hij
de adellijke familie del
opgenomen en met den zoon des huizes onderricht van

durende
vol gevoel tevens,
mede. De bisschop, die een kunstlievend man was, bemerkte V.'s
groeten aanleg voor de muziek en werd

Turijn,
velen een be-
achtste jaar viool te spelen
zijn
Giovanni.
en ontving het eerste onderricht van zekeren
symphonie
zijn
en sprekend oog,
lielder
vergeten dien trouwen blik nooit!"
Crescentino op Pimonteesch gebied, begon op
later
hem
bevorderd en voorgestaan. De reinheid van
onbaatzuchtige
menigen kring;
in
voor eeuwig gesloten

Viotti (G
zocht zichzelven
en onverstoorbare blijmoedigheid. Zijn verscheiden laat een
harten
io V a
Hij
van het schoone en goede, door
die
te
Petersburg verwekte
hem met geschenken
hij
groote geestdrift, en keizerin
overlaadde, wenschte
hem
aan haar
hof te verbinden. V. echter verliet Rusland weder en begaf zich naar Londen,
iu
gezelschap
van
zijn
meester
Pugnan
i.
Daar
ter slede
was
zijn
succes
567
nog
prrooter,
gesteld.
Van
spiritu
el
ging
hooren.
liet
Geminiani
dat
zelfs,
daar
hij
naar
Hij
overtrof
men
vioolcompositin smaakvoller dan die, welke
De koningin
had.
Sou bis e
hem
benoemde
hem de
droeg
(van
zesde
het
menigte
de
het veertiende) speelde
tot
op
solist
als
treden
te
hel
liefst
liet
Daarentegen wenschte
worden, welken post
naar
reisde
Hij
Opera
ondersteunde
en op
verliet
plaats
zoeken.
opera
de
doch daar
gebouw
de
op
het
1791
reizen,
geluk
echter
welke
richt
heur
par
doch
de
Opera
de
geheele
en
moest
vermogen.
weldra
hem
Bhm
hij
bleef.
e te
hij
zich
Eindelijk gaf
in
spaarpenningen had
slechts
in
als solist optrad.
te verlaten.
o.
hij
in
en
V.
te
Het on-
Ie
zijn
a.
fruit
hij
een
villa
betiok
vioolduelten,
zijn.
du
Verontwaardigd
In
loisir,
van
het voorbe-
que
Ie
mal-
t dicls par la peine, d'aulres
aan het verzoek van

hij
worden,
gesloten
hij
hij
Cet ouvrage est
hij
geworden.
gunsligen invloed
geen
druk verschenen
morceaux ont
de hoogste
is
voor een spion van de Revolu-
Hier schreef
Hamburg
Quelques
oir e Saint
uit
bekend
naar Hamburg, waar
zijn
Engelsche vrienden
nu meer dan twintig jaar gevestigd
een wijnhandel gestoken en leefde van
de inkomsten daarvan. In het openbaar trad

speelde
was nu genoodzaakt, weder
Hij
hem noodzaakten, Engeland
gevestigd
procure.
l'espoir."
Zijn
had
Revolutie
wilde, dat de emigranten
bij
la
Feydeau de Brou
intendant
Thatre Feydeau
gehoor en betrad Londen weder, waar

bleef.
De
vinden.
dat als
op,
van dat werk zegt
me
gekomen was,
de schouwburg een andere
Thatre de
het
en begaf zich naar Londen, waar
1795
zes
de Tuilerien
in
Parijs
doch toen 1799 het hof Ver-
bloeide,
kwam, moest
men
te
over deze verdenking, begaf

tot
verkreeg.
zoeken en bracht een
Ie
weinig ruimte had, trachtte V. een ander, voor
te
geopend,
zijn
tionairen hielden
en
opera
koos
dit
onderneming:
daarbij
gaan
1788 ook
pogingen en richtte met eenige aandeelhouders
standen
verloor
De
gebouw
geschikt
zijn
werd
gaarne kapelmeester
hij
hij
die omstreeks dien tijd te
de Tuilerien
Voorloopig
ondersteunde
Het
voor
maar
zich in kleine,
namen 1789
voorstellingen
maar
er niet van,
hij
V. in de directie, voornamelijk door de in te lasschen muziek-
.=!ailles
Germaiu,
De
bijeen.
componeeren.
te
zangers en zangeressen
Cherubini,
een aanvang.
stukken
om
Itali
uitmuntend gezelschap
te
zijn
aantal dezer concerten
hij
aan
Italiaansche
huis gaf V.
nooit in het openbaar,
hij
uitgelezen gezelschappen hooren.
de
zn
pnns de
de
In zijn eigen
In hel algemeen hield
kringen.
particuliere
in
men vond
en
accompa'j;n.itt^nr,
Een groot
concerten met begeleiding van klein orkest.
alleen
den schailuw werd
1782 op concert
medewerkten, en repeleerde
leerlingen
zijn
in
zich
van andere violisten gehooid
leiding zijner kapel op.
waar ook
quartetuitvoeringen,
haar
tot
liij
vooij;arigers,
zijn
al
hem
tloor
w:iar
Parijs.
hij
zelden of nooit
meer op:
kleine kringen en hield zich overigens uitsluitend
hij
met de
568
compositie bezig; zgn tweede reeks vioolduetten ontstond daar ter stede. Toen
1802
hij
de
weder bezocht, kon
Parijs
om
en leerlingen
kleine
van
zaal
bezocht
was
zijn
hij
kwader ure overhalen om de
jaar te
op
geraakt,
aan het dringend verzoek zijner vrienden
hij
laten
hooren niet weigeren en speelde
hoorders
zich
nemen.
te
Hij
was
verstrooiing
weder
zich
hij
1824
te
op
te
zoeken en
zijn
niet in
staat,
doch herstelde niet geheel meer en
reis,
den bestaanden
ontslag.
zijn
Ten
geschokte gezondheid te herstellen, begaf
de
in
stierf
10 Maart
en hebben latere meesters
een
concerten,
groot
compositin
slrijkquartetten,
trio's,
Rode, Li bon
Pixis,
zijn
beroemd gebleven
Men kent van hem 28
model verstiekt.
tot
aantal
behooren
leerlingen
virtuozen, die tot de ontwikkeling
rij
het vioolspel hebben bijgedragen. Zijn
zijn
in
1822
Londen.
V. bekleedt een eervolle plaats
van
zich in laatstgenoemd
liet
der Groote opera, die in verval
directie
toestand der Opera verandering te brengen, en vroeg
einde
in
verrukking bracht. Later
in
nog tweemaal, 1814 en 1819, en
Parijs
hij
te
conservatoire voor een uitgelezen gezelschap eenige
het
waarmede
compositin,
zijner
nog eens
zich
viool-
duetten en sonates. Tot
Robber e cli
en
s,
leer-
meester van de Briot.
Virdung^ (Sebastian), priester en organist, geb.
boek
een
eeuw,
schreef,
Selastianum
durch
Noteti
der
15e
der
helft
leefde
welks
Ramberg
aldus luidt
de tweede
hij
Musica getuUcht und ausgezogen
lenamten dreyer instrumenten, der Orgelen und
dieser
Lauten^ der Floten, transferren zn lemen. Kilrzlich gemaclit
Frslen und Herren
hochgeburnen
hockvntrdigsten
in
Firdung, Priester von Arenhurg und alles Gesang aus den
tahnlaturen
in
titel
te
begin der 16^ eeuw te Basel, waar
het
in
Herr
z%i eliren
des
Wilhlem.en Bischove
zu Slrassburg seinem gnddigen Herren (Basel, 1511). Een groot gedeelte van
werk
dit
is
in
Virg'a, een
Lalijnsche vertaling
opgenomen
in
de J[/w*fîa van
Nacht igal.
teeken van het neumenschrift, een streepje dat aanduidt welke
richting, dalend of stijgend, de melodie
Virginal,
Engelsche
Virtuoos
(ViRTUoso,
benaming
Ital.),
nemen moet.
voor een soort van spinet. (Z. Klavier.)
benaming van een toonkunstenaar, die groote
vaardigheid in de techniek van de stem of van een instrument verkregen heeft.

Vitali (Filippo), zanger en componist, geb. in de tweede helft der 16^ eeuw,
was
kapelmeester
Rome.
den
stijl
zijn
tijd
Hij
van
Van
te Florence,
nog
in
later
1631, zanger
het jaar 1649.
Monteverde,
Eenige
bij
de pauselijke kapel te
zijner compositin
zijn
in
de vierstemmige gezangen in den cantate-stijl van
geschreven.
Vitali
hertog
leefde
(Giovanni Rattista),
van
zijn
Modena, geb.
wei ken
te
componist
en vice-kapelmeester van den
Cremona omstreeks 1644,
zijn balletten,
gest.
12
Oct.
sonates en psalmen in druk verschenen.
1692.
569
(Lor et o),
Vittori
VIII,
zanger, componist en
23 April 1670, was
Spoleto, gest.
wiens kapel
tot
compositin
hij
zijn
omstreeks 1588
dichter, geb.
zeer beroemd.
tijd
hem
behoorde, verhief
den adelstand. Van V.'s
in
Vitzthuinb (Ignace), muziekgeleerde en componist, geb. 20

Vooral
Bel^'i.
theoreticus
als
te
PausUrbanus
druk verschenen.
vele cantates in
zijn
in
was hg beroemd en vormde
1723
Juli
in
vele uitstekende
l'eerlingen.
Vivace,
(Abbate Antonio),
was
Veneti,
Darmstadt
bijgenaamd
il
prete rosso, wegens
vioolvirtuoos en componist, geb. in de tweede helft der 1 7e
rooile haren,
te
levendig.
snel,
Ital.,
Vivaldi
langen
tijd
1713
keerde
en
van
kapelmeester
den landgraaf van Hessen-
naar Veneti terug, waar
conservaforio della Rieta
werd.
aantal concerten en andere stukken voor viool schreef
Vivezza, con,
was
26
hij
opera's.
hoorn virtuoos
eerst voor de
en componist, geb. 1821 op het eiland
wetenschap bestemd, doch toonde grooten aanleg
de muziek te bezitten en legde zich b'yzonder op het bespelen
voor
hoorn
welk
toe,
winter
den
directeur van het
met levendigheid.
Ital.,
^,Eugne),
Vivier
Corsika,
hij
1743. Behalve een groot
stierf
Hij
1841
van
instrument
42
Galluy
hoornist
zijn
eeuw
hem
bevond
schijnt
toevallig
hij
zich
genomen
te
in
te
van den
handen was gekomen. In den

Parijs,
waar
onderricht van
hij
hebben. Hij werd er hoornist aan
een kleinen schouwburg, later aan de Groote Opera. In het jaar
1843
gelukte
het hem, door de ontdekking en ontwikkeling van een acoustiek verschijnsel,
op eens de aandaclit der muzikale wereld op
hem
te
vestigen
de gelijktijdige
voortbrenging van verscheiden onder elkaar consoneerende tonen. De oorzaken
van
dit
niet
duidelijk
verschijnsel
geslaagd
een
dat
en
te
op
wezen,
stuk heeft
ViVO,
vele
schijnt
geen ander hoornist na
tot
Vivier
heden
er in
uitvinding na t bootsen. Met een driestemmig stuk,

drie hoorns moest verbeelden,
kuiistreizen
in
maakte
andere landen grooten opgang.
hij
te
Parijs
Behalve
dit
andere compositin vervaardigd.
vele
hij
zijn
op verschillende wijzen verklaard, maar
ook
voor
jachtstuk
zijn
zijn
gemaakt;
levendig, vlug.
Ital.,
Vocule niaziek, compositin voor n of meer zangstemmen.

Vocalise,
greep
la,
Voce,
Fr.,
ter
Ital.,
zangstudie
met
het
gebruik der klinkletters, of der
letter-
bevordering van de buigzaamheid der stem.

stem.
Colla voce, met de stem, beteekent dat de begeleiding
de voordracht des zangers nauwkeurig volgen moet.
Voces
Aretinae,
Lat.,
de Arelijnsche of Guidonische lettergrepen
ut,
re
mi enz.
Voces
Bel<îcae, Lat., de Belgische lettergrepen o, ce,
di,
ga, fu^ ma, n,
570
Hubertus Waelrant
door
Vogel (A do lp
1824
studeerde
bevindt
zich
werd
toond
als
benaming der
27 Mei 1805
geb.
Onder
aan bet conservatoire van Paiijs.
Le
een opera;
en
componist,
en
violist
e),
il
28
omstreeks 1570 vooigeslagen
Bocedisatie genoemd.
noten. Dit stelsel werd
Leyde,
sye de
opgang maakte,
grooten
1847
die
's-Gravenhage ver-
te
welke gelegenheid
bij
Rijssel,
te
compositin
zijn
door den
hij
koning gedecoreerd werd.
Bern hardt),
Vogel (Adolph
Voigtland,
sische
Volkmann
Eoiert
geb.
3 Dec. 1847
te
Plauen
het Sak-
in
op muzikaal gebied bekend door eenige geschriften,
is
als:
Bedeutung ah Instrumetiial- und Vocalcomponist
seiner
en Richard Wagner, een biographische schets.
Vogel (Jobann Ghristian), componist, geb. 1756

instrumenten,
verscheiden
1776
met
zelf
de
bespelen.
te
Neurenberg, leerde
Te
La
een dramatisch werk:
1786
Toison d'or, dat
te
hij
niet:
hij
kennis
hij
werd
i)e2o;?/w,
Behalve deze opera's heeft hy
26 Juni 1788.
stierf
hij
hij
Paiijs vertoond
en groot succes had. De eerste voorstelling van zyn tweede opera

beleefde
waar
Parijs,
en onder den indruk daarvan componeerde
Gluck,
van
opera's
hoorn,
den graaf van Montmorency kwam, maakte
van
dienst
in
den
a.
o.
symphonien, concerlen en quartetten geschreven.
Voggenhuber-Krolop (Vil
van
onderricht
haar
in
geboortestad hooren.
naar Duitschland, gaf

winter
te
vlijtig,
breidde
eischen
der
te
haar repertoire
grootste
Keulen
theaters
en
Berlijn
Vogl (Heinrich),
tot
1844
zich
liet
ontving
te Pesth,
1863 voor
het eerst
ging
haar veiblyf aldaar studeerde
Gedurende
uit
te
en was zoodoende weldra
Nadat
voldoen.
zij
in
zij
werd
1870 aan de
zij
zij
staat
aan de
tijd
aan de
eenigen
werkzaam was geweest en
laten hooren,
verbonden en
Stoll, en
en te Hanover gastvoorstellingen en was een
te Berlijn
Weenen had
succes te
von), zangeres, geb.
Op aanbeveling van Dsire Ar tot
te Berlijn
gengageerd.
Slettin
Opera's
te
ma
Peter
den tenorist
met groot
zich
koninklijke Opera
kamerzangeres benoemd.
tenorist, geb.
15 Jan.
1845
te
Munchen, waar
zijn
vader
schoolmeester, was, ontving het eerste onderlicht in de muziek als koorknaap
aan
de
bereiden
Mariahilf-kerk. Op
vijftienjarigen
leeftijd
besloot
hij,
zich
voor te
voor onderwijzer, en ging te dien einde naar het onderwijzers-semi-
narie te Freising. Gedurende zijn tweejarig verblijf op die school ontwikkelde

zich
zijn
fraaie stem.
onderwijzer
vormde
jaar
hij
te
In
Ebersberg
het
1865 begaf
plan,
hij
1862
en
verliet
later
zich geheel
zich
hij
te
Freising en vestigde zich als hulp-
Van
Lorenzenbeig.
aan de muziek
naar Munchen, waar
hij
le
lieverlede echter
wijden. In Juli van het
zich
als
tenor
bij
het hof-
theater aanmeldde. Hij werd aangenomen, studeerde nog een jaar onder leiding
van
Franz Lachner
en den regisseur
Jenk
en trad in den winter van
571
Max
18t>5 het eerst op, als
had
Vogl
aanwinst
groote
na
eeiste
den
dood
van
Trislan waagde
van
Duitsche
andere
in
Duitsche
weinige
dat
juist
drama
gevenaard,
tenor
zangers
maakt
talent
hoofdzaak
rollen
hem
het
1868
het jaar
jaar legde
en
in
ook
de
rollen
welke
Hy
Het
houdt
Vogl
rol
en
waarin het
omvat
repertoire
lauweren geoogst.
hij
echtgenoote van den vorige, geb. 12
Munchen,
met
zij
in
men
die
Hij
is
zij
Wagner
tot
het huwelijk, en sedert
in
toe.
Isolde
Als
Brnn bilde
bezit in
vrijen
tijd
tot
aan de kunst
rijden
Tristan",
er
flirt er
Mist aa.
zijn
landgoed bereide boter, en
en zeilen behooren
tot
zijn
is,
wijden, en weid
aan welk theater

heeft
niet
hij
Sch u
be r
opleiding,
doch
studeerde
als
in
hij
tot
de
ook
1794 aan de hofopera
1822 werkzaam
Opera,
maar
bleef.
door
zijn
te
ijverig
Hij
was
zeer
zijn
men
succes
te
Steyr, ontving
de muziek.
in
hij,
zich geheel
Weenen
verbonden,
Den grootsten roem
als
zanger
voordracht der liederen van
behaald. Vooral Erlkning, de geheele Winterreise en
lievelingsstukkeii.
op
lievelingsbezigheden.
doctor in de Rechten gepromoveerd was, besloot

te
Heinrich
den landbouw bezig. Op
volgend versje gemaakt:
wetenschappelijke
hij
zij
de nabijheiil van Tutzing een landgoed
rnel
Vogl (Johann Michal), zanger, geb. 10 Aug. 1768
Nadat
1869
reeds
zij
later braclit
herhaalde malen heeft getoond, zeer goed berekend te
Vogl
zijn
liet
Ook
trad
op haar repertoire, voor
op die onderscheiding bijna even trotsch
hij
zanger.
heden met eere bekleed heeft.
tot
heden onovertroffen gebleven
reeds bekroond wegens de op
dat
zegt,
zij
Heinrich Vogl
Si e gl in de en
echtpaar
Karlsruhe
te
evenals haar echtgenoot, met bijzonderen ijver op de
is
van
zich
heeft
te
zij
Morgea
zijn
van de
bezitten,
een jaar later een veel voordeeliger plaats
Heute siogt
een
een
is
werd 1864 aan de Opera
Zij
reeds
werken van
die
beide rollen
zijn.
trad
zich,
zij
der
beoefening
op,
als
Wagner:
door geen anderen
hij
Vogl's
lieeft
Munchen
te
van
VVagner's werken,
concertzanger
als
zangeres,
verkreeg
doch
aan den hofschouwburg
en
mogelijk,
conservatorium van Munchen.
dat
1869
werken
Tutzing aan het Starnberger meer, ontving het eerste onder-
te
verbonden,
In
de
tijd
was de
van haar vader, die schoolmeester was, en zette haar studin voort aan
richt
het
uit
die ook als tooneelspeler groot talent
Vogl-Thoma (Therese),
1845
meesterstuk
overtrofen.
Hij
die zich aan de rol
dit
zoo uitstekend te vertolken.
is,
korten
in
macht.
zijn
S iegfr ed, wordt
minder
veel
ongeveer honderd rollen. Ook
Nov.
in
Schnorr von Carlsfeldt
Tannhauser, Lohengrin, Loge,

Duitschen
Munchen was:
opera
en de uitvoering van
Ook
maakte.
mogelijk
Het bleek spoedig, welkeen
Freischtz.
hoftheater te
liet
der
tenorpartijen
alle
hij
Der
in
voor
bevriend met
Der Zwerg waren
Schubert
en gaf
hem
572
goeden
dikwijls
V.
betreft.
raad,
(Abb Georg Joseph),

1749
15- Juni
zijn
wetenschappelijke
Toen
een
Doch
evenmin
Rome werd
en te
kamerheer
reden
Valotti
van
werd
teruggekeerd,
opera
zijn
succes had.
Aibert
wien
bij
hij
ook
hij
ook korten
ook schonk
de
in
theologische studin,
zijn
De paus benoemde hem

;
V o gier
tijd
hem
hij
nuntius
tot
om
welke
Mannheim
hofkapelaan benoemd en verkreeg later de betrek-
tot
hij
theoreticus behaagde
ridderorde van den Gouden Spoor. Te
tweeden kapelmeester.
king van
gewijd.
het apostolisch paleis
de
voor het hof-
Bologiia in het contrapunt te
te
dezen
Padua,
te
tot priester
hij
van
bekend
niet
is
waar
Martini
Pater
bij
onderricht
verlof,
hij
en de keurvorst van de Palts schonk
In laatstgenoemde stad volbracht
leer was.
en
het
dat van
als
Mannheim kwam, ontving

componeeren,
te
om
jaargeld
studeeren.
vader violeninaker was, ontving
zijn
opleiding op de Jezueten-school aldaar, later te Barate
balletmuziek
theater
hem
te
1771
hij
ter compositie
componist en muziekgeleerde,
or;,'anist,
Wurtzburg, waar
geb.
berg.
wat de keuze van dichtstukken
vooral
19 Nov. 1S40.
stierf
Vog'ler
Van Munchen ging
hij
1779 den keurvorst naar Munchen,
volgde
Hij
III von
Baiern
gegeven werd, die echter weinig
naar Parijs en maakte vervolgens een
reis
door Spanje, Griekenland en het Oosten.

Als
had
theoreticus
reeds te
hij
hadden
kund,
kritiseerd.
Orgel).
dit
1776
stede
werd
stelsel
liel
hij
Orchestrion noemde, omdat
hij
zich
hij
als
bekend door
zijn
die
steden
volgens
hij
zijn
den koning van Zweden had

gevestigd.
De aan
die
groote reizen te maken.

hij
steden,
den
liet
om
1786
Tot 1799 bleef
1800
tot
1807
hoofdzakelijk
post
van
te
hield
geistlichen
hij
Berlijn,
hofkapelmeester
Te Londen, Kopen-
te
wijzigen.
Op verzoek van
hofkapelmeester
als
te
vrije
niet,
zijn
leiding groeide en bloeide.
en in laatstgenoemd jaar verkieeg
hij
Darmstadt, waaraan behalve een jaargeld
woning en
Angelegenheiten"
hem
de Zweedsche hoofdstad, waar
in
hij
Stockholm
zich afwisselend in verschillende Duitsciie

op,
te
1789
zich als organist
de constructie van sommige orgels
zich
hij
betrekking verbonden bezigheden beletten
van 3000 gulden benevens

der
de opdracht
hij
(z.
dat
daarop de verschillende instrumenten nage-
een muziekschool oprichtte, die onder
a.
o.
Van
een verplaatsbaar orgel vervaardigen,
hooren en bereisde vervolgens Engeland en Denemarken.
hagen en Berl'gn ontving
ge-
en op het
bespeelde dit instrument voor het eerst in het jaar
Hij
zijn
waren scherp
orgelen klavierspeler,
Amsterdam. In verscheiden steden van Nederland
in
doen spreken:
het licht gezien, doch
Vogler
had
orgelbouw
Volgens
bootst werden.
te
ter
succes
den
van
gebied
daar
Meer
Mannheim van
Tonwissenschafl und To7isetzkunst en Stimmhildungs-
eerste theoretische werken,
tafel
verbonden
de
titel
van Geheimer Rath
was. Daar ter stede richtte
hij
'r-
573
derde muziekschool op, waarin twee beroemde Duitsche componisten
zijn
Maria von Weber enJacobMeyerbeer

leerlingen van Vogler waren Ga ns bac he r,
nam
In het jaar 181'2
een
lingen
is
Das
Weber
leerlingen
men
en
Ftis,
hij
Als theoreticus
zooals
1715
werd
hem
aan
tot
Vogt (Gustave),
aan
het
Tot
Nieuw-York.
Hij
compositin
zijn
volledige
1698
hem
die
waar
geen zijner
te
zijn
die
uit
zijner
lijst
voor,
Haussen
in
hem
werken
Thuringen,
Weimar.
te
Toen
benoemde
burgemeester van Weimar,
la
17
1781,
kwam
op jeugdigen leeftyd
1808
opleiding ontving en
hobost
het orkest der Groote
bij
behoorden
virtuozen
als:
tot
leeraar
Opera
Brod, V
bei
i,
Barre.
1823
Jan.
Berlijn
te
tot
als
zijner
besten leerling noemde.
1721 hoforganist
Maart
zijn
leerlingen
geb.
muzikale opleiding
Onder
11
hij
tot
Verroust, L'avigne en de
naar
e r.
leer-
dood, 1763, bekleedde.
1814
zijn
(Johann),
eigen werken en
Een
B ach,
wilde behouden,
zijn
hobost, geb.
conservatoire,
Vogt
zijner
hevig bestreden, doch had
hij
zijn
organist, geb.
ouders te Parijs, waar
noemd werd.
zijn
Ri 1 1
en
voordeelige betrekking te Hanover aanbood,
een
welken post
hij
is
uit
organist te Stadtilm en
de Groothertog, die
zijn
was een groot voorstander der
Hij
Meyerbeer blijkt.
Mendel e. a.
(Johann Gaspar),
men hem 1735
met
K n e ch
in zijn orgelconcerten gebeurtenissen
a.
onderricht van Joh. Seb.
ontving
Hij
overleefd.
stelde o.
verdiensten,
groote
Vog;ler
hem
heeft
jiingste Gericht enz.
zoodanig
vindt
rl
Tod des Herzogs Leopold, Der EinsUirz der Mauern von Jericho,
Der
nt er,
met een gedeelte
werkzaam geweest;
V. op verschillend gebied
echter
programma-muziek en
als
Ka
stierf.
Als componist
compositin
V. zijn ontslag, bereisde
van Duitschland en keerde naar Darmstadt terug,
gedeelte
hg 6 Mei 1814
hun opleiding ontvingen. Andere
te Gross-Tinz
en maakte
vestigde
zich
bevindt
zich
1873
o.
als
a.
reizen
bij
Liegnitz, ontving
naar Petersburg en
klavieronderwijzer
te
Berlijn.
een oratorium: Die Auferweckung des
Lazarus.
Voijt (Karl), muziekdirecteur 8 Maart 1808
te
Hamburg,
is
voornamelijk
Gacilien-Verein te Hamburg.
Voigt (Johann Georg Herrmann), geb. 14 Mei 1769 te
bekend
als
directeur van den
was organist
1811.
Eenige
aan
de
Thomas -kerk
compositin
van
hem
0.sterwick,
Leipzig en stierf aldaar
te
zijn
te
24 Febr.
Leipzig, andere te OEfenbach in
druk verschenen.
Volx blanche, Fr.; voce bianca,

van
voix sombre,
doelen.
,
zg:
waarmede
de
Ook sommige instrumenten,
Ital.
een helder geluid, in tegenstelling
Franschen een donker, dof geluid beals:
fluit,
des instruments ^ voix blanche.
viool,
clarinet,
hobo,
noemen
574
Fr.,
gemengde
houdt tusschen voix
blanche
Voix
mixte,
Voi sombre,
voix mixte
Volante,
het
in
in
goede zangmelhodes,
alle
fladderend (teeken van voordracht.)
Volckmar (Wilhelm),
onderricht
men
vindt
Traite complet de l'art du chant.
vluchtig,
Ital.,
en basstemmen
all-
aangaande het verschil tusschen voix blanche,
sombre
voix
en
Garcia's
in
a.
van klank die het midden
soort
voix sombre.
donker geluid, voornamelijk aan
Fr.,
eigen. Uitvoerige mededeelingen
o.
een
stem,
en
26 Dec. 1812
geb.
en
klavier-
viool-,
werd 1835 muziekonderwijzer
en
in
de muziektheorie en
Hamburg. Vooral op het
het seminarie te
aan
Hessen, ontving
te Hersteld in
orgelspel
gebied der orgelmuziek heeft hy zich verdienstelijk gemaakt, en
(Breitkopf en Harte 1)
beroemd geworden.
is
Orgelschule
zijn
verkreeg de
Hij
van
titels
doctor philosophiae, professor en koninklijk muziekdirecteur.
Volder (Peter Johan

vond
Antwerpen,
te
aan
decrescendo
o.
een mechaniek uit
om
Juli
1767
het orgel crescendo en
in
Het
brengen. Hij heeft ongeveer 78 orgels vervaardigd.
te
jaar van zijn dood
27
de), componist en orgelbouwer, geb,
a.
is
1841. Tot
zijn corapositin
behooren Missen, concerten,
symphonien en een opera: La Jeunesse de Henri V.
Volkmann (Robert),
waar
Saksen,
onderwijzer te worden, besloot
Anacker
teur
1836 naar
scheen
begaf
1839
hij
waar
hij
eerste
zijn
nam
nieuwe compositin ten gehoore gebracht.

voor
klavier,
kleine
terts.
Pesth
naar
en
viool
violoncel
de jaren 1854
In
en
terug
bleef
in
onderricht
bestemd
om
het contrapunt. Daar ter stede ver-
in
druk.
In hetzelfde jaar
58
hij
verscheiden
Grooten opgang maakten
zijn
trio
5) en zijn strykquartetten in a en ^
(op.
er
in
daar naar Pesth, waar
van
en
leeftijd
geheel aan de kunst te wijden, en ging
zich
les
Lommatzsch
te
Aanvankelijk
violoncelspel.
werk: Phantasiebilder,
Praag
naar
zich
6 April 1815
geb.
evenwel op aanraden van den muziekdirec-
hij
Freiberg,
te
Leipzig,
en
viool-
klavier-,
orgel-,
het
in
componist,
vader cantor was, ontving op jeugdigen
zijn
leefde
tot
aan
hij
te
zijn
Weenen, ging vervolgens

30
dood,
Oct.
1883,
gevestigd.
Als componist van instrumentale muziek behoort V.

uit
de tweede
zijn
symphonien
die,
(op.
Op
evenals
62
en
voor
klavier
de beste kunstenaars
kleine terts (op. 44) en in
Bes groote
terts (op.
53),
feestouverture (op. 54) en zijn serenades voor strijkorkest
63), op de programma's van vele groote concerten voorkomen.
strljkquartetten,
van
in
zijn
het gebied
men
tot
der 19e eeuw. In de eerste plaats verdienen vermelding
helft
hem
kamermuziek
der
heef)
hij
de volgende werken geleverd: 6
2 klaviertrio's en vele stukken voor klavier

een
(op.
concert
42);
twee
voor
alleen.
violoncel (in a kleine terts)
Missen voor mannenkoor, een
Ook kent
een concert
offertorium
575
voor
koor en orkest (op. 47)
soli.
een dramatische scne, getiteld
Sappho,
voor sopraan-solo; vele liederen en gezangen enz.
van
volk,
kunstmuziek,
verstaat
zonder muzikale kennis
Geen
men
te bezitten,
opgenomen, en die het
zich heeft
als
Onder
volksmuziek, in legen
de gezangen en danswyzen, die het
door overlevering heeft leeren kennen, in
een bestanddeel zijner nationaliteit beschouwt.
moge
volk ter wereld, hoe weinig muzikale kennis het ook
het
of
Volksmuziek.
Volkslied,
Volksêzau<c,
stelling
heeft
eigenaardige
zijn
Das
volksliederen.
Volkslied,"
muziek;
geen volk, of het heeft
Wagner
R.
zegt
bezitten,
eigen
zijn
{Gesammelte
Schriften^
308) ging aus einer unmittelbaren, eng unter sich verwachsenen, gleich-
ni,
Gemeinwiiksamkeit
zeitigen
Kunst,
der Dichtkunst und der Tonkunst hervor, einer
im Gesiensatze zu der von uns einzig
wir
die
nur noch
fast
begrif-
kaum Kunst nennen mochten,
fenen, absichtlich gestalteten Kulturkunst,
son-
dern vielleicht durch: unwillkrliche Darlegung des Volksgeistes durch knst-
Vermogen, bezeichnen
lerisches
Dem
Volke
Wortvers
und
nie
es
fallt
gabe
Hier
ist
Wort- und Tondichtung Eins,
seine Lieden ohne Text zu singen; ohne
Ahstufungen des Volkstammes die Tonweise,
auch der Wortvers; irgendwelche Trennung
ihm
sind
dilrften.
tenissen,
ihm
ist
so variirt
unfasslich, beide
wie Mann und Weib."
ein zoeinandergehriges Ganzes,
De inhoud der
den
Volk keine Tonweise. Variirt im Laufe der Zeit
fr das
es
bei verschiedenen
ebenso
ein,
volksliederen heeft betrekking op het volksleven, op gebeur-
sprookjes, zeden, gebruiken, beroepen,
keer der verschillende volksklassen enz.
De
werkzaamheden,
huiselijk ver-
volk zelf
liederen zijn t uit het
voortgekomen, f door toonkunstenaars opzeltelyk voor het volk gecomponeerd.
oude volken komen geheele klassen van zangers voor, die het volk
vele
Bij
hun liederen voorzongen;

dinavirs de
Skalden,
Minstrels,
in
de G-rieken
bij
o.
a.
de
Rhapsoden,
Barden, in
de Keltische volken de
bij
Frankrijk de
Troubadours
de Scan-
bij
Engeland de
Minne-
en in Duitschland de
Meesterzangers.
en
Groote ontwikkeling onderging het volkslied
den
de middeneeuwen, omstreeks
14e eeuw werd een slechts eenigermate aangenaam en bevattelijk
In
de
in
geheel
men
in
toen de zin voor het romantieke eenigszins begon te verminderen.
tijd,
in
Duitschland gezongen en gespeeld.
de Limburger Chronilc van
I30,
lied
In derselben Zeit," zoo leest
sang
man
ein
new Lied
in deut-
scnen Landen, das war gemein zu pfeifen und zu trommelen zu aller Freuden."
Zeer
zegt
und
populair
dezelfde
alle
was
destijds
Kroniek,
Spielleute
zekere
das sungen
fhrten
den
monnik
alle
begon men nok de volksliederen op
de
tweede
der 16e
sWas
alle
er sung,"
Meister pfiffen
Gesang und das Gedicht." Omstreeks dien
lijd
helft
aan de Main.
Leute gern und
te
teekenen en
eeuw verschenen de
te
verzamelen, en in
eerste verzamelingen in druka
576
Aard en
omvanc;
van
Lexicon gedoogen
dit
nief,
schouwingen over de liederen van de verschillende

worden,
aangaande
vindt
men
des dramatischen
GesehicMe
die volken in gebruik. Belangrijke
bij
o.
Stiles,
der MusiJc (deel
a.
en
Har tel, 1863 65); Das
in
Wort,
1876); Histoire de
fie
la
K,
Kiesewetter
deutsche Lied des
van
J.
B.
W, Ghappell
da
traite
Cape 11
varj
cordici,
Belle rmann
F.
Tot
zijn
Grande
des
1650, van
of
vestigde
(Berlijn,
en
Tiie
une
t.
later
componist, geb. 1813 te Offenbach,
en
vader, leefde eenigen
zijn
Heidell>erg,
te
trio
waar
hij
tijd
ponr piano, violon
Trois tudes lyriques,
tarentelle,
te Peters-
27 Jan. 4848
stierf.
et violoncello,
sonate ponr piano seul^ Six tudes melodiqiies en 2 suites,

et
Lieierhcher der Portugiesen, van
alten
compositin behooren: Premier
lyriques
van
XV e XVI,
XIV,
1840).
klivierspeler
zich
B aeck er
L. de
olden time,
th".
con un saggio della musica dei tre secoli, van
ontving onderricht in de muziek van
en
(Berlijn
Schuv
Weckerlin (Parijs, 1 866)

Kastner (Parijs, 1854
literafure on popular mnsio
1868),
VoUweiler (Karl),
burg
ge-
vnd 16 Jahrhinderts
(Londen, 1859); Poesie musioali dei secoli
(Bologna,
Brei tkopf
en Les Foix de Paris, van G.
Ballad
1855);
15.
(Leipzig,
la cAa/ison populaire en Allemagrie, va.n E.
la chanson,
und
1841);
(Leipzig,
musikalische Lied
Schneider
E.
Sc/iicksale
Mittelaller bis zu der Er-
Amhros; Bas
en 1856); Chants historiques de la Flandre, 400

(Rijssel,
mededee-
und mehrstimmigen Tonsatz, van Rob. Eitner
Melodie
1876); Histoire du Lied ou

(Parijs,
frilhen
van R. G.
van
II),
sckiohicher Entwiokelung., van Dr.
Les Chanis de
de volgende werken
in
Gesanges vont
des joeltlichen
BescJiaffenheit
findmig
be-
der aarde gegeven
het volkslied en den invloed, dien het op de kunstmuziek
uitgeoefend,
heeft
hier uitvoerige
meer daar die zouden moeien samenvallen met een overzicht van
te
de eigenaardige dichtvormen,
lingen
dat
volleen
Dejcx tu-
Fariations concertantes
sur r Hymne rtisse pour deux violons, allo et violoncelle, en vele klavierstukken.
Volta,
keer, maal;
Ital.,
b.
prima
v.
volta, de eerste maal
seco nd
volta, de tweede maal.

Volti sabito,
Ital.,
een uitdrukking die onder aan het notenblad voorkomt
(meestal verkort: V. S.) en die beteekent
Voorslag, Ned,; VoRSCHLAG, Hoogd.
soorten van voorslagen:
twee
draai schielijk
(het blad)
Ital.;
regel,
de
voorslag
kort,
hedendaagsche
geschreven.
wanneer
muziek
Als
moet
lange
om.
een melodisch
Er
en korte. In vroeger tijden gold
wanneer het kleine nootje van een dwarsstreepje voorzien was,
dat
als
daarom
Appoggiatura,
dat aangeduid wordt door een klein nootje vr de hoofdnoot.
versiersel,
zijn
hij
dit
wordt
het
nit
geval was, lang moest
zijn.
In
de
de lange voorslag niet meer met kleine noten
harmonische toon
is
de voorslag van dissoneerenden aard,
zich laten hooren niet
vr,
maar op den
tijil,
waarop de
577
hoofdnoot,
door
welke
bij
optreden
niocl
behoort,
hij
deze laatste verliest daar-
van liaar waarde. Zoo moet het volgende voorbeeld
iets
i*^
I^V
m
'r
aldus uitjrevoerd worden
Tl..5^
.fi^
1^
i=^^k---0-i
Voert
men
J=,-st,
het daarentegen op deze wijze uit
r^
dan
de voorslag
verliest
r^
'i_
zijn
-8*1,,
eigenaardig karakter, en de bedoeling van den
componist wordt miskend.
Sommige
theoretici rangschikken
Vor halte. Er bestaat echter wel

sierselen: de Vor halt toch laat
voorslag daarentegen op een licht
zijn
Vorha
zich
altijd
dit
die in het volgende
halte,
in
laatste
in
p/fr^
, ^'-j-n*
blijkt,
dat
de
in
in
stemmen
vindt
men
o.
j-i
fl
ff
voorslagen,
stemmen kunnen optreden. Een
vier
symphonie
beide ver-
zwaar maatdeel, de
een
voorbeeld
verschillende
voorslagen
Mozarf s
op
maatdeel hooren. De vertragingsnolen
lange voorslagen.
Uit
van
lange voorslagen onder de vrije
degelijk ondeischeid tusschen
*^^^â
het volgende voorbeeld
zijn
de
a.
in
evenals de
Vor-
zeer schoon voorbeeld
het
eerste Allegro van
g kleine terts:
"^s^^m
:=5j
III.
37
578
Voorteekening, Ned.
Vorzeichnung,
Signes, Fr.; Signature,
Hooftd.;
den notenbalk geplaatste teekens
aan
vr
de
Eng.;
toonhoogte, door sleutels,
Voransuahme, Hoogd.
Vorgeiger, Hoogd.
en
|$
benaming van den eersten
cijfers.
Antiîpatio.
z.
aanduiding van de
ter
en van de maatsoort door
v,
concertmeester in
violist of
een orkest.
Vorhalt, Hoogd.;
Demmin
naar
Vertragingsnoot.
z.
(Charles),
Voss
klavierspeler,
Pommeren,
in
waar
Parijs,
20
geb.
studeerde
te
Schmarsow
bij
1846
ging
zich als leeraar in het klavierspel vestigde.
hij
honderden zoogenaamde salon-stukken geschreven

is
1815
Sept.
Strehlitz en te Berlijn en
te
heeft
Hij
een der populairste daarvan
Pluie de Perles.
Vossius
(Ger hardus Johann),
en
aan het Athenaeum
later
Zijn gezamenlijke
sommige
In
geleerde,
Amsterdam, waar
handelt
(Isaak),
21
1689
in
boek
Poematum oantu
et
Febr.
bij
zoon
Engeland,
virihus
tilel
19 Maart 1649
a.
o.
De
Amsterdam
te
in
De artium
stierf.
druk.
in
scien-
et
qiiaiuor artihus popularihus.
den vorige, geb. 1618
van
is
hij
Blaeu w
over muziek,
lj
geleerde,
gest.
Heidelberg,
nab'y
te
tiarum natura, later herdrukt onder den
Vossins
1577
Leiden, werd hoogleeraar aan die inrichting
werken verschenen 1701
daarvan
geb.
te
studeerde aan de hoogeschool
te liOiden,
rhytkmi (Oxford, 1673), waarin
spreekt over het verband der verzen en muziek
zijn
a.
o.
hij
de Grieken Romeinen en
bij
over de muziekinstrumenten en het waterorgel.
Vox,
Lat.,
stem.
Vox Imniana,
orgelregister,
een
tongwerk
eindelooze
pijpen
en
men met
rnenschelijke stem, bepaaldelijk de
Lat.,
benaming van een
dat een nabootsing der rnenschelijke stem heet
van
weinig recht op
echter
dat
vt.,
te
zijn
Het
zijn.
naam
heeft.
is
De
proeven met verschillend materiaal, de menigvuldigste vormen der
haar
dit
samenstellingen leveren het bewijs, hoe weinig
afwisselende
register geslaagd
is.
Zelfs
bij
de bekwaamste orgelmakers
is
het
zelden geheel zuiver van toon.
De
landen
Voxhumanais
vervaardigd,
humana
ontstaan uit de Baarpijp en het eerst in de Neder-
om
welke
genoemd wordt.
Zij
reden
zy
komt ook
als
ook wel
4
vt.
Nederlandsche vox
voor en heet in dat geval
vox virginea, maagdenregaai of j uffersr egaal.

Voz of Vos (Laurens de), geb. 1533 te Aniwerpen, was
den schilder
Martin de Vos.
Hij
was
eerst
de broeder van
aan de kathedraal
in
boortestad als toonkunstenaar verbonden, later beriep de aartsbisschop
de Berlaymont hem
Cambrai
aan
de
als
zijn
ge-
Lou
muziekdirecteur en leeraar der koorknapen naar
kathedraal aldaar. Zijn gehechtheid aan dezen prelaat
ver-
579
hem
leidde
onvoorzichtigheid, die
een
tol
hij
met het leven moest belalen.
had namelijk een motel gecomponeerd, waarin de politieke troebelen van
Hij
dien
tijd
was
motet
Dit
enz.
de
koor
de
medegedeeld
wordt
cales de
de
bedoeling van den componist,
genomen
eeuw,
[Nolices sur les collecfions musi-
hem
is
opetc.
inventie,
Be
Arnhem
te
in
begin
hel
Musike
Naturen hebbende,
ticee
sonder
speelen
te
der
Yiolen-Cyther met vijf Snaaren, een nieuwe

vier
Partkyen spelende,
half Violens, half Cyther, zijnen Naetn mei brengende
te leeren,
derley
val ten,
grafschrift
Concenluum sacrorum quae motecia vocant
muziekonderwijzer
gaf in het licht:
melodieuse
Soorie
licht
'Zijn
(1591).
Vredeman (Mie hel),

17e
hem
liet
Camhrai). Een vijtstemmige motet van
verzameling
de
in
Peter Palesius
van
Conssemaker
door
bibliothque de
la
be-
geschreven en werd op een hoogen
de gevangenis werpen en zonder verhoor ophangen (1580).
in
hem
dooi'
ongeluk van den bisschop
en het
tegenwoordigheid van den usurpator, ten gehoore
in
bemerkte
Deze
gebracht.
verwijdering
groot
voor
na den vesper,
feestdag
Inchy,
bezongen werden: de overheersching van
ongerechtigheden,
dreven
een
Note van de
Musiek
en al-
te verstaan,
so
wel vor de Violen, als voor de Cyther, etteliken Musyck-Stukhen opgesett ende
Tabulatuur gebracht (Arnhem,
iv
Vredeman (Giacomo),
helft der
17e eeuw. Onder
Musica miscella
voorzien
1612).
Ie
Leeuwarden
de eerste
in
naam verschenen de volgende werken
zijn
mescolanza di madriga, canzoni
Franschen
van
Jan Janssen,
muziekonderwijzer
e villanelle
a 4
(Leeuwarden, 1603); Isagoge Musicae
tekst
druk
in
e
roei,
d.
i.
ende grondighe Insiructie vandt principale Musyke soo die in
eorte,
perfecte
allen
Collegien der selver
Const ghebrtiykt werden, ende in de voortreffelycke
groote Schoole der Stadt Leuwarden (1618).
Vroye
van
hel
1873
Men
(Thodore Josephe
diocees Luik, geb.
de),
hem
kent van
musique
la
te
Villiers
la
Ville,
29
gest.
Juli
Luik, heeft veel tol bevoidering van het R. G. kerkgezang gedaan.
te
de volgende werken: Le Fesperal, Le Graduel,
plain-chant d Viisage des sminaires,
De
priester en generaal-muziekdirecteur
19 Aug. 1804
religieuse,
les
Traite du
Manuale Cantorum, Bituale romanum. en
congres de Malines et de Paris el la lgislation
de VEglse sur eette matiere (Parijs, Leuven en Brussel, 1866). Laatstgenoemd
werk
heeft
hij
in
vereeniging met El e wijk geschreven.
Vrngt (Willem
op jeugdigen
in
een
destijds
leeftijd
bijzonder
te
de
Chaconnes), zanger, geb. 23 Oct. 1793, bezat
schoon tenorgeluid overging.
Amsterdam
1829 beoefende
was
P.
een fraaie sopraanstem, die omstreeks zyn achttiende jaar
hij
de
bevond,
kunst
nam
hy
slechts als
Bij
Julius Miller,
onderricht
in
die zich
den zang, maar
liefhebber; eerst in
tot
genoemd jaar
hy, tengevolge van het verlies zyner fortuin, genoodzaakt, de kunst voor
37*
58j0
broode
den
werd
gaan
te
tot
hij
beoefenen.
werd
op en
vaderland
Hij
met
overal
trad
verschillende steden van ons
in
geestdrift ontvangen.
1830
In het jaar
solo-zanger van den koning benoemd, in hetzelfde jaar
hij
liet
Handel's Judas Macckabaeus

hoeren. Uit Berlijn en Parijs werden hem aanbiedingen gedaan, om zich aan
Te Londen zong hij duetten
de Opera te verbinden, doch Vrugt weigerde.
met Rubini en maakte ook daar ter stede grooten opgang. Paganini
op
zich
een
muziekfeest
hem
noemde
opleiding
sublimo cantante.
il
veel
wenschen
te
stukken waarmede
de
lied en
Adolf
Dusseldorp
te
hij het
over, en
in
Ongelukkigerwijze
was
zijn
liet
muzikale
Tot
repertoire zeer beperkt.
zijn
furore maakte behoorden het Nederlandsche volks-
hij
graf van Maria. Tijdgenooten roemen
der voortreffelijkste die ooit gehoord
stierf
Hij
zijn.
stem
zijne
als
een
omstreeks 1875 in kom-
mervolle omstandigheden.
Vuillaume (Jean Baptiste), violenmaker,

de Vogesen, werkte
in
18'25
van
1828
tot
laatstgenoemd
jaar
Lt
den orgelbouwer
met
Zich
violenfabriek.
was
na
de
over
geassocieerd en begon in
de techniek van
in
ijver
van
violenmaken
te vervaardigen.
boek
veischenen
dit
daarvan vervaardigde
Behulpzaam
les
instrument
a.
studin
hij
violoncellen
instrumenten, wier lak veel overeenkomst heeft met
instrumenten
van
hij
veel tot verbetering
bijzondere
onder
stierf
soort,
o.
van den strijkstok

a.
bij
een octobas, een
(Nicolas),
leiding
van
broeder
zijn
hij
door aankoop eigenaar van
Tarisio^ bestaande
van
den
van
244
in
violen, allen
en
19 Maart 1875.
stierf
vorige,
geb. 1800, werkte te
en vestigde zich 1843 te Mioncourt.
broeder
1871.
Vuillaume
als
verzameling
van de beste meesters. Hij
Vuillaume
des anciens vernis
Deouverte
een octaaf lager dan de violoncel klinkt, en een altviool van
dat
beroemde
was hem het 1859
in die studie
buitengewone afmeting. In het jaar 1854 werd
1828
zijn
hij
insiruments d cordes et a archet, en na het lezen
Stradivarius. Ook droeg
vervaardigde
Parijs
succes, zette
in
e.
voort en trachtte vooral de zooge-
ijverig
Eugne Mailand:
van
employs pour
iluliens,
die van
tevreden met
hij
Italiaansche lak," dat groote geheim voor de tegenwoordigde violen-
makers, weder
(Nicolas Frangois), broeder van den
violenmaker
te
Brussel,
waar
hij
14
Jan.
1876
Vuillaume (Glaude Frangois), broeder van den

als
Mioncourt
Amati, Guarnerius, Stradivarius
maken. Niet
te
kunst
naamde
van
modellen
de
volkomen
Hij
te
bestudeerende, bracht hy het in den loop der jaren zoover, dat
school
staat
de
1798
Francis Ghanot, was
vak verdiepende en de eigenaardigheden der meesters van de Italiaansche
zijn
en
met
zijn
geb. 7 Oct.
op de fabriek van
Parijs
te
violenmaker,
doch
legde
zich
later
op
vorige,
vestigde zich
stierf.
vorige, ontving opleiding
den orgelbouw
toe.
Zijn zoon
581
Sbastien
echter werkte in het vak van z'yn
ooms
voort en
wei'd
bij
gele-
genheid van internationale tentoonstellingen herliaaldelijk bekroond.
(Melchior),
Yalpias
cantor
een
te
Weimar
Passion
geb.
omstreeks
nach den vier Evangelisten.
Duitsche vertaling van
hard, en voegde bg
Vyre (Jean),
der 14e eeuw.
1569
te
Wasunjien,
werd 1600
en stierf aldaar 1616. H'y componeerde vele canliones en
Ook
Faber's Compendiohim
bekend
als uilgever der
musicae Aam'
JohaniiGott-
is
hij
die uitgave een kleine verhandeling over de toonsoorten.
organist en orgelbouwer te Brugge, leefde in de tweede huift
w.
Wach (Karl Gottfried),
de
in
liet
1805 ook
zich
28 Jan. '1833
Zijn
stierf.
Wachtel (Theodor),
houder
aldaar,
bekend
als
geb.
46
Sept.
1756
Lbau
te
Leipzig in de Recliten, doch wijdde
tijd
lid
van het stadsorkest
Leipzig,
te
waar
compositin bestaan in arrangementen van opera's.
zanger, geb. '1824 te
Theodor,
en
te
hoeren. Hij was een der beste contrabas-
te Berlijn
van Duitschland en langen
sisten
h'y
eerst
de muziek, maakte d803 een kunstreis naar Nederland
zich later geheet aan
en
contrabassist,
studeerde
Ober-Lausitz,
hem
die
in
Hamburg.
was
Zijn vader
dat vak opvolgde,
een der voornaamste koetsiers van Hamburg. Onder
behoorden ook de zangers der Opera. Een zangonderwijzeres, Mej.
stal-
werd weldra,
zijn
klanten
Grand j ean,
ontdekte het eerst, dat de jonge koetsier een bijzonder fraaie tenorstem bezat,
raadde
en
maakte
hem
zangles
aan,
goede
zulke
Ie
vorderingen,
aan de muziek wijdde.
Hij
nemen.
Hij
dat
na
hij,
gaf aan dien

zijns
raad gehoor en
vaders dood, zich geheel
was achtereenvolgens aan de Opera's
te
Schwerin,
Dresden, Wurtzburg, Darmstadt, Hanover en Kassei werkzaam. Zoowel in

plaatsen,
die
ais
Weenen
te
en te Berlijn, waar
hij
later optrad,
werd
al
hij
de lieveling van het publiek. Zyn stem heeft een omvang van meer dan twee
octaven,
is
en
hooge
de
bijzonder
hij
zingt
ToKllon de Lonjumeau, waarin
van
zijn
vroeger beroep
was
Oostenrijk,
Dresden
stad
als
werd
1827
'Dientengevolge
zweepslagen
zijn
bassist,
werkzaam.
gengageerd
te
Aan
geb. 2
Graz,
het
Maart
Pesth,
is
Ze
een herinnering
bijna evenveel succes heeft gehad, als
achtereenvolgens
operazanger
hij
met
hij
Wachter (Johann Michael),

in
met het grootste gemak.
hij
voor de Fransche Opera. Zijn lievelingsstuk
geschikt
794
met
te
Ween*n,
zijn
zang.
Nappersdorf
Berlijn
en
hoftheater in laatstgenoemde
en bleet er tot
zijn
dood, 26 Mei 1853,
583
werkzaam.
was een zeer
Hij
schap en werkte
verdienstelijk lid van
Rienzi,
Ber
Jiiegende Hollander en
de
van
Orsini,
rol
althans
zijn,
61)
(n,
moi
sUn
vritable
vive,
tres
onctueux
et
s'en
il
mme
Wechter
qualits,
les
1798
temps dont
qui remplissait Ie rle du
et
a un de ces timbres
elle
sehiedenen Arten der Kirchenmusii,
1772
geb.
Berlijn,
te
is
Perthes,
grande,
13
gest.
op muzikaal gebied
Die
Wunder der Tonhin, Ton den
Das
eigentliche innere IFesen der Tonkunst
en Die Seelenlehre der heutigen Instrumentalmusii, die verschenen
van
si
de sensibilit dans son chant;etces
referendaris was,
hij
bekend door de volgende opstellen
tweede deel
Mmoires
zijn
puissance expressive est
la
Heinrich),
Hamburg, waar
te
Aufgabe
sich der
possde a un degr tres lev.'
Wackenroder (Wilhelm
Febr.
um
voix de baryton est une des plus belles quej'aie
pour peu que Tartiste mette de coeur
deux
men
einem Sanger
fast
bien complet, dont raction sur
et
Wechter,
celui de
ich
batte,
en chanteur consomm;
sert
vibrants en
et
berekend
hij niet
daarentegen bericht in
pur
bien
talent
Hollandais maudit. Sa
entendues,
Selbstkenntnis
Beriioz
c'est
zwang
Haupipartie
und
Erfahrung
gewachsen zu fhlen."
nicht
Hollander" meende
h'
Tannkauser
hoofdrol, in
Mittkeilungen an meine Freunde leest
mannliche
iDie
genug
der
auf,
van den
rol
Wagner's
in
dienaangaande:
vanWagner:
mede. In Rienzi vervulde
2'annJiauser,
Der Jiiegende Hollander de
in
Biterolf. Voor de
die van
te
het Dresdener opera-gezel-
de eerste voorstellingen van drie opera's
bij
zijn
ver-
in het
Ludwig Tieck's
Pkantasien ber die Kunst (Hamburg,
(Joseph),
en kapelmeester aan de kathedraal te
1799).
Wackenthaler
Straatsburg, geb. '20 Nov.
organist
1795
te Schlestadt,
heeft een groot aantal stukken
voor orgel en twee verhandelingen over den Gregoriaanschen zang geschreven.
3 Maart 1869.
stierf
Hij
(Henri),
Waelpnt
ter
het
stede
eerste
componist,
onderricht
geb.
26
Oct.
conservatoire van Brussel voort. Hij behaalde
compositie
waar
Het Woud en werd 1869

ook
hij
keerde
1875
volksconcerten
naar
Ook bekleedde
hij
Fransche Opera
te
Vlaamsche
De
opera
Zegen der
gaf.
1845
1867 den
ontving daar
te Gent,
de muziek en zette
in
studin aan het
zijn
eersten
prys met
zijn
directeur van het conservatoire te Brugge,
het
In
jaar
1871
ging
hij
naar Dyon,
Belgi terug en werd vervolgens orkestdirecteur te Gent.
eenigen
tijd
's-Gravenhage.
de
betrekking
Van
zijn
van orkestdirecteur aan de
compositin
zijn
o.
a.
bekend
de
de Diamantslijper; vier symphonien; de cantates
Berken
Wapens, De Pacificatie van Gent en Hans Memling j liederen
met klavierbegeleiding, enz.
Waelrant (Hu bert),

werpen,
studeerde
te
contrapuntist
Veneti
onder
uit
de 16e eeuw, geb. 1517 te Ant-
leiding
van
Adriaan WiUaerl
en
584
keerde
1547 naar
vermoedelijk
Bel<;i terug,
richtte.
Onder de
Waelr.int
welk jaar
in
Jean Laet,
een muziekscliool en, in vereeniging mei
te
hij
Antwerpen
een muziekhaiidel op-
vele werken, die beiden in het licht gaven, en waartoe ook
bijdragen leverde, behooren
talrijke
Le premier Hvre de chansons
frangoises ei italiennes a cinque voix (1558) en Jardui musical, contenant plusievrs helles fieurs de chansons choysies d' entre les oeuvres de plusieurs auteurs
Van
excellens en l'art de musique (ibid.).
werken gaf
zelfstandige
W aelrant
Cantiones Neapolitanae 3 et i voc. (Veneti, 1565), Symphonia
het licht:
in
Angelica 4, 5, 6, 7 e 8 voc. (Veneti en Antwerpen. 1594) en Madrigali e
canzoni francesi a 5 voci (Antwerpen, 1558).
Wagenseil (Georg Christoph),
Weenen,
ontving
muziekmeester
hove.
ten
beroemd, en ook
muzikale
zijn
Hij
van
opleiding
1779.
stierf
Fux
kapelmeester
Als
klavierspeler
was
1688te
en werd
hij
zeer
instrumentale muziekstukken hadden zekere populariteit.
zijn
Wanner (Christian),
1753
klavierfabrikant te Dresden, geb.
te
Medingen,
deed veel tot verbetering der vleugelpiano's.
Wagner (Ernst David),

Hamburg, werd cantor
Van
directeur.
Eine
der
en verkreeg den
heeft
hij
Die musikalische Ornamentik.
Noten-B eispielen durchwelte Erlauterung
Musih gehraucJdichen Verzierungen
Seb.
der
Bach
Thomas-school en
het
in
van
compositin
Saksische
kerkmuziekstukken
(Berlijn,
5 April
geb.
1698
Voigtland
waren
in
en
stierf
1759.
Zijn
talrijke
het midden der vorige
Silbermann
van
clavecin royal
Wagner
der
(z.
dit)
uit.
en
Hij
vond
met
stierf
1789.
(Joh. Joachim), orgelmaker
18 eeuw.
Zijn grootste orgels
Maria-kerk daar
Wag'lier
Sciiniiedefeld
Kuhnau. Toen
bij
de uitvoering
waren
te
zijn
te
broeder
Berlijn,
instrumentale en
eeuw bekend en
geliefd.
Dresden, was een
Christian
het
leefde in de eerste helft
die in de garnizoenskerk en in
de
ter stede.
(lohann
in
Mhlberg, bezocht
dezen meester mede. Hij werd 1726 cantor te Plauen
Wagner (.lohann Gottlob), instrumentenmaker

leerling
te
nog drie jaar
hij
aller in
1868).
ontving er onderricht van
kwam, werkte
diens plaats
in
te
koralen en psalmen in druk
grndliche, mit vielen
Leipzig de
18 Febr. 1806
van koninklijk muziek-
motetten,
zijn
Wagner (Georg Gottfried),

te
titel
een werk geschreven:
compositin
zijn
Ook
verschenen.
te Berlijn
en
Michael),
Heimeberg, werkten
in
broeders, orgelen klaviermakeis
de tweede helft der 18 eeuw.
te
Zie
aangaande de verbeteringen, door hen aan de constructie van het orgel aangebracht, het artikel orgel.
Wanner (Bichard), geb. 22 Mei 1813 te

Karl Friedrich Wagner, ctuarius
van
Leipzig,
bij
was het jongste kind
de stedelijke politie aldaar,
585
van Johanna Rosina Beetziii.
Hij
had bij den doop de namen
Wilhelm Ricliard ontvangen, doch heeft zich altijd alleen Richard ge-
en
noemd.
Toen
onbemiddeld
wig Geyer,
die
stad
jaar oud was, stieif zijn vadei', die
vijf
liij
tooneelspeler
was
plichtingen jegens zijn stiefkinderen
zeer nauwgezet, en trachtte zijn
op hen over te brengen. Zoo wilde
maken.
Maar
knaap
vlotten:
de
Geyer
niet
toonde
reeds 1821. Kort voor
und RedlichheC' en
weinig
het
dood had
zijn
den
Richard
nog
destyds
dezen
hij
tot
moeder
zijn
stiefzoon
zijn
FreischU op het klavier leeren spelen.

hoorde
een schilder
Het was
de schilderkunst.
voor
aanleg
van
talent
Richard
van
hij
der techniek van dat vak wilde het niet
aanleeren
vergund,
het vervullen zijner ver-
In
bezat.
hij
talenten
het
familie naar
een ontwikkeld man, die als tooneelspeler,
schrijver en portretschilder vele verdiensten
met
en kroost
met Lud-
later
met wien de geheele
Dresden,
te
Geyer was
verhuisde.
weduwe
moeder hertrouwde eenige jaren
Zijn
achterliet.
te
ontdekken;
de melodie Ueh' immer Treu
nieuwen
sJungfernkranz"
Toen hy
dit
zeggen
stierf
hij
Zou
zijn
hij
Der
uit
vader voorspeelde,
misschien talent voor
muziek hebben?"
Na Geyers
leben
nadat
aldaar,
dood
keerde
door,
Richard
bracht
op
negenjarigen
tijd
bij
diens broeder te Eis-
naar Dresden terug en
had zich aan de studie
verklaard
hij
korten
leeftijd
te
kwam
willen wijden, op de
Latijnsche school. Grieksch, Latijn, oude geschiedenis en mythologie waren de
voornaamste vakken
Zelden zag
zijner studie.
en
denis
met
en
de
mythologie
beoefende
ijver
vlugge jongen
boeken
genoemd
Odyssee
der
Wagner 's
Grieken boeiden
zijn
de taal van dat volk.
hij
reeds
in
en
vertaald,
hem den toekomstigen

Ook
der
men een knaap,
Richard Wagner.
de klassieke Oudheid dweepte, dan
aandacht
Hij
de derde klasse hid

zijn
die
meer met
Vooral de geschiein
hooge mate,
werd op school een

hij
de eerste twaalf
leermeester. Dr. Sillig,
meende
in
philoloog te ontdekken.
dichterlijk
talent ontwaakte in die jaren. Bij
den dood
van een der leerlingen van de Kruisschool werden diens medeleerlingen door
den onderwijzer opgeroepen,
beste
gedicht
hem
het
treurspelen
van
deed
spoorde
hem
iieelstukken
In
zijn
te
besluit
A.
J.
aan,
te
het afsterven van
Richard
vormen, dichter
te
dergelijke,
Drt'sdeu
hij
meesterstuk,
weid vertoond.
op
te
bezingen
prijs.
het
Dit succes
worden. De kennismaking met de
naar het voorbeeld der Grieken gevormde too-
vervaardigen, en
Weber's
ber's muziek
hun makker
behaalde den
Apel, waarin Grieksche onderwerpen behandeld waren,
ontwierp daartoe verscheiden plannen.
schooljaren ontwaakte ook zijn
gewekt door
1822
om
zou gedrukt woiden.
den
liefde
voor de muziek
deze werd
Der FreincAtz, welke opera 26 Januari
Onbeschrijfolijk
was de indruk, dien
We-
negenjarigen knaap maakte. Den Jungfernhram had
586
reeds vroeger leeren kennen; nu wenschte
hij
nieuwe
opera,
onderricht
hem
de
en
op
vooral
het
de
had
klavier
Maar met de vingeroefeningen wilde
van
leermeester
hoofd
het
leeren
te
en zeide
trachtte
gij
gehad, want een pianist
meester
o.
is
Wagner
Nu
nooit geworden.
heeft
hij
gelijk
hij
sukkelde hg zonder
klavier en speelde aanvankelijk niets dan ouvertures,
zijn
was de beoefening der muziek
meesten
tijd
in
zijn
Daar
hij
bert en
besteedde
Maar Der Freischte ging hem
van
neelspeler
het
Rosa He,
die
z'yn
bij
Richard
is
hem
wilde
het niet
vertoonde
hij
bevredigde die
hij
zijn
a.
o.
broeder Al-
verwonderen, dat de
te
worden, want
niet
voorloopig bijzaak:
schoolstudin en aan de dichtkunst.
te
lust
tot
Too-
huis.
had zekeren afkeer
hij
en het moderne fooneel, misschien wel tengevolge van

op
hij
Antieken
der
bij
professie
acteursleven
indrukken,
ernst
aan
hij
naaste omgeving tooneelspelers had,
zuster
zijn
komediespelen zich ook
van
hoorde, schudde
dit
En daaraan
alles.
Nochtans
de
Mentor
toen zijn
van ie Zauherjite en van Do7i Juan.
a.
boven
zijn
op
voort
had leeren
het niet vlotten. Buiten weten
het nooit leeren."
zult
de
aanvankelijk uit het hoofd, de Freischiz-
hij,
Doch
spelen.
uit
Een weinig
te spelen.
Cornelius Nepos
vertalen.
zijn
na
ontvangen van een huisonderwijzer, die
hij
levensbeschrijvingen der helden van
ouverture
ook andere stukken
hij
heerlijke ouverture,
het
gymnasium van de
ontvangen
had.
klassieke oudheid en den
Reeds toen derhalve gevoelde
hij
zich
door het tooneel deels aangetrokken, deels afgestooten.

Veertien jaren telde de jonge kunstenaar, toen
aan hetwelk
tooide,
matisch
gebied
hij
zegt
hij
later:
hij
zaakt,
loop van het stuk, en ik zag mij
den
in
de meesten als geesten
eersteling op dra-
Hamlet en Lear
dit werk, hoofdzakelijk uit
samengesteld, was op een breede schaal aangelegd

stierven
een groot treurspel vol-
Van deze
twee jaar gewerkt had.
te Ifiten
twee- en veertig personen

de uitvoering genood-
hij
terugkomen, daar
anders geen per-
ik
sonen had gehad voor de laatste bedrijven."
Omstreeks
Leipzig
dien
tijd
omstandigheid echter dat
te
daaraan
van
Richard's moeder met
hij
ook schijnt men op die school
hebben, den leerlingen het onderwijs aangenaam
Wagner
schrijft
lieverlede
terugkeer
naar
tegen wel: op
bij
hem
Leipzig
(Ie
bad, wilde
hij
zijn
De
te
niet
den slag
maken; althans
het toe, dat de liefde voor de klassieke letteren
verloren
ging.
Op
zijn
geen gunstigen invloed
concerten in het
phonien kennen van
de kinderen naar
daar ter stede op de Nicola-school.
daar een klasse lager dan te Dresden werd ge-
l)eleedigde zijn eergevoel;
plaatst,
gehad
keerde
Richard kwam
terug.
Ge wand ha
Beethoven. Nadat
hij
taalstudin oefende dus zijn

uit,
vis
op
zijn
kunstzin daaren-
aldaar leerde
hij
de sym-
de muziek voor V^wow^ gehoord
zoo even voltooid treurspel ook van een
dergelijke
muziek
587
Daar
voorzien.
was,
leende
L o gier
En
nam
hij
evenals
komen.
te
van
hij
was met
worden. Doch eindelijk gaf men
hebben,
te
zeer
niet
anderen vervaardigde
te
werd streng
de
familie had, tot haar groote
tot
zijn
school-
Maar
werken aangespoord.
hem
veel
zijn
muzikale kennis
moeite, zijn huisgenooten te
de muziek: zy beschouwden die neiging als

zijn
toe,
onderricht
het
vroegere verklaring, dat
en
W agner verkreeg Go
smakelijk te
maken
hij
dichter wilde
tlieb
Ml er
1
4830
in
den schouw-
Heinrich Dorn.
dwaasheden genoemd; D om
even-
andere meening toegedaan en verhaalde nog dertig jaar
later,
Leipzig werd uitgevoerd onder leiding van
ouverture heeft
bas,
Onder
het schrijven van werken voor groot orkest.
een ouverture, die in het jaar
hij
althans de leerling
met becijferden
het uitwerken van voorbeelden
in
vlijtig
maar gaf de voorkeur aan
burg
zijn
Deze man, ofschoon een degelijk musicus, schijnt niet het talent
meester.
bezeten
zijn
was haar gebleken, dat
het
Het kostte
liefde voor
zijn
die in strijd
gril,
was
prikkelden
en
een aria en besloot toen, met
en
quartet
dag
overtuigen
tot
niet afschrikken
zich
hij
aandacht
studin in de muziek ijverig voort, componeerde een
zijn
hij
en
ontdekt,
het dichten leed;
een
den
een
zijn
voor zich, want
nog
echter
zette
stilte
voor
liet
eenige jaren kort en geed besloten had dichter te worden,
hij
treurspel
zijn
werk onder
sonate,
boeiden
studie droeg niet zoo spoedig
De
ijverig.
thans op eens het besluit, zich aan de muziek te wijden. Hij hield
ergernis,
in
boek
dat
harmonieleer
der
voorloopig
dit
acht de Methode des Generalbasses van
of
gedacht had; maar daardoor
hij
moeilijkheden
ijver.
met de regelen der compositieleer bekend
niet
dag
een
voor
bestudeerde
en
vrucht, als
evenwel
hij
hij
het toppunt zijner
later
h'y
Deze
wel
was
dat
de bewuste ouverture reeds de kiem der instrumentale klankefl'ekten be-
een
met welke
vatte,
W agner
de wereld in verrukking heeft gebracht.
Wagner's
Omstreeks hetzelfde jaar 1830 waren

begaf
zich
hij
worden,
te
voor de muziek was
want
voortaan
houden.
uitsluitend
der
die in
staat
onderricht
harmonie
was,
leer
en
hem
geven.
te
cantor aan de
de
hij
te
om
philosophie en
en ernstig met de beoefening der muziek bezig te
hem was, op nieuw met de
beginnen, en het gelukte
hem den man
te vinden,
liefde
vonr die droge studie in te boezemen en grondig
Deze
man was Christian Theodor Weinlig,
Thomas-kerk
bracht
schooljaren ten einde en
deze of gene faculteit doctor
de hoogeschool weder en besloot,
gevoelde, dat het noodzakelijk voor
Hij
studie
in
bestemd, maar
hij
Spoedig verliet
aeslhetiek te studeeren.
zich
om
naar de hoogeschool, niet
het
in
te Leipzig.
dien korten
Bij
lijd
hom
bleef
hij
zoover, dat
hij
een halfjaar in
in
staal
was de
moeilijkste contrapuntische vraagstukken op te lossen.
De
sonate
eerste vruchten
van
Wagner's
theoretische studin bestonden in een
en een polonaise voor klavier, beide zeer eenvoudige werken. In den-
588
zelfden
componeerde
tijd
Mozart
eigenschappen die
ook
hij
in
een symphonie, waarin
en
Dorn
vereering voor de heron der toonkunst, en
Beethoven's werken beter gekend heeft,

Wagner. De symphonie werd 1833 ia
gebracht en door Heinrich Laube in zijn
zijn
of ooit een jong
betwijfelt,
dan de toenmaals acht-
componist
Gewandhaus
het
tienjarige
gehoore
werd
eigen compositin aan te brerjgen. Steeds grooter
zijn
hij
had cjekozen. Klaarheid en kracht,
modellen
tot
de werken dier meesters zoozeer bewonderde, trachtte
in
hij
ouverture
een
hij
Beethoven
en
ten
Zeitung f r die elegante
Welt besproken.
denzelfden
In
Praag,
dat
waar
zijn
bleef
in
hij
ontstonden
zijn
bezocht, had
hij
tijd
1832
Al bert woonde, Die Feen
broeder
Weber, Beethoven
om
poging
daarna
werp
ontwierp
was
de
een nieuw werk
hij
in
op muziek gezet;
Heine, Laube, Gu tzk
Een
voorbeelden.
waarvan het onder-
Liehesverlot,
den geest van het jonge Duitschland"
geestverwanten
vijf
Bas
zijn
mislukte echter. Niet lang
brengen
te
:
hem
waren daarin
Shakespeare's Measure for measme,
aan
ontleend
geheel
hij,
tooneele
ten
ontworpen. Eerstgenoemd werk

en door
voltooid
Marschner
en
werk
het
werd
andere
het
schets,
Te
eerste schetsen van opera-teksten.
de opera Die Hochzeit, te Wurtzburg,
o w,
welk stuk
noemde men
aldus
Wienbarg en Mund
onrechte opgevat had als een verheerlijking der vrije zinnelijkheid tegen-
ten
over
de
puriteinsche
werk
het
hem
zijn
brood
de
dat
geleerd,
te verdienen.
voor
tijd
Daar
hij
aan een of anderen schouwburg

het
opera-gezelschap
verkreeg
maakte
in
hij
reden
hiervan was, dat
den geest
W.
kwam
in dien
korten
tijd
hem gekomen was om met de muziek
geen enkel instrument bespeelde, dan zeer
hem geen andere keuze
gebrekkig het klavier, bleef
aan
in
de opera beheerschten. Eerst 1836
ook andere werkzaamheden moest verrichten. De noodzakelijkheid
tusschentijd
had
destijds
voornaamste
de
en
gereed,
De muziek werd geschreven
huichelarij.
van Auber en de Italianen, die
van
de
te
worden.
Bethmann
noodige routine
kennis met de tooneelspeelster
in
het huwelijk trad.
en
in
De zaken van den
het voorjaar van
Hij
1836 was
zijn
over, dan muziekdirecteur
werd
den herfst van 1834
in
te
Maagdenburg verbonden en
als
orkestdirecteur. In die stad
Mina Planer,
directeur
met wie
Bethmann
hij
1836
gingen slecht,
opera-gezelschap weder ontbonden.
Bij
de laatste voorstelling werd Das Liehesverhot vertoond.
Te
Koningsbergen
orkestdirecteur.
geen
verkreeg
Wagner
Voor de kunst was
zijn
1837
verblijf
een
nieuwe betrekking
als
daar ter stede van weinig of
belang. Het eerste jaar van zijn huwelijk verliep onder de drukkendste
huiselijke
zorgen.
dat
zijn
het
bekrompen
talent
Hij
zich
begon
niet
in
te zien,
dat het z niet langer kon gaan;
ontwikkelen zou, wanneer
Duitsche tooneelleven moest bewegen.
hij
zich
voortdurend
in
Het faillissement vanJ
589
scliouwburgondernemer
den
meester
ook
Op
die stad.
in
blijf
Riga, waar
te
Koningsbergen maakte een einde aan
te
Dorn
voorspraak van
een
hij
daar ter stede vond
wat
voor
opera
groote
tooneelen,
in
begon
den herfst
in
die
hem
hetzij
waar
met
hij
den zomer van 1839 ging
In
nam
bergen naar Pillau en

zou
De
van waar
brngen,
was
zeereis
noodzaakt,
Noorsche
Wagn er besloot naar
die
hoorde,
meer aan.
over
nu
uit
hij
te
die
het
hem naar Londen
W. De
te steken.
Het
voorbijvaren
de reizigers
te
Mer.
Op
gelezen had, verkreeg een
den mond der matrozen
Londen, waar
deze
der
sage van den Vliegenden
dien zwerver op den oceaan trok
sur
plaats
zij
hem meer
en
eenige dagen
vervohêns staken
maakte
W.
kennis met
hem, na inzage van de nog onvoltooide partituur van i2w2,
grootste
om Wagner's
pogingen
tot het ten
onderstennen. Ongelukkigerwijze was
te
gehoore
Meyerbeer
gedeelte van W.'s verblijf te Parijs afwezig, en zijn
aanbevelingen
schriftelijke
loopen.
te
rusten van de vermoeienissen der reis
van dat werk
gedurende
binnen
Heine's werken
in
beloofde, al het mogelijke te doen
brengen
Parijs
dringen.
duurde drie en een halve week
zij
ze op de wilde baren uit
kwamen
Boulogne
Meyerbeer,
haven
van
beeld
Eindelijk
naar
te
vrouw van Riga over Konings-
zijn
voornemens was, naar Frankrijk over
hij
Riga
te
hij
het
om
bleven
met
maakte diepen indruk op
kleur,
en
hij
de Groote Opera hoopte door
daar plaats op een zeilschip, dat
Noorsche
rotsen
eigenaardige
een opera-tekst en
een hevige storm opzetten, en eens zag de kaptein zich ge-
een
Hollander,
tot
behalve voorspoedig:
alles
kwam
driemaal
zij
Riemi
zijn
ten gehoore
te Parijs
aan de muzikale compositie van dat werk.
Nauwelijks waren twee bedrijven er van gereed, of

te gaan,
besloot, niet
Hij
op een der groote
trachten
of Dresden,
Bulwer's roman Riemi
1838
van
tegen te staan.
wilde
hij
Weenen
maakte van
Hij
ver-
werken, en ontwierp het plan voor een
te
bedrijven,
vijf
te Berlijn,
hetzij
brengen.
te
schouwburgen
kleine
zijn
een post als kapel-
zocht. Het oppervlakkige, armzalige
hij
tooneelleven in de kleine steden begon
meer
hij
goed opera-gezelschap bijeen vond. Maar
vrij
niet
hij
verkreeg
W.
hielpen
slechts
in
zooverre,
dat
hij
kenn's
maakte met beroemde kunstenaars; de poorten der Opera echter bleven voor
hem
Eenige
gesloten.
vertaald, in het
die
kans
was
kans had
Thtre de
la
hij,
dat
Das
Lielesverlot, in het Fransch
Renaissance
vertoond zou worden, doch
verkeken, toen de directeur van dien schouwburg
failliet
ver-
klaard werd.
Zoo
bevond
W.
zich reeds in den winter van
onaangename
positie.
slecht, en
begon reeds
liet
o.
hij
a.
hij
Zijn geld
was zoo goed
te betreuren,
dat
als
hij
183940
te Parijs
op, zijn vooruitzichten
in
een
wuron
Frankrijk betreden had. Toch
den moed niet zinken, maar componeerde eenige Fransche romances,
Mignonne,
Dors mon enfani,
dltente en een vertaling van Die beiden
590
6renadiere, in de hoop daardoor bekend te worden in de Parijzer kunstwereld.
Deze stukjes maakten echter geen opgang. Aan de mogeUjkheid
in
tooneele te brengen dacht
ten
Paiijs
meer, daar
niet
hij
dat er van Parijs niet veel voor
met
hand,
ter
naar Dresden
voltooide
bijeen
weder
waar
te Parijs,
stellen.
opera
Der
twee
in
de
de partituur van Rienzi
tijd
en besloot, de partituur
dat op dat oogenblik een voortreffelijk
echter slechts korten
hij
kwam Meyerbeer
bleef.
tijd
bewegen, aan
te
deed een poging
Hij
W.
de compositie eener
Wel
of drie bedrijven op te dragen, doch te vergeefs.
directeur
bereid,
zich
in te zien
nam
den zomer van 1840
In
den directeur der Groote Opera
klaarde
Hij
korten
in
wist,
hij
was.
begon
Hij
verwachten was en begon zich weder
te
werk
dat
zenden, waar
te
opera-gezelschap
om
hem
vaderland in verbinding te
zijn
weder
hem
den
W.
door
ver-
vertoonden tekst van
fliegende Hollander te koopen en aan den koordirecteur
Dietsch, wien
reeds lang een operatekst beloofd had, ter compositie te geven. Door den
nood gedreven stond
hem
voor,
in
te
het gelukkigste geval minstens vijf of zes jaren zonden moeten verloopen,
eer een dergelijk plan tot uitvoering had kunnen komen.
hij
om Riemi
zeker was, dat
hij
den
W.
den tekst voor vijfhonderd frank
voor Duitschland
tijd
zelf
van zeven weken, tijdens
van 1841. Omstreeks denzelfden

dat
zijn
tijd
zijn
zetten.
te
ontving
hij
Dresden de
nog
Voor
Fransch vertaald,
uitgever
denzelfden
voor
opera's
van
slagen
de
van
eerste
te Parijs
had
mogelijke
alle
klavieruitlreksel
het
hem menige
La
hij,
op
voorstelling
zijn
te
die,
doen
nog
Schlesinger
Ein Ende in Paris,
door een geoefende
leven,
arrangementen van
Nu bewerkte hij
Halvy en schreef
vervaardigd.
ook
ver-
dezer opera voor de Gazette musicale en
In het voorjaar van
1842
verliet
W.Parijs,
berokkend had, maar dat toch ook van
ontwikkeling was geweest:
hij
had er veel schoons
Socit des Concerts hadden
met bewondering vervuld. Onder den indruk der uitvoering van Beet-
hoven^s Negende Symphonie had

Symphonie,
waarvan
omgewerkt en
werd
kunnen
reine de Chypre van
bittere teleurstelling
invloed
om
gehoord, en vooral de uitvoeringen van de
hem
mare,
en elders met bijval waren ontvangen.
instrumenten
voor de Dresdener Ahendzeitnng
grooten
blijde
in Frankrijk te
der Knser, Eine Pilgerfakrt zu Beethoven, eler deutsches
Musihwesen, Ueher die Ouverture en Der FreiscJttz,

in het
hij
het voorjaar
het bijeenbrengen van de noodige gelden voor de destijds
in
Der Firtuos und
hand
in
hij
reeds vroeger een reeks artikelen geschreven, als
hij
doch nam zich
uit
kostbare reis naar Dresden. Voor de Gazette musicale van
had
dat
af,
werk volbracht
Dit
Meudon,
verblijf te
Rienzi aangenomen was. Het eenige dat
had bestond
vrij
op muziek
op
een
als
hij
hij
het plan ontworpen voor een Vawt-
echter alleen het eerste gedeelte voltooide, dat later
Eine Faust-ouvertnre bekend
repetitie
is
geworden. Deze compositie
van het conservatoire-concert uitgevoerd. Een andere
591
hem,
van
ouverture
Columbus^
die
Dresden aan, waar
te
vooral door twee leden der Koninklijke Opera, den tenor
hij
den
en
Fischer,
koordirecteur
met
werden
titin
en toen de opera 20 Oct. van dit jaar
voortgezet,
ijver
langen
duur
terend
succes.
dat
der voorsteling
grooten
bijval
vorm
in
gedurende dien
hij
te
tot
schoon
een
woord van
een
proeve
gegeven,
lof
van
dat
zelfs
voor
hem
groot
zijn
S en ta
1849
tot
gewonen opera-
koninklijk kapelmeester
bekleedde. Menige schoone
had men hoofdzakelijk aan
tijd
Armide en Iphigenia
ten tooneele bracht.
welke
bij
verwonderen was, daar
danken. Hij was het, die de reeds half vergeten werken van
te
De
brengen.
zich in de rol van
opzicht van den
Wagner
werd
Dresden benoemd, welke betrekking
opera-voorstelling
ook niet
meer dan n
hetzelfde jaar
In
afwijkt.
te
Januari 1843 gegeven,
in
hetgeen
Rienzi,
als
werk reeds
eerstgenoemd
schit
Overigens vond Der fliegende Hollander lang niet
onderscheidde.
bijzonder
werk werd
dit
Wil hel mina Schrder-Devrient
gelegenheid
een
twaalf uur
tot
Hollander ten tooneele
Der fliegende
van
voorstelling
niettegenstaande den buitengewoon
zij,
avonds zes
's
der Opera maakte met Rienzi zulke goede zaken,
directie
ook
besloot,
zij
eerste
zoo
De
van
Tichatschek
verwelkomd werd. De repe-
allerhartelijkst
voor het eerst vertoond werd, behaalde
te
ten gehooie gebracht.
kwam Wagner
Mei 1842
eerste dagen van
de
In
Riga gecomponeerd had, werd op
te
hij
La Gazette musicale
een der jaarlLjksche concerten van
Aulis werden
in
tegenstanders
zijn
onder
had
hij
zijn leiding
Gluck
weder
zijn directie
vele
er
over hadden. Buiten den schouwburg gaf
talent
als
Beethoven's Negende Symphonie
hij
kapelmeester door het dirigeeren van

(op Palmzondag 1846), die, onder zijn
leiding uitgevoerd, het publiek in verrukking bracht.
Na Der
en
nieuwe
deze
In
vorige
van
den
ouden
operavorm
drama
dan
een
opera
te
publiek,
was.
gesteld
het
hetwelk
in
gejuicht,
maar
maar
van
1845 gegeven.
in
nauwer
maar
dan
den
herfst
verband
zelden
meer
gebracht.
in
alleen
Het gevolg
getracht,
hij
iiiervan
Zijn
de
was echter
dat het
vele stukken, als: de ouverture, het herderslied,
van het tweede
finale
De
bedrijf luide toe-
drama hadden
Tannhauser werd 19
volgend werk was Lohengrin; de partituur daarvan
van 1847 voltooid. In
den
voor,
in
meer een
de opera zocht, verwonderd en teleur-
tekst
dan
in
dit
en bijna nergens
a g n e r s vorige opera's.
werk
staat
Tannhauser.
is
De zoogenaamde Leitmotive
'
nog meer dan
hij
potische strekking van het werk als
de
met
was
afgeweken en had
leveren.
werk
zeer weinigen begrip.
was
schepping
marsch en de
de
Oct.
offer
zijn
Wel werden
pelgrimskoor,
nieuw werk: Tinnhciuser, gedicht
Hollander had VV. een
/liegende
gecomponeerd.
het
de muziek in nog
Tekstherhaling komt
drama aan de muziek
ten
spelen er een veel grooter rol in
592
werken
niet vergund, zijn
brengen;
te
werd
het
nieuw werk terstond na de voltooiing ten
Duitsche
andere
in
zich
zouden
maar
in
hij
was
lieverlede echter
mode verheven
instituut te
maken.
plannen on-
zijn
Wat
anders
van het publiek en allernoodlottigst voor de kunst. Een waar kunstenaar,
kelijk
W.,
die
in
de
kunst
met
het
het tooneel,
hij
tooneel dan een induslriele onderneming, afhan-
tegenwoordig
het
is
hij
zijn
van het publiek beschouwde,
de ervaring gekomen, dat
tot
dat
1842
hij
waren, omdat de grondslag van het tooneel niet deugt.
mogelijk
toch
hij
dat
eenige
zijn
zien,
te
Toen
i;ehad,
als gids
een onafhankelijk, boven de grillen der
Van
als
meer begon
nog een kleine hoop
hij
niet als nederigen dienaar
hij
konden
tot het tooneol
den post van opera-kapelmeester niet geschikt was.
hetwelk
niet
overige
gehoopt had, uitbleven. Hij begreep,
hij
meer en
want
zijn,
ambt had aanvaard, had
tot
weg
geen
zijn
spoedig zou komen, waarin de tantimes zijner werken
tijd
inkomsten
voor
Dresden
verblijt te
zijn
onaangenamer, daar ook
te
steden
banen, en dus de tantimes, waarop

dat de
gedurende
zelfs
genomen. Dit was voor hem
studie
in
W.
was
Het
gehoore
Toen
verwachten.
raakte
kon dus van een dergelijke
werden steeds
banden,
losser,
hem maar
een inrichting, wier gebrekkigheid
hij
De
was.
overtuigd was, ge-
betrekking van kapelmeester
zijn
in
hem
die
aan
hij
geen heil
instelling
ten volle van de waarheid hiervan
hij
vertegenwoordigde
bewust
meende,
een valsche positie; want
in
hij
Tannhauser en Lohengrin getoond had, hoe ernstig
zijn
al te
zeer
koninklijke Opera verbonden,
de
en de tijdsomstandigheden veroorzaakten, dat
zij
geheel
geslaakt werden.
1848 kwam, en W. werd,
Het jaar
volgens
een
een beeld van
wege
Middeleeuwsche
drama
wilde
Rothbart, waarin
Wagner
wijdde
epos,
tot
hij
maken.
maar ook
waaruit
hij
te
uit de
het
hij
te
verwachten.
Duitsche volk
meer aandacht aan een
.was
hem
niet
hij
niet
mogelijk,
te schrijven.
d.
w.
dit
vond
hij
ook
den
voor
dit
alleen uit het
z.
een te zingen
gedicht
uit
den
Doch aan dezelfde bron,
de mythe in haar schoonste gedaante geput had,
gedicht,
het ver-
Oudnoorsche overleveringen
onderwerp van een drama
Het
mythischen voortijd in moderne verzen
noorsche
des
welk Germaansch gedicht, dat
Duitsche
had leeren kennen,
Friedrich
hij
uitspreken, en van haar was,
rijk
gevolge, dat de uitvoering van dit ontwerp achter-
ten
Siegfried^
stof,
hoorde
zijden
voormalige grootheid wilde vertoonen. De loop der gebeur-
had
Daarentegen
bleef.
andere
zijn
echter
tenissen
drama,
alle
de verheffing der Duitsche kunst
ook
meening,
zijn
ontwierp
Hij
eenheid van het Duitsche
de
naar
langen
medegesleept door den
zoovelen,
als
Europa woedde. Van
die over
revolutie-storm
nl.
in
het
Oud-
drama passende versvorm:
het staf rij m.
Intusschen
had de
revolutie
op verscheiden
plaatsen in
iJuitschland zich
593
den vorm van volksopstand geopenbaard.
in
zoo
als
die,
deelnam, was
Zoo ook
de komst van het Pruisische
bij
genoodzaakt
legrer
hem
en begaf zich naar het buitenland. Zijn weg voerde
Franz Liszt
hij
kunstenaar
de
verbonden
heeft.
Over
W.
Parijs ging
werken,
Drama
als
Kutmt
wat
worden,
dat
drama
vorm
h^t
Daar schreef
iiield.
Das Kunstwerk
volgende
in
hoe
liij
leven
zijn theoretische
Opcr und
der Zukun/t.,
welke geschriften
alle
ontworpen
van Der
titel
schets van
deelen: das Rheinjold,
Da&r ook
verkreeg,
Siegfried en
Walkre,
Die
een
Siefffried tot
des Nibelungen
Liiig
hij
behoort uitgeoefend te
zij
drama der toekomst moet hebben.
Dresden
te
dat den
uit,
de
uit
mannen gedurende hun
verwacht,
kunst
de
reeds
zijn
hij
vierdeelig
van
hij
Weimar, waar
naar Zwitserland en vestigde zich te Zrich, waar
un'l lievoluoH,
welken
en
breidde
beide
die
sloot,
MiUhedungen au melne Freunde^
en zijn
uiteenzet,
en
vriendschap
over
opstand
vluchten
te
hoorde dirigeeren en met dien grooten
Tannktisur
zijn
de eerstvolgende jaren verblijf
in
liij
Wanner,
Dresden.
te
kunstbroeders, direkt of indii'ekt aan den
zijner
vele
Gtterdammerung bestaat.
W.'s
Ook
met
wareii
brochures
as J udenthum
als:
der Musii.
in
kunstwerken, vooinamelijk Tannhdiiser en Lohengriu, welke laatste
zijn
1850
opera
rep en roer, vooral nadat
geschriften brachten de muzikale wereld in
vermeerderd
zij
Weimar
te
voor
hem zoowel
gegeven was, liadden
eerst
het
vr- als tegenstanders bezorgd, en het publiek verdeelde zich in twee
"VVagnerianen
loop
der jaren
anti-
en
door
beide
Wagnerianen.
partijen
het
in
'
De
licht
kampen
die
litteratuur,
in
den
gegeven, vult een zeer
is
omvangrijke bibliotheek, en nog dagelyks (I88i) groeit het getal boeken aan,
Wagner
die
of zijn
werken
onderwerp hebben.
lot
De muzikale compositie van Der
W.
zaam, vooial omdat
maar
tooneelen,
An
toonen.
einem
Mitthelungen
mit
aii
in
hem
eigens
dazu
zijn
niet
hij
onderhoud
genoeg
1855 de
Zrich belastte
Nadat
fvan
hij
Hans von
ontving
hij
niet op een der bestaande
schouwburg
bestimmten Fesle," zoo schreef
te
op
concerten
zich dikwijls
want
voorzien
en werden
als
te
ver-
in
hij
dei-
hem
zyn
altijd
uitbetaald
orkestdirecteur op te treden.
h a r
mon
Bulovk' van hem ondeiTiclil
de muziek van Die
de tantimes zijner werken
ook niet
in
Society, en ook
te
ter stede
hel dirigeeren.
Walkre voltooid had,

tijd
Te Londen
met de directie der concerten; daar
den Ring des Nibelungen eenigen

UI.
werk
meine Freunde, gedenke ich dereinst im Laufe dreier Tage
was W. genoodzaakt, nu en dan

dirigeerde
dit
bijzonder daartoe in te richten
Vorabende jene drei Dramen nebst dem Vorspiele aulzuliihren."
einem
Ten einde
leverden
een
in
Biitg des Nibelungen vorderde slechts lang-
de bedoeling had,
liet
liij
de compositie
rusten en schiep een nieuw werk
38
b94
1858
Tristan uncl Isolde, dat in den zomer van
Duitschland
ntiocht
hij
waar
Parijs,
1859 aan
van
Salie
Ventadour,
Nogmaals
betreden.
niet
op nieuw
hij
zomer
en
gaf
er in Januari
succes
dat
bereikt,
met
groote
werd
omdat
er geen ballet
het tweede bedrijf, zooals de leden der
ballingschap
beschikt
op
Duitschland
ten
De
einde.
om
uitgesloten
Isolde, hetzij te Karlsruhe,
voor het eerst
te
hem
te
hetzij
amnestie en
op,
menten
zijner
vroeger
te Parijs
Praag
groot
waar
hij
van
Der
de
Meer
des
naar
om
leverde
die
Tristan
und
ten tooneele te brengen,

zijn
waren
Lohen-
W.
hielpen
en meer begon
Nibelungen
bij
Moskou
W.
zij
hij
zijn
toch
nogmaals, frag-
brengen,
te
te
zooals
hij
Weenen, vervolgens
volgden.
niet
tot
Maar hoewel
het
volvoeren
vreezen, dat hij het groote doel
te
en dat althans van een uitvoering

leven
geen sprake meer zou
zijn.
den moed geheel verloren hebben, zoo niet de jonge koning
hij
Lodewijk
hem
ware gekomen. Deze jeugdige
vorst,
zijner
eerste daden was,
kunstenaar
's
Huldig ungsmarsch
II,
zijn
konings
roepstem.
Tristan
de
in
het hoftheater
koning
te
hof te beroepen en
de
brengen. Met vreugde volgde
componeerde
Hij
hem
uit
dankbaarheid den
en schreef, daartoe door den koning uitgenoodigd, de verHij
nam
zijn
hand en begon ook naar middelen
ter
zijn
plannen ten uitvoer
handeling Staat und Religion.
weder
te hulp
den dichter-componist aan
gelegenheid te geven,
riep
pogingen
gehoore
Petersburg en
beurt.
hadden,
van
met W.'s werken dweepte, had 1864 den troon beklommen, en een
van Beieren,
de
zijn
tijd
terugkeer
voordeel
was het hem vergund,
ten
naar streefde niet bereiken zou,
Wellicht zou
die
aan
Ring
want
Weenen,
concerten
op
niet
z.
eindelijk gunstig
hem den
Groot
had gedaan. Die concerten begonnen
plannen.
zijner
w.
d.
In afwachting dat een of ander tooneel zich
hooren.
werken
succes
had
Tristan in studie te nemen, besloot
bereid zou verklaren,
zij
voor het eerst gegeven,
voorkwam,
regeering
toegestaan.
vruchteloos. In laatstgenoemde stad echter
kwam
in
Jockey-club, de beschermers van
Saksische
herhaald verzoek
zijn
Saksen
terugkeer aanvankelijk niet voor
grin
Na po leon
gewoon waren. Gelukkigerwijze voor den meester was de
het ballet,
zijn
een nadeelig
doel in zooverre
het ook te danken, dat keizer
hij
ingestudeerd en 13 Maart 1861
moeite
uitgefloten
hem
zijn
hij
Tannhaiiser in de Groote Opera. Het werk werd
bevel gaf tot vertooning van
doch
er in den
groot concert in de
voor
doch
had,
Evenwel had
kwam
bekend was geworden, en aan de voorspraak van
Parijs
te
hij
Metternich had
prinses van
1860 een
het oog naar
hij
geluk wilde beproeven. Hij
groot
dat
richtte
zijn
saldo van tienduizend frank opleverde.
in
Een geschikte
voltooid werd.
voor de uilvoering dezer schepping te vinden, was niet gemai^kelijk, want
plaats
ook
te
Trilogie van den Nibelungenring

uit te zien,
Mnchen mogelijk
Hans von Bulow
te
om
maken.
de voorstelling van
Op
zijn
aanraden
naar Munchen en droeg aan den
5)S
Semper
Gottfrieil
architect
W.
schouwburg, zooals
medewerking
met
tooneele,
op,
een plan
die wenschle.
van
und Isolde verscheen 1865
dezen).
(z.
Wagner's
Het scheen nu, dat de vervuing van

was.
onderhevig
was,
dat
W.
niets.
was
in
hofschouwburg
Mnchen
nu
Triebschen
te
zijn
zoo
was
gedraaid,
zijn
W.
Wagner's
om
werk
in
Juni
1868
In
eeniging,
die
genoegen:
hij
bleef nog allijd
de
trachten
te
voor
kunnen bekostigen.
werk om een geschikte
va.sthouden aan
voor het eerst
hij
blik
zijn
door
brengen
middel
W.
benoodigde gelden bijeen
Karl Tausig,
te
den leer-
stelde onmiddellijk pogingen
onderneming
te vinden.
naar het stadje Bayreuth
want Tausig'
van
maar
de
aandeelen.
Maar
Wagner
waar
hij
gemeenteraad
van
plan
bestond
in
in
in
In die
het
dagen
Ober-Fr;mken.
de noodige gelden bijeen
van
het
300 Thaler was
plaatsen
telde.
Hij
stelde zich
hem
gemaakt.
Bij
i)p
het
voorjaar van
in
verbinding met den
IS?^
vestigde
hij
voorgoed
zich
bouw een aanvang
gelegenheid van het leggen van den eersten steen, welke plech-
W.'s geboortedag was vastgesteld, werd
in
het oude
Bayreuth onder Wagner's leiding een prachtige uitvoering van
Negende
zeer
driehonderd
een stuk gronds af op een
Bayreuth, en in Mei van hetzelfde jaar werd met den
tigheid
<ier
rekende ook op de medewerking van het buiten-
Bayreuth. en deze stond

In
om
DPatronatscheine"
moeilijkheid
vele aanhangers
heuvel builen de stad.
Symphonie
fried gedoopt werd,

en
plan
de uitvoering van het plan met vele en groote moeilijkheden gepaard
eenvoudig,
te
zijn
ondersteund door een ver-
lj
het doel
plaats voor zijn
ging, behoeft niet gezegd;
te
de
een bijzonder daartoe ingerichten schouwburg ten tooneele te
wilde
den bouw
land,
van
vertoond, doch
Liszt. Met duizend aandeden, elk groot driehonderd Thaler, hoopte
ling van
Dat
Mnchen
te
brengen. Het initiatief daartoe weid genomen door
richtte
den
in
vestigde zich
Mnchen, waar de wind weer
te
de uitvoering van dat plan werd
brengen.
werken
groeten bijval ontvangen werd. Zelfs fragmenten
niet tot
zijn
liet
goed mogelijk vertoonen.
Rheingold en Die Walkre, werden
Trilogie, als:
van het gelieele
Lucern en voltooide daar Die Meisternger von Nrv-
bij
welke nieuwe schepping 21
men
kwam
plannen te ondersteunen, en
herg^
met
en meende,
des konings beschouwde
gun.'Steling
genoodzaakt, Mnchen te verlaten. Toch ging de
zelfs
koning voort, hem

te
nabij
de bekrompenheid der bevolking van
van
gevolge
een
als
invloed op de dalen der regeering uitoefende,
hij
plan
en ten
W.
die
wenschen
stoutste
van de politieke woelingen, waaraan Beieren destijds
tengevolge
Docli
Mnchen,
te
ten
Schnorr von Karlsfeld
echtpaar
het
voor dfn model-
vervaanlisjen
Ie
Tris/an
gegeven.
voltooide
In
zijn
W. 187i
operagebouw
Beethoven 's
nieuwe huis, dat door liem

zijn
Wahn-
partituur van Gtterdammerung
hiermede was het reuzenwerk gereed. Nu werden
alle zeilen
bijgezet
38*
om
596
tot de uitvoering te geraken.
gehouden,
titin
Augustus
(13
16,
Een wereld van
20
zomer van 1875 werden de eerste repe-
In den
volgend
het
werden
jaar
23
27
en
Wagner's
hem
daarbij
De
publiek was voldaan, en
groote
het
werd
verbonden zich
tot
naam van Bayreuther Patronatverein
doel stelde, de herhaling der feest voorstellingen mogelijk te maken.
ten
zich
van
verzekeren,
te
om
zou steunen,
geldelijk
het voorloopig-. Slechts eenige weinigen
vereeniging, die onder den
een
hem
ook de herhaling der feestspelen
nieuwsgierigheid
men
liet
dit
bij
genoemd mag worden.
verwachting evenwel, dat men
in staat te stellen
teleurgesteld.
verscheen het werk ten tooneeie.
en talent was tegenwoordig
fortuin, schoonheid
adel,
dat eenig in de annalen der kunst
feest,
maand
voortgezet, en in de
zij
30)
Voordat evenwel pogingen daartoe in het werk gesteld konden worden, moest
de
Te Londen
dekken!
te
1877 onder
van
zangers,
die
zijner
Wagner
van
Bayreuth medegewerkt hadden, en door een orkest van 170
te
hun opbrengst het bedoelde
uit
het voorjaar
in
werken ten gehoore gebracht door de voornaamste
man. Groot was het succes dier concerten

namelijk
eerste voorstel-
de
in
leiding van
fragmenten
zelven
om het deficit der

Albert Hall werden
Richter
en gedeeltelijk ook
meester nog eens op reis gaan,
grijze
lingen
Wagner gehoopt had,
maar wat
deficit te
dekken
geschiedde
niet.
Die opbrengst werd door de groote onkosten geheel verzwolgen.

In
jaar
hetzelfde
voltooide
Bhnenweihfestspiel
W.
bestemd was. De muziek er van was 1879
1882
Jan.
W.
legde
van
gedicht
het
triomf
Nihelungen
des
liing
met
geweest,
het
in
maar
schets gereed,
13
eerst
de laatste hand aan de partituur, en 26 Juli van dat
Was
jaar werd het voor de eerste maal ten gehoore gebracht.
van Der
werk
laatste
zijn
Parsifal, dat ook voor de uitvoering te Bayreuth
die van
den
voor
meester
Parsifal behaalden
en
zijn
de uitvoering
kunstenaars een
een nog grooter triomf.
zij
Die uitvoering was nog volmaakter.
1880 en 1881 had W. den winter
In de jaren
na
de
en
begaf zich met zijn gezin naar Veneti.
de laatste jaren
adem
laat sten
de
het
huis,
doel
Itali
van
te
had.
zijn
Bayreuth
levens
Volgens
dood.
ter
Het
Ook
doorgebracht.
Zijn gezondheidstoestand, die

te
Veneti
werd
in
gunstig, en
13 Febr. 1883 den
de geneeskundigen
lijk
vrij
was een
hart-
plechtig naar Duitschland
aarde besteld. Daar, op de plaats waar
bereikt had, wilde
hij
hij
rusten: in het graf achter
zijn
waar ssein Wahnen Frieden fand."
Wagner
stierf
en
zijns
in
behoefte aan zuidelijker lucht
tijding te verrassender, dat de meester
uitgeblazen
oorzaak
overgebracht
hij
wenschen had overgelaten, was
te
daarom werkte de
kwaal
van Parsifal gevoelde
uitvoeringen
1867.
tweemaal gehuwd geweest.
is
In
het
jaar
1870
trad
hij
Zijn eerste
vrouw,
na P1an
r,
ten tweeden male in het huwelijk,
597
Gosima
met
Liszt,
de
Glasenapp, Tappert
van
Vogel;
en B.
Hans von Bulow.
echtgenoote van
gescheiden
W.
en biographische schetsen van
Biographien
geschreven door
a.
o.
Hollandsch, door den schrijver
het
in
zijn
dit Lexicon.
(Johanna),
Wagner-Jachiuann
Ricliaid Wagner,
van
onderricht
vader
De
partij
die
bij
18:^8
de
hoftheater
Dresdener
der
Garcia
Opera naar
voort te zetten, en
gement
Hamburg
in
noemd,
maar
1859
en
toch
bleef
eindelijk
uit
van
heid
aan.
trad
tot
der
een
eenige
nam
het
Bhnenfestspiel
Jachmann,
van de Opera te Berlijn,
als tooneelspeelster
'Wal trau
Bayreuth, betrad
Ie
mede en
ook door de voordracht van liederen,
e,
o.
a.
trok zich
gelegen-
bij
het tooneel nog eens,
zij
eender Walkren. Behalve
als
was
een enga-
zij
koninklijke kamerzangeres be-
het openbare' leven terug. Alleen in het jaar 1876,
en wel
zij
haar studin
tengevolge van de Revolutie,
steunpilaren
jaren
op
zij
behaalde na haar terugkomst
het huwelijk met den Landraad
in
zij
nog
werd 1850
Zij
1862
tot
vervolgens
werkte
later,
om
zong
zij
1846 ging
Parijs,
Dresden voor korten tyd gesloten weid,
te
op aan-
zij
Tannhauser, was voor haar bestemd en
in
directie
van
leiding
eenigen tyd
zij
18-44 aan de koninklijke Opera te Dresden veibonden.
van Elisabelh,
van
en nicht
Hanover, ontving van haar
het tooneelspel. Nadat
in
(1848) nog grooter succes. Toen een jaar

het
in
de eerste voorstellingen van dat werk. In het jaar
kosten
onder
Al bert
zangeres, dochter van

Oct.
Wurtzburg verbonden was geweest, werd
Ie
oom
beveling van haar
zang en
den
in
aan den schouwburg
"13
geb.
dramatische zangeres
als
van de ballades van
L w
e,
beroemd.
Waldhoorn,
z.
Hoorn.
Walker (Eberhard Friedrich),

vervaardigde
Stiittgart,
vele
maar voor Ameiika, Azi en

burg
in
waar
Beieren,
hij
Australi.
zijn
1794
oigelniaker, geb.
werken,
voortreffelijke
Hij
stierf
te
niet alleen
4 Oct. 1872
fabiiek gevestigd h.id. Zijn
Cannstatt
bij
voor Europa,
te
Ludwigs-
zonen zetten de
zaak voort.
WalkierS
gast.
(Eu gne),
Sept.
1868
(luitvirtuoos,
Parijs,
te
groot aantal compositin voor
Wallace
1814
zijn
werd
te
(William
Watorlbrd
vader
en
hij
zwaar
in
zette
ziek,
fluit
zijn
en
te
in
Frankrijk,
Hij
heeft een
geneesheeren
Sydney aan, waar
hij
Op
raadden
aan, een zeereis te maken. Dientengevolge reisde
na zes maanden
Aves nes
Tulou.
Juli
ontving het eerste onderricht in de muziek van
studin te Dublin voort.
de
te
leerling van
geschreven.
Vincent),
lerlaml,
1789
geb.
was een
hij
achttienjaiigen leeftijd
hem na
zijn
herstelling
naar Australi en
concerten gaf.
kwam
Op nieuw begaf
hij
zich aan boord en bezocht Nieuw-Zeeland, Oost- en West-Indi, Chili, Mexico
598
en de Vereenigde Staten van Noord-Amerika.
landen
die
geerde
liet
Mexico de Italiaansche Opeia, van 1843
te
hij
Nieuw-York,
o.
werk
dit
Les
in
Weenen met
te
1829
1836
hagen.
te
en in laatstgenoemd
te Parijs,
gegeven
veel bijval
B er li o z
Andere opera's van hem
1846
spreekt over
zijn
Mathde
zijn klaviercompositin,
en componist, geb. 28 Sept.
violist
der hofkapel aldaar en
lid
1832 van
1813
Dresden,
te
die te Hanover.
Hij
orkestdirecteur van een Fiansch tooneelgezelschap naar Kopen-
als
Duitschland teruggekeerd, hield
In
Wiesbaden
en
fort
zich
Al deze werken, en ook
love.
dirihij
het publiek een gunstig onthaal gevonden.
bij
leeds
ging
hij
soirees de Vorohestre.
Wallerstein (Anton),
werd
leefde
dien tussclienttjd ook reizen naar Engeland en
1865 bevond
tot
Lminne en Triumph of
hebben
in
42
^841
1853
tol
Tourainai in de Pyreneen. Zijn opera Maritana werd
te
hij
Londen en
te
a.
maakte
doch
Van 1863
Belgi.
jaar stierf
de voornaamste steden van
In
zich als klavierspeler liooren. In het jaar
hij
Hij
verblijf.
afwisselend te Dresden, Frank-
hij
300 compositin, bestaande
heeft ongeveer
zoogenaamde salon-muziek, geschreven.
in
(Christoph Thomas), componist
Walliser
de
aan
teur
brevia
Onder
etc.
Straatsburg,
te
verhandeling
theoretische
cepta
kathedraal
hem
van
Walsh (John), instrumentenmaker

1710
the
1740.
muziek voor de koren
Hij
en muziekhandelaar te Londen,
Musk,
Catalogue of
gaf in het licht:
Walzer, Hoogd
Bohme afkomstig
uit
geruimen
sedert
is,
zich
Valse, TV.; een dans
een der meest geliefkoosde dansen
tijd
naam
Land Ier
Schnellwalzer
Walter
Praag
of
een
leiding
sneller
beweging,
Geschwindwalzer
(Gustav),
onder
Weenen
geb.
tenor,
of '/ maat,
in ^{i,
is.
1835
Het tempo der
werd
zij
zij
onder
zelfs
als
bekend.
te
Bilin in
Bohme, studeerde
aan de hofopera
te
te
verbonden.
zong aan de hofopera

ging
Mainz,
Oostenrijk
in
Franz Voglen werd 1856
van
Walter (Ignaz), zanger en componist,
naar
de
van daar over Europa heeft verspreid, en
wals was oorspronkelijk bedaard, in Beieren en Oostenrijk verkreeg
den
in
eontainng all
Vocal and Instrumental-Mttsic, printed in England.
Wals, Ned.
die
Mnsicae Figuraiis prae-
compositin bevindt zich
zijn
26 April 1648. Een
aldaar
heeft den titel:
A r istophanes.
der blijspelen van
jaren
en theoreticus, muziekdirec-
stie)f
te
vervolgens
Regensburg,
waar
Weenen, was
geb.
1758
later in
te
Rodowitz
in
Bohme,
dienst van den keurvorst van
naar Frankfort, van daar naar Bremen en eindelijk

hij
in
hoogen ouderdom
stierf.
Hij
heeft vele kleine
opera's geschreven.
Walter
ontving
(,Tosef),
zijn
violist,
opleiding
geb.
30
Dec.
1833
te
Neuburg
a.
d.
Donau,
aan het conservatorium, wei'd 1853 kamermusicus te
599
Hanover en '1859 concertmeester
Mnchen, waar
te
Walther (Johann Gottfried), hofmusicus en
Pau lus-kerk
en
bekend
den
titel
Nationeii,
von jedem
bekannt
durch
imd
und
die
Zeilen, ingleichen bei ver-
185-4
geb.
muziekschool van
de
und was
Griechischer, Lateinitcher,
iii
musilcatische Kunst- oder
Orduung vorgetragen und
Alphabetischrr
Arlon
te
in
Ben o il. Men
'Luxemimrg, ontving
en
hel viool- en klavierspel
in
lioofdzakelijk
is
verscheen onder
vorkommenden Signaturen erldutert werden.
zugleich die meisten
werpen onderricht
i?tierf.
Pet rus-
Praxis' sich hervorgethan,
auch
nach
Wrter,
gehrige
dahin
ook
alten als neitern
Theorie
worden, iondern
Waiubach (Emil),
er
te Erfurt,
te Leipzig
und Framsischer Sprache gehrduchliche
Ltalienischer
erklaret,
1684
Deo.
1875
Juli
Lexicon oder musiJcalische Biblioikt k, darinnen nicht
velclie tiowoJil in
aehiedenen
sonst
18
tiel).
van een Lexicon, dat 1732
Musihisches
die Musici,
allein
Weimar,
te
schrijver
als
15
hij
organist aan de
te
Ant-
de compositie en bezocht
in
hem
kent van
compositin voor
koor, voor oikest, fantasiestukken voor viool en klavier, liederen en kerkmuziek.
Wang'emann
geb.
(Olto),
1848
Jan.
te
Loetz aan de Peene, ontving
onderricht in het orgelspel en in de theorie der muziek en werd 1871 oiganist
Tieptow. Jaren lang hield
te
nam
Demmin
naar
wijzer
in
1878 werd
Pommeren
beroepen.
de redactie van het
hij
(Johann
Wannillj!^
tijdschrift
hij
denis bewerkte
meester aldus:.
ist
ds
Wanning,
der Senteutiae van
uitgave
j>Ei'
Hahn
Kampen om-
Dantzig.
te
la n
A.
zich.
contrapuntisi, geb. te
Vereeniging voor Ned er
nei', in zijn voor de
organist en zangonder-
als
Na den dood van
Die Tonkunst op
Nederlandsch
es),
met de geschiedenis der muziek
was kapelmeester aan de Maria-kerk
1550,
streeks
zich bezig
hij
hel jaar
en van den orgelbouw. In
Rob. Eit-
m uziekgeschieoordeelt over dezen
wrdiger Repraesentant der klassischen Gesangsperi-
ein
ode des 16. Jahrhunderts. Seino Kompositionea verkrpern die ideale AufTassung
Christenthums,
des
wie
wir
bei
sie
bedeutenden Komponisten dieser
allen
Zeit finden."
WarnotS (Henri), zanger
kwam 1849
werd
had,
en
1856
hij
Frankrijk
en
keerde
w'as,
het
W.
naar
uit
zijn
op.
Parijs,
tenor
als
mann,
en
vervielen.
wel
1867
bonden en werd vervolgens

benoemd.
Twee
zijn
hij
den stadsschouwburg
Ie
1832
te
Brussel,
studin
voltooid
Luik aangesteld,
op vele groote looiieelen van Belgi, Neder-
te
Brussel een Vlaamsche 0|)era gesticht werd,
hij
destijds
bij
met zoo goed gevolg, dat

Tot
Nadat
hij
Toen
waar
bij
vaderland terug, vervulde de
Opera
Brussel
en zangmeesler, geb. 11 Juli
conservatorium aldaar.
de volgende jaren trad
in
land
op
bleef
tot
hij
den Opc^ra
titelrol
alle
in
comique
werkzaam
de opera Frans Acker-
bezwaren tegen de Vlaamsche
aan deze nationale onderneming ver-
leeraar in den zang aan
jaar later verkreeg
hij
het conservatoire van
ook den post van directeur
600
Socit de musique
der
vele
1866
die
door
Warnots
Arnold),
(Jean
1801
te
St.
Frond
aan
bekleedde
vele jaren
Hij
hij
1861
stierf
de
17
servatorium
David
waar
werd,
gingen
1858
(Dresden,
1855
und
hundert
die
(Karl),
krachten
directeur
vestigde
zanger,
1770
der
te
o.
a.
vorige
in
berger.
geheel
te
Dresden.
Har tel).
en
zich 185'2 naar
hij
verscheiden muziekvereeni-
hem
Als schrijver
de
hij
eeuw
Die Fioline und
zijn:
Die Violine im XYII. Jahr-
Jan.
1783
(Beilijn,
1878).
was
te Berlijn,
tot
beste rollen was die van
zijnei'
honderd
zeer
als
Aanvankelijk
liet
tot
1838
als
de beste
Le p o re
1740 op Minorca,
o.
gest.
organist aan de Portugeesche kapel was, heeft vele
muziek
aan de muziek,
Xanorphika
hg
is
Robert Schumann
biogiaphie van
zijn
26
Glee's, vervaardigd,
waren.
geliefd
componist
Weber (Bern hard Anselm),

Ei
van
in
hij
op vriendschappelijken
hij
im XVI. Jahrhcndert
geb.
ongeveer
Londen) stond
onderricht
zicli
hij
en 1850 ging
Leipzig,
Engelsch loonkunstenaar, geb.
Londen, waar
compositin,
einde
te
en
de betrekking van
A7ifange der Instrumenlalcomposition (^Bonn, .1874) en Ge-
van dat gezelschap. Een
te
Mendelssohn
hij
Van daar begaf
omging.
Breitkopf
Webbe (Samuel),
1824
bekleedde
de koninklijke Opera aldaar verbonden en behoorde
aan
bassist
49
naar Dusseldoip, waar
schichte der Instrumentalmusih
Waiier
en schrijver over muziek, geb.
1869). Andere werken van
en
Sainte Gudule.
de leerlingen van
1848
voornamelijk bekend geworden door
ihre Meister (Leipzig,
Ook
n coutrabassist aan de Opera.
violist
tot
hij
achtereenvolgens
en
te Brussel onderricht
en werd daar ter stede organist en
Eu terp e-conceiten
de
betrekking
hij
la
Dantzig, ontving onderricht aan het con-
bij
jaren
Robert Schumann
voet met
Bonn,
de
In
bij
soortgelijke
von),
waar
Leipzig,
behoorde.
concertmeester
een
W.
Gross-Leesen
te
te
Limburg, ontving
den post van solo-zanger aan de
(Joseph
1822
Juni
zang, van
Thatre de
het
in
Frond.
te St.
Wasielewsky
Warnots,
Elly
docler,
organist en componist, vader van den vorige,
in Belgisch
Ka th a li na-kerk
kapelmeester
door
Une keure de mariage,
187
trad
Charles Hanssen
van Ftis en van
Zijn
een muziekschool
hij
beleend geworden
hij
vader onderricht in den
Coquelin in de tooneelspeelkunst, en
Monnaie te Brussel voor het eerst op.
geb.
is
een opera
werd.
haar
van
ontving
Luik,
te
en
vertoond
Straatsburg
te
1857
componist
Als
kerkgezangen
en
liederen
geb.
daar ter stede, en 1870 stichtte
Josse-ten-Noode.
St.
te
van
in
geb.
abb
Ook
zijn
die omstreeks het
zoon
Samuel
18 April 1766
Vogler
te
Mannheira, ontving
en later van
Holzbauer
voor de theologie bestemd, wijdde

zich als virtuoos op de door
hooren en werd 1787
(geb.
Engeland gunstig aangeschreven.
muziekdirecteur
hij
Rllig
te
en
zich later
uitgevonden
Hanover,
in
welke
601
slaJ
ook
hij
Hanover,
te
hij
liet
zich
Nederland
1800
waar
maakte
1803 ging
der
Hamburg
te
Berlijn,
te
zijn
dood,
i^
Scandinavi.
en
Kotzebue
Schick
naar
teruggekeerd,
Duilschland
In
kapelmeester
naar Breslau, en
compositin
bestaan
was
werken vindt men
hij
Ledebuhr's
in
Een
volledige
Eutin
op
We her,
Anton Freiherr von

en
1787
was
het
verklaarbaar,
eenigen
zooais
Webei-
in
zoon
eerst
werd
het
zijn
jaar
het
in
zonder
woonde,
woonde
1786, toen
met
zich
onderricht
eerste
hij
omstandigheden
zulke
een
in
de
leermeester in de muziek, en,
korte autobiographie zegt, er legte den wahren
zijn
18
Franz
de kunst zijneer-
zoodanig
als
Onder
enz.
houden,
te
Heus cli kei
P.
J.
geniale
bezig
Zijn
zijner
von), geb.
vader,
Zijn
voor
liefde
uit
Hildburghausen
te
schouwburgonderneming
muziek ontving.
de
dat
tijd
lijst
beamte opgegeven, was muziekdirecteur
Meiningen
Neurenberg,
te
vader
had
bisschoppelijk
schouwburgondernemer geworden;
zelfs
afwisselend
de
van
betrekking
volle
Oldenburg.
van
gebied
het
groote
Tonknstler- Lexicon.
Weber (Karl Maria Friedrich E mest; Freiherr

te
hij
hij
aan
tot
zeer vruchtbaar, doch niet geniaal.
cantates, liederen.
opera's,
in
betrekking
zijn
Als klavieispeler en oikestdirecteur had
componist
Als
1786
In het jaar
vereeniging van het orkest
de
en bekleedde
dienst
in
23 Maart 1821.
verdiensten.
Dec.
vervolgens
vestigde zich
een kunstreis
Na
Parijs.
hij
de leer en doorreisde met
e r in
Italiaansche Opera met dat van het Nationaltheater bleef
Berl'ynsche
koninklijk
klavierspeler hooren en
als
met het echtpaar
hij
bij
kapelmeester aan het Nationaltheater werd.
hij
met
hij
als
toen weder
zich
Duitschland,
liena
Tot 1790 bleef
eerste compositin ten gelioore bivtcht.
zijn
be^âl"
Grund
zur kraftigen, deutlichen und charakteiistischen Spielart und zu gleicher Aus-
Hande auf dem
bildung beider
schouwburgonderneming
Michael Haydn
van
zijner
Op
Mnchen,
zegd:
kwam.
sdass
de
Van dezen
gegeven
ihm
er
zijn
en
lithographie
1791
van
In
woidt
bij
in
tijd
den
hoforganist
J.
N.
die
in
eigenhandig
had
zes
vader naar
Kale her
i-einen
Kalcher bewaanl
van
Salzburg ver-
zijn
in
de
vierstimmigen
schreef de jonge kunstenaar vele compositin,
Die Macht der Liele und des
e\enwi'l
eerste vruchten
te
Herischaft und Gewandtheit im Ge-
Bezng auf den
eerste opera:
bij
De
W. mei
waarin
zij
meteen
de hierboven vermelde autobiographie ge-
grsstentheils
dien
Weber
Mayr
bij
de jonge
ging
Kunstmittel, voizglich
kast,
uitzondering
einde
Karl Maria
verdankt."
waaronder
met
het
waar
brauche der
Satz
onderricht in de theorie der muziek.
studin waren zes kleine fuga's, als op. 1
schenen.
leer
Toen 1797 vader
Clavier."
Salzburg ging, ontving de zoon daar ter stede
naar
klaviervariatin,
gelilhographeerd.
Weins, die allen
werden, verbrand
door
Weber
enne fel der 's
als
zijn,
op.
met
2 uit-
uilvinding der
namelijk den jongen kunstenaar in zoo hoogen mate belang
602
ingeboezemd,
naar
van
dat
meende
hij
Karl Maria
met
te
verliet
Erfurt,
op die iiunst toegelegd en een nieuwe,
ijver
machine had uitgevonden.
verbeterde,
1800
jaar
het
zich
lj
met
hij
Gotha en
Leipzig concerten gegeven had, gingen
jum
beiden naar Freiberg in Saksen,
de tweede helft
In
vader de stad Munchen, en nadat
zijn
die Lithographie
im Grossen zu treiben."
Maar spoedig werd het meciianische, geestdoodende van den arbeid oorzaak,
schreef
op
ijver
hij
als
beoefening
der
muziek
Das Waldmadchtn,
met ver-
legde zich
In den herfst van
toe.
die
nog
1800
in hetzelfde jaar,
Chemnitz, vertoond werd. sDie Oper verbreilete sich weiter
te
konnte,"
sein
iieb
niir
de
tweede opera
zijn
Freiberg en
te
Karl Maria
vader en zoon het werk staakten, en
dat
nieuwden
W.
schrijft
in
autobiographie, da es ein
zijn
hehst unreifes, nur vielleicht hin und wieder nicht ganz an Erfindung leeres
Produkt
von
war,
dem
namentlich
ich
den erslen Akt
zehn Tagen ge-
in
schrieben batte, eine der vielen unseiigen Folgen der auf ein junges
man
Gemth
Wunder-Anekdoten von hochverehrten Meistern, denen
so lebhaft einwirkenden
nachstrebt."
Franz Anton W.
Toen
mede,
zoon
kwam.
Hij
alsmede
verblijf
die
daar
nieuw
schreef er zijn tweede opera

kleine
vele
stukken
Hamburg,
te
weder naar Salzburg begaf, nam
zich
ter stede op
in
SchmoU und
Peter
klavier en
voor
den
Michael Haydn
bij
in
seine
eenige liederen.
hij
zijn
de leer
Nachlarn,
Na
een kort
van 1802, gingen vader en zoon naar
herfst
Augsburg, waar 1803 Peter SchmoU ten tooneele verscheen, en richtten ver-
hun
volgens
Web er
maar
op
de abb
Vogler,
Weber's
veiiangen
om
Joseph Haydn
Weenen.
naar
schreden
van den jongen
les
van
hem
die zich destijds te
hem
bereid,
contrapunt en de compositie in te wijden.
kreeg
Karl Maria
op aanbeveling van
aan den stadsschouwburg
componeerde
te
te Breslau,
nog
Weenen
meer
bevond, verklaarde zich
in
de geheimen van het
Na een
leercursus van een jaar ver-
Vogler
den post van kapelmeester
welken
hij
gedurende twee jaar bekleedde.
de ouverture en drie zangnummers van de door
In dien
tijd
Rohde
gedichte opera Rbezahl, Beherrscher der Geister.
Eugenius
te
nemen,
kasteel,
hij
te
twee
hij
van Wurtemberg
W.
te
Carlsruhe
in
nam
hem
Breslau
Toen 1806 prins
uitgenoodigde, de leiding zijner kapel op zich

zijn
Silezi.
ontslag en volgde den prins naar diens
Op verlangen van den
vorst
symphonien en een concertino voor hoorn en werkte
SchmoU
jaar
(1807) de ouverture
van
den oorlog werd de kapel ontbonden, prins
zijner opera Peter
en W. ging met zijn vader

Lodewijk van Wurtemberg
Beide
wees het verzoek
mogen ontvangen van de hand,
betrekkingen
bekleedde
Stuttgart,
en
hij
waar
Eugenius
hij
muziekmeester
tot
1810,
in
geheel om.
componeerde
in hetzelfde
Tengevolge
trok ten strijde,
geheimschrijver van prins
van
diens dochters werd.
welk jaar de post van secre-
603
en
stratieven
Wurtemberg
Karl Maria
aard, en iioewel
finantielen
met
niettemin, tegelijk
hij
nog
die
W.
W.
bracht
vond
componeerde er
Hij
bij
tooneele.
vertoond.
toefde,
was,
die
werd
en
later
181
Alu
te
Ha.^san, en bracht er
naar
vervolgens
werd,
hem
kapelmeester aan de Duitsche Opera en deed
in
hij
Silvana
ten
titelrol)
ver-
tijd
naar Dresden, Praag, Leipzig
1812
hij
zijn Silvana,
dat jare ten bove
Te Praag was
Leipzig.
de
in
Munchen, waar \Y. langen
December van
tot
hij
waar
gelukkige dagen doorbracht.
vrouw
zijn
1-
vol-
zich naar
hij
studin hervatte, en
zijn
hij
Sluttgart begaf
Gansbaclier
kunsireizen voerden
Zijn
naar Gotha, waar
hij
Van
laatstgenoemde stad dirigeerde
In
Berlijn.
ging
Hassan
Al/u
wien
en
nieuwe opera
een
Caroline Brandt,
(met
en
weder,
Meyerbeer
van
nu
In de
gaf concerten in vele steden
hij
Gottfried Weber. Te Darmstadt
een vriend vond in
hij
Vogler
hij
gezelschap
levi^n
compositin ten gehoure.
er zijn
Mannheim, waar
een zwervend
opera Silvana vol-
zijn
werd vertoond.
hetzelfde jaar te Frankfort
in
daaraan volkomen
26 Feb. 1810.
Dit gebeurde
veil)annen.
gende jaren leidde

en
en zeventig-
vader, door den koning
zijn
Drie dagen vr zijn vertrek uit Stutlgart had

tooid,
zes-
zijn
inwouenden vader, veroorzaakten vciwikkeiingen van aJmini-
lieni
bij
onschuldig was, werd

uit
werd: onbezonnenheden van
noodlottig voor liem
taris
jariijen,
bij
van daar
werkzaam
de jaren 1813
in
16
deze betrekking z veel tot
in
verheffing der Duitsche kui.sl, dat de aandacht der intendanten van verschil-
lende
schouwburgen
groote
intendant
hem aan de
W.
poneerde
den
hem
gevestigd werd.
liederen
van
Weber
W.
1816 bracht
hem gecom-
Schwert
en
Brhl
gewenschte benoeming volgde
de koninklijke
Opt-i'a
namelijk
wensch
den
een
tijd
kennen
Ie
stichten,
te
te
was
hem
werkkring begon
verscheen
de
Vorstellung
alle
koning
gut
goed
zoo
niet
in
ablauft,
Erwarlung gut
hel
zijn
hal
ab,"'
Daarentegen ontving
niet.
om
een uitnoodiging
van Dresden
Duitsche
daarentegen
ber
gehoore. Deze
Ten hove echter scheen
zich
als
kapelmeester aan
De koning van Saksen had
veibiiiden.
gegeven, nevens de bestaande Italiaansche
op aanraden van den intendant, graaf
en
Vitzthumb, was W. tol kapelmeester benoemd. De

liaansche Opera, Morlacchi, stond bij den koning
zijn
ten
groote symphathie te koesteren voor den componist; althans de door
omstreeks denzelfden
Opera
maand
Juni
de
compositin werden met groote geestdrift ontvangen.
men geen
Brhl,
hart toe en trachtte
eenige der door
In
Kampf imd Sieg en

Krner's Leyer imd
cantate
Vooral graaf
warm
kunstenaar een
koninklijke Opera te verbinden.
Berlijn zijn
te
op
droeg
Berlijn,
te
ditigeeren
Mhul's
van
met de opmerking:
Weber
schon
zoo lezen wij
viel
bij
hoog aanzien,
in
onbekend. Toen nu
als
loge,
kapelmeester der Ila--
W. 30
W.
1817
Joseph in Aegypten,
Wenn
geleistet."
Prlss
Jan.
lUnd
die heutige
sie
lief
so
{Geschichie des Hof-
604
theaters zu
Duitsche
die
aan
een prikkel te meer
de
dag
Dresden
te
muz.iek
en
Niettemin vond
verrijken.
Kind,
Den
met
hij
Behalve
de
en
door,
werd
ernstig
hij
met
zette
hij
1820
gereed,
a.
genezen, of
hij
Rondo
Es
in
W.
voordat
zijn
hij
neBran dt.
Ook aan Ber Freischtz had
later
bij
Pillnitz
Brhl
dit
werk voor
1818
o.
a.
19
kwam weder
6-) voor klavier,
(op.
hij
ijverig ge-
Berlijn verlangde,
De nieuwe opera was 13 Mei
met uitzondering evenwel van de ouverture,
woordigen vorm eerst een jaar
Nog
met Caroli
In den winter van
den arbeid voort.
kracht
alle
Dresden
te
Friedrich
van
tekst
nieuwe compositin vervaardigde,
vele
vernam, dat graaf
hij
werkzaamheid
zijn
Freischtz,
het huwelijk
in
hij
dag, o.
Auôrderung zum Tam.
de
werkt, en toen
Der
doch nauwlijks was
ziek,
de kerken de hof-
hij
de dramatische muziek met meester-
tijd,
58) en de Jubelouverture.
met nieuwe werken voor den
legde de grootste energie
het jonge paar te Klein-Hosterwitz
W.
was daar dat
het
hij
het bestaan der nationale opera
opera had
de
van
compositie
de Jubelcantate (Op.
en
nog
hij
1818 bracht
van
om
In het eerste jaar van
en in hetzelfde jaar trad
zomer
voor-
compositin voor feesten aan het hof te ver-
vele
stukken
begon
best te doen, en
het mogelijke
al
vaardigen.
te
zijn
verzekeren.
te
dirigeeren
te
om
De
er zeer groot, en het getal van hen
gaven zeer gering. Dit was echter voor
voorkeur
de
en deed
was
Opera
Italiaansche
W.
den
liess."
stand te Dresden was aanvankelijk niet gemakkelijk.
de
voor
wurde, nicht
dieses verletzt
Mal dieses Zeichen des Misfallens horen
Web er 's
aan
wenn
husten pflegte,
zu
verdriesslich
ein einziges
liefde
idass der Knig, der ein sehr gutes musikalisches Ohr
Bresden),
und
hatte
die in haar tegen-
voltooid werd.
partituur naar Berlijn had gezonden, ontving
hij
van
graaf
Brhl
stuk
Preciosa,
hem
opgedragen taak, dat de muziek voor Preciosa nog vr Der Freisohtz
ten
van
kon
uitgevoerd
Maar
om
de opdiacht
worden
veel grooter
genoot
zij
nog was de
Met
verscheen.
tooneele
Wol ff.
P.
de noodige muziek te schrijven voor het tooneelHij
bij
kweet zich
eer en aanzien
ook
overwinning
rijke
geheel
Tot
in
Duitschland
heden
heeft
meesterstuk van
Van
de
en
geen
te
betrad
opera
o n
t i
'
leiding in Berlijn
die glans-
deed vervolgens de ronde door
gegeven,
daarna
een
Sp
Der Freischtz werd na
de tooneelen van het buitenland.
ook
zoo groote populariteit verkregen, als dit
Weber.
directie
der
opdracht, een nieuw werk
von Chezy
was geraakt.
Dresden
1821 Ber Freischtz
toen 18 Juni
werk behaalde de Duitsche kunst een be-
slissende overwinning op de Italiaansche, die onder
wederom
de
het publiek een zeer gunstig onthaal.
geestdrift,
dit
in z korten tijd van
keizerlijke
te
Opera
componeeren.
te
Weenen
Hij
aangeboden tekst van Etiryanthe.
ontving de meester de
koos den
hem door Hel m
Reeds
December van
in
n a
het-
BOS
zond
jaar
zelfde
werden
hem
zij
veel later
eerst
hel eerste bedrijf van het libretto, de twee andere
voltooid,
daar dichteres en componist het moeilijk eens
konden worden over de behandeling der

muziek
voor
Euryanthe.
zijn
In
elf
Henriette Sontag
voor het eerst ten tooneele.
W.
stof.
maanden schreef W. de
Het werk verscheen 25 Oct. 1823 te Weenen

vervulde de hoofdrol, en
dirigeerde de eerste vier voorstellingen. Twintigmaal
Euryanthe 'vertoond,
werk
Het
maakte
aan
anderdeels
opera van die dagen
muziek
groeten indruk niet
zoo
lang
elkaar werd
achter
van het repertoire verwijderd.
de
omstandigheid,
Der
als
deze nieuwe opera het
in
de Duitsche
in
ongehoords was. Ook was de macht der Italiaansche
iets
Weenen nog
te
W.
dat
Franschen en Italianen had ingevoerd, hetgeen
der
recitatief
algemeen
het
in
vooiloopig
hetgeen eensdeels geweten moet worden aan den min gelukkigen
Freischtz,
tekst,
daarna
doch
te
dan dat een zoo ernstige compositie
sterk,
Euryantlie er algemeen had kunnen voldoen. Grooter succes had het
als
werk
te
Dresden, Leipzig, Frankfort en Berlijn.
maand
de
In
van het jaar 1824 dirigeerde
Juli
van
zijn
Kemble,
den, om een opera voor Londen

Faust
en
in staat te zijn,
het
tusschen
de
beoefening
Oleron.
werk
dier taal
in
Hij
directeur van hel theater

te
componeeren.
koos
een
nam 153
oponthoud
om nog
van
naar
bij
Londen,
men
Ems
in
tijds
De
terug.
hij
d.l
In
het
jaar
moest
zijner
op
W.
het
gezondheid
het
hem
kostte
meer nog het koude klimaat
voor de opvoering van Oberon moest leven,
terecht vreesde,
zich
begin van September
welke
inspanning
partituur te leveren, en
zijn
waarin
April van
wordende toestand
noodzakelijk maakte.
Dresden
naar
hij
en ten einde
tekst,
De compositie van Oberon
lessen.
in
staken, daar de steeds bedenkelijker
keerde
Govent Gar-
werd de keus gelaten
laatstgenoemden
werd Febr. 1825 begonnen, maar reeds
Werk
Hem
het Engelsch te componeeren, legde hy
toe en
ge-
Marienbad her-
in
In Dresden teruggekeerd, vond
geschokte gezondheid te zoeken.
de uitnoodiging van
hij
Quedlinburg
te
honderdjarigen
maand was de meester genoodzaakt,
boortedag. In dezelfde
stel
Weber
Klopstock's
een groot muziekfeest ter herinnering van
zouden,
geen gunstigen invloed op zyn reeds zoo zwakke
gezondheid uitoefenen.
In
gezelschap
W.
begaf
Zijn
zich
weg daarheen
wensch
om
Rossini,
nam
hij
blijf in
zijn
voerde
eerste
fluitist
der hofkapel te Dresden,
1826 naar Londen, waar
hem
over
Parijs,
waar
5 Maart aankwam.
zijn
lang
gekoesterde
te
intrek in het huis van
Sir
George Smart,
de wereldstad zoo aangenaam mogelijk maakte.
verscheen
hij
maken met Cherubini vervuld werd, en waar hij

Berton, Catel, Auber, e. a. leerde kennen. Te Londen
kennis
ook
Frstenau,
van
16 Febr.
Den
die
l'2n
hem
het ver-
April
Oberon ten tooneele. De twaalf eerste voorstellingen, door
18'26
W.
ge-
606
waren
dirigeerd,
was
ook
Step hens nog

en
dag
een
Dresden
te
op
aan
reeds
met
en
bracht,
componist
Als
Een
volledige
von
lijk
Met groote pracht
op
heeft
Compositionen
hij
Morgens omstreeks
in
de Moorfieldskapel
naar Dresden
kerkhof
overge-
aldaar
bijgezet.
het tweede deel der Qesam-
in
welke meester de daarvoor ver-
gehouden
Een standbeeld
iiad.
vindt
mit
der Ausgahen
und Arrangements,
Anmerhmgen
etc.,
in het
volgende werk
mivoUdandigen,
hritischen, hunstJdstorischen tind
Uographinchen
1871). Ook als
Schlesinger,
(Berlijn,
groote vei'diensteii, zooals blijkt uit de door
Th. Heil
Max Maria
schouwburg
huwelijk.
Na
vervaardigde biograpliie:
M. pon
C.
eber
's
Ein Lebens-
IVeber.
Keil, 186668).
Weber (Go
sta nee),
meesters dood werd
's
de zaken der
1797 behulpzaam
6 Maart 1842
dochter
bij
den
van
Mannheim, Fridolin
te
Weenen
te
uit-
Hinterlassene Schriften von Weber (Dresden en Leipzig, 1828); een
lild (Leipzig,
die
M.
gegangenen,
verloren
verbeterde uitgave van dal werk verscheen als derde deel der door VV
zoon
C.
Verzeichniss sein er
Beschreihung der Autograplien., Angahe
W. Jahns
F.
men
Chronologisoli-thernanclies
den.
hij
niet,
's
behaald op dat der dramatische muziek.
nebst
had
men
lijkrede
wiid imterschobenen,
gegeven
terugkomst
zijn
Dresden opgericht.
Werken.
van
later
katholieke
het
zweifelh aften
schrijver
18 jaar
eerst
zijner compositin
lijst
had
op bijna elk gebied der muziek werkzaam geweest,
rosm
IVeher ia seinen
sdmmtlichen
bed.
te
W.
is
grootsten
zijn
in
het
Richard Wagner,
werd 1860
7ann'eres
concert op het klavier

Hij
5 Juni 1826.
stierf
gecomponeerd en een
Web er
maar
Hij
dier plechtigheid vindt
van
Schriften
eischte muziek
voor
doodelijk vermoeid.
plechtigheid
Een beschrijving
melte
Mei voor de
vrouw gemeld, doch de dood vergunde hem
z'yn
Londen begraven, werd
hij
hem gegeven
laatste door
men hem dood
7 uui- vond
te
na de laatste voorstelling
Docli
Nadat
LaUa Rookh van Th. Moore gecomponeerd
zich
hij
volbrengen.
te
triomf.
uitgeput.
uit
liet
gevoelde
voornemen
zijn
kracht
een gezang
later
had,
begeleid
onafgebroken
een
meesters
's
zij
W.,
kopiist
trad
en
bekend met
George
harer zaken
en
den
in
het
Nic. Nissen,
Deensche diplomatie waarnam.
het regelen
aan
souffleur
1782 met Mozart
Hij
was haar
huwde haar 1809.
Zij
stierf
te Saltzburg.
Weber (Dionys), geb. 1771 te Wellchnu in Bohme, studeerde onder

van abb V o g e r en werd als klavierspelei- en componist gunstig
leiding
bekend.
opera
Groote
Der
geestdrift
Knig
aanzienlijke
der
burgers
hij
compositin
In
zijn
cantate
het
jaar
Bhmens Erreitung en
1810
het conservatorium te Praag en
school benoemd. Hij stierf

heeft
verwekten
Geister.
van
stichtte
werd
tot
hij
zijn
met eenige
directeur dier
25 Dec. 1842. Behalve de reeds genoemde werken

alleilei
soort vervaardigd.
Als theoi'eticus
is
II
hij
607
bekend
geworden
door
Allgememe theoretische Vorschule der
leerboek:
zijn
en Theoretisch-praktigches Lehrhuch der Harmonie und
182X)
Musik (Praag,
1830
des Oeneralhasses (Praag,
34).
Weber (Edmund Gasp. Joh. Jos. Maiia, Freiherr Ton), halve broeder
van Karl Maria v. W., geb. 1766, ontving onderricht van Jos. Haydn,
1789
werd
tenorist
wien
waarschijnlijk
hij
ZwiUinge
eenvolgens
1829
beide opera's
stichtte
Saltzburg, voor
te
Der Transport im
1810 een muziekschool
Koffer en Die
Bern, was achter-
te
organist te Dantzig, Koningsbergen en Keulen en
Weber (Franz),
Dom
Clem. Wenceslaus
omstreeks
stierf
Wurtzburg.
te
Aug. 1805
26
geb.
organist,
Bernhard
leiding van
onder
Berlijn
zijn
Hij
schreef.
en 1797
vader's operagezelschap te Meiningen
zijns
bij
van den keurvorst
muziekdirecteur
Hij
18
stierf
Sept.
Keulen, studeerde
1876.
Weber (Fritz Steph. Johann Maria Andr. Freiherr

broeder van Karl Maria v. W. geb. 1761, was 1791
von), oudste
92
halve
directeur te Neurenberg,
bij
hoogen ouderdom
in
hij
Weber (Gottfried),
geb.
Maart 1779
1832
procureur-generaal van het groothertogdom
kaal
gebied
te
altist
te
Ham-
Freiesheim
bij
Maiinheim,
Hessen-Darmstadt. Op muzi-
bekend door vele theoretische werken,
hij
als
stierf.
was
is
muziek-
het operagezelschap zijns vaders, bekleedde achter-
eenvolgens verschillende betrekkingen en werkte nog
burg mede, waar
te
Klner Mannergesang-
Keulen en later ook directeur van den
te
er e in.
te
Klein, werd 1838 organist aan den
o.
a.
Versuch einer
geordneten Theorie der Tonsetzknnst, van welk boek drie uitgaven verschenen
und Lemende
zyn, en Allgemeine Musiklehre fr Lehrer
Mainz,
1825
schrift
Cacilia
neerd heeft
en
1831).
op,
als
bonden.
Die
in
met den
tische
(Darmstadt, 1821;
redacteur van het muziektijd-
werd
vooi'lgezet.
Gecompo-
Gonst ance en Aloysia W.

Schikaneder te Weenen verMozart schreef voor haar de partij van de Kniginder Nacht
Zauherji'ie.
Zij
was gehuwd met den violist Franz Hofer, later
zangeres,
eerste zangeres aan
bassist
Weckerlin
aan
als
Dehn
dat na zijn dood door
z.
te
het conservatoire te Parijs.
muziek
toe
Zij
stierf
1820.
Wisselnoot.
Baptiste Thodore), componist
(Jean
9 Nov. 1821
geb.
van
zuster
het theater van
Seb. Meyer.
Wechselnote, Hoogd.,
muziek,
182i
trad
kerken instrumentale muziek.
hij
Weber (Josepha),
was
Hij
en
Gebweiler
Hij
in
aciiter elkaar
dramatische
muziek
zijn
opleiding
legde zich op de beoefening der drama-
componeerde 1853
honderdmaal
en schrijver over
den Elsas, ontving
zijn
eerste opera:
Vorganiste, die
vertoond werd. Zijn latere proeven op het gebied der
echter
hadden
minder
succes:
niet
minder dan dertig
ti08
Aprs
opera
zijn
Meer
geluk
nien
uitgevoerd
temps
een
werden.
musique
de
et
Bonn,
te
door
brengen.
te
gaf
bekend: Sur
zijn
onder den
hij
de 18e eeuw
tot
Eehos du
titel
Van
het licht.
in
de
inslrumenls
l'histoire des
componist
Engelsch
17e
de
uit
eeuw, heeft vele
vervaardigd.
doctor
1848
7 Mei
gest.
geschrift
zijn
de 12e
(Franz Gerhard),
Weg'eler
1765
hem weder,
gelukte het
(1874) en Musioiana, een verzameling anecdoten.
l' orohestraiion
(Thomas),
Weelkes
land
la x
uit
muziek
Anihems en Madrigalen
Bij
gezangen
over
1877
eerst
den Opra Gomique ten tooneele
in
de concertzaal, waar vele zijner cantates en sympho-
in
hij
bundel
geschriften
zijn
Fontenoy
had
en
onuitgevoerd,
bleven
opera's
zijner
Nozen
Biographinche
de
in
Koblenz,
te
medicijnen,
22 Aug.
geb.
is
her Ludjoig von Beethoven (Koblenz,
1838) en Naehirag zu den blographischen Nozen (Koblenz, 1845).
(Charles),
Wellle
door
kunstreizen
Weichhold (Richard),
deerde
te
wegens
zijn
Parijs
violenmaker,
Bern ad el
bij
en
geb.
later
bij
1823
Juli
Weiyl (Joseph),
opera:
gend
Die
schreef
opera's
werd
geweest,
tweede kapelmeester, en sedert dien
welke
alleen
opera
langen
Opera
Duitsche
Kaiser
voor de kerk.
Adrian,
Ostade
en
Die
Bas
hij
La
na
den
tijd
schreef
hij
niet
Principessa
GMitta
Um/orm,
Der
VOrfana
Waisenhaus,
leeftijd;
te
eerste
zijn
vol-
van
eenige jaren intendant van den
1825,
opera's
Zijn
de opdracht ontving, eenige
dood van Salieri,
meer voor
het tooneel,
werk was Bie Schweizerfamilie,
de geliefkoosde stukken van
V hnboscata,
Gehirge,
ontving
dat de componist
hij
populairste
Andere
Caffetiere,
Solitari,
Bivale di se stesso,
Bas Borf im
tot
tijd
behoorde.
Pazzo per forza, La

Cisolfaut,
Zijn
.Milaan
Nadat
componeeren.
te
te
bijval,
waar
Eisenstadt,
te
op zestienjarigen
hij
Pazzo per forza, vond zooveel
hofschouwburg was
17(36
Eszterhazy was,
Al brech t sberger.
Salieri en van
unntze Vorsicht,
Il
Maart
21
geb.
de directie van den S c a 1 a-schouwburg
maar
vooral
is
Weenen, wordt
te
de kapel van vorst
bij
van
onderricht
werk:
nieuwe
Hij
van den klephoorn genoemd.
componist,
vader violoncellist
Weenen
te
snaren beroemd geworden.
uitvinder der kleptrompet en
zijn
1871
Dresden, stu-
te
Vuillaume.
Weidingêr (Anton), opperhoftrompetter en componist

als
Praag, maakte
te
werelddeelen en vestigde zich
andere
heeft vele compositin voor klavier geschreven.
Hij
Parijs.
17 Maart 1825
geb.
klavierspeler,
Europa en
van
hem
d' Amalji,
Pierotto,
Uamor
La sposa
V Academie
unsic/iibare
d' InghiUerra,
Die
het repertoire der
zijn:
Jugend
Prinz,
marino,
collerica,
Il
del maestro
Cleopatra, Il
Bas Petermmnchen,
Peter
des Grossen,
Kaiser Adrian, Ber Bergsturz, Die Vestaftamrne, Ber Siurz Baals, Bie eiserne
Thr,
Her Eremit,
Nachtigall und
Kabe,
Waldemar
en Eduard mid Caroline.
609
beslaan
Zijn overijie workfiii
cantales, een oialori\im,
hallelleii, rneliwJiama'.s,
in
keiken inslnimontale muziek.
(Cinistian Theodoi),
Weinlig"
Dresden,
onlving
studin
zijn
tot
gekeerd, werd hy
school
Als
leeraar
naam.
Tot
leerlingen
zijn
(Gesammelte
biograpbie
aan
tol
hij
harmonie
de
in
post
ei
benoemd
Scbicbt
plaats van
IS^li in
benoemd, welken
Mat
onder leiding van
Bologna
te
de muziek van
in
Academia fiiarmonica
der
lid
voort,
lot
cantor aan
dood, 7 Maart
zijn
het contrapunt had
en
welke stad
in
te
en zette
bij
Duitscbland terug-
In
wa.s.
oom
zijn
deThom
as-
1842, bekleedde.
een zeer goeden
hij
Richard Wagner, die

Weinlig
7), aangaande
behoorde
Sclirifteti
1780
neef van den vorifje, geb. 25 Juli
eerste onderiichl
hel
in
zijn
Aulo-
volgende
het
mededeelt: ))Im Gefiibl der Nothwendigkeit eines neu zu beginnenden, streng
Sludinms
geregelten
Nachdem
ich
ihm
bei
der Musik liess mich die Vorsehung den rechten Mann-
Liebe zur Sache einflssen und
neue
Unterricht
lichsten
erst
mir
der
tinden,
laulern
mich wol
ziivor
in
grndliohe
das
der Fuge versucht
Studium
sie
durch den grnd-
Mann war Theodor Weinlig.
Dieser
soUte.
batte, begann
ich jedoch
welches
Contrapunktes,
des
er die
glckliche Eigenschaft besass, den Schlern spielend erlernen zu lassen. Mein
Studium
weniger
Gesanghungen
Solosmmen,
een
te
Weinlig's
Sopran,
fiir
fr
C/tor
fiir
und
waarin, behalve
werkten.
Hij
stierf
25
en
Onder
1830
Deiitsckes Magnificat
manuscripten bevindt zich
te
48 Jan. 1778
geb.
in Silezi,
was
en maakte deel uil van het beroemde
Schuppanzig,
Jan.
lsen
druk verschenen:
Der Feier der Erlsung.
altviolist,
Rasumowsky
hij,
zijn
Leiciitigkeit zu
in
zijn
Alt nnd fr Bass, en
Leipzig uitgevoerd oratorium
kamervirtuoos van vorst
compositin
Ore/tester.
Weiss (Franz), componist
quartel,
einem halben Jabre beendet, er
als
Aufgaben des Contrapunktes mit
Van
war."
Stande
in
mich aus der Lehre, nachdein er mich so weit gebracht, dass
schwierigsten
die
ich
im
Weinlig war
bei
enlliess
selbst
de vorst zelf en
Weenen.
Zijn
Linke mede-
compositin boslaan
in
symphonien, quartetten, duetten enz.
Weitzmann (Karl Friedrich),

geb.
te
te
10 Aug. 1808
te Berlijn,
Kassei onder leiding van
Riga,
Reval
componist,
Spohr
vaii
en Petersburg werkzaam, onderzocht
retische
werken
zijn
in
zijn
druk veischenen
Geschic/de der griechischen
Der
tot
iibermassige
(ibid.,
n en zette
leeraar in
Van
het conzijn
(ibid.,
theo-
Vreiklang (Berlyn
1854); Geschichte des
Mnnik
lem (Leipzig, Kahnt); Die neue Harmonelehre in

III.
ISiG de kunstschatten
geboortestad aangesteld.
1853); Der verminderie Sepmen-Akkord

men-Akkordes
Bern. K
studin voort. Hij was achtereenvolgens
zijn
der bibliotheken van Parijs en Londen en werd 1848

trapunt aan het conservatorium in
en muziektheoreticus,
violist
ontving onderricht
Septi-
1855); Harmoniesys-
Streii mit
der alten (ibid);
39
610
1863) en menige andere kleine werken.
Gescliichie des Klavicrspiel.i (Sluttgart,
Onder
bevinden
compositin
zijn
W.
nacht en Lorbeerbaum und BeUelstab.
Wekerlin
Bayreuth,
te
1876,
geplaatst
Gutrune
als
het bord of
Weibord,
Berlijn.
Ie
Mun-
te
Gtterdammerung mede.
in
raam
een orgel, op hetwelk de wellen of walzen
in
waardoor de werking
zijn,
1880
van Der Ring des Nihehmgen,
de eerste voorstelling
bij
Walpurgis-
Hdicberliehe,
Nov.
slierf 7
(Mathilde), zangeres aan de hofopera
of Weckerlill
werkte
chen,
drie opera's;
zich
Absiracten naar de windlade wordt
dei'
overgebracht.
Werkmeister (Andreas), muziekgeleerde en

Bennekendorf
te
Quedlinburg, en van 169G
te
Van
werken
zijn
was 166i
Tluuingen,
in
aan
tot
man
Beschreibung wie und welcher Gestuit
atmehmen,
waarvan
uitgaven
vier
mathematischer
den
Kirchen
man
wie
zijn
oder
Orgelwerke, Positive, Regale, Spinette^
Clavier, sonderlich die
solle^
und wahrer
deuilicher
Anweisung des
durcli
Orgelmachern
knne und
liefern
overige geschriften verdient
Temperaiur
Musikalische
Unterrickt,
beroemd: Orgelprobe, oder htrze
die Orgelwerke von den
verschenen. Van
zijn
vermelding:
bijzondere
und
untersuchen
probiren,
organist te Hasselfeld, later
dood, 2G Oct. 1706, te Halberstadt.
zijn
volgende
het
vooral
is
30 Nov. 1645
organist, geb.
74
Monochordi, ein
und
dergleichen
wohltemperirt stimmen knne (Frankfort en Leipzig, 1691).
Werner (Gregor Joseph),

voorganger
als
kapelmeester
geb. 1695, gest. 3 Maart 1766,
den
van
was
Eszterhazy.
Ha y dn's
Hij
heeft
kerken kamermuziek nagelaten.
veel
Weert (Jacques
eeuw,
stierf
en de
Jachet
de),
1591.
Zijn
compositin
hebben
de
componisten
na
Weert,
die allen
elkaar verward,
Nedeilandsch contrapuntist
Huy
te
BaiUot
den
de
in
Gesck. der Mus.
Lam bert),
las
in
bestaan
Va et,
III, 316).
vioolviituoos en componist, geb.
Dubois
en
Febr.
(Samuel),
1766
koninklijke
te
organist, geb.
kapel
en
klavieren
Bristol,
1816
11
Dec.
zijn
1757
te
Bristol,
behoorde
tol
tijd.
orgelspelei',
broeder van den vorige, geb.
werd op achttienjarigen
tot
zijn leerlingen
Collyns.
de beste Engelsche toonkunstenaars van
Wesley
omstreeks
Luik, studeerde te Parijs onder leiding van
provincie
Wesley (Charles),
de 16e
motetten en madrigalen. Vele
en werd leeraar aan het conservatoire van Brussel. Tot
behooren Singele,
uit
leefde in Itali en
Berchem, Buus, de Pont, de Va et

voornaam Jacques of Jaciiet droegen, met
Ambros,
(z.
Wry (Nico
1789
of
door sommigen voor identiek gehouden met
schrijvers
24
van
vorst
leeftijd
organist aan de
doctor in de muziek benoemd.
Hij
maakte
|
kunstreizen door Duitschland, Frankrijk en Itali en werd na

in
Engeland
tot
zijn
inspecteur der kerkmuziek benoemd. Hij stierf 1!
terugkomst
Oct.
1837
611
Londen.
te
Onder
compositin
zijn
Westmeyer (Williel.nj,
ontving
zijn
Sept.
een
zich
1827
geb.
oratorium:
Iburg
te
Ruth.
Osnabrcit,
bij
opleiding aan het conservatorium te Leipzig en zette

zijne studin
Lobe
onder leiding van
Amanda en
opera's:
bevindt
componist,
1880
voort.
Hij
Wald
Der
symphonien, kamermuziek en twee
heeft
Hermanntadt, gecomponeerd.
hei
Hij
stierf
Bonn.
te
Westphal (Rudolphj,
phiioloog,
is
op muzikaal gebied bekend door vele
theoretische werken. Bijzondere vermelding verdient ^n

Allêmeiiie Theorie der
musikali^chen Rhi/thmik se J. S. Bach, auf Grundlage der
Antiken. (Leipzig
Breitkopf en Harte],
ontving
het
eerste
183032
jaren
1880.)
(Nicolaas Joseph),
Wetrens
onderricht
muziek daar
studin in Duitschland voort.
zijn
geboortestad, waar
15
geb.
violist,
de
in
hij
in
Hij
verschillende betrekkingen
1808
Jan.
ter stede
vestigde zich
werkzaam was,
muziekdirecteur der Hoogeschool en van bet studentemnuziekgezelschap
Crescendo.
waar
In
zich
hij
hel
als
jaar
violist
1857
en
vertrok
guitarist
16
Sept.
en
liet
1822, studeerde 1852
na
zich,
hooren. Toen
op,
de
zijn
verliet,
en achtereenvolgens kwamen onder zijn

Maatschappij voor Toonkunst, de
De
instellingen.
maatschappij
voor
als
stierf hij.
broeder
van
den
vorige,
volgde
hij
leiding:
hem
geb.
David
onder leiding van Ferd.
terugkomst in het vaderland, op vele concerten
broeder het land
zijn
a.
Sempre
hooren, en in het voorjaar van
violist,
te Leipzig
in zijn
o.
naar de Kaap de Goede Hoop,
hij
liet
1862, op den terugtocht naar het vaderland,
Wetrens (Adrianus Joseph),
Leiden,
te
en zette in de
als solist
als orkestdirecteur
Sempre Crescendo,
Leidsche muziekschool en andere
Toonkunst
gaf
onder
leiding in de
zijn
Hooglandsche kerk vele groote muziekfeesten.
Weyse (Christoph
geb. 5 Maart
1774
te
Ernst F ri e dn oh),
klaviervirtuoos en componist,
Altona, hofpianist en professor in de muziek te Kopen-
hagen,
waar hij 4 Oct. 1842 stierf. Men roemt zijn groote vaardigheid in
het phantaseeren. Onder zijn compositin bevinden zich
eenige opera's Ludlam's
:
Holde, Der
Schlaftrnnk, Floribella en
Widor (Charles Marie),

1845 te Lyon, studeerde
Febr.
F t
Hij
is,
werd 1860 organist
eerste violist en
en
Abenteuer im Rosenherger Garten.
organist, klavierspeler en
componist, geb. 22
Brussel onder leiding van
te
Lyon en
aan de bt.
later
Lemmens
Sulpice
en
te Parijs.
heeft vele muziekstukken voor orkest en voor orgel gecomponeerd.
Wichtl (Georg),
ging
te
Em
hij
geb.
2 Febr. 1805
vice-kapelmeester
bij
te
Trostberg in Beieren, werd 1826
de vorstelijke kapel
met dezelfde kapel naar Lwenberg
eindelijk
naar
Bunzlau,
waar
hij
1877
in
Silezi,
stierf.
te
van
Hij
Hecbingen. Later
daai-
heeft
naar Breslau
instrumentale
muziek, oratoiia en cantates gecomponeerd.
39*
612
Wieck (Friedricli),
18
gel).
1785
Aup;.
te Pretscli
was aan-
Tnr<au,
l)ij
Wit-
vankelijk voor de theologie bestemd en studeerde aan de hoogeschool te
Nadat
tenberg.
familin hekleed had, richtte
bihliotheek
die
legde
componeerde
spel toe en
forte,
Ook
op.
vlijtig,
drie kinderen:
hem
de
nog
een
Wieck 's
roem
kwamen
gevestigd,
opdroeg.
eerste huwelijk, waaruit
Zijn
Marie, geboren,
meer
veel
die een uitstekende klavier-
der beste klaviervirtuozen van deze eeuw
Schumann- Wieck.) Door Clara verbreidde
onderwijzer, en nadat
als
niet gelukkig en
Clementine Fechner,
toonde Clara, die zich onder
nog
talent
een
tot
ontwikkelde. (Z. het artikel
ook
Acht Gesdnge mit Begleitung des Piano-
tweede huwelijk, mei
zijn
vaders
haars
leiding
a.
Weber
dochter,
Maar
was.
speelster
en een muziek-
op de beoefening van het klavier-
ijverig
Clara, Al win en Gustav, ontsproten, was
werd weder ontbonden. Uit
werd
o.
eenige adellijke
bij
Leipzig een klavierfabriek
te
zich
von
aan K. M.
hij
hij
hij
huisonderwijzer
van
betrekking
de
hij
vele leerlingen
behoorde. Te Dresden legde
hij
Hans von Blow

M iek se ook op de be-
onder leiding van
li
oefening der zangkunst toe en gaf volgens diens methode onderricht.
18
1871
Aug.
und
lichen
woonde
levensjaren
laatste
hij
Van
stierf.
's
zomers
te
Loschwitz
geschriften
ziju
1853); Clavier und Gesang (Leipzig,
Lobe's
(in
Whi.stling,
In zijn
Dresden, waar
bij
bekend:
zijn
Verfall der Gesangskunst
pltsliclien
zich
Dresden had
te
hem, waartoe ook
tot
zich
1840
zich
hij
hij
gdm-
Ueher den
Fliegende Blditer,
3 uitgaven) en Musikalische
Bauernsprche.
Wieniawsky (Henri),
waar
zijn
Eduard Wol ff.

zijn
achtste
hij
den
kwam
Reeds
eersten
prijs
vioolvirtuozen van deze
waar
Amerika,
op
hij
1880
1837
Weimar
minder
niet
hij
zaakt,
Lublin
in
Polen,
(J o s e
onder
Hij
lauweren
terug,
om
Moskou
te
spelen,
zijn elfde
op
behaalde
maakte kunstreizen door geheel
werd algemeen voor een der
75
dan
inoogstte
in
gedurende de ziekte van
broeder
klavierspeler,
p h),
leidmg
van
Duitschland,
toenam.
viool
hij
beste
doorreisde hy
Europa, en in
Vieuxtemps
Liszt.
hij
Omstreeks 1870 was

te
verlaten,
Mef
woonde 1860
tot
zijn
den vorige, geb. 23
van
Lublin, studeerde aan het conservatoire
te
door
begon
het conservatoire te Brussel te vervullen. Hij stierf
genoemd jaar naar Moskou, waar

bloei
te
Warschau.
te
Wieniawsky
reizen
jaar
eeuw gehouden. In de jaren 1872
laatstgenoemd jaar keerde
Mei
zesde
zijn
de vioolklasse.
in
diens post van leeraar aan
2 April
1835
Juli
op het conservatoire te Parijs, en op
hij
vierde overal groote triomfen en
Europa,
10
vioolvirtuoos, geb.
vader arts was. Zijn moeder was een zuster van den klavierspeler
van Parijs en later te
broeder
1866
te
maakte
hij
kunst-
Parijs en ging in laatst-
een klavierschool opende, die spoedig

hij
om
in
redenen van gezondheid genood-
en vestigde zich te Warschau, waar
hij
directeur
613
der zangvereeniging
als
werd.
Ook
hier te lande heeft
compositin voor klavier heeft
Behalve vele
4.
en twee ouvertures
liederen, strijkquartetten
hij
herhaalde malen
zich
hij
hooien, het laatst in den winter van 1883
laten
solist
gecomponeerd.
(Wilhelm Friedrich),
Wieprecbt
10 Aug. 1802
geb.
ontving onderricht in het bespelen van verschillende
van Duitschland werkzaam.
vele steden
in
musicus
en
kapel
werd 1824
Hij
en legde zich van dien
Berlijn
Moritz was hem
G.
J.
met de Bastuba (1835) en de
orkest
rijkten
het
andere
instrumenten.
Wegens
groote
zijn
bekwaamheid door
zijn
het dirigeeren van een
hem
ontwikkeling grootendeels aan
Wild (Franz),
Berlijn,
ook
tenorist,
Dec.
Hij
1792
Ook
vorsten.
Darmstadt en Kassei, bracht
aldaar
te Parijs.
26 April 1842,
gest.
ten opzichte van den volkszang, dien
welke
wordt
verklaard
in
Methode OU
Hij
1860
stierf
(1827
conformes
1832),
2ti
Aug.
aux principes
Voor
componist,
is
door n
geworden.
Van
Wacht am
Die
Sept.
1845
Ie
1781
te
gemaakt
onderwees volgens een nieuwe methode,
hem
geschreven werken: Guide
de chant (1821
et
aux procds de
geb.
zijnei'
zijn
5 Sepl.
23);
l'
1820
et
knaap
ten
toonde
huize
zijner
hij
in
d'excutioH
enseignemenl simultane
te
colleges.
Schmalkalden,
aidaai-
mannenkoren: Die Wacht am Hhein,
overige
lihein ontving
Usingen
onderricht in het vioolspel van
hem
Dec.
rijk
compositin
hij
is
van keizerin
een jaargeld van
weinig of niets
Aug u sta
een
3000 mark.
(August Emil Daniel Friedrich Victor),
Wilhelmj
zevenjarige
a.
Weenen.
18
Tahleaux de lecture musicale

et
gouden medaille en van bet Duitsche
geb. 21
te
geb.
Romein en Mannel musical d V usage des
1873,
wereldberoemd
bekend.
die
hij
voor
o.
instructiona sur l'emploi simult ;n des tableanx de lecture miisi-
Wilhelm (Kal),
gest.
1814
heeft zich hoogst verdienstelijk
de volgende, door
cale et de chani militaire (1835);

vocale,
en zong
andere steden,
in
het publiek in verrukking en zong
hij
methode lmentaire et analytigue de musique
de la
4 Aug. 1872.
stierf
Wilhem (Guillaume Louis Bocquillon),

Parijs,
150
blazers en
Niederhollabrum in Oosten-
te
Weenen verbonden
te
Weener Congres vereenigde
de Italiaansche Opera
in
danken.
te
geb. 31
1813 aan de hofopera
werd
de op het
te
1838 een proeve
hij
1086
uit
samengesteld muziekcorps. De Duitsche militaire muziek heeft haar
tamboers
rijk,
muziek met vele
militaire
verdiensten tot directeur der ge-
zamenlijke muziekcorps van het gardecorps benoemd, gaf
van
De instrumenten-
studin behulpzaam, en beiden ver-
zijn
bij
der koninklijke
lid
af ijverig op de be-
tijd
der militaire muziek en muziekinstrumenten toe.
oefening
maker
te
Aschersleben,
te
blaasinstrumenten en was
vioolvirluoos,
het vorstendom Nassau, ontving het eerste
Gonrad Fischer,
te
zoo grooten aanleg, dat
oudeis hoorde spelen,
Wiesbaden. Reeds
als
Henrielle Sonlag,
hem omarmde
en
uilriep:
614
yiBii
voor
Limburg
a.
eerst
het
Lahn. Ofschoon
d.
wijden,
hem
vader
zijn
hem
hij
Franz
vooral nadat
toch
Liszt,
De meester bracht hem

wien
te Leipzig, tot
nini ; sorgen Sie
fr ihn
dezen
van
virtuozen
omfen.
het
In
W.
een
van
J)er
Ring
's
meesters
Wagner,
mede.
hem om den
viel
mussen
Sie
aher
leerde
1876
hem
die
bleef de jonge kunstenaar te
leiding tot een der beste viool-
welchen
zijn
hij
vierde
Richard Wagner
de
bij
groote
als
hij
Bach
tri-
kennen en werd
van
concertmeester
hoorde voordragen,
itReden kann ich nicki, lieher
Endmch
kunstreizen.
hij
voorstellingen
eerste
werkte
te Bayreuth,
eens de Chaconne van
hals en zeide:
fhlen,
hij
vereerders;
grootste
Nihelungen,
des
Ferdinand David,
den zuknftigen zweiten Paga-
ich
1864
tot
muziek
raad gewend
voor de viool als het ware
persoonlijk naar
David's
om
zich
Frankrijk, Engeland, overal
1870
jaar
men
laatstgenoemd jaar begon
In
tijd.
Nederland,
Duitschland,
In
Van 1861
P'
en ontwikkelde zich onder
Leipzig
zich geheel aan de
toe,
wien
tot
Hier hringe
zeide:
hij
liet
aanvankelijit voor de weten-
eindelljif
had, de verklaring had gegeven, dat de jonge
geboren was.
van 1854
het begin
In
het openbaar hooren, en wel op een concert te
in
schap bestemd had, stond

te
'mal der deutsohe Paganini werden
ivirst
zich
hij
Wilhelmj
Sie auf mich gemackt hahen.
Es
das Grsste, was mir in der reproduhfiven Kunst noch vorgehommen ist/"
ist
Wilhelmj
den loop der jaren breidde
In
maakte
reis
hij
1879
82:
hij
Europa teruggekeerd, vestigde
In
waar
hij
nog
heeft
hij
weinig
woont
heden
van
en
kunstreizen uit;
zijn
hij
zich
op
leerlingen
zijn
Chopin
menten der compositin van Bach,
Wiesbaden,
landgoed nabij
zich
bij
doen spreken, doch
zich
grootste
zijn
bezocht toen Amerika, Afrika en Australi.
ontvangt. Als componist
men kent van hem
en
arrange-
Wagner.
Willaert (Adriaan), Nederlandsch contrapuntist, stichter der zoogenaamde

geb. omstreeks
Venetiaansche school,
1490
te
Brugge,
kwam
te
Parijs
om
in
de rechtsgeleerdheid te studeeren, doch wijdde zich later geheel aan de muziek

en
z
werd een
verbazing
Jean Mouton. Reeds in zijn leerjaren werd hij

1516 te Rome kwam, hij tot zijn niet geringe
pauselijke kapel een door hem gecomponeerd motet hoorde
leerling
beroemd,
dat,
de
in
uitvoeren. Tot
van
toen
hij
1526 was
hij
kapelmeester van koning Lodew'ijk
ging na diens dood naar Veneti en werd aldaar

de
St.
Mar CU s -kerk
benoemd.
muziekschool, waarin kunstenaars
Francesco della Viola

genoemde verhaalt
en
vijfstemmige
in
zijn
en
Hier
stichtte
1527
hij
Zarlino hun
Instit.
Arni.on.,
dat
opleiding ontvingen.
W.
Laatst-
de eerste was, die vier-
psalmen voor verschillende koren schreef,
van
Veneti
zijn
van Bohme,
beroemd geworden
zijn
Laudate pueri, Lauda Jerusalem en Vlxit Dominus,

tweemaal
II
kapelmeester aan
alsCiprian deRore, CostanzoPorta,
hif
uit
tot
geboortestad: in de jaren
o.
a.
Confitehor
Willaert
bezocht
1542 en 1556.
Hij
R15
stierf
en
vullediLre
(Rudolph),
klavierspeler,
Hummel
onderricht van
o.
a.
bij
Weenen, waar
te
1831
Oct.
maakte
Hij
24 Aug. 1878
hij
ont-
te Berlijn,
stierf.
compositin bestaan hoofdzakelijk in zoogenaamde salonmuziek.
Zijn
Wilhelm),
Wilms (Johann
lielden
van
meester
te
vader
zijn
aan
organist
componist, geb.
Schwarzburg-Sonderhausen,
in
muziek
de
Luthersche kerk
Lattrinhaiisen,
Amsterdam,
1808
tot
waar
van
lid
te
het
EIberfeld.
Hij
Nederlandsch
vestigde zich als muziek-
de harmonie nam.
in
les
1824
Instituut en
deed
en
Ftis
liet
hij
den
loofden
300 gulden
van
prijs
bevorvir-
als
hier te lande
hij
Neerland bloed door de aadren
,^Wien,
tekst
had geschreven, en waarmede
hij
Kinsbergen
1815 den door den admiraal van
van
wedstrijd
volkslied:
zijn
Tollens den
waarvoor
de
bij
tot
zich ook
is
werd
Hij
organist
tot
het algemeen veel
in
der toonkunst hier te lande. Volgens
beroemd geworden door
de
broedei',
zijn
vervolgens in laatstgenoemde stad.
tnoiw op de harp en op het klavier hooren. Als componist
vloeil"
Witz-
te
onderricht in
eerste
naar Holland en vestigde zich 1791 te
hij
Hodermann
bij
30 Maart 1772
liet
onder leiding van
later
EIberfeld, en
hij
Gemeente benoemd
Doopsgezinde
dering
hij
ontving
studeerde
en
raad van eenige vrienden ging
0|)
21
ireb.
Friedrich Schneider.
en van
kimstreizen en vestigde zich
vele
werken vindt men
zijnev
lijst
Men del.
hij
Willmers
vin<r
Een
1562.
Dec.
Ftis
in
uitge-
behaalde. Zijn overige compositin bestaan in
stukken voor klavier, voor zang en voor verschillende instrumenten. Met een
symphonie
voor
den eersten
groot
Wilson (John),
was
lid
muziek
de
in
1820
hij
den wedstrijd
bij
Gent
te
1847.
,luli
1597
geh.
koning
Oxfoid.
te
behaalde
49
stierf
luitenist,
kapel van
dei'
orkest
Hij
prijs.
Ka rel
te
I,
stierf
Mij
Feversham
hel graafschap Kent,
in
werd 1644 doctor en 1656 professor
1673
Londen
te
en
vele
liet
compositin na.
Wilt
sledi-n,
te
zangeres,
(^Mai'ie).
o.
a.
Weenen
te
Londen,
verbonden.
familieomstandigheden
Ie
Zij
Weenen, betrad aldaar 1863 voor
te
met groot succes
zich
zij
in
het
verschillende
had liten hooren, 1867 aan de keizerlijke Opera

bleel
haar
in
die
betrekking werkzaam
Weenen
noopten,
te
tot
en
verlaten
1877, toen
naar Leipzig
gaan.
Windkaualeii
en windladen
hoofdkanaal.
te
geb.
weid, nadat
en
tooneel
het
eerst
in
Dit
windbehouders
"t
het orgel.
is
een vierkante
bevatten en dezen
Aan
de
in
noemt
De wind sti'oomt
ka.'^t,
men
uil
groot genoeg
de lengte naar de plaats
voorzijde van eiken
krop met den balg verbonden.
balg
ligt
hel
windbuizen,
de
windkast
de balgen onmiddellijk
om
zijnei'
in het
den noodigen wind
bestemming
hoofd ka naai,
Het liootdkanaal heeft over
te leiden.
door den hals of
zijn
geheele
leii;;te
616
kleinere afdeelintên of vakken van
verbonden kanalen heeten n

zoo vele vakken
in
wind
de
van het
Met
en.
Gewooniyk wordt
verdeeld, als er nevenkanalen zijn, en uit elk vak stroomt
orgel.
windkanalen staat
de
met elkander
Winkel
verband de windlade, die het pijpwerk van
in
De windkast
heeft.
samengeperste
door openingen
De
lucht.
de dammen, welke
in
om
staan,
voorziet de lade van de noodige
windlade
den wind
afscheiding dienen, in gemeenschap
tot
Winckel (Diederik Ni col aas),
of
de
kwam
leer
en
later
aangaande deze uitvinding en den
Metronoom
ontstond, de artikelen
Mannheim,
werd
reeds
richt
in
778
ontving
op
geb.
1754
leeftijd
violist bij
28
stierf
en
is
hij
M aelzl
1826.
Sept.
1755
(volgens anderen
onderricht
1758)
of
het vioolspel en
in
de keurvorstelijke kapel. Onder-
V o gier
van
hij
hem
die daarover tusschen
twist,
zevende jaar
zijn
de compositie ontving
in
Leib
bij
Op muzikaal gebied
en Maelzl.) Hij
op jeugdigen
te Lippstadt
klokkenmaker
uitvinding van den metronoom. (Zie
zijn
Winter (Peter von), componist,

te
1776
geb.
als
hij
dier firma werd.
lid
bekend geworden door
voornamelijk
doorstroomen.
te laten
vrij
voor
heeft verschillende afdeelingen, die
Westfalen, vestigde zich te Amsterdam, waar

in
vakken
het hoofdkanaal
door het daarmede verbonden nevenkanaal naar een hoofdafdeeling
het orgel te dragen
raad
verschillende wijdte, en de met deze
even ka na
Mar ch and. Toen

W. daar ter
en van
de Mannheimer kapel naar Munchen verplaatst was, trad
stede ook als componist op,
onthaal
met de opera Helena
Weenen, waar
Te
genoot.
zijn
en Ines de Castro uitgevoerd werden, maakte
aanraden
hij
Heinrich IV, Heoior's Tod
Sa li er i,
kennis met
op wiens
bijzonder op de studie der zangkunst toelegde. Zijn eerstvol-
zich
hij
uncl Paris, die een zeer gunstig
balletten
gende werk, een Latijnsche psalm, bewees, welke goede vruchten deze studie
had
Te Munchen
gedragen.
hem
werd
Om
onbekende
zmd
Jeri/
volgde
bij
Vogler
redenen
Bately
verscheen
(tekst
dit
werk
Goethe).
van
In Itali, waarheen
werden drie nieuwe opera's van hem vertoond,
Doch
zijn
Europa;
Munchen
om
zijn
18
is
Oct.
Zauherfl'le) en
werk
het eeiiige zijner
te
\1^^
staande heeft gehouden. Tot aan
Londen,
1825.
Parijs,
Behalve
zijn
hij
xaei
1791
zich
zich
zijn
1794 met Bas
Das
unterhrocJiene-
Win ter 's
werken dat
vei-Jiet
W.
Munchen twee andere.
behaalde
verbieidde
betrekking werkzaam, doch
kunsti'eizen naar
stierf
veel
in
operacomponist
laatstgenoemd
het
Opera
Duitsche
der
als
tweede A%&\ saw Die
Vooral
Opferfest.
geheel
roem
grootsten
(als
Circe, te schrijven.
tooneele, doch wel zijn
niet ten
begaf,
Lahyrinth
liofkapelmeester op, en
als
opdracht gegeven, een Italiaansche opera:
de
roem
over
op het repertoire
dood bleef
W.
te
de stad herhaalde malen,
Milaan en andere steden

opera's, ongeveer
in
te
maken.
getal,
heeft
Hij
hij
keikmuziek gecomponeerd.
617
Winterberger (Alexander),
14 Aug. 1834
klavierspeler, geb.
Franz
Liszt.
servatorium
te
ging 1861
Hij
te
Weimar,
Weimar, van
ontving onderricht aan het conservatorium van Leipzig, later te
naar Weenen, werd 1869 leeraar aan het con-
Petersburg en vestigde zich later te Leipzig. Zijn compositin,
bestaan in liederen en in klavieren orgelmuziek.
van
Jan.
1784
bekend
Georg August Vivigens von), muziekgeleerde,

Frederik den Groot e, geb. 28
(Karl
Winterfeld
zoon
beroemden geneiaal van
den
aldaar
Berlijn,
te
gest.
Karl Chrislian Fr. FascK s
evangelische
17.
1843
(Leipzig,
und
Kirchengesang
Gesangioerke
Verhaliniss
sein
Zur
en
aan
tot
verbonden.
Zoowel daar
Ital.
als
1837
Wechselnote, Hoogd.
vertragingsnoot (zie
c).
geestelijken
Veel
richtte
heiliger
Tonkunst
heeft
den
hij
Hildesheim, was van
Note de passage,
te Berlijn
groot succes.
zij
Fr.
kunnen ook
en
!)
stand
wenl
gedaan
1834
Febi'.
stemmen
te gelijk
te
zijn.
bevordering
Beieren,
wen! voor
grondig
onderricht
Regensburg
en
Eichstadl.
van
den
Allgemeinen deutschen Ca eci
de beide tijdschiitten Pliegende Blaffer fr
b. v.
in
ontving
te
voorkomen,
5),
tevens
Walderbach
te
maar
kerkkapehneester
tot
Nota
een harmonischen toon (zie a en
in versciiillende
opgeleid,
toon, die tusschen twee accoorden inge-
tot
leidt
Witt (Franz), geb.
muziek
te
andere steden behaalde
gewoonlijk
Wisselnoten
de
Tonsatzes
zonder in het eene of andere een harmonische toon
wordt,
somtijds tot een
in
in
benaming van een
voortschrijding
den
Der
des
Kutisi
haar dood, 5 Oct. 1878, aan de Koninklijke Opera
Wisselnoot, Ned.
CAMBiATA,
schoven
zur
1834)
1849);
(ibid.,
Gesehichte
Wippera-Harriers (Louise), zangeres, geb
De
op muzikaal gebied
185052).
(Leipzig,
1857
is
Joannes Pierluigi von Palestrina
sein /ejâ^îrr (3 deeleu, Berlijn,
geistliche
deelen)
drie
1852,
Febr.
1832); Joannes Gabrieli mul
(Breslau,
Ueber
de volgende werken
schrijver van
als
R.
te
kerkzang:
hij
en vereiii op en
gaf
C.
Kirchenmusik en Musica sacra
in
618
lioht
liet
zich
hij
ook compoiieerJe
Witt (Joseph von),
vele kerkmuziekslukkeii. In het jaar
Nadat
hij
1867
ontslag
zich
tenorist,
G.
(C.
Hanover.
in
den
aan
12 Jan. 1802
1843
geh.
muziekschool
koninklijke
jaar werd
werkzaam
1870
van
zijn
te
nam
zware
benoeming
gevestigd
hetzelfde jaar verkreeg
Woeg'Cl (M ich
1748
goh.
Wlfl
a el),
1864
dat
de
in
gest.
hem
u n
ti ft
g.
ihm
sechs
einer Terzdecime
(z.
trompet),
componist, geb. 1772
tot
1814
en
in
de beroemde virtuozen van
Fuss in der Lange misst, dessen Fing;er, ungeheuer lang, eine
ohne
alle
Anstrengung ausfhren, der
schwaohen,
jedoch
einein
Andante der Mozart'schen Phantasie die lange
staande
strijd
ein solcher Klavierspieler ist
W.'s
hij
op
WolflF
Pleyel
talrijke
in
het
Seyfried
bij
het jaarboek 7/JiKMa de volgende
in
nocti
dazu sehr mager
netten
Anschlag
alle
Scbwierigkeiten,
fiir
Haltnng des Krpers dabei zn
ist,
andere
verlieren,
der oft ganze Stellen in massig bewegtein Tempo, mit einem und demselbea Finger, wie in
Van
te
een dorpje
wie an einer Vogelscheucte, klappert, der mit der nnglaublichsten Leichtigkeit,
alles,
einem zwar
geeft
Klavierspieler Unmglichkeiten, voUfhrt, ohne die riihige
weiss.
in
Ook onder
Ein Klavierspieler, der
Spannung von
mit
werken.
en
klaviervirtuoos
Wen zei Th o ma se heek
beschrijving van
dass an
gsch
der jaren tusschen 181
een
Londen, maakte vele kunsti-eizen en behoorde
voor
Florence bekroond werd, en

bi
uitvinder der zoogenaamde inventietrompel
(.loseph),
Wlffl
of
tijd.
nog
hij
te Rastatt.
Salzburg,
zijn
In
tot
hij
Na genezen
Essen, waar
te
vele degelijke
zicli
zijn
bleef.
bevindt zich een quartet
te
Hel
zette
weder naar Leipzig, en 1871
compositin
prijs hij
bevinden
latere compositin
zijn
den
hij
vaderland terug.
zijn
zich
hij
en
tot '1867
hij
den Elsas, waar
in
muziekdirecteur
van
zijn
strijkinstiumenten,
en
klavier
aan
Onder
is.
begaf
ziekte,
Utrecht, ontving zijn
Ie
waar
Thann
te
was, en keerde toen naar
een
de
hij
heden
muziekdirecteur
iiij
te Rotenbiirg
's-Gravenhage
te
studin voort aan het conservatorium te Leipzig,
genoemd
hij
BaTz.)
het artikel
de
nam
werkzaam
Utrecht, geh.
te
Witte (Georg Heinrich), componisi,

opleiding
garnizoen.
in
was achtereenvolgens aan de schouwburgen
dienst en
orgelmaker
F.),
(L.
vooiden
Praag, werd
te
op de beoefening der zangkunst toegelegd had,
ijverig
uit
1846
7 Sept.
ii;eb.
Graz, Dresden en Schwerin als eerste tenor
Witte
1873 vestigde
en lag als luitenant in verschillende steden
krijgsdienst opsreleid
te
hij
Passau.
te
in
zijn
tijd
wohl einzig
compositin
voor een
is
zijn
(z.
dem
Sechzehuleln fortgeliende Stelle im Tenor zu binden

in
seiner Art zn uennen."
geen enkele
tot
concurrent" van
klavier van beide kunstenaars
is
ons gekomen, niettegen-
B eet
li
ve n
gold.
beschreven door
Een wed-
Ignaz von
Beethoven-Studien.
(August e),
aldaar
in
geb. 3 Mei
1821
te Parijs,
werd 185.5
lid
der firma
Plbyel).
619
(Kdiiard), klavieivirluoos, geb. 15 Sppt. 1816
Wolflf
1880
Oef.
te
gegeven, waarvan vooral
licht
Wolzogen
(Leipzig,
Schlmp);
E.
von), letterkundige,
Richard Wagner,
Wagtiers Festspiel
Miisik zu
Der
o. n.
Thetnatischer
Ring des Nibelnngen'
Tkematischer Leif.faden durch die Musik zwsiTristan
und Isolde" (Leipzig, Gebi'. Senf); Themascfier Leitfaden durch

iParsifal" (ibid)
des
hoogst
belangrijke
Worp
Schneider
organist
een
zich
van
en J u
de Bayreuther Bldtter, waarvan
Nadat
nam
en
hij
werk
is
1858 kapelmeester
te
te
Onder
bij
het
conservatorium
een
der
hij
Een
Van
een
zijn
voor
Finkier,
Miserere,
1832
hij
naai-
werd,
te
werd
uit
Munchen
Dresden, waar
en
1884
hij
als
compositin verdienen vermelding:
mannenkoor en orkest
Regina,
Salve
Hij
Munchen en
te
vertrek
hofkapelmeester
en
stadsmuziekdirecteur naar Keulen.
Heinrch
Joh.
compositin bevinden
zijn
Na Blow's
hofkapelmeester benoemd, 1877 ging
Motetten;
les
studin voltooid had, werd
zijn
Aken, 186.5 directeur der vokale kapel
hij
studin aan
zijn
nog
Frankfort, te Berlijn en te Brussel.
werd
cantate
slotte
componist en muziekdirecteur, geb. 28 Jan.
leeraar aan de muziekschool aldaar.
de
ten
Muziekleer.
zijn
1867
van
Broek-in- Water-
te
vaderland, zette
en later te Groningen.
WuUner (Franz),
directeur
24 Dec. 1821
zijn
voort
Leipzig
Munster, ontving onderlicht
lot
redacteur
hij
en andere stukken voor orgel, vele liederen en koren.
.onate
zeer belangrijk
Munk
Bayreuth.
Otto.
I.
Almelo
te
in
te
eerste onderlicht in
het
conservatorium
het
hij
oiganist en componist, geb.
(J.),
ontving
land,
opstellen
1877 woont
Sedert
is.
die
Trugdie in BayreuiJi und ihr Sati/rspiel, en vele
Die
sjest.
op muzikaal gebied voornamelijk bekend door
is
werken van
geschiiflen over de
Leiffaden durak die
Warschau,
Ie
klaviercompositin in het
tudes bijzondere vermelding verdienen.
zijn
Potsdam,
te
zeer groot aantal
(Hans Paul Frei herr
\euliaus
iind
12 Nov. 1848
geb.
zijn
een
hepfl
Parijs,
2 Missen
koren, liederen, .sonates en
andere stukken voor klavier.
Werst (Richard),
onderricht
waar
en
hij
lid
positin
van
componist, geb.
Mendelssohn
aan de nriuziekschool van
leeraar
der Akademie werd.
Hlj
1824
te Berlijn, ontving te Leipzig
en vestigde zich
Ku
stierf aldaar
1847
in
zijn
gebooitestad,
a k, koninklijk muziekdirecteur
9 Oct. 1881. Onder
zijn
com-
bevinden zich 6 opera's, 2 symphonien, cantates, liederen enz.
Xanorphica,
Gr.,
1790 uitgevonden
Xylophon
klavierviool,
door
een
Rol lig
te
Weenen omstreeks
kl.ivier-.sirijkinstrument.
of Xylliarnioilicon,
een
in
het jaar 18 lU door Ut
li
e teSangers-
620
Een
hausen uitgevonden houten stroo-harmonica met klavieren.

is
het
Ycaert,
z.
Hycaert.
(Mie
Yost
hel),
clarinetvirtuoos,
1786, heeft compositin voor
Youssopoff (Nicolaus,
muziek,
schreven
Histoire
de
zijn
van),
aldaar gest. 5 Juli
Parijs,
te
componist en schrijver over
violist,
Petersburg, heeft de volgende werken ge-
te
musique
la
1754
geb.
instrument geschreven.
prins
1820
omstreeks
geb.
soortgelijk
xylorganum.
instrument
Luthomonographie Mstorique
en Russie en
ei raisonne.
Yssandou
(J
ea
contenant
muziek, geb. te Lesart in het graafschap Foix,
n), schrijver over
werk
heeft het volgende
het licht gegeven:
in
Traite de la musique pratique,
hrefles rgies et pratique d'ioelle ensemble
e?i
talles musicales,
les
avec divers exemples pour plus facile intelligence de Vart (Parijs, 1582).
Zaberil (Jacob),
heeft
hij
over muziek,
selirijver
Ars bene oautaudi choralem
nog een ander werk:
Zaccari of Zachri (Gesar
Cremna,
te
aan
het
leefde
hof van Beieren.
geb.
di),
omstreeks het midden der
eeuw
het einde dier
Later
Van
Laborde
De Monochordo, geschreven.
omstreeks
Scheer aan de Donau.
te
bekend door het volgende werk
is
150 en 1509). Volgens
cawif^w (Mainz,
kwam
zijn
compositin
16e eeuw
zanger en componist
dienst van
in
hij
als
gi'aaf
Frstenbesg,
hymnes, motetten en can-
zijn
zonen te Munchen in druk verschenen.
Zacconi (Ludovico), Augustijner monnik, zanger en Uoordirecteur

van aartshertog
Karel
'geschreven, getiteld
comporre
per
tutte
Ie
Ie
oose cantabile.
arm,
con
tweede deel van
antieke,
altre
dit
bij
Legrenzi
de
Divisa in quattro
si
libri
dichiara tutta la
cose
si
al
compositore,
anco al cantore^ per assiourarsi in
si
d'importama
Si insegna a cantar lutle
etc
Messa da Palestrina
dilettevoli (Veneti,
col iitolo:
1592.)
Hel
werk verscheen 1622.
(Antonio),
Zanetti
sopranist
Pratica di Musica, utile e ueaessaria,
canti suoi regolarmente,
composizione
rOme
in dienst
van Oostenrijk, heeft een belangrijk werk over muziek
kapel
componist
der
St.
uit
de
Venetiaansclie school,
Ma reus -kerk
onderriclit in de compositie.
Nadat
te
hij
van den heitog van Modena was geweest, keerde
hij
Veneti
eenigen
en
t'yd
werd
1676
ontving van
kapelmeester
naar Veneti teiug, waar
621
door
zanijeres,
jaar stierf.
Ges.\ng,
Ned.;
ZaD^,
woord
men
verslaat
waardoor
enge
Itali
kwam 1790
en
Hoogd.
te
Chant,
Fr.;
de
zin
zang
is
lonen van bepaalde hoogte en bepaalden duur.
kunsten
van het menschelijk geslacht,
van
gedichten der Oudheid.
alle
was oorspronkelijk
Wat men
mentaal muziekstuk, dat er veel zang

van
of
dat het zangrijk
CANTO,
berustende
zang
den
reeds
Onder
zang behoort
men
is,
b.
wanneer het
veel
met
het
werden
daar
de tyden van
in
Art du chant,
men
verstaat
was
is
hen
te
leeren.
Amadori,
gevolg
werd
gekweekt
zangscholen
lande
opgericht
Rome
a.
e.
genen, uit wier scholen de beste kerken operazangers
Durante.
behoorden
te voorschijn
door
natuurlijke
een
buigzaamheid
vorming
van
den
beslaat
in
de
eerste
Leo,
tot
die-
kwamen.
op den huidigen dag heeft de Italiaansche zangschool haar goeden

voortreffelijkheid
zond,
Redi, Porpora,
Fe o, Bernacchi. Farinelli, Pacchierotti
Haar
(z.
de Italiaansche
van den zang dateert eerst
bloeitijd
Brivio,
Seli,
Arte
Je Christelijke landen het
Ka rel den Groote hadden

Maar de
Fr.;
16 eeuw, en de namen van Palestrina, Scarlatti,
Pistocchi,
bewaard.
ook
kunstregelen
op
een zoo goeden naam. dat deze vorst zangers naar
Tot
ziel
stem, ten einde haar voor
van
gelukkigste
te
een
bij
de
de oudste
melodie bevat;
om
en
tot
van een instru-
v.
zangmeesters
van
In
een volgreeks van
in
De uitdrukking zang
menschelijke
Itali
kunst
eeuw
5e
Kerkmuziek), en
Pasi,
dit
der stem,
heden rhythmus en versmaat noemt,
Hoogd.;
maken.
te
deze
de
de kunst
Onder
buiginji
overeenkomt met de menschelijke slem,
woord
dit
vorming der
van
wijze
geschikt
in
De
zoo zegt
in
toon
Gesangkunst,
Ital.
waarin
eerste,
Ital.
en
is.
Ned.;
Zanf^knnst,
DEL
welks
instrument,
een
hetzelfde
dan de meestal met dans verbonden zang, welke
niets anders
instrumentale muziek overgegaan
de
vrouw,
zijn
in
hij
1770
tot
was de bestendige begeleider en de
hij
aan de woorden een knnsligen vorm verleende.
op
Ca^nto,
wijzitfinir
van woorden
voordracht
de
was
hoogte met elkaar afwisselen.
bepaalde tonen van verschillende
beteekenis
Londen, waar
1708.
stede
ter
Volterra,
te
opera's en instrumentale muziek.
in
algemeenen
in
daar
stierf
1740
Perugia, reisde vervol-rens met
te
compositin bestaan
Zijn
Hij
omstreeks
f.eh.
de hoofdkerk
aan
kapelmeester
werden.
vertoond
(Francesco),
Zanetti
een
hem
van
opera's
vele
naam
plaats hierin, dat
zij
ontwikkeling der stemorganen zuiverheid van intonatie
der stem bevordert.

toon
en
verleent
Zoo beoogt
zij
vooreerst veredeling en
den zang, door het markeeren, zwellen
en ineensmelten der tonen een bijzondere bekoorl'gkheid, die door duidelijke vocalisatie
zij
het
en
scherpe
uitspraak der consonanten nog verhoogd wordt; ook heeft
mezza voce
vorm ing
is
en het
parlando
op schoone wijze ontwikkeld.
Toon-
de grondslag dezer methode; de schoonheid van den toon gaat
Ml
boven
liaar
De meeste werken der oude
alles.
door
overtreffen en dientengevolge de
te
moderne Italiaansche
0n commengait a jouer du
comme
clarinettte",
du
joue
ou de
hautbois
la
zegt
Italiaansche zangmethode bestond voornamelijk uit het
wel
liet
mar e, ferm ar e
verlangde het tor
en
waar
is
veel buigzaamheid toe,
zoogenaamde
zang
den
maar
die moest
zij
eischte
van
zin
het
voor
stuk
bestaat,
met
figuren,
die allen in n
de laatste jaren
Wagner
De
dragen.
vorm gegoten
zonder
dat
{Ges.
Italienern
liegt nicht
nachweisbarsten
ist
uud
171
Konsonanten
bereits
weit
deren
oft bis
bei uqs
selbst
in
is,
noordelijker landen een
Duitschland zegt
in
uamentlicb
in
den
R icha
Deutscheu gauz besoudera schwierig, uneadlich
um
Vieles schwerer als bei den
Frauzosen.
Eigeutbmliohkeiten
der Spraelie.
selbst,
Wahrend
in
Der
sondern
derita-
Vokale dui'ch die aumuthige Energie ihrer
nur zu wirksamern Klangkrpern gebildet werden, und selbst der Franzose seinen
Vukalismus
duroh
eine
Bilduag
der Konsonanten iessend erhalt,
zur begriffiicaen Missverstandlichkeit gelaugte B'ormaui!; einzig
Mittelalters,
romanischen
melodische
is.
nur in den Einflssen des Klima's auf die Stimmorgane
bfiscbrnkteren
upbonismus sich
nicht
methode daarentegen
het uitvoeren van
volgende:
vv.) het
lienischen Spracbe die ihr eieueu aussert dehnbareu
noch
Terecht
en waarbij het verband tusschen
zijn,
nochtans gelukt
het
Schriften, VIII,
den
bei
als
Grand hiervon
des
strijd.
grondslag van
spraak en zang moesten
modeine
in
Aangaande de zarjgkunst
AusbilduQg der Gesaagskaast
schwieriger
am
als
ook de moderne Italiaansche zangschool zeer in ver-
is
beter school te vinden.
,/Die
te
weinige uitzonderingen, slechts
geraakt,
val
kracht en volheid
toon meestal geheel uit het oog verloren
woord en
In
hem
van
zij
bestaan in het uit-
wederkeerig doordringen, waardoor de zanger genoodzaakt werd, volgens
elkaai'
den
eerste
gedragen
en finire van den toon;
methode den schoongevormden loon
deze
larynx,
Berlioz. De oude
voeren van figuren, niet met den aard der menschelijke stem in
verlangde
zij
een andere richting
menschelijke stem als muziekinstrument.
zingen
be-
wier doel hoofdzakelijk bestaat in het ontwikkelen der
te stichten,
on
zijn
voorgedragen
op toelegden, elkander door bravour-aria's, vervuld van pas-
roulades,
zangschool
zij
zangkunst zich, doordien voornamelijk de opera-
Italiaansche
de
zich
er
en
sages
In
gedeelte hunner eigenaardige schoonheid.
ontwikkelde
zangers
worden
deze eigenschappen min of meer missen, dan veiliezen
die
zangers,
groot
een
meesters
Italiaansclie
rekend op een schoenen, gedragen, zwellenden toon
verdankt,
trotz
der
hat
die
Anstrengungeii der grossen Dichter der deatsohen
so weit wieder eutwickelt, dass sie
und
dem Bedrfuisse
dentsche Spracbe, uach ihrem tiefen Verfali
selbst slavischen
des
am Ausgange
Renaissance sich
im Beterff des Wohlklanges irgendwie mit ihren
Nachbarn wetteifern knnte.
Eine Spracbe mit meist knrzen
und stammen, nur auf Kosten der Sinnesverstandlichkeit dehnbaren Vokalen, eingeengt von zwar
hchst ausdrucksvoUen, aber gegen allen Wohlklang durcbaus rcksichtslos gehauften Consonanten,
muss
sich
zum Gesange uothwendig gaoz anders verhaHen,
als
jene vorerwahnten Spracheii.
richtige Verhaltniss bierfr ist erst zu erkennen; der Biuuss der Sprache
endlich
vielleicht
(denn
unsere Sprache
erst zu ermitteln; jedenfalls
kann
ist
noch nicht
diess aber nicht auf
fertig)
dem
Das
auf den Gesaug, und
des Gesanges auf die Sprache
ist
bisherigen, vonunserer Gesangslehrern
653
uns vorschwebeuden,
Ud das Ergebuiss
stellt:
Dass
Wege geschehen.
eiDgeschlagenen
stylistisch
ist
ist
die
des italieuischeu Gesanges, des eiozig als klassisch
Moilell
auf die deutsche Sprache
auweudbar, uud der Gesang wird eut-
uiclit
Unfiihigkeit aasures heutigen Operogesauges.
wickeluug des Gesauges auf Grundlage der deutscheu Spraciie
ist
Lsung znuchst glcken muss,
lich schwierige Aufgabe, deren
Uie
richtige Ent-
daher die gewiss ausserurdent-
kaan audererseits nur gliickeu
Sie
durch ununterbrochene Uebaug aa solchen GesangsnerkeQ, iu welcheu der Gesaug der deutschea
Sprachp Tollkomraen entsprechend angeeignet
Zaugbodeni,
ist."
Klankbodem.
z.
Zarliao (Giuseppe), muziekgeleerde en componist,

bij
Veneti, gest. 1590,
en
ontving
Veneti.
minder
nog door
beroemd
(eerste
behooit
Hij
tot
1558;
uitgave,
hedendaagsch
zijn
Istiizioni harmo7iiche'
1573), en Dimostrazioni harmoniche
aangaande
zegt
strengen Satzes
het
Z.
volgende:
istZarlino
Kunststil
als
man unbedenklich aussprechen kann
Wer
Auskunft geben kann,
Capitel der tituzioni Aarmo?iioAe desselben
das Wêsen dieses Kunststils vollkommen erfasst."
hatt
(Karl
Zelter
15
Mei
Friedrich),
Hoewel
183i!.
11
geb.
1758
Dec.
Berlijn, aldaar gest.
te
metselaar van beroep, was
eigenlijk
hij
leven een vurig bewonderaar en ijverig beoefenaar der muziek:

richt
en
(1571),
der gelijkzwevende temperatuur ontwikkelt. Een
sehr der hervorragendste, dass
ber jedes
t.
theoretische werken, wereld-
zijn
werken
Bussier)
(L.
Unter den Schriftstellern des

so
zich
te
stelsel
theoreticus
hij
is,
derde,
waarin de schrijver het
bestemd
de beste meesters der Venetiaansche school en
voornaamste
Zijn
Later wijdde
kapelmeester aan de S
compositin dan door
zijn
geworden.
Chioggia
te
Ma reus-kerk
muziek en werd
de
1517
gel).
geestelijken stand
opleiding in het klooster te Chioggia.
zijn
aan
geheel
was aanvankelijk voor den
in
het bespelen van vele instrumenten en in
bracht
veel
Fasch
er de door
geworden
bij
tot
gestichte Si n g
componist
als
bevordering der kunst
van
Mendelssohn. Goethe
titel
Zeng;er
vele liederen van
hel
hem hoog
gebeele
had onder-
de compositieleer ontvangen
Berlijn,
Hij
is
Go et
o.
a.
dirigeerde
h e en als leerling van
en correspondeerde met
Deze correspondentie
hij
voornamelijk bekend
is
in het licht
hem
verschenen
Bnefwechsel zwUcheii Goethe uud Zelter.
(Max),
een oratorium
Zes,
Akademie.
schatte
over muziek en andere zaken.
onder den
te
zijn
hij
componist,
geb.
Kan, en de opera's
6,
cijfer
'2
Ruy
1837
Febr.
te
Munchen, schreef
o.
a.
Bias, Wieland der Sc/tmied en Die Foskari.
beteekent in het becijferde bas-schrift: de sext of het
sextaccoord, boven een figuur
van zes noten
sextole.
Zes achtsten- en Zeskwartsmaat wordt uitgedrukt door de getallen 7s en ^t.

Zestiende
noot,
door het teeken
Zicby (Geza),
het
zestiende gedeelte eener vierkwartsmaat,
voorgesteld
^.
klaviei speler,
verloor op vijflienj;irigen
leeftijd
geb.
22
Juli
1842
te
Sztara in
Hongarije,
ten gevolge van een jachtongeluk zijn rechter-
624
arm.
Niettemin
voort
en
zette
studin in het klavierspel met de hnkerhand
zijn
hij
groote
verkreeg
virtuositeit
het spel
in
Zimmerniann (Pierre Joseph Giiillaume),

19 Maart 1785
geb.
daar
ter stede.
Lefebure,
hehooren
1752
April
della
Madonna
roem
en
zijn
en
directeur
compositin
ontving
Loreto.
di
drong
van
door
bevinden
klaviercompositin geschreven. Tot
Prudent, Ambr. Thomas, Goria,
tot
kapalmeester
pauselijk
aan
opleiding
zijn
Later werd
Rome,
hij
Napels
te
Onder
5 Mei 1837.
hem
ongeveer 40 opera's en cantates, die
zich
geb.
spoedig beroemd,
kapelmeester
hij
stierf
Hij
te
conseivatorio
het
Als opera-componist weid

Parijs.
conservatorium.
het
heeft
1853, was ieeraar aan het conservatoire
Antonio),
Napels,
Hij
a.
e.
(Nicola
te
Al kan,
Lacombe
Zillg;arelli
gest.
heeft een groot aantal
Hij
leerlingen
zijn
Parijs,
te
met ne hand.
van Europa gemaakt.
kunstreizen door verschillende landen
zijn
echter
geen van allen overleefd hebben.
Zinken
of
Cincken,
Gornetto.)
z.
Zllner (Karl Friedrichj, componist, geb. 17 Maart 1804

gest.
25
Sept.
1860,
voornamelijk bekend door
is
Zoppa, alla zoppa,
Alla
hinkend. (Z.
Ital.,
27 Jan. 1802
de Opera was. Van
zijn
bijzondere vermelding;
von
Ook
Bagdad.
stukken
opera's,
Bie
heeft
geschreven.
hij
die in zijn
tijd
veel
1760
10 Jan.
waar
bijval
te
vonden, verdienen
Das Pfauenfest, Zalaor
bevriend
Sach-
kapelmeester aan
hij
en
Ber Kaiif
vele cantates, ballades en instrumentale
was
Hij
geb.
te Stuttgart,
Geisterinsel,
Weiniai',
in
mannenkoren.
zoppa).
Znmsteeg (Johann Rudolph), componist,

senflur in Baden, gest.
zijn
muziek-
Schiller, wiens omgang
met
niet
weinig invloed uitoefende op de ontwikkeling van het talent van Z.
Zwij^teekeus
of
drukt
rustteekens
men
in
de
kwart
halve maat.
heele maat.
muziek
uit
achtste
volgende teekens:
de
1^^
Voor meer dan n maat rust gebruikt men strepen van bepaalde
paalde grootte met het aantal te wachten maten er boven. B. v
2
door
zestiende
-12
of onbe-
DER INTEEKENAKEN.
i\AAMLIJ:sT
Wglen
K. H.
Z.
PRINS HENDRIK
Amsterdam.
F.
P.
Mr. P. G. van Anrooy, Advocaat.
J.
Appy, Toonkun.stenaar.
van Dieren.
B.
W. Dikkers, Muziekonderwijzer.
Mr. W. A. L. Domis, Lid der Arion-
G.
A. Averkamp.
dissements-Rechlbank.
Baiilinann.
D.
W.
H. B;ike.
.1.
Ambtenaar
I)ij
IJz.
L.
Sp. Mij.
T. K.
J.
Bekker, Boekhandelaar.
A. Belinfante
B.
Jos.
W.
J.
Slud.
J.
Drost Dz.
H. Duwaer, Pianohandelaar.
H. A. Eskes.
Muziekonderwijzer.
B. van der Eyken.
L. A. Bienfait.
Mr. Joan Bohl, Advocaat.

Dr.
Jur.
Mej. E. Eggers.
Muziekotiderwijzer.
Benavente,
Wed.
Mevr.
Jr.,
Dorama,
Mevr. van Dorp-Holtzman.
Basquin.
E.
Doortmont, Organist.
de Holl.
Barnasconi, Manufacturier.
F. H.
J.
H. Cuypers, Architect.
J.
P.
P. Altink Jr.
E.
2 Ex.
W. Dahmen, Muziekonderwijzer.
Mej. E van Dapperen.
Alberdin-k.
J.
DER NEDERLANDEN,
Ch. von der Finck, Muziekonderwijzer.
Bok, Piedikant.
von der Finck, Muziekdirecteur.
C.
J.
I
Mej.
Leon A. Franse, Muziekonderwijzer.
B. E. Bosch, Muziekonderwijzeres.
Mej. E. ten Bosch.
J.
Mej. M. Bosman.
Henri F. R. Brandts Buijs, Toonkunslenaar.
Aug.
M.
van
der
J.
H. Gomperts.
Mevr. de Wed. Gorter.
Tabak.
A. S. Groen.
van den Brink, Pianohandelaar.
A.
J.
Mej.
Mej. S. H. Bchiier.
L.
J.
Caliscli,
\V.
W.
van den Broeke.
L.
Ji-.
G. A. Goldschmeding, Pianomaker.
1
Breggen, Makelaar
in
Gebhard
F.
C. M. van Gogh, Boekhandelaar.
.1.
M. GQlcher.
M. Gunning, Hoogleeraar.
Mej. de Haas.
Commissionair
in
Mr,
effecten.
M. Cantor, Manufacturier.
J.
.Mevr.
N. van Hall.
Haverkamp.
W. W.
Frans Coenen, Toonkunstenaar.
G.
A.
Mevr. van Heekeren-Laurin.
Coesfeld.
D. Cohen.
Mevr. de
C.
Hayward.
David Hegener.
Wed. Rob.
Mej.
Collin.
.A.
Heineken.
W.
J.
Corver, Muziekonderwijzer.
Dr.
J.
C. Costerus, Leeraar H. B. School.
A. T. Fians Hendrichs, Koopman.

Mej.
D. Couwenhoven, Lid v/h. Parkorclie.st.
K.
Herckenrath.
Hertz.
Jos.
Crainer, Toonkunstenaar.
F. Th.
Croes.
Ch. Hesse.
J.
Martin
S.
Heuckeroth.
H.
A. Heye, Makelaar.
Heynsiiis.
Dr. n. E.
J.C Nacheiiius, Commissionair in efTecten,
Holkamp, Toonkunstennar.
G.
P.
B.
Ides,
C.
G. Ihle.
J.icobus Mulder, Notaris.
L.
van Ogtrop, Commissionair
J.
Muziekonilerwijzer.
P.
A.
van
L.
Ogtrop,
Makelaar
K. Ingerman.
J.
.los.
Itali.
L. A.
Koopman.
Jitta,
de Jonii, Muziekonderwijzer.
G. Jonker.
Koopman.
G. Klimmerlioom, Directeur der Ooster
Muziekschool.
F.
J.
M. A. Reekers, Advocaat.
Reiger.
Muziekonderwijzer.
T.
M. de Roo, Muziekonderwijzer.
L.
G. van Schaik, Instituteur.
Schalekamp, van de Grampel en Bakker,
Koerman.
P. C.
Kok
Jr.,
Boekhandelaars.
Muziekinstrumentmaker.
David Koning
B.
Pijnappel, Arts.
J.
Julius Riitgen,
Kap, Muziekonderwijzer.
Jr.,
Toonkunstenaar.
A. A. Kupers, Pianofabrikant.
W.
Mr. F.
Mevr. Ricardo.
F. T. Jungcurt,
J.
W.
M.
A.
M. Jung.
G.
Muziekonderwijzer.
G. Pollones, Notaris.
Mej. S. M. E. Potgieter.
G. Jolles.
J.
Poestkoke,
C.
J.
A. M. de Jong, Muziekonderwijzer.
Jac.
A. Kupfer.
Mej.
E. Scheltema Beduin.
Mevr. Scheltema-Liotard.
Mevr. Schermer.
Mej. C. Schlegel.
van der Land, Boekhandelaar.
Allert de Lange,
Boekhandelaar.
Mevr. Schlvink.
H. R. Schowe.
Dan. de Lange, Toonkunstenaar.
Gebr. Schrder, Boekhandelaars.
Het Leesmuseum.
Mr.
Mej. A. A. Leeuwen.
Mej. M. Simmers.
Mej. H. Lefebure.
H. Sjouerman.
Mej. C.
Leithuiser.
Mej. Christine Smit.
Oefening baart Kunst".
W.
J.
Liedertafel
A. Sillem, Advocaat.
J.
A. Smit, Toonkunstenaar.
W.
A. van Lier, Tooneeldirecteur.
H.
A.
J,
H. C. van Sant van Sprang.
L.
J.
van der Linden.
van Loenen, Directeur van den

Klass.
Joh.
Piano-cursus.
H. Loser, Muziekonderwijzer.
Mej. Luiofs.
v.
Toonkunst.
G. H. Mann, Orchest-directeur.
Mej. Markus.
G. L.
J.
W.
Koopman.
Stumpff, Muziekdirecteur.
A. Surie, Koopman.
J.
Swaab.
A. Tak, Muziekonderwijzer.
Taytelbaum.
Mevr. de Douarire C.
Mattern, Pianohandelaar.
Mevr. Meltzer
Sonneman, Kapelmeester.
Strater,
C.
Mej. H.
Maatschappij ter bev.

J.
in
effecten.
Frangois Ph.
W.
in
effecten.
ven
der Mhlen.
K. M. Molenaar.
H.
W. Thomson,
J.
S.
J.
Onderw.
A. den
in
de eng.
Tex.
taal.
Veder, Koopman.
Mej. C.
Velt man.
Herm. Molkenboer.
Jos.
K. P. Mnch, Muziekonderwijzer.
A. de Vita.
Mr. M. F. de Monchy, Advocaat.
H.
A. Verheijen, Muziekonderwijzer.
J.
Vogin,
Leeraar aan de H. B.
S.
F.
J.
N.
Wedeineyer,
P.
H.
Weetjen, Makelaar
Maiia R. van
Mevr. de
F.
J.
We,l.
W. W.
Mej.
in
C.
van
J.
S.
A.
J.
.\.
Mej. M. Wentink.
D.
Schweinsbert;-,
.luiiini;-,
.Statius
Muller,
van der Linden, Muziekdirecteur.
Mej.
H.
Muziekonderwij-
N.
A. Bouniarj,
A.
Bruyn.
P.
Harte, Boekhandelaar.
'3
Exx.
Mej.
G.
de Vries
L.
Steuz,
Lalbre
Ji-.
Eindhoven
J.
de Vlaai, Dii ecleiu-
J.
Kapelmeester
S.
.\cadeniie.
J.
Verspij ck.
Jlir.
6e
Oldeman, Gediplom. Zani;onderw.
Praneker.
Klimmeiboom, Muziekdirecteur.
Geldermalsen.
Beg'.
F.
,lr.,
Advdcaat.
Bussum.
(mlers.
Normaalschool.
Iidanterie.
N.
dei-
Ensched.
G.
van Schaik, Lueraar aan
M Tydemaii
iMuziekonderwijzer.
dam.
Marlens.
G.
Jr.,
Muziekonderwijzer.
van Hallen.
A.
,1
Vreebury.
J.
A.
de Ivon. Mil.
D.
Veth.
F.
Kapeltneestei'.
Louis P. Kiiens, .Muziekdireclenr.
Mr.
J.
Vink, Muziekonderwijzer.
A. Zwang,
Breda.
Muziekonderwijzer.
Bouman, Muziekonderwijzer.
G.
Boekhandelaar 2 Ex.
Bergen-op-Zoom.
r*.
Wolter.s,
Giltay en Zn., Boekliandelaars.
J.
zeres.
Br.
J.
G.
Kassier.
Berij,
Kantonrechter.
Dordrecht.
Baarn.
Mej.
d'Aunierie,
Dokkum.
A.
Arnhem
Mej.
F.
J.
Muziekonderwijzer.
Mevr. Tideman-Goedharl.
Mej.
Mr.
Muziekoriderwijzer.
Apeldoorn.
van den
Wilterdink, Boekbandelaar.
J.
Doesburg.
Lockhor-sl.
S.
Gerh. Reinders.
Mevr. Veimeij-Oostenbroek.
G. Boekelnian, Mnzieknnderwijzer.
G. G.D. Baron Hardenbroek v.
G.
A. Houck.
Iz
Amersfoort
J-
Lindenburg, Onderwijzer.
Mej.
Schuurman.
Enderl,
Muziekonderwijzer.
Winkel, Muziekonderwijzer.
Deventer.
Henri ven den Berg.
P. Oort.
J.
Kethel,
de Koning;, Hoofdonderwijzer.
L.
Zeelander.
J.
Boekhandelaar.
Mej. Steinmetz.
IJzer.
F.
Fels,
W.
Wijnstrooni.
Comte-CarLentus.
Ie
Kersbergen, Orjranist.
J.
M. Otto.
J.
loh.
Alkmaar.
J.
Couve, Boekhandelaai-.
P.
Mevr. Zaal.
S.
A.
M.
Wiel.
Wbbe.
van
Mevr
Westermann.
M. Wybrandi, Mnziekondeiwijzei-.
Mevr.
J.
N. Buys.
West.
dei-
Ahsinann.
J.
J.
effecten.
Willenborg.
Mej. T.
A.
Delft.
Muziekoiiderwijzei-
Wed. Werlz van Doornen.
Mevr.
Mej.
MuziekuiKlerwijz.'i-.
Wedeiiieijei-,
Ini;eiiieur.
Goes.
Kleeuwens en Zn., Boekhandelaars.
Gorinchem.
Mej.
Joh.
Mej.
.M.
van
Andel.
Mdorl, .Muziekunderwijzeres.
Gouda.
R. A. M.
Stiiveiiisse
Mevr. Goekoop-Krabbe.
de Braiiw, Leeiaar
W.
Goudal, Muziekonderwijzer.
Gymnasium.
Mej
J.
aan
liel
W.
Konincks, Muziekonderwijzei".
F.
Th.
Commissionair
Lafeber,
in
effecten.
van
S.
Directeur der StadsMuziekschool.
Milligeii,
A. van der Haas, Pianiste.
Hanebeek.
G. A.
J.
Hemmes, Muziekonderwijzer.
H. Herzberg, Muziekonderwijzer.
P.
H. G. F. Hoffmann, Muziekonderwijzer.
Wed.
Mevr.
Corns.
Koopman.
B. Swelt,
S.
A.
W.
Hooykaas-Schroot.
W.
G.
van
Hove
van
Haaster,
K. van Zutphen, Muziekonderw'uzer.

Muziekonderwijzer.
Gouderak.
J.
Mevr. Kemna-Born, Muziekonderwijzeres.
Haverkamp.
W.
D.
P.
S.
Grave.
de Bruyn,
A.
C.
Candidaat-
Keuskamp.
P.
Wed. Kloppenburg van Luhnen,
Mevr.
Muziekonderwijzeres.
Notaris.
's
Th.
Dr.
H.
P.
van Aalst, Praeceptor
aan het Gymnasium.

Mej. Joh. Aarsse, Mnziekonderwijzeres.
A.
A. N. Koopman, .Muziekonderwijzer.
C Kouwenberg, Muziekonderwijzer.
A.
D. van Ling, Muziekonderwijzer.
W.
Ackermann.
J.
Knaapen, Muziekonderwijzer.
S.
Gravenhage.
VV.
van Aglhoven, Muziekondervvijzer.
Mr.
J.
H. Andries.
J.
H. Lucas, Muziekonderwijzer.
H. Marinus, Muziekonderwijzer.
G.
van Meel, Muziekonderwijzer.
J.
D. A. C. Artz, Kunstschilder.
H. Mulder.
Gebs. Belinfante, Boekhandelaars.
W.
S.
Benedictus, Muziekonderwijzer.
Muziekonderws.
Boer-Heymans,
Mevr.
D. Bolten, Muziekonderwijzer.
Anna Born, Muziekonderwijzeres.
Mej.
W.
Mej.
F. G. Nicola, Toonkunstenaar.
Mart.
Bruck, Muziekondervvijzeies.
Nijliol,
Boekhandelaar.
Andi Offermans, Muziekonderwijzer.

A.
J.
F.
W.
M. Olieslager, Muziekonderw.
J.
van der Plas, Student.
H. C. Pontier, Muziekonderwijzer.
W.
van Riemsdijk.
Bickl, Solo-trompettist.
Jhr.
Mr. A. H. H. van der Burijh, Advocaat.
Mej. de Ruyter, Muziekonderwijzeres.
VV. Coenen,
C.
Muziekonderwijzer.
J.
M. Cuypers, Pianofabrikant.
J.
C.
H. B. School.
Mej. Schenk, Muziekonderwijzeres.
. F. Scheurleer, Bankier.
Dussault.
Eek h\. Muziekhandelaar.
van
H.
A. F. C. G. Everts, Oiid-Majoor.
Jhr.
Ml-.
I.
F.
Lid
F.
Falkenhuri:.
C.
J.
W.
V.
Huwalda
d.
v.
Eijsinga,
Raad van
E.
A. ie.seu,
Schouten, Pianiste.
van Stockum en Zn., Boekli.
P.
J.
W.
Struijs,
Leeiiing
der
Kon.
Muziekschool.
H. P. Teeuwisse, Onderwij zei-.

U. Tolsma, Muziekonderwijzer.
Gerth, Ambtenaar.
Giese,
W.
H.
State.
Gaade.
L.
F.
V.
W.
Mej.
A. Simon, Muziekonderwijzer.
Evers, Oud-Kapitein.
C.
Jhr.
,1.
Salmon, Muziekonderwijzer.
H. M. Denie.
Mej. Joh
P.
F.
M. Salverda de Grave, Leeraar aan de
A. van Dorsen.
G.
J.
B.
Muziekoiidei'wijzer.
Muziekonderwijzei'.
T. H. A.
B.
L.
Tromp, Gommission.
in effecten.
van der Velde, Muziekonderwyzer.

J.
van de Velde, Muziekonderwijzer.
G.
Jiir.
dl'
Dien Fontein
Verscliiiii'
van
Th. G. Verkley.
Mevr.
lleilu.
Ernst Vllniar, Mnziekoiiiicrwij/.i?!
P.
G.
B. Weidner.
Mr.
J.
M. Waasdijk, K.ipelni. der Huzaren.
L.
Haarlemmermeer.
Wagener, Muziekonderwyzer.
G. F.
P. Anierst'oordt.
Heemstede.
A. G. Weimar, Muziekonderwijzer
G.
VV.
Waller-van Maiken.
J.
W.
Mevr. van Merlen.
Wirtz, Leeraar aan de Kon.

Muziekschool.
Heerde.
Stoppelaar.
Witbols-Feugen, O.
I.
Ambtenaar,
Den
A. de Witt, Muzii'konderwijzei-.
W.
H.
E.
Helder.
Brcken Fock,
vti
Wollrade, Pliotoyraat.
Luit. -Ingenieur.
Hertogenbosoh.
Bouman, Muziekondeiwijzer.
's
F.
J.
F.
J.
A. de Zwaan, Muziekonderwijzer.
Muziekonderwijzer.
Zurliaai-,
Leon
Zurhaar, Muziekonderwijzer.
R.
G.
Groningen.
van
E.
J.
Kallenberg
Adj. Ingen.
Mevr. Drucker.
Mej.
G.
N, van Dissel, Ingen. b/h. Stoomwezen.
W.
de R. H. B. School.
Hilversum.
Poortman.
G.
Dr.
Penn.
J.
H. P. Steenhuis.
Hontenisse.
Jan de Wit, Pianohandoiaar.

G. A.
J.
van Braband, Geinei>nte-secretaris.
Hoogezand.
Organist.
VVlir,
Mej. F. van Gaicar.
Haarlem.
Katwijk.
N. H. Andriessen.
,1.
Bastiaans
Jr.,
W.
Toonkunstenaar.
F. Berckenht,
L.
G. van den
Toonkunstenaar.
Boekhandekiar.
Berg,
Kralingen.
Witkamp.
A.
Leeuwarden.
E. F. Bruijnsteen, Toonkunstenaai-.
B.
Mej.
Mr.
de Sonnaville.
L.
J.
F.
Konings.
M. L. Bosch.
Mej.
J.
E.
W.
H. van Belkum Kz., Boekhandelaar.
Duhois.
G.
G.
van den Bosch,
de Staatsspoorwegen.
Pb. van Oppenraay, Leeraar aan
J.
Millijên.
Pekelharing.
Dl'.
bij
Bibliotheek van Friesland (Provinciale).
Eshuys, Leerares aan

de H. B. School.
(.
Jhr.
P. Bloys van Treslong, Kapt. Inf.
J.
Mr. M. de Kuiper.
Jager Gerlings.
Kwast, Toonkunstenaar.
Jb.
G. H. Japikse.
Mej. G. Poutsma.
A. G. Kruseuian, Muziekonderwijzer.
Mej.
Maatschappij
W.
H.
t.
h. v.
J.
Weber.
Toonk.. afd. Haarlem.
Mr. Westenberg, .Vdvocaat.

Muller, Kapelm.
dei-
Schutterij.
Leiden.
A. Nunians, Luit.-Kol. O,
I.
leger.
H. G.
Dr.
van de Sande
H. Oechsman, Muziekonderwijzer.
W.
Robert.
H. Saviij, Kunstschildei'.
B. Blankenherg, Boekhaiulelaar.
A.
Schlegel.
L.
J.
J.
F.
C.
F.
F.
F.
H. Schnilling, Toonknnstcnaar.
Steenman, TnonkunsIcnMar.
A.
van Suclitelen.
Mej. G. Titsingh.
van Gemerl.
Giipeboven, Leeiares aan de

Muziekschool.
Hakkaart.
Mt'j.
W.
Bakhuijzen,
Hoogleeraar.
Mej.
K.
W.
Heinlz,
Herckenralh.
Makelaar
in ellecten.
6
V. Hooi;, Medicus.
L.
W.
van
Oosterwijk.
A. Hollemaij.
Ipereii.
Mr. E. Kist, Gemeente-Secrelaris.

Dr.
Opijnen.
N. Land, Hoogleeraar.
P.
J.
M. S. Appel, Onderwijzer.
Ouderkerk a/d Amstel.
G.C. Locher, Kapelmee.ster der Schutteiij

A. A. MoU, Jur. Stud.
Graaf.
J.
J.
J.
H. Neu, Organist.
J.
P.
Mevr. de Wed. Reuvens.

Mej. J
,T.
C.
Oudewater.
Rppe.
F.
Purmerend.
G. F. Rutten, Kapelaan.
Dr. C. Snouck Hurgronje, Leeraar aan de
Gein.
Inst.
voor
Ind.
taal-
Groot, Stads-Muziekdirecteur.
Puttershoek.
land-
H. Blomniendaal
en volkenk.
Rotterdam.
Stafmuziek 4e Reg. Infanterie.
W.
F.
R.
Snringar,
lloogleeraar.
G. Alsbach en Go., Muziekhandelaars.

Blumentrit, Toonkunstenaar.
N. F. Taverne, Muziekonderwijzer.
F.
B. H. Taylor, Leeraai-
Mej.
Dr. P.
A.
J.
J.
a. d.
Muziekschool.
Veth, Hoogleeraar.
Wetrens, Direct, der Muziekschool.
Leerdam.
H. Mol, Pastoor.
Maastricht.
Rijks Kweekschool voor Onderwijzers.
J.
V. Snel, Kunstschilder.
G.
VV.
J.
Timmeiinans, Renleniei'.
Middelburg.
G. H. G. von Brcken Fock.
van Teijlingen, Lid van

de Arrondissements-Rechtbank.
Mijdrecht.
K. van Wieringen,
Hz.
Muiderberg.
Heinze, Toorikunstenaar.
G. A.
Naaldwijk.
J.
W.
J.
B.
Daiitzig Az.,
Neerlangbroek.
den Beich van Heemstede.
Nieuwer- Amstel.
Jhr. Mr. L. van
M. Kloos.
Mej
Noordwijk.
H. Mens, Toonkunstenaar.
Numansdorp
G.
L.
Kabbendijk, Muziekondei wijzer.
Nijmegen
Mej.
van Driest.
C.
Ling,
J.
D.
Ji-.,
Mnzi('ki)ndorvi'ijzer.
N. C. Eicliholtz,
P.
Commies Ie
kl.
bg
de Posterijen.
Mej. A.
W.
F.
J.
Ficq.
van Gelder, Muziekomlerwijzer.
Gei'nsheim, Toonkunstenaar.
Fr.
Hariken, Muziekinstrumenlniakei'.
A. Havekes.
Van der Hoeven en Rothmeyei', Boekh.
W.
W.
J
van der Horst.
C.
Hutschenruyter Wz. Muziekdirecl
J.
Kf'inpe
H.
.M.
van
Valk,
't
Architect.
Kruys, Muziekonderwijzer.
de Lange, Organisl.
Het Leeskabinet.
Rotterdanische Liedertafel.
R. A. Mees Rz.
AnI. A. Paling.
W.
A.
L.
de Raat.
Redactie der N. Rolt. Courant

C.
M. van Reenist, Muziekonderw.
C.
van de Sandt, Muziekondei
B.
Schmitz, Pianofabrikant.
Jos.
Striening.
Til.
wijze/'.
Schravesande, Muziekonderwijzer.
Mr. Smaes, Advocaal.

J.
Brouwer.
Muziekonderwyzer.
N. Egmond, Leeraar aan deMuziekschool.
S,
Naarden.
A. Claassen.
P.
van Saagsveldt, Pastoor.
N. P. Schoondeibeek, Oipanist.
Browne.
.1.
G.
Jhr. Mr. D. G.
Boodt.
Dr.
Veihey, Toonkunstenaar.
Visser.
C.
.loli.
C.
C.
A.
J.
M.
\V.
1!.
.1.
\Va;m()eis Muziekhr.
Wansink,
A. van
Th
A.
.1.
Muziekdiroclem-.
Vlii'^r||_
.I.>
lier
Ex.
Orsranist.
Kantoorl.eilionde.
Wnliraal.
Krnnne, Organist.
K.
van ErpcciHii,
J.
As.'siiradeiir.
H.
.1.
P. Textor,
H.
J.
Theijse Lz.
.Miizioknniierwijzer
Ciotterboke
J.
J.
W.
.
Rentm.
Rajiay,
Reepmaker van
Mr.
kroondom.
Jur. Stud.
C. A. Ruijgrok,
Muziekonderw.
van Scliaik.
J.
des Tombe.
.1.
L.
v. h.
Belle,
van Rossum, Boekhandelaai.
J.
W.
N.
van Toulon van der Koog,
J.
Rleekei-.
Lollelt
Patijti.
Pelri, Muziekonderwijzer.
Erven Ant.
KniiiLTS.
Oud-
Inspecleur der Registi-atie.
Ter Neuzen.
Ernil
Nijland, Schoolopziener.
Oosterbaan, Muziekonderwijzer.
Th. G.
Steenwijk.
.T.
J.
Mr.
Sittard.
Jos.
A.
J.
Slud.
.Inr
Nienwenhijseii.
M.
ScliiPilamsL-he Mu/.iekschool,
Marcus.
C.
F.
J.
Schiedam.
Liiid.-êM.
Utrechtsche Mannonzan^vereeiiigiii^.
W.
De Rijp
Joh.
F. A.
H. G.
Wens.
Muziekonderwijzer.
Ki)n|iinan,
.1
J.
Hendr. C. van Tussenbroek.
Mej.
Muziekonderwijzer.
Ergo,
G. Veerman, Muziekonderwijzer.
Tiel.
C.
J.
Mej.
A. Tilleman.
J.
J.
V.
Th.
Tilburg.
H. van Groenendaal.
L.
d.
Woerd, Muziekonderwijzeres.
van der Wuiff,
Hummel.
Dr.
Krevel', Muziekonderwijzer.
Leo Swagem akers.
P.
Venlo.
Cocq d'Armandville,
Ontvanger d. dir. belastingen.
G.
F.
H. Vasfersavendts, Muziekonderwijzer.
Ulft.
Ie
Mevr. M. Horn-Cahen
G. te Braake.
J.
Venray.
S.
van Adelberg, Muziekonderwijzer.
P.
A. van Antwerpen.
J.
M.
Bake,
Eerw. Moeder Anastasia.
Vianen.
Afd. Chef
liij
de
Maatschappij der Staatsspoorw.

Jhr. Mr.
B.
Fanfare.
Peeters, Directeur der
Utrecht.
Mr. A.
Muziekonderw.
Velp.
Mej.
O.
J.
M. Dupper.
Vlissingen.
Bekker. Muziekonderwijzer.
Ph. de Beaufort.
Voorhout.
Seniin.
Hageveld.
Mej. van der Beek.
Bibliotheek
A. M. van Benge, Muziekonderwijzer.
M.J.A.Lans, Leeraar a.h.Sem. Hageveld.
Mr. M. C. Bisdom, Advocaat.
A.
Ch. F.
Ie
J.
M. G. Verenel.
Willemsoord.
W.Koning,Kapelmeester Kon. Ned.Marine.
Wormerveer.
H. van Dapperen.
Mej.
Mr. C. Gerlings.
S.
Idema Greidanus, Boekhandelaar, 2 Ex.
J.
J.
Laan.
IJpelaar.
M. van Gogli, Professor a/h Sem.
Rich. Hol, Toonkunstenaar.
Mr. A.
J.
Hovy.
aan het Sein. Hageveld.
Wageningen.
H. E. Breijer, Boekhandelaar.
Mr. P. Broosliooft.
h.
Meijs, Leeraar
Blanc, Priester.
Mart. J.Bounian, Gediplom.Muziekoiiderw.

C.
J.
v.
IJselmonde.
F.
C.
Kist,
Ontvanger der Registratie.
BVITENLANn.
IJselstein.
C.
A. Galeslool, Muziekonderwijzei'.
Zaandam.
J.
Biuyn, Muziekonderwijzer.
Hooft, Muziekondeiw'ijzer.
Jb.
i.
W.
Kersbeiijen, Direct, d. Muzieksch.
Antwerpen.
Peter Benoit, Toonknnstenaar
Mevrouw
Claus.
Ed. Gregoir, Toonkunstenaar.
Zierikzee.
Ezerman. Muziek-directeur.
D. H.
Berlijn.
Wilh. Tappert.
Zoeterwoude.
Mevr. de Wed. K. de Jong-.
Zutfen.
Marius A. Brandts Bugs, Toonkunstenr
Anna Groneman.
Mej.
Mej. S.
J.
Beesink.
Brugge.
Gevens-Sceaux, Boekhandelaar
van Gheluwe.
Brussel.
C. Haupt.
L.
Schott frres, Muziekuitgevers.
Cruijbeke [Belgi).
A. Vrun-tman, Zangonderwijzer.
Z-woUe.
H. C.
A.
van Riemsdijk, Leeraar aan
de Sted. Muziekschool.
J.
Vondermaii, Muziekonderwijzei'.
J.
M.
W.
Waanders, Muziekiiandeiaar.
NEDl^BLANDSCH IWDE.
L D'Hooghe, Gemeente-Secretaris.
Cruijshautem [Belffi).
A.
Schellaert, Onderpastoor.
Dresden.
Ernst Kaps, Pianofabrikant.
Geeraar dsbergen [Belgi).

De Vulder, Bestuuider der Muziekschool.
Gent.
Veiinewilz (Firma Muquardt), Boekh.
Hal
Atjeh.
W.
H.
C.
E.
Batavia.
Hugo
,1
Keulen.
Mej.
J.
C. van
oosten.
Mevr. Lens-Borel.
H. Wijsman,
Offic.
van Gezondheid.
Demangan
Londen.
Museum.
British
Mr. A. Capadose.
Mnchen,
Mej. A. Bruck.
Gombong.
Hof-
u.
Staalshibliothek.
Parijs.
Korps-Pupillen.
H.
Ie
Pasoeroean.
W.
Sampang.
J.
Lublink Weddik.
Satrian.
[Belgi).
Duclos.
Samarang
G. C. T. van Dorp en C., Boekh.
Soudier, Boekhandelaar.
Poperinghe
van Vogelpoel.
J.
Mr.
[Belgi).
Pater Hippoliel, Overste van het klooster

der Eerw. Paters Recollecten.
Mej. C. van Oosterzee.
Th.
der Meulen.
Lokeren
G. Kolff en Co., Boekhandelaars, 2 Ex.
J.
[Belgi).
Houssiau, Mailre de Chapelle.
Boers, Kapitein-Intendant.
Sant vliet
[Belgi).
Gemeente-Onderwijzer.
Thielt [Belgi).
De Bien-van der Putte.
J.
Kuijpers,
Weenen.
H. van Gessel.
F, Gross, Operazanger.
Soerabaja.
Gebr. Gimberg en G., Boekh. 3 Ex.
A. Muller, Kapelmeester.
Wijgmael
J.
B.
[Belgi).
Vermeeren, Koster en Organist.
BRIGHAM VOUNG UNIVEBSITY
3 1197 20314 2952

Henri Viotta - Lexikon Der Toonskunt

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Henri Viotta - Lexikon Der Toonskunt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

7^!

Arundell House, Tisbury,

LEXICON DER TOONKUNST.

LEXIWN DER TOONKUNST,

VELE VOORNAME TOONKUNSTENAREN.

VAN KAMPEN & ZOON.

BRIGHAM YOUNG UMVERSITY

Violino o Jlauto, viool of

Oakeley (Sir Her bert Stanley),

leeraar aan het seminarie te

toon boven den grondtoon,

zangstukken en eenige orkestcompositin in

Oberdominante, Hoogd., dominant, de

hetzelfde jaar lid der

vele composilin voor

met groot succes

het begin der 19e

Munchen, ontving aldaar

1837 aan den schouwburg

zich als muziekonderwijzer vestigde.

bevindt zich een opera

Obiols (Mariano), componist en

compositin (meer dan 200 in getal)

en werd directeur der

opera's, concert- en kerkmuziek.

Van zyn werken

het begin der \1^

cinque voel (Veneti, 1627).

van het muziekstuk

Tegenover obbligafo staat a piacere o ad Ubittim

Zoo beteekent Sonata per

deze uitdrukking beteekent, dat de partij of

Clavecemlalo con violino ohlUgaio,

een muziekstuk, in tegenstelling

der begeleidende of vuistemmen, die ripieni heeten.

mofns olUquus verstaat

de harmonieleer de traps- of sprongsgewijze voortschrijding van de eene stem,

vervaardigd en van negen toongaten

het van geen beteekenis.

het graafschap Meath,

O'Carolau (Tui-logh), lersch

zanger en componist, geb. 1670 te

der lersche barden.

1780 herdrukt werd.

Occhiali, Hal., brillen, brilbassen, aldus noemt

Ocon y Riras (^Eduard),

compositin bevindt zich een bundel nationale

dat lot den grondtoon in verhouding staat als 2

twee maal zoo veel trillingen

Octaaf-flait of kleine fluit

maal zoo klein

half zoo groot als

weder half zoo

octaaf hooger dan de eerste

denzeifden Prestant behoorende Octaaf,

labiaalstem van dezelfde

Superoctaaf of Disdiapason geheeten,

behoort, en naar wiens grootte

en avgmentaf.a) komen in de praktische muziek niet

als zelfstandige intervallen,

en begaf zich later

Octaaf (Octava, Ottava, Diapason), het intervah van

Canfes esp^ioles coleccion de aires nacionales y popidares,

hooger dan de Prestant, 2 octaven hooger dan de eerste Octaaf (Di-