mriT T rii^ ^ ^ ^ ^ T ra W fT T 8 ^ ^ ^ ^ ^ W g irrfW ^ W B E

IBiTi^ll^jPWiTtlri^

>er

K U R D I S T A N ! 11
II
M

'PM

T e l; [4 6 ] 0 8 - 2 9 8 3 3 2

T e le x ; 131 4 2

T e le fa x ; 0 8 - 2 9 5 0 5 6

PRICE
BIHA FYAT
2.5 DM
5 Skr
3G
2.5 Sfr
15 $

politika * ekonomi m toplum

Trkiye, akl almaz bir politik kaos
iinde Yerel Seim!lere gidiyor. Basn ve Televizyonun adeta bir i sava gerilimi yarat
t seim ncesi Trkiyede, politik partile
rin Krdistan politikalarnda herhangi bir
deime yok!
Trkiye ve Krdistan halk 26 M artta yerel ynetici
leri semek iin tekrar sandk bana gidecek. 26 Mart
seimlerine burjuva partileri dndaki siyasi glerin
katlmas yasak.
12 EylFden bu yana silahlarn glgesinde yaplan,
genel seim, yerel seim ve referandumlar burjuva
partilerinin Krt ve Trk halklarn sahte tercihler pe
ine takmaktan baka bir ie yaramad.
Krt halknn ant-s
mrgeci mcadelesi a sndan ise seimler
daha da farkl bir niteli
e sahip. Anti-smrgeci siyasal glerin se
im siyasetini tarttk
lar 1977 ylnda Rzgari
yaynlad zel bir bro
rde u grleri ileri
sryordu: Genel se
imlerde, TC. Parlamen
tosu ile smrge Krdis
tan arasndaki uzlamaz
l tartmtk. Esas
olarak mahalli seim
mekanizmas, burjuva
devletin karlar dorultusunda oluturulan, onun de
netimi altnda i gren, ona baml ve ona gre biim
alan bir mekanizmadr. Krdistan da da bu byledir.
u farkla ki, smrge halk her gn smrge otoritesi ile
kar karyadr. Ve bu sre iinde (mahalli) yerel y
netim organlar, smrge halkn gncel sorunlarnda
olduu kadar, genel sorunlarda da smrgeci otorite

geirilmesi iin mcadeleye dnr.

zcesi, 'yerel ynetim organlar fnn ele geirilmesi
anti-smrgeci ulusal demokratik mcadelemizin he
deflerinden birisidir. Ve kendi snrlar iinde son dere
ce nemlidir.
Anti-smrgeci siyasal gler gemite seim siyase
ti konusunda ortak bir taktie ulaamamlar, 70li yl
lar bir anlamda Trk solu ve anti-smrgeci glerin
farkl burjuva partilerinin kuyruuna takld yllar ol
mutu. Ancak ayn dnemde Trk solu ve antismrgeci gler yerel seimlerde daha somut siyaset
ler izleyip, nemli baarlar elde edebilmilerdi.
Yerel seimler de anti-smrgeci glerin halkla do
rudan iliki kurabilecekleri yerel ynetim organlarn
ele geirmeleri ulusal
kurtulu mcadelesi s
recinde her zaman b
yk bir neme sahiptir.
26 Mart Yerel Ynetim
Seimlerinde Krdistann baz blgelerinde
yurtsever-demokrat ni
telikli bamsz adayla
rn
baarlar
antismrgeci
hareketin
kitlesel dayanaklarnn
gcn gstermek gibi
bir ilevi de olacak.
26 Mart seimlerinin
TC Parlamentosundaki
siyasi dengeyi dolayl
olarak etkilemesi de
bekleniyor. Anti-smrgeci siyasal gler yerel seim
leri halkla dorudan iliki kurmak ve grece zerk olan
bu kurumlan genel siyasal mcadelenin mevzileri du
rumuna getirmekle, ynlarla daha canl balar da
kurmu olacaklar.
TCde yerel seim ncesi geni operasyonlarla,
yurtsever-demokrat potansiyeli krmaya alt.

Yerel Seim

sancs!
ile her gn kar karya gelen organlardr. Bu nedenle,
(g enel seimler d e parlamento aalarna kar olan ta
vr; TCnin yyrlkte olan parlamento sisteminin red
dedilmesi kitleleri bu konuda duyarl klan, onlar bi
linlendiren ve bu konuda iradeleri ile, maddi olarak
eletirici olmalarn salayan mcadele yntemi, ma
halli seimler de, mahalli ynetim organlar nn ele

Halepe... Halepe...

Helebe.. Helebe...

nmzdeki gnlerde Halepe Jenosidinin birinci yl dol

mu oluyor. 5 bin masum Krt insannn kimyevi silahlarla
boulduu, zehirlendii bu unutulmas mmkn olmayan jenosid zerinden bir yl geti. Bu bir yl iinde Irak, kimyevi
silahlarla Krt halkn yok etme eylemlerini durdurmad.
rann Birlemi Milletlerin ate-kes kararna uyarak geri
ekilmesini de frsat sayan Saddam rejimi, kurtarlm Kr
distan topraklarnda yaayan savunmasz Krt halkna kar
da kimyevi silahlarla saldrd. Yzbinlerce insan, kimyevi si
lahlarn kar konulmaz dehetinden kaarak Trkiyeye ve
rana snmak zorunda kajdlar.
Bu gn bu insanlar gerek randa ve gerekse Trkiyede ol
sun, son derece zor artlarda yaamaya almaktadrlar.
Trkiye, dnyann gznn iine baka baka mlteci kampla
rn dpedz bir hapishaneye evirmi durumda. Yallar
kendilerini koruyamyor, ocuklar bakmszlktan lyor.
Ve Irak devleti hala Saddam Hseyinin kanl elleri ile yne
tiliyor. Arap dnyasnda olsun, emperyalist metropollerde
olsun Saddamn prestiji yerinde! Bir devlet bakan olarak
arlanyor! Bir devlet bakan olarak itibar gryor! stelik
Krt halk bu kanl rejim ile uzlamaya, bu kanl diktatrle
teslim olmaya zorlanyor. Bir sava sulusu olarak yarglan
mas ve cezalandrlmas gereken Saddam Hseyin, tersine
insani aflar ilan ediyor.. Bundan tr de, insanln,
kendisine minnettar olmasn istiyor. Tabii, af vaadine inana
rak Iraka dnenlerin nasl korkun bir devlet terr ile kar
landklarn ve birer ikier katledildiklerini dnya duymuyor.
Duymazdan geliyor.
nmzdeki gnlerde, zellikle 16 Martta, Halepe Jeno
sidinin birinci yl nedeniyle Avrupann eitli lkelerinde
toplantlar dzenlenecek. Bu toplantlarda bir kez daha 5 bin
insann nasl vahice boazland, bir anda nasl imha edil
dii anlatlacak.
Halepe unutulmamal! Halepeyi unutmak olmaz! Halep
e her alanda ve her durumda btn deheti ile anlatlmal.
Halepeler asla olmamal!
Krt halk kendi lkesinde yaamak istiyor. Bunun bedelini
yeterince dedi. nsanlk XXI. Yzyla doru evrimleirken,
Krt halk kendi lkesinde muhacir olarak yaamamal. Ken
di lkesinde kamplara tklmamal. Kendi lkesinin zerinde
izilen snrlar Krt halkna mezar olmamal artk.

Van rojan Jenosda Helebe sala xwe tij dike. 5 hezar Kurdn bguneh bi ekn kimyew hatin xeniqandin, hatin jehrkirin di ser v qetlam de tam salek derbas b. Salek ku
tu caran w ji bra mirov nee.. i raq di nav v sal de dsa
ekn xwe y kimyew bikaran bikartne. Agir jehr ne
sekiniye. Pit agir-birna di navbera Iran Iraq de ku bi
dest Koma Miletan hatib ch, Seddam d j dn har b.
er sekinandin bi kr w hat. Ordiya xwe bi tanq topan, bi
balafran, bi helkopteran, bi ekn kimyew ajot ser Kurdistana rizgarkir. Ordiya Seddam b sedama bi hezaran mir
bi sedhezaran nef. Kurd erd bav kaln xwe d nikaribn
jiyana xwe bidomandana. Near man bi zar zn xwe ve
ber xwe dan Kurdistana Bakur Kurdistana Rojhilat ketin
bin lepn ordiyn Tirk Ecem ...
ro ev nsann me, ev penehendeyn dilewit, i li Tirkiy,
i j li Iran di jiyanek zindan de ne. Hikumeta Tirk li nav
av dinyay mze dike li ber avn wan van kampan kiriye
girtgeh. Yn pr kal yn zar z xwe nikarin li ber nexweiy, li ber birtiy srmaya kambax bidin; yeko yeko dikevin bin axa sar...
Seddam xwnxwar h j serok dewleta Iraq ye. i di
dinya Ereban de, i metrepoln emperyalstan de prestja v
qatil li ciye. Seddam wek serokek dewlet t qeblkirin! Itbara w bilind e! Heta pir hz dorber dixwazin ku bi dar
zor gel Kurd bi cellad xwe re bibe yek xwe teslm w bike. Ciy ku Seddam b cezakirin, b bi darvekirin, h j erm
nake 'ef derdixe... Seddam dixwaze bi v away nsanet j
re minnetdar be. L ew kesn ku heta niha bi efya v dktator bawer bne ne, ketine bin terora dewlet, hatine periqandin. Yeko yeko hatine kutin. L dinya naxwaze v rastiy
bibne bibhze.
Di van rojn piya me de, xasma di 16 Adar de ji bo salvegera Qetlama Heleb w li Ewrupa hinek civn protesto
pk bn. Di van civnan de w dsa qetilkirina 5 hezar kesan
b ziman, b ber avan.
Div Heleb ney ji br kirin. Ji br kirina Heleb ne
mimkin e. Qetlama Helebe div li her der, li her ch di
her wext de b ziman. Div Helebeyn n d nebin.
Gel Kurd dixwaze di welat xwe de bij. Fiyeta v daxwaziy zdetir daye. Di destpka Sedsala XXI an de, div gel
Kurd di welat xwe de ne mihacir be. Nekeve kampan. Snorn ku welat w perekirine div nebe goristan ji wan re.

RUPEL / SAYFA 2

**-
* J~ ~

a ,

KRDSTAN PRESS 09 ADAR / MART 1989

rzan abor civak

Haimi Monarisi, Temmuz Devri
mi diye adlandrlan bir askeri darbe
ile ykld zaman (1958), Sovyetler
Birliinde De-Stalinizasyon yrr
lkte idi. SSCBnin Ortadou politi
kas belli deiimlere uramt.
Kral Farukun yerine geen Albay
Nasr, Arap dnyasnda burjuva mil
liyeti anti-emperyalizme nclk
ediyordu. Temmuz Devriminin po
litik liderleri ise Nasrdan daha te
ye sosyalist sloganlar kullanmak
taydlar.
Stalin dneminde fazla itibar edil
meyip srgnlerde tutulan ulusal
Krt lideri Barzani, Kahirede Albay
Nasr ziyaret edip Badata dnd
zaman, Krt hareketi de Kremlinin desteini arkasna alm olu
yordu. Irakta KDP legaliteye k
mt ve Parti kadrolar politik
mcadelede n saflarda grn
yorlard.
Gelimeler ABDyi olduu kadar,
Bat Avrupay da rahatsz etmektey
di . Blgede 200 yla yakn bir dnem
karar sahibi olan ngiliz smrgeci
liinin I. Emperyalit Paylam Sava
(1914 - 1918) dneminde izdii siya
sal harita yerinde duruyordu ama, bu
siyasal harita zerinde youn bir top
lumsal sarsnt yaanmakta idi. Kral
Faruku tahtndan eden Albay Nasrn ban ektii Arap milliyetili
i, Haimi Monarisini ykan Gene
ral Abdulkerim Kasmn kimliinde
sosyalist bir syleme ulamt. K
saca BAAS diye adlandrlan bu a-

TH T
ve
Kadro
kim, her ne kadar ard arkas kesil
meyecek askeri darbelerle karmaka
rk bir ideoloji haline gelecektiyse
de, Ortadoudaki politik gelimele
re de damgasn basacakt. Teorisyenliini Miel Eflak ile Salah Bitarn yapt BAAS, bir ideoloji ola
rak Kemalizm ile olduka benzer
yanlar tayordu. BAAS da, Kema
lizm gibi milliyetilik ile sosyalizmi
i ie geirerek kk-burjuvaziyi
harekete geirecek bir dinamizm ya
ratmak istiyordu. Tpk Kemalizm
gibi, BAAS da, topluma mdahale
etme gcn elinde tutan ordu iinde
derin izler brakyor ve sonu olarak
niformal Arap sosyalizmi Badat
ve amda siyasi iktidar ele geiri
yor ve siyasi iktidar ele geiren su
baylar, yzlerini, anti-emperyalist
bir kimlik ile Sovyetler Birliine d
nyorlard.
Ayn dnemde ABD nl Mac Cartizm hareketinin yknts iinde idi.
Souk sava stratejisti Mac Carti,
anti-komnist faaliyetleri ile zellik
le sanat dnyasn korkun bir krm
dan geirmiti. ABDnin sadk bir
mttefiki durumunda bulunan Bayar
- Menderes iktidar da, Mac Cartist
planlar u ya da bu lde Trkiye1
de uygulamaya geirmilerdi.
Haimi Monarisinin ykmn iz
leyen gnlerde, Kahire zerinden
Badata dnen Barzani, ulusal bir

Krt lideri olarak resmi trenlerle

karlanrken, Trkiyede de resmi
literatre komnist - krt kavram
nn yerleecei byk operasyonlar
dzenleniyordu. Barzani, o dnem
de Trk basnnda komnist bir lider
olarak tanmland iin Trkiyede
ki krtlk faaliyetleri de, ister iste
mez, -Mac Cartizmin dorudan bir
uzants olarak- komnist - krt
lk olarak tarnmlanma duru
mundayd.
Esasen, 1925 direniinden sonra 13
yl aralksz sren jenosid hareketle
rinden sonra Krdistan kan iinde
braklm, Mehabat Krt Cumhuriyetinin ilanna kadar da pek sz
eden olmamt. Mehabatn ilan
edildii gnlerde, TC, Milli ef n
nnn liderliindeki Halk Partisi ta
rafndan ynetiliyordu. Halk Partisine m uhalif olarak kurulan De
mokrat Partiye kar Mehabat a
yardm ettikleri, krtlk yaptk
lar yolunda sulamalar yaplmt,
ama, fazla etkileyici deildi. Ancak,
Ortadouda SSCB lehine byk bir
denge deiiminin balad ve Klt
lerin de, politik srecin iinde yer al
d Haimi Monarisinin yklma
sndan sonra, Krtlk ve de asl
komnist - krtlk TC literatrn
de artk vazgeilmez bir kavram ola
rak yerleecekti. Nitekim, Haimi
Monarisinin yklmasndan bir yl
sonra 49 Krt aydn basnda kopar
lan byk bir grlt ile tutukland
lar, (1959). Tarihe 49lar olarak ge
en bu operasyon ok ciddiye alnd.
yle ki, 27 Mays Darbesinden son
ra genel bir af ile btn hapisaneler
boaltlrken, bu 49 Krt aydn Harp
Okulu zindanlarnda tutuldular.
49larn iddianame hazrlklar daha
sonra Cumhurbakan olan Cevdet
Sunay ve benzerleri tarafndan yap
lacak ve onlar zel askeri mahkeme
lerde yarglanacaklard.
Barzaniye Trabzon lastii gnder
dikleri iddias ile yarglanan insanla
ra idam cezas isteme gibi bir hukuk
anlayna sahip olan istihbarat su
baylarnn Cumharbakan olduu
bir lkenin Krt politikas nasl ola
bilirdi ki? Bu anlaylar sonu olarak
gnmze kadar gelen devlet politi
kalarla biimlenecek, derinleecek
ve ideoloji haline gelecekti!
49lar, son dnemde TC iinde faa
liyet gsteren Krt hareketinin birin
ci kuayd. 49lar operasyonunu,
23ler, 15ler vb izleyecek; 1965de
Trkiye KDP, 1969da Devrimci Do
u Kltr Ocaklar (DDKO) kuru
lacakt.
12 Mart mdahalesi, zellikle Diyarbekirde krduu zel askeri
mahkemelerde bu kua yarglad.
Yarglananlar, yarglama ve zindan
srecinden yenilenerek, ideolojik ve
politik adan glenerek ktlar.
1974 Aff ile ykselen toplumsal
muhalefet iinde Krt hareketi, Diyarbekir zindanlarndan gelen bu
gl dalga ile yer ald. zgrlk Yo
lu, Rzgari dergileri yayn hayatna
girdi. Komal yaynevi nemli yayn
lar yapt. DDKD, ASDK-DER,
DHKD gibi genlik rgtleri al
malar yaptlar. PKK kuruldu.
12 Eyllde General Evren dd
ald zaman, 1959dan bu yana po
litik mcadelede yer alan Krt aydn
lar 20 yla yakn bir mirasn sahibi
durumundaydlar.
Demek ki Krt halk son yirmi yl
da politik alanda olsun, edebiyat, sa
nat kltr alannda olsun bu insanla
r yetitirebilmiti. Halkn mcade
lesine nclk edecek, onun ulusal
ve uluslararas ilikilerini kuracak,
politik ve toplumsal rgtlenmesini
salayacak dinamik eler bunlard.
12 Eyll darbesinden sonra bu kad
rolarn olduka byk bir blm
lke dna ktlar. Rzgarinin mer
kez kadrolar dnda, denilebilir ki,

KRDSTAN PRESS 09 ADAR / MART 1989

siyasi rgtlerin ynetici kadrolar

nn olduka byk bir blm Orta
douya kabilmilerdi. Irak KDP
ve Yekitiya Ntmann da merkez
kadrolar ayn dnemde Ortadouda
idiler. Ve tabi, Trk solunun tm si
yasi gruplarnn liderleri de...
Krt hareketi asndan genel ola
rak bakld zaman i ve g birlii
asndan byle bir olanak, her ne
kadar felaketin getirdii bir olanak
ise de, byk bir ans saylmalyd.
Ortak aclarla yz yze olan Krt ha
reketi, ortak ihtiyalarla da yzyze
idi. Dman, btn vaheti ve ac
maszl ile ortada idi. Silahn ve si
yasetin rgtlenmesinde birinci de
receden grevli ve sorumlu olan
merkez kadrolar ise, kk bir alan
da ve i ie idiler. Sorunlar ylesine
byk bir aynilik, ylesine byk bir
zdelik iinde idi ki, hayat siyasi
guruplar hemeh hemen her alanda
ortak almaya zorluyordu. Bunun
la birlikte, siyasi yaplarda akl al
maz bir yknt ve paralanma yaan
makta idi. Ylgnla, eziklie den
kadrolar, uruna can verilen ilkeleri
birer ikier unutarak, yzlerini Av
rupaya dnmler, siyasi hareketle
rin merkez kadrolar da, aa yukar
ayn rotay tutturmutu.
Ancak Ortadoudan Avrupaya
kn mhr siyasi guruplarn elinde
olduu iin, siyasetler aras trafik kabul edilsin edilmesin olabildiince
pramatik ve oportnist anlaylarlasklam durumda idi. Ksa bir sre
sonra Avrupa ve zellikle de sknadinav lkeleri Ortadoudan gelen ilti
ca salgn ile dolup tat. Her neden
se devrimci militanlar yzlerin lke
ye deil de, Avrupaya dnmlerdi,
ve her nedense siyasi hareketler pemerge karargahlarnda kendilerine
sunulan imkanlara devrimci bir ie
rik kazandrma yerine, merkez kad
rolarn birer ikeer buralardan e
kerek Avrupaya* transfer ediyorlar
d. Trkiye genel seimlere girdii
zaman Krt hareketinin gerek kurta
rlm alanlarda olsun ve gerekse Or
tadouda olsun bir iki dnda kim
sesi kalmamt.
Bu arada bir de, birlik deneyi ya
anmt. Bu birlik, kadrolarn Orta
douda olmas nedeni ile Ortadou
merkezli idi. Krtler, Hevkari diye
adlandrlan 5li bir gbirlii al
mas yapmlard. Ortadouda mu
haceret bitince, Hevkaride lm,
fatiha Stockholmde okunmutu!
Son bir birlik giriimi de Tevger ile
gerekleti. Kadrolarn Avrupada
olmas nedeni ile Avrupa merkezli
olan Tevgerin almalar sryor!
Szn z u: Kuzey Krdistanda
ideolojik-politik ve rgtsel mca
deleyi srdrme grevi yaklak 20
yllk bir mcadelenin mirass olan
bu gnk kadrolarn omuzlarmdadr. Bu kadro, Krt hareketinin keyfi
ve kendiliinden srelerle deil,
tam tersine byk tarihsel olaylarla
politikann gndemine geldiini, ge
tirildiini bizzat yaayan bir kadro!
Drt paradaki Krt hareketi ile ya
kn ilikiler kurma ve Avrupada yay
gn ve etkin almalar yapma ans
na sahip bir kadro. deolojik artlan
malardan, politik bamllklardan
ksmen olsun kendini kurtarma ola
naklarna sahip bir kadro. Ve en
nemlisi, eer ustaca yararlanlabi
lirse Dnya kamu oyunun geni l
de destek ve dayanmasna sahip
bir kadro.
Deiik siyasi guruplar iinde
ve/veya dnda duran bu kadrodan
bu gn beklenen en nemli grev b
tn gleri tek bir genel taarruz cep
hesinde bir araya getirme grevidir.
Bu konuya gelecek yazda iaret
edeceim!

N.BORA

lmnn 10. Ylnda

Mutala
Bazani

Gney Krdistan ihtilali lideri Mustafa

Barzani lmnn 10. Ylnda Iran Krdistamndaki mezar banda yaplan trenler
le anld.
smi Krt tarihi ile beraber anlan Mustafa Barzani1
nin lmnn zerinden 10 yl geti. lmnn 10. Y
llnda Barzani, imdi, kimyevi silahlarn dehetinden
kaan onbinlerce Krdn arasnda Iran Krdistannda
yatyor. Krt halk byk aclar iinde. Krt sorunu
blgenin kilit sorunu olmaya devam ediyor.
Barzani dnyay sarsan iki byk dnya sava arasn
da Krt sorununa zm arayan siyasi ve askeri liderdi.
Mehabat Krt Cumhuriyetinin yklndan sonra ilti
ca ettii Sovyetler Birliinden Haimi monarisinin
devrilmesiyle beraber Iraka dnd. Irakta ulusal bir
lider olarak karlanan Barzani, iktidarn anti-krt bir
politika izlemesi zerine silahl hareketi balatt.
11 Mart 1970te BAAS iktidar otonomi talebini kabul
etmek zorunda kald. 4 yl sren otonominin ina sre
ci Irakn Iran ah ile anlaarak, attl Arap blgesini
rana vermesinden sonra bitti. Yeniden balayan silahl
direnite Barzani hayatnda ilk kez silahn brakt.
Krt hareketi byk bir yenilgi yaad.
rana geen Barzani, daha sonra tedavi edilmek zere
gittii ABD'de vefat etti.
Barzani, geleneksel nderliin silahl direni mirasn
srdren en gelimi rneklerinden biriydi. 1975 yenil
gisinden sonra zellikle Trkiyedeki siyasal gruplar
tarafndan ok ar bir dille eletirilmiti. Bununla bir
likte tarih, Barzaniyi aklad. Barzaniye ar eletiriler
yneltenler bu kez ona vgler dizmeye baladlar. Bu
gn Barzani, Krt hareketi iinde saygyla anlan ulu
sa} bir lider statsndedir.
lmnn 10. Ylnda mezar banda geni bir halk
kitlesinin katlm ile anlan Barzani iin, Stockholm1
de de bir anma treni yapld.

* PKKnn bu Avrupa trafiinde dier siyasetlerden

farkl davrandna iaret etmek gerekir.

RUPEL / SAYFA 3

politika ekonomi toplum

8 Mart Dnya Kadnlar Gn

Krt kadnnn kurtuluu, Krt ulusunun kurtuluuna balldf
New Yorklu tekstil iisi kadnlarn ekono
mik, sendikal haklar, seme, seilme hakk
ve 8 saatlik ign talepleri ile 1908 ylnn 8
Mart'nda balattklar grev, bu gnn Dnya
Kadnlar Gn olarak kabul edilmesini sa
lamt.
Alman sosyalisti Clara Zetkinin nderli
inde 1910 ylnda toplanan Uluslararas Sos
yalist Kadnlar Kongresi 8 Mart Dnya Ka
dnlar Gn olarak kabul etti. O gnden bu
yana dnya kadnlar her yl 8 Mart kadn
gn olarak yaatp, kutluyorlar.
Artk bilinlenen ve Krdistan ulusal kurtu
lu mcadelesi iinde yer alan Krt kadn da
8 Mart Dnya Kadnlar Gnn eitli bi
imlerde kutluyor. Yakn gemite Krdistan'da gl kadn rgtlenmeleri oluturu
lm am asna ramen, bu gn Krt kadnlar
Avrupa'da oluturduklar rgtleri aracl
ile mcadeleye daha aktif biimlerde katl
mann koullarn yaratyorlar.
svete faaliyet gsteren Krt Demokrat
Kadnlar Dernei ile, Krt Kadnlar Dernei
son yllarda Krt
kadnlar arasnda
ve dier kadn r
gtlenmeleri ile bir
likte yaptklar or
tak almalarla ses
lerini duyuruyorlar.
Krt Demokrat Ka
dnlar Dernei ile
Krt Kadnlar Der
nei bu yl 8 Mart
Dnya Kadnlar G
n'n bir ok sve
ve gmen kadn
rgt ile birlikte
Stockholm'de yap
lan baz etkinlikler
le kutluyor.
Krt
Kadnlar
Dernei
Bakan
Novin Hersan 4
Mart gn Stock
holm'de yaplan Uluslararas
Kadn
Toplantsnda G
men ve Krt Kadnlar'nn sorunlarn
dile getirdi. Bir ok
sve ve gmen ka
dn rgtnn katl
d toplantda No
vin Hersan dier
kadn rgtleri tem
silcilerinin dikkat
lerini Krt kadnla
rnn sorunlar zerine ekmeye alt.

yazk ki burjuva kadnlar da bu gn kutla

maktadr. Krt kadnn yeri ezilen kadnlarn
yanndadr. Krt kadnnn kurtuluu ulusun
kurtuluuna ve sosyalizme baldr. Bununla
sosyalizmin btn sorunlar zeceini sy
lemek istemiyorum. Bu gn Sovyetler Birli
inde bile kadn sorunu tamamyla zmle
nebilmi deildir.
Krt kadnnn zerinde farkl bask e
si var. Bunlar, birincisi; ezilen bir ulusa
mensup olmas, kincisi; ezilen bir snfa
mensup olmas ve ncs ise, kadn olma
sndan kaynaklanan basklardr.
Bence Krt kadnlarnn sorunlarn dier
kadnlarn sorunlar ile kyaslamak doru
deildir. Ayrca bu sorunun zm uzun bir
sreci gerektirir. Kadnlarmzn eitim du
rumu pek iyi deil. Bu eksiklik giderildiin
de, eminin Krt kadn dnya kadnlar ara
sndaki hakettii yere ulaacaktr.
Krt kadn yava yava uyanyor. Erkekle
rimizin politik alma alannda da kadnla
ra yer vermesi gerekiyor. nmzdeki en b
yk engel feodali
tedir. Krdistan1
da
mcadeleci
kadn tipi gittike
oalyor. Bu gn
artk elinde silah
dalarda mca
dele veren kadn
lara, evlatlar iin
de olsa kendini
yakan
analara
rastlyoruz. B
tn bunlar Krt
kadnnn giderek
mcadeleye katl
dnn gsterge
leridir.

yldan beri
svete yaayan
D. Zeyi de, Krt
kadnnn sorun
lar
hakkndaki
grlerini yle
ifade ediyor:
-Biz kadn ola
rak haklarmz
ancak kendimiz
elde
edebiliriz.
Bana gre lke
nin kurtuluu ka
dnn kurtuluun
dan nce gelmek
tedir. Bu, Krdis
tan devleti kurul
duunda kadn sorununun tamamen zm
lenecei demek deildir. Kadnlarmz haya
8 Mart Dnya Kadnlar Gn nedeni ile ta aktif olarak katlamyorlar. Bunun sebep
Stockholm'de yaayan baz Krt kadnlar ile lerini gemi yaantlarnda aramak gerekir.
8 Mart ve Krt kadnnn sorunlar zerine
Biz kadn olarak kendi bamza bir takm
ksa syleilerde bulunduk.
almalara giritiimiz de de elerimiz, er
Demokrat Krt Kadnlar Derneini temsi- keklerimiz sorunu nam us meselesi hali
ne getiriyorlar.
len 8 Mart Komitesinde yeralan .K. kadn
sorunu ile ilgili grlerini yle dile getirdi:
-Komite toplantlarnda yaplan tartma
Krt kadn derneinin aktif yelerinden H.
larda farkl lkelerden gelen kadnlarn so A ise, 8 Mart ve Kadn sorunu konusunda u
runlarnn farkllk arzettii ortaya kyor.
grleri ileri sryor:
Krt Kadnnn sorunlar olduka ar ve di
-8 Mart kadn haklarnn tartld bilince
erlerinden farkl bir yerde seyrediyor. Avru karld bir gndr.
pa kadn daha ok kadn-erkek eitlii ze
Ulusal, toplumsal ve eitim asndan ka
rinde duruyor. Oysa bizim sorunumuz ulusal dnlarmz kt koullar iindedir. Bizim so
bir sorundur. Avrupa ve dnya kadn bizi ye runlarmzn zm Krdistan n kurtuluu
terince tanmyor. Dolaysyla farkl bir e na yakndan baldr. Bunun iin de bizim
kilde deerlendiriyor. Ancak imkanlar sa mcadele iinde daha aktif olarak yer alma
landnda, Krt kadn hi de kmsene mz gerekiyor. Avrupa 'da yaamalarna ra
meyecek ileri baardn gsterebiliyor...
men kadnlarmz eski alkanlklarndan
kurtulup, kendilerini gelitirmiyorlar.
Krdistanda basknn ve smrnn en

katmerlisini yaayan Krt kadnnn konumu

Krdistan ulusal kurtuluu mcadelesinin
ve onun kurtuluu konusunda Demokrat
Krt Kadnlar Dernei yneticilerinden Bergenel konumu iinde, Krt kadn hareketi de,
fn Botan ise u grleri ileri sryor:
kendi, olanaklar lsnde geliiyor.
-8 Mart ezilen kadnlarn gndr. Fakat ne
A N K Stockholm

RUPEL / SAYFA 4

Komeln Jinn Kurd

Di destpka sedsala 20an de li paytexta
Osmaniyan li Stenbol xwendekar ronakbr karkern Kurd gelek bn. Ji
mertiyeta 1908 unda Kurda bi agahdar rxistin dest bi xebata siyas
andey kirin komeln serbixwe saz
kirin. Komela Kurda ya her mezin ya
dem, di dawiya er cihan yekemn
(1918) de bi nav Komela Pketina Kurdistan (Kurd Te al Cemiyeti) hate da
mezrandin. er t zann girdayiya v
komel, komeln algir yn civak
anday hatine sazkirin. Yek ji van komelan j Komela Pketina Jinn Kurd
(Krt Kadnlar Te al Cemiyeti) b. Bi
v away jinn Kurd bi komelayet cara
yekemn di xebata siyas azadiy de cih xwe girtin.
Ji kovara J n ya Kurd Teal Cemiye
ti t fehmkirin ku ew komel di Gulana
1919de hatiye damezrandin. Me ev
agahdar ji nivsara Memdh Selm ya
ku di hjmara 20, ya *J n ' * de ap bye
girt. L nivskar tarxa komel ya rast
nenivsiye. Mrza M. Selm di nivsara
xwe de end pare ji bernama komel
armancn w daye diyar kirin. end nimne ji wan:
Pkanna pketin pdana jinn
Kurd bo njeniya ron; rastkirina reformn civak yn bingeh di jiyana malbat
de; sw jinebiyn Kurd yn ji sedema
nezann kutin mirine ketine re\veke nexwe, xilaskirina wan ji xizaniy bi
rgay kar alkariya di raf.
Dsa em bi rgaya jn dizanin ku komel di 20 Hezrana 1919de dest bi xebat kiriye; Eyn roj de Mewldek da
ye xwendin. Ji xwendina Mewld unde Encm Yamlk Xanim bi nav jinn
Kurd axaftiye li ser xebata komel gotarek pk vexwendiya kiriye. Bano
Encm Yamlk weha digot:
Gel jinn berz! Komela Pketinn
Jinn Kurd bi armanceke gelek bilind
bi rmet hatiye damezrandin. Weku destpka xwe ev Mewlud daye xwendin.
Hun destur bidin min ji bo end Peyvan
bejim.
Pa Bano E. Yamlk axaftin aniye ser
doza Kurdan daye zann ku, Kurd ne
dijmin Tirkan in, tev dost algirn
wan in. Ji xwe geln Musliman nikarin
dij hev bin. Belam, ligel v yek Kurd j
dixwazin wek hem geln din mafn
xwe bi dest xnin. Jinn Kurd, yn ku
hatine merasima vekirina komel soz
dane ji bo pketina Kurdayetiy i pwste bte kirin di xebat de dudiliy
nekin. Li ser armanca komel j weha
gotiye: Armanca komela me ew e ku,
iqas jin zarokn Kurd yn hewcey
arkariy ne ji wan re kar peyda ke, gergeha (darexane) veke, xwendegeha veke, jinn me yn ku dikarin ders bidin,
ew bedewa mamostay bikin. Ez dixwazim bibjim qas mkann xwe arkarya
beden dirafi bikin.
Bano E. Yamlk daye diyarkirin ku,
komel; civn konferans semneran
amade bike, di dawiy de j ji Kurdan bi
v away arkar xwestiye:
Komela ji bo pana birnn netew,
pwsta fidakariya we ye. Eger hem
Kurdji bo arkariy dest drj me bikin
her fidakariy bikin ku em bibnin daxwaza me ya netew rastye. Xwed neteweya me her dem bextiyar bike.
K ye ev bano Encm Yamlk? Em di
derheqa w de titek zde nizanin. Bawer ew e ku Encum Yamlk ji mala
Mistefa Yamlk paa ye. Yek nivskar
jn j Ezz Yamlk bye. Li gor zanna

me ew Bano ji malbata Yamlkya ye.

Dibe ko bermaliya berz Ezz Yamlk
be.
Erka bano Encm di komela jinan de
ne diyar e. Li gor w bi nav komel
axaftiye spas li guhdara kiriye, ji vir t
zann ko ew sereka komel ye, an j yek
ji berpirsiyar komel bye. Belam, iqas endam komel hebne, ew k bne,
li ser van pirsan di deste me de tu belge
wesqe nnin, ku em bersva van pirsan
bidin.
L dsa j bi rga kovara Jn em dizanin
ku komele di demeke kurt de deng xwe
bilind kiriye, mezin bye nav belav
kiriye. Ezz Yamlk di nivsareke xwe
de daye zann ku di Trmeha 1919de ko
rnete ji bona cejna boraq (qurban) li
Stenbol di nexwaxana zarokan a ly de gelek zarokn hjaran daye sinetkirin anoyek daye lstandin. Babeta v
anoy em nizanin. L nivskar daye za
nn ku jinn kurd j di pirsa netevv de
hiyar in. Nivskar dsa dide zann ku ew
ano delleke ji bo netewa Kurd cesereta jinn Kurd a ahrezay. Nivskar
Ezz Yamlk di nivsara xwe de wan proz dike j re daxwaza serketin dike.
Ji der v nivsara Ezz Yamlk di Jn
de Evdirehm Rehm j yek helbest li ser
Komela Pketina Jinn Kurd nivsiye.
Nav v helbest J i bo civata dayikan
e.
Di jn de ewqas tit li ser Komela Jinn Kurd hatiye nivsandin end nivsarn rexnegr pesnekaran ji bo kome
la jinan hatine andin di kovara jn de
ap bne. Li ser v komel em titk
zde nizanin nikarin l zde j bikin.
L yek tit diyare, ew j jinn Kurd duh
j ro j li ser poltka netew pirsa nitiman agahdar in. Mesela: kea Kurd,
Leyla Qasim di sala 1974an de li Kurdistana bar cangoriya rizgriya welt b.
Leyla b sembola tkona jinn Kurd...
ro li Krdistan li dervey welt jinn
Kurd dixwnin di tkona rizgar
azadiya gel xwe de ch digirin. ro li
welatn Ewropa j jinn Kurd li gel tevgera rizgariya Krdistan xebat dikin
komeln xwe yn serbixwe damizrandine alakiyn (aktfte) and, civak
abor didomnin. Li Elmanya Rojava
Komela Jinn Kurd KOMJN xebata
jinn Kurd dike mafn jinan yn civak
yn demoqrat wekhev dixwaze. Di
her civn ev di her men de aktf
disekine. L Swd j jinn Kurd: Ko
mela Jinn Kurd ya Demoqrat damezrandine, ligel komeln Kurd yn din li
Swd kar dikin di festwaln navnetewey di er netew de bi serfraz ch
girtine. Di agahdariya me ya di rojn
derbazby de li serokbajar Norwec
konferansek jinn chan hatib amadekirin, Komela Jinn Kurd ya Demoqrat j bedar v konferans b, wan li
beramber hezaran niwnern v konferans raportek li ser rewa Kurd Kurdistan pk kiribn.
Li Holend j di sala 1987 de komelek
jinn Kurd hate damezrandin. di demek kurt de di end bajarn Holend
de liqn w vebn. Komel alakiyn
xwe yn and civak abor netew
didomne. Yek ji van alakiyn we j di
bin baskn komel de derketina kovara
Yekbn e.
Ji bo hem rxistinn jinn Kurd serfiraz daxwaza me ye...
02.03.1989 Den Haag

so
KRDSTAN PRESS 09 ADAR / MART 1989

rzan afoor civak

Atina niversitesi
. 3,4,5 Mart gn
lerinde dzenledii Ulus
lararas Konferansta Davos ve Trk - Yunan iliki
leri tartld.
Uluslararas Konferansa ok sayda bilim adam,
gazeteci ve politikac katl
d. Konferans, her ne ka
dar tarafsz bir kimlikle su
nulduysa da, konferansa
katlanlar zellikle kendi
devletlerinin grn sa
vunan konumalar yapt
lar.
Konferansa Trk dele
gasyonu olarak, Prof. Dr.
Sezer ile gazeteci M. Ali
Birand katlmlard. Dr.
Sezer ve Birand yaptklar
konumalarda Davosu
savundular ve olduka itiyatl konumalar yaptlar.
Pontus ve Krt sorunu ile
ilgili olarak sorulan soru
lar ise cevapsz braktlar.
Konumasnda Misak-
Milli zerinde srarla du
ran Birand, gemiin
unutulmas gerektiini ve
olaylardan Trklerin so
rumlu tutulamayacaklar
n vurgulad.
Konferanstan
sonra
ANK muhabirleri Mehmet
Ali Birand ile bir grme
yaptlar.
Birandn srarl bir bi
imde vurgulamas nede
ni ile grmenin band
zmn hibir mda
halede bulunmadan ay
nen yaynlyoruz.
Trkiye'de Krtlerle ilgi
li iki hakim grten biri
Hrriyet gazetesi evresi ta
rafndan savunuluyor. r
nein, Cokun Krca veya
Oktay E kinin kaleminden
sk sk Krtleri yok sayma,
Krtlerin kafalarn ezm e"
tezleri ileri srlyor, ikinci
gr ise, sizin tarafinzdan
sunulmaktadr. Yukardaki
grn tersine u ya da bu
biimde Krtlerin kabul
edilmesi"istenmektedir. Bu
grnz aklar ms
nz?
Ben, ortada bir sorun
olduunu bandan beri sy
leyen bir insanm. Ve bu
gnk yaklamla sorunun
zlemeyeceini daima id
dia ediyorum. Ben, toplu
mun, Trkiyenin iinde bir
kere, Trkiyenin herhangi
bir ekilde bir dirhem topra
nn dahi gitmesine kar
olan insanlardan biriyim.
Fakat, Trkiye tutumunu
deitirmedii takdirde, bu
gerekleebilir. Benim g
rm, bundan dolay soru
na yapc bir ekilde, yani
grmemezlikten gelip ta
mamen kar kmak deil,
anlayarak ve o insanlara be
lirli haklarn vererek z
lebileceinden yanaym. B
tn yazlarm da bu ynde
dir zaten.
Siz, sk sk Trk yetkilile
rini uyarma ihtiyac duyu
yorsunuz. Bu ihtiyac dile
getirirken de Aman, Dik
kat! Bat, Krt sorunun kur
calyor! Bat bizi blyor
diyorsunuz! Bat, Trkiye
pazarn kendisi ile btn

letirmeye alyor. Bir ok

batl uzman ve siyaset ada
m Trkiye'ye gelip gidiyor,
yatrm yapmaya urayor
lar, daha dorusu yapyor
lar. AET sorunu var, Krt
sorunu ile ilgili Bat nn
nerileri ve basklar var.
Bunlarn felsefesi de, ifade
biimi de size bir hayli ya
kn. TKPnin legallemesi
ve ehliletirilmesi sorunu
vb.. Dolaysyla blmyor,
btnletiriyor. Neden by
le bir elime iindesiniz?
Bir kere ben Batnn
Trkiyeyi blmeye alt
n iddia etmiyorum. Yani,
Bat Trkiyeyi parampara
etmeye alyor diye iddia
etmiyorum. Benim iddiam
u: Her lke, batl olsun
doulu olsun, daima kendi
istedii ynde bir dier l
kenin gitmesini ister ve bu
nun iin de daima aba har
car. Nasl Afganistanda bu
gn Sovyetler Birlii baka
bir Afganistan istiyorsa,
ABD, baka bir Afganistan
istiyorsa, hepsi bir aba
gsterirler. Bu aslnda, bl
mek, eh., blmek de diye
bilirsiniz. Ama, bir lke
kendi iinde, bar istiyor
sa, kendi topraklar zerin
de yaayan insanlar da, in
san gibi yanna alp onlarla
eit olduunu, ne kadar ey
yapabiliyorsa, verebiliyor
sa, o lke o kadar gl
olur. Benim yaklamm bu.
Bize, genel olarak Kr
distan ile ilgili dnceleri
nizi aklar msnz?
Hangi Krdistandan
bahsetmek istiyorsunuz?
Btn.. Sz gelimi Trki
ye Krdistan ndan. ..
imdi Trkiyede ben,
Trkiyede bir Krdistan ol
duuna inanmyorum. Tr
kiyede kendisini Krt gren
insanlarn olduuna inan
yorum ve Trkiyede bir in
san eer kendini Krt gr
yorsa, ona sayg gstermek
lazm. Kimisi de, kendini
Alman grebilir. Alman
yanlym diyebilir. Ona
da sayg gsteririm.
Fakat, bu farkl bir olay.
Krte konuan, krte nin
nilerle byyen, Krtlk
mefkuresi, Krtlk meselesi
ile bireyler dnp ayak
lanan insanlar... 1920, 25,
371er...
te, ben btn bunla
ra, bir sorun olduunu ve
bundan dolay yaklayo
rum. Sorun olduuna gre,
bu sorunu Trkiyenin kar
taraf anlayarak hareket et
mesinin ancak bir k nok
tas olabileceini ileri s
ryorum...
Bekaa y a gidip geldiniz,
izlenimleriniz?
Sizinle imdi bir saat
grmem lazm ne grd
m anlatmam iin... Bekaada son derece, eyine,
Krtlerin, dier Krt grup
larnda farkl dnen bir
durumla kar karya kal
dm. O zaman Krt gruplar
arasndaki gr ayrlklar
nn ne kadar derin olduunu
bir kere daha sadece bu li
der aamasnda deil, btn
oradaki bulunan Krtlerle,

KRDSTAN PRESS 09 ADAR / MART 1989

M.AIi Birand: Bask altnda deilim! Yasaklandm!

TridyeVe
bir Krdistan
olduuna
inanmyoramf
Trkiyenin herhangi bir ekilde bir dir
hem toprann dahi gitmesine kar olan
insanlardan biriyim... Fakat, Trkiye, tu
tumunu deitirmedii takdirde, bu gerek
leebilir! Benim grm, sorunu grme
mezlikten gelip tamamen kar kmak de
il, o insanlara belirli haklarn vererek
zlebileceinden yanadr. Btn yazla
rm da bu yndedir zaten.
Iraktaki Krtler, randaki
Krtlerin, Suriye Krtleri
nin ne kadar farkl dn
dklerini grdm ve herhal
de sanyorum ki, Krtler
arasndaki gr ayrlklar
ey yaplmak yerine, gide
rilmek yerine, gittike artt
n hissediyorum. Bu be
nim gazeteci olarak te
spitlerim...
Gazetenizdeki PKK ile il
gili yayna sansr konul
du... Rportajnzn yasak
lanmas (bir blmnn) ile
ilgili verdiiniz demete,
Yaynlansayd Krtlerin a

leyhlerine olurdu dediniz.

Hayr, hayr... Hi bir
zaman Krt sorununun
aleyhine olurdu demedim.
O ekilde gazetede km
olsa bile yanltr. Hi bir
ekilde grm o deil.
Benim dediim, Krt soru
nu, Krt toplumu tarafndan
btn ynleriyle, grle
riyle anlalrd, kabul edi
lirdi anlamnda kullanmyo
rum. nk ben, bir eye
inanyorum. Bir insan, bir
toplum, bir sorunla kar
karyaysa, o sorunun ne ol
duunu da bilmeli ki, o so

runa hazrlkl olsun, daha

salkl olarak baksn. Yok
sa, Krt sorununun aleyhi
ne olurdu demedim. Eer
byle bir yaz ktysa, aley
hine olur eklinde bir yaz
ktysa, yaz yanltr. Ben
yazdmsa, byle bir ey ha
trlamyorum, yanl yapm
m.
Krt sorununu PKK ile
zdeletiriyor musunuz?
Hayr.
Gney Krdistan d aki
Krt hareketi ulusal kurtu
lu mcadelesi veriyor. O
hareketi niin gndemletirmiyorsunuz?
Bir ey syliyeyim, u
rada o noktay koymak la
zm. Ben bir Trk gazetecisiyim. Her eyden nce
ben, Trkiyenin, benim
iin nemli olan Trkiye1
nin karlardr. O dnemde
benim iin nemli olan b
tn Krt sorununu, btn
eylerini ey yapmak deil.
Temas ettiim PKK o konu
da Trkiyede gndemde ol
duu iin, ncelikle PKK
ile grmekti. Arkasndan
dier gruplarla grlrd
ama, zaten yasalara aykr
olduu ileri srld ve yay
n durduruldu...
PKK ile ilgili her gn ga
zetenizde yalan yanl habereler kyor. Srekli gn
demde tutulmasndaki ama
nedir? Gazetenizin bir PKK
brosu mu var?
Hayr, PKK ile igili
Milliyet gazetesinde yalan
yanl habereler kt yo
lundaki gr sizin grnzdr.
rnein Apo AIDS1
dir ya da 4Aponun haremi
var gibi haberler yaynlan
d.
imdi Milliyet gazete
sinde kan haberlerin t
mn ben bilmiyorum. Ben
PKK experti deilim, ben
Krt experti deilim. Milli
yet gazetesinde PKKyi izle
yen yahut Apoyu izleyen
bir nite yok, yani btn
muhabirler nasl alyorsa
onlar da yle alyorlar..
Kerkk petrollerinin ele
geirilmesi amacyla TC or
dusunu Gney Krdistandaki kurtarlm alanlara
davet eden lider veya lider
ler hakknda aklama ya
pabilir misiniz ? Bunlar kim
lerdi?
imdi bakn, bir gaze
tecinin bata gelen ilkesi,
eer yazd yazda onu sy
leyen kiinin adn aklam
yorsa, onu baka bir syle
ide aklayamaz. Ben yap
tm temaslarda bu izleni
mi aldm, bunu yazdm. Ya
ni, bana eyi sorduun za
man, kim syledi.. .Msade
edin o benim eyimde
kalsn.
calan la yaptnz r
portajda calan, TC ile
PKK arasnda arabulucu
luk yapmanz istedi m i?"
Hayr byle bir ey is
temedi...
Byle bir grev yapar
mydnz?
Hayr, ben gazeteciyim
katiyyen hi bir grupla TC
arasnda arabuluculuk yap

may aklmdan bile geir

mem. nk, devletin ken
di eyleri vardr, kurumlan
vardr. Bu ile grevli insan
lar vardr.. Bu insanlar yap
snlar benim hi grevim
deil..
Durumunuz ok skk
grnyor, bu tedirginlii
nizin nedeni ne? Bask altn
da msnz?
Yok, hi skk dei
lim, hi tedirgin deilim.
Ne yazyorsam gazetede,
ak ekilde onlar tekrar
ediyorum, onlar sylyor
um.
PKK ile yaplan rportaj
dan dnte TC istihbarat
tarafndan sktrldnzm?
Hayr.
Bask altna filan alnma
dnz m ?
Sadece yasaklandm.
Sizin beyanlarnzn daha
altnda beyanlarda bulu
nanlar var. Bunlar 14 - 15 yl
hapis cezas aldlar. Siz hem
yurtdna kabiliyorsunuz,
hem de T V d e programlar
vb. yapabiliyorsunuz...
Yani siz beni TC hk
metinin ajan olarak ey ya
pyorsunuz, o sizin bilece
iniz ey ama, ben gazeteci
olduum iin herhangi bir
ekilde...
Ajanlkla ilgili Can Ycel
ve bazlarnn iddialar var.
Devletin zel ajan ve kkr
tcsdr diyorlar...
Tabii, o Can Ycel be
yin kendi gr...
Sizin kar bir dnce
niz yok!
Ben gazeteciyim, yani
benim grevim, benim
inandm grev bir gazete
cinin arptmadan, sapt
madan bir toplumu enforme
etmesidir. Bunu yaptn
takdirde grevini yerine ge
tirmi olursun.
Byle si siyasal bir top
lantda ne adna bulunu
yorsunuz?
Davet ettiler. Yunan
niversitesi davet etti. Ben
de icabet ettim.
Gazetemiz Krdistan
Press ile ilgili ne dn
yorsunuz? Trkiyed e yayn
lanabilir mi?
Krdistan Press ilk
defa siz verdiniz bana. Bun
dan nce hep srekli olarak
ajanslardan gelen haberler
de grdm, onun iin kalkp
size o konuda deerlendir
me yapacak olursam!...
Peki Sayn Birand, teek
kr ederiz.
Rica ederim. Sizden
ricam syleimi arptma
dan aktarmanz. nk, siz
sylei istediinizde ben
ok rahat yapmak istemiyo
rum diye karlk verebilir
dim. Syleimi tam verin ve
ardndan yorumlarnzda ne
yazarsanz yazn. nk,
ben gazeteceyim, siz de ga
zetecisiniz.

ANK Atina

04.03.1989
RUPEL / SAYFA 5

u yl Halepe Jenosidini g de ada, ileri lkelerin imal et

rntleyen bir resim dnyada tikleri kimyasal silahlar tayan sava
yln fotoraf seildi. sve1 uaklar bir diktatrn emriyle be bin
te de bir gazeteci Halabe Je can alyordu. Onlar; gler yzl o
nosidini protesto eyleminde cuklar, gen kzlar, umutlu-umutsuz,
fakir-zengin,
a ya da tok analar baba
ektii fotorafla dl ald. On yl
nce
lard.
Ancak
onlarn tek suu(!) krt
de Sanandajda kuruna dizilen Krt
devrimcilerinin fotoraflar dnyada olmakt.
16 Mart 1988 gn Halebe halk her
yln resmi seilmiti... Her nedense
zaman
olduu gibi gnlk hayatn me
ehitlerimizle, llerimizle yani aktt
guliyeti
iinde idi. Kimileri ite, kimi
mz kanla dnyada birinci seilebilileri
okulda,
kimileri uykuda, kimileri
yorduk...
1988 ylnn dl alan resmi Halepe ise sofralarnn banda lm tayan
Jenosidinden sadece bir grnt idi. sava uaklarndan habersizdi. lm
Resimde binlerce Halepeli ana ve ba tayan, zehir yadran sava uaklar
ba gibi, lmden kurtarmak iin ocu Halepelileri beklenmedik bir anda ya
unun stne kapanm bir insan gr kalad. Ve tarih sayfalarna, en byk
nyor. .. Ancak ne ana, ne baba, ne ya vahetlerden birini kaydetti. Be bin in
llar ve ne de ocuklar bu katliamdan san ldrld. Binlercesi yaraland,
kurtulamyordu... Be bin insan bir ka onbinlercesi evinden, yurdan oldu.
Halepe Jenosidi karsnda Krt hal
dakika iinde yaamlarn yitiriyor ve
k
da neye uradn armt. Krt
binlerce insan sakat kalyordu.
halk
dmann gaddarln, barbarl
Halepe bugn, boynu bkk, sessiz
ve yasldr. Bu katliamdan geriye, ye n grp, yaamt. Ama bylesi bir
tim ocuklar, sakat insanlar ve bir ka katliam ilk defa yayordu. Dman
erkeke savasayd; Krt halk da ken
dramatik fotorafla, filmler kald...
dini
koruyabilecekti. Ama dman kal
Evet, Krt halk bir ok katliam gr
lee
savayordu. Zehir ve lm yad
mt. Dnya da byk katliamlara ta
nk olmutu. Ama, Halepe Katliam, ryordu. Pemergenin namlularndan
Hiroimadan sonra dnya tarihinin en kan mermiler zehir yadran, lm
byk katliam idi. Bir ka dakika iin kusan sava uaklarna kr etmiyordu.

Dnya bu katliama kar sessiz kalma

d, ancak dnyadan ciddi bir protesto
sesi de ykselmedi. Yurtdndaki
Krtler byk ve yaygn eylemlerle bu
kanl katliam protesto ederek, dnya
devletleri ve uluslararas kurululardan
Halebe Jenosidini protesto talebinde
bulunup, Irakn mahkum edilmesini
istediler. Baz devletler ve uluslararas
kurulular bu istee zayf bir sesle kar
lk verdiler. Dnya bylesi byk bir
katliam karsnda alnmas gereken
gerekli ve zorunlu tavr taknmaktan
kand. Halebenin binlere mezar ol
mas dnyay o kadar ilgilendir
miyordu...
Oysa Saddam ala utanmadan e
kinmeden; Evet biz kimyasal silah
kullandk. Gerekirse yine kullanrz'
diyordu. Ve dediini de yapyordu. Ze
hir ve lm kusan Irak uaklar yzbinlik bir ordu, tank ve top desteinde yine
Krdistana saldrd. Yine lm ve ze
hir kustu. Krt halk aresiz bir kez da
ha yerini yurdunu terkederek kendi l
kesinde muhacir bir halk olarak Trk
ve Farslarn kaplarna dayand.
Dnya yine sessizdi. Halk ve pemergeler diyor ki; Dman kimyasal si
lah kullanyor. Biz kimyasal silahlara
kar aresiziz Ve dnyadan imdat is

tiyorlard. Ama dnya onlarn feryatla

rn duymamakta srarlyd. Her eye
ramen Halepe ehitleri ve dier e
hitlerimizin feryatlar btn dnya in
sanlarna duyurulmaldr.

Halepe Jenosidinin yldn

mnde sesimiz birlikte ve daha
gr kmaldr. Btn demokrat,
sosyalist ve hmanist insanlar
Halepe Jenosidini mutlaka
mahkum etmelidir.
Krdistann drt parasndan
gelen btn insanlarmz 16
Martta birlik olmaldr!
Krt halknn dmanlar ulusu
muza kar iledikleri cinayetler
de ve katliamlarda hi bir ayrm
gzetmiyorlar.
Krt yurtseverleri, demokratla
r, sosyalistleri Halepe Katliam
n protesto eylemlerine en etkin
biimlerde katlmaldr!
Halepe katliamn protesto ey
lemlerinin yaz, fotoraf, bildiri ve
afilerini Krdistan Presse ilet
meyi ihmal etme.
Krdistan Press

HELEBEYE Jl BR MEKE!

sal li chan, wneyek ji jenosda

Helebe b wneya sal!.. Li
Swd j dsa rojnamevanek
Swd xelata sal girt, bi wneyek li ser xwepandana Kurdan li
dij Iraq. Beriya deh salan j w
neya kutina oregern Kurd li Senandec dsa bb wneya sal di din de.
L i feyde... Em bes bi ehd miriyn
xwe ve dikarin deng bidin din de bi
bin yekem!..
Wneya yekem a sal dmenek yan
menzereyek ji Jenosda Helebc ye. Di
wn de bavikek wek hezaran bav dyn Kurd, dixwaze zarok xwe ji kutin, ji jehr xaz xilas bike... Ser zik tewiyaye ser zarok xwe p re can dide...
L ne d, ne bav, ne zarok ne j kal
nikaribn xwe ji dest melkemot, ji
dest mirina sar bbav derxistana. Di
nav end deqqan de pnc hezar can,
pnc hezar pismam, pnc hezar Kurd
destvala hate kutin. Bi hezaran j ji
wan seqet stxwar man.
Helebe ro bdeng e, stxwar e n
girdaye. Di nav kawln Helebc de
mar dupik j tevizne. Ji v qetlam
zarokn sw, mirovn seqet, end wne filmn dramatik maye...

Bel, Kurd gelek qetlam dtibn.

Dinya j bb ahid qetlamn mezin.
L qetlama Helebe, pit Hroma
bb mezintirn qetlama tarxa din.
Di bstek de bi emr dktatorek devbixwn bi ekn kimyew, ku welatn
hem dem , pket diaflrandin, bi
wan ekan pnc hezar can winda dibn.
Di nav van kut, birndar belengazan
de zarokn rken, ken ciwan, bav
dayikn bi hv, feqr-zengn, tr bir hebn. L scek(!) wan heb.. Tev
de Kurd bn...
Roja 16 Adara 1988, xelq Heleb
e wek her rojn din di nav teqele jiyana roj de bn. Hin ji wan rnit, hin li
kar, hin di xew de, hin li xwendegahan
hin j li ser sifr bn. Haya wan ji balafirn ceng, bi ekn kimyew ve dagirt neb. Balafirn er bi xafil li ser
wan girtin: Jehr mirin barandin. Hovitiya mezin a drok dinivisandin.
Pnc hezar mirov kutin, bi hezaran bi
rndar kirin bi deh hezaran b c war
hitin.
Jenosda Helebe, Kurdan j a mat
kir. Kurd xedariya dijmin pirr caran d
tibn, jiya bn. L qetlamek weha nedtibn. Ger dijmin bi mran er bikira, Kurd dikaribn xwe biparastana. L

dijmin bi mran er nedikir; jehr mi

rin dibarand. Guleyn pmerge nedigihitin balafran. Balafr wek melek
mewt, di ser ser wan de difriyan...
Dinya hember v qetlam bdeng ne
ma. L dengek bilind j dernexist.
Kurdn li derwey welat j bi mitng
men mezin ve, v qetlam protesto
kirin, ji welatn din ji rxistinn
navnetew daxwaz kirin ku qetlama
Helebe b mehkmkirin. Hin dewlet
rxistinn navnetew bi awak qels
deng xwe bilnd kirin. L li hember v
qetlama mezin tewrek xurt danann.
Helebe b goristan...
Seddam xwnxwar b fed digot:
Me ekn kimyew bikaraniye em
dsa bikar bnin. Dktator xwnxwar
wek xwe kir. Pit qetlama Helebey
dsa balafirn Iraq bi alkariya sedhezaran esker, bi tanq topan r birin
ser Kurdistan: Jehr mirin barandin,
Kurdistan wrankirin, ewitandin...
Xelq near ma, c warn xwe terk kir,
di nav welat xwe de b mihacir, kete
ber deriy Tirk Farisan...
L dinya dsa bdeng ma! Xelq pmerge digotin: Dijmin kimyew bikartne, em rikarin er kimyew bikin.
Hawar medet ji din dixwestin. L

dinya qrn girna wan nedixwest bibihze. Xwe kerr kiriye...

L bel div deng naln qrna ehdn Helebe yn din bigihije gohn
hem mirovn din.

Div ku di salvegera Jenos

da Helebey de deng me bi
hev re hin bilindtir xurtir
derkeve.
Hem demokrat, sosyalst
mirovhizn din, pwste ku
Jenosda Helebey mehkm
bikin.
Kurdn her ar pereyn Kurdistan div di 16 Adar de
bibin yek. Dijminn gel me di
hovit qetlaman de tu firq
naxin nava pereyn Kurdistan. Ji bo wan her ar pere j
yeke.
Belavok, af wneyn alakiyn protestoya Jenosda
Heleb ji Krdistan Press re
biynin...
Krdistan Press

tarih drok

B
Hindistan lideri Nehru diyor ki Musta
fa kemal Paa, tekil ettii hususi stiklal
Mahkemeleri ile binlerce Krd Merha
metsizce mahvetti. eyh Said, Dr. Fuad ve
dier baz liderleri idam ettirdi. Bu kahra
manlar, Krdistann istiklale kavuma
emelini bir lahza gzlerinden ayrmayarak
can verdiler!

Zinar SLO
BOLUM

23

e ulaan bir nufusun kann birinci ksmnda kann

ikinci ksmda olduunu gsteren bir istatistik yaplmam
olduunu syleyerek dnya kamu oyuna ve Krtlk iin al
an bin bir kurula, bir blge nujusunun yarsndan fazlas
nn Krt olduunu rakamlarla gsteren bir istatisliin ka
rlmasn memleketin menfaatine uygun bulmuyor*
statistikte bahsedilen nufus ekseriyetini Krtlemi Trk
gstermek niyetinde olan Abidin zmen, mfettiliim bl
gesinde *(1965 saymndan genel Trkiye nujusunun otuz bir
milyon ikiyz doksan bir bin ikiyz yedi olarak tesbit edildi
inde bunun ikimilyon yz yirmi be bin yz yetmi sekiz
nujusunun Krte konutuu gsteril
mitir. )
Krt yoktur onlarda Krtlemi Trk
lerdir. Deyip iin iinden ksa idi ken
disi iin daha kolay olurdu deilmi?..
Krtlemi Trklerdir diye bir ksm
halk vasflandrmas dikkate deer bir
meseledir. drisi Bitlisimin aracl ile,
B irin ci roami ifttie tti lik bl#
Trklerin suni mslman olmalar he
sabyla kendi istekleriyle belirli artlar
Bindeki M t l i e , 'Myarbekir nj
la Osmanl devleti uyruuna gemi
J ls M ri, mc, tamn, brt&,
olan Krtler, asrlardan beri Trk hk
Vilyetlerini &y&B&x u:
metinin resmi lisannn Trke olmas
na, mekteplerde ve btn resmi ilem
l*rx bakknd rapordur .
lerde Trk lisan kullanlmasna ramen
kendileriyle ilikide bulunan Trkleri,
Abidin beyin itrafna gre, Krtletirelk elfcde n etlee ve g&yemi derhl b ild ir s e
cek kadar kuvvetli bir benlie sahip olan
Krtlere milliyet ve kavmiyet mevkure. baporvmm h m c i, Krtlk i in in 'h e rim si b ir
sinin kalplere yerletii bu zamanda, ya
akline ik tira n e ttir ile r e k ta b ia tn bir ok varlk!^
asn Krdistan diye seve seve can vere
b in lik lerle dol dheu olduu bu M gentn, disa f i
rek aslan kahramanlarn vgsne ve
btn mezalime aslanca gs gererek
ata t ve ayrlm&z b ir paras olarak kal&asinx S
Krtl ile iftihar eden bir milletin
fartlerine Krtlemi Trk demenin ne
i f c t a t i f e l i t e M l t j v
kadar derin bir safdillik olduunu syle
mek yerinde olur zannederim. Abidin
\rXnen r*c?ye
&aermm
, h t&
beyin Ankaradaki amirleri bu raporu
[ayrn'
i iti <mplmktxr .
okuyunca muhakkak ki byk altndan
l%.4
b&id
uri i m m
glmlerdir. Mfetti diyorki: milli
yet prensibi szle olsun her azda yer
m M y j
td&u# h ireclk
idte . Ve % b **
bulmasndan itibaren hudutlarmz ha
mtx t d&re imiri olm Siic Qr\x m M m tttin
ricinde yaayan Krtlerin kafalarnda
baz kkrtclarn tesiriyle yer bulan
itikiydi mUffettii s

%Mklyw maviri idi;

Trkten bakalk ve Trke dmanlk
*3*
31 nelerinde Bitlis ve >;u valilikle'
hissinin grnd muhitler ve ahslar
I
'fet ri
ttmxmS Luiettilik devini
olmutur. Memleket iinde ufak tefek ve
bazan iki - taburu senelerce igal
UrUlym*
-M
f Bo#a -VilyetizzUvizik
xxm rm .
edecek ekiyalklardan baka, varln
S i t t i hl t ] o k i m a l m t M T * 3 y & k n m
ierde bu cereyanlarn dardaki al
l i l l i %m%f ,
i i n d e Irlm ty^k
-zc n A is
malarnn artmakta olduunu gryo

Yirmi ikinci Blm Say 63; Sayfa 8 d e

Bundan baka ilk sevkiyatla sizi ldrmediklerine pi
man olan Trk hkmeti, bu sefer Ermeni kafilelerine
yaptklar gibi her hangi izbe bir derede sizi baktan
geirmiyecekleri ne malum? Trk hkmetinin canavar
ve hunharlndan her ey beklenebilir.
Aziz milletta.
Sen de Krdn kymetli bir uzvusun tarih nazarnda,
ahfat nazarnda eriat muvecehesinde gnahn byk
tr. imdiye kadar ortaya kan eitli frsatlardan raha
tmz bozmamak dncesiyle istifade edemedik. Bun
ruz. Milliyet cereyannn baz ahslara
^ /im *
dan dolay aldandmz ok feci bir ekilde imdi gr
tesir ettiinden bir satr evvel bahseden
V i l a y e t l e r i s u ta k a m l
h
u
'km
&
igsi
mekteyiz. Hain Trk hkmeti delicesine saldryor.
mfetti bu mukaddes milli cereyan e, bu
i& M iii, e t a e k n Y & tia i
Bir tek Krt brakmyacan ilan ediyor. Bu vaziyet
kiyalk tarznda tasfr etmek istemesiyle
karsnda yapacan i kendi milletinin fertleri ile olan
ne byk bir hakszlk etmi oluyor.
sis;
*M jA
rm m i
her trl ksknl, dmanl terk ederek silaha sa
Mfetti, Trk ordularn senelerce i
rl# rd ^
rlmak olmaldr. Trk hkmetinin katil icraatine an
gal eden Kogiri isyan, eyh Sait isya
l| m
cak ve ancak bu ekil ile karlk verilebilir.
n, bilhassa Arda kahramanlklarn
Mukaddes Krdistanmz bu suretle zalimlerin elin
unutmu gibi grnmektedir. Hindistan
den kurtarabiliriz. Bir defa dnnz, ilk srgne gi
hkmet bakan byk dnr ve b
(Doza Krdistan Sayfa; 133)
Abidin zmerin Rapor unun birinci sayfas
denler fiilen grdkleri gibi a ve sefil olarak jandarma
yk insan merhum Nehru1nun, Dnya
neferinin eek krt diyerek tahakkmne zelilane taTarihinden Grler adl kitabnda
hammldense, babanzn annenizin kabirlerini, kemik
Kltlerden yle bahsetmekte olduunu
lerini tamakta olan ocaklarnz kannzla banzla
acaba grmemi midir? Nehru diyor ki:
mdaafa etmek daha evla, daha namuskarane deil midir?
Mustafa Kemal paa tekil ettii hususi stiklal Mahkeme
olarak
leceimizden
emin
olalm,
Baarlar
temenni
ederiz
Zannetmeyiniz ki iimizde bana dokunmayacaklar zahabna
leriyle binlerce Krd merhametsizce mahvetti. eyh Sait,
kaplan safdiller bulunsun. nk kanun aikardr. Krdis- aziz vatandalar.
Doktor Fuat ve dier baz liderleri idam ettirdi. Bu kahra
Hoybun Heyeti Merkeziye manlar Krdistan n istiklale kavuma emelini bir lahza gz
tanda birtek Krt brakmyacaklardr. Hikimse bu kanunun
16 Haziran 1932
kapsam haricinde deildir. Hatta en basit bir reber bile
lerinden ayrmayarak can verdiler. Son zamanda kendi hr
Krdistanda kalmayacaktr.
riyetleri iin arpan Trkler, gryoruz ki kendi hrriyet
Tatbik ve icras Trkiye hkmetinin imkan ve iktidar hari lerini mdaafa eden Krtleri inemekte zalim
Haydi karde.
Silah bana kahraman ecdadnzn kahraman evlatlar ol cinde olan yukarda bildirdiimiz tarihli ve skan Kanunu davranmaktadrlar. Kendi vatannn hrriyetini mdafaa
duunuzu btn aleme isbat edelim. erefimizle lelim ve nun mevcudiyetine ilaveten, 1938 senesinde Diyarbakrda
eden birkavmin, baka birkavmin hrriyetini vahiyane bir
ldrelim. Krtlmzn kurtuluu, vatanmzn kurtulu genel mfetti bulunan Abdin zmen Krtlerin assimile ve surette inemesi acayip deil midir? 1929 senesinde Krt
u bundadr. Krdistann ayaklar altnda ezilmesi yazk de yok edilmelerine dair dncelerini bildiren imzas altnda
ler ikinci defa olarak isyan ettiler ve lkin maalesef velev ge
il midir? Kahramanca lmeyi gze alamassak alktan le elimizde bulunan Ankara ya taktim ettii raporda 1924 sene ici bir zaman iin olsun, hareketleri bastrld. Byle bir
ceimiz muhakkaktr. Btn bunlar gznne alarak hi bir sinden beri, Birecik kaymakamlndan balayarak Mlkiye hareket ilelebet nasl durdurulabilir? Madem ki, Krtler
zaman kayp etmeden btn vatandalarnla ittifaka al ve mfettiliinde Dou blgesinin eitli vilayetlerinde valilik hrriyetlerinin bahasn kanlaryla demekte ve dar aala
lerde bulunduunu, istatistiklere resmi ve hususi kaynaklar rnda Yaasn Krdistan demekte tereddt etmemektedir
kendini ele verme.
Memlekette silah patlad takdirde onu takviye edecek pek dan ald haberlere dayanarak hedefe ulamak iin alna ler.. te byk devlet adam Nehrunun Krdistan sorunu
ok subay ve aydn hazr olmakla beraber hepimiz btn var cak tedbirleri yle izah etmektedir: ilk evvela 1927 senesin hakkndaki gr.
de (bittabi Krt nujusunun byk bir ksm kasten
lmzla bu namus cidalina atlacamzdan emin oluruz.
Vatanmzn kurtuluu, Krtln zelil olmamas silaha sa kaydedilmi olduu halde) yaplan nufus aratrmasnda
Her nekadar aslen Trk olan kasabalar, Van, Erci, Adilrlmakta olduunu dnerek tereddtsz kararn ver ve n mfettilii dahilinde bulunan Krtlerin, Trk nufusundan
cevaz, Ahlat, Bitlis, Diyarbakr gibi vilayetler ahalisinin
iki kat daha fazla gsterildiine itiraz ediyor. 1935 aratr Krt deyince zldklerini syleyen bay mfettie, 1925te
ayak olmaktan ekinme. nk bir kuzu kadar zararsz, uslu
da olsan Krt olduun iin aile efradnla beraber lme masnda yine ayn usulle Krt nujusunun azaltlmas gayre Diyarbakrda kurulan stiklal Mahkemesi dosyalarn taktik
mahkumsun. Vatan iin, hak iin, zelil olmamak iin emin tine ramen, bu sefer de daha byk bir farkla Krt nufus yo etmesini tavsiye ederiz... Orada grecektir ki, Yaasn
olarak kanmz aktmaktan ekinmeyelim. Bir ksmmz e unluu tesbit edilmekte olduundan bahsederek, 1927kay Krdistan diyerek aslan Krt aydnlar ve halen Krtlk
hit olsa da, geri kalan milletimiz, oluk ocuumuz evine dna nazaran 1935 senesi nufus kaydnda Krtlerin nufis
iin alan milliyetilerin ekserisi hep bu vilayet merkezleri
kyne sahip olarak msterih ve mesut yaamak imkann miktar (250.000) ikiyz elli bin artamasna karlk, Trk halkndandrlar. Ve Krtlkleriyle iftihar etmektedirler.
nujusunun ancak (20.000) yirmi bin artm olduunu syle Eer bu kasabalarn ahalisi Trk idiyseler, hatta Trklere en
bulur.
Aziz karde! Milletin iyiliini, vatann kurtuluunu isteyen yerek mfettilii dahilinde bulunan Krtlerin bir ksmn
ziyade yaknlk gsterenler bile, 1926 senesinde niin Kriyi bir kalple size yaptmz bu tavsiyelere uymanz halinde Krtlemi Trkler; bir ksmn da ne vakit ve ne zaman Krt distandan alakalar kesilerek Anadoluya srgn edildiler?
memleketimizin zulmden kurtulmas muhakkaktr. Aksi olduklar belli olmayan Krtler diye ikiye ayryor. Toplam
(1.267.573) bir milyon ikiyz altm yedi bin be yz yetmi
takdirde erefimiz zelil
Devam edecek
RUPEL / SAYFA 8

k r d i s t a n p r e s s 09 a d a r / m a r t m s

edebiyat hner and

IKurlt W rck

Ihsan Aksoy nivskarek

Kurd e. Kesn ji Kurdistana Bakur w ba nas dinasin. Jiyana w ya siyas
edeb dirj e. i bigire,
ji destpka 1960-an vir
ve, ew di nav xebateke
hja de ye.
Ber niha bi s salan w
romana xwe ya yekemn
vveand: Krdn Trks.
Romana w bi ziman tirk b. W bi weandina
romana xwe ya balk
dest bi minaqaeyek j
kir; gelo berhemn ku bi
zimann biyan tn nivisn (ji aliy Kurdan) berhemn edebiyata kurd
ne?
Pirsiyarek ku meriv div
li ser bifkire, bipeyive
minaqae bike.
Ez bi xwe, niha, nikarim
bersiva v yek bidim. L
titek heye; Ihsan Aksoy
di war nivisna kurd de
neheq li xwe dike. Kurdiya w j bi qas tirkiya
w xwe e. Ew dikare, bi
qas tirk, bi kurd j binivse. Hing ima ew d
bi kurd nenivse?
Bi ya min, wek prensp,
kesn ku dikarin bi kurd
binivsin, div bi kurd
binivsin. Digel her celeb
kmaniyan...
Rast e, dijwariyn nivsna kurd pir in hejmara
xwendevann kurd ne
zde ne. L bel, ji xwe
ji ber v sebeb, meriv
div bi kurd binivse.
Rewa ziman kurd li
ber avan e. Ma ronakbrn ku dikarin bi kurd
binivsin, rahajin pnsa
xwe bi zimann din bi
nivsin, hing hal ziman me d awan bibe?
Kesp kosp ewtiyn
gramatk areser dibin.
Kman hal dibin. L gava zimanek hza xwe ya
nivsk winda bike, hing
ew ziman li ber xetera
windabn ye d ew
ziman, z bi z, bi n
de venagere.
Ihsan Aksoy j hay ji v
yek heye w rahitiye
pensa xwe niha bi
kurdiya xwe ya delal
kurte-rokan dinivse.
ber niha bi s mehan,
gava min, cara yekemn
end kurte-rokn Ihsan
Aksoy, bi kurd dtin, ez
wek kurdek, wek
xwendevanek kurd wek hevalek w, pir kfxwe bm.
Ez bawer im, ew d bi
berhemn xwe edebiyata
me ya njen dewlementir
bike.
Di rpeln han de hn
d kurte-rokeke w bi
kurd bixwnin.

Mehmed UZUN

Der dor gulgul bn!... Dinya

dibeniya. Xuna ava eman,
deng pez dewaran ivna
an, bi qirn barna ivan
gavanan va bilind dib... Biharebe xwe b.
Ke bkan xwe jr biribn,
zarob bi bf ayi dilstin. mr
xortan bi hrs qinyat bar
bar bi ser hev da diann.
Aqel gundeb xwe mezin
b. Ji salan vir da medresa vir
heb. Sal nzb 200 agirt li
v medres ders digirtin. Ji
Mrdn, Wan, Bils, Diyarbebr ji geleb chn mayn
agirtn xort dihatin. Gund
gundt ji v hal dipesnn.
Ewana bi hev ra mesref
medrese didan, xr xratn
xwe li agirt xelf wan dibirin. Tu car va agirta b got
savar neb... Gundiya bi
xwe nedixwarin, didan med
rese.
Gotina gotiye medrese geleb bevin b. Xr v yeb ge
leb seydayn bi nav deng di
v medrese da ders dabn.
Dsa li gor gotina wan. Sed
Kurd y bi nav deng j li v
medrese xortaniya xwe ji Mela Hisn Avere ders hildab. x w hl yn bi nav

KURDISTAN PRESS 09 ADAR / MART 1989

deng li Aqeliy diman. Xr Aqeliy li gund der doran da

mizgeft neb. Geleb ji erman,
hineb ji tirsa x melan, bal
pr bi xisncan bi dn diyanete
va girday bn. Ewn bu di nava tun y da bn j, ji xr xratan para nediman. Havn, zivistan, bihar, payz ne digotin rojiya
xwe digirtin. Sal qet tunebiya
ar pnc bes ji Aqeliy din
hec. Mizgefta gund tu caran b
mele neb.
L iqas deb dolab j hebn,
tev bar v gund bn. eltax, derew, mizewir, diz yn mayn
bar Aqeliyan b. Di derheqa
nams da j ji bo wan titn xirab digotin. d xr, guhne li hustiyn gotiyan. L bedewiya be
jinn wan li her cy dihat zann.
Piran bejn bilind nave zirav
bn. Te digot avn gian bil birbn. Por re, poz pijin, ry
xal xet ra mirov xijmebar dima. ar gul, e gul porn xwe
vedigerandin Ew tim tim dev
bi ben bn. Ber bi var mecal
hebya mirov bala xwe bida wan.
Mbun neb mirov ji wan bejn
bilind, lvn sor, avn rebeleb,
qale qoribn tij tr bibya...
Ku av bihatina avan mell mell li meriyan dinhrin. Meryan
qm nedibir li xisnucemala
wan binriya. L car bi car rya
rwb, yan beseb xerb tbeta
gund; di ser da eger havn bya
ew besa eger ber bi esradereng bihata ser baniya gund te hal
w bes bidya... King w bes tasebe av ji dlberebe gund bixwesta_ew av bi cemala dlber bibe'ta, ji w dem n da dinya diguhur, te digot qey xewnebe
rojan dibn. axa dlber tasa
av dirj te bir, tu zur diby, li
avn re dinhriy. Av ji brya
mirova di.. L dlber bi dev
lvn ebir va beneve dahat
pita xwa dizivirand, di.. Tu li
ser xwa te digot li ola Erebistan tb bi ten bi dileb best dimay. Ne hesan e, bi sedan bilam
avtine ser van. Ji ser salan vir da
sal nne ji bo wan mr neyne
butin. Di gund da qet tunebe
her tim deh dengbj hene.
Dengbjn wan bing dest davn guhn xwe mirov t derdixe
bu di v gund da bal, xort, mr gi
ji derde dilan geleb biandine..
Pir hindib bes hebn bu gihitibn miraz xwe. Ke bb ji tim
tim bi ax of bn.
agirtn medrese ji hev salix
Aqeliy hildabn. L i heye bu
agirt gereb agirtiya xwe bizanbna. Ji xwe ew nibaribn derbetana meydana gund. Li serbaniyan tu caran bar wan neb. Xulamn xan yan axan ava wan
dibandin medrese.. axa dersa
wan tuneb wan di nav xwe da
biib dilstin. ji hev re helbest dixwendin car bi car beyt digotin.
axa ew li der dorn gund digeriyan be bbn gund bi diz li
wan temae dibirin. Ser s wan
paqij b. Piran xortn ttal bn.
aibn xwe xar dibirin. Simbln geleban n xudayb.. Ke bi
diz ew nan hev dibirin di

derheqa wan de, bi hev ra xeber wergirtin. Ceml bete nav

didan. dibetin eses. Gelo ew wan tevay dest bi ger birin.
av re bejinbilind ji bu b. Yan agirt feq bi hatina Ceml
gelo di nav hev da i xeber di va bfxwe bn. Pirs ser
dan, yan j gelo zewic bn, der- pirs, behsa xwandin veb.
gist bn yan ne zewicand? Car- Ew hnbn bu Ceml li bajr
na ben xan yan dewlemen- die xwandinxana navn.
dan dil xulaman dibirin di
Ji Ceml derheqa xwandinderheqa agirtan da tit hn di- xana tirb dersen bu tda di
bn. L tire tirs... Ji ber bu geleb binin pirs birin. Ceml bersiva
rob dihatin gotin. Geleb be wan da. Hineb ji wan hewedayan j jinn marbir bi agirtan, r xeberdana ziman tirb
yan feqiyan ra rabbn rnit- bn. Bi tirb j Ceml dipirsn.
bn, pa bar nedt nebnay L tirbiya wan ne tu tirb b. Ji
hatib ser wan hala wan. L ber v yeb j yn din dest p
dsa j av hezbirin tu tit nab- dibirin bi denge bilind bi
ne.
tqe-tq bi tirbya heval xwe
agirt yan feq j diz bi diz der dibeniyan. Di nav wan de bi
dorn xwe dinihrin ji xulam ten yeb ba bi tirb zanib. Ji
gavanan hewadsn ben gund Ceml tirb hineb tit pirs bi
distandin. L bar agirt feq- d ra w got bu Eznaxwazim
yan h etin b. Ger titeb weha tirk biaxivim." Ceml sebebe
bihata bhstin riya wan ya ber v yeb j pirs. w dsan got
bi melat yan seydatiy dihate bi bi ten naxwazim tirk biaxirin. Xr v yeb jiyana wan j tim vzm. Ewqas. Ceml bete esas
tim dibete xeter. L xortan l ew deng nebir. Bi v va te
geleb titan bi meriyan dide bi vay Ceml hn b bu eva Feq
rin. Jiyana agirt feqiyan bala El ye. Heya ro ava Ceml bi
gundyan giban dibiand. Li ma- wan ra geriya. axa veqetanl xwe di nav zar bulfeta xwe din, bu ber Ceml xatir
da, yan bi nas dostn xwe re bi xwe ji wan bixwaze, ji Feq El
cnar hogirn xwe va behsa ra got bu Gelo carek din ez
wan dibirin. Rabn rnitina te keng bikaribim bibnim?
wan, seyday wan, zanebn fe- Feq El li ser v pirs li avn
raseta wan, cure cure dihate zi Ceml nihr... Her web bi aman. Gundiyan geleb behsa Fe- vn xwe dipirs: Gelo ima
q El dibirin. Ne bi ten gundi- tu dixwaz cardin min bibn?
yn sera bera, l wisa j yn web Ceml li hviya pirsa w nese
x Qadir j pesn Feq El dida... bini bi erm xeberdana xwe
Ceml Silo geleb caran nav Fe- p da bir, got: Ez her tim naq El pesn w dibhst. Her be v te pesn te ji gundiya dibire j ra meraq dib. Gelo ev hm. ji ber vyek dixwazim bi
Feq Eliy ciwan i bes b bu her- te ra hinek xeber bidim. Lnibes behsa w dibir. Ceml zivista- zanim king wext te heye?
nan li bajr b, di mebteba na- Ry Feq El li ser van gotivn. Havna ji bo cot cobaran, ze- nan ronab b. Beera w ge
v avdanan, inn rabirina b. Dest xwe avt namila
dahate gund. W ber hew diza- Ceml bi dengeb zelal bi
nib bu li her gund medrese he bf: Gersib van axa tu bixne li her gundeb li gora teqet waz em dikarin hev du dsa li
xwe agirta xwed dibe. L pa vir bibnin. Ceml razbna
bi xwe xeyit hn b bu ne wisan xwe diyar bir... Xatir xwastin
e. Dsa ew p hisiya bu hibumat ji hev veqetiyan.
p nizane bu li gund wan med
Ceml. bi bf hate mal. Silo
rese heye. Xr van hat bra w bu j ra hrsa xwe an. Sebebe
agirt feq dersn xwe ereb di derengiya w j pirs. Ceml
binin l ji berra j van dersan bi go Ez li mrg bm. Userpi
burd mene dibin. Kurtas di te veleziyam qederek di xew
medrese da burd ziman esl ra m e Ji ber vyek j bi de
b, ji ber bu bitbn dersan bi rerimi ketim." Silo ber xwe da
ereb bn ya mezin j Qur'an bi bire bilde bild, da xeberan. L
ereb b. b neb ereb j hn di- deng xwe ji Ceml ra nebir.
bn. Xwandin nivsandina wan Ceml, xwe xwet fibir. Gelo
j bi herfn ereb b. Gundiyan ima ne got bu ez li ba Feq El
yan j x yan meley gund bu bm. Pa beniya. Tev ben,
behsa feqb jhat dibirin, wan bi bulmebn bav xwe Silo
digot ilm w ra hesab nne. Ew va. w xwe li erd dt. Silo li er
xwedan ilmeb b ser b bin de j end peyn dan. Silo qey
ye, ew behr e... Ceml difibir gelo zanib bu Ceml bi w beniyaew i dizanin bu li ber avn ye. Diya Ceml hat bete nava
gundiyan ewqas mezin xan di
wan bi zor Silo ji od derbin. Biryar da bu here nasiya xwe xist. Ceml h fam nebirib i
bide Feq El. Rojeb ji rojan a- ma bav w ew dab ber bulxa bu Ceml ji zeviy dihat. rast mib peynan. Ber jana pita
agirt feqiyan hat. Feq agirt xwe w xwe dirj bir. Ber bi albbn du s qefle di merga
ba dinihr. Di brya w da tu
gund da digeriyan. Ji aliy wan titeb nema b. Diya w hat
cure cure deng bilind dib. Den cy rast bir.
ge bilind y niviz h niviz tev li
Sibetir Ceml Feq El di
hev dibn. Cemil, b sebinandin seeta xwe da hev du dtin. Pi
ber xwe da wan li ser hev gav ti bfxwa dayn Ceml ji Feavt, nzb wan b, silaw li wan
bir. agirt feqiyan silawa Ceml
RUPEL / SAYFA 9

politika * ekonomi * toplum

q hn tit pirsn bi bersiva Feq va
ecb may ma. Feq digot: Em hende
se, edebiyat, erdrtas. welatnas, felsefe
gelek titn din j hn dibin.Bi v va Ceml p dihisiya bu di medrese da ne bi
ten Qur'an mena w, yan j dn di
yanete hn dibin. L digel v yeb titn bu Feq digot j didtin. Pa Feq El
dest bi behsa edebiyat, hendes, fel
sefe, welatzann yn mayn bir. Ceml heyran heyran l guhdar dibir. Feq bi burdbe zelal. bi dengeb paqij xeber dida. Ceml dsan hn b bu ew
ders xwe ereb burd dixwnin. Meraqa Ceaml zde b. Feq El dest bi
xwandina helbestn Melay Cizr
Ehmed Xan bir. Ceml a matel mab, li Feq dinihr. Got gund neheq
nebne. Rast j Feq zanabna w b
ser b bin b. Heya tar bete erd
Feq Ceml di mrg da ser bino
n hatin. Feqgot got... Ceml dev
vebir li Feq guhdar dibir. Bi v va j bfa Feq dihat. Carna w avn xwe digirt denge xwe bilind dibir. Helbest li
ser helbesta dixwand. Ceml geleb tit
ji helbestan fam nedibir. L t digiht
bu geleb titn ba xwa bn. B bu
ew bixwaze ji Feq qetiya. Pirsa xwe bi
rine yeb bu end rojan careb hevdu
bibnin.

Dostaniya Feq Ceml p da . Feq end salan ji Ceml mezin b. L tu

firq ne dixist nava xwe Ceml. Xwandinxane vebn. Ceml bajr. L he
w li ser gotinn Feq b. Feq axa
behsa Ehmed Xan dibir, ew di nav
helbestn Ehmed Xan da xwe winda dibir. Ehmed Xan behsa Kurda birib, rexne li wan girtib. L bel mele
tim tim Ceml tembeh dibir digot:
Nebi neb tu li mektebe ji hevaln xwe
ra behsa van titan bik. Ger ewana bikevin berguh Tirkan ew de te ji mekte
be bavjin d gelek tit were ser te."
Ceml ev pirs di ser xwe da digirtin. L
geleb caran j tu sebra w nedihat. Bi
hevaln xwe ra xeber dida. Wan axan
ji hevaln Ceml Arif Sofyan radyob anib. Arif destpbir her roj pit
nvro radyoya Rwan vebir. Ceml be
re j dizanib radyoya Rwan burd
weanan dibe. L car weann bur
d j ra tehreb din dihatin. L dibir
radyoy bigire txe can xwe. Pa
dewsa radyoya Bexday para ziman
burd ya Kirmanah hn bn. Pit
ders bar barn wan her du hevalan
ev b. Ceml rojn em yebem dihate gund. Ser binc xwa dida utin.
Qatix, rn, nan savar xwe hildida
vedigeriya. ax bu ew dihat, di dtina Feq. Behsa radyoya heval xwe
dibir. Ceml destpbirib, bi xwe j helbestn burd dinivis. Feq p ra bfxwa dib bi xeberdana va di v derheq da Ceml jr dibir.

Roj pey rojan. meh pey mehan, sal

pey salan betin. Feq li Aqeliy zewic.
Ceml lse qedand xwandina bilind.
L dostaniya wan h mehbem b. Welatparz di nav Kurdistan da belav
bb. d ne hewce b bu Feq ji Ce
ml ra helbestn burd bixwne. Ji ber
bu pirtubn burd derbetibn d ew
deman bor bn. Dem dema tbonebe zor b. Nav feq derbete bomunstiy. J ra digotin: Mele Kafir x
dewlemendan l zor birin ji gund
derbet. w mala xwe bar bir an bajr.
RPEL / SAYFA 10

L hal w ne tu hal b. W derd xwe

ji Cemfl ra vebir. d tu bes melet ne
dida w. W j ne dlxwast melet bibe. L
ne sinet w, ne per w heb. Du zarobn w malxuya w li dest w dinihrin.
Ceml fibreb an bra xwe ji Feq ra j
got. Hevaleb Ceml bb midur cb.
W dibarib ji v heval xwe ji bo Feq
end naatn baniyn gundan, yan pi
ren gundan, yan j tamratn mebteb
gundan bistne. Ji bo gava pn pereb
bib bes b. Ew li hev hatin. Feq dest
bi taaroniy bir.
end sal pa mal hal xwe geleb an
ser hev. Hal w y abori tam ba b.
Tam w derri esber hatin ser hibum.
Ceml gelebn din girtin birin Diyarbebr. end roj Feq j hildan hindur.
L pa ew berdan. Her iqas bu welatparz Kurdan pr dib, tbona wan
xurt dib, fibrandina burdeweriy gul
vedida ewqas j zilm teda hibumeta
Tirb zdetir dib.

Ceml pit heps derbet, hat gund.

Ew rojeb rast Feq hat, hev du hembz birin. Feqgot: Ez bihatamaziyaretiya te.. L firsend neb. Ceml du
salan di heps da mab, l Feq rojeb
ser l nedab. Ceml dsan j titeb nean bra xwe, ji xwe ra digot; ertxirab
in. Feqy belengaz nikare xwe ewqas
bide der.end roj pa ew ziyaretiya Feq. Feq ewqe ji ser xwe derxistib. Dema j ra digotin Feq, geleb hrs
dib. Hosta barbern bu di nata w
da dixebitn j ra digotin A lbey. Ce
ml ev yeba di ch da dt. L titeb din.
Feq mna tit ji Ceml direv. end roj
pa, Ceml careb din ba Feq. d
hal wext Feq tam di n da b.
Ceml ji bo bar bar welatparz j
albari xwast. Feq soro moro b... Dest
avte cba xwe, li pala xwe nihr,
xwe xurciland. L her car dest w vala derbet. W behsa deyn dyn xwe
bir, rab, oda din, di hatin de sed
panot tirban bire befa dest Ceml.
Ceml ecbmay b. L ji ber bu Feq
neb, pere hilda. Geleb roj betin navbera v dtin, rojeb Ceml av bi Feq
bet. Li Izmr Feq end besn bu ser
sn wan ba, li cheb rast Ceml hat.
Feq ser xwe zivirand. Ceml deng bi
re, d ew mecbr ma wan dest hevdu guvatin. Feq ji besn bal xwe ra titin gotin ew n. Feq Ceml hilda
n cheb biha, nan nvro xwarin.
Ceml bala xwe day, rabn rnitina Feq tam guhuriye. Feq bi rast bye A l Bey. var Feq, ceml bir cyn
biha gerand. Wan wir da v da xeber
dan. Ceml hn b bu, Feq maleb j li
Izmr girtiye bi jineb Izmr va j zewiciye.
Sal du yan s caran die welat. Kar
xwe geleb mezin biriye. Ceml beniya
go: Albey te kar gelekp da biriye, l
tu bixwe ketiy nav heriy. Dema ku tu
Feq El by. te qote nan ji bo zarokn
xwe bi zor peyda dikir. L kf ewqa
te ken giriy te camr ferasete te ta
m ajiyan dida te TunihaAlbey. Liba
min qmeta tepencpere nakeAl Bey
bi zor, bi zor benevehat.. Ceml rab
piya ser xwe hjand, bi gavn sivib
derbet . Giranbe mezin li ser miln w rabb. Mesele zanib l dsa j
di zora m Bixwe bixwe bi hal A l
F>eybeniya, pa pir bir ber xwe da
mala hevalan.
hsan AKSOY

2.

Dahaq, Badatn cellad Saddam H

seyin, Krt halknn Nevrozunu kana
bulamt, 1988 ylnn M artmda...
Yeni domu bebeler, yryen yavru
lar, meleen kuzular Nevroz ieklerine
doyamadan, onlar koklamadan, Nev
roz kvlcmlarn da doruklarnda gr
meden yandlar birer birer kimyasal si
lahlarn altnda...
Uaklar kan kustular. Helikopterler
sndrmeye altlar ikibinbeyz yl
lk Nevroz ateini, Krt halknn dire
nen geleneini...
Dahak, Demirci Kavadan intikam al
mak istiyordu tarihin derinliklerinden.
Kanl ve belal Krt tarihi gene deprem
ler yaratarak, Ferhadn irin iin deldi
i dalar deviriyordu birer birer...
Ve dalar alyordu Krt ocuklarnn
haykrlarnda, dinmeyen gz yalarn
da, minicik yreklerinde!...
Ve binlerce Krt anasnn sembol, eli
kula, bitmeyen sevdas Bes Ana,
dalarn alayn, an kanl gn
yle dile getiriyordu...
ocuklarn alktan kaynaklanan
alaylar, birlikte g ettiimiz kpek
lerimizin alktan kaynaklanan uluma
larn bastryordu... derken, benzer
grntler ukurcann Keide yayla
snda, Dalampar dalarnn dorukla
rnda, Akpnar dalarnn eteindeki
Eek Kaps Kayas evresinde yaan
yordu. Eek Kaps Kayas altndan
Aktn kyne gidenler g koullar
nn insanlktan kard ocuk, kadn,
yal, gen, yetikin binlerce Krdn
acsn, zorluunu gzleriyle grdler.
Akttnde, Kayadibinde, Yeilyurtta,
Mergede, Ortasuda, Glyazda, Sonkalede ve dier kylerdeki grntlerbirbirinin aynyd. Dahok, Musul, Ker
kk, Erbil, Zaho yrelerinden soyunun
kimyasal silahlarla kurutulmasndan
kurtulmak iin kap gelmi onbinlerce
Krt hi bir halkn bugne kadar yaa
mad bir insanlk dramnn gerek
oyuncularydlar. Her gren -ki, arala
rnda Krtlere scak bakmayan, hatta
onlardan nefret eden katmanlardan kii
ler bile- bu insanlarn dram karsnda
gz yalarn tutamyordu...
Snr ilk getiklerinde Trkiye Krdistan snrlar iindeki kyllerce ko
nuk edilen ve sonrasnda kontrol altna
alndklar alanlarda birarada bekletilen
Krtler, 3 Eyll 1988den itibaren geici
barnma merkezleri olarak tanmlanan
adr kentlere tanmaya baladlar.
Kyller evlerinde konuk etmek istedik
leri gmen kardelerini brakmak istemedilerse de, baarl olamadlar.
Gerek kontrol altnda birarada tutul
duklar blgelerde, gerekse nceleri ko
nuk edildikleri evlerden alnan Krt
gmenler, 5 Eyll 1988de gn kesil
mesiyle birlikte adr - kentlerde barndrlmaya baladlar. Yksekova, Diyar
bakr, Silopideki adr kamplar Kltle
rin geici barnma merkezleri oldu.
Geici barnma merkezlerine tanma
dan nce toplu halde birarada ak alan
larda bekletilen Krtleri bu aamada y
re halk besledi. Eyll 1988 gn l1
da gnlerdir yarnlarnn ne olacandan
habersiz bekletilen Krtler, dnya bas
nnn temsilcilerinin nnde bir gsteri
yaptlar...
Yalnz Kandil, ayrl merkezlerinde
ki kontrol altndaki bekleme alanlarnda
ve Ikl kynde krk ocuk ld. 25

Austos 1988 ile 5 Eyll 1988 tarihleri

arasnda... Ikl yaylasnn ayrl s
nma blgesinde retmen Kamuran
Halit, ocuklar evlerinde barndrmak
isteyen yre halkna izin verilmeyiine
akl-sr erdiremediini belirterek:
Biz bunlar kurtarmak iin, kadnla
rmz, yallarmz kurtarmak iin ka
tk. Oysa onlar burada lyor. Allah r
zas iin izin versinler. Biz alknz ama
ocuklar ve yallar gecenin ayazna
dayanamyor derken alyordu. Sn
ma blgeleri kimi yaya, kimi yk hayva
nnn srtnda, kimi biraz paral, kimi
be kk - ba hayvan ile gelmi Krt
ler, gece stlerine aldklar ullar, gn
dz altlarna yayarak bekleiyorlard.
Ta paralarndan, aa dallarndan
yaptklar glgeliklerde kan tm yor
gunluu, geride braktklar, ne olduk
larn bilemedikleri yaknlarnn acsy
la btnlemi yaamn her alannda
olanca acs ve arl ile stlerine
kmt...
Trkiye Krdistan snrlarn geerek
ocuklarn, yallarn ve hastalarn
kurtarabilmiliin mutluluunu, kal
mak zorunda kalmlnn ezikliiyle
yaayamadklar her hallerinden belli
olan Krtlerin gen, yetikin ve eli silah
tutacak kadar gl olanlar olanak bul
duklar ilk frsatta lkelerine dnp sa
va srdreceklerini belirttiler. Byk
ounluu sivil halkn g srasnda can
gvenliini salamak iin onlarla birlik
te gelmi pemergeler ise kontroll giri
noktalarnda silahlarn teslim ettikleri
yetkililere ba vurarak rana gitmek is
tediklerini belirttiler. rana geen pe
mergeler, oradan pemerge cephelerine
gideceklerdi...
retmen Kamuran Halit, Trkiye s
nrna bitiik Irak Krdistan toprakla
rndaki Gonyabesti, Hirobey, Ekmali,
Konyasir, Geronu, Kanibelava, Bazi,
Babiri, Keyah, eleza, Osehi, Zirize,
Dergeli, Disanbike, Miska ve kyleri
nin tmyle yerle bir edildiini ak
layarak:
Bu blgeler tarm ve hayvarclkla
uraan, yoksul halkn yaad tmyle
savunmasz yerleim birimleriydi. Irak
uaklar ve topusu kimi zaman naplm,
kimi zaman da kimyasal bombalar kul
lanarak kylerimizi yok etti. Biz uak
bombardmanndan, topu ateinden de
korkmadk ama insanlk suu ileyerek
kimyasal silah kullanan Iraktaki Sad
dam rejiminin soyumuzu kurutmasna
engel olmak iin katk buraya geldik
derken, bu konuma dmln bu
rukluunu tayordu. Tm snma bl
gelerinde ve geici barnma merkezle
rinde tm boyutlaryla yansyan bu du
ruma dayanamayanlar daha sonraki
gnlerde rana gemek istediklerini be
lirterek, Trkiyeden ayrlmann yollar
n aradlar. Sivil savunmasz halkn can
gvenlii iin onlarla birlikte gelenler
ise Trkiye Krdistan snrn getikleri
ilk gden itibaren, gruplar halinde st
ak kamyonlarla rana gittiler. Onlara
daha sonra aileler, kk gruplar halin
de gen ve yetikinler, kimi de ne yapa
can bilmezliin aresizliinde bek
lerken rana gnderilenlere katld.
Krt g srerken, Mergesor, Alan ve
iyay Metina blgelerinde younlaan
atmalarda yirmibini akn pemerge
ve gnllnn yaamn yitirdii, ancak
Irak askerinin pemerge denetimindeki
blgeleri ve pemerge mevzilerini ele
geiremedii renildi. Irak kara ar
pmalarnn ilk onbe gnnde yakla
k altm bin kayp vermiti...
Devam edecek!

Mahmut BAKS
KRDSTAN PRESS 09 ADAR / MART 1989

Bl XWENDEVANAN RE OKUYUCULARLA

Vaaz Vermekte
Fayda Etmez...
Trkiye Krdistan ulusal demokratik gleri
Krt halk emperyalizmin onay, blge smr
nin nnde ok zorlu ve uzun bir sre duruyor.
geci devletlerin istem ve karlar gerei bln
Herkesin birbirine ihtiyac vardr. Bu byle bi
m ve paralanmtr. Bu blnmlk ilelebet
linmelidir. Tevgerin oluumu T. Krdistan ha
byle srp gidecek deildir. Yzyllardan beri
reketleri asndan yeni bir oluumdur. Yeni
halkmzn barnda gelien ulusal direniler ve
olan bu gelime Krdistan halk iin nemli ge
ulusal kurtulu savam her geen gn daha da
limeleri yaratabilecei gibi olumsuz gelimele
gleniyor. Hi kukusuz Krdistan halk da
re de neden olabilir. Hi kimse bugnden gele
dnyadaki dier mazlum halklar gibi bamsz
cein garantisi olamaz. Fakat gelecee dnk
lk ve zgrlk savamn kazanacaktr.
12 Eyll Askeri Faist Diktatrlmn Trki olarak iddial olur, bunun savamn verir. G
r ve dncelerinde iddial olmak herkesin
yede i bana gemesinden sonra, bask ve zor
hakkdr. Gelecei tasarlamak, sbjektif niyet
balklar en ok Trk ve Krt emeki halklar
ve istemlerdir. Gelecei tasarlamak, gelecek
zerinde younlamtr. 12 Eyll sonras d
zerine fikir ve dnce retmek bir yanyla
nemde ise, mevcut olan parti ve hareketlerimiz
sbjektiftir. Sbjektif dnceler objektif ger
asndan bunalm had safaya vararak dzensiz
eklerden hareket etmi olabilecei gibi, yanl
geri ekilme sreci yaand.
glardan da hareket edebilir.
Trkiye Krdistan halknn beklentisi olan
birlik ve cephenin olumas, dnem asndan
Varlan aamada Tevger hakknda dnceleri
kanlmaz bir zorunluluktu. Uzun bir gemi
ni belirten, eletirilerini sunan herkesi birlie
ten sonra halkmzn beklentisi ve istemi olan
kardrlar, yalancdrlar, retken deiller, er
cephe ya da birliklerin oluturulmas sorumlu
kek deiller, satamalar var, birlie dmandr
luunu stnde tayan parti ve rgtlerimize
la r gibi seviyesiz ilanlara tez elden sarlarak,
kar, giderek belli bir gvensizliin baladn
eletirilere tahammlszln ilk yayn say
sylersek abartm olmayz.
snda gstermek Tevgere yarar salamaz. Dn
Fakat yine de beklenti ve inanlar tkenmi de
ildir. Bu inanla; son dnemde oluan Tevger1 bir, bugn iki. Tevgerin programnn mrekke
bi daha kurumad. Seviyesiz ulumalarla erkek
in halkmzn beklentisi olan, istem ve taleplere
lik taslamann hi bir anlam yoktur. Tevgeri
uyum gstererek, halkmzn ulusal bamszlk
eletiriyor diye birlie kardrlar diye ilan
savamna nderlik edebilir ncle kavua
lara ba vurm ak doru mudur?
rak, Krdistan halknn ulusal demokratik mu
halefetini toparlayabilsin.
leri srlen savlar ilgintir, tartmaya deer
sorunlardr. Sav da deil akas saldrdr, ta
imdi yurtsever demokrat bir unsur olarak,
hammlszlktr. Tahammlszlk ise kendi
Tevgerin glenmesi, halkmzn glenm esi
siyle birlikte dogmatizmi yaratr. Dogmatizmin
dir inancm belirterek, Tevger Dergisinin ilk
kendisi ise gelimenin kartdr, hayalcidir, po
saysnda yaynlanan, Tevgere Dmanlk Yol
hpohlama ve alkn dorua trmanmasdr.
D e il balkl yaz ile Eer l olarak
nemli bir sorun da eletirilere cevap verirken
domusa balkl yazlarn gerek uslubuna ve
eletirilerin muhatab belirlenmelidir. Tevger
gerekse mantna ynelik eletirilerimi su
dnda kalan ve Tevgere eletiride bulunan tm
nacam.
Gerek partilerin ve rgtlerin ve gerekse cephe
kesimleri thmet altnda brakabilecek, belirsiz
hedefler gstermek eletiri mant olamaz. Ol
ve birliklerin geliim srelerinde durgunluk ve
sa olsa yazy yazanlarn ve benimseyenlerin be
zlme sreleri yaand gibi, gelime ve ye
nilenme sreleri de yaanmtr. Krdistan hal
lirttii gibi suyu bulandrm aktr
Sorunu daha iyi anlamak iin eletirime konu
knn kurtulua giden srecinde oluturulacak
olan iki ayn balkl yazdan sadece bir paragra
ya da oluturulan Cephe - Birlikler halkmzn
f tekrar (iki ayn yaz diyorum; nk iki yaz
yazgs iin ok nemli sorunlardr. Bu balam
nn mant da birbirinin kopyasdr) sunarsak
da Tevgerin oluumu T.Krdistan ulusal ba
mszlk srecinde ileriye dnk olarak atlan
yerinde olur.
nemli bir adm ise, yeni olan bu gelimenin,
Tevger e Dmanlk Yol Deil balkl yaz
nn 5. paragrafnn tamam udur: Tevger rilerici devrimci yurtsever evre ve unsurlar tara
fndan tartlp eletirilmesi de doal olacaktr.
xistinek n ye. Teva v u teva jiyana Tevger<
e ya
Ayrca Tevgerin ynlar arasnda benimsenekurt li ser w gelek tit hatin gotin. Dijmin li hbilir bir alternatif durumuna gelmesi iin canl
lek, ekere ye, p ne xwe e dijminat dike. Ev
t famkirin. Le hucm u dijminatiyn j i hinek
ve yararl tartma srecini yaatmak iin Tevgere byk grevler dyor.
der u dorn Kurd, ku j i xwe re dibjin oreger,
birast be mane ne. Hinek derdor j i damezrandiEletirilere yant verilirken, ulusal demokratik
gler arasnda karlkl iyimser atmosferin ge
na Tevger e u heta ro destp kirine yasna dixwnin. Dibjin tevger m ir bye p kfa xwe ti
litirilmesine zen gsterilmedir. Bu davrann
nin. Ji bo mirina Tevger e i j i wan t dikin. Ji bo
gelitirilmesi Cephelerin - Birliklerin zn
i? Vana j i pketin heznakin. Kar j i wan nay
oluturur. Srelere alternatif olma olay en iyi
l naxwazin li derv wan j kar bimee. Li hlek
programlara, tzklere sahip olma olay deil
qala yektiya, li hla din dijminatiya yektiya di
dir. Amaca ynelik pratik gelimelerdir. Tevger'in kuruluundan bugne uzun bir zaman
kin. Ewana dur ne temama kare wan ew e ku
toz bavjin avn xelk. Dixwazin av ol bibe,
gemedi. Tevgeri bekleyen pratik grevler ok
beke riyan wan nayn dtin .
tur, bu grevler yce grevlerdir. Bu grevlere
Okuyucu beni balasn, yaz yle aslsz su
ulamak zorlu ve karmak bir sreten ge
lamalarda bulunmu ki, (nasl olsa Avrupada
mekle mmkndr.

Kurd - Tirk
Krte - Trke
Rojnama Heftey Haftalk Gazete
Hejmar - Say; 64 (10) Hefte 10
09 Adar Mart 1989

K^piTANfi
Kurdisk Turkisk
Veckotidning
Nummer; 64 (10) Vecka 10
09 Mars Adar 1989

Berpirsiyar Git
Genel xaxin ynetmeni
Orhan KTN, 0 8 - 2 9 50 56
Berpirsiyar Algir
Yardmc ynetmen
etn EKO, 08 - 29 83 32
Adress; Box 7080, 17207 Sundbyberg
Bro; rsvngen 6C, Hallonbergen
Tlf; [46J 8-29 83 32
Telex; 131 42 ANK S
Telefax; 08-29 50 56
Bankgiro; 343-5559
Postgiro; 2 65 33-0
apxane Bask;
Tidnings Tryckarna p land AB

Chefredaktr och ansvarig utgivare

Orhan KOTAN, 08-295056
Redaktion sekreterare
etin EKO, 08-298332

yayoruz) Det var Konstit! dememek elde

deil.
Yukardaki alntda da grld gibi, Tev
gerin ksa sreli oluuna ramen, onun zerine
ok eylerin sylendii belirtilmekte. Yaznn
mantndaki, ok eylerin sylendiini belir
tirken, ifade etmeye alt mantn izdm
sylenenlerin tmnn olumsuz eletiriler ol
duunu belirtmek istedii aktr. Ve yaplan
tm eletirileri de bir lde deerlendirerek,
dman glerin Tevger karsndaki konumu
ile baz Krt evrelerin ve kendilerine devrimci
diyen glerin eletirilerini iki satrn dizileri
arasna sokuturarak eletiriye balamas bir ta
lihsizliktir.
Biraz drst olmalyz dostlar; ajite ekmenin
aslsz sulamalarda bulunmann artk zaman
oktan geti. Kim kimin geliimini istemiyor?
Niye istemesin? Sizin dmanlarnz onlarn da
dman deil midir? Sizler ne yapmak istediniz
de sizlere engel oldular? Bu konuda bir tek r
nek gsterebilir misiniz? Yazda saldr ve d
manlklarn yapld sylenmektedir, fakat bu
saldr ve dmanlklardan hi bir rnek veril
miyor. Kald ki bahsedilmek istenen, Tevgere
kar yaplan eletiriler ise, bunun kadar doal
bir ey olamaz. Yaznn btnl iinde de be
lirtildii gibi, hakl eletiriler vardr, haksz
eletiriler vardr. Bunlar birbirinden ayr tutul
mal, ayr ayr eletirilere tabi tutulmaldr. Fa
kat grnen o ki, sylenenler ile yaplanlar bir
birini tutmaynca, ortaya fukara zavalllnn
kltr kar.
Ayrca yaplan eletiriler yapc ve ikna edici
olmaldr. Tevger asndan dnldn de
kat, sert ifadelere bavurarak eletiride bulu
nanlar dmanca tavrlar olarak gstermeye a
lmak, yurtseverlik bilinci ve onun tayaca
sorumluluk duygusuyla badamaz. Olaylara
ve sorunlara ayr mantkla yaklaabilme istemi,
srecin deiik aamalarndan geerek belli bir
boyutuna varmakla mmkndr. Bu boyuta ula
abilmek iin gemiin ve gelecein sa duyu
sunu belli bir tempoda muhafaza etmek gereki
yor. Bu gelime srecinde her kesin ve her hare
ketin kendine zg yurtseverlik ltnn,
zgl bir yan vardr. Hareketler asndan ol
sun, birlikler asndan olsun ve gerekse tek tek
unsurlar asndan olsun, Krt halknn ulusal
bamszlk srecine katkda bulunmann etkisi
de farkl olacaktr. Belli bir gelime ve oluum
karsnda herkesten ayn tavr ve lleri iste
mek kaba bir dogmatizimdir.
Devrim ciler olgun insanlardr, sabrl ve
inanldrlar, her eletiri karsnda tepki gs
termezler, duygusalla da meydan vermezler.
12 Eyll Askeri Faist D arbesinden bu yana 9
yl geti. Var olan mevcut parti ve hareketleri
miz henz rgtsel sorunlarn dahi zemedi
ler. Blndke blndk 5 ile 10 iken 15 olduk.
Yani 1980den 1988e kadar ak bir deyile ifade
edersek, snfta kaldk. te bu aamadan sonra
halkmzn istemi olan birlik, nihayet 8 parti ve
rgt tarafndan kurulduu resmen ilan edildi.
(Tabi tek kiilik rgtten tutun da, tek kiilik
partiye kadar).
Tevgerin oluumundan sonra baz hareket,
evre veya tek tek devrimci, yurtsever unsurlar
gr ve dncelerini belirtebilirler. Hatta
Tevgerin kendisi dahi bu sreci yaatarak eleti
ri - zeletiri mekanizmasn ileterek, Tevgeri
glendirmeye, kendileri dmdakilerle ilikile
ri gelitirerek daha gl bir Tevgeri iar edin
melidir. Fakat grnen o ki, daha Tevgerin ilk
saysnda eletirilere, eletiri olsun mantyla
yaklam gsterilmitir. Hani 12 Eyll ncesi
durum un deerlendirilmesi yapldnda; grupu davrandmz, sekter olduumuzu, geni

Nivsarn ku tn andin li xwediyan venagerin

Gnderilen yazlar iade edilmez
Redaksiyon dikare nivsarn ku ji
rpeln xwendavanan Serbest
Kurs re tn andin, li gor dzena rpelan, kurttir bike.
Serbest Krs ve Okuyucu Sayfas
iin gelen yazlar, zne dokunulma
dan sayfa dzenine gre redaksiyon
tarafndan ksaltlabilir
Egerxwediyn nivsarn kurd titektaybet nebjin, redaksiyon dika
re, li gor standardn ziman kurd,
__________ guhertinn pewist ke

Postadress; Box 7080, 17207 Sundbyberg

Beskadress; rsvngen 6C, Hallonbergen
Tlf; [46] 8 - 29 83 32
Telex; 131 42 ANK S
Telefax; 08 - 29 50 56
Bankgiro; 343 - 5559
Postgiro; 2 65 33 - Q
Tryckeri; Tidnings Tryckarna p land AB

ISSN 0283 4898

dnmek gerektiini, birbirimize kar taham

ml gstermemiz gerektiini sylemedik mi?
Eer ilikilerin byle olmas gerektii konusun
da kendimizi inandrmsak, kafalarmzn da
deimi olmas gerekmiyor mu? Eletiride bu
lunanlara dmanlk yapyorlar, satayor
la r diyerek yeni srtme ve yarmalara ze
min yaratmak, eskiye dnn izleri deil
midir?
Pratiin deimesi iin her eyden nce kafala
rn deimesi, kafalarn deimesi iin de, in
sanlarn sarslmas gerekiyor. Geni almay
esas aldklarn syleyenlerin bunu pratikte ka
ntlamalar gerekmez mi?
Altnc paragrafn beinci cmlesi yle diyor;
Tevger i Avrupa d a olmakla suluyorlar, bunu
da saldr ve dmanlklarna gereke gsteri
yorlar. Bu hakszlktr. Yanlz hakszlk da deil
yalandr.
Evet dostlar kvranmann, szlanmann hi bir
faydas olmaz. Tevger Avrupada olmutur. Bu
nun gizli kapal hi bir taraf yoktur ve hi kimse
de Tevgerin lke iinde yapldn syleyemez.
Niye gereklerden yzmz eviriyoruz? Ay
rca gerekliimizi kabullenmek bir zayflk ve
ya inanszlkta deildir. Ama eksikliktir. Bu
eksiklik ise yanlz Tevgeri oluturan glerin
deil, tm T. Krdistan ulusal demokratik g
lerin iinde bulunmu olduu, mevcut rgtsel
yapsyla orantldr. Ayrca Tevgeri oluturan
glerin Tevgerin hazrlk almalar dne
minde tarttklar bir konu da (eer duyduklar
mz ve iittiklerimiz doruysa) Tevgerin Avru
payla snrl kalmamas sorunu deil miydi?
Devrimci yurtsever bir unsur olarak benim de
kiisel dncem; eer Tevger Avrupayla snrl
kalrsa, l domu bir iskeletten farkl olmaz.
Bunu baz Krt evre ve rgtleri de sylyor
diye Tevgere satama ve dmanlk olarak m
alglamak gerekiyor? Ayrca alglanan trden
hayaller kurup, henz pratik uygulamalar dahi
grlmeden herkesin birlik nnde secdeye
durmasn beklemek bir hayaldir. Tevger zerin
de konuuluyor diye yasin okuyanlar gibi ka
derci yaktrmalarda da bulunmak sorunu da
tmaktr. Basit yarglara varmak kolaya ka
maktr. Tevgerin glenmesi halkmzn bir
kazanm olacaktr. Yasin okumakla hi bir ge
limenin n almamyaca gibi yamur duas
na kp, vaaz vermek de fayda vermez.
Eer l olarak dom usa balkl yaznn
son cmlesinde kullanlan meyve veren aaca
ta atlr ata sz ise, ii kof gerici bir ata sz
dr. Bu ata sz toplumlarn geliim srecinde
ynlarn artan fke ve direncini krmak iin,
zaman zaman egemen gler tarafndan da kul
lanlmtr. Kald ki, Tevgerin kuruluundan bu
gne kadar henz iskelesi dahi btnyle ina
edilmedi, yapraklar yeermedi ki, meyvesine
ta atlsn.
Hereye ramen beklenti ve inanlar tken
mez. Bizden istenen saygmz belirterek, te
menni ederiz ki Tevger halkmzn istem ve ta
leplerine uyum gstererek halkmzn ulusal ba
mszlk savamna nderlik edebilsin.
Yine temenni ederiz ki, yanlanlar Tevger de
il, eletirileri olanlar olsun. Yanlg insanlara
mahsustur.
Son olarak yurtsever devrimci bir unsur olarak
Tevgerden isteim u ki, yaplan eletirilere ta
hammlszlk kalc bir eilim haline d
nmesin.

ehmus Rean
Eskilstuna-sve

24.02.1989

ABONE

3 Meh 3 Aylk
| 48 SEK-24 DM

E
H

6 Meh 6 Aylk

96 SEK48 DM

E
H

Salek Yllk

208 SEK-104 DM

Tarih / Drok................................
NAV/PANAV
SM /SOYSM

NAVNAN
ADRES

..........

WELAT / LKE

:........................................................................ ........

Hn dikarin heq abonet li ser hesaba GILALA AB Postgiro 26533-0

Stockholm razfnin 0 sretek j ji Box 7080,172 07 Sundbyberg-Sweden re
bi garta abone rkin._______ _________________________________
Abone cretini GILALA AB PG; 26533-0 Stockholm kontosuna yatrarak, bir
kopyasn Box 7080,172 07 Sundbyberg-Sweden adresine abone kartyla bir
likte postalayarak abone olunabilir.

J^URDISTAV
adress; Box 70 80, 172 07 Sundbyberg-Sweden

POSTTIDNING
Tel; 08 - 29 83 32
Fax; 08 - 29 50 56
Telex 131 42

Limja dip Rud

Mislimanan li Swd j li dij
apkirina pirtka Rud ya A ye
tin eytani xwepandanek
kirin. Nzk 150 misilman li
ber deriy apxana Bonniers
kom bn ji slam re e r i, ji
Rud re mirin! gotin apkiri
na pirtka Rud protesto kirin.
Misilmann welatn ch, roja
emiy (4.3.1989) li ber deriy
apxan limj kirin. Hin bedarvann me biryara kutina Ru
d bi awak vekir diparastin, hin
ji wan j deng xwe nedikirin.
Bedarvann xwepandan kartek ji bona andina Serokwezr
Swd Ingvar Carlsson belavdikirin. Di v kart de ji serokwezr
dihat xwestin, ku apkirina pirtk bide qedexekirin.
Xwepeandan misilmanan ba
la xelk zde nekiand, l hin temaevan bi wan re ketin minaqe. Pols ji tirsa bhevna di
navbera dilsozn Xumeyn dijbern w tedbirn fireh standib.

Bilefeld
Kuhlo-Realschule
Fritz-Reutur-Str.30
48 Bielefeld 1
Wann/Tarih: 11.3.1989
Uhr/ Seat: 17

Osnabrck
Aula Der Uni
Osnabrck (Schloss)
Wann/Tarih: 12.3.1989
Uhr/ Seat: 14:30

Berlin
Quartier Latin
Potsdamerstr.96
U-Bahn: Kurfrstenstr.
Bus: 48-83
Wann/Tarih: 1.4.1989
Uhr/ Seat: 18:30

Awistralya
alkariya
penaberan kir.
AN K

Sydney

Awistralya 100.000 dolar bo alkariya penabern Kurd kir. Yn nuha li Tirkiy ne da rxistina Koma Netewan. Li paytext Awistral
ya, Canberra, Senatr Gareth Evans, wezr
pwndiyn derve da zann, ku ev drav bo kirna kincan xwarin hatine dayin, da rewa penabern ku ji Iraq derbas Tirkiy bne hebk
batir bike. Awistralya sala born 100.000 dolarn din bo alkariya penabern Kurd dabn
rxistina Xaa Sor.
Berpirsiyarek Cebheya Kurdistan, Dr.
Mehmd Osman, di hevpeyvneke tev weneka bi ziman Kurd, ya Radyo 2 EA,
Sydney, bi tlefon, got, ku cebhe hwadar e
ev dravan bigihn penaberan. Wek t zann,
hukmata Tirkiy ta nuha r nade, ku ti hukmat, yan rxistinn navnetew, rasterast alkariy pk penaberan bikin, yan pwendiy
tev wan girdin. Li mil din, Wezareta Karbarn Muhaciran ya Awistral, bo weneka
Kurd li Sydney da zann, ku ta nuha ten 18
merovan bi rya sefareta Awistralya li Enqer
xwestine werin Awistralya. Neh ji wan hatine
pejirandine kaxizn nehn din h kuta
nebne.
Wezareta Karbarn Muhaciran ya Awistral
dibje, ku sedema nizimbna hejmar ew e,
ku hukmata Tirkiy r nade, ku kesn penaber
yn di kampan de diin der.
Bi gotina berpirsiyarn Tirk, Tirkiy nuha
alkar ji Komisyona Penaberan ya Koma Netewan xwestiye. Heke ev komsyon bixwaze
hukmata Tirkiy r bide, Awistralya fersendn bo penaberan li hol ne bo penabern
Kurd xuya bike, dibje Wezareta Karbarn
Muhaciran.

Elmanya
penaberan
vedigerne
AN K

Stockholm

Li gor rojnama Welt Sontag, hikumeta El

man dixwaze di derheqa penaberan de siyaseta xwe bigorne. Hikumet dixwaze hatina milteciyan km bike.
Wek t zann pirr kes dixwazin ji welatn
Awrupa Rojhilat birevin werin Elmanya Fede
ral . L hatina wir pirr zor zehmet e. Piraniya
van penaberan p direvin Swd, pit re an bi
diz, an j bi ekere ber xwe didin Elmanya
dixwazin li wir bijn.
Her sal ten ji Polonyay nz 30 hezar pena
ber tn Elmanya. Heta niha bi deh hezaran Polon di kampan de dijn b misade ne. Di jiyanek dijwar xeter de rojn xwe tij dikin.
Ji sedema v yek hikumeta Elman dixwaze
ji bo Polon, Yugoslav, Amerka Latn hinek welatn Asya vze deyne.
Swd penabern ku ji Elmanya, Fransa an j
ji welatek Ewrupa rojava tn qebl nake. Li
gor qannn Swd div kesn weha neyn
Swd li cy xwe daxwaza penabertiy bi
kin. Yan hatibin kjan welat, ew welat lazime
ku heq penehendetiy bide wan. Ji bo v yek gava ku kesek ji Elmanya t Swd dixwaze daxwaza penabertiy bike, hikumeta Swd
w kes berpa dine Elmanya.
Niha Elmanya j dixwaze v usul pk bne.
Bo ku ji welatn sosyalst her roj bi dehan kes
tn Swd. Hatina Swd ji bo hemwelatiyn
welatn Ewrupa Rojhilat ew end zehmet nne. Piraniyan wan penaberan dixwazin Swd
ji xwe re bikin silme pitra herin Elmanya.
L hikumeta Elmanya dike nake nikare ber
v tit bigre. Bo ku penabern ku ji Swd di
in Elmanya bi diz xwe li snoran dixin derbas dibin. L di van dawiyan de Elmanya dixwaze van kesan tesbt bike. Ger hikumet bikaribe ji bin v bar derkeve, w bi hezaran
penabern Polon an j yn welatn sosyalst
pa de bn andin.