Professional Documents
Culture Documents
Obudź W Sobie Olbrzyma - Anthony Robbins
Obudź W Sobie Olbrzyma - Anthony Robbins
SPIS TRECI
Podzikowania
Przedmowa
Cz pierwsza - Udowodnij swoj sil
Rozdzia pierwszy
Marzenia o przeznaczeniu
Rozdzia drugi
Decyzje: Droga ku potdze
Rozdzia trzeci
Sia, ktra ksztatuje twoje ycie
Rozdzia czwarty
Systemy przekona: Sia tworzenia i sia niszczenia
Rozdzia pity
Czy zmiana moe si dokona w jednej chwili?
Rozdzia szsty
Jak zmieni dowolny aspekt ycia: Nauka Warunkowania Neuroasocjacyjnego
Rozdzia sidmy
Jak zdoby to, czego chcesz
Rozdzia smy
Odpowiedzi s pytania
Rozdzia dziewity
Sownictwo sukcesu
Rozdzia dziesity
Przetnij zasieki, zburz mury, zerwij wizy i tanecznym krokiem zmierzaj do
sukcesu
Rozdzia jedenasty
Dziesi emocjonalnych skadnikw siy
Rozdzia dwunasty
Cudowna obsesja -jak stworzy nieodpart przyszo
Rozdzia trzynasty
Dziesiciodniowe wyzwanie
Cz druga - Sprawowa kontrol. System nadrzdny
Rozdzia czternasty
rdo wszystkiego: System Nadrzdny
Rozdzia pitnasty
Wartoci yciowe: Twj osobisty kompas
Rozdzia szesnasty
Reguy.-Jeli jeste nieoszczdny, oto wyjanienie dlaczego
Rozdzia siedemnasty
Odniesienia: Osnowa ycia
Rozdzia osiemnasty
Tosamo: Klucz do rozwoju
PODZIKOWANIA
Kiedy zaczynam rozmyla nad ogromem tego projektu, przypominam sobie sytuacj,
kiedy sawny baseballista wbiega na boisko w ostatnim kwadransie meczu, odbywa narad z
innymi graczami, pewny siebie biegnie ku linii kocowej i rzutem na odlego pidziesiciu
jardw zdobywa zwycisk bramk! Kibice wiwatuj, trenerzy s poruszeni, a baseballista z
pen radoci rozkoszuje si chwa zwycistwa. By to jednake wysiek caego zespou.
Baseballista sta si bohaterem w oczach ogu, lecz w grze, jak jest ycie, jest wielu
uczestnikw zwycistwa ukrytych za plecami bohaterw. Tak te byo w przypadku tego
projektu. Nigdy nie miaem problemw z przelaniem sw na papier, ale kiedy prbuj przela
na uczucia, jakie ywi do tak wielu lojalnych i nadzwyczaj bezinteresownych czonkw
mojej rodziny, przyjaci i wsppracownikw, czuj zakopotanie. Trudno mi tu sporzdzi
ich list wedug jakiej hierarchii, poniewa by to prawdziwie zespoowy wysiek od samego
pocztku.
Podzikowania skadam:
Mojej onie Becky, mojej mamie oraz czwrce moich dzieci: Jairekowi, Joshowi, Jolie i
Tylerowi. Wasza mio stanowi o mojej sile. Nie ma dla mnie nic waniejszego.
Moim asystentkom, Deenie Tuttle i Karen Risch, dwm zadziwiajcym kobietom,
penym siy i energii, ktre pozostay wierne i przekonane do koca o tym, e to, co robimy, nie
jest bez znaczenia, nawet wtedy, kiedy oznaczao to cale noce spdzane z dala od mw i
dzieci, podanie za m n po caym kraju, zawsze z umiechem na twarzy i gotowoci
wspierania mnie. Ksika ta nigdy nie zostaaby ukoczona bez ich niezachwianej wiernoci.
Przedstawicielom oraz kierownictwu Field Sales za ich codzienn prac organizacyjn,
dziki ktrej mogem w spokoju przybywa do zatoczonych sal w miastach, gdzie odbyway
si seminaria. Konsultantom z Personal Development, ktrzy pomogli mi udowodni, e
seminaria z wykorzystaniem wideo s lepsze. Dzikuj Wam za odwag i oddanie.
Przedstawicielom Obsugi Klientw z Robbins Research International, ktrzy suc sw
inspiracj sprawiali, e klienci przystpowali do dziaania oraz osigali nowe jakociowo
poziomy. Jestem im za to bardzo wdziczny.
Caemu zespoowi z biura Robbins Research International w San Diego, ktrzy spdzajc
w pracy ogromn liczb godzin, podsuwali mi pomysy oraz dbali o zachowanie integralnoci
mojej wizji.
Moim partnerom i wsppracownikom z Anthony Robbins Companies, szczeglnie z a
moim drogim przyjacioom z Fortune Management - wzruszyo mnie do gbi serca Wasze
zrozumienie mojego nieprawdopodobnie napitego planu dziaania.
Uczestnikom moich seminariw. Wiele si od Was nauczyem, dzikuj wic za Wasz
wkad do tej pracy. Specjalne podzikowania skadam grupie, ktra uzyskaa wiadectwa w
1991 roku. Rocznik ten udzieli mi wyjtkowego wsparcia, kiedy to przez ponad dwa tygodnie
pracowaem po caym nocach, aby ksika ukazaa si na czas.
Hrabiemu Strumpell, ktrego przyja i powicenie kadej chwili po to, aby dostarczy
mi wszelkich niezbdnych materiaw, pozwalao mi zachowa spokj duszy podczas
tworzenia ksiki.
Robertowi Bays, mojemu drogiemu przyjacielowi, ktrego mdro i bezinteresowna
przyja pozwoliy mi przeby wszystkie wyboiste drogi. Jestem nieskoczenie wdziczny za
jego cenny wkad. Dzikuj rwnie Vicki St.George, prawdziwy to klejnot w przyjani.
Michaelowi Hutchisonowi, ktry sw wiedz zawsze reprezentowa najwyszy poziom.
Kontakt z nim by dla mnie bogosawiestwem. Wdziczny jestem rwnie mojemu
najlepszemu przyjacielowi Michaelowi Keyes - dziki, przyjacielu, za twoje poczucie humoru i
mdro, twoje zaangaowanie i przyja. Mam nadziej, e dane mi bdzie cieszy si Twoj
przyjani jeszcze dugo w przyszoci.
PRZEDMOWA
Jako gwny psycholog szpitala Bellevue w Nowym Jorku, dostrzegam ogrom
ludzkiego nieszczcia i to nie tylko w odniesieniu do leczonych przez nas pacjentw
cierpicych na choroby umysowe, ale rwnie w kontaktach z normalnym", zdrowym"
personelem, ktry ich leczy. Te same cierpienia spotykam rwnie w swojej prywatnej
praktyce, gdzie opiekuje si ludmi, ktrzy zajmuj wysokie stanowiska i odnosz wzgldne
sukcesy. Do czsto ten bl i cierpienia nie s konieczne i znikaj ostatecznie w momencie,
kiedy ludzie przejmuj pen kontrol nad swoimi przekonaniami, uczuciami oraz dziaaniem
po to, aby zmieni swoje ycie. Niestety, w wikszoci przypadkw tak si nie dzieje. Ludzie
na co czekaj, po czym prbuj co zmieni, by osign lepsze rezultaty, lecz czsto
ograniczaj si do potrzeby narzekania na swoje straszne ycie i licz, e kto' inny ich
problemy za nich zaatwi".
Uwiadomienie tym ludziom, e to oni sami decyduj o ostatecznym rezultacie swojego
ycia, nie jest czsto proste. Jest to w rzeczywistoci zwykle niezmiernie trudne zadanie. Std
te cigle poszukuj nowych metod i sposobw, ktre mgbym zastosowa zarwno w
odniesieniu do moich pacjentw w szpitalu, jak i tych, ktrych przyjmuj prywatnie. Pi lat
temu usyszaem po raz pierwszy o pracach prowadzonych przez Tony'ego Robbinsa.
Uczestniczyem w jednym z jego seminariw w Nowym Jorku. T a k jak oczekiwaem, by to
prawdziwie niezwyky wieczr. Tym natomiast czego nie oczekiwaem, by geniusz
Tony'ego, jaki okaza w dziedzinie zachowa i komunikacji midzyludzkiej. Tego wieczora
dowiedziaem si rwnie, i Tony podziela moj wiar, e kady przecitnie zdrowy
umysowo czowiek jest w stanie peni kontrol nad swoim yciem i cieszy si nim w peni.
Wkrtce potem zaczem uczszcza na dwutygodniowy kurs Tony'ego. Wiele z tego, czego
si tam nauczyem, przekazaem swoim kolegom oraz pacjentom. Kurs ten nazwaem
podstawowym kursem ycia". Nastpnie polecaem wszystkim t seri kaset oraz pierwsz
ksik Robbinsa zatytuowan Unlimited Power.
Chocia cz moich kolegw oburza si czy te okazuje zdziwienie tym, e polecam
prace takiego modego czowieka, ktry nie posiada dyplomw akademickich, ci, ktrzy
naprawd go czytaj lub suchaj, zgadzaj si ze mn. Poza zrozumiaymi i dobrymi
informacjami, Tony ma talent oraz styl, ktry pozwala na atwe przyswojenie sobie tych
informacji. Ostatecznie moja ona i ja wzilimy udzia w kursie Dat with Destiny (Randka z
Przeznaczeniem), zawierajcym wiele koncepcji, ktre potem ukazay si w oddzielnej
publikacji Tony'ego Awaken the Giant within. T e n weekend pozwoli nam dokona zmian
co do wartoci, jakie wyznawalimy, i kontroli zasad, ktre pozwoliy nam w cigu ostatnich
dwch lat sta si bardziej wydajnymi ludmi oraz osign wiele rzeczy.
Tony jest dla mnie wielkim trenerem w grze zwanej yciem. Jego dogbna wnikliwo,
inteligencja, pasja i oddanie d a j si zauway wszdzie i zawsze su za inspiracj.
Czytajc t ksik, czuj si tak, jakbym siedzia naprzeciwko Tony'ego i prowadzi z nim
niezwykle powan i zabawn rozmow. Naley si do tej ksiki odwoywa cigle i
traktowa j jak instrukcj zawsze, kiedy ycie stawia przed nami jakie' nowe wyzwanie lub
wymaga zmiany w postpowaniu. To arsena peen narzdzi, ktre pomog ci dokona
dugotrwaych zmian lub wprowadzi nowe jakoci do twojego ycia. W gruncie rzeczy
gdyby t ksik przeczytaa wikszo ludzi i gdyby szczerze zastosowali si do jej poucze,
ja i wielu moich kolegw pozbawieni zostalibymy pracy.
DR FREDERICK L. COVAN
Upione gboko w czowieku tkwi moce, ktre wprawiyby go w osupienie o ktrych
istnieniu nawet nie marzy; siy, zrewolucjonizowayby jego ycie. ktre, rozbudzone i
zaprzgnite do dziaania,
ORISON SWETT MARDEN
Cz pierwsza
UWOLNIJ SWOJ SI
Rozdzia pierwszy
MARZENIA O PRZEZNACZENIU
Czowiek konsekwentny wierzy w przeznaczenie, czowiek kapryny w przypadek.
BENJAMIN DISRAELI
Kt z nas nie ma marze? Gboko w duszy kady z nas chce wierzy, e posiada ten
szczeglny dar, dziki ktremu potrafi poruszy innych na swj specjalny sposb i potrafi
ulepszy wiat. Na pewnym etapie w kadym z nas skrystalizowaa si wizja poziomu ycia,
na jaki sobie zasugujemy, jakiego pragniemy. Jednak frustracje i rutyna dnia codziennego
przesoniy u wielu z nas marzenia te tak bardzo, e zaprzestalimy ju nawet prb ich
spenienia. W zbyt licznych wypadkach marzenia te si rozwiay, a wraz z tym znikna ch
ksztatowania wasnego przeznaczenia. Wielu z nas utracio to poczucie pewnoci, ktre
prowadzi do zwycistwa. Celem mojego ycia stao si przywrcenie marze i
urzeczywistnienie ich, cige przypominanie o tkwicych w nas nieograniczonych
moliwociach, namawianie do wykorzystywania upionych mocy, ktre drzemi w kadym
z nas.
Nigdy nie zapomn dnia, kiedy dotaro do mnie, e wprowadziem w ycie moje
marzenia. Siedziaem wtedy na pokadzie mojego helikoptera, w drodze ze spotkania w Los
Angeles do Orange County, gdzie miaem poprowadzi seminarium. Kiedy znajdowaem si
nad Glendale, rozpoznaem nagle pewien duy budynek, zatrzymaem helikopter i zawisem
w powietrzu. Zdaem sobie spraw z faktu, e w tym wanie budynku zaledwie dwanacie lat
wczeniej pracowaem jako odwierny!
W tamtych dniach martwiem si, czy dugo mj volkswagen rocznik 1960 wytrzyma
trzydziestominutow drog do pracy. Cae moje ycie skupiao si na tym, jak przetrwa.
Czuem si osamotniony i przestraszony. Tego dnia, kiedy w swoim helikopterze unosiem si
w powietrzu, pomylaem: Jakie zmiany moe przynie jedno dziesiciolecie."
Dwanacie lat temu rwnie i ja miaem marzenia, ale wydawao mi si wtedy, e nigdy
si nie speni. Dzi jestem przekonany, e wszystkie moje przesze niepowodzenia i
frustracje stanowiy w rzeczywistoci podstaw wiedzy i zrozumienia, dziki ktrym mog
si cieszy obecnym poziomem mojego ycia.
Kontynuowaem lot na poudnie tras prowadzc wzdu wybrzea. Dostrzegem
delfiny bawice si wrd fal z amatorami surfingu. Wraz z moj on Becky uwaamy
wspomnienie tego widoku za jeden z najcenniejszych skarbw, specjalny dar od ycia.
Wreszcie dotarem nad Irvine. Spojrzaem w d i troch zmartwi mnie widok parkingu przy
budynku, w ktrym miao si odbywa moje seminarium: mniej wicej na mil dookoa
zapchany by samochodami zaparkowanymi zderzak przy zderzaku.
adnie! Mam nadziej, e cokolwiek tam si odbywa, pjdzie szybko i ludzie, ktrzy
przyjad na spotkanie ze mn, bd mogli dosta si do budynku" - pomylaem.
Kiedy schodziem do ldowania, przed moimi oczami roztoczy si zupenie inny
widok: tysice ludzi powstrzymywanych przez suby porzdkowe przed wtargniciem na
ldowisko. I wtedy zaczem rozumie, co tak naprawd si tam dzieje. Korek uliczny
spowodowali ludzie, ktrzy przyjechali tu na spotkanie ze mn! Spodziewalimy si okoo
KROK PIERWSZY
Wymagaj wicej
Ilekro szczerze pragniesz jakiej zmiany, przede wszystkim musisz zwikszy swoje
wymagania. Kiedy kto mnie pyta, co tak naprawd zmienio moje ycie par lat temu,
odpowiadam, e zdecydowanie najwaniejsza bya zmiana wymaga stawianych samemu
sobie. Spisaem na kawaku papieru wszystko to, czego nie chciaem ju duej akceptowa w
moim yciu, wszystko, czego nie mogem ju tolerowa, oraz wszystko to, co chciaem
osign.
Pomyl tylko, jak olbrzymie konsekwencje spowodowali ludzie, ktrzy podwyszali
wymagania wobec samych siebie, ktrzy nie chcieli ju duej by pobaliwi i dotrzymywali
danego sobie sowa. Historia zapisaa wiele inspirujcych przykadw, jak choby Leonardo
da Vinci, Abraham Lincoln, Helen Keller, Mahatma Gandhi, Marthin Luther King Junior,
Rosa Parks, Albert Einstein, Cesar Chavez, Soichiro Honda i wielu, wielu innych, ktrzy
poczynili pierwszy krok i zaczli od siebie wicej wymaga. Ta sama sia, ktra staa si ich
udziaem, dostpna jest rwnie i tobie, jeli tylko starczy ci odwagi, by si o ni upomnie.
Zmienianie firmy, kraju, a nawet wiata zaczyna si od bardzo prostego kroku: zmiany
samego siebie.
KROK DRUGI
Zmie ograniczajce ci przekonania
Jeli zwikszysz swoje wymagania, lecz nie uwierzysz, e moesz im sprosta, po
prostu sabotujesz samego siebie. Nawet nie sprbujesz si zmieni, poniewa zabraknie ci
poczucia pewnoci, ktre pozwala korzysta z gboko ukrytych moliwoci. Nasze
przewiadczenia s jak niezomne nakazy, ktre mwi nam o tym, jak jest, co jest, a co nie
jest moliwe, co moemy osign, a co ley poza naszymi moliwociami. Ksztatuj
wszystkie nasze dziaania, wszystkie myli i odczucia, ktrych doznajemy. Dlatego te
zmiana wasnego systemu przekona jest podstawowa dla poczynienia jakichkolwiek
trwaych zmian w naszym yciu. Musimy wytworzy w sobie poczucie pewnoci, e
MOEMY I CHCEMY sprosta nowym wymaganiom. Musimy uwierzy, e to zrobimy,
zanim jeszcze zajd oczekiwane przez nas zmiany. Bez przejcia kontroli nad wasnymi
przekonaniami moesz stawia sobie dowolnie wysokie wymagania, lecz zabraknie ci
pewnoci, na ktrej moesz oprze swoje dziaania. Jak sdzisz, co osignby Gandhi, gdyby
caym sob nie wierzy w potg biernego oporu? Wanie niezachwiana wiara daa mu
dostp do wewntrznych rde si i moliwoci, pozwolia mu sprosta wyzwaniom, ktre
obezwadniyby kogo mniej oddanego sprawie. Wiara dajca poczucie pewnoci i si kryje
si za kadym sukcesem w historii ludzkoci.
KROK TRZECI
Zmie swoj strategi
Aby podtrzyma swoj wiar i oddanie, musisz dysponowa najlepszymi strategiami
osigania sukcesu. Jestem gboko przekonany, e jeli postawisz sobie wysze wymagania i
uwierzysz w swoje moliwoci, z pewnoci wyszukasz te waciwe dla twoich potrzeb
strategie. Po prostu ZNAJDZIESZ JAKI SPOSB, by osign swoje cele. O tym tak
naprawd mwi caa ta ksika. Opisuje strategie osigania celu. Jednak ju teraz chciabym
ci powiedzie, e najlepsz strategi niemal w kadym wypadku jest znalezienie wzorca,
kogo, kto osign ju interesujce ci rezultaty, i czerpanie z jego wiedzy. Dowiedz si, co
ten kto robi, w co wierzy i jak myli. Nie tylko uczyni ci to bardziej efektywnym, lecz
rwnie pomoe ci zaoszczdzi mnstwo czasu, poniewa nie bdziesz musia na nowo
odkrywa rzeczy dawno odkrytych. Tak zdobyt wiedz moesz dostosowywa do wasnych
potrzeb, dowolnie ksztatowa, a nawet ulepsza.
Ksika ta da ci wiedz i impet do dziaania, pozwoli przyj za wasne owe trzy
podstawowe zasady wprowadzania trwaych zmian. Pomoe ci wymaga wicej poprzez
uwiadomienie ci, jakie s i jakie powinny by twoje obecne wymagania.
Pomoe ci pozby si tych przekona, ktre nie pozwalaj ci dotrze tam, gdzie chcesz
si znale, i umocni te, ktre ju dobrze ci s u . Wreszcie, pomoe ci wypracowa
strategie, ktre pozwol ci szybciej, atwiej i z wiksz k l a s osign podane rezultaty.
Musisz sobie bowiem uwiadomi, e w yciu wielu ludzi wie, co robi, ale tylko
niewielu postpuje zgodnie ze swoj wiedz. Nie wystarczy wiedzie! Trzeba dziaa. Jeli
tylko mi na to pozwolisz, za porednictwem tej ksiki stan si twoim nauczycielem i
opiekunem, twoim trenerem.
Jakie s zadania trenerw? Przede wszystkim d b a j oni o swoich podopiecznych. S
to ludzie, ktrzy caymi latami zajmowali si okrelon dziedzin, wiedz wic, jak
najszybciej osign w niej dobre wyniki. Wykorzystujc strategie, ktrych uczy ci twj
trener, moesz szybko i radykalnie zmieni swoje dziaanie. Bywa czasem tak, e trener nie
mwi ci niczego nowego, a tylko przypomina o czym, o czym ju wiesz, i nakania ci, by
to zrobi. Tak wanie rol, oczywicie za twoim przyzwoleniem, bd w naszych kontaktach
peni za porednictwem kart tej ksiki.
W jakich dziedzinach bd twoim trenerem? Bd ci mwi, jak trwale poprawi jako
twojego ycia. Wsplnie, dokadnie (a nie po ebkach!) zastanowimy si nad sposobami
opanowania do perfekcji piciu dziedzin ycia, ktre w moim przekonaniu s dla kadego z
nas najwaniejsze. Oto one.
1. Perfekcja emocjonalna
Ju opanowanie tej lekcji posunie ci znacznie do przodu na drodze do opanowania
pozostaych czterech. Tylko pomyl! Dlaczego chcesz schudn? Czy tylko po to, by pozby
si nadmiaru tuszczu? A moe ze wzgldu na to, e czuby si lepiej, gdyby straci zbdne
kilogramy, zyskaby wicej energii i witalnoci, staby si atrakcyjniejszy dla innych, a
przez to podnisby znacznie samoocen i wiar w siebie? DOSOWNIE WSZYSTKO, CO
ROBIMY, PODYKTOWANE JEST CHCI ZMIANY NASZYCH ODCZU. A mimo to
tak niewielu z nas kiedykolwiek uczyo si, jak robi to szybko i skutecznie. To wrcz nieprawdopodobne, jak czsto za pomoc wasnego intelektu wpdzamy si w nieproduktywne
stany emocjonalne, zapominajc o niezliczonych wrodzonych talentach, ktre posiadamy.
Zbyt wielu z nas zdaje si na ask czynnikw zewntrznych, na ktre nie m a m y adnego
wpywu. Zamiast kontrolowania wasnych uczu i odczu - ktre w caoci pozostaj w
naszej dyspozycji - zdajemy si na krtkotrwae i dorane rozwizania i ustalenia. Jak
bowiem inaczej wytumaczy fakt, e cho w Stanach Zjednoczonych mieszka niespena pi
procent populacji wiata, rozchodzi si tu ponad pidziesit procent produkowanej na caym
wiecie kokainy? Albo to, e na konsumpcj alkoholu przeznaczamy kwot r w n
rocznemu budetowi obronnemu naszego pastwa, ktry siga przecie miliardw dolarw?
Czy mona inaczej wytumaczy fakt, e co roku u pitnastu milionw Amerykanw
rozpoznaje si depresj p s y c h i c z n , a roczna warto sprzeday antydepresyjnego leku
prozac wynosi piset milionw dolarw?
Dziki tej ksice odkryjesz, dlaczego postpujesz tak, jak postpujesz. Dowiesz si, co
najczciej uwalnia twoje emocje. Nastpnie otrzymasz dokadne instrukcje, ktre poka ci,
jak krok po kroku rozpozna, ktre z nich d o d a j ci si, a ktre obezwadniaj, i nauczysz
si, jak je wszystkie spoytkowa w sposb najlepszy dla ciebie po to, aby emocje stay si
nie przeszkod, ale potnym narzdziem pomagajcym ci jak najlepiej i jak najskuteczniej
wykorzysta wasne moliwoci.
2. Perfekcja fizyczna
Czy warto posiada wszystko, o czym si kiedykolwiek marzyo, i nie mie przy tym
zdrowia, by si tym cieszy? Czy kadego ranka budzisz si peen energii i zdrowia, gotw
radowa si nadchodzcym dniem? Czy te wstajesz, czujc si rwnie zmczony jak
poprzedniego dnia, obolay i peen niechci do zaczynania wszystkiego od pocztku? Czy
twj obecny styl ycia przyczynia si do wspomnianych wyej przeraajcych statystyk?
Co drugi Amerykanin umiera na chorob wiecow, a co trzeci na raka. Jak mawia
yjcy w XVII wieku lekarz Thomas Mo-ffet, wasnymi zbami kopiemy swj grb".
Zamiecamy swj organizm tustymi pokarmami bez adnej wartoci odywczej. Trujemy si
papierosami, alkoholem, lekarstwami i narkotykami, siedzc bezczynnie przed ekranem
telewizora. Opanowanie drugiej lekcji pomoe ci przej kontrol nad wasnym zdrowiem.
Dziki temu bdziesz nie tylko wyglda, ale i czu si zdrowo. Zyskasz wiadomo
KIEROWANIA wasnym yciem, PANOWANIA nad wasnym ciaem, ktre zacznie
emanowa witalnoci, co pozwoli ci osign wyznaczone cele.
3. Perfekcja w kontaktach z innymi
Poza opanowaniem wasnych emocji i kontrol zdrowia fizycznego, nie mgbym
chyba wskaza na rzecz waniejsz ni panowanie nad kontaktami z innymi ludmi - w sferze
uczuciowej i spoecznej, w interesach i rodzinie. Trzecia z prezentowanych w tej ksice
lekcji odkryje przed tob sekrety, ktre pozwol ci wypracowa waciwe stosunki - przede
wszystkim z samym s o b , a potem z innymi. Zaczniesz od zrozumienia, co jest dla ciebie
najcenniejsze, jakie s twoje oczekiwania, wedle jakich regu prowadzisz gr zwan yciem i
jak wszystko to ma si do innych graczy. Pniej, kiedy ju opanujesz do perfekcji t jake
wan umiejtno, dowiesz si, jak czy si z innymi na najwyszym moliwym poziomie
i jak w nagrod dowiadczy czego, co wszyscy chcemy przey: poczucia
wspuczestniczenia, wiadomoci, e cho troch zmienilimy na lepsze ycie innych ludzi.
Przekonaem si, e dla mnie najwikszy potencja stanowi kontakty z innymi, poniewa d a
j mi dostp do wszystkich rde, ktrych potrzebuj. Opanowanie tej lekcji stworzy ci
nieograniczone moliwoci rozwoju i przyczyniania si do rozwoju innych ludzi.
4. Perfekcja finansowa
Wikszo Amerykanw zamartwia si miertelnie albo wrcz umiera przed
szedziesitym pitym rokiem ycia. Zdecydowanie nie jest to przyszo, ktr
chcielibymy dla siebie widzie, gdy patrzymy przed siebie i zastanawiamy si nad zotym
wiekiem naszego ycia. Jednak jak zmieni wspaniae scenariusze naszych marze w
rzeczywisto bez przekonania, e zasugujemy sobie na godziwe zabezpieczenie finansowe, i
bez odpowiedniego planu, ktry mona wprowadza w ycie? Czwarta lekcja powie ci, jak
osign co wicej ni tylko wegetacj w jesieni ycia. I to ju teraz! Poniewa mamy
szczcie y w kraju kapitalistycznym, kady z nas dysponuje moliwoci
urzeczywistniania swoich marze. Mimo to wikszo z nas odczuwa cig presj finansow
i wyobraa sobie, e posiadanie wikszych pienidzy zmniejszyoby t presj. Tymczasem to
tylko kulturowo uwarunkowana iluzja. Uwierz mi na sowo, e im wicej bdziesz mia
pienidzy, tym prawdopodobnie bdziesz odczuwa wiksz presj. Rozwizaniem problemu
nie jest cige gonienie za bogactwem, ale zmiana nastawienia i przekona na temat
pienidzy. Bogactwo naley postrzega jako rodek sucy jakiemu celowi, a nie cel sam w
sobie i rdo szczcia.
Aby zapewni sobie dostatni przyszo, najpierw musisz nauczy si, jak zmieni
wszystko to, co powoduje twoje niedostatki. Pniej dowiesz si, jak kierowa si zasadami,
przekonaniami i emocjami, ktre s niezbdne, aby korzysta % bogactwa, cieszy si nim i
cigle je pomnaa. W kocu zdefiniujesz swoje cele i uksztatujesz marzenia, majc na
uwadze osignicie moliwie najwikszego dostatku, co zapewni ci spokj umysu i uwolni
od koniecznoci cigego wypatrywania nastrczajcych si w yciu okazji.
Rozdzia drugi
DECYZJE: DROGA KU POTDZE
Czowiek rodzi si, by y, nie po to, by przygotowywa si do ycia.
BORYS PASTERNAK
Czy pamitasz czasy, kiedy prezydentem USA by Jimmy Carter? Do wadzy w Iranie
doszed ajatollah Homeini, ktry trzyma jako zakadnikw naszych rodakw? W Polsce
elektryk ze Stoczni Gdaskiej nazwiskiem Lech Wasa zrobi rzecz wrcz nie do
pomylenia: ZDECYDOWA przeciwstawi si reimowi komunistycznemu. Poprowadzi
swoich wsppracownikw do strajku, a kiedy wyrzucono go z pracy, po prostu wspi si na
mur otaczajcy stoczni. Od tego czasu pado wiele murw, nieprawda?
Czy pamitasz wiadomo, e John Lennon zosta zamordowany? C z y pamitasz
wybuch wulkanu witej Heleny z zrwnujcy z ziemi obszar o powierzchni stu
pidziesiciu mil kwadratowych? Czy kibicowae podczas meczu hokejowego, kiedy
druyna amerykaska pokonaa Sowietw i zdobya olimpijskie zoto? By to rok 1980,
niewiele wicej ni dziesi lat temu.
Zastanw si przez chwil! Gdzie wtedy bye? Jaki bye? Kim byli twoi przyjaciele?
Jakie byy twoje nadzieje i marzenia? Gdyby kto zapyta ci wtedy: Gdzie znajdziesz si za
dziesi albo pitnacie lat?", czy potrafiby odpowiedzie na to pytanie?
Czy dzisiaj znajdujesz si tam, gdzie wtedy chciae si znale? Dziesi lat mino
bardzo szybko, prawda?
Ale jest jeszcze co waniejszego. By moe powinnimy sobie wanie dzisiaj zada
pytania: JAK CHC PRZEY N A J -BLISZE DZIESI LAT MOJEGO YCIA? JAK
MAM Y DZI, ABY STWORZY SOBIE JUTRO, KTREGO CHC DOCZEKA?
CZEGO OD TEGO MOMENTU POWINIENEM SI TRZYMA?
Co wane jest dla mnie w tej wanie chwili, a co bdzie wane za jaki czas? Jakie
dziaania mog podj dzisiaj, aby uksztatowa swoje ostateczne przeznaczenie?
Z pewnoci nadejdzie moment, w ktrym chwila obecna stanie si chwil sprzed
dziesiciu lat. Pytanie tylko: Gdzie wtedy bdziesz? Kim si staniesz? Jak bdziesz y i jaki
bdzie poytek z twojego ycia?
T E R A Z jest czas, by zaplanowa najblisze dziesi lat twojego ycia, a nie wtedy,
kiedy lata te ju przemin. Musimy chwyta kad chwil. Miny ju pierwsze lata kolejnego
dziesiciolecia i zbliamy si do ostatnich lat dwudziestego wieku! Wkrtce znajdziemy si w
dwudziestym pierwszym wieku, w nowym tysicleciu! Rok dwutysiczny nadejdzie, zanim
si spostrzeesz. Za jedyne dziesi lat bdziesz patrzy na ten wanie moment w taki sam
sposb, w jaki dzisiaj patrzysz na rok 1980. Czy bdziesz zadowolony patrzc wstecz na lata
dziewidziesite? A moe bdziesz zakopotany? Zachwycony czy przeraony?
Na pocztku 1980 roku byem dziewitnastoletnim dzieciakiem. Czuem si
osamotniony i sfrustrowany. Nie miaem dosownie adnych rde finansowania. Nie
miaem dostpu do adnych nauczycieli sukcesu, nie miaem przyjaci, ktrym si powiodo,
ani mentorw, nie stay przede mn adne jasno okrelone cele. Byem nieudolny i gruby.
Mimo to jednak w cigu zaledwie dziesiciu lat odkryem w sobie si, ktr wykorzystaem,
by zmieni kad dziedzin mojego ycia. Kiedy do perfekcji opanowaem posugiwanie si
t si, uyem jej, by w cigu niespena jednego roku zrewolucjonizowa swoje ycie.
Wykorzystaem j jako narzdzie, ktre pozwolio mi nieprawdopodobnie wrcz podnie
moj wiar w siebie, co, z kolei, dao mi UMIEJTNO podejmowania dziaa i osigania
wymiernych rezultatw. Wykorzystaem j rwnie dla polepszenia swojego stanu fizycznego
i w cigu tych lat straciem trzydzieci osiem funtw tuszczu. Dziki temu pozyskaem
uczucia kobiety moich marze, polubiem j i stworzyem rodzin, jak zawsze chciaem
mie. Wykorzystaem t si, aby swoje dochody podnie z poziomu zaledwie
wystarczajcego na przeycie do poziomu ponad miliona dolarw rocznie. Sia ta przeniosa
mnie z mojego maego mieszkania (w ktrym naczynia zmywaem w wannie, poniewa nie
byo tam zlewozmywaka) do obecnej rezydencji, Del Mar Castle. Tylko dziki temu jednemu
odkryciu z etapu, na ktrym czuem si samotny i niepotrzebny, znalazem si na etapie, na
ktrym czuj si wdziczny za nowe moliwoci dania czego milionom ludzi na caym
wiecie. Jest to sia, ktr codziennie od nowa wykorzystuj, by ksztatowa wasne przeznaczenie.
W ksice Unlimited Power jasno udowodniem, e najskuteczniejszy sposb na
ksztatowanie wasnego ycia to PRZYSTPI DO DZIAANIA i trzeba si tylko do tego
nakoni. Rnice w osiganych przez ludzi rezultatach sprowadzaj si do tego, co zrobili
oni INACZEJ ni inni w podobnych sytuacjach. RNE DZIAANIA PRZYNOSZ
RONE REZULTATY. Dlaczego? Poniewa kade dziaanie stanowi zestaw powizanych ze
s o b poczyna, a jego rezultaty oparte s na rezultatach naszych przeszych dziaa i
przenosz nas w okrelonym kierunku. Kady z takich kierunkw prowadzi do ostatecznego
celu - naszego przeznaczenia.
przeciw
wnociom prrzeamali krrpujce ich
h ograniczen
nia dziki poodejmowan
niu waciwy
ych
nieogran
niczonej po
otgi ducha ludzkiego.
Z
Zaraz, zarazz! Suchajcie! Przecie nie musimy
y by tylko owcami!"
JE
ELI TYLK
KO ZGODZ
ZISZ SI NA
A TO, WSP
PLNIE UC
CZYNIMY Z TWOJEG
GO
YCIA TAKI WA
ANIE INS
SPIRUJCY
Y PRZYK
AD. W jakki sposb?
Po
o prostu pop
przez podejmowanie dzzisiaj wan
nie decyzji ddotyczcych
h naszego y
ycia w
latach dziewidzie
d
esitych. Jeli nie zdecydowae jeeszcze, jak m
masz y w c i g u
najblisszych lat, to te podjee ju jak decyzj, nieeprawda? P
Podje decyzj, e to
okoliczn
noci i otoczenie uksztatuj twojee przeznaczenie i to onee bd tob kieroway, a nie ty
sam.
Cae moje y
ycie zmienio si dosow
wnie jedneg
go dnia, a byy to dzie, w ktrym zrobiem
z
co wicej ni tylko
o ustalenie, co chciaby
ym osign i kim chciiabym si sta.
s
Tego dnia
d
PODJ
EM DECY
YZJ, DO CZEGO B
D W YCIU DY
Y Z PEN
DETER
RMINACJ
. A to nie to
o samo.
Po
omyl! Czy
y jest jaka rnica
r
mid
dzy ZAINT
TERESOWA
ANIEM SI
czym a
POWIICENIEM SI czemu
u? Oczywicie, e tak! Ile to razyy ludzie m
wi: Kurccz,
CHCIA
ABYM miee wicej piienidzy!", albo:
a
CHC
CIABYM llepiej poznaa problemy
y moich
dzieci!"", albo: Wiesz, ja naprrawd CHCIIABYM zmieni
z
wiat!" Tyle ty
ylko, e tego
o typu
stwierdzzenia nie s wcale rwn
noznaczne z powicen
niem si czeemu, nie ma
m w nich
determinacji. Stano
owi one jed
dynie okrelenie preferrencji, a znaacz po prosstu: Jestem
m
ZAINTE
ERESOWA
ANY tym, by
b co si staao, jeli oczywicie niie bd mussia niczego w tym
kierunk
ku robi." To
o nie sia! To
T sabiutkaa modlitwa, wypowiedzziana nawett bez wiary w to, e
zostaniee wysuchan
na.
M
Musisz
zdecy
ydowa nie tylko o tym
m, do jakich bdziesz dy rezultaatw, ale rw
wnie i
jakim czzowiekiem
m chcesz si sta. Mwiilimy ju w pierwszym
m rozdziale o tym, e musisz
m
znale kryteria ok
krelajce, co ma by dlla ciebie mo
oliwym doo zaakceptow
wania
N
zachowaniem i czeego powinieene spodzieewa si po tych, ktrzyy s ci blisccy. JELI NIE
ACZYSZ SOBIE
S
POD
DSTAWOW
WYCH STA
ANDARDW
W RZECZY
Y I WYDAR
RZE
WYZNA
MOLIIWYCH DL
LA CIEBIE DO ZAAK
KCEPTOWA
ANIA, BAR
RDZO AT
TWO
ZELIZ
ZGNIESZ SI
S DO POZ
ZIOMU DZ
ZIAA I ZACHOWA
Z
A ALBO JAKOCI
J
YCIA,
KTRE
E S ZNAC
CZNIE PON
NIEJ TEGO, NA CO ZASUGU
UJESZ.
Musisz wyznaczy sobie t granic i nie wolno ci nigdy jej przekracza, bez wzgldu na
to, co dzieje si w twoim yciu. Nawet jeli wszystko si wali, jeli zaamuje si gieda, jeli
opuszcza ci ukochana osoba, nikt nie chce ci wesprze, musisz pozosta wierny
postanowieniu, e bdziesz y na najwyszym moliwym poziomie.
Niestety wikszo ludzi nigdy tego nie robi, poniewa s zbyt zajci wyszukiwaniem
sobie rnych usprawiedliwie i wymwek. Win za to, e nie osignli w yciu tego, co
chcieli, ponosz rodzice i ze wychowanie, brak moliwoci i okazji rozwoju w modoci albo
brak moliwoci ksztacenia si, albo to, e s za starzy, lub odwrotnie, za modzi. Wszystkie
te usprawiedliwienia to nic innego jak SYSTEM PRZEKONA (SP)! One nie tylko nas
ograniczaj, ale wrcz nas niszcz!
Wykorzystanie siy decyzji pozwala ci omin wszelkie moliwe usprawiedliwienia i
zmieni dowoln, a nawet wszystkie dziedziny twojego ycia W JEDNEJ CHWILI! Moe
zmieni twoje kontakty z innymi, warunki pracy, poziom zdrowia fizycznego, dochody i stan
emocjonalny. Moe sprawi, e jeste szczliwy albo smutny, sfrustrowany albo
podekscytowany, zniewolony okolicznociami albo nieustannie wyraajcy wasn wolno.
Wykorzystanie siy decyzji jest rdem zmian zachodzcych w jednostce, w rodzinie,
spoecznoci, narodzie, a nawet w caym wiecie.
Kto dokona wszystkich zmian, ktre zaszy w Europie Wschodniej w cigu ostatnich
kilku lat? Ludzie, ktrzy tam mieszkaj, ludzie tacy jak ty i ja podjli nowe decyzje, czego
bd broni, czemu si powic, co jest, a co nie jest dla nich moliwe do zaakceptowania i
czego nie bd ju duej tolerowa.
Decyzje Gorbaczowa z pewnoci pomogy posuwa si na tej drodze, ale determinacja
Lecha Wasy i jego oddanie idei cigego podwyszania standardw yciowych zbudoway
drog prowadzc do olbrzymich zmian gospodarczych i politycznych.
Kiedy ludzie narzekaj na swoj prac, czsto zadaj im pytanie: Dlaczego poszede
dzi do pracy?" Zwykle odpowiadaj mi: Bo musiaem." Ale ty zawsze powiniene pamita
o jednym: w tym kraju nie ma dosownie jednej rzeczy, ktr musisz robi. Ani jednej, to nie
tutaj! Z pewnoci NIE MUSISZ pracowa w okrelonym miejscu i okrelonym czasie. Nie w
Ameryce! Nie musisz robi tego, co robie przez ostatnie dziesi lat. Moesz zdecydowa,
by robi co innego, co nowego, i to ju dzi. WANIE W TEJ CHWILI MOESZ
PODJ DECYZJ: wrc do szkoy, naucz si taczy albo piewa, zaczn kontrolowa
swoje finanse, naucz si lata helikopterem, wezm si za swoj sylwetk i wygld,
rozpoczn medytacje, bd chodzi na bale, wybior si na obz kosmiczny organizowany
przez NASA, naucz si francuskiego, bd wicej czyta dzieciom, wicej czasu powic na
prac w ogrdku. Moesz nawet zdecydowa, e polecisz na Fidi, aby si tam osiedli.
JELI NAPRAWD CO POSTANOWISZ, POTRAFISZ ZROBI NIEMAL
WSZYSTKO. Jeli wic nie podoba ci si zwizek, w ktrym si obecnie znajdujesz,
zdecyduj, by go zmieni. Jeli nie jeste zadowolony ze swojej obecnej pracy, zmie j. Jeli
nie jest ci dobrze z tym, co o sobie mylisz, zmie to. Jeli chcesz osign wiksz
sprawno fizyczn, moesz to zmieni wanie teraz. W jednej chwili moesz posuy si t
sam si, ktra zmienia bieg historii.
Napisaem t ksik, by rzuci ci wyzwanie, by nakoni ci do ROZBUDZENIA
DRZEMICEJ W TOBIE POTGI DECYZJI. Moim celem jest, BY UPOMNIA SI O
SWOJE PRAWA DO NIEOGRANICZONEJ MOCY, PROMIENIUJCEJ WITALNOCI,
PENEJ RADOCI PASJI, KTRE PRZECIE DO CIEBIE NALE! Musisz uwierzy,
e potrafisz i moesz wanie teraz podj decyzj, ktra natychmiast odmieni twoje ycie.
Moe to by decyzja dotyczca nawyku, ktry zmienisz, albo umiejtnoci, ktrej nabdziesz,
sposobu traktowania innych ludzi albo zatelefonowania do kogo, z kim nie rozmawiae od
lat. Moe jest kto, z kim powiniene si skontaktowa, by podnie na wyszy poziom swj
status zawodowy?
A moe WANIE TERAZ POWINIENE ZDECYDOWA, e bdziesz chwyta i
pielgnowa pozytywne uczucia, na ktre zasuysz sobie kadego dnia? Albo moe
wybierzesz wicej radoci, wiksz pewno siebie lub wikszy spokj umysu? Zanim
jeszcze przewrcisz t kartk, moesz wykorzysta potg, ktra ju w tobie tkwi. Teraz
wanie podejmij decyzj, ktra moe popchn ci w dobrym kierunku, w kierunku szczcia
i rozwoju.
Nic nie jest w stanie oprze si woli czowieka,
ktry w deniu do celu gotw jest
zaryzykowa wasne istnienie.
BENJAMIN DISRAELI
Twoje ycie zmienia si w chwili, kiedy podejmujesz NOW DECYZJ z zamiarem
jej KONSEKWENTNEGO I BEZWZGLDNEGO realizowania. Kto by pomyla, e
determinacja i wiara cichego i niepozornego czowieka, z wyksztacenia prawnika, a z
przekonania pacyfisty, bdzie na tyle potna, by zburzy olbrzymie imperium? A przecie
niezomne postanowienie Mahatmy Gandhiego, by uwolni Indie spod rzdw brytyjskich,
byo jak beczuka prochu, ktrej wybuch pocign za sob cay acuch wydarze na zawsze
zmieniajcych ukad si na wiecie.
Ludzie nie potrafili zrozumie, w jaki sposb ma zamiar osign swj cel, ale on nie
pozostawi sobie adnego wyboru poza konsekwentnym dziaaniem zgodnym z podjt
decyzj. Po prostu nie dopuszcza nawet adnej innej moliwoci.
Decyzja bya rdem siy Johna F. Kennedy'ego, kiedy spotka si z Chruszczowem
podczas penego napi okresu kubaskiego kryzysu rakietowego. Dziki niej Kennedy
zapobieg III wojnie wiatowej. Decyzja bya rdem siy Martina Luthera Kinga Juniora,
kiedy tak wspaniale wyraa frustracje i aspiracje ludzi, ktrzy nie chcieli ju duej by
odrzucani, i gdy zmusi wiat, by zwrci na nich uwag. Decyzja bya rdem siy, ktra
wyniosa Donalda Trumpa na sam szczyt wiata finansw i rwnie ona rzucia go pniej na
samo dno. Ta sama sia pozwolia Pete'owi Ros'owi zmobilizowa wszystkie talenty i dosta
si do panteonu sawy - a w kocu zniszczya marzenia jego ycia. Decyzje s rdem
zarwno problemw, jak i nieprawdopodobnych moliwoci i wielkiego szczcia. Ich sia
kieruje procesem zmiany rzeczy niewidzialnych w widzialne. Prawdziwe decyzje s
katalizatorem przebiegu zmiany naszych marze w rzeczywisto.
NAJBARDZIEJ EKSCYTUJCYM ASPEKTEM TEJ POTGI, TEJ WIELKIEJ SIY
JEST FAKT, E JU J POSIADASZ. Impet decyzji nie jest czym zarezerwowanym
jedynie dla garstki wybracw cieszcych si specjalnym pozwoleniem, pienidzmi albo
wywodzcych si z dobrych rodzin. Dostpna jest ona zarwno zwykym ludziom, jak i
monarchom. Rwnie i ty moesz mie do niej dostp, skoro trzymasz teraz w rku t
ksik. W tej dosownie chwili moesz wykorzysta t wielk si, ktra czeka upiona w
tobie, jeli tylko zdobdziesz si na odwag, by po ni sign. Czy nadszed wreszcie dzie,
w ktrym zdecydujesz, e twoja osoba to znacznie wicej, ni dotychczas pokazae? Czy
nadszed ju dzie, w ktrym wreszcie zdecydujesz, e jako twojego ycia musi
dorwnywa jakoci twego ducha? Wierz, e tak, wic zacznij od stwierdzenia: Oto, kim
jestem. Oto, co liczy si w moim yciu. Oto, co mam zamiar zrobi. I nic nie powstrzyma
mnie od osignicia mojego celu. Nie bd ju duej czowiekiem drugiej kategorii!"
Pomys o przykadzie pewnej wyjtkowo dumnej kobiety nazwiskiem Rosa Parks, ktra
pewnego dnia w 1955 roku wsiada do autobusu w Montgomery w Alabamie i odmwia
ustpienia miejsca biaemu, cho bya do tego zobligowana prawem. Ten jeden cichy akt
ju wiesz, ale z jakiej przyczyny wanie tym razem informacja ta dociera do ciebie i
zaczynasz z niej korzysta. Pamitaj, e PRAKTYKA CZYNI MISTRZA. Wycigane przez
nas wnioski daj nam si do podejmowania lepszych decyzji, a wic przynosz rezultaty,
ktrych podamy. Niewyciganie wnioskw moe czasem powodowa powane udrki. Na
przykad wielu z najsawniejszych ludzi w naszej kulturze spenio swoje marzenia, ale mimo
to nie potrafili si tym cieszy. Czsto sigali po narkotyki, poniewa mieli uczucie
niespenienia. Dzieje si tak dlatego, e nie potrafi oni wyciga wnioskw, nie potrafi
odrni osignicia celu od ycia zgodnie z wyznawanymi przez siebie wartociami.
Nieumiejtno dostrzeenia kolejnej rnicy powoduje cierpienie na co dzie w relacjach z
innymi ludmi. Mwi tu o rozrnieniu regu, o ktrym dokadniej porozmawiamy w dalszej
czci naszej wsplnej podry. Czasem nieumiejtno rozrniania, nieumiejtno wycigania wnioskw moe ci kosztowa najwysz cen. Ludzie, ktrzy haruj jak woy, a do
tego spoywaj duo tuszczu, sami siebie doprowadzaj do chorb serca.
Przez wikszo swojego ycia tropi co, co dr W. Edwards Deming nazywa
PRAWDZIW WIEDZ. Dla mnie prawdziw wiedz stanowi choby jedno waciwe
rozrnienie, informacja, strategia, przekonanie, umiejtno albo jakiekolwiek narzdzie,
ktre moemy zastosowa w tej samej chwili, kiedy je zrozumiemy. Prawdziw wiedz jest
zdolno wykorzystania czegokolwiek od razu dla polepszenia jakoci wasnego ycia. Ta
ksika, podobnie jak cae moje ycie, powicona jest poszukiwaniu prawdziwej wiedzy,
przydatnej dla poprawy ycia osobistego lub zawodowego.
Wci zastanawiam si nad sposobami przekazania tej wiedzy innym ludziom tak, aby
moga ona polepszy ich stan psychiczny, emocjonalny, fizyczny i finansowy.
Twj los ksztatuje si w momentach podejmowania decyzji.
ANTHONY ROBBINS
Tylko trzy decyzje, ktre podejmujesz w kadym momencie twojego ycia, decyduj o
twoim losie. Te trzy decyzje wpywaj na to, co zauwaysz, a co przeoczysz, co bdziesz czu
i co zrobisz, wreszcie jaki bdzie twj wkad w ycie i kim si w kocu staniesz. Jeli nie
panujesz nad tymi trzema decyzjami, po prostu nie panujesz nad wasnym yciem. Jeli
natomiast masz nad nimi kontrol, zaczynasz te kontrolowa wasne dowiadczenia.
Te trzy decyzje, ktre decyduj o twoim losie, to:
1. Twoje decyzje, NA CZYM SI SKONCENTROWA.
2. Twoje decyzje, CO DLA CIEBIE ZNACZ POSZCZ GLNE RZECZY.
3. Twoje decyzje, CO ZROBISZ, aby osign podane rezultaty.
Wanie tak! Nie to, co dzieje si z tob teraz czy te dziao w przeszoci, okrela, kim
si stajesz. Na twoje przeznaczenie maj natomiast wpyw TWOJE DECYZJE, NA CZYM
SI KONCENTRUJESZ, CO ZNACZ DLA CIEBIE POSZCZEGLNE RZECZY ORAZ
CO MASZ ZAMIAR ROBI, ABY OSIGN PODANE REZULTATY. Wiedz, e
jeli ktokolwiek osiga w jakiej dziedzinie wiksze sukcesy ni ty, to ten kto w danej
sytuacji lub okolicznociach podejmuje te trzy decyzje inaczej ni ty. Jest jasne, e Ed
Roberts postanowi skoncentrowa si na czym innym ni wikszo ludzi w jego sytuacji.
Skupi si na tym, jak co polepszy. Jego kopoty fizyczne stanowiy dla niego wyzwanie.
Rwnie oczywiste jest, e postanowi zrobi wszystko, co mona, by poprawi sytuacj ludzi
znajdujcych si w podobnym stanie jak on. Bez reszty powici si ksztatowaniu
rodowiska po to, aby uatwi ycie ludziom upoledzonym fizycznie.
Nic nie dodaje odwagi bardziej
ni niekwestionowana zdolno czowieka
do podwignicia wasnego ycia
nim prostych zmian, aby uczyni go zgodnym z twoimi obecnymi pragnieniami i uwolni go
spod kontroli przeszych uwarunkowa. Wkrtce rozpoczniesz fascynujc podr, ktra
pozwoli ci odkry, kim naprawd jeste i co naprawd sprawia, e robisz to, co robisz. Kiedy
nauczysz si odrnia poszczeglne elementy tej siy, bdziesz mg zrozumie systemy
podejmowania decyzji stosowane przez twoich wsppracownikw, wspmaonka i inne
bliskie ci osoby. W kocu potrafisz take zrozumie ich fascynujce" zachowanie!
Dobr wiadomo stanowi niewtpliwie fakt, e moemy przeama dziaanie tego
systemu poprzez podejmowanie wiadomych decyzji w kadym momencie ycia. NIE
MUSIMY GODZI SI NA TO, BY ELEMENTY ZAPROGRAMOWANE W TYM
SYSTEMIE W PRZESZOCI PANOWAY NAD NASZ TERANIEJSZOCI I
PRZYSZOCI! Za pomoc tej ksiki moesz odkry siebie ponownie przez
systematyczne organizowanie swoich przekona i wartoci tak, by zacz samemu planowa
swoje ycie.
Nigdy si nie zniechcam, poniewa kade
odrzucenie niewaciwej prby stanowi kolejny
krok naprzd.
THOMAS EDISON
Jest jeszcze jedna przeszkoda w skutecznym wykorzystaniu potgi decyzji. Przeszkod
t stanowi nasz wasny strach przed podjciem NIEWACIWYCH decyzji, ktry musimy
pokona. Nie ma najmniejszych wtpliwoci, e bdziesz w swoim yciu podejmowa ze
decyzje. Musisz si z tym upora. Oczywicie rwnie i moje decyzje nie byy zawsze
suszne, oczywicie, e nie. Ale wcale tego nie oczekiwaem. Wiem te, e w przyszoci nie
bd w stanie unikn bdnych decyzji. Postanowiem jednak, e bez wzgldu na to, jakie
oka si moje decyzje, bd elastyczny w swoim zachowaniu, bd obserwowa ich skutki,
uczy si na zbieranych w ten sposb dowiadczeniach i wykorzystywa t wiedz do
podejmowania lepszych decyzji w przyszoci. PAMITAJ, E SUKCES JEST
NAPRAWD SKUTKIEM WACIWYCH OSDW. WACIWY OSD JEST WYNIKIEM DOWIADCZENIA, A ONO Z KOLEI CZSTO JEST REZULTATEM ZYCH
OSDW! Te pozornie ze lub bolesne dowiadczenia s czsto najwaniejsze. Jeli komu
si powiedzie, zwykle si cieszy. Jeli natomiast kto poniesie porak, zastanawia si na og
nad jej przyczynami, czyni nowe obserwacje, dokonuje kolejnych rozrnie, ktre w
przyszoci podnios jako jego ycia. Musimy uczy si na wasnych bdach, a nie kara
si za nie. W przeciwnym wypadku bdziemy skazani na podejmowanie bdnych decyzji do
koca ycia.
Rwnie wane jak osobiste dowiadczenie jest moim zdaniem posiadanie jakiego
wzorca osobowego, kogo, kto ju przed tob przepyn przez wzburzone wody i moe ci
zaoferowa dobr map. Niech to bdzie twj wzorzec w sprawach finansowych, w
kontaktach z innymi ludmi, w tym, co dotyczy zdrowia, i we wszystkich innych dziedzinach
ycia, ktre chcesz opanowa do perfekcji. Moe ci to zaoszczdzi wielu cierpie i niepowodze oraz uchroni ci przed kolejnym yciowym wirem wodospadu.
Czekaj ci te chwile, kiedy bdziesz pyn przez rzek sam i bdziesz musia
podejmowa wane decyzje bez niczyjej pomocy. Pocieszeniem jest tu niewtpliwie fakt, e
jeli potrafisz uczy si z wasnego dowiadczenia, nawet pozornie trudne okolicznoci
zmieniaj si dla ciebie w wielk szans, poniewa dostarczaj ci one bezcennych informacji,
pozwalaj czyni kluczowe rozrnienia, ktre legn u podstaw lepszych decyzji w
przyszoci. Kady chyba czowiek sukcesu, jeli tylko bdzie z tob szczery, przyzna, e
powodem, dla ktrego odnis swj sukces, jest fakt, e w przeszoci podejmowa wicej ni
ty niewaciwych decyzji.
Podczas kursw, ktre prowadz, ludzie czsto pytaj: Jak duo czasu zajmie mi
opanowanie takiej to a takiej umiejtnoci?" Natychmiast odpowiadam wtedy: A jak dugo
chcesz j opanowywa?" Jeli podejmiesz dziaanie dziesi razy dziennie (a wic bdziesz
mia tyle samo dowiadcze z tego dziaania), podczas gdy inni ludzie bd to samo robi
tylko raz w miesicu, w cigu tylko jednego dnia zdobdziesz dowiadczenie dziesiciu
miesicy i bardzo szybko opanujesz dan umiejtno. Jak na ironi, wszyscy uznaj ci
pewnie wtedy za wyjtkowo utalentowanego" albo wyjtkowego szczliwca".
Staem si wspaniaym mwc, poniewa nie raz w tygodniu, ale TRZY RAZY
DZIENNIE przemawiaem do kadego, kto tylko chcia mnie sucha. Podczas gdy inni
pracownicy z mojej firmy mieli zwykle czterdzieci osiem wystpie publicznych rocznie, ja
podobn liczb spotka odbywaem w cigu DWCH TYGODNI. W cigu miesica
zdobywaem wic dwuletnie dowiadczenie, a w cigu roku dowiadczenie caego
dziesiciolecia. Moi wsppracownicy mwili, jakim to jestem szczciarzem", e
urodziem si" z talentem do publicznych wystpie. Prbowaem powiedzie im to, co
mwi teraz tobie: opanowanie mistrzostwa w kadej dziedzinie zabiera dokadnie tyle czasu,
ile chcesz na to powici. A przy okazji, czy wszystkie moje wystpienia byy wspaniae?
Oczywicie, e nie! Ale uczyem si z kadego kolejnego dowiadczenia, staraem si
doskonali w ten sposb wiedz i umiejtnoci i po niedugim czasie potrafiem spokojnie
wej do dowolnie duego pomieszczenia i nawiza kontakt ze suchaczami o
najrniejszych yciowych dowiadczeniach.
Bez wzgldu na stopie twojego przygotowania mog zapewni ci o jednym: jeli
znajdujesz si w nurcie rzeki ycia, z pewnoci kilka razy uderzysz o skay. Nie, nie kracz,
po prostu mwi prawd. Kiedy wic napotkasz skay, nie ualaj si nad sob i nie narzekaj
na kolejn klsk". Pamitaj, e W YCIU NIE MA KLSK. S tylko rezultaty. Jeli nie
osigne podanych rezultatw, wycignij wnioski z przebytych dowiadcze po to, aby w
przyszoci mie jaki punkt odniesienia do podejmowania kolejnych, lepszych decyzji.
Albo odnajdziemy drog, albo j zbudujemy.
HANNIBAL
Jedn z najwaniejszych decyzji, jakie moesz podj, by zapewni sobie szczcie w
przyszoci, jest decyzja, by WYKORZYSTYWA WSZYSTKO, CO YCIE PODSUWA
CI W DANYM MOMENCIE. Nie osigniesz bowiem zupenie niczego, jeli:
Nie zdecydujesz jasno, jakiemu celowi cakowicie si powicisz,
Nie znajdziesz w sobie woli do podjcia wszelkich moliwych dziaa,
Nie bdziesz cigle obserwowa, ktre z twoich dziaa sprawdzaj si, a ktre nie,
Nie bdziesz zmienia swoich dziaa tak dugo, jak dugo nie osigniesz celu,
wykorzystujc do tego wszystko, co po drodze podsuwa ci ycie.
Kady, kto odnis jakikolwiek znaczcy sukces, stosowa si do tych czterech zasad,
czyli dziaa wedug formuy sukcesu. Jednym z moich ulubionych przykadw stosowania tej
formuy jest przykad pana Soichiro Hondy, zaoyciela synnej korporacji noszcej jego imi.
Podobnie jak wszystkie inne firmy, nawet te najwiksze, korporacja Hondy zacza si od
podjcia decyzji i penego pasji denia do osignicia rezultatw.
W 1938 roku, jeszcze uczc si, Honda zainwestowa wszystko, co posiada, w may
warsztat, w ktrym pracowa nad swoj koncepcj piercienia tokowego. Chcia sprzeda
swoje dzieo firmie Toyota, a wic harowa w dzie i w nocy po okcie w smarze. Niemal
nocowa w swoim warsztacie i ani przez moment nie traci wiary, e jego prac uwieczy w
kocu sukces. Zastawi nawet w komisie biuteri wasnej ony, aby mc utrzyma swj
may warsztat. Wreszcie ukoczy swoje piercienie tokowe i przedstawi je Toyocie, ale
usysza, e nie speniaj one standardw tej firmy. Odesano go z powrotem do szkoy, gdzie
przez kolejne dwa lata wysuchiwa zoliwych komentarzy nauczycieli i innych studentw,
ktrzy namiewali si z absurdalnoci jego projektw.
Mimo to jednak nie odda si ualaniu nad sob. Postanowi dalej dziaa i osign
swj cel. I w kocu po kolejnych dwch latach Toyota podpisaa z panem Hond kontrakt, o
ktrym tak marzy. Jego pasja i wiara opaciy si, poniewa wiedzia, czego chce, przystpi
do dziaania, uczy si na wasnych bdach i zmienia strategi dopty, dopki nie osign
tego, co chcia osign.
Rzd japoski szykowa si wtedy do wojny, wic nie przyzna mu pozwolenia na
zakup cementu, ktry by niezbdny do wybudowania jego fabryki. Czy podda si wtedy?
Nie! Czy ubolewa nad tym, e ycie traktuje go po macoszemu? Czy znaczyo to dla niego
konieczno porzucenia wasnych marze? Absolutnie nie. Znw postanowi wykorzysta
wasne dowiadczenia i opracowa zupenie now strategi. Razem ze swoimi pracownikami
wymyli now technologi produkcji betonu i zbudowa swoj fabryk. Podczas wojny
zostaa ona dwukrotnie zbombardowana i wybuchy zniszczyy gwn cz linii produkcyjnej. Reakcja Hondy? Natychmiast zwoa swoich ludzi i zacz zbiera wyrzucane
przez onierzy amerykaskich kanistry na benzyn. Nazywa je darami prezydenta
Trumana", poniewa dostarczay mu nieosigalnego wtedy w Japonii surowca do produkcji.
W kocu, gdy przetrwa wszystkie te kopoty, jego fabryk cakowicie zniszczyo trzsienie
ziemi. Postanowi wtedy sprzeda technologi produkcji piercieni tokowych Toyocie.
Oto czowiek, ktry podejmowa waciwe decyzje, by odnie swj sukces. Robi
wszystko z pasj i wiar. Mia wspaniay plan, przystpi do dziaania, prbowa rnych
metod, a jednak nie osign tego, czemu si powici.
Mimo to postanowi nie ustpowa. Po wojnie Japonia cierpiaa na straszliwy brak
benzyny i pan Honda nie mg jedzi samochodem nawet po jedzenie dla wasnej rodziny.
Zdesperowany, zamontowa may motor w swoim rowerze. Natychmiast ssiedzi zaczli go
prosie, by zrobi taki zmotoryzowany rower" rwnie i dla nich. Bardzo prdko zabrako mu
silnikw. Zdecydowa wic postawi fabryk produkujc silniki do jego nowego wynalazku,
jednak niestety nie mia kapitau.
PKA KRYSZTAOWA KULA
Oto komentarze, z jakimi odrzucano kiedy synne
ksiki, ktre miay pniej odnie tak wielki
sukces.
George Orwell: Folwark zwierzcy
W Stanach Zjednoczonych nie ma popytu obecnie
na ksiki o zwierztach."
Anna Frank: Pamitnik Anny Frank
Wydaje mi si, e ta dziewczyna nie ma jakiego
specjalnego daru postrzegania ani te
nadzwyczajnych uczu, ktre wyniosyby t
ksik ponad poziom ciekawostki."
William Golding: Wadca much
Nie wydaje mi si, aby odnis pan cakowity
sukces, pracujc nad t ksik, cho sam pomys
jest bardzo obiecujcy."
D.H. Lawrence: Kochanek Lady Chatterley
Dla wasnego dobra prosz nie publikowa tej ksiki."
Irving Stone: Pasja ycia Duga i nudna opowie o artycie."
Podobnie jak poprzednio postanowi znale jakie rozwizanie, wszystko j e d n o j a k
i e ! Napisa list do kadego z osiemnastu tysicy wacicieli sklepw z rowerami w caej
Japonii. Przekonywa ich, e wsplnie mog przyczynie si do ponownego oywienia
sankach i na nartach! Zawsze moesz po prostu przeczeka jak por roku. Ale dlaczego nie
miaby zamieni jej w okres, do ktrego wrcisz potem wieloma wspomnieniami?
Powtrzeniem tego rozdziau niech bdzie sze krtkich rad, ktre pomog ci ujarzmi
potg tkwic w decyzjach. Pamitaj, e jest to potga, ktra w kadym momencie ksztatuje
twoje ycie:
ZAWSZE PAMITAJ O PRAWDZIWEJ SILE, JAK DAJE CI PODEJMOWANIE
DECYZJI. Decyzja jest narzdziem, ktre w kadej chwili moesz wykorzysta, by zmieni
cae swoje ycie. W momencie podjcia decyzji nadajesz swojemu yciu nowy kierunek,
stawiasz sobie nowy cel i z moc ruszasz do przodu. Zaczynasz zmienia swoje ycie
dokadnie w chwili podejmowania decyzji. Pamitaj, e kiedy czujesz si przywalony
ciarem ycia, kiedy sdzisz, e nie masz wyboru, kiedy tracisz kontrol nad wydarzeniami,
zawsze moesz to zmieni, jeli tylko tak postanowisz. Pamitaj, e miar prawdziwej decyzji
jest fakt podjcia nowego dziaania. Jeli wic nie podejmiesz dziaania, twoja decyzja nie
bya prawdziwa.
PAMITAJ, E NAJTRUDNIEJSZYM KROKIEM DO OSIGNICIA
CZEGOKOLWIEK JEST PRAWDZIWE ODDANIE SI CZEMU, PODJCIE
PRAWDZIWEJ DECYZJI. Osignicie czego, czego naprawd chcesz, jest czsto o wiele
atwiejsze ni samo podjcie tej decyzji. Tak wic podejmuj decyzje rozwanie, ale szybko. I
nie zastanawiaj si caymi miesicami, j a k m o e s z osign swj cel albo czy w ogle go
osigniesz. Badania udowodniy, e ludzie odnoszcy najwiksze sukcesy podejmuj decyzje
szybko, poniewa jasno widz wyznawane przez siebie wartoci oraz dobrze wiedz, czego
chc dla siebie w yciu. Te same badania udowodniy, e bardzo wolno zmieniaj oni raz
podjt decyzj, jeli w ogle zmieniaj.
Natomiast ludzie, ktrym si nie powiodo, podejmuj decyzje bardzo wolno i bardzo
szybko zmieniaj zdanie, miotaj si raz w jedn, raz w drug stron. PO PROSTU
ZDECYDUJ!
Zrozum wreszcie, e podejmowanie decyzji to rodzaj dziaania, tak wic decyzj mona
rwnie dobrze zdefiniowa jako informacj, na podstawie ktrej podejmujemy dziaania".
Twoja decyzja jest prawdziwa, jeli wynika z niej dziaanie. Decyzja staje si obiektem
puszczonym w ruch. Czsto skutki podejmowanej decyzji pomagaj nam w osigniciu
jakiego wikszego celu. Na swoje potrzeby opracowaem zasad, ktra mwi: NIGDY NIE
ODSTPUJ OD RAZ POWZITEJ DECYZJI BEZ UPRZEDNIEGO PODJCIA
DZIAA ZMIERZAJCYCH DO JEJ REALIZACJI. PODEJMUJ DECYZJE CZSTO.
Im czciej podejmujesz decyzje, tym lepiej to robisz. Minie s t a j si mocniejsze, gdy je
wiczysz.
Tak samo jest z ,,miniami", za pomoc ktrych podejmujesz decyzj. O d k r y j t k w
i c w tobie potg natychmiast - p o d e j m u j c kilka decyzji, ktre dotychczas
odkadae. Nie bdziesz mg uwierzy, jak si i oywienie decyzje te wnios w twoje
ycie!
WYCIGAJ WNIOSKI Z PODEJMOWANYCH DECYZJI. Nie da si tego unikn.
Czasami musisz si potkn, cokolwiek by robi. Kiedy wic zdarzy si to nieuniknione,
zamiast chowa gow w piasek wycignij wnioski. Zapytaj sam siebie: Co w tym jest
dobrego? Czego mog si z tego nauczy?" To niepowodzenie" moe okaza si
prawdziwym sukcesem, jeli wykorzystasz je do podejmowania lepszych decyzji w
przyszoci. Zamiast rozwodzi si nad chwilowymi niepowodzeniami, wycigaj wnioski,
ktre w przyszoci mog ci zaoszczdzi czasu, pienidzy i blu oraz da ci nowe
moliwoci sukcesu.
KONSEKWENTNIE WYKONUJ RAZ POWZIT DECYZJ, ALE NIGDY NIE
UPIERAJ SI PRZY SPOSOBACH JEJ REALIZACJI. Jeli ju podje jak decyzj, na
przykad, kim chcesz by w przyszoci, nie pozwl, by rodki przeszkodziy ci w realizacji
Rozdzia trzeci
SIA, K T R A KSZTATUJE TWOJE ZYCIE
Kiedy na chwil przestaje panowa rozum, ludzie yj pod rzdami nastroju i pasji.
SIR THOMAS BROWNE
Kiedy to si stao, uprawiaa bieg ju od p godziny. Nagle chyba tuzin modych
chopcw puci si pdem w jej kierunku. Zanim zdaa sobie spraw z tego, co si dzieje,
dopadli j, wcignli w krzaki i zaczli bi oowian rurk. Jeden chopiec kopa j w twarz
tak dugo, a zacza obficie krwawi. Nastpnie zgwacili j i zostawili przekonani, e nie
yje.
Jestem pewien, e syszae o tej tragedii. To okropne przestpstwo miao miejsce w
Central Park w Nowym Jorku kilka lat temu. Tamtej nocy byem w Nowym Jorku. Czuem
si wrcz sparaliowany brutalnoci ataku, ale chyba jeszcze wiksze wraenie zrobia na
mnie wiadomo, kim byli napastnicy. Byy to dzieci w wieku od czternastu do siedemnastu
lat. Wbrew panujcym stereotypom, nie byli oni biedni ani te nie pochodzili z
patologicznych rodzin. Wszystko to byli chopcy z prywatnych szk, dzieciaki grajce w
klubach sportowych i biorce prywatne lekcje muzyki. Nie dziaali pod wpywem narkotykw
ani te nie kierowali si motywami rasowymi. Napadli t dwudziesto-omioletni kobiet i
omal jej nie zabili wycznie z jednego powodu: dla zabawy. Wymylili nawet okrelenie na
to, co planowali zrobi i zrobili: zabawa w dzicz".
Nie wicej ni dwadziecia pi mil od stolicy naszego kraju samolot run na ziemi
tu po starcie z Lotniska Krajowego podczas olbrzymiej nieycy. Uderzy w most Potomac
w samym rodku godzin szczytu. Na miejsce wypadku natychmiast wysano ekipy ratunkowe.
Ruch by cakowicie zablokowany i most sta si jedn wielk scen paniki i chaosu. Prac
straakw i ekip ratunkowych utrudnia ogrom zniszcze. Raz po raz nurkowali, usiujc
ratowa ofiary katastrofy.
Pewien mczyzna, jedna z ofiar wypadku, oddawa swoj kamizelk ratunkow innym,
ilekro mu j zrzucano. Ocali w ten sposb ycie wielu ludziom, ale nie wasne. Zanim dotar
do niego helikopter ratunkowy, wpad pod ld. Odda swoje ycie, aby uratowa zupenie
obcych ludzi! Co sprawio, i tak wysoko ceni on ycie innych ludzi, ktrych przecie nawet
nie zna, e gotw by odda dla nich wasne?
Co powoduje, e czowiek z dobrego domu" zachowuje si tak brutalnie i nie ma
nawet najmniejszych wyrzutw sumienia, podczas gdy inny czowiek powica wasne ycie
dla ratowania obcych sobie ludzi? Co czyni bohatera i przestpc, egoist i spoecznika? Co
warunkuje rnic midzy zachowaniami poszczeglnych ludzi? Odpowiedzi na to pytanie
szukam z pasj przez cae ycie. J e d n o j e s t dla mnie j a s n e : istota ludzka nie j e s t
istot przypadkow i wszystkie nasze dziaania maj jakie powody. Czasem nie zdajemy
sobie z tych powodw sprawy, ale bez wtpienia za kadym ludzkim czynem kryje si sia,
ktra nami kieruje. Sia ta wywiera wpyw na kady aspekt naszego ycia, od kontaktw z
innymi i sytuacji finansowej, po nasze ciaa i umysy. Czym jest ta sia, ktra kontroluje twoje
dziaania nawet w tej chwili i bdzie nad nimi panowa a do koca twego ycia?
CIERPIENIE i PRZYJEMNO! Wszystko, co robimy, robimy albo z potrzeby
uniknicia cierpienia, albo z potrzeby zyskania przyjemnoci.
Tak czsto sysz ludzi mwicych o zmianach, j a k i e chcieliby wprowadzi w swoim
yciu. Ale nie mog si przeama. Czuj si sfrustrowani, przygnieceni okolicznociami, s
nawet na siebie li, poniewa wiedz, e powinni podj jakie dziaania, ale nie potrafi si
do tego nakoni. Podstawowa przyczyna tego stanu rzeczy jest nastpujca: wszyscy oni
prbuj zmieni swoje zachowanie, ktre jest SKUTKIEM, zamiast zaj si kryjc si za
nim PRZYCZYN.
przyjemnoci i cierpieniem. ycie kadej z tych istot uksztatowane jest tym, z czego
nauczyli si czerpa przyjemnoci, i tym, co wedle ich dowiadcze przysparza cierpie.
Najwaniejsz lekcj w yciu jest odkrycie, co sprawia nam przyjemno, a co
powoduje bl. Tre tej lekcji jest zupenie inna w przypadku kadego z nas i dlatego kady z
nas jest inny.
Co prowadzio Donalda Trumpa przez cae ycie? Nauczy si osiga przyjemnoci z
pywania na najwikszych i najdroszych jachtach, nabywania najbardziej ekstrawaganckich
budynkw, dokonywania najsprytniejszych transakcji. Krtko mwic, czerpa przyjemnoci
z posiadania najwikszych i najdroszych zabawek. Z czym nauczy si kojarzy cierpienie?
W wielu wywiadach ujawni, e najwiksze yciowe cierpienie to dla niego wiadomo, e
jest w czym gorszy od kogokolwiek. Cierpienie to w jego przypadku niepowodzenie. Sia,
ktra wci pchaa go do sukcesu, ma naprawd swj pocztek w unikaniu cierpienia. To o
wiele silniejszy czynnik motywujcy ni denie do przyjemnoci. Wielu konkurentw z
radoci ogldao cierpienie, ktrego Trump dowiadczy po upadku swojego imperium
finansowego. Jednak o wiele cenniejsze ni osdzanie go - lub kogokolwiek innego, wcznie
z samym sob - moe si okaza zrozumienie, co nim kierowao, oraz wspczucie dla
cierpienia, ktrego niewtpliwie dowiadczy.
Matka Teresa stanowi zupenie inny przykad tego samego zjawiska. Oto kobieta, ktra
troszczy si o innych tak bardzo, e ilekro widzi cierpienie innych ludzi, sama cierpi.
Niesprawiedliwo systemu kastowego rania j mocno. Odkrya, e kiedy podejmowaa
dziaania, by pomc innym, znikao ich cierpienie, a wic i jej wasny bl.
Matka Teresa potrafi odnale ostateczny cel ycia w jednej z najuboszych dzielnic
Kalkuty, Miecie Radoci, ktre przepenione jest ponad miar milionami godujcych i
chorych uchodcw. Dla niej przyjemnoci moe by przedzieranie si z trudem przez bagno
odpadkw, odchodw i brudu, by doj do walcej si chaupy i tam pielgnowa wymczone
choler i dyzenteri niemowlta i starsze dzieci. Najpotniejsz kierujc ni si jest
przekonanie, e wyciganie innych z biedy agodzi jej wasny bl, e pomaganie im w
poznaniu cho troch lepszego ycia - dawanie im przyjemnoci - daje przyjemno rwnie i
jej. Nauczya si, e powicanie siebie samej dla innych stanowi najwysze dobro. Dziki
temu jest przekonana, e jej ycie posiada prawdziwe znaczenie.
By moe wielu z nas uzna za nacignite porwnanie wzniosej pokory Matki Teresy z
materializmem Donalda Trumpa. Mimo to jednak powinnimy zawsze pamita, e tych
dwoje ludzi uksztatowao swoje ycie zalenie od tego, z czym nauczyli si kojarzy
przyjemno, a z czym cierpienie. Oczywicie otoczenie i wychowanie odegray rol w
dokonywanych przez nich wyborach, jednak w kocu i jedno, i drugie podjo WIADOM
decyzj, za co si nagradza, a za co kara.
TO, Z CZYM KOJARZYSZ CIERPIENIE,
A Z CZYM PRZYJEMNO, KSZTATUJE
TWOJE PRZEZNACZENIE
Decyzj, ktra miaa pniej cakowicie zmieni moje ycie, podjem we wczesnym
dziecistwie. Wtedy zaczem odnajdowa wielk przyjemno w uczeniu si. Zdaem sobie
spraw z faktu, e odkrycie strategii i wiedzy, ktre mogyby mi pomc ksztatowa
zachowanie i emocje ludzkie, moe da mi dosownie wszystko, czego chciaem od ycia.
Moe mnie uwolni od cierpienia i przysporzy wielu przyjemnoci. Odkrycie sekretw
kryjcych si za naszymi dziaaniami moe mi pomc sta si zdrowszym, rozwija si lepiej
fizycznie oraz mocniej zwiza si z tymi, na ktrych mi zaley. Uczenie si pozwalao mi
da co od siebie innym ludziom, wnie do otaczajcego mnie wiata co naprawd
wartociowego. Dawao mi poczucie radoci i samospenienia.
Mniej wicej w tym samym czasie odkryem jeszcze chyba wspanialsz form
przyjemnoci, a mianowicie dzielenie si wasn wiedz z innymi. Kiedy za przekonaem
si, e wiedza, ktr przekazuj innym, pozwala im polepszy poziom ycia, dotarem do
najwspanialszego rda przyjemnoci. Celem mojego ycia sta si rozwj samego siebie.
Jakie przyjemne lub bolesne dowiadczenia uksztatoway twoje ycie? Na przykad
fakt, czy wizae z narkotykami uczucie przyjemnoci czy cierpienia, z pewnoci mia
olbrzymi wpyw na twj los. Podobnie uczucia, ktre nauczye si czy z papierosami,
alkoholem, kontaktami z innymi ludmi, a nawet z pojciami dawania i zaufania.
Jeli jeste lekarzem, to czy powzita wiele lat temu decyzja studiowania w akademii
medycznej nie bya zwizana z przekonaniem, e ten zawd pozwoli ci si dobrze czu?
Kady lekarz, z ktrym dotychczas rozmawiaem, czerpie wielk przyjemno z
pomagania innym ludziom, ratowania ich ycia i przynoszenia ulgi w cierpieniu. Czsto
dodatkow motywacj bya duma z powszechnego szacunku spoecznego.
Muzycy powicili si swojej sztuce dlatego, e jedynie niewiele rzeczy moe im da a
tak wielk przyjemno. Szefowie najwikszych firm natomiast wi przyjemno z
podejmowaniem wielkich decyzji, z dysponowaniem olbrzymim potencjaem, ktry pozwala
im wprowadza trwae zmiany w yciu wielu ludzi.
Pomyl o ograniczeniach wynikajcych z przyjemnoci i cierpienia w przypadku
Freddie'ego Prinze'a, Jimie'ego Hendrixa, Elvisa Presleya, Janis Joplin i Jima Morrisona.
Fakt, i traktowali oni narkotyki jako ucieczk, szybkie rozwizanie wasnych problemw,
sposb na zamian cierpienia w krtkotrwa przyjemno, z pewnoci przyczyni si do ich
upadku. Wszyscy oni zapacili najwysz cen za to, e nie panowali nad wasnymi
uczuciami i umysami. Pomyl, jaki przykad dali milionom fanw.
Ja sam nigdy nie nauczyem si bra narkotykw ani pi alkoholu. Czy dlatego, e
jestem tak mdry? Nie, po prostu miaem duo szczcia. Jednym z powodw, dlaczego nigdy
nie piem alkoholu, jest fakt, e jako dziecko czsto obserwowaem we wasnej rodzinie
pewn par, ktra po spoyciu alkoholu zachowywaa si tak odraajco, e z piciem
kojarzyo mi si wycznie cierpienie. Szczeglnie mocno utkwi mi w pamici obraz mamy
mojego wczesnego najlepszego przyjaciela. Bya ona wyjtkowo tusta - waya chyba ze
trzysta funtw - i cigle pia. Ilekro bya pijana, zawsze mnie obejmowaa i okropnie si przy
tym linia. Jeszcze dzisiaj zapach alkoholu w czyim oddechu powoduje, e zbiera mi si na
wymioty.
Jednak z piwem byo zupenie inaczej. Kiedy miaem jakie jedenacie, dwanacie lat,
nie uznawaem piwa za napj alkoholowy. W kocu mj ojciec pi piwo i nie by potem
odraajcy. Wrcz odwrotnie, po kilku piwach wydawa mi si weselszy. Picie piwa kojarzyo
si mi z przyjemnoci, poniewa chciaem by taki jak ojciec. Ale czy picie piwa
rzeczywicie by mnie do niego upodabniao? Oczywicie, e nie, ale czsto wytwarzamy w
naszym systemie nerwowym faszywe skojarzenia (neuroasocjacje) na temat rzeczy dajcych
przyjemno i powodujcych cierpienie.
Ktrego dnia poprosiem mam o piwo. Zacza mi tumaczy, e piwo nie jest dla
mnie dobre. Ale wszelkie prby przekonania mnie o tym, gdy ju miaem swoje zdanie, a w
dodatku ktre byy wyranie sprzeczne z moimi obserwacjami na temat ojca, musiay
spezn na niczym. Nigdy nie wierzymy temu, co syszymy, poniewa jestemy pewni, e
nasze spostrzeenia s waciwe - a ja byem wtedy przekonany, e picie piwa stanowi
kolejny krok na drodze mojego rozwoju. W kocu mama zrozumiaa, e jeli nie da mi dobrej
nauczki, pjd na piwo gdzie indziej. Pewnie podwiadomie wiedziaa, e musi zmieni to, co
kojarz z piwem. Powiedziaa wic: W porzdku. Chcesz pi piwo i zachowywa si jak
ojciec? Musisz wic robi dokadnie to samo co on." Zapytaem natychmiast: To znaczy
co?", i mama odpara: Musisz wypi cae opakowanie szeciu piw." Zgodziem si
natychmiast. Nie ma problemu" - powiedziaem.
Ale musisz to zrobi tutaj" - dodaa. Pierwszy yk smakowa okropnie, zupenie nie
tego si spodziewaem. Oczywicie za nic w wiecie bym si wtedy do tego nie przyzna. W
kocu chodzio o moj dum. Pocignem wic kilka kolejnych ykw, ale po skoczeniu
pierwszej puszki powiedziaem: Ju si napiem, mamo. Ju nie chc." Ona jednak
odpowiedziaa: Nic z tego!", i otworzya kolejne piwo. Po trzeciej albo czwartej puszce
zrobio mi si niedobrze. Z pewnoci bez kopotu zgadniesz, co stao si pniej.
Zwymiotowaem, zabrudziwszy przy tym samego siebie i ca kuchni. To byo odraajce, a
jeszcze trudniej byo chyba to sprzta. Natychmiast zaczem kojarzy zapach piwa z
torsjami i ca reszt tych okropnoci. Nie miaem ju w umyle adnych innych skojarze
zwizanych z piciem piwa. W moim systemie nerwowym wytworzyo si skojarzenie
emocjonalne - neuroasocjacja, ktra miaa w przyszoci wpywa na moje decyzje. Od
tamtego dnia nie wypiem nawet yka piwa!
Czy skojarzenia zwizane z przyjemnoci i cierpieniem mog mie skutki przekadalne
na konkretne dziaania? Z pewnoci tak. Ta negatywna neuroasocjacja czca si z piwem
spowodowaa wiele decyzji w moim yciu. Wpywaa ona na to, jakich kolegw dobieraem
sobie w szkole. Zdecydowaa o sposobach znajdowania sobie przyjemnoci. Nie piem
alkoholu. Zamiast tego uczyem si, uprawiaem sporty i odkrywaem, jak wspaniale jest
pomaga innym. Staem si wic uczniem, do ktrego wszyscy zwracali si ze swoimi
problemami i rozwizywanie tych problemw polepszao humor zarwno im, jak i mnie.
Niektre sprawy nie zmieniy si od lat!
Nigdy te nie braem narkotykw, rwnie ze wzgldu na podobne dowiadczenie.
Kiedy byem w czwartej klasie, policja zorganizowaa w szkole pokaz filmw opisujcych
skutki zbratania si z narkomanami. Widziaem ludzi, ktrzy strzelali, umierali i skakali przez
okna. Jako mody chopak skojarzyem narkotyki z brzydot i mierci, nigdy wic po nie
signem. Moje szczcie polegao na tym, e policja pomoga mi wytworzy
neuroasocjacje, powodujce cierpienie na s a m myl o narkotykach. Dlatego wanie nigdy
nawet nie przyszo mi na myl, by je stosowa.
Jaki std wniosek? Po prostu: JELI Z JAKIMI DZIAANIAMI LUB WZORCAMI
EMOCJONALNYMI BDZIE SI NAM KOJARZY OLBRZYMIE CIERPIENIE, ZA
WSZELK CEN BDZIEMY UNIKA PODEJMOWANIA TYCH DZIAA.
WNIOSEK TEN MOEMY WYKORZYSTA DLA PODPORZDKOWANIA SOBIE SI
CIERPIENIA I PRZYJEMNOCI PO TO, ABY ZMIENI W NASZYM YCIU
DOSOWNIE WSZYSTKO: od nawyku odkadania spraw na pniej po narkotyki. Jak to
zrobi? Powiedzmy, e chcesz utrzymywa swoje dzieci z dala od narkotykw. Trzeba je
przekona, zanim jeszcze zaczn eksperymentowa, zanim kto inny nauczy je faszywej
asocjacji wizania narkotykw z przyjemnoci.
Wsplnie z m o j on Becky zdecydowalimy, e najlepszym sposobem, by nasze
dzieci nigdy nie signy po narkotyki, jest spowodowanie, by skojarzyy je one z olbrzymim
cierpieniem. Wiedzielimy, e jeli nie nauczymy ich, czym naprawd s narkotyki, kto inny
moe je kiedy przekona, e narkotyk stanowi poyteczny rodek na ucieczk przed
cierpieniem.
Aby to osign, skontaktowaem si z naszym dobrym przyjacielem, kapitanem
Johnem Rondonem z Armii Zbawienia. Przez wiele lat pomagaem Johnowi przekonywa
ludzi z Bronxu i Brooklynu, by podnieli wymagania w stosunku do ycia, by dwignli je na
wyszy poziom, zmienili ograniczajce ich przekonania i rozwinli umiejtnoci, ktre
pozwol im kierowa wasnym yciem. Becky i ja jestemy bardzo dumni z tych ludzi ulicy,
ktrzy wykorzystali to, czego ich nauczylimy, i znaleli
dom i godne ycie. Zawsze traktowaem moje wizyty w dzielnicach slumsw jako
rodzaj zwrotu tego, co sam dostaem, rodzaj podzikowania za szczcie, jakie mnie spotkao.
Te spotkania pozwalaj mi doceni przywilej, jakim jest ycie, ktre prowadz. Daj mi te
waciwe spojrzenie na wiat i dziki nim utrzymuj rwnowag ducha.
Wyjaniem swoje cele kapitanowi Rondonowi. Obieca mi wtedy zorganizowa dla
naszych dzieci wycieczk, ktrej miay nigdy nie zapomnie i ktra miaa im da prawdziwe
dowiadczenia na temat wpywu narkotykw na psychik czowieka. Wycieczka zacza si
od wizyty w zaszczurzonym, rozpadajcym si bloku. Jak tylko weszlimy, moje dzieci
zaatakowa smrd uryny, brud liskich podg, obraz narkomanw nie zwracajcych zupenie
uwagi na otoczenie, widok dziecicych prostytutek zaczepiajcych przechodniw i pacz
zaniedbanych i zapomnianych dzieci. Tak wic moje dzieci nauczyy si kojarzy narkotyki z
umysowym, emocjonalnym i fizycznym spustoszeniem. Byo to cztery i p roku temu. Od
tego czasu wiele razy stykay si z narkotykami, ale nawet ich nie tkny. Potne
neuroasocjacje na zawsze uksztatoway ich przeznaczenie.
Jeli martwisz si jak rzecz, twoje cierpienie nie wynika z rzeczy samej w sobie, lecz
jest skutkiem sposobu, w jaki j oceniasz.
A to moesz w kadej chwili zmieni.
MAREK AURELIUSZ
Jestemy jedynymi istotami na naszej planecie, ktre prowadz tak bogate ycie
wewntrzne, e licz si dla nas nie tyle same wydarzenia, co wasna interpretacja tych
wydarze, i ona wanie warunkuje nasz sposb postrzegania samych siebie, a take rodzaj
naszych przyszych dziaa. Jedn z cech, ktra czyni nas tak wyjtkowymi, jest umiejtno
ADAPTOWANIA, przeksztacania oraz manipulowania przedmiotami oraz mylami po to, by
osign poytek lub przyjemno. A najwaniejszym spord naszych talentw
adaptacyjnych jest zdolno kojarzenia yciowych dowiadcze, czenia ich z innymi
dowiadczeniami i tworzenia w ten sposb jakby kalejdoskopu znacze, ktry odrnia
odczucia jednego czowieka od odczu kadego innego. I tak na przykad tylko czowiek
potrafi zmieni swoje skojarzenia w ten sposb, aby bl fizyczny przynosi mu przyjemno,
lub na odwrt.
Pomyl o ludziach decydujcych si na strajk godowy. Dla dobra jakiej sprawy
potrafi odmawia sobie jedzenia przez trzydzieci dni. Bl fizyczny, jakiego przy tym
dowiadczaj, jest znaczny, ale przewysza go przyjemno i satysfakcja z powodu zwrcenia
uwagi wiata na dan spraw. Ale przecie o wiele czciej spotykasz ludzi, ktrzy narzucili
sobie ostry reim fizyczny po to, aby za pomoc wicze piknie uksztatowa swoje ciao.
Nauczyli si czy uczucie wielkiej przyjemnoci z cierpieniami" fizycznymi. Dyskomfort
wysiku fizycznego zamienili na satysfakcj wynikajc z wasnego rozwoju. Dlatego wanie
zachowuj si tak konsekwentnie i dlatego osigaj tak wspaniae rezultaty.
Tak wic dziki sile woli moemy przeciwstawi wynikajce z godu cierpienia
fizyczne cierpieniom psychicznym spowodowanym zarzuceniem wasnych ideaw. Moemy
tworzy wysze znaczenia, moemy wyj z pudeka Skinnera" i przej nad sob kontrol.
JELI JEDNAK NIE PRZEJMIEMY KONTROLI NAD WASNYMI SKOJARZENIAMI
DOTYCZCYMI CIERPIENIA I PRZYJEMNOCI, NASZE YCIE NIE BDZIE
RNI SI NICZYM OD EGZYSTENCJI ZWIERZT LUB MASZYN: nieustannie
bdziemy reagowa na bodce otoczenia i pozwolimy, by kady kolejny pojawiajcy si
element otoczenia wyznacza kierunek oraz poziom naszego ycia. Wracamy do pudeka.
yjemy tak, jakbymy byli publicznym komputerem, do ktrego z atwoci ma dostp kady
programista amator.
dodatku mwi wszystkim, e nie pije Pepsi! W takim razie co z niego za rzecznik? Co to za
gupi pomys!"
Tak naprawd pomys by wspaniay. Sprzeda Pepsi wzrosa tak bardzo, e firma L.A.
Gear wynaja potem Michaela Jacksona za dwadziecia milionw dolarw i zlecia mu reprezentowanie wasnych produktw.
Poniewa Michael Jackson nadal potrafi zmienia uczucia ludzi (jest w nim co, co
nazywam rdem stanu"), firma Sony/CBS podpisaa z nim dziesicioletni kontrakt na
nagrania, ktry podobno opiewa na miliard dolarw! Jego umiejtno zmieniania odczu
ludzkich czyni go bezcennym.
Musimy zda sobie spraw z faktu, e wszystko to oparte jest na czeniu przyjemnych
odczu z okrelonymi rodzajami zachowania. Caa filozofia sprowadza si do przekonania
nas, e jeli uyjemy danego produktu, spenimy wasne marzenia. Autorzy reklam nauczyli
nas wszystkich, e jeli kto jedzi BMW, to jest osob niezwyk, o wyjtkowym gucie.
Jeli jedzisz hyundaiem, jeste inteligentny, jeli toyot, przeywasz wspaniae chwile, a
jazda pontiakiem przyniesie ci dreszczyk emocji. Nauczono ci, e wystarczy uywa wody
koloskiej Obsession, aby wpa w wir seksualnej orgii. Jeli pijesz Pepsi, bdziesz potrafi
porusza si w tacu jak M.C. Hammer, a jeli chcesz by dobr" matk, musisz karmi
swoje dzieci ciastami owocowymi firmy Hostess oraz batonami Twinkies.
Autorzy reklam zauwayli, e jeli uda im si wywoa odpowiednio due uczucie
przyjemnoci, ich odbiorcy nie bd dostrzegali cierpienia. Spece od reklamy twierdz, e
wszystko si sprzeda dziki seksowi". Nie ma najmniejszej wtpliwoci, e przyjemne
skojarzenia seksualne, wywoane reklamami prasowymi i telewizyjnymi, przekonuj ludzi, by
kupi dany produkt. Wemy za przykad trendy, ktre pojawiy si w reklamach spodni
dinsowych. Kiedy byy to spodnie robocze i uznawano je za brzydkie. Dzisiaj stay si
midzynarodowym symbolem wszystkiego, co sexy, modne i modziecze. Czy kiedykolwiek
widziae reklam spodni Levis 501 ? Czy moesz j sobie przypomnie? Na pewno bya bez
sensu, ale po jej obejrzeniu trudno oprze si odczuciu, e gdzie obok kto uprawia sex. Czy
tego typu strategia naprawd pomaga sprzedawa dinsy? Oczywicie, e tak! Levis jest
najlepszym w Ameryce producentem ubiorw dinsowych. Czy sia warunkowania
zmierzajcego do uksztatowania naszych skojarze ogranicza si jedynie do takich
produktw, jak napoje, samochody i spodnie? Odpowied brzmi: nie. Czy wiesz, e w roku
1986, mimo przewidywa olbrzymich zbiorw, kalifornijscy producenci rodzynek wpadli w
panik? Rok po roku obserwowali spadek sprzeday o kolejny jeden procent. Zrozpaczeni
zwrcili si wic do agencji reklamowej z prob o znalezienie wyjcia z tej sytuacji.
Rozwizanie okazao si proste: musieli oni zmieni odczucia ludzi na temat swojego
produktu. Wedug Roberta Phinneya, wczesnego prezesa rady producentw rodzynek,
wikszo ludzi kojarzya ten produkt negatywnie. Tak wic zadanie byo jasne: napompowa
wysuszone owoce odpowiedni dawk pozytywnych emocji. Przyczy odczucia, ktrych
chc konsumenci. Sowa pomarszczony" i wysuszony" z pewnoci nie kojarz si z
pozytywnymi odczuciami. Producenci rodzynek zaczli wic zachodzi w gow, z czym
mogliby poczy rodzynki tak, aby ludzie chcieli je kupowa.
Odrodzenie popularnoci przeywa w tym czasie stary szlagier: Syszaem to w
winnicy. I wtedy przyszed im do gowy pomys, aby wykorzysta popularno tej piosenki i
poczy przeywane w zwizku z ni pozytywne odczucia z rodzynkami. Wynajli wic
twrczego animatora nazwiskiem Will Vinton, ktry stworzy mniej wicej trzydzieci
glinianych rodzynkowych figurynek. Miay one taczy w rytm popularnej melodii. Wtedy
wanie narodziy si rodzynki kalifornijskie (do dzi jedna z najpopularniejszych marek).
Pierwsza kampania reklamowa natychmiast wywoaa burz odczu, ktre ludzie zaczli
wiza z rodzynkami. Mae taczce rodzynki kojarzyy si z radoci, miechem i zabaw i
DO GOWY. Czy nie ma rzeczy, ktrych za nic w wiecie by nie zrobi? Zastanw si nad
uczuciami, ktre wzbudzaj one w tobie. Jeli te same uczucia i odczucia poczysz z
zachowaniami, ktrych chcesz unika, nigdy wicej ich nie powtrzysz. Potem
WYSTARCZY SKOJARZY PRZYJEMNO Z ZACHOWANIEM PODANYM.
Poprzez powtarzanie i natenie emocjonalne warunkujesz w sobie te zachowania tak dugo,
a stan si one automatyczne.
Jaki jest pierwszy krok tworzenia zmiany? Pierwszy krok to po prostu uwiadomienie
sobie siy, z jak cierpienie i przyjemno wpywaj na kad decyzj, ktr podejmujemy, i
na wszystkie nasze dziaania. Sztuka uwiadomienia sobie tego polega na dostrzeeniu, e
nieustannie wchodz ze sob w relacje myli, sowa, obrazy, dwiki oraz uczucia
przyjemnoci i cierpienia.
Twierdz, e przyjemnoci naley unika, jeli
ich skutkiem ma by wiksze od nich cierpienie,
a poda tych cierpie, ktre przynios
wiksz ni one przyjemno.
MICHEL DE MONTAIGNE
Problem polega na tym, e wikszo z nas podejmuje decyzje o dziaaniu, opierajc si
na rozwaeniu moliwych przyjemnoci i cierpie w krtkim czasie. Ale jeli mamy odnie
sukces, wikszo z rzeczy, ktre cenimy, wymaga od nas przebrnicia przez krtkotrwae
cierpienie dla osignicia dugotrwaej przyjemnoci. Musisz odrzuci chwile strachu i
pokusy i skupi si tylko na tym, co jest dla ciebie najwaniejsze w planach dugofalowych.
Pamitaj te, E KIERUJE NAMI NIE RZECZYWISTE CIERPIENIE, ALE OBAWA, E
CO JE SPOWODUJE. PODOBNIE Z PRZYJEMNOCI - KIERUJE NAMI NIE ONA
SAMA, LECZ NASZE PRZEKONANIE, NASZE POCZUCIE PEWNOCI, E PODJTE
DZIAANIA SPRAWI NAM PRZYJEMNO. Kieruje nami nie rzeczywisto, lecz
nasze postrzeganie rzeczywistoci.
Wikszo ludzi skupia si jedynie na tym, co im moe przynie cierpienia lub
przyjemnoci w najbliszym czasie i dlatego w skali dugofalowej przynosi im to cierpienia.
Rozwamy przykad. Powiedzmy, e kto chce straci kilka zbdnych funtw wagi. (Wiem,
e nigdy nie przydarzyo si to tobie, ale wyobramy sobie na chwil, e tak byo.) Z jednej
strony osoba ta ma do dyspozycji wiele wspaniaych powodw, aby schudn: bdzie si czu
o wiele lepiej, znw bdzie si mieci w swoje ubrania, poczuje si pewniej wrd
przedstawicieli przeciwnej pci. Z drugiej jednak strony jest rwnie wiele powodw, by nie
podejmowa kuracji odchudzajcej: trzeba bdzie przej na diet, cierpie cige uczucie
godu, odmawia sobie przyjemnoci jedzenia tuczcych produktw. Poza tym, w kocu
dlaczego nie poczeka z tym, a skocz si wita?
Przy tego rodzaju wywaaniu argumentw wielu ludzi podejmie decyzj o odoeniu
tego wszystkiego na pniej - potencjaln smuko sylwetki przewaa dorana przykro
spowodowana niedogodnociami diety. Na krtko unikamy cierpienia na przykad godu i
zamiast tego fundujemy sobie przyjemno zjedzenia frytek - ale to nie potrwa dugo. Na
dalsz met czujemy si coraz gorzej psychicznie, e nie wspomn o tym, i pogarsza to
nasze zdrowie.
Pamitaj, e cokolwiek cennego chcesz osign, musisz w tym celu przebrn przez
krtkotrwae cierpienie. Jeli chcesz mie pikne ciao, musisz si gimnastykowa, co
wymaga krtkotrwaego trudu. Kiedy jednak wykonasz ju do wicze, staj si one
przyjemnoci. Tak samo z diet. Narzucenie sobie jakiejkolwiek dyscypliny wymaga
przebrnicia przez cierpienie, czy ma to by dyscyplina w interesach, kontaktach z ludmi,
ufaniu sobie, zdrowiu czy finansach. Jak masz przezwycia te niedogodnoci i zyska si,
ktra pozwoli ci osign cele? Zacznij od podjcia decyzji, e poradzisz sobie z cierpieniem.
Moemy zawsze na chwil zapanowa nad cierpieniem, lepiej jest jednak uwarunkowa
samego siebie. Dokadnie zapoznamy si z technikami warunkowania w rozdziale szstym.
Doskonay przykad tego, jak skupianie si na krtkofalowych celach moe wrzuci nas
w odmty wodospadu, stanowi obecny kryzys oszczdnociowo-poyczkowy, ktrego
podoem jest chyba najwiksza finansowa pomyka kiedykolwiek popeniona przez
amerykaski rzd. Szacuje si, e moe ona kosztowa podatnikw piset miliardw
dolarw, a mimo to wikszo Amerykanw nie rozumie jej przyczyn. Problem ten z
pewnoci bdzie powodem cierpienia, co najmniej finansowego, dla kadego mczyzny,
kadej kobiety i kadego dziecka w tym kraju i najprawdopodobniej bdzie si cign przez
kilka pokole. Podczas rozmowy, ktr z nim przeprowadziem, L. William Seidman, szef
zarzdu Resolution Trust Corporation i Federal Deposit Insurance Corporation, powiedzia
mi: Jestemy jedynym pastwem wiata, ktre jest wystarczajco bogate, by przey tak
pomyk." Co wywoao cay ten finansowy baagan? To klasyczny przykad usiowa
wyeliminowania cierpienia poprzez rozwizywanie problemu bez usuwania jego przyczyny.
Wszystko zaczo si od problemw z oszczdnociami i poyczkami, ktre pojawiy
si w kocu lat siedemdziesitych i na pocztku osiemdziesitych. Instytucje bankowe i
kredytowe budoway swoje interesy przede wszystkim na rynku przedsibiorcw i
konsumentw. Jeli bank ma przynosi zyski, musi udziela poyczek, przy czym
oprocentowanie poyczek musi by wysze od oprocentowania oferowanego za lokaty
oszczdnociowe. Na pocztkowych etapach caej sprawy banki napotykay trudnoci z
rnych stron. Pierwszym ciosem by fakt, e korporacje weszy na obszar dotychczas
zarezerwowany wycznie dla bankowoci: poyczki. Wielkie firmy odkryy, e udzielajc
sobie wzajemnie poyczek, znacznie oszczdzaj, i wypracoway co, co znane jest dzisiaj
jako rynek papierw wartociowych". By to tak olbrzymi sukces, e zyski wielu bankw
dosownie si rozpady.
W tym samym czasie nowe zjawiska pojawiy si rwnie na amerykaskim rynku
konsumenckim. Wizyta u urzdnika bankowego zajmujcego si udzielaniem poyczek nigdy
nie naleaa do przyjemnoci. Nikt specjalnie si nie cieszy, gdy mia si wybra do banku i
poprosi o poyczk na dom albo samochd, gwnie dlatego, e oznaczao to poddanie si
finansowemu ledztwu. Ludzie nie czuli si z tym dobrze. Firmy samochodowe szybko to
odkryy i natychmiast zaczy oferowa swoim klientom poyczki, zapewniajc sobie w ten
sposb dodatkowe zyski. Przekonay si, e na finansowaniu samochodw mog zarabia
rwnie dobrze jak na ich produkcji, a mog przy tym zaoferowa klientowi dodatkow usug
oraz niszy procent. Do tego traktowali oni klienta o wiele lepiej ni banki, poniewa zaleao
im na sprzeday. Klienci szybko docenili zalety tej formy sprzeday samochodw oraz niskie
opaty manipulacyjne. Caa sprawa zaatwiana bya w jednym miejscu, przez jedn osob,
ktrej w dodatku zaleao na klientach. Skutkiem tego wszystkiego General Motors
Acceptance Corporation (GMAC) staa si szybko jedn z najwikszych firm finansujcych
kupno samochodw w caym kraju.
Jednym z ostatnich bastionw poyczek bankowych by rynek handlu
nieruchomociami, ale wysokie odsetki i inflacja podniosy oprocentowanie kredytu a do
osiemnastu procent w skali miesicznej. Doszo do tego, e nikt nie mg sobie pozwoli na
spacanie miesicznych rat. atwo mona zgadn, e poyczki na zakup nieruchomoci po
prostu upady.
Banki straciy klientw en masse: wyeliminowano je z wikszej czci rynku poyczek
na zakup samochodw i zaczy boryka si ze spadkiem zainteresowania poyczkami na
zakup domu. Ostatnim ciosem wymierzonym bankom by fakt, e klienci lokujcy w nich
swoje oszczdnoci zaczli domaga si na skutek inflacji wikszych odsetek, podczas gdy
procent od udzielanych poyczek pozosta nie zmieniony. Z kadym dniem banki traciy
wicej pienidzy. Postawione wobec koniecznoci ratowania swojej egzystencji, zdecydoway
si na dwie rzeczy. Po pierwsze, obniyy wymagania wobec klientw starajcych si o
poyczki. Dlaczego? W wyniku przekonania, e w przeciwnym razie nie bdzie komu
udziela poyczek. A jeli nie bd udziela poyczek, nie bd wypracowywa zyskw, a
wic bd cierpie. Jeli bd udziela poyczek, bd miay zyski, a wic bd odczuway
przyjemno.
Poza tym nie byo w tym wielkiego ryzyka. Gdyby bowiem si okazao, e
poyczkobiorca nie wywizuje si ze swoich zobowiza, i tak zapac za niego podatnicy
tacy jak ty i ja. W ostatecznym rozrachunku strach przed cierpieniem by niewielki, a pokusa
zaryzykowania" bankowego (naszego?) kapitau olbrzymia.
Banki oraz instytucje kredytowe wywieray rwnie naciski na Kongres, aby ten
uratowa je przed katastrof. Skutkiem tego nastpio kilka zmian. Due banki zday sobie
spraw z faktu, e mog udziela poyczek tym obcym pastwom, ktre desperacko
potrzebuj kapitau. Jedna taka umowa moga opiewa nawet na pidziesit milionw
dolarw. Obracanie tak kwot wymagaoby pozyskania milionw indywidualnych klientw.
Ponadto jawia si moliwo wyszego oprocentowania. Dyrektorzy bankw i pracownicy
wydziaw kredytowych otrzymywali premie w zalenoci od wysokoci i liczby udzielonych
poyczek. Banki przestay si interesowa jakoci samej transakcji. Przestay przywizywa
wag do faktu, czy kraj taki jak Brazylia bdzie w stanie podjt poyczk spaci. Tak
naprawd to chyba nikt si tym w ogle nie przejmowa. Dlaczego? Ano bankierzy robili
dokadnie to, czego ich nauczylimy: to my sami zachcilimy ich do igrania z Federal
Deposit Insurance, obiecujc, e jeli wygraj, wygraj krocie, a jeli przegraj, my
pokryjemy rachunki. W takim scenariuszu byo po prostu za mao cierpienia dla bankiera.
Mae banki, ktre nie miay kapitau na tyle duego, by udziela poyczek
zagranicznych, szybko odkryy, e drug po kredytowaniu obcych pastw moliwoci jest
udzielanie poyczek rozwijajcym si firmom amerykaskim.
Rwnie i one obniyy swoje wymagania w stosunku do poyczkobiorcy i na
rozbudow firmy mona byo dosta kredyt bez adnych opat z gry. Jak zareagoway firmy?
C, nie miay wiele do stracenia, poniewa byy to w kocu cudze pienidze, a Kongres
wprowadzi tak wielkie ulgi podatkowe na inwestycje budowlane, e trudno byo si oprze
pokusie. Firmy nie musiay ju analizowa rynku, nie musiay ama sobie gowy nad
lokalizacj i rozmiarami planowanego budynku. Pozostaa im wic tylko ta jedna pewno, e
uzyskaj najwikszy w ich yciu odpis podatkowy.
Skutkiem tego wszystkiego firmy zaczy budowa jak szalone, powodujc w ten
sposb zablokowanie rynku. Kiedy poda znacznie przewyszya popyt, rynek zaama si.
Wtedy firmy powiedziay bankom: Nie moemy spaca. Banki z kolei powiedziay to samo
podatnikom. Niestety, my nie mamy si do kogo zwrci. Co gorsza, wszyscy stalimy si w
tym kraju wiadkami olbrzymich naduy, co spowodowao powszechne przekonanie, e jeli
kto jest bogaty, to musia kogo skrzywdzi. Stworzyo to negatywne postawy wobec wielu
biznesmenw, ktrzy przecie tworz miejsca pracy pozwalajce na realizacj
amerykaskiego marzenia.
Cay ten baagan ilustruje nasz brak zrozumienia relacji midzy siami powodowanymi
przez uczucia przyjemnoci i cierpienia. Dowodzi te, jak niemdre s prby pozbycia si
dugofalowych problemw za pomoc krtkofalowych rozwiza.
Cierpienie i przyjemno s rwnie zakulisowymi reyserami dramatu wiatowego.
Przez lata nasze stosunki ze Zwizkiem Radzieckim cechowaa ciga eskalacja zbroje.
Obydwa kraje produkoway wci wicej broni, by mc sprosta warunkom groby: Jeli wy
nas skrzywdzicie, nasz odwet przyniesie wam wiele wicej blu." Doszo w kocu do tego, e
w cigu kadej sekundy wydawalimy na zbrojenia pitnacie tysicy dolarw!
Co sprawio, e Gorbaczow tak nagle zdecydowa si na negocjacje o redukcji zbroje?
Odpowied brzmi: cierpienie. Zacz czy olbrzymie cierpienie z prbami przewyszenia
naszego olbrzymiego arsenau zbrojeniowego. Byo to niemoliwe finansowo, skoro nie mg
nawet nakarmi ludzi w swoim kraju. A jeli ludzie nie maj co je, bardziej obchodz ich
wasne odki ni zbrojenia. Bardziej zaley im na zapenieniu lodwki ni na zapenieniu
magazynw zbrojeniowych swego kraju.
Zaczynaj sdzi, e pienidze s le wydawane, i domagaj si zmian. Czy Gorbaczow
zmieni swoje stanowisko dlatego, e jest wielkim czowiekiem? By moe. Ale jedno jest
pewne: nie mia wyboru.
Natura podporzdkowaa ludzko dwm
udzielnym wadcom - cierpieniu
i przyjemnoci... Rzdz one wszystkim,
co robimy, wszystkim, co mwimy, i wszystkim,
co mylimy. Wszelkie wysiki, ktre moglibymy
podj, by wyzwoli si spod ich panowania,
jedynie nam to panowanie unaoczni
i potwierdz.
JEREMY BENTHAM
Dlaczego ludzie pozostaj w nie dajcych im satysfakcji zwizkach, dlaczego nie chc
ich jako ulepsza albo po prostu skoczy i dalej i przez ycie? Poniewa wiedz, e
zmiany poprowadz ich w nieznane, a wikszo z nas jest przekonana, e owo nieznane
przyniesie nam wicej cierpienia ni nasze obecne ycie. Dokadnie jak w przysowiu:
Lepszy diabe znajomy ni ten, ktrego nie znasz", albo: Lepszy wrbel w garci ni
kanarek na dachu." To gbokie przekonanie powstrzymuje nas od podjcia dziaa, ktre
zmieni nasze ycie.
Jeli chcemy wej z kim w intymny zwizek, musimy pokona strach przed
odrzuceniem i blem. Jeli planujemy rozpoczcie wasnych interesw, musimy przeama
strach przed utrat bezpieczestwa. Tak naprawd przedsiwzicie niemal kadej cennej dla
nas w yciu rzeczy wymaga od nas dziaania wbrew podstawowemu uwarunkowaniu systemu
nerwowego. Musimy poradzi sobie ze strachem, przeamujc istniejce w nas zespoy
reakcji, i w wielu wypadkach musimy zmieni strach w si. Zreszt najczciej obawy,
ktrym pozwalamy nad sob panowa, nigdy nie staj si rzeczywistoci. Na przykad czsto
ludzie cz cierpienie z lataniem samolotem, cho w rzeczywistoci nie ma adnych podstaw
tej fobii. Reaguj w ten sposb na bolesne dowiadczenie z przeszoci. Czytali kiedy w
prasie o katastrofie samolotowej i teraz unikaj latania: pozwalaj, by panowa nad nimi
strach.
Musimy zawsze by pewni, e nasze ycie toczy si w teraniejszoci i reagujemy na
zjawiska rzeczywiste, a nie na nasz
strach przed tym, co si kiedy wydarzyo albo moe si wydarzy pewnego dnia.
Najwaniejsze jest, by pamita, e nigdy nie uciekamy przed rzeczywistym cierpieniem.
Uciekamy przed tym, co W NASZYM PRZEKONANIU doprowadzi do cierpienia.
DOKONAJMY KILKU ZMIAN JU TERAZ
PO PIERWSZE, SPISZ NA KAWAKU PAPIERU CZTERY RZECZY, KTRE
POWINIENE ZROBI I OD JAKIEGO CZASU TO ODKADASZ. Moe musisz straci
kilka kilogramw. Moe musisz rzuci palenie. By moe powiniene skontaktowa si z
kim, na kim ci zaley, albo odnowi znajomo z kim, kto jest dla ciebie wany.
Rozdzia czwarty
SYSTEMY PRZEKONA:
SIA TWORZENIA I SIA NISZCZENIA
Za wszystkim, co mylimy, kryje si wszystko,
w co wierzymy, jakby ostateczna zasona
naszej duszy.
ANTONIO MACHADO
By zgorzkniay i okrutny, by alkoholikiem i narkomanem, ktry kilka razy omal si
nie zabi. Dzisiaj odsiaduje doywocie za zamordowanie w sklepie monopolowym kasjera,
ktry wszed mu w parad". Ma dwch synw, midzy ktrymi jest zaledwie jedenacie
miesicy rnicy. Jeden z nich wyrs na drugiego tat": by narkomanem, ktry y z
kradziey i rabunkw, dopki nie trafi do wizienia za usiowanie morderstwa. Jednak jego
brat jest zupenie inny. Wychowuje troje dzieci, czerpie olbrzymi rado z maestwa i
wydaje si naprawd szczliwy. Praca szefa regionu w jednym z najwikszych koncernw w
kraju jest dla niego zarwno wielkim wyzwaniem, jak i olbrzymi satysfakcj. Jest zdrowy,
silny i nie ma problemw ani z narkotykami, ani z alkoholem.
Jak tych dwch chopcw mogo pj tak rnymi drogami, cho wychowali si
przecie w tym samym rodowisku?
Obydwu zadano to samo pytanie: Dlaczego twoje ycie potoczyo w taki wanie
sposb?" Kady z nich, cho niezalenie od drugiego, udzieli o dziwo tej samej odpowiedzi:
A czyme innym mgbym si sta, skoro wychowywa mnie taki, a nie inny ojciec?"
Tak czsto stajemy si ofiarami przekonania, e wydarzenia rzdz naszym yciem i e
to rodowisko uksztatowao nasz obecn posta. Nigdy nie istniao wiksze kamstwo.
NASZE YCIE KSZTATUJ NIE WYDARZENIA, ALE NASZE WASNE
PRZEKONANIA NA TEMAT ZNACZENIA TYCH WYDARZE.
Dwaj mczyni zostaj zestrzeleni w Wietnamie i osadzeni w niesawnym wizieniu
Hoa Lo. Odizolowano ich od wiata, przykuto do betonowych cian, nieustannie bito
zardzewiaymi acuchami. Chocia obydwaj cierpieli dokadnie tak samo, kady z nich
wycign zupenie inne wnioski ze swojego dowiadczenia. Jeden z nich by przekonany, e
takie ycie nie ma sensu, i popeni samobjstwo. Dla drugiego to straszliwe przeycie stao
si podstaw, by jeszcze bardziej uwierzy w siebie, w ludzi i Stwrc. Kapitan Gerald
Coffee wykorzystuje swoje wspomnienia z tamtych dni, by przypomina ludziom na caym
wiecie o potdze ludzkiego ducha, ktry jest w stanie pokona kade cierpienie, sprosta
kademu wyzwaniu i wytrzyma kady bl.
Dwie kobiety w tym samym czasie ukoczyy siedemdziesity rok ycia, ale dla kadej
z nich wydarzenie to znaczyo zupenie co innego. Jedna wiedziaa", e jej ycie zblia si
ku kocowi. Dla niej przeyte dziesiciolecia oznaczay, e mechanizm jej ciaa zaczyna si
psu i powinna w zwizku z tym powoli egna si z yciem. Druga z kobiet jest przekonana,
e moliwoci czowieka bez wzgldu na jego wiek zale od tego, w co wierzy, i dlatego
zaczyna ona sobie stawia coraz wysze wymagania. Dochodzi do wniosku, e wspinaczka
grska jest wspaniaym zajciem dla siedemdziesiciolatki. Przez nastpne dwadziecia pi
lat cakowicie powica si tej nowej przygodzie. W cigu tego czasu zdobya wiele spord
najwyszych szczytw wiata. Hulda Crooks ma dzi dobrze po dziewidziesitce i jest najstarsz kobiet, ktra kiedykolwiek wspia si na Fuji. Tak wic nie otoczenie czy
rodowisko, nie wydarzenia W naszym yciu, ale ZNACZENIE, jakie im nadajemy, nasza
interpretacja wydarze decyduje, kim jestemy dzi i kim staniemy ci jutro.
Przekonania wanie sprawiaj t cudown rnic midzy yciem radosnym i
szczliwym a yciem smutnym i zgorzkniaym. Wanie przekonania odrniaj Mozarta od
Jansona. Przekonania sprawiaj, e niektrzy z nas staj si bohaterami, a inni prowadz
ciche ycie desperatw".
Czemu su przekonania? S one jakby przewodnikiem, ktry mwi nam, co prowadzi
do cierpienia, a co do przyjemnoci. Ilekro co zdarza si w twoim yciu, twj umys zadaje
dwa pytania: 1) Czy bdzie to oznacza cierpienie, czy przyjemno? 2) Co musz teraz
zrobi, aby unikn cierpienia i(lub) zyska przyjemno? Odpowiedzi na te pytania oparte s
na tym, w co wierzymy, na naszych PRZEKONANIACH, a nasze przekonania bior si z
UOGLNIE pyncych z tego, co dotychczas nauczylimy si uznawa za rdo cierpienia
albo rdo przyjemnoci. Uoglnienia te kieruj wszystkimi naszymi dziaaniami, a zatem
decyduj o kierunku i poziomie naszego ycia.
Uoglnienia mog by bardzo poyteczne, s one po prostu rozpoznaniem podobnych
schematw. Wemy prosty przykad: dziki czemu umiesz otworzy drzwi? Patrzysz na
klamk i cho nigdy wczeniej jej nie widziae, moesz by pewien, e drzwi si otworz,
jeli przekrcisz klamk w prawo lub w lewo, a nastpnie pocigniesz drzwi do siebie lub je
od siebie odepchniesz. Dlaczego jeste o tym przekonany? Po prostu twoje dowiadczenia
zwizane z drzwiami powtarzay si wystarczajco czsto, by dao ci to POCZUCIE
PEWNOCI, ktre pozwala ci dziaa bez zastanowienia. Bez tego poczucia pewnoci nie bylibymy w stanie wyj z mieszkania, prowadzi samochodu, telefonowa ani robi adnej z
dziesitek rzeczy, ktre robimy na co dzie. Uoglnienia upraszczaj nasze ycie i pozwalaj
nam funkcjonowa.
Niestety uoglnienia na temat bardziej skomplikowanych dziedzin ycia mog by
uproszczeniami i prowadzi do powstawania ograniczajcych nas przekona. By moe
zdarzyo si, e kilka razy w yciu poniose w jakich dziaaniach klsk i na tej podstawie
doszede do przekonania, e brak ci kwalifikacji.
94
OBUD W SOBIE OLBRZYMA
Jeli uwierzysz, e to przekonanie jest prawdziwe, moe ono si sta samospenialn
przepowiedni. Bdziesz sobie powtarza: Po co mam prbowa, skoro i tak mi si nie
powiedzie?" By moe podje kilka niewaciwych decyzji w interesach albo w kontaktach
z innymi i doszede potem do wniosku, e oznacza to, i zawsze ju bdziesz sabotowa"
sam siebie. A moe jako ucze nie uczye si tak szybko, jak WEDUG CIEBIE uczyy si
inne dzieci, i zamiast po prostu doj do wniosku, e masz inny sposb uczenia si, uznae
siebie za niezdolnego.
Czy uprzedzenia rasowe nie wynikaj z bdnych uoglnie na temat caych grup ludzi?
Problem z wszystkimi tymi przekonaniami polega na tym, e bd one ogranicza twoje
przysze decyzje o tym, kim masz by i jakie s twoje moliwoci. Nie wolno nam
zapomina, e WIKSZO NASZYCH PRZEKONA TO UOGLNIENIA NA TEMAT
psychoneuroimmunologii (wzajemne zwizki midzy umysem a ciaem) zaczynaj udowadnia to, co wielu podejrzewao od wiekw: nasze przekonania na temat choroby i sposobw
jej leczenia s bardzo istotne, waniejsze moe nawet ni samo leczenie. Dr Henry Beecher z
Uniwersytetu Harvarda przeprowadzi na ten temat szereg dowiadcze i bada, z ktrych
jasno wynika, e podczas gdy wyleczenie pacjenta przypisujemy lekarstwom, w
rzeczywistoci popraw zdrowia powoduje wiara w nie pacjenta.
Posadami nauki zatrzso zwaszcza dowiadczenie, w ktrym stu studentw medycyny
poproszono o wzicie udziau w testowaniu dwch nowych lekw. Jeden z nich, zawarty w
czerwonej kapsuce, opisano im jako wyjtkowo skuteczny rodek stymulujcy, podczas gdy
drugi - w niebieskiej kapsuce - mia by wspaniaym rodkiem agodzcym i uspokajajcym.
Bez wiedzy studentw zamieniono zawarto kapsuek i w czerwonej umieszczono
barbiturat, a w niebieskiej amfetamin. Mimo to jednak poowa studentw wykazywaa
reakcje fizyczne zgodne z wasnymi oczekiwaniami - czyli dokadnie przeciwne reakcjom
chemicznym, ktre lekarstwo powinno byo wywoa w ich organizmach. Pamitajmy, e nie
byy to placeba. Studenci dostawali prawdziwe lekarstwa, ale ich przewiadczenia
niweloway chemiczne oddziaywanie lekw. Dr Beecher powiedzia nastpnie, e
skuteczno dziaania leku jest bezporednim wynikiem nie tylko waciwoci chemicznych
specyfiku, lecz rwnie i wiary pacjenta w jego skuteczno".
Lekarstwa nie zawsze s konieczne, ale wiara w wyzdrowienie jest niezbdna.
NORMAN COUSINS
za wielki zaszczyt uwaam fakt, e znaem Normana Cousinsa przez prawie siedem lat.
Dane mi te byo przeprowadzi z nim ostatni wywiad, jakiego udzieli w swoim yciu,
miesic przed mierci. W rozmowie, ktr wtedy odbylimy, mwi, jak wielki jest wpyw
przekona na zdrowie fizyczne. Podczas meczu futbolowego w Monterey Park na
przedmieciach Los Angeles kilka osb doznao objaww zatrucia pokarmowego. Po zbadaniu ich lekarz doszed do wniosku, e przyczyn zatrucia by pewien napj bezalkoholowy
sprzedawany z automatw, poniewa wszyscy jego pacjenci wypili co najmniej puszk tego
napoju przed zachorowaniem. Ogoszono wic przez goniki, by nikt nie pi tego napoju,
poniewa spowodowa ono zatrucie u kilku osb. Spiker czytajcy to ogoszenie opisa
rwnie objawy choroby. Nastpio istne pandemonium. Ludzie na trybunach zaczli mie
nudnoci i mdle. Zachorowao te kilka osb, ktre nawet nie przeszy obok automatw z
napojami! Karetki pogotowia z miejscowego szpitala zarobiy tego dnia olbrzymie kwoty,
przewoc ze stadionu powalonych chorob fanw futbolu. Kiedy odkryto, e automat z
napojami nie by przyczyn zatrucia, sta si cud": wszyscy chorzy ozdrowieli natychmiast.
Musimy zrozumie, e nasze wasne przekonania mog w jednej chwili zrobi z nas
chorych albo nas uzdrowi. Udowodniono niezbicie, e przekonania mog wpywa na nasz
system immunologiczny. Co waniejsze, mog one albo doda nam si i przynie
rozwizanie problemw zdrowotnych, albo osabi nas i utrudni wyzdrowienie. W tej
wanie chwili przekonania ksztatuj twoj reakcj na przeczytane wyej sowa oraz
decyduj o tym, czego nauczysz si podczas lektury caej tej ksiki.
Czasem wytwarzamy w sobie przekonania, ktre daj nam si albo ograniczaj nas w
jednym okrelonym kontekcie, na przykad przekonania na temat umiejtnoci piewu czy
taca, moliwoci zreperowania wasnego samochodu, czy te znajomoci rniczek i caek.
Inne przekonania s na tyle oglne, e mog zdominowa dosownie kady aspekt naszego
ycia, wpywajc na albo negatywnie, albo pozytywnie, Te wanie przekonania nazywam
PRZEKONANIAMI GLOBALNYMI LUB PRZEKONANIAMI OGLNYMI.
Przekonania globalne to inaczej przekonania, ktre ywimy wobec wszystkiego w
naszym yciu: wasnej tosamoci, ludzi, pracy, czasu, pienidzy, wreszcie samego ycia. Te
wzgldu na to
w
o, skd biorr si nasze odniesieniaa, zaczynam
my akceptow
wa je jako
RZECZ
ZYWISTE i dlatego NIE
E PODAJE
EMY ICH W WTPLIW
WO. Mo
oe to mie bardzo
powan
ne negatywn
ne skutki, w zalenoci od przekon
na, ktre w sobie wytw
warzamy. Na
N tej
samej zasadzie moemy te uywa zdoln
noci wykorrzystywaniaa wymylon
nych przez nas
n
samych odniesie, by porusza si w wym
marzonym kierunku.
k
Czowiek mo
oe odnie sukces,
gdy wysstarczajco plastyczniee co sobie wyobrazi,
w
r
wnie dobrzze, jak gdyb
by posiada w tej
dziedzinie rzeczywiste dowiadczenia. Dzieje si tak dlatego, e umys ludzki nie potrafi
odrni odniesie wyobraonych od tych bdcych skutkiem dowiadczenia.
ODPOWIEDNIO CZSTO POWTARZAJCE SI WRAENIA EMOCJONALNE S
PRZEZ NASZ SYSTEM NERWOWY ODBIERANE JAKO CO RZECZYWISTEGO,
NAWET Rwnie mao realistyczne byo zaoenie parku i pobieranie opat nie tylko za
przejadki konne, ale i za samo wejcie. W tamtych latach nie byo podobnego parku nigdzie
na wiecie! A jednak Walt Disney mia poczucie pewnoci, w ktrym niewielu ludzi mogoby
mu dorwna, i jego optymizm zmieni warunki, w ktrych przyszo mu funkcjonowa.
Jeli ju masz popeni w yciu bd, niech bdzie to bd przecenienia wasnych
moliwoci (jeli oczywicie nie zagraa to twojemu yciu). Ale nie jest to takie atwe,
poniewa moliwoci ludzkie znacznie przewyszaj nasze nawet najmielsze o nich
wyobraenia.
Wielu badaczy zajmowao si rnic midzy ludmi znajdujcymi si w depresji i
ludmi nastawionymi do ycia optymistycznie. Po prbie opanowania nowej umiejtnoci
pesymici potrafi dokadniej opisa, jak prba przebiegaa, podczas gdy optymici oceniaj
swoje zachowanie lepiej, ni byo to w rzeczywistoci. Ale ta wanie nierealistyczna ocena
wasnego zachowania jest sekretem ich przyszych sukcesw. W kocu optymistom zawsze
udaje si opanowa podan umiejtno, podczas gdy pesymici ponosz porak.
Dlaczego? Optymista to czowiek, ktry mimo braku odniesie dotyczcych sukcesu, a nawet
braku odniesie dotyczcych klski, nie konstruuje przekona typu: Poniosem klsk", albo:
To nie moe mi si uda." Wypracowuje on natomiast w sobie odniesienia pene wiary w
siebie, wykorzystuje wyobrani, aby zobaczy jej oczami samego siebie odnoszcego sukces
po kolejnej prbie. Wanie ta specjalna umiejtno koncentrowania si w taki sposb na
wasnym sukcesie pozwala optymistom prbowa tak dugo, a wreszcie znajd sposb
wspicia si na sam szczyt. Optymista dziaa, opierajc si na przekonaniach takich jak:
PRZESZO NIERWNA JEST PRZYSZOCI."
Wszyscy wielcy przywdcy, wszyscy wielcy ludzie sukcesu znaj potg cigych prb
docignicia wasnej wizji, nawet jeli nie s dla nich w danej chwili dostpne szczegy, za
pomoc ktrych mog to osign. JELI ROZWINIESZ W SOBIE TO POTNE
POCZUCIE PEWNOCI, KTRE DA MOG PRZEKONANIA, UDA CI SI
OSIGN DOSOWNIE WSZYSTKO, WCZNIE Z TYM, CO INNI LUDZIE Z
CA PEWNOCI UZNAJ ZA NIEMOLIWE.
Tylko w ludzkiej wyobrani kada prawda
znajduje skuteczn i niezaprzeczaln
egzystencj. Wyobrania, a nie inwencja, jest
najwyszym wadc sztuki - i ycia.
JOSEPH CONRAD
Jednym z najwikszych wyzwa w yciu czowieka jest zdobycie wiedzy, jak
interpretowa niepowodzenia". Nasz sposb interpretowania klsk" ksztatuje nasze
przeznaczenie. Musimy pamita, e SPOSB, W JAKI RADZIMY SOBIE Z PRZECIWNOCIAMI I NIEPOWODZENIAMI, KSZTATUJE NASZE YCIE BARDZIEJ NI
COKOLWIEK I N N E G O . Czasem mamy tak wiele odniesie dotyczcych blu i
niepowodze, e zaczynamy przeksztaca je w przekonanie, i ju nic nie jest w stanie
polepszy naszej sytuacji. Niektrzy ludzie zaczynaj sdzi, e wszystko jest bez sensu, e
stanowi oni przypadek beznadziejny i bezwartociowy i e przegraj, cokolwiek by zrobili.
A to wanie jest zestaw przekona, ktrych nigdy nie wolno nam ywi, jeli mamy
spodziewa si sukcesu i cokolwiek w yciu osign. Przekonania te odzieraj nas z siy i
niszcz nasz zdolno dziaania. W psychologii istnieje okrelenie na takie destrukcyjne
nastawienie umysu
u: NABYTA
A BEZRAD
DNO. Kiedy kto doowiadcza wystarczajc
w
cej dla
niego liczby niepow
wodze w jakiej dzied
dzinie - a rcz, e bybby zaskoczzony, jak nieewiele
niektry
ym do tego potrzeba - zaczyna
z
posstrzega swo
oje wysiki jako bezow
wocne i nabiiera
postawy
y charaktery
yzujcej si cakowitym
m zniechceeniem z pow
wodu nabyteej bezradnoci.
Dr Martin Seeligman z Uniwersytetu
U
u w Pensylw
wanii przeprrowadzi szcczegowe badania
b
na temaat przyczyn nabytej bezzradnoci. W swojej ksice pod tyytuem Learrned Optimiism
(Nabyty
y optymizm
m) wskazuje na trzy WZ
ZORCE PRZ
ZEKONA
, ktre pow
woduj, e czujemy
c
si bezrradni, i ktree niszcz do
osownie kaady aspekt naszego yycia.
N
Nazywa
on tee trzy kateg
gorie nastpu
ujco: PRZE
EKONANIIE O TRWA
AOCI pro
oblemu,
PRZEK
KONANIE O ROZMIA
ARACH problemu oraz OSOBISTY
Y STOSUN
NEK do prob
blemu.
Owadnity niskim
n
wyob
braeniem o sobie sam
mym, Bob zaatrudnia si jako garb na
n
jezdni.
W
Wielu
z najw
wikszych lu
udzi naszego
o kraju zdoao odnie sukces mim
mo napotyk
kania
olbrzym
mich przeszk
kd i probleemw. Rn
nica midzy
y nimi a tym
mi, ktrzy si atwo pod
ddaj,
sprowad
dza si do r
nicy w prrzekonaniacch na temat trwaoci w
wasnych pro
oblemw bd jej
braku. Ludzie
L
odno
oszcy sukccesy bardzo rzadko, jeli w ogle tto si zdarzaa, postrzegaaj
swoje problemy jak
ko trwae, podczas
p
gdy
y ludzie pon
noszcy klsski nawet naajdrobniejszzy
m uznaj za trway i nieemoliwy do
o pokonaniaa.
problem
W momenciee przyjcia przekonania
p
a, e nie mo
oesz nic zm
mieni, poniiewa adnee twoje
dotychcczasowe dziiaania nie byy
b
skuteczzne, zaczynaasz wprowaadza do wasnego orgaanizmu
miertelln trucizn. Osiem lat temu, kiedy
y bolenie spadem
s
na samo dno i rozpaczaeem, e
nigdy niie uda mi sii tego odm
mieni, postrrzegaem sw
woje problem
my jako trw
wae. Znalazzem si
wtedy bliej
b
emocjonalnej miierci ni kieedykolwiek w yciu. Jeednak nauczzyem si czy z
tym przzekonaniem tak wiele cierpienia, e potrafiem
m je zniszczzy i nigdy wicej
w
nie
przycho
odzio mi on
no do gowy
y. Ty musiszz zrobi to samo.
s
Jeli kiedykolwiiek ty sam lu
ub kto
ci bliskii zacznie naarzeka, e jego
j
problem
m jest nie do
d pokonaniia, trzeba tym
m kim mocno
potrzsn
n. Cokolw
wiek staoby
y si w twoiim yciu, musisz
m
wierzzy, e TO MINIE,
M
e jeli
j
nie
zaprzesttaniesz usio
owa, znajd
dziesz na to jaki spos
b.
Drug rnicc midzy zw
wycizcamii i pokonany
ymi, optym
mistami i pessymistami, jest
j
k do rozmiaarw probleemu. Czowiek sukcesu
u nigdy nie ppostrzega problemu jak
ko
stosunek
olbrzymiej przeszkody. Innymi sowy, aden problem nigdy nie wpywa na cae j e g o ycie.
Czowiek sukcesu powie sobie: To tylko kwestia drobnych zmian w moim sposobie
odywiania." Pesymista natomiast stwierdzi: To ja sam stanowi problem. Poniewa zbyt
duo jem, cae moje ycie skazane jest na zmarnowanie." Pesymici, ktrzy kieruj si w
yciu postaw nabytej bezradnoci, gboko wierz, e skoro nie udao im si w jednej tylko
sprawie, nie uda im si w adnej innej. S przekonani, e skoro maj problemy finansowe,
cae ich ycie obrci si w gruzy: dzieci nie bd miay opieki, odejdzie od nich
wspmaonek i tak dalej, i tak dalej. Szybko dochodz do wniosku, e stracili nad
wszystkim kontrol, i zaczynaj czu si bezradni.
Wyobra sobie, ile mog zdziaa negatywne postawy w obydwu tych kategoriach:
trwaoci problemu i jego rozmiarw. Rozwizaniem moe by dostrzeenie czego w yciu,
nad czym moesz zapanowa, i podjcie dziaa, aby to uczyni. Kiedy to zrobisz, znikn
przynajmniej niektre z tych ograniczajcych ci przekona.
Seligman nazywa ostatni kategori osobistym stosunkiem do problemu. Ja wol j
nazywa uznawaniem problemu za osobisty. Jeli nie postrzegamy niepowodzenia jako
wyzwania do zmiany postawy, a wolimy upatrywa jego przyczyny w nas samych i
traktujemy je jak skutek defektu osobowoci, natychmiast
czujemy si obezwadnieni. W kocu jak zmieni cae swoje ycie? Czy nie jest to o
wiele trudniejsze od zmiany zachowa w jednej okrelonej dziedzinie? Wystrzegaj si
przekonania, e twoje problemy maj rdo w twoich trwaych defektach. Jakie inspiracje
moe ci da chostanie samego siebie?
Podtrzymywanie tych ograniczajcych nas przekona jest rwnoznaczne z regularnym
zaywaniem maych dawek arszeniku, ktre z czasem skadaj si na dawk mierteln. Cho
nie giniemy natychmiast, z chwil ich przyjcia zaczynamy z wolna umiera emocjonalnie.
Musimy ich wic unika za wszelk cen. Pamitaj! Jeli w co wierzysz, twj umys dziaa
jakby kierowany automatycznym pilotem, filtrujc elementy otoczenia w poszukiwaniu
odniesie, ktre uzasadni twoje przekonanie, bez wzgldu na jego tre.
To umys zamienia zo w dobro, umys czyni
szczliwych bd zdesperowanych, bogatych
lub biednych.
EDMUND SPENSER
JAK ZMIENIA PRZEKONANIA
WSZELKIE ZMIANY W OSOBOWOCI ZACZYNAJ SI OD ZMIANY
PRZEKONA. Jak wic si zmieniamy? Najskuteczniejszym sposobem jest zmuszenie
umysu, by poczy olbrzymie cierpienie ze starym przekonaniem. Musisz czu, e to
przekonanie nie tylko kosztowao ci wiele cierpienia w przeszoci, lecz rwnie kosztuje ci
wiele cierpie teraz, a wic i w przyszoci moe ci przynie jedynie cierpienia. Nastpnie
musisz zacz odczuwa wielk przyjemno na myl o przyjciu nowego przekonania, ktre
da ci wiee siy. To podstawowy wzorzec dziaania, ktre musimy podejmowa wci od
nowa, tworzc zmiany w naszym yciu.
Nie wolno nam nigdy zapomina, e wszystkimi naszymi dziaaniami kieruje potrzeba
unikania cierpienia albo zyskania przyjemnoci, JELI WIC SKOJARZYMY CIERPIENIE
Z CZYMKOLWIEK, BDZIEMY TO W STANIE ZMIENI. Jedynym powodem, dla
ktrego ywimy jakiekolwiek przekonanie, jest fakt, e nauczylimy si czy wielkie
cierpienie z jego brakiem albo wielk przyjemno z jego obecnoci.
Po drugie, zacznij ywi wtpliwoci. Jeli naprawd jeste ze sob szczery, to
przyznasz, e s takie przekonania, ktrych broniby ciaem i dusz wiele lat temu, a dzi
przyznaby si do nich z wielkim zakopotaniem. Co si stao? Z pewnych powodw
zacze mie wtpliwoci. By moe dowiadczye czego nowego albo stao si co, co
zaprzeczyo twoim dotychczasowym przekonaniom. By moe poznae kilku Rosjan i
przekonae si, e podobnie jak ty s ludmi, ktrzy ciko pracuj, by utrzyma swoje
rodziny. Zaczlimy inaczej postrzega Rosjan po czci przez programy wymiany
midzynarodowej, dziki ktrym zobaczylimy tych ludzi na wasne oczy i mielimy
moliwo si przekona, e rwnie i ich trapi podobne naszym problemy. Zyskalimy
nowe dowiadczenia, ktre kazay nam ZADAWA PYTANIA, wstrzsny nasz
pewnoci i zaczy chwia rwnie naszymi odniesieniami.
Jednak samo tylko nowe dowiadczenie nie gwarantuje zmiany przekona. Moe si
zdarzy, e kto dowiadcza czego cakowicie sprzecznego z wasnymi przekonaniami, a
interpretuje to w zupenie dowolny sposb po to, aby wzmocni jeszcze swoj pewno.
Wanie takie zachowanie zademonstrowa Saddam Hussein podczas wojny w Zatoce
Perskiej, kiedy cigle twierdzi, e wygrywa mimo otaczajcych go coraz wikszych
zniszcze.
Podczas jednego z prowadzonych przeze mnie seminariw pewna kobieta dowiadczya
raczej nietypowych stanw emocjonalnych i umysowych. Zacza twierdzi, e jestem
nazist i zatruwam ludzi zgromadzonych w pomieszczeniu za pomoc niewidzialnego gazu,
ktry wpuszczam przez otwory wentylacyjne. Kiedy zaczem do niej mwi wolniej, co
stanowi normaln procedur, gdy chcemy, by kto si odpry, powiedziaa: Sam widzisz,
gaz zacz ju wpywa na twj sposb mwienia!" Cokolwiek si dziao, wykorzystywaa to
natychmiast dla poparcia swojego przekonania, e wszyscy zginiemy zatruci tajemniczym
gazem. W kocu jednak udao mi si zburzy to jej przekonanie. Jak to si robi? Pomwimy o
tym w nastpnym rozdziale.
NOWE DOWIADCZENIA STANOWI POCZTEK ZMIANY, JELI
POWODUJ, E ZACZYNAMY KWESTIONOWA WASNE PRZEKONANIA.
Pamitaj, e JELI W CO WIERZYMY, NIGDY NIE PODAJEMY TEGO W WTPLIWO. Z chwil gdy zaczynamy kwestionowa dotychczasowe przekonania, nie jestemy
ich ju cakowicie pewni. Nogi" naszych przekona zaczynaj si chwia. Czy kiedykolwiek
podawae w wtpliwo wasn umiejtno zrobienia czegokolwiek? Jak to robie? Pewnie
zadawae sobie pytania typu: A jeli to spieprz? Jeli mj pomys nie zadziaa?", albo: A
jeli oni mnie nie lubi?"
Ale pytania mog doda nam wielkiej siy, jeli zadajemy je, by sprawdzi suszno
przyjtych na lepo przekona. Wiele z naszych przekona opiera si na informacjach, ktre
uzyskalimy od innych i ktrych tak naprawd nigdy nie sprawdzilimy. Jeli zaczniemy im
si przyglda, moemy doj do wniosku, e przekonania, ktre niezomnie ywilimy
caymi latami, oparte s na zestawie faszywych przesanek. Jeli uywasz komputera lub
maszyny do pisania, ten przykad z pewnoci bdzie dla ciebie waciwy. Jak sdzisz,
dlaczego tradycyjny ukad liter i cyfr na klawiaturze zaakceptowany jest w dziewidziesiciu
dziewiciu procentach maszyn do pisania i klawiatur komputerowych w caym wiecie?
(Ukad ten znany jest pod nazw QWERTY. Jeli piszesz na maszynie, wiesz, e s to litery
znajdujce si z lewej strony grnego rzdu klawiszy.) Oczywista wydaje ci si odpowied,
e taki wanie ukad na pewno najbardziej przyspiesza pisanie. Czy nie mam racji?
Wikszo ludzi nie odwayaby si nawet zakwestionowa tego stwierdzenia. W kocu
ukad QWERTY istnieje od ponad stu dwudziestu lat. Tymczasem w rzeczywistoci
QWERTY jest niemal najmniej efektywnym ukadem spord wszystkich moliwych. Nieraz
udowodniono, e inne ukady klawiatury, jak choby uproszczona klawiatura Dworaka,
znacznie zwikszaj tempo pisania i zmniejszaj liczb popenianych bdw. Prawda jest
nastpujca: klawiatur QWERTY celowo opracowano, by ZWOLNI TEMPO
MASZYNISTKI w czasach, kiedy poszczeglne czci maszyny do pisania poruszay si
wolno i czcionki atwo si blokoway, jeli pisano zbyt szybko.
Dlaczego wic trzymamy si ukadu QWERTY od stu dwudziestu lat? W 1882 roku
niemal wszyscy pisali czterema palcami. Pewna kobieta opracowaa metod pamiciowego
pisania za pomoc omiu palcw. Jej metod podano w wtpliwo i o wyszoci starej
metody mia zadecydowa konkurs szybkoci pisania na maszynie. Autorka nowej metody
wystawia do konkursu swojego ucznia, zawodowego maszynist, ktry opanowa pamiciowo ukad klawiatury typu QWERTY. Metoda pamiciowa okazaa si lepsza, poniewa
pobi on swojego rywala. Od tego czasu standard QWERTY sta si standardem szybkoci i
nikt nie kwestionowa zasadnoci takiego ukadu klawiatury.
Ile podobnych przekona ywisz na temat siebie samego, swoich moliwoci i
ogranicze, powinnoci innych ludzi, zdolnoci wasnych dzieci? Ile ograniczajcych ci
przekona zaakceptowae bez zastanowienia, cho moe nawet nie zdajesz sobie z tego
sprawy?
JELI ZADASZ DO DUO PYTA, ZACZNIESZ W KOCU WTPI W
STARE PRZEKONANIA. Dotyczy to rwnie rzeczy, co do ktrych nie masz cienia
wtpliwoci. Wiele lat temu miaem wyjtkow okazj wsppracy z armi Stanw
Zjednoczonych, z ktr negocjowaem kontrakt na przeprowadzenie szkolenia w pewnych
dziedzinach. Moja praca uznana zostaa za tak dobr i potrzebn, e pozwolono mi nawet
pracowa z jednym z wysokich urzdnikw CIA, czowiekiem, ktry zaczyna karier w tej
instytucji jako szeregowy pracownik. Mog powiedzie, e umiejtnoci, jakie on sam i
podobnego typu ludzie wypracowali dla kwestionowania przekona innych, s wrcz
zaskakujce. Tworz oni warunki, ktre zmuszaj ludzi do zwtpienia w dotychczas ywione
przekonania, a nastpnie poddaj myli, ktre maj stanowi podstaw dla zupenie nowych
przewiadcze. Obserwowanie tempa, z jakim potrafi to robi, moe wrcz budzi groz, ale
jest niewtpliwie fascynujce. Nauczyem si stosowa te techniki na samym sobie, aby
eliminowa przekonania obezwadniajce mnie i zastpowa je takimi, ktre dadz mi si.
Nasze przekonania charakteryzuj si rnym poziomem natenia emocjonalnego i
rnym poziomem pewnoci. Wane
jest, by potrafi odkry ten poziom. Wanie z tego wzgldu podzieliem przekonania na
trzy grupy: opinie, przekonania i przewiadczenia.
OPINIA jest czym, czego jestemy raczej pewni, ale pewno ta jest jedynie czasowa,
poniewa opini moemy z atwoci zmieni. Blat jest w tym wypadku oparty na chwiejnych
nogach nie zweryfikowanych odniesie, ktrych rdem mog by jedynie wraenia. Na
przykad pocztkowo wielu Amerykanw uznawao George'a Busha za nieudacznika tylko ze
wzgldu na sposb mwienia. Jednak kiedy przekonali si, jak skutecznie potrafi zdobywa
poparcie przywdcw rnych pastw wiata i jak skutecznie radzi sobie z inwazj Saddama
Husseina na Kuwejt, nastpi wyrany zwrot w wynikach bada opinii publicznej. Bush
wywindowa si na tak wysoki poziom popularnoci spoecznej, e rzadko ktry prezydent w
historii pastwa mg si z nim rwna. Jednak do czasu, w ktrym czytasz te sowa, opinia o
Bushu moga si ju rwnie dobrze zmieni. Taka wanie jest natura opinii: atwo si
zmieniaj i zwykle oparte s na kilku zaledwie odniesieniach, na ktrych dany czowiek
skupi si w danym momencie.
PRZEKONANIE ksztatuje si wtedy, gdy zaczynamy bra pod uwag o wiele wiksz
liczb odniesie, zwaszcza odniesie, do ktrych przejawiamy silny stosunek emocjonalny.
Odniesienia te daj nam cakowite poczucie pewnoci na jaki temat. Jak ju mwiem
wczeniej, odniesienia te mog przyjmowa najrniejsze formy, od wasnych dowiadcze,
poprzez informacje przejte z innych rde, a do rzeczy, ktre sobie od pocztku do koca
wyobrazilimy.
Ludzie ywicy przekonania s ich tak pewni, e czsto zamykaj si na nowe
informacje. Jeli jednak uda ci si z nimi porozumie, moesz przeama t izolacj i skoni
ich do zakwestionowania wasnych odniesie po to, aby zaczli przyjmowa nowe fakty. To z
inteligentny i zawsze znajdziesz jakie wyjcie z kadej sytuacji, moe ci pomc przetrwa
najtrudniejsze chwile ycia. Jak wytworzy w sobie przewiadczenie?
Zacznij od przekonania.
Wzmacniaj swoje przekonanie, dodajc wci wicej silnych odniesie. Przypumy, e
podje decyzj, e nigdy wicej nie bdziesz je misa. Aby umocni swoje postanowienie,
rozmawiaj z ludmi, ktrzy wybrali wegetariaski styl ycia. Jakie powody skoniy ich do
zmiany sposobu odywiania si? Jakie miao skutki dla ich zdrowia oraz innych dziedzin ich
ycia? Dodatkowo dowiedz si, jaki wpyw na organizm ludzki ma biako zwierzce.
Im wicej znajdziesz odniesie i im bardziej bd one emocjonalne, tym silniejsze
stanie si twoje przekonanie.
3.
Nastpnie sprbuj znale wydarzenie, ktre popchnie ci
do dziaania, albo sam stwrz tak wanie sytuacj. Aby cako
wicie zidentyfikowa si z tym dziaaniem, nieustannie zadawaj
Sobie pytanie: Jak cen bd musia zapaci, jeli tego nie zrobi?"
Zadawanie
pyta zwikszy natenie emocjonalne. Jeli na
przykad chcesz wypracowa przewiadczenie, e nigdy nie wolno
ci uywa narkotykw, spraw, aby najgorsze skutki narkomanii
stay si dla ciebie czym realnym. Ogldaj nakrcone na ten temat
filmy albo jeszcze lepiej odwied schronisko dla narkomanw
i przekonaj si na wasne oczy, jak niszczce s narkotyki dla
organizmu. Jeli obiecae sobie, e rzucisz palenie, wybierz si na
oddzia intensywnej opieki medycznej w najbliszym szpitalu
i zobacz, jak wygldaj trzymani pod namiotami tlenowymi pacjenci
cierpicy
na rozedm puc, albo obejrzyj zdjcia rentgenowskie
puc palacza. Tego typu dowiadczenia s na tyle silne, e pomog
ci przekroczy granic dzielc przekonanie i przewiadczenie.
4.
W kocu podejmij dziaania. Kade podjte dziaanie
wzmacnia twoje zaangaowanie emocjonalne i umacnia w ten
sposb twoje przewiadczenie.
Jednym z problemw zwizanych z przewiadczeniami jest fakt, e s one czsto oparte
na entuzjazmie innych ludzi dla twoich przekona. Jake czsto ludzie wierz w co,
poniewa wierzy w to co kto inny. W psychologii jest to znane jako DOWD
SPOECZNY. Jednak taki dowd nie zawsze jest dokadny. Ilekro ludzie nie s pewni, co
robi, zwracaj si o pomoc do innych.
W swojej ksice Influence (Wpyw) dr Robert Cialdini opisuje klasyczny eksperyment.
Kto krzyczy: Ratunku!" Dwoje podstawionych przez badaczy ludzi cakowicie ignoruje to
woanie o pomoc i spokojnie idzie dalej. Badany nie wie, czy powinien zareagowa, czy te
nie, jednak zobaczywszy dwoje innych ludzi zachowujcych si jak gdyby nigdy nic,
postanawia uzna woanie o pomoc za nieistotne i rwnie je zignorowa.
Wykorzystywanie dowodw spoecznych stanowi wymienity sposb na ograniczenie
wasnego ycia, na uczynienie go cakowicie podobnym do ycia wszystkich innych. Jeden z
najmocniejszych dowodw spoecznych stanowi informacje uzyskane przez nas od tak
zwanych ekspertw. Ale czy ci eksperci rzeczywicie maj racj? Pomys o dziaajcych w
Ameryce w cigu ostatnich lat uzdrowicielach. Jeszcze nie tak dawno temu wikszo
najlepiej zorientowanych" lekarzy wierzya w uzdrawiajce waciwoci pijawek! Ju za
naszych czasw lekarze przepisywali kobietom w ciy lekarstwo, ktre miao zaegna
poranne nudnoci, a w rzeczywistoci bywao przyczyn defektw podu. Oczywicie lekarze
przepisywali owo lekarstwo dlatego, e firmy farmaceutyczne - a wic eksperci - daway im
pewno, i jest to najlepszy dostpny rodek leczniczy. Jaki std wniosek? lepe ufanie
rozwizania. Za kadym bez wyjtku czowiekiem sukcesu stoi okrelony zestaw dajcych
mu si przekona.
SPOSOBEM NA ULEPSZENIE NASZEGO YCIA JEST CZERPANIE
PRZYKADU Z YCIA TYCH, KTRZY JU ODNOSZ SUKCESY. Daje to wiele siy i
wiele radoci. Ludzie ci s wok ciebie. Wystarczy wic zada sobie pytanie: Co mnie od
nich rni?" Ktre z moich przekona oddzielaj mnie od tych ludzi? Wiele lat temu czytaem
ksik pod tytuem Meetings with Remarkable Men (Spotkania z ludmi godnymi uwagi) i
wykorzystaem j jako narzdzie ksztatowania mojego ycia. Od tamtej chwili staem si
poszukiwaczem doskonaoci.
Nieustannie ledziem ycie najwikszych ludzi w historii naszej cywilizacji, aby
zapozna si z ich przekonaniami, wyznawanymi przez nich wartociami oraz stosowanymi
strategiami dziaania. Dwa lata temu zaczem wydawa magazyn dwikowy Powertalk"(TM), miesicznik, w ktrym przeprowadzam wywiady z tymi gigantami. Wiele z
najwaniejszych wnioskw przedstawianych ci w obecnej ksice pochodzi z rozmw z nimi.
Kady z nich znajduje si wrd najlepszych w swojej dziedzinie. Dziki przekonaniu o
koniecznoci przekazywania tych wywiadw innym, dzielenia si z ludmi moimi
najnowszymi przemyleniami oraz przedstawiania wyimkw z mojej poprzedniej ksiki,
ktra staa si tak wielkim bestsellerem, udao mi si nie tylko stworzy co, co ulepsza
innych ludzi, ale rwnie i mnie. Wzory, ktrych potrzebujesz, s wok ciebie na co dzie.
Jestemy tym, co o sobie mylimy. Wszystko,
czym jestemy, wynika z naszych myli.
Naszymi mylami tworzymy wiat.
BUDDA
Od prawie dziesiciu lat mwi ludziom na kursach pod nazw Living Health (TM)
(yjmy zdrowo) o bezporednim zwizku midzy wysokim spoyciem przez typowego
Amerykanina biaek zwierzcych a duym nateniem chorb serca i nowotworowych dwch najwikszych zabjcw naszego narodu. W ten sposb niewtpliwie zaprzeczaem
jednemu z przekona, ktre przez ostatnich trzydzieci pi lat ksztatowao amerykaskie
pojcie o zdrowiu fizycznym, czyli potpiem diet opart na czterech podstawowych grupach
produktw. Dieta ta zaleca codzienne spoywanie duej iloci misa, drobiu lub ryb. Dzi
naukowcy udowodnili ponad wszelk wtpliwo bezporedni zwizek midzy spoywaniem
biaek zwierzcych i ryzykiem zapadnicia na chorob serca lub nowotworow. Czonkowie
liczcego trzy tysice osb Komitetu Lekarzy dla Dobra Medycyny zwrcili si do krajowego
Departamentu Rolnictwa z prob o usunicie misa, ryb, drobiu, jaj i produktw mlecznych
z rekomendowanych dziennych dawek ywnociowych. Rzd rozwaa obecnie moliwo
ogoszenia nie jak dotychczas czterech, lecz szeciu podstawowych grup produktw
ywnociowych, wrd ktrych miso, drb i ryby stanowiyby zaledwie niewielki procent
ywnoci zalecanej do codziennego spoycia. Ta potna zmiana przekona wywoaa
oburzenie w wielu krgach. Jestem przekonany, e reakcje na t spraw bd cakowicie
zgodne ze schematem, ktry moemy zaobserwowa w historii ludzkoci. Jaki to schemat?
Niemiecki filozof Artur Schopenhauer powiedzia, e kada prawda przechodzi przez
trzy etapy:
NAJPIERW JEST WYSZYDZANA. PNIEJ NAPOTYKA GWATOWNY OPR.
W KOCU UZNAWANA JEST ZA OCZYWIST.
Przekonania na temat biaka zwierzcego byy ju wyszydzane. Teraz wielu zawzicie
je zwalcza. W kocu zostan zaakceptowane - jednak wczeniej zachoruje jeszcze wielu
ludzi, wielu umrze z powodu ograniczajcego ich przekonania, e dua ilo biaka
zwierzcego jest niezbdna dla prawidowego rozwoju organizmu.
poszczeglnych zada po to, aby jako samochodw stana na pierwszym miejscu. Dziki
zastosowaniu strategii Deminga w cigu trzech lat Ford zmieni si z firmy o zastraszajcym
wrcz deficycie w jedn z najlepszych na rynku firm z dochodem szeciu miliardw dolarw
rocznie.
Jak im si to udao? Przekonali si, e wiele mona si nauczy z frustrujcego
skdind przekonania o japoskiej jakoci. Na przykad podpisali kontrakt z japosk firm
na dostarczenie mniej wicej poowy ukadu transmisyjnego, co pomogo zwikszy moc
silnika. Szybko przekonali si, e Amerykanie tak bardzo ceni japoskie ukady
transmisyjne, e gotowi s paci za nie o wiele wicej, a nawet ustawia si po nie w kolejce!
W i e l u czonkw zarzdu Forda nie najlepiej to przyjo.
Pocztkowo twierdzili, e przekonanie o japoskiej jakoci to tylko mit naszej kultury i
ludzie r e a g u j w t e n sposb, poniewa ich tego nauczono. Jednak za n a m o w
Deminga przeprowadzono badania, ktre udowodniy, e ukady transmisyjne Forda s o
wiele goniejsze, p s u j si czciej i reklamowane s o wiele czciej od japoskich, ktre
nie s p r a w i a j adnych kopotw, nie powoduj wibracji i s bezgone. Deming nauczy
ludzi u Forda, e jako jest zawsze tasza. Byo to dokadnie przeciwne temu, w co wierzya
wikszo z nich, nauczona, e powyej okrelonej jakoci koszty produktu w y m y k a j
si z rk. Kiedy eksperci rozebrali ukad transmisyjny Forda i zmierzyli wszystkie czci,
okazao si, e kada z nich mieci si w granicach norm wyznaczonych przez firm. Przy
pomiarach czci ukadu japoskiego nie stwierdzono adnych widocznych rnic. Trzeba
byo pomiarw mikroskopowych, aby wykry te rnice.
Dlaczego ta japoska firma obsesyjnie wrcz utrzymywaa jako produktu na poziomie
wyszym, ni wymaga tego od niej kontrakt? Jej pracownicy wierzyli, e jako jest tasza,
e jeli stworz produkt najwyszej jakoci, ich klient bdzie nie tylko zadowolony, lecz
rwnie pozostanie lojalny, e nadal bdzie chcia paci za ich produkt. Dziaali oni,
opierajc si na tej samej zasadzie, ktra wyniosa ich na szczyty wiatowej gospodarki: ch
cigego podnoszenia jakoci firmy i produktu i cige podwyszanie jakoci ycia klientw.
PRZEKONANIE TO PRZYWDROWAO DO NICH Z AMERYKI I GBOKO
WIERZ, E MUSIMY JE Z POWROTEM DO AMERYKI SPROWADZI, ABY
ZMIENI NA LEPSZE NASZ GOSPODARCZ PRZYSZO.
Wyjtkowo szkodliwe przekonanie, ktre moe doprowadzi do upadku naszej
ekonomicznej potgi, to, sowami Deminga, WIARA W ZARZDZANIE WEDUG LICZB,
powszechnie panujce w naszych firmach przewiadczenie, e zyski powstaj przez
zmniejszanie nakadw i zwikszanie wpyww. Dobrym tego przykadem jest firma
Chrysler, kiedy zarzdzanie ni przej Lynn Townsend. Natychmiast podnis ceny, ale co
gorsza, obniy wydatki. W jaki sposb? Zwolni dwie trzecie personelu inynieryjnego.
Pocztkowo wydawao si, e podj waciw decyzj. Zyski wzrosy i okrzyknito go
bohaterem. Ale po kilku lutach Chrysler znw zacz robi bokami. Co si stao? Z pewnoci
bya wicej ni jedna przyczyna. Ale decyzje Townsenda na dusz met musiay przyczyni
si do obnienia jakoci, od ktrej przecie zaley funkcjonowanie firmy. Bardzo czsto
ludzie, ktrzy tak naprawd szkodz naszym przedsibiorstwom, s nagradzani za to, e
osigaj krtkofalowe rezultaty. Czasem leczymy objawy, a pomijamy przyczyny. Musimy
bardzo ostronie interpretowa wyniki naszych dziaa. Jednym z najwaniejszych
czynnikw, ktre wydobyy z kopotw ekonomicznych Forda, byli wysoko oceniani
inynierowie projektanci - stworzyli oni nowy model nazwany Taurus. Jako tego
samochodu wyznaczya zupenie now jako Forda i przyniosa firmie mas klientw. Czego
moemy si z tego nauczy? Przekonania, ktre ywimy w yciu i w interesach, p a n u j
nad naszymi decyzjami, a tym samym i nad przyszoci. Jednym z najwaniejszych
oglnych przekona, jakimi powinnimy si kierowa, jest przekonanie o koniecznoci
nieustannego podnoszenia jakoci naszego ycia, o koniecznoci cigego wzrostu i rozwoju.
zarwno te drobne, ktre wydaj si nie mie adnego znaczenia, jak i te najwaniejsze, ktre
decyduj o wszystkim. Zajmij si:
PRZEKONANIAMI TYPU: JELI..., TO...", jak na przykad: Jeli nieustannie bd
dawa z siebie wszystko, to odnios sukces", albo: Jeli w kontaktach z t osob bd si
kierowa tylko emocjami, to opuci mnie."
PRZEKONANIAMI OGLNYMI, jak na przykad przekonania dotyczce ludzi:
Ludzie s dobrzy" lub: Ludzie s okropni", i przekonania na temat samego siebie,
czekajcych ci moliwoci, czasu, biedy i bogactwa.
Wypisz tak wiele przekona, jak tylko potrafisz sobie uwiadomi w cigu najbliszych
dziesiciu minut. Zrb sobie ten prezent wanie teraz. Kiedy skoczysz, poka ci, jak
moesz umocni przekonania dodajce ci si, a jak wyeliminowa te, ktre ci obezwadniaj.
Zrb to wanie teraz.
Czy powicie do czasu, by wyliczy wszystkie twoje przekonania? Jeli nie,
zastanw si nad tym raz jeszcze i dopisz wszystkie brakujce.
Czego nauczye si, wykonujc to wiczenie? Powi teraz chwil na ponowne
przemylenie swoich przekona. Zdecyduj, ktre TRZY ZE SPORZDZONEJ PRZEZ
CIEBIE LISTY PRZEKONA DODAJ CI NAJWICEJ SI, I ZAZNACZ JE. W jaki
sposb czyni ci one silniejszym? W jaki sposb wzmacniaj twoje ycie? Pomyl o
pozytywnym wpywie, jaki na ciebie wywieraj. Wiele lat temu sam sporzdziem t a k list
i okazao si to bezcenne, poniewa odkryem, e posiadam jedno przekonanie, ktrego nie
wykorzystuj. Przekonanie to brzmiao: ZAWSZE JEST JAKI SPOSB ODWRCENIA
WYDARZE, JELI TEGO NAPRAWD CHC." Kiedy przeczytaem m o j list,
pomylaem, e to wanie przekonanie musz wzmocni i zmieni w przewiadczenie.
Bardzo dobrze, e tak zrobiem, poniewa w rok pniej przewiadczenie to uratowao mi
ycie i pomogo przetrwa najcisze chwile, kiedy wszystko w o k wydawao si wali w
gruzy. Nie tylko podtrzymao mnie ono, zapobiegajc upadkowi, ale pomogo mi poradzi
sobie z jednym z najpowaniejszych w moim yciu problemw osobistych i zawodowych. To
jedno przekonanie, to poczucie pewnoci sprawio, e znalazem sposoby rozwizania
problemw, cho wszyscy d o o k o a m n i e twierdzili, e nie ma r o z w i z a n i a . N i e
tylko znalazem wyjcie z tarapatw, ale i udao mi si zmieni najwiksze problemy w
najwiksze moliwoci i szanse. Ty rwnie to potrafisz! Przejrzyj swoj list i wzmocnij
poczucie pewnoci oraz emocje, ktre wiesz ze swoimi przekonaniami. Uwierz, e te
przekonania s prawdziwe i e m o g kierowa twoimi przyszymi zachowaniami.
Zastanwmy si teraz nad przekonaniami, ktre ci ograniczaj. Jakie s ich konsekwencje?
ZAZNACZ DWA Z NICH NAJBARDZIEJ CI OBEZWADNIAJCE. Zdecyduj wanie
w tej chwili, e nigdy ju nie chcesz paci rachunku, jaki przekonania te ci wystawiaj.
Pamitaj, e jeli zaczniesz kwestionowa jakie przekonanie i wtpi w jego suszno,
moesz osabi odniesienia, na ktrych si ono wspiera, i w ten sposb nie bdzie ono wicej
wywiera na ciebie adnego wpywu. Pozbd si pewnoci, ktra podtrzymuje ograniczajce
ci przekonania, ZADAJC SOBIE NIEKTRE Z PONISZYCH PYTA:
Co absurdalnego i miesznego zawiera to przekonanie?
Czy osoba, od ktrej przejem to przekonanie, naprawd zasugiwaa sobie na to, by si
na niej wzorowa?
Ile bdzie mnie kosztowao podtrzymywanie tego przekonania?
Czy kiedy ucierpi na jego podtrzymywaniu moje kontakty z innymi ludmi?
Jak cen bdzie musia zapaci mj organizm, jeli nie pozbd si tego przekonania?
Jakie bd koszty finansowe, jeli nie pozbd si tego przekonania?
Ile bdzie musiaa zapaci moja rodzina (moi bliscy), jeli nadal bd ywi to
przekonanie?
Jeli podje ju ten trud, by na te pytania odpowiedzie, by moe przekonae si, e
twoje negatywne przekonania s znacznie sabsze po takiej analizie. Sprbuj teraz cakowicie
skojarzy koszty, ktre pacisz za posiadanie tych przekona i ktre zapacisz w przyszoci,
jeli ich nie zmienisz. Pocz z nimi tak wielkie cierpienie, aby chcia pozby si ich raz na
zawsze. I wreszcie zdecyduj, by zrobi to natychmiast.
Trzeba te pamita, e nie moemy si pozby jakiej grupy przekona bez
zastpowania ich innymi. Tak wic od razu ZAPISZ PRZEKONANIA, KTRYMI
ZASTPISZ TE DWA NAJBARDZIEJ CI O G R A N I C Z A J C E .
Jaka jest ich antyteza? Jeli na przykad wierzysz, e nie moesz odnie sukcesu,
poniewa jeste kobiet, twoje nowe przekonanie mogoby brzmie: Poniewa jestem
kobiet, posiadam siy, o jakich nie mgby nawet marzy aden mczyzna." Jakimi
odniesieniami mona wesprze to nowe przekonanie, aby sta si go pewnym? Kiedy
zaczniesz umacnia to przekonanie, zacznie ono kierowa twoim zachowaniem i dodawa ci
nowych si.
Jeli nie osigasz w yciu wynikw, ktrych by pragn, zadaj sobie pytanie: W co
musiabym uwierzy, aby odnie sukces?", albo: Kto ju robi to z dobrym skutkiem i czym
rni si jego przekonania od moich?" Zapytaj siebie, w co koniecznie musisz uwierzy, aby
ci si powiodo. By moe odkryjesz jakie wane przekonanie, ktre do tej pory ci si
wymykao? Jeli odczuwasz bl, czujesz si zagroony, sfrustrowany i zy, moesz zada
sobie nastpujce pytanie: W co musiabym uwierzy, aby czu si wanie w taki sposb?"
To proste pytanie dziaa niemal jak czary, poniewa pozwala ci odkry wasne przekonania, z
ktrych dotychczas nie zdawae sobie sprawy. Jeli na przykad znajdujesz si w depresji i
zadasz sobie pytanie: W co musiabym uwierzy, by znale si w depresji", prawdopodobnie odpowied bdzie dotyczya w jaki sposb przyszoci, jak na przykad: Nigdy ju mi
si nie polepszy", albo: Na pewno nie bdzie lepiej." Kiedy usyszysz te przekonania
wyraone sowami, by moe pomylisz: Przecie ja w to nie wierz! Teraz jest mi le, ale
wiem, e nie bdzie tak zawsze. Rwnie i to si kiedy skoczy." Moe dojdziesz do
wniosku, e przekonania te s dla ciebie tak destrukcyjne, e nie chcesz ju duej mie z nimi do czynienia.
Przegldajc swoje negatywne przekonania zwr uwag na to, jak zmieniaj si twoje
odczucia. Musisz zrozumie i uwierzy, e jeli zmienisz znaczenie, jakie cokolwiek ma dla
twojego umysu, zmienisz jednoczenie odczucia i uczucia oraz postpowanie, co doprowadzi
ci do zmiany dziaa i w kocu zmiany wasnego losu. Pamitaj, e ADNA RZECZ W
YCIU NIE MA JAKIEGOKOLWIEK INNEGO ZNACZENIA POZA TYM, KTRE TY
JEJ NADAJESZ. Upewnij si wic, e WIADOMIE wybierasz znaczenia, ktre zgodne s z
losem, jaki dla siebie wybrae.
Przekonania maj zastraszajc si tworzenia lub niszczenia. Wierz, e signe po t
ksik dlatego, e gdzie w gbi ducha wierzysz, i nie poprzestaniesz na czym gorszym,
ni sobie na to zasugujesz. Czy naprawd chcesz posi si, ktra pozwoli ci wprowadza
wasne marzenia w rzeczywisto zamiast je niszczy? Naucz si wic wybiera te
przekonania, ktre dodaj ci si. Wypracuj w sobie przewiadczenia, ktre poprowadz ci w
kierunku przeznaczenia, jakie ci si wedug ciebie naley. Twoja rodzina, firma, spoeczno i
kraj zasuguj sobie przecie na to.
Przywdca to czowiek, ktry kieruje si w yciu dajcymi mu si przekonaniami oraz
uczy innych, jak korzysta w peni z drzemicych w nich moliwoci poprzez pozbycie si
przekona, ktre ich ograniczaj. Jednym z wielkich przywdcw, ktrzy bardzo mi
imponuj, jest nauczycielka nazwiskiem Marva Collins. By moe ogldae programy i
filmy, ktre o niej nakrcono. Trzydzieci lat temu Marva postanowia wykorzysta swoj si
i zmieni przyszo, zmieniajc ycie dzieci. Jakiemu wyzwaniu musiaa stawi czoo?
Kiedy po raz pierwszy podja prac jako nauczycielka w dzielnicy Chicago, ktr niemal
wszyscy uznawali za getto, uczniowie drugiej klasy byli cakowicie przekonani, e nie chc
si niczego uczy. Jednak powoaniem Marvy byo zmieni ycie tych dzieci. Kierowao ni
nie jakie zwyke przekonanie, e moe je czego nauczy, ale wielka pasja, gbokie
przewiadczenie, e JEST W STANIE wywrze na nie wielki wpyw. Nie byo dla niej
adnych granic. Stana wobec dzieci sklasyfikowanych jako dyslektyczne albo cierpice na
zaburzenia uczenia si i zachowania. Jednak stwierdzia, e problem ley nie w samych
dzieciach, tylko w sposobie, w jaki je uczono. Nie miay dotychczas wystarczajcej
motywacji. Nie miay adnych odniesie, ktre pozwoliyby im uwierzy, e potrafi co zrobi, pozwoliyby zobaczy, kim naprawd s i na co je sta. Istota ludzka zawsze reaguje na
wyzwania. Marva wierzya, e te dzieci potrzeboway wyzwania i motywacji bardziej ni
czegokolwiek innego.
Wyrzucia wszystkie stare ksiki, ktre opowiaday o banaach, i zamiast tego uczya o
Szekspirze, Sofoklesie i Tostoju. Wszyscy inni nauczyciele twierdzili, e jej wysiki na nic
si nie zdadz, e nie ma mowy, by te dzieci cokolwiek z tego zrozumiay. Jak pewnie si
domylasz, wielu kolegw oskarao Marv o to, e zniszczy ycie swoich wychowankw.
Tymczasem uczniowie Marvy nie tylko zrozumieli materia, ale i rozwijali si dziki niemu.
Dlaczego? Poniewa tak gboko wierzya ona w niezwyko duszy kadego dziecka i jego
moliwoci uczenia si. Mwia do nich tak jasno i z tak wielk mioci, e zmusia dzieci
do uwierzenia w siebie. Dla niektrych uczniw stao si to pierwszy raz w ich modym
yciu. Wyniki pracy Marvy w cigu tych dziesicioleci s niezwyke.
Po raz pierwszy rozmawiaem z Marv w Westside Preparator School, prywatnej
szkole, ktr zaoya poza systemem edukacyjnym Chicago. Po rozmowie z ni
postanowiem porozmawia z jej uczniami. Pierwszy mody czowiek, na ktrego si
natknem, mia cztery lata i umiech, ktry zniewoliby kadego. Ucisnem mu rk.
Cze! Jestem Tony Robbins.
Dzie dobry, panie Robbins. Nazywam si Talmadge E. Griffin. Mam cztery lata. Co
chciaby pan wiedzie?
Powiedz mi, Talmadge, czego si uczysz.
Ucz si wielu rzeczy, panie Robbins.
Czy czytae ostatnio jakie ksiki?
Tak, wanie skoczyem lektur Myszy i ludzi Johna Steinbecka.
Nie dziwisz si chyba, e byem peen podziwu i zaskoczenia. Zapytaem chopca, o
czym jest ta ksika, i spodziewaem si usysze w odpowiedzi, e jest o George'u i Lenny.
Tymczasem mj rozmwca zacz:
- No c, gwnym bohaterem jest...
I wtedy uwierzyem! Spytaem go nastpnie, czego nauczy
si z tej ksiki. I oto co usyszaem:
- Panie Robbins, ta ksika daa mi co wicej ni tylko
wiedz. Ona przepenia moj dusz.
Zaczem si mia i spytaem:
- A co rozumiesz przez zwrot przepeni dusz"?
Odpowiedzi, jakiej mi udzieli, sam bym si nie powstydzi.
Co tak bardzo ujo ci w tej ksice, Talmadge? - spytaem pniej.
Przekonaem si, e te dzieci nigdy nie oceniay kogokolwiek, kierujc si kolorem
skry. Robili to tylko doroli. A nauczyo mnie to jednego. Chocia kiedy te bd dorosy,
nigdy nie zapomn tej lekcji z dziecistwa.
zy zakrciy mi si w oczach, poniewa przekonaem si, e Marva Collins dawaa
temu dziecku i wielu jemu podobnym przekonania tak potne, e ksztatoway one nie tylko j
e g o obecne decyzje, lecz rwnie i ca jego przyszo. Marva podnosi jako ycia swoich
uczniw, stosujc trzy zasady, o ktrych pisaem na pocztku tej ksiki: sprawia, by
zwikszali oni wymagania wobec wasnego ycia i samych siebie, pomaga im przyj nowe,
dajce si przekonania, ktre pozwol im wyzwoli si z dawnych ogranicze, i umacnia to
wszystko, dostarczajc umiejtnoci i strategie niezbdne do osignicia yciowego sukcesu.
Z jakim skutkiem? Jej uczniowie zyskuj nie tylko wiar w siebie, lecz rwnie i wielk
wiedz. Rezultaty, jakie osigaj w dalszej nauce, s rwnie zaskakujce jak skutki, jakie
nauczanie Marvy odnosi w ich codziennym yciu.
Na koniec rozmowy zadaem chopcu jeszcze jedno pytanie:
Jaka jest najwaniejsza rzecz, jakiej nauczya ci pani Collins?
Najwaniejsz rzecz, jakiej nauczya mnie pani Collins, jest fakt, e
SPOECZESTWO MOE PRZEWIDYWA MOJE PRZEZNACZENIA, ALE TYLKO
JA MOG JE KSZTATOWA!
Zdaje si, e kady z nas powinien pamita o wiedzy, ktr zdobyo to dziecko.
Talmadge wyraa si tak piknie, e mog zagwarantowa, i zarwno on, jak i inne dzieci z
tej szkoy przez cae ycie bd potrafiy korzysta z wyjtkowej umiejtnoci
interpretowania wasnego ycia w taki sposb, by stworzy sobie przyszo, na jak
zasuguj. Z pewnoci nie czeka ich przeznaczenie, ktrego boi si wikszo ludzi.
Powtrzmy to, czego nauczylimy si dotychczas. Wiemy ju, e tkwi w kadym z nas
wielka sia, ktr trzeba rozbudzi. Sia ta dochodzi do gosu w momencie, gdy potrafimy ju
podejmowa wiadome decyzje, ktre ksztatuj nasze przeznaczenie. Istnieje jednak pewne
globalne przekonanie, ktremu musimy si dokadnie przyjrze i z ktrym by moe
przyjdzie nam sobie radzi. Przekonanie to wyraa si w odpowiedzi na pytanie, ktre jest
tytuem kolejnego rozdziau.
Rozdzia pity
CZY ZMIANA MOE
SI DOKONA W JEDNEJ CHWILI?
Oto ogaszam wam tajemnic: nie wszyscy
pomrzemy, lecz wszyscy bdziemy odmienieni
w jednym momencie, w mgnieniu oka...
PIERWSZY LIST DO KORYNTIAN, 15,51-52
Jak dugo sigam pamici, zawsze marzyem, by mie takie zdolnoci, ktre
pozwoliyby mi pomc ludziom zmieni dosownie wszystko w ich yciu. W bardzo modym
wieku instynkt podpowiedzia mi, e aby mc pomaga innym w zmienianiu si, musz potrafi zmienia siebie. Ju w szkole redniej zaczem szuka tej wiedzy w ksikach, ktre
mogyby da mi podstawowe choby informacje, jak zmienia zachowania i emocje ludzi.
Chciaem te oczywicie zmieni pewne aspekty wasnego ycia, zyska wiksz
motywacj, nakoni si do dziaania, nauczy si cieszy yciem oraz dowiedzie si, jak
nawizywa kontakty z innymi ludmi. Zupenie nie wiem, w jaki sposb poczyem wielk
przyjemno z faktem dzielenia si z innymi ludmi wiedz, ktra mogaby ulepszy ich
ycie i sprawi, e zaczn mnie docenia, a moe nawet kocha. Skutkiem tego ju w szkole
redniej znany byem jako facet od wszelkich problemw. Jeli kto mia kopoty, szed z
nimi do mnie, a ja byem z tego bardzo dumny. Im wicej si uczyem, tym bardziej
oddawaem si zdobywaniu coraz wikszej wiedzy. Zrozumienie mechanizmw
oddziaywania na emocje i zachowanie ludzi stao si moj obsesj. Ukoczyem kurs
szybkiego czytania i wreszcie mogem zaspokoi swj aroczny apetyt na ksiki. W cigu
zaledwie kilku lat przeczytaem prawie siedemset ksiek, z ktrych niemal wszystkie
dotyczyy osobowoci, psychologii, podatnoci na wpywy otoczenia oraz rozwoju
fizjologicznego. Pragnem dowiedzie si wszystkiego, co tylko dostpne, na temat podnoszenia jakoci ycia i prbowaem t wiedz natychmiast wykorzysta do ulepszania samego
siebie i uczenia innych ludzi.
Nie poprzestawaem na ksikach. Staem si fanatykiem motywujcych do dziaania
kaset wideo i jeszcze w szkole redniej wydawaem kady grosz na kursy uczce
samorozwoju. atwo pewnie si domylisz, e szybko doszedem do przekonania, i
wszystkie one przedstawiaj dokadnie te same reguy, tyle tylko, e w troch zmienionej
formie. Wydawao si, e nie znajd ju niczego nowego, i troch mnie to zniechcio.
Jednak tu po dwudziestych pierwszych urodzinach zapoznaem si z ca seri technik,
ktre mogy czyni zmiany w ludzkim yciu w tempie byskawicy, od najprostszych typu
terapia gestaltu, po te najbardziej skomplikowane, jak hipnoza Ericksona i programowanie
neurolingwistyczne.
Kiedy przekonaem si, e te techniki mog pomc ludziom dokona w jednej chwili
zmian, ktre poprzednio wymagay miesicy, lat, a nawet dziesicioleci, oddaem si im bez
pamici. Zdecydowaem powici ca swoj energi opanowaniu tych metod. I nie
poprzestawaem tylko na uczeniu si. Jak tylko si czego nauczyem, stosowaem to
natychmiast.
Nigdy nie zapomn pierwszego tygodnia nauki programowania neurolingwistycznego.
Uczono nas na przykad, jak pozby si towarzyszcej nam od zawsze fobii w czasie
krtszym ni jedna godzina, podczas gdy tradycyjna terapia wymagaaby co najmniej piciu
lat! Pitego dnia zwrciem si do psychologw i psychiatrw uczszczajcych razem ze mn
na kurs ze sowami: Dobrze, panowie, znajdmy teraz kogo cierpicego na fobi i
wyleczmy go natychmiast!" Popatrzyli na mnie jak na idiot.
W bardzo wyrany sposb dali mi te do zrozumienia, e brak mi jeszcze
wyksztacenia i powinienem poczeka co najmniej sze miesicy, a skoczy si kurs, zdam
egzamin i dostan wiadectwo. Twierdzili zgodnie, e dopiero wtedy bd mg
wykorzystywa materia z tego kursu!
Jednak ja nie chciaem czeka. Zaczem wic swoj karier od programw radiowych i
telewizyjnych, najpierw w Kanadzie, a w kocu i w Stanach Zjednoczonych. W kadym z
programw mwiem o technikach wprowadzania zmian w naszym yciu. Przekonywaem, e
nawet fobie czy obezwadniajce przekonania, ktre ograniczay nas od dawna, mog by
zmienione zaledwie w cigu kilku minut - nawet jeli dotychczas nie udawao si ich
zwalczy przez cae lata.
Czy bya to radykalna koncepcja? Jasne, ale z ca pasj dowodziem, e ZMIANY
POWSTAJ W JEDNEJ CHWILI. Tylko niektrzy z nas czekaj na rne rzeczy, zanim
podejm decyzj o zmianie. Przekonywaem, e jeli naprawd zrozumiemy, jak funkcjonuje
nasz umys, moemy zatrzyma nie koczcy si proces analizowania przyczyn i po prostu
zmieni to, z czym czymy przyjemno, a z czym cierpienie. To pozwoli nam atwo zmieni
warunkowanie systemu nerwowego i NATYCHMIAST przej kontrol nad wasnym
yciem.
Pewnie si domylasz, e mody chopak bez wyksztacenia uniwersyteckiego, ktry
odway si gosi na antenie tak kontrowersyjne stwierdzenia, nie mia atwego ycia,
zwaszcza z tradycyjnie wyksztaconymi zawodowcami. Kilku psychiatrw i psychologw
wrcz mnie zaatakowao, cz z nich w radio.
Tak wic wszystkie moje dowiadczenia, caa kariera opiera si na dwch czynnikach:
technika i wyzwanie. Wiedziaem, e dysponuj wspania technik, niezwykym sposobem
wprowadzania zmian opartym na zrozumieniu zachowa ludzkich, ktrego nie uczyli si
nawet najlepiej wyksztaceni psychologowie. Wierzyem te, e jeli rzuc wyzwanie
samemu sobie oraz wszystkim ludziom, z ktrymi pracowaem, znajd sposb, by zmieni
dosownie wszystko wok.
Jeden z psychiatrw nazwa mnie szarlatanem i kamc oraz zarzuci fasz moim
twierdzeniom. Postanowiem rzuci mu wyzwanie. Zaproponowaem, by na chwil
powstrzyma swj pesymizm i pozwoli mi popracowa z jednym ze swoich pacjentw.
Poprosiem o pacjenta, ktrego on sam nie by w stanie zmieni przez wiele lat. Byo to
odwane posunicie i pocztkowo mj oponent nie chcia si zgodzi. Jednak po
zastosowaniu technik lewarowania (o ktrych mowa w nastpnym rozdziale) udao mi si
nakoni go, by pozwoli swojej pacjentce pojawi si na jednym z moich bezpatnych
seansw. W cigu pitnastu minut pozbawiem j panicznego strachu przed wami, wyeliminowaem fobi, niemoliw do wyleczenia przez cae lata dla psychiatry, ktry mnie
zaatakowa. By cakowicie zaskoczony. Wydarzenie to wy woao jednak i waniejsze skutki
ni tylko zdziwienie pewnego psychiatry. Czy moesz sobie wyobrazi, jak wielkim
psychicznym odniesieniem byo ono dla mnie? Czy moesz wyobrazi sobie, jak wielkie dao
mi poczucie pewnoci co do wasnych moliwoci? Rzuciem si w wir pracy.
Przejechaem cay kraj, pokazujc ludziom, jak szybko mog dokonywa zmian w
swoim yciu. Gdziekolwiek si zjawiaem, ludzie nastawieni byli sceptycznie. Jednak
potrafiem naocznie udowodni im skuteczno moich metod, przedstawi natychmiast
wymierne rezultaty. Udawao mi si w ten sposb zdobywa nie tylko ich zaufanie, ale te i
chci stosowania wszystkiego, o czym mwiem, po to, aby uzyskali rwnie wymierne
rezultaty w ich wasnym yciu.
Dlaczego wikszo ludzi sdzi, e wprowadzenie jakiejkolwiek zmiany musi zabiera
wiele czasu? Jedn z oczywistych przyczyn jest fakt, e wielu prbowao wielokrotnie
zmieni co w swoim yciu za pomoc siy woli i wielokrotnie ponosio porak.
Przyjmowali wtedy zaoenie, e istotne zmiany w yciu s bardzo trudne do
przeprowadzenia, a ponadto ich realizacja musi trwa dugo.
Tymczasem tak naprawd s one trudne tylko dlatego, e wikszo z nas nie wie, JAK
je wprowadza. Nie mamy skutecznych strategii. Sama sia woli nie wystarczy, jeli
wprowadzana przez nas zmiana ma by trwaa.
Drugim powodem, dla ktrego nie zmieniamy si szybko, jest mniemanie, e w naszej
kulturze istnieje caa grupa przekona, ktre nie pozwalaj nam wykorzystywa naszych
wasnych moliwoci i umiejtnoci. Kulturowo gwatowne zmiany budz w nas negatywne
asocjacje. Dla wikszoci z nas natychmiastowa zmiana oznacza, e problem w ogle nie
istnia. Jeli bowiem ktokolwiek potrafi si zmieni tak szybko, to dlaczego nie zrobi tego
tydzie, miesic albo rok wczeniej. Dlaczego wtedy potrafi tylko narzeka?
Na przykad jak szybko czowiek moe otrzsn si po stracie ukochanej osoby i
zacz czu normalnie? Fizycznie moliwe to jest ju nastpnego ranka. Jednak ludzie tego
nie robi. Dlaczego? Poniewa w naszej kulturze funkcjonuje zestaw przekona, e mier
bliskich trzeba opakiwa przez duszy czas. Jak dugo? To zaley od indywidualnych
uwarunkowa. Zastanw si nad nastpujcym przykadem. Gdyby po stracie kogo
najbliszego nie opakiwa go, czy nie przyniosoby ci to wielkiego blu? Przede wszystkim
ludzie natychmiast doszliby do wniosku, e nie zaleao ci zupenie na zmarym. Co wicej, w
zalenoci od uwarunkowa kulturowych rwnie i ty sam mgby do takiego wniosku
doj. Tak wic myl o tak atwym godzeniu si z czyj mierci jest po prostu zbyt bolesna.
Wybieramy cierpienie powodowane opakiwaniem bliskich raczej ni zmian wasnych
przekona i uwarunkowa kulturowych. Cierpimy tak dugo, jak dugo nie dojdziemy do
wniosku, e spenilimy wymogi stawiane nam przez otoczenie i min ju czas, ktry
powszechnie uznawany jest za waciwy.
Tymczasem istniej kultury, w ktrych ludzie wituj, gdy kto umrze. Dlaczego?
Poniewa wierz, e Bg zawsze wie, kiedy przyszed dla nas waciwy czas, by opuci
sobie lepsze pytania. Czego mogem si z tej sytuacji nauczy? Co byo w tym wszystkim
nieskutecznego?
- Co si stao po tym, kiedy pracowalimy razem? - spytaem,
spodziewajc si, e usysz, i wrci do palenia mniej wicej
w tydzie po terapii.
Okazao si, e rzuci palenie na dwa i p roku po tym, jak pracowaem z nim mniej ni
p godziny! Pewnego dnia pocign tylko raz" i szybko wrci do czterech paczek
dziennie. Wini mnie za to, e nie nastpia w nim oczekiwana zmiana.
I wtedy zrozumiaem: ten czowiek nie by bez racji. W kocu zastosowaem w pracy z
nim technik nazywan programowaniem neurolingwistycznym. Zastanwmy si nad sowem
programowanie". Implikuje ono, e kady moe do mnie przyj, ja go programuj i
wszystko jest wietnie. Ten kto nie musi robi zupenie NIC!
Tak bardzo pragnem pomaga innym, e doprowadzio mnie to do bdu, ktry
popeniaj take inni ludzie zajmujcy si rozwojem ludzkiej osobowoci: przyjem
odpowiedzialno za zmiany zachodzce w moich pacjentach.
Zrozumiaem te, e t odpowiedzialnoci niebacznie obciyem niewaciw stron:
siebie. Dlatego wanie ten mczyzna czy ktokolwiek inny spord tysicy ludzi, z ktrymi
pracowaem, mg atwo wrci do starego naogu na skutek jakiego trudnego wyzwania,
poniewa by przekonany, e TO JA odpowiadam za jego zmian. Jeli co byo nie tak, mg
z atwoci wini za to kogo innego, nie siebie. Nie czu adnej OSOBISTEJ ODPOWIEDZIALNOCI, a wic i adnego cierpienia w razie odejcia od nowo przyjtych
przekona. Skutkiem tego nowego odkrycia postanowiem zmieni sowo, ktrego dotychczas
uywaem. Przestaem posugiwa si okreleniem programowanie", cho nadal stosuj
wiele technik systemu programowania neurolingwistycznego. Jestem przekonany, e to
niewaciwe sowo. Znacznie lepsze w przypadku trwaej zmiany jest okrelenie
WARUNKOWYWANIE.
Decyzja ta znalaza potwierdzenie w kilka dni pniej, kiedy w naszym domu zjawi si
stroiciel, by nastroi nowy fortepian. By to prawdziwy mistrz. Nad jedn strun potrafi
pracowa godzinami, by nacign j tak, aby wydawaa idealnie czysty i waciwy dwik.
Pod wieczr fortepian brzmia naprawd wspaniale. Kiedy spytaem, ile mam mu za to
zapaci, odpar:
- Prosz si tym nie przejmowa. Dam panu rachunek podczas
nastpnej wizyty.
Moja odpowied brzmiaa:
- Nastpnej wizyty? Co chce pan przez to powiedzie?
Na co usyszaem:
Przyjd do pastwa jutro wieczorem, a potem bd si jeszcze zjawia raz w tygodniu
przez najbliszy miesic. Nastpnie do koca roku bd przychodzi co trzy miesice, tylko
dlatego, e mieszkacie pastwo na wybrzeu.
Ale o czym pan mwi? Czy nie wykona pan dzisiaj swojej pracy? Czy fortepian nie
jest prawidowo nastrojony? - spytaem zaskoczony, a stroiciel odpowiedzia:
Oczywicie, e jest, ale te struny s bardzo sztywne i aby utrzyma ich waciwe
napicie, musimy je WARUNKOWA. Dlatego wanie musz przychodzi do pastwa, aby
je podciga tak dugo, jak dugo drut nie przyzwyczai si do waciwego naprenia.
Co za robota!, pomylaem. I bardzo wiele si nauczyem.
Dokadnie tak musimy postpowa, jeli chcemy odnie sukces w tworzeniu trwaych
zmian. KIEDY WYWOAMY ZMIAN, POWINNIMY J NATYCHMIAST
UMOCNI. NASTPNIE MUSIMY TAK WARUNKOWA NASZ SYSTEM
NERWOWY, ABY NASZ SUKCES BY NIE TYLKO JEDNORAZOWY, ALE TRWAY.
Teen skomplik
kowany sysstem nie tylk
ko pozwala nam cieszyy si piknem tego w
wiata, ale
te i przzetrwa na nim.
n
ILEKR
RO DOZN
NAJEMY WIELKIEGO
W
O CIERPIEN
NIA LUB
WIELK
KIEJ PRZYJJEMNOCII, NASZ UM
MYS SZU
UKA ICH PR
RZYCZYN
NY I KODU
UJE J
W SYST
TEMIE NE
ERWOWYM
M PO TO, BY
B UMOL
LIWI SOB
BIE PODEJJMOWANIE
E
LEPSZY
YCH DECY
YZJI W PR
RZYSZOC
CI. Gdyby na
n przykadd nie istniaaa neuroasocj
cjacja,
ktra in
nformuje, ee woenie rki
r w ogie
grozi popaarzeniem, m
mgby pop
penia ten bd
b tak
dugo, a
a spaliby do. Tak wic
w neuroaasocjacje do
ostarczaj um
mysowi w byskawiczznym
tempie sygnay,
s
kt
re pomagaj
aj nam szyb
bko dotrze do wspomnnie i bezpiiecznie
manewrrowa wrd yciowycch sytuacji.
Tpym umyssom natura wydaje si szara.
potencjaaln moliw
wo wypraccowania nowego zwizzku z innym
m mczyzn
n. Prawdziw
w
przyczy
yn niepowo
odzenia by fakt, e onaa i jej partneer kierowalii si zupen
nie innymi
systemaami wartocci i innymi reguami
r
zacchowa. Jed
dnak ona pooczya sw
woje cierpien
nie
wanie z pasj i zaacza za wsszelk cen jej unika, nie tylko w mioci, leecz rwnie i w
sztuce. Ucierpiao
U
n tym caee jej ycie. To
na
T wspaniay przykad na to, jak czasem krp
pujemy
sami sieebie w najdzziwniejsze sposoby.
s
Musimy
M
zrozu
umie, jak nnasz umys wytwarza
neuroassocjacje, i zaakwestionow
wa niektrre z poczee, ju uprzeednio zaakcceptowanych
h,
poniewaa mog on
ne ograniczaa nasze ycciowe moliiwoci. W innnym wypaadku zarwn
no
nasze y
ycie osobistte, jak i zaw
wodowe skazzane jest naa niespeniennie i frustraacje.
Jeednak jeszczze groniejssze s MIES
SZANE NE
EUROASOC
CJACJE, kt
re stanowii
klasyczn
ne rdo saamosabotau. By moe zdarzyo ci si kiedyy zacz co
o, a nastpn
nie
samemu
u to zniszczy. Winowaajc byy wtedy
w
waniie mieszanee neuroasocjjacje. Moliiwe, e
twoja firma rozwijaaa si wspaaniale jedneego dnia, a pada
p
nastppnego. Czym
m s mieszaane
neuroassocjacje? Po
owstaj, gdy
y zjedna i t sam sytuaacj kojarzyymy zarwn
no cierpieniee, jak i
przyjem
mno.
Prrzykadem znanym
z
chy
yba wszystk
kim s pieniidze. W naaszej kulturzze ludzie maaj
niepraw
wdopodobniee wrcz mieeszane odczzucia wobecc bogactwa. Nie ma naw
wet cienia
wtpliw
woci, e kady chce miie pienidzze.
Sdzimy, e dadz
d
nam wiksz sw
wobod, wiksze bezpieeczestwo, szans
s
udziau w
yciu pu
ublicznym, swobod po
odrowaniia, uczenia si,
s rozwojuu i zmian. Jeednoczeniee jednak
wikszo
o ludzi nig
gdy nie wycchodzi pozaa okrelony poziom docchodw, poniewa gdzzie
gboko
o cz oni zbyt
CIIERPIENIE
E (-)
M
Musz
ciko
o pracowa,, by je zdob
by
Sw
woboda
Bezpieczesttwo
Ch
hciwo
In
nni cigle bd mnie ossdza
PR
RZYJEMNO (+)
W
Wiksze
pod
datki Brak y
ycia duchow
wego
Obawa, e wszyscy
w
bd mnie wyk
korzystywa
M
Moliwo
pomocy rodzzinie
W
Wkad
w
ycie inny
ych ludzi
K
Kontrola
nad wasny
ym yciem
Sttrac
motywacj
K
Kiedy
podejmujeesz decyzj,, co robi, tw
wj umys nie
n
otrzymu
uje
jasnego sy
ygnau przyjjemnoci an
ni cierpieniaa,
odbiera
sprzeczne bodce i trw
wa w niepew
wnoci. Sku
utkiem
tego tracisz
ch dziaania oraz zddolno pod
dejmowaniaa
wanych krokkw, ktre mogyby
m
zdecydow
doprowadzi
ci do osignicia podanych reezultatw.
Rozdzia szsty
JAK ZMIENI D O W O L N Y ASPEKT
YCIA: NAUKA WARUNKOWANIA
NEUROASOCJACYJNEGO"
Pocztek kadego nawyku jest jak niewidzialna
ni, jednak ilekro powtarzamy swoje
dziaania, wzmacniamy t ni, dodajemy
do niej kolejny splot, a staje si potn lin
i opltuje nas wizami nie do zerwania
- wizami myli i czynw.
ORISON SWETT MARDEN
Jeli chcemy zmieni swoje zachowanie, jest tylko jeden skuteczny sposb: musimy
poczy odczucie cierpienia ponad siy ze starym zachowaniem, a odczucie wielkiej
przyjemnoci z nowym. Trzeba ci bowiem wiedzie, i kady z nas przez yciowe
dowiadczenie nauczy si okrelonych wzorcw mylenia i zachowa, ktre pozwalaj mu
unika cierpienia i znajdowa przyjemnoci. Kady z nas odczuwa znudzenie, frustracj i
zo, kady czuje si czasem przygnbiony i przytoczony. I kady wypracowa wasne
strategie pozbywania si tych uczu. Niektrzy ludzie osigaj to, robic zakupy, niektrzy
uprawiajc seks, pijc albo biorc narkotyki, a jeszcze inni w tym celu wrzeszcz na wasne
dzieci. wiadomie lub podwiadomie wiedz oni, e to poczenie neuronowe uly ich
cierpieniu i w jednej chwili wyniesie ich na ten czy inny poziom przyjemnoci.
Jeli chcemy zmieni obecnie stosowane strategie, bez wzgldu na ich rodzaj, musimy
przej przez sze prostych etapw, postawi sze krokw, ktre pozwol nam odnale
prostszy i skuteczniejszy sposb pozbywania si blu i zyskiwania przyjemnoci, sposb
dodajcy wicej si i niewtpliwie bardziej elegancki. Sze krokw s k a d a j c y c h si n
a N W A u c z y , jak znale autostrad prowadzc bezporednio od blu do przyjemnoci,
jak omin mczce objazdy.
NWA KROK PIERWSZY
Zdecyduj, czego naprawd chcesz i co powstrzymuje ci przed osigniciem tego celu
Byby zaskoczony, jak wielu spord ludzi, ktrzy zjawiali si u mnie na prywatnych
terapiach, w odpowiedzi na pytanie, czego chc, przez dwadziecia minut mwio mi o tym,
czego ju duej nie chc albo robi, albo dowiadcza. Musimy pamita, e ycie daje nam
to, na czym si skupiamy. Jeli wic bdziemy si skupia na tym, czego nie chcemy, wanie
to otrzymamy w nadmiarze.
PIERWSZYM KROKIEM P R O W A D Z C Y M DO WYPRACOWANIA
JAKIEJKOLWIEK ZMIANY JEST PODJCIE DECYZJI, CZEGO N A P R A W D
CHCESZ, WYZNACZENIE KIERUNKU, W K T R Y M MASZ SI PORUSZA.
Im dokadniej okrelisz, czego chcesz, tym janiejsza stanie si dla ciebie sytuacja i tym
wicej si bdziesz w stanie zebra, by swj cel osign jak najszybciej. Musimy te
wiedzie, co powstrzymuje nas przed osigniciem podanego celu. Regu jest, e przed
wprowadzeniem zmiany powstrzymuje nas fakt, i wicej cierpienia czymy z pjciem do
przodu ni z pozostaniem tam, gdzie si znajdujemy. Albo mamy przekonanie typu: Jeli si
zmieni, przyniesie mi to cierpienie", albo boimy si nie znanych skutkw, ktre moe
przynie nam zmiana.
NWA KROK DRUGI
Podwignij si do dziaania: pocz wielkie
cierpienie z niedokonaniem zmiany natychmiast
i wielk przyjemno z jej natychmiastowym
wprowadzeniem
Wikszo ludzi wie, e naprawd chce si zmieni, ale jako nie potrafi nakoni si,
by to zrobi. JEDNAK ZMIANA ZWYKLE NIE JEST KWESTI UMIEJTNOCI,
NIEMAL ZAWSZE ZALEY ONA OD MOTYWACJI. Gdyby kto przyoy ci do gowy
pistolet ze sowami: A teraz pozbd si depresji i zacznij si czu radosny i szczliwy", z
pewnoci natychmiast, podobnie jak kady z nas, potrafiby znale jaki sposb, ktry
cho na chwil pozwoliby ci zmieni stan emocjonalny.
Jednak, jak ju mwiem, problem polega na tym, e mylimy o zmianie w kategoriach
powinienem", a nie musz". Albo te jeli ju jest to musz", to natychmiast dodajemy:
kiedy w przyszoci". JEDYNYM SPOSOBEM POZWALAJCYM NAM NA SZYBKIE
DOKONANIE ZMIANY JEST WYTWORZENIE POCZUCIA PRZYMUSU TAK
SILNEGO, E NATYCHMIAST ODCZUJEMY KONIECZNO DZIAANIA. Jeli
chcemy spowodowa zmiany, musimy zrozumie, e problem ley nie w tym, czy potrafimy
ich dokona, ale w tym, czy ich dokonamy. Fakt, czy dokonamy zmian, czy te nie,
sprowadza si do poziomu motywacji, a ta z kolei opiera si na dwch potnych siach, ktre
ksztatuj nasze ycie: cierpienia i przyjemnoci. Kada zmiana, ktrej dotychczas dokonae
w swoim yciu, jest rezultatem zmiany twoich neuroasocjacji dotyczcych przyczyn
cierpienia i przyczyn przyjemnoci. Jednak czsto ciko nam zmieni si dlatego, e mamy
mieszane odczucia dotyczce zmian. Z jednej strony chcemy si zmieni. Nie chcemy zachorowa na raka z powodu palenia. Nie chcemy popsu sobie kontaktw z innymi tylko dlatego,
e nie panujemy nad wasnymi nastrojami. Nie chcemy, by nasze dzieci czuy si nie kochane
dlatego, e jestemy dla nich surowi. Nie chcemy przez reszt ycia odczuwa depresji
spowodowanej tym, co zdarzyo si w przeszoci. Nie chcemy czu si ofiarami.
Jednak z drugiej strony boimy si zmian. A jeli rzuc palenie i mimo to umr na raka,
a w dodatku pozbawi si przyjemnoci, ktr daway mi papierosy?" Co bdzie jeli
pozbd si wszystkich negatywnych uczu zwizanych z gwatem i raz jeszcze padn jego
ofiar?" MIESZANE ODCZUCIA powoduj, e ze zmian czymy zarwno cierpienie, jak i
przyjemno. Powoduj to, e nasz umys nie jest pewien, jak dziaa, i to wanie nie
pozwala nam w peni wykorzysta wasnych moliwoci. Tylko dlatego nie potrafimy
dokona zmian, ktre byyby kwesti jednej chwili, gdybymy cakowicie si do nich
przekonali.
Jak zmieni t sytuacj? Jedn z rzeczy, ktre potrafi odmieni dokadnie kadego, jest
stan osignicia GRANICY CIERPIENIA. Cierpienie staje si wtedy tak wielkie, e odczuwamy konieczno natychmiastowej zmiany. Dochodzimy do punktu, w ktrym umys mwi
nam: Dosy! Nie mog czu si w ten sposb ani dnia, ani chwili duej."
Czy kiedykolwiek dowiadczye takiego stanu na przykad w zwizku z drugim
czowiekiem? Czy trzymae si z kim, cho cierpiae z tego powodu i zupenie nie bye
szczliwy, a mimo to zostae? Jeli tak, to dlaczego? Mylae, e wszystko si jako uoy,
cho nie robie nic, by to poukada. Skoro powodowao to twoje cierpienie, to dlaczego nie
odszede?
Bye nieszczliwy, ale strach przed nieznanym by silniejszym czynnikiem
motywacyjnym. Mwie sobie pewnie: Tak, jestem nieszczliwy, ale co bdzie, jeli
odejd i nigdy ju nie znajd sobie nikogo? Teraz przynajmniej wiem, jak radzi sobie z cierpieniem."
Wanie takie myli powstrzymuj ludzi przed dokonywaniem zmian. Jednak w kocu
pewnego dnia cierpienie spowodowane tym zwizkiem stanie si wiksze od obaw przed
nieznanym, tak wic osigniesz granic cierpienia i podejmiesz decyzj, by co zmieni. By
moe sytuacja taka przydarzya ci si na skutek twego wasnego wygldu, kiedy
postanowie, e musisz natychmiast co zrobi z nadwag. By moe osigne granic
cierpienia w momencie, gdy w aden sposb nie moge si wcisn w ulubione spodnie, albo
poczue, e masz do, kiedy z ledwoci wdrapae si na schody, gdy bardzo ci w tym
przeszkadzay za grube uda. Moe by to widok zwaw tuszczu wylewajcych si znad
paska przy spodniach?
Dwignia wykorzystywana jest do podnoszenia olbrzymich ciarw, z ktrymi nie
poradzilibymy sobie w inny sposb. Lewarowanie, czyli wykorzystanie dwigni, jest
niezbdne przy uwalnianiu si od takich ciarw, jak palenie, picie, obarstwo czy
przeklinanie, oraz od takich wzorcw emocjonalnych, jak uczucia depresji, zmartwienia,
strachu, poczucie niszoci oraz podobne. Zmiana wymaga czego wicej ni tylko wiedzy,
e powiniene si zmieni. Zmiana wymaga, by na najgbszym moliwym poziomie
emocjonalnym oraz podstawowym poziomie zmysowym wiedzia, e MUSISZ si zmieni.
Jeli wielokrotnie prbowae dokona jakiej zmiany i za kadym razem ponosie klsk,
oznacza to po prostu, e POZIOM TWOJEGO CIERPIENIA JEST NIEWYSTARCZAJCY,
BY PRZEDSIWZI T ZMIAN. Nie osigne granicy cierpienia, ktra stanowi
potrzebn ci dwigni.
Ilekro prowadziem prywatn terapi, najwaniejsze byo dla mnie znalezienie
najpotniejszej moliwej dwigni, ktra pomogaby mojemu pacjentowi w czasie jednej
wizyty dokona zmiany, ktrej nie by w stanie dokona caymi latami. Kad sesj
zaczynaem od stwierdzenia, e nie mog pracowa z kim, kto nie chce si zmieni ju teraz.
Wrd powodw takiego mojego zachowania by rwnie fakt, e jedna taka sesja kosztowaa
trzy tysice dolarw i nie chciaem, by pacjenci inwestowali czas i pienidze, jeli nie byli
cakowicie zdecydowani, e pragn osign rezultat natychmiast, w czasie tej jednej sesji.
Niedawno pewna kobieta uczszczajca na moje seminarium opowiedziaa mi o
stosowanej przez siebie absolutnie niezawodnej strategii zrzucania zbdnych kilogramw.
Razem z przyjacik wielokrotnie postanawiay schudn, ale za kadym razem nie
dotrzymyway sowa. W kocu i jedna, i druga osigna moment, w ktrym pozbycie si
nadwagi zrobio si koniecznoci. Wiedza zdobyta podczas moich zaj podpowiadaa im, e
musz znale co, co popchnie je do dziaania, potrzeboway jednak lewara, ktry pomgby
im udwign ten ciar. Musiay wic poczy cierpienie nie do wyobraenia z faktem
zamania danego sobie sowa po raz kolejny.
Postanowiy da sobie nawzajem i wszystkim wsplnym przyjacioom najwitsze
sowo honoru, e jeli tym razem zlekcewa obietnic, kada z nich zje puszk karmy dla
psw firmy Alpo. Aby odsun pokus z dala od siebie, kada z nich przez cay czas trzymaa
w widocznym miejscu puszk karmy Alpo. Opowiaday mi, e ilekro zaczy odczuwa
gd, bray t puszk i na gos czytay wszystko, co wydrukowano na nalepce. A poniewa
wrd skadnikw nie byo raczej apetycznych pokarmw, bez trudu przychodzio im
dotrzyma sowa. Osigny swj cel bez puda!
Czsto byli to ludzie, ktrzy przybywali do mnie z drugiego koca kraju. Mysi o tym,
e odel ich do domu, nie prbujc nawet zaj si ich problemem, motywowaa wic ich do
powicenia na przykad trzydziestu minut na przekonanie mnie, e naprawd im na tym
zaley i zrobi wszystko, aby zmieni si tu i teraz. Przy tego rodzaju dwigni wypracowanie
jakiejkolwiek zmiany byo niewielk kwesti. Parafrazujc Nietzschego, mona powiedzie,
e ten, kto ma mocne dlaczego", zniesie kade jak".
Z dowiadczenia wiem, e odpowied na pytanie jak" stanowi dwadziecia procent
skutecznej i trwaej zmiany. Pozostae osiemdziesit procent to odpowied na pytanie
dlaczego". Jeli zbierzemy kilka wystarczajco wanych powodw, by si zmieni, w cigu
minuty moemy zmieni cos, czego nie udawao nam si zmieni przez wiele lat.
Dajcie mi wystarczajco dug dwigni
i wystarczajco mocn podpor, a sam jeden
porusz cay glob.
ARCHIMEDES
NAJDUSZ DWIGNI, JAK MOESZ DLA SIEBIE ZNALE, JEST
CIERPIENIE, KTRE PYNIE Z TWOJEGO WNTRZA, NIE Z ZEWNTRZ.
NAJWIKSZYM CIERPIENIEM CZOWIEKA JEST WIADOMO, E YJE ON PONIEJ POZIOMU WASNYCH MOLIWOCI. Jeli nie bdziemy dziaa zgodnie z
naszym wasnym obrazem siebie, jeli nasze zachowanie stanie w sprzecznoci z naszymi
wymaganiami, z opini, jak o sobie ywimy, przepa midzy tym, jak dziaamy, a tym, kim
jestemy, zmusi nas do przedsiwzicia zmian.
Lewarowanie polegajce na uwiadomieniu komu rozbienoci midzy tym, kim jest, a
tym, jak dziaa, moe si okaza niewiarygodnie skuteczne w powodowaniu zmian. Nie jest
to presja wywierana przez czynniki zewntrzne, lecz presja pynca od wewntrz. JEDNYM
Z NAJSILNIEJSZYCH MOTYWW DZIAANIA OSOBOWOCI LUDZKIEJ JEST
CH ZACHOWANIA SPJNOCI OSOBOWEJ.
Powodem, dla ktrego tak wielu z nas wydaje si zaprzecza samym sobie, jest po
prostu fakt, e nigdy nie uwiadamiamy sobie wasnej niespjnoci. Jeli chcesz komu
pomc, wykorzystujc ten wanie rodzaj lewarowania, nie powiniene wytyka mu jego
niekonsekwencji, lecz raczej zada kilka pyta po to, by sam zda sobie z niej spraw. To o
wiele silniejsza dwignia ni atak. Jeli prbujesz wywiera jedynie zewntrzn presj, twj
rozmwca bdzie si jej opiera. Natomiast oparcie si presji wewntrznej jest prawie
niemoliwe. Tego typu presja jest bardzo cennym narzdziem, ktrego moesz uy wobec
samego siebie. Bogie zadowolenie z siebie zawsze powoduje stagnacj. Dopki nie
rozwiniesz w sobie potnego niezadowolenia z obecnych wzorcw zachowa, dopty nie
bdziesz mia wystarczajcej motywacji do przedsiwzicia zmian. Spjrzmy prawdzie w
oczy: zwierz zwane czowiekiem reaguje tylko na presj.
Dlaczego wic zdarza si, e ludzie nie zmieniaj si nawet wtedy, gdy czuj i wiedz,
e powinni? CZ Z WPROWADZENIEM ZMIANY WICEJ CIERPIENIA NI Z JEJ
NIE-WPROWADZANIEM. By zmieni kogokolwiek, a wic rwnie i samych siebie,
musimy po prostu odwrci te proporcje tak, aby brak zmiany sta si bardzo bolesny (by
kojarzy si z cierpieniem wikszym, ni potrafimy znie), a myl o wprowadzeniu zmian
staa si atrakcyjna i przyjemna.
Aby wic zyska prawdziw dwigni, zadawaj sobie WYWOUJCE CIERPIENIE
PYTANIA: Ile bdzie mnie kosztowao, jeli si nie zmieni?" Wikszo z nas zajmuje si
bez reszty szacowaniem kosztw zmiany. Ale jaka jest cena, ktr pacimy za jej brak? Co
strac w moim yciu, jeli si nie zmieni? Jakie koszty ju pac, emocjonalne, fizyczne,
psychiczne, finansowe i duchowe?
" Spraw, aby cierpienie powodowane brakiem zmiany stao si dla ciebie tak realne, tak
wielkie i tak wyranie odczuwalne, by nie mg ju duej odkada podejmowania dziaa.
Jeli to nie wystarcza, pomyl o kosztach, jakie ponosz twoi bliscy, wspmaonek,
ukochana osoba, dzieci i inni, na ktrych ci zaley. Wielu z nas zrobi o wiele wicej dla
innych ni dla samych siebie. Wyobra wic sobie ze wszelkimi szczegami, jak
powstrzymywanie si przed zmian wpynie negatywnie na wszystkich tych, ktrzy s dla
ciebie wani.
Kolejny krok to ZADAWANIE SOBIE PYTA NIOSCYCH W ODPOWIEDZI
PRZYJEMNE SKOJARZENIA. Pytania te maj ci pomc poczy pozytywne odczucia z
ide wprowadzenia zmiany. Jeli si zmieni, jak bd si czu? Co bd o sobie myla?
Jak si zyskam, jeli zmieni ten aspekt mojego ycia? Co jeszcze bd mg osign, jeli
naprawd zmieni si dzisiaj? Jak bd si czuli moja rodzina i przyjaciele? O ile
szczliwszy si stan?"
Najwaniejsze jest zdobycie jak najwikszej liczby powodw albo, jeszcze lepiej, jak
najsilniejszych powodw, dla ktrych zmiana musi nastpi natychmiast, a nie kiedy w
przyszoci. Jeli nie odczuwasz teraz przymusu zmiany, oznacza to, e nie korzystae w
ogle z adnej dwigni.
Teraz, kiedy skojarzye ju w systemie nerwowym brak zmiany z cierpieniem, a
zmian z przyjemnoci, moesz przystpi do kolejnego etapu NWA.
NWA KROK TRZECI
Przeam ograniczajce ci wzorce
Aby konsekwentnie doznawa okrelonych uczu, wyrabiamy w sobie
charakterystyczne wzorce mylenia, skupiajc si na tych samych obrazach i mylach, zadajc
sobie te same pytania. Problem polega na tym, e wikszo ludzi chce osiga nowe rezultaty, ale nadal dziaa w stary sposb. Kiedy usyszaem, e szalestwo definiuje si jako
cige robienie tego samego i oczekiwanie za kadym razem innego rezultatu".
Nie zrozum mnie le. Nic zego ci nie dolega i nie musisz mie poukadanych klepek".
(Jestem zdania, e powiniene unika ludzi, ktrzy w taki wanie sposb si o tobie
wyraaj.) Moliwoci, ktrych potrzebujesz, aby zmieni dowolny obszar wasnego ycia,
tkwi w tobie samym ju teraz. Po prostu wytworzye w sobie szereg neuroasocjacji, ktre
nie pozwalaj ci tych moliwoci w peni wykorzysta. Musisz wic przebudowa wasne
poczenia neuronowe tak, aby raczej nieprzerwanie pomagay ci zmierza dokadnie w tym
kierunku, w jakim chcesz i, ni popychay w kierunku frustracji i obaw.
Aby osign w yciu nowe rezultaty, nie moemy ogranicza si tylko do wyznaczenia
sobie celu i lewarowania. Musimy mie siln motywacj zmian. Jeli jednak robimy wci to
samo, powielamy te same niewaciwe wzorce, nasze ycie nie ulegnie zmianom i bdziemy
dowiadcza jedynie coraz wikszych frustracji i cierpie.
Czy kiedykolwiek widziae much zamknit w jakim pomieszczeniu? Natychmiast
szuka ona wiata, a wic podlatuje do okna i usiujc wydosta si na zewntrz, raz po raz
rozbija si o szyb, czasami przez wiele godzin. Czy kiedykolwiek widziae tak wanie
zachowujcych si ludzi? Maj wielk motywacj, dysponuj potn dwigni. Ale w
sytuacji, gdy chcesz wydosta si na zewntrz przez zamknite okno, nie pomoe najwiksza
nawet motywacja. Musisz zmieni podejcie. Mucha ma szanse wydostania si na zewntrz,
tylko jeli przestanie na chwil uderza o szyb i sprbuje znale inne wyjcie.
Jeli bdziemy powiela te same stare wzorce, nie osigniemy niczego poza starymi
rezultatami. Pyty gramofonowe produkuj wci te same dwiki, poniewa wytoczono na
nich jeden wzorzec: malekie spiralne rowki, w ktrych zakodowany jest dwik. Co si
stanie, jeli wemiesz tak pyt i kilkanacie razy zarysujesz j za pomoc szpilki? Po ktrej
kolejnej rysie wzorzec zostanie naruszony tak znacznie, e pyta nigdy ju nie zagra dawnej
melodii.
Podobnie z ludmi. Naruszenie ograniczajcego kogo wzorca zachowa lub emocji
moe cakowicie odmieni jego ycie. A poniewa takie dziaania czsto staj si dwigni,
wystarcz tylko te dwa kroki, by zmieni dosownie wszystko.
Pozostae kroki skadajce si na NWA maj zapewni, by zmiana staa si
nieodwracalna i trwaa, oraz pozwoli ci dokona nowych wyborw, ktre przynios rado i
si.
Podczas trzydniowego seminarium Unlimited Power(TM), ktre niedawno prowadziem
w Chicago, udao mi si przeama jeden taki wzorzec. Pewien mczyzna twierdzi, e chce
pozby si naogu jedzenia czekolady. Dla mnie jednak byo jasne, e postrzeganie samego
siebie jako uzalenionego od sodyczy dawao mu olbrzymi przyjemno.
Na bawenianej koszulce, ktr mia na sobie, widnia napis: dam krwi, ale
udobrucham si za czekolad." By to wyrany dowd, e mczyzna ten, choby moe i
chcia przesta poera sodycze, czerpa rne zyski z utrzymywania swojego naogu.
Czasem ludzie d do zmiany, poniewa okrelone zachowania lub uczucia sprawiaj
im bl. Mog te jednak odnosi korzyci wanie z tego, co chc zmieni. Jeli na przykad
kto zostanie ranny i nagle cae otoczenie zaczyna mu suy pomoc, przynosi jedzenie i
okazywa wielkie zainteresowanie, moe si nagle okaza, e rany nie goj si zbyt szybko.
Cho z jednej strony chory chce pozby si blu, z drugiej podwiadomie pragnie odczuwa
wicej przyjemnoci, ktra pynie z troski okazywanej mu przez innych.
Moesz robi wszystko jak najlepiej, lecz jeli w wtrny zysk okae si zbyt wielki,
znajdziesz si z powrotem na starych ciekach. Czowiek czerpicy wtrne zyski przejawia
mieszane odczucia wobec koniecznoci dokonania zmian w swoim yciu. Twierdzi, e chce
si zmieni, ale czsto podwiadomie wierzy, e utrzymanie starych wzorcw zachowa i
odczu daje mu co, czego nie zdobdzie w aden inny sposb. Dlatego niechtnie bdzie si
stara wyj z depresji, cho niewtpliwie powoduje ona jego cierpienie. Dlaczego? Choby
dlatego, e depresja zwraca na niego uwag innych. Czowiek taki nie chce odczuwa
depresji, ale te rozpaczliwie pragnie zainteresowania. W kocu zwycia potrzeba
przycigania uwagi innych. Ale zaspokojenie tej potrzeby stanowi jedynie wtrn korzy.
Aby spraw wyjani, musimy da temu komu odpowiednio siln dwigni, ktra go zmieni,
lecz musimy te wskaza mu sposb zaspokojenia potrzeb.
Cho jestem pewien, e gdzie gboko ten mczyzna chcia pozby si swojego
sodkiego naogu, jestem te przekonany, e mg go wykorzystywa po to, by skupia na
sobie uwag innych. Ilekro mamy do czynienia z wtrnymi korzyciami, niezbdne jest
nie uywana, zaczyna zarasta. Podobnie jak w kadym innym wypadku, tracisz powoli
zdolno, ktrej nie wiczysz.
Pozbywszy si starego wzorca dysponujesz miejscem, ktre powiniene czym
zapeni.
NWA KROK CZWARTY
Sta przed alternatyw, ktra bdzie ci wzmacnia
Czwarty krok jest decydujcy dla wytworzenia trwaej zmiany. GWN
PRZYCZYN, DLA KTREJ WYSIKI TAK WIELU LUDZI KOCZ SI JEDYNIE
CHWILOW ZMIAN, JEST FAKT, E NIE POTRAFI ONI ZNALE ALTERNATYWNEGO SPOSOBU POZBYCIA SI CIERPIENIA I ZYSKANIA
PRZYJEMNOCI. Wielu dociera do punktu, w ktrym zmiana staje si dla nich
koniecznoci, poniewa cz zbyt wielkie cierpienie ze starym wzorcem i zbyt wielk przyjemno z myl o zmianie. Udaje im si nawet zakci dotychczasowe wzorce, jednak
pniej nie maj ich czym zastpi.
Musisz pamita, e neurologiczne wzorce powstaj po to, aby ci pomc unika
cierpienia i zyskiwa przyjemno. Wzorce te s trwae i nawet choby miay negatywne
skutki uboczne, bdziesz do nich wraca, jeli nauczye si w taki wanie sposb pozbywa
cierpienia. Bdziesz wraca dlatego, e nie znasz adnego lepszego sposobu na uzyskanie
podanych przez ciebie uczu.
Jeli zastosowae rzetelnie przedstawione dotychczas elementy NWA, wiesz, czego
chcesz i co ci powstrzymuje przed osigniciem celu. Znalaze dwigni, ktr zastosujesz,
i zamae stary wzorzec zachowa lub odczu. Teraz musisz wypeni powsta luk za
pomoc nowego zestawu wyborw, ktre przynios tak samo przyjemne efekty, ale bez
negatywnych efektw ubocznych. Jeli rzucie palenie, musisz wymyli nowy sposb albo
szereg sposobw, ktre zastpi wszystkie korzyci, jakie moge odnosi ze starego nawyku.
Korzyci pynce ze starego wzorca zachowa musz zosta zachowane w nowym, przy
jednoczesnej eliminacji efektw ubocznych. Czym moesz za-stpi zmartwienie? Moe
rnymi dziaaniami zmierzajcymi do zrealizowania planu, ktry pomoe osign
twojecele? Depresj mona zastpi, skupiajc si na moliwociach pomocy innym, ktrzy
tej pomocy potrzebuj.
Jeli nie bardzo wiesz, jak pozby si cierpienia i zacz odczuwa przyjemno po
tym, jak przestae pali, pi, martwi si albo wykorzystywa niepodane wzorce zachowa
lub emocji, MOESZ ZNALE ROZWIZANIE, WZORUJC SI NA TYCH,
KTRYM UDAO SI JU WCZENIEJ ZMIENI SWOJ SYTUACJ. Znajduj ludzi,
ktrzy dokonali trwaych zmian. Gwarantuj ci, e przekonasz si, i mieli oni alternatywny
sposb dla swoich starych zachowa.
Dobrym przykadem jest mj przyjaciel Fran Tarkenton. Kiedy wsplnie z Franem
zaczynalimy przygotowywa moje programy telewizyjne, mia on nag, ktry mnie
prawdziwie zaskoczy. By mianowicie uzaleniony od ucia tytoniu. Kiedy podczas
rozmowy ze mn nagle odwrci gow i splun. Zupenie nie pasowao to do mojego obrazu
eleganckiego i silnego mczyzny. Tymczasem on robi to od ponad dwudziestu lat.
Fran powiedzia mi pniej, e ucie tytoniu byo dla niego jedn z najwikszych
przyjemnoci. Traktowa tyto jak najlepszego przyjaciela. Jeli by w drodze i poczu si
samotnie, zaczyna u i uczucie samotnoci znikao. Kiedy nawet powiedzia przyjacioom,
e gdyby mia wybiera midzy seksem i tytoniem, wybraby ucie tytoniu! Jak ma si to do
faszywych neuro-asocjacji? Po prostu wypracowa sobie przejcie od cierpienia do
przyjemnoci via ucie tytoniu. Po latach cigego stosowania, a wic wzmacniania,
wytworzy w sobie neuronow autostrad, prowadzc od tytoniu do przyjemnoci.
Co spowodowao, e zmieni swoje zachowanie? Pewnego razu, nie bez pomocy
przyjaci, dostrzeg, i ucie tytoniu jest cakowicie sprzeczne z obrazem czowieka, jakim
si sta. Nag ten wiadczy, e nie panuje on nad swoim yciem, a poniewa
odpowiedzialno za wasne ycie bya dla Frana jedn z najwyszych wartoci, nie mg si
jej przeciwstawia. Sytuacja ta zacza sprawia mu zbyt wiele cierpienia. Skupiajc swoj
uwag na moliwoci zachorowania na raka jamy ustnej, wyobraa to sobie bardzo wyranie,
a w kocu po niedugim czasie zniechci si do uywania tytoniu. Myli te stay si jego
dwigni i pomogy przeama wzorzec, dziki ktremu poprzednio czy tyto z
przyjemnoci.
Kolejn wan rzecz jest fakt, e Fra znalaz inne rda przyjemnoci, ktre okazay
si nawet skuteczniejsze od tytoniu. Odda si pracy jeszcze bardziej ni dotychczas i zacz
osiga rezultaty, ktre z jego firmy KnowledgeWare uczyniy jedn z najlepszych firm
komputerowych na Wall Street. Ale to nie wszystko. Poniewa rzuci tyto i potrzebowa
kompana, postanowi znale sobie prawdziwego towarzysza ycia. Pozna kobiet swoich
marze i nauczy si czerpa ze zwizku z ni uczucia i emocje tak wielkie, jakich nie
znalazby nigdzie indziej.
Jeli wystarczajco mocno naruszymy swoje stare wzorce, nasz umys bdzie czsto
automatycznie szuka zastpczych, aby da nam odczucia, ktrych potrzebujemy. Dlatego
wanie ludzie, ktrzy w kocu przeami nawyk palenia, czasem przybieraj na wadze: ich
umys szuka sposobw wytworzenia tych samych przyjemnych odczu i aby je zyska,
zaczynaj zbyt duo je. Wane jest wic, abymy wiadomie wybierali nowe zachowania
lub uczucia, ktrymi zastpujemy stare.
BADANIA NA TEMAT PRZEMIAN
Nancy Mann przeprowadzia badania statystyczne, aby oceni stopie rehabilitacji
grupy byych narkomanw. Badania te wykazuj, e PRZYJCIE ZACHOWA
ZASTPCZYCH ODGRYWA NAJWANIEJSZ ROL, nawet w tym tak zoonym
procesie zmiany.
Pierwsza grupa badanych zmuszona zostaa do porzucenia naogu przez zastosowanie
rnego rodzaju presji zewntrznych, czsto wywieranych przez system prawny. Jednak, jak
ju mwi limy w czci dotyczcej lewarowania, ZEWNTRZNA PRESJA RZADKO
POWODUJE TRWALE REZULTATY. Tak wic kobiety i mczyni w tej grupie szybko
wrcili do starego naogu, kiedy tylko presja zewntrzna osaba lub ustaa, na przykad w
sytuacji, gdy wypuszczono ich z wizienia.
Druga grupa badanych skadaa si z narkomanw, ktrzy naprawd chcieli pozby si
uzalenienia. Ich motywacja bya wic gwnie wewntrzna. W rezultacie zmiany w ich
zachowaniu utrzymay si o wiele duej, czsto a do dwch lat od momentu podjcia
decyzji o rzuceniu narkotykw. Jednak znaczny stres mg spowodowa w kocu zaamanie.
Wtedy wikszo z nich wracaa do naogu i ponownie sigaa po narkotyki, aby w ten sposb
pozby si cierpienia i zyska przyjemno. Dlaczego? Poniewa nie znaleli oni zastpstwa
dla starych pocze neuronowych.
TRZECIA GRUPA ZNALAZA WYJCIE ALTERNATYWNE, KTRYM
ZASTPIA UZALENIENIE. Wyjciem tym byo co, co dawao im uczucia, ktrych
szukali, lub nawet co, co pozwalao im si poczu lepiej ni przedtem. Niektrzy t>ddalisi
zwizkom z innymi ludmi, rozwojowi duchowemu albo pracy zawodowej, mogcej
wywoa w nich wielk pasj. W rezultacie WIELU Z NICH NIGDY NIE WRCIO DO
STAREGO NAOGU, A REDNI CZAS CAEJ TEJ GRUPY PRZED PIERWSZYM
ZAAMANIEM WYNIS OSIEM LAT.
Ci, ktrym udao si odrzuci cakowicie narkotyki, postpowali zgodnie z pierwszymi
czterema punktami NWA i wanie dlatego odnieli sukces. Jednak niektrzy z nich
wytrzymali tylko osiem lat. Dlaczego? Poniewa nie wykorzystali pitego elementu NWA,
ktry jest bardzo wany dla osignicia trwaoci zmiany.
NWA KROK PITY
rdem caego problemu, pozostaje nienaruszony. Co wicej, przestpca nie czy z tym
wzorcem adnego cierpienia.
To jedyny sposb, ktry pozwala naprawd zmieni nasze zachowania i emocje.
Musimy nauczy nasz umys, by pracowa w sposb efektywny, a mona tego dokona nie
poprzez intelekt, a tylko neurologicznie. Problemem jest tu oczywicie fakt, i wikszo z
nas nie zdaje sobie sprawy, e nieustannie warunkujemy si nawzajem i ksztatujemy w ten
sposb zachowanie wasne i innych. Czsto te warunkujemy ludzi negatywnie zamiast
pozytywnie.
Prosty przykad tego zjawiska mia miejsce w przypadku byego chopaka mojej crki
Jolie. Jolie bya bardzo zajta szko, nauk taca i sztuk teatraln, w ktrej graa. Chopak
chcia, aby odwiedzaa go codziennie. Dlatego ilekro zdarzao si, e z braku czasu nie bya
u niego kilka dni, podczas kolejnej wizyty przyczynia jej wiele cierpienia. Oczywicie chcia
sprawi, by odwiedzaa go czciej, a mimo to wybra strategi zadrczania jej wymwkami
przy kadej wizycie.
Czy kiedykolwiek popenie ten bd? Jeli chcesz, aby chopak, dziewczyna albo
wspmaonek czciej ci odwiedzali, czy sdzisz, e pomoe ci w osigniciu celu
zmuszanie ich do tego? A kiedy w kocu przyjd, czy witasz ich wymwkami? Czy
telefonujc zaczynasz rozmow od stwierdze typu: No, w kocu podniosa suchawk! To
chyba cud. Czy zawsze ja musz dzwoni do ciebie pierwszy?"
Jeli tak, to wiedz, e twoje dziaanie po prostu uczy blisk ci osob, by ci nie
odwiedzaa ani nie dzwonia do ciebie. Wywoujesz bowiem jej cierpienie natychmiast po
tym, jak zrobi waciw rzecz. Jakie bd tego skutki? Osoba ta poczy cierpienie z
odwiedzaniem ci i bdzie tego w przyszoci unika. W przypadku Jolie sytuacja ta trwaa
wiele miesicy, a w kocu poczua, e nie ma wyjcia. Jeli go nie odwiedzaa, czyo si to
dla niej z cierpieniem. Jednak odwiedziny te przynosiy bl. Jak pewnie si domylasz, to
negatywne wzmacnianie osabio tak wiele elementw ich zwizku, e w kocu si rozstali.
Jeli naprawd chcesz, by kto ci odwiedza, musisz okazywa rado przy kadej
wizycie. Powiedz, jak bardzo tsknie, jak bardzo czekae na te odwiedziny.
To z pewnoci pomoe skojarzy wizyt u ciebie z czym przyjemnym. Pamitaj, e
jeli chcesz, by jakie zachowanie si powtarzao, powiniene poczy z nim przyjemno, a
nie cierpienie.
Konsultujc wiele przedsibiorstw w caych Stanach Zjednoczonych, zauwayem, e
wikszo firm usiuje motywowa swoich pracownikw, wykorzystujc jako gwny
element swojej strategii wzmacnianie negatywne. Najczciej za gwny czynnik motywujcy
uznaj one strach przed kar. To oczywicie sprawdza si tylko przez krtki czas.
Prdzej czy pniej firmy te wpadaj w podobne kopoty, z jakimi borykaj si pastwa
Europy Wschodniej: ludzie yj w strachu tak dugo, jak dugo nie dojrzej do buntu. Drug
gwn strategi uywan przez firmy s bodce finansowe. Cho z pewnoci jest to
wspaniay pomys i spotyka si z dobrym przyjciem, skuteczno jest tu ograniczona.
Nadchodzi bowiem moment, w ktrym adne dodatkowe bodce nie wywouj podwyszenia
jakoci pracy. I wikszoci firm przychodzi si przekona, e osigny ju granic i nie s w
stanie nic wicej zrobi. Jeli kto konsekwentnie wzmacnia reakcje za pomoc pienidzy,
ludzie dochodz do przekonania, e ilekro zrobi co wartociowego, naley im si
natychmiast nagroda natury ekonomicznej. Zaczynaj wic pracowa wycznie dla zapaty i
nie zrobi niczego, dopki jej nie dostan. W ten sposb firmy ograniczaj wasne
moliwoci, aby sprosta daniom ekonomicznym swoich pracownikw.
Trzeci i najsilniejszy sposb motywowania ludzi opiera si na rozwoju osobowym.
Pomagajc swoim pracownikom rozwin si i dorasta, pomagasz im nauczy si z pasj
podchodzi do ycia, ludzi i do pracy. Sprawiasz, e chc pracowa coraz lepiej, mie swj
wkad w powodzenie firmy. Zachowuj si tak ze wzgldu na wasne poczucie dumy raczej
ich nie minie. Jeli kto sprbuje gier hazardowych i nie zdobdzie adnej gratyfikacji, nie
bdzie do nich wraca. Jednake nawet kilka niewielkich nagrd, zdobycie drobnej puli,
zarobienie" z powrotem czci wasnych pienidzy wyrabia w graczach przekonanie, e w
kocu rozbij bank.
Wanie dlatego ludzie, ktrzy rzucaj nag (na przykad palenie albo hazard) na kilka
miesicy, a nastpnie postanawiaj sprbowa jeszcze ostatni raz", w rzeczywistoci
wzmacniaj tylko wzorzec zachowania, ktry chc wyeliminowa, i tym samym utrudniaj
sobie uwolnienie si od naogu na cae ycie. Jeli zapalisz jednego tylko papierosa,
stymulujesz swj ukad nerwowy, by oczekiwa, e w przyszoci te otrzyma tak nagrod.
Podtrzymujesz wysok aktywno tej neuroasocjacji, a wic wzmacniasz nawyk, ktry
przecie chcesz zniszczy.
Jeli chcesz wzmocni czyje zachowania dugofalowo, moesz wykorzysta
USTALONE ROZPLANOWANIE WZMACNIANIA. Karen Pryor opisuje w swojej ksice,
jak uczy si delfiny wykonywania dziesiciu skokw pod rzd. Ot aby sprawi, by delfin
wykonywa dziesi skokw jeden po drugim, musisz nagradza go dokadnie po kadym
dziesitym skoku. Nie moesz wymaga tego zachowania zbyt wiele razy bez adnego
wzmocnienia, jednak jeli delfin otrzyma nagrod TYLKO po kadym kolejnym dziesitym
skoku, szybko nauczy si, e skoki od pierwszego do dziewitego nie musz by najlepsze, i
bdzie je wykonywa znacznie gorzej. Dokadnie tak sam reakcj moemy zaobserwowa u
ludzi, ktrzy otrzymuj pobory co dwa tygodnie. Pracownicy wiedz,
e oczekuje si od nich okrelonych zachowa, za ktre regularnie otrzymuj zapat.
Niebezpieczestwo polega na tym, e niektrzy ludzie szybko ucz si prezentowa okrelone
zachowania przy minimalnym wasnym wysiku, poniewa nie ma elementu zaskoczenia. To
oczywiste, e w miejscu pracy wszyscy spodziewaj si pensji. Jednak jeli jest to jedyna
zapata, pracownicy bd robili wycznie to, czego si od nich oczekuje, ogranicz si do
minimum tego, za co im si paci.
Jeli jednak pojawi si od czasu do czasu niespodzianki, jak premie, pochway, awanse
czy te inne nagrody, wo w swoj prac dodatkowy wysiek w nadziei, e zostan
docenieni i nagrodzeni.
Jednak te nagrody nie mog by w aden sposb przewidywalne, poniewa stan si
wtedy nieskuteczne, zostan uznane za oczywiste i zachowanie pracownikw znw zacznie
by sterowane poczuciem, e nagroda im si naley. Rnicuj nagrody, a osigniesz lepsze
rezultaty w zmienianiu samego siebie i wszystkich, ktrymi kierujesz.
Jest jeszcze jedno narzdzie, ktre moesz wykorzysta do wzmacniania, tak zwana
PULA. Pula intensyfikuje wzmocnienie. Jeli na przykad raz na jaki czas dasz delfinowi
niejedn, ale trzy lub cztery ryby w nagrod za waciwe zachowanie, zwierz zacznie by
przekonane, e skoro zwikszy swoje wysiki, spotka si z wielk nagrod. Sprawia to, e
delfiny przez cay czas skonne s dawa z siebie jak najwicej.
Ludzie reaguj podobnie. Firmy, ktre przyznaj pracownikom nagrody o wiele
wiksze od spodziewanych, daj im olbrzymi motywacj do kontynuowania dobrej pracy w
przyszoci, pozwalajc im przypuszcza, e kiedy nagroda bdzie jeszcze wiksza. Ta sama
zasada moe zdziaa cuda w twoich kontaktach z wasnymi dziemi!
USTAW SI NA DOBRYCH POZYCJACH
Metoda puli moe by stosowana wobec kogo, kto nie ma absolutnie adnej motywacji
do osigania jakichkolwiek rezultatw. Kiedy treserom przychodzi pracowa z delfinem,
ktrego trudno im motywowa, daj mu czasem od razu dwanacie ryb, nawet jeli nie zrobi
nic, by na nie zapracowa. Wywoana tym przyjemno zwykle wystarcza, aby przeama
stare wzorce, i zwierz zaczyna poddawa si tresurze.
I znw podobiestwo do zachowa ludzkich. Jeli kto, kto wydaje si robi wszystko
nie tak, nagle otrzymuje nagrod ot tak, z powodu przyjani czy troski, moe zyska w ten
sposb stymulacj do zupenie innych zachowa.
JEDNAK NAJWANIEJSZE W WARUNKOWANIU JEST NATYCHMIASTOWE
WZMACNIANIE PODANEGO ZACHOWANIA. Jak tylko zauwaysz, e lekko
przyjmujesz co, co uprzednio ci frustrowao, natychmiast wzmacniaj swoje zachowanie.
Zrb to jeszcze raz i spraw sobie jeszcze wiksz przyjemno. Pomiej si troch. Pamitaj,
e zawsze kiedy wytwarzasz w sobie silne emocje, pozytywne albo negatywne, wytwarzasz
rwnie poczenie w systemie nerwowym. Jesli bdziesz ten wzorzec cigle powtarza, jesli
bdziesz cigle stawia sobie przed oczami obrazy, ktre wywouj twoj si i umiech,
bdzie ci o wiele atwiej by silnym i mia si w przyszoci. Dlaczego? Poniewa
wytworzysz w sobie taki wzorzec. Dokadnie w chwili gdy ty sam lub kto, kogo chcesz
wzmacnia, robi co waciwego, daj mu nagrod. Konsekwentnie wzmacniaj podane
zachowania za pomoc takiej nagrody, ktrej ty sam lub kto inny pragnie najbardziej. Nie
auj nagrd w postaci ulubionej muzyki, umiechu czy wyobrae o osiganym celu.
WARUNKOWANIE JEST NAJWANIEJSZE ONO WANIE POZWALA NA
DUGOFALOW SKUTECZNO. NIE WOLNO CI ZAPOMINA, E KADY WZORZEC ZACHOWA LUB WZORZEC EMOCJONALNY AUTOMATYZUJE SI I
UWARUNKOWUJE PRZEZ CIGE WZMACNIANIE I NAGRADZANIE. KADY
WZORZEC KTREGO NIE WZMACNIAMY, MUSI ZANIKN.
Postawie ju pi pierwszych krokw. Czas wic na ten ostatni.
NWA KROK SZSTY
Sprawd si!
Zobaczmy, czego do tej pory dokonae. Najpierw podje decyzj dotyczc nowych
wzorcw emocjonalnych i zachowa, ktre chcesz osign, oraz znalaze dwigni, ktra
pomoe ci unie ciar zmian. Nastpnie zakcie stary wzorzec i znalaze dla niego
zachowanie alternatywne, ktre uwarunkowywae tak dugo, jak dugo nie stao si ono
automatyczne. Ostatni krok na tej drodze to sprawdzenie, czy wszystko to bdzie dziaa w
przyszoci.
Do sposobw pozwalajcych ci to zrobi naley jedna z metod Programowania
Neurolingwistycznego noszca nazw prby przyszoci". Wyobraasz sobie na przykad
sytuacj, ktra kiedy ci frustrowaa, i sprawdzasz, czy nadal budzi ona w tobie poczucie
frustracji, czy te zostaa ju zastpiona wzorcem narzucajcym poczucie fascynacji".
Jeli wci jeszcze cignie ci do papierosw, wyobra sobie siebie w bardzo trudnej
sytuacji i przekonaj si, czy bdziesz chcia sign po papierosa, czy te pjdziesz pobiega
albo zaczniesz robi co innego, w zalenoci od tego, jakie wyjcie alternatywne ci
warunkuje. Wyobraajc sobie bodce, ktre w przeszoci wywoyway twoje stare emocje
lub zachowania, i spostrzegajc, e twoje nowe wyjcie pozwala ci dziaa automatycznie,
przekonasz si te, e nowy wzorzec bdzie dziaa w przyszoci. Musisz te sprawdzi
ekologi zmian, ktre wanie wprowadzie. Sowo ekologia" implikuje badanie
konsekwencji. Jaki bdzie wpyw zmian, ktre wanie poczynie w samym sobie, na
wszystkich tych, ktrzy ci otaczaj? Czy zmiany te bd sprzyja twojej pracy i yciu
osobistemu? Upewnij si, czy ten nowy wzorzec bdzie waciwy w odniesieniu do twojego
obecnego stylu ycia, przekona i wartoci.
Na nastpnej stronie znajdziesz list prostych instrukcji, ktre pomog ci sprawdzi, czy
twj nowy wzorzec sukcesu bdzie trway i czy jest waciwy.
Jeli twoja prba stworzenia nowego wzorca nie powioda si, musisz wrci do
pocztku, do pierwszego kroku. CZY NAPRAWD WIESZ, CO I DLACZEGO CHCESZ
OSIGN?
Powtrz drugi krok. Wikszo ludzi, ktrym nie udao si wprowadzi zmian, zwykle
nie miaa odpowiednio silnej dwigni. By moe bdziesz musia publicznie zobowiza si
do wprowadzenia zmian, aby zyska silniejsz dwigni. Uczy to zobowizanie wobec
ludzi, ktrzy ci nie popuszcz!
Jeli sdzisz, e dysponujesz dobr dwigni, wr do kroku trzeciego. Jeli wiesz,
czego chcesz, i masz motywacj do dziaania, by moe zachowujesz si jak mucha, ktra raz
po raz uderza o szyb. Robisz cigle to samo, robisz to coraz lepiej, a nie osigasz rezultatw.
MUSISZ WIC PRZEAMA WZORZEC ZACHOWANIA.
Skoro dojdziesz do wniosku, e trzy pierwsze kroki uczynie waciwie, przejd do
kroku czwartego. Jeli bowiem mimo to nie osigne zmiany, z pewnoci problem ley
wanie tutaj. RAZ JESZCZE POSZUKAJ SILNEJ ALTERNATYWNEJ MOLIWOCI
DLA STAREGO WZORCA POZBYWANIA SI CIERPIENIA I ZYSKIWANIA
PRZYJEMNOCI. MOLIWO TA MUSI BY CO NAJMNIEJ TAK PRZEKONUJCA
I TAK CI WYGODNA, JAK STARE PODEJCIE. Znaczy to, e masz teraz okazj
wyprbowania wasnej pomysowoci. Znajd jaki wzr, kogo, komu wczeniej udao si
pozby tego samego nawyku lub negatywnego zestawu emocji, ktre chcesz zmieni.
Jeli natomiast zacze ju wprowadza zmiany, ale przerwae ten proces,
niewtpliwie nie wzmocnie nowego wzorca odpowiedni dawk przyjemnoci. Wykorzystaj
wic krok pity - warunkowanie. WYKORZYSTAJ WSZYSTKIE TYPY WZMACNIANIA,
ABY ZAKORZENI I UTRWALI NOWE WZORCE.
Sze krokw NWA mona wykorzysta do wszystkiego: sprawiajcych problemy
reakcji, kopotw w interesach czy te nawyku krzyczenia na wasne dzieci. Przypumy, e
zbytnio martwisz si rzeczami, na ktre nie masz adnego wpywu. Jak w tej sytuacji
wykorzystaby te sze krokw, aby zmieni obezwadniajcy ci wzorzec?
1.
Zadaj sobie pytanie: Czego chc zamiast zmartwienia?"
Wykorzystaj zasad dwigni. Zdaj sobie spraw ze sposobw, w jakie zmartwienie
niszczy twoje ycie. Doprowad to wszystko do progu cierpienia: zobacz, ile by za to musia
zapaci w przyszoci, po to, by naprawd nie potrzebowa ju paci tak wielkiej ceny.
Wyobra sobie, ile radoci przyniesie ci pozbycie si wreszcie tego ciaru, zyskanie
prawdziwej swobody rana zawsze!
Zniszcz stary wzorzec! Ilekro zaczynasz si martwi, zakcaj ten wzorzec cakowicie
gupimi zachowaniami.
SPRAWDZENIE EKOLOGII ZMIAN
1 . C Z Y NA PEWNO CZYSZ WIELKIE CIERPIENIE ZE STARYM
WZORCEM?
Czy mylc o poprzednich zachowaniach i uczuciach wyobraasz sobie rzeczy
naprawd bolesne zamiast tych przyjemnych?
2 . C Z Y NA PEWNO CZYSZ WIELK PRZYJEMNO Z N O W Y M
WZORCEM?
Czy mylc o nowych zachowaniach i uczuciach wyobraasz sobie i czujesz rzeczy
przyjemne zamiast przykrych?
3.CZY JESTE W ZGODZIE Z WYZNAWANYMI WARTOCIAMI,
PRZEKONANIAMI I ZASADAMI? Czy n o w e zachowania i odczucia s zgodne z
wartociami, zasadami i przekonaniami, ktre stosujesz w swoim yciu? (Zajmiemy si tym
dokadniej w nastpnym rozdziale.)
4.CZY NA PEWNO KORZYCI PYNCE ZE STAREGO WZORCA ZOSTAY
UTRZYMANE? C z y n o w e zachowania i uczucia p o z w o l ci o s i g a korzyci i d a
d z poczucie przyjemnoci, ktre dawa ci stary wzorzec?
5.PRBA PR
RZYSZO
CI: WYOB
BRA SOB
BIE SIEBIE ZACHOW
WUJCEGO
O SI W
TEN N O W Y SPO
OSB W PRZYSZO
P
OCI.
W
Wyobra
sob
bie co, co skonioby ci
c w przyszzoci do uruuchomieniaa starego wzzorca.
Przekon
naj si, czy potrafisz
p
wy
ykorzystyw
wa nowy wzzorzec zam
miast starego
o.
duba w nossie albo wrzzanij na cay gos: C
za piknyy poranek!"
4. Znajd sob
bie dodajc si alternattywn molliwo stareego wzorca. Co moeszz robi
nia si? Signij po kaleendarz i zap
pisz sobie pllan dziaa, ktre moeesz
zamiast zamartwian
podj natychmiast
n
t zamiast do
odawania so
obie zmartw
wie. Moe wybierzeszz si na spaccer,
podczass ktrego zaastanowisz si
s nad now
wymi rozwi-zaniami 9
Stwrz moliwo, o ktrej wczeniej nie mylae ani ty sam, ani twj rozmwca.
Moliwo ta musi zaspokaja potrzeby kadej ze stron.
Utrwalaj t moliwo, cigle wzmacniajc przyjemne odczucia, ktre z niej wynikaj.
Podkrelaj wci jej pozytywne strony.
Przekonaj si, czy twj plan bdzie dobry dla kadego, czy tworzy sytuacj, w ktrej s
sami wygrani. Jeli tak, zostanie tylko zoenie podpisw.
Dokadnie wedug tych samych zasad moemy nauczy dzieci, by sprztay swj pokj,
ulepszy wasne maestwo, podnie jako wasnej firmy, czerpa wicej radoci z pracy
zawodowej czy wreszcie ulepsza wasny kraj.
Czasem wykorzystuj j nawet dzieci w kontaktach z nami. Pamitaj! Jeli znajdziesz
do mocn dwigni i wystarczajco zakcisz czyj wzorzec zachowania, znajdzie on nowy
wzorzec i sposoby, by go wzmocni.
Jeden z moich przyjaci prbowa niemal wszystkiego, by rzuci palenie. W kocu
zwalczy ten wzorzec. Jak? Jego szecioletnia crka wesza kiedy do pokoju w chwili, kiedy
pali papierosa.
Dokadnie wiedziaa, czego chce, i dysponowaa potn dwigni. Zniszczya jego
wzorzec, mwic ze zami w oczach: Tato, prosz, przesta si zabija!" Zaskoczony spyta:
Kochanie, uspokj si, prosz. Co si stao? Co ci jest? Przecie ja nie mam zamiaru si
zabi!" Dziewczynka potrzsna gow, wskazaa na papierosa i wy kaa: Tato, przesta si
tru! Chc, eby by przy mnie, kiedy bd braa lub."
Czowiek ten prbowa rzuci palenie wiele razy i za kadym razem ponosi klsk. Ale
nie tym razem. Odsun od siebie papierosy i od tamtej pory nie zapali ani razu. Jego
szecioletnia crka natychmiast osigna swj cel, chwyciwszy go mocno za serce swoimi
maymi rczkami. Znalaz sobie wiele innych rzeczy, ktre robi dla przyjemnoci zamiast
palenia.
Czasem pierwsze trzy kroki NWA wystarcz, by wywoa w tobie olbrzymie zmiany.
Kiedy postanowisz, czego chcesz, znajdziesz siln motywacj i zakcisz stare wzorce, ycie
samo sprawi, e spojrzysz na wszystko w nowy sposb. Jeli bowiem dwignia bdzie do
silna, poczujesz wrcz przymus znalezienia nowego wzorca i uwarunkowania go. I moesz
by pewien, e wiat da ci wiele okazji, by go wyprbowa.
Dysponujesz ju narzdziem, ktre pozwoli ci dokona zmian. Trzeba go tylko uy.
Ale nie zrobisz tego, jeli nie bdziesz wiedzia, po co go uywasz. Musisz wiedzie, czego
naprawd podasz. Musisz znale sposb.
Rozdzia sidmy
JAK ZDOBY TO C Z E G O CHCESZ
Czyste s te wszystkie emocje, ktre obejmuj
caego ciebie i dwigaj w gr. Nieczyste s
te, ktre ogarniaj tylko jedn cz twojej
duszy i w ten sposb ci znieksztacaj.
RAINER MARIA RILKE
Daj mi pierwsz dziak." Tymi sowami Elvis Presley codziennie rozpoczyna
spenianie dziwacznego rytuau, ktry mia sprawi, by Krl zasn po wysikach
wieczornego koncertu. Jego asystent otwiera wtedy pierwsz kopert i podawa mu
zwyczajny zestaw": mienice si kolorami tczy barbitu-raty (amytal, carbitral, nembutal lub
ywe kolory, musisz wczy i nastroi telewizor. Wczanie twojego organizmu jest jak
dostarczanie odbiornikowi telewizyjnemu prdu, ktry pozwala mu dziaa. Jeli nie bdzie
mia potrzebnej energii, nie bdzie te mia ani dwiku, ani obrazu - tylko pusty ekran.
Podobnie jest z tob. Jeli nie wczysz wszystkich elementw twojego organizmu, caej
swojej fizjologii, moe si zdarzy, e nie bdziesz pamita pisowni najprostszego sowa.
Czy kiedykolwiek zdarzyo ci si wsta z ka _i krci po domu bez celu, nie bdc w
stanie jasno myle ani funkcjonowa dopty, dopki krew ywiej nie popyna w yach?
Po kilku minutach wczye si" i moge ju normalnie myle. Kiedy znajdujesz si w
niewaciwym stanie, nie uda ci si niczego osign, nawet jeli masz dobre pomysy.
Oczywicie, kiedy si ju wczysz, musisz nastawi si na odpowiedni program, aby
zdoby to, czego naprawd chcesz. Musisz skupi swj umys na tym, co dodaje ci si. Bez
wzgldu na obiekt tego skupienia, bdziesz odczuwa znacznie intensywniej. Jeli wic nie
podoba ci si twoje obecne ycie, moe czas najwyszy, by zmieni program.
Dosownie wszystko w yciu mona postrzega na niezliczone sposoby. Mamy do
dyspozycji niezliczenie wiele odczu. Wszystkie one s ci dostpne w kadej chwili. Musisz
tylko nastroi si do odbierania waciwego programu. S dwa gwne sposoby zmiany stanu
emocjonalnego: poprzez zmian sposobu wykorzystania CIAA albo poprzez zmian OBIEKTU KONCENTRACJI.
FIZJOLOGIA: SIA RUCHU
Jednym z najwaniejszych odkry, ktre poczyniem w cigu ostatnich dziesiciu lat,
jest proste stwierdzenie: EMOCJE S SKUTKIEM RUCHU. Wszystkie nasze odczucia s
rezultatem sposobw, w jakie wykorzystujemy wasne ciao. Nawet najdrobniejsza zmiana
wyrazu twarzy lub gestykulacji potrafi zmieni nasze odczucia w danej chwili, a w
konsekwencji sposb oceny ycia, sposb mylenia i dziaania.
Sprbuj teraz wraz ze mn zrobi co absurdalnego. Udawaj, e jeste dyrygentem
orkiestry symfonicznej, raczej znudzonym i bez humoru, ktry rytmicznie porusza rkami do
siebie i od siebie w takt muzyki. Zrb to bardzo wolno. Nie angauj si w aden sposb, niech
to bdzie rutyna raczej ni uczucie. Twoja twarz powinna odzwierciedla wielkie znudzenie.
Jak si poczujesz? A teraz klanij gono w donie i roz rce najszybciej, jak potrafisz, z
szerokim gupawym umiechem.
Wzmocnij to, dodajc jak najgoniejszy i najdzikszy okrzyk. Ruch powietrza
przepywajcego przez puca, gardo i usta radykalnie zmieni twoje samopoczucie. Natychmiastow zmian spowoduje wytworzony przez ciebie ruch ciaa i drgania strun
gosowych.
Kada z odczuwanych przez ciebie emocji czy si z waciw jej fizjologi: postaw,
sposobem oddychania, ruchami i wyrazem twarzy. W przypadku depresji fizjologia ta jest
do oczywista. W ksice Unlimited Power omawiam fizyczne atrybuty depresji: kierunek
wzroku, postaw ciaa i tak dalej.
Kiedy nauczysz si sposobu, w jaki wykorzystujesz wasne ciao podczas okrelonego
stanu emocjonalnego, moesz dowolnie wraca do tego stanu albo go unika po prostu przez
zmian ruchu ciaa. Problem w tym, e wikszo z nas ogranicza si jedynie do kilku
nawykowych wzorcw fizjologicznych. Przyjmujemy je automatycznie, nie zdajc sobie
sprawy, jak wielk rol o d g r y w a j one w ksztatowaniu naszego zachowania w danej
chwili.
Twarz ludzk kieruje ponad osiemdziesit rnych mini. Jeli przyzwyczaj si one
do wyraania depresji, znudzenia lub frustracji, ten nawykowy wzorzec miniowy dosownie
zaczyna dyktowa nam nasze stany emocjonalne, eby nie wspomnie o charakterze. Zawsze
prosz suchaczy moich kursw Dat with Destiny(TM) (Randka z Przeznaczeniem), aby
wypisali wszystkie uczucia, ktre towarzysz im w cigu caego tygodnia. Cho istniej
tysice moliwoci, przecitnie wypisuj oni niecay tuzin. Dlaczego? Poniewa wikszo
ludzi dysponuje ograniczon liczb wzorcw fizjologicznych, co prowadzi do ograniczenia
wzorcw ekspresji.
To raczej ubogie menu emocjonalnych wyborw, zwaszcza jeli wemiemy pod uwag
tysice nccych moliwoci dostpnych nam stanw. Postaraj si nie ogranicza samego
siebie do tak krtkiej listy! Proponuj, by korzysta z caej gamy emocji, sprbuj czego
nowego, czego dla prawdziwie wybrednego podniebienia. Staraj si dowiadczy wicej
entuzjazmu, zabawy, fascynacji, radoci, intrygi, zmysowoci, dzy, wdzicznoci,
oczarowania, ciekawoci, twrczego podniecenia, pewnoci, zdolnoci, szalestwa, odwagi,
rozwagi, uprzejmoci, delikatnoci, humoru... Dlaczego nie miaby bardziej jeszcze
rozszerzy tej listy?
Kadego z tych uczu moesz dowiadczy, po prostu zmieniajc sposb, w jaki
wykorzystujesz swoje ciao! Moesz TYPY EMOCJI NAJCZCIEJ ODCZUWANYCH
PRZEZ CZOWIEKA W CIGU JEDNEGO
TYGODNIA:
Stres
Frustracja
Zo
Niepewno
Samotno
Nuda
Przygnbienie
Szczcie
Ulga
Mio
Podniecenie
Rado
poczu si mocnym, moesz si umiecha, moesz zmieni cokolwiek w jednej chwili,
po prostu si miejc. Pewnie nieraz syszae podobne sowa: Kiedy przypomnisz sobie to
wszystko i niele si umiejesz!" I to prawda. Dlaczego wic masz czeka? Dlaczego nie
spojrze wstecz i nie mia si ju teraz?
Rozbud swoje ciao, naucz si wprowadza je w stan przyjemnoci bez wzgldu na
sytuacj. Jak? Myl o czym w okrelony sposb jak najczciej, a zmienisz swoje odczucia
dotyczce tego czego w przyszoci.
Jeli cigle wykorzystujesz swoje ciao w sposb charakterystyczny dla saboci, jeli
garbisz si regularnie i chodzisz tak, jakby by piekielnie zmczony, bdziesz si czu
zmczony. Jak bowiem miaoby by inaczej, skoro TWOJE CIAO KIERUJE TWOIMI
EMOCJAMI? Nastpnie stan emocjonalny, w ktrym si znajdujesz, zaczyna wpywa na
twoje ciao i koo si zamyka. Zwr uwag na to, jak siedzisz w tej chwili. Sprbuj
wyprostowa plecy i poprzez postur doda sobie energii. Pamitaj, e nie tylko czytasz t
ksik, ale i uczysz si czytanych w niej regu.
Co jeszcze moesz zrobi, aby natychmiast zmieni swj stan emocjonalny, a wic i
swoje uczucia oraz dziaania? We kilka gbokich oddechw przez nos i silnie wydychaj powietrze ustami. Ubierz twarz w szeroki umiech i poka go dzieciom. Jeli naprawd chcesz
zmieni swoje ycie, zdecyduj wanie w tej chwili, e przez najbliszy tydzie powicisz co
najmniej minut pi razy dziennie na wiczenie szerokiego umiechu przed lustrem. Bdzie
ci si to wydawao wyjtkowo gupie, ale pamitaj, e to wiczenie mini pozwoli czsto
uruchamia okrelon cz twojego mzgu i wytwarza poczenie neuronowe, ktre z
czasem stanie si nawykiem. Zrb to wic i baw si przy tym dobrze.
Albo jeszcze lepiej zacznij skaka na skakance. Skakanka stanowi wspaniae wiczenie,
o wiele lepsze ni bieganie:
Pomaga rozwija minie.
Nie stanowi wielkiego przecienia dla organizmu.
Nie pozwala ci utrzymywa powanego wyrazu twarzy.
Wywouje umiech u kadego, kto ci zobaczy. Bdziesz wic zmienia stan rwnie
innych ludzi, wywoujc ich miech.
Jake potny jest umiech! Mj syn Joshua ma koleg, ktry mieje si tak czsto i z
tak atwoci, e jest to naprawd zaraliwe, i syszc go miej si wszyscy dookoa. Jeli
naprawd chcesz ulepszy swoje ycie, NAUCZ SI MIA. Niezalenie od piciu
umiechw dziennie przed lustrem, sprbuj mia si zupenie bez powodu trzy razy dziennie
przez siedem dni.
Badania przeprowadzone niedawno przez tygodnik En-tertainment Weekly" wykazay,
e osiemdziesit dwa procent widzw w kinach chce si mia, siedem procent chce paka, a
trzy procent krzycze. Pokazuje to, jak wysoko cenimy miech. Gdyby przeczyta ksiki
Normana Cuisinsa, dra Deepaka Choopry i dra Berniego Siegela albo zapozna si z zasadami
psychoneuroimmunologii, wiedziaby, jak bardzo miech stymuluje system immunologiczny
poprzez swj wpyw na ciao.
A moe poszukaj kogo, kto si mieje, i naladuj go? Zafunduj sobie troch zabawy.
Zagadnij tego kogo, powiedz, e ma cudowny miech, i spytaj, czy moesz go naladowa.
Popro, by by twoim trenerem. Gwarantuj, e bdziecie si doskonale bawi! Naladuj
wszystko: sposb oddychania, postaw ciaa, ruchy i gestykulacj, wydawaj te same dwiki.
Bdziesz si gupio czu na pocztku, ale po chwili to przejdzie i razem ze swoim trenerem
wybuchniesz histerycznym miechem, poniewa i ty, i on bdziecie wygldali rwnie
zabawnie. Podczas tego wiczenia zaczniesz budowa neurologiczn sie, ktra pozwoli ci
mia si regularnie. A jeli bdziesz si mia coraz czciej, bdzie ci to przychodzio z
coraz wiksz atwoci i sprawiao prawdziw przyjemno.
Wiemy zbyt wiele, a czujemy zbyt mao.
A przynajmniej odczuwamy zbyt mao
tych twrczych emocji, z ktrych wyrasta
dobre ycie.
BENJAMIN DISRAELI
Zawsze mona utrzyma dobre samopoczucie, jeli si je ju ma albo wanie si do
niego dochodzi. Nie potrzeba do tego wiele. Ale prawdziwym kluczem do wspaniaego ycia
jest umiejtno wprowadzenia si w dobry stan wtedy, gdy czujesz si fatalnie albo nawet
nie chcesz czu si dobrze. Wiedz, e moesz to zrobi w jednej chwili, wykorzystujc jako
narzdzie do zmiany stanu wasne ciao. Jeli zidentyfikujesz fizjologi zwizan z
poszczeglnymi stanami, moesz j wykorzystywa do wywoywania dowolnych stanw
zgodnie z wasnym yczeniem. Wiele lat temu pracowaem z Johnem Denve-rem, ktry
imponuje mi nie tylko talentem muzycznym, ale i tym, e prywatnie zupenie nie rni si od
swojego publicznego image. Powd, dla ktrego odnis swj sukces, jest zupenie jasny: jest
on nieprawdopodobnie ciepym i wraliwym na potrzeby innych czowiekiem.
Pracowaem z nim, poniewa dowiadcza kopotw z napisaniem czego nowego.
Wsplnie zastanowilimy si nad okresem, kiedy skomponowa swoje najlepsze piosenki, i
odkrylimy, e inspiracja przychodzia do niego, gdy podejmowa jaki fizyczny wysiek.
Zwykle caa piosenka ukadaa mu si w gowie po tym, jak zjecha na nartach po jakim
trudnym szlaku, kiedy prowadzi swj samolot albo bardzo szybko jecha samochodem.
si okaza nie cakiem waciwe.) Co si stanie, jeli przyciemnisz obraz, przytumisz barwy i
zmniejszysz ostro? U wikszoci ludzi wywouje to niemal depresj. Tak wic natychmiast
dodaj wiata!
W podobny sposb odpowiadaj na pozostae pytania z listy elementw wizualnych.
Nastpnie skup si na elementach SUCHOWYCH. Jak brzmi odtwarzane w myli
wspomnienie? W jaki sposb wpywa na twoje emocje pogonienie tych dwikw? Czy
zwikszaj si wraz z przyspieszeniem ich tempa? O ile? Zapisz swoje obserwacje. Postaraj
si po kolei wymienia tak wiele elementw, jak tylko potrafisz. Jeli na przykad wyobraasz
sobie czyj gos, eksperymentuj z intonacj i akcentem. By moe zmieni to twoje odczucia.
Co si Stanie, jeli z delikatnego i agodnego tonu uczynisz dwik ostry i napastliwy?
Pamitaj, aby na koniec przywrci dwikom ich pocztkowe cechy, tak aby mg
odczuwa wyjciowy poziom przyjemnoci.
Gra/d/rodek
Jasny/mroczny/ciemny
Rozmiar naturalny/ zwikszony/zmniejszony
Blisko
Szybki/wolny
Wyrany punkt
Obecno
Wymiar
Gwny kolor
Panoramiczno
Punkt obserwacji
Katalizator
Suchowe
Ja/inni
Tre
Forma
Ton
Tempo
Kierunek
Gono
Harmonia/kakofonia
Regularno
Modulacja
Emfaza
Wydwik
Cechy szczeglne
Katalizator
Klnestetycze
Zmiana temperatury
Zmiana faktury
Stao
Wibracja
Nacisk
Umiejscowienie nacisku
Napicie/rozlunienie
Ruch/kierunek
Oddech
Waga
Stao/zmienno
Zmiany wymiaru/ksztatu
Kierunek
Katalizator
Wreszcie skup si na elementach KINESTETYCZNYCH. W jaki sposb zmiana tych
elementw wpywa na twoje odczucia? Czy na przykad zmiana temperatury zwiksza odczuwan przyjemno, czy te doprowadza ci do szau? Skup si na wasnym oddechu. Jak
wpywa na ciebie zmiana oddechu z pytkiego i szybkiego na gboki i powolny? Zapisz
zauwaon rnic. Jak wpywa na ciebie zmiana faktury obrazu? Baw si, zmieniajc
odczucia dotykowe, od mikkich i puszystych, poprzez liskie i mokre, a po lepkie.
Jakie zmiany obserwujesz w swoim ciele po wprowadzeniu zmian poszczeglnych
elementw? Zapisz wszystkie odczucia. Po zbadaniu wszystkich elementw z listy wr do
jej pocztku i stwrz najprzyjemniejszy moliwy obraz tego wspomnienia. Postaraj si, aby
by on tak realny, by mg do niego sign i mocno chwyci.
Wykonujc wszystkie te eksperymenty, szybko dostrzeesz, e niektre elementy
submodalne s o wiele silniejsze od pozostaych. Kady z nas jest inny i posiada ulubione
sposoby przedstawiania sobie przeytych dowiadcze. Celem tego wiczenia byo
stworzenie odbitki, ktra odzwierciedla sposb dziaania twojego umysu. Zachowaj j i
wykorzystuj. Przyda ci si moe nawet dzisiaj. Wiedzc, ktre elementy submodal-ne
wpywaj na ciebie najkorzystniej, bdziesz potrafi zwiksza natenie emocji pozytywnych
i zmniejsza natenie negatywnych.
Jeli na przykad wiesz, e twoje emocje znacznie si zwikszaj skutkiem rozjanienia
obrazu, dodania barw i przyblienia go maksymalnie do ciebie, moe to by dla ciebie dodatkow motywacj do zrobienia czego przez zmian swojego wyobraenia o danej
czynnoci tak, aby odpowiadao ono tym wanie kryteriom. Bdziesz te wiedzia, e nie
wolno ci postrzega swoich problemw jako duych, kolorowych i jasnych obrazw,
poniewa zwikszy to twoje negatywne emocje zwizane z nimi. Bdziesz potrafi w
dowolnej chwili wyrwa si z ograniczajcego ci stanu i przej do stanu, ktry doda ci si i
oywi twoje dziaanie. A to wszystko lepiej wyposay ci na drog do osignicia sukcesu.
wiadomo wagi, jak elementy submodalne odgrywaj w twoim dowiadczeniu, jest
kluczowa dla rozwizywania problemw. Na przykad poczucie niepewnoci lub pewno
LISTA MOLIWYCH ELEMENTW SUBMODALNYCH
Wzrokowe 1. Statyczny/dynamiczny
Czy wspomnienie podobne jest do nieruchomego obrazu, czy te projekcji filmu?
Kolorowy/czarno-biay Prawy/lewy/centralny
Czy obraz jest kolorowy, czy te czarno-biay? Czy obraz znajduje si z prawej strony,
z lewej strony, czy te w centrum?
Czy obraz znajduje si u gry, na dole, czy mniej wicej w polowie? Czy obraz jest
jasny, ciemny, czy przytumiony? Czy obraz przedstawia poszczeglne elementy w naturalnej
wielkoci, czy te moe s one wiksze lub mniejsze? W jakiej odlegoci od ciebie znajduje
si obraz? Czy prdko projekcji obrazu jest dua, czy maa? Czy w obrazie znajduje si
jaki element, na ktrym specjalnie koncentrujesz uwag?
Czy ty sam znajdujesz si na przedstawianym obrazie, czy te jeste poza nim?
Czy obraz jest dwu-, czy trjwymiarowy?
Czy ktry z kolorw obrazu wpiywa na ciebie bardziej ni pozostae? Czy obraz jest
ograniczony, czy panoramiczny? Czy patrzysz na obraz z gry, z dou, z boku itd.? Czy
ktrykolwiek z elementw obrazu zwiksza natenie emocji?
Czy mwisz co sam do siebie, czy syszysz gosy innych? Co dokadnie mwisz lub
syszysz? W jaki sposb jest to powiedziane? Jaki jest ton tych sw? Jak szybko s one
wypowiadane? Skd dochodz dwiki? Jak gone s dwiki? Czy dwiki s harmonijne?
kilku sposobw przechodzenia od stanu do stanu: za duo jedz lub pij, zbyt dugo pi,
robi niepotrzebne zakupy, pal albo sigaj po narkotyki. aden z tych sposobw nie dodaje
si i wszystkie mog mie niszczce, jeli nie tragiczne skutki.
Kopot te i w tym, e skutki te zwykle si kumuluj, zauwaamy je wic na og
wtedy, gdy jest ju za pno. To wanie przydarzyo si Elvisowi Presleyowi i, niestety,
codziennie przytrafia si wielu innym ludziom. Wyobra sobie ab, ktr kto wolno zabija,
podgrzewajc sj z wod, w ktrym j umieci. Gdyby wrzucono j od razu do wrztku,
szok wywoany temperatur pewnie spowodowaby, i wyskoczyaby ze soja natychmiast.
Jednak przy powolnym podwyszaniu si temperatury aba zauwaa niebezpieczestwo
dopiero wtedy, gdy jest ju za pno.
Syndrom podry w kierunku wodospadu Niagary objawia si wtedy, gdy przestajesz
kontrolowa stany, w ktrych si znajdujesz, a kiedy nie potrafisz kontrolowa stanw, nie
moesz panowa nad swoim zachowaniem. Jeli s rzeczy, ktre chcesz osign, a nie masz
motywacji, przyczyn jest niewaciwy stan, w ktrym si znajdujesz. Jednak nie jest to wytumaczenie, tylko komenda, ktr sobie wydajesz! Polecenie, by zrobi wszystko, czego
wymaga zmiana stanu, ciaa lub ducha.
Kiedy doprowadziem si do stanu, w ktrym odczuwaem wielk presj zwizan z
pisaniem ksiki. Nic dziwnego, wydawao mi si to niemoliwe. Jednak pniej musiaem
znale sposb wyjcia z tego stanu, inaczej nie czytaby teraz tej historii. Musiaem znale
si w stanie twrczym, stanie podniecenia. Jeli chcesz przej na diet, nie uda ci si to tak
dugo, jak dugo bdziesz odczuwa strach, zmartwienie czy frustracj. ABY ODNIE
SUKCES, MUSISZ WPROWADZI SI W STAN DETERMINACJI. Jeli chcesz dosta
lepsz prac, musisz zrozumie, e inteligencja i moliwoci intelektualne s czsto
wypadkow stanw, w ktrych si znajdujesz. Ludzie o rzekomo niewielkich zdolnociach
przekonuj si, e ich zdolnoci i moliwoci rosn jak grzyby po deszczu, kiedy oni sami
wprowadz si w nowy stan. Udowodniem to wiele razy, pracujc z dyslektykami. Dysleksja
jest oczywicie funkcj naszych zdolnoci wzrokowych, jednak czsto zaley rwnie od
stanu emocjonalnego, w ktrym si czowiek znajduje. Czowiek cierpicy na dysleksj nie za
kadym razem zmienia kolejno liter czy sw. Moe si to zdarza bardzo czsto, ale jednak
nie zawsze. Rnica midzy sytuacj, w ktrej dyslektyk potrafi i nie potrafi prawidowo
posugiwa si jzykiem, sprowadza si do stanu, w ktrym si znajduje. Jeli zmienisz ten
stan, natychmiast zmieniasz osigane przez niego wyniki. Kady czowiek cierpicy na
dysleksj albo walczcy z innymi problemami, ktrych przyczyn jest stan emocjonalny,
moe wykorzystywa te strategie, by pomc sobie pozby si problemw.
Poniewa ruch moe natychmiast zmieni nasze odczucia, korzystne jest dla nas
tworzenie wielu sposobw natychmiastowej zmiany stanu za pomoc jednego tylko ruchu.
Wiele lat temu nauczyem si czego, co w znacznym stopniu zmienio moje ycie. W
Kanadzie poznaem czowieka, ktry ciosami karate ama deski. Postanowiem opanowa t
umiejtno. Ale zamiast wiczy karate przez wiele miesicy, odkryem, na czym i w jaki
sposb karateka koncentruje si, wymierzajc cios (natenie, barwa i tak dalej), jakie s jego
przekonania i jak przyjmuje strategi fizyczn, to jest, jak wykorzystuje swoje ciao, by
zama desk.
Zaczem wci od nowa wiczy identyczne ruchy ciaa z wielkim nateniem
emocjonalnym, wysyajc do mzgu odczucia zwizane w rny sposb z poczuciem
pewnoci. Przez chwil mj instruktor pokazywa mi dokadnie, jakie ruchy mam
wykonywa. Po krtkim czasie zamaem jedn desk. Potem dwie, trzy i cztery na raz. Jak
mi si to udao? 1. Podniosem wymagania w stosunku do siebie i amanie desek ciosem
karate stao si dla mnie koniecznoci - wczeniej akceptowaem fakt, e nie jestem w stanie
tego robi.
2.
Zmieniem ograniczajce mnie przekonanie, e nie po
trafi osign swojego celu, co udao mi si dziki wprowa
dzeniu si w stan pewnoci siebie.
3.
Wypracowaem skuteczn strategi osignicia celu.
Dowiadczenie to zmienio cakiem moje poczucie siy i pewnoci. Zaczem wykorzystywa
t sam si, ktra pozwalaa mi ama deski ciosami karate, do osignicia innych rzeczy, o
dokonanie ktrych wczeniej nawet bym siebie nie podejrzewa. Pozwolio mi to z atwoci
przeama nawyk odkadania wszystkiego na pniej oraz pewne obawy i lki. Przez lata
wzmacniaem i uwarunkowywaem te odczucia, a nastpnie zaczem uczy innych. Nawet
kilkunastoletnim dzieciom pokazywaem, e mog o wiele bardziej uwierzy w siebie,
udowadniajc, e potrafi w krtkim czasie zrobi co, co wczeniej uznaway za niemoliwe.
W kocu zaczem te dowiadczenia wykorzystywa jako element stworzonych przeze mnie
kursw Unlimited Power, ktre na caym wiecie prowadzone s przez moich uczniw i
instruktorw. Czsto w czasie krtszym ni trzydzieci minut potrafi oni pomc innym
przeama obawy i przekona ich, e mog przezwyciy wszystko, co przeszkadza im w
yciu. Po przeamaniu deski jednym ciosem karate ucz si, jak mona wykorzysta to dowiadczenie dla zdobycia poczucia pewnoci, ktre jest niezbdne do osignicia
czegokolwiek w yciu. Niezmiennie fascynuje mnie obserwowanie wspaniale zbudowanych
mczyzn, ktrzy sdz, e potrafi zama desk brutaln si, i przekonuj si, e nie jest to
moliwe, a nastpnie ze zdziwieniem patrz, jak drobna i wta kobieta robi to jednym
ciosem, poniewa udao jej si wypracowa poczucie pewnoci i wiary w siebie.
Dowiadczenie nie jest skutkiem tego, co dzieje si z czowiekiem; jest natomiast
skutkiem reakcji czowieka na to, co si z nim dzieje.
ALDOUS HUXLEY
Musisz zrozumie, e przejcie wiadomej kontroli nad prac wasnego umysu jest dla
ciebie koniecznoci. Musisz robi to wiadomie albo bdziesz zdany na ask wszystkiego,
co dzieje si wok ciebie. Przede wszystkim musisz opanowa umiejtno natychmiastowej
zmiany wasnego stanu emocjonalnego, bez wzgldu na sytuacj zewntrzn, bez wzgldu na
ogrom twojej frustracji i rozgoryczenia. To jedna z podstawowych umiejtnoci, ktrych
nabywaj suchacze moich kursw. Ucz si, jak szybko przej od stanu, w ktrym boj si,
gdy wiedz", e nie potrafi czemu podoa, do stanu, w ktrym wiedz, e potrafi to
zrobi i mog podj skuteczne dziaania. Tego typu dowiadczenia natychmiastowej zmiany
daj ci w yciu olbrzymi si. Ale moesz to w peni doceni dopiero, gdy sprbujesz cho
raz.
Drug wan umiejtnoci jest zmiana stanu w kadych okolicznociach, nawet w
sytuacji, ktra przedtem wprawiaa ci w przygnbienie. Mimo takiego nastroju powiniene
zmienia stan dowolnie, uwarunkowujc si tak dugo, jak dugo nie bdziesz si czu dobrze
bez wzgldu na okolicznoci. Trzeci umiejtnoci jest oczywicie wypracowanie zestawu
nawykowych wzorcw wykorzystywania ciaa i koncentracji umysu tak, aby czu si dobrze
bez jakiegokolwiek wysiku. Moj definicj sukcesu jest PRZEY SWOJE YCIE W
TAKI SPOSB, ABY BRZMIAO W NIM JAK NAJWICEJ TONW PRZYJEMNYCH I
JAK NAJMNIEJ BOLESNYCH. Warunkiem sukcesu jest te dla mnie y tak, aby ludzi
otaczajcych mnie spotykao wicej przyjemnoci ni przykroci. Kto, kto osign wiele,
lecz yje w wielkim cierpieniu albo jest otoczony ludmi, ktrzy cierpi, nie odnis
prawdziwego sukcesu. Czwartym celem jest wic umoliwianie innym szybkiej zmiany
stanw emocjonalnych, zmiany niezalenej od warunkw zewntrznych i trwaej. Tego
wanie ucz uprawnieni przeze mnie nauczyciele: pomaga innym zarwno podczas zaj
grupowych na moich kursach, jak i w indywidualnej pracy z ludmi.
Co powiniene zapamita z tego rozdziau? WSZYSTKO, CZEGO NAPRAWD
POTRZEBUJESZ W YCIU, TO ZMIANA SWOICH UCZU I ODCZU. Powtrzmy:
wszystkie twoje uczucia to jedynie biochemiczna burza w mzgu i w kadym momencie
ycia moesz nad nimi panowa.
Dokadnie w tej samej chwili moesz odczuwa ekstaz, ale moesz te odczuwa bl i
przygnbienie: wybr naley do ciebie. Nie potrzebujesz do tego ani lekarstw, ani narkotykw, ani niczego innego. S o wiele skuteczniejsze sposoby, jak dowiedziae si ju z
rozdziau o przekonaniach, dziaanie lekarstw moe zosta zniwelowane chemikaliami, ktre
produkujesz we wasnym ciele, zmieniajc nastawienie psychiczne i fizyczne. Substancje te
s znacznie potniejsze od wszystkich innych.
Kady wielki i inspirujcy moment w annaach wiata jest triumfem odrobiny
entuzjazmu.
RALPH WALDO EMERSON
CZY WIESZ, JAK POCZU SI DOBRZE?
Kiedy podczas podry w interesach do Toronto czuem si wyczerpany fizycznie z
powodu silnego blu w plecach. Po ldowaniu zaczem zastanawia si, co musz zrobi,
kiedy znajd si nareszcie w hotelu. Bya ju 10.30 w nocy. Nastpnego ranka musiaem
wsta wczenie i zacz prowadzi zajcia. Mogem co zje - nie miaem nic w ustach od
rana - ale byo bardzo pno. Mogem troch popracowa albo oglda telewizj. Nagle
zdaem sobie spraw z faktu, e wszystko to byy po prostu strategie, ktre miay mi pomc
pozby si cierpienia i zyska przyjemno. Jednak adna z nich nie wydawaa si zbyt
kuszca. Musiaem powikszy swoj list sposobw na zdobycie przyjemnoci, i to bez
wzgldu na otoczenie, w ktrym si znajdowaem.
Czy wiesz zatem, jak dobrze si poczu? To pytanie brzmi pewnie gupio. Ale zapytam
jeszcze raz: czy dysponujesz zestawem sposobw, ktre dodajc ci si, potrafi sprawi, e w
dokona bez odwoywania si do jedzenia, alkoholu, narkotykw, papierosw i innych
rde naogw? Jestem pewien, e masz kilka takich sposobw, ale sprbujmy t list
powikszy. Wanie teraz poszukajmy jeszcze kilku pozytywnych wyborw, ktre pozwol
ci lepiej si poczu. WANIE TERAZ SPORZD LIST TEGO, CO ROBISZ
OBECNIE, ABY ZMIENIA SWOJE SAMOPOCZUCIE. A skoro ju masz t list
sporzdzi, to dlaczego nie miaby doda kilku nowych pozycji, ktre mog pozytywnie
wpyn na twj stan?
Nie przestawaj si zastanawia, dopki na twojej licie nie znajdzie si co najmniej
pitnacie rnych sposobw. Ideaem byoby znalezienie dwudziestu piciu. By moe
pniej zechcesz jeszcze wiele razy wraca do tego wiczenia i rozszerza swoj list do
setek pozycji.
Kiedy ja sam sporzdziem tak list, odkryem, e muzyka jest sposobem, ktry
pozwala mi najskuteczniej zmienia moje, samopoczucie. Lektura jest nastpnym sposobem,
poniewa, po pierwsze, pozwala mi zmieni przedmiot koncentracji, a po wtre, uwielbiam
si uczy, tak wic zwaszcza czytanie czego, co mog natychmiast zastosowa w yciu,
sprawia, e od razu czuj si lepiej. Zmiana ruchw ciaa jest czym, co mog zrobi
natychmiast, aby zastpi to, co mnie ogranicza, stanem inspiracji: wiczenia przy muzyce,
zwyczajne podskoki i skony, bieg przez kilka kilometrw pod gr, pywanie.
Oto kilka innych sposobw, ktre stosuj: taniec, piew przy akompaniamencie mojej
ulubionej pyty kompaktowej, filmy komediowe, koncerty muzyczne czy suchanie tam magnetofonowych. Ciepa kpiel, ania. Seks z moj on. Obiad rodzinny, podczas ktrego
wszyscy dyskutujemy o tym, co dla kadego z nas najwaniejsze. Pieszczoty z moimi
dziemi, obejmowanie i caowanie Becky. Lubi zabiera Becky do kina na filmy takie jak
Ghost (Duch), na ktrych siedzimy obok siebie i obydwoje zalewamy si zami. Lubi
nowoci, nowych ludzi i nowe pomysy. Lubi doskonali wszystko, co robi obecnie.
Kolejnym sposobem jest jakiekolwiek twrcze dziaanie, artowanie z przyjacimi i robienie
czegokolwiek, co daje mi poczucie, e wnosz do ycia jaki wkad. Prowadzenie moich
kursw, zwaszcza dla wielkiej liczby ludzi (jeden z moich ulubionych elementw
submodalnych).
Odwieanie wspomnie, wyobraanie sobie po raz kolejny cudownych dowiadcze,
ktre przeyem w niedawno, ale i tych dawniejszych, ktre uwieczniem w pamitniku.
Podstawow korzyci ze sporzdzenia listy sposobw, pozwalajcych ci dobrze si
poczu, jest wiadomo, e nie musisz siga po inne, destrukcyjne. Jeli poczysz
cierpienie z niszczcymi si nawykami, a wielk przyjemno z wanie wcignitymi na list
sposobami, przekonasz si, e wikszo z nich moesz wykorzystywa niemal zawsze.
Zmie t list w rzeczywisto: PLANUJ PRZYJEMNOCI NA CO DZIE. Nie zdawaj si
na przypadek, ograniczajc si jedynie do nadziei, e jaka przyjemno pewnie ci spotka.
Wyjd jej na spotkanie. Zaplanuj dla niej miejsce!
Przez cay czas mowa o uwarunkowywaniu systemu nerwowego, twojego ciaa oraz
umysu, ktre powinno koncentrowa si w taki sposb, aby nieustannie widzia, jakie
korzyci pyn dla ciebie z wszystkich yciowych sytuacji. Pamitaj, e jeli dostrzegasz
ograniczajce ci wzorce emocjonalne, przypisuj je temu, i w niewaciwy sposb
wykorzystujesz swoje ciao albo przez cay czas koncentrujesz si na czym, co odbiera ci
siy. Jeli tak, to musisz zmieni przedmiot koncentracji i jest narzdzie, ktre okazuje si do
tego niewiarygodnie wrcz pomocne.
Rozdzia smy
ODPOWIEDZI S PYTANIA
Kto zadaje pytania, nie moe unikn odpowiedzi
PRZYSOWIE KAMERUSKIE
Nie potrzebowali adnych powodw. Przyszli tylko dlatego, e by z pochodzenia
ydem. Wtargnli do mieszkania i aresztowali go wraz z ca rodzin. Zaraz potem spdzono
ich wszystkich jak bydo, zagoniono do wagonw i wysano do obozu mierci w okolicach
Krakowa. Nawet najgorsze nocne koszmary nie mogyby go przygotowa do tego, e na jego
oczach zabij mu ca rodzin. Jak mia przey widok ubranka wasnego dziecka na kim
innym, jak znie wiadomo, e jego synek ju nigdy go nie naoy, poniewa zabili go
pod prysznicem"? Ale jako znis. Ktrego dnia, kiedy po raz kolejny przyglda si
otaczajcemu go pieku, stan twarz w twarz Z niezaprzeczaln prawd: jeli zostanie tam
choby dzie duej, umrze. Podj decyzj, e musi uciec i e ucieczka musi mie miejsce
natychmiast! Nie wiedzia jak, wiedzia tylko, e po prostu musi. Przez cae poprzednie
tygodnie pyta wspwiniw: Jak moemy wydosta si z tego piekielnego miejsca?"
Odpowiedzi, ktre sysza, byy niemal takie same: Nie bd gupcem! Std nie ma ucieczki.
Zadawanie takich pyta tylko sprawi ci bl. Po prostu pracuj i mdl si, by przey." Jednak
on nie mg si z tym pogodzi i nie pogodzi si. Ucieczka staa si jego obsesj i nawet jeli
odpowiedzi byy bezsensowne, wci od nowa mwi sobie: Jak mog to zrobi? Musi by
jaki sposb! Jak mog wydosta si std cay i zdrw ju dzisiaj?"
Podobno jeli prosisz, bdzie ci dane. I dla jakich powodw tego wanie dnia znalaz
odpowied. By moe powodem byo wielkie zaangaowanie, by moe poczucie, e
nadszed waciwy czas". A by moe odpowied bya skutkiem cigego koncentrowania
si na jednym, najwaniejszym pytaniu. Bez wzgldu na przyczyn pozostaje faktem, e w
czowieku tym obudzia si potna sia rozumu i ducha ludzkiego. Odpowied przysza do
niego z bardzo nieprawdopodobnego rda: przynis j powodujcy torsje odr
rozkadajcego si ludzkiego ciaa. Tu obok swojego miejsca pracy zobaczy stos cia, ktre
miay by wrzucone do ciarwki - zagazowane kobiety, mczyni i dzieci. Wyrwano im
zote zby i zabrano wszystko, co posiadali. I wtedy Lech Stanisawski, zamiast zastanawia
si: Dlaczego nazici s tak okrutni? Jak to moliwe, aby sam Bg stworzy takie zo?
Dlaczego Bg ukara wanie mnie?", zada sobie zupenie inne pytanie: JAK MOG
TO WYKORZYSTA, ABY STD UCIEC?" Odpowied przysza natychmiast.
Kiedy dzie pracy zblia si ku kocowi i jego grupa miaa zmierza z powrotem do
barakw, Lech przycupn za ciarwk. Z bijcym sercem zdj z siebie ubranie i wsun
si w stert cia. Przez cay czas udawa umarego. Nie drgn nawet pniej, kiedy omal nie
zgnioty go rzucane na niego ciaa.
Zewszd otacza go smrd rozkadajcych si cia i sztywne koczyny zmarych. Czeka
w nadziei, e nikt nie zauway jednego ywego czowieka w takiej masie trupw, w nadziei,
e ciarwka w kocu ruszy.
Wreszcie dobieg go dwik silnika. Poczu, e ciarwka zacza si toczy.
Przygnieciony mnstwem martwych cia, poczu w sobie ziarenko nadziei. Ciarwka
zatrzymaa si i zrzucia potworny adunek, dziesitki trupw wraz z jednym, ktry tylko
udawa umarego, do olbrzymiego dou poza granicami obozu. Lech pozosta w tym grobie
przez wiele godzin, a do zmierzchu. Wreszcie, kiedy upewni si, e nie ma wok nikogo,
wygrzeba si spod przykrywajcych go cia i przez dwadziecia pi mil bieg nago do
wolnoci. Czym rni si Lech Stanisawski od tak wielu innych, ktrzy zginli w obozach
koncentracyjnych? MONA OCZYWICIE WSKAZA NA WIELE RNIC, ALE Z
PEWNOCI JEDN Z PODSTAWOWYCH BY FAKT, E ZADA SOBIE INNE
PYTANIE. Zadawa je nieustannie, wci spodziewajc si uzyskania odpowiedzi. W kocu
umys podsun rozwizanie, ktre ocalio mu ycie. Pytania, ktre zada sobie tamtego dnia
w obozie, sprawiy, e dosownie w uamku sekundy podj decyzj, ktra kazaa mu szuka
rozwiza tak istotnych dla jego losu. Jednak zanim mg podj t decyzj i przystpi do
dziaania, musia zada sobie waciwe pytania.
Z dotychczasowej lektury dowiedziae si, w jaki sposb nasze przekonania wpywaj
na nasze decyzje i dziaania, jak wyznaczaj kierunek naszemu yciu, a wic i naszym
ostatecznym losom. Ten wpyw jest jednak skutkiem MYLENIA, skutkiem sposobw, w
jakie twj umys ocenia sytuacje i tworzy znaczenia w cigu caego twojego ycia. Tak wic
aby dotrze do sedna sposobu, w jaki na co dzie tworzymy wasn rzeczywisto, MUSIMY
ODPOWIEDZIE NA PYTANIE: W JAKI SPOSB CZOWIEK MYLI?
PYTANIA WARUNKUJ MYLI
Pewnego dnia mylaem o wanych wydarzeniach w moim wasnym yciu i w yciu
ludzi, ktrych spotkaem na swojej drodze. Poznaem tak wielu ludzi, szczliwych i
nieszczliwych, odnoszcych sukcesy i ponoszcych klski. Naprawd chciaem wiedzie,
co pozwalao ludziom sukcesu osiga wielkie cele, podczas gdy inni, czsto majcy lepsze
warunki startu, znikali w odmtach Niagary. Zadaem wic sobie pytanie: Co tak naprawd
decyduje o moim yciu, co decyduje, kim jestem jako osoba, kim si stan i dokd
zmierzam?" Odpowiedzi, ktr wtedy znalazem, ju si z tob podzieliem: TO NIE
WYDARZENIA KSZTATUJ MOJE YCIE I DECYDUJ O MOICH ODCZUCIACH I
DZIAANIACH, ZALE ONE BOWIEM RACZEJ OD SPOSOBU, W JAKI
INTERPRETUJ I OCENIAM MOJE YCIOWE DOWIADCZENIA. Znaczenie,
jakie przywizuj do poszczeglnych wydarze, okrela, jakie decyzje podejmuj, jak
dziaam, a wic w konsekwencji ustala moje przeznaczenie." Wtedy zadaem sobie kolejne
pytanie: Jak wic oceniam swoje dowiadczenia? I czym dokadnie jest moja ocena?"
Pomylaem sobie: No tak, przecie oceniam nawet w tej chwili. Prbuj ustali, jak
opisa istot oceny. Co wic teraz robi?" Dokadnie w tym momencie zdaem sobie spraw z
f a -ktu, e zadaem sobie seri pyta. Brzmiay one:
W JAKI SPOSB DOKONUJ OCENY? CZYM JEST OCENA? CZY W TEJ
CHWILI DOKONUJ OCENY? CO W TEJ CHWILI ROBI?
Wtedy pomylaem: Czy to moliwe, eby OCENA SPROWADZAA SI DO
PYTA?" I natychmiast zaczem si mia, poniewa ta myl te bya pytaniem.
ZACZEM ROZUMIE, ZE SAMO MYLENIE SPROWADZA SI DO
PROCESU ZADAWANIA PYTA I UDZIELANIA NA NIE ODPOWIEDZI. Jeli po
przeczytaniu tego zdania uznajesz je za prawdziwe lub si z nim nie zgadzasz, musiae
wczeniej, wiadomie lub podwiadomie, zada sobie pytanie, ktre brzmiao: Czy jest to
prawda?" Nawet jeli pomylae, e musisz si nad tym zastanowi, w rzeczywistoci
powiedziae sobie: Musz zada sobie na ten temat kilka pyta. Musz to przez chwil
rozway." Kiedy zaczniesz swoje rozwaania, zaczniesz zadawa sobie pytania. Musimy
zda sobie spraw z faktu, e wikszo naszych codziennych czynnoci sprowadza si do
zadawania pyta. Jeli wic chcemy polepszy swj yciowy standard, powinnimy zmieni
ZADAWANE SOBIE NAJCZCIEJ PYTANIA. Pytania te wyznaczaj nam przedmiot
koncentracji, a wic decyduj o tym, co mylimy i jak si czujemy.
Mistrzami w zadawaniu pyta s dzieci. Czy w ogle potrafilibymy policzy wszystkie
pytania, ktrymi zasypuj nas, kiedy dorastaj? Czy zadaj je tylko po to, by nas zagania w
kozi rg? Musimy zrozumie, e dzieci nieustannie dokonuj ocen dotyczcych znaczenia
rzeczy oraz zachowa, ktre powinny podj. Zaczynaj wytwarza neuroasocjacje, ktre
bd nimi kierowa w przyszoci. Cigle si ucz i ich strategie uczenia si, mylenia i
kojarzenia inicjowane s pytaniami zadawanymi samym sobie lub innym.
Ta ksika, jak i cay dorobek mojego ycia to skutek zadawania pyta dotyczcych
przyczyn naszego zachowania i postpowania oraz sposobw jak najszybszego wprowadzania
zmian, ktre uczyni nasze ycie atwiejszym ni poprzednio. Pytania stanowi podstawow
strategi uczenia si dosownie wszystkiego. Caa metoda sokratejska (sposb nauczania,
ktry korzeniami siga do prac filozofa staroytnej Grecji Sokratesa) Opiera si wycznie na
tym, e nauczyciel jedynie zadaje pytania, majce kierowa uwag uczniw i sprawia, e
sami sobie udzielaj odpowiedzi.
Kiedy zrozumiaem, jak wane s pytania w procesie ksztatowania naszych myli i
dosownie wszystkich reakcji na dowiadczenia yciowe, sprbowaem je dokadnie analizowa. Zaczem dostrzega, jak czsto pytania pojawiaj si w naszej kulturze. Wiele
najpopularniejszych gier opiera si wycznie na pytaniach, a The Book of Questions (Ksiga
pyta) - zawierajca tylko pytania o nasze ycie i system wartoci - bya jednym z
najwikszych bestsellerw. Pytania zadaj nam reklamy telewizyjne i prasowe. W
telewizyjnej reklamie butw sportowych firmy Nike Spike Lee zadaje Michaelo-wi
Jordanowi tylko jedno pytanie: Czy to s buty?"
Nie tylko chciaem dowiedzie si, jakie pytania zadajemy jako spoeczestwo, ale
pragnem te odkry pytania, ktre pozwalaj ludziom zmieni ycie. Pytaem wic
wszystkich: suchaczy moich kursw, ludzi spotkanych w samolocie, kadego, z kim
rozmawiaem, od dyrektorw najwikszych przedsibiorstw, po bezdomnych ebrakw na
ulicach miast. Interesowao mnie, jakie pytania ksztatuj ich dowiadczenia w codziennym
yciu. Zrozumiaem, e podstawowa rnica midzy ludmi, ktrzy odnieli sukces w mojej
dziedzinie, a tymi, ktrym si to nie udaje, sprowadza si do faktu, e LUDZIE SUKCESU
ZADAJ LEPSZE PYTANIA, A WIC UZYSKUJ LEPSZE
236
OBUD W SOBIE OLBRZYMA
ODPOWIEDZI. Odpowiedzi, ktre mwi im dokadnie, co robi w kadej sytuacji,
aby osign podane rezultaty.
przytaczaj i przygnbiaj. Ich wzorzec oceny i koncentracji powanie ogranicza ich dowiadczenia emocjonalne. Czy ludzie ci mog w jednej chwili zmieni swoje odczucia?
Oczywicie, e tak. Wystarczy, e zmieni przedmiot koncentracji.
Jaki jest wic najszybszy sposb zmiany wzorca koncentracji? Po prostu trzeba sobie
zada INNE PYTANIE. Czowiek znajdujcy si w depresji niemal na pewno zadaje sobie
ograniczajce go pytania typu: Po co ja to robi? Dlaczego prbuj, skoro i tak nigdy mi nie
wychodzi? Dlaczego Bg pokara tym wanie mnie?"
PAMITAJ: PROCIE, A BDZIE WAM DANE. JELI ZADAJESZ
PRZERAAJCE CI PYTANIA, OTRZYMUJESZ PRZERAAJCE ODPOWIEDZI.
KOMPUTER TWOJEGO MZGU ZAWSZE JEST GOTW NA TWOJE USUGI I BEZ
WZGLDU NA RODZAJ ZADANEGO MU PYTANIA, NIEZAWODNIE DOSTARCZY
CI ODPOWIED. Jeli wic pytasz: Dlaczego nie mog odnie sukcesu?", odpowie ci,
nawet jeli bdzie musia wymyli co na poczekaniu. Odpowied moe wtedy brzmie: Bo
jeste gupi", albo: Bo nie zasugujesz sobie na nic lepszego."
Chciaby przykadw waciwych pyta? Opowiem ci wic o moim dobrym
przyjacielu W. Mitchellu. Jeli czytae Unlimited Power, znasz ju t histori. Jak sdzisz,
dziki czemu udao mu si przey i czu si wietnie po wypadku, w ktrym silnie poparzy
trzy czwarte ciaa? Jak w kilka lat pniej po wypadku samolotowym przetrzyma utrat ng?
W jaki sposb przykuty do wzka inwalidzkiego potrafi znajdowa sposoby sprawiania
radoci sobie i innym? NAUCZY SI PANOWA NAD SWOIMI MYLAMI POPRZEZ
ZADAWANIE SOBIE WACIWYCH PYTA.
Pokryty oparzeniami, znalaz si w szpitalu pord wielu innych pacjentw, ktrzy
wci pytali: Dlaczego wanie ja? Jak Bg mg mi zrobi co takiego? Dlaczego ycie jest
tak niesprawiedliwe? Jaki sens ma ycie kaleki?" Mitchell wybra inne pytania: JAK MOG
TO WYKORZYSTA? CO BD MG DA INNYM PO TYM, CO MI SI STAO?"
Wanie rnica midzy tymi pytaniami stanowia o rnicy przeznacze. Zastanawianie si:
Dlaczego ja?", rzadko przynosi pozytywne rezultaty, podczas gdy: Jak mog to wykorzysta?", zwykle prowadzi nas w kierunku obrcenia trudnoci W si pozwalajc ulepsza
siebie i wiat. Mitchell zrozumia, e al, zo i pretensje nie zmieni jego ycia, zamiast
wic skupia si na tym, co straci, powiedzia sobie: Co mi zostao? Kim naprawd jestem?
Czy ja to naprawd tylko moje ciao, czy moe co wicej? Co mog teraz robi lepiej nawet
ni poprzednio?"
Po wypadku samolotowym, kiedy sparaliowany od pasa w d lea w szpitalu, pozna
nieprawdopodobnie pikn kobiet, pielgniark imieniem Annie. Mimo popalonej twarzy,
mimo bezwadu dolnej czci ciaa, mia odwag, by zada sobie pytanie: Jak mog si z ni
umwi?" Wszyscy koledzy uznawali go za szaleca, ktry robi sobie gupie nadzieje. Jednak
w ptora roku pniej udao mu si zwiza z Annie, ktra jest dzi jego on. Na tym
wanie polega pikno dodajcych nam si pyta: stwarzaj nam niewyczerpane moliwoci
odpowiedzi i rozwiza.
Pytania okrelaj wszystko w twoim yciu, od zdolnoci i umiejtnoci, po stosunki z
innymi i finanse. Wielu ludzi nie decyduje si na zwizek z kim, poniewa wci zadaje
sobie pytania, ktre wywouj wtpliwoci: A jeli spotkam kogo lepszego? A jeli potem
bd aowa?" C za straszliwie obezwadniajce pytania! Doprowadzaj nas do
przekonania, e o kilka metrw dalej trawa jest zielesza, i nie pozwalaj pieszy si tym, co
ju dostalimy od ycia.
Czasem ludzie niszcz zwizki, w ktrych si znajduj, zadajc sobie jeszcze bardziej
poraajce pytania: Dlaczego zawsze mi to robisz? Dlaczego mnie nie doceniasz? A jak by
ci byo, gdybym teraz odszed?" Porwnaj to z nastpujcymi pytaniami: Skd miaem tyle
szczcia, by ci pozna? Co najbardziej mi si w tobie podoba? O ile bogatsze bdzie nasze
ycie skutkiem tego zwizku?"
lepszym zestawem pyta. Twrz waciwe warunki dla nich wszystkich, zadajc je sobie tak
dugo, a stan si czci twego ycia.
ZADAWANIE SOBIE W TRUDNYCH CHWILACH PYTA, KTRE DODADZ
NAM SI, JEST NIEZMIERNIE WAN UMIEJTNOCI, ktra wycigna mnie z najwikszych yciowych tarapatw.
Nigdy nie zapomn chwili, kiedy dowiedziaem si, e mj byy wsplnik podczas
seminarium, powtarzajc sowo w sowo moje odkrycia, przypisywa je sobie. Moj pierwsz
reakcj byy pytania typu: Jak on mia! Jak mg zrobi mi co takiego?", jednak szybko
zrozumiaem, e zadawanie sobie takich pyta, na ktre przecie nie mogem znale
odpowiedzi, doprowadzi mnie tylko do szau i zapdzi w lepy zauek. W kocu to ju si
stao. Zrozumiaem, e powinienem po prostu zleci moim prawnikom, by pokazali mu, z
czym naley wiza cierpienie, a z czym przyjemno, i nie ma powodu, abym wprowadza
si w stan zoci. Postanowiem wic i dalej swoj drog i cieszy si yciem, a zadajc
sobie pytanie: Jak on mg mi co takiego zrobi?", pozostabym w negatywnym stanie.
Najszybszym sposobem na zmian tego stanu byo zadanie sobie kilku nowych pyta.
Zapytaem wic: Co szanuj w tym czowieku?" Najpierw mj umys wrcz wrzasn:
Nic!", ale kiedy zmieniem nieco tre pytania i zaczem si zastanawia nad tym, co
mgbym w nim szanowa, gdybym tego chcia, odpowied bya inna. Musiaem przyzna, e
pracuje duo i wykorzystuje przynajmniej cz tego, czego go nauczyem. Ubawio mnie to
szczerze. miech zama poprzedni wzorzec uczuciowy, co pozwolio mi zmieni stan,
ponownie oceni stojce przede mn moliwoci i poczu si o wiele lepiej.
Jednym z odkrytych przeze mnie sposobw na podnoszenie jakoci ycia jest
WZOROWANIE MOICH ZWYKYCH PYTA NA PYTANIACH LUDZI, KTRYCH
SZANUJ. Jeli znajdziesz kogo, kto jest naprawd szczliwy, z pewnoci ma to swoj
przyczyn. Ludzie tacy przez cay czas koncentruj si na tym, co powoduje ich szczcie, a
to oznacza, e przez cay czas zadaj sobie pytania o szczcie. Odkryj, jakie to pytania, i
zacznij je sobie zadawa, a poczujesz si tak jak oni.
Niektrych pyta po prostu nie bierzemy pod uwag. Na przykad Walt Disney odrzuca
wszelkie pytania o to, czy jego przedsibiorstwo odniesie sukces, czy te nie. Nie znaczy to
jednak, e twrca Magicznego Krlestwa nie wykorzystywa pyta w sposb twrczy. Mj
dziadek Charles Shows pisa scenariusze dla Disneya, zanim zacz pracowa dla wytwrni
Hanna-Barbera, gdzie by jednym z twrcw takich postaci, jak Mi Yogi czy Pies
Huckleberry. Dziadek powiedzia mi kiedy, e Disney wykorzystywa pytania w niezwyky
sposb, ilekro pracowali nad nowym filmem, scenariuszem czy postaci. Umieszcza projekt
na olbrzymiej tablicy, na ktrej kady pracownik mg te napisa wasn odpowied na pytanie: Jak moemy to ulepszy?" Z kadym dniem pojawiao si coraz wicej rozwiza, a w
kocu caa tablica pokrywaa si propozycjami. Wtedy Disney zapoznawa si z kad
odpowiedzi na swoje pytanie. W ten sposb korzysta z pomysowoci wszystkich
pracownikw swojej firmy, co pozwalao mu osiga rezultaty proporcjonalne do rde, z
ktrych czerpa.
Odpowiedzi zale oczywicie od pyta, ktre sobie zadajemy. Na przykad jeli jeste
naprawd zy i kto ci zapyta: Co dobrego jest w tej sytuacji?", moesz to pytanie zlekceway. Jeli jednak rzeczywicie chcesz si czego nauczy, moesz sam siebie pyta o
moliwoci wykorzystania w przyszoci dowiadcze pyncych z tej sytuacji. Ch
zdobywania wci wikszej wiedzy sprawi, e znajdziesz czas i na pytania, i na odpowiedzi,
co pozwoli ci zmieni przedmiot koncentracji, stan i przysze rezultaty.
Zadaj sobie jakie dobre pytanie wanie w tej chwili. Z CZEGO JESTE OBECNIE
NAPRAWD ZADOWOLONY? Co naprawd piknego dzieje si wanie w twoim yciu?
ZA CO JESTE YCIU NAPRAWD WDZICZNY? Powi chwil, by znale
odpowiedzi, i zauwa, jak dobrze jest wiedzie, e masz jakie powody, by natychmiast
poczu si wspaniale.
2. PYTANIA ZMIENIAJ ELEMENTY, KTRE WYRZUCAMY Z PAMICI.
Istoty ludzkie osigny mistrzostwo w wyrzucaniu z pamici najrniejszych rzeczy.
Wok kadego z nas znajduj si miliony rzeczy, na ktrych moemy si skoncentrowa: od
wasnego ttna poczwszy, a na wietrze, ktry ociera si o nas, skoczywszy.
Jednak wiadomie skupiamy si zaledwie na kilku z nich jednoczenie. Podwiadomie
umys moe rejestrowa najrniejsze zjawiska, jednak liczba rzeczy, na ktrych w jednym
momencie moe si koncentrowa umys wiadomy, jest ograniczona. Znaczna cz czasu
pracy naszego umysu powicona jest ustaleniu hierarchii wanoci zjawisk, na ktrych
powinnimy si skupi. Co waniejsze jednak, umys przez cay czas ustala, nad czym nie
powinnimy si zastanawia, a wic co naley wymaza.
Jeli wic jeste naprawd smutny, jest tylko jedna przyczyna: wymazae wszystkie
powody, dla ktrych mgby si poczu wesoo. Kiedy zadajesz komu pytanie, zmieniasz
przedmiot koncentracji swojego rozmwcy i w ten sposb zmieniasz take elementy, ktrych
nie dopuszcza do wiadomoci. Jeli kto zapyta ci: Czy ta sprawa martwi ci tak bardzo,
jak mnie?", nawet jeli wczeniej zupenie ci to nie obchodzio, moesz zacz
koncentrowa si na elementach, ktrych poprzednio nie zauwaae, i rwnie zacz si
przejmowa. Jeli kto spyta: Co naprawd podego jest w twoim yciu?", moesz poczu
si zmuszony do odpowiedzi na to pytanie, nawet jeli uznasz je za najgupsze z moliwych.
A jeli nie odpowiesz na nie wiadomie, moe ono wry si w twoj podwiadomo.
I odwrotnie. Jeli bdziesz przez cay czas zastanawia si nad odpowiedzi na pytanie o
rzeczy naprawd pikne w twoim yciu, moesz natychmiast poczu si wspaniale. Jeli kto
powie ci: Ten projekt jest naprawd niesamowity! Pomyl tylko, jak wiele dobrego moemy
zdziaa, jeli tylko nam si uda!", moesz zacz myle pozytywnie na temat zada, ktre
wczeniej byy dla ciebie tylko mudn dubanin. PYTANIA S LASEREM LUDZKIEJ
WIADOMOCI. KIERUJ ONE NASZ KONCENTRACJ I OKRELAJ
ZARWNO NASZE ODCZUCIA, JAK I DZIAANIA. Przesta na chwil czyta, rozejrzyj
si po pomieszczeniu, w ktrym si znajdujesz, i zadaj sobie pytanie: Co w tym pokoju ma
kolor brzowy?" Ponownie rozejrzyj si i sprawd. Potem skup si znw na tej kartce i
wiadomie nie patrzc na boki, zastanw si, co ma kolor zielony. Jeli znajdujesz si wanie
w dobrze ci znajomym pomieszczeniu, pewnie odpowiesz z atwoci. Jeli jednak jeste w
jakim nowym miejscu, pewnie przypomnisz sobie wicej rzeczy brzowych ni zielonych.
Nastpnie rozejrzyj si i sprawd. Czy teraz dostrzegasz wicej zielonych rzeczy? Jeli nie
jest to dobrze ci znane pomieszczenie, jestem pewien, e tak. Czego nas to uczy? Znajdujemy
to, czego szukamy.
Tak wic kiedy jeste zy, najlepiej zrobisz, zadajc sobie pytanie: Jakie wnioski na
przyszo mog wycign z tej sytuacji?" To przykad dobrego pytania, ktre przeniesie
twoj uwag z trapicych ci problemw na rozwizania pozwalajce ci unikn takiego
samego cierpienia w przyszoci. Jeli nie zadasz sobie tego pytania, nie dostrzeesz
moliwoci, e co, co uznae za strat, jest w rzeczywistoci zyskiem.
Pytania wpywaj na nasze przekonania, a w ten sposb zmieniaj nasz ocen
dotyczc rzeczy moliwych i niemoliwych. Z lektury rozdziau czwartego dowiedziae si,
e zadawanie waciwych pyta moe osabi odniesienia, ktre wspieraj ograniczajce nas
przekonania, co pozwoli nam si ich pozby i zastpi nowymi, ktre dodaj si. Czy jednak
zdajesz sobie spraw z faktu, e znaczenie i kolejno sw uytych w pytaniu moe sprawi,
i pewnych rzeczy zupenie nie wemiemy pod uwag, podczas gdy inne przyjmiemy za
oczywiste? Zjawisko to znane jest jako PRESUPOZYCJA i powiniene zawsze zdawa sobie
z niego spraw.
Tak wic pytanie brzmi nie, czy bdziesz mia w yciu problemy, ale jak masz zamiar
sobie z nimi poradzi, kiedy si pojawi. Kady czowiek powinien dysponowa zestawem
skutecznych sposobw radzenia sobie z trudnociami.
Poniewa dobrze wiem, jak potn broni s pytania i jak szybko pozwalaj mi
zmieni stan, w ktrym si znajduj, zaczem pyta rnych ludzi, jak radz sobie ze swoimi
problemami. Odkryem, e niektre powtarzaj si niemal u kadego. Oto lista piciu pyta,
ktre zadaj sobie, zastanawiajc si nad kadym problemem, ktry pojawia si w moim
yciu. Pytania te naprawd zmieniy moje ycie. Jeli uznasz je za wasne, mog pomc
rwnie i tobie.
Nigdy nie zapomn sytuacji, w ktrej chyba po raz pierwszy wykorzystaem wszystkie
te pytania, aby zmieni swj stan. Mija setny dzie mojej podry po kraju, podczas ktrej
prowadziem dziesitki seminariw. Byem wyczerpany. Czeka na mnie stos pilnych listw
od pracownikw rnych nalecych do mnie firm, a take lista ponad stu osb, do ktrych
musiaem zadzwoni osobicie. Nie byy to telefony do ludzi, ktrzy chcieli si ze mn
zobaczy, ale wane rozmowy Z najbliszymi przyjacimi, wsplnikami i rodzin. I wanie
wtedy poczuem si zagubiony w tym wszystkim. Zaczem zadawa sobie najbardziej
obezwadniajce z moliwych w tej sytuacji pyta: Jak to si stao, e nie mam czasu?
Dlaczego oni nie mog zostawi mnie w spokoju? Czy nie rozumiej, e nie jestem
automatem? Dlaczego zawsze musz to robi?" Moesz sobie pewnie wyobrazi, w jakim
stanie emocjonalnym znajdowaem si wtedy.
Na szczcie opanowaem si w por. Zamaem ten wzorzec i zrozumiaem, e zo w
niczym mi tu nie pomoe, a tylko pogorszy moj sytuacj. Stan, w ktrym si znajdowaem,
zmusza mnie do zadawania sobie niewaciwych pyta. Signem wic po moj list pyta
pomagajcych wybrn z trudnej sytuacji:
CO DOBREGO NIESIE TEN PROBLEM? Podobnie jak w wielu innych wypadkach,
najpierw przyszo mi do gowy, e absolutnie nic. Ale zastanowiem si przez chwil i
uwiadomiem sobie, e osiem lat temu dabym wszystko, aby mie dwudziestu
wsppracownikw i przyjaci, ktrzy chcieliby mnie odwiedzai do mnie dzwoni. Wtedy
nie pomylabym nawet o setce ludzi tak znanych w caym kraju i tak wpywowych, jak
ludzie, ktrzy figurowali na mojej licie telefonw do zaatwienia. Kiedy to zrozumiaem,
zaczem si z siebie po prostu mia. miech pomg mi zama kierujcy mn wzorzec i
zaczem czu si wdziczny losowi za to, e tak wielu ludzi, ktrych szanuj i kocham, chce
powica mi swj czas.
CO NALEY POPRAWI? Byo oczywiste, e mj rozkad zaj daleki by od
doskonaoci. Czuem, e nie mam czasu dla siebie, i to wanie wytrca mnie z rwnowagi.
Zwr uwag na presupozycj pytania: Co naley poprawi?" Przyjmuje ono za oczywist
moliwo dokonania poprawy. Pytanie to nie tylko daje ci nowe odpowiedzi, ale
jednoczenie ci umacnia.
CO JESTEM SKONNY ZROBI, ABY WSZYSTKO ZACZO SI DZIA PO
MOJEJ MYLI? Postanowiem wanie wtedy, e chc zorganizowa swj plan zaj tak,
aby by bardziej wywaony. Skonny byem wic bardziej nad nim panowa i mwi nie" w
pewnych sytuacjach. Zrozumiaem te, e jedno z moich przedsibiorstw potrzebuje nowego
dyrektora, ktry mgby przej cz moich obowizkw. Pozwolioby mi to spdza troch
wicej czasu z rodzin.
CO JESTEM SKONNY PRZESTA ROBI, ABY WSZYSTKO ZACZO SI
DZIA PO MOJEJ MYLI? Wiedziaem, e nie mog wicej uala si nad sob i narzeka
na niesprawiedliwo wiata, e nie mog mie pretensji do ludzi, ktrzy usiuj mnie
wspiera i pomaga mi.
W JAKI SPOSB MOG CIESZY SI YCIEM, ROBIC TO, CO KONIECZNE,
ABY WSZYSTKO ZACZO DZIA SI PO MOJEJ MYLI? Kiedy zadaem sobie to
1.
Co dzisiaj z siebie daem?
Co dokadnie daem dzisiaj innym? W jaki sposb?
Czego si dzisiaj nauczyem?
Jak dzie dzisiejszy przyczyni si do podniesienia jakoci mojego ycia?
Jak mog go wykorzysta jako przysz inwestycj? Jeli chcesz, powtrz te pytania
poranne.. Robi to pod prysznicem, przy goleniu i podczas suszenia wosw. Moesz rwnie
i ty, bo skoro i tak zadajesz sobie pytania, to dlaczego nie miayby to by pytania waciwe?
Zrozumiaem, e kady z nas musi podsyca w sobie pewne emocje, jeli chce by szczliwy
i odnosi sukcesy. Inaczej nawet zwycistwa bd nam si wydawa porakami.
Powi wic teraz troch czasu na przemylenie zamieszczonych obok pyta. Postaraj
si jak najgbiej dowiadczy odczu, ktre niesie ze sob kade z nich.
Jeli naprawd chcesz zmieni swoje ycie, uczy z tych pyta codzienny rytua. Cigle
je sobie zadajc, szybko przekonasz si, e daj ci one cigy dostp do najkorzystniejszych
stanw emocjonalnych, e prowadz wprost do uczu szczcia, dumy, podniecenia,
wdzicznoci, radoci, oddania i mioci. Po niedugim czasie odkryjesz, e pytania te zaczn
si pojawia automatycznie, kiedy tylko otworzysz oczy. Stan si nawykiem, ktry pozwoli
ci dowiadcza bogatszego ycia.
DAJ INNYM W PREZENCIE PYTANIA
Kiedy ju wiesz, jak zadawa dobre pytania, moesz pomc nie tylko sobie, lecz
rwnie innym. Moesz zaofiarowa ten dar innym. Kiedy w Nowym Jorku spotkaem si na
obiedzie z moim przyjacielem i wsppracownikiem. Jest on wybitnym prawnikiem
specjalizujcym si w sprawach wydawniczych. Zawsze podziwiaem go za wnikliwo i
rezultaty, ktre osiga, budujc prywatn praktyk od czasw wczesnej modoci. Jednak
tamtego dnia dowiadczy on czego, co uzna za wielki cios: jego wsplnik wycofa si z
firmy, zostawiajc mu olbrzymi dug i niezbyt wiele moliwoci odwrcenia caej sytuacji.
Musisz pamita, e znaczenie, jakie nada tej sprawie, zaleao od tego, na czym si
koncentrowa. W kadej dosownie sytuacji mona koncentrowa si na czym, co nam
dodaje si, albo na czym, co nas obezwadnia. Problem polega na tym, e zadawa on sobie
niewaciwe pytania: Jak mj wsplnik mg mnie w taki sposb zostawi? Czy na niczym
mu nie
zaley? Czy nie rozumie, e niszczy w ten sposb cae moje ycie? Jak wyjani
klientom, e nie mog ju z nimi pracowa?" Kade z tych pyta oparte byo o presupozycj,
e cae jego ycie runo w gruzy.
Miaem do dyspozycji kilka sposobw, ktre mogyby mu pomc, jednak
postanowiem, e wykorzystam pytania.
Ostatnio stworzyem prost metod pyta - powiedziaem. - Wyprbowaem j ju na
sobie samym i przekonaem si, e jest bardzo pomocna. Wycigna mnie z kilku cakiem
powanych kopotw. Moe zadam ci kilka pyta i przekonamy si, czy pomoe te i tobie.
Dobrze, ale nie sdz, by cokolwiek mogo mi teraz pomc - odpowiedzia.
Zaczem wic zadawa mu po kolei najpierw pytania poranne, a pniej pi pyta
pomagajcych rozwizywa problemy.
Z jakiego powodu jeste teraz szczliwy? - zaczem. -Wiem, e brzmi to gupio i
miesznie, ale zastanw si. Z jakiego powodu jeste naprawd szczliwy?
Nie ma niczego takiego - odpowiedzia natychmiast.
A z jakiego powodu mgby by szczliwy, gdyby naprawd chcia?
Naprawd to jestem szczliwy w maestwie. Moja ona jest wspania kobiet i nasz
zwizek jest rzeczywicie dobry.
Jak si czujesz, kiedy mylisz o tym?
To jeden z najwspanialszych darw, jaki dostaem od ycia.
Spytaem go, jaka jest jego ona. Natychmiast skupi si na niej. Zmiana samopoczucia
bya widoczna. Mgby powiedzie, e staraem si odwrci jego uwag od problemw.
Nie. Pomagaem mu wprowadzi si w lepszy stan emocjonalny, a w lepszym stanie mona
znale lepsze sposoby przezwyciania trudnoci. Po prostu najpierw musielimy zburzy
stary wzorzec i umieci go w lepszym otoczeniu emocjonalnym.
Rozdzia dziewity
SOWNICTWO SUKCESU
Wanym czynnikiem jest waciwe sowo.
Ilekro napotkamy jedno z tych naprawd
waciwych sw... osigamy rezultaty fizycznie
i duchowo -i to z prdkoci byskawicy.
MARK TWAIN
Sowa... Uywano ich, by wywoywa nasz miech i pacz. Mog rani, ale mog te
leczy. Ofiaruj nadziej i zniszczenie. Za pomoc sw moemy odczu nasze
najszlachetniejsze intencje i pozna najskrytsze pragnienia.
W cigu caej historii ludzkoci najwiksi przywdcy i myliciele wykorzystywali
potg sw, aby zmienia nasze emocje, pozyska nas dla swojej sprawy i ksztatowa losy
wiata. Sowa tworz nie tylko uczucia, lecz rwnie i dziaania. A z naszych dziaa bierze
si wynik caego naszego ycia. Kiedy Patrick Henry stan przed innymi delegatami i
owiadczy: Nie wiem, co zrobi inni, aleja zawoam: Dajcie mi wolno albo mier!", jego
sowa wywoay burz, ktra uwiadomia naszym przodkom, e musz uwolni si spod
tyranii, ktra uciskaa ich przez tyle lat.
Niezwyke dziedzictwo, ktre dzi wsplnie dzielimy, moliwoci, ktre daje nam ycie
w tym kraju, stworzone zostay przez ludzi, ktrzy wybrali sowa majce ksztatowa los
wielu pokole: Ta prosta Deklaracja Niepodlegoci, ta sowna konstrukcja, staa si
mechanizmem zmian w caym narodzie.
Wpyw sw nie ogranicza si oczywicie do Stanw Zjednoczonych Ameryki. Podczas
II wojny wiatowej, gdy gra toczya si o przetrwanie Wielkiej Brytanii, sowa pewnego
czowieka pomogy zmobilizowa wol wszystkich Brytyjczykw. Powiedziano kiedy, e
Winston Churchill mia wyjtkow umiejtno wysyania jzyka angielskiego na wojn.
Jego synne wezwanie do wszystkich Brytyjczykw przynioso bezprecedensow odwag i
rozwiao zudzenia Hitlera o jego niezwycionej maszynie wojennej.
Wikszo przekona formowana jest przez sowa - i rwnie sowa mog je zmienia.
Pogldy naszego narodu na temat rwnoci rasowej byy bezsprzecznie uksztatowane przez
czyny, ale inspiracj do tych czynw byy sowa. Kady z nas doskonale pamita wzruszajce
sowa Martina Luthera Kinga Juniora, ktrymi zacz on swoje przemwienie: Moim
marzeniem jest, e pewnego dnia ten nard powstanie i wprowadzi w ycie prawdziwe
znaczenie goszonych przez siebie hase..."
Wielu z nas doskonale zdaje sobie spraw z olbrzymiej roli, jak odegray sowa w
historii naszego kraju, wie, z jak si poruszaj nas wielcy mwcy. Jednak niewielu ludzi
uwiadamia sobie wasn si pync z wykorzystywania tych samych sw. A przecie
sowa daj nam moliwo gbokiego poruszania samych siebie, rzucania sobie wyzwania,
dodania odwagi i podtrzymywania na duchu, pozwalaj nam poderwa si do dziaania i
czerpa jak najwicej bogactw z daru, ktrym jest ycie.
Skuteczny dobr sw opisujcych nasze yciowe dowiadczenia moe wzmc nasze
najlepsze emocje. Zy dobr tych sw moe nas zniszczy rwnie pewnie, jak szybko.
Wikszo z nas dobiera sowa podwiadomie. Po omacku znajdujemy drog w wielkim JU
TERAZ ZDA SOBIE SPRAW Z SIY, JAK DADZ CI MDRZE DOBIERANE
SOWA.
Jak wielkim darem s te proste symbole! Rne ksztaty, ktre nazywamy literami (lub
dwikami w przypadku mowy), potrafimy przeksztaca w unikaln i jake bogat mozaik
ludzkiego dowiadczenia. Stanowi dla nas rodek wyraania naszych dowiadcze i
dzielenia si nimi z innymi ludmi. Jednak wikszo z nas nie dostrzega faktu, e SOWA
ZWYKLE PRZEZ NAS DOBIERANE MAJ WIELKI WPYW NA SPOSB, W JAKI
KOMUNIKUJEMY SI SAMI Z SOB, A WIC W KONSEKWENCJI NA WSZYSTKO,
CZEGO DOWIADCZAMY.
Sowa mog rani nasze ego albo rozgrzewa serca. Moemy natychmiast zmieni
jakiekolwiek dowiadczenia emocjonalne, po prostu uywajc nowych sw do ich opisania.
Jednak jeli nie opanujemy sw, jeli pozwolimy, by ich wybr zalea wycznie od
podwiadomego nawyku, moemy zaciemni dowiadczenia caego ycia. Jeli wspaniae
dowiadczenie opisujesz sowami do dobre", zmniejszasz pynce z niego bogactwo i
upraszczasz je, w ograniczony sposb wykorzystujc sownictwo. LUDZIE O UBOGIM
zapomnia zarezerwowa dla mnie pokj, miaem wtpliw przyjemno wyczekiwania przed
recepcj przez dodatkowe pitnacie lub dwadziecia minut. Byem bardzo zmczony,
fizycznie i psychicznie, znajdowaem si u progu wytrzymaoci emocjonalnej. Recepcjonista
dowlk si do kontuaru i zacz jednym palcem wystukiwa moje nazwisko na klawiaturze
komputera w tempie, ktre zniecierpliwioby nawet limaka. Poczuem, e budzi si we mnie
zo, i odezwaem si: Wiem, e nie jest to paska wina, ale jestem bardzo zmczony i
chciabym jak najszybciej dosta si do mojego pokoju, poniewa im duej tu stoj, tym
bardziej dochodz do wniosku, e mnie to wszystko PONIEKD IRYTUJE."
Recepcjonista popatrzy na mnie jakby troch zaskoczony, a nastpnie si umiechn.
Odpowiedziaem mu umiechem: mj wzorzec zachowania zosta przeamany. Emocjonalny
wulkan, ktry zacz si we mnie budzi, ostyg w jednej chwili. Stay si dwie rzeczy: ja
zaczem nawet dobrze si bawi, patrzc na nieporadno recepcjonisty, a on troch si
pospieszy. Czy to moliwe, aby nazwanie tych samych odczu innym sowem wystarczyo,
by przeama wzorzec zachowania? Czy mogo to by a tak atwe? C za pomys!
W cigu nastpnego tygodnia wielokrotnie prbowaem mojego nowego zwrotu. Za
kadym razem przekonywaem si, e uycie go natychmiast obniao moje emocje. Czasem
mnie to rozmieszao, ale zawsze powstrzymywao przed wybuchem zoci z powodu
sytuacji, ktra mnie denerwowaa. Po dwch tygodniach nie musiaem ju pracowa nad
uywaniem sowa irytacja". Stao si ono nawykiem. Uywaem go z wyboru dla opisywania
wasnego stanu emocjonalnego i przestaam wpada w stany skrajnej zoci.
To nowe narzdzie zaczo mnie coraz bardziej fascynowa. Zrozumiaem, e
zmieniajc swoje zwykle stosowane sownictwo, zmieniaem rwnie swoje dowiadczenia.
Zaczem tworzy zestaw sw, ktry pniej nazwaem SOWNIKIEM TRANSFORMACJI. Stopniowo eksperymentujc z innymi sowami, przekonaem si, e jeli tylko
uywaem sw wystarczajco silnych, mogem natychmiast obniy lub podwyszy
napicie emocjonalne dosownie w kadej sytuacji.
Jak naprawd dziaa ten proces? Pomyl o tym w nastpujcy sposb: wyobra sobie, e
kady z twoich piciu zmysw wysya wraenia do mzgu. Otrzymujesz wic bodce
wzrokowe, suchowe, dotykowe, smakowe i wchowe i wszystkie one tumaczone s przez
twoj wiadomo na okrelone wraenia. Nastpnie musz zosta pogrupowane w kategorie.
Skd jednak wiemy, co znacz wszystkie te obrazy, dwiki i inne wraenia? Jednym z
opanowanych przez czowieka najszybszych sposobw decydowania o znaczeniu odczu
(cierpienie czy przyjemno?) jest nazywanie ich. A nazwy te mog przybra jedynie form
sw. Wszystkie twoje odczucia przechodz przez mzg jakby pyn, ktry nastpnie
rozlewany jest do maych naczynek zwanych sowami. Usiujc szybko podj decyzj,
czsto okrelamy nasze dowiadczenie niewaciwym sowem, zamiast wykorzysta
wszystkie nam dostpne wyrazy, aby opisa je najlepiej, jak mona. W ten sposb wybieramy
sobie ulubione sowa, naczynia, ktrych uywamy z przyzwyczajenia. Niestety wikszo z
nas nie dokonaa oceny wpywu uywanych nawykowo sw na wasne dowiadczenia.
Problem wic pojawia si w chwili, w ktrej zaczynamy konsekwentnie wsadza
wszystkie negatywne wraenia do przegrdek o nazwach wcieko", depresja",
ponienie", niepewno". A przecie sowa te mog niewaciwie opisywa nasze
przeycia. Jednak z chwil, gdy umiecimy jakie odczucie w jednej z tych kategorii, nazwa,
ktr jej nadalimy, staje si rzeczywistym dowiadczeniem. W ten sposb problem" staje
si katastrof".
Podczas wspomnianych negocjacji mj dyrektor umieszcza swoje odczucia w
kategoriach furia" i wcieko", ja sam uywaem sw zo" i zdenerwowanie",
podczas gdy dla trzeciego uczestnika rozmowy byy to irytacja" lub podranienie". Interesujcy jest fakt, e -jak odkryem - kady z nas uywa tych samych wzorcw sw do
opisania wieloci frustrujcych przey. Musisz wiedzie, e kady czowiek moe doznawa
tych samych odczu, jednak sposb, w jaki je organizuje - etykietka z nazw, ktrej uywa staje si jego dowiadczeniem. Przekonaem si, e uywajc form mojego przyjaciela (sw
irytacja" i podranienie"), byem w stanie natychmiast zmienia intensywno emocjonaln
moich dowiadcze. Staway si one czym innym. NA TYM WANIE POLEGA ISTOTA
SOWNIKA TRANSFORMACJI: SOWA, KTRE CZYMY Z NASZYMI ODCZUCIAMI, STAJ SI NASZYM DOWIADCZENIEM. Dlatego musimy wiadomie
dobiera sowa, opisujc nasz stan emocjonalny, albo zostaniemy ukarani wikszym
cierpieniem, ni mogoby to wynika z danej sytuacji.
Sowa s - literalnie - reprezentacj naszych yciowych dowiadcze. Jako symbole
odbieranych przez nas wrae, zmieniaj nasz percepcj i uczucia. Skoro trzy osoby po
przeyciu dokadnie tej samej sytuacji odczuwaj zupenie co innego: wcieko, zo i
podranienie, jest oczywiste, e odczucia ulegaj zmianie na skutek TUMACZENIA,
JAKIEGO KADA Z TYCH OSB DOKONAA. Poniewa sowa s naszym
podstawowym narzdziem interpretacji, czyli tumaczenia, sposb, w jaki okrelamy nasze
przeycia, natychmiast zmienia odczucia powstajce w systemie nerwowym. Musisz
pamita, e sowa naprawd powoduj skutki biochemiczne w naszym organizmie.
Jeli w to wtpisz, to chciabym, aby si przekona, czy istniej sowa, ktre, uyte
przez kogo innego, natychmiast wywouj twoj reakcj emocjonaln. Jak si czujesz, kiedy
kto ublia ci kierowany rasizmem? Albo gdyby kto okreli ci pewnym czteroliterowym
sowem, czy nie spowodowaoby to zmiany twojego stanu emocjonalnego? Z pewnoci
istnieje rnica midzy okreleniem kogo wu-a-e", jeli takie wanie s jego inicjay, a
uyciem wobec niego sowa, ktre z tych trzech liter si skada.
Czy czujesz si tak samo, kiedy kto nazywa ci anioem, geniuszem lub gogusiem?
Czy napicie wywoywane przez kade z tych sw nie jest rne? Wszyscy czymy
olbrzymie cierpienie z pewnymi sowami. Podczas rozmowy ze m n dr Leo Buscaglia
powiedzia mi o wynikach bada naukowych przeprowadzonych na jednym z uniwersytetw
na wschodzie Stanw Zjednoczonych w kocu lat pidziesitych. Respondentom zadano
pytanie: Jak zdefiniowaby komunizm?" Zaskakujco dua liczba badanych wpadaa w
przeraenie na dwik tego sowa, ale naprawd niewielu mogo je prawidowo okreli.
Pewna kobieta odpowiedziaa: C, nie wiem, co to jest, ale lepiej, by co takiego nie
pojawio si w Waszyngtonie." Jaki mczyzna stwierdzi, i wie na temat komunistw tylko
tyle, e trzeba ich wszystkich zabi. Nie potrafi jednak wyjani, kim s komunici. Nie ma
wtpliwoci, e sowne etykiety potrafi wywoywa emocje i uczucia.
Sowa s kanw, na ktrej oplatamy nasze dowiadczenie.
ALDOUS HUXLEY
Kiedy zaczynaem bada si sw, nie cakiem mogem si zgodzi ze stwierdzeniem,
e co tak prostego jak zmiana nawykowo uywanych sw moe tak radykalnie zmieni
nasze dowiadczenia i odczucia. Jednak kiedy staranniej zaczem studiowa jzyk,
natknem si na zaskakujce fakty, ktre zaczy mnie przekonywa, i sowa naprawd
filtruj i przeksztacaj nasze dowiadczenia. Odkryem na przykad, e Encyklopedia
Comptona podaje, i jzyk angielski posiada co najmniej piset tysicy sw, a inne rda
okrelaj liczb sw w angielskim na okoo siedemset pidziesit tysicy. Angielski z
pewnoci posiada najwicej sw ze wszystkich jzykw na ziemi. Daleko za nim, na drugim
miejscu, znajduje si niemiecki, w ktrym sw jest prawie o poow mniej.
Zafascynowa mnie fakt, e przy tak olbrzymiej liczbie moliwych sw NASZE
CODZIENNE SOWNICTWO JEST TAK BARDZO OGRANICZONE. Od jzykoznawcw
wiem, e liczba sw przecitnie uywanych przez nas na co dzie waha si midzy dwoma
tysicami a dziesicioma tysicami. Nawet Jeli liczb sw angielskich ocenimy ostronie na
piset tysicy, oznacza to, e uywamy od pl procenta do dwch procent naszego jzyka!
Ale to nie jest cae nieszczcie. Jak sdzisz, ile Z tych sw okrela emocje? Korzystajc z
kilku sownikw znalazem trzy tysice sw zwizanych z ludzkimi uczuciami. Uderzya
mnie proporcja sw okrelajcych emocje negatywne i pozytywne. Z moich oblicze wynika,
e tysic pidziesit jeden sw okrela emocje pozytywne, a dwa tysice osiemdziesit
sze sw (prawie dwa razy tyle!) emocje negatywne. Tylkojeden przykad: dwiecie
szedziesit cztery sowa angielskie opisuj emocjonalne stany smutku (rozpacz, al,
nostalgia, ao, chandra i tak dalej), a jedynie sto pi sw opisuje stany radoci (rado,
uciecha, wesoo i tak dalej).
Pisaem ju w rozdziale sidmym, e uczestnicy moich kursw Date with Destiny
(Randka z przeznaczeniem) sporzdzaj list uczu, ktrych dowiadczaj w cigu
przecitnego w ich yciu tygodnia. Wikszo z nich jest w stanie wymieni ich dwanacie.
Dlaczego? Poniewa kady z nas przejawia tendencj dowiadczania wci tych samych
uczu. Niektrzy ludzie cigle c z u j si zdeprymowani, wystraszeni, li lub zaamani.
Jedn z przyczyn jest fakt, e stale uywaj tych samych sw dla opisywania swoich
dowiadcze. Gdybymy chcieli dokadniej przeanalizowa odczucia, ktre pojawiaj si w
nas, jednoczenie przejawiajc na tyle pomysowoci, by kade z nich nazwa inaczej, zmienilibymy je, a tym samym nasz rzeczywisto emocjonaln.
Wiele lat temu zapoznaem si z wynikami bada przeprowadzonych w wizieniu.
Pokazay one, e kiedy winiowie dowiadczali cierpienia, jednym z niewielu stosowanych
przez nich sposobw zakomunikowania o tym byy gwatowne dziaania. Ich ubogie
sownictwo ograniczao zakres dostpnych im emocji i nawet najmniejsze poczucie
dyskomfortu znajdowao ujcie w najbardziej intensywnych formach gwatownej zoci. C
za kontrast w porwnaniu z kim, kto jak William F. Buckley potrafi wykorzysta erudycj i
znajomo jzyka, by malowa tak wspaniay obraz emocji, a tym samym tworzy w sobie
tak wielkie bogactwo wrae! JELI CHCESZ ZMIENI SWOJE YCIE I
KSZTATOWA WASNY LOS, MUSISZ WIADOMIE DOBIERA UYWANE
SOWA I NIEUSTANNIE DY DO POSZERZANIA MOLIWOCI ICH WYBORU.
Aby umoliwi ci szersze spojrzenie na ten problem, powiem, e w Biblii mamy siedem
tysicy dwiecie rnych sw, a dziea poety i eseisty Johna Miltona zawieraj ich
siedemnacie tysicy, natomiast Wiliam Szekspir we wszystkich swoich dzieach uy
dwadziecia cztery tysice rnych sw, z czego pi tysicy tylko raz. Wanie Szekspir jest
autorem wielu sw angielskich, ktrych uywamy obecnie na co dzie. Oto lista zaledwie
drobnej ich czci, ktra by moe ci zainteresuje:
DWICZNYM BRZMIENIEM...
Za ksik Michela Macrone'a Brush Up Your Shakespeare! (Powtrka z Szekspira) podaj list potnych sw i wyrae, w tym i opisujcych emocje,
wprowadzo
do
mistrza jzyka angielskiego, Wiliama
oczarowani
majestat
ranolicy
arcyotr
bezcenn
ofiarny
zamach
una
bestialstwo
zakrwawio
upiorny
sterany
oskot
negocjo
rozgwiedony
celowa w
prdkon
podzi
mie serce
obscenic
przekrada si
z kamienia
niewdzicz
olimpijs
droczy si
burzliwy
napuszo
ukradkiem
niezgbion
galanteria
wrogo
niepokonan
zeszkapiay
przemiesz
zmatowiay
poyskliwy
postrzelenie
oniemie
szczenia
wymioto
rozmyln
swarliwy
promien
ufny
bez
miakowa
opieszao
dwicznie
ukojenie
transcendencja
dwicznie
pies acuchowy
skowyt
pgwek
amerykaskich nie m a j sowa okrelajcego kamstwo - pojcie takie po prostu nie jest
czci ich jzyka. Nie jest te czci ani ich mylenia, ani zachowania. Bez okrelajcego je
sowa pojcie to wydaje si zwyczajnie nie istnie. Niedawno dowiedziaem si, e w jzyku
plemienia Tasadaj na Filipinach nie istniej okrelania wyraajce nienawi, wojn i
antypati. C za wspaniay pomys!
Wrc teraz do mojego wyjciowego pytania. Skoro Bob nigdy nie odczuwa znudzenia
i nie istnieje dla niego sowo nuda, musiaem zada sobie podobne pytanie: jakiego sowa ja
sam nigdy nie uywam do opisywania uczu? Odpowiedzi byo sowo depresja".
Mog si czu sfrustrowany, zy, przepracowany, wyprowadzony z rwnowagi,
przemczony, ale nigdy nie wpadam w depresj. Dlaczego? Czy zawsze tak byo? Nie. Osiem
lat temu znajdowaem si w sytuacji, ktra wprawiaa mnie w nieustanne poczucie depresji.
Depresja ta wkrada si w kad chwil mojego ycia do tego stopnia, e straciem ch
dokonania jakichkolwiek zmian, postrzegaem moje problemy jako stae, osobiste i nierozwizywalne. Na szczcie doznaem wystarczajco duo cierpienia, by wycign si z tego
stanu, i skutkiem tego poczyem ol-brzmie cierpienie z depresj. Zaczem wierzy, e stan
depresji jest stanem najbliszym mierci. Mj umys skojarzy z depresj tak wielkie
cierpienie, e nawet nie zdajc sobie z tego sprawy, wymazaem sowo depresja" z mojego
sownika po to, aby ju nie mie adnego sposobu na przedstawianie sobie tego uczucia.
Jednym ruchem oczyciem mj sownik z odbierajcych mi siy sw i wyrae, tym
samym pozbywajc si uczu, ktre mog zniszczy nawet najsilniejszych. JELI ZESTAW
TWOJEGO SOWNICTWA WPROWADZA CI W S T A N Y , KTRE
278
OBUD W SOBIE OLBRZYMA
CI OBEZWADNIAJ, NATYCHMIAST POZBD SI SW
ODBIERAJCYCH CI SI I ZASTP JE TAKIMI, KTRE CI UMACNIAJ!
W tym momencie moesz powiedzie: To tylko semantyka! Czy zabawa sowami
moe cokolwiek zmieni?" Odpowied brzmi: jeli ograniczysz si jedynie do zmiany sowa,
nie zmienisz swoich odczu. Jednak jeli wykorzystasz nowe sowo, by zama wasne
nawykowe wzorce emocjonalne, ZMIENI SI WSZYSTKO. Skuteczne wykorzystanie
Sownika Transformacji - sw, ktre zmieniaj nasze dowiadczenia emocjonalne - AMIE
JAOWE WZORCE, PRZYWOUJE NASZ UMIECH, PRZYNOSI CAKOWICIE
ODMIENNE UCZUCIA, ZMIENIA NASZE STANY I POZWALA ZADAWA LEPSZE
PYTANIA.
I moja ona, i ja kierujemy si w yciu pasj i bardzo gboko przeywamy rne
rzeczy. We wczeniejszym okresie naszego zwizku czsto wdawalimy si w spory, ktre
obydwoje okrelalimy jako do gwatowne ktnie". Jednak po odkryciu siy, z jak
dziaaj na nas sowne etykietki, postanowilimy zmieni nasze odczucia i obydwoje
zgodzilimy si, e bdziemy uywa okrele rozmowa", burzliwa wymiana zda" i tak
dalej. To zmienio cakowicie nasz percepcj. Burzliwa wymiana zda" rzdzi si zupenie
innymi prawami ni ktnia i z pewnoci niesie ze sob zupenie inne napicie emocjonalne.
Dzi mino ju siedem lat od tej zmiany i nigdy adne z nas nie powrcio do takiego
poziomu intensywnoci emocjonalnej, ktry kiedy czylimy z naszymi ktniami".
Zaczem te rozumie, e mog osabi emocje jeszcze nawet bardziej, stosujc
DOOKRELENIE, na przykad: Jestem TROCH zdenerwowany", albo: Czuj si
JAKBY nie w formie". Kiedy Becky zaczyna odczuwa frustracj, czasem mwi: Zaczn
by teraz DZIEBKO nieznona." Obydwoje miejemy si wtedy, poniewa pozwala to
zama niekorzystny wzorzec. Nasz nowy wzorzec sprowadza si do artowania z
niekorzystnych dozna, zanim jeszcze osign one stan, w ktrym mog nas niepokoi.
Staramy si nie dopuci, by potworek zamieni si w potwora.
Kiedy powiedziaem o technice Sownika Transformacji mojemu dobremu
przyjacielowi Kenowi Blanchardowi, poda mi kilka przykadw sw, ktre on sam
Jestem wpieprzony
Jestem rozczarowany
Jestem rozczarowany
Napawa mnie
to obrzydzeniem
strach
zakopotany
Jestem tym zakopotany
Jestem wykoczony
Jestem wycieczony
niepowodzenie
niepowodzenie
niepowodzenie
strach
Jestem wystraszony
Zmieniaj si na
Jestem rozczarowany
Czuj si niepewnie
Jestem troch przejty
Czuj, e si co wydarzy
Ciekaw jestem, co si stanie
Wycisz si, zanim zaczn dziaa
Nie jestem w najlepszym stanie
Jestem na drodze do zmiany
sytuacji
Co mnie powstrzymuje
Co nie najlepszy tu zapach
Co mnie stukno
Czar prys
Jestem spniony
Jestem zaskoczony
wyzwanie
ostrony
Podchodz do tego z rezerw
Wanie zamierzam nabra
nowych si
Musz si naoliwi
potknicie
nauczka
dobra szkoa
zadziwienie
Jestem ciekaw...
Jestem sfrustrowany Jestem tym sfrustrowany Jestem wcieky Zostaem poniony
Zostaem poniony Cierpi
Cierpi z tego powodu Nienawidz tego Trac cierpliwo Czuj si niepewnie
Zostaem obraony Jestem obraony Irytuje mnie to Jestem zirytowany Jestem zazdrosny o...
Jestem rozleniwiony Jestem samotny Jestem samotny Czuj si zagubiony Jestem nerwowy
Jestem przeadowany prac przytoczony przytoczony przytoczony przytoczony Jestem
przytoczony Jestem przytoczony Cierpi z tego powodu Sparaliowao mnie to Czuj si
zainteresowanie
zainteresowanie
interesujcy
lubi co
Lubi to
Lubi to
mio
kochany
motywacja
Czuj si zobowizany
Poruszam si naprzd
miy
miy
To nie problem dla mnie, jeli..
Nie jest le
w porzdku
w porzdku
Czuj si najlepiej, jak mona Spotkao mnie prawdziwe bogosawiestwo obfito
Wprawia mnie to w zachwyt
szczliwy
wspaniay
nie moe by lepszy
doskonay
nie do pobicia
zapierajcy dech w piersiach
fenomenalny
tryskajcy zdrowiem
niewiarygodnie dobry
ekstaza
Jestem tym zachwycony
szczcie
rozkosz
bogo
uszczliwiony
oczarowanie
zamiowanie
zniewalajcy
przepada za czym
To dla mnie rdo niewyczerpanej
przyjemnoci
Rozkoszuj si tym
uwielbienie
najdroszy na wiecie
pasja
Czuj si zmuszony
Pr do przodu
fantastyczny
niespotykany
Bd szczliwy, jeli...
Nie moe by lepiej
rewelacyjnie
doskonale
zwraca uwag na co
spokj
doskonay
silny
cakiem dobry
niczego sobie
przyjemny
szybki
Mam kilka pomysw
pomysowy
usatysfakcjonowa
bezpieczestwo
zdolny
gustowny
koncentrowa si na czym
ukojenie
wyjtkowy
nie do pokonania
bombowy
wspaniay
monumentalny
wybuchowy
Jestem peen inicjatywy
byskotliwy
wprawi w zachwyt
pewno
utalentowany
okazay
Stare mierne sowo 1
23
23
obronne, a to nie pozwalao ani mnie, ani jemu znale rozwizania stojcego przed nami
problemu.
Nauczyem si wic mwi inaczej (nawet jeli odczucie byo bardzo intensywne):
Troch si tym przejmuj. Czy sdzisz, e mgby mi pomc?" Przede wszystkim obniao
to intensywno moich wasnych emocji, a na tym korzystaem zarwno ja sam, jak i mj
rozmwca. Dlaczego? Poniewa sowo przejmuj" rni si od sowa martwi". Jeli
uywasz sowa martwi si", moesz sprawia wraenie, e wtpisz w moliwoci i umiejtnoci rozmwcy. Po drugie, dodanie sowa troch" zdecydowanie tumi ostro komunikatu.
Tak wic podchodzc do problemu ze znacznie mniejszymi emocjami, pozwalaem
jednoczenie mojemu rozmwcy startowa z pozycji siy, co uatwiao nam porozumienie si.
Czy wiesz ju, jak polepszyoby to twoje kontakty z rodzin? W jaki sposb zwykle
komunikujesz si z dziemi? Czsto nie zdajemy sobie sprawy z wpywu, jaki wywieraj na
nie nasze sowa. Podobnie jak doroli, dzieci czsto odbieraj wszystko osobicie i dlatego
musimy by bardzo czuli na moliwe skutki bezmylnych uwag. Zamiast cigle wyrzuca z
siebie ostre: Jaki ty jeste gupi!" albo: Jaka z ciebie niezdara!" - te zwroty mog w
niektrych wypadkach osabi wiar dziecka w swoje moliwoci - zam swj wasny
wzorzec, mwic na przykad: Wiesz, troch mnie to zaczyna wkurza. Chod do mnie i
porozmawiajmy o tym." Nie tylko pozwala to i tobie, i dziecku znale moliwo dogadania
si w rozsdny sposb, ale te daje dziecku do zrozumienia, e problem nie tkwi w nim
samym jako osobie, lecz w zachowaniu, a to mona przecie zmieni. Moe to doprowadzi
do stworzenia atmosfery, ktr ja sam nazywam Pomostem Realnoci.
Pomost ten stanowi podstaw skuteczniejszego porozumiewania si midzy dwojgiem
ludzi. Zastosowany wobec dzieci pozwala nam mie na nie o wiele lepszy wpyw.
Podstaw w kadej z tych sytuacji jest twoja umiejtno zamania wasnego wzorca.
Jeli tego nie uczynisz, znajdziesz si w stanie, ktry nie pozwala ci znale wielu
moliwoci, i moesz powiedzie co, czego pniej bdziesz aowa. A dokadnie w ten
sposb niszczymy nasze zwizki z ludmi. W chwili zoci mwimy co, co rani uczucia
drugiej osoby i moe j skoni do wycofania si albo zabole j tak bardzo, e nigdy si ju
w rozmowie z nami nie otworzy. Musisz zrozumie si sw, musisz pamita, e potrafi
one zarwno tworzy, jak i niszczy.
Niemcy nie s narodem wojowniczym, ale s
narodem wojownikw, co oznacza, ze nie chc
wojny, ale tez si jej nie boj. Nard niemiecki
kocha pokj, ale kocha tez swj honor
i wolno.
ADOLF HITLER
Przez wieki sowa wykorzystywane byy przez rnych demagogw, aby mordowa i
ciemiy. Tak wanie zrobi Hitler, kiedy zmieni frustracj swojego narodu w nienawi do
niewielkiej grupy ludzi i dla zaspokojenia wasnej dzy wadzy namwi Niemcw do
wojny. Saddam Hussein nazwa swoj inwazj na Kuwejt oraz wszystkie kolejne dziaania
militarne sowem Dihad", wita Wojna, co bardzo skutecznie zmienio sposb, w jaki
mieszkacy Iraku postrzegali suszno swojej sprawy.
Pomost Realnoci jest strategi komunikacyjn, ktr wykorzystuje nasza firma,
Robbins Success Systems, podczas szkole dla pracownikw, aby zwikszy wspdziaanie
midzy kierownictwem a pracownikami oraz midzy samymi czonkami kierownictwa firmy.
Cho w troch mniejszym stopniu, to jednak moemy zaobserwowa przykady starannego
wykorzystania sw do przede-finiowania rzeczywistoci. Podczas niedawnej wojny w Zatoce
Perskiej niesychanie skomplikowany argon wojskowy suy zagodzeniu wpywu
Rozdzia dziesity
PRZETNIJ ZASIEKI, ZBURZ M U R Y, ZERWIJ WIZY
I TANECZNYM KROKIEM ZMIERZAJ
DO SUKCESU: SIA METAFOR
Metafora jest chyba najbardziej produktywn
ze wszystkich umiejtnoci czowieka. Jej skuteczno graniczy z cudem. Wydaje si
narzdziem tworzenia, ktre Bg zostawi
przez zapomnienie w umyle jednego ze swych
stworze, kiedy je czyni.
JOSE ORTEGA Y GASSET
Mj los wisi na wosku."
Nie mog przebi si przez ten mur."
Za chwil pknie mi gowa."
Jestem na rozstajnych drogach."
Wyczerpaem si do cna."
Bujam w obokach."
Ton."
Nie posiadam si ze szczcia."
Zabrnem w lepy zauek."
Dwigam na swych ramionach cay wiat."
Zycie jest bajk."
ycie jest piekem."
W poprzednim rozdziale mwilimy o wielkiej sile, z jak sowa ksztatuj nasze ycie i
kieruj naszym przeznaczeniem. Zajmijmy si teraz sowami, ktre nios ze sob jeszcze
wiksze napicie emocjonalne i znaczenie: METAFORAMI. Aby zrozumie metafory,
musimy najpierw zrozumie symbole. Co wywiera wiksze wraenie: sowo
chrzecijastwo" czy sowo krzy"?
Jeli reagujesz tak jak wikszo ludzi, sowo krzy" wywouje w tobie natychmiast
wicej pozytywnych emocji. Oznacza ono tylko dwa przecinajce si odcinki, a jednak niesie
ze sob si komunikujc wartoci yciowe wielu milionom ludzi.
Sprbuj teraz porwna symbol swastyki i sowo nazizm". Ktre z nich wywouje w
tobie wicej negatywnych emocji? Jeli twoje odczucia zgodne s z odczuciami wikszoci,
wskaesz na swastyk, ktrej symbol wyzwoli w tobie wicej negatywnych emocji i o wiele
szybciej ni sowo nazizm".
W caej historii ludzkoci symbole wykorzystywano do wywoywania reakcji
emocjonalnych i sterowania ludzkim zachowaniem. Symbole mog przyjmowa rne formy,
mog to by obrazy, dwiki, przedmioty, dziaania i oczywicie sowa. Jeli sowa s
symboliczne, to metafory s symboliczne w dwjnasb.
Czym jest metafora? ILEKRO OBJANIAMY ALBO KOMUNIKUJEMY JAKIE
POJCIE, KOJARZC JE Z CZYM INNYM, UYWAMY METAFORY Obydwie te
rzeczy mog mie ze sob niewiele wsplnego, mog nie by do siebie podobne, jednak
znajomo jednej uatwia nam zrozumienie drugiej. Metafory s symboliczne i jako takie
mog wywoywa napicie emocjonalne szybciej i skuteczniej ni sowa, ktrych uywamy
niemetaforycznie. Metafory mog nas odmieni natychmiast.
Ludzie nieustannie myl i mwi za pomoc metafor. Czsto mwimy, e
znalelimy si midzy motem a kowadem". Czujemy si otoczeni ciemnoci" albo z
trudem walczymy, by utrzyma si na powierzchni". Jak sdzisz, czy uycie zwrotu: z
trudem utrzymywa si na powierzchni", raczej ni: wspina si po szczeblach sukcesu",
moe wzbudzi w tobie bardziej negatywne emocje, kiedy mylisz o jakim problemie? Czy
inaczej postrzegaby egzamin, gdyby przeze musia przepyn" raczej ni przebrn"?
Czy twoje postrzeganie i ocena upywu czasu byyby inne, gdyby myla, e czas wlecze
si" raczej ni pynie"?
Metafory s jednym z podstawowych rde naszej wiedzy. Uczenie si jest procesem
wytwarzania nowych pocze neuronowych w umyle, tworzeniem nowych znacze, a
metafory idealnie si do tego nadaj. Ilekro czego nie rozumiemy, metafora pozwala nam
dostrzec, w jaki sposb to co jest podobne do czego, co rozumiemy. Jeli X dziaa tak jak Y,
a my rozumiemy Y, wtedy nagle zaczynamy te rozumie X. Jeli na przykad kto usiuje ci
wytumaczy zasad dziaania elektrycznoci, uywajc cigle okrele wolta, ohm, amper,
opornik i tak dalej, jedynym rezultatem bdzie pewnie cakowite zamieszanie w twoim
umyle, poniewa najprawdopodobniej nie masz adnych ODNIESIE do tych terminw i
dlatego trudno ci zrozumie zwizki, jakie midzy nimi zachodz.
A co bdzie, jeli sprbuj wytumaczy ci zasad dziaania elektrycznoci, porwnujc
j do czego, co ju znasz? Przypumy, e narysuj rurk i spytam: Czy kiedykolwiek
widziae wod przepywajc przez rurk?" Odpowiedziaby pewnie tak", a moje nastpne
pytanie brzmiaoby: Czy jeli umieszcz wewntrz jak ma luz, przez rurk przepynie
Nie wystarczy unika tego problemu. Trzeba go rozwiza w taki sposb, by przyj
metafory, ktre dodadz nam si.
Dokonanie tej zmiany jest bardzo atwe, kiedy ju wyczulisz si na metafory uywane
przez ciebie samego i innych ludzi. Musisz sobie tylko zada pytanie: Czy rzeczywicie to
chc powiedzie? Czy naprawd tak jest, czy moe metafora jest niedokadna? Pomyl,
czasem uywasz zwrotu: Czuj si jak..." albo: To jest jak...", gdzie sowo jak" jest czsto
kurkiem otwierajcym metafor. Zastanw si, jaka metafora byaby lepsza? Jaki sposb
mylenia o sytuacji dodaby ci si? Co jeszcze dziaa podobnie?
Gdybym na przykad zapyta ci, co znaczy dla ciebie ycie i jak metafor by je
okreli, mgby mi odpowiedzie: ycie jest jak cigle toczona bitwa" albo: ycie to
wojna." Gdyby mia naprawd wykorzysta t metafor, musiaby wraz z ni przej cay
szereg towarzyszcych jej przekona.
Podobnie jak w przypadku atomu i ukadu sonecznego, zaczby kierowa swoim
zachowaniem opierajc si na nie uwiadamianych przekonaniach czcych si z t metafor.
KADEJ PRZYJTEJ PRZEZ CIEBIE METAFORZE TOWARZYSZY SZEREG
REGU I MYLI. Jeli wic wierzysz, e ycie jest wojn, jak wpywa to na twj sposb postrzegania wiata? Pewnie mgby wtedy powiedzie, e podobnie jak wojna, ycie jest
okrutne i koczy si mierci, albo e to ciga walka wszystkich ze wszystkimi, albo e moe
rwnie i ty zostaniesz ranny. Te podwiadome przekonania ksztatuj twoje postrzeganie
ludzi, stojcych przed tob moliwoci, pracy, wysiku i samego ycia. Metafora ta bdzie
miaa wpyw na twoje decyzje co do sposobu mylenia, odczu i dziaa. Uksztatuje twoje
czyny, a wic i twoje przeznaczenie.
Rni ludzie stosuj rne metafory oglne. Na przykad czytajc wywiady z Donaldem
Trumpem, zauwayem, e czsto odnosi si on do ycia jako do prby", w ktrej albo
wygrywasz i jeste najlepszy, albo przegrywasz. Nie ma niczego porodku. Czy moesz sobie
wyobrazi stres, jaki musi to powodowa w jego yciu, skoro tak wanie je postrzega? Jeli
ycie jest prb, to moe bdzie to cika prba, moe lepiej si do niej przygotuj, moe da
si znale na to jaki sposb (na przykad oszuka)? Dla niektrych ludzi ycie jest wspzawodnictwem. Moe to dawa wiele radoci, ale moe te oznacza, e istniej ludzie, ktrych
musisz pokona, e ycie ma tylko jednego zwycizc. Dla jeszcze innych ycie jest gr.
Jakie kolory moe to nada twojemu postrzeganiu ycia? ycie moe by przyjemnoci,
radoci - c za pomys! Moe zawiera pewne elementy wspzawodnictwa. Moe dawa ci
szans na dobr zabaw. Niektrzy powiedz: Jeli jest to gra, to musz by przegrani!" Inni
natychmiast spytaj: Czy duo trzeba, aby nauczy si regu tej gry?" Wszystko zaley od
tego, jakie przewiadczenia czysz ze sowem gra". Jednak stosowanie tej metafory,
podobnie jak kadej innej, daje ci szereg rnych sposobw filtrowania rzeczywistoci, ktre
bd miay wpyw na twoje myli i uczucia.
Matka Teresa z pewnoci kieruje si metafor, w ktrej ycie jest witoci. Co si
stanie, jeli i ty przyjmiesz podobn metafor? Gdyby taka wanie bya twoja podstawowa
metafora dotyczca ycia, mgby traktowa je z wikszym sza-cunkim i naboestwem,
albo mgby sdzi, e nie pozwala ono na zbyt wiele przyjemnoci.
A jeli wierzysz, e ycie jest podarunkiem? Nagle staje si ono niespodziank, wielk
radoci, czym bardzo specjalnym. A gdyby pomyla o yciu jako tacu? Czy to nie
byoby cakowite zaskoczenie? ycie staoby si czym cudownym, czym, co robisz razem z
innymi ludmi, z wdzikiem, agodnie i z radoci. Ktra z tych metafor najlepiej opisuje
ycie?
Z pewnoci wszystkie mog si okaza uyteczne we waciwym momencie, aby
pomc ci zinterpretowa rzeczywisto W korzystny dla ciebie sposb, w sposb sprzyjajcy
zmianom. Jednak pamitaj, e kada metafora czasem daje ci nowe moliwoci, a czasem ci
ogranicza.
dalej prowadziem zajcia. Wszyscy byli ogupieni, prawd mwic wcznie ze mn. Ja te
byem zaskoczony, e to zadziaao! Dwa dni pniej czowiek ten podszed do mnie i
powiedzia: Nie wiem, co to miao wtedy znaczy, ale wanie tamtego dnia skoczyem
czterdzieci lat. Straciem kontrol nad sob. Chciaem wszystkich zasztyletowa, poniewa
wok mnie bya ta ciemno i czuem, jak mnie poera. Ale kiedy uyem biaej farby,
wszystko si nagle rozjanio. Poczuem si zupenie inaczej. Zaczem myle o czym
innym i dzi ju czuj si dobrze." Czu si dobrze do koca kursu - dziki zmianie jednej
prostej metafory.
Dotychczas zajmowalimy si jedynie sposobami tumienia negatywnych emocji przy
uyciu Sownika Transformacji i metafor oglnych. Jednak CZASEM KORZYSTNE, A
WRCZ KONIECZNE JEST WPROWADZENIE SI W STAN, W KTRYM BARDZO
Znam pewne maestwo, ktrego syn popad w narkomani i alkoholizm. Wiedzieli, e
musz natychmiast co zrobi, by zama ten niszczcy wzorzec, ale jednoczenie mieli mieszane wraenia na temat ingerowania w ycie syna.
Ostatecznie do dziaania popchna ich rozmowa z kim, kto sam kiedy uzaleniony
by od narkotykw. W gow waszego syna wymierzone s teraz dwa pistolety. Jednym jest
alkohol, a drugim narkotyki. Ktry z nich prdzej czy pniej go zabije. To tylko kwestia
czasu" - powiedzia im.
Takie przedstawienie sytuacji skonio ich do dziaania. Nagle bezczynno zacza
oznacza skazanie syna na mier, podczas gdy wczeniej uznawali ca spraw za
normalny" problem. Dopki nie przyjli nowej metafory, nie mieli do silnych emocji, by
przedsiwzi wszystkie moliwe dziaania. Z przyjemnoci mog ci powiedzie, e im si
udao. Pamitaj, e metafory, ktrych uywasz, ksztatuj twoje dziaanie.
DOBIERAJ UYWANE METAFORY OGLNE
Kiedy ju zbudowaem odpowiedni antenk", ktra pozwalaa mi wychwytywa
stosowane przez ludzi metafory oglne, przeczytaem wywiad z antropologiem Mary
Catherine Bate-son, w ktrym powiedziaa midzy innymi: Niewiele rzeczy ogupia bardziej
ni trujca metafora." Prawdziwoci tego stwierdzenia miaem dowiadczy bardzo szybko.
Podczas pewnego kursu, ktry prowadziem, niemal wszyscy zaczli narzeka na jedn
kobiet, nawet zanim jeszcze kurs si zacz. Zrobia olbrzymie zamieszanie w trakcie
rejestracji, a kiedy wesza do sali, zacza narzeka na wszystko, co tylko mona. Raz byo jej
za gorco, a raz za zimno, to znowu osoba siedzca przed ni bya za wysoka i tak dalej.
Kiedy zaczynaem mwi, przerywaa mi co chwila, usiujc si dowiedzie, jak w praktyce
dziaa to, o czym wspominaem, pytajc, czy to rzeczywicie prawda albo czy istniej jakie
wyjtki.
Prbowaem zama jej wzorzec, ale skupiaem si na skutkach raczej ni na
przyczynie. I nagle zrozumiaem, e ta kobieta musi mie jakie oglne przekonanie albo
metafor o yciu, ktra zmuszaa j do tak olbrzymiej szczegowoci, czasem wrcz
jadowitej. Spytaem wic: Co chce pani przez to osign? Wierz, e ma pani dobre
intencje. Jakie s pani przekonania na temat ycia, na temat szczegw albo tego, co jest
dobre, a co ze?" Odpowiedziaa natychmiast: Wierz, e nawet najmniejszy przeciek moe
zatopi najwikszy statek." Czy miaby obsesj szukania najmniejszych usterek, gdyby nie
by przekonany, e moesz zaton? A ta kobieta tak wanie patrzya na ycie!
Skd wzia si ta metafora? Okazao si, e kobieta dowiadczya w yciu kilku
sytuacji, w ktrych drobiazgi kosztoway j bardzo wiele. Przypisywaa swj rozwd
drobnym problemom, ktrym nie zaradzia w por, problemom, z ktrych nie zdawaa sobie
nawet sprawy. Bya te przekonana, e jej kopoty finansowe wziy si z rwnie drobnych
przyczyn. Przyja wic t metafor, aby unikn podobnego cierpienia w przyszoci.
Oczywicie nie byaby skora do zmiany bez odpowiednio silnej dwigni. Musiaem wic jej
takiej dwigni dostarczy.
Kiedy udao mi si uwiadomi jej, jak wiele cierpienia przynosi obecna metafora, i
pokaza, e zrezygnowanie l niej niesie ze sob wiele przyjemnoci, mogem pomc jej w
zamaniu tego wzorca i przyjciu nowej metafory, dajcej moliwo innego postrzegania
samej siebie i caego ycia.
Zaakceptowaa kilka nowych metafor - ycie jest gr, ycie jest tacem i inne.
Powiniene by widzie zmian, jaka w niej nastpia. Traktowaa zupenie inaczej nie tylko
otaczajcych j ludzi, ale i siebie sam. Ta jedna prosta zmiana wpyna na sposb, w jaki
spogldaa dosownie na wszystko w yciu. To wspaniay przykad, jak zmiana jednej
metafory oglnej moe odmieni wszystkie aspekty twojego ycia, od samooceny, poprzez
kontakty z innymi ludmi, a po podejcie do caego wiata. Gdy si zway na wielk si, z
jak metafory dziaaj na nasze ycie, przeraeniem napawa fakt, e wikszo z nas nigdy
wiadomie nie wybieraa metafor, za pomoc ktrych tumaczy sobie wiat zewntrzny. Skd
ty wzie swoje metafory? Najprawdopodobniej przeje je od otaczajcych ci ludzi, od
rodzicw, nauczycieli, wsppracownikw i przyjaci.
Zao si, e nie zastanawiae si dotychczas nad ich znaczeniem albo moe w ogle
o nich nie mylae - stay si po prostu nawykiem.
Caa percepcja prawdy jest wykrywaniem analogii
HENRY DAVID THOREAU
Wiele razy ludzie prosili mnie, bym dokadnie okreli to, co robi. Przez lata, w
zalenoci od sytuacji, prbowaem wielu metafor: mwiem, e jestem nauczycielem,
uczniem, owc ludzkiej doskonaoci, mwc, autorem najlepiej sprzedajcych si w kraju
ksiek, konsultantem, terapeut albo doradc. Jednak ani jedno z tych okrele nie
zadowalao mnie. Ludzie podpowiadali mi mnstwo razy. Przez pewien czas byem znany w
mediach jako guru". Ja sam unikaem tego okrelenia, poniewa w moim odczuciu z
towarzyszcej mu presupozycji wynikao, i wytwarza si zaleno ludzi ode mnie w
dokonywaniu zmian. A to przecie nigdy nie dodaoby im siy! Poniewa wierz, e kady z
nas jest odpowiedzialny za wasne zmiany, ja nigdy tej metafory nie uyem.
Pewnego dnia w kocu wpadem na waciwe sowo: trener. Jestem trenerem!" pomylaem. Kim jest trener? Dla mnie trener to przede wszystkim przyjaciel, kto, kto
naprawd o ciebie dba. Trener powica wszystko, by pomc ci da z siebie jak najwicej,
osign to, na co ci sta. Trener bdzie rzuca ci wyzwania i nie pozwoli ci poprzesta na
tym, co masz. Trener dysponuje wiedz i dowiadczeniem, poniewa zacz wczeniej od
ciebie. Nie jest w niczym lepszy od swoich zawodnikw (to pozwolio mi pozby si potrzeby
stawiania si w blasku doskonaoci wobec ludzi, ktrych uczyem). Moe si przecie
zdarzy, e jego podopieczni bd mieli znacznie od niego lepsze warunki naturalne i
uzdolnienia. Poniewa kady trener przez lata koncentrowa swoj uwag na okrelonej
dziedzinie, moe ci pokaza kilka rzeczy, ktre w jednej chwili zwiksz twoje osignicia.
Czasem trener moe nauczy ci czego nowego, przekaza nowe informacje albo
umiejtnoci, pokazujc ci, jak osign wymierne rezultaty. Zdarza si te, e trener nie
przekazuje ci nic nowego, a tylko przypomina, co powiniene zrobi w danym momencie, i w
ten sposb popycha ci do dziaania. Pomylaem wic: Tak, naprawd jestem trenerem
sukcesu. Trenujc ludzi, pomagam im szybciej i atwiej osign to, czego pragn." Kady
potrzebuje trenera: dyrektor najwikszej firmy, student, budowniczy domw i bezdomny, a
nawet prezydent Stanw Zjednoczonych!
Z chwil kiedy zaczem konsekwentnie uywa tej metafory, zmienia ona moje
odczucia. Odpryem si, czuem, e jestem bliej ludzi. Nie musiao to by doskonae" ani
lepsze". Zaczem czerpa z pracy wiksz przyjemno i mj wpyw na ludzi zwikszy si
wielokrotnie.
prawdziwych uczu i cigle wszystkimi kierowa. Czy potrafiby zgadn, jaki jest jego
zawd?
Kontroler ruchu powietrznego! W pracy przez cay czas musia zachowywa dystans i
opanowanie; nawet jeli sytuacja stawaa si niebezpieczna, musia posugiwa si cakowicie
spokojnym gosem, aby nie alarmowa pilotw, ktrymi kierowa. Ta obojtna postawa
sprawdzaa si znakomicie na wiey kontrolnej, ale zupenie nie pomagaa w domu.
Uwaaj, aby nie przenosi metafor, ktre s odpowiednie w jednym kontekcie, na
przykad w rodowisku pracy, na sytuacje, ktre s dla nich kontekstem niewaciwym, na
przykad na relacje z rodzin i przyjacimi.
Jakich metafor uywaj niektrzy ludzie dla okrelenia swoich zwizkw uczuciowych?
Niektre kobiety mwi na mw mj stary". Inne mwi o nich dyktator", kula u nogi"
albo stranik". Pewna kobieta nazwaa nawet swojego ma Ksiciem Ciemnoci".
Czy s lepsze okrelenia do wyboru? Wielu ludzi nazywa swojego partnera lepsz
poow, kochankiem, partnerem yciowym albo bratni dusz". Czasem zmiana jakiego
drobnego niuansu metafory zmieni cakowicie sposb, w jaki postrzegasz swj zwizek.
Moesz nigdy nie dowiadcza szalonych uczu w stosunku do partnera", ale z
pewnoci szalaby za kochank."Pewien mj znajomy nie ma dzieci. Zawsze wyraa si o
dzieciach, uywajc sowa bachory". Czy moesz sobie wyobrazi, jak reagoway na niego
dzieci przez cay ten czas, kiedy stosowa t metafor? Jednak niedawno w ramach
organizacji charytatywnej podj si roli witego Mikoaja w jednym z duych domw
towarowych (musia si zgodzi, poniewa wszyscy nalegalimy na to) i przez cay dzie
sadza sobie na kolanach setki bachorw". Dowiadczenie to dao mu cakiem inne
spojrzenie na dzieci i na zawsze zmienio jego metafor. Teraz twierdzi, e dzieci to
przytulanki". Czy zmienio to jego odczucia? Jasne, e tak. Gdyby nazywa swoje dzieci
bbnami", pewnie nie byby skory do opiekowania si nimi. Sprawd, czy twoje metafory
dotyczce zwizkw z wasnymi dziemi s waciwe. Pamitaj! One ci suchaj i ucz si
od ciebie!
Czy metafory, ktrych ty uywasz dla opisania wasnego zwizku zarwno dla swoich
potrzeb, jak i w rozmowach z innymi, mog uksztatowa twoje postrzeganie tego zwizku
oraz rodzaj relacji z partnerem? Oczywicie, e mog! Na jednym z moich seminariw
spotkaem kobiet, ktra o swoim mu wyraaa si wci: ten palant, z ktrym jestem".
Pniej spostrzegem, e jej m zawsze mwi o niej moje kochanie" albo moja lepsza
poowa". Kiedy zwrciem jej na to uwag, bya zaszokowana, poniewa darzya ma
wielkim uczuciem i nie zdawaa sobie sprawy z faktu, jak trujce mog by tego typu
metafory z jej strony. Wsplnie wybralimy okrelenia bardziej pasujce do jej zwizku z
mem.
Jedn z najsilniejszych metafor oglnych, ktra wiele razy pomoga mi w cikich
chwilach, jest historia wykorzystywana przez wielu ludzi w mojej profesji. Opowiada ona o
kamieniarzu. W jaki sposb kamieniarz rozkrusza potny gaz? Chwyta ciki motek i wali
w gaz najmocniej, jak potrafi. Po pierwszym uderzeniu nie ma na kamieniu nawet drobnej
rysy. Ale on znw chwyta za mot i dalej uderza, sto, dwiecie, trzysta razy, wci bez ani
jednego pknicia.
Wkada w t prac olbrzymi wysiek, a mimo to kamie wydaje si nienaruszony.
Czasem przechodzcy obok ludzie miej si z niego, e kontynuuje swoj cik prac, cho
nie przynosi ona adnych efektw. Ale kamieniarz jest mdry. Wie, e brak
natychmiastowych, widocznych efektw nie oznacza, i nie czyni postpw w swojej pracy.
Uderza wic raz za razem i w kocu za pisetnym, a moe za tysicznym uderzeniem
kamie dosownie rozpada si na dwie poowy.
Czy przyczyn jest to jedno uderzenie? Oczywicie, nie. Kamie rozupuje si na skutek
cigej siy, ktra narusza jego struktur.
W moim przekonaniu cige stosowanie sztuki CDSI jest motem mogcym rozkruszy
najwikszy nawet kamie, ktry blokuje ci drog do sukcesu.
Wiele lat temu jeden z moich wczesnych mistrzw, Jim Rohn, pomaga mi spojrze na
ycie za pomoc metafory pr roku. Czsto skonfrontowani z beznadziejn sytuacj mylimy,
e bdzie ona trwa wiecznie. Ja w takich sytuacjach mwi sobie: YCIE MA SWOJE P O
R Y . Teraz jest zima." Co wspaniaego ci si zdarzy, kiedy przyjmiesz t metafor? A co
zawsze nastpuje po zimie? Wiosna! Pojawia si soce, znika zib i w jednej chwili moesz
zacz sadzi nowe roliny. Zaczynasz zauwaa cae pikno natury i obserwujesz, jak ronie
nowe ycie. Potem nastaje lato i robi si gorco. Opiekujesz si wtedy swoimi rolinami i nie
pozwalasz im uschn. Nastpnie przychodzi jesie i zbierasz nagrod za swoj prac.
Czasem jednak ten wzorzec si zaamuje. Twoj plantacj moe na przykad zniszczy burza
gradowa. Jeli jednak wierzysz w si zmieniajcych si pr roku, wiesz, e bdziesz mia
kolejn szans.
Inny wspaniay przykad wielkiej siy metafor mia miejsce podczas jednego z moich
seminariw Randka z Przeznaczeniem. Pewien mczyzna obra sobie pseudonim Maestro".
(Zawsze prosz suchaczy, aby wybrali sobie pseudonim, ktry bdzie metaforycznie
przedstawia sposb, w jaki chc by postrzegani podczas caego kursu. Nawet tak proste
wiczenie moe wywoa w ludziach zmiany, poniewa bd oni chcieli zasuy swoim
zachowaniem na swoj now etykietk". Czy sdzisz, e zachowywaby si w rny
sposb, gdyby ci nazywano byskawic, kochankiem, tancerzem albo czarodziejem?)
Maestro by wspaniaym czowiekiem z nadwag okoo stu siedemdziesiciu funtw. Kiedy
zaczem z nim pracowa, odkryem, e poczy otyo z uduchowieniem. By przekonany,
e tylko ludzie wielkiego ducha utrzymuj z nim znajomo, poniewa wszystkich innych
odpycha jego sado. Wierzy, e ludzie prawdziwie dobrzy bd zawsze chcieli si z nim
kontaktowa, natomiast ludzie pytcy bd si od niego trzyma z daleka, co pozwoli mu ich
unika.
Wiem, e moe to brzmie gupio, ale czuj, e jeli jeste gruby, naprawd
utrzymujesz kontakt duchowy z ludmi. Poza tym, wszyscy guru na wiecie s grubi. Bg z
pewnoci kocha grubych ludzi" - powiedzia. Bg kocha wszystkich - odpowiedziaem. Ale myl, e grubych ludzi nadziewa na roen i smay w piekle!" auj, e nie widziae
wyrazu jego twarzy!
Oczywicie tak naprawd w to nie wierz. By to tylko sposb, ktry pozwoli mi
zama jego stary wzorzec poprzez wytworzenie jaskrawego obrazu. Nastpnie zapytaem, jak
wyglda jego ciao i czym dla niego jest. Odpowiedzia, e jest tylko pojazdem, ktry
pozwala mu si porusza. Czy jest to dobry i pikny pojazd?" - spytaem. To niewane, czy
jest pikny, byle dowiz do celu" - odrzek.
Konieczno nowej metafory staa si oczywista. By to naprawd wspaniay czowiek,
wic pomogem mu przyj nowy sposb interpretowania ycia, ktry zgadzaby si z jego
bogatym wntrzem. Spytaem, jak traktowaby swoje ciao, gdyby nie byo ono tylko
pojazdem, lecz prawdziw wityni jego ducha. Pokiwa gow i wida byo, e uwierzy, i
tym wanie jest jego ciao. Ta jedna zmiana sprawia, e dokona on nastpnie szeregu
innych zmian dotyczcych innych przekona: co je, w jaki sposb je, jak czsto je i jak
traktowa swoje ciao. Wszystko to w cigu jednej chwili. Jedna oglna metafora zmienia
dosownie wszystkie jego przekonania na temat wasnego ciaa.
Jak ty traktowaby wityni? Czy wrzucaby do niej wielkie iloci tustego arcia?
Ten nagle zdobyty szacunek dla wasnego ciaa cakowicie odmieni Maestra. W chwili gdy
pisz te sowa, mino sze miesicy od tamtego seminarium. Schud on ju o sto trzydzieci
funtw po prostu na skutek przyjcia nowej metafory i stosowania jej w codziennym yciu.
Staa si to jego staa metafora, ktra ksztatuje wszystkie dziaania. Kiedy idzie po zakupy do
sklepu spoywczego, zadaje sobie pytanie: Czy umiecibym to w wityni?", ilekro siga
po jaki produkt. Kiedy raz na jaki czas przychodzi mu ochota podej do pek z tuczcymi
produktami, ktre kupowa wczeniej, natychmiast stawia sobie przed oczami obraz samego
siebie smacego si na ronie w piekle. To zaraz sprawia, e udaje si w innym kierunku.
Maestro zwyk by sucha muzyki tak gonej, e wszyscy wkoo obawiali si o jego such.
Obecnie sucha innej muzyki, poniewa mwi, e musi dba o swoj wityni.
Czy teraz ju wiesz, z jak moc metafory oglne mog odmieni dosownie kad
dziedzin twojego ycia?
PRZEMIANA Z GSIENICY W MOTYLA
Kiedy mj syn mia mniej wicej sze lat, wrci pewnego dnia do domu, zanoszc si
od paczu, poniewa jeden z jego kolegw spad na placu zabaw ze zjedalni i zabi si.
Usiadem obok Joshuy i powiedziaem:
- Wiem, kochanie, jak si czujesz. Brakuje ci go i takie uczucie jest zupenie normalne.
Ale powiniene te zrozumie, e czujesz w ten sposb dlatego, e jeste gsienic.
Popatrzy na mnie ze zdziwieniem. Udao mi si troch naruszy jego wzorzec,
cignem wic:
- Po prostu mylisz jak gsienica.
Poprosi o wyjanienie.
- Jest taki moment, kiedy kada gsienica myli, e umara. Myli sobie, e skoczyo
si ycie. Joshua zastanowi si i spyta:
To wtedy, kiedy owijaj si w kokon?
Wanie tak - odpowiedziaem. - Zawijaj si w kokon tak, jakby chciay by w nim
pochowane. I wiesz co? Gdyby zajrza do rodka, nie znalazby tam gsienicy, tylko kleist
mas. Wikszo ludzi sdzi, e gsienica umara. Nawet sama gsienica tak myli. Ale w
rzeczywistoci zaczyna si ona wtedy przeksztaca. Rozumiesz? Zmienia si w co innego. I
w co si zamienia po bardzo niedugim czasie?
W motyla - odpowiedzia Joshua, a ja pytaem dalej:
Czy inne mae gsienice na ziemi widz, e ich kolega sta si motylem?
Nie - odpowiedzia.
A co robi gsienica, kiedy wydostanie si z kokonu?
Lata.
Wanie tak. Wydostaje si na soce, suszy skrzyda i zaczyna fruwa. Jest jeszcze
pikniejsza ni przedtem, zanim owina si w kokon. Czy ma te wicej swobody?
O tak. O wiele wicej swobody - odpowiedzia.
Czy mylisz, e wtedy lepiej si bawi?
Jasne. Ma o wiele mniej ng, eby si mczy.
Wanie tak. Ma za to wicej radoci. I nie potrzebuje ju ng, bo ma skrzyda. Myl,
e twj przyjaciel ma teraz skrzyda - powiedziaem. - Nie od nas zaley, kiedy kto staje si
motylem. Czasami mylimy, e to niesprawiedliwe, ale jestem przekonany, e Bg wie lepiej
od nas, kiedy jest waciwy czas. Teraz jest zima, a ty chciaby, eby byo lato. Jednak Bg
ma inne plany. Musimy wic wierzy, e Bg wie lepiej od nas, jak tworzy motyle. I kiedy
wci jeszcze jestemy gsienicami, czasem nie zdajemy sobie sprawy z tego, e motyle
istniej, poniewa lataj one wysoko nad nami. Ale nie powinnimy zapomina, e one tam
s.
Joshua umiechn si, ucisn mnie i powiedzia:
- Zao si, e jest piknym motylem!
Metafory mog zmieni znaczenie, jakie przypisujesz do
Rozdzia jedenasty
DZIESI EMOCJONALNYCH SKADNIKW SIY
Nie da si zmieni ciemnoci w wiato ani apatii w ruch bez udziau emocji.
CARL JUNG
Chciabym przedstawi ci faceta imieniem Walt. Walt jest dobr i poczciw istot, ktra
zawsze prbuje zachowywa si waciwie. Jego ycie jest zapite na ostatni guzik: wszystko
ma swoje miejsce i okrelony porzdek. W cigu tygodnia wstaje dokadnie 0 6.30, bierze
prysznic, goli si, wlewa w siebie pospiesznie filiank kawy i chwyciwszy za torb z drugim
niadaniem, zwykle kanapki z wdlin i batoniki, zamyka za s o b drzwi o 7.10 i wychodzi z
domu, by spdzi czterdzieci pi minut na dojazdach do pracy. Siada za biurkiem
punktualnie o 8.00 i siedzi tak, wykonujc t sam prac, ju od ponad dwudziestu lat.
O 5.00 po poudniu idzie do domu, bierze co do picia i chwyta za pilota od telewizora.
W godzin pniej przychodzi do domu jego ona i decyduj, czy zje na obiad resztki z
poprzedniego dnia, czy te wrzuci pizz do kuchenki mikrofalowej. Po obiedzie ona kpie
dziecko, a on sam oglda wiadomoci telewizyjne. Okoo 9.30 wieczorem jest ju w ku,
gotw do snu. Weekendy powica na prace w ogrdku, kosmetyk samochodu i odsypianie
zalegoci. Walt i jego ona s maestwem od trzech lat. Nie mgby powiedzie o tym
zwizku, e jest przepeniony wielkim uczuciem, ale bez wahania powiedziaby, e jest
bardzo wygodny, cho ostatnio zaczyna przypomina stare wzorce z jego pierwszego
maestwa.
Czy znasz kogo takiego jak Walt? Moe znasz nawet bardzo dobrze - to kto, kto nigdy
nie cierpi z powodu tragicznych zaama lub upadku ducha, ale te nigdy nie nurza si w odmtach wielkiej pasji czy radoci. Kiedy syszaem, e rnica midzy kolein, w jak
wprowadza nas rutyna, a grobem wynosi tylko kilka stp. Ju ponad sto lat temu Thoreau
zauway, e wikszo ludzi prowadzi ycie w cichej desperacji". Dzi, gdy zbliamy si do
Moe czuj si uraony? Albo czuj si tak, jakbym cos straci." Musisz pamita, e
poczucie straty lub urazy jest o wiele mniej intensywne ni poczucie gniewu. Powicajc
chwil na identyfikacj swoich emocji i zadawanie sobie pyta na ich temat, moesz wic
zmniejszy dowiadczane napicie emocjonalne i w konsekwencji poradzi sobie z ca sytuacj o wiele szybciej i atwiej.
Na przykad jeli na pocztku powiesz sobie, e czujesz si odrzucony, moesz si
zapyta: Czy naprawd czuj si odrzucony, czy te moe odczuwam pewien rodzaj
oddzielenia od bliskiej mi osoby? Czy czuj si odrzucony, czy moe rozczarowany? Czy
czuj si odrzucony, czy po prostu jest mi z tym niewygodnie?" Przypomnij sobie, z jak
skutecznoci Sownik Transformacji obnia napicie emocjonalne. Kiedy wic okrelisz ju
prawdziwe uczucia, moesz jeszcze bardziej je stumi, co bardzo uatwi ci wyciganie
wnioskw.
Odkryem, e ilekro odczuwam cierpienie, mog bardzo szybko postawi sze
krokw, ktre pozwol mi zama ograniczajcy mnie wzorzec emocjonalny, znale
korzyci pynce z tego uczucia i nastawi si w taki sposb, by w przyszoci wyciga z
cierpienia waciwe wnioski, aby mc si go szybciej pozby. Zobaczmy wic, co to za kroki.
KROK DRUGI
Uznaj i doce swoje emocje wiedzc, e ci wspieraj
Ostatni rzecz, ktrej mgby chcie, jest przekonanie, e twoje emocje s czym
zym. wiadomo, e cokolwiek czujesz, jest ze, stanowi wspaniay sposb na zniszczenie
wszelkiej moliwoci porozumiewania si z samym sob i innymi. Powiniene by
wdziczny, e jest w twoim mzgu obszar wysyajcy ci sygnay, ktre ci wspieraj,
wzywaj do dziaania, informuj o koniecznoci zmiany sposobu postrzegania albo okrelonej
dziedziny twojego ycia, albo jakiego aspektu twoich dziaa. Kiedy zechcesz zaufa swoim
emocjom, natychmiast skoczysz wojn, ktr kiedy toczye sam ze sob. Zaufaj im wic,
nawet jeli ich w danej chwili nie rozumiesz, poniewa kade twoje dowiadczenie ma ci
suy w dokonywaniu zmian na lepsze.
Bardzo rzadko uznanie emocji za niewaciw moe spowodowa jej zmniejszenie.
Cokolwiek odrzucasz, zwykle wraca z wiksz si. ZACHOWAJ W SOBIE
WDZICZNO ZA WSZYSTKIE EMOCJE, a szybko si przekonasz, e niemal natychmiast mona je uspokoi, podobnie jak dziecko, ktre domaga si uwagi.
KROK TRZECI
Bd ciekaw tego, co mwi ci emocje
Czy pamitasz, jak wielk si daje zmiana stanw emocjonalnych? Jeli wprowadzisz
si w stan umysu, w ktrym naprawd bdziesz si chcia czego nauczy, natychmiast
zakci to twj dotychczasowy wzorzec emocjonalny i pozwoli ci dowiedzie si bardzo
wiele o sobie samym. CIEKAWO POMOE CI ZAPANOWA NAD EMOCJAMI,
ROZWIZA WASNY PROBLEM I ZAPOBIEC JEGO POWTARZANIU SI W PRZYSZOCI.
Jak tylko zaczniesz odczuwa jak emocj, zainteresuj si, co ma ci ona do
zaoferowania. Co musisz zrobi, eby poczu si lepiej? Na przykad jeli czujesz si
samotny, zadaj sobie pytanie: Czy to moliwe, e moja interpretacja jest niewaciwa, e nie
jestem samotny i mam wielu rnych przyjaci? Jeli dam im zna, e chc si z nimi
spotka, czy nie przyjd do mnie z radoci? Czy moja samotno przekazuje mi wiadomo,
e musz podj jakie dziaania, e musz wychodzi do ludzi i wiza si z nimi?"
Oto kilka pyta, ktre moesz sobie zadawa, by wzbudzi w sobie ciekawo wasnych
emocji:
Co naprawd chciabym czu?
O czym musz si przekona, bym odczuwa to, co odczuwaem dotychczas?
Co skonny jestem zrobi, aby znale jakie rozwizanie i zastosowa je
natychmiast? Czego mog si z tej sytuacji nauczy?
Kiedy zainteresujesz si i zaciekawisz wasnymi emocjami, dowiesz si o nich bardzo
wiele i bdziesz to mg wykorzysta nie tylko teraz, ale i w przyszoci.
KROK CZWARTY
Uwierz w siebie
Nabierz pewnoci, e moesz sobie poradzi z wasnymi emocjami w jednej chwili.
NAJSZYBSZY, NAJPROSTSZY I NAJSKUTECZNIEJSZY ZNANY MI SPOSB
RADZENIA SOBIE Z WASNYMI EMOCJAMI TO PRZYPOMNIE SOBIE
SYTUACJ, W KTREJ CZUE SI PODOBNIE I POTRAFIE SOBIE Z TYMI
UCZUCIAMI PORADZI. Poniewa poradzie sobie z tym w przeszoci, z pewnoci
moesz to zrobi rwnie i dzisiaj. Jeli bowiem otrzymae takie samo wezwanie do
dziaania i zareagowae na nie w jakikolwiek sposb, dysponujesz ju strategi zmiany
stanw emocjonalnych.
Pomyl wic o sytuacji, w ktrej odczuwae podobne emocje, i przypomnij sobie
pozytywne sposoby, za pomoc ktrych poradzie sobie z tymi emocjami.
Wykorzystaj t przesz sytuacj jako wzorzec, list czynnoci, ktre musisz wykona
natychmiast, aby poradzi sobie ze swoim problemem. Co zrobie wtedy? Czy zacze
koncentrowa si na czym innym? Czy zadae sobie inne pytania? A moe zmienie sposb
postrzegania sytuacji zewntrznych? Czy podje jakie nowe dziaania? Zdecyduj z ca
moc, e i tym razem pomoe ci to rwnie skutecznie, jak poprzednio.
Jeli na przykad odczuwasz depresj, a kiedy wczeniej udao ci si ju j zwalczy,
zadaj sobie pytanie: Co wtedy
zrobiem?" Czy podje wwczas jakie nowe dziaania? Czy na przykad poszede na
spacer albo zatelefonowae do kogo? Kiedy ju przypomnisz sobie, co wtedy zrobie, zrb
to raz jeszcze, a przekonasz si, e osigniesz podobne rezultaty.
KROK PITY
Nabierz pewnoci, e moesz sobie z wasnym
problemem poradzi nie tylko dzisiaj,
ale i w przyszoci
Powiniene nabra pewnoci, e potrafisz sobie atwo poradzi z podobnymi emocjami
w przyszoci, e znalaze na to wspaniay sposb. Moesz choby dokadnie zapamita
sposoby, ktre pomogy ci w przeszoci, i WICZY je, wyobraajc sobie, e bdziesz
stosowa t sam technik, kiedy pojawi si podobne wezwanie do dziaania. Przedstaw to
sobie ze wszystkimi szczegami, zobacz, usysz i poczuj, jak atwo sobie z tym problemem
radzisz. Powtarzanie tego wiczenia z odpowiednim napiciem emocjonalnym wytworzy w
tobie poczenie neuronowe, da ci pewno, e w przyszoci podobne sytuacje nie bd dla
ciebie problemem.
Dodatkowo wypisz na kartce trzy lub cztery inne sposoby, za pomoc ktrych moesz
zmieni s w o j percepcj, kiedy nastpnym razem pojawi si ten sam sygna. M o g to by
sposoby zmiany wzorca komunikowania wasnych potrzeb i uczu albo sposoby, ktre
pomog ci zmieni dziaania podejmowane w tej konkretnej sytuacji.
KROK SZSTY
Rozwizanie:
Z uczuciem dyskomfortu
d
u mona sob
bie poradzi bardzo attwo:
W
WYKORZYS
STAJ UMIE
EJTNOC
CI, KTRE POSIADE JU PO
O LEKTURZ
ZE TEJ
KSIK
KI, ABY ZM
MIENI ST
TAN, W KT
TRYM SII ZNAJDU
UJESZ,
OKREL JA
ASNO, CZEGO CHCES
SZ, a nastp
pnie
PO
ODEJMIJ ODPOWIED
O
DNIE DO TEGO
T
DZIA
AANIA. S
SPRBUJ PODEJ
P
D
DO
WSZYS
STKIEGO TROCHC
T
IN
NACZEJ
1 SPRAWD
S
, CZY W TEN
T
SPOS
B BDZIE
ESZ MG
ZMIENI
SWOJE
ODCZU
UCIA W DA
ANEJ SPRA
AWIE I/LU
UB OSIGA
ANE REZU
ULTATY.
Po
odobnie jak
k wszystkie emocje, pocczucie dysk
komfortu bdzie narastaa, jeli nie
podejmiiesz dziaa
majcych mu zaradzi. Sygna teen z pewnoci powodu
uje cierpien
nie, ale
przewid
dywanie mo
oliwych z tego powodu
u w przyszoci problem
mw jest z pewnoci o wiele
bardziejj bolesne ni odczuwan
ne przez cieebie uczuciee niepokoju.. Musisz pam
mita, e
wyobrania moe podsuwa
p
n dowiad
nam
dczenia wieelokrotnie gorsze od tycch, ktre
kiedyko
olwiek maj szans zdaarzy si nam
m naprawd. Szachicii i onierzee znaj z pew
wnoci
to powiedzenie: G
Groba ataku
u jest o wiele gorsza nii sam atak.." Kiedy zacczynamy
przewid
dywa czekaajce nas cierpienia, zw
waszcza te bardzo duee, przyczyn
niamy si do
o
powstaw
wania kolejn
nego wezwaania do dziaaania, ktry
ym jest...
2. STRACH. Uczucie strrachu obejm
muje wszysttkie emocjee, od nieznaccznego poziiomu
niepewn
noci i obaw
w a po bard
dzo silne zm
martwienie, lk, a naweet przeraen
nie. Strach rwnie
czemu suy i przeekazywany przeze komunikat jesst prosty.
H
HAGAR
STR
RASZNY
Komunikat:
K
ST
TRACH JEST PO PRO
OSTU PRZE
EWIDYWA
ANIEM, E
E MUSIMY
Y SI
PRZYG
GOTOWA
DO CZEG
GO, CO MA SI NIED
DUGO W
WYDARZY
. Mona tu
u uy
hasa sk
kautw: B
D GOT
W." Musim
my albo przzygotowa ssi do porad
dzenia sobiee z jak
sytuacj, albo zrobi co, by j zmieni. Tragedia
T
polega na tym
m, e wikszzo ludzi allbo
usiuje sobie
s
wmw
wi, e nie odczuwa
o
strrachu, albo te
t zaczynaa si w nim pawi. ad
dne z
tych dziiaa nie staanowi wacciwej reakcjji na komun
nikat przekaazywany przzez strach, wic
w
zaczynaa on ci coraaz bardziej przeladow
p
wa, usiujcc w ten spossb dostarczzy ci swoj
wiadom
mo. Nie moesz podda si strach
howi i zacz myle o najgorszym
m moliwym
m
rozwoju
u wypadkw
w ani te niee wolno ci udawa,
u
e go
g nie ma. JJedno i drug
gie intensyffikuje
bowiem
m negatywnee emocje.
Rozwizanie:
ZA
ASTANW
W SI DOBRZE NAD TYM, CZE
EGO SI BO
OISZ, I OC
CE, CO MU
USISZ
ZROBI
, ABY SI
DO TEGO
O PRZYGO
OTOWA. OPRACUJJ DZIAAN
NIA, KTR
RE
MUSISZ PODJ
, ABY JAK
K NAJLEPIIEJ PORAD
DZI SOBIE
E Z SYTUA
ACJ, KT
RA
BUDZI TWJ LK
K.
bilimy ju wszystko,
w
co moliwe, aby si
Czzasem stracch pozostajee, cho zrob
przygotowa do czekajcej nas trudnej sy
ytuacji. Wtedy musisz zzastosowa ANTIDOT
TUM
CIW STRAC
CHOWI: MU
USISZ POD
DJ DEC
CYZJ, E W
WIERZYSZ
Z W SIEBIE
E. To
PRZEC
jedyne, co ci pozosstao, kiedy wyczerpaee ju wszellkie inne spoosoby przyg
gotowania si
s do
tego, czzego si obaawiasz. Pozaa tym, rzeczzy, ktrych si boimy, nnajczciej si nie zdarrzaj.
Gdyby jednak
j
miay si zdarzy
y, moesz dozna uczzucia znaneggo jako...
3. BL. Jeli w ogle jest uczucie, ktre wydaje si dominowa w relacjach midzy
ludmi, zarwno osobistych, jak i zawodowych, to jest to wanie uczucie blu. BL
WYWOYWANY JEST NAJCZCIEJ POCZUCIEM UTRATY CZEGO. Kiedy ludzie
czuj bl, czsto wal wok siebie na olep. Ty jednak powiniene si zastanowi nad
komunikatem, ktry przekazuje ci ten sygna.
Komunikat:
KOMUNIKAT PRZEKAZYWANY PRZEZ BL BRZMI: TWOJE OCZEKIWANIE
LUB OCZEKIWANIA NIE ZOSTAY SPENIONE. Czsto emocje te rodz si w nas,
kiedy oczekiwalimy na przykad, e kto dotrzyma sowa, a tak si nie stao (pojawiaj si
one nawet wtedy, gdy nie poinformowae tego kogo o swoich oczekiwaniach, na przykad
nie powiedziae, e chcesz, aby wasza rozmowa zostaa tylko midzy wami). W tym
wypadku odczuwasz utrat prywatnoci i intymnoci w stosunkach z t osob, a moe nawet
utrat zaufania. Wanie to poczucie straty powoduje bl.
Rozwizanie:
MUSISZ ZROZUMIE, E W RZECZYWISTOCI NAJPRAWDOPODOBNIEJ
NICZEGO NIE STRACIE. POWINIENE TE ZDA SOBIE SPRAW Z FAKTU, E
TAK NAPRAWD DOPIERO MUSISZ CO STRACI: FASZYWE PRZEKONANIE, e
konkretna osoba prbuje ci zrani. Moe zupenie nie zdaje sobie sprawy z wpywu swoich
dziaa na twoje ycie.
Powi chwil na ponown ocen sytuacji. ZADAJ SOBIE PYTANIE: CZY
NAPRAWD DOZNAEM JAKIEJ STRATY? A MOE OCENIAM SYTUACJ ZBYT
POCHOPNIE?
TRZECIM ROZWIZANIEM, KTRE MOE CI POMC POZBY SI
POCZUCIA BLU, JEST SPOKOJNE I ODPOWIEDNIE DO SYTUACJI
POINFORMOWANIE O NIM OSOBY, KTRA STAA SI JEGO PRZYCZYN.
Powiedz po prostu: Tamtego dnia, kiedy wydarzyo si to a to, odebraem ca sytuacj jako
dowd na to, e zupenie ci na niczym nie zaley. Czuj si teraz, jakbym co straci. Czy
moesz mi wyjani, jak byo naprawd?" Bardzo czsto przekonujemy si, e na skutek
zmiany naszego sposobu komunikowania si z innymi i dokadnego wyjanienia, co
naprawd si dzieje, bl znika niemal natychmiast.
Jeli jednak nie prbujemy mu zaradzi, bl nasila si i przeksztaca w...
4.
ZO. Emocje zoci obejmuj wszystkie stany od nie
wielkiej irytacji, po pretensje, zo, oburzenie, wcieko i furi.
Komunikat:
ZO PRZEKAZUJE NAM KOMUNIKAT, E KTRA Z TWOICH
YCIOWYCH REGU LUB ZASAD ZOSTAA ZAMANA ALBO PRZEZ KOGO
INNEGO, ALBO PRZEZ CIEBIE SAMEGO. (Wicej na ten temat w rozdziale szesnastym.)
Kiedy otrzymasz ten komunikat, musisz pamita, e uczucie gniewu moesz zmieni w
jednej chwili.
1. ZROZUM, E MOGE CAKOWICIE LE ZINTERPRETOWA CA
SYTUACJ, E TWOJA ZO NA KOGO, KTO ZAMA TWOJE ZASADY, MOE
PO PROSTU WYNIKA Z FAKTU, E NIE WIEDZIA ON, CO JEST DLA CIEBIE
NAJWANIEJSZE (nawet jeli jeste przekonany, e powinien to wiedzie).
ZROZUM, E CHOBY TEN KTO RZECZYWICIE ZAMA TWOJE
ZASADY, ZASADY TE NIE MUSZ PRZECIE BY JEDYNYMI SUSZNYMI",
nawet jeli masz do nich a tak silny stosunek emocjonalny.
Z A D A W A J SOBIE LEPSZE PYTANIA, JAK NA PRZYKAD: CZY TEN
KTO SZANUJE MNIE I DBA O MNIE?" PRZERWIJ WZORZEC ZOCI P Y T A J C
SI: CZEGO MOG SI Z TEGO WSZYSTKIEGO NAUCZY? W JAKI SPOSB
MOG POWIEDZIE TEJ OSOBIE O TYM, JAK W A -NE S DLA MNIE MOJE
wasne ciao. Jeli wic nie czujesz si najlepiej emocjonalnie, musisz zacz od sprawdzenia
podstaw. Jak oddychasz? Ludzie znajdujcy si pod dziaaniem silnego stresu przestaj
naleycie oddycha, w ten sposb osabiajc wasny organizm. Waciwy oddech jest jednym
z podstawowych warunkw dobrego zdrowia. Kolejnym takim warunkiem jest posiadanie
wystarczajcej iloci energii nerwowej.
Jak to osign? Musisz pamita, e codzienne dziaania wyczerpuj twoj energi
nerwow i, co oczywiste, musisz j uzupenia przez odpoczynek. A wanie? Ile godzin
pisz? Jeli przesypiasz regularnie osiem do dziesiciu godzin, pisz za duo! Optymaln
iloci snu dla niemal wszystkich ludzi jest sze do siedmiu godzin. Wbrew powszechnemu
przekonaniu, brak ruchu nie oszczdza energii. Zwykle natomiast powoduje uczucie
wielkiego zmczenia. Ludzki system nerwowy potrzebuje ruchu dla uzupeniania energii. W
pewnym sensie zuywanie wielkiej iloci energii daje ci poczucie, e j masz. Kiedy si
poruszasz, przez twj organizm przepywa zwikszona ilo tlenu i fizyczny poziom zdrowia
wytwarza emocjonalne poczucie witalnoci. ktre pomaga ci zwalczy dosownie kady
problem w yciu. MUSISZ WIC ZROZUMIE, E POCZUCIE WITALNO-CI JEST CI
ABSOLUTNIE NIEZBDNE I TRZEBA JE PODTRZYMYWA, ABY MC PORADZI
SOBIE ZE WSZYSTKIMI INNYMI EMOCJAMI. Jest ono podstawowym rdem, z
ktrego czerpiesz, dowiadczajc podniecenia i pasji.
Kiedy twj ogrd peen jest tak wspaniaych rolin, moesz dzieli si swoim
bogactwem z innymi.
10. DAWANIE. Pamitam, jak wiele lat temu przeywaem [jeden z najtrudniejszych
okresw mojego ycia. Jechaem wtedy samochodem. Bya pna noc. Wci zadawaem
sobie pytanie: Co musz zrobi, aby odmieni moje ycie?"
I nagle zrozumiaem co, co wywoao we mnie tak silne emocje, e musiaem
natychmiast zatrzyma samochd na rodku drogi i zapisa w dzienniku nastpujce zdanie:
SEKRETEM YCIA JEST DAWANIE."
Nie znam w yciu wikszego bogactwa ni poczucie, e to, kim jeste, co, co
powiedziae albo zrobie, dao korzy nie tylko tobie samemu, lecz w taki czy inny sposb
wzbogacio dowiadczenie twoich bliskich albo nawet kogo, kogo zupenie nie znasz.
Najblisze s mi historie ycia ludzi, ktrzy bez wzgldu na wszystko dbaj o innych, dziaaj
dla ich dobra. Kiedy ogldaem musical Ndznicy, uja mnie posta Jeana Valjeana,
poniewa by on tak dobrym czowiekiem i tak wiele chcia da innym. Poczucie dzielenia si
z innymi powinnimy kultywowa codziennie. Codziennie powinnimy koncentrowa si nie
tylko f|a nas samych, ale i na ludziach wok.
Nie wpadnij jednak w puapk i nie prbuj ludziom dawa czegokolwiek wasnym
kosztem. ODGRYWANIE MCZENNIKA NIE DA CI PRAWDZIWEGO POCZUCIA
WKADU W ZYCIE LUDZI. Jeli jednak bdziesz cigle dawa co sobie i innym, jeli
bdziesz mg sobie powiedzie, e twoje ycie naczyo co nie tylko dla ciebie, poczujesz
si zwizany ze
Wicej informacji, jak podwyszy witalno fizyczn, znajdziesz W dziesitym
rozdziale mojej ksiki Unlimited Power.wiatem i zaznasz dumy, ktrej nie zapewni ci
adne pienidze, nie da adna sawa ani adne osignicia. Poczucie wkadu w ycie innych
jest najwiksz wartoci w twoim wasnym yciu. Wyobra sobie, o ile lepszy byby wiat,
gdybymy wszyscy pielgnowali w sobie to poczucie!
WEZWANIA DO DZIAANIA
1. DYSKOMFORT
1. MIO I CIEPO
2. STRACH
3. BL
4. ZO
5. FRUSTRACJA
6. ROZCZAROWANIE
7. WINA
8. NISKA SAMOOCENA
9. PRZECIENIE,
PRZYTOCZENIE
10. SAMOTNO
2. UZNANIE I WDZICZNO
3. CIEKAWO
4. PODNIECENIE I PASJA
5. DETERMINACJA
6. ELASTYCZNO
7. PEWNO I WIARA
W SIEBIE
8. RADO
9. WITALNO
10. DAWANIE
.
|
ZASZCZEPIAJ W SOBIE TE UCZUCIA CODZIENNIE i obserwuj, jak twoje ycie
zacznie obfitowa w witalno, o jakiej wczeniej nawet nie marzye'. Dla przypomnienia raz
jeszcze podaj powyej dziesi wezwa do dziaania i dziesi emocji skadowych siy.
Chyba nie mgbym przeceni wagi odbierania negatywnych emocji we waciwy sposb,
czyli traktowania ich jako sygnay wzywajce nas do dziaania. Nie ma te ceny na
pielgnowanie w sobie pozytywnych emocji. Czy pamitasz o maej kartce, na ktrej
wypisae sobie wszystkie wezwania do dziaania? Zagldaj do niej kilka razy dziennie.
Kiedy na ni patrzysz, wiesz ju teraz, e pozytywne emocje stanowi skuteczne antidotum
przeciw kademu z tych wezwa.
Jeli odczuwasz niepokj, mio i ciepo uatwi ci pozbycie si go. Jeli si boisz,
poczucie wdzicznoci natychmiast wymiecie strach. Zastanw si, jak wiele moesz
osign, jeli ca dostpn ci intensywno emocjonaln zuyjesz nie na strach, lecz na
podniecenie i pasj! Frustracj mona przeama za pomoc determinacji.
Rozwizaniem problemw wynikajcych z rozczarowania jest wiksza elastyczno.
Wina znika w momencie, gdy z pen determinacj postanowisz, e bdziesz si w
przyszoci trzyma swoich zasad. Tracisz poczucie nieprzystosowania, kiedy stajesz si
radosny: po prostu nie ma ju dla niego miejsca. Przecienie i przytoczenie znikaj wraz z
pojawieniem si poczucia wasnej siy i witalnoci. Samotnoci natomiast nie musisz si
obawia, kiedy wiesz, jak wnosi swj wkad w ycie innych ludzi.
Chciabym teraz wyznaczy ci zadanie, ktre pozwoli ci naprawd przyzwyczai si do
codziennego stosowania jake przydatnego narzdzia emocji.
Ilekro w cigu najbliszych dwch dni POCZUJESZ SI BEZSILNY ALBO
ODCZUJESZ JAKIEKOLWIEK NEGATYWNE EMOCJE, ZASTOSUJ METOD
SZECIU KROKW prowadzcych do mistrzostwa emocjonalnego. Odkryj komunikat,
ktry ona przekazuje, i zastanw si, czy musisz zmieni percepcj, czy te postpowanie.
Znajd w sobie wiar w siebie i podniecenie.
Wezwania do dziaania speniaj bardzo wan funkcj, ale przecie znacznie lepiej
byoby nie odbiera ich zbyt czsto, prawda? Poza emocjami siy PIELGNUJ W SOBIE
OGLNE PRZEKONANIA, KTRE POMAGAJ JAK NAJBARDZIEJ UMNIEJSZY
ODCZUWANIE NEGATYWNYCH EMOCJI. Ja na przykad cakowicie wyeliminowaem z
ycia poczucie bycia porzuconym (samotno), poniewa przyjem przekonanie, e nigdy
nie mog by^naprawd porzucony. Gdyby kto, kogo kocham, prbowa mnie rzuci",
poszedbym za nim. (Inne bardzo pomocne przekonania brzmi: Rwnie i to przeminie,
skoczy si." Mio jest jedyn koniecznoci w moim yciu. Wszystko inne jest
wyborem." Zawsze jest sposb, jeli tylko chc go znale."
Wykorzystuj emocje siy codziennie i codziennie stosuj metod szeciu krokw, by
zmienia sygnay bdce wezwaniami do dziaania w pozytywne dziaanie. Pamitaj: KADE
TWOJE UCZUCIE, DOBRE CZY ZE, OPARTE JEST NA TWOJEJ WASNEJ
INTERPRETACJI ZNACZENIA RZECZY LUB ZJAWISK. Ilekro zaczynasz czu si le,
zadaj sobie pytanie: Co jeszcze mogoby to dla mnie oznacza?" To pierwszy krok na drodze
do opanowania wasnych emocji.
Mam nadziej, e lektura tego rozdziau pozwolia ci doceni wszystkie emocje oraz
daa poczucie, e kada z nich stwarza ci szans nauczenia si czego, co ulepszy twoje ycie
dosownie w jednej chwili. Nigdy wicej nie powiniene sdzi, e negatywne emocje s
twoimi wrogami. Wszystkie one bez wyjtku maj na celu przekazanie ci wiadomoci, e
potrzebujesz jakiej zmiany. Kiedy rozwiniesz umiejtno wykorzystywania tych wezwa do
dziaania, zaczniesz radzi sobie z nimi odpowiednio wczenie, kiedy jeszcze nie s
intensywne, i nie bdziesz nigdy czeka, a rozwin si na tyle, by spowodowa kryzys.
Sprbujesz na przykad radzi sobie z sytuacj, kiedy jeszcze bdzie ona tylko denerwujca, a
nie wywoujca furi. Podobnie jest z problemem nadwagi: najlepiej mu zaradzi, kiedy
zauway si pierwszy funt ponad miar. Nie powinnimy dopuszcza, by z jednego zrobio
si trzydzieci.
Przez kilka najbliszych tygodni staraj si koncentrowa na znajdowaniu radoci w
uczeniu si tego, co maj nam do powiedzenia wasne emocje. W dowolnie wybranej chwili
moesz dowiadczy caej gamy uczu. Nie bj si! Poznaj rado, pasj i dreszcz emocji, i
uwierz, e masz nad nimi kontrol. To jest twoje ycie, twoje odczucia i twj los.
Przekonaem si, e nawet jeli wiemy, jak co zrobi, czsto nie wykorzystujemy tej wiedzy
w praktyce. Potrzebujemy bowiem POWODU, aby wykorzysta si naszych decyzji, zmieni
nasze przekonania, posuy si zasad dwigni i zakci stare wzorce czy te zadawa sobie
lepsze pytania, a take przekona si do naszego sownictwa i metafor. Aby zdoby cig
motywacj, musimy wic wypracowa w sobie jeszcze jedn umiejtno, ktr jest...
Rozdzia dwunasty
C U D O W N A OBSESJA - JAK STWORZY
NIEODPART PRZYSZO
Nic si nie speni, jeli nie jest wpierw marzeniem.
CARL SANDBURG
Czy jeste gotw na troch zabawy? Czy chciaby przez chwil znowu by dzieckiem i
popuci wodze wyobrani? Czy jeste zdecydowany, by chwyci mocno wasne ycie i
wycisn z niego wszystkie korzyci, ca si, pasj i smak, ktre mog sta si twoje?
Dotychczas zarzuciem ci mnstwem informacji. W poprzednich rozdziaach
omwilimy olbrzymi materia i wikszo z tych informacji moesz zastosowa natychmiast.
Cz z nich jednak zostanie ukryta gdzie w zaktku twojego mzgu i pozostanie tam do
chwili, kiedy nadejdzie odpowiedni moment do ich wykorzystania. Wsplnie pracowalimy
ciko, aby doprowadzi ci do miejsca, w ktrym bdziesz mg podejmowa nowe decyzje.
Decyzje zmieniajce ycie snw i marze w ycie czynw.
Wielu ludzi wie dobrze, co powinni robi, jednak tego nie
robi. Powodem jest fakt, e brakuje im KUSZCEJ WIZJI
RZYSZOCI, ktra popychaaby ich do dziaania. Rozdzia ten chce
da ci szans stworzenia sobie jak najwspanialszych marze, wzicia
pod uwag najbardziej nawet nieprawdopodobnych moliwoci, aby
w ten sposb odkry co, co podwignie twoje ycie na wyszy poziom. Pomoe ci
wytworzy energi, da ci si rozpdu.
Jeli bdziesz czyta ten rozdzia czynnie, a nie biernie, jeli bdziesz wykonywa
wiczenia i podejmowa dziaanie, kolejne strony przynios ci nagrod w postaci wizji
przyszoci, ktra bdzie ci przyciga jak magnes, pomoe ci przetrwa najcisze nawet
chwile. Jestem pewien, e bdziesz chtnie wraca do tego rozdziau, ilekro bdzie ci trzeba
nowej inspiracji. Znajdziesz tu bezsprzeczn szans prawdziwej zabawy i doznasz
prawdziwej pasji.
Na kilku kolejnych stronach ksiki bd ci prosi, by puci wodze swojej wyobrani,
odrzuci cay zdrowy rozsdek" i zachowywa si tak, jakby znw by dzieckiem dzieckiem, ktre moe mie dosownie wszystko, czego chce, ktre musi jedynie wyrazi
swoje yczenie, a speni si ono natychmiast.
Czy pamitasz zbir Bani z tysica i jednej nocyl Pewnie domylasz si, ktr z nich
lubi najbardziej. I susznie. To ba o lampie Alladyna. Myl, e kady z nas marzy kiedy
o tym, e lampa ta wpadnie mu w rce. Wystarczy potrze, aby pojawi si potny din i
speni twoje trzy yczenia. Ale chc ci powiedzie, e POSIADASZ JU LAMP, KTRA
SPENI ZNACZNIE WICEJ NI TYLKO TRZY YCZENIA!
Przyszed czas, aby zawadn si, ktra si w tobie znajduje. Kiedy ZDECYDUJESZ,
by obudzi tego olbrzyma, zaczniesz bez adnych ogranicze gromadzi umysowe, emocjonalne, fizyczne, finansowe i duchowe bogactwa, o jakich dotychczas nawet nie nie. Twoje
marzenia mog si zrealizowa natychmiast albo po jakim czasie. Ale wiedz, e jedyne
ograniczenie dotyczce twojego ycia to miara marze i wyobrani oraz twojej determinacji,
by zmieni je w rzeczywisto.
GIGANTYCZNE CELE TWORZ GIGANTYCZN MOTYWACJ
Jake czsto sysz: Skd bierzesz tak wiele energii, Tony? Nic dziwnego, e odnosisz
sukcesy przy takiej intensywnoci! Ja nie mam takiego rozpdu. Nie mam motywacji. Zreszt
chyba jestem zbyt leniwy." Zawsze wtedy odpowiadam: Nie jeste leniwy. Po prostu masz
sabe cele!"
Czsto po tej odpowiedzi napotykam zdziwiony i zmieszany wzrok i wtedy wyjaniam,
e caa moja energia i rozpd bior si z moich celw. Kadego ranka, kiedy si budz, nawet
gdy jestem wyczerpany fizycznie z powodu zbyt krtkiego snu, potrafi znale siy i chci,
poniewa tak bardzo mnie ekscytuj moje cele. Budz mnie wczenie rano i do pna nie
pozwalaj zasn. Inspiruj do zebrania wszystkich dostpnych mi si i wszystkich
moliwych rodkw, ktre s w zasigu mojego dziaania, aby zapewni ich realizacj. Ta
sama energia, to samo poczucie misji do spenienia dostpne s rwnie i tobie, ale nigdy nie
rozbudz si one dla celw maostkowych. Pierwszy krok to wyznaczenie sobie wikszych,
bardziej inspirujcych celw, bdcych dla nas wikszym wyzwaniem.
Czsto ludzie mwi mi, e ich problem polega na tym, i nie maj tak naprawd
adnych celw. Przekonanie to demonstruje, jak bardzo nie rozumiej oni, czym naprawd
jest cel. Ludzki umys zawsze goni w poszukiwaniu czego, nawet jeli jest to tylko
umiejtno pozbycia si albo przynajmniej zmniejszenia cierpie, lub cokolwiek, co moe do
niej prowadzi. Nasz umys uwielbia wrcz prowadzi nas do wszystkiego, co da nam przyjemno. Wszyscy mamy yciowe cele. Problem jednak w tym, e -jak wielokrotnie
podkrelaem w kadym chyba z dotychczasowych rozdziaw - NIE WYKORZYSTUJEMY
ICH POTENCJAU WIADOMIE.
Wikszo ludzi upatruje swoich celw w spaceniu wszystkich cholernych
wiadcze", w przetrwaniu z dnia na dzie, skutkiem czego wpadaj w puapk zarabiania na
ycie zamiast KSZTATOWANIA YCIA. Czy sdzisz, e takie cele dadz ci dostp do
najgbszych pokadw drzemicej w tobie siy? Oczywicie, nie.
Musisz pamita, e obrane cele wywieraj na nas wielki wpyw, bez wzgldu na to,
jakie s. Jeli nie bdziemy sia wiadomie nasion rolin, ktre chcemy uprawia w ogrodzie
naszego umysu, wyrosn w nim chwasty! Chwasty pojawiaj si same: nie musisz pracowa,
aby wyrosy. Jeli chcemy odkry tkwice w nas nieograniczone moliwoci, musimy znale
sobie cel wystarczajco wielki i potny, aby pomg nam przeama ograniczajce nas
bariery i odkry nasz prawdziwy potencja. Pamitaj, e twoja obecna sytuacja odzwierciedla
nie twoje prawdziwe moliwoci, ale raczej jako i wielko celw, ktre sobie dotychczas
stawiae. WSZYSCY MUSIMY ODKRY W SOBIE LUB STWORZY CUDOWN
OBSESJ!
CELE P O Z W A L A J CI PRZEKRACZA
WASNE MOLIWOCI I WIOD DO W I A T A NIEOGRANICZONEJ S I Y
Kiedy po raz pierwszy wyznaczysz sobie wielkie cele, mog ci si one wydawa
niemoliwe do zrealizowania. Ale najwaniejsze jest znalezienie celu wystarczajco
wielkiego, by mg stanowi inspiracj, takiego, by uwolni tkwice w tobie siy. Zwykle
wiem, e wyznaczyem sobie waciwy cel, jeli wydaje mi si on nieosigalny, ale
jednoczenie sama mysi o jego realizacji daje mi poczucie szalonego podniecenia. Aby
znale prawdziw inspiracj i osign owe z pozoru nieosigalne cele, musimy zrewidowa
swoje przekonania na temat wasnych moliwoci. Nigdy nie zapomn prawdziwej historii
pewnego chopca, ktry dorasta, yjc w biedzie, w najgorszej dzielnicy San Francisco. Jego
cele wydaway si nieosigalne wszystkim wok, ale nie jemu samemu. Ten mody czowiek
by wielkim fanem legendy futbolu amerykaskiego, Jima Browna, wtedy napastnika
Cleveland Browns. By kalek po przebytej krzywicy, ktrej nabawi si na skutek
niedoywienia. Kiedy mia sze lat, cierpia na przykurcz ng, a ydki mia tak chude, e
powszechnie nazywano go szczudo". Jednak mimo to wyznaczy sobie cel, e pewnego
dnia, podobnie j a k j e g o bohater, bdzie gwiazd f u t -bolu.
Nie mia pienidzy, by chodzi na mecze, wic ilekro druyna z Cleveland graa w San
Francisco, czeka przed stadionem do czasu, gdy obsuga otwieraa bramy tu przed kocem
rozgrywek. Kutyka wtedy wprost na widowni i chon kocwk meczu. Wreszcie w
wieku trzynastu lat chopiec doczeka si spotkania, ktre byo marzeniem jego ycia. Po
ktrym meczu doczapa si do kawiarenki na stadionie i kogo zobaczy? Swojego idola!
Zbliy si do gwiazdy futbolu i powiedzia: Panie Brown, jestem paskim najwikszym
fanem!" Brown podzikowa mu uprzejmie, ale chopiec mwi dalej: I wie pan co, panie
Brown?" Sportowiec odwrci si ponownie, pytajc: O co chodzi, synu?" W odpowiedzi
usysza: Znam kady rekord, jaki pan kiedykolwiek ustanowi, kady punkt, ktry pan
zdoby." Brown umiechn si, powiedzia, e to bardzo dobrze, i wrci do swojej rozmowy.
Ale chopiec nie ustpowa. Po raz kolejny zagadn i po raz kolejny jego bohater odwrci
si do niego. Tym razem chopak patrzy na niego z oczami tak penymi wielkiej pasji, e
Brown a j poczu, i powiedzia: Pewnego dnia pobij wszystkie pana rekordy!"
Wielki futbolista umiechn si ciepo: To wspaniale, synu. A jak si nazywasz?"
Chopiec zamia si od ucha do ucha i odpowiedzia: Orenthal, prosz pana. Orenthal James
Simpson. Moi przyjaciele nazywaj mnie OJ."
Jestemy tym wanie, czym jestemy, poniewa wczeniej tak to sobie wyobrazilimy.
DONALD CURTIS
O. J. Simpson rzeczywicie pobi wszystkie rekordy Jima Browna i ustanowi kilka
wasnych! W jaki sposb wyznaczony cel tworzy t niewiarygodn si pozwalajc
ksztatowa wasne przeznaczenie? W jaki sposb wyznaczony cel pomg kalekiemu
dziecku sta si legend? WYZNACZANIE CELW JEST PIERWSZYM KROKIEM NA
DRODZE PRZEKSZTACANIA NIEWIDZIALNEGO W WIDZIALNE - PODSTAW
WSZELKICH
ale i wszystko wok. Kto wie? By moe zdecydujesz, e jedna z tych wanie dodatkowych
moliwoci bdzie dla ciebie lepsza, bardziej ci zainspiruje, i zaczniesz dy do jej
realizacji? Czasem poraka w osigniciu jakiego celu przyblia ci do prawdziwego sensu
twojego ycia. O tym powiemy dalej.
Ch osignicia czego i przyczynienia si do poprawy ycia innych ma rne rda.
U niektrych wywouje j rozczarowanie albo wrcz tragedia. Niektrzy nabieraj jej, kiedy
zrozumiej, e ycie przechodzi obok nich, e jako ich wasnego ycia staje si coraz
gorsza. Jeszcze inni znajduj rdo motywacji w inspiracji zewntrznej. Nabieraj rozpdu i
d do osignicia czego wicej, kiedy widz stojce przed nimi moliwoci, przewiduj
najlepszy moliwy bieg wypadkw albo nagle uwiadamiaj sobie, e poczynili wielkie
postpy.
Czsto nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak daleko zaszlimy, poniewa tak
bardzo pochania nas sam proces osigania celu. Mona to porwna do sytuacji, w ktrej
kto ze znajomych mwi ci, jak bardzo urs twj syn lub crka, a ty ze szczerym
zdziwieniem odpowiadasz: Naprawd?" Dziao si to tu przed twoim nosem, a wic po
prostu tego nie zauwaye.
Jeszcze trudniej jest zobaczy swj rozwj, chciabym pokaza ci teraz bardzo proste
wiczenie. Powi na nie chwil ju teraz. Pomoe ci zaczerpn z obydwu opisanych wyej
rde motywacji.
WCZORAJ, DZISIAJ I JUTRO
Czasem atwo tracimy orientacj, gdzie si ju znajdujemy albo jak daleko musimy
jeszcze doj w naszym yciu. Wykorzystaj kolejne strony, aby dokadnie oceni swoj
pozycj w dziesiciu najwaniejszych dziedzinach pi lat temu. OBOK KADEJ Z TYCH
DZIESICIU KATEGORII ZAZNACZ PUNKTACJ, JAK SOBIE PRZYZNAJESZ W
SKALI OD 0 DO 10, GDZIE 0 OZNACZA, I PI LAT TEMU NIE MIAE NIC, A 10 E WTEDY TWOJE YCIE BYO CAKOWICIE ZGODNE Z TWOIMI MARZENIAMI.
Drugim krokiem po zaznaczeniu punktacji jest NAPISANIE DLA KADEJ
KATEGORII OPINII MWICEJ, JAKI BYE WTEDY Jaki na przykad bye pi lat
temu, gdy idzie o stan zdrowia, kondycj fizyczn? Moesz na przykad przyzna sobie
siedem punktw i napisa obok: Byem w niezym stanie, ale Z pewnoci wymagaem
poprawy. Miaem pi funtw nadwagi, biegaem dwa razy w tygodniu, ale nie odywiaem
si zdrowo. Zdarzay si okresy kiepskiego poziomu energii."
Powi na to wiczenie kilka minut ju teraz. Przekonasz si, e wiele ci powie!
Pi lat temu Punktacja Opinia
Fizycznie
Psychicznie Emocjonalnie Atrakcyjno Zwizki z innymi Warunki ycia Spoecznie
Duchowo Kariera zawodowa Finansowo Za pi lat
Dla porwnania zobaczmy teraz, co osigne lub czego nie udao ci si osign w
kadej z tych dziesiciu kategorii. Odpowiedz na te same pytania, biorc pod uwag stan
obecny. A wic najpierw OCE SI W SKALI OD 0 DO 10, a nastpnie przy kadej z ocen
napisz OPINI OKRELAJC CIEBIE DZISIAJ W KADEJ Z KATEGORII.
Dzisiaj Fizycznie
Punktacja Opinia
Psychicznie Emocjonalnie Atrakcyjno Zwizki z innymi Warunki ycia Spoecznie
Duchowo Kariera zawodowa Czego nauczye si z dotychczasowej pracy nad tym wiczeniem? Do jakich wnioskw doszede? Co odkrye? Czy pokonae szmat drogi? To
wspaniae uczucie, prawda?
Jeli nie zaszede tak daleko, jak by sobie tego yczy, albo sdzisz, e pi lat temu w
pewnych dziedzinach ycia radzie sobie lepiej ni dzisiaj, to rwnie wspaniaa wiadomo.
By moe popchnie ci ona w kierunku zmian, zanim przejdzie obok ciebie o wiele wicej ni
pi lat. Pamitaj, e niezadowolenie pioe by najlepszym kluczem do sukcesu.
Zastanw si chwil, a nastpnie napisz kilka zda o tym, czego nauczye si z tego
porwnania:
Teraz dokocz wiczenie, wyobraajc sobie, co bdzie za pi lat. PONOWNIE
OCE SI W KADEJ Z TYCH KATEGORII ORAZ ZAPISZ OPINI KRTKO
CHARAKTERYZUJC KAD Z NICH.
Fizycznie
Punktacja Opinia
Finansowo
Emocjonalnie
Atrakcyjno
Zwizki z innymi
Warunki ycia
Spoecznie
Duchowo
Kariera zawodowa
Finansowo
TAJEMNICA OSIGNICIA SUKCESU
Kiedy wyznaczasz sobie cel, powicasz si CDSI! W tej wanie chwili UZNAJESZ
RZECZYWISTO TKWICEJ WE WSZYSTKICH ISTOTACH LUDZKICH
POTRZEBY NIEUSTANNEGO SAMODOSKONALENIA SI. W presji wynikajcej z
niezadowolenia, w napiciu powodowanym przez chwilowy dyskomfort tkwi olbrzymia sia.
To wanie rodzaj cierpienia, ktry jest ci w yciu potrzebny. To wanie cierpienie natychmiast zmieniasz w nowe, pozytywne dziaanie.
Tego typu presja moe by bardzo pozytywn si, ktra popycha ci w kierunku
cigego ulepszania ycia wasnego i wszystkich tych, z ktrymi masz przywilej si
kontaktowa. Zastanw si nad ni i wykorzystaj, by jak ostrogami spi si do skoku. Wielu
ludzi usiuje unika presji, chocia brak poczucia jakiegokolwiek napicia zwykle prowadzi
do nudy i ycia bez blasku, na ktre narzekamy tak czsto. Przecie kiedy czujemy si
podnieceni, odczuwamy pewien rodzaj napicia, jednak poziom tego stresu nie przytacza
nas, tylko stymuluje.
Istnieje wielka rnica midzy dziaaniem w stanie stresu i panowaniem nad wasnymi
stanami stresu. Wykorzystuj stres, by zmierza w podanym przez ciebie kierunku. Moe on
w tobie wywoa niewiarygodn transformacj. Uczc si wykorzystania presji i zmieniajc j
z wroga w przyjaciela, zyskujesz dostp do potnego narzdzia, ktre pomoe ci osign
peni ycia. Poza tym musisz pamita, e poziom stresu jest powodowany przez ciebie
samego. Wywouj go wic w mdry sposb. Jednym z najprostszych sposobw
wykorzystywania stresu jako sojusznika jest zobowizanie si do osignicia jakiego celu
wobec ludzi, ktrych szanujesz i cenisz. Po tym jak ogosisz publicznie, e zrobisz wszystko,
co tylko moliwe, by osign jakie cele, bdzie ci o wiele trudniej zej z obranej drogi, gdy
napotkasz przeszkody i problemy. Kiedy poczujesz si zmczony lub niepewny i zaczniesz
myle, e nic ci nie wychodzi, przypomnienie publicznej deklaracji moe doda ci si.
Moliwe te,
twoi przyjaciele pomog ci mwic, e powiniene stawia sobie wysze wymagania.
By moe bdzie to dla ciebie bardzo poyteczne narzdzie, ktre uatwi poruszanie si po
drodze, nawet jeli stanie si ona troch wyboista.
z kadej mijajcej chwili. Zamiast mierzy sukces lub porak zdolnoci osigania
Okrelonych celw, pamitaj, e KIERUNEK, W KTRYM ZMIERZAMY, JEST O WIELE
WANIEJSZY NI KOLEJNE OSIGANE REZULTATY. Jeli przez cay czas dymy we
waciwym kierunku, moemy osign nie tylko nasze kocowe cele, lecz rwnie o wiele
wicej!
Zmary Michael Landon jest w moim przekonaniu wspaniaym przykadem czowieka,
ktremu ycie nieustannie pozwalao zdobywa wci nowe umiejtnoci dziki nieodpartej
wizji przyszoci.
Wiele byo w jego yciu przykadw na to, e poraka w osigniciu wyznaczonego
celu moe pozwoli osign inny, jeszcze wikszy. Dlaczego tak wielu ludzi kochao tego
czowieka? By on wcieleniem wielu najwyszych wartoci naszej kultury: silnego poczucia
wizi rodzinnej, prawoci, uczciwoci, konsekwencji, wytrwaoci oraz gbokiego poczucia
mioci i troski o innych.
Czowiek ten, ktry rozjani ycie tak wielu ludziom, sta si bohaterem w sposb
raczej poredni. Dorasta w emocjonalnie i fizycznie rujnujcym rodowisku. Jego rodzice
nieustannie toczyli ze sob walk. Ojciec by ydem i nienawidzi katolikw, a matka bya
katoliczk i zawzit antysemitk. Czsto odgrywaa melodramatyczne prby samobjstwa.
Zdarzao si te, e gonia za Michaelem, kiedy ten znajdowa si z kolegami, wyskakiwaa z
takswki i bia go wieszakiem na ubrania.
A do osignicia wieku szkolnego Michael cierpia na moczenie nocne. Na jego
twarzy pojawiay si raz za razem tiki nerwowe. Nie panowa nad wydawanymi z siebie od
czasu do czasu nerwowymi pochrzkiwaniami. By chudy jak bocian i wszystkiego si ba.
Pewnie nie bardzo pasuje ci to do obrazu spokojnego i opanowanego patriarchy rodziny
Ingallsw przedstawionego w telewizyjnym serialu Domek na prerii? Co odmienio jego
ycie?
Pewnego dnia, kiedy by ju w drugiej klasie szkoy redniej, nauczyciel wychowania
fizycznego przeprowadza lekcj na boisku szkolnym. Mieli rzuca starym, zardzewiaym
oszczepem. Podczas tej wanie lekcji Michael mia przey co, co na zawsze cakowicie
odmienio jego postrzeganie samego siebie i wiata wok. Kiedy przysza jego kolej,
podszed do oszczepu z takim samym strachem i niepewnoci, jak do wszystkiego innego w
caym swoim dotychczasowym yciu.
Ale tamtego dnia zdarzy si cud. Michael rzuci oszczepem, a ten poszybowa naprzd
daleko poza bieni, o wiele dalej, ni udao si komukolwiek z klasy. W tamtej wanie
chwili Michael poczu, e ma przed sob jak przyszo. Wiele lat pniej w wywiadzie
udzielonym miesicznikowi Life" powiedzia: Tamtego dnia znalazem co, co potrafiem
robi lepiej ni inni, co, czego mogem si uchwyci. I uchwyciem si. Poprosiem trenera,
aby wypoyczy mi oszczep do domu na wakacje. Zgodzi si. Rzucaem i rzucaem, i
rzucaem."
Michael odnalaz swoj upragnion przyszo i zmierza do niej z nieprawdopodobn
pasj. Rezultaty byy prawdziwie zaskakujce. W czasie wakacji, zanim wrci do szkoy,
zmieni si fizycznie. Zacz wykonywa wiczenia majce rozbudowa minie i w ostatnim
roku szkoy pobi rekord Stanw Zjednoczonych w rzucie oszczepem juniorw, zdobywajc
w ten sposb stypendium sportowe na uniwersytecie w Poudniowej Kalifornii. Jak sam si
wyrazi, myszka przeksztacia si w lwa". A jak tobie podoba si ta metafora?
Jednak caa historia na tym si nie koczy. Cz siy Michaela braa si z przekonania,
ktre wyrobi w sobie po obejrzeniu filmu Samson i Dalila. Wierzy, e jeli zapuci wosy,
stanie si silny. I rzeczywicie, sprawdzao si to, kiedy by w szkole redniej. Niestety sia
wynikajca z tego przekonania skoczya si do gwatownie, kiedy w okrutnych latach
pidziesitych stawia swoje pierwsze kroki na uniwersytecie w Kalifornii. Grupa
krtkowosych osikw dopada go, przycisna do ziemi i obcia jego dugie, podobne do
lwiej grzywy wosy. Chocia intelektualnie rozwija si dobrze, jego siy natychmiast opady,
a wyniki w rzucie oszczepem zmniejszyy si o jakie trzydzieci stp. Kiedy usiowa wrci
do swoich poprzednich rezultatw, dozna powanej kontuzji, ktra na rok uniemoliwia mu
studia i musia je przerwa. Aby si utrzyma, zacz pracowa przy rozadunku towarw w
fabryce. Wygldao to wszystko tak, jakby jego marzenia umary. Jak wic udao mu si sta
wielk gwiazd?
Pewnego dnia zauway go agent werbujcy talenty dla Hollywood i zaproponowa mu
prbne zdjcia do roli Maego Joe Cartwrighta w pierwszym kolorowym telewizyjnym
westernie, Bonanza. Potem ju nigdy nie oglda si za siebie. Zacza si wielka kariera
aktora, a pniej reysera i producenta.
NIESPENIONE MARZENIE DAO MU WIELK PRZYSZO. Jednak wysiki
zmierzajce do osignicia pocztkowego celu i kierunek, w jakim go one popchny,
wyrzebiy jego ciao i charakter, a wic dwa elementy niezbdne do przygotowania jego
ostatecznego przeznaczenia. MUSIMY WIERZYC, E ZA NASZYMI
ROZCZAROWANIAMI I NIEPOWODZENIAMI KRYJ SI CZASEM WIELKIE
SZANSE I MOLIWOCI.
KLUCZ DO SUKCESU
Czy oznacza to, e jeli na pocztku drogi prowadzcej ci do celu napotkasz
przeszkody i frustracj, powiniene i dalej i zacz robi co innego? Oczywicie, nie. Nikt
nie osign jeszcze celu tylko dlatego, e go to INTERESOWAO. Osigniciu celu naley
si cakowicie powici. Analizujc historie sukcesu wielu ludzi, odkryem, e wytrwao
przymiewa wszystkie inne cechy, wcznie z talentem, i stanowi najcenniejsze narzdzie w
tworzeniu i ksztatowaniu jakoci ycia. Wikszo ludzi rezygnuje, cho znajduje si
zaledwie o kilka krokw od celu!
Jestem przekonany, e ycie nieustannie sprawdza nasz wytrwao i powicenie, a
najwiksze yciowe nagrody zarezerwowane s dla tych, ktrzy kieruj si uporem i
konsekwencj tak dugo, jak dugo nie osign zamierzonych celw. Takie zdecydowanie
moe przenosi gry, jeli tylko jest konsekwentne. Cho moe to brzmie jak wielkie
uproszczenie, wanie determinacja odrnia tych, ktrym speniaj si marzenia, od tych,
ktrzy cigle si cofaj.
Jestem uczniem tych, ktrzy nauczyli si zmienia niewidzialne w widzialne. Dlatego
wanie darz wielkim szacunkiem poetw, pisarzy, aktorw i ludzi czynu, e potrafi oni
oywia wasne idee i myli. W mojej opinii jednym z najlepszych wzorcw
przedsibiorczoci i cigego rozwoju wasnej osobowoci oraz wielkiego sukcesu jest Peter
Guber, prezes zarzdu i dyrektor generalny Sony Pictures Entertainment Inc. (poprzednio wytwrnia filmowa Columbia Pictures). W wieku czterdziestu omiu lat Peter sta si jednym z
najpotniejszych i najbardziej szanowanych ludzi w przemyle filmowym. Wsplnie ze
swoim partnerem Jonem Petersem zdoby cznie pidziesit dwie nominacje do nagrody
Amerykaskiej Akademii Filmowej. Jego filmy to midzy innymi Midnight Express, Missing,
Rain Man i Batman. W 1989 roku ich firma Guber-Peters Entertainment Company zostaa
zakupiona przez Sony za ponad dwiecie milionw dolarw tylko po to, aby duet GuberPeters przej kontrol nad imperium Columbia Pictures. W jaki sposb kto tak mody osiga
a tak wielkie wpywy w nieprawdopodobnie konkurencyjnym wiecie produkcji filmowej?
Odpowied jest prosta: dziki wasnej wizji i niezomnej wytrwaoci.
Pewnego dnia miaem zaszczyt odebra telefon od Petera Gubera. Powiedzia mi wtedy,
e jest wielkim zwolennikiem nagranego przeze mnie instruktaowego filmu wideo Personal
Powe), Kadego ranka sucha moich tam podczas porannych wicze fizycznych, by w
ten sposb dba nie tylko o wasne ciao, ale i o umys. Dzwoni, by mi podzikowa,
poniewa nigdy wczeniej nie kupi podobnej tamy i nigdy wczeniej czego podobnego nie
ogrd, koniecznie z mnstwem r." Zamiast tego napisz po prostu: Dom moich marze.
Duy ogrd. San Francisco." Szczegami zajmiesz si pniej.
Tak wic teraz wpraw si w stan niezachwianej wiary, podnie do maksimum wasne
oczekiwania w przekonaniu, e moesz osign dosownie wszystko. Wyobra sobie, e
znw jeste dzieckiem i przed witami Boego Narodzenia piszesz list z prob do witego
Mikoaja. Czy pamitasz jeszcze, jak to byo? Dzieci nie maj adnych zahamowa, potrafi
poprosi o wszystko i w jednej chwili stworz nieprawdopodobn wrcz list ycze. Bez
wahania wic mog napisa: Chc mie basen. Nie, dwa baseny, jeden dla ciebie, a drugi dla
mnie." Na takie yczenie kto dorosy powiedziaby im pewnie: Co takiego? Jak bdziesz
mia szczcie, to moe dostaniesz may brodzik!"
Pniej odwoamy si do rozsdku. Na razie znw jeste dzieckiem i znw moesz
patrze na ycie bez adnych ogranicze.
I. Cele zwizane z rozwojem wasnym
KROK PIERWSZY: Na kartce WYPISZ WSZYSTKO TO, CO CHCIABY
ULEPSZY W ZWIZKU Z WASNYM ROZWOJEM. Jak chciaby ulepszy swoje
ciao? Jakie s twoje cele, gdy idzie o rozwj umysowy i spoeczny? Czy na przykad
chciaby si nauczy jakiego jzyka obcego? Chciaby nauczy si szybko czyta? Czy
daoby ci co przeczytanie wszystkich dzie Szekspira?
Co chciaby osign emocjonalnie, czego dowiadczy i co opanowa do perfekcji?
By moe chcesz nauczy si natychmiast ama wzorce frustracji i poczucia odrzucenia?
Moe chcesz zmieni odczucia w stosunku do ludzi, ktrych dotychczas traktowae ze
zoci? Jakie s twoje cele duchowe? Czy chcesz poczu silniejsze zwizki ze Stwrc? A
moe chcesz bardziej kocha blinich?
Najwaniejsze w tym wiczeniu jest to, by wypisa dokadnie wszystko, co przychodzi
ci do gowy, i by nie pozwoli umysowi zatrzyma si ani na chwil. Moesz wypisywa
cele krtkofalowe, co, co chcesz osign w tym tygodniu albo w tym roku. Moe to te by
co, co chcesz osign w bliej nie sprecyzowanejprzyszoci - od dzi w cigu dwudziestu
lat. ZASTANAWIAJ SI NAD TYM INTENSYWNIE PRZEZ CO NAJMNIEJ PI
MINUT. NIE P R Z E S T A W A J PISA ANI NA MOMENT Bd szalony i nierozsdny przez chwil bd dzieckiem. Czasem dziwny pomys prowadzi do wielkiej przyszoci!
Poniej znajdziesz kilka pyta, nad ktrymi by moe zechcesz si zastanowi, zanim
zaczniesz wykonywa to wiczenie. Jednak zaraz po tym przystp do pracy i prbuj sobie
wyznacza cele. Natychmiast!
Czego chciaby si nauczy?
Jakie umiejtnoci chciaby opanowa?
Jakie cechy charakteru chciaby w sobie rozwin?
Jakich chcesz mie przyjaci?
Kim chcesz zosta?
Co moesz zrobi, by ulepszy swoje ciao? Cotygodniowy masa? Codzienny?
wiczenia w siowni? Przejcie na wegetarianizm? Zwycistwo w triatlonie dla ludzi z elaza
w Honolulu?
Czy chciaby pokona swj strach przed lataniem? Strach przed przemawianiem
publicznie? Strach przed pywaniem?
Czego chciaby si nauczy? Francuskiego?
Chciaby bada pergaminy z obszaru Morza Martwego? Chcesz dobrze taczy czy
piewa? Uczy si gry na skrzypcach pod kierunkiem Icchaka Perlmana?
Od jakich jeszcze mistrzw chcesz si uczy? Czy chciaby goci w domu dzieci
przyjedajce w ramach wymiany midzynarodowej ?
KROK DRUGI: Sporzdzie ju list celw zwizanych z wasnym rozwojem, ktre s
dla ciebie wielk inspiracj. ZASTANW SI TERAZ PRZEZ CHWIL I ZAPISZ OBOK
Czy chciaby stworzy, zbudowa lub kupi: Domek letniskowy? Zamek? Dom na
play? Katamaran? Jacht? Wysp?
Samochd marki Lamborghini? Helikopter? Odrzutowiec? Studio muzyczne? Kolekcj
dzie sztuki?
Prywatne zoo pene aligatorw, yraf i hipopotamw? Wehiku czasu?
Czy chciaby wybra si na: Premier sztuki na Broadwayu? Premier filmu w
Cannes? Koncert Bruce'a Springsteena? Przedstawienie teatru kabuki w Osace?
Czy chciaby: Uczestniczy w kolejnych wycigach Indianapolis 500? Gra w parze z
Monik Seles, Steffi Graf, Borisem Beckerem albo Ivanem Lendlem? Nie znicz olimpijski?
Stan do pojedynku z Michaelem Jordanem? Pywa z rowymi delfinami w oceanach
Peru?
ciga si z najlepszym przyjacielem na wielbdach midzy piramidami Egiptu? I
wygra? ciga si w Himalajch z Szerpami?
Czy chciaby: Zosta gwiazd na Broadwayu? Pocaowa na ekranie Kim Basinger?
Stan przed kamer obok Patricka Swayze? Ukada choreografi wspczesnego baletu z
Michaiem Barysznikowem?
CELE ZWIZANE Z PRZYJEMNOCIAMI I PRZYGODAMI
Jakie egzotyczne miejsca chciaby odwiedzi: Poeglowa dookoa wiata na KonTiki", jak Thor Heyerdahl?
Odwiedzi Tanzani i bada ycie szympansw razem z Jane Goodall?
Pywa na Calypso" z Jacques'em Cousteau? Pywa na jachcie wok wysp greckich?
Wylegiwa si na piaskach francuskiej Riviery? Uczestniczy w festiwalu smokw w
Chinach? Wzi udzia w tacach cieni w Bangkoku? Nurkowa na Fidi? Medytowa w
klasztorze buddyjskim? Przechadza si po alei Prado w Madrycie? Zarezerwowa sobie
miejsce na statku kosmicznym?
KROK DRUGI I KROK TRZECI: WYZNACZ LIMIT CZASOWY DLA KADEGO
Z TYCH CELW, A NASTPNIE WYBIERZ NAJWANIEJSZY CEL W TEJ
KATEGORII, KTRY CHCIABY ZREALIZOWA W CIGU JEDNEGO ROKU, I
POWI KILKA MINUT NA NAPISANIE, DLACZEGO KONIECZNIE MUSISZ TEN
CEL OSIGN. Jeli po tym cel ten nie wyda ci si do kuszcy, na tyle nieodparty, by
skoni ci do natychmiastowego dziaania, sprbuj znale lepsze powody albo lepszy cel.
IV. Cele zwizane z dziaaniami dla dobra innych
Mog to by cele najbardziej inspirujce, dajce ci najwikszy impet do dziaania,
poniewa s dla ciebie okazj do zapisania si w historii, stworzenia dziedzictwa, ktre
przyczyni si do polepszenia ycia innych. Moe to by cos bardzo prostego, jak dotacja dla
twojej parafii albo decyzja o przystpieniu do lokalnego programu odzyskiwania surowcw
wtrnych. Moe to te by cel bardzo powany, jak choby zaoenie fundacji, ktra
pomagaaby ludziom kalekim.
KROK PIERWSZY: POWI CO NAJMNIEJ PI MINUT NA PRZEMYLENIE
WSZYSTKICH MOLIWOCI.
Jaki wkad moesz wnie w ycie innych? Pomc w budowie schroniska dla
bezdomnych? Zaadoptowa dziecko?
Pracowa spoecznie w jadodajni dla biednych? Zgosi si do czytania ksiek
niewidomym? Odwiedzi jakiego winia?
Zosta ochotnikiem w Korpusie Pokoju na sze miesicy? Zanie jakie upominki
mieszkacom domu starcw?
Jak moesz dopomc w: Ochronie warstwy ozonowej? Oczyszczaniu oceanw?
Eliminacji odpadw radioaktywnych? Powstrzymaniu niszczenia lasw?
Co mgby stworzy? Perpetuum mobile?
W kocu pszczoa pewnie nigdy nie zastanawia si nad sposobami rozmnaania rolin.
A przecie w pogoni za sodkim nektarem kwiatowym pszczoy przenosz pyek z kwiatu na
kwiat, zapocztkowujc w ten sposb wielki proces, ktrego skutkiem wzgrza znw bd si
pawi w barwach.
Celem ludzi biznesu jest zysk i, osigajc ten cel, tworz nowe miejsca pracy, w ten
sposb dajc wielu ludziom szans na rozwj osobisty i podniesienie jakoci ycia. Proces
zarabiania na ycie pozwala ludziom osiga rne cele, jak choby posyanie dzieci do
szkoy. Z kolei dzieci wnosz pniej swj wkad jako lekarze, prawnicy, artyci, ludzie
interesu, naukowcy i rodzice. Proces ten nie koczy si nigdy.
Cele s rodkiem prowadzcym nas do mety, a nie ostatecznym sensem naszego ycia.
S po prostu narzdziem uatwiajcym nam koncentracj i pozwalajcym porusza si w
okrelonym kierunku. Jedynym prawdziwym powodem, dla ktrego dymy do osignicia
naszych celw, jest potrzeba rozwoju, potrzeba wzrostu. SAMO OSIGANIE CELW
NIGDY NIE DA NAM SZCZCIA. NAJGBSZE I NAJTRWALSZE POCZUCIE
SPENIENIA PRZYNIESIE CI TO, KIM SI STAJESZ, TO, JAK POKONUJESZ
PRZESZKODY UTRUDNIAJCE CI OSIGNICIE CELU. Moe wic najwaniejsze
pytanie, jakie powinnimy sobie zadawa, brzmi: JAKIM CZOWIEKIEM BD MUSIA
SI S T A , ABY OSIGN TO, CZEGO CHC? Moe si to okaza najwaniejsze
pytanie w caym twoim yciu, poniewa odpowied na nie ustali kierunek, w ktrym musisz
zmierza.
Dlatego chciabym, aby wanie teraz powici kilka minut i napisa odpowied na to
pytanie. WYMIE CECHY CHARAKTERU, UMIEJTNOCI, ZDOLNOCI, POSTAWY
I PRZEKONANIA, KTRE BDZIESZ MUSIA W SOBIE WYPRACOWA, ABY
OSIGN WYEJ WYZNACZONE CELE. Chcc tego dokona, z pewnoci bdziesz
musia podj dziaania. Ale to nie wszystko. Jakie cechy bd ci niezbdne, aby
urzeczywistni to, co dotychczas niewidzialne? Zanim przystpisz do dalszej lektury, napisz
odpowied na to pytanie.
JAKIM CZOWIEKIEM MUSZ SI STA, ABY OSIGN TO, CZEGO
CHCXII. JAK STWORZY NIEODPART PRZYSZO
Przez wiele lat wyznaczaem sobie cele, a pniej brakowao mi wytrwaoci, by je
osign. Doznawaem chwilowej inspiracji, a paliem si do dziaania, ale w trzy tygodnie
pniej zauwaaem, e nie wykonuj adnej z wypisanych poprzednio rzeczy. Zanotowanie
celu jest z pewnoci pierwszym krokiem na drodze do jego osignicia, a wikszo ludzi
nie robi nawet tego. Samo dziaanie zwizane z wyznaczeniem celw i przelaniem ich na
papier sprawia, e twoje cele staj si blisze rzeczywistoci.
Ale najwaniejsze, co moesz zrobi, aby osign swoje cele, to WYTWARZANIE
SIY ROZPDU NATYCHMIAST PO ICH WYZNACZENIU. Najwaniejszych regu,
jakie przyjem za wasne, aby osiga wyznaczone cele, nauczy mnie pewien czowiek
sukcesu. Powiedzia, abym najpierw wypisywa sobie, co chc osign, a nastpnie
DOPTY NIE OPUSZCZA MIEJSCA, W KTRYM PODJEM DECYZJ, DOPKI
NIE ROZPOCZN JAKIEGO POZYTYWNEGO DZIAANIA ZMIERZAJCEGO DO
OSIGNICIA MOJEGO CELU.
Jak ju podkrelaem w rozdziale drugim, prawdziwa decyzja to taka, na podstawie
ktrej zaczynasz dziaa natychmiast. Wykorzystaj si rozpdu, ktrej nabrae, wyznaczajc
sobie cztery najwaniejsze cele. Najlepszym sposobem na jej podtrzymywanie jest
PODJCIE SZYBKICH DZIAA NATYCHMIAST PO PRZECZYTANIU TEGO
ROZDZIAU. Nawet najmniejszy krok - telefon do kogo, jakie postanowienie,
naszkicowanie wstpnego planu - posunie ci naprzd. Nastpnie sporzd list prostych
czynnoci, ktre moesz wykonywa dla osignicia swoich zamierze w cigu najbliszych
dziesiciu dni.
Rozdzia trzynasty
DZIESICIODNIOWE WYZWANIE
Nawyk jest albo najlepszym sug, albo najgorszym panem.
NATHANIEL EMMONS
Konsekwencja... Czy nie o to wanie chodzi nam wszystkim? Nie chcemy osiga
rezultatw tylko raz na jaki czas. Nie chcemy by szczliwi tylko przez chwil. Nie chcemy
by w najlepszej formie zaledwie od czasu do czasu. Prawdziwe mistrzostwo tworzy
konsekwencja, a prawdziw konsekwencj tworz nasze nawyki.
Z pewnoci po lekturze dotychczasowych rozdziaw wiesz ju, e nie napisaem tej
ksiki po to, aby pomc ci odkry kilka rzeczy o sobie samym. Nie jest te jej celem
zainspirowanie ci kilkoma historyjkami albo przekazanie garci ciekawych informacji, ktre
mgby wykorzysta od czasu do czasu dla osignicia drobnych postpw". Ksika ta,
podobnie jak caa moja dziaalno, ma na celu spowodowanie wymiernego wzrostu jakoci
caego ycia, rwnie twojego.
Mona to osign jedynie za pomoc cakiem nowego wzorca kierujcego
zmasowanym dziaaniem. Dla kadego czowieka prawdziwa warto nowej umiejtnoci lub
strategii jest wprost proporcjonalna do czstotliwoci jej wykorzystywania. Wiele razy ju
mwilimy, e nie wystarczy tylko wiedzie. MUSISZ ROBI TO, CO WIESZ. Rozdzia ten
ma na celu pomc ci w wypracowaniu nawyku doskonaoci - wzorcw, ktre pomog ci
moliwie najbardziej zwikszy wpyw wywierany na samego siebie i innych.
Aby dwign swoje ycie na kolejny, wyszy poziom, musisz zrozumie, e
WZORCE MYLENIA, KTRE DOPROWADZIY CI DO TWOJEJ OBECNEJ
POZYCJI, NIE POMOG CI DOSTA SI TAM, DOKD CHCESZ DOJ. Jednym z
najwikszych problemw, jakie dostrzegam zarwno u poszczeglnych ludzi, jak i w
przypadku caych instytucji, jest odrzucanie wszelkich zmian (ktre przecie s naszym
najwikszym sojusznikiem) oraz ocena wasnych dziaa na podstawie przekonania, e
dotychczasowe sposoby mylenia i zachowania przyczyniy si do dotychczasowych
sukcesw. Oczywicie jest to prawda, ale DO OSIGNICIA KOLEJNEGO POZIOMU ZAO D O W E G O I OSOBISTEGO SUKCESU NIEZBDNY JEST NOWY WZORZEC
MYLENIA.
Aby tego dokona, musisz raz na zawsze pozby si bariery Strachu i przej kontrol
nad przedmiotem, na ktrym skupia si twj umys. Stare wzorce, pozwalajce umysowi sta
si niewolnikiem problemw chwili, musz zosta zamane na zawsze. Na ich miejsce
musimy wypracowa nowe wzorce, ktre pozwol nam si skoncentrowa na rozwizaniach
problemu czerpa z tego satysfakcj. Z kart tej ksiki nauczye si wielu dajcych si
strategii, poznae narzdzia czynice ycie bogatszym, peniejszym, radoniejszym i bardziej
ekscytujcym. Jeli jednak czytasz t ksik i nie wykorzystujesz zawartej w niej wiedzy,
postpujesz tak, jakby kupi nowy komputer i nigdy nie wyj go z pudeka, albo sprawi
sobie ferrari i nigdy nie wyprowadza go z podjazdu, chcc w ten sposb si upewni, e pie
bd na nim osiaday kurz i boto.
Pozwl wic, e zaoferuj ci prosty plan zamania starych wzorcw mylenia,
odczuwania i zachowania. Plan ten pomoe ci uwarunkowa nowe, dodajce si wzorce i
sprawi, e stan si one cakowicie spjne.
Wiele lat temu wpdziem si w puapk. Staem si winiem wasnych wzorcw
frustracji i zoci. Gdziekolwiek si obrciem, czekay na mnie problemy. Pozytywne
Co nie pozwala nam odrzuci tej pobaliwoci? Trzy rzeczy. Pierwsz z nich jest
lenistwo. Wielu ludzi wie, co powinni robi, ale nigdy nie udaje im si zebra potrzebnej do
tego energii. Wielu ludzi wie, e ich ycie mogoby by lepsze, a mimo to siedz przed
telewizorami, zamiecaj si kiepskimi pokarmami, pozbawiaj si paliwa, ktre jest
niezbdne, by ich ciaa i umysy zaczy si znw rozwija.
Drugcj przeszkod jest strach. O WIELE ZA CZSTO BEZPIECZESTWO
WYNIKAJCE Z MIERNEJ TERANIEJSZOCI JEST DLA NAS WYGODNIEJSZE OD
PODJCIA WYZWANIA, OD RZUCENIA SI W WIR PRZYGODY, JAK JEST CH
STANIA SI KIM WICEJ. Tak wielu ludzi doywa koca swoich dni, zastanawiajc si
nad tym, co mogoby si w ich yciu wydarzy. Nie pozwl, aby przytrafio si to rwnie i
tobie!
Trzeci przeszkod jest sia nawyku. Mamy swoje stare wzorce emocjonalne, dziaamy
w oparciu o umiercajc nas rutyn. Jak samolot kierowany automatycznym pilotem nasz
umys wyrzuca z siebie stare reakcje, ktre zostay w nim ju zakodowane. Stajemy wobec
przeszkody i dostrzegamy problem, a nie jego rozwizania. Musimy si wycofa i ualamy
si nad sob, zamiast postanowi, by czego si z tego dowiadczenia nauczy. Popeniamy
bd i postrzegamy go jako nieszczliwy osd nas samych, dowd na to, jak wielu rzeczy nie
potrafimy robi. Tymczasem powinnimy uczy si na wasnych bdach i i dalej.
TO WICZENIE STANOWI SPOSB NA PRZEZWYCIENIE WSZYSTKICH
TRZECH PRZESZKD I OSIGNICIE KORZYCI, KTRE Z CZASEM BD SI
POWIKSZA. Jest ono dla ciebie prawdziw okazj, by naprawd powici si CDSI!
Dziesiciodniowe wyzwanie nie jest atwe. Jeli powodowany si nawyku cigle
okazujesz sobie wspczucie, nie bdzie ci atwo przesta. Jeli skupiasz si na kopotach
finansowych, dziaanie z pozycji strachu niewiele zmieni. Jeli za wszystkie niepowodzenia w
caym swoim yciu obwiniasz wspmaonka, najatwiej ci bdzie robi to dalej. Jeli przez
cay czas ukrywasz swoj niepewno za zoci, jeli nurzasz si w poczuciu winy, jeli
przyczyny wszystkich twoich problemw dopatrujesz si we wasnym wygldzie, sytuacji
finansowej albo dziecistwie, nie bdzie ci atwo to zmieni. ALE DYSPONUJESZ JU
WIELOMA NARZDZIAMI, KTRE POMOG CI ULEPSZY WASNE YCIE.
RZUCAM CI WIC WYZWANIE, BY ZACZ ICH UYWA.
Uwierz, e w tym jednym wiczeniu kryje si zaskakujca sia. Jeli dobrze je
wykonasz, pomoe ci ono na cztery rne sposoby.
PO PIERWSZE, UWIADOMI CI wszystkie przyjte wzorce emocjonalne, ktre ci
powstrzymuj. PO DRUGIE, sprawi, e twj umys zacznie szuka DODAJCYCH SI
ALTERNATYWNYCH MOLIWOCI, ktrymi mgby je zastpi.
PO TRZECIE, da ci nieprawdopodobne wrcz poczucie pewnoci, kiedy przekonasz
si, e MOESZ ODMIENI WASNE YCIE. Wreszcie PO CZWARTE i najwaniejsze,
WYTWORZY NOWE NAWYKI, NOWE OCZEKIWANIA I NOWE STANDARDY, ktre
pomog ci rozwin si bardziej nawet, ni moesz to sobie teraz wyobrazi. Sukces jest
procesem. Jest wynikiem wielu drobnych posuni prowadzcych do wytworzenia
nawykowych wzorcw sukcesu, dziki ktrym jego osignicie nie wymaga ju adnych
wiadomych wysikw. Bdziesz nabiera rozpdu podobnie jak pocig towarowy, ktry
przyspiesza z kad chwil, cho powoli. wiadome wykonywanie rzeczy waciwie,
wiadome usuwanie powstrzymujcych ci wzorcw oraz wytwarzanie w ich miejsce nowych
da ci wicej siy ni cokolwiek w dotychczasowym yciu.
Zdecydowanie dobr wiadomoci jest ta, e w odrnieniu od zwykej diety, podczas
ktrej godzisz si i w kocu musisz wrci do dawnych posikw i nawykw odywiania si,
nigdy nie musisz wraca do starego wzorca doszukiwania si negatywnych stron we
wszystkim. wiczenie to moe si okaza czym znacznie duej trwajcym ni tylko
dziesiciodniowe wyzwanie. Jest ono dla ciebie okazj, by na reszt ycia UZALENI SI
od koncentracji na pozytywach.
Cz druga
SPRAWOWA KONTROL - SYSTEM
NADRZDNY
Rozdzia czternasty
RDO
WSZYSTKIEGO:
SYSTEM NADRZDNY
To podstawa, drogi Watsonie...
Z PRZEPROSINAMI DEDYKUJ SIR ARTHUROWI CONAN DOYLE'OWI
Jedn z rzeczy, ktre najbardziej lubi w swojej pracy, jest moliwo rozwikania
tajemnicy ludzkiego zachowania, co pozwala mi proponowa prawdziwie skuteczne
rozwizania ludzkich problemw. Fascynuje mnie badanie wszystkiego, co ukryte za
zewntrzn zason, dziki czemu mog pozna prawdziw motywacj zachowania danego
czowieka, jego podstawowe przekonania, pytania, metafory, odniesienia i wartoci.
Poniewa moj mocn stron jest osiganie natychmiastowych i wymiernych
rezultatw, z koniecznoci nauczyem si szybko odnajdowa gwne punkty lewarowania,
aby uatwi wprowadzanie zmian. Codziennie odgrywam rol Sherlocka Holmesa, zbierajc
drobne szczegy po to, aby poukada je w zagadkowy obraz dowiadcze jakiego
czowieka. Mona by chyba powiedzie, e jestem BARDZO prywatnym detektywem! W
ludzkim zachowaniu znajduj wskazwki tak oczywiste, jak na przykad osmalona lufa
pistoletu.
Czasem jednak wskazwki te s wyjtkowo delikatne i odkrycie ich wymaga duszego
ledztwa. Jednake przy caej rnorodnoci ludzkich zachowa, skuteczno moich dziaa
gwarantuje fakt, e w kocu i tak wszystko sprowadza si do pewnych wzorcw
zbudowanych z okrelonych kluczowych elementw.
Dokadne zrozumienie tych kluczowych elementw, zrozumienie sposobu konstrukcji danego
wzorca, pozwala nie tylko wpywa na innych, by si zmieniali, ale te i ZROZUMIE,
dlaczego zachowuj si w taki wanie, a nie inny sposb.
Zrozumienie Systemu Nadrzdnego, ktry kieruje caym ludzkim zachowaniem, jest
tak sam dyscyplin nauki jak fizyka czy chemia i podobnie jak kada inna nauka rzdzi si
przewidywalnymi prawami oraz wzorcami akcji i reakcji.
Nie bdziesz daleki od prawdy, jeli wyobrazisz sobie wasny System Nadrzdny - pi
skadnikw decydujcych o tym, jak oceniasz dosownie wszystko w twoim yciu -jako
swego rodzaju tablic okresow pierwiastkw, z tym, e s to pierwiastki ludzkich zachowa.
Podobnie jak materia rozpada si na okrelone czsteczki, proces zachowania ludzkiego
rwnie mona rozoy na czynniki pierwsze, jeli tylko wiemy, jak to zrobi. Kombinacja
oraz struktura tych czynnikw - sposb, w jaki je wykorzystujemy - czyni z kadego z nas
istot niepowtarzaln. Niektre poczenia daj mieszank wybuchow i przynosz
natychmiastowe rezultaty. Jedne poczenia neutralizuj, inne s katalizatorami, a jeszcze
inne nas po prostu paraliuj.
Codziennie jestemy bombardowani tysicem rzeczy, ktre dziej si wok nas.
Pewnie dlatego wikszo z nas nie zdaje sobie sprawy z faktu, e kady czowiek posiada
wasn filozofi yciow, a co dopiero z siy, z jak wpywa ona na ksztatowanie naszych
ocen zjawisk i procesw zewntrznych. Druga cz tej ksiki ma za zadanie pomc ci w
przejciu kontroli nad wasnym Nadrzdnym Systemem oceniania, a wic nad si, ktra
kieruje twoimi uczuciami i dziaaniami podejmowanymi w kadym momencie ycia.
Zrozumienie Systemu Nadrzdnego innych ludzi pozwoli ci natychmiast pozna
prawdziw motywacj drugiego czowieka, bez wzgldu na to, czy czowiekiem tym jest twj
wspmaonek, dziecko, szef, wsppracownik czy znajomy. Czy nie byby to dla ciebie
najwspanialszy moliwy dar - umiejtno odkrycia prawdziwej siy kierujcej ludmi, ktrzy
s ci bliscy, wcznie z tob samym? Czy nie byoby wspaniale pokona wszelkie niepokoje i
problemy w kontaktach z drugim czowiekiem, zrozumie przyczyn jego zachowa i bez
adnych osdw porozumie si z jego prawdziwym ja?
Jeli idzie o dzieci, zwykle pamitamy o tym, e paczliwo oznacza przewanie
ochot na drzemk raczej ni zy humor. W maestwie wyjtkowo wana jest umiejtno
odkrywania prawdziwej przyczyny codziennych stresw po to, aby wspiera si nawzajem i
umacnia wizy, ktre kiedy poczyy maonkw. Jeli m lub ona przeywa stresy w
pracy i daje upust nagromadzonej frustracji, nie oznacza to jeszcze koca maestwa. Ale z
pewnoci jest znakiem, e wspmaonek powinien Sta si uwaniejszy i wspiera
ukochan osob. Przecie nie oceniaby sytuacji na giedzie po wynikach jednego tylko dnia,
w ktrym indeks spad o dwadziecia punktw. Dokadnie na takiej samej zasadzie nie wolno
ci ocenia charakteru czowieka na podstawie jednego tylko zachowania. LUDZIE NIE S T
A C Y , JAK ICH ZACHOWANIE.
Kluczem do zrozumienia ludzi jest zrozumienie ich Systemu Nadrzdnego, co pozwala
zapozna si z ich indywidualnym, Systematycznym tokiem rozumowania. KADY
CZOWIEK MA WASNY SYSTEM LUB PROCEDURY, KTRE WYKORZYSTUJE,
ABY USTALI, CO DLA NIEGO OZNACZAJ POSZCZEGLNE WYDARZENIA I
JAK MUSI NA NIE ZAREAGOWA. DOTYCZY TO DOSOWNIE KADEJ YCIOWEJ SYTUACJI. Musisz pamita, e rni ludzie przykadaj rn wag do tych samych
rzeczy i w rny sposb oceniaj otaczajce ich wydarzenia, w zalenoci od punktu widzenia
i sposobu warunkowania.
to serw stracony, ale z perspektywy twojego przeciwnika to wspaniay serw - dla niego.
Z perspektywy sdziego serw nie by ani dobry, ani zy. By po prostu w polu albo poza nim.
Co czsto dzieje si po oddaniu kiepskiego strzau? Ludzie zaczynaj uoglnia, najczciej
w sposb, ktry ich obezwadnia. Stwierdzenie: Jaki fatalny serw", zmienia si w
przekonanie: aden serw mi dzisiaj nie wyjdzie." Nastpnie pocig generalizacji zaczyna
przyspiesza. Dochodzimy do przekonania, e nigdy nie potrafilimy dobrze serwowa. Zaraz
potem stwierdzamy, e nie potrafimy gra w tenisa, oraz dochodzimy do wniosku, e niczego
nie potrafimy robi dobrze. Std ju tylko krok do przekonania, e w ogle jestemy do
niczego.
Gdy to czytasz, wydaje ci si to mieszne, ale czy nie tak wanie dzieje si w bardzo
wielu dziedzinach naszego ycia? Jeli nie przejmujemy kontroli nad wasnym systemem
oceny, zaczyna on panowa nad nami i wpdza w spiralny proces sa-mopotpienia.
DOSKONAE OCENY TWORZ DOSKONAE YCIE
udziay... Ty sam, podobnie jak Kopciuszek na balu, musisz czeka na znak ostrzegawczy, bo
inaczej wszystko obrci si w szmaty i popi. P A N R. MA CI SUY, A NIE TOB
KIEROWA. Poyteczna bdzie dla ciebie jego lista cen, a nie jego rozum. Jeli wic
pewnego dnia pojawi si w wyjtkowo gupim nastroju, moesz go albo zignorowa, albo
wykorzysta, ale klsk bdzie dla ciebie dostanie si pod jego wpywy. JELI BOWIEM N
E E MASZ PEWNOCI, E LEPIEJ OD PANA R. ROZUMIESZ SWOJE INTERESY I
ZNACZNIE LEPIEJ OD NIEGO POTRAFISZ OCENI ICH WARTO, WYPADASZ Z
GRY"
Z pewnoci Buffet ocenia swoje decyzje inwestycyjne zupenie inaczej ni ci, ktrzy
zamartwiaj si, gdy nastpuje zaamanie si rynku, i wpadaj w eufori, gdy ceny id w gr.
Wanie dlatego, e dokonuje innej oceny, osiga inne rezultaty. JELI KTO LEPIEJ OD
NAS RADZI SOBIE W JAKIEJKOLWIEK DZIEDZINIE YCIA, Z PEWNOCI
PRZYCZYN JEST FAKT, E LEPIEJ NI MY OCENIA ZNACZENIE POSZCZEGLNYCH RZECZY ORAZ DZIAANIA, KTRE POWINIEN PODJ.
Nie wolno nam zapomina, e wpywy dokonywanych przez nas ocen sigaj o wiele
dalej ni hokej czy finanse. Oceny dotyczce posikw, ktre spoywasz co wieczr, mog
wpyn na dugo i jako twojego ycia. Niewaciwe oceny dotyczce spraw zwizanych
z wychowaniem twoich dzieci mog przysporzy ci cierpie cigncych si za tob przez cae
ycie. Niezrozumienie sposobw oceny drugiego czowieka moe zniszczy nawet
najpikniejszy i najbardziej przepeniony mioci zwizek.
Celem jest wic nabycie umiejtnoci oceny wszystkiego w twoim yciu w taki sposb,
aby konsekwentnie prowadzia ci ona do wyboru tylko tego, co wywoa podane przez
ciebie rezultaty, problem polega na tym, e rzadko sigamy po kontrol nad czym, co w y d a
j e nam si zoonym procesem. Wanie dlatego opracowaem sposoby upraszczajce ca
procedur tak, bymy mogli przej ster |i pokierowa wasnymi ocenami, a wic i wasnym
losem. Oto krtki przegld piciu elementw oceny. Niektre ju znasz, a pozostaymi
zjmiemy si dokadniej w kolejnych rozdziaach.
Poniej zamieszczona jest strzaka skierowana w stron podwjnego celu. Diagram ten
ilustruje sposb dziaania twojego systemu Nadrzdnego oceny. Zajmiemy si teraz
przegld
dem kadeg
go z piciu elementw
e
po kolei. Om
mawiajc jee, bdziemy
y uzupenialli
diagram
m.
1. Pierwszym
m elementem
m, ktry wywiera wpyw
w na wszysstkie podejm
mowane przzez nas
oceny, jest
j S T A N emocjonalny i umysowy, w ktrrym znajduj
ujemy si po
odczas
dokonyw
wania oceny
y.
42
28
OBU
UD W SOBIE OLBR
RZYMA
Zd
darzaj si w twoim y
yciu chwile,, kiedy wysttarczy, by kkto powied
dzia jedno sowo
s
i
wybuch
hasz paczem
m, chocia innym
i
razem
m ten sam komentarz
k
w
wywoaby twj
t
miech
h. Na
czym po
olega rnicca? Przyczy
yn moe by
y po prostu
u stan, w jakkim si znajjdujesz. Jelli
znajdujeesz si w staanie strachu
u, atwo ci zrani. W
wczas odgos krokw za oknem, po
p
ktrym nastpuje skrzypienie otwieranych
h drzwi, ozn
nacza dla ciiebie zupen
nie co inneg
go ni
nie te same odgosy
o
sy
yszane w staanie podnieccenia lub poozytywnego
o oczekiwan
nia.
dokadn
Fakt, ee trzsiesz sii ze strachu
u przykryty
y kodr czy
y te podryw
wasz si radonie z k
ka i z
otwartymi ramionaami biegniessz w kierunk
ku drzwi, jeest wynikiem
m ocen, kt
rych dokon
nujesz,
zastanaw
wiajc si nad
n znaczen
niem tych dwikw.
W
Wanie
dlateego jednym
m z najwaniiejszych eleementw w procesie do
okonywaniaa
waciw
wej oceny jeest dbao o to, abymy
y w chwili podejmowa
p
ania decyzji na temat
znaczen
nia okrelon
nych rzeczy lub zjawisk
k oraz konieecznych dziiaa z nimi zwizanych
h
znajdow
wali si w moliwie
m
najjbardziej pro
oduktywnym
m stanie um
mysu i emo
ocji. Nie wollno nam
wtedy nastawia
n
si wyczniee na przetrw
wanie.
2.
Drug
gim elemen
ntem skadow
wym naszeg
go Systemuu Nadrzd
nego s PYTANIA
A. Pytania tee ksztatuj pocztkow
p
form do
konywaanych przez nas ocen. Musisz
M
pam
mita, e w reakcji na
wszystk
ko, co dziejee si w yciu, twj umy
ys zadaje sobie pytaniaa:
Co si dzieje? Co ta sytu
uacja oznaczza? Czy znaaczy ona przyjemno, czy cierpieenie?"
Co decyduje o tym, czy zapraszasz kogo na raandk? Twooje oceny zn
najduj si pod
p
przemonym wpyw
wem pyta,, ktre sobiee zadajesz, kiedy
k
zastannawiasz si nad zagadn
niciem
tej osob
by. Jeli pytaasz si na przykad: C
Czy nie byo
oby wspaniaale lepiej t osob pozn
na?",
najpraw
wdopodobnieej zyskasz motywacj,
m
by si do niej
n zbliy. Jeli natom
miast najczciej
zadajeszz sobie pytaania typu: A
A co bdziee, jeli mniee odrzuci? M
Moe moja propozycja
p
j
obrazi? A jeli ja poczuj si zraniony?",
z
z pewnocii dokonujesz szeregu ocen,
o
w rezzultacie
ktrych przechodziisz obok mo
oliwoci zw
wizania si z kim, ktoo ci napraw
wd interesu
uje.
Rodzaj ywn
noci, ktra znajdzie si na twoim talerzu,
t
rw
wnie zaley
y od pyta, ktre
k
sobie zaadajesz. Jelli twoje pytanie brzmi: Co mog zje naprdce?", najp
prawdopodo
obniej
wybierzzesz preparo
owane i goto
owe do spoycia produ
ukty, czyli ppotocznie mwic
m
mieecie.
Jeli nattomiast kierrujesz si py
ytaniem: Jaakie posikii bd dla m
mnie odywccze i zaspok
koj mj
gd?", pewnie zdeecydujesz sii na zjedzenie warzyw
w, owocw llub saatek.
Faakt, czy regularnie spoywasz na przykad
p
baatonik Snickkers, czy te szklank soku
owocow
wego, decyd
duje o twojeej kondycji fizycznej.
f
Jest to skutkkiem dokony
ywanych prrzez
ciebie ocen,
o
a pytan
nia, ktre so
obie zadajessz, s w tym
m procesie bbardzo wan
ne.
3.
Trzeecim elemen
ntem, ktry wywiera wpyw
w
na dookonywane
przez ciiebie oceny,, jest twoja HIERARCH
HIA WART
TOCI. Kady
Z nas w cigu caeg
go ycia uczzy si przed
dkada jedn
ne wartoci
nad innee. Kady z nas
n chce czu
u si dobrzze, to jest, odczuwa
o
przyjem
mno, oraz unika zeg
go samopoczzucia, czyli eliminowa
cierpien
nie. Jednak dowiadcze
d
enia yciowe wytworzy
yy w po
szczeg
lnym czow
wieku jemu tylko wacciwy system
m rozrniannia
elementtw oznaczaajcych cierrpienie i eleementw oznaczajcychh
przyjem
mno. Ma to
o swoje odb
bicie w kierrujcym nam
mi systemie
wartocci. Na przyk
kad kto m
g nauczy si kojarzy
y przyjemnno
z poczu
uciem bezpieeczestwa, podczas gd
dy inny moe czy
4. Czwartym elementem
m skadajcy
ym si na tw
wj System N
Nadrzdny s
PRZEK
KONANIA. PRZEKON
NANIA OG
LNE s p r a -wiaj, ee jestemy pewni,
p
jakiee
uczucia wybra w danej
d
sytuacji oraz czeego oczekiw
wa od siebiee samych, od
o ycia i od
d innych
ludzi. REGUY,
R
k
ktrymi
si kierujemy,
k
to
t nic inneg
go jak tylko wasne przekonania naa temat
tego, co
o musi nam si przydarzzy, bymy
y mogli poczzu, e wyzznawane przzez nas warttoci
zostay zaspokojon
ne.
N przykad niektrzy
Na
n
lu
udzie wierz, e jeli ktto ich kochha, nigdy niie podnosi na
n nich
gosu. Regua
R
ta sp
prawi, e lud
dzie ci ocen
ni podniesio
ony gos jakko dowd braku
b
miocci w ich
zwizku
u. Moe to by
b ocena bezpodstawn
b
na, ale regu
ua taka cakkowicie panu
uje nad oceenami
tych lud
dzi i dowiaadczeniem yciowym
oraz
o postrzeg
ganiem zjaw
wisk jako prrawdziwych
h. Inne
tego typ
pu ograniczaajce nas reeguy mog przyj form
m stwierdzzenia:, Jelii jeste
czowieekiem sukceesu, zarabiassz miliony dolarw",
d
albo: Jeli jeste dobry
ym ojcem lu
ub
matk, nigdy
n
nie po
opadasz w konflikty
k
z wasnymi
w
d
dziemi."
N
Nasze
oglnee przekonan
nia warunku
uj nasze occzekiwania i czsto deccyduj naweet o tym,
ktre elementy bd
dziemy ocen
nia jako pieerwszoplano
owe. Sia tyych przekon
na okrela, kiedy
s
pocczucie cierpienia, a kieddy poczuciee przyjemno
oci.
dopuszcczamy do gosu w nas samych
S ne podstaw
wowym elementem kadej oceny, jakiej kiedyykolwiek dokonae lu
ub
dokonassz.
5)) Pitym eleementem tw
wojego Systeemu Nadrzdnego jest mieszaninaa dowiadczze
zwizan
nych z odnieesieniami, ktre
k
ukrytee s w olbrzymim katallogu twojeg
go mzgu.
Przecho
owujesz tam
m wszystko to,
t czego do
owiadczyee w dotychhczasowym yciu, oraz
wszystk
ko to, co sob
bie kiedykolwiek wyob
braae. Od
dniesienia tee s surowcem, ktrego
o
uywam
my do konsttruowania naszych przeekona, orazz stanowi eelement wsp
pierajcy naasze
decyzje. Aby zdecy
ydowa o zn
naczeniu czzegokolwiek
k, musimy tto z czym porwna,
p
n
na
przykad
d zadajc so
obie pytaniee, czy okrelona sytuaccja jest dobrra, czy za. Przypomnij
P
sobie
podany wczeniej przykad
p
gry
y w tenisa: sytuacja jesst dobra lubb za, ale w odniesieniu
o
do
bra w porw
wnaniu z tym, co m a j lub co robbi twoi znaajomi? Czy
y jest za
czego? Czy jest dob
wnaniu do najgorszej
n
sy
ytuacji, w jaakiej si dotychczas znnalaze?
w porw
Prrzy podejmo
owaniu decyzji dyspon
nujesz nieog
graniczon lliczb odnieesie. Wyb
r
takich, a nie innych
h odniesie ma bezporredni wpyw
w na znaczeenie, jakie przypisujesz
p
z
okrelon
nemu dowiadczeniu, na
n to, jakie s twoje zw
wizane z niim odczuciaa, i do pewn
nego
stopnia rwnie naa to, co zrobisz. Nie maa adnych wtpliwoci
w
co do faktu
u, e odniesiienia
uj nasze przzekonania i wartoci. Czy
C potrafib
by wyjanii rnic powodowan
p
ksztatuj
z
jednej strony dorasstaniem w rrodowisku wywoujcy
w
ym w czow
wieku cigee poczucie, e
si
jest wyk
korzystywan
nym, a doraastaniem w poczuciu niieograniczoonej mioci z drugiej? Jak
mogoby to zabarw
wi twoje przzekonania i wartoci, jak wpynooby na spossb postrzeg
gania
przez ciiebie ycia i ludzi, albo
o stojcych przed
p
tob moliwoci
m
?
Jeeli na przyk
kad w wiek
ku szesnastu
u lat nauczy
ye si skakka ze
sp
padochronem
m, mogo to
o rozwin w tobie zup
penie inne w
wartoci
do
otyczce przzygody ni u kogo, ktto spotyka si
s z odmow
w, ilekro
si czego
'ch
hcia opano
owa jak now
n
umiejtno lub dowiedzie
d
no
owego. Bard
dzo czsto mistrzowie
m
w jakiej dzziedzinie too po prostu
lu
udzie, ktrzy
y m a j wiicej od cieb
bie odniesiee na temat wszystkieg
go,
co
o w okrelon
nej sytuacjii prowadzi do
d sukcesu, a co do fruustracji.
Jaasne jest, e po czterdziiestu latach inwestowania John Teempleton ma
w
wicej
odniessie, ktre p o m a g a j mu w po
odjciu decyyzji o dosko
onaej
|lo
okacie kapittau, od kog
go, kto bierrze si za to
o po raz pierrwszy.
Dodatkowe odniesienia
o
daj nam po
otencja misstrzostwa. M
Mimo tego jednak,
j
bez
u na nasze dowiadczen
d
nia w okrelonej dziedzinie albo nna ich brak, dysponujem
my
wzgldu
nieogran
niczon liczzb sposob
w organizo
owania naszzych odniesie w przek
konania i reg
guy,
ktre alb
bo dodaj nam
n si, albo
o nas obezw
wadniaj.
Codziennie przed kadym z nas staje moliwo zebrania kolejnych odniesie, ktre
mog poprze nasze przekonania, doksztaci nasze wartoci, pomc w zadawaniu sobie
nowych pyta, da dostp do stanw popychajcych nas w podanym kierunku oraz
naprawd ksztatowa nasz lepsz przyszo.
Mdro czowieka jest wprost proporcjonalna
nie do jego dowiadczenia ale do umiejtnoci
dowiadczania.
GEORGE BERNARD SHAW
Kilka lat temu po raz pierwszy usyszaem o czowieku nazwiskiem Dwayne Chapman,
ktry odnosi nieprawdopodobne sukcesy w tropieniu przestpcw przez cae lata
wymykajcych si ramieniu sprawiedliwoci. Wielu okrelao go mianem Pies" i szybko pod
tym wanie pseudonimem sta si powszechnie znany jako najlepszy owca przestpcw w
caym kraju. Jego dziaalno tak bardzo mnie zafascynowaa, e zapragnem go pozna i
przekona si, dziki czemu jest tak skuteczny w swoich dziaaniach. Pies" jest czowiekiem
bardzo wraliwym, ktrego celem jest nie tylko ujcie przestpcy, lecz rwnie i udzielenie
mu pomocy w dokonaniu zmiany ycia na lepsze. Skd wzio si w nim to pragnienie?
rdem jest jego wasne cierpienie.
Jako mody czowiek Pies" dokonywa bardzo nietrafnych ocen co do ludzi, ktrych
moe uzna za swoich przyjaci. Kierowany chci poczucia przynalenoci, doczy do
motocyklowego gangu Uczniw Diaba". Pewnego dnia, podczas nieudanej transakcji
sprzeday narkotykw, ktry z czonkw gangu wystrzeli z pistoletu i miertelnie zrani
jednego z uczestniczcych w transakcji mczyzn. Natychmiast wybucha panika, a morderca
szybko znikn z miejsca przestpstwa.
Chocia Pies" nie popeni morderstwa, prawo obowizujce w tym stanie Ameryki nie
czynio adnej rnicy midzy penieniem roli wspuczestnika zbrodni a czowiekiem, ktry
naprawd pocign za spust.
Pies" wyldowa na kilka lat w cikim wizieniu w Teksasie. Odsiadywanie wyroku
sprawio mu tak wielkie cierpienie, e cakowicie zmieni filozofi yciow. Zda sobie
spraw z faktu, e jego podstawowe przekonania, wartoci i reguy doprowadziy go do tego
cierpienia. Zacz wic zadawa sobie nowe pytania i postrzega swoje dowiadczenia
(odniesienia) wizienne jako rezultat wyborw, ktrych dokona w oparciu o poprzedni
filozofi yciow. To doprowadzio go do podjcia decyzji, e musi zmieni swoje ycie raz
na zawsze.
Po wyjciu z wizienia Pies" ze zmiennym szczciem pracowa w wielu zawodach, a
wreszcie zaoy prywatne biuro ledcze. Kiedy stan przed sdem pozwany o zalege
alimenty na rzecz swojego dziecka (ktrych nie mg paci ani podczas pobytu w wizieniu,
ani w mao stabilnym finansowo okresie tu po odbyciu kary), sdzia zaoferowa mu
moliwo zarabiania pienidzy na poczet spaty zalegych wiadcze, poniewa wiedzia, e
w innym wypadku nigdy na nie nie zapracuje. Zaproponowa mu mianowicie, aby wytropi
gwaciciela, ktry skrzywdzi bardzo wiele kobiet w okolicach Denver. Sdzia zasugerowa
te, aby "Pies" wykorzysta swoje dowiadczenia wizienne dla ustalenia, kim ten przestpca
moe by i gdzie moe si ukrywa. Chocia przedstawiciele wymiaru sprawiedliwoci,
mimo wielu usiowa, nie potrafili schwyta gwaciciela przez ponad rok, Pies" znalaz go w
cigu trzech dni!
Najkrcej mwic, sdzia by pod wielkim wraeniem, Zapocztkowao to wspania
karier Psa". Od tamtego czasu dokona on ponad trzech tysicy aresztowa, co jest jednym
z najlepszych, jeli nie najlepszym wynikiem w caym kraju. rednio dokonywa trzystu
szedziesiciu aresztowa rocznie, co oznacza jedno dziennie! Jaki jest sekret tego sukcesu?
Bez wtpienia zwizany jest z dokonywanymi przez Psa" ocenami. Zwykle kontaktuje si on
z rodzin i bliskimi poszukiwanego przestpcy i na rne sposoby wydobywa z nich
potrzebne mu informacje. Odkrywa gwne przekonania, wartoci i ustalone reguy czowieka, na ktrego poluje. Dziki temu poznaje jego odniesienia, co pozwala mu myle w
podobny sposb i przewidywa jego posunicia z nieprawdopodobn dokadnoci. Uczy si
Systemu Nadrzdnego poszukiwanego przestpcy i rezultaty, jakie dziki temu osiga, mwi
same za siebie.
DWA RODZAJE ZMIAN
Jeli chcemy co zmieni we wasnym yciu, zawsze jest to jedna z dwu rzeczy: albo
nasze zachowanie, albo to, jak si czujemy. Z pewnoci moemy nauczy si zmienia nasze
emocje i uczucia w jakim kontekcie. Jeli na przykad odczuwasz strach przed poniesieniem
poraki jako aktor, mog pomc ci uwarunkowa si tak, by nigdy ju nie odczuwa tego
lku.
Moemy te dokona drugiego rodzaju zmiany, a mianowicie ZMIANY OGLNEJ. Da
si to porwna do zmiany sposobu przetwarzania danych przez twj komputer. Jeli chcesz
ten sposb zmieni, moesz zmieni oprogramowanie i wtedy, po naciniciu jakiego
klawisza, dane pojawiajce si na ekranie sformatowane s zupenie inaczej. Jeli natomiast
chcesz wprowadzi zmian, ktra obejmie nie tylko okrelony zbir, ale wszystkie zgromadzone na dysku informacje, moesz zmieni system operacyjny komputera. Podobnie zmiana
Systemu Nadrzdnego pozwala nam zmieni sposb, w jaki reagujemy na rne okolicznoci.
Tak wic zamiast uwarunkowywa si po to, aby ywi inne odczucia wobec
odrzucenia, i w ten sposb wyeliminowa zachowania kierowane strachem, moesz przyj
nowe przekonanie oglne, ktre mwi: JA SAM JESTEM RDEM WSZYSTKICH
MOICH EMOCJI. NIC I NIKT NIE MOE ZMIENI MOICH ODCZU POZA MN
SAMYM. JELI ZAUWA, E LE NA CO REAGUJ, MOG TO ZMIENI W
JEDNEJ CHWILI."
Jeli naprawd przyjmiesz to przekonanie - nie intelektualnie, lecz raczej emocjonalnie
w taki sposb, by odczuwa niezachwian pewno - przekonasz si, jak skutecznie potrafi
ono eliminowa nie tylko strach przed odrzuceniem, ale rwnie uczucia zoci, frustracji
oraz poczucie nieprzystosowania. W jednej chwili staniesz si panem wasnego
przeznaczenia.
Moemy te wsplnie zmieni twoje wartoci i uczyni wkad w ycie innych twoj
wartoci nadrzdn. Wtedy nawet jeli kto ci odrzuci, nie bdzie to dla ciebie miao
znaczenia, poniewa nadal bdziesz chcia wnosi pozytywny wkad w jego ycie, a c i -gy
wkad w ycie innych sprawi, e nie bdziesz ju nigdy czu si odrzucony. Przepeni ci
rwnie poczucie radoci oraz zwizkw z innymi ludmi, czego nigdy wczeniej nie
odczuwae a w tak wielkim stopniu w innych dziedzinach swojego ycia. Moemy te
wsplnie zmieni stosunek twoich odczu wobec palenia, sprawiajc, e zdrowie i ywotno
znajd si na szczycie twojej hierarchii wartoci. Kiedy stan si one najwaniejsz dla ciebie
yciow wartoci, zachowania zwizane z paleniem znikn. Co waniejsze, mog zosta
zastpione innymi zachowaniami, ktre bd wspieray twoje nowe priorytetowe wartoci:
nowy sposb odywiania si, nowy sposb oddychania i tak dalej. Obydwa rodzaje zmian s
bardzo cenne.
Druga cz tej ksiki skupia si na sposobach wprowadzania tych oglnych zmian,
dziki ktrym przesunicie w ramach jednego z piciu elementw Systemu Nadrzdnego z
wielk si wpynie na twj sposb mylenia, odczuwania oraz na twoje zachowanie w wielu
dziedzinach ycia jednoczenie. Zmiana jednego drobnego elementu w Systemie
Nadrzdnym sprawi, e pewnego rodzaju ocen nie bdziesz nawet bra pod uwag, nie
bdziesz nawet prbowa zadawa sobie pewnych pyta, a niektre przekonania nigdy nie s p
K
Ksika
ta niie jest w zam
mierzeniu su
ubstytutem wymienionnego kursu. Chciabym jednak
dostarczzy ci kilku
u najwaniejjszych narzdzi, ktrym
mi si na tym
m kursie po
osugujemy, po to,
aby m
g je od razzu wykorzy
ysta. Czytajjc kolejne rozdziay, bbdziesz m
g wprowaadzi w
swoim yciu
podob
bne zmiany - i to od zarraz!
A stymulowa twj sp
Aby
posb myleenia o Systeemie Nadrzdnym, zad
dam ci teraz kilka
prowok
kacyjnych py
yta, ktre powinny
p
otw
worzy wszzelkie tamy blokujce twoje
t
mylii oraz
pomc ci
c ustali, ktre
k
czci tego s y s t e m u wyko
orzystujesz przy p o d e j m o w a n i u
decyzji..
ODPOWIED
DZ NA PON
NISZE PYTANIA, ZA
ANIM PRZEJDZIESZ DO DALSZEJ
LEKTU
URY:
Jaakie jest two
oje najcenniiejsze wspomnienie?
G
Gdyby
mg wyelimino
owa gd na
n caym w
wiecie, zabijajc ' jednego cakowiccie
niewinn
nego czowiieka, czy zro
obiby
to
o? Dlaczego
o? Dlaczego
o nie?
3 Gdvbv
G
udeerzy swoim
m samochod
dem w nowiu
utkie czerw
wone
" porshee i mocno jee w ten spossb uszkodzzi, czy zosttawiby
kaartk z wassnym nazwiskiem na miejscu
m
wypadku, naweet
jeli niee byoby ad
dnych absollutnie wiad
dkw? Dlaczego?
Dlaczeg
go nie? ,
.
4 Gdyby
G
m
g zarobi dziesi
d
tysiicy dolarw
w, zjadajc
" misk ywych kaaraluchw, czy
c zrobiby
y to? Dlaczzego?
Dlaczego niee? Zajmijmy
y si teraz tw
woj odpow
wiedzi na kkade z tych
h pyta.
Sp
pjrz na diaagram przed
dstawiajcy System Nadrzdny. KT
T-R Y C H ELEMEN
NTW
TEGO SYSTEMU
S
U UYWA
E, ODPOWIADAJ
C NA KA
DE Z TYC
CH PYTA
? Na
pewno zadawae
z
s
sobie
pytaniia, aby zaczz dokonyw
wa oceny - pewnie pow
wtrzye pytanie
p
ze zbioru sswoich odniiesie, nieprrawda?
zadane przeze
p
mniee. Jednak od
dpowied wycigne
w
Szybko przejrzae miliardy do
owiadcze
swojego y
ycia i w kocu wybraee to jedno,
najcenn
niejsze. A moe
m
nie wyb
brae adnego, poniew
wa ktre z twoich przzekona go
osi:
Wszysstkie dowiaadczenia ycciowe s ceenne", albo: Wybr jeddnego z dowiadcze jako
cenniejsszego od inn
nych bdziee pomniejszzeniem znacczenia pozosstaych dow
wiadcze."
Przekon
nania takie nie
n pozwoliiyby ci odp
powiedzie na
n pierwszee pytanie. Nadrzdny
N
System
oceny okrela
o
nie ty
ylko, co oceeniamy i jak
k oceniamy
y, lecz rwniie i CO CH
HCEMY
OCENIA
A.
Zaajmijmy si teraz drugiim pytaniem
m, o wiele in
ntensywniejjszym emoccjonalnie, ktre
k
wyczytaaem w Wieelkiej ksidzze pyta: GD
DYBY MG WYE
ELIMINOW
WA GD
D NA
Rni ludzie dysponuj rnymi odniesieniami i kady czowiek w cakiem inny sposb
dokonuje oceny przedmiotw i zjawisk. Interesujce, nieprawda?
NADSZED CZAS...
Zastanawiajc si nad picioma elementami Systemu Nadrzdnego, nie moemy
zapomnie o jednym: z pewnoci istnieje niebezpieczestwo zbyt drobiazgowej oceny. Istoty
ludzkie uwielbiaj dzieli wos na czworo. Przychodzi jednak czas, gdy musimy przesta
ocenia i przystpi do dziaania.
Niektrzy ludzie oceniaj tak szczegowo, e nawet najdrobniejsza decyzja jest dla
nich olbrzymim wysikiem. Moe na przykad nie potrafi si zmusi do codziennego
chodzenia na gimnastyk. Dlaczego? Poniewa wydaje im si to wielkim przedsiwziciem.
Ich punkt widzenia, ich sposb postrzegania rzeczywistoci sprawia, e zbyt dua ilo
niezbdnych do tego czynnoci po prostu ich oniemiela.
Aby codziennie wiczy, musz: 1. wsta; 2) znale jaki strj, w ktrym nie bardzo
wida ich zway tuszczu; 3) wybra odpowiednie obuwie; 4) spakowa wszystkie potrzebne
rzeczy; 5) dotrze na miejsce; 6) znale miejsce do parkowania; 7) wej po schodach; 8)
kupi bilet; 9) pj do szatni; 10) wcisn si w ubranie gimnastyczne; 1 1 ) wej do sali
gimnastycznej i zacz wiczy, pocc si przy tym wciekle. Kiedy skocz wiczy, 1 2 )
musz przej przez wszystkie te etapy w odwrotnej kolejnoci.
Oczywicie ci sami ludzie z atwoci nakoni si do pjcia na pla. Do tego gotowi
s w jednej chwili! Gdyby zapyta dlaczego, odpowiedzieliby: No c, eby i na pla, po
prostu wsiadasz w samochd i jedziesz!" Nie oceniaj kadej kolejnej czynnoci. Po prostu
wycieczk na pla odbieraj jako jeden olbrzymi krok i d e c y d u j tylko, c z y m a j go
wykona, c z y te nie. Czasem ocena zbyt wielu szczegw moe wywoa poczucie
przygnbienia albo przytoczenia. Powinnimy si wic nauczy, jak czy wiele drobnych
krokw w jeden olbrzymi po to, by uzyska podany rezultat natychmiast po tym, jak ten
krok poprawimy.
W tej czci ksiki bdziemy analizowa system oceny, bdziemy si starali go
zrozumie. Pniej po prostu zaczniesz go uywa, zamiast si nad nim rozwodzi. Czytajc
kilka kolejnych rozdziaw, powiniene pamita, e daj ci one okazj do podziaania na
siebie systemem dwigni, co przyniesie wyniki przewyszajce twoje dotychczasowe
najmielsze oczekiwania.
Przejdmy wic od razu do sedna sprawy. Pomog ci ustali, jaki jest twj obecny
System Nadrzdny, oraz wytworzy zupenie nowy system, ktry nieprzerwanie bdzie ci
dodawa si. Znasz ju potg wasnych stanw emocjonalnych i umysowych oraz si
wynikajc z zadawanych sobie pyta. Teraz zajmiemy si trzecim elementem Systemu
Nadrzdnego.
Rozd
dzia pittnasty
WAR
RTOCII YCIO
OWE: TW
WJ
OSOBIISTY KO
OMPAS
Wszystkie wspaniae rezzultaty,
W
jaakie kiedyko
olwiek osig
gn czowiek,
m
moliwe
byy
y dziki tem
mu, i uwierrzy
ee co w nim
m samym jesst wyszego
o
tumaczyy si wartoci na jzyk zrozumiay dla tych modych ludzi. Uczyli si od niego
zdyscyplinowania, poczucia pewnoci, wagi pracy w grupie, elastycznoci oraz cakowitej
determinacji.
Jego sowa skierowane do tych dzieci nie byy puste, on sam by ywym przykadem,
now definicj tego, co moliwe do osignicia. Nie tylko sprawi, e wszyscy jego
uczniowie zdali egzamin z matematyki na oceny o wiele lepsze, ni ktokolwiek poza nim
samym tego si po nich spodziewa, lecz rwnie i to, e zmienili oni przekonania na temat,
kim s i co potrafi osign, jeli tylko konsekwentnie zaczn wymaga od siebie wicej.
Jeli chcemy osign najwiksze moliwe yciowe spenienie, moemy to zrobi tylko
w jeden sposb, a mianowicie robic to, co zrobili Perot i Escalante. Musimy zdecydowa, co
jest dla nas w yciu najwiksz wartoci, co najwyej cenimy, a nastpnie z caym
powiceniem i determinacj y na co dzie w zgodzie z tymi wartociami. Niestety, takie
dziaanie jest w dzisiejszym spoeczestwie rzadkoci. Zbyt czsto ludzie nie maj jasnego
obrazu wartoci, ktre s dla nich najwaniejsze. Gldz, wypowiadajc si na kady temat, a
wiat jest dla nich wielk szar mas: nigdy nie zajmuj jasnego stanowiska wobec
kogokolwiek lub czegokolwiek.
Jeli nie potrafisz wyranie stwierdzi, co jest w twoim yciu najwaniejsze, czego
zawsze bdziesz broni, to jak masz si spodziewa, e nabierzesz szacunku dla siebie, a tym
bardziej e podejmiesz waciw decyzj? Jeli kiedykolwiek znalaze si w sytuacji, w
ktrej podjcie jakiejkolwiek decyzji wymagao wielkiej wewntrznej walki, przyczyn by
fakt, i nie bye pewien, co w tej sytuacji stanowi dla ciebie najwiksz warto. MUSISZ
PAMITA, E PODJCIE JAKIEJKOLWIEK DECYZJI SPROWADZA SI DO
WYKLAROWANIA HIERARCHII WARTOCI.
Kiedy wiesz, co dla ciebie najwaniejsze, podjcie decyzji jest cakiem proste. Jednak
wikszo ludzi nie wie jasno, co jest najwaniejsze w ich yciu, i decyzja staje si dla nich
rodzajem wewntrznej tortury. Inaczej z tymi, ktrzy jasno okrelili swoje yciowe wartoci.
Ross Perot nie mia adnych trudnoci ze zdecydowaniem, co powinien zrobi: dyktoway to
jego wartoci. Byy one dla niego jakby kompasem, ktry pokazywa mu drog wyjcia z
sytuacji naszpikowanej niebezpieczestwami. Escalante rzuci prac w szkole w Los Angeles,
aby przenie si do pnocnej Kalifornii. Dlaczego? Nie mg ju duej by czci
systemu, w ktrym wedug niego nie byo miejsca na wysokie wymagania wobec nauczycieli.
Kim s ludzie powszechnie szanowani i podziwiani w naszej kulturze? Czy nie s to ci,
ktrzy doskonale znaj wasne wartoci, ktrzy nie tylko przyznaj si do nich, ale rwnie i
w zgodzie z nimi yj? Wszyscy szanujemy ludzi, ktrzy postpuj zgodnie z tym, w co
wierz, nawet jeli nie zgadzamy si z ich przekonaniami na temat tego, co dobre, a co ze.
Widzimy bohaterw w ludziach, ktrzy konsekwentnie prowadz swoje ycie tak, e ich
dziaania i przekonania stanowi j e d n o .
Na pocztku wojny w Wietnamie donosi o niej podobnie jak wszyscy inni, obiektywnie
relacjonowa udzia Amerykanw w toczonych tam walkach. Jednak po wizycie w Wietnamie
jego pogldy na temat wojny zmieniy si cakowicie. Tak wane dla niego wartoci, prawo
i uczciwo, susznie lub nie, wymagay, by podzieli si z nami swoim rozczarowaniem. Bez
wzgldu na to, czy zgadzae si z nim, czy te nie, wpyw, jaki wywar swoimi
wypowiedziami, okaza si przysowiow kropl, ktra przepenia puchar, i wielu ludzi w
Ameryce rodkowej zaczo po raz pierwszy kwestionowa suszno toczonej przez ich kraj
wojny, Protestowali nie tylko studenci, ale rwnie i ojcowie tej ziemi". Konflikt w
Wietnamie by prawdziwym konfliktem wartoci w naszej kulturze. Nasza percepcja tego, co
dobre, a co zle, co naley robi, a czego robi nie wolno, bya bitw toczon tu w kraju rwnolegle z walkami za oceanem, podczas ktrych modzi chopcy przelewali wasn krew i
oddawali ycie, niektrzy zupenie nie wiedzc dlaczego. Sprzeczno wartoci niektrych z
naszych przywdcw bya jednym z najpowaniejszych w historii Ameryki rde cierpienia.
Afera Watergate z pewnoci zrania wielu Amerykanw.
Mimo to jednak nasz kraj przez cay czas si rozwija, poniewa s w nim ludzie, ktrzy
nieustannie wykazuj nam nasze moliwoci i skaniaj, bymy wymagali od siebie jak najwicej. Ludzie tacy jak choby Bob Geldof, ktry nieustannie zwraca uwag caego wiata na
godujcych w Afryce, albo Ed Roberts, ktry mobilizuje siy polityczne niezbdne do tego,
by podnie jako ycia ludzi upoledzonych fizycznie.
Za kadym razem, kiedy rodzi si nowa
warto, istnienie nabiera nowego znaczenia.
Ilekro jaka warto umiera, wraz z ni
odchodzi cz tego znaczenia.
JOSEPH WOOD KRUTCH
Musimy zrozumie, e kierunek naszego ycia zaley od magnetycznego przycigania
naszych wartoci. S one si, ktra zawsze znajduje si na czele i nieustannie skania nas do
podejmowania decyzji, ktre wyznaczaj kierunek naszego ycia i nasze ostateczne
przeznaczenie. Jest tak nie tylko w przypadku poszczeglnych ludzi, ale i przedsibiorstw,
organizacji i narodw, ktrych s oni czci. Nie ma wtpliwoci, e wartoci najwaniejsze
dla Ojcw Zaoycieli uksztatoway przyszo naszego kraju: wolno, swoboda wyboru,
rwno, poczucie wizi spoecznej, cika praca, indywidualizm, wyzwanie,
wspzawodnictwo, powodzenie i szacunek dla tych, ktrzy maj si, by pokonywa
wszelkie przeciwnoci, nieustannie rzebiy dowiadczenia amerykaskiego ycia i ustalay
nasze wsplne losy. Wartoci te sprawiy, e moemy by cigle rozwijajcym si krajem,
ktry nieustannie przedstawia ludziom na caym wiecie nowe wizje i moliwoci.
Czy inny zestaw narodowych i kulturowych wartoci inaczej uksztatowaby nasz kraj?
Nie ma co do tego adnych wtpliwoci! Co staoby si, gdyby nasi praojcowie najwyej
cenili sobie stabilno? Albo konformizm? Jak zmienioby to wygld tej wspaniaej ziemi?
W Chinach na przykad jedn z najwyej cenionych wartoci kulturowych jest warto
grupy przeciwstawionej jednostce, przekonanie, e potrzeby jednostki musz by podporzdkowane potrzebom grupy. Jak przyczynio si to do uksztatowania losw Chin w
porwnaniu z losami Ameryki?
W naszym narodzie zachodz cige zmiany w zakresie wartoci naszej kultury jako
caoci. S oczywicie pewne wartoci podstawowe, JEDNAK W A N E
DOWIADCZENIA EMOCJONALNE M O G WYTWORZY ZMIANY W
JEDNOSTKACH, A WIC IW PRZEDSIBIORSTWACH, ORGANIZACJACH,
WRESZCIE W KRAJACH, KTRE TE JEDNOSTKI TWORZ. ZMIANY W EUROPIE
WSCHODNIEJ S OCZYWISTYM PRZYKADEM P O W A N Y C H PRZESUNI
CZ
ZYM S WARTOCI
W
I?
Jeeli co jest dla nas warrtoci, przy
ywizujemy
y do tego waag. Wartoci moe by
nazwane wszystko,, cokolwiek
k jest ci drog
gie. Odnoszz si tu zwaszcza do wartoci
w
yciowy
ych, rzeczy,, ktre s dlla ciebie najjwaniejszee w yciu. S dwa typy tego rodzajju wartoci: R
RODKI i CELE.
C
K
Kiedy
ci spy
ytam, co cen
nisz najwyej, by moe odpowiesz: Mio, rodzin,
pienidzze..." Z tych
h trzech, miio jest cellem, wartoci, do ktrrej dysz, innymi
i
sow
wy
stanem emocjonaln
nym, ktreg
go podasz. Rodzina i pienidze sstanowi jed
dynie rodkii, s
sposobeem pozwalaj
ajcym ci uw
wolni stany
y emocjonallne, ktrychh naprawd podasz.
G
Gdybym
ci zapyta, co daje ci rodzzina, mgb
by odpowieedzie: Mio,
bezpieczestwo i szzczcie." Czyli
C
czym, co prawdzziwie ceniszz - CELEM
M, DO KTR
REGO
RZASZ -s mio,
m
bezp
pieczestwo
o i szczciee. Podobniee jest z pieniidzmi. Na moje
ZMIER
pytanie:: Co znaczz dla ciebiee pienidze?? Co ci daj?", mgby odpowied
dzie: Swob
bod,
wpywy
y, mono dziaania dlla dobra inn
nych, poczucie bezpieczzestwa." I znw pieniidze s
tylko rodkiem do osignicia gbszego zestawu waartoci, ktrrych chcesz dowiadczaa
oblemem jest fakt, e wikszo
w
luudzi nie pottrafi wprowaadzi
nieprzerrwanie. yciowym pro
rozrnienia midzzy rodkamii a celami i dlatego dowiadcza wiielu cierpie
. BARDZO
O
CZSTO LUDZIE
E S TAK BARDZO
B
ZAJCI
Z
POG
GONI ZA
A RODKA
AMI, ZE NIE
E
REALIZ
ZUJ SWO
OICH P R A W D Z I W Y C H PR
RAGNIE, W A R -TO
OCI
DOCEL
LOWYCH. A wanie te
t wartoci, ktre s celem, daj pooczucie speenienia, czy
yni
ycie bo
ogatszym, s nasz nag
grod. Wedug mnie jed
dnym z najppowaniejszzych probleemw
jest to e
ludzie wy
yznaczaj so
obie cele, niie wiedzc tak
t naprawdd, co w ycciu rzeczyw
wicie
ceni. Skutkiem
S
teg
go osigaj w kocu sw
woje cele ty
ylko po to, bby spyta: C
Czy to naprrawd
wszystk
ko?
P
Pooyam dzieci
d
spa. Nie chc, eby
ci dwaj ludzie mogliby jedzi takimi samymi samochodami? Spdza w podobny sposb
wakacje? Pracowa w tym samym zawodzie? Na pewno nie.
Pamitaj, jakiekolwiek s twoje wartoci, wpywaj one na kierunek twojego ycia.
Kady z nas nauczy si z dotychczasowych dowiadcze ycia, e pewne emocje d a j mu
wiksz przyjemno ni inne. Niektrzy ludzie na przykad mogli si przekona, e
najwiksz przyjemno sprawia im poczucie wadzy, bd wic dy do odczuwania tej
wanie emocji z niesychanym wigorem. Staje si ona podstaw wszystkich podejmowanych
przez nich dziaa, decyduje o tym, z kim si wi, co robi z tymi zwizkami i jak yj. Jak
atwo si domyli, powoduje ona rwnie, e czuj si niedobrze w jakimkolwiek otoczeniu,
nad ktrym nie m a j wadzy.
Niektrzy ludzie natomiast reaguj przeciwnie, poniewa poczyli cierpienie z
poczuciem wadzy i bardziej ni czegokolwiek innego pragn swobody i przygody. Dlatego
wanie podejmuj decyzje zupenie inaczej. Jeszcze inni zyskuj tak samo wysoki poziom
przyjemnoci dziki poczuciu wasnego wkadu w ycie innych ludzi. Warto ta powoduje,
e bez przerwy zadaj sobie pytanie: Co mog da innym? Jak mog ulepszy ich ycie?" Z
pewnoci popchnie ich to w zupenie innym kierunku ni ludzi, ktrzy osigaj przyjemno
zwizan z poczuciem wadzy.
Kiedy ju wiesz, jakie s twoje wartoci, moesz dokadnie zrozumie, dlaczego
zmierzasz w takim wanie, a nie innym kierunku. Poznawszy s w o j hierarchi wartoci,
moesz te wyjani, dlaczego w pewnych sytuacjach masz kopoty z podjciem decyzji albo
dlaczego w twoim yciu pojawiaj si konflikty. Jeli na przykad twoj wartoci numer
jeden jest swoboda, a wartoci numer dwa intymno, niewspmierno tych dwch
pooonych jak blisko siebie wartoci moe powodowa problemy. Kiedy doradzaem
mczynie, ktry bez przerwy odczuwa takie wanie poczucie rozdarcia wewntrznego.
Cigle szuka niezalenoci, ale kiedy j uzyska, czu si samotny i tskni za zwizkiem z
drug osob. Kiedy udawao mu si zwiza z kim, zaczyna si ba, e straci swoj
niezaleno, skutkiem czego sabotowa ten zwizek. Z powodu rozdarcia midzy tymi
dwiema wartociami pewien jego zwizek cigle koczy si i zaczyna od nowa. Kiedy
pomogem mu dokona drobnych przesuni w hierarchii wartoci, jego zwizek i jego ycie
zmieniy si natychmiast. Przesunicia w hierarchii wartoci daj wiele siy.
wiadomo wasnych wartoci pomaga ci jasno zrozumie, dlaczego robisz to, co
robisz, i jak moesz osign wiksz yciow spjno. Jednak rwnie wana jest znajomo
hierarchii wartoci innych ludzi. Jak sdzisz, czy istotna byaby dla ciebie znajomo
hierarchii wartoci kogo, z kim obecnie znajdujesz si W zwizku emocjonalnym, albo
kogo, z kim wsppracujesz? Znajomo wartoci drugiej osoby pozwala ci pozna jej wewntrzny kompas oraz zrozumie podejmowane przez ni decyzje. Znajomo wasnej
hierarchii wartoci jest absolutnie podstawowa, poniewa wartoci, ktre cenisz najwyej,
przynios ci najwiksze szczcie. Oczywicie twoim celem jest takie Z A C H O W A N I E
NA CO DZIE, KTRE POZOSTAJE W ZGODZIE ZE WSZYSTKIMI TWOIMI
WARTOCIAMI. W przeciwnym wypadku dowiadczasz niesprecyzowanego poczucia
pustki lub nieszczcia.
Moja crka Jolie prowadzi niesychanie bogate ycie, w ktrym niemal zawsze realizuje
swoje najcenniejsze wartoci. Jest ona wspania aktork, tancerk i piewaczk. W wieku
szesnastu lat stana do konkursu na rol w przedstawieniu realizowanym w Disneylandzie.
Wiedziaa, e zwycistwo speni jej warto poczucia osigni. Co dziwniejsze, zwyciya,
pokonujc siedemset innych dziewczt i zdobywajc rol w bajecznej paradzie wiate
elektrycznych.
Pocztkowo wpada w eufori. Wraz z jej przyjacimi bylimy tak zachwyceni i tak z
niej dumni, e czsto pojawialimy si na jej przedstawieniach. Jednak przez to jej plan dnia
sta si
nieprawdopodobnie napity. Miaa obowizek wystpowa w przedstawieniach
codziennie wieczorem, a wci jeszcze trway lekcje w szkole. Musiaa wic codziennie w
godzinach szczytu dojeda samochodem z San Diego do Orange County, przez kilka godzin
uczestniczy najpierw w prbach, a potem w przedstawieniu, a nastpnie pno w nocy
wraca samochodem do domu po to, aby nastpnego ranka wsta na czas do szkoy. Jak sobie
pewnie wyobraasz, konieczno codziennego dojedania oraz dugie godziny spdzane na
prbach i przedstawieniach zmieniy szybko to dowiadczenie w prawdziw mk. Coraz
ciszy te wydawa jej si kostium, ktry musiaa nosi, i coraz bardziej bolay j plecy.
Jednak z punktu widzenia Jolie jeszcze gorszy by fakt, e tak napity program dnia
bardzo zakci jej ycie prywatne i nie pozwala na spdzanie czasu z rodzin i przyjacimi.
Spostrzegem, e czasem pogra si w wyjtkowo bezproduktywnych stanach
emocjonalnych. Byle co wywoywao jej pacz i narzekaa dosownie na wszystko. To
zupenie nie byo do niej podobne. Miarka si przebraa, kiedy pewnego dnia wszyscy
zaczlimy si przygotowywa do trzytygodniowego wyjazdu na Hawaje w zwizku z
organizowanym tam przeze mnie kursem. Wszyscy, oprcz Jolie, ktra musiaa zosta w
domu, aby bra udzia w przedstawieniach w Disneylandzie.
Pewnego ranka osigna prg wytrzymaoci i przysza do mnie zapakana,
niezdecydowana i zupenie zmieszana. Bya tak bardzo sfrustrowana i taka nieszczliwa, a
przecie osigna co, co jeszcze sze miesicy wczeniej wydawao si jej nieosigalnym
celem. Disneyland zacz jej si kojarzy z cierpieniem. Dlaczego? Poniewa uniemoliwia
jej spdzanie czasu z tymi, ktrych kochaa najbardziej. Poza tym Jolie zawsze bya
przekonana, e czas spdzany wraz ze mn na kursach jest dla niej bardzo cenny.
Uczestniczya w nich jako instruktorka i wierzya, e moe si tam nauczy wicej ni
gdziekolwiek indziej. Wielu jej przyjaci z caego kraju co roku uczestniczyo w tym kursie,
a Disneyland stawa si coraz bardziej frustrujcy, poniewa tak naprawd nie miaa
poczucia, e czego si tam jeszcze uczy, e j to rozwija. Cierpienie sprawiaa jej myl o
wyjedzie razem z nami na Hawaje, poniewa nie chciaa si poddawa, ale cierpienie
kojarzyo jej si rwnie z pozostaniem w Disneylandzie, poniewa oznaczao to utrat
czego, co wydawao jej si wane.
Siedlimy wic razem po to, abym mg jej pomc przekona si, co stanowi dla niej
cztery najwaniejsze yciowe wartoci. Okalao si, e byy to: 1) mio, 2) zdrowie i
ywotno, 3) rozwj i 4) osignicia. Wiedziaem, e odwoujc si do wartoci, pomog jej
zyska jasno co do decyzji, ktra bdzie dla niej waciwa. Spytaem wic: Co daje ci
praca w Disneylandzie? Co jest tam dla ciebie naprawd wane?" Odpowiedziaa, e
pocztkowo bya tym bardzo podekscytowana, poniewa widziaa moliwo nawizania
nowych przyjani i znajomoci, zyskania uznania w pracy, dobrej zabawy oraz poczucia
nieprawdopodobnego osignicia.
Dodaa jednak, e obecnie nie odczuwa, e co osiga, poniewa nie ma ju
wiadomoci, e si rozwija, i jednoczenie wie, i moe robi inne rzeczy, ktre znacznie
bardziej posun do przodu jej karier. Powiedziaa rwnie: Spalam si cakowicie. Nie
czuj si zdrowa i bardzo brakuje mi przebywania z rodzin."
Wtedy zapytaem: Co znaczyoby wprowadzenie zmiany w tej dziedzinie twojego
ycia? Gdyby rzucia Disneyland, spdzaa wicej czasu w domu i pojechaa na Hawaje
razem z nami, czym byoby to dla ciebie?" Natychmiast si rozjania: Przede wszystkim
byabym z wami. Spdzaabym wicej czasu z chopakiem. Znw poczuabym si wolna.
Troch bym odpocza i zaczabym wiczy, aby wrci do formy. Zachowaabym dobr
redni ocen w szkole. Znalazabym inne sposoby na osignicie czego wanego. Byabym
szczliwa!"
Odpowied na pytanie, co zrobi, stana tu przed ni. Rwnie jasne stao si rdo jej
szczcia. Zanim zacza pracowa w Disneylandzie, ya w zgodzie z trzema
najwaniejszymi dla niej wartociami: czua si KOCHANA, bya bardzo ZDROWA i S P R
A W N A , i miaa poczucie, e si ROZWIJA. Dlatego wanie zacza goni za realizacj
czwartej wartoci na swojej licie: chciaa poczu, e co wanego osiga. Robic to,
rzeczywicie co osigna, ale jednoczenie brakowao jej poczucia spenienia trzech
najwaniejszych w hierarchii yciowej wartoci.
To bardzo czste dowiadczenie. Wszyscy musimy zdawa sobie spraw z faktu, e
przede wszystkim bdziemy zaspokaja wartoci najwyej stojce w naszej hierarchii. S one
najwaniejsze, stanowi priorytet. Musimy te pamita, e zawsze istnieje sposb na ycie
zgodne ze wszystkimi naszymi wartociami jednoczenie, i nie wolno nam godzi si na
adne kompromisy.
W podjciu decyzji przeszkadzaa Jolie jeszcze jedna trudno: wizaa ona cierpienie
rwnie z porzuceniem Disneylandu. Jedn z rzeczy, ktrych zawsze unikaa w yciu, byo
poddawanie si, rzucanie czego w poowie. Z pewnoci rwnie i ja przyczyniem si w
duym stopniu do tego przekonania, poniewa jestem cakowicie pewien, e ci, ktrzy rzucaj
cokolwiek, kiedy staje si to trudne, nigdy niczego nie osign. Postrzegaa ona decyzj o
porzuceniu Disneylandu jako poddanie si. Zapewniem j, e podjcie decyzji o yciu
zgodnym z wasnymi wartociami nie oznacza poddania si, a gupia konsekwencja nie
stanowi adnej wartoci. Jako pierwszy zapewniabym j, e powinna kontynuowa, gdybym
by przekonany, e poddaje si, poniewa praca jest dla niej za cika i za trudna. Ale tak nie
byo i dlatego postanowiem zaoferowa jej moliwo obrcenia tej zmiany w dar dla kogo
innego.
Powiedziaem wic:, Jolie, czy potrafisz sobie wyobrazi, jak by si czua, gdyby
podczas wycigu biega jako druga i zwycizca nagle si zatrzyma, aby da ci szans wejcia
na najwysze podium? Dlaczego nie miaaby ofiarowa komu takiego wanie podarunku?"
Poniewa czci jej definicji mioci jest wkad w ycie innych, natychmiast pozwolio jej to
sign po najwysz warto w hierarchii. Przestaa czy cierpienie z porzuceniem pracy w
Disneylandzie i zacza kojarzy przyjemno z t wanie decyzj.
Nigdy nie zapomniaa tej lekcji. Najwspanialsze jest to, e znalaza inne sposoby ycia
zgodnie ze wszystkimi swoimi wartociami, co przesuno j dokadnie w kierunku jej celw.
Nie tylko zacza odczuwa wicej szczcia i radoci, ale wkrtce potem dostaa swoj
pierwsz prac w przedstawieniu realizowanym w teatrze Starlight w San Diego.
LEKCJE CIERPIENIA
Istniej emocje, ktrych chcemy dowiadcza, poniewa sprawiaj nam przyjemno.
Dlatego wanie do nich zmierzamy. Mamy rwnie list emocji, ktrych bdziemy unika
niemal za wszelk cen. W samych pocztkach mojej kariery, kiedy zaczynaem tworzy
moje pierwsze przedsibiorstwo, dowiadczyem olbrzymiej frustracji spowodowanej
koniecznoci kierowania moj firm na miejscu z jednej strony i cig koniecznoci pracy
w terenie z drugiej. W pewnym momencie okazao si, e czowiek, ktry mnie
reprezentowa, nie jest cakiem uczciwy. Kiedy tak j a k ja masz do czynienia z setkami
tysicy ludzi i dosownie tysicami spotka w interesach, jest niemal pewne, e co najmniej
jkilka tych osb bdzie ci chciao wykorzysta. Niestety wanie te wypadki pozostaj nam
zwykle w pamici, a nie setki tysicy spraw, ktrych spokojny przebieg znacznie przekroczy
nasze oczekiwania.
W wyniku jednej z tych bolesnych sytuacji zaczem szuka nowego dyrektora do
swojej firmy, czowieka, ktremu mgbym cakowicie powierzy prowadzenie moich
interesw. Uzbrojony w nowe narzdzie, umiejtno oceny hierarchii wartoci innych ludzi,
Jakie s niektre przynajmniej emocje, ktrych unikanie jest dla ciebie bardzo wane?
Czsto kiedy podczas kursw zadaj ludziom to pytanie, podaj mi nastpujc list:
Odrzucenie
1.
Zo 2.
Frustracja
3.
Czy mgby powiedzie, e s to emocje, ktrych i ty chciaby za wszelk cen
unika? Oczywicie, e tak, poniewa przynosz one cierpienie. Czy nie byoby rwnie
prawd stwierdzenie, e cho unikasz kadej z podanych wyej emocji, niektre z nich
kojarz ci si z wikszym, inne z mniejszym cierpieniem? e masz ustalon hierarchi
rwnie w przypadku wartoci odpychanych? KTREJ Z WYMIENIONYCH NA LICIE
WARTOCI CHCIABY UNIKA NAJBARDZIEJ? Odrzucenia, depresji, ponienia?
Odpowied na to pytanie okreli twoje zachowanie niemal w kadych okolicznociach.
Mam nadziej, e potrafimy stworzy
uniwersytet, z ktrego bdzie dumna nasza
druyna futbolowa.
UNIWERSYTET W OKLAHOMIE
Kiedy patrzysz na swoj list wartoci odpychanych, czego si dowiadujesz? Czy
rozumiesz ju, e jeli na pozycji pierwszej umiecie ponienie jako emocj, ktrej chcesz
unika za wszelk cen, bdziesz zawsze wymija sytuacje, w ktrych moesz spotka si z
ostrym osdem? Jeli najbardzej pragniesz unikn samotnoci, moe ci to uczyni zbytnio
troskliwym, moe ci kaza przez cay czas wychodzi naprzeciw innym i cigle im co
dawa, aby chcieli z tob by, aby mg by otoczony wieloma wdzicznymi przyjacimi.
Zastanwmy si teraz nad procesami wytwarzanymi przez twoj hierarchi wartoci.
Jeli na przykad na pozycji pierwszej listy wartoci przyciganych umiecie sukces, a
odrzucenie zajo pierwsz pozycj na licie wartoci odpychanych, czy potrafiby wyjani
moliwe konflikty i problemy yciowe wynikajce dla ciebie z takiej hierarchii?
Przede wszystkim musz ci powiedzie, e czowiek, ktry prbuje zyska przyjemno
lub sukces, nigdy przy tym nie dowiadczajc cierpienia lub odrzucenia, niczego na dusz
met nie osignie. Czowiek taki bdzie niszczy samego siebie, zanim jeszcze odniesie
jakikolwiek sukces na wiksz skal.
Co pozwala mi na takie stwierdzenie? Przypomnij sobie jedn z podstawowych zasad, o
ktrej mwilimy w tej ksice tak czsto: CZOWIEK ZROBI O WIELE WICEJ DLA
UNIKNICIA CIERPIENIA NI DLA ZYSKANIA PRZYJEMNOCI. Jeli wic naprawd
chcesz odnie sukces na wielk skal, czy nie powiniene podj ryzyka odrzucenia? Czy nie
powiniene chcie go dowiadczy? Czy nie jest prawd, e nawet jeli jeste czowiekiem
szczerym, uczciwym i prawym, ktry codziennie daje co innym ludziom, znajd si tacy,
ktrzy bdnie zinterpretuj twoje dziaania, ktrzy dokonaj nad tob sdu, zanim jeszcze
nawet ci poznaj? Czy chcesz zosta pisarzem, piosenkarzem, spikerem czy czowiekiem
interesu, zawsze istnieje potencjalna moliwo odrzucenia. Poniewa w twoim umyle
zakodowane jest przewiadczenie, e aby odnie sukces, musisz ponie ryzyko odrzucenia,
a z twojej hierarchii wartoci wynika, e wanie poczucia odrzucenia chcesz unikn
najbardziej, umys podejmie decyzj, e przyjemno wynikajca z sukcesu nie jest warta tej
ceny, i sprawi, e bdziesz sabotowa swoje wasne zachowanie, zanim jeszcze je podejmiesz!
Jake czsto obserwuj ludzi, ktrzy wielkimi krokami zmierzaj do przodu tylko po to,
by nagle z tajemniczego powodu cofn si w ostatniej chwili. Albo takich, ktrzy mwi i
robi rzeczy niszczce ich samych, wasny sukces emocjonalny, umysowy i fizyczny, do
ktrego zmierzaj. Niezmiennie przyczyn jest w tych wypadkach konflikt wartoci
emocjonalnych. Z jednej strony umys mwi im: Signij po to", podczas gdy z drugiej cay
czas powtarza: Jeli to zrobisz, spotkasz si ze zbyt wielkim cierpieniem." Poruszaj si wic
dwa kroki do przodu i jeden w ty.
Zabawa
Zdrowie
Kreatywno
Kiedy przygldaem si tej licie, zrozumiaem, dlaczego robiem to, co robiem.
Prowadziem wtedy bardzo intensywne ycie. Wszyscy okrelali mnie jako prawdziw bomb
mogc wybuchn w kadej chwili. Postrzegaem to dziaanie jako moj PASJ.
Zrozumiaem m o j MIO do rodziny i przyjaci oraz cig ch dzielenia si z nimi
wszystkim. Moim wielkim pragnieniem byo OSWOBODZI ludzi i byem przekonany, e
jeli to mi si uda, wnios tym samym WKAD w ich ycie. Wtedy bd mia poczucie, e
POTRAFI cokolwiek robi, bd si ROZWIJA, odnosi SUKCESY, bd si BAWI
oraz czu si ZDRW i PEEN SI TWRCZYCH. Znajomo wasnych wartoci pomoga
mi trzyma si raz obranej drogi z wielk konsekwencj, ktra bya dla mnie tak wana. Od
wielu ju lat czuj, e moje ycie jest wewntrznie spjne.
472
OBUD W SOBIE OLBRZYMA
ZMIE SWOJE WARTOCI, A ZMIENISZ SWOJE YCIE
Po moich dowiadczeniach z niesawnym panem Smithem pojechaem na Fidi, aby
oderwa si od tego wszystkiego. Musiaem doprowadzi si do rwnowagi emocjonalnej.
Przede wszystkim jednak musiaem zdecydowa, co mam robi i jak mog obrci c a t
sytuacj na s w o j korzy. Pierwszej nocy na Fidi, zanim pooyem si spa, zadaem
sobie bardzo wane pytanie. Nie zastanawiaem si, dlaczego wszystko to musiao si
przytrafi wanie mnie. Zamiast tego z a p y t a e m si o wiele lepiej:, Jakie jest r d o
wszystkich l u d z k i c h zachowa? Co skania ludzi, by robili to, a nie co innego?"
Kiedy nastpnego ranka obudziem si o smej rano, czuem, e kotuje mi si w gowie
mnstwo myli. Chwyciem za notatnik i zaczem pisa. Rni ludzie wchodzili i
wychodzili, a ja pisaem bez przerwy od smej do osiemnastej trzydzieci. Bolaa mnie rka i
drtwiay palce. Moje pisanie nie wynikao ze spokojnego mylenia. Pomysy wrcz
wybuchay mi w gowie. Z tej rwcej rzeki pomysw stworzyem pniej Techniki
Przeznaczenia(TM) i spor cz Nauki Warunkowania Neuroasocjacyjnego(TM). Jednak
kiedy potem wrciem do sporzdzonych tamtego dnia notatek, nie potrafiem odczyta ani
sowa!
Ale odczucia i myli te tkwiy zakorzenione gboko we mnie. Natychmiast
zrozumiaem, jakie moliwoci tkwi w moim dziele. Stworzyem plan kursu, ktry pomaga
suchaczowi zdefiniowa ponownie yciowe priorytety wasnego s y s t e m u n e r w o w e g
o po to, a b y cakowicie zmieni proces podejmowania decyzji na temat wasnych myli,
odczu oraz poczyna dosownie w kadej dziedzinie ycia!
Zaczem rozwaa, co by si stao, gdybym zamiast po prostu przyblia ludziom ich
wasne wartoci, skoni ich do zmiany tych wartoci, do ich bardziej wiadomego wyboru, do
celowej zmiany kolejnoci elementw skadajcych si na ich hierarchi wartoci. Co by si
stao, gdybym pracujc z kim, kto najwyej ceni sobie bezpieczestwo, a przygod lokuje na
przykad na pitnastej pozycji listy wartoci, odwrci t kolejno nie tylko rozumowo, ale w
taki sposb, by nowa hierarchia staa si czci systemu nerwowego tego czowieka? Jakie
zmiany przyniosoby to w jego yciu?
Odpowied jest oczywista. Robic to mona cakowicie zmieni sposb mylenia,
odczuwania i dziaania czowieka dosownie w kadej dziedzinie ycia. Nie potrafiem sobie
wyobrazi wikszej zmiany, ktrej mgbym w czowieku dokona. Krtko mwic, byaby
to zmiana, ktr opisywano ju w historii, przemiana Szawa w Pawa, jeli wolisz, po
dokonaniu ktrej czowiek zaczyna najbardziej ze wszystkich kocha te rzeczy, ktrych
wczeniej nienawidzi - i na odwrt.
Czy naprawd mona tego dokona? Postanowiem, ze najlepsz osob, na ktrej mog
to sprawdzi, jestem ja sam. Zaczem przeglda moj list wartoci. Na pocztku
pomylaem: Moje wartoci s przecie wspaniae! Bardzo je wszystkie kocham W kocu
one stanowi mnie!" Ale zaczem sobie przypomina, e NIE JESTEMY T A C Y JAK
NASZE W A R -TOCI. JESTEMY CZYM ZNACZNIE WIKSZYM.
Wartoci te nie s skutkiem dziaania rozumu, wiadomego wyboru. Dotychczas udao
mi si jedynie odkry, jaka hierarchia wanoci zostaa w moim yciu zastrzeona. Jedyne, co
zrobiem, to wiadomie zdecydowaem, e chc y w ramach systemu cierpienia i
przyjemnoci, ktry we mnie zaprogramowano. Gdybym jednak naprawd chcia stworzy
wasne ycie, gdybym chcia stworzy zestaw wartoci, ktre uksztatowayby moje
ostateczne przeznaczenie, jakie wartoci bym wybra?
Nie uczyniem ci ani z nieba, ani z ziemi,
ani miertelnym, ani niemiertelnym,
aby z wolnego wyboru i honoru,
jakby by wasnym Stwrc, mg stworzy si
w taki sposb, jaki wybierzesz.
Bdziesz mia si oceny ducha,
aby odrodzi si w wysze istoty,
ktre s wite.
PICO DELLA MIRANDOLA, SOWA BOGA DO ADAMA. MOWA
O GODNOCI CZOWIEKA
Poczuem nieprawdopodobn inspiracj, kiedy zrozumiaem, e w tej wanie chwili
mog podj decyzje, ktre na zawsze zmieni kierunek mojego ycia. Zaczem raz jeszcze
przyglda si swoim wartociom i zadawa sobie pytanie:
JAKIE MUSZ BY MOJE WARTOCI, ABYM MG STWORZY MOJE
OSTATECZNE PRZEZNACZENIE, ABYM STA SI MOLIWIE NAJLEPSZYM
CZOWIEKIEM, ABYM ZYSKA MOLIWIE NAJWIKSZY W P Y W NA WASNE
YCIE?"
Pomylaem, e wartoci, ktrymi si kieruj, tylko mi pomagaj, ale potem przysza
inna myl: JAKIE INNE WARTOCI POWINIENEM DODA DO TEJ LISTY?"
Zaczem rozumie, e brakuje na tej licie inteligencji. Byem oczywicie czowiekiem
inteligentnym, ale nie postawiem inteligencji na tak wysokim miejscu mojej listy wartoci
jak na przykad pasji. W kocu kierujc si pasj dokonaem kilku raczej gupich wyborw,
wcznie z wyborem dyrektora mojej firmy.
Zaczem zdawa sobie spraw z faktu, e jeli wiadomie nie postawi inteligencji na
wysokiej pozycji w moim systemie nerwowym (to jest, jeli wiadomie nie naucz si ocenia
moliwych konsekwencji wasnych wyborw), nigdy nie speni swoich najwikszych
marze. Nie miaem ju adnych wtpliwoci, e inteligencja musi znale si na mojej licie.
Potem odkryem jeszcze kilka innych podobnych wartoci i zdecydowaem, na ktrej pozycji
mojej listy mam je umieci.
Nastpnie zadaem sobie pytanie, ktrego nigdy wczeniej sobie nie zadawaem:
JAKIE WARTOCI MUSZ USUN ZE SWOJEJ LISTY, ABY OSIGN MOJE
OSTATECZNE PRZEZNACZENIE?" Zaczem rozumie, e nieustannie skupiajc si na
tym, jak by WOLNYM, nie zauwaam swobody, ktr ju posiadam. Zrozumiaem, e nie
ma adnego sposobu, ktry daby mi wicej swobody, ni mam. By moe odczuwabym co
innego, gdybym y w kraju, w ktrym nie znalazbym obecnych moliwoci wyboru. Ale w
mojej konkretnej sytuacji nie mog mie wikszej ju swobody wybierania. Postanowiem
wic, e wykrel swobod ze swojej listy wartoci i nigdy ju nie bd czyni z niej
Jak sobie przypominasz, zgodnie z wczeniejsz list musiaem odczuwa PASJ, MIO, SWOBOD, WKAD W YCIE INNYCH, POCZUCIE WASNYCH
UMIEJTNOCI I MOLIWOCI, ROZWOJU, OSIGNI, a najmniej wane byo
SZCZCIE. Zaczem si zastanawia, co by si stao, gdybym na najwyszym miejscu w
mojej hierarchii umieci szczcie. Co by si stao, gdybym uczyni je waniejszym od
sukcesw i osigni?
Uczciwie mwic, byo to kolejne pytanie, ktre wywoao we mnie strach.
Pomylaem: Jeli poczucie szczcia bdzie mi przychodzio atwo, by moe strac wol
dziaania? Moe nie bd chcia ju niczego osiga? Moe nie bd pragn tak wiele wnosi
do ycia innych?" W kocu czyem istot swojego ycia z umiejtnoci penego pasji
przyczyniania si do szczcia innych. Dopiero po dwch godzinach podjem decyzj, e
przede wszystkim winien jestem szczcie sobie. mieszne, prawda?
Opierajc si na dowiadczeniu zdobytym w pracy z dziesitkami tysicy uczestnikw
moich kursw Randka z Przeznaczeniem, z ktrych wikszo powszechnie uznawana jest za
ludzi sukcesu, mog stwierdzi, e jest to najwiksza obawa, jak najczciej ywimy.
Niemal wszyscy jestemy przekonani, e jeli na pierwszym miejscu postawimy szczcie,
stracimy wol dziaania. I wanie dlatego chc ci powiedzie, e po wprowadzeniu tej
zmiany, ZAMIAST OSIGA SZCZCIE, ZACZEM MIE OSIGNICIA
GWNIE DLATEGO, E JESTEM SZCZLIWY. Rnica, jak sprawio to w moim
yciu, jest tak wielka, e chyba nie da jej si opisa sowami. Nie straciem motywacji do
dziaania. Wrcz odwrotnie, chc robi jeszcze
wicej!
Kiedy moja lista bya kompletna, znalazem si w stanie, ktrego wczeniej chyba nigdy
nie osignem: doznaem cakowitego poczucia spokoju i pewnoci, poniewa wiedziaem,
e kada cz mojej istoty bdzie prze w kierunku najskrytszych moich marze. Nie byem
ju w stanie wojny z samym sob. Nie musiaem ju cigle walczy o swobod i wolno,
miaem wicej czasu na mio i mogem poczu si prawdziwie wolny. Potrafiem kierowa
si swoim szczciem i osiga wci nowe sukcesy. Wiedziaem, e bd si cieszy dobrym
zdrowiem i wielk si. Wraz z podjciem tej jednej decyzji o zmianie hierarchii wartoci
zaczem odczuwa wyrane zmiany w swojej kondycji fizycznej.
ZACZEM TE WTEDY ROZUMIE, E POWINIENEM UNIKA PEWNYCH
STANW EMOCJONALNYCH, JELI CHC OSIGN YCIOWY SUKCES. Jednym
z tych stanw byo oczywicie zmartwienie. Cierpienie spowodowane cigym
zastanawianiem si nad sposobami utrzymania mojej firmy zniszczyo mnie emocjonalnie i
fizycznie. Wczeniej wierzyem, e zmartwienie moe da mi wiksz motywacj, ale
przekonaem si, e potrafio jedynie doprowadza mnie do stanu duej nieproduktywnoci.
Postanowiem wic, e nigdy ju nie bd si martwi. Mogem wic skoncentrowa si na
dziaaniach, ktre przynios podane rezultaty. Kiedy zdecydowaem, e zmartwienie moe
zniszczy mj ostateczny cel, zaczem go unika za wszelk cen. Stao si ono dla mnie
zbyt bolesne, bym m g mu si oddawa. W taki sposb z a c z e m konstruowa m o j
list wartoci odpychanych.
Kiedy ju zaplanowaem wasne przeznaczenie, wrciem do Stanw Zjednoczonych.
Moich przyjaci i wsppracownikw czekaa wielka niespodzianka! Zaraz pierwszego dnia
po powrocie do biura spotkaem si z pytaniami: Co si z tob stao? Wydajesz si taki inny!
Jeste zupenie odprony!" Kademu po kolei wyjaniaem, co si stao, a wreszcie
zrozumiaem, e musz dopracowa moj now technik do ostatniego szczegu i zacz jej
uczy na kursach. Tak wanie narodzi si kurs Randka z Przeznaczeniem.
Napisaem t ksik kierowany pragnieniem, aby jak najwicej ludzi mogo zapozna
si z moimi technikami stawiania sobie warunkw i ksztatowania wasnego przeznaczenia.
Mam nadziej, e wykorzystasz te techniki. P A M I T A J , E N A P R A W -D
MOESZ ZAPLANOWA, KIM SI STANIESZ.
Dajcie mi pikno ducha. Niech pikno zewntrzne i wewntrzne stan si jednym.
SOKRATES
Czy potrafisz ju przej wadz nad trzecim elementem Systemu Nadrzdnego?
Wystarczy w tym celu postawi dwa kroki.
KROK PIERWSZY: O D K R Y J SWOJE OBECNE W A R T O -CI I
UPORZDKUJ JE WEDUG WANOCI. Dziki temu dowiesz si, czego najbardziej
chcesz dowiadcza. Poznasz nie tylko wasne wartoci przycigane, ale te i dowiesz si,
czego za wszelk cen musisz unika, a wic odkryjesz wasne wartoci o d -pychane.
Pozwoli ci to poj swoje zachowanie, da moliwo dowiadczania wielkiej satysfakcji
pyncej ze zrozumienia systemu opartego na przeciwstawieniu: przyjemno i cierpienie.
KROK DRUGI: Jeli tylko zechcesz chwyci byka za rogi, masz moliwo zmiany
wasnego przeznaczenia. ZADAJ SOBIE NOWE PYTANIE: JAKIE MUSZ BY MOJE
WARTOCI, JELI MAM OSIGN PRZEZNACZENIE, KTREGO PO- D A M I
NA KTRE ZASUGUJ? WYPISZ LIST W A R -TOCI I UPORZDKUJ JE
WEDUG WANOCI. ZOBACZ, KTRYCH WARTOCI MOESZ SI POZBY, A
KTRE POWINIENE DODA, ABY STWORZY DLA SIEBIE DOKADNIE TAKIE
PRZEZNACZENIE, JAKIEGO CHCESZ.
By moe zadajesz sobie teraz pytanie: A czym, do diaba, jest moje przeznaczenie?"
Jeli tak wanie jest, wr do rozdziau dwunastego. Pytaem ci w nim, jakim czowiekiem
musisz si sta, aby osign wszystko, czego chcesz. Jakie musz by twoje wartoci, jeli
masz si takim wanie czowiekiem sta? Jakie wartoci musisz doda, a jakich si pozby?
Jak zmieniaby si na przykad twoja zdolno pokonywania lkw, frustracji i strachu
przed odrzuceniem, gdyby zdecydowa si umieci wysoko na licie pozytywnych wartoci
odwag? Jaki bdzie skutek uznania radoci za warto numer jeden? Czy pozwoli ci to
czerpa z ycia wicej szczcia, cieszy si nadchodzc chwil, zbliy si do wasnych
dzieci i sta si dla nich kim wicej ni tylko ywicielem"?
Co osigne poprzez stworzenie nowej listy wartoci? Czy nie jest ona jedynie
zbieranin sw na kawaku papieru? Odpowied bdzie brzmiaa: tak, jeli nie zaczniesz
stawia sobie warunkw do wykorzystywania jej jako swojego nowego kompasu. Kiedy to
zrobisz, stanie si ona solidn podstaw kadej podejmowanej przez ciebie decyzji. Trudno
mi da ci w tej ksice cay zestaw narzdzi warunkowania, ktre przekazuj suchaczom
moich kursw. Ale chciabym ci przypomnie o sile wynikajcej z wykorzystania systemu
dwigni. Wielu z uczestnikw kursu Randka z Przeznaczeniem umieszcza spisy wasnych
wartoci w widocznym miejscu w pracy, w domu, wszdzie tam, gdzie mog je przeczyta
yczliwi im ludzie, ktrzy pomog im sprosta tym nowym wymaganiom.
Wykorzystaj wic t sam dwigni, aby wzmocni swoje oddanie dla nowych
wartoci. Kiedy nastpnym razem znw zaczniesz krzycze na swoje dzieci, by moe kto,
kto ci kocha, podejdzie do ciebie i przypomni, co jest najwaniejsz wartoci na twojej
licie.
Dotykam przyszoci: ucz.
ANONIM
Przygldanie si, jak ludzie przejmuj kontrol nad wasn hierarchi wartoci podczas
kursw Randka z Przeznaczeniem, stanowi dla mnie wielk nagrod. Nieprawdopodobna
wrcz jest zmiana, jaka zachodzi w nich midzy pitkowym porankiem a niedzielnym
Rozdzia szesnasty
REGUY: JELIJESTE NIESZCZLIWY.
O T O WYJANIENIE DLACZEGO
Wymagaj od siebie wicej, ni ktokolwiek inny od ciebie wymaga.
HENRY WARD BEECHER
Piszc te sowa, od czasu do czasu patrz na niebiesk gbi Pacyfiku przez okno
mojego pokoju w hotelu Hyatt Regency na Big Island na Hawajach. Przed chwil
obserwowaem co, co po raz kolejny w Ameryce Pnocnej zdarzy si dopiero w 2017 roku:
cakowite zamienie Soca.
Becky i ja wstalimy dzi rano o wp do szstej, aby razem z tysicami innych
obserwujcych sta si wiadkiem tego rzadkiego zjawiska astronomicznego. Kiedy na
zewntrz zgromadzi si ju cay tum, zaczem nawet niele si bawi, patrzc, jak rni
ludzie przybyli tutaj, aby wzi udzia w tym wydarzeniu: najwiksi biznesmeni, turyci na
wakacjach, naukowcy, ktrzy kierowali w niebo swoje wielkie lunety, autostopowicze, ktrzy
podczas nocy rozbili swoje namioty w maych kraterach, i dzieci, ktre
wiedziay, e za chwil obejrz wielkie wydarzenie tylko dlatego, e zapewniali ich o
tym rodzice. Tabuny ludzi, ktrzy zjechali si tu z caego wiata, pacc za podr tysice
dolarw, tylko po to, aby zobaczy cos, co potrwa najwyej pi minut! Dlaczego wszyscy to
robilimy? Chcielimy przez chwil posta w cieniu! Ludzie to bardzo interesujcy gatunek,
nieprawda?
Pewna ciarna kobieta dotkna duego ju brzucha i powiedziaa mi, e zamienie w jaki
niewytumaczalny sposb
umocnio jej wi z nie narodzonym dzieckiem i wanie dlatego jest szczliwa, e si
tu znalaza. Jake wielkie zrnicowanie regu i przekona udao mi si dzisiaj
zaobserwowa!
Jako najbardziej humorystyczny uderzy mnie fakt, e ludzie podniecali si tak bardzo,
wkadali tak wiele emocji w co takiego, jak czterominutowe zamienie Soca. Jeli si
bowiem nad tym zastanowi, to nie jest to wikszy cud ni pojawiajce si co rano Soce!
Czy moesz sobie wyobrazi, e kadego ranka miliony ludzi na caym wiecie wstaj
wczeniej po to, aby obejrze wschd soca? e stacje telewizyjne i radiowe przekazuj
kady szczeg tego wydarzenia w specjalnych audycjach, z wielk pasj komentujc kad
minut, kady nowy promie, a my wszyscy przez cay ranek dyskutujemy, jaki to wielki
cud? Czy potrafisz sobie wyobrazi, co znaczyby wtedy dla nas dzie? Gdyby media
kadego ranka rozpoczynay wiadomoci od zdania: Dzie dobry! Raz jeszcze zdarzy si
cud: znw wzeszo soce!"
Dlaczego nie zachowujemy si w taki wanie sposb? Czy to w ogle moliwe?
Oczywicie, e tak. Problem tylko w tym, e nie mamy takiego nawyku. Jestemy tak bardzo
przyzwyczajeni do cudw, ktre przez cay czas dziej si wok nas, e po prostu ich nie
dostrzegamy.
Nasze wasne reguy mwice, co jest wartociowe, dyktuj wikszoci z nas, bymy
podali rzeczy rzadkich, zamiast docenia wszystkie cuda, ktre dziej si wok nas.
Co zdecydowao o rnicach w zachowaniu wszystkich tych ludzi, ktrzy przyjechali na
Hawaje obserwowa zamienie Soca? Co sprawio, e jedni zareagowali wciekoci i
rozczarowaniem (pewien mczyzna, na przykad, zdenerwowa si tak bardzo, e cisn o
ziemi swoim aparatem fotograficznym), podczas gdy inni nie tylko dowiadczyli wielkiego
szczcia i radoci tamtego dnia, ale te bd ich ponownie dowiadcza, ilekro powrc
mylami do zamienia Soca w cigu najbliszych tygodni, miesicy i lat?
Nasze dowiadczanie rzeczywistoci nie miao z tamt rzeczywistoci nic wsplnego.
Interpretowao j jedynie dziki kontrolujcej sile naszych przekona, a zwaszcza regu,
ktre mwi nam, co musi si wydarzy, abymy mogli dobrze si poczu. REGUAMI
NAZYWAM TE WANIE PRZEKONANIA, KTRE OKRELAJ, KIEDY
DOZNAJEMY RADOCI, A KIEDY CIERPIENIA. Niezrozumienie ich potgi moe
zniszczy wszelk moliwo yciowego szczcia, a pene zrozumienie i wykorzystanie
odmieni twoje ycie tak bardzo, jak wszystko, czego nauczye si z tej ksiki.
Zanim przejdziemy dalej, chciabym zada ci jedno pytanie: CO MUSI SI S T A ,
ABY TY S A M POCZU SI SZCZLIWY? Czy potrzebujesz do tego, by kto ci obj,
pocaowa, mia z tob stosunek miosny, mwi ci, jak bardzo ci szanuje i jak wysoko ceni?
A moe musisz zarobi milion dolarw, sta si mistrzem golfa albo zyska pochwa
przeoonego? Czy aby poczu si szczliwym, musisz jedzi waciwym samochodem,
chodzi na waciwe przyjcia i by znanym przez waciwych ludzi? Czy musisz dozna
duchowego uniesienia, czy te spokojnie czeka, a w peni si rozwiniesz? A moe
powiniene codziennie przebiec pi mil? Co naprawd MUSI si wydarzy, aby mg
poczu si dobrze?
PRAWDA BRZMI, E NIC NIE MUSI SI WYDARZY, BY MG DOBRZE
SI CZU. Nie potrzebujesz zamienia Soca, by poczu si dobrze. Moesz mie to
poczucie natychmiast, w tej wanie chwili, bez absolutnie adnego powodu! Zastanw si
nad tym! Jeli zarabiasz milion dolarw rocznie, sam milion dolarw nie daje ci adnej
przyjemnoci. Tylko twoja wasna regua mwi ci: Kiedy osign taki to a taki prg, mog
pozwoli sobie na to, by dobrze si poczu." Z chwil gdy postanowisz poczu si dobrze,
przesyasz wasnemu mzgowi dyspozycj zmiany reakcji mini twarzy, klatki piersiowej i
caego ciaa, zmiany sposobu oddychania oraz zmiany przemian biochemicznych w caym
systemie nerwowym. Wszystko to sprawia, e zaczynasz doznawa odczu, ktre nazywasz
przyjemnoci.
Jak sdzisz, kto najgorzej si czu podczas zamienia Soca? Ludzie z najbardziej
szczegowymi reguami mwicymi im, co musi si wydarzy, by poczuli si szczliwi. Nie
mam wtpliwoci, e najwiksze cierpienie odczuwali naukowcy i ci spord turystw, ktrzy
uznawali si za naukowcw. Wielu z nich miao dug list zada, ktre chcieli wykona w
cigu tych czterech minut, zanim mogliby sobie pozwoli, by dobrze si poczu.
Nie zrozum mnie le. Nie ma niczego niewaciwego w postanowieniu, by osign i
zrobi wszystko, co tylko moliwe. Wiele
lat temu dokonaem odkrycia, ktre na zawsze zmienio jako mojego ycia: TAK
DUGO, JAK DUGO KSZTATUJEMY NASZE YCIE W TAKI SPOSB, E NASZE
WASNE SZCZCIE UZALENIAMY OD CZEGO, NA CO NIE MAMY ADNEGO
WPYWU, TAK DUGO BDZIEMY ODCZUWALI CIERPIENIE. Poniewa nie
chciaem y w cigym strachu przed cierpieniem i uznawaem si za czowieka inteligentnego, zmieniem swoje reguy tak, e, opierajc si na mojej zdolnoci do kierowania
wasnym umysem, ciaem i emocjami, odczuwam cierpienie i przyjemno tylko wtedy, gdy
jest to w moim przekonaniu uzasadnione.
Becky i ja mielimy wiele wspaniaych przey podczas zamienia Soca. Zreszt
pojechalimy na Hawaje w innym celu, w zwizku z trzytygodniowym kursem, ktry tam
prowadziem. Dlatego wyjazd o kilka dni wczeniej po to, aby obejrze zamienie Soca,
traktowalimy jako premi.
Jednak gwn przyczyn, dla ktrej wietnie si bawilimy, byo to, e nie mielimy
wielkich oczekiwa. Klucz do szczcia lea w jednej podstawowej regule, ktr
kierowalimy si obydwoje. POSTANOWILIMY, e regu numer jeden tego dnia bdzie
dla nas CH PRZEYCIA WIELKIEJ PRZYJEMNOCI BEZ WZGLDU NA TO, CO
SI STANIE. Tak wic nie jest cakowicie prawd, e nie mielimy adnych oczekiwa. Po
prostu postanowilimy, e niezalenie, co si wydarzy, znajdziemy sposb cieszenia si tym.
Czy widzisz ju, jak regua ta mogaby zmieni dosownie wszystkie twoje
dowiadczenia, gdyby j przyj i konsekwentnie stosowa w swoim yciu? Kiedy mwi o
niej ludziom, czasem spotykam si ze stwierdzeniem: Aha, po prostu obniasz loty." Nic nie
mogoby by dalsze od prawdy! Aby przyj t regu, MUSISZ OD SIEBIE WYMAGA
WICEJ! Znaczy ona bowiem, e mierzysz jak najwyej, postanawiasz odczuwa rado i
przyjemno bez wzgldu na warunki chwili. Jej przyjcie o-znacza, e chcesz by do
mdry, do elastyczny i do kreatywny, aby pokierowa wasnymi emocjami i wybra
przedmiot koncentracji w taki sposb, ktry pozwoli ci dowiadcza bogactwa ycia. By
moe jest to najwaniejsza z twoich regu.
W poprzednim rozdziale zacze ustala dla siebie hierarchi wartoci, ktra pozwoli ci
sprecyzowa i utrzyma kierunek twojego ycia. Teraz musisz zrozumie, E FAKT, CZY
ODCZUWASZ POCZUCIE SPENIENIA WASNYCH WARTOCI, CZY TE NIE,
ZALEY WYCZNIE OD TWOICH REGU, od twojego przekonania, co musi si sta,
aby poczu sukces, dozna szczcia albo dowiadczy mioci.
Moesz postanowi, e szczcie bdzie twoim priorytetem, ale jeli kierujesz si
regu, e aby poczu si szczliwy, wszystko musi dzia si zgodnie z twoim planem, to
gwarantuj ci, e nigdy nie dowiadczysz prawdziwego i staego szczcia. ZYCIE JEST
ZMIENNE, tak wic nasze reguy musz by zorganizowane w taki sposb, bymy mogli si
adaptowa do tych zmian, rozwija i czu dobrze. Do tego niezbdne jest, bymy zrozumieli
te podwiadome przekonania i kontrolowali dokadnie, kiedy moemy odczuwa
przyjemno, a kiedy cierpienie.
SDZIA I A W A PRZYSIGYCH
Kady z nas kieruje si reguami i zasadami, ktre rzdz nie tylko naszymi odczuciami
wobec wszystkiego, co dzieje si w naszym yciu, ale rwnie decyduj o tym, jak
zareagujemy na te wydarzenia i jak si pod ich wpywem zachowamy. W ostatecznym
rozrachunku, to, co robimy i kim si stajemy, zaley od kierunku yciowego, ktry
wyznaczaj nasze wartoci. Ale rwnie wane dla okrelenia naszych zachowa i emocji, a
moe nawet waniejsze, s NASZE PRZEKONANIA, CO JEST DOBRE, A CO ZE, CO
POWINNIMY, A CO MUSIMY ROBI. TE PRECYZYJNE WYMAGANIA I
KRYTERIA NAZYWAM REGUAMI.
Reguy s spustem uwalniajcym kade cierpienie i kad przyjemno w naszym
systemie nerwowym. Dziaa to tak, jak gdyby w naszym mzgu znajdowa si miniaturowy
sd. Nasze reguy s ostatecznym sdzi i aw przysigych. Ustalaj, czy okrelona warto
jest, czy te nie jest zrealizowana, czy czujemy si dobrze, czy te le, czy dajemy sobie
wzajemnie przyjemno, czy cierpienie.
Gdybym na przykad zada ci pytanie: Czy masz wspaniae ciao?", jak by
zareagowa? Reakcja zaleaaby od tego, czy sdzisz, e speniasz okrelone kryteria, ktre w
twoim przekonaniu warunkuj posiadanie piknego ciaa.
Oto kolejne pytanie: Czy jeste dobrym kochankiem?" Twoja odpowied bdzie
opieraa si na reguach mwicych ci, co jest niezbdne, by sta si dobrym kochankiem, na
zasadach, ktre wyznajesz, i wymaganiach, ktre sobie stawiasz. Gdyby odpowiedzia mi:
Tak, jestem dobrym kochankiem", ODKRYBYM TWOJE REGUY, zadajc ci pytania:
SKD WIESZ, E JESTE DOBRY? CO MUSI SI STA, ABY POCZU SI DOBRYM KOCHANKIEM?"
Mgby mi na to odpowiedzie na przykad: Wiem, e jestem dobrym kochankiem,
poniewa zwykle sysz od partnerki, e j zaspokajam." Odpowied kogo innego mogaby
brzmie: Wiem, e j e s t e m dobry, poniewa cigle to s y s z " albo: Przecie widz
reakcje partnera." Jeszcze inni powiedzieliby pewnie: Wiem, e jestem dobry, poniewa
zawsze w tym czuj si wietnie." (Czy reakcje partnera dla tych ludzi si nie licz?)
Wreszcie mgby te powiedzie: Spytaj innych, nie mnie."
S te ludzie, ktrzy nie czuj, e s dobrymi kochankami. Czy to dlatego, e
rzeczywicie nimi nie s? A moe ich reguy s niewaciwe? To bardzo wane pytanie. W
wielu wypadkach ludzie nie maj poczucia, e s w tej roli dobrzy, poniewa partner im tego
nie mwi. Reakcje partnera mog by spontaniczne, ale regua, ktr si kieruj, nie jest
speniona i dlatego wanie uwaaj, e dobrymi kochankami nie s, albo nie maj pewnoci,
e s.
Kopoty wynikajce z braku odczuwania emocji, na ktre sobie zasugujemy, nie
ograniczaj si tylko do seksu. Wikszo z nas rwnie niewaciwymi reguami definiuje
sukces, wpyw na innych, bezpieczestwo, inteligencj albo cokolwiek innego. Wszystko w
naszym yciu, od pracy po zabaw, jest oceniane przez t aw przysigych.
Zasada jest prosta: reguy decyduj o naszej reakcji w kadym momencie ycia.
Oczywicie, jak si ju pewnie domylie, zostay one w nas zakodowane w czysto
przypadkowy sposb. Podobnie jak tyle innych elementw Systemu Nadrzdnego, ktry
przecie kieruje naszym yciem, s one wynikiem zaskakujcej pltaniny wpyww, na
ktre bylimy wystawieni w dotychczasowych kontaktach ze wiatem. Ten sam system kary i
nagrody, ktry ksztatuje nasze wartoci, ksztatuje te nasze reguy. Ilekro tworzymy w
sobie nowe wartoci, tylekro tworzymy rwnie przekonania mwice nam, czego trzeba, by
wartoci te zostay spenione, a wic regu nieustannie nam przybywa. Z dodaniem nowych
regu czsto znieksztacamy, uoglniamy albo eliminujemy swoje dotychczasowe reguy.
Tworzymy te reguy w wyniku konfliktw. Niektrzy ludzie ustalaj wasn list regu z
chci buntu przeciwko reguom, w ktrych zostali wychowani.
prowadzcych ich na skrty do tego wanie stanu, ktrego chc unika, a tylko kilka
neuronowych autostrad, ktre wiod ich do przyjemnoci!
Klasycznym przykadem jest tu pewien mczyzna, ktry uczszcza kiedy na mj kurs
Randka z Przeznaczeniem. By to bardzo dobrze znany czowiek biznesu, dyrektor jednego z
najwikszych w kraju przedsibiorstw, ukochany przez wielu ludzi za dziaania, jakie
podejmowa na rzecz potrzebujcych, ojciec piciorga dzieci, bardzo blisko zwizany
zarwno z ca pitk, jak i z on. Wspaniaa kondycja fizyczna pozwalaa mu na
uczestnictwo w maratonach. Kiedy zadaem mu pytanie: Czy odnosi pan sukcesy?", ku
zaskoczeniu wszystkich obecnych odpowiedzia cakiem powanie: Nie". Wtedy spytaem
go, co musiaoby si sta, aby poczu, e odnosi sukces. (Pamitaj, e to podstawowe pytanie,
zadawane dla odkrycia regu wasnych albo regu innych ludzi.)
Nastpia caa litania sztywnych regu i wymaga, ktre w jego przekonaniu musiay
by spenione, aby mg odnie yciowy sukces. Musia mie pensj wysokoci trzech
milionw dolarw rocznie (wtedy jego podstawowe zarobki wynosiy ptora miliona rocznie
plus dwa miliony premii, ale to si oczywicie nie liczyo), musia mie osiem procent
tuszczu w swoim ciele (wtedy mia dziewi procent) oraz nigdy nie odczuwa adnych
frustracji z powodu wasnych dzieci (pamitaj, e mia ich picioro i kade chciao i wasn
drog). Jak sdzisz, jakie szanse na wiadomo sukcesu ma taki czowiek jak on, ktry aby
odczu sukces, musi chcie spenienia jednoczenie tylu sztywnych i raczej wtpliwie
rozsdnych kryteriw. Czy kiedykolwiek osignie to, czego pragnie?
By te na tym kursie inny mczyzna, ktrego, jak wszyscy od razu zauwaylimy,
rozpieraa wrcz energia. Wydawao si, e kurs, podobnie jak cae jego ycie, sprawia mu
wielk przyjemno. Zwrciem si do niego, by zada to samo pytanie: Czy odnosi pan
sukcesy?" Odpowied pada bez chwili wahania: Oczywicie, e tak!" Pytaem wic dalej:
Co musi si sta, by poczu pan, e odnosi sukcesy?" Odpowiedzia z szerokim umiechem:
To takie proste. Musz najzwyczajniej si podnie, popatrzy w d i zobaczy, e jestem
nad ziemi!" Suchacze wybuchnli miechem, a on cign: Kay dzie spdzony nad
ziemi to dzie wspaniay!" Wszyscy moi asystenci prowadzcy kurs Randka z
Przeznaczeniem natychmiast polubili t regu i teraz umieszczamy j na widocznym miejscu
podczas kadych zaj, aby przypominaa wszystkim nam, jak wielki sukces odnosimy
kadego ranka, kiedy odsaniamy zasony w oknie sypialni.
Podobnie jak w dyrektor, ktry nie spenia stawianych sobie wymaga, RWNIE I
TY MOESZ WIELE W YCIU OSIGA, A MIMO TO CZU SI PRZEGRANY,
PONIEWA GRASZ ZNACZONYMI KARTAMI! To nieuczciwe nie tylko w stosunku do
ciebie samego, ale rwnie wspmaonka, dzieci, wsppracownikw i wszystkich innych, z
ktrymi stykasz si w yciu. Jeli wpoie sobie zestaw regu, ktry powoduje, e cigle
czujesz si sfrustrowany, zy, zraniony albo pokonany - lub jeli nie masz klarownego
zestawu regu, ktre mwiyby ci, kiedy jeste szczliwy, kiedy odniose sukces i tak dalej emocje te w p y w a j na sposb, w jaki traktujesz innych ludzi, oraz na to, jak si czuj,
gdy znajduj si obok ciebie. Musisz te pamita, e wiadomie lub nie, zawsze oceniasz
innych ludzi poprzez zestaw regu, ktrych by moe nawet nigdy sam dla siebie jasno nie
sprecyzowae. Wszyscy oczekujemy, e inni bd stosowa si do naszych regu, czy nie?
Jeli jeste surowy dla siebie samego, najprawdopodobniej bdziesz te surowy dla innych.
Dlaczego ktokolwiek z nas miaby nakada na bliskich sobie ludzi tak ostre
zarzdzenia, a oni mieliby go kocha? Wielu z nas obawia si, e jeli nie stworzy sobie
twardych regu, nie osignie adnego sukcesu, nie zyska motywacji do cikiej pracy i
wielkich osigni.
Tymczasem naprawd nie musisz kierowa si zestawem miesznie sztywnych regu,
aby osiga sukcesy. Jeli narzucisz sobie zbyt ostre reguy, zbyt bolesne, szybko zdasz sobie
spraw z tego, e przegrasz, cokolwiek by zrobi. A wtedy zaczniesz dowiadcza poczucia
Jak ju wspomniaem wyej, szybko stao si dla mnie jasne, e wikszo ludzi sama
pogra si w cierpieniu. Ich reguy sprawiaj, e jest im bardzo, bardzo trudno poczu si
dobrze, a bardzo atwo poczu si le. Posu si przekonujcym przykadem. Oto lista
wartoci pewnej kobiety, ktra uczszczaa kiedy na jeden z moich wczeniejszych kursw
Randka z Przeznaczeniem. Przypumy, e ma na imi Laura.
DAWNE WARTOCI PRZYCIGANE LAURY
Mio
Zdrowie
Bezpieczestwo
Swoboda
Sukces
Akceptacja
Doskonao
Harmonia
Szacunek
Uczciwo
Prawo
Rado
Zabawa
Na pierwszy rzut oka wydaje si to wspaniaym zestawem wartoci, prawda?
Pomylaby, e osoba, ktra si nimi kieruje, prowadzi ycie przepenione mioci,
zdrowiem i swobod. Jednak uwaniejsze spojrzenie ujawnia kilka problemw. Trzeci
wartoci Laury jest bezpieczestwo, a czwart swoboda. Czy te dwie wartoci wydaj ci si
dobrze ze sob ssiadowa?
W rzeczywistoci ta kobieta uwikana bya w wielkie cierpienie. Bya sfrustrowana w
kadym moliwym znaczeniu tego sowa i zaczynaa stawa si odludkiem: ukrywaa si
przed ludmi. aden z terapeutw, ktrych odwiedzaa przed moim kursem, nie potrafi jej
powiedzie dlaczego. Wszyscy skupiali si na jej zachowaniach, obawach i emocjach,
zamiast po prostu zastanowi si nad Nadrzdnym Systemem oceny znaczenia zjawisk i dowiadcze, ktry wprowadzi w jej yciu takie powikania.
Zaczem wic odkrywa jej reguy, zadajc pytania typu: CO MUSI SI STA, ABY
POCZUA PANI...?" Jeli idzie o mio, odpowied brzmiaa: Musz poczu, e na mio
zasuyam. Musz poczu, e wszystkie moje przekonania spotykaj si z akceptacj i
aprobat KADEGO, KOGO SPOTYKAM. Nie poczuj, e jestem kochana, dopki nie
stan si doskonaa. Musz by wspania matk i wspania on."
W jednej chwili problem sta si oczywisty. MIO bya najwaniejsz wartoci w
hierarchii Laury, najwikszym rdem przyjemnoci, jak potencjalnie moga odczu. A
jednak jej reguy nie pozwalay jej, by pozwolia sobie na t przyjemno przed spenieniem
wielu zoonych warunkw, NA KTRE NIE MIAA ADNEGO WPYWU! Gdyby
ktokolwiek z nas uzaleni moliwo odczuwania mioci od akceptacji naszych pogldw
przez innych ludzi, niezbyt czsto osignlibymy to uczucie, nie sdzisz? Po prostu jest zbyt
wielu ludzi ywicych zbyt rne przekonania, a wic zbyt wiele drg prowadzcych nas do
zego samopoczucia i cierpienia.
SKD WIEMY, CZY DANA REGUA DODAJE NAM SI, CZY TE NAS
OBEZWADNIA? Istniej trzy kryteria:
Regua jest obezwadniajca, jeli NIE MA MOLIWOCI, BY SI DO NIEJ
ZASTOSOWA. Jeli twoje kryteria s tak zoone, zrnicowane lub sztywne, e nigdy nie
moesz wygra yciowej partii, z pewnoci kierujesz si obezwadniajcymi reguami.
Regua jest obezwadniajca, jeli O JEJ SPENIENIU BD NIESPENIENIU
DECYDUJ CZYNNIKI, NA KTRE NIE MASZ WPYWU. Jeli na przykad jeste
przekonany, e inni ludzie musz reagowa na ciebie w jaki okrelony sposb albo e twoje
otoczenie musi sta si takie, a nie inne, z pewnoci kierujesz si obezwadniajc regu.
Klasycznym przykadem s tu wszyscy ci ludzie czekajcy na zamienie Soca. Nie mogli
by szczliwi dopty, dopki pogoda - a wic co, na co nie maj najmniejszego choby
wpywu - nie zachowywaa si W sposb zgodny z ich oczekiwaniami.
3. Regua jest obezwadniajca, jeli DAJE CI TYLKO KILKA SPOSOBW
ODCZUWANIA PRZYJEMNOCI I WIELE SPOSONBW ODCZUWANIA C I E R P I E
NIA.
Laurze udao si speni wszystkie trzy kryteria obezwadniajcych regu. Przekonanie,
e musi najpierw odczu powszechn akceptacj wasnego zachowania, byo warunkiem
niemoliwym do spenienia. Wymagao odwoania si do rodowiska zewntrznego, na ktre
nie moga mie penego wpywu, nie moga bowiem tworzy w aden sposb opinii za innych
ludzi. Regua ta dostarczaa jej wielu sposobw odczucia cierpienia i adnego jasnego
sposobu na odczuwanie przyjemnoci.
DAWNE WARTOCI PRZYCIGANE I REGUY LAURY
MIO: Musz poczu, e na mio zasuyam. Musz poczu, e wszystkie moje
przekonania spotykaj si z akceptacj i aprobat kadego, kogo spotykam. Nie poczuj, e
jestem kochana, dopki nie stan si doskonaa. Musz by wspania matk i wspania
on.
ZDROWIE: Musz by pewna, e moja dieta jest wspaniaa, cakowicie zgodna ze
wszystkimi moimi wymaganiami. Musz by cakowicie wolna od wszelkiego fizycznego
blu. Musz czu, e jestem zdrowsza ni ktokolwiek, kogo znam. Musz by okazem
zdrowia.
BEZPIECZESTWO: Wszyscy musz mnie lubi. Musz czu, e kady, kogo
spotykam, ma wiadomo, e jestem dobr osob. Musz mie pewno, e Nigdy nie
wybuchnie wojna nuklearna. Musz mie wicej oszczdnoci ni dotychczas.
SWOBODA: Musz w peni panowa nad swoimi warunkami pracy, godzinami pracy,
opatami, opiniami i tak dalej. Musz by na tyle niezalena finansowo, aby y bez adnych
stresw finansowych ani adnych zwizanych z tym napi.
500
OBUD W SOBIE OLBRZYMA
Jak sdzisz, czy jest prawdopodobne, e Laura kiedykolwiek speni ktrkolwiek ze
swoich wartoci, a co dopiero wszystkie naraz? Co z jej diet? Nie tylko bya wegetariank,
ale spoywaa wycznie surowe produkty, i mimo to nie czua si dobrze. Jakie mamy
szanse, by by zdrowszym od wszystkich naszych znajomych? Niewielkie, chyba, e wszyscy
znajomi znajduj si wanie na oddziale intensywnej opieki medycznej!
DAWNE WARTOCI ODRZUCANE I REGUY LAURY
ODRZUCENIE: Czuj si odrzucona, jeli kto nie podziela moich przekona, jeli
kto wydaje si wiedzie wicej ni ja.
NIEPOWODZENIE: Odczuwam niepowodzenie, kiedy kto nie wierzy, e jestem
dobrym czowiekiem. Odczuwam niepowodzenie, jeli czuj, e nie zarabiam wystarczajco
duo, by utrzyma na odpowiednim poziomie siebie sam i rodzin.
ZO: Odczuwam zo, ilekro czuj, e co, co robi, nie jest doceniane, kiedy
ludzie osdzaj mnie, zanim jeszcze mnie poznaj.
Takie wartoci odpychane s rwnie obezwadniajce. Zauwa, jak atwo, kierujc si
nimi, odczuwa cierpienie, a jak trudno poczu si dobrze. Jeli do poczucia cierpienia
wystarczy komu, by kto inny nie podziela jego pogldw, z pewnoci spotka go wiele
blu. A jakie masz szanse na to, e ludzie nie bd ci osdza, zanim dokadnie nie poznaj
twojej motywacji? Prawie adne! Czy potrafiby sobie wyobrazi, jak poczuby si na jej
miejscu z takimi reguami? Bya przepeniona cierpieniem, a jednym z najpowaniejszych
jego rde byli inni ludzie, co staje si oczywiste po zastanowieniu si nad jej reguami.
Ilekro znajdowaa si midzy ludmi, pojawiao si niebezpieczestwo, e nie bd oni
podziela jej opinii, e jej nie polubi, e bd j osdza. Nic dziwnego, e uciekaa od
wszelkiego towarzystwa!
Po wysuchaniu tego wszystkiego powiedziaem, i jestem pewien, e kto kierujcy si
takimi reguami w kocu zachoruje na wrzody odka. Ju mam wrzody" - odpowiedziaa.
Niestety, dowiadczenia Laury nie s odosobnione. Oczywicie niektre z jej regu byy
sztywniej sze od innych. Ale bdziesz cakowicie zaskoczony, jak bardzo niesuszne w
stosunku do ciebie samego i innych s twoje wasne reguy, kiedy zaczniesz je analizowa!
Na kursy Randka z Przeznaczeniem zapisuj si ludzie z caego kraju, wikszo z nich za to
najwspanialsi ludzie sukcesu, ktrych umiejtnoci i zdolnoci nie maj sobie rwnych.
Mimo to jednak, cho s oni na oko ludmi sukcesu, czsto brak im szczcia i poczucia
spenienia, na ktre sobie zasuguj. Niezmiennie przyczyn s konflikty wartoci lub
nieodpowiednie reguy.
ROZWIZANIE PROBLEMU
Rozwizanie jest bardzo proste. Wszystko, co musimy zrobi, aby nasze ycie zaczo
si ukada, to stworzenie systemu oceny zawierajcego reguy, ktre s moliwe do
spenienia, KTRE UATWIAJ ODCZUWANIE PRZYJEMNOCI I UTRUDNIAJ
ODCZUWANIE CIERPIENIA, ktre nieustannie popychaj nas tylko w tym kierunku, w
jakim chcemy zmierza. Oczywicie suszne jest posiadanie kilku regu, ktre przynosz nam
cierpienie. Musimy widzie jakie granice. Musimy mie jaki rodzaj przykroci, ktra dodaje
nam si. Nie mog sprbowa soku pomaraczowego, dopki nie mam szklanki albo innego
ograniczajcego naczynia, w ktre mog wla sok. Wszyscy mamy ograniczenia i granice,
zarwno jako jednostki, jak i jako spoeczestwa. Jednak przede wszystkim powinnimy
zaprogramowa si w taki sposb, by mie moliwo odczuwania przyjemnoci troch
czciej, bardziej regularnie. Kiedy ludzie czuj si dobrze, zwykle traktuj lepiej innych,
maksymalizuj tkwicy w nich potencja czowieczestwa.
Jaki wic stoi przed nami cel? Kiedy ustalimy wasne wartoci, musimy zdecydowa,
jakie dowody s nam potrzebne, zanim odczujemy przyjemno. Musimy opracowa reguy,
ktre poprowadz nas w kierunku naszych wartoci. Reguy te musz by moliwe do
spenienia za pomoc kryteriw, ktre s bez wtpienia dla nas osigalne. My sami mamy
dawa sobie sygna, a nie czeka, a sygna ten pojawi si gdzie w otoczeniu.
W oparciu o te zasady Laura zmienia troch kolejno wartoci w swojej hierarchii i
cakowicie zmienia reguy, ktre rzdziy ich osiganiem. Oto jej nowa lista wartoci i regu:
NOWE WARTOCI PRZYCIGANE I REGUY LAURY
MIO: Dowiadczam mioci, ilekro j wyraam, daj j innym albo pozwalam j
bra sobie.
ZDROWIE: Jestem zdrowa, kiedy dostrzegam, jak wspaniale si czuj!
RADO/ZABAWA: Ciesz si, kiedy robic co odczuwam przyjemno.
WDZICZNO: Odczuwam wdziczno, kiedy doceniam warto wszystkich tych
rzeczy, ktre mam ju w yciu.
SWOBODA: Czuj si wolna, kiedy yj w zgodzie z moimi przekonaniami i akceptuj
wybr tworzenia wasnego szczcia.
Zauwa, e priorytetem jest teraz rado i zabawa. Zmienio to dowiadczenia yciowe
Laury, e nie wspomn o zwizku z crk i mem. Jednak jeszcze potniejsze okazay si
zmiany, ktre wprowadzia w swoim systemie regu. Zmiana wartoci miaaby niewielki
wpyw, gdyby nie nastpia rwnoczenie ze zmian regu.
Co zrobia ta kobieta? Zmienia cae swoje ycie tak, aby przej nad nim kontrol.
MUSISZ PAMITA, E TWOJA SAMOOCENA JEST POWIZANA Z POCZUCIEM,
E P A -NUJESZ NAD SWOIM YCIEM ORAZ WYDARZENIAMI W OTOCZENIU.
Reguy te pozwalaj Laurze panowa nad otoczeniem, i to bez adnego wysiku. Czy teraz jej
reguy dotyczce mioci s osigalne? A jake! Kto nad nimi panuje? Ona! W dowolnym
momencie ycia moe zdecydowa, e kocha siebie sam i innych, teraz wic to ona sama
daje sobie pozwolenie na odczuwanie emocji, ktr nazywamy mioci. Bdzie wiedziaa, e
yje zgodnie ze swoimi najwaniejszymi wartociami. Jak czsto bdzie miaa to poczucie?
Codziennie! Ma na to wiele sposobw, poniewa jest wielu ludzi, ktrym moe dawa swoje
uczucie mioci: rodzina, przyjaciele, nawet nieznajomi na ulicy.
A co z jej now regu zdrowia? Wspaniae jest w niej to, e teraz cakowita kontrola
naley do Laury, poniewa w dowolnej chwili moe doceni fakt, jak dobrze si czuje. Jest to
regua cakowicie moliwa do spenienia. Poza tym, jeli czsto bdzie myle o swoim
dobrym stanie zdrowia, wzmocni wzorzec stawania si coraz zdrowsz!
Laura ustalia te kilka nowych wartoci odpychanych. Zgodnie ze s w o j wiedz
wybraa emocje, ktrych musiaa unika, aby odnie sukces: negacja wszystkiego i
odkadanie na pniej. Pamitaj, e naszym celem jest odwrcenie procesu, w ktry zapltana
jest wikszo z nas. Chcemy wic jak najbardziej utrudni sobie odczuwanie cierpienia i
moliwie najbardziej uatwi odczuwanie przyjemnoci.
NOWE WARTOCI ODPYCHANE I REGUY LAURY
NEGACJA WSZYSTKIEGO: Unikam cigego uzaleniania wasnego poczucia
szczcia i sukcesu od akceptacji innych.
ODKADANIE NA PNIEJ: Unikam cigego oczekiwania perfekcji od siebie samej
i innych.
Kierujc si tymi nowymi wartociami odpychanymi, Laura uniezalenia si ju od
akceptacji innych. Druga regua wynika z faktu, i zrozumiaa ona, e oczekiwanie
doskonaoci przynosio jej cierpienie, ktrego przecie chciaa unika, i dlatego odkadaa
wszystkie moliwe dziaania na pniej. Te zmiany wartoci i regu pozwoliy jej podwignc
wasne ycie na poziom o wiele wyszy, ni kiedykolwiek moga tego oczekiwa.
A teraz zadanie dla ciebie: opierajc si na nowych wartociach, ktre sobie stworzye
w poprzednim rozdziale, OPRACUJ WASNY Z E S T A W REGU DLA W A R T O C I
PRZYCIGANYCH, KTRE U A T W I CI O D C Z U W A N I E PRZYJEMNOCI,
ORAZ ZESTAW REGU DLA WARTOCI ODPYCHANYCH, KTRE UTRUDNI CI
Kocham ci, ale nie wtedy, gdy podnosisz na mnie gos." Niektre z tych regu
pomocniczych wydaj si mao wane, ale mog by bardzo niszczce. Najlepszy sposb
radzenia sobie z tym to ciga wiadomo, e reguy te nie s oparte na rzeczywistoci. S
zupenie dowolne. Sam tylko fakt, e ich uywae i jeste ich cakiem pewien, nie czyni z
nich najlepszych, jedynie susznych regu.
Reguy powinny suy wzmacnianiu zwizku, a nie niszczeniu go. Ilekro wic
wchodzi nam w parad regua, powinnimy sobie zada pytanie: CO JEST WANIEJSZE?
MJ ZWIZEK CZY MOJE REGUY?"
Wyobra sobie, e kiedy naduyto twojego zaufania w z w i -zku emocjonalnym i
teraz obawiasz si zbliy z kimkolwiek. Kierujesz si obecnie regu, ktra mwi: Jeli
zbytnio si z kim zbliysz, odczujesz cierpienie." Ale jednoczenie twoj najwysz
wartoci jest mio, a warto ta kieruje si regu, e aby odczuwa mio, musisz
znajdowa si z kim w bardzo bliskim zwizku. Wystpi wic powany konflikt: twoje
reguy i wartoci s sobie cakowicie przeciwstawne. Co moesz zrobi w tej sytuacji?
Pierwszym krokiem jest zrozumienie, e nastpi u ciebie konflikt emocjonalny. Drugi krok to
POCZENIE ODPOWIEDNIO DUEGO CIERPIENIA Z REGU, KTRA CI NIE
SUY, ORAZ ZASTPIENIE JEJ TAK, KTRA DZIAA NA TWOJ KORZY.
Przede wszystkim jednak,
510
OBUD W SOBIE OLBRZYMA
jeli chcesz utrzymywa dobrej jakoci zwizki z innymi ludmi, zarwno w interesach,
jak i w yciu osobistym, niezbdne jest zastosowanie si do polecenia:
KOMUNIKUJ SWOJE REGUY
Jeli chcesz przej kontrol nad wasnym yciem, jeli chcesz, by powodzio ci si w
interesach, jeli chcesz sta si wspaniaym negocjatorem, chcesz zyska wpyw na wasne
dzieci lub zbliy si ze wspmaonkiem, musisz odkry, jakie reguy kieruj ich ocenami
zwizkw z innymi ludmi, oraz jasno komunikowa wasne reguy w tym zakresie. NIE
OCZEKUJ, E LUDZIE BD YLI ZGODNIE Z TWOIMI REGUAMI, JELI
KLAROWNIE ICH NIE PRZEDSTAWISZ. Nawet wtedy jednak nie oczekuj, e otoczenie
zastosuje si do wszystkich twoich regu, jeli ty sam nie bdziesz skonny do kompromisu i
nie zaczniesz szanowa regu innych ludzi.
Na przykad na pocztku jakiegokolwiek zwizku lub relacji jedn z pierwszych rzeczy,
ktre robi, jest poinformowanie drugiej strony o moich reguach okrelajcych dan sytuacj
oraz prba odkrycia tak wielu regu mojego partnera, jak tylko moliwe. Zadaj pytanie typu:
Czego wymaga pan(i), aby uzna, e nasze kontakty przebiegaj dobrze? Jak czsto musimy
si kontaktowa? Co jest w naszych kontaktach niezbdne?"
Rozmawiaem kiedy ze znajomym, ktry jest powszechnie znan osobistoci.
Podzieli si wtedy ze mn odczuciem, e nie ma zbyt wielu przyjaci. Spytaem
natychmiast: Czy jeste tego pewien? Ja dostrzegam wok ciebie wielu ludzi, ktrym
naprawd na tobie zaley. A moe po prostu kierujesz si reguami, ktre ka ci eliminowa
licznych ludzi z grona twoich potencjalnych przyjaci?" Odpowiedzia mi na to, e po prostu
nie czuje, by otaczajcy go byli jego przyjacimi. A co musiaoby si sta, by mg kogo
odbiera jako przyjaciela?" - spytaem. Odpowied pada natychmiast: Sdz, e nie wiem
nawet, jakimi reguami kieruj si w tej dziedzinie, przynajmniej wiadomie."
Po przemyleniu caej sprawy odkry, e jedna z jego najwaniejszych regu brzmi:
Jeli jeste ze mn zaprzyjaniony,
kontaktujesz si ze mn co najmniej dwa, trzy razy w tygodniu." Pomylaem, e to
bardzo interesujca regua. Ja sam mam przyjaci na caym wiecie, ludzi, ktrych
prawdziwie kocham. Ale nawet z najbliszymi spord nich nie widuj si czasem caymi
miesicami, tylko ze wzgldu na wielk liczb zobowiza, ktre musi wykona kady z nas.
Czsto prowadz kursy od wczesnego rana do pnego wieczora i przez ten czas dzwoni do
mnie nawet i sto rnych osb. Nie mam fizycznej moliwoci odpowiedzenia na kady z
tych telefonw! A przecie wszyscy oni wiedz, e s moimi przyjacimi.
Czy sdzisz, e ja jestem twoim przyjacielem?" - spytaem. Z jednej strony tak, kiedy
o tym myl, ale z drugiej strony do koca nie mam takiego odczucia, poniewa nie
nazw: syndrom superkobiety". Wydaje si, e kobiety musz w dzisiejszych czasach robi
wszystko, i to perfekcyjnie.
Nie tylko musz dba o ma, dzieci, rodzicw i przyjaci, ale te musz mie
wspaniae ciao, pracowa i bra udzia w yciu wiata, zapobiega wojnie nuklearnej, a na
dodatek osiga szczyty kariery zawodowej. Czy nie sdzisz, e konieczno sprostania tak
wielu reguom typu musz" moe powodowa w ich yciu stresy?
Oczywicie kobiety nie s jedynymi czonkami naszego spoeczestwa, ktre przez to
przechodz. Rwnie mczyni i dzieci yj w cigym stresie spowodowanym wci
wzrastajcymi oczekiwaniami wobec nich. Jeli obciymy si zbyt wieloma reguami
granicznymi, tracimy zapa do pracy i ch do ycia. Nie chcemy ju wicej bra udziau w
tej grze. Wysoka samoocena bierze si z poczucia, e MASZ KONTROL NAD WSZYSTKIM, e to ty panujesz nad sytuacj, a nie sytuacja nad tob. Kiedy zbyt wiele regu mwi ci
musisz", szanse na ich zamanie s bardzo due.
Jakie byoby maestwo kierujce si reguami typu nie wolno"? Wielu ludzi
powiedziaoby pewnie: Mojemu mowi (onie) nie wolno nigdy mie adnych zwizkw
pozamae-skich." Jednak s te i ludzie, ktrzy kieruj si regu: Mj m (ona) nie
powinien mie nigdy zwizkw pozamaeskich." Czy rnica midzy tymi reguami moe
potencjalnie stanowi rdo konfliktu? To bardzo prawdopodobne. Problemy maeskie
zawsze wynikaj z faktu, e cho obydwoje partnerzy zgodzili si co do regu, nie ustalili, czy
s to reguy oparte na sowach nie wolno", czy te nie powiniene". Niezbdne wic jest nie
tylko zrozumienie, jaka jest tre regu partnera, ale rwnie ustalenie, ktre z nich s
reguami granicznymi, a ktre reguami standardw osobistych.
Aby osign okrelone rezultaty, musimy kierowa si du liczb regu typu musz",
ktre zapewni, e podejmiemy dziaania i bdziemy w nich konsekwentni. Mam
przyjacik, ktra jest we wspaniaej kondycji fizycznej. Interesujcy jest zestaw regu,
ktrymi kieruje si w zakresie wasnego zdrowia. Bardzo niewiele z nich opiera si na sowie
powinnam". Zdecydowana wikszo to musz" lub nie wolno mi". Kiedy spytaem j,
czego nie wolno jej robie, jeli chce czu si zdrowa. Odpowiedziaa: Nie wolno mi palie.
Nie wolno mi zatruwa wasnego ciaa narkotykami. Nie wolno mi si obera. Nigdy nie
mog przerwa wicze na wicej ni jeden dzie."
Wtedy spytaem: A co musisz robi, aby bya zdrowa?" Znw pojawia si duga lista:
Musz wiczy codziennie przez co najmniej p godziny. Musz spoywa waciwe
posiki. Musz co rano je tylko owoce. Musz waciwie czy produkty spoywcze.
Musz przejecha na rowerze co najmniej pidziesit mil tygodniowo." Wymieniaa tak
jeszcze dugo. Kiedy skoczya, spytaem j, jakie s jej reguy typu powinnam". W
odpowiedzi wymienia tylko jedn: Powinnam wicej wiczy!"
Jedna z przyjaciek tej kobiety cierpi na nadwag. Kiedy spytaem j, czego nie wolno
jej robi, aby zachowa zdrowie, spojrzaa na mnie zdziwionym wzrokiem. Nie kierowaa si
adn tego typu regu w dziedzinie zdrowia! Miaa za to kilka regu opartych na sowie
musz": musi duo spa i musi dobrze je. Wtedy zapytaem j, czy ma jakie reguy typu
powinnam". Oczywicie e tak - odpowiedziaa. - Powinnam lepiej si odywia,
powinnam si gimnastykowa, powinnam bardziej dba o wasne ciao." Miaa te list regu
wyliczajcych rzeczy, ktrych nie powinna robi: Nie powinnam je misa, nie powinnam
si przejada" i tak dalej, i tak dalej. Miaa wic mnstwo rzeczy, ktre powinna robi, a tylko
kilka regu granicznych. Wanie dlatego nigdy nie odczuwaa cierpienia, robic rzeczy
niezdrowe. Nietrudno przyszo mi zrozumie, dlaczego nie moe ona pozby si nadwagi.
Jeli kiedykolwiek odkadae co na pniej, czy przypadkiem nie kierowae si
kilkoma reguami typu powinienem"? Powinienem zacz nad tym pracowa. Powinienem
przej na diet. Powinienem to lub tamto. Co by si stao, gdyby zamiast tego postanowi:
Musz zacz nad tym pracowa!", a nastpnie zacz t regu uwarunkowywa w swoim
Pamitaj te, e musisz odkry reguy ludzi, ktrzy ci otaczaj. Zadawaj wic pytania.
Dowiedz si, jakimi reguami kieruj si twoje dzieci, by poczu, e s czonkami rodziny
albo e odnosz sukcesy w szkole. Zao si, e odkrycia te ci zaskocz! Poznaj reguy
wspmaonka, rodzicw, przeoonych i podwadnych.
Jedno jest pewne: jeli nie znasz regu, musisz przegra, poniewa wczeniej lub
pniej bdziesz je ama. Jeli jednak zrozumiesz reguy innych ludzi, bdziesz mg
przewidzie ich zachowanie, bdziesz mg zaspokoi ich potrzeby i w ten sposb wzbogaci
wasze wzajemne kontakty. Pamitaj, e najpotniejsza regua brzmi: BAW SI DOBRZE
BEZ WZGLDU NA OKOLICZNOCI.
Niemal w caoci zapoznae si ju z picioma elementami Systemu Nadrzdnego.
Wiesz ju, jak wany jest twj stan emocjonalny i umysowy, w jaki sposb pytania kieruj
twoimi emocjami i dziaaniami, jak wartoci i reguy ksztatuj twoje ycie. Teraz musisz
odkry osnow, na ktrej wszystkie te elementy s oparte.
Rozdzia siedemnasty
ODNIESIENIA: OSNOWA YCIA
Umys ludzki rozwinity nowym pomysem, nigdy nie wraca do poprzednich
wymiarw.
OLIVER WENDELL HOLMES
Stojc na pokadzie lotniskowca mody porucznik dokadnie widzia, jak jeden z
samolotw wymyka si spod kontroli ju po wyldowaniu i uderza skrzydem w stojcego tu
obok marynarza, przecinajc go prawie na dwoje.
Jedyn rzecz, jaka pozwolia porucznikowi otrzsn si z przeraenia, by ostry
rozkaz dowodzcego oficera: Niech kto wemie miot i zmiecie te flaki z pokadu!" Nie
byo czasu na mylenie. Musia reagowa natychmiast. Kilku czonkw zaogi usuno ciao
kolegi z pasa startowego. W tym momencie dziewitnastoletni George Bush nie mia adnego
wyboru. Musia nauczy si radzi sobie jako z okropnociami wojny. Czsto przywoywa
to wspomnienie, opisujc szok wywoany nag mierci i konieczno natychmiastowej
reakcji.
Innym dowiadczeniem, ktre uksztatowao j e g o ycie, by lot bombowy, ktry
odbywa niedugo po tragedii na pokadzie lotniskowca. Wysano go, by zbombardowa wie
radiow pooon na maej wysepce poudniowego Pacyfiku. Cziczi Dzima bya obozem dla
jecw wojennych dowodzonym przez niesawnego japoskiego oficera Matob. Bush i jego
koledzy dobrze wiedzieli, e popeni on wiele brutalnych przestpstw wojennych przeciwko
podlegym mu winiom. Wiedzieli, e zjada ciaa niektrych winiw, a nie dojedzone
resztki wrzuca do zupy, ktr karmi innych winiw, tylko po to, by powiedzie im
pniej, e jedli ludzkie miso.
Kiedy George Bush zblia si do celu, by absolutnie przekonany, e musi
odizolowa tego szaleca od wiata, likwidujc jedyny jego sposb kontaktu z krajem: wie
radiow. Kiedy schodzi do bombardowania, zosta zaatakowany przez samolot wroga. Dym
wypenia kabin, jednak Bush by zdecydowany zrobi wszystko, by osign cel. W
ostatnich sekundach udao mu si zrzuci bomby niszczce wie. Natychmiast wyda rozkaz
katapultowania si. Zawrci samolot nad wod i kiedy przysza kolej na jego skok,
mechanizm si zaci. Uderzy o ogon samolotu rozrywajc cz czaszy spadochronu i
mocno kaleczc gow. Porwany spadochron okaza si prawie bezuyteczny. Odci si wic
od niego, zanim jeszcze wpad do wody. Po rozpaczliwej walce o wydobycie si na
powierzchni, zalany krwi z rany na gowie, Bush zacz szuka swojej tratwy ratunkowej.
Co gorsza, prd przesuwa go wolno w kierunku play na wyspie, ktr przed chwil
zbombardowa. Czy wyobraasz sobie, co by z nim tam zrobili? Im bliej brzegu znajdowaa
si tratwa, tym wikszy stawa si jego strach. Wtedy nagle zobaczy co w wodzie. Najpierw
myla, e mu si wydaje. Potem zrozumia, e to peryskop. By przekonany, e za chwil
stanie si japoskim winiem.
Kiedy jednak d zacza si wynurza tu przed nim, zorientowa si, e to d
amerykaska, Finback. By uratowany, ale tylko po to, by znale si w jeszcze wikszym
niebezpieczestwie. Po zabraniu na pokad Busha Finback szybko si zanurzy, poniewa
zbliajce si odzie japoskie zaczy strzela. Potem Japoczycy zaczli zrzuca bomby
gbinowe. Finback
mg tylko pozostawa w bezruchu i czeka. Zaoga, musiaa by zdana tylko na wasny
los i modli si, by adna z bomb nie trafia w cel.
George Bush przey wszystkie te niebezpieczestwa. Wykona jeszcze wiele
uwieczonych sukcesem lotw bombowych i wrci z wojny j a k o bohater. Powiedzia
potem, e dni spdzone na pokadzie odzi podwodnej byy dla niego bardzo wane, poniewa
zacz myle o swoim przeznaczeniu, zacz zastanawia si, kim jest i po co znalaz si na
tej ziemi.
Jak rol odegray te wydarzenia w ksztatowaniu charakteru, osobowoci i
przeznaczenia George'a Busha? Bez wtpienia stay si osnow, na ktrej zbudowa wiele
swoich podstawowych przekona. Stay si dla niego dowiadczeniami, ktre ja nazywam
ODNIESIENIAMI PODSTAWOWYMI, a wic tymi odniesieniami, ktre przez reszt ycia
towarzyszyy jego decyzjom, ktre w ponad czterdzieci lat pniej doprowadziy go do
fotela prezydenta Stanw Zjednoczonych. Pomogy mu te ksztatowa rne przekonania
oraz wiar, e dobro musi przeciwstawi si zu". Wytworzyy w nim poczucie pewnoci, e
jeli daje z siebie wszystko, jeli si nie poddaje, osignie zamierzony rezultat bez wzgldu na
przeciwiestwa i przeszkody. Jak sdzisz, w jaki sposb odniesienia te uksztatoway j e g o
decyzje, kiedy niemal pidziesit lat pniej zastanawia si w Gabinecie Owalnym nad
reakcj na inwazj Saddama Husseina na zaprzyjaniony Kuwejt? Jeli chcemy zrozumie,
dlaczego ludzie robi to, co robi, z pewnoci uatwieniem bdzie przegld ich
najwaniejszych yciowych odniesie. Odniesienia, pity element Systemu Nadrzdnego,
staj si podstaw, fundamentem naszych przekona, regu i wartoci. S glin, z ktrej
ulepiony jest nasz System Nadrzdny. Nie ma adnych wtpliwoci, e czowiek, ktry zwycisko przeszed przez wielkie yciowe trudnoci, dysponuje bardzo mocnymi odniesieniami
pozwalajcymi mu mie znaczn pewno siebie, przekonanie lub wiar w siebie i innych
oraz umiejtno pokonywania trudnoci.
IM WIKSZA LICZBA I WYSZA JAKO NASZYCH YCIOWYCH
ODNIESIE, TYM WIKSZY STAJE SI POTENCJALNY POZIOM NASZYCH
WYBORW. DUA LICZBA I WYSOKA JAKO ODNIESIE POZWALA
NAMSKUTECZNIEJ OCENIA, CO ZNACZ POSZCZEGLNE RZECZY I JAK
MAMY NA NIE ZAREAGOWA.
Uywajc sowa potencjalny", chc zaznaczy, e chocia odniesienia dostarczaj nam
podstawowych skadnikw dla naszych przekona, czsto nie udaje nam si zorganizowa ich
w taki sposb, aby dodaway nam si. I tak na przykad mody czowiek moe dysponowa
wielkim poczuciem pewnoci siebie i wielk wiar w siebie na boisku pikarskim, ale po
wejciu na lekcj historii nie potrafi zebra tej samej wiary i pewnoci, ktre pomogyby mu
wykorzysta wasny potencja w klasie rwnie skutecznie, jak wykorzystuje go, stajc oko w
oko z zawodnikiem przeciwnej druyny. Gdyby do piki podchodzi z tak sam postaw
przegranej, jak podchodzi do historii, byby nieprawdopodobnie nieskutecznym zawodnikiem.
Co okrela, ktrych odniesie uywamy? Z pewnoci stan emocjonalny, w ktrym si
znajdujemy, w duym stopniu decyduje o tym, po co sigamy, a wic wpywa na wybr, z
ktrych emocji, wspomnie, odczu, uczu spord wszystkich przez nas nagromadzonych
mona w danej chwili korzysta. Kiedy znajdujemy si w stanie strachu, wydaj si
przychodzi na myl tylko te odniesienia, ktre s skutkiem przeszych lkw i obaw, i w ten
sposb sami wpdzamy si w bdne koo (strach prowadzi do odniesie zwizanych ze
strachem, co zwielokrotnia strach).
Jeli czujemy si zranieni przez kogo, zwykle sigamy do odniesie i wybieramy
spord nich te, ktre rwnie wi si z blem sprawionym nam przez t sam osob,
zamiast zmieni swj stan, przypominajc sobie, co osoba ta naprawd do nas czuje, jak wiele
razy okazywaa nam swoj mio. Dlatego wanie stan, w ktrym si znajdujemy, okrela,
na ktrych niciach osnowy moemy w danej chwili opiera swoje ycie. Oprcz stanu,
decyduje o tym rwnie ROZSZERZONY SYSTEM ODNIESIE, a wic system, ktry
pozwala nam lepiej zrozumie, co jest moliwe i co potrafimy zrobi bez wzgldu na
okolicznoci i otoczenie.
Odniesienia s niewtpliwie jednym z najwaniejszych elementw w procesie
podejmowania decyzji. Ksztatuj nie tylko nasze postpowanie, ale rwnie uczucia i
przyszo. Porwnaj odniesienia Saddama Husseina z odniesieniami George'a Busha.
Wiemy, e ojciec Saddama go bi, a wuj uczy, jak pielgnowa w sobie zawi i
nienawidzi angielskich panw. Podczas gdy Bush nagradzany by za bohaterstwo, ludzie, na
ktrych wzorowa si Hussein, uczyli si zdobywa wadz nad innymi za pomoc
propagandy i mordw.
Przez okres okoo pitnastu do dwudziestu lat Saddam nieustannie usiowa obali
przywdc Iraku, mordujc przy tym kadego, kto wszed mu w drog. W rezultacie nie
postrzega nawet najkrwawszych przegranych jako niepowodze. Uwierzy, e w kocu i tak
mu si zawsze uda odnie sukces. Wanie to przekonanie pozwolio mu przetrwa nawet po
klsce w Zatoce Perskiej. Zanim skoczy czterdzieci dwa lata, wyeliminowa wszystkich
oponentw i przej cakowit kontrol nad Irakiem.
Dla wielu Saddam Hussein jest potworem. Ludzie czsto si zastanawiaj, jak to
moliwe, e cieszy si poparciem mieszkacw swojego kraju. Powodem tej sytuacji jest fakt,
e Irakijczycy postrzegaj Saddama Husseina jako czowieka, ktry pomg zmieni sytuacj
w ich kraju. Pomg im zdoby lepsze szkoy, lepsze domy i tak dalej. Dla nich jest on
bohaterem. Jego portrety wisz wszdzie, a w kontrolowanej przez pastwo telewizji
przedstawiane s jedynie jego najlepsze strony.
Czy Saddam Hussein zosta morderc tylko z powodu odniesie z dziecistwa, tylko
dlatego e by wtedy bity i wykorzystywany? Nic bardziej bdnego ni to przekonanie!
Wielu ludzi wyroso w sytuacji podobnych odniesie na istoty dobre i wraliwe. Ze wzgldu
na swoje przesze cierpienie nie pozwol, by cierpia ktokolwiek wok nich. Wielu z nich
dziaa dla dobra innych. Czy na lotniskowcu razem z George'em Bushem mg znajdowa si
kto, kto zdruzgotany mierci kolegi doszedby do wniosku, e nie warto y albo e nic nie
usprawiedliwi nigdy adnej wojny? Z pewnoci. TO NIE NASZE ODNIESIENIA, ALE
SPOSB, W JAKI JE INTERPRETUJEMY I ORGANIZUJEMY, OKRELA NASZE
PRZEKONANIA.
Ktre odniesienia odgrywaj najwiksz rol w naszych dowiadczeniach yciowych?
Wszystko zaley od tego, CO ZOSTAJE W NAS WZMACNIANE. Saddama nagradzano za
ten sam kurs, dokonywaem nowych odkry, dochodziem do nowych wnioskw albo
syszaem now mysi, ktra wpywaa na mnie w nowy sposb i pozwalaa wytworzy nowe
odniesienia, a co za tym idzie, nowe interpretacje, nowe dziaania i nowe efekty w moim
yciu.
WYKORZYSTUJ KONTRASTY DLA
NADANIA SWEMU YCIU NOWEJ
PERSPEKTYWY
Cho niektre odniesienia uszlachetniaj ci i daj lepsze wizje, s te i takie, ktre
pokazuj ci te strony ycia, ktrych nigdy nie chciaby dowiadcza. S to odniesienia, ktre
moesz wykorzysta, by utrzymywa swoje ycie w rwnowadze. D a j ci one nowe
moliwoci porwna. Bez wzgldu na to, jak le jest ci w danym momencie ycia, warto
pamita, e komu w tej wanie chwili jest jeszcze gorzej.
Podczas dziewiciodniowego kursu Mastery(TM) (Mistrzostwo) zawsze co najmniej
cz jednego dnia zaj powicam na spotkanie z kim, kto przeszed emocjonalne lub
fizyczne pieko, a mimo to przetrwa i - co wicej - dotar na sam szczyt. Przychodz na te
spotkania ludzie tacy jak W. Mitchell albo mj dobry przyjaciel Mique Davis, ktry w swojej
pijackiej modoci postanowi skoczy z mostu do rzeki, nie wiedzc, e woda ma w tym
miejscu tylko mniej wicej dwie stopy gbokoci. Skutkiem tego skoku by parali od ramion
w d. Ludzie ci z caego serca dziel si ze suchaczami kursu przekonaniem, e ycie jest
pikne, mwi, jak szczliwi s , e y j , jak wiele potrafili osign. Czasem przybywa
na te spotkania mj przyjaciel Dax, ktry kiedy pad ofiar poaru. Dozna wtedy powanego
poparzenia i straci wzrok, a mimo tych wszystkich problemw jest dzi praktykujcym
prawnikiem.
Tematem dnia jest wypracowanie jednego prostego, a jake wanego przekonania: Nie
mam problemw." Kady z uczestnikw kursu, porwnujc si z tymi odwanymi ludmi,
ktrzy opowiadaj o swoich przeyciach, wie, e jego problemy s niczym. Nagle kopoty ze
wspmaonkiem, postpami dzieci w szkole, utrat firmy albo nieudan prb osignicia
celu nabieraj innego wymiaru. Nowych odniesie moemy te uywa do motywowania
samych siebie, kiedy zaczynamy odczuwa zbytnie z siebie zadowolenie. Cho prawd jest,
e bez wzgldu na to, jak za wydaje ci si wasna sytuacja, kto przeywa o wiele gorsze
problemy, prawd jest rwnie i to, e nawet jeli twoje pooenie wydaje ci si najlepsze z
moliwych, inny znajduje si w lepszej od ciebie sytuacji. Dokadnie w chwili, kiedy
przyjdzie ci do gowy, e twoje umiejtnoci osigny swj najwyszy poziom, dowiadujesz
si o istnieniu kogo, kto sign w tej dziedzinie jeszcze wyej. I to wanie jest jedna z
najpikniejszych stron ycia. Pozwala nam ona cigle si rozwija, cigle dorasta.
Sia wynikajca z gromadzenia odniesie pozwalajcych nam wymaga od siebie coraz
wicej jest olbrzymia. Moe to by lektura przemyle jakiego wielkiego przywdcy
duchowego, ktry mimo cigych przeciwnoci i przykroci ze strony innych ludzi nadal daje
im swoj mio. Moe to te by obserwowanie tych, ktrzy osignli sukces finansowy po
to, aby si przekona, e jest on moliwy. Nigdy nie zapomn chwili, kiedy po raz pierwszy
spotkaem architekta i potentata hotelowego Chrisa Hemmetera. Becky i ja mielimy
przywilej znale si pord pierwszych, ktrzy odwiedzili jego nowy dom na Hawajach,
rezydencj wartoci siedemdziesiciu milionw dolarw, ktrej pikna nie da si opisa.
Same drzwi wejciowe kosztoway milion dolarw. Cho twoje reguy mog mwi, e jest to
nieprawdopodobna strata pienidzy, jest to rwnie bardzo rozwijajce dowiadczenie,
zmieniajce cakowicie twj pogld na to, co jest moliwe
w dziedzinie biznesu i rozwoju finansowego. Nagle mj wasny zamek wart cztery
miliony dolarw stan w zupenie innym wietle. Z ledwoci wystarczyby na pokrycie
kosztw drzwi wejciowych i marmurowej klatki schodowej w rezydencji Chrisa! W moim
z ycia jak najwicej. Nie wolno nam myle, emy go stracili, poniewa zawsze bdzie z
nami."
Dobrze widzi si tylko sercem. To co najwaniejsze, jest niewidoczne dla oka.
ANTOINE DE SAINT-EXUPERY
planety. Pomyl o tej wspaniaoci! Gwiazdy naszej galaktyki dokonuj penego obrotu wok
osi Drogi Mlecznej tylko raz na kilkaset milionw lat. Kiedy pomylisz o ogromie
wszechwiata, a nastpnie popatrzysz na czas przecitnego ludzkiego ycia (zwykle okoo
osiemdziesiciu lat), czy nie da ci to innej perspektywy? Ludzkie ycie jest tylko drobin w
czasie. A mimo to ludzie zamartwiaj si na mier tym, jak spac hipotek, jaki samochd
sobie kupi albo jak potoczy si ich najblisze spotkanie w interesach.
Wierz, ze dbo trawy nie mniej znaczy niz droga, ktr pokonuj gwiazdy.
WALT WHITMAN
Zawsze prbuj rozwija i ulepsza moje odniesienia, poniewa jestem przekonany, e
codziennie zbieramy wiele mieci, ktrych nie moemy bez koca gromadzi. Musimy je
wyrzuca. Codziennie stykamy si z nowymi pomysami, informacjami, dowiadczeniami,
wraeniami i przemyleniami. Musimy wic wiadomie pilnowa drzwi naszych umysw,
aby mie gwarancj, e wszystko, co przez nie przepuszczamy, wzbogaci nasze ycie, e
nasze dowiadczenia wzbogac zapas naszych moliwoci. Pomagajc naszym dzieciom w
dorastaniu i rozwoju, musimy poprowadzi je do dowiadcze, ktre przynios im pozytywne
odniesienia na przyszo. Odniesienia, ktre pomog im wierzy, e mog sobie poradzi
dosownie ze wszystkim.
Jednoczenie musimy je uczy, czego w yciu naley si wystrzega. Niektre
odniesienia wskazuj wady naszych yciowych dowiadcze. Czy jeste troch przeraony,
kiedy syszysz muzyk modzieow, na przykad tak, jak gra zesp Geto Boys? Jedna z
ich ostatnich piosenek radzi, by najpierw podci dziewczynie gardo, a nastpnie uprawia
seks z jej martwym ciaem. Czy nie sdzisz, e tego typu odniesienia, powtarzane nieustannie,
byyby destrukcyjne nie tylko dla dziecka, ale i dla dorosych? Nie twierdz tutaj, e po
usyszeniu tego tekstu kto wyjdzie na ulic i zrobi to wanie, o czym mwi piosenka. Ale
twierdz, e to kupa mieci. Czy znaczy to, e promuj cenzur? Nie. Myl, e pikno
naszego kraju ley midzy innymi w swobodzie. Myl jednak rwnie, e i ty, i ja mamy
prawo i obowizek wiedzie, co znacz odniesienia i jaki wpyw mog one wywiera na
jako naszego ycia.
ROZWIJAJ WASNE ODNIESIENIA I ROZWIJAJ WASNE YCIE
Zawsze moemy wykorzysta wszystko, co oferuje ycie w sposb, ktry doda nam si,
ale musimy to robi aktywnie. Wszystkie wybory, ktrymi si kierowaem w moim yciu,
bior si z bogatego zestawu odniesie, wiadomie przeze mnie gromadzonych kadego dnia.
Codziennie szukam sposobw na rozwijanie samego siebie. W cigu trzydziestu jeden lat
mojego ycia wiadomieupakowaem dosownie setki lat dowiadcze. Jak mog to inaczej
powiedzie? Liczba trudnych i wzbogacajcych dowiadcze, ktre spotykam w cigu
jednego miesica, rwna si mniej wicej liczbie dowiadcze, jakie wikszo ludzi
przeywa w cigu kilku lat.
Jedna z gwnych drg, ktre doprowadziy mnie do tego, to bogate dowiadczenia
zawarte w ksikach. Wszedem na t drog w wieku siedemnastu lat. Bardzo wczenie
rozwinem w sobie przekonanie, e wszyscy wielcy przywdcy tego wiata s te wielkimi
zwolennikami lektury. Ksiki mog mnie przenie na inne ldy i w inne wiaty, w ktrych
mog pozna ludzi takich, jak Abraham Lincoln czy Ralph Waldo Emerson. Pozwalaj mi
wykorzysta ich jako moich wasnych trenerw. Wiem te, e na kartach ksiek mog
znale odpowied dosownie na kade moje pytanie. Wielki zapas odniesie, jakie zdobyem
poprzez lektur setek ksiek, da mi niezliczone sposoby pomagania innym ludziom.
Szukaem tych odniesie, poniewa wiedziaem, e jeli nie bd ywi umysu pokarmem,
ktrego da, bdzie musia poera intelektualne mieci, ktre mona znale w
wieczornych programach telewizyjnych albo brukowych gazetach. Jeli tylko takie jest twoje
gwne rdo informacji, moesz bez wtpienia oczekiwa takich samych rezultatw, jakie
uzyskuje wikszo naszego spoeczestwa.
Najlepszym sposobem na zrozumienie ycia i ludzi, na zdobycie jak najwikszej iloci
yciowych moliwoci jest wystawienie si na wpyw tak wielu rnych odniesie, jak to
tylko moliwe. W modoci szukaem duchowego zrozumienia. Szukaem go w kociele i
nagle zdaem sobie spraw z faktu, e przecie dotychczas chodziem tylko do jednego
kocioa i przez cae dotychczasowe ycie mogem poznawa filozofi yciow tylko tego
jednego kocioa.
Jako ucze szkoy redniej zdobyem stypendium dla modych dziennikarzy. W ramach
tego stypendium pojechaem na dwutygodniowy kurs organizowany przez California
Polytechnic State University w San Luis Obispo. W pierwsz niedziel kursu poproszono
wszystkich uczestnikw o napisanie reportau na temat kocioa.
Kiedy zastanawiaem si, dokd mam pj, by wykona to zadanie, zauwayem, e
cignie mnie w kierunku kocioa mojego
wasnego wyznania. Kilku moich kolegw zaczo mowie o kociele mormonw, ktry
wanie minlimy po drodze, i wyraali opinie, e wszyscy oni s straszni. Wydawao mi si,
e ludzie nie m o g by tacy okropni, postanowiem wic sam si przekona, co tam robi.
Wszedem wic do ich kocioa i zobaczyem, e kochaj Boga tak samo jak ja. Jedyna
rnica polegaa na tym, e kierowali si oni kilkoma reguami, ktre troch rniy si od
moich wasnych.
W taki wanie sposb zacza si moja duchowa odyseja, z ktrej uczyniem wasny
obrzdek na niemal ptora roku. Przez cay osiemnasty i dziewitnasty rok ycia dwa lub
trzy razy w miesicu uczszczaem na zupenie rne naboestwa: luteranw, katolikw,
baptystw, episkopalianw, metodystw, ydw, buddystw i tak dalej. Skutkiem tego
zaczem y na prawdziwie wysokim poziomie duchowym, ktry pozwoli mi zrozumie i
doceni wartoci duchowe innych ludzi. Nawet jeli nie podzielaem przekonania o susznoci
tych czy innych regu, ktrymi si kierowali, albo nie do koca zgadzaem si z ich sposobem
postrzegania wiata, zyskaem o wiele szersz podstaw dla zrozumienia i wyrozumiaoci.
Jeli chcesz rozszerza wasne ycie, nie stj w miejscu! Signij po dowiadczenia,
ktrych nigdy dotd w yciu nie miae. Zacznij na przykad nurkowa, odkryj podwodny
wiat i przekonaj si, jaki jest oraz jaki ty si stajesz w tym nowym otoczeniu. Zacznij
wiczy akrobacje powietrzne. Kiedy stoisz w drzwiach samolotu leccego na wysokoci
dwunastu tysicy piciuset stp i wiesz, e za chwil przez minut bdziesz spada z
prdkoci stu dwudziestu mil na godzin, wyskoczenie z samolotu wymaga niezachwianej
wiary. Nie wiesz wic, co to jest wiara, dopki nie zdobdziesz tego odniesienia! Zacznij bra
lekcje kierowania helikopterem. Zapewniam ci, e na zawsze odmieni to twoje ycie.
Powi cztery dni ycia i zapisz si do szkoy dla kierowcw wycigowych. Nauczysz si
tam wicej o ograniczeniach i rzeczach niemoliwych", ni mgby sobie to wyobrazi.
Spd wieczr na koncercie symfonicznym, jeli dotychczas tego nie robie - albo wybierz
si na koncert rockowy, jeli zwykle tego unikasz. Rozszerzaj cigle wasne moliwoci
wyboru. Pewnego dnia wybierz si na przykad do szpitala dla dzieci. Poznawaj nowych
ludzi, pomagaj im tym, e jeste. Rozwijanie kontaktw z innymi ludmi i znajdowanie
sposobw, ktre pozwol ci dotkn ich ycia, zmieni ci na dobre.
Moe nadszed czas, aby zapozna si z jak inn kultur i zobaczy wiat innymi
oczami? Moe ju czas, aby wybra si na Fidi i wzi udzia w ceremonii kaval Moe
powiniene przejecha si po miecie razem z patrolem policyjnym i zobaczy wiat z jego
perspektywy?
Pamitaj! Jeli chcesz rozumie ludzi, musisz znale sposb, by dzieli ich
odniesienia. Moe nadszed czas, by wrci do szkoy i zacz bada wewntrzny
wszechwiat" poprzez biologi i fizjologi, aby zapozna si lepiej z nasz kultur, studiujc
antropologi lub socjologi? Pamitaj, e jeli istniej w twoim yciu jakiekolwiek
ograniczenia, to najprawdopodobniej wynikaj one z ograniczonych odniesie. ODRZU
GRANICE ODNIESIE, A NATYCHMIAST ZNIKN GRANICE W CAYM TWOIM
YCIU!
Moliwoci, ktre ja sam zbadaem, s wyjtkowo fascynujce, dodaj si i nadaj
nowego znaczenia caemu yciu. Jednak aby zyska nowe odniesienia, nie musisz
wykorzystywa ich wszystkich. Nie musisz tak naprawd wykorzysta nawet jednej z tych
moliwoci, na ktre zdecydowaem sieja.
Nie potrzebujesz jecha do Afryki na safari. Moesz wybra si na ssiedni ulic i
pomc ludziom bezdomnym odnale w sobie rda, z ktrych dotychczas nie zdawali sobie
sprawy. Po zdobyciu choby jednego nowego odniesienia otwieraj si przed nami nowe
wiaty. Moe to by co, co syszysz lub widzisz po raz pierwszy, nowa rozmowa, nowy film,
nowy kurs, nowa ksika: nigdy nie wiesz, kiedy co si wydarzy.
Jedyny sposb, by odkry granice moliwoci
to przekroczy je i sign po niemoliwe.
ARTHUR C. CLARKE
Przyjrzyjmy si teraz najsilniejszym odniesieniom, ktre uksztatoway twoje ycie.
POWI CHWILp NA WYNOTOWANIE PICIU NAJWANIEJSZYCH
DOWIADCZE, KTRE ZDECYDOWAY O TYM, KIM JESTE. Opisz nie tylko samo
dowiadczenie, ale rwnie sposb, w jaki na ciebie wpyno. Jeli zdarzy ci si napisa, e
co wpyno na ciebie negatywnie, natychmiast zastanw si nad inn interpretacj tego
wydarzenia, bez wzgldu na to, czego to od ciebie bdzie wymagao. By moe bdziesz
musia w tym celu sign po now wiar albo znale inn perspektyw, o ktrej wczeniej
nigdy by nie pomyla. PAMITAJ, ZE WSZYSTKO W YCIU DZIEJE SI Z JAKIEGO
POWODU I MA SWJ CEL, KTRY NAM SUY Czasem potrzeba nam lat lub nawet
dziesicioleci, by t warto odkry. Ale wartoci znajduj si w KADYM ludzkim
dowiadczeniu.
Chciabym, aby przegldajc list wydarze, ktre pozytywnie uksztatoway twoje
ycie, pomyla o kilku nowych odniesieniach, aby wytyczy sobie kilka nowych celw.
Jakich nowych dowiadcze potrzebujesz? Bardzo przydatne moe si okaza pytanie:
JAKICH ODNIESIE POTRZEBUJ, ABY OSIGN TO, CZEGO CHC, ABY
PODWIGN WASNE YCIE NA NAJWYSZY MOLIWY POZIOM?" Czy
powiniene zacz wzorowa si na kim, kto osign ju sukces, pozna jego przekonania,
niektre z jego odniesie i regu? Moe po prostu musisz zacz szuka wasnych odniesie,
ktre pozwol ci dostrzec pikno ycia, dadz ci poczucie, e co do niego wnosisz?
SPRBUJ TEZ POSTARA SI O KILKA RADOSNYCH ODNIESIE. Moe ich
nie potrzebujesz, ale nawet jeli tak sdzisz, zastanw si i sprbuj znale takie odniesienia,
ktre sprawiayby ci rado, poprawiay samopoczucie. Ja zaczem studiowa sztuki walki,
poniewa wiem, jak nieprawdopodobnie wiele stanw mog one wywoa. Uczc si przez
osiem miesicy pod kontrol samego wielkiego mistrza Jhoona Rhee, zdobyem czarny pas w
tae kwon do, co udao mi si tylko dziki wzorowaniu si na jego nieporwnywalnej sztuce
koncentracji. Wiedziaem, e jeli przekonam si, i mog tak bardzo skoncentrowa si w tej
jednej dziedzinie, odniesienie to pozwoli mi zdyscyplinowa si rwnie i w innych
dziedzinach. Tak te si stao. Co wic mgby zrobi ty?
Kiedy ustalisz ju list wspaniaych odniesie, ktre chcesz zdoby, wyznacz termin
pozyskania kadego z nich. Zdecyduj, kiedy chcesz je osign. Kiedy nauczysz si
japoskiego, hiszpaskiego albo greckiego? Kiedy wybierzesz si w podr balonem? Kiedy
Rozdzia osiemnasty
TOSAMO: KLUCZ DO ROZWOJU
Niczego wielkiego nie osignie si nigdy
bez wielkich ludzi, a ludzie staj si wielcy,
kiedy s zdecydowani, by si takimi sta.
CHARLES DE GAULLE
Na jego ciele nie byo adnych znakw. Chiscy komunici trzymali go w maym
pokoju przez ponad dwadziecia godzin, ale nie bili go ani nie torturowali. Zaproponowali mu
nawet papierosa. W wyniku tej przyjacielskiej pogawdki chiski wywiad dysponowa
NAPISANYM JEGO WASN RK owiadczeniem, opisujcym niezliczone
niesprawiedliwoci i krzywdy dziejce si ludziom w Stanach Zjednoczonych, kraju podych
O nie, to nie ja, nigdy nie mgbym czego takiego zrobi", to natrafiae na bariery
ograniczanej tosamoci. Oczywicie nie zawsze jest to ze. Niepostrzeganie siebie samego
jako mordercy to bardzo wane przekonanie! Niepostrzeganie siebie samego jako osoby,
ktra potrafiaby wykorzystywa innych, jest bardzo poyteczne. Jest bardzo wane, bymy
definiowali samych siebie nie tylko w kategoriach, kim jestemy, lecz rwnie i kim nie
jestemy.
Czym dokadnie jest tosamo? S TO PO PROSTU PRZEKONANIA - DOBRE,
ZE LUB OBOJTNE - KTRE WYKORZYSTUJEMY DO ZDEFINIOWANIA NASZEJ
WASNEJ OSOBOWOCI, KTRE MWI NAM O RNICY MIDZY NAMI A
RESZT LUDZI, KTRE DECYDUJ O TYM, CO STANOWI O NASZEJ
WYJTKOWOCI I ODRBNOCI. A nasze poczucie pewnoci na temat tego, kim
jestemy, wytwarza podziay i granice, w ramach ktrych yjemy.
TWOJE ZDOLNOCI I MOLIWOCI S NIEZMIENNE, JEDNAK ZAKRES ICH
WYKORZYSTANIA ZALEY OD TWOJEJ TOSAMOCI. Jeli na przykad czujesz
pewno, e jeste czowiekiem otwartym i odwanym, signiesz po moliwoci, ktre
pozwol ci dopasowa zachowanie do poczucia tosamoci. Fakt, czy postrzegasz siebie jako
zwycizc, czy jako przegranego, gupka czy geniusza, natychmiast zdecyduje, jakie
moliwoci wewntrzne stan si dla ciebie dostpne. By moe czytae ksik Pygmalion
in the Classroom (Pigmalion w klasie), ktra dokadnie opisuje olbrzymie zmiany zachodzce
w uczniach po tym, jak zostaj przekonani, i dysponuj wielkim talentem.
BADACZE WIELOKROTNIE UDOWADNIALI, E ZDOLNOCI UCZNIW
ZNAJDUJ SI POD OLBRZYMIM WPYWEM TOSAMOCI, JAK
WYTWARZAJ ONI DZIKI PRZEKONANIOM NAUCZYCIELA O ICH INTELIGENCJI. Podczas jakiego eksperymentu grupie nauczycieli powiedziano, e pewni
uczniowie w klasie s wyjtkowo uzdolnieni, i polecono, by szczeglnie troskliwie dbali o ich
dalszy rozwj, stawiajc im ambitne wymagania. Tak jak zakadano, dzieci te stay si szybko
najlepszymi uczniami w klasie. Interesujcy w tym eksperymencie jest fakt, e wybrani
uczniowie wcale nie prezentowali inteligencji wyszej od przecitnej, a niektrzy spord
nich wczeniej uznani byli za uczniw bardzo sabych. Wanie ich poczucie pewnoci, e s
bardzo dobrzy (ktre zostao w nich wywoane na skutek faszywego przekonania"
nauczycieli), przyczynio si do tego sukcesu.
Wpyw tej zasady nie ogranicza si do uczniw. SPOSB, W JAKI POSTRZEGAJ
CI JAKO OSOBOWO INNI LUDZIE, DECYDUJE O ICH ZACHOWANIACH
WZGLDEM CIEBIE. Czsto nie ma to nic wsplnego z twoim charakterem. Jeli na
przykad kto postrzega ci jako oszusta, nawet jeli jeste uczciwy i robisz same dobre
rzeczy, ten kto bdzie si dopatrywa nieczystych motyww we wszystkich twoich
zachowaniach. Najgorsze jest to, e czsto po dokonaniu w sobie pozytywnej zmiany
pozwalamy, by ludzie w naszym otoczeniu dalej postrzegali nas poprzez swoje przekonania i
odczucia, ktre wywoane zostay naszym poprzednim zachowaniem. Wszyscy musimy
pamita o tym, e mamy wielkie moliwoci wpywu na tosamo tych, ktrzy s nam
bliscy.
T wanie si Marva Collins wykorzystuje, kiedy wpywa na swoich uczniw, by
uwierzyli, e s panami wasnego przeznaczenia, e s tak samo utalentowani jak kady inny
czowiek, ktry kiedykolwiek chodzi po ziemi.
Najbardziej odczuwamy doskonao innych ludzi, kiedy przestaj by obecni.
RALPH WALDO EMERSON
ZAWSZE DZIAAMY ZGODNIE Z NASZYM WASNYM POGLDEM NA
TEMAT TEGO, KIM JESTEMY, BEZ-WZGLDU NA TO, CZY POGLD TEN JEST
zmiany poczucia tosamoci s rwnie gbokie, to jednak niektre z nich sigaj tak daleko,
e konsekwencj jest cakowite zastpienie jednego Systemu Nadrzdnego innym.
Jak to si stao, e podczas wojny koreaskiej wicej Amerykanw donosio na swoich
wspwiniw ni podczas ktrejkolwiek innej wojny we wspczesnej historii? Komunici
chiscy, w odrnieniu od swoich pnocnokoreaskich sojusznikw, rozumieli SI
WYNIKAJC Z POCZUCIA TOSAMOCI I DOCENIALI FAKT, E JEGO ZMIANA
MOE W JEDNEJ CHWILI ZMIENI NIE TYLKO PRZEKONANIA I WARTOCI
WINIW, ALE RWNIE ICH DZIAANIA. Wanie dlatego zamiast stosowa
brutaln si, podstpnie wykorzystywali swoj wasn strategi wojny psychologicznej,
obliczonej nie tylko na zwyke zdobywanie informacji, ale przede wszystkim na przekonanie
walczcych Amerykanw do filozofii politycznej przeciwnika.
Chiscy komunici wiedzieli, e jeli uda im si zaszczepi w Amerykanach nowe
przekonania i wartoci, zaczn oni postrzega rol wasnego kraju w wojnie zupenie inaczej,
stan si pewni, e ich kraj dziaa destrukcyjnie, i zaczn pomaga Chiczykom na wszystkie
moliwe sposoby. Dziki temu komunici odnieli sukces. Zrozumienie tego, co zrobili, moe
pomc ci poj, w jaki sposb stworzye swoj obecn tosamo i w jaki sposb moesz j
zmieni w jednej chwili, a wic w konsekwencji w jednej chwili zmieni rwnie cae swoje
ycie.
Zadanie stojce przed chiskimi komunistami byo rzeczywicie potne. Jak zmieni
czyj tosamo bez uciekania si ani do groby mierci, ani obietnicy wolnoci? Zwaszcza
jeli wie si doskonale, e kady amerykaski onierz przeszed szkolenie podawania tylko
swojego nazwiska, stopnia i numeru identyfikacyjnego? Ich plan by prosty: zacz od rzeczy
drobnych i opierajc si na nich, budowa dalej. Chiczycy wiedzieli, E ROZPOZNAJEMY
KADEGO PO JEGO DZIAANIACH. Na przykad skd wiesz, kim naprawd jest twj
przyjaciel? Czy wiedza ta nie opiera si na tym, w jaki sposb traktuje on innych ludzi, jak si
zachowuje?
Jednak prawdziwy sekret Chiczykw polega na tym, i zrozumieli oni, e to, kim
jestemy - nasz wasn tosamo - identyfikujemy w ten sam sposb, oceniajc wasne
dziaania. ABY OCENI, KIM JESTEMY, PATRZYMY NA WASNE DZIAANIA.
Chiczycy wiedzieli wic, e aby osign swj ostateczny cel i zmieni przekonanie winia
na temat wasnej tosamoci, musieli nakoni go do robienia rzeczy, ktre robiby
kolaborant. I znw nie jest to proste zadanie. Ale orientowali si, e mog zmczy winia
rozmow trwajc od dwunastu do dwudziestu godzin i wtedy poprosi go o drobne
ustpstwo, skoni do powiedzenia zdania typu: Stany Zjednoczone nie s doskonae", albo:
Prawd jest, e w komunistycznym kraju bezrobocie nie wystpuje." Po stworzeniu takiego
zaplecza Chiczycy po prostu posuwali si dalej bardzo drobnymi krokami. Rozumieli ludzk
potrzeb spjnoci. Kiedy poczynimy stwierdzenie, w ktre wierzymy, musimy zrobi
wszystko, by je wesprze.
Prosili wic winia, by napisa kilka przyczyn, dla ktrych Ameryka nie jest
doskonaa. Skrajnie wyczerpany wizie sysza nastpnie pytanie: Jakie inne korzyci
spoeczne wynikaj z komunizmu?" I tak po krtkim czasie przed winiem znajdowa si
napisany jego wasn rk dokument, w ktrym nie tylko atakowa swoj ojczyzn, ale
rwnie wychwala komunizm. Musia wtedy jako sam przed sob usprawiedliwi fakt, e
co takiego napisa. Nie by bity, nie oferowano mu jakichkolwiek specjalnych nagrd. Jak
wic mg wyjani swoj ch" do zrobienia tego, co zrobi? Pniej proszono go, by
przeczyta t list podczas dyskusji ze wspwiniami, albo napisa oparty na niej esej.
Nastpnie Chiczycy czytali jego esej w radio, podajc pene imi i nazwisko autora, i
wizie nagle znajdowa si w sytuacji ujawnionego publicznie kolaboranta. Kiedy
wspwiniowie pytali go, dlaczego to zrobi, nie mg broni si stwierdzeniem, e by
torturowany. Musia usprawiedliwi swoje dziaanie przed samym sob i przed innymi, aby
utrzyma wasne poczucie spjnoci. W tej wanie chwili stwierdza gono, e napisa to,
poniewa jest to prawda! I wanie wtedy zmieniaa si jego tosamo. Zaczyna postrzega
siebie samego jako zwolennika komunistw i wszyscy w jego otoczeniu w ten sam sposb go
okrelali. Wzmacniali jego now tosamo, traktujc go dokadnie tak samo, jak traktowali
chiskich stranikw.
Nowa tosamo szybko skaniaa winia do otwartego wyrzeczenia si wasnego
kraju, co pozwalao mu utrzyma spjno z wasnymi stwierdzeniami i now etykiet.
Czsto te zaczyna jeszcze cilej wsppracowa z Chiczykami. Kiedy bowiem raz co
napisa, nie mg potem udawa przed samym sob, e tego nie zrobi. Jego sowa byy
widoczne czarno na biaym. Kady mg rozpozna jego charakter pisma. To wanie
skaniao go, aby uczyni swoje przekonania oraz wyobraenie o samym sobie zgodnymi z
tym, co niewtpliwie zrobi".
Zanim ostro ocenisz winiw wsppracujcych z Chiczykami, powiniene dokadnie
przyjrze si samemu sobie. Czy wasn tosamo wybrae wiadomie, czy te moe jest
ona wynikiem tego, co powiedzieli ci inni ludzie, wynikiem wanych wydarze w twoim
yciu oraz innych czynnikw, ktre pojawiy si bez wiadomego przyzwolenia z twojej
strony? Jakie wiadome dziaania i zachowania podje w przeszoci, aby pomc sobie w
sformowaniu podstaw wasnej tosamoci?
Czy zgodziby si na bolesny zabieg pobrania szpiku kostnego, aby pomc
nieznajomemu? Odpowied wikszoci ludzi brzmiaaby: Absolutnie nie!" A przecie
badania przeprowadzone w 1970 roku dowiody, e jeli doprowadzimy kogo do przekonania, i zaley od tego spjno jego tosamoci, przewanie godzi si na taki zabieg bez
wahania.
Badania te pokazay, e kiedy badanych proszono najpierw o poczynienie drobniejszych
zobowiza, po ktrych nastpoway ich dwa rwnie drobne dziaania w tym samym
kierunku, zaczynali oni odczuwa, e odmowa wydaje si wiadczy o ich braku
charakteru". Wielu udoskonalio wtedy now tosamo i zaczo postrzega samych siebie
jako potencjalnych dawcw", jako ludzi, ktrzy bezwarunkowo powicaj si pomaganiu
innym, nawet jeli wymaga to od nich cierpienia. Kiedy ju ta zmiana w nich nastpia, ludzie
ci na prob o poddanie si zabiegowi pobrania szpiku kostnego reagowali pozytywnie,
kierowani si nowej tosamoci. Musieli zachowa spjno wewntrzn, bez wzgldu na
koszty finansowe, wymagany do tego czas i zwizane z tym cierpienie. ICH POGLD NA
SIEBIE SAMYCH JAKO DAWCW STAWA SI ODZWIERCIEDLENIEM TEGO,
KIM BYLI. NIE MA SILNIEJSZEJ DWIGNI ZMIENIAJCEJ LUDZKIE
ZACHOWANIE NI POCZUCIE WASNEJ TOSAMOCI.
Robert Caldini, Influence, op. cit.
Mg by teraz spyta: CZY MOJA TOSAMO OGRANICZANA JEST PRZEZ
MOJE DOWIADCZENIA?" ODPOWIED BRZMI: NIE. TWOJA TOSAMO
OGRANICZANA JEST TWOJ INTERPRETACJ WASNYCH DOWIADCZE.
TWOJA TOSAMO TO NIC INNEGO, JAK DECYZJE, KTRE PODJE
USTALAJC, KIM JESTE, JAKIE CZYNNIKI TWORZ Z CIEBIE JEDN CAO.
STAJESZ SI TAKI JAK ETYKIETY, KTRE SAM SOBIE PRZYKLEIE. SPOSB, W
JAKI DEFINIUJESZ SWOJ TOSAMO, DEFINIUJE TWOJE YCIE.
SKRAJNE CIERPIENIE: POSIEW KRYZYSU TOSAMOCI
Ludzie, ktrzy nie dziaaj zgodnie z wasnymi przekonaniami o tym, kim s, szykuj
grunt pod tak zwany kryzys tosamoci. Kiedy kryzys nadchodzi, nagle trac orientacj i
zaczynaj kwestionowa swoje dotychczasowe zachowania. Ich cay wiat przekrca si do
gry nogami i dowiadczaj wielkiego strachu przed cierpieniem. To wanie przytrafia si
wielu ludziom, ktrzy przeywaj, kryzys koo pidziesitki". Czsto postrzegaj samych
siebie jako ludzi modych, majcych znaczny wpyw na otoczenie. Pewien bodziec
olbrzymim cierpieniem i niektrzy ludzie dla utrzymania tych starych przekona posuwaj si
nawet tak daleko, e popeniaj samobjstwo.
Dramatyczn ilustracj tego stwierdzenia jest wielkie dzieo Wiktora Hugo Ndznicy.
Po zwolnieniu z galer bohater powieci Jean Valjean czuje si osamotniony i sfrustrowany.
Cho podczas wszystkich lat spdzonych pod stra francuskiej policji nigdy nie uzna si za
kryminalist (ukrad tylko bochenek chleba, aby nakarmi godujc rodzin, i za to skazany
zosta na wiele lat cikich robt), po wyjciu na wolno przekonuje si, e nie moe dosta
uczciwej pracy. Wszyscy nim gardz i odrzucaj go jako byego skazanego.
W kocu, kierowany bezradnoci, zaczyna akceptowa tosamo, ktr narzuca mu
przylepiona przez spoeczestwo etykietka. Teraz ju JEST kryminalist i zaczyna dziaa jak
kryminalista. Tu po tym, jak przygarnia go dobry duchowny, aby nakarmi i da dach nad
gow, spenia nakaz swojej nowej tosamoci i kradnie srebrn zastaw ksidza. Kiedy
policja zatrzymuje Valjeana podczas rutynowej kontroli, odkrywa nie tylko fakt, e jest on
kryminalist, ale te znajduje u niego najcenniejsz wasno ksidza: srebra. Przestpstwo to
podlega karze doywotnich robt.
Policja doprowadza Valjeana przed ksidza, ktry po usyszeniu faktw utrzymuje, e
srebra s podarunkiem, i mwi Val-jeanowi, e zapomnia zabra jeszcze dwch srebrnych
wiecznikw. Ku cakowitemu zaskoczeniu Valjeana po odejciu policji duchowny czyni ze
swojego hojnego kamstwa rzeczywisto i odsya go ze srebrn zastaw, by w oparciu o ni
zbudowa sobie nowe ycie.
Valjean musi sobie jako poradzi z dziaaniami ksidza. Dlaczego w niego uwierzy?
Dlaczego nie odesa go do wizienia, skutego w kajdany? Ksidz powiedzia mu te, e jest
jego bratem, e nie naley ju wicej do za, e jest uczciwym czowiekiem i dzieckiem
boym. Ten potny wzorzec zama tosamo Valjeana. Wtedy zmienio si cae jego
zachowanie. Sta si czowiekiem znaczcym, zacz pomaga innym.
Jednak pewien policjant, nazwiskiem Javert, uczyni schwytanie Valjeana i pozbawienie
go wolnoci celem swojego ycia. Wiedzia", e Valjean jest zy, i definiowa sam siebie
jako czowieka, ktry wtrca wszystko zo do wizienia. Kiedy Javert w kocu go dopad,
Valjean mia wspania okazj, by raz na zawsze pozby si swej nemesis, jednak
wspaniaomylnie darowa swojemu oprawcy ycie.
Po latach intensywnej pogoni Javert w kocu zrozumia, e Valjean to dobry czowiek,
moe nawet lepszy ni on sam. Nie potrafi poradzi sobie z myl, e by moe wanie on, a
nie Valjean, jest zy i okrutny. W wyniku tych myli rzuci si w odmty Sekwany.
Najbardziej drczyo go to, ze straci pewno
siebie. Czu, e nie ma gruntu pod nogami..
Myla o sobie z przeraeniem. Czowiek
wyrzucony, nie znajcy swej drogi i
przepeniony wstrtem!
WIKTOR HUGO, NDZNICY"
KIM WIC JESTE?
Co to wszystko naprawd oznacza? Moe si to wydawa bardzo ezoteryczne, dopki
nie zaczniemy si sami definiowa. POWI WIC CHWIL NA TO, BY DOWIEDZIE
SI, KIM JESTE. KIM JESTE? Jest tak wiele sposobw, jakimi si sami definiujemy.
Moemy opisywa si zgodnie z naszymi emocjami (Jestem zakochany. Jestem spokojny.
Jestem zdenerwowany) lub uywajc swojego zawodu (Jestem prawnikiem. Jestem lekarzem.
Jestem duchownym), tytuu (Jestem dyrektorem. Jestem wiceprezesem), dochodw (Jestem
milionerem), rl (Jestem matk. Jestem najmodsza z piciu sistr), zachowa (Jestem
hazardzist), wasnoci (Jestem wacicielem Beemera"), metafor (Jestem krlem wzgrz.
Jestem pionkiem), oceny innych (Jestem bezwartociowy. Jestem wyjtkowy), przekona
duchowych (Jestem judaist), wygldu (Jestem pikny. Jestem brzydki. Jestem stary),
osigni (Jestem krlow piknoci szkoy w Home Valley z 1960 roku) albo niepowodze
(Jestem zrujnowany). Moemy nawet definiowa si, podajc, czym nie jestemy (Nie jestem
nieodpowiedzialny).
Tosamo naszych przyjaci i rwienikw rwnie wywiera na nas wpyw. Przyjrzyj
si dobrze swoim przyjacioom. Twoje przekonanie, kim oni s, jest czsto
odzwierciedleniem twojego przekonania na temat tego, kim jeste ty. Jeli twoi przyjaciele s
troskliwi i dobrzy, najprawdopodobniej postrzegasz sam siebie w taki wanie sposb.
Bardzo silnym czynnikiem s rwnie ramy czasowe, ktrych uywasz, by si
zdefiniowa. Czy aby zdefiniowa, kim naprawd jeste, patrzysz w przeszo, w przyszo
czy moe przygldasz si teraniejszoci? Wiele lat temu ani moja przeszo, ani teraniejszo nie byy specjalnie ekscytujce, wiadomie wic kusiem swoj tosamo wizj
tego, kim wiedziaem, e si stan. Nie musiaem czeka. Zaczem y w taki sposb o wiele
wczeniej.
Jest bardzo wane, by odpowiadajc na to pytanie, znajdowa si we waciwym
nastroju. Musisz czu si odprony i bezpieczny oraz kierowa si ciekawoci. Jeli tylko
pobienie zapoznajesz si z t ksik, jeli tylko przerzucasz kartki albo zbyt wiele rzeczy
odwraca od niej twoj uwag, nie uzyskasz waciwej odpowiedzi.
We kilka gbokich oddechw, sprbuj si odpry. Pozwl, by twj umys wprawi
si w stan ciekawoci - nie strachu, nie przejcia, nie poszukiwania doskonaoci albo w ogle
poszukiwania czegokolwiek. Po prostu spytaj si: Kim jestem?", zapisz odpowied i pytaj
ponownie. Za kadym razem, kiedy bdziesz sobie zadawa to pytanie, zapisuj wszystko, co
przyjdzie ci do gowy, i staraj si siga coraz gbiej. Pytaj tak dugo, jak dugo nie
osigniesz opisu samego siebie, ktry bdziesz mg uzna za waciwy z caym
przekonaniem. Jak si definiujesz? Na czym polega istota ciebie? Jakich metafor uywasz, by
si opisa? Jak rol odgrywasz?
Czsto si zdarza, e jeli nie wytworzymy w sobie tego stanu bezpieczestwa i
ciekawoci, obawy i wahania podsuwaj nam niewystarczajce lub niedokadne odpowiedzi.
Jeli staniesz przed kim i nie wprowadziwszy go w odpowiedni stan, zadasz nagle pytanie:
Kim jeste?", spotkasz si zjedna z dwch reakcji:
PUSTY WZROK. Ten typ pytania wywouje czsto u ludzi wielkie zmieszanie i
zaskoczenie, poniewa nigdy nie poproszono ich, by powanie zastanowili si nad
odpowiedzi na nie.
ODPOWIED POWIERZCHOWNA. To technika unikania stosowana zawsze na
pocztku. Reakcj t moemy zdefiniowa jako zapieranie si, poniewa rozmwca bdzie po
prostu obstawa przy swoim: Jestem tym, kim jestem, i to wszystko." Przekonaem si, e
czsto nie mona od razu uzyska odpowiedzi na tego typu osobiste pytania, zwaszcza
nacechowane emocjonalnie. Ludzie nie chc na nie odpowiada dopty, dopki nie
odpowiedz sobie sami na dwa pytania.
Najpierw zastanawiaj si: Czy w ogle potrafi odpowiedzie na to pytanie?" Jeli
rozmwca nie ma pewnoci, kim naprawd jest, odpowie: Nie wiem", albo udzieli nam
pierwszej lepszej powierzchownej odpowiedzi, jaka przyjdzie mu do gowy. Czasem ludzie
boj si zadawa sobie to pytanie ze strachu przed brakiem jasnoci i zdecydowania w tej
podstawowej dla ich ycia kwestii. Drugie pytanie, ktre sobie zadaj, brzmi: Co z tego bd
mia? Jakie korzyci osobiste odnios, jeli odpowiem na to pytanie?"
(nurkow
wanie, skokii przez ogiee, spadochrroniarstwo) zacza rozzumie, e moe
m
zrobi
wszystk
ko, jeli si do
d tego zmu
usi.
Jeednak odnieesienia te niee komponow
way si jesszcze w przeekonanie mwice
m
jej, kim
jest. Wiidziaa siebiie wtedy jak
ko sabeuszza, ktry po
otrafi skakaa ze spadocchronem".
Transfo
ormacja nie bya jeszczee kompletnaa, ale proces ten ju si zacz bezz jej wiadom
mej
wiedzy.. Mwia mi, e inni ludzie zazdro
ocili jej tak
kich wyczynnw. Wiele razy
r
syszaa
sowa: auj,
e nie
n potrafi zdoby si na co takiiego. Jeste bardzo odw
wana."
Komenttarze te cak
kowicie j zaskakiway
z
y, ale wyobrraenie, jakiie mieli o niiej inni, zmu
usio j
wreszcie do zakwestionowaniaa wasnej op
pinii o sobiee samej.
W kocu zaccza czy cierpienie z myl, e jest tchrzlliwym sabeeuszem. Zaccza
rozumiee, e takie postrzeganiie siebie ogrraniczaj. POSTANOW
P
WIA WIC
C, E NIE CHCE
JU TA
AKA BY JAK
J
PRZED
DTEM. Co wicej, przez cay ten czas jej um
mys walczy z
niespjn
noci, rozb
bienoci midzy
m
tym,, jak postrzeegali j znajjomi, a tym
m, jak sama
postrzeg
gaa wasn tosamo. Kiedy wic nadarzyaa jej si koleejna okazja skoku ze
spadoch
hronem, chw
wycia si jeej bardzo mocno
m
z posttanowieniem
m, e to dla niej szansaa
przejciia od moliw
woci do rzeeczywistocci, od mog taka by" do taka wanie
w
jestem".
Przyszeed czas, aby
y zmieni um
miowanie przygd
p
z opinii
o
w przekonanie.
Kiedy samolo
K
ot wspi si na wysoko dwunasstu i p tysiica stp, Debra
D
obserw
wowaa,
jak mniej dowiadcczeni od nieej kandydaci na spadochroniarzy w
walczyli z wasnym
w
straachem i
yglda na ludzi,
l
ktrzy
y wspanialee si bawi. Pomylaa wtedy: Taaka
zmuszalli si, by wy
wanie kiedy byaam. ALE NIE
N JESTEM
M PRZECIE
E JU KIM
M TAKIM
M. Dzisiaj bd si
wspaniaale bawi." Wykorzystaaa obawy innych ludzii jako kontrrast, przeciw
wiestwo ossoby,
ktr po
ostanowia si
s sta. Przzypomniaa sobie: Waanie w takii sposb reaagowaam
przedtem
m" - i ze zd
dziwieniem zauwaya,
z
e dokonaa si w niejj wielka zm
miana. Nie by
ya ju
sabeuszzem. Staa si
s siln kob
biet, ktra za chwil miaa
m
rzuci si w wir przygody
p
sw
wego
ycia.
M
Miaa
wyskoczy z samo
olotu jako pierwsza.
p
Po
odczas caeggo skoku niie posiadaaa si ze
szczciia i radoci.. Bya oczarrowana. Nig
gdy wczeniej nie odczzuwaa tak wielkiej
w
eneergii i
tak wiellkiego
po
odniecenia. Jednym z elementw,
e
nia
ktry prawdopodobniee pomg jejj bez wahan
przekroczy barier nowej tosamoci, by
ya ch su
uenia przykkadem pozo
ostaym
P
e musi to rob
bi jako lideer grupy. Poowiedziaa mi
m pniej: To
uczestniikom lotu. Poczua,
bardzo podobne
p
do
o tego, co ty
y robisz. Gd
dyby prowaadzi zajciaa majce po
omc uczesttnikom
pokona strach w skakaniu
s
przzez ogie, a nastpnie sam
s odmw
wi wykonan
nia tego wiiczenia,
cae zajcia byyby
y na nic. Mu
usisz robi to,
t o czym mwisz."
m
Cz trzeecia
N O W E YC
CIE W SIEDE
EM DN
NI
Rozdzia dzieewitnasty
RZEZNACZ
ZENIE
PR
EM
MOCJONA
ALNE:
JE
EDYNY
PR
RAWDZIW
WY
SU
UKCES
DZIE PIER
RWSZY
RE
EZULTAT: Przejcie kontroli
k
nad
d spjnymi emocjami ooraz rozpoczzcie wiad
domego
i celoweego przekszztacania cod
dziennych dowiadcze
d
yciowyych.
N mona ossign praw
Nie
wdziwego sukcesu
s
bezz sukcesu em
mocjonalnego, a mimo to
przecittny czowiek
k w cigu ty
ygodnia dowiadcza jeedynie dwunnastu emocji, spord ponad
p
trzech ty
ysicy, ktrre oferuj naam sownik
kowe moliw
woci naszeego jzyka. Musimy
M
pam
mita,
e nie odzwierciedl
o
la to w adn
nym razie naszych
n
emo
ocjonalnychh moliwocci, lecz raczzej
ograniczzenia wzorccw koncen
ntracji i fizjo
ologii, ktry
ymi posuguujemy si ob
becnie.
N kartach teej ksiki niieustannie wracalimy
Na
w
d mistrzosstwa emocjo
do
onalnego. Zdobye
Z
dziki teemu bardzo
o pokany zapas narzd
dzi i technik
k, ktre pozw
walaj na naatychmiasto
ow
zmian dowolnej emocji. Rozu
umiesz ju teraz,
t
e zm
miana wasnnych odczu
Rozdzia dwudziesty
PRZEZNACZENIE FIZYCZNE: WIZIENIE
CIERPIENIA C Z Y PAAC PRZYJEMNOCI?
DZIE DRUGI
REZULTAT: Nauczye si uwarunkowywa system nerwowy w taki sposb, by
wywoywa zachowania, ktre pozwol ci osign podane rezultaty. Podobnie twoje
przeznaczenie fizyczne zaley od tego, jakie warunki stwarzasz dla metabolizmu i mini, aby
osign podany poziom energii i sprawnoci fizycznej.
Postawi sobie za cel pobicie wiatowego rekordu. Przez dziesi poprzednich dni
biega dwadziecia jeden godzin, a spa zaledwie trzy w cigu doby. Wyzwanie umysu byo
rwnie potne, jak wyzwanie fizyczne: musia przej ze wiata codziennych dowiadcze,
w ktrym spdzi cae swoje dotychczasowe ycie, do wiata, w ktrym jego gwnym celem
by kolejny krok naprzd. Powici wiele lat na wiczenie nie tylko ciaa, ale i umysu. Jego
cel? Udowodni nieograniczony potencja fizyczny, ktry tkwi w kadym z nas. amic
poprzedni wiatowy rekord, przebiegajc ponad tysic mil w jedenacie dni, ze redni osiemdziesiciu czterech mil dziennie, Stu Mittleman udowodni, e zrozumiawszy, jak
uwarunkowywa zarwno umys, jak i ciao, mona osign rezultaty znacznie
przekraczajce dotychczasowe ludzkie wyobraenia. Udowodni na sobie, jak
niewyobraalnie wielkie s ludzkie moliwoci. Dowid, e moemy przystosowa si
dosownie do kadych warunkw, jeli wymagamy od siebie wci wicej i wicej. Celem
tego rozdziau jest podzielenie si z tob najwaniejszymi sekretami, ktre pozwoliy Stu
Mittlemanowi stworzy sobie warunki do osignicia rezultatu, ktry wczeniej uznawano za
nieosigalny.
Zrozumienie tego prostego rozrnienia, ktre wykorzysta Stu, pomoe ci nie tylko
zmieni wasny wygld, lecz rwnie poziom energii, jako ycia, a w kocu i ostateczne
przeznaczenie.
Najwiksza rnica midzy zdrowiem a sprawnoci sprowadza si do zrozumienia
rnicy midzy wiczeniem aerobiku i anaerobiku, midzy wytrzymaoci i si. AEROBIC
oznacza dosownie z tlenem" i odnosi si do UMIARKOWANYCH WICZE
POWTARZANYCH PRZEZ JAKI OKRES. System aerobiczny to ukad odpornociowy,
ktry obejmuje serce, puca, naczynia krwionone i minie aerobiczne. Jeli poprzez odpowiedni diet uaktywniasz ten system, spalasz przede wszystkim tuszcz jako podstawowe
rdo energii.
ANAEROBIC znaczy dosownie bez tlenu" i odnosi si do WICZE, KTRE
WYWOUJ KRTKIE WYBUCHY SIY. wiczenia anaerobiczne uatwiaj przede
wszystkim spalanie glikogenu, powodujc, e ciao gromadzi tuszcz. O zdolnoci organizmu
do spalania tuszczu decyduj midzy innymi uwarunkowania genetyczne. Niektrzy ludzie
rodz si ju z wysoko aktywnym systemem aerobicznym. S to osoby, ktrym wszyscy tak
bardzo zazdrocimy, poniewa mog zje dokadnie wszystko, i to w dowolnej iloci, bez
ryzyka przytycia nawet o uncj.
Wikszo typw wicze jest albo aerobiczna, albo an-aerobiczna. O
WYKORZYSTANIU SYSTEMU AERO-BICZNEGO BD ANAEROBICZNEGO
DECYDUJE POZIOM WYSIKU WOONEGO W WICZENIE. Spacer, trucht, bieg,
jazda na rowerze, pywanie, taniec i tak dalej stanowi typ wiczenia, ktry moe uaktywnia
obydwa te systemy. PRZY MNIEJSZYM OBCIENIU
SERCA WICZENIA UAKTYWNIAJ SYSTEM AE-ROBICZNY, A PRZY
WIKSZYM SYSTEM ANAE-ROBICZNY... Tenis, koszykwka i tym podobne sporty s
zwykle anaerobiczne.
Styl ycia wikszoci Amerykanw sprawia, e yj oni cigle w systemie
anaerobicznym. Pogreni w cigym stresie i usiujcy sprosta wci wikszym
wymaganiom, decyduj si na taki wanie rodzaj wicze. W rezultacie przyzwyczajaj swj
metabolizm do cigego funkcjonowania na zasadzie anaerobicznej, to jest, czerpi energi
przede wszystkim ze spalania glikogenu. Kiedy poziom glikogenu staje si bardzo niski,
anaerobicznie wywiczony metabolizm zaczyna traktowa cukier we krwi jako dodatkowe
rdo energii. Natychmiast obnia to poziom zdrowia i witalnosci.
KIEDY ANAEROBICZNY STYL WICZE OKRADA TWJ ORGANIZM Z
CUKRU WE KRWI, ktry mgby by wykorzystywany do innych celw, natychmiast
zaczynasz odczuwa negatywne skutki. Poniewa PRAWIDOWE FUNKCJONOWANIE
UKADU NERWOWEGO WYMAGA DWCH TRZECICH CUKRU ZAWARTEGO W
KRWI, deficyt cukru wywoany wiczeniami anaerobicznymi moe powodowa problemy
neurominiowe, takie jak choby bl gowy lub brak orientacji. Oto lista objaww
bezporednio powizanych ze zbytnio anaerobicznym uwarunkowaniem metabolizmu:
ZMCZENIE, NAWRACAJCE KONTUZJE, NISKI POZIOM CUKRU WE KRWI,
DEPRESJA LUB PODENERWOWANIE, KOPOTY Z PRZEMIAN TUSZCZW,
SYNDROM PRZEDMIESICZKOWY, KOPOTY Z KRENIEM ORAZ
USZTYWNIENIE CIGIEN.
YJEMY W SPOECZESTWIE, KTRE NADUYWA ANAEROBIKU I
STOSUJE ZBYT MAO AEROBIKU, CO UJEMNIE WPYWA NA JAKO YCIA
NIEMAL WSZYSTKICH Z NAS. We wspczesnym, wysoko uprzemysowionym
spoeczestwie spada aktywno fizyczna ludzi. Zaledwie kilka dziesicioleci temu ludzie
wykonywali wikszo prac domowych wasnymi rkami. Dzi postawilimy swoim
organizmom wysokie wymagania aktywnoci fizycznej, ktrej nie budzi ju nasza codzienna
leniwa egzystencja. T wymuszon aktywno fizyczn nazywamy wiczeniami.
Niestety dobre zamiary wielu z nas, wcznie z ludmi bardzo aktywnymi sportowo,
nie przynosz polepszenia stanu zdrowia. Powodowani chci osignicia coraz lepszych
wynikw w coraz krtszym czasie, w wikszoci doprowadzamy do zaburze rwnowagi
midzy zdrowiem a sprawnoci fizyczn i odczuwamy pniej skutki tej nierwnowagi.
Rozwizanie tego problemu jest proste. Sekret Stu Mittlemana polega na tym, e
pojmuje on, i zdrowie i sprawno fizyczna musz i w parze. Wedug dra Maffetone'a
mona to osign dziki zrozumieniu, i:
WSZYSTKIE ZESTAWY WICZE FIZYCZNYCH ZACZYNAJ SI OD
BUDOWANIA PODSTAWY AEROBICZNEJ - okresu, w ktrym wszystkie wykonywane
wiczenia oparte s wycznie na aktywnoci aero-bicznej, bez adnych wicze
anaerobicznych. Ten okres aerobiczny powinien trwa od minimum dwch do maksimum
omiu miesicy, w ktrym to czasie rozwija si i maksymalizuje system aerobiczny
organizmu. Po tym okresie nastpuje okres wicze anaerobicznych wykonywanych raz, dwa,
a czasem trzy razy w tygodniu. WACIWE ROZWINICIE SYSTEMU
AEROBICZNEGO NIE TYLKO ZWIKSZY SPRAWNO FIZYCZN, LECZ
RWNIE POZWOLI SPALI ZBYWAJCY TUSZCZ Z OKOLIC BIODER,
POLEPSZY SYSTEM ODPORNOCIOWY ORGANIZMU, ZWIKSZY POZIOM
ENERGII oraz zapewni wzgldn odporno na kontuzje. Innymi sowy, droga do
zbudowania cakowitego zdrowia i sprawnoci fizycznej prowadzi zarwno przez
odpowiednie warunkowanie metabolizmu wiczeniami aerobicznymi, jak i przez
podejmowanie wicze anaerobicznych, kiedy jest to podane.
Tworzc podstaw aerobiczn, tworzysz rwnie olbrzymi ilo energii i wielk
wytrzymao. Pamitaj, e rozszerzajc wasny potencja aerobiczny, rozszerzasz zdolno
dostarczania tlenu (rdo energii i zdrowia) do kadego organu i ukadu ciaa. Problem
polega na tym, e wikszo ludzi zmusza si do wicze znacznie przewyszajcych
optymalny dla nich poziom pracy serca i wykonuje wszystkie wiczenia w stanie anaerobicznym. Jeli dotychczas nie wytworzye podstawy aerobicznej, wszystkie wiczenia fizyczne
wykonujesz kosztem wasnej wytrzymaoci. Wikszo ludzi, powodowana chci
szybkiego osignicia sprawnoci fizycznej, prbuje wiczy przy maksymalnym obcieniu
serca. Tradycyjnie maksymalny rytm pracy serca wyznacza si odejmujc wasny wiek
wyraony w latach od dwustu dwudziestu. Na przykad dla trzydziestolatka maksymalny rytm
serca wynosi sto dziewidziesit. Nie ma wtpliwoci, e wiczenie przy tym obcieniu
serca przez duszy czas przyniesie ci sprawno fizyczn", jednak nie ma te wtpliwoci,
e bdzie to sprawno kosztem zdrowia.
Sprbuj zgadn, kto w ten sposb traktowa samego siebie przez adnych kilka lat!
Wanie, przez dugi czas zmuszaem si do pracy przy maksymalnym obcieniu, na
przykad wskakiwaem na Stair Master i chodziem przez dwadziecia minut na
maksymalnych obrotach. Albo po duszej przerwie w wiczeniach wyskakiwaem na
zewntrz i biegem przez pi mil bez adnej absolutnie rozgrzewki. Po czym takim nie
mogem chodzi przez kilka dni, ale wierzyem, e przyczyniam si w ten sposb do poprawy
wasnego zdrowia. Byem przekonany, e bez blu niczego si nie osignie. Tymczasem by
to jedynie sposb na wytwarzanie w sobie skrajnych postaw wobec wicze fizycznych.
Mieszane skojarzenia cierpienia i przyjemnoci sprawiay, e odkadaem wiczenia tak
dugo, jak dugo pozwala mi na to mj umys, a nastpnie prbowaem nadrobi wszystkie
zalegoci za jednym razem.
Jednak od tamtego czasu nauczyem si, e JELI ZACZYNAM WICZY W TAKI
SPOSB, E OD RAZU WPROWADZAM ORGANIZM W SYSTEM ANAEROBICZNY,
MOG SPOWODOWA BARDZO NIEBEZPIECZNE KONSEKWENCJE. Aby sprosta
zwikszonej poday krwi do mini, ktrej wymagaj intensywne wiczenia anaerobiczne,
organizm zmniejsza przepyw krwi w tak podstawowych organach, jak wtroba i nerki. W
rezultacie organy te trac du ilo tlenu, co znacznie osabia stan zdrowia i witalno. Po
duszym czasie natomiast szkodzi to tym organom, a nawet je niszczy.
Najwaniejsze wic jest, aby NIEUSTANNIE UWARUN-KOWYWA WASNY
METABOLIZM DO PRACY W SYSTEMIE AEROBICZNYM. ORGANIZM NIE BDZIE
SPALA TUSZCZU, JELI GO TEGO NIE NAUCZYSZ. JELI WIC CHCESZ
POZBY SI WARSTEWKI TUSZCZU W OKOLICACH BRZUCHA I BIODER,
MUSISZ STWARZA WARUNKI SWOJEMU CIAU DO SPALANIA TUSZCZU, A
NIE CUKRU. Pamitaj, e zarwno Stu, jak i Phil Maffetone kieruj si kryterium spalania
tuszczu. Jedn z najistotniejszych korzyci, jakie przynosi wiczenie aerobiczne, jest ta, e
zapobiega ono zwaniu arterii, ktre prowadzi do chorb serca, najwikszgo zabjcy w
Stanach Zjednoczonych (choroby serca zabijaj co drugiego czowieka w USA).
NIEKTRZY LUDZIE, POWODOWANI CHCI CAKOWITEGO USUNICIA
TUSZCZU ZE SPOYWANYCH POSIKW, ZMUSZAJ SWJ ORGANIZM, BY
ZACZ BRONI SI, G R O M A D Z C TUSZCZE SKUTECZNIEJ NI ZWYKLE.
Godz si, a kiedy w kocu wrc do starych sposobw odywiania si (co nieuniknione w
takim wypadku), organizm odkada jeszcze wicej tuszczu ni przedtem. W rezultacie
przybieraj na wadze znacznie wicej, ni stracili podczas swojej niewaciwej diety. Wanie
dlatego Amerykanie wpadli w obsesj gubienia tych ostatnich dziesiciu funtw tuszczu".
Kiedy ludzie mwi mi, e chc zrzuci dziesi funtw, zawsze pytam: Dziesi
funtw CZEGO?" Najczciej bowiem podejmuj wiczenia, ktre powoduj, e trac wag,
pozbywajc si wody z mini, a nie tuszczu. Moesz way tyle samo, co dziesi lat temu,
i znajdowa si w gorszym ni wtedy stanie zdrowia, poniewa minie zostay zastpione
tuszczem. Minie s cisze ni tuszcz, wic jeli dzi waysz tyle samo, co dziesi lat
temu, a twoje ciao w wikszym ni wtedy stopniu zbudowane jest z tuszczu, wpade w
powane tarapaty!
Cho prawd jest niewtpliwie fakt, e naley ograniczy przyjmowanie tuszczw
(dwadziecia do trzydziestu procent dziennej porcji kalorii), nie ma lepszej metody na
spalanie tuszczu ni wiczenia aerobiczne. NIE MA CZEGO TAKIEGO JAK
WACIWY" PROCENT PRZYJMOWANEGO W POYWIENIU TUSZCZU, KTRY
SPRAWDZA SI W KADYM PRZYPADKU. ZALEY TO BOWIEM OD
INDYWIDUALNEGO METABOLIZMU. Czy nie chciaby posiada takiego metabolizmu,
jakiego tak bardzo zazdrocisz innym? Czy nie chciaby podobnie jak oni spala
wszystkiego, co zjesz? Moesz to osign! Wystarczy odrobina waciwego warunkowania.
Jak wic nauczy wasny organizm spalania tuszczu w taki sposb, by cieszy si
dobrym zdrowiem, wysokim poziomem energii i wielk witalnoci, ktre pozwol
wprowadza w ycie wszystkie zasady omawiane w tej ksice? Mam tu dla ciebie
wiadomo dobr i z. Zaczn od dobrej. Moesz osign to drobnymi krokami stawianymi
codziennie. A teraz wiadomo za: nie osigniesz tego tradycyjnie stosowanymi w Ameryce
meW fizjologii funkcjonuje zasada znana jako Prawo Skrajnego Dziaania, ktra rzdzi
sposobem, w jaki twoje ciao wykorzystuje dostarczane mu paliwo. Jeli dostarczysz
organizmowi wystarczajcej iloci tuszczw, bdzie ich uywa w procesach spalania. Jeli
odmwisz organizmowi tuszczw, zacznie je gromadzi. Innymi sowy, organizm
wykorzystuje to, czym go karmisz. Zrwnanie tu jest oczywicie niepene bez elementu
wicze fizycznych, ktre pozwalaj spala konsumowany tuszcz. todami. Nie pomog
kpiele z wibracjami. Nie na wiele te si przyda jedenie wzkiem do golfa od punktu do
punktu. Nie s to bowiem formy wicze aerobicznych. Nie pomoe te chwytanie si drugiej
skrajnoci. Zbytni wysiek organizmu stanowi wiczenie anaerobiczne. Powoduje
natychmiastowy deficyt tlenu w komrkach i warunkuje metabolizm do spalania glikogenu
albo cukru, albo jednego i drugiego naraz. W ten sposb tuszcz odkada si nadal.
P
Potrzebuje pan
p wicej ruchu.
r
Proszz si przeb
biec i przyniie mi cheeeseburgera z
cebul!""
N
Najwaniejsz
zym chyba dla
d naszego
o zdrowia czzynnikiem jest tlen. Co
odziennie
wdychaamy mniej wicej
w
dwa tysice
t
piset galonw
w powietrzaa, aby dostarrczy organ
nizmowi
odpowieedni ilo tlenu. Bez tlenu
t
komrrki sabn i w kocu um
mieraj. W organizmie
o
ludzkim
m znajduje si okoo sieedemdziesiciu piciu trylionw
t
komrek. S one rdem
adenozy
ynotrjfosfo
orowego kw
wasu (ATP),, podstawow
wej energii uumoliwiajcej wszelk
kie
moliwee czynnocii ciaa: oddy
ychanie, jed
dzenie, snuccie marze llub wykony
ywanie wiccze
fizyczny
ych. Aby prrzetrwa, ko
omrki mussz otrzymy
ywa tlen niezbdny do
o spalania gllukozy i
tworzen
nia ATP, co zapewnia ich
i cigy wzrost.
w
rny u rnych osb, wic najlepszym testem jest suchanie wasnego ciaa. Jeli biegniesz
po play i nagle przychodzi ci ochota pdem rzuci si przed siebie, zrb to! Rozwijaj
mdro wasnego ciaa.
Ucz si dostrzega jego moliwoci oraz zdolno wykonywania coraz trudniejszych
zada. Stu zapewnia, e moemy zachowa wytrzymao fizyczn do pnych lat ycia, a
nawet j wtedy rozwija. Nie musimy by sabi na staro! Arbitrem naszego zdrowia jest nie
upywajcy czas, ale wasna ch prowadzenia zdrowego trybu ycia. Cho tylko niektrzy
przychodz na wiat z wrodzon atwoci spalania tuszczu albo wyjtkowymi
uzdolnieniami sportowymi, KADY MOE OSIGN WYTRZYMAO I
WITALNO POPRZEZ WIADOME PRZEJCIE KONTROLI NAD PROCESAMI
CHEMICZNYMI ZACHODZCYMI W ORGANIZMIE.
Nie jestemy ograniczani wiekiem. Upywajce lata nas wyzwalaj.
STU MITTLEMAN
Najwspanialsz wiadomoci jest jednak fakt, e podobnie jak wszystkie wzorce
sprawiajce nam przyjemno, WICZENIA FIZYCZNE MOG STA SI NAWYKIEM.
Cho teraz by moe za wszelk cen ich unikasz, z czasem bdziesz do nich dy, kiedy
odkryjesz, jak wielka przyjemno kryje si w ich prawidowym wykonywaniu. Badania
wykazay, e wystarczy dwanacie miesicy konsekwentnych wicze, aby wyrobi sobie
nawyk wiczenia na cae ycie. Nawet jeli na krtki czas zaprzestaniesz, zawsze wrcisz do
regularnych wicze. Ciao bdzie ci popycha w kierunku przyjemnoci, jak czerpie ze
zdrowia, bdzie domaga si naturalnej maksymalizacji wasnego potencjau zdrowotnego.
Dlaczego? Przez dwanacie miesicy uwarunkujesz swj ukad nerwowy, poprzez wiczenia
maksymalnie zrwnowaysz przemian materii w organizmie.
Kady z nas zasuguje na witalno, ktra moe odmieni jako jego ycia. Twoje
przeznaczenie fizyczne jest nierozerwalnie zwizane z przeznaczeniem umysowym,
emocjonalnym, finansowym i rodzajem w kontaktw z ludmi. Co wicej, decyduje ono o
tym, czy w ogle stoi przed tob jakakolwiek przyszo.
592
OBUD W SOBIE OLBRZYMA
RDO MODOCI
Niezaprzeczalnie potnymi totemami naszej kultury s modo i witalno. Tylu ludzi
ugania si za czym, co w ich opinii przeduy im modo, cho bije w nich prawdziwe
rdo modoci. Znane jest ono jako hormon wzrostu. Hormon ten stymuluje wzrost i zdrowy
rozwj tkanek, zwiksza mas miniow, poprawia elastyczno mini, pobudza przyrost
tkanki kostnej i organw wewntrznych. Od urodzenia do okoo trzydziestego roku ycia
hormon ten jest naturalnie uwalniany do krwi mniej wicej w ptorej godziny po zaniciu
oraz tu przed obudzeniem si. Wysoki poziom hormonu wzrostu w naturalny sposb spada
wraz z wiekiem. Po osigniciu szedziesitego roku ycia trzydzieci procent mczyzn
produkuje ladowe iloci lub w ogle go nie produkuje. Spekuluje si, e kobiety do pnej
staroci produkuj ten hormon i jest to jedna z przyczyn, dla ktrych yj duej od mczyzn.
HORMON WZROSTU PRODUKOWANY JEST W DUYCH ILOCIACH
RWNIE PO CIKIEJ PRACY FIZYCZNEJ I/LUB PO URAZACH, PONIEWA JEST
ON SUBSTANCJ LECZC. NAUKOWCY POTRAFI OBECNIE OTRZYMYWA
HORMON WZROSTU W LABORATORIACH. TAK UZYSKANY PREPARAT
PODAWANY JEST BARDZO NISKIM DZIECIOM, ABY STYMULOWA ICH
ROZWJ. JEDNAK JAK TY MOESZ ZWIKSZY WASN ZDOLNO
PRODUKCJI TEJ SUBSTANCJI W ORGANIZMIE? JEDYNYM, ALE ZA TO
NATYCHMIASTOWYM SPOSOBEM JEST CIGE UPRAWIANIE WICZE FIZYCZNYCH.
Wystarczy na przykad regularnie powtarza czynno, ktr potrafisz wytrzyma
fizycznie jedynie przez czas od trzydziestu piciu do czterdziestu piciu sekund, jak choby
nie zastanawia si nad tym, czy zwizek ma trwa dalej, czy te nie, by nigdy nie
szantaowa partnera odejciem od niego. Przypomnij sobie zasad obowizujc w szkole
dla kierowcw rajdowych, ktr trzeba stosowa, ilekro samochd wpadnie w polizg i
niebezpiecznie zmierza w kierunku muru. W zwizku z drugim czowiekiem musisz si
koncentrowa na tym, dokd chcesz doj, a nie na tym, czego si obawiasz.
6.
KADEGO DNIA MYL INTENSYWNIE O TYM, CO
KOCHASZ W CZOWIEKU, Z KTRYM CZ CI JA
KIE ZWIZKI. WZMACNIAJ POCZUCIE TYCH ZWIZ
KW NA CO DZIE. W KONTAKTACH INTYMNYCH ZA
DBAJ O TO, BY WCI OD NOWA POGBIA POCZUCIE
FASCYNACJI DRUG OSOB, nieustannie przypominajc so
bie, jak wielkie to szczcie, e si z ni zwizae. Bez reszty
identyfikuj si z przywilejem dzielenia wasnego ycia z part
nerem, odczuwaj t przyjemno jak najintensywniej, cigle uma
cniaj j we wasnym ukadzie nerwowym.
Nigdy nie przestawajcie szuka sposobw na wzajemne zaskakiwanie siebie. Jeli
bowiem przestaniecie to robi, rozgoci si w waszym zwizku nawyk i przyzwyczajenie,
uznacie go za co oczywistego. Szukajcie wic i sami twrzcie te chwile, ktre pomog
przeksztaci wasz zwizek w legendarny wrcz wzr!
W penym sercu jest miejsce na wszystko, a w pustym sercu nie ma miejsca na nic.
ANTONIO PORCHIA
DZISIEJSZE ZADANIE:
Staraj si znale dzisiaj czas, aby porozmawia ze swoim partnerem. DOWIEDZ SI,
CO W WASZYM ZWIZKU JEST NAJWANIEJSZE DLA KADEGO Z WAS. JAKIE
S NAJWYSZE WARTOCI W WASZYM YCIU RAZEM i co musi si sta, bycie
poczuli, e wartoci te s spenione?
POSTANW, E BARDZIEJ CI ZALEY NA TYM, BY BY KOCHANYM, NI
BY MIE RACJ. Jeli kiedykolwiek zapiesz si na tym, e obstajesz, i to wanie ty masz
racj, natychmiast zniszcz ten wzorzec. Przesta zaraz si upiera i wr do rozmowy
pniej, kiedy znajdziesz si w lepszym stanie, pozwalajcym rozwiza konflikt.
OPRACUJCIE WSPLNIE SPOSB PRZERYWANIA NIEKORZYSTNYCH
WZORCW, KTREGO OBYDWOJE ZGODZICIE SI UYWA W TRUDNYCH
SYTUACJACH. Stosujc go, nawet w chwilach najwikszej wciekoci bdziecie mogli
cho na moment si umiechn, a to pozwoli si odpry. Aby byo wam atwiej,
wykorzystajcie w tym celu najgupsze i najdziwniejsze moliwe zachowanie. Wymylcie
wasz wasny, prywatny dowcip, do ktrego zawsze mona si odwoa.
Kiedy czujesz opr, powiedz o tym w delikatny sposb, jak choby: Wiem, e to moje
dziwactwa, ale kiedy to robisz, to a mnie w doku ciska!"
5.
Regularnie planujcie nocne randki, najlepiej raz w tygodniu,
ale przynajmniej dwa razy w miesicu. Wzajemnie starajcie si zaskoczy, na zmian
wymylajcie najbardziej romantyczne i jak najprzyjemniejsze spotkania.
6. Nic tak nie dziaa jak codzienny, 90 sekundowy namitny pocaunek!
To twoje jedyne zadania na dzisiaj! Pracuj nad nimi i czerp z nich rado. Gwarantuj
wielk nagrod!
Kto pomylaby w 1973 roku o skomputeryzowanym wtrysku paliwa, ktry przecie jest
instalowany dzisiaj w kadym samochodzie w Stanach Zjednoczonych, co pozwala na
zmniejszenie zuycia paliwa o poow? Co wicej, ta komputerowa pytka kosztuje
dwadziecia pi dolarw i zastpia ganik, ktry kosztowa trzysta!
Jeli chcesz zarabia wicej pienidzy ju dzisiaj, tam wanie, gdzie si obecnie
znajdujesz, jednym z najprostszych sposobw
Z przemwienia Rossa Perota w Krajowym Klubie Prasy w grudniu 1990 roku.jest
zadanie sobie kilku pyta: W jaki sposb mog by wicej wart dla mojej firmy? Jak mog
przyczyni si do osignicia wikszych efektw w krtszym czasie? Jak mog doda
znaczc warto do przedsibiorstwa, w ktrym pracuj? Czy s jakie sposoby, ktre
pozwoliyby mi zmniejszy koszty i zwikszy jako produkcji?
Jaki nowy system mgbym opracowa? Jakie nowe technologie mgbym wprowadzi,
aby pomc firmie efektywniej produkowa towary i usugi?" Jeli potrafisz pomc ludziom
wytwarza wicej przy mniejszym nakadzie pracy, wtedy naprawd dodajesz im si,
jednoczenie podnoszc wasn warto ekonomiczn - musisz tylko postawi si we
waciwej sytuacji.
Na naszych kursach Financial Destiny uczestnicy wymylaj wszelkie moliwe
sposoby, pozwalajce im dodawa wartoci do ycia innych, a wic i zwiksza wasne zyski.
Prosimy ich, by zastanowili si, czy dysponuj jakimi moliwociami, ktrych dotychczas
nie wykorzystywali. Najwaniejsze pytania brzmi: Jak mog wpyn na ycie wikszej
liczby ludzi? Jak mog ten wpyw pogbia? Jak mog podnie jako wasnych produktw
lub usug?''
Zawsze znajduj si tacy, ktrzy odpowiadaj: Nie ma sposobw, ktre pozwoliyby
mi doda jakkolwiek warto. I tak pracuj ju szesnacie godzin na dob!" Ani przez chwil
nie sugerowaem, by pracowa wicej ni dotychczas. Nie przekonywaem ci te, e musisz
pracowa w lepszym miejscu. Przez cay czas pytam jedynie, jakie nowe rda mgby
wykorzysta, by doda wartoci do ycia innych ludzi.
Pamitam pewnego masayst, ktry by jednym z najlepszych specjalistw w okolicy
San Diego. Pyta mnie, jak moe zwikszy swoje zarobki, skoro ma ju cakowicie
zapeniony terminarz wizyt. Nie mg przyj nawet jednego pacjenta wicej, a za wizyt
pobiera najwysze moliwe stawki. Kiedy jednak zacz zastanawia si nad sposobami,
ktre pozwoliyby mu lepiej pomc wasnym pacjentom, doszed do wniosku, e gdyby
przyj do spki kogo, kto posiada sprzt do fizykoterapii, mgby do niego kierowa
pacjentw na zabiegi i w ten sposb zwikszy wasne dochody. Dzi pracuje tyle samo co
poprzednio, a przynosi mu to dwa razy wiksze ni poprzednio dochody. Wszystko, co zrobi,
to znalezienie sposobu, ktry pozwoli mu doda nowe wartoci zarwno do ycia wasnych
pacjentw, jak i lekarzy, z ktrymi wsppracowa. Poniewa lekarze rozumieli warto
proponowanej przez niego terapii, wzrosa spjno ich wsplnej troski o zdrowie pacjentw,
co zwikszyo jego moliwoci finansowe.
W Phenix w Arizonie jednym z najlepszych akwizytorw czasu reklamowego na
antenie radiowej jest pewna kobieta, ktrej podstawow strategi marketingow nie jest
zwyke sprzedawanie minut reklamy, ale nieustanne szukanie sposobw pomagajcych
lokalnym firmom odnosi sukcesy. Kiedy na przykad dowiaduje si, e ma powsta nowe
centrum handlowe, natychmiast kontaktuje si z kupcami, ktrzy mogliby wynaj sklepy w
planowanym centrum, i powiadamia ich o tej moliwoci, uatwiajc im w ten sposb
uzyskanie nowego punktu sprzeday. Nastpnie kontaktuje si z wacicielem planowanego
budynku i przedstawia mu si jako pracownik rozgoni radiowej, ktra stale wsppracuje z
wacicielami podobnych centrw. Czy czowiek ten chciaby dosta list najlepszych
handlowcw w swojej brany?
Strategia ta przynosi kilka korzyci. Do czasu radiowego akwizytorka dodaje warto,
ktr klienci kupuj, by promowa swoje firmy. Znalaza sposb, by dawa im o wiele wicej
ni ktokolwiek w okolicy, zwykle wic kupuj od niej wiksz cz, jeli nie cay czas
antenowy, jaki im oferuje. Nie wymaga to od niej zbyt wiele zachodu, a sprawia, e jest dla
klientw
w warta wicej ni innii akwizytorzzy reklam raadiowych. O
Odzwiercied
dlaj to jej
dochody
y.
M
Moesz
dodaawa nowycch wartoci,, nawet jelii pracujesz w wielkiej korporacji.
k
Pamitaam pewn kobiet,
k
ktrra zajmowaa si refund
dacj kosztw leczeniaa przez firm
my
ubezpieeczeniowe w ksigowoci wielkieg
go szpitala. Widziaa, jaak wolno po
osuwaj si te
sprawy,, i wiedziaaa, e refundaacja kosztw
w jest podsttaw dla waciwej pro
osperity szpitala.
Odkryaa, e mogab
by pracowaa efektywniiej i zaatwiia cztery do piciu razzy wicej sp
praw ni
dotychcczas. Spytaaa wic swoiich przeoo
onych, czy gdyby
g
wykoonywaa praac piciu lu
udzi,
podnieliby jej pob
bory o pid
dziesit proccent.
W odpowiedzzi usyszaaa, e jeli w cigu dusszego czasuu udowodni,, e jest w stanie to
robi, otrzyma pod
dwyk. Od tamtego dn
nia zwikszy
ya si nie tyylko wydajn
no jej praacy i
y, ale te i poczucie
p
du
umy z dobrzze wykonyw
wanych obow
wizkw.
dochody
K
Kluczem
do zwikszenia
z
a twoich do
ochodw w firmie
f
jest wiadomo, e nie wo
olno ci
da piidziesiciiu procent wzrostu
w
zaarobkw w zamian za podniesienie
p
e jakoci teg
go, co robissz, o pidziiesit proceent.
Firma musi
m osiga dochody. Waciwe pytanie
p
wicc brzmi: Jaak mog pod
dnie jako
wasnej pracy o sto
o do stu pidziesiciu procent?" Jeli
J
znajdziiesz na nie odpowied,
o
nie
bdzieszz mia kopo
otw z podn
niesieniem swoich docchodw.
DYSTRYBU
UCJA W PR
RZYSZO
CI
Jeednym z najjlepszych sp
posobw naa dodawaniee wartoci w czasach naam wspczzesnych
jest zrozzumienie faaktu, e W DZISIEJSZY
D
YM SPOE
ECZESTW
WIE BOGA
ACTWO TW
WORZY
SI POP
PRZEZ DY
YSTRYBUC
CJ. Produk
kty i usugi zmieniaj ssi nieustann
nie, ale ci, ktrzy
k
znalelii sposb na dostarczaniie czego naaprawd waar-
Oczekuj, e ich dochody powinny by wiksze z roku na rok, bez wzgldu na to, czy
zwikszaj swj wkad we wasn firm, czy te nie.
Podwyki powinny by uzaleniane od zwikszonej wartoci, a wasn warto
moemy zwiksza bez trudu tak dugo, jak dugo chcemy si uczy i rozszerza repertuar
wasnych moliwoci. Kada firma, ktra daje pracownikom podwyki bez wzgldu na to,
czy widz oni sposoby na cige zwikszanie wasnej wartoci, czy te nie, podupada coraz
bardziej i w kocu znajdzie si w powanych kopotach ekonomicznych albo nawet upadnie.
Zanim poprosisz o podwyk, musisz najpierw znale sposb, by da firmie warto co
najmniej dziesiciokrotnie wiksz ni to, czego dasz.
Rwnie firmy musz zrozumie, e jeli inwestuj w sprzt i wyposaenie, zwrci im
si to tylko w czci. Jak mwi Paul Pil-zer, PRACA JEST KAPITAEM. Jeli kto zarabia
pidziesit tysicy dolarw rocznie i potrafi przynie warto rzdu piciuset tysicy
dolarw rocznie, to dlaczego nie zatrudni tego kogo i nie pozwoli mu powiksza
wasnych umiejtnoci, wiedzy i talentu tak, by mg zwikszy produkowan warto do
miliona? Inwestycja pidziesiciu tysicy dolarw, ktra przyniesie milion, to bardzo cenna
moliwo. Nie ma dla firmy lepszej inwestycji ni wyksztacenie i rozwj wasnych
pracownikw. 614
Bogactwo jest produktem zdolnoci czowieka do mylenia.
AYN RAND
Od wielu lat pomagam ludziom w caym kraju podnie jako ich ycia poprzez
zebranie cennych myli i dostarczenie ich innym tak, by mogli z nich jak najbardziej
skorzysta. Odniosem sukces dziki stworzeniu techniki zmiany wasnego ycia i
przekonaniu do niej wielkiej rzeszy ludzi. Jednak moje powodzenie znaczenie wzroso, kiedy
pewnego dnia zadaem sobie pytanie: Jak mog dotrze do wikszej liczby ludzi ni
kiedykolwiek przedtem? Jak mog kontaktowa si z nimi nawet wtedy, kiedy pi?" To
pytanie pozwolio mi znale sposb na rozszerzenie mojego wpywu na ludzi, ktrego
wczeniej nawet nie braem pod uwag: zaczem oferowa wasne kasety wideo za
porednictwem telewizji.
Byo to dwa lata temu. Od tamtego czasu rozprowadzilimy w caym wiecie ponad
siedem milionw kaset wideo z moim programem Personal Power, ktry zawiera informacje i
techniki mogce wpywa na ludzi przez dwadziecia cztery godziny na dob! Producenci
moich tam wideo obliczaj, e dugo tamy z moim programem sprzedanej w cigu
ostatnich dwudziestu czterech miesicy wystarczyaby, aby opasa Ziemi dwadziecia razy!
Dziki temu pytaniu doznaem wielkiej radoci nie tylko z powodu zyskania nowych
sposobw wpywu na jak najwiksz liczb ludzi. Produkcja kaset wideo stworzya okoo
siedemdziesiciu piciu tysicy godzin roboczych tylko w wytwrni tam. A jeli dodamy
godziny pracy handlowcw?
Poznae wiele przykadw na to, jak dodanie wartoci przynosi bogactwo. Sposb ten
jest bardzo prosty i bardzo skuteczny. Zadaj wic sobie pytanie: W JAKI SPOSB MOG
DODA WARTOCI DO KADEGO RODOWISKA, W KTRYM SI ZNAJDUJ?"
Kiedy jeste w pracy, nieustannie pytaj samego siebie: W jaki sposb zarobiem albo
zaoszczdziem pienidze mojej firmie w cigu ostatnich dwunastu miesicy?" WKAD W
YCIE INNYCH CZYNI NASZE YCIE BOGATSZYM, NIE OGRANICZAJ SI WIC
TYLKO DO POMNAANIA WARTOCI W CELU OSIGNICIA OSOBISTEGO
ZYSKU. Jak moesz doda wartoci do ycia innych ludzi, w domu, w szkole, we wasnej
parafii, w lokalnej spoecznoci? Jeli znajdziesz sposb dodania do ycia innych wartoci co
najmniej dziesiciokrotnie wikszej od wartoci, ktrej sam pragniesz, zawsze bdzie ci
towarzyszy poczucie spenienia. Wyobra sobie, jakie byoby ycie, gdyby wszyscy poszli
za twoim przykadem.
2. DRUGIM KLUCZEM JEST UTRZYMANIE BOGACTWA. Kiedy dysponujesz ju
skuteczn strategi zgromadzenia bogactwa przez bardzo wysokie zarobki, jak masz je
utrzyma? Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie uda ci si tego osign po prostu
poprzez dalsze zarabianie pienidzy. Kt z nas nie sysza historii o sawnych ludziach,
ktrzy najpierw zrobili fortun, a pniej stracili j z dnia na dzie? O sportowcach, ktrzy
dziki wasnemu talentowi zdobywali majtek tylko po to, by rozpocz hulaszcze ycie,
ktre pozbawio ich pienidzy, zanim jeszcze mogli dokadnie zrozumie, e je zarobili? O
tych, ktrzy zaczli yc ponad stan i nawet wtedy, gdy ich dochody si zmniejszay, nadal
kierowali si wymaganiami, ktrym nie potrafili ju sprosta?
Jest tylko jeden sposb, ktry pozwoli ci utrzyma bogactwo: WYDAWAJ MNIEJ,
NI ZARABIASZ, A RNIC INWESTUJ. Nie jest to moe najbardziej atrakcyjna zasada,
ale bez wtpienia stanowi jedyny sposb na zabezpieczenie wasnego bogactwa na czas
duszy. Zawsze tak samo dziwi mnie fakt, e bez wzgldu na to, jak wiele zarabiaj, ludzie
potrafi znale sposoby wydania zarobionych pienidzy. Roczne dochody uczestnikw kursu
Financial Destiny wahaj si od trzydziestu tysicy do dwch milionw dolarw, rednio za
wynosz sto tysicy. Jednak nawet ci zarabiajcy najwicej czsto si zaamuj". Dlaczego?
Poniewa podejmuj decyzje ekonomiczne na podstawie przewidywa krtkofalowych raczej
ni dugofalowych. NIE MAJ ADNEGO JASNEGO PLANU WYDATKW, A CO
DOPIERO PLANU INWESTYCJI. Zmierzaj wprost w odmty wodospadu Niagara.
Jedynym moliwym sposobem zbudowania trwaego bogactwa jest PRZEZNACZENIE
OKRELONEGO PROCENTU WASNYCH DOCHODW NA INWESTYCJE, KTRE
PRZYNIOS DOCHODY W PRZYSZOCI. Wszyscy chyba to wiedz. Nieraz mwiono
nam, ile mona zyska, oszczdzajc dziesi procent dochodu i przeznaczajc te pienidze
na inwestycje. Jednak bardzo niewielu z nas to robi - czyby zbieg okolicznoci? - bardzo
niewielu z nas posiado bogactwo! Najlepszym sposobem na utrzymanie wasnego bogactwa
jest odcicie dziesiciu procent swoich dochodw i zainwestowanie ich natychmiast po
uzyskaniu, zanim jeszcze wemiesz te pienidze do rki.
Aby zachowa bogactwo, musisz rwnie kontrolowa wasne wydatki. JEDNAK NIE
PRACUJ NAD WASNYM BUDETEM. PRACUJ NAD PLANEM WYDATKW!
Dlaczego? Poniewa jeli twj budet jest zrobiony dobrze, jest on w rzeczywistoci planem
wydatkw. Jest to dla ciebie okazja do zastanowienia si, na co chcesz - lub chcecie, jeli
masz rodzin - wyda pienidze, aby unikn sytuacji zaskoczenia w przyszoci. Zbyt czsto
podejmujemy decyzje pod presj chwili i zbyt czsto takich decyzji pniej aujemy.
Gwarantuj te, e jeli maonkowie posiadaj klarowny plan wydatkw w kadej dziedzinie
ycia, mog sobie zaoszczdzi wielu sporw i ktni.
Niestety wikszo Amerykanw yje ponad stan. W 1980 roku Amerykanie tylko w
ramach kart kredytowych zadueni byli na ponad pidziesit cztery miliardy dolarw! Do
koca 1988 roku kwota wicej ni potroia si i osigna ponad sto siedemdziesit dwa
miliardy! Taki system gwarantuje klsk finansow. Bd mdry: wydawaj mniej, ni
zarabiasz, a bdziesz w stanie utrzyma wasne bogactwo.
Odpowiesz, e przecie inwestycje mog spowodowa wzrost twojego majtku, na co ja
zareplikuj, e musisz rwnie liczy si z inflacj. Jeli postawisz trzeci krok na drodze do
finansowego sukcesu, utrzymasz wasne bogactwo na pewno.
3. TRZECIM KLUCZEM DO SUKCESU FINANSOWEGO JEST POMNAANIE
WASNEGO BOGACTWA. Jak to osign? Do reguy, ktr przed chwil podaem,
musisz po prostu doda jeden element: WYDAWAJ MNIEJ, NI ZARABIASZ, RNIC
INWESTUJ, A NASTPNIE ZYSKI Z TEJ INWESTYCJI PRZEZNACZAJ NA KOLEJN,
ABY ZWIELOKROTNI SWJ MAJTEK.
Wielu z nas syszao o tym, ale zaledwie kilku naprawd t zasad rozumie. Tymczasem
pozwala nam ona postawi si w sytuacji, w ktrej pracuj na nas wasne pienidze.
Wikszo z nas zaharowuje si na mier i wydaje wszystkie zarobki, by utrzyma si na
okrelonym poziomie. Ludzie sukcesu to ci, ktrzy odkadaj cz wasnych dochodw i
inwestuj j tak dugo, dopki ktra kolejna inwestycja nie podniesie ich majtku do
poziomu pozwalajcego cakowicie zaspokoi wszystkie potrzeby wynikajce z ich stylu
ycia. Wtedy nie bd musieli ju pracowa. Tak akumulacj kapitau, ktra uwalnia od koniecznoci pracy, nazywamy MAS KRYTYCZN. Tempo, w jakim osigniesz
niezaleno finansow, jest wprost proporcjonalne do iloci pienidzy reinwestowanych - nie
wydawanych! - po otrzymaniu zyskw z dotychczasowych inwestycji. W ten sposb owoce"
twoich pienidzy bd rosy i rozwijay si do momentu, w ktrym zapewni ci solidne
podstawy ekonomiczne.
Posumy si przykadem. Jeli zoysz papierow serwetk (1/32 cala gruboci), jak
gruba si staje? Odpowied jest oczywista: 1 / 1 6 cala. Zoona po raz drugi, mierzy ju 1 / 8
cala gruboci. Za trzecim razem grubo zwiksza si do 1/4 cala, a za czwartym do 1 / 2 . Za
pitym razem grubo chusteczki osiga 1 cal. Pytanie do ciebie: ile razy trzeba zoy
chusteczk, aby jej grubo signa odlegoci midzy Ziemi a Ksiycem, ktra wynosi
237 305 mil? Niewiarygodne, prawda? Odlego midzy Ziemi a Ksiycem osignby
skadajc chusteczk trzydziesty dziewity raz. Za pidziesitym razem grubo chusteczki
wyniosaby do, by sign do Ksiyca i z powrotem prawie dwa razy! Taka wanie sia
kryje si w reinwestowaniu zyskw. Niewielu ludzi zdaje sobie spraw, e pomnaanie
niewielkiej iloci pienidzy przez duszy czas przynosi fortun!
Moesz w tym miejscu powiedzie: To cudowne! Chciabym zacz od razu, ale skd
mam wiedzie, w co inwestowa?"
Na to pytanie nie ma jednej prostej odpowiedzi. Musisz najpierw zdecydowa, jakie s
twoje cele finansowe. Co chcesz osign i w jakim czasie? Jaka jest twoja TOLERANCJA
RYZYKA, ilo ryzyka, ktr moesz spokojnie ponie? Bez jasnego zrozumienia wasnych
celw, potrzeb i potencjalnych problemw, odpowied na
pytanie, w co inwestowa, nie jest prosta. Czsto przyszli inwestorzy pozwalaj, by
doradzali im specjalici, ktrzy nie maj najmniejszego pojcia o prawdziwych potrzebach
swoich klientw. Najwaniejsz rzecz w sprawach finansowych jest prawdziwe zrozumienie
wszystkich typw inwestycji wraz z potencjalnym zyskiem oraz ryzykiem, jakie niesie kady
z nich. Odpowiedzialni doradcy inwestycyjni zawsze dbaj, by ich klient dobrze rozumia
stojce przed nim moliwoci inwestycji oraz bra je pod uwag przy opracowaniu wasnego
PLANU FINANSOWEGO. BEZ JASNO SPRECYZOWANEGO PLANU FINANSOWEGO
MUSISZ W KOCU PONIE KLSK FINANSOW. W ksice How to Be Your Own
Investment Counselor (Jak sta si wasnym doradc inwestycyjnym) Dick Fabian pisze:
Dowiadczenie pokazuje, e inwestorzy - bez wzgldu na charakter inwestycji - nie zarabiaj
adnych pienidzy przez okres dziesiciu lat. Ta tragiczna statystyka ma kilka przyczyn:
Brak wyznaczonego celu.
Uganianie si za modnymi inwestycjami.
Opieranie si na raportach publikowanych w prasie.
lepe suchanie rad brokerw i finansistw.
Popenianie pomyek emocjonalnych, i tak dalej."
Na szczcie odpowiedzi na twoje pytania finansowe s bardzo atwe do zdobycia.
Moesz je uzyska z lektury ksiek, ktre napisali najwiksi mistrzowie: od Petera Lyncha i
Roberta Prechtera po Warrena Buffeta. S te dobrzy doradcy, ktrzy pomog ci opracowa
plan, prowadzcy do zaspokojenia twoich dugofalowych potrzeb finansowych.
Pamitaj, e finanse odgrywaj bardzo wan rol w iloci cierpienia bd
przyjemnoci, ktrych dowiadczasz w yciu. Dlatego wanie korzystaj z rad tylko
Pozwl wic, e na koniec powiem ci jedno: zmiana wasnych przekona oraz przejcie
kontroli nad wasnymi finansami mog by przepiknym dowiadczeniem w twoim
osobistym rozwoju. Postanw wic, e to dowiadczenie osigniesz, i zacznij od zaraz.
Dobroczynno i sia osobista to jedyne waciwe inwestycje.
WALT WHITMAN
Wiele z nich moe ci nauczy, jak podejmowa mdre decyzje inwestycyjne.
Jeli martwisz si, e kto nieuczciwie signie po twoje aktywa, podejmij dziaania,
ktre doprowadz do utworzenia mdrego planu ich ochrony.
Wyznaczaj ma pul nagrd, ktre pomog ci poczy przyjemno z sukcesem
finansowym. Dla kogo mgby zrobi co specjalnego? Jak moesz si nagrodzi za to, e
zaczniesz ju dzisiaj?
DZISIEJSZE ZADANIE:
Przyjrzyj si dokadnie swoim przekonaniom i sprawd, czy nie ma wrd nich
przekona niewaciwych. Jeli s, pozbd si ich za pomoc techniki NWA (Nauka
Warunkowania Neuroasocjacyjnego).
Zapocztkuj proces dodawania wartoci na wielk skal we wasnym miejscu pracy, bez
wzgldu na to, czy dostajesz za to pienidze, czy te nie. Dziesiciokrotnie zwiksz obecnie
produkowan warto i przygotuj si na wielkie nagrody finansowe.
Postanw, e bdziesz odkada co najmniej dziesi procent wasnych dochodw i je w
starannie zaplanowany sposb inwestowa.
Znajd sobie doradc. Skontaktuj si ze specjalistami z lokalnej grupy Financial Destiny
albo innym lokalnym trenerem finansw". Zadbaj o to, aby pomg ci opracowa plan
finansowy, ktry dokadnie rozumiesz. Signij po ksiki pisane przez naj
prawie nikogo. Jak mogem wic choby sprbowa stworzy podniecenie i rado tam, gdzie
wydawao si, e nic nie ma? Pierwsz rzecz, ktra wpada mi na myl, byo szalone zachowanie. W kocu szalestwo byo jednym ze stanw na mojej licie. Chwyciem wic
egzemplarz mojej ksiki Unlimited Power i zaczem czyta j, wydajc przy tym z siebie
najrniejsze dwiki: Oooo! Aaaa! Czy to prawda?"
Szybko moje zachowanie zainteresowao przechodzc kobiet. Dosza do wniosku, e
taki entuzjazm moe wzbudzi tylko naprawd wspaniaa ksika. Przystana wic, aby
zobaczy, co czytam. Zaczem zachwala jej ksik, wskazujc na najlepsze i
najskuteczniejsze strategie i techniki. Zatrzyma si kto jeszcze, aby sprawdzi, co jest
powodem caego zamieszania. Potem jeszcze kto i jeszcze kto. Po dwudziestu minutach
zebrao si wok mnie dwadziecia pi do trzydziestu osb i wszyscy chcieli usysze co o
wspaniaej ksice, ktr miaem w rku.
W kocu powiedziaem: A wiecie, co jest najlepsze ze wszystkiego? Tak si skada, e
jestem dobrym znajomym autora tej ksiki!" Kiedy ludzie zaczli si dziwi, a nawet mi
zazdroci, pokazaem im moje zdjcie na okadce, ktre dotychczas staraem si zakrywa.
Kobieta, ktra dziwia si najbardziej, rozemiaa si, a za ni wszyscy inni. I w taki sposb
zaczem podpisywa wasn ksik.
Tamten wieczr okaza si prawdziwym sukcesem i wszyscy wspaniale si bawili.
Zamiast pozwoli wydarzeniom i sytuacji wok mnie, by przejy kontrol nad moimi
dziaaniami i sposobem postrzegania, wiadomie wybraem zastosowanie si do zasad, ktre
dzi nazywam moim KODEKSEM ZACHOWANIA. Miaem te wtedy wielk satysfakcj,
poniewa wiedziaem, e kierujc si stanami z mojej listy, yj zgodnie z wasn hierarchi
wartoci.
Zmieniaj wasne credo we wasne czyny.
RALPH WALDO EMERSON
Benjamin Franklin i ja nie jestemy jedynymi ludmi, ktrzy kieruj si wasnym
kodeksem zachowania. Czy pamitasz Dziesi przykaza! Tekst przyrzeczenia skautw?
Kodeks postpowania handlowcw? A czy znasz moe Credo Klubu Optymistw?
Jednym ze sposobw tworzenia wasnego kodeksu zacho wania jest zapoznawanie si z
kodeksami, ktre ju istniej.
CREDO KLUBU OPTYMISTW
OBIECAJ SOBIE...
e bdziesz na tyle mocny, i nic nie zakci spokoju twojego umysu.
e z kad spotkan osob bdziesz rozmawia o zdrowiu, szczciu i powodzeniu.
e sprawisz, i kady z twoich znajomych poczuje, i jest w nim co wartociowego.
e zawsze bdziesz dostrzega jasne strony wszystkiego wok, aby twj optymizm sta
si rzeczywistoci.
e bdziesz myla o wszystkim jak najlepiej, pracowa jak najlepiej i spodziewa si
tylko rzeczy jak najlepszych.
e sukces innych sprawi ci tak sam rado jak sukces wasny.
e zapomnisz o przeszych bdach i bdziesz dy do jak najwikszych osigni w
przyszoci.
e zawsze bdziesz nosi rado na twarzy i dasz umiech kadej ywej istocie.
e powicisz na doskonalenie siebie tak wiele czasu, i nie wystarczy go ju na
krytykowanie innych.
e bdziesz zbyt wielki, by si martwi, zbyt szlachetny, by si zoci, i zbyt
szczliwy, by pozwoli sobie na kopoty.
Kiedy dzisiejszy wspaniay trener koszykwki, John Wooden, w wieku dwunastu lat
skoczy szko podstawow, jego ojciec da mu siedmiopunktowe credo. John mwi, e to
credo wywaro na cae jego ycie i karier olbrzymi wpyw. Dalej yje zgodnie z nim na co
dzie:
SIEDMIOPUNKTOWE CREDO JOHNA WOODENA DA Z SIEBIE
WSZYSTKO"
Bd ze sob szczery.
Uczy z kadego swojego dnia arcydzieo.
Pomagaj innym.
Sigaj gboko do dobrych ksiek.
Bd przyjacielem sztuk piknych.
Zbuduj sobie schronienie na deszczowy dzie.
Codziennie mdl si o wsparcie i dzikuj za otrzymywane bogosawiestwa.
Wypowiesz lepsze kazanie twoim yciem ni twoimi wargami.
OLIYER GOLDSMITH
DZISIEJSZE ZADANIE:
Sporzd list stanw emocjonalnych, ktrych postanawiasz dowiadcza codziennie,
aby y w zgodzie ze swoimi najwaniejszymi wartociami i zasadami. Zadbaj o to, aby
twoja lista bya na tyle duga, by zapewni twojemu yciu bogactwo i rnorodno, na jakie
zasugujesz, a przy tym wystarczajco krtka, by naprawd zdoa dowiadczy wszystkich
tych stanw kadego dnia. Dla wikszoci optymalna lista zawiera od siedmiu do dziesiciu
pozycji. W jakim stanie chciaby si cigle znajdowa? Czy jest to szczcie? Dynamika?
Przyjacielskie nastawienie? Wi z innymi? Rado? Wdziczno? Pasja? Rwnowaga?
Przygoda? Zabawa? Szalestwo? Szczodro? Elegancja? Niektre z tych stanw mog
zgadza si z twoimi wartociami podanymi. Inne mog w twoim przekonaniu doprowadzi
ci do ycia wedug twoich wasnych wartoci.
Po skompletowaniu tej listy stanw obok kadego z nich napisz jedno zdanie mwice,
skd bdziesz wiedzia, e osigne ten stan. Innymi sowy, stwrz reguy dla swoich
stanw, na przykad: Jestem radosny, kiedy umiecham si do ludzi",
albo: Kieruj si wdzicznoci, kiedy przypominam sobie o wszystkich dobrych
rzeczach, ktre zdarzyy mi si dotd w yciu", Kieruj si szalestwem, kiedy robi co
radosnego zupenie nieoczekiwanie."
3. Postanw, e kadej z tych emocji bdziesz dowiadcza co najmniej raz dziennie.
By moe, bdziesz chcia napisa na maej kartce swj kodeks zachowania i nosi go przez
cay czas w portfelu albo umieci na biurku lub przy ku. Raz na jaki czas w cigu dnia
popatrz na swoj list i zadaj sobie pytanie: Ktre z tych stanw ju dzisiaj przeyem?
Ktrych jeszcze nie dowiadczyem i jak uda mi si to zrobi przed kocem dnia?"
Wyobra sobie, jak wspaniale si poczujesz, jeli naprawd postanowisz przestrzega
swojego kodeksu zachowania. Nie bdziesz ju pod kontrol wydarze wok ciebie.
Bdziesz mia wiadomo, e bez wzgldu na to, co si stanie, moesz y w zgodzie z
wizj, ktr dla siebie stworzye. Spenianie postawionych sobie wysokich wymaga oraz
wiadomo, e tylko ty decydujesz o tym, jak si czujesz, i tylko ty kierujesz wasnym
zachowaniem, przynosz wielkie poczucie dumy.
Niedawno usyszaem od Wayne'a Dyera wspania metafor zwizan z tym, jak ludzie
zwalaj win za wasne zachowanie na presj zewntrzn. Oto co mi wtedy powiedzia:
Presja nie powoduje negatywnych zachowa. Wyobra sobie, e jeste pomaracz. Co si
dzieje, jeli na pomaracz dziaa presja, wielka sia zewntrzna? Wyciska ona z niej sok,
prawda? Ale nawet najwiksza sia nie potrafi wycisn z pomaraczy czego, czego w niej
po prostu nie ma."
Wierz, e podje decyzj o tym, co znajduje si w tobie, opierajc si na jak
najwyszych wymaganiach wobec siebie. Kiedy wic pojawi si presja zewntrzna, wycinie
z ciebie tylko rzeczy dobre. W kocu nie zawsze moemy liczy na szczliwe wiatry.
wasnego czasu ani ycia, jeli nasz podstawow strategi uczenia si wiata bdzie metoda
prb i bdw. Wzorowanie si na tych, ktrzy ju odnieli sukces, moe zaoszczdzi ci
wielu lat cierpienia. Wanie dlatego czytam tak arocznie, wanie dlatego jestem tak pilnym
uczniem. Zawsze postrzegaem ksiki jako konieczno, a nie jako przyrzd. Day mi one
mdro dziesicioleci dowiadcze innych ludzi i sukces, ktry z nich wynika. Namawiam,
by najczciej, jak mona, czyta o dowiadczeniach innych ludzi i wykorzystywa wszystko,
czego si nauczysz, usysz i zaobserwuj, jakie wywoa to w tobie uczucia. Wypraw si na
wycieczk w przeszo, otocz najcenniejszymi wspomnieniami: pierwszy pocaunek,
narodziny dziecka, jaka specjalna chwila spdzona z przyjacielem. Im bardziej opanujesz
umiejtno zmiany ram czasowych, tym wiksza stanie si twoja swoboda i tym wicej
emocji bdziesz mg w sobie wytworzy dosownie w jednej chwili.
wicz t umiejtno na tyle czsto, by mg z penym przekonaniem powiedzie, e
moesz j wykorzysta na zmian w mgnieniu oka przedmiotu koncentracji, a wic i
wasnego stanu emocjonalnego.
2.
NAUCZ SI CELOWO ZNIEKSZTACA CZAS. Do
czego, co normalnie wydawaoby si wymaga caej wiecznoci,
dodaj skadnik, ktry nie tylko przyspieszy twoje postrzeganie
czasu, lecz rwnie pozwoli ci robi dwie rzeczy naraz. Zawsze
podczas biegania zakadam suchawki i delektuj si ulubion
muzyk. Albo wykonujc wiczenia, ogldam telewizj. Znaczy
to rwnie, e nigdy nie mam wymwki, by nie wiczy, poniewa
mog w trakcie wiczenia wykonywa inne, rwnie wane rzeczy,
jak choby rozmowy telefoniczne.
3.
Sporzd list rzeczy do zrobienia", ustalajc ich
HIERARCHI ZGODNIE Z WANOCI, A NIE PILNOCI.
Zamiast umieszcza na niej dziesitki spraw i pod koniec dnia
czu si jak nieudacznik, skup si na tym, co najwaniejsze do
osignicia. Jeli to zrobisz, to gwarantuj ci poczucie satysfakcji
i osigni, jakiego doznaje tylko niewielu.
DZISIEJSZE ZADANIE:
1. Przez cay dzisiejszy dzie BADAJ WASNE MOLIWOCI ZMIANY RAM
CZASOWYCH. Ilekro odczuwasz presj teraniejszoci, skoncentruj si cho przez chwil
na przyszoci w taki sposb, ktry doda ci si. Pomyl na przykad o pozytywnych skutkach
swojego dziaania, o celach, ktre dziki niemu osigniesz, i w peni si z nimi identyfikuj.
Wyobra jeRozdzia dwudziesty pity
ODPOCZNIJ I ROZERWIJ SI:
N AWET BG SIDMEGO DNIA
ODPOCZYWA!
DZIE SIDMY
R E Z U L T A T : Odzyskaj wewntrzn rwnowag.
Pracowae ciko i z g o d n uznania wytrwaoci uczestniczye w naszej grze. We
sobie teraz dzie wolny i powi go na przyjemnoci! Bd spontaniczny, szczodry, zdobd
si na co, co ci samego przeronie. Co, co by ci dostarczyo najywszej radoci.
Czowiekiem wielkim jest ten, kto nie zatraci w sobie dziecicego serca.
MENG KO LONG (MENCJUSZ)
DZISIEJSZE ZADANIE:
Zaplanuj sobie - i wykonaj - co przyjemnego albo poddaj si impulsowi chwili. W
kadym razie naciesz si tym, co zrobisz. Jutro znw musisz by gotw do dalszych odkry...
Cz czwarta
LEKCJA PRZEZNACZENIA
Rozdzia dwudziesty szsty
OSTATECZNE WYZWANIE: C O MOE ZROBI JEDEN
CZOWIEK
Wielki pomie rodzi si z maej iskry.
DANTE
Sam LaBudde przekroczy granic meksykask zaledwie z omiuset dolarami w
kieszeni. Wiedzia, e musi ich powstrzyma. Zatrzyma si w dokach rybackich Ensenady i
czeka na s w o j okazj. Udawa naiwnego amerykaskiego turyst, ktry chce kamer
wideo zrobi kilka filmw z wakacji. Oferowa swoje usugi jako majtek lub inynier
kademu kapitanowi, ktry zawin do portu.
Zacign si na statek Maria Luisa" jako tymczasowy czonek zaogi. Kiedy ten
panamski kuter odbi od brzegu na pow tuczyka, LaBudde zacz sekretnie filmowa
poczynania zaogi. Wiedzia, e gdyby to si wydao, jego ycie znalazoby si w
niebezpieczestwie.
Wreszcie stao si: byli otoczeni. Mnstwo delfinw, przez wielu nazywanych
wodnymi ludmi", zaczo skaka i wydawa rne dwiki wok Marii Luisy". Do statku
przycigna je przyjacielska natura. Nie przypuszczay, e cign do wasnej mierci.
Rybacy szli ladem delfinw, poniewa wiedzieli, e pod tymi radosnymi zwierzakami cign
zwykle wielkie awice tuczyka. Z zimn krwi zarzucili sieci, przecinajc drog delfinw.
Zupenie nie dbali o to, co si z nimi stanie.
LaBudde nagrywa ca tragedi przez pi godzin. Jeden po drugim delfiny
zapltyway si w sieci. Nie potrafic si uwolni, raz po raz wypyway na powierzchni, by
zaczerpn powietrza, niezbdnego im do utrzymania ycia.
W pewnej chwili kapitan wrzasn: Ile?" Kiedy LaBudde przekrci si, by uchwyci
rze okiem kamery, usysza, jak jeden z czonkw zaogi wrzasn: Bdzie jakie
pidziesit!" Kapitan rozkaza, by zaoga wycigna up. Na liskim pokadzie statku leao
bez ycia mnstwo delfinw. Rybacy wybierali tuczyka, odpychajc ich szare, lnice ciaa j
a k miecie. W kocu martwe delfiny spychano z pokadu tak jak torby z odpadkami.
Zdjcia wykonane przez LaBudde'a dostarczyy oczywistych dowodw na to, o czym
mwio si ju od dawna: kada wyprawa rybacka zabija regularnie tysice delfinw. Z
ustale wynikao, e w cigu dziesiciu lat zamordowano ponad sze milionw delfinw. Z
uj LaBudde'a wykonano ostatecznie jedenastominutowy film, ktry wstrzsn sercami
widzw. Wszystko, co robilimy tym inteligentnym i uczuciowym stworom, z ktrymi
dzielimy przecie nasz planet, wyszo na jaw. Oburzeni klienci w caym kraju, jeden po
drugim, przestawali kupowa tuczyka. Bojkot tylko si nasili, kiedy zwrciy na niego
uwag media.
Cztery lata po tym, jak LaBudde dokona pierwszego ujcia tragedii, w 1991 roku firma
Starkist, najwikszy na wiecie producent tuczyka w puszce, ogosia, e nie bdzie ju
przetwarza tuczyka owionego wkiem. Firmy Chicken of the Sea i Bumblebee Seafoods
wyday podobne owiadczenia w kilka godzin pniej.
Walka trwa nadal. Zagraniczne kutry rybackie zabijaj sze razy wicej delfinw ni
kiedy kutry amerykaskie. Jednak czas spdzony przez LaBudde'a na panamskim kutrze
umoliwi powane zmiany w amerykaskim przemyle przetwrczym, ocali niezliczone
delfiny i niewtpliwie przyczyni si do cho czciowego zachowania rwnowagi w
ekosystemie wodnym.
Susan Reed, Lorenzo Benet, A Filmmaker Crusades to Make the Seas Safe for
Dolphins (Krucjaty filmowca dla zapewnienia delfinom bezpiecznych mrz), People
Magazine", sierpie 1990.
Kady czowiek jest niemoliwoci, zanim si narodzi.
RALPH WALDO EMERSON
Tak wielu ludzi odczuwa bezsilno i brak jakiegokolwiek wasnego znaczenia, kiedy
przychodzi do wydarze o skali wiatowej. S przekonani, e nawet jeli bd wszystko
robi, jak naley, ich bogactwo i powodzenie i tak zalee bdzie od aski lub nieaski innych.
Czuj si zagroeni eskalacj wojen gangw i niekontrolowanym wzrostem przestpczoci,
przeraeni coraz nowymi kryzysami rzdowymi, deficytem budetowym, zasmuceni coraz
czstsz bezdomnoci i analfabetyzmem, przytacza ich efekt cieplarniany i bezlitosne
wyniszczanie coraz liczniejszych gatunkw flory i fauny. Ludzie tacy wpadaj w puapk
niewaciwych myli: Nawet jeli postawi na szali ycie wasne i wszystkich moich
bliskich, co to zmieni? Zreszt po co mam si mczy, skoro i tak jaki idiota, ktry ma
wadz, przez pomyk nacinie nie ten guzik i wysadzi nas wszystkich w powietrze!" Tego
typu system przekona sprzyja poczuciu braku kontroli i niemonoci wprowadzania
jakichkolwiek istotnych zmian. Jego naturaln konsekwencj jest wyuczona bezradno,
wyraajca si typowym stwierdzeniem: Po co prbowa?"
NIC BARDZIEJ NI WYUCZONA BEZRADNO NIE ODBIERA NAM
MOLIWOCI PODJCIA DZIAANIA. JEST ONA GWN PRZESZKOD, KTRA
NIE POZWALA NAM ZMIENI WASNEGO YCIA, ORAZ POWSTRZYMUJE
PRZED PODEJMOWANIAM DZIAA, KTRE POMOGYBY INNYM LUDZIOM
ZMIENI ICH YCIE.
Skoro tak daleko zaszede w lekturze tej ksiki, bez wtpienia znasz moje
podstawowe przekonanie: KADY CZOWIEK DYSPONUJE JU TERAZ SI
POZWALAJC MU PANOWA NAD WASNYMI MYLAMI, UCZUCIAMI I
POSTPOWANIEM. By moe pierwszy raz w yciu odkrye w sobie si, pozwalajc ci
przej kontrol nad Systemem Nadrzdnym, ktrym kierowae dotychczas jedynie
podwiadomie. Za pomoc technik przekazanych ci w tej ksice i wicze, ktre dotychczas
wykonae podczas lektury, obudzie w sobie przekonanie, e tylko ty jeste prawdziwym
panem swojego losu, jedynym reyserem wasnego przeznaczenia. Razem odkrywalimy
gigantyczn si, ktra ksztatuje twoje przeznaczenie - DECYZJE. Wsplnie przekonalimy
si, e decyzje dotyczce przedmiotu koncentracji, znaczenia otaczajcych nas rzeczy i
zjawisk oraz dziaa, ktre w zwizku z nimi musimy podj, okrelaj jako naszego
obecnego i przyszego ycia.
Teraz nadszed czas, by zaj si si WSPLNYCH DECYZJI, moliwoci
ksztatowania przeznaczenia wasnej spoecznoci, kraju i wiata. Decyzje, ktre wsplnie
podejmiemy DZISIAJ na temat sposobw zaradzenia tak powanym problemom, jak szerzca
si narkomania, nierwnowaga w handlu zagranicznym, nieskuteczny system szkolnictwa
publicznego albo nieefektywny system penitencjarny, okrel jako ycia przyszych
generacji.
Pewnego wieczoru, kiedy sza ulic, usyszaa kobiet wzywajc pomocy. Wanie w
chwili, kiedy ta umierajca kobieta upada w jej ramiona, ycie Matki Teresy zmienio si na
zawsze.
Rozumiejc, e stan kobiety jest krytyczny, Matka Teresa popdzia do szpitala. Tam
kazano jej usi i czeka. Poniewa wiedziaa, e bez pomocy lekarskiej kobieta umrze lada
chwila, zabraa j do innego szpitala. Tam znw kazano jej czeka. Kasta, z ktrej pochodzia
chora kobieta, sprawiaa, e bya ona mniej wana od innych pacjentw czekajcych na
porad lekarza. W kocu powodowana desperacj Matka Teresa zabraa chor do wasnego
domu, gdzie w kilka godzin pniej zmara, otoczona kochajcymi ramionami zakonnicy.
Przysza decydujca chwila Matki Teresy, chwila, w ktrej postanowia, e co
podobnego nigdy nie przydarzy si nikomu wok niej. W tamtej wanie chwili powzia
decyzj, e powici cae swoje ycie na pomoc tym, ktrzy wok niej cierpi, i e bd oni
y i umiera z godnoci. Zdecydowaa, e zrobi wszystko, co w jej mocy, aby ludzie ci
traktowani byli lepiej ni w caym swoim dotychczasowym yciu, z mioci i szacunkiem, na
jakie zasuguje sobie kady czowiek.
Niech z tego miejsca, w tej wanie chwili
sowo wyruszy do wszystkich, wrogw
i przyjaci, niech powie, ze przekazano znicz
nowym generacjom Amerykanw, generacjom
urodzonym w tym wieku, hartowanym przez
wojn, zdyscyplinowanym przez ciki i gorzki
pokj, dumnym ze swojego prastarego
dziedzictwa i niechtnie patrzcym na powolne
ograniczanie ludzkich praw, ktrym ten nard
tak bardzo zawsze by oddany i ktrym oddani
jestemy rwnie dzisiaj, tu w domu i na caym
wiecie.
Niech wszystkie narody wiedz, czy ycz nam
dobrze, czy le, e zapacimy kad cen,
udwigniemy kady ciar, stawimy czoo
kadej trudnoci, wesprzemy kadego
przyjaciela i przeciwstawimy si kademu
wrogowi, aby zapewni przetrwanie
i zwycistwo wolnoci
JOHN F. KENNEDY
Wielu ludzi wydaje si dzisiaj trwonie odrzuca myli o wasnym bohaterstwie, by
moe powodowanych chci uniknicia odpowiedzialnoci, ktr w tym bohaterstwie
przeczuwaj. A poza tym czy takie aspiracje nie s egoistyczne? Czy heroizm nie jest
faszywy? W kocu nikt nie jest doskonay. yjemy dzi w spoeczestwie, w ktrym nie
tylko nie dostrzegamy potencjalnych bohaterw, ale oczerniamy tych, ktrych ju mamy. Z
chorobliw fascynacj bierzemy pod lup ich prywatne ycie, doszukujemy si choby jednej
plamy na ich sztandarze i albo j w kocu znajdujemy, albo wymylamy.
Podczas kadego kolejnego wycigu wyborczego ludzie narzekaj na kaliber
kandydatw, nieustannie szukajc najdrobniejszego uchybienia w ich przeszym yciu,
posuwajc si nawet do wytknicia kandydatowi na sdziego Sdu Najwyszego, e
kilkadziesit lat temu raz zapali marihuan!
Po drugie, przez cay czas nie mia najmniejszego pojcia, kiedy zostanie wypuszczony
na wolno. Nie wiedzia, czy spdzi tam szedziesit dni, czy szedziesit lat.
Cierpienie spowodowane t niewiedz, poczucie niepewnoci byy najcisz moliw
do wyobraenia kar. Frank poczy z tym piekem na ziemi" tak wiele cierpienia, e
poprzysig sobie, i nigdy nie wrci do wizienia. Zreszt nie jest on jedyny. Nic dziwnego,
e poziom recydywizmu we francuskich wizieniach wynosi jeden procent, a na jednego
winia wydaje si rocznie okoo dwustu dolarw. Kwota ta jest jeszcze bardziej zaskakujca,
kiedy wemiemy pod uwag fakt, e Amerykanie wydaj na kadego swojego winia
trzydzieci tysicy dolarw rocznie i osigaj poziom recydywizmu rzdu osiemdziesiciu
dwu procent.
Czy sugeruj, e powinnimy naladowa francuski system wiziennictwa? Nie, mwi
tylko, e system, ktry mamy obecnie, w oczywisty sposb si nie sprawdza i musimy
sprbowa czego innego. Musimy da naszym winiom warunki, w ktrych nie bd
musieli nieustannie obawia si ataku wspwiniw, a jednoczenie nie wolno nam
zmienia wizienia w dom, jakiego nigdy nie mieli. Sugeruj, e warunki wizienne powinny
by NIEPODANE, niewygodne i e podczas odbywania wyroku winiom powinno si
pokazywa sposoby uczynienia z dowiadcze wolnoci wiata, nad ktrym mog oni
panowa, wiata przyjemnoci i otwartych moliwoci, aby po zwolnieniu z wizienia mogli
do niego dy zamiast si go ba. Winiowie musz czy cierpienie z pobytem w
wizieniu i przyjemno ze zmian samych siebie. Inaczej zachowania, ktre przywiody ich
do wizienia, nigdy si nie zmieni.
Ponad wszystko jednak wizie musi wiedzie, e komu na nim zaley, e kto chce
mu pomc, zaoferowa strategie, ktre poprowadz jego ycie w nowym kierunku. Nie
wszyscy winiowie s gotowi do tej zmiany, ale ci spord nich, ktrzy tego chc, z
pewnoci zasuguj na nasze poparcie.
Dopki istnieje klasa nisza, bd do niej
nalea. Dopki istnieje element kryminalny,
bd jego czci. Dopki w wizieniu jest
dusza, nie bd wolny.
EUGENE VICTOR DEBS
Co moesz zrobi? Bardzo prostym, a jednoczenie bardzo potrzebnym dziaaniem
byoby podjcie decyzji o odwiedzaniu co miesic winia, ktry naprawd postanowi
odmieni swoje ycie. Sta si kochajcym przyjacielem i poka mu stojce przed nim
wybory. Nigdy nie zapomn kontaktw, ktre nawizaem w ten sposb z pewnym winiem
w kalifornijskim wizieniu Chino. Dziki mojej pomocy i zachtom zacz on codziennie
biega, czyta dobre, inspirujce ksiki i zmienia si z winia" w czowieka
wartociowego." Kiedy po dwch latach zosta zwolniony z wizienia, okazywa innym tak
wielk pomoc i kierowa si tak wielkim poczuciem zwizkw ze swoj spoecznoci, e
bya to jedna z najwspanialszych nagrd, jakie otrzymaem od ycia.
PROBLEM PRZEMOCY GANGW
Przestpczo dorosych wymaga naprawd wiele uwagi. Musimy te jednak
odpowiedzie sobie na pytanie, jak moemy zapobiec wci wikszemu napywowi
modocianych przestpcw do domw poprawczych i innych instytucji penitencjarnych? Co
zrobi z okropnymi morderstwami, ktre codziennie popeniaj czonkowie gangw
modzieowych w przestpczych enklawach wielkich miast? Bezlitosne okruciestwo dwch
gangw, ktre powstay w Los Angeles, a nastpnie rozwiny swoj dziaalno w caym
kraju, odbio si krwawym pitnem na yciu wielu miast, w ktrych maj one siedzib.
Wikszo z nas nie ma pojcia, jak mona by rozwiza ten przeraajcy problem. Jestem
jednak pewien, e jedn z pierwszych rzeczy, do ktrych musimy dy, jest nakonienie
czonkw gangw, by przemyleli ponownie reguy, ktrymi si kieruj.
WYKORZYSTUJ ZDOBYT SI JAKO DWIGNI, KTRA ZAMIE DESTRUKTYWNE WZORCE, ZMUSI FIRMY DO SZUKANIA ROZWIZA
ALTERNATYWNYCH, W NASTPSTWIE CZEGO MOESZ WZMACNIA TE FIRMY
KUPUJC ICH NOWE PRODUKTY I USUGI.
UCZ DOBRZE SWOJE DZIECI - PROWAD WASNYM PRZYKADEM
Podobnie jak kady inny problem, zmiany w sposobie traktowania spraw zwizanych z
ochron rodowiska wymagaj edukacji i dziaania. Niestety, mylenie wikszoci ludzi o
edukacji zwizane jest ze szko i przestaj si uczy natychmiast po tym, kiedy j skocz, a
czsto jeszcze, zanim otrzymaj wiadectwa! Tak wielu nauczycieli, ktrzy zaczynali od wizji
wprowadzania wielkich zmian wpado w puapk wyuczonej bezradnoci nie tylko na skutek
walki z polityk wadz szkolnych, ale rwnie braku przygotowania do rzeczywistych
problemw, wobec ktrych staj w yciu ich uczniowie.
A przecie na kartach tej ksiki spotkae si z licznymi wspaniaymi wzorcami, ktre
mog ci wiele nauczy. Jak wic moemy co tu zmieni? Moemy przyj aktywn
postaw w decydowaniu o jakoci wyksztacenia naszych dzieci. Czy nauczyciele twoich
dzieci mogliby co zyska, poznawszy si pyta, metafor oglnych, Sownika Transformacji,
wartoci, regu i warunkowania? Dziel si wasn wiedz, a bdziesz mg wiele w tej
dziedzinie zmieni. NAJWANIEJSZE JEST JEDNAK, BYMY UCZYLI WASNE
DZIECI KONSEKWENCJI ICH DZIAA. Musimy uwiadamia im wpyw, jaki maj
zarwno na samych siebie, jak i na swoje spoecznoci, oraz wpyw, jaki mog wywiera w
skali wiatowej. NIE POZWL IM NIGDY WPA W PUAPK MYLENIA, E ICH
DZIAANIE NICZEGO NIE ZMIENI - jeli bowiem miabym wyliczy najwaniejsze
przesania tej ksiki, to z pewnoci na jednym z pierwszych miejsc znalazoby si
stwierdzenie, e KONSEKWENTNIE PODEJMOWANE DROBNE DECYZJE I DROBNE
DZIAANIA MAJ BARDZO DALEKOSINE SKUTKI.
Jednym z najlepszych sposobw na zapewnienie, by twoje dzieci dorastay w zdrowym
poczuciu wasnej wartoci jest pokazanie im, e ich decyzje i konsekwentnie podejmowane
dziaania przynosz rzeczywiste rezultaty. POKAZUJ IM ICH MOLIWOCI, SAMEMU
DAJC TEGO PRZYKAD. Pokazuj wasnym dzieciom wymierne skutki zadawania
waciwych pyta, ycia w zgodzie z wasnymi wartociami, ktre wiadomie wybrae, oraz
wykorzystywania wszystkich strategii, ktrych si dotychczas nauczye.
Jest tak wiele sposobw pozwalajcych ci wnosi wkad do ycia innych. Nie musimy
czeka na jak wielk okazj, by pomc w dokonaniu zmian. Moemy wywrze wpyw
dosownie w kilka chwil, robic rzeczy najmniejsze, podejmujc decyzje, ktre czsto wydaj
si zupenie nieznaczce. Prawd jest, e wikszo wspczesnych nam bohaterw kryje si
za czym, co wydaje si nam drobnym dziaaniem, ale za to jest dziaaniem podejmowanym
konsekwentnie.
Bohaterowie s wszdzie, ale nie nagradzamy ich laurami, na jakie zasuguj za
codzienne waciwe wykonywanie swojego zadania. Mczyni i kobiety, ktrzy na co dzie
pracuj w policji, s z pewnoci bohaterami. Chroni nas, tworz nasze poczucie
bezpieczestwa, a mimo to wielu z nas postrzega ich jako wrogw. Bohaterami s straacy, a
przecie zwykle nie widzimy ich w tym wietle, dopki sami nie znajdziemy si w kopotach.
Tak samo jest z zaogami karetek pogotowia, pracownikami sub alarmowych i ca grup
innych, nie zauwaonych bohaterw.
Ju samo przygotowanie si do podobnych dziaa moe co zmieni. Jak czuby si,
gdyby kto w twojej obecnoci zasab na serce, a ty, majc wiedz z kursu udzielania
pierwszej pomocy, potrafiby mu pomc? Gdyby skoncentrowa swoje wysiki na
utrzymaniu jego krenia mimo braku jakichkolwiek oznak ycia i odnis sukces?
moliwoci wasnego rozwoju oraz wkadu w ycie innych, ktry przyniesie w rezultacie
wiele dobrego.
W ramach tego programu moesz da innym moliwoci poprzez zobowizanie si do
comiesicznych krtkich spotka z wyznaczonym winiem, czowiekiem starszym,
bezdomnym lub z dzieckiem i sta si ich prawdziwym przyjacielem. Moesz te
zdecydowa, by wspuczestniczy w jednej z naszych corocznych akcji: PROGRAMIE
PRZYWDZTWA MODYCH, KOSZYKU NA WITO DZIKCZYNIENIA, kursach w
wizieniach, programach pomocy ludziom starszym lub PROGRAMIE MDRO.
Oczywicie nie musisz wsppracowa z nasz fundacj, aby pomaga innym. Wok
ciebie istniej organizacje, ktre potrzebuj pomocy od zaraz. Jednym z celw
przywiecajcych mi przy tworzeniu mojej fundacji byo wsparcie ju dziaajcych
organizacji lokalnych. Jej czonkowie przechodz szkolenie, podczas ktrego dowiaduj si,
jak zmienia na lepsze ycie ludzi, ktrych potem sami ucz przez miesic. Chocia rne
problemy wymagaj rnego rodzaju szkolenia, istniej przecie pewne zasady oglne.
Wszyscy musimy mierzy coraz wyej, zmienia nasze przekonania i rozwija wci
nowe strategie, pozwalajce nam osign sukces. Pomagajc innym, musimy dawa im
solidn wiedz, musimy uczy podstaw, ktre mog natychmiast podnie ich jako ycia.
Bardzo czsto musz przeama wyuczon bezradno i wytworzy now tosamo. S to
umiejtnoci i strategie, ktre stanowi podstaw mojej techniki wprowadzania zmian i
dlatego wszyscy wsppracujcy z nami w ramach tego programu musz opanowa te
umiejtnoci. Jeli chciaby dowiedzie si czego wicej, skontaktuj si z nami.
Tylko ci, ktrzy nauczyli si potgi szczerego
i bezinteresownego wkadu w ycie innych,
dowiadczaj najwikszej radoci ycia
- prawdziwego poczucia spenienia.
ANTHONY ROBBINS
Jeli prosta albaska zakonnica, ktrej jedynym bogactwem jest wiara i powicenie,
moe odmienia ycie tak wielu ludzi, z pewnoci rwnie i ty moesz poradzi sobie z
wyzwaniami, ktre przed tob staj. Jeli Ed Roberts potrafi kadego ranka wstawa spod
namiotu tlenowego, aby znajdowa sposoby na zmian podejcia ludzi w caym kraju do
niepenosprawnych - i odnosi sukcesy - moe rwnie i my potrafimy sta si bohaterami.
Jeli jeden czowiek, dziaajc w pojedynk, potrafi za pomoc jednej tamy wideo i
inwestycji wartoci omiuset dolarw zmobilizowa cay nard, by przeciwstawi si
mordowaniu delfinw, to moe rwnie my potrafimy wprawi w ruch cig wielkich zdarze.
Czsto nie wiemy, dokd te zdarzenia nas zaprowadz. Ufaj swojej intuicji i dawaj z caego
serca. Zaskocz ci cuda, ktre tym spowodujesz.
Jeli na dawanie powicisz tylko godzin lub dwie miesicznie, wzmocni to twoj
tosamo i przyniesie ci poczucie pewnoci, e naleysz do ludzi, ktrzy naprawd dbaj o
innych, ktrzy podejmuj dziaania, aby odmieni wiat. Odkryjesz, e twoje problemy w
pracy to s adne problemy, poniewa poznasz, co to prawdziwe problemy. Kopoty, ktre,
jak ci si wydawao, miae z powodu zniki cen na giedzie, zwykle znikaj, kiedy zanosisz
na ko czowieka bez ng albo koyszesz w ramionach dziecko chore na AIDS.
Doprawdy wielka aska moe przyj razem
z maym podarunkiem; a cenne s wszystkie
rzeczy, ktre pochodz od przyjaci.
TEOKRYT
Kiedy opanujesz elementy tej ksiki, zdolno radzenia sobie z wasnymi problemami
stanie si mniej wana. To, co byo dotychczas trudne, stanie si atwe. Nagle spostrzeesz, e
kierujesz wszystkie swoje wysiki nie na siebie samego, ale na polepszenie tego, co dzieje si
w twojej rodzinie, spoecznoci, a moe i na caym wiecie. Jedyny sposb, ktry pozwala
robi to z trwaym poczuciem spenienia, to bezinteresowne dawanie. NIE SZUKAJ WIC
BOHATERW. BD BOHATEREM! Nie musisz by drug Matk Teres (chocia
moesz, gdyby naprawd chcia!). Jednak zawsze zwaaj na wasn rwnowag. SZUKAJ
RWNOWAGI RACZEJ NI DOSKONAOCI. Wikszo ludzi yje w czarno-biaym
wiecie, w ktrym wydaje im si, e albo mog by ochotnikami bez adnego prywatnego
ycia, albo materialistami, ludmi dnymi sukcesw wasnych, ktrzy nie dbaj o dobro
innych. Nie wpadnij w t puapk. Zycie jest rwnowag midzy dawaniem i braniem,
midzy dbaniem o siebie samego i o innych. Tak, daj troch czasu, energii i kapitau tym,
ktrzy tego naprawd potrzebuj, ale chciej te dawa je sobie. I rb to z radoci, a nie z
poczuciem winy. NIE MUSISZ BRA CIARU WIATA NA WASNE RAMIONA.
WICEJ LUDZI CZYNIOBY DOBRO DLA INNYCH, GDYBY ZROZUMIELI, E NIE
POTRZEBUJ PRZY TYM Z NICZEGO REZYGNOWA. ZRB WIC TYLKO
TROCH I WIEDZ, E MOE TO ZNACZY BARDZO WIELE. Gdyby kady tak
postpowa, mniej ludzi musiaoby robi tak duo i wicej ludzi otrzymaoby pomoc!
Kiedy nastpnym razem zobaczysz, e kto jest w kopocie, zamiast czu si winnym,
e ty masz tak wiele dbr, a on nie, poczuj w sobie podniecenie faktem, e masz okazj zrobi
co niewielkiego, co pomoe komu inaczej spojrze na samego siebie, poczu si
docenianym i kochanym. Nie musisz na to powica caego ycia. Po prostu bd wraliwy,
naucz si zadawa ludziom pytania, ktre dodadz im si, kontaktuj si z ludmi w nowy
sposb. Chwytaj kad okazj, a dziaanie dla innych stanie si przyjemnoci, nie ciarem.
Czsto poznaj ludzi, ktrzy yj w cierpieniu, poniewa cigle skupiaj si na
niesprawiedliwociach, jakie niesie ze sob ycie. Jak mog rodzi si niewidome dzieci,
dlaczego nie maj szansy dowiadczania cudw tczy? Jak czowiek, ktry nigdy nie zrobi
nikomu nic zego, moe pa ofiar ulicznej strzelaniny? NIE POTRAFIMY ZROZUMIE
ZNACZENIA I CELU KRYJCEGO SI ZA NIEKTRYMI WYDARZENIAMI. OSTATECZNYM SPRAWDZIANEM JEST WIARA. Musimy wierzy, e kady z nas jest na
ziemi, by uczy si od ycia czego innego, e dobro i zo s wycznie ludzk percepcj.
Przecie niektre z twoich najgorszych dowiadcze naprawd okazay si najlepszymi.
Uksztatoway ci, wywiczyy, rozwiny w tobie wraliwo i popchny w kierunku, ktry
pozwala sign po wasne przeznaczenie. Pamitaj, e jeli kto chce si uczy, znajdzie si i
nauczyciel. A wanie, jeli wydaje ci si, e jeste nauczycielem, to zastanw si nad tym raz
jeszcze. Prawdopodobnie moesz si czego nauczy od osoby, ktr z takim przejciem
szkolisz!
Gdybym miaa ponownie przey ycie, na wiosn wczeniej biegaabym boso i nie
zakadaa butw do pnej jesieni. Czciej chodziabym na tace, czciej jedzia na
karuzeli i zbieraa wicej stokrotek.
NADINE STAIR
JAK CHCESZ ZOSTA ZAPAMITANY? Jako olbrzym pord ludzi? Zacznij
dziaa w ten sposb ju teraz! Po co czeka, by si upamitni? Kadego dnia yj tak, jakby
to by twj najwaniejszy dzie w yciu, a dowiadczysz zupenie nowej radoci. Niektrzy
prbuj gromadzi energi, aby y duej. Nie wiem jak ty, ale ja wierz, e najwaniejsze
jest nie, jak dugo yjemy, ale jak yjemy. Wol si zuy ni zardzewie! Pozwlmy, aby
koniec zasta nas przy wspinaniu si na now, wysz gr.
Myl, e najwikszym darem, jaki da nam Stwrca, jest dar oczekiwania i dar
napicia. Jak nudne byoby ycie, gdybymy wiedzieli wszystko z gry! A tak nigdy nie
wiemy, co wydarzy si za chwil. W cigu najbliszych kilku minut moe mie miejsce co,
co zmieni kierunek caego twojego ycia w jednej chwili. Musimy nauczy si kocha
zmiany, poniewa s one jedyn pewn rzecz.
Co moe zmieni twoje ycie? Wiele rzeczy: chwila gbokiego zamylenia i podjcie
kilku decyzji po skoczeniu lektury tej ksiki by moe zmieni dosownie wszystko.
rdem zmian moe by rozmowa z przyjacielem, kurs, tama, film albo powany
problem", ktry pozwoli ci rozwin si i sta kim wicej. yj, kierujc si postaw
pozytywnych oczekiwa, wiedzc, e wszystko, co niesie ci ycie, w jaki sposb dziaa na
twoj korzy. WIEDZ, E PODASZ DROG NIE KOCZCEGO SI ROZWOJU,
NIE KOCZCEJ SI NAUKI I MIOCI TRWAJCEJ WIECZNIE.
Teraz, kiedy ci opuszczam, chc powiedzie, jak bardzo szanuj ci i podziwiam jako
osob. Nigdy ci nie poznaem, a wydaje si, e znamy si od dawna, prawda? Cho nie
stanlimy twarz w twarz, z pewnoci spotkay si nasze serca. Dae mi wielki dar,
pozwalajc podzieli si ze sob czci mego ycia i czci mojej wiedzy, i mam szczer
nadziej, e przynajmniej cz tej wiedzy popchna ci w specjalnym kierunku. Jeli teraz
wykorzystasz cz tych strategii, by poprawi jako wasnego ycia, bd si czu bardzo
szczliwy.
Mam nadziej, e zostaniesz ze mn w kontakcie. Mam nadziej, e do mnie napiszesz
albo e bd mia przywilej spotka ci na ktrym z moich kursw, w naszej fundacji czy po
prostu na ulicy, jeli skrzyuj si nasze drogi. Prosz, aby wtedy do mnie podszed. Z
niecierpliwoci czekam na spotkanie z tob i poznanie historii twojego sukcesu.
A do tego czasu pamitaj, by cigle spodziewa si cudw... poniewa ty sam jeste
cudem. Bd rdem wiata i si dobrego. Przekazuj znicz tobie. Dziel si swoimi darami,
dziel swoj pasj. I niech ci Bg bogosawi.
Pewnego dnia, kiedy opanujemy ju wiatry,
fale, przypywy i grawitacj, signiemy po
boskie siy mioci. Wtedy, po raz drugi
w historii wiata, czowiek odkryje ogie.
TEILHARD DE CHARDIN