&OM1M1NMFINI

m SCIHIDMM1IHNI
MEM

A A N G E B O D E N DOOR.
QK-, M U Z I E K - E N K A N T O O R B O E K H A N D E L

40

"OFDSTRAAT 119

Wo DE W E K K E R

T E L E F O O N NO. 4

HEERENMODES
) A P E L D O O R N - HEERENVEEN-SNEEK- UTRECHT
VfiOOFOSTRAA T
745
*TL.293PasTe/no7S87d

MAISON D E

F . J. A . M U L D E R
A

BLANC

HOOFDSTR. 1
T E L E F O O N 15

HOFLEVERANCIERS

KORENSTRAAT 6 - TELEFOON No. 55

SPECIAAL MAGAZIJN

| MAGAZIJN V A N

fLEVENSMIDDELEN
IN D E N M E E S T
UITGEBREIDEN ZIN

(OOK

C VRAGEN EN BEZORGEN A A N

H U I S

IN L I N G E R I E S V O O R

DAMES- EN HEEREN-TRICOTAGES
T A F E L G O E D E R E N % HUISHOUDLINNEN
HEEREN-MODEMAGAZIJN
EN A L L E SOORTEN
ONDERGOEDEREN

VOOR DE TROPEN)

BELEEFD

AANBEVELEND.

W . Fo M E I J E R ,

Sleclrische Drukkerij

APELDOORN

W. de Wekker - Hpeldoom

EP E I K E N D A L

tioofdslr. ll9:Telel h

KORENSTRAAT

Hel adres voor hei drukken van

APELDOORN

GROOTST MAGAZIJN VAN

KOUSEN E N SOKKEN

Boekwerken, Bedekken, Galalogi,

Prospectussen, Tijdschriften en alle
M3*.< voorkomende Handelsdrukwerken

IN D I V E R S E DESSINS

Speciaal voor:

Fine
Hosiery'

JUuskalie- en
Kleurendruk
lyilllBIIIIB

r~!Z~',""Tl

O
i N.V.
/Am

Bij d e aanschaffing v a n e e n A u t o m o b i e l wordt

jgtf
Bij a e aanscnaniny v a n e c u
U w e aandacht gevraagd v o o r d e nieuwe 6 cyl.
O a k l a n d met vier wielremmen e n d e nieuwe
6 cylinder B u i c k met vier wielremmen, welke
v o o r 1926 n o g w e e r v e r b e t e r d e n verfraaid zijn.
U w e demonstratie
aandacht gevraagd
v o obij
r de
d e nieuwe 6 cyl. Wft
Vraagt
en inlichtingen
O a k l aDistricts-lmportrice,
n d met vier wielremmen
e n d e nieuwe
>sBM|

de
6 cylinder B u i c k met vier wielremmen, welke
^Wffl
Automobiel- en Rijwielhandel v.h. H. JANSEN, Paschlaan 3, Apeldoorn
v o o r 1926 n o g w e e r v e r b e t e r d e n verfraaid zijn.
UIWHIW

Vraagt demonstratie en inlichtingen bij de

Districts-lmportrice, de

lm

jSS

LaWg

W. J . A. EPPING
v/h ZONDERLANDS SCHOENHANDEL
H O O F D S T R A A T 178
BIJ DE BADHUISWEG

FINE

OCTOBER.

TELEFOON 475

SHOES

NOVEMBER

DECEMBER

HM
^ D E DUIF"
MDE

DAMESKINDERKINDER-

T
r T M P n i
^ ll ll N
N V
V ^
^ JJ JJ K
K II JJ D
D
ii ^

TRICOTAGES - CORSETTEN
DAMES-

P A M C C P T I n?

KINDER-

^L/lNJrjj/V^ 1 1.C

DAMES-

PrWTCUPTIC

in

M
A
N
U
FFA
C
T
U
R
E
N
M
A
N
U
A
C
T
U
R
E
N
TAPIJTEN
BEDDEN 4M*(
KINDEK-

i^wiNJrJDt^i 1

Bij d e a a n s c h a f f i n g v a n e e n A u t o m o b i e l w o r d t U w e
aandacht gevraagd voor d e nieuwe C H E V R O L E T
^^^.j
vier c y l i n d e r a u t o m o b i e l , w e l k e v o o r
faiT,SSft*f
fa'^J*Trt *Mf 1926
1926 n
no
og
g w
we
ee
e rr vv e
e rr b
be
e tt e
e rr d
d e
en
n vv e
e rr ff rr a
aa
a ii d
d

f/mrifT'%M*MZU2L^'
//ri f T "
Mjy^f
yganggijr
yyaggjJl
N.V. Automobiel en

BtBT* V R A A G T D E M O N S T R A T I E E N INLICHTINGEN
RE
A ADISTRICTS-IMPORTRICE
G T DEMONSTRATIE ED
N E INLICHTINGEN
I WaSSST*
PV
B I JVD
Z.IJI
I.
B
I
J
D
E
DISTRICTS-IMPORTRICE
D
E
Rijwielhandel v.h. H; JANSEN, Paschlaan 3, Apeldoorn

y _ "/ Z.IJI 1.

N.V. Automobiel en Rijwielhandel v.h. H: JANSEN, Paschlaan 3, Apeldoorn

1YInti<zr\-r\ Qinl^r^'

M'LLILULI

JXLUllt;

^oidstmal 186, l.o. Badhuisweg

Telefoon 10W

Gomeslibles en Delicalessenhandel
Fijne Vleeschwaren, volvette Kaassoorten, Jnd. Rijsllaielartikelen
Hevenng van opgemaakte schotels

Cors

^HOEK
MODERN INGERICHT

STOFVRIJE VITRINES

H O O F D S T R A A T 26
T E L E F O O N 617

DELICATESSEN HANDEL

M. TIMMER

FIRMA L. W A R M O L T S

HOOFDSTIL 155 - T E L E F . 116

Specialiteit in fijne Vleeschwaren. Binnen' en Buitenlandsche Kaassoorten.
r

-v

VTL

<.y-v
, .t
1
1
1

^ 1 t
nei
__x
_
J
1 "1
nors aueuvres-artiKeien
en T
inaiscne
inureuienien.
aures
voor sieruiK

T-r

.
2
. -m Alleen-verkoop van ~L,ensvelt
. . IN 1 cola
.
Ariaagsche
i
8
opgemaakte
manden
iruit.
Beschuit enz. en van ae oeKenae wijnen van m. JvompinsKi o -.o.

WAT
zal ik lezen en hoeveel moet mij dat kosten

Bloemenmagazijn
Y

111

DE W E K K E R S
NIEUWE

LEESINRICHTING
0 9 9
O

Eerste en eenigste Leesinrichting hier

ter stede, geheel naar eigen keuze

B. H . W A G E N V O O R D E
HOOFDSTRAAT 139

APELDOORN
TELEFOON No. 295

Pl.m. 50 verschillende tijdschriften ter keuze!

Vraagt Prospectus!

Artistiek Bloemwerk

Zuster J. R U S T E N B U R G
KAPELSTRAAT 9

APELDOORN
T E L E F O O N 304

SPECIALITEIT IN:

Z I E K E N V E R P L . ARTIKELEN
KUNSTLEDEMATEN
STEUNCORSETTEN
BREUKBANDEN
BUIKBANDEN
S T E U N Z O L E N voor gevoelige voeten
SS

DRUKKERIJ
W.DE WEKKER
A F D . BOEKBINDERIJ

BINDWERK
V A N HET
EENVOUDIGSTE
TOT HET FIJNSTE W O R D T
l D. K O R T S T MOGELIJKEN
TIJD G E L E V E R D !

VLOEIBLAD

FIJNE .
VLEESCHWAREN

PRIMA
ROOMBOTER

3ANUARI KI FEBRUARI
1
VRIJDAG
2
ZATERDAG
3
ZONDAG
4
MAANDAG
5
DINSDAG
.6
WOENSDAG
7 .DONDERDAG
8
VRIJDAG
9
ZATERDAG
10
ZONDAG
11
MAANDAG
12
DINSDAG
13
WOENSDAG
14
DONDERDAG
, 15
VRIJDAG
16
ZATERDAG
17
ZONDAG
18
MAANDAG
19
DINSDAG
20
WOENSDAG
21
DONDERDAG
22 VRIJDAG 8
23
ZATERDAG
2b.
ZONDAG
25
MAANDAG
26
DINSDAG
27
WOENSDAG
28
DONDERDAG
* 29 VRIJDAG
30
ZATERDAG
31
ZONDAG
1

1926
1
MAANDAG
2
DINSDAG
3
WOENSDAG.
4
DONDERDAG
5
VRIJDAG
6
ZATERDAG
7
ZONDAG
8
MAANDAG
9
DINSDAG
10
WOENSDAG
11
-DONDERDAG
12
VRIJDAG
13
ZATERDAG'
14
ZONDAG
15
MAANDAG
'16
DINSDAG
17 WOENSDAG
!
18
DONDERDAG
19 VRIJDAG !
20
ZATERDAG
21 ZONDAG !
22
MAANDAG
23
DINSDAG
24
WOENSDAG
"<.. 25
DONDERDAG
26
VRIJDAG
27
ZATERDAG
28
ZONDAG

NOTEBOOM,

FIJNE V L E E S C H W A R E N

GI
GEPASTEURIS.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
.12
18
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
. , 28
29
80
31

ROOMBOTER

TELEFOON 96 -

MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG Wti\
MAANDAG
DlrfSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG,
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG

VARKENSSLAGERIJ HAMMENZOUTERIJ
2RIJ
VLEESCHROOKERIJ
.

OPGERICHT

1860

V A N EIGEN FABRIKAAT

^SSK^^^i^^

DEVENTERSTRAAT M

8 0

UW

VLOEIBLAD

N.V. Ver. Brandst. handel

is een vertrouwd
adres
TELEF. 152

Brandstoffen van de N.V.

Ver. Brandstoffenhandel
zijn toch
voordeeliger

<

APRIL
)
i
'
I
,
'
,

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
28
24
25
26
27
28
29
30

MEI

DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG

I
)
I
>
'
)
,
'
I
1

'

'
j
1

i
i

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

3UNI

ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAGZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG

II

1
2
3
4
5
6
7
8
9
, 10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
80

>
1

i
I
i

,
{

DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG

'
,
I

'

<
|

N.V. Vereenigde Brandstoffenhandel

TELEF. 152
CM nnne
EN
GROS.

KANTOOR EN HOOFDMAGAZIJN STATIONSEMPLACEMENT

n
i _x * >
_
Levert steeds het beste tegen de laagst mogelijke prijzen

J. Bar
Firma Gebr. Bchele
Firma Bouwmeester .
Firma Bouwmeester .

TELEF. 152
EN DETAIL.

UJNZK F I L I A L E N ZIJN GEVESTIGD BIJ

Sumatralaan
Trekwea

=
Langeweg
w<

H . Groot Huize
Toh. de Hen

Schoolstraat

W n M * r l r Prm

j. i i . c. n.orieoein .
P. van Rijswijk, . .

Brinklaan
Korte Kanaalstr.

Fa. Gebr. Wiabold

T T

Parallelweg

EEfl OCM cLKAniUUK

H. v. d. Bold, Asselschestr. 20, Tel. 273

VLOEISLAD

O U LI
jv
(

C
V
)
'
)
'
)
)
I
,

1
2
3
4
5
6
y
5
S
10
11
12
18
14
15
16
17
18
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31

DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG
ZONDAG
MAANDAG
DINSDAG
WOENSDAG
DONDERDAG
VRIJDAG
ZATERDAG

A U G U S T U S ^ SgPTEMRPDl
1 ZONDAG
2
MAANDAG
S
DINSDAG
4
WOENSDAG
5
DONDERDAG
6
VRIJDAG
7
ZATERDAG
8 ZONDAG
9
MAANDAG
10
DINSDAG
11
WOENSDAG
12
DONDERDAG
V 13 VRIJDAG
14
ZATERDAG
i
15 ZONDAG
16
MAANDAG
17
DINSDAG
<
18
WOENSDAG
*
19 DONDERDAG
I
20
VRIJDAG
,
21
ZATERDAG
22 ZONDAG
23
MAANDAG
,
24
DINSDAG
V
25 WOENSDAG
4
26 DONDERDAG
(
27 VRIJDAG
}
28
ZATERDAG
}
29 ZONDAG
30 MAANDAG

31 DINSDAG

?
jv
V
9
h
\
'

;
P
V
\$J
5
'
9
)
'
9

f
)
|
[
'
)
|
S

< >
l
*
;
K
6
(
j
^

~
1
WOENSDAG
2
DONDERDAG
8
VRIJDAG
4
ZATERDAG
5
ZONDAG
6
MAANDAG
7
DINSDAG
8
WOENSDAG
9
DONDERDAG
10 VRIJDAG
11 ZATERDAG
12
ZONDAG
13
MAANDAG
14
DINSDAG
15 WOENSDAG
16
DONDERDAG
17
VRIJDAG
18 ZATERDAG
19 ZONDAG
20
MAANDAG
21 DINSDAG
22
WOENSDAG
83 DONDERDAG
24 VRIJDAG
25 ZATERDAG
26 ZONDAG
27 MAANDAG
28 DINSDAG
22 WOENSDAG
80 DONDERDAG

t
(
i
f,
;
\
0
f
)
S
(j

VLOEIBLAD

NOVEMBER

OCTOBER
2 ZATERDAG
." 3 ZONDAG
U MAANDAG
5 DtNSDAG
6 WOENSDAG
7 ' DONDERDAG
8 ', VRIJDAG
9'ZATERDAG
ZONDAG
'mmAANDAG
* ",
MMNSDAG
13 WOENSDAG
. ftft>QNDERDAG
i-4^RlJDAG
16'.ZATERDAG
17&ZDNDAG i
18 ' MAANDAG
DINSDAG
,20 "WOENSDAG
21 DONDERDAG
22 ".TfjRIJDAG
23 0&TERDAG
'' 24 ZONDAG
. " 25 MAANDAG
, 26 : DINSDAG
27 WOENSDAG
28
'DONDERDAG
29 VRIJDAG
8$ ZATERDAG
81
'ZONDAG
.

,
I
|
i

1 MAANDAG
2 DINSDAG '
3 WOENSDAG
4 DONDERDAG
5 VRIJDAG
6 ZATERDAG
7 ZONDAG
8 MAANDAG,
9 DINSDAG
10 WOENSDAG.
11 DONDERDAG
12 ^VRIJDAG .
13 ZATERDAG
14 ZNDAG
15 MAANDAG
16 DINSDAG
17 WOENSDAG 18 DONDERDAG
19 VRIJDAG
20 ZATERDAG
21 ZONDAG
22 MAANDAG
23 DINSDAG
24 WOENSDAG
25 DONDERDAG
26 VRIJDAG
27 ZATERDAG
28 ZONDAG
29 MAANDAG
80 DINSDAG

DECEMBER
1 '
WOENSDAG
2
DONDERDAG
3
VRIJDAG
4
ZATERDAG
5 '
ZONDAG
6
MAANDAG
7
DINSDAG
8
WOENSDAG
'
9
DONDERDAG
10
WRIJDAG
11 'ZATERDAG
f
12
ZONDAG
13
MAANDAG
14
DINSDAG
15
WOENSDAG
16
DONDERDAG*
1 7
VRIJDAG
18
ZATERDAG
19
ZONDAG
20
MAANDAG
21
DINSDAG
22
WOENSDAG
23
DONDERDAG
24
VRIJDAG
25
ZATERDAG
26
-ZONDAG
.
27
MAANDAG
28
DINSDAG
I
; 29
WOENSDAG
I
30
DONDERDAG
si

^VRIJDAG:.

Sij E L E C T R I S C H E B A K K E R I J

J A C . KLEIN

L E U G E M O R S

Levert alle s o o r t e n b r o o d m e t h o o g s t e v o e d i n g s w a a r d e
staat onder voortdurende controle C R i j k s s t a t i o n

FOTOGRAFISCH D A G EN

KUNSTLICHT-ATELIER

UITGEBREIDE F O T O H A N D E L
ALLEEN-VERTEGENWOORDIGER. DER:

ANTESSA - N E T T E L - CAMERA'S

A. G. STOKHUYZEN
NIEUWSTR. 52

I
1 0
| 0'
1 >
f -7
C \\
LU

TELEFOON 948

KcLnlooFboekhandel

Wageningen)

. Olieverf-schilderijen
Aquarellen
Etsen
Teekeningen
/
Linoleumsnede
Linoleums
Houtsnede
Houtsnede
/^y^
Gravures
/ enz. enz.
enz.

X<^4

1 Jl
/ v > ' *<<^r #
)L ^

]tf

de Wekker

Kantoorboeken in elke
gewenschie Hini aiuur
peldoom

Hoofdstraat 119

Telefoon h

A A (f^HP

V T^fklWx

11

M E

^ ^ E N IN:

B E L E G E N WIJNEN

A L L E S O O R T E N LIKEUREN, GEDISTILLEERD, LIMONADES, A M S T E L BIEREN

Benevens A L L E soorten Minerale en Bronwateren

FIRMA G. MIDDELINK & C,

KANAALSTRAAT 29

TELEPHOON

758

Ui

Boekhandel W. DE WEKKER

RUIME SORTEERING IN:

Montblanc- en Parker-Vulpenhouders
Posie-Albums, Schooletui's, Schooltasschen
Luxe doosjes Lak, Foto-Albums in linnen, leer, enz.
Schooltasschen, Muziektasschen, Vloeileggers,
Venus- en Eversharp Vulpotlooden,
Kleur- en Plakboeken van Daan Hoeksema, enz. enz.

Hoofdstraat 119

Telefoon 4

ma
mmmm

CHADUWBEELDEN
EN
iCHIMMENSPEL
N D E R het weinige, dat van de liefhebberijen onzer meer gemoedelijke en eerder tevredengestelde
overgrootouders ook voor onzen
tegenwoordigen tijd zijn Bekoring
heeft behouden, mogen wij zeker
wei net schaduwbeeld rekenen.
De eigenaardige aantrekkelijkheid
van de met de schaar uit zwart papier zoo pikant en toch
zoo subtiel geknipte silhouet, heeft ook voor de moderne
menschen haar kracht behouden, ondanks de uiterst
geraffineerde reproductie-methoden met haar geperfectionneerden kleurendruk en natuurgetrouwe fotografie, welke laatste als de beweegbare foto in de
moderne filmkust, naast radio, mede oorzaak is van
de veeleischendheid van het verwende hedendaagsche
publiek. Daarom treft het ons bij een oppervlakkige
beschouwing des te meer, dat het schaduwbeeld, dat
toch wel als toppunt van eenvoud en soberheid
beschouwd mag worden, ook heden nog ,.en vogue"
is. Wat is toch wel het geheim waardoor deze allersimpelste wijze van uitbeelden, die zich van kleuren
noch tusschentinten bedient, die geen details weergeeft en evenmin diepte of perspectief bezit, nochtans den aanschouwer zoo sterk fascineert en zijn
aandacht vaak langer en intensiever geboeid weet te
houden dan menige kleurendruk, die de voorstelling
in haar licht en schaduw en in al haar tinten en
nuances, zoo natuurgetrouw mogelijk uitbeeldt en
daarbij angstvallig de kleinste details weergeeft? Hoe
komt het, dat de silhouetfiguren, zonder oogen en
zonder gelaatstrekken, zelfs zonder de minste aan-

duiding van de details, toch voor ons leven en bewegen, kijken en de verschillende gemoedsstemmingen
uitdrukken, even duidelijk, ja vaak zelfs krachtiger,
dan een uitvoerig schilderij?
Ter juiste beoordeeling onzer beweringen wenschen
wij er echter den nadruk op te leggen, dat het niet
in onze bedoeling ligt de waarde van de silhouetkunst te overschatten en deze eenvoudige, maar
geestige wijze van afbeelden te stellen boven de
machtige scheppingen der schilderkunst. Wij willen
in dit album slechts een oogenblik stil staan bij het
bijzonder karakteristieke van de altijd jonge en frissche
silhouetkunst en nagaan hoe het komt, dat het schaduwbeeld niet verouderd is in weerwil van de,hypermoderne uitbeeldingswij ze in de teeken- en schilderkunst.
Wij spraken hierboven van het geheim en het lijkt
werkelijk raadselachtig hoe die fijne silhouetjes, gencadreerd in de smalle, zwarte, ovale lijstjes en die
onwillekeurig onze gedachten terugvoeren naar de
zoetelijke romantiek en de knus-burgerlijke intimiteit
van den Biedermeiertijd en de dagen van Hildebrandt,
toch weder aan den wand van het moderne home"
zoo frisch en geestig doen te midden van meubelen,
welks vormen zoo opvallend breken met alles wat
conventioneel is, naast felle, gedurfde kleurcombinaties en tusschen vaak bizarre hypermoderne snuisterijen.
Toch is dit raadsel niet zoo moeilijk op te lossen.
Hoewel het schaduwbeeld heel wat ouder is dan uit
Hildebrandt's dagen (hierover straks met een enkel
woord meer), past het in onze moderne omgeving

toch zoo goed, omdat het in zijn krachtige, scherpe

tegenstelling van zwart en wit, zoo decoratief van
werking is en bijgevolg volkomen aansluit bij de
krachtige, gedecideerde vormen en felle kleurtegenstellingen, waarin de moderne nijverheidskunst zich
uitdrukt. Dit, wat de decoratieve waarde van het
schaduwbeeld als wandversiering betreft.
De tweede factor, waardoor het geknipte of geteekende silhouet zoo suggestief werkt en den beschouwer blijft boeien, bestaat juist in het raadsel",
dat in elk schaduwbeeld opgesloten ligt. Immers in
de duidelijke, markante teekening van het beeld, dat
juist door zijn scherpen, zuiveren omtrek en zijn
eenvoudig en daardoor sterk contrast van zwart-wit
zoo volledig, zoo geheel af" is, blijft toch nog zooveel
te raden" over. De natuurgetrouwe foto is daartegenover te volledig. De werkelijkheid is daarin te
nuchter, te kil en mist dat geheimzinnige, dat de
beschouwer zoo gaarne met zijn eigen geest wil aanvullen. Zelfs menig in al zijn details geacheveerd
schilderij laat vaak te weinig aan de fantasie van
den toeschouwer over. En juist hierin ligt het geheim der bijzondere bekoring van het schaduwbeeld.
De kunstliefhebber kan daarom zoo lang en met
zooveel genoegen op een silhouetteekening blijven
turen, omdat hij al wat deze teekening in de eenvoud
en soberheid van hare zwarte en witte vlakken met
geeft, kan aanvullen met zijn eigen fantasie. "Wanneer de houdingen en standen juist getroffen zijn,
komen de donkere figuren los van het witte vlak
en beginnen te leven en te bewegen. Niet alleen de
gezichten en profiel, maar ook zelfs die, welke en face
geteekend zijn, krijgen een levendige expressie; het
onderwerp krijgt diepte, de omgeving wordt er bij
langdurige beschouwing bij gefantaseerd en ten slotte
ziet men in zijn verbeelding het geheel in kleur en
tint. Het schaduwbeeld heeft inderdaad veel gemeen
met een eenvoudig, simpel stuk speelgoed in tegenstelling met de geestelooze nabootsingen der werkelijkheid die wij in de bazars voor onze kleinen koopen.
Met deze laatste weten de kinderen al spoedig niet
hoe zij er mede spelen moeten. Zij 'schijnen in het
kinderoog volmaakt en daarom zijn zij er aanvankelijk
mede ingenomen, maar zij vervelen er zich echter
spoedig mede omdat zij te zeer op de werkelijkheid
lijken en daarom de kinderfantasie niet in beweging
brengen en bijgevolg niet boeien. Een eenvoudiger
ding en liefst nog een zelf gemproviseerd stuk
speelgoed houdt hen daarentegen uren achtereen

onafgebroken bezig omdat zij zich voortdurend, al

fantaseerende, in hun voorstelling inleven. Het is
Ongetwijfeld geen slechte eigenschap die de groote
menschen met de kinderen gemeen hebben, wanneer
ook zij zich bij voorkeur tot die dingen aangetrokken
voelen, welke naast hun aantrekkelijkheid nog iets
verborgen houden, dat hun geest en fantasie in werking stelt. Eerst dan blijft het onderwerp ons boeien.
Schaduwen en schimmen hebben ook onder anderen
vorm in alle tijden en nder alle volken de menschelijke fantasie, vooral die der eenvoudige en primitieve
geesten, sterk geprikkeld en vele legenden en volkssagen hebben hun ontstaan daaraan te danken.
^Vanneer in het donker van het eenzame landschap,
bij het schijnsel van het maanlicht; aan een hemel
met voortjagende wolken, de bewegelijke, grillige
schaduwen van de boomen met hun lange, magere
armen zich scherp afteekenen en langs den grond
voortglijden, terwijl het klagend geluid van den wind
en het gekraak der takken de geheimzinnigheid nog
volmaakt en de verbeelding in beklemmende zelfsuggestie
op zijn hoogst gespannen houdt, heeft de kinderlijke
volkziel de verhalen en geschiedenissen van spoken
en geesten gefantaseerd. Indien de emoties niet
inderdaad beleefd waren, zouden deze fantasien niet
tot zulke waarlijk levende legenden en sagen gegroeid
zijn, die eeuwen lang in de streken waar zij ontstaan
zijn, in den volksmond bewaard blijven en waarin
waarheid en verdichtsel zoo wonderlijk dooreen geweven zijn.
Er bestaat dan ook een werkelijk verband tusschen
oude volkslegenden en het schimmenspel met de uit
leder gesneden figuren, zooals die reeds in Indi uit
den vr-Buddhistischen tijd bekend zijn. In China,
in Siam en op het eiland Ceylon waren reeds in
den vroegsten tijd de schimmenspelen een zeer
gezocht vermaak, terwijl op Java het z.g. Wajangspel reeds in de 11e eeuw in zwang was en daar
nog heden ten dage onder de bevolking algemeen
geliefd.is. Ook uit Egypte zijn lederen schimmenspelfiguren bekend, die uit de 16e eeuw dateeren. Van
Tunis uit kwam het schaduwspel-theater in de 17e
eeuw over Itali naar Duitschland, Frankrijk en
Engeland en verder in Europa. Dat men zich de
Oostersche oorsprong bewust was, blijkt ten duidelijkste uit den naam ^.Chineesche schimmen", welken
men aan deze schaduwspelen gaf. In Parijs heeft
het schimmentheater het langste stand gehouden en
had men nog aan het einde der 19e eeuw het we-

reldbekende cabaret Chat Wir" *) van Rodolphe

Salis, waarvoor de silhouet-figuren door kunstenaars
als Steinlen, Caran d'Ache en Willette ontworpen
waren, terwijl nog voor weinige jaren ook M n c h e ner artisten met veel succes hun geestige silhouetten
vertoonden.
D e groote roep die van de Parijsche Chat N o i r vertooningen uitging, schonk aan de Chineesche
schimmen zelfs een modernen naam, zoodat men
tegenwoordig het schaduwspel bij voorkeur Chat
N o i r " noemt.
Chat Noir-vertooningen worden ten onzent ook nog
van tijd tot tijd gegeven, ofschoon doorgaans in
meer intiemen kring, in artistenclubs e.d. Enkelen
zullen zich de geslaagde Chat Noir-vertooningen
voor omstreeks 20 jaar, nog wel herinneren van den
vroeg gestorven caricaturist K o Doncker.
E r is over de geschiedenis van het schimmenspel
nog heel wat meer te vertellen. Z o o over het onderscheid tusschen het oudere Oostersche en het
moderne Westersche schimmenspel. De Oostersche
schaduwspel-figuren zijn meerendeels uit leder gesneden, waarin verschillende deelen ornamentaal
a-jour bewerkt zijn, daarenboven fel gekleurd en
door middel van olie doorschijnend gemaakt, zoodat
gekleurde schaduwen te voorschijn getooverd kunnen
worden, in den geest van de in de 17e eeuw gebruikelijke Lanterna Magica". Daarentegen worden
*) Rodolphe Salis had zijn in 1881 opgericht cabaret Chat Noir"
gedoopt naar aanleiding yan Edgar Allen Poe's fantastisch verhaal De zwarte kater". Hij had n.1. voor de Fransche uitgave
van diens vertellingen enkele illustraties geteekend.

bij de moderne Chat N o i r vlakke figuren gebruikt,

die een zuiver zwart, gesloten beeld geven. Verder
zouden wij gaarne nog een en ander mededeelen
over de klassieke, oud-Grieksche vaasbeschilderingen
met mythologische voorstellingen in roode of zwarte
figuren, die groote verwantschap met de silhouetteekening vertoonen, over de Japansche silhouetten,
die uit te gelijk geknipte, dus nauwkeurig op elkaar
passende figuren bestaan, welke door een daartusschen gespannen ragfijn maaswerk van vrouwenhaar
saamgehouden worden. Z i j worden niet alleen voor
versiering van wanden en vensters gebruikt, maar
tevens als schabionen;, waarmede men meerdere patronen kan maken. D a n het Chineesche ornamentale,
kleurige knipwerk, dat als offerpapier gebruikt wordt.
M a a r een historische studie is hier niet bedoeld en
zou trouwens i n dit kort bestek niet te geven zijn.
En ding mogen wij echter niet overslaan en wel
het ontstaan van den naam silhouet.
V e l e n meenen dat silhouet of juister silhouette, niet
anders is dan het Fransche woord voor schaduwbeeld of omtrekteekening, zooals het woordenboek
dit aangeeft, en zullen niet weten, dat het de naam
is van een Fransch staatsman i n het midden der 18e
eeuw, die noch de uitvinder van het schaduwbeeld
geweest is (zooals uit het voorgaande reeds is gebleken), noch eenigen invloed op de ontwikkeling
dier kunst heeft uitgeoefend.
Etienne de Sihouette (17091767) was in 1759, onder
Lodewijk X V , gedurende acht maanden controleur
gnral des finances", in een tijd toen de staatskas
in een dplorablen toestand verkeerde en men even-

als thans op algemeene bezuiniging

zind. Zijn bezuinigingssysteem was
velen onaangenaam
en haalde hem vooral de vij andschap van
de aanzienliiken on
>, "'i'^P den hals, toen hij hen
Wi JD
" toelagen en pensioenen uit de staatskas ontnam.Zij zochten hem al spoedig
ten val te brengen en trachtten hem door hun bijtenden
spot belachelijk te maken. Zoo noemde men in die
dagen alles wat zeer eenvoudig en zeer goedkoop
was gekscherenderwijs a la Sihouette". Juist kwamen
toen de uit zwart papier geknipte portretten sterk
in de mode en daar deze uiteraard veel goedkooper
waren dan de geschilderde of geteekende miniaturen
of pastels, noemde men deze conterfeitsels silhouette",
hetgeen dus zooveel zeggen wilde als een portret
op 'n koopje". De naam sloeg in en had alras burgerrecht gekregen evenals later ten onzent het woord
kiek" wanneer men van een vlot opgenomen foto
spreekt en dat afkomstig is van den Leidschen studenten-fotograaf Kiek. Het beroep van knipper van
portret-silhouetten werd voor velen een broodwinning
en kwam algemeen in zwang in de 18e en het begin
der 19e eeuw omdat het, zooals thans de fotografie,
den burgerstand in staat stelde zich ook een AhneriGalerie" te vormen. Thans kan men schier op elke
tentoonstelling de vaardigheid van den silhouetknipper bewonderen en er zijn er onder, die in een minimum
tijds een verrassende gelijkenis weten te treffen.
Wij zouden den schaduwkunstenaars onrecht aaneen, als wij eindigden zonder met een enkel woord
nog melding te hebben gemaakt
van d vingervlugge vertooners
e

van handschaduwbeeiden, die wij

vaak in de varits zien optreden,

waar zij op het verlichte witte doek hun
behendigheid demonstreeren en er de allerkoddigste figuren een
aardige pantomine laten spelen en daarbij
niet meer gebruiken

dan hun beide handen en soms nog een simpel stukje

carton. De toebereidselen, die men voor zoo'n vertooning heeft te treffen, zijn echter zoo bescheiden, dat men
een dergelijke voorsteUiag ook zonder veel moeite in de
huiskamer kan geven. Natuurlijk, moet daaraan eenige
oefening in de manipulaties voorafgaan. Een' paar
voorbeelden zijn hiernevens gereproduceerd.
Aan het slot van onze korte beschouwingen gekomen,
waarin wij onze lezers niet verder hebben kunnen
voeren dan op den drempel van de poort van het
RIJK D E R S C H A D U W E N E N S C H I M M E N ,
hopen wij niettemin belangstelling gewekt te hebben,
voor het schaduwbeeld in het algemeen en de silhouetkunst in het bijzonder, die in al haar eenvoud van
conceptie toch zoo rijk aan fantasie en uitdrukking
kan zijn en daarbij zoo onweifelbaar en gedecideerd, als
alleen mogelijk is bij datgene dat zwart op wit staat.
Alle moralisten ten spijt, die ons leeren steeds de
lichtzijde aller dingen te zoeken, hebben wij thans
voor een wijle uw' aandacht durven vragen voor de
schaduwzijde, in het volle vertrouwen, dat de dingen
van deze zijde bekeken, en juist in den meer letterlijken zin, zoo'n markant beeld kunnen geven, dat de
karakteristiek en het wezen van het origineel vaak
treffender tot uitdrukking brengt dan het volle licht.
En zijn onze droomen <en fantasin, die doorgaans
niet meer dan hersenschimmen zijn, ook vaak niet
rijker van inhoud dan de doorleefde werkelijkheid?
En begint daarom niet onze moderne tijd na de
onvoldaanheid van het naturalisme en het realisme,
weer te zoeken naar meer verbeelding en romantiek?
Het is de fantasie, die in het ontastbare schaduwbeeld
meer ziet dan in de tastbare, vaak al te nuchtere realiteit.
ANDR V L A A N D E R E N .

J. F. v. D E L D E N

J. F. v. D E L D E N

Hoofdstraat No. 95
Tel. 1064

Vertegenwoordiger:
Kon. Kinderwagenfabriek

" li

L. W. VAN DELFT, Tilburg

Uzer-, Staalen

Koperwaren
Brandkasten
2%

3P < jft V f A A l
BINNENLAND.
Brieven.

Tot en met 20 gram 10 ct. Boven 20 tot en met 180

gr. 15 ct. - Boven 100 tot en met 300 gr. 20'ct. - B o ven 300 tot en met 500 gr. 30 ct. B o v e n 500 tot en
met 1000 gr. 40 ct. Boven 1000 tot en met 2000 gr. 50 ct.
Afmetingen ten hoogste 45 X 45 X 45 c M . ; i n r o l v o r m :
lengte 75 c . M . middellijn 10 c . M .

Briefkaarten.

Enkele kaarten (met inbegr. v. Rijksbriefk. form. 7 ^ ct.

Met betaald antwoord
15 ct.
Het is geoorloofd andere briefkaart-formulieren te bezigen dan die welke v a n Rijkswege zijn uitgegeven. H e t
port hiervoor bedraagt 7 ^ ct. Afmetingen ten hoogste
104 X 15 c.M., ten minste 7 X 10 c . M .

Gedrukte stukken.

Tot en met 500 gr. per 50 gr. of ged. van 50 gr.

2 ct.
B o v e n 500 tot en met 750 gram
25 ct.
750 .
,
.
1000
30 ct.
J
1000 .
. .
1500
35 ct.
i
1500 .
2000
40 ct.
M a x i m u m gewicht: 2 K i l o . M a x i m u m afmeting: 45 X 45 X
45 c . M . In rolvorm: lengte 75 c.M., middellijn 10 c . M .
Open kaarten ten hoogste 13 X 18 c.M., ten minste
7 X 10 c.M.
Gewone aanteekening.
V o o r niet gesloten stukken (mits geen geld, geldswaardig papier, edele metalen of kostbaarheden bevattende)
en alle gesloten stukken, 15 Cents boven het gewone port.

Aanteekening met aangifte der Geldswaarde.

V o o r aangeteekende brieven met aangegeven geldswaarde

is verschuldigd boven de gewone aanteekening een recht
van 2V4 ct., voor elke honderd gulden of restend gedeelte
van honderd gulden.

Expresse Bestelling.

30 Cent boven het gewone tarief wanneer de geadres-

V. STROTMANN.
C0RSETS - HANDSCHOENEN -

STEEDS DE LAATST UITQE

S
NOVVAUTST
K
OMEN NOUVEAUT'
. -!:
D

M W

seerde woont binnen den rechtstreekschen bestellerskring

van een postkantoor, of niet meer dan */ uur v a n een
hulpkantoor.
t

Postwissels.

Tot en met f25, 10 cent. Boven f25, tot en met

f50, 20 ct. V o o r elke f50, (of gedeelte van f 5 0 , - )
boven f 5 0 , - tot f 5 0 0 , - 10 ct. - V o o r elke f 1 0 0 , - (of
gedeelte van f 100,) boven f500, 10 ct. Bericht van
uitbetaling 15 ct. Recht wegens uitbetaling n a de
maand, volgende op die der uitgifte 15 ct.
De verplichting tot uitbetaling v a n een postwissel vervalt n a twee jaar.

Postpakketten.

Tot en met 1 K . G Boven 1 K . G . tot en met 3 K . G

3 .
,
,
. 5
M a x i m u m lengte 1.50 M . , als breedte noch
meer dan 50 c . M . bedragen.

40 ct.
50 ct.
60 ct.
hoogte

BUITENLAND.
Brieven.

Naar alle landen: de eerste 20 gram 15 ct. Elke v o l gende 20 gram 10 ct. Belgi: de "eerste 20 gram 12J^ ct.
elke volgende 20 gram 10 ct.
Oost- en W e s t - I n d i p e r zeepost en i n het grensverkeer
met Belgi en Duitschland (30 K . M . ) :
De eerste 20 gram 10 ct. Elke volgende 20 gram 5 ct.

Briefkaarten.
Naar alle landen: Enkele kaart
10 ct.
Met betaald antwoord
20 ct.
Oost- en W e s t - I n d i per zeepost en i n het grensverkeer
met Belgi en Duitschland (30 K . M . ) :
Enkele kaart 7H ct. M e t betaald antwoord 15 ct.

Gedrukte stukken.

Naar alle landen per 50 gram of gedeelte . . .

O o s t - en W e s t - I n d i ver zeevost oer 50 r. .

3 ct.
2 ct

Mode- Artikelen
Damesconfectie Mode=Artikelen
KOUSEN - ZAKDOEKEN
SHAWLS - PELTERIJEN
Hoofdstraat o.d. Paschlaan = Telef- 20 = Apeldoorn.

A. B H . SACK
Deventerstraat No. 3
Telefoon 145

Specialiteit in: U I T Z E T T E N
Eigen electrische Confectiefabriek
Groote voorraad

TAFELGOEDEREN

in alle genres

Ruime keuze TWILFIT CORSETTEN

Het soliede corset met onbreekbare baleinen

mm

mms

ASSELSCHESTRAAT No. 265

HOOFDSTRAAT No. 19

TELEFOON No. 17

TELEFOON No. 704

/ =

VRACHTAUTO'S

Verhuur=Inrichting van
Luxe=Omnibussen en Toer-Auto's
GROOTE REPARATIE-INRICHTING

APELD. COP. FABRIEK

VAN MELKPRODUCTEN

\i
99IV

f\ "O T T l f ^ ^ T ^ V A A I

JlX^JT^iL J l ^ l

TELEFOON 165

9 9

JLJ'i^i^.LU/

IEDER WEET HETf

De naam M a r i n d a a l " garandeert U de kwaliteit Uwer Gepast. Melk, Roomboter met
Rijksbotermerk, Slag- en Koffieroom, Karnemelksche pap met Gort en Roomkarnemelk
Alle melk wordt n a a r . v e t g e h a l t e betaald.
-:Gemiddeld vet thans 3.35 pCt.
Neemt proef met:

Marindaal's volvette Gouda en fijne Edammer

Kaas

O N Z E FABRIEKJES S T E E D S VRIJ T E B E Z I C H T I G E N I

Directeur B. v. d. B U R G Wzn.