Typologia zdao pytajcych

Zdania pytajce maj na celu uzyskanie informacji. Zdania pytajce w jzyku angielskim rni si od
odpowiednich zdao polskich budow i intonacj (intonation).
Zdania pytajce dzielimy na zdania pytajce oglne (general questions), inaczej pytania o
rozstrzygnicie, odpowiadajce polskim zdaniom pytajcym, ktre rozpoczynaj si partyku czy, i
zdania pytajce szczegowe, (special questions or wh-questions), inaczej pytania o uzupenienie,
ktre rozpoczynaj si zaimkami pytajcymi. Pytania oglne maj zwykle intonacj wznoszc (rising
intonation), za szczegowe - opadajc(falling intonation). Zarwno jeden, jak i drugi typ pytao
moe wystpowad w formie twierdzcej i przeczcej.
Inwersja w zdaniach pytajcych
Cech gwn budowy obydwu typw zdao w jzyku angielskim jest tzw. inwersja (inversion), czyli
szyk przestawny, w ktrym nastpuje przestawienie formy osobowej orzeczenia przed podmiot w
przypadku czasownika be i have, czasownikw posikowych i modalnych:
Are you happy? (Jeste szczliwy?)
Aren't you hungry? (Nie jeste godna?)
Are you listening? (Suchasz?)
What are you doing? (Co robisz?)
Have you been to London? (Bye w Londynie?)
May I come in? (Mgbym wejd?)
What would you like? (Co by chcia?)
Where have you been?(Gdzie bya?)
W przypadku czasownikw o penym znaczeniu leksykalnym w zdaniach pytajcych dodaje si przed
podmiot zdania odpowiedni form czasownika posikowego do:
Do you want to see me tomorrow? (Chcesz mnie jutro zobaczyd?)
Does it look nice? (Czy to wyglda przyjemnie?)
Did you like it? (Lubisz to?)
Didn't you like it? (Nie lubia tego?)
When did you buy it? (Kiedy to kupia?)
Who(m) did you see? (Kogo widziae?)
Why didn't she bring it back last week? (Czemu ona tego nie przyniosa ubiegego tygodnia?)
W zdaniach pytajcych szczegowych zawierajcych zoone zaimki pytajce z przyimkami nastpuje
tzw. inwersja przyimkowa (preposition stranding), ktra polega na rozdzieleniu przyimka od zaimka
pytajcego i umieszczeniu przyimka w pozycji po czasowniku oraz uyciu zaimka pytajcego na
pocztku zdania:
To whom are you writing? (styl formalny)
Who are you writing to?
Podobny proces zachodzi w przypadku zdao wzgldnych (zob. Zdania przymiotnikowe (adjectival
clauses) i wzgldne (relative clauses)).

W przypadku zdao pytajcych rozpoczynajcych si od zaimkw who i what w pozycji podmiotu,

inwersja nie nastpuje i nie dodaje si czasownika posikowego do:
Who was here yesterday? (Kto tu wczoraj by?)
What happened? (Co sie stao?)
Pytania alternatywne
Jedn z form pytao oglnych s pytania alternatywne (alternative questions), ktre oznaczaj wybr
alternatywny i skadaj si z pytania twierdzcego i jego zaprzeczenia poczonych spjnikiem or.
Naley zwrcid uwag, e partykua not w pytaniu zaprzeczonym wystpuje po podmiocie zdania.
Jeli jednak jest czci formy cignitej, podlega inwersji razem z czasownikiem posikowym lub
modalnym:
Are you leaving or are you not (aren't you) leaving? (Odchodzisz, czy nie odchodzisz?)
Are you leaving or not? (Odchodzisz czy nie?)
Are you leaving or staying? (Odchodzisz czy zostajesz?)
Pytania alternatywne mog wystpowad w formie penej, tak jak w przykadach powyej, lub
skrconej, jako pytania jednoczonowe, np.:
Would you like a cup of coffee? (Chciaaby kubek kawy?)
Odpowied na pene pytanie alternatywne wymaga zawsze wyboru jednego z czonw. W przypadku
zredukowanych pytao, wystarcza odpowied krtka typu Yes/No:
Would you like tea or coffee? - I'd like tea.
Would you like a cup of coffee? - Yes, please./No, thank you.
Wyrazy pytajce w funkcji przydawki
Wyraz what moe wystpowad w funkcji przydawki:
What colour do you like best? (Jaki kolor najbardziej lubisz?)
W podobnej funkcji moe wystpowad wyraz pytajny which, ktry oznacza wybr z ograniczonej
liczby osb lub przedmiotw:
Which (one/ones) did you like best? (Ktry najbardziej lubie?)
Which (of the two/of them) did you like best? (Ktry (z tych dwch/z nich) najbardziej lubie?)
Zredukowane pytania z bezokolicznikiem
W jzyku angielskim wystpuj take zredukowane wyraenia pytajce z bezokolicznikiem
poprzedzonym zaimkiem pytajcym, np.:
Where to go? jako zredukowana forma penego pytania Where should I/we go?
Who/Which to choose? jako zredukowana forma pytania Who/Which one should I/we choose?
Naley pamitad, e z wyrazem pytajcym why? forma podstawowa czasownika jest uywana bez
partykuy to:
Why not do it now? (Czemu nie zrobid tego teraz?)

Formy any - anything, anybody, ever w pytaniach

W zdaniach pytajcych wystpuj zwykle formy any - anything, anybody, ever w miejsce some something,somebody, someone, somewhere:
Have you read any interesting books lately? (Przeczytae jakie ciekawe ksiki ostatnio?)
Was there anybody in this room yesterday? (By kto wczoraj w tym pokoju?)
Have you ever seen such an extraordinary plant? (Widziae kiedy tak niezwyk rolin?)
W niektrych sytuacjach preferowane jest jednak utrzymanie zaimkw z czonem some, dla
zasugerowania twierdzcej raczej ni przeczcej odpowiedzi na pytanie, np.:
Would you like some more cake? - Yes, please. (Chciaby troch wicej ciasta? - Tak, poprosz.)
Pytania obcite potwierdzajce
W jzyku angielskim uywa si czsto zdao, po ktrych nastpuj tzw. tag questions, czyli pytania
potwierdzajce obcite, ktrych funkcja jest czciowo zbiena z funkcj polskiej frazy pytajcej
(nie)prawda?
Pytania obcite tworzy si przez dodanie skrconego pytania w formie przeczcej po zdaniu
twierdzcym, za po zdaniu przeczcym uywa si skrconego pytania w formie twierdzcej:
John is taller than Bill, isn't he? (John jest wyszy ni Bill, no nie?)
John isn't taller than Bill, is he? (John nie jest wyszy ni Bill, prawda?)
You liked the play, didn't you? (Podoba ci si wystp, nieprawda?)
You didn't like the play, did you? (Nie podoba ci si wystp, co nie?)

Inwersji uywa si kiedy gwnym czasownikiem pytania jest czasownik to be np.: Is he here? (Czy on
jest tutaj?). W przykadzie tym nie ma innego czasownika poza czasownikiem to be, co wcale nie
znaczy, e nie mona uyd kilku czasownikw w pytaniu np.: Is here the man who wears that funny
hat and who sings when he looks at you? (Czy jest tutaj facet, kty nosi ten mieszny kapelusz i
piewa kiedy patrzy na ciebie?). W przykadzie tym jest kilka czasownikw: wears, sings i looks, ktre
su do opisu czowieka, o ktrego nam chodzi (uyte w relative clauses, ktre peni funkcje
opisow). Czasownikiem gwnym jest natomiast czasownik to be.
Inwersji uywa si rwnie z czasownikiem to have np.: Have you got a new car? (Czy masz nowy
samochd). Czasownik have jest gwnym czasownikiem tego pytania.
Istniej inne przypadki tworzenia pytao przy uyciu inwersji. Poniszy zestaw przedstawia wszystkie
przypadki uycia inwersji w budowie pytao w jzyku angielskim:
1. W pytaniach w ktrych wystpuje czasownik to be lub to have jako gwny czasownik pytania

Present Simple - czasownik to be lub to have jest gwnym czasownikiem pytania np.:
- Have you got time? (Czy masz czas?)
- Is she at home? (Czy ona jest w domu?)
- Has he got a house? (Czy on ma dom?)

- Are they smart? (Czy oni s mdrzy?)

- Have I enough strength to finish this? (Czy mam wystarczajco duo siy eby to skooczyd?)
- Am I tall? (Czy jestem wysoki?)

Past Simple - czasownik be *was lub were+ jako gwny czasownik pytania - czasownik have
*had+ jako gwny czasownik pytania,
- Was he in New York last year? (Czy on by w Nowym Yorku w tamtym roku?)
- Were they at school yesterday? (Czy oni byli wczoraj w szkole?)
- Had he really a job when he was 16? (Czy naprawd mia prac kiedy mia 15 lat?)

2. W pytaniach tych wystpuje czasownik to be lub to have jako czasownik posikowysucy do

budowy czasw takich jak:

Present Continuous (czasownik to be jako czasownik posikowy),

Is she coming to the party? (Czy ona idzie na przyjcie?) - "is" jest jedynie sowem
pomocniczym. Czasownikiem gwnym tego pytania jest "coming", ktre wystpuje ze
sowem pomocniczym dajc w rezultacie "is coming".

Present Perfect (czasownik have jako czasownik posikowy),

Have you completed the assignment yet? (Czy ju skooczye zadanie?) ("Have" peni jedynie
funkcj pomocnicz - gwnym czasownikiem jest "completed")

Present Perfect Continuous (czasownik to be w present perfect [has been lub have been], a
wic tak naprawd to inwersja czasownika "have"),
Have we been really running for two hours? (Czy rzeczywicie biegamy od dwch godzin?).
Gwnym czasownikiem jest "running" - czasownik "have' i 'been" s jedynie sowami
pomocniczymi do budowy czasu.

Past Continuous (czasownik be [was lub were]),

Was he looking at you when he was here? (Czy patrzy na ciebie jak tu by?)

Past Perfect (czasownik have jako czasownik posikowy)

Had you worked for this company when you were in Germany? (Czy pracowae dla tej firmy
jak mieszkae w Niemczech?)

Past Perfect Continuous (czasownik to be w past perfect *had been+, a wic tak naprawd to
inwersja czasownika "have"),
Had they been studing mathematics for three years when we visited them last July? (Czy
studiowali matematyk od 3 lat kiedy odwiedzilimy ich w lipcu ubiegego roku?)

3. W pytaniach, w ktrych uywa si czasownikw modalnych takich jak : will, might, may, could,
should, would, shall, etc.

Will you go there in the summer? (Czy pojedziesz tam latem?)

Should I go there and talk to him? (Czy powinienem tam pjd i z nim porozmawiad?)

May I open the window? (Czy mog otworzyd okno?)

Can you swim? (Czy potrafisz pywad?)

Would you like some ice cream? (Czy chciaby loda?)

CZASOWNIK POSIKOWY DO, DOES I DID

Angielskie pytania w czasie Present Simple i Past Simple budowane s za pomoc sowa posikowego
do, does i did.

Present simple - uycie czasownika posikowego do i does (does wystpuje jedynie w trzeciej
osobie: he, she, it):
- Do you speak English? (Czy mwisz po angielsku?)
- Does she do her homework every day? (Czy ona odrabia swoj prac domow codziennie?)
- czasownik do jest take czasownikiem leksykalnym oznaczajcym "robid". Czasownik
posikowy "do" nie oznacza robid - oznacza on natomiast pytanie.

Past Simple - uycie czasownika posikowego "did":

- Did they see you at the game/ (Czy widzieli ci na meczu?)
- Did he pack his suitcase? (Czy spakowa walizk?)

WHO - WHICH
Pytania z who i which s identyczne jak w jzyku polskim, tzn. nie uywa si w nich czasownikw
posikowych np.:

Who came to the party? (Kto przyszed na przyjcie?)

Which book is yours? (Ktra ksika jest twoja?)

Who won the game? (Kt wygra mecz?)

MOWA ZALENA (REPORTED SPEECH)

W mowie zalenej s to tak zwane "reported questions", kiedy pytajcy cytuje pytanie np.:

She asked where the post office was? (Spytaa si gdzie jest poczta?)

He wanted to know if I could speak English (On chcia wiedzied czy ja mwi po angielsku.)

Forma tych pytao jest identyczna jak forma zdao twierdzcych.

CZASOWNIK POSIKOWYCZASOWNIK
Present SimpleDoesthe boywatchTV?
Present ContinuousIsthe boywatchingTV?
Present PerfectHasthe boywatchedTV?

Present Perfect ContinuousHasthe boybeen watchingTV?

Past simpleDidthe boywatchTV?
Past ContinuousWasthe boywatchingTV?
Past PerfectHadthe boywatchedTV?
Past Perfect ContinuousHadthe boybeen watchingTV?
Future SimpleWillthe boywatchTV?
Future ContinuousWillthe boybe watchingTV?
Future PerfectWillthe boyhave watchedTV?
Future Perfect ContinuousWillthe boyhave been watchingTV?

Pytania bez inwersji

Budowa zdao twierdzcych (w wybranych czasach)
Czas

Podmiot

Operator(y) Czasownik gwny Reszta zdania

Present Simple

We

live

in a big city.

Past Simple

They

went

to school.

Present Cont.

She

is

reading

a book.

Past Cont.

You

were

waiting

for us.

Pres. Perf. Simple I

have

opened

the door.

Pres. Perf. Cont. They

have been learning

for two hours.

Past Perf. Simple The letter had

arrived

earlier.

Future Simple

The train

leave

soon.

Future Cont.

The dinner will be

waiting

for us.

will

Pytania o podmiot (subject questions)

Pytania o podmiot tworzymy w inny sposb. Nie wystpuje tu inwersja, ale szyk zdania twierdzcego.
W miejsce podmiotu wstawiamy sowo pytajce.

Budowa pytao o podmiot

Czas

Sowo pytajce Operator(y) Czasownik gwny Reszta zdania

Present Simple

lives

in a big city?

Past Simple

went

to school?

is

reading

a book?

Past Cont.

was

waiting

for you?

Pres. Perf. Simple

has

opened

the door?

Pres. Perf. Cont.

has been

learning

for two hours?

Past Perf. Simple

had

arrived

earlier?

will

leave

soon?

will be

waiting

for us?

Present Cont.
Who

Future Simple

What

Future Cont.

Pytania porednie (indirect questions)

W pytaniach porednich, czyli zaczynajcych si od wyraeo typu "Do you know...", "Can you tell
me...", itp. rwnie nie wystpuje inwersja, tylko szyk zdania twierdzcego.
Budowa pytao porednich
Czas

Wyraenie
wprowadzajce

Sowo
pytajce

Podmiot Operator(y)

Czasownik
gwny

Present
Simple

Can you tell me

where

you

live?

Present Cont. I'd like to know

what

she

is

reading.

Pres. Perf.
Simple

Could I ask

why

you

have

opened

Pres. Perf.
Cont.

I wander

how long

they

have been learning.

Reszta
zdania

the door?

W pytaniach zamknitych (yes/no questions) zamiast sowa pytajcego wstawiamy spjnik "if" lub
"whether". Poza tym, szyk wyrazw sie nie zmienia.

Budowa pytao porednich zamknitych

Czas

Wyraenie
wprowadzajce

Present
Simple

Can I ask you

you

Past Cont.

I don't know

you

Czasownik
gwny

Reszta
zdania

live

in a big
city?

were

waiting

for us.

had

arrived

earlier.

leave

soon.

IF/WHETHER Podmiot Operator(y)

if/whether

Past Perf.
Simple

I'm not sure

the
letter

Future
Simple

I'd like t know

the train will

Pytania z inwersj
Budowa zdao twierdzcych (w wybranych czasach)
Czas

Podmiot Operator(y) Czasownik gwny Reszta zdania

Present Simple

We

live

in a big city.

Past Simple

They

went

to school.

Present Cont.

She

is

reading

a book.

Past Cont.

You

were

waiting

for us.

Pres. Perf. Simple I

have

opened

the door.

Pres. Perf. Cont.

has been

raining

for two hours.

Past Perf. Simple He

had

arrived

earlier.

Future Simple

They

will

come

later.

Future Cont.

She

will be

waiting

for us.

should

sell

their car.

It

Z czas. modalnym They

Pytania w w jzyku angielskim tworzymy zamieniajc miejscami podmiot i operator. Jesli w zdaniu
twierdzcym operator nie wystpuje (np. w czasie Present Simple), to w pytaniu wstawiamy operator
przed podmiotem, tak jak w pozostaych czasach. Jeli w zdaniu twierdzcym wystpuj dwa
operatory (np. w czasie Present Perfect Continuous), to w pytaniu podmiot wstawiamy pomidzy te
dwa operatory.
Budowa zdao pytajcych
Czas

Sowo pytajce Operator(I) Podmiot Operator(II) Czasownik gwny

Pres. Simple

Where

do

you

live?

Past Simple

Where

did

they

go?

Pres. Cont.

What

is

she

reading?

Past Cont.

Who

were

you

waiting for?

Pres. Perf. Simple What

have

you

opened?

Pres. Perf. Cont.

has

it

Past Perf. Simple When

had

he

arrived?

Future Simple

When

wil

they

come?

Future Cont.

Who

will

she

should

they

How long

Z czas. modalnym What

been

be

raining?

waiting for?
sell?

Pytania zamknite (yes/no questions) maj tak sam budow jak pytania otwarte. Rni si tylko
tym, e nie wstawiamy na pocztku sowa pytajcego. Zaczynamy wic od operatora. Poza tym, szyk
wyrazw sie nie zmienia.
Budowa zdao pytajcych zamknitych
Czas

Operator(I) Podmiot Operator(II) Czasownik gwny Reszta zdania

Pres. Simple

Do

you

live

in a big city?

Past Simple

Did

they

go

to school?

Pres. Cont.

Is

she

reading

a book?

Pres. Perf. Cont.

Has

it

raining

for a long time?

been

Z czas. modalnym Should

they

sell

their car?