>Nr: 81(5-6) 26.03.

1990

Year: 4

The Kurclish Newspaper

ROJNAMEYA 15 ROJIN 15 GUNLUK GAZETE

Tel; [46] 08-29 83 32

Telex; 131 42

Telefax; 08-29 50 56

SMRGEC TERRE KARI

politika * ekonomi toplum

Devrimcinin grevi, diyordu Lenin, yeni m
cadele yntemleri icat etmek deildir. Devrimcinin
grevi, kitlelerin yaratt mcadele yntemlerini
alp, ona siyasi bir ierik kazandrmak ve tekrar kitle
lere iade etmektir.
Getiimiz ay Krdistan alt-st oldu. Kitleler, yl
lardr militarist smrgeci TC ynetiminin uygulad
snr tanmaz zulmn, bask ve imha eylemlerinin ya
ratt fkeyi, demokratik protestolara dntrdler.
Kitleler, bask ve zulme kar znde devasa saldr
potansiyeli tayan savunma eylemlerine giritiler.
Kitlelerin yaratt mcadele biimi, gncel slogan
lardan ayklannca, btn ile demokratik ve btn
ile devrimci nitelikli genel ve kkl bir halk hareketi
nin biimini, ieriini ve sloganlarn tad grl
mektedir.
lk belirtileri Gundik ve Slopide ortaya kan bu
halk hareketi, Nusaybinde kitlesel bir biim ve Ciz
rede de devrimci ve demokratik bir ierik kazand.
Cizreden sonra olanlar farkl bir yerde deerlendir
mek gerekiyor. Ykselen bu kitlesel direni dalgasn
bekleyen en byk tehlike, basit kundaklama ve terr
eylemleri ile kitlesel protestolarn PKKllatrlmas
idi. Ve bilinli bir biimde bu yapld. Yaplanlara ek
olarak bir de Elaz Ferro Krom iletmelerinde al
an mhendis, 9 kiinin kuruna dizilmesi ekle
nince, Trkiyede btn demokratik kurulularn, de
mokratik muhalefetin, basnn desteini alan Nusay
bin - Cizre direnii,
tersine dnd. Ya
klan tankerler, es
naf
tehdit
eden telefonlar, ky
basknlar vb. bir
hay huy iinde TC
militarizminin az
gn ovenizmi hare
kete geti. Ortak
tehdit karsnda b
tn partiler ortak ta
vr aldlar. nce
Milli Gvenlik Kon
seyi, daha sonra Ba
kanlar Kurulu ile
st dzeyde gr
meler yapan Cum
hurbakan, nihayet
iki byk muhalefet
partisinin
genel
bakan ile de bir
zirvede bir araya
geldi. Bu muhalefet
partilerinin bakanlar, ki, zaln
Cumhurbakanl
n alay konusu et
miler ve ankaya1
ya kmayacaklarn
defalarca
akla
mlard. Ama, ya
ratlan hava ylesi
ne hayati ve o kadar
^
ok ulusal idi ki, bu
beyanatlarn bir an
da unutup, nn ve
Demirel ankaya1
nn yolunu tutmada
tereddt etmemi
lerdi.Yaratlan hava,
vatann btnl
nn tehlike iinde grlmesi noktasnda odaklayordu. Oysa, Trkiyeyi tehdit eden terr Dou ve G
neydou dan gelmiyordu. Olaanst Hal Blge Valisinin Anadolu Ajans ve Genel Kurmay stihbarat,
Basn ve Halkla likiler Dairesi ile beraber yarattk
lar olaanst kargaa lklarna ramen, TCyi
tehdit eden terr dalgas, metropol merkezlerden
ykselmekte idi. Hkmeti ve ankayay bask altna
alan olaylar, Profesr Aksoyun ve gazeteci Emein
ldrlmeleri ile boyutlanm ve faili mehul olan bu
cinayetlerin arkasnda irtica aranmaya balanmt.
Muhtemel bir darbenin ayak sesleri, bu irticai cina
yetlerin arkasndan geliyordu. Yllarca devleti ynet
mi tecrbeli bir devlet adam olan Demirel, btn
politik hayat boyunca ilk kez endielerini aklama
ihtiyac duyuyordu. Demirelin endieleri Dou ve
Gneydou olaylarndan kaynaklanmyordu. Demi
relin endieleri dpedz, i bir hesaplamann rn
olan ve metropol merkezlerde trmandrlan terr dal
gasnn hedef ald militarist bir mdahaleden kay
naklanyordu. Bu nedenle de btn politik almas
n ayrd zal ve ANAP alaa etme taktiine
ramen, hkmetin alaca her nlemi destekleyece
ini beyan etti. Tam da byle bir dnemde Nusaybin1
de kitleler hareketlendiler. Nusaybinde kitleleri he
def seen devlet gleri keye skt. Ne zel Timi
ve ne de Blge Valisinin manevralarn destekleyecek

Nusaybin
Cizre
Slopi...
Orhan KOTAN

RUPEL / SAYFA 2

kimse ortaya kmad. Tersine, zel Tim Datlsn,

Grnen odur ki Kuzey Krdistanda ykselen dev
Olaanst Hal Kaldrlsn!; kenceye Son! slogan rimci dalga krlacak, geri decektir. Devlet, Kr
lar Trkiye dzeyinde byk destek grd. Devletin
distan politikasn PKKnn zerinde younlatrmaya
halk korumas gerektiine iaret edildi. Blge halk byk zen gstermektedir. PKKllatrlan olgula
nn maruz kald bask ve zulmn artk son bulmas
rn zrerine rahata gidilebilmektedir. Kont-Gerilla
gerektii ok geni ve yaygn evrelerce dile getirildi.
her an bir dizi provokatif eylem yapmak ve bunlar
Ardndan Cizre ayaa kalkt. Arkasnda 5 l brakan
PKKnn zerine ykmak gibi bir avantajla hareket et
Cizre direnii de biimi ve nitelii itibariyle kitlesel
mektedir. te yandan, Nusaybin ve Cizre olaylarnda
destek prd. Ancak, baz evlere saldrlmas, bir ka
ak olarak grld ki PKK, ulusal kurtulu iin bir
TIR kamyonunun atee verilmesi gibi kitle hareketini
ara olarak grlmemektedir. Tersine, PKK, PKK
boacak ve devletin mdahalesini merulatracak
iindir mant daha ar basmaktadr. Eer byle ters
olaylar balad. Daha olaylarn scakl iinde yaa bir mantk sz konusu olmasa idi, onbinlerin ayaa
nrken, Elazda 9 kii kuruna dizildi ve nereden ba kalkt bir evrede, Elaz/Kovanclar eylemi yapl
klrsa baklsn -kitle eylemlerini bomas asndanmazd. j^az/Kovanclar eylemi, Nusaybin ve Cizre
provakatif bir nitelik tayan bu eylemi PKK stlendi.
direniini bomakla kalmad, bir de asl dzenin b
Sonra basn ve TRT kanal ile dier il ve ilelerde Nu tn glerini militarist kadro nnde dize getirerek
saybin ve CizreW~Iduu gibi kendiliinden ve de devletin mdahalesini meru klacak artlar da yarat
mokratik nitelikli olmayan, kepenk kapama eylemleri
t? Tam Ha~HevTetin Nusaybin ve Cizre direnileri
PKKllatrld. Bu da terr metropol merkezlerde
nnde titremeye balad bir dnemede ellerini kol
trmandran militarist kadrolarla ankayay ve hk larn sallaya sallaya Bekaaya giren Hrriyet muha
meti ortak bir noktada br araya getirdi. Bu ortak nok birlerine, PKK Genel Sekreteri etin Eme i deil
ta, TCnin kanl Krdistan politikasnn yeniden dev ama, mhendisleri biz ldrdk diyebildi.
reye sokulmas idi. TCnin Krdistan politikas devre
PKK, 6 yldr srdrlen silahl mcadele pratiin
ye sokulurken, zal ve ekibi de imdilik militarist de devletin srd alana skp kalmtr. Bu alan
kadrolara boyun emi durumdaydlar. nk, ban modern ulusal kurtulu mcadelesinde bir srama
dan bu yana zal ve ekibi Dou ve Gneydou olayla tahtas veya kalc birer mevzi olma durumunda olma
rnn gereinden fazla abartld kansndaydlar. Bu yan kk kyler, mezralar; feodal eliki ve atma
nun en somut rnei ise Trkiyeyi ayaa kaldran Cularn halen yrrlkte olduu airet yerleim birimle
di operasyonu srasnda ortay kmt. Cudi
ri; bir ihbar a ve kar devrimci glerce korunan s
operasyonu, o zaman Babakan olan zal ve hk nr blgeleridir. ran, Irak ve Trkiyenin istihbarat
meti hi hesaba katmadan, Cumhurbakan Evren ile rgtlerinin yuvaland, bu devletlerin tepesinden
GenelKurmay arasnda kararlatrlmt. zal H kontrol edilen son derece hassas blgelerdir. Bu alan
da skp kalan bir silahl hareketin hi bir ans ol
kmetinin ileri Bakan ise meselenin abartlmamas gerektiine iaret etmiti. Bu boyun emenin nere mad ise kesindir. Bu somut gerek mutlaka grl
ye kadar srecei ve oluturulan dengenin ne zaman
mek durumundadr. Bu gn silahl mcadelenin
bozulaca ise, gerek Krdistanda ve gerekse metro nndeki alternatif, ulusal kurtulu boyutunda ordupol merkezlerdeki uygulamalarla ortaya kabile lamak deildir. Tersine, snr boylarnda ekiyalacektir.
maktr. Son iki ay iinde 70 civarnda silahl militan
Esasen, Nusaybin ve Cizre olaylar Kuzey Krdis katledildi. Fakat ilgintir, bunlarn tm de baskn
tanda mcadele eden siyasi glere olduu kadar,
larla katledildiler. Basknlar, ihbar ve ispiyon ann
Trkiyedeki devrimci glere de yol gsteren kitle
nerelere kadar szdn gstermektedir. Bu 6 yllk si
eylemleridir. Nusaybin ve Cizre olaylarndan sonra
lahl mcadele pratiine sahip bir siyasi parti iin b
ak olarak grld ki Krdistanda bir iki kasabann
yk bir gaflettir. 11 Eyll 1961 da Baas ile anlamaz
ayaa kalkmas bile devleti titretmektedir. Dzenin
lk sonucu M.Barzani dalara ekildii zaman yann
btn glerini, aralarnda ki btn elimeleri bir
da yalnzca 60 pemerge vard. 1963de ilk Batl
tarafa atarak bir araya getirebilmektedir. Yasama ve gazeteci Barzani ile grmee gittii zaman ise Zayrtme mekanizmalar byk bir hzla istenenleri
xodan Haneqine kadar kurtarlm bir blge olutu
yerine getirmektedir. Ancak, bu olaylarn kitlelerin
rulmutu v ^ r c a j i j ^ t u j m ^
gereken somut
kendi eylemleri olmak; demokratik bir platforma ve bir gerek vardr. PKKya en fanatik ltler iinde
hedefini iyi belirleyen sloganlara sahip olmak zorun kar olan gler bile, katledilen bu insanlar yurtseda.. rnein, Nusaybin, Cizre ve ksmen de Slopi1 "ver gerilla kavram iinde deerlendirmektedirler.
den sanra, kitlelerin yaratt bu mcadele biiminin
Bunlar, neresinden baklrsa baklsn vahi ve zalim
ierii boaltlmaya baland. Suni teneffsle kepenk
Trk ordusuna kar savaan yrekli insanlardr. Mikapatma eylemlerinin srdrlmesine alld. PKK
lltarist smrgeci zuTmun yaratt korku duvarn
artk halk da eyleme soktuunu iddia ederken, Diaan militan elerdir. Ancak, izlenen yanl askeri
yarbekirde Demokratik Platform bildiri yaynlad,
ve siyasal strateji ve taktikler nedeni ile dmana teryaklan bir iki dkkann sorumluluunu PPKK ve kedilmektedirler. 70 gerillann katli byk ve ciddi
KUK-SE stlendi _Ama dkkanlarn niin yakld bir olaydr. Bu byk ve ciddi olay, Nusaybin ve Cizre
aklanmad! Batmanda balyozlarla kepenkleri kran direnileri ile diyalektik bir btnsellik iinde ele al
devlet grevlileri ile Diyarbekirde dkkan yakma ev- nrsa, kitlelerin iinde dal budak salan siyasal rgt
lemi arasndaki farkllk da i ie geti. Silvande
lenmenin nemi ve deeri ortaya kmaktadr. Oysa
Mahsum Korkmazn afileri asld ve basnn yayd
Krt hareketi bu siyasal rgt andan yoksundur. Bu
haberlere gre, esnaf M. Korkmazn lm yldn siyasal rgt andan yoksun olduu, Nusaybin ve
mn anmak iin kepenk kapama eylemine girimi
Cizre olaylar ile biraz daha aa kmtr. Sorunun
oldu. Bunlar Nusaybin ve Cizrede tm ile antir
bylesi plak biimler iinde ortaya kmasndan
igalci ve kitlesel bir nitelik tayan kitle eylemlerinin
sonra bile, eer Krt hareketi, militarist smrgeci
boazlanmasndan baka anlam tamyordu. Kitlele saldr karsnda ortak bir direnme cephesi oluturarin yaratt mcadele biimlerini alp, ona siyasi bir
myorsa, bu, Kuzey Krdistandaki siyasal glerin
kitlelere verecekleri pek fazla bir ey kalmam anla
ierik kazandrmak baka eydir, kitlelerin yaratt
mcadele biimlerini d drtlerle kopya etmeye yel mn tayacaktr. Siyasal gler asndan byle bir
tenmek baka. Eer Krdistanda kitleleri kucaklayan
dnemde kendilerine den grevlerin ve sorumlu
bir siyasal rgtllk dzeyi olsa idi, ulusal kurtulu luklarn yerine getirilmesi hayati neme haizdir. n
un ban eken bir nderlik -parti ya da cephe- ol k toplumsal olaylar insanlarn keyfine gre biim
mu olsa idi, hi kuku yok ki, Nusaybin ve Cizre di lenmezler. Toplumsal olaylarn ortaya kmasnda vo
renileri btn Krdistan garsan ve ayaa kaldran
lontarizmin rol olduka snrldr. Toplumsal olaylar
bir halk ayaklanmasna dnebilirdi. Bunlar olmad uzun tarihsel srelerin, byk birikimlerin rnleri
iin ve ipler devletin elinde bulunduu iin; bir ka
olarak ortaya karlar. Siyasi glere den grev,
gn iinde durum tersine dnd. galci gce ynelen
toplumsal olaylarn ortaya kn, eilimini, izledii
onbinlerin yaratt uultu, byk bir terr ve bask
yolu, tad potansiyeli yerinde ve zamannda deer
dalgas olarak kendi zddna doru evrimleti. Kuzey
lendirmek ve gerekli mdahalelerle toplumsal olayla
Krdistan ok ar ve sancl gnlerin beklediini
r gerek hedeflerine yneltmektir. imdi tam da bu
belirtmek bir varsaym deildir artk ve bu ar ve tarihsel mdahalenin zamandr ite. Gerek lkede
sancl dnem metropol merkezlerdeki demokratik ve ve gerekse lke dnda olsun Krt hareketi gerekli
sosyalist muhalefeti de boacaktr.
her trl ara ve gerece sahiptir. Bu ara ve gerelerin
Durum bir yan ile hemen hemen Takrir-i Skun
gc ve nitelii harekete gemeden elbette grlme
dnemini andrmaktadr. Geri zaman ve mekan bo mektedir. Birleik, merkezi bir politik merkez tara
yutu bir hayli farkldr, ama, eilim ve tasarlanan uy fndan bilinli bir biimde kullanlrsa, bu gn pas
gulama byk bir benzerlik iindedir. Trkiyede ol lanm gibi grnen pek ok ara ve gere gerek bir
sun, Kuzey Krdistanda olsun demokratik ve sosya silah haline gelebilir. Bu ara ve gereler yannda mu
list siyasal gler en az devlet kadar hesapl bir
azzam bir politik insan esi yatandan frlamaya ha
hareketlilik iinde olamazlarsa, glerin birletiril zr bir mermi gibi beklemektedir. Bu nedenle siyasi
mesinde hantalca davranlr, kk grup karlar
glere ve de zellikle siyasi nderlere ok byk ve
iinde hareket eden ajitasyonlara ynelinirse, hi ku tarihsel grevler dmektedir. Bu grevlerin yerine
ku yok, ok ar bir darbe daha yenecek demektir. 12 getirilmesi bir mecburiyettir.
Eyll srecinde yenen darbelerden sonra, devletin
Militarist smrgeci zulmun zaferini, mmkn
bylesi bir saldrs karsnda tutunmak hemen he olan en erken zamanda yenilgiye dntrmek ge
men mmkn olmayacaktr.
rekiyor.
KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

rzanf abor civakt

Beikinin Tutuklanmasna Tepkiler Sryor!

Beiki yine zmdanda!

Uluslararas PEN Klp ve Amnesty yaptklar aklamalarla Sosyolog
Doktor smail Beikinin derhal serbest
braklmasn talep ettiler. Bu arada bir
ok Batl yazar, politikac ve sanat ise,
kendi adlarna gnderdikleri mektup ve
telgraflarla Beikinin serbest braklma
sn TC Cumhurbakan, Babakan ve
Adalet Bakanfndan istediler.

Beikinin, yargland Devlet

leraras Smrge: Krdistan adl eseri
nin devam niteliinde olan Bilim-Resmi
deoloji Devlet-Demokrasi ve Krt Soru
nu adl son kitab da yaynland gn
toplatld.

18 Nisanda yaplacak olan du

rumay ok sayda Avukat ve birok
uluslararas kurum ve kurulu temsilcisi
nin izlemesi bekleniyor.

ANK Stockholm

Helsinki Nihai Belgesi ve dier bir ok uluslarara

s anlama altnda imzas bulunan ve son yllarda
Demokrasiye getiini her frsatta vurgulayan
Trk devletinin, sadece bilimsel aratrma yapt
iin bir aydna tahamml edemedii, onu ceza teh
didi ile almalarndan vazgeirmeye alt be
lirtilerek; Sizleri, tek suu Trk devletinin yok
sayd Krt toplumu zerine bilimsel aratrma
lar yapmak olan deerli bilim adam Sosyolog
Doktor smail Beiki ile dayanmaya aryo
ruz. denilmekte.
te yandan 15 Mart gn Bartn Cezaevinde bu
lunan bir grup devrimci tutuklu, Devrimci De
mokratik Kamuoyuna ar bal altnda yap
tklar aklamayla smail Beikinin serbest bra
klmasn isteyerek, rk-yasak devlet uygula
malarnn Trk ve dnya kamuoyu nnde tehir
edilmesi arsnda bulundular.
Yaplan aklamada u grler dile getirilmek
te:
Biz aada imzas bulunan kiiler, gerek smail
Beikinin tutuklanmasn, gerekse de dnce
nin yasak saylarak kitabnn toplatlmasn id
detle knyor ve Beiki nin derhal serbest brakl
masn istiyoruz. Kendisine ilericiyim, demokra
tm, emekten ve bilimden yanaym diyen tm kii
ve kurulular da, Beiki nin serbest braklmas
ve bu rk yasak devlet uygulamasn, Trkiye ve
dnya kamuoyu nnde tehir etme ynnde aba
harcamaya davet ediyoruz.

Beiki Senenin 6 Ay Cezaevinde

Beiki, Devletleraras Smrge Krdistan
adl kitabndan tr 11 Mart gn ifade vermek
iin arld stanbul Devlet Gvenlik Mahke
mesi Savcl tarafndan tutuklama isteiyle mah
kemeye sevk edildi. Devlet Gvenlik Mahkemesi
kendisine hi bir ey sormakszn ve ifadesini al
makszn Beikiyi tutuklad. Trk Ceza Kanununun 142/3-6. maddelerini ihlal sMflarndan
tutuklanan Beiki, u an stanbul Samalclar
Cezaevinde bulunmakta.
Trk asll bir sosyolog olan smail Beiki, bi
limsel almalarn Krtler ve Krdistanm sosyo
ekonomik yaps zerine yapmakta.
Beiki, Krt olgusuyla ilk kez ve nasl karla
tn yle dile getiriyor: Krt olgusuyla ilk defa
1960 ylnda Elazda karlatm. O yllarda, Si-

osyolog Doktor smail Beikinin son

yazd
4Devletleraras
Smrge
Krdistan adl kitabndan tr tutuk
lanmasna tepkiler sryor.
Uluslararas PEN Klp ve Amnesty yaptklar
aklamalarla Beikinin derhal serbest brakl
masn talep ettiler. Bu arada bir ok batl yazar,
politikac ve sanat ise, kendi adlarna gnderdik
leri mektup ve telgraflarla Beikinin serbest b
raklmasn TC Cumhurbakan, Babakan ve
Adalet Bakanmdan istediler.
Krdistan Kurtu Partisi (Rzgari) Avrupa Sekre
terlii 12 Mart gn kamuo
yuna yapt aklamada; g
nmzde smrgeci Trk
devletinden baka, bir kitaba
25 yl ceza bien bir devletin
kalmadn belirterek, buna
sessiz kalnamayaca, zgr
lk ve demokrasiden yana
olan btn glerin Beiki1
ye sahip karak, Trk devle
tini protesto etmelerini istedi.
smail Ifcikci
smail Beiki
Rzgari, Beikinin yaam
DEVLETLERARASI
BLM - RESM DEOLOJ
boyunca bilimsel gerekler
DEVLET-DEM O KRAS
SMRGE
den taviz vermediini, biliVE KRT SORUNU
madam olma onurunu her e
KRDSTAN
yin stnde tutarak, Trk ay
dnlarnn horlayc ve dla
yc tavrlarna kar da mca
dele ettiini aklamasnda
belirtti.
Aralarnda Krdistan Kurtu
Beiki'nin yeniden tutuklanmasnn nedenleri
lu Hareketi (TEVGER),
Krdistan Kurtulu Partisi
(Rzgari), Krdistan Demok
rat Partisi (T-KDP), Krdistan i Partisi (KP),
yasal Bilgiler Fakltesinde dari ubede okuyan
Krdistan Sosyalist Hareketi (TSK) ve Trkiye ve rencilere Tahsil i Staj Program uygulanyor
Kuzey Krdistan Kurtulu rgt (TKKK)nn du. Bu program, nc snftan drdnc snfa
bulunduu Kuzey Krdistanl Krt ve Trk rgt gemi renciler iin uygulanyordu. 1960 yln
leri 21 Mart gn yaptklar arda; Avrupal po da, staj program uygulanacak iller daha ok Bat
litikac, aydn ve sanatlar smail Beiki ile da Anadoludan seilmiti. Manisa, Aydn, Denizli,
yanmada bulunmaya ve . Beikiye ynelen ce Antalya, Balkesir, Eskiehir, sparta, Mula, z
za tehdidine kar kmaya ardlar.
mir vs. Bunlar arasnda bir de Dou ili vard. Ela
6 Krt ve Trk rgtnn ortak aklamasnda;
z. Arkadalarmn byk bir ksm bat illerini

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

Foto;ANK

smail Beiki 87 Maysnda cezaevinden karken...

setiler. Ben bir arkadamla Elaz
setim. Arkadam Elazl idi.
Tarafmdan Elazn seilmesinin
nedenleri neler olabilir?
O yllarda, zellikle 27 Maystan
sonra, basnda, niversitede, Az Ge
limi lkeler \ Geri Kalm Blge
le r Blgeleraras Dengesizlik gibi
konular tartlyordu. Ders program
lar, bu kavramlarn nda yeniden
dzenleniyordu. Dou blgesinden
ok sz ediliyordu. nsanlarn yoksul
luu, sefaleti, aresizlii anlatlrd...
Gazetelerde sk sk fotoraflar yayn
lanrd. Toprak damlar, yer altndaki,
maaralardaki, kovuklardaki, inler
deki barnaklar, plak ocuklar, karn
i, ba kabak, yaln ayak ocuklar,
aalar eyhler vs. 55 Aa sorunu
vard. Toprak sahibi aalarn, eyhle
rin, airet reislerinin srgn edilecek
leri, Batya mecburi iskana tabi tutu
lacaklar syleniyordu. Bu konularda
youn
tartmalar,
konumalar
oluyordu.
te Elaz sememin temelinde
bunlar olabilir.
Tahsil i Staj Program erevesinde,
1960 yl yaz aylarnda Elaz ili merkezin
de, ilelerinde ve kylerinde epeyce gezi
lerim, incelemelerim oldu.... Meni m
dahale incelemeleri srasnda kyller, da
ima baka bir dil kullanyorlard. Terc
man kaymakamn sylediini kyllere,
kyllerin sylediini kaymakama aktar
yordu. Tercman da genel olarak memur
lardan biri oluyordu.
Krte ile, Krt toplumu ile, ilk defa by
le bir zamanda ve byle bir mekanda
karlatm
Daha sonra 1962 ylnda Ankara Siyasal
Bilgiler Fakltesini bitiren Beiki, ayn
yl yedek subay olarak bulunduu Bitlis ve
Hakkaride Krtler zerinde aratrmalar
da bulundu. Hozat Kaymakam Yardmcl
da yapan Beiki, daha sonra Erzurum
Atatrk niversitesinde sosyoloji asistan

olarak almaya balad. Gebe Alikan

Aireti zerine hazrlad tezle 1967 y
lnda sosyoloji doktoru nvann ald.
Beiki, Dou Anadolunun Dzeni,
Sosyo-Ekonomik ve Etnik Temeller adl
ilk kitabn 1967 ylnda yaynlad. Kitab
nedeniyle Beikinin niversitedeki asis
tanlk grevine son verildi.
12 Mart Askeri Mdahalesiyle tutukla
nan Beiki, Diyarbakr Skynetim As
keri Mahkemesi tarafndan yargland ve
12 yl 10 ay ar hapis cezasna arptrld.
1974 ylnda karlan Genel Af Yasas ile
Beiki serbest brakld.
Cezaevinden ktktan sonra niversiteye
kabul edilmeyen Beiki, bilimsel al
malarn Komal Yaynevi evresinde
oluan kadro ile birlikte srdrd.
1976 ylndan sonra yln en az 6 ayn ce
zaevinde geiren Beiki, 1978 ylnda bir
kitabndan tr 3 yl hapis cezasna arp
trld. Adapazar Cezaevinden svire
PEN Klp Bakan Mademme Boulangere yazd bir mektup nedeniyle Sky
netim Askeri Mahkemesi tarafndan
Devletin itibarn yurtdnda kk
drmek iddiasyla, bu kez 10 yl ar
hapis cezasna arptrlan Beiki, toplam
13 yllk cezasn bitirdikten sonra, Mays
1987de serbest brakld.
u an Beiki 7,5 yl ile 15 yl arasnda de
ien bir ceza tehdidi altndadr. Beiki
ayn suu daha nce ilemi olduun
dan, cezas arttrlaca gibi, artl salve
rildii iin mahkmiyetinin geri kalan ks
mn da ekmek zorunda kalacaktr. Bu
toplam ceza ise, yaklak 25 yla yakn bir
cezadr.
Beikinin tutuklanmas ardndan,
Trkiyedeki demokratik kurum ve kuru
lulardan, bilim adamlarndan yeterli ol
masa da gemie gre olumlu saylabile
cek baz tepkiler ve dayanma giriimleri
geldi. Birok gazete ve dergi smail Beik
inin yeniden tutuklanmas ile ilgili geni
yazlar ve haberler yaynland.
*

RUPEL / SAYFA 3

politika ekonomi * toplum

Yarglamann ve cezalandrlmann temel
amalarndan biri de slahtr. Cezann slah
fonksiyonu! Kiiye yalan benimsetmeye a
lan, en azndan, kiinin doruyu ifade et
mesini engelleyen bir yargnn slah
fonksiyonu olabilir mi? Byle bir yarglama
nn inanlrl, gvenilirlii olabilir mi? Ya
ni yalan dllendiriliyor, doru cezaland
rlyor.
Ben, dncelerimden dolay ilk def yarg
lanmyorum. Benzer dncelerden, yayn
lardan dolay bir ok kez mahkeme nne
karldm. Cezalandrldm. Ksaca unu vur
gulamak istiyorum: Bu yarglamalarn
toplumsal ve hukuksal bakmdan hi bir
meru dayana yoktur. Yarglama meru de
ildir... Galileyi yarglayan Ortaa Engi
zisyon Mahkemelerinin nitelii asrlar son
ra konuulmaya balanmtr, anlalmtr.
Bu yarglamalarn niteliinin anlalmas
iin, aylara, haftalara bile gerek yoktur.
oktan anlalmtr.
Kitle haberleme aralar o kadar etkin ki!
Dnya o kadar kld ki!...
Ben dncelerimi her yerde savunabili
rim. Bundan onur duyarm.

1AVN mizah dergisinden...

Bataraf sayfa 3 de

Ben dncelerimi
her yerde savunabilirim.
Bundan onur duyarm.1
Beiki, 14 Austos 1980de svire PEN Klp Ba
kan Madamme Boulangere yazd mektup nedeniy
le yarglanrken, savunmasnda mahkeme heyetine
kar unlar sylyordu:
Sayn Mahkeme Heyeti,
Bilimsel aba srdrmeme ramen, bir ok kere
yarg nne karldm. Dncelerimden, kitapla

rmdan dolay cezalandrldm. imdiki yarglanmam

benim ilk yarglanmam deildir. Bu noktada yarglan
mamn hukuksal ynlerine deinmek istiyorum.
Bu yarglamalarn hukuk bakmndan, ceza hukuku
bakmndan anlamd nedir? Toplumsal gerekleri ifa
de etmek neden yarg konusu oluyor? Yalana taviz ve
rilmemesi, neden cezalandrlmas gereken bir ey
oluyor? Dnce neden cezalandrlyor? Yalana ne
den dl veriliyor? Bu konudaki delillerin ceza huku
ku bakmndan anlam ve deeri nedir?
Yarglanmamn en nemli amac, gerein gn
na karlmasdr. Asrlardn beri bu byledir. Dur
madan somut gerei ifade eden, doruyu dile geti
ren, buna karlk, yalan benimseyen, yalana dayal
resmi ideolojiyi iddetle rededen kiinin cezaland
rlmas...

AIKLAMA

Demokrasiye getiini iddia eden Trk

devleti iin 18 Nisan gn grlecek olan
Beiki Davas bir snav nitelii tayor. Son
yllarda icazetli bir biimde basn-yayn or
ganlarnda Krt sorunu ile ilgili yaynlara
belli llerde gz yuman TC mahkemeleri
nin, Beiki ile ilgili verecei karar Trkiye1
nin ne kadar demokratik letiinin de bir
gstergesi olacak.

DAXWUYANI

Geen saylarmzda da duyurduumuz zere Krdistan

Pressin mevcut ekonomik darboazdan kmas amacyla
4 ay sren bir dayanma kampanyas balatmtk.
Bu kampanya, Berlin ve Stockholmde gerekletirilen iki
dayanma gecesi ve gazete alanlar ile gnll muhabir
arkadalarn ev ev, dkkan dkkan dolaarak ba topla
malar biiminde gerekletirildi. Kampanya sonucunun
okuyucularmza duyurulacan, kampanyaya katkda bulu
nan okuyucularmzn istedikleri taktirde isimlerinin gazete
mizde yaynlanacan da belirtmitik.
simlerinin gazetede yaynlanmamasn isteyen okuyucu
larmzn ok byk bir say oluturmalar nedeni ile, ka
mpanyamza katlan dier okuyucularmzn da isimlerini ya
ynlamamay kararlatrdk. Kampanyaya katlan btn yurt
severlere, okuyucularmza ve deerli sanatlarmza
teekkr ediyoruz.
Dayanma kampanyas sresince elde edilen toplam yar
dm yledir:
Makbuz ve Postgiro karl toplanan ba: 46 433
Berlin Gecesi geliri: 42 000
Stockholm Gecesi geliri: 53 700 olmak zere toplam 142
133 sve Kronu.
Dnyada devrimci basnn karlat zorluklar ok. Ama
Krt olup da devrimci basn oluturmak iki misli zor. Yanl
yerme, doruyu savunma, szn esirgememe, bir grubun
sesi olmama, ok sesli olma vb... Bu srete yerine getiril
mesi olduka etin, die di mcadeleyi gerektiren
konular...
Elinize ge ulaan 81. saymz, Krdistan Pressin hala
ekonomik sorunlarla boutuunun bir gstergesi. 15 gn
lk yayn peryodunun aksamasndaki tek gerekeyi yine
ekonomik problemler oluturuyor...
te yandan Krt halknn ulusal ve toplumsal kurtulu m
cadelesi, dn olduu gibi bugn de daha ok zveri ve daha
ok emei gerektiriyor. Krdistan Press ar ve zor artlarn
bilincinde olarak, zerine alm olduu grevi okuyucular
nn da desteiyle yerine getirmeye alacak.
Hoa kaln...

Krdistan Press

RPEL/ SAYFA 4

Yapland Devletleraras Smrge: Kr

distan adl eserinin devam niteliinde olan
Bilim-Resmi ideoloji Devlet-Demokrasi ve
Krt Sorunu adl son kitab da yaynland
gn toplantlan smail Beikinin durumu
ile yakndan ilgilenen ve uluslararas dzey
de kamuoyu yartamaya alan eski Avukat
larndan erafettin Kaya, Trkiyede siyasi
kaosun srd bu gnlerde, grlecek olan
smail Beiki Davasnda kendisine alel ace
le bir ceza verilebileceini belirterek, Beik
i ile dayanma iinde olan evre, kurum ve
kiileri 18 Nisandan nce aktif mdahaleler
de ve somut giriimlerde bulunmaya ard.

Wek ku me ber j dab xwuyakirin, ji bo areserkirina problema madd ya Krdistan Press, me beriya 4
mehan kampanyeke pitgiriy vekirib.
Ev kampanya li Stockholm Berln bi kirina du
evn pitgiriy bi alkariya nevan xebatkarn
Krdistan Press berhevkirina alkariy hat domandin. Me gotib em encama kampany nav bedarn kampany di rojnama xwe de belav bikin. L hejmara bedarn kampany ku nexwestine nav wan
b weandin gelek e, ji br w em nav bedarn ka
mpanya nawenin. Em spasdarn hem welatparz,
xwendevan hnermendn xwe yn hja ne ku bedar kampany bne.
Di Kampanya Pitgiriya Krdistan Press de, bi git
hewqas alkar hatiye berhevkirin:
Alkariyn ku bi meqbz PG hatine berhevkirin: 46
433, hatina eva Berln: 42 000, hatina eva Stockholm 53 700 Krona Swd ye. Bi git: 142 133 hezar
Kron hatiye.
Li hem din weann oreger t gelek astengan
dibin. L hem kurdbn hem j pkanna weaneke
oreger du car zehmet e. Hemberderketina aiyan,
parastina rastiyan, xwed derketina gotinn rast, nebna deng grubek, pirdengbyn hwd.. Di v pvajoy de pkanna van gelek dijwar e j re tkoneke germ div...
Derengketina hejmara 81 an dsan nana keftelefta
madd ya Krdistan Press ye. Sedema bingehn a
derengketina weana 15 rojn dsan ji problema madd
ye...
Ji aliy din, tkona rizgariya netew civakiya gel
Kurd ro, ji doh zdetir mihtac fedekar xebatn
germ e. Krdistan Press bi alkar pitgiriya xwendevann xwe w mihawele bike ku erkn xwe yn giran
bi ch bne.
Spas ji bo alkariy... bi hviya, biserketin...

Krdistan Press

Bartn Cezaevinden

O Bartn Cezaevinde
bulunan bir grup devrimci,
Beikinin tutuklanmasn
protesto etmek amacyla bir
aklama yaptlar. Gazete
mize ulaan bu aklama
metnini
okuyucularmza
sunuyoruz.D D O
Devrimci demokrat
kamuoyuna ar
Trkiyedeki bilimsel almalar
nedeniyle eitli kereler haksz bir
ekilde hapis cezalarna arptrlarak
nice yllarn en g koullarda zin
danlarda geirmek zorunda braklan
deerli sosyolog smail BEK,
1987 ylnda Vcezalandrma sresi
ni bitirip tahliye olduktan sonra, bu
kez 1990 ylnda yaynland 'Dev
letleraras Smrge Krdistan adl
yaptnda Blclk yapt ge
rekesiyle stanbul Devlet Gvenlik
Mahkemesi tarafndan bir kez daha
tutuklanarak cezaevine geri gn
derildi.
Biz aada imzas bulunan kiiler,
gerek I.BEKnin tutuklanmasn
ve dncenin yasak saylarak kitab
nn toplatlmasn idetle knyor,
BEKnin derhal serbest brakl
masn istiyoruz. Kendisine ilerici
yim, demokratm, emekten ve bilim
den yanaym diyen tm kii ve kuru
lular da, BEKnin serbest
braklmas ve bu rk-yasak devlet
uygulamasn, Trkiye ve dnya ka
muoyu nnde tehir etme ynnde
aba harcamaya davet ediyoruz.
Irk yasak uygulamalara son!
BEKVye zgrlk
Abdurahim Gmtekin, Nadir Kal
kan, ZlkfGnay, Ali Beykyl, Se
dat Gnekti, Necmettin Alp, Osman
zdemir, Yaar Yldz, Azmi Polat,
Halil Kantarc, aban zbek, Abdul
lah ahin, brahim Yirik, Zeki Hala
yk, Alaattin elik, Ali Yldz, Haan
Ali Yalnkaya, Baki Ceylan, Haan
ensoy, Sadk Altun, Nejdet Cokun,
Ersin Marangoz, Turker Demirci,
Hayrettin zveri, Yavuz Akka, Y.Zi
ya Slekolu, Grsel Ko, Sadk S
leyman ge, Alis Delice, Veli Ylmaz,
Osman Ta, Mehmet Aruz, Erhan
nar, Ahmet Kaya, Yaar zbay, Ha
an Bayrak, Biruli tldan, Halil G
l, Nasuh ztrk, lfet Tanrverdi,
Ayhan Gven Koullu, Haan Sever,
Haldun Karyol, Kemal zmekik, H
seyin Yaman, Erhan inal, Salp ek
meci, Hseyin Demirel, Sleyman
Sezer, Fevzi Gktan, Hulisi Zeybel,
Sleyman Biber, Mjdat Tekinalp,
Batal Uun, Mahmut Bayram, Veli
Metin Ulu, Metin ahin, Ozcan julu,
Turgay Nazari, A. Ik Ergden, Yl
maz Bekta, M. Suavi Srdar, Adnan
Ali, Atila Akgnl, Dursun avdar,
Necmettin Gka, Muharrem Argngil, Ahmed Erdin Er, Adil Tatar, S
leyman Polat, Aziz Demirel, Nesimi
ahan, Hseyin Ede, Yadigar Kuyu,
kr Erdoan, Aye Hlya zzmrt, Ersin Doyar, C. Hulisi Kprl,
Ercan Tutal, Muzaffer Kamta, ErturulKo, Musa Balaban, Fikret i
ek, M. Sait Yesin, YusufAtalay, Er
sin Demirel, amil Batay, M. Faruk
Aydn, Atilla Karagz, brahim nsoy, Mecit nal, Zeynel Karahan,
G. Koksal Yldrm, Isrriet olak, Nlfer Kktay, Akn Kaner.
Bartn zel Tip Cezaevi.
15 MART 1990

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

__ :__

------- --------- 1 .t i.,__ ______________ d._L ' 8 t

rzan abor civak

DiyaM ir ANK
Alk Grevi
Diyarbakr ve Antep E Tipi zel
Cezaevinde, Nusaybin ve Cizre Olay
lar ile Halepe katliamn protesto et
mek amacyla 2 gnlk alk grevleri
yapld. Diyarbakr Cezaevinde yakla
k 300 tutuklunun katld alk grevi
ne, Antep Cezaevinde 180 tutuklunun
katld bildiriliyor.

Newroz
Newroz kutlamalar, btn Mart
ay boyunca Krdistanda canl bir e
kilde gerekletirildi.
Diyarbakr, Dicle niversitesi kampsnde, yaklak 1500 rencinin katl
d Newroz kutlamalar cokulu geti.
eitli temsilciliklerin Newroz zerine
yapt konumalar ve iirlerle devam
eden kutlamalarda Newroz atei de
yakld. Sk sk sloganlarn atld kut
lamalarda tm sloganlarn krte olu
u dikkat ekiciydi.
Hukuk Fakltesi ve Diyarbakr Lisesinin de katld Eitim Fakltesindeki
kutlamalara 2000in stnde kitlenin
katld bildiriliyor. Ate yaklmasndan
sonra, marlar okundu. Daha sonra,
davul zurna eliinde tm katlanlar
toplu halde halaylar ekti.
Her iki toplantda da polis sadece
kutlamalar gzledi, hi bir mdahale
de bulunmad.

Boykot
26 Mart gn Dicle niversite
sine bal tm fakltelerde okuyan
renciler, hkmetin Nusaybin ve Cizre
halknn direniine kar taknd tutu
mu protesto etmek amacyla gnlk
boykota gitiler.
Boykotla ilgili bir aklama yapan Dic
le niversitesi renci Dernei, poli
sin eylemlerine kar taknaca tavra
gre boykot sresinin uzayabileceini
belirtti. lk gn olaysz geen boykotta
renciler yemek yemediler. Boykot
kararnn ortak alnmasndan dolay b
tn fakltelerde okuyan renciler
boykota katldlar. En okulu katlm
ise TIP ve Fen Faklteleri ile Meslek
Yk sek Okulu rencileri gerekletir
di.
Davul-zurna eliinde halay eken
renciler, 21 Mart gn kendini yakan
Zekiye Alkann bytlm drt res
mini asarak Zekiye Alkan da saygyla
andlar. Krte okunan iirler ve mar
lar eliinde renciler lene kadar
eylemlerini toplu olarak srdrdler.
Dicle niversitesi rencilerinin ba
latt boykotu desteklemek amacyla,
Diyarbakr Lisesinde derslere girmek
istemeyen bir grup rencinin polis ta
rafndan zorla derse sokulmak isten

mesi zerine rencilerle polis arasn

da olay kt. Polisin saldrs sonucu
baz rencilerin yaraland ve gzal
tna alnd bildiriliyor.
Diyarbakr Lisesinde okuyan 200e
yakn renci, 28 Mart gn zerlerin
deki polisiye basklar protesto etmek
iin oturma ve derslere girmeme eyle
mi gerekletirdi. Okul idaresinin em
niyete haber vermesi ile okulun etrafn
saran ok sayda polis, eyleme katlan
rencilerden yaklak 80ini gzaltna
ald. Eylemlere ok sayda kz renci
nin katld gzlendi. Polisin okula gir
mesini nlemek iin kolkola girerek
baraj oluturan rencileri polis zorla
datt. Ziya Gkalp ve Ticaret liselerin
de okuyan renciler, Diyarbakr Lisesi
rencilerinin direniini desteklemek
iin, Diyarbakr Lisesine gelmek istedi
ler. Polis tarafndan engellenen ren
cilerin bir ksm gzaltna alnd.

Mlteci Kampnda
Newroz
2 1 Mart gn Diyarbakr mlte
ci kampnda Newroz kutlamalar yapl
d. Araba lastiklerinden yaplan ynlar
yakld. ehrin her tarafndan grlebi
len eteler, tm ehri heyecana bodu.
Sabahn erken saatlerine kadar yanan
ate etrafnda gzel elbiseleriyle halay
lar eken mltecilerin, toplu olarak
syledikleri krte trkler btn ev
rede duyuluyordu.
Kampa girmek isteyen Diyarbakr hal
k polis tarafndan engellendi.

Bismil Cezaevi
19 deiik siyasi grten tutuklularn bulunduu Bismil K-2 Tipi
Cezaevinde sren alk grevi 12 Martta sona erdi.
Bismil Cezaevine srlen tutuktular,
daha nce Ergani Cezaevinde bulunu
yorlard. Alk grevine Erganide bala
yan tutuklular, ayn gece Bismil Cezae
vine gtrlm, buna ramen alk
grevini srdrmlerdi. Tutuklularn ta
lepleri unlard:
1-Acil durumlarda telefon kullana
bilmek,
2-Ziyaret esnasnda, ziyaretilerin tek
sra halinde duvara dayanarak arama
uygulamasnn kaldrlmas,
3-Hastahaneye gitmek isteyenlerin bir
an nce gnderilmesi,
4-Vemeklerin salk kurallarna uygun
karlmas, 5-Sportif faaliyetler iin
olanak tannmas.
Tutuklularn ileri srd isteklerin telefon grmesi hari,- kabul edilme
si zerine alk grevi son buldu..

Diyarbakrda Halepe Katliamn protesto etmek isteyen gstericileri po

lis zor kullanar datmak istedi.
Foto;hha

KYTUR da Grev
KY-TURda alan 48 iinin
iine son verilmesinin ardndan, Dicle
niversitesinde alan 6s bayan, 20
kiinin daha iine son verilmesi nede
niyle, tm iiler Diyarbakr Tarm-
Sendikasnda alk grevine baladlar.
Alk grevine katlan, Hetice Acar isimli
ii, eker hastal nedeniyle grevin 4.
gnnde fenalaarak hastahaneye kal
drld.
Grevcilerin, kararl tutumu sonucu, i
veren sendika ile anlama masasna
oturmak zorunda kald. mzalanan sz
leme ile birlikte, tm iilerin tekrar
ie alnmas zerine, grev 16 Mart g
n sona erdi.

Mustafa Barzani
Anld
Diyarbakr mlteci kampnda,
Mustafa Barzaninin 11. lm yl dn
m nedeniyle, bir anma toplants d
zenlendi.
Kampn her yanna Barzaninin re
simleri asld ve kamptan hi kimse
gn boyunca dar kmad. Mlteciler
siyah elbiseler iinde bir gnlk yas
tuttu.
Ayn gn Diyarbakrn eitli yerlerin
de bildiriler datld ve Barzaninin
posterlerinin asld bildiriliyor.

Halepe Katliam
Protesto Edildi
1 7 Mart gn, Halepe katli
amn protesto etmek amacyla, Di
yarbakr Byk Postahanesinin
nnde, 1500-2000 kiinin katld
bir gsteri dzenlendi. Byk apta
gvenlik nlemleri alnmasna ra
men, gsteriye olan katlm yksek
ti. Alanda bulunup, gsteriye katl
mak isteyen halk polis baraj kura
rak engelledi.
Gsteri sayg duruuyla balad.
Gstericiler, polis barajn aamyanlarn, yrye katlmalarn
salamak iin slogan atp, arda
bulundular. Bunun zerine evrede
biriken topluluk yrye katld ve
polis baraj yarld. Tedirgin olan po
lis, gstericilerin dalmalarn iste
di. Gstericilerin Ofis semtine kadar
yrmek istemeleri zerine polis
gstericilere saldrd. Olaylar esna
snda ok sayda kii gzaltna al
nrken, gsteri alannda bulunan bi
ri Alman biri sveli iki yabanc ba
yan gazeteci de gzaltna alnd.
te yandan polis, Diyarbakr ml
teci Kampnda olabilecek eylemleri
engelleyebilmek iin geni nlemler
ald. Kampa giri klar ya
sakland.

Antep Cezaevinde Newroz

Newroz kutlamalar tm Krdistanda eitli etkinliklerle srerken, Antep C ezaevinde de 21
M art gn kutland. 8 rgtn katld Newroz toplantsnda canl tartm alar yapld. Tutuklularca ga
zetem ize ulatrlan m ektubun kutlam alarla ilgili blmn aynen sunuyoruz. M ektupla birlikte gnde
rilen ve olduka uzun olan New roz deerlendirm esini, yer darl nedeniyle verem iyoruz, zr dile
riz.
ncelikle hepimiz, hepinizi yoldaa kucaklyor ve Newroz Bayramnz kutluyoruz.
Bu yl Newrozu bir tartma toplants ile gnnde kutladk. Tartma konumuz; Dnya, Dou Avrupa ve SSCBdeki gelimeler ve bu gelimeler
nda Krdistan ve NTFADA.
Tartmaya 8 rgt ve 2 bamsz arkada katld. rgtleri adna tartmaya katlan temsilciler yaptklar konumalarda zellikle Krdistan \da geli
en son kitle eylemleri zerinde durdular..
KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

RUPEL/SYFAS

politika ekonomi toplum

Zlkf GNAY
mez klmalar, sorunu daha da arltrmakta ve hatta isel bir olgu haline getire
rek, erkek egemenliinin her alanda srgit
devamna yardmc olmaktadrlar.
Kendine has zellikleri olan kadn soru
nu na, bu zgn soruna, gnmzde, biribirinden olduka farkl sonulara gtrecek
olan, farkl alardan yaklalmaktadr. Bu
yaklamlar elbette ki, farkl snflarn snf
sal karlarn yanstmaktadr. Ama hepsinin
ortak yan, u ya da bu oranda erkek egemen
ideolojisini yanstmalar; yada, ona kar, s
nfsal ve ulusal kar damgas tayan reaksi
yonlar olmalardr. Bunlar; salt cinsel, salt
snfsal, ya da salt ulusal yaklamlar olarak
genel dzeyde snflandrmak mmkn. Oy
sa 4kadn sorunu bunlarn hibirine tek ba
na smayacak kadar kapsmldr. Ve teki
toplumsal elikilerin mayas olacak kadar
derin, zgn ve evrenseldir, bu nedenle,
kadn sorunu na olabildiince geni bir
adan, geni bir tarihsel-toplumsal perspek
tiften bakmak gerekir.
Yakn zamana kadar bizde de olduu gibi,
hala gney yarm kredeki lkelerin oun
da, kadn sorunu zgn karekteriyle ele
alnp, toplumsal ve ulusal mcadelelerin
gndemine girmi deil.
Birlemi Milletlerin 1975-85 yln Dnya
Kadn Yl ilan etmesi ve 8 Martda Dnya
Kadnlar Gn olarak resmiletirmesi, bel
ki, sorunu devletler dzeyinde, resmi politi
ka haline getirerek, propagandasna yardm
c olmu olabilir. Ama teki toplumsal so
runlarda olduu gibi, bu sorunun da zn
boaltarak esas hedeflerinden uzaklatrm,
burjuva egemenliinin bir politik malzemesi
haline getirmitir.
Kadnn, ezilen, smrlen, edilgen ve
ikinci cins olma durumundan kmas, top
lumsal ilevinde zne dzeyine ulaarak va
roluunu zgrce gerekletirebilmesi; ne
snf atlamasyla, ne mevcut dzendeki kimi
reformlarla ve ne de iktidarn ele geirilme
siyle gerekletirilebilir. Btn bunlar en
fazla bu sreci hzlandrabilirler, ama bt
nyle zemezler. nk; kadn sorunu
Komal Yaynevi sorumlularndan olan Zlkf G- znde bir erkek sorunu olmas yannda, her
nay, 12 Eyll sonras Komal ve Rzgari davalarn iki cinsin de, gelecekteki toplum koullarn
dan yarglanarak, 24 yla mahkm edildi. Halen da evrimleerek, kendine ve doaya olan tm
Bartn Cezaevinde hkml... FOTO; ANK Ariv yabanclama duvarlarn aarak, kelimenin
tm ieriiyle insanlamasna toplumsal bir
varlk olarak doann ve doal yaamn ger
Hepinize Merhaba!..
ek efendisi olmalarna bal olarak, btnyle orta
Bugn 8 Mart... Dnya kadnlar gn. Evet canlar dan kaldrlabilecek kadar kapsaml ve ar bir so
bugn sizin gnnz. Dnya nfusunun yarsn
rundur.
oluturan siz kadnlarn birlik, dayanma ve mca
Buna ramen, kadn sorunu ertelene
dele gn... Ayn zamanda dnya emeki kadnlar mez, gncel yakcl olan politik bir sorundur da...
gn bugn. Hepinize, hepimize kutlu olsun!
Bu yzden kadnn bugnk yaamn 4nispeten e
Bugnn kadnlara ayrlmas, Birlemi Milletler kilebilir klabilecek ksmi demokratik talepler u
tarafndan da kabul edilerek resmiletirilmi. Ve bu runa ulusal ve uluslararas dzeydeki hareketlerin
gn pek ok dnya devleti tarafnda kutlanmakta.
iinde yer alnmal ve desteklenmelidir.
Tabii, kadn sorununun ne zel gnlere saca
nsanlk tarihine, btn biimleri iindeki klelik
var, ne de zel gnler ilan etmekle zlecei...
ten ok daha derin ve geni bir kara leke olarak iz b
Ulusal ve snfsal konumunuza bal ola rakan, bir cinsin bir baka cinsi kleletirmesinin,
rak, farkl iddette de olsa, binlerce yldan tm maddi, ideolojik ve siyasal olanakalarnn k
beri zerinizde uygulanan bask, smr ve knden silinip atlmas iin, bugnden kollar svan
bir nesne gibi grlmenizin sonucu olarak;
mal, ie koyulmaldr.
insiyatifsiz, edilgen bir konuma getirilmeye,
lkemiz kadnlarna gelince: onlarn topuklarna
cinsiyete gre i blmne, erkek, ocuk ve dek uzanan kat kat ve rengarenk entarileri ve balar
ev klesi olmaya raz olmayarak, sesinizi
na baladklar S rleriyle ve kara araflaryla,
ykselttiiniz bylesi anlaml bir gnde, biz sanki zerlerindeki ulusal, snfsal ve cinsel basky
erkeklere den grev: Kadn sorununun vurgular gibidirler. Onlar tarihin kat derinlikle
ayn zamanda bir erkek sorunu olduu bilin rinde duran, mbarek ve hnerli elleriyle Mezopo
ciyle, bir zgrleme sorunu olduu bilin tamya topraklarna ilk uygarlk tohumlarn eken,
ciyle, sizin mcadelenize aktif olarak katl bugn ise kefedilmeyi bekleyen sar ve dilsiz bir
mak v erkek egemenliine sizinle birlikte kayp insan ' kua gibi duruyorlar. Ayn zaman
. bakaldrmak olmaldr.
da onlar, ifreli baklar suratmzda bir tokat gibi
Bu kar k, hayatn her alannda ve kii patlayan birer tanra, toplumsal varoluumuzun ve
liinin bir paras haline getirerek uygula bereketin yklmaz abidesi gibidirler.. Yaratan ve
mak, iten, duyarl ve erkek egemen ideolo kahreden ki onlardr... /Destanmzda yalnz onlarn
jisinden kendisini arndrarak yerine getir maceralar vardr... dizeleri sanki onlar iin sy
mektir. Aksi halde, gzlerindeki erkek lenmitir.
perdesini indirinceye dek, onlarn gzne
Bugnk varlmz borlu olduumuz lkemiz
*kakts dikeni olup batmaya devam etme kadnlarnn yceltilmesi, kendilerini zgrce
lisiniz.. Ve bugn uzaklalan 4insanlama ifade edebilmeleri, ve yeteneklerini her alanda ser
ufkunu fethetmeye bizi de srklemelisiniz.
gileyip gelitirebilmeleri iin, onlara her bakmdan
Kkleri, ulusal ve snfsal sorunlardan ok erkeklerle eit olanaklar salanmal ve hatta kimi
daha derinlere uzanan kadn sorunu , ayrcalklar ve ncelikler tannmaldr.
cin ayrmcl sorunu\ ne yazk ki, he
Bylece binlerce yldr kle muamelesi gren ka
nz ounluk tarafndan kanksanm gi dnlarn, gerek gvenlerini belki kazanabiliriz.
bi durmaktadr.
Yoksa, erkek erkee, bir arpa boyu bile yoklamaya
Dnya kadnlarnn byk ounluu, tari camz ak deilmidir?
hin kendilerine bitii bu kaftan a, bu toplumsal
Bu anlayla, 8 Mart, lkemiz ve tm dnya kadn
konum Ve rollerine raz olmakla, doal ve zorun larna kutlu olsun! Sevgilerimle...
lu bir sremi gibi, onu yeniden reterek vazgeil 5.3.1990
Bartn zel Tp Cezaevi
RUPEL / SAYFA 6

Wexta Leyla Qasim ket zndana rejma Beasiyan li Bexda, zordarn Beasiyan taday l dikirin, dixwestin deng basan j bistnin.
L, j fam kirin ku Leyla li dij wan xebata xwe her berdewam e.
icar dawa l kirin ku nameyek bi dest xwe ji bo Serokkomar Iraq re binivse t de bide xwuyakirin ku, ji kar xebatn xwe poman bye efukirina xwe dixwaze. Leyla Qasim hember v daxwaziy bersiveke tund amade kir weha got:
Eger ezji karekpoman bim, ewj ev e kuzu dimirim min nikari bi demek dirj bo netewa xwexelxit bikim. Eger daxwaza ejukirin ji kesek bikim, ewjigel Kurd e. Ji ber ku min ji bo wan bi rast
j hindik xebat kir
Ev daxwaz, daxwaza daw ya ehd Leyla Qasim b. Leyla Qasim
li bajar Xaneqn -yek ji bajarn Kurdistana Bar-ji dayik bb.
Malbata w ji mj ve li Bexda dijiya. Gava Leyla ket zndana Beasiyn xwnmj, temena (emr) w 23 sal b di Fakulta Sosyolojiy
de sala daw dixwend.
Leyla Qasim yekek ji jinn Kurd b ku ji xebata pnaw gel Kurd
re breweriyeke w ya tewaw b daw heb. W xebatajinn Kurd
bi rengek firawan didt.
Xebata jinn Kurd ne ten ew e ku, doza hewldan bikin ewsandina mran li ser wan rakin. W ji bo guhartineke git xebat dikir;
Guhartineke ramyar, civak abor. Brbaweriya w ew b; ger
gel kurd negihlje maf ramyar breweriya xwe, maf jinn kurd
j her bi nve-nv dimnit.
Brbaweriya Leylay ew b, gava di sala 1973 an de dib endama
partiy, ji rkxiraw Zozik bo navey Bexda re nameyek nivs b
ev brbaweriya xwe ducar kirib.
Leyla hevrya jiyan mirina ehd Cewad Hemawend (31 sal)
b. Bi vl rgay peywendiya xwe firawan dib. ehd nemir Cewad, yekek b ji endam heri alaktir ya rkxiraw Zozik ya kirkaran Kurd li Bexda.
ehd Cewad, ne ku endamek her alak b, l belku yekek ji rewenbrn ciwan b li Bexday xebat dikir.
Gava ku Leyla hate rza party, peywendiya w bi rkxiraw Zo
zik re her ma b. Ji ber v, ne divt ku peywendiya xweli gel rkxiraw jinan hebe. Baweriya xwe ev b ku di nav kirkaran Kurd de
dikare zdetir xebat bike.
Cewad Leylay li ser gel Kurd; bi taybet al sosyolojiye de dest
bi nivsn kiribn pirtkek amade kiribn. L bel nikarbn ap
bikin. unk di sala 1974 an de li dij Kurd er destpkir herdu e
hd ketin dest Beasiyn Bexda. Diyare ku ew pirtk j ketiye dest
djmin. Brbaweriyn Leyla Cewad dsa ew b ku xebat ne ten
bi rber bibil; l, li nav cerg dijmin de j bi taybet li bajar Bexda
divt her dewam bit.
ehd Cewad yekek ji wan b, ku li p er 1974 an, rejma Bexday l digeriya. Hzn Iraq di dawiya sala 1974 an de carek xwestin
ehd Cewad bigirin, L ehd nemir karib xwe ji dest wan biflitne xwe bigehne baregay Liq pnc a partiy li bajar Bexda.
Maweyek li baregeh dimne. Ta ku mamostey xebatkar ehd Sa
lih Ysifi -ko w dem de wezr b- peywend li rejm girda dawa kir ku emr girtin li ser Cewad rabe. Cewad nikarib bi azad
bigeriya. Ew di fabrqa zeytn de kirkar b di derheqa w de
fermana ji kar derxistin j dabn.
Leyla Cewad dixwastin li Bexda bimnin di rxistinek nehn
de kar bikin. Li pey destpkirina er 1974 an, ehd Cewad li nav
ey Bexday berpirsiyariya nehn girt ser xwe. Di demek kurt de
j bi alkariya Leyla, rkxirawa navey Bexda carek din kom kirin
dest bi xebata nehn (diz) kirin.
ehd Cewad dsa di v dem de bi nehn bi berpirsiyarn Liq
Pnc re peywend danib. Hing baregeya Liq Pnc di herma rizgarkir de b. Gava Cewad ji wir vedigere Bexday, Beasiyan p
agahdar dibin, alakiyn w Leyley diyar dibin wan her du li
gel gelek xortn Kurd n din digirin davjin zndan.
Bo demek kurt de -wek her tim- fermana darxistina pnc kesan
dan. Nav Leyla Cewad li piy b.
Roja 30.4.1974 a Leyla hevryn w jiyann xwe yn paqij di xebata geln xwe de dibexnin. Roja daw rejma Beas hov navn ev
kesena belav kir.
Darxistina Leylay hevryn w di nav xebatkar gel Kurd de
zor n regirday kar xist. Kutina Leylay de; brbaweriya
Leylay hzek mezin kire navajinn Kurd. Ed jinn Kurd j bi tund
dixwazin di xebata netewa xwe de bedar bibin.
Nav Leyla Qasim ten li Kurdistana Bar belav neb. Nav w
herar pereyn Kurdistan de belav b. Ew, ji bojinn Kurd b nanek ku ji bo Krdistan b westan xebat bikin...
Leyla ehd b,
L bel, li pey w zor Leylay din ji dayik bn...

Hevalek Leyla Qasim

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

 T.A N T1

rzan abor civak

Irak ta nsan Haklar ve Demokrasi iin ar

Gerek Demokrasi, Gerek Otonomi

n 27 Arap ve Krt politikac ve aydn
Irakta anayasal ve meru bir dzenin sa
lanabilmesi iin, uluslararas kurululara
bir ar yapt. arnn tmn okuyucu
larmza sunuyoruzD
Irak btn yetkileri elinde toplam bir kii tarafndan ynetilen
totaliter tek parti diktatrl altndadr. Bu kii insanlarn yaa
masna veya lmesine karar verebilmekte, ordunun, istihbarat ve
gizli servislerin tm ynetimini elinde tutmaktadr.
Ynetimde halk temsil edilmemektedir. nsan haklarna sayg
yoktur. Muhalefet acmaszca ezilmektedir. Tutuklamalar, iken
celer, (dava edilmeksizin) idamlar gnlk hayatn bir paras ol
mutur.
Mevcut rejim, komu ran ile lkeyi ykma srkleyen bir sava
a girmitir. Krtlere kar kimyasal silah kullanm ve krsal kesimi
imha etmitir. Orta ve Gney Irakta yzbinlerce insan vatanda
lktan atlm ve snr d edilmitir. Ulusal ekonomi, sava ve yan
l projeler ile ykma uramtr. D bor olaanst boyut
lardadr.
Bu duruma bir son vermek amacyla, deiik siyasi grler
den Irak vatandalar bir araya gelerek Irakta insan haklarna
sayg iin bir ar yapma kararna varm, Irak ve Dnya kamu
oyuna sunulmak zere eitli talepler hazrlamtr. Uluslararas
kurulular ve insan haklar gruplar, bu talepleri desteklemeye
arlmaktadr. Halkmz (Krtler) mirasmzn gerek ilkelerini ve
ada dnyann politik deerlerini ieren uygar bir ynetim bi
imine ulamada kararldr.
Anayasal ve meru ynetimin nkoullar unlardr:
1- Basn, siyasal ve sendikal rgtlenme, toplanma, gsteri ve

Bat-Trakyann
Siyasi
Anatomisi
Yunanistanda her zaman olduu gibi, zellikle
ulusal sorunlar gndeme geldiinde, tm iletiim
aralar (basn, radyo,TV) konuyu abartr ve
gnlk politikaclar hemen uyanmaya balarlar.
Kimisi konuyla hi bir balants veya ilgisi ol
mayan yazlar yazar, kimisi alt gazetenin ti
rajn ykseltmeye alr, kimisi byk trstlerin
direkti lerine gre konuyu iler. Partilerin izdii
politikalar erevesinde davranlr. Tm gnlk
politikaclar ve bilhassa gazete yazarlarnn bir
kesimi saa sola koarak ulusal politikann anla
mn bir iki gnde kavramaya alrlar ve sonu
ta olaylarn siyasi deerlendirmesini Rus salatas
na dntrrler.
Dier yandan geleneksel politikaclarmz yani
u anda devlete hizmet edenler (koalisyon hk
meti) politikalarn (taviz verme) rahat rahat sr
drmekteler. Bylece, toplumun geni kesimleri
konunun gerek boyutlarn kavramaktan mah
rum kalr ve ulusal politika dna atlr. Aydn ke
simin ounluu ise, ya kendi partilerinin iinde
kalarak baka sorunlarla urarlar veya bir ksm
sosyalizme gei aamas konusunu incelerler.
Bir km da (zellikle pro-sovyet partilerden)
hayatn kurmaya alr ve hi bir makro politik
soruna zm getirmeye almazlar. Ve her eye
parti liderliinin zm getirmesini beklerler.
te yandan ada ulusal politikann olumasn
dan yana olanlar ise, Yunan toplumunun iinde
aznlk ve dank olarak yer alrlar.
Meselenin tarihesi:
Birinci Emperyalist Paylam Savafndan son
ra, TC devleti, siyasi olarak galip gelerek kurul
du. Ama Lozan Antlamas halklarn rzas ol
madan ve kendi milli sorunlarna zm getiril
meden zorla, byk gler tarafndan kabul
ettirildi. Bunun iin gnmzde aznlk sorunlar
u veya bu ekilde gndeme gelmektedir. Lozan
Antlamasfnm 37-45. maddelerine gre, Yuna
nistan ve Trkiye karlkl olarak aznlklarn
KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

grev zgrlkleri dahil tm demokratik zgrlklerin tannmas.

2- Btn politik tutuklularn ve politik mahkumlarn serbest bra
klmas ve eski ilerine geri alnmas.
3- Btn mltecilerin geri dnmesi ev ve dier mlklerine hk
met tarafndan el konulmusa, tazminat denmesi.
4- Gvenlik ve istihbarat servisleri gibi tm bask aygtlarnn da
tlmas, bu kurulularn halka kar su ilemi unsurlarnn yar
glanmas ve gerekten lkenin gvenlii ve barn savunacak
tamamen yeni gvenlik rgtlerinin kurulmas. Yasamann ba
mszl ve saygnlann yeniden salanmas.
5- nc Parti sisteminin, Devrim Komuta Konseyinin ve sz
de Ulusal Meclisin kaldrlmas, Temsili meclis seimlerini hazr
layacak tarafsz bir ulusal hkmetin kurulmas, temsili meclisin,
gler ayrm ilkesine, siyasal oulculua, iktidarn bar yol
lardan el deitirmesini ve siyasi despotluu yasaklayan ilkelere
dayal kalc bir anayasa hazrlamas. Byle bir sistem btn va
tandalarn eitlik ve zgrln, yasalarn stnln ve rk,
mezhep veya siyasal dnce temelindeki eitsizliklere kar b
tn rakllarn korunmasn garanti altna almaldr.
6- Irak btnl iinde Krt halknn tm haklarnn tannmas
ve bu halkn, 11 Mart Deklarasyonunda ifade edildii ekilde
gerek zerkliinin salanmas.
7- zgr dnce ve inan haklarna sayg gsterilmesi, siyasal
dnce, din mezhep ve rk fark gzetilmeksizin tm vatanda
lara eit olanaklar tannmas.
8- BMin 598 nolu karar dorultusunda ran ile sava halinin so
na erdirilmesi, barn kurulmas, ran slam Cumhuriyeti ile olan
btn sorunlarn, kardelik ve iyi komuluk ruhuna uygun ola
rak, her iki halk arasnda ittifak oluturacak, Irakn egemenlii ve
ulusal karlarn gvence altna alacak ekilde zlmesi.

gvenlii ve haklarna saygl olacaklarn kabul

etmilerdir. Ayn zamanda anlamann muhteva
snda dengenin nicelii (iki tarafn) saptanr.
Bylece, 1913-1923 aras blgeyi terkeden mslmanlarn Bat-Trakyaya geri dnmelerine hak ta
nnr. Ve saylar 106 bin civarndadr. stanbul'
daki Rum aznln says(l) ise 103 bin civarnda
tutulur. nk, Birinci Emperyalist Paylam Sa
va srasnda ve sonrasnda Trkiyeyi terk eden
lere geri dnme hakk Trk kesimince tannma
maktadr. Bunlarn saylar da 111.200 civarnda
dr. Bylece iki kesimde de aznlklar konusunda
bir istikrar salanr. Meselenin daha kolay anla
labilmesi iin burada dikat edilecek iki nokta
var.
Birincisi; Lozan Antlamasna gre, BatTrakyann ulusal muhtevas belirlenmiyor, mslman aznlk olarak niteleniyor. kincisi; TC
devleti tarafndan sre ierisinde Rum aznln
ulusal haklarna hi bir sayg gsterilmiyor ve
ulusal bask politikalar yllarca srdrlyor.(2)
Mslman aznln ulusal kimlii
Lozan Antlamas, Bat-Trakyada mslman
aznl dini olarak homojen grmekte ve dil, rk
farklln gznne almaktadr. Oysa, BatTrakyada yaayan mslman toplum ulusal k
ken olarak ayr kkene sahiptir. 1-Pomaklar,
2- Trke konuanlar, 3- ingeneler. Bu kesi
min toplam nfusu ise yaklak 140 bin civa
rndadr.
Yunan hkmetlerinin sorumluluu:
Gerekten Yunan devleti ve sa hkmetleri,
mslman toplumun dil ve kltrel farkllklarn
grmedi ve onlarn kltrel kimliklerini gelitir
melerine yardmda bulunmad. Onlarn Yunan
toplumuna katlmalar iin, nesnel artlarn yara
tlmasnda hi bir katks olmad. Bu tutumla Bat
Trakya Trkleri Trk d politikasnn kucana
itildiler. Bence bu ihaneti bir tutumdur...
1923ten beri Yunan devletinin d siyasetinde
zikzakl bir sre vardr. Bu da TCye birtakm ta
vizlerin verilmesine neden oldu.(3) rnein;
Kbrs sorununun evrimi; 1930 Trk-Yunan dost
luu, Trkiyeden Bat-Trakyada hocalarn ve
mftlerin okullarda, medreselerde ders yapma
s ve rahat olarak trklk propogandas yapa
bilmesi. Trk konsolosluunun Bat-Trakyada
olmas, dier bir anlamyla MT ajanlarnn da
grev almas... Bu konularda Yunan hkmetleri
ciddi hatalar ilemitir. O dnemlerde Yunan h
kmetlerinin akllar fikirleri yanlz ve yanlzca
komnist avnda baarl olmakt. u anda BatTrakyada orta retim ve muadili (imam hatip)
okullarda trke eitim yaplmaktadr. Kendi
dernekleri ulusal nitelikli olarak ilemektedir.
Yerel gazeteleri, zel radyo istasyonlar trke

9- Tek parti tiranlna son verilerek, ordunun yeniden rgtlen

mesi ve eitilmesi, ordunun Iraka ve Arap ulusuna kar olan
tehditlere kar koymak greviyle snrlanmas.
10- Mevcut rejimin, akrabalar ve destekleyicileri tarafndan ulu
sal servetlerin yamalanmas ve kokumuluuna dayal ekono.mik politikalarnn kaldrlmas, Irak ekonomisinin, zellikle petrol
sanayinin uluslararas tekellere ipotek edilmesi politikasna son
verilmesi, ulusal ekonominin bamsz gelime koullarnn olu
turulmas.
ar metninin gnderildii yerler:
BM Genel Sekreteri, New York. BM nsan Haklar Komitesi,
Cenevre. nsan Haklar in Arap rgt, Kahire. Arap Birlii Ge
nel Sekreteri, Tunus. Irak'ta nsan Haklar rgt, Londra. Ulus
lararas Af rgt, Londra. nsan Haklar Gzcs, New York.
Arap ve Dnya lkeleri Kral ve Devlet Bakanlarna, Parlamento
yeleri, Arap ve Dnya basnna.
ar m etnini imzalayanlar;
Ali Abdullah Sami Abdurrahman brahim Ahmed Dr. Ra
him Ajena Mesud Barzani Dr. Faik Butti Dr. Ahmed alabi
Dr. Haan alabi Saleh Duqla Dr. Muhamed Bahr Eloom
Selim Fakri Hani Fekaki Ahmed Habubi Dr. Saheb Ha
kem Dr. Mustafa Cemaleddin Felakeddin Kakayi Dr. Lait
Kubba Resul Momend Aziz Muhamed Dr. Tahsin Mualla
mer Mustafa General Haan Mustafa Nakib Dr. Mahmud
Osman Muhamed Read Abdlrezak Safi Celal Talabani
Dr. Mubdir Weis

yayn yapmaktadrlar. imdi de bamsz millet

vekillerini Yunan meclisine gnderiyorlar ve
milliyeti, ayrlk bir zeminde Trk Konsolos
luumun yardmlarn esirgemeden hem ite hem
dta aleyhte propoganda yaparak...
Mc Carthy souk sava dnemi
En karekteristik misal, aznln mebusu seilir
seilmez, slam Konferansna katlp Yunanis
tan protesto ederek gya Trk aznln insan
haklar gasp ediyormu vs. Gayesi; meseleyi, i
sorundan uluslararas bir mesele haline getirme
ye almaktr. Tabii bu Ankarann desteiyle ol
maktadr.
Trk devletinin tutumu:
Bildiimiz gibi TC devletinin d politikas ge
nelde yaylmac Pan-Turkist ilkelerden hareket
ederek, tarada bulunan ve trke konuan,
Trk kardeleriyle veya soydalaryla kaderini
ve topraklarn birletirmek amacn gtmekte
dir. Byk Trkiye" ideali hatta in Seddine
varma planlar halen tedavldedir.
Biz Yunan demokrat, yurtsever aydnlar olarak
bunun farkndayz... TC, ok yanl d politika
syla, temel ilkelerine dayanarak uzun vadeli ya
ylmac politikasn gtmektedir. Bunun en ka
rekteristik rneini geenlerde Erdal nn ak
lamasyla verdi. nn: Trkiye'de hkmetler
deiebilir ama d siyaset aynen devam eder
aklamasnda bulunmutu. nn bu aklama
syla ayn zamanda askeri brokrasiye saygl ola
cana dair bir teminat da vermektedir. imdi
TC, zavall mslman aznl bir bask arac ola
rak kullanarak, Yunan devletine antaj yapmak
tadr. Dier yandan, bunca yl bu insanlar eitli
yntemlerle Trk olduklarna ikna etmeye ve
uluslararas dzeyde onlarn savunucusu ve ga
rantr olduunu gstermeye almaktadr.
Olaylarn bu aamaya gelmesi, TCnin, Yunan
hkmetlerinin zaaflarndan faydalanmasyla
mmkn olmutur. TC ayrca igalci tutumuyla o
blgede yeni bir Kbrs yaratma hayalini de ta
yor. Bu konuda hi bir kukuya yer yoktur.
TCnin demokratl.
TCe darya mmkn olduu kadar demokrat
ve uygar olduunu gstermek ister. Bu kampan
yaya, Trk demokratlar *ve icazetli komnist
ler, devlet rasyonalleri iersinde katlmaktadr
lar. Fakat asl gerek yle midir? Hayr tabii, ilk
nce unu belirtelim; TC tarafndan izlerien poli
tika Davos grmesinden sonra yrrle, gir
mitir. Zaten biz, kesinlikle Davos grmesine
ve diyalun mevcut*artlarda balamasna kafydk. . V.
*
0
*.

Unutmayalm; TC snrlar iersinde nfysu

12-15Vnilyo civrmlaolah-Kurt-ulsu yaanmak

tadr ve topraklar Trk ordusu tarafndan igal

edilmitir. Resmi devlet ideolojisi, devlet snrla
r iersinde Krt diye bir milliyeti, krte diye bir
dili kabul etmez ve Krdistan diye corafi bir bl
genin olmadn savunur. Kltlerin, fikirlerini
yazl ve szl olarak krte aklamalar TC ana
yasasna konan maddelerle yasaklanmtr. 1982
Anayasasnm 26-28 maddelerine gre, yasakla
nan dil krtedir. Krtleri bir araya getirecek,
ulusal demokratik haklarn esas alan, siyasi,
mesleki veya demokratik rgtler de ku
rulamaz. (4)
2510 sayl Mecburi skan Yasas madde 4-A)
Trk kltrne bal olmayanlar **der, bu yasa
muhtevasnda rklk tamaktadr. te bu ve
benze ri rk, oven ye anti-demokratik yasala
ra sahip olan TC devleti, bir yandan da demokrat
grnmeye, aznlklarn savunucusu olmaya al
r. Acaba, Trkiyenin Dousunda (KuzeyKrdistan) yaayan mazlum Krt ulusu, BatTrakyadaki mslman aznln faydaland de
mokratik haklardan faydalanabiliyor mu? Ha
yr. .. Bu haklar savunan Krt yurtseverleri TC
hapishanelerinde rtlmektedir.
Dier yandan Trk devleti istediinde Lozan
savunmakta istedii zaman da Lozan antlamas
n inemektedir. (5) Herhalde gelecekte yeni bir
Lozann imzalanaca kesin. O adan Krt ve
Ermeni halklarnn duyarl olmalar gerekir.
Bat-Trakyada durum:
Trk Konsolosluu ve Gmlcineli mebus ta
rafndan izlenen milliyeti politika nedeniyle, hristiyan halkta byk reaksiyon olutu. Bu reak
siyon, bir.yandan Trk milliyeti politikasna, di
er yandan Yunan devlet politikasnn
ilgisizliine karyd.
u an iin alnacak tedbirlerin en acilleri, devlet
tarafndan retim iin ve genellikle blgenin kal
knmas iin yatrmlar yaplmasdr. Sovyetlerden gelen soydalarmz nasl tesisler hazrlyarak yerletirdiysek, mslman aznln da bu tr
bir yntemle Yunan toplumuna katlmasn salyabiliriz. *

Yorgo BACA
Atina
Dipnotlar

1-1908 de bine yaknd.

2-Bakhi Krdistan Press Say 40,31,29.
3-Yunanistan d politikac ve Trkiyenin durumu, Plitis Gaze
tesi Ekim 1989..
4-Bkz. Rzgari say 19^20.
5-.Geleceksuylarda-Loun ile ilgili yazacam.

RUPEL / SAYFA 7

politika ekonomi toplum

eydi, Nusaybinde atelenen ve bir an
da, Cizre, Slopi, Silvan, dil, Kzlte
pe ve Midyat bata olmak zere drtbiryan saran alev ate? Neydi, bu yer
leim birimlerinde allmn dnda
olan? Neydi, bebinleri on binleri sokaa dken,
lgna eviren? Neydi, kitleleri kepenkleri ka
patmaya iten, camiden sloganlarla barikatlara y
nelten?uNeydi, sklan rambo kurunlaryla
dalndan birer birer kopup denler?.. Evet ney
di, zlgtlarn eliinde Yaasn Krdistan!
sloganlaryla gkyzne ykselen? Evet bunlarn
hepsi neydi? Evlat acsnn apolitik duygusal tep
kisinin bir feryad m; yoksa tre gerei, mutlaka
yaplmas zorunlu dini seremoninin fukara ge
reklilii mi, ya da kendiliinden gelme kitlesel
muhalefetin dorua ulat bir birikimin patla
masnn da vurumu muydu? Evet bunlarn hep
si neydi? Bir topyam, bir d m? Hayr, bunla
rn hepsi ne bir topya ne de bir dt... Bunlarn
hepsi smrge Krdistan gerekliinin ta kendisiydi. Dalarnda yzyllardr snmeyen sndrlemeyen isyan ateinin yeniden ykselerek
alevleniiydi...
Bilindii gibi Krt tarihi zlme, vahete ve s
mrye kar gerekleen saysz direnmelerle
doludur. Bunlar Feodal ve ulusal direnmeler ola
rak varlamlardr. Gnmzde de tezahr et
tii gibi, her ulusal ve
toplumsal bakaldr,
smrgeci - emperya
list ibirlii ve entrika
laryla boazlanmtr.
Boazlanmaya aktif
aba sarfedilmektedir.
Kuaklar birbirlerine
miras olarak adeta ac
ve gzya brakm
lardr. Ancak bugn
Krt halk ve yiit
devrimci-yurtsever ev
latlar kendilerine reva
grlen bu esaret zin
cirlerine artk hayr di
yerek meydanlar dol
duruyorlar. ..
te bugn Nusay
binden ykselen ve l
kemizin drt bir yann
da yanklanan ses, bu
sestir. Bu ses ulusal ve
toplumsal
kurtulu
mcadelesinin ayak
sesleridir. Bu ses ne ilk
ve ne de son ses ola
caktr. Bu sesi iyi alg
lamak ve bilince kar
mak gerekir.
Gnlerdir, iktidaryla
muhalefetiyle TVsiyle, basnyla, askeriy
le, siviliyle emperya
lizmi kandran, dev
leti ayaa kaldran,
tm smrgeci kii ve
kurumlan ayn nokta
da dndren, yo
unlatran ve uzlat
ran Milli Birlii ve
alnacak nlemlerde
mutabkl salayan,
olas bu ayak seslerinin
gerekleecek uzun
vadeli sonulardr...
Bu uzlamann en so
mut ifadesini, aylardr
muhalefet tarafndan
meru grlmeyen
ve ciddiye alnmayan
Cumhurbakannn
zirve nerisine ve
rilen yantta grmek mmkn. Kimi muhalefet
lideri lkenin birlii ve btnl n gereke
gstererek katlacan belirtirken, kimi muhale
fet liderleri de imdiye kadar grmemenin ge
rekesini protokoller*dir diyerek kar karya
bulunduklar felaketin uzun vadeli sonular
nn douraca faturasnn bilincinde sorumlu ta
vr sergilemektedirler.
Ecevit gelimeleri, Mardin'in ile merkezle
rindeki olaylar; terr eylemi deil, kitle hareketi
dir. Trkiye bir sosyal olayla, bir sosyal patla
mayla kar karyadr' 'derken, Demirel: frt
nann ayak sesleri diye betimliyor. nn ise;
kayg verici olarak yorumluyor ve arkasndan
hkmete, lke btnln tehlikeye atamaz
snz 'diyerek, babasna benzeri radikal tutumlar
taknarak, radikal nlemlerin alnmas iin hk
meti uyarmaktan te, adeta tehdit ediyor.
Nihayet, 28 Martta Milli Gvenlik Kurulu
(MGK) topland. Vitirine yansyan yanlaryla
MGK, muhalefet ve iktidar evrelerinin zce-

RPEL / SAYFA 8

si, btn smrgeci glerle

ibirlikilerinin imdiki ihti
yalarna yant verebilecek e
kilde ksa ve uzun vadeli ted
birler ald. Yani Krdistann
igal totolojisinin bir kez daha
ameliyat masasna yatrld
n gryoruz.
Alnan nlemler paketi, ulu
sal ve toplumsal kurtulu m
cadelesini, gerek lke iin
de ve gerekse uluslararas d
zeyde boazlamay hedefle
mektedir.
Uluslararas dzeyde hala
ayak diretmesine karn em
peryalist zm nerilerine
doru kula atmaktadr. Ba
langc ve sindirilmesi bugn
biraz sancl da olsa kltrel
zerklie herkesin yava ya
va altrlmaya balandn
gzlemlemek mmkn. n
k blgede (Ortadouda) ge
rek emperyalizim ve gerekse
reel sosyalizm, mevcut stat
konun bozulmasn ve denge
nin deimesini istememekte
dir. .. zm olarak, drt s
mrgeci devletin snrlar
iinde, insan haklarn temel
alan bir erevede, smrgeci
devletlerin bir i sorunu ola
rak Krt sorununu ele almakta
ve buna denk reformist ner
melerde
bulunmaktadrlar.
Emperyalizmin yaklamn
anlayabilir,
sindirebiliriz.
Ama, soyalist dnyann * i
ren geri tavrn asla. Enter
nasyonalizm adna utan du
yulacak bir durumdur.
Smrgeci blge devletleri olan ran, Irak ve
Suriye Kuzey Krdistandaki gelimelerden kayg
duymaktadrlar. nk, her kazanlan mevzi
kendilerinin ortak mevzi kaybedileridir. Tehlike
ortaktr. O halde tehlikenin bertaraf edilmesi de
kollektif olmal. Riziko birlikte gslenmeli.
Yakn tarih bu pratiin somut rnekleriyle dolu
dur. Berzenci hareketinde de, Ar dirinmelerin
de vb. Gnmzde de smrgeci devletler ara
sndaki eliki ve atmalar hangi nitelik ve bo
yutlarda olursa olsun, tehlike ortak karlara yneldimi hemen i ve g birliine gitmektedirler.
Ortak dmanlarna kar ortak aktif politikalar
gndemlerine sokmaktadrlar. Yaknda TC dev
leti bugn El Bekaaya ran, Irak ve Suriyenin s
nr boylarndaki Krt blgelerine snr tesi
operasyolar veya scak takip veya srail
askerleri saldn taktikleri (ki srail ile diploma
tik ilikiye gemek ve anti-terr timlerini srail
vari dzenlemek eiliminde TC vb. gibi) benzeri
anti-terr timlerinin ani basknlar eklindeki
saldrlaryla kendisini daha aktif ortaya koyabi
lecei hissini vermektedir.
lke iinde de nce ortamn durulmasn
salayacak askeri ve polisiye nlemleri alacaklar.
Bu nlemlere parelel olarak snrlar maksimum
dzeyde tahkim edecekler. Ayrca bugn Birle
mi Milletler ve Dnya Bankas verilerine gre,
dolar baznda, blge halknn kii bana den
yllk gelir ortalamas 280 dolar olduuna, bu tu
tarn ise, alksnr' na denk dtnn bilin
cinde olarak toplumsal patlama grafiini dr
mek iin belediye vb. kurum ve kurulular minumum dzeyde beslemek, atl durumdaki
iletmeleri faaliyete sokmak. Blgeye devlet i
letmecilii temelindeki yatrmlarla daha duyarl
yaklamak ve alt seviyede yatrm (GAP hari)
yapmak, iti ve kylye Ziraat Bankas kanaly
la daha yakndan gitmek. Stratejik ve lojistik yer
leim birimlerini en ksa zamanda boaltmak.
Eitim kurumlarn, yatl blge okullarnda
merkeziletirmek, mevcut zel Harekat Timleri
yannda bugnlerde ska konuulan Amerikan
tipi SFG (Special Forces Group) profesyonel jan
darma ve polis kuvvetleri ile srail tipi anti-terr
timlerinin organize edilmesi dnlmektedir.
Ve daha bir dizi ek nlemler.
Devleti bu kadar panikleten, MGK Kurulunu
olaanst toplantya oturtan, Cumhurbakann
muhalefet liderleri ile zirve toplant larma y
nelten, bu gelimeleri kendiliinden gelme kitle
gsterileri olarak deerlendirmek, ya olguyu
grmemek, ya da kmsemek olur. Gelimele
rin seyri dikkatle incelenirse, balangta basit ve
dar bir organizasyondan giderek daha kompleks
bir pratik eylemlilik srecine, siyasi insiyatifn
damgasn vurduunu grmek mmkn.
Balang itibariyle ne olursa olsun, bu geli
meler muhtevas ve sonular itibariyle ulusal ve
toplumsal kurtulu mcadelesine genel anlamda

Nesimi Yaman
politik faaliyetlerinden
tr, 1983 ylnda ya
plan Rzgari operas
yonlarnda tutukland.
Uzun ve ar ikence
lerden sonra, bir grup
arkada ile birlikte Rzgari Davasndan yarg
lanan Yaman ve ar
kada idama mahkum
edildi. Cezas sonradan
mebbete evirilen Ne
simi Yaman halen Antep E Tipi Cezaevinde
hkml olarak bulun
makta
Foto;A N K ariv

tad gelenek ve mcadele deerleri ok

nemlidir. Sol evrelerce ister Avrupa bakentle
rinde, halk ayaklanmas olarak isterse bir
Krt ntifadas olarak deerlendirilsin...
Gncel olmas ve ok sz edilmesinden tr,
intifada kavramna deinmeden gemek do
ru olmaz. Gnmzde eklendii Krt szcy
le btnleerek Krt intifadas olarak anl
maktadr. intifadann nasl ve hangi amaca
ynelik ber ara olduuna bakarsak, bilindii gi
bi intifada arapa bir szcktr. Bu szck
meruiyet temelinde ykselen kitlesel tepkinin
addr. Ayn zamanda Doudaki eitlik ve zgr
lk hareketinin bugn ulat yeni aamann da
addr. Yani srail tarafndan yllardr igal altnda
tutulan Filistin topraklarnda yaayan Filistin hal
knn zgrlk kavgasna katlmnn bir ifade
sidir. Milyonlarca Filistinlinin yarm ara yakn
savamnn gelinen kesitindeki rutin bir biimi
dir. Orijinalitesi igalci srail silahl kuvvetlerine,
tanklarna, makinalarna ve kariyerlerine Filis
tinli ocuklarn tal, sopal, sapanl onurlu kar
koyularmda yatmaktadr. Fiili ama pasif ve dev
rimci bir eylem trdr. Bilinli ve organizelidir.
Gerekli grildgnde devreye sokulmakta ge
rekmediinde de hemen geri ekilmektedir.
Anti-igalci bir z tadndan dolay ilerici bir
karektere sahiptir. Ne varki bu ara ortaya kt
nda, ilerici bir karektere sahipken kullanld
amalara gre farkl niteliklere de brnebilir.
rnein FK asndan hayati derecede bir dip
lomatik bask arac ilevini grmtr. Dnya ka
muoyunun, Filistin mcadelesine kulak kabart
masnda, azmsanmayacak boyutlarda katks ol
mutur. Ancak hizmet ettii hedef gerek
kurtulutan uzak, emperyalistlerin, reformist
zm nerilerinin gereklemesi olaydr. Bu
kapitalizmin savunulmas ve toplumsal devrim
hedefinin dinamitlenmesi demektir. Bu yanyla
sonu aamasnda Filistin gereinde gerici bir
fonksiyon gstermektedir. Ancak MarksistLeninist bir nderlik altnda, bamszlk ve sos
yalizm mcadelesinin gerek hedeflerine ula
masnda byk bir rol oynayabilir. Ulusal ve Top
lumsal kurtulu mcadelesinin devingen aktif di
namikleri olabilirler.
te bugn Kuzey Krdistann muhtelif yerle
im birimlerinde meydana gelen gelimeleri by
le bir potada eritmek gerekir. Gelinen noktada
artk, ulusal kimlik iselleerek sahiplenmekte
dir. Krdistan halk bu olguyu bilince karm ve
aka savunmutur. Fiili protesto sloganlarla
kendisini somutlamtr. Devletin btn bask ve
nlemlerine youn tutuklama ve cinayetlerine

karn, Krt ntifadas' mecramda akmaya de

vam etmitir. Karyerlerin ve panzerlerin eliin
de zel Harekat Timlerinin halka ynelik saldr
larna kar tal sopal yant verilmitir. Bu scak
pratik srete, kadnlarn ve zellikle ocuklarn
aktif yer allar dikkat ekicidir. ocuklarn Fi
listin tr zafer iareti yapmalar da yabana atla
cak gibi deil. Btn bunlarla beraber admadm barikatlarn zerine yryen ve barikatlar
birer birer sktren kitlenin kararl tavrna ancak
sayg duyulabilir.
Ksacas Krt halk bugn artk bir yzyla ya
kn zaman parametresi iinde, iradesi dnda,
dzenli devlet terr ve politikalaryla zorla ken
disine giydirilen esaret gmleine kurun sk
maktadr. Mevcut devrimci durum buna el ver
mektedir. Bu ortamda, ileriki dnemlerde inti
fada eylemlerinin yaylarak, yaygnlaarak
genileyeceini ileri srmek mmkn. te im
diden bu toplumsal gelimelere siyasi insiyatif
koyarak ulusal ve toplumsal kurtulu mcadelesi
ne hizmet eden bir ara olmasn salamak
gerekir.
Genel bir ayaklanmann znel koullar henz
tamamen olgunlamamsa da gidiat o yne
doru invmelenmitir. Bu evrilmeyi iyi sapta
mak, ayn zamanda bugnden yarma hereyin
olup bitecei sansnn aldatc yrngesine de
srklenmemek gerekir. O nedenle gelinen nok
tada farkl program ve mcadele anlaylarna sa
hip olunsa da, btn siyasi kii ve rgtlerin n
cllerine byk sorumluluklar dmektedir. G
nmzde Krdistan ulusal ve toplumsal kurtulu
mcadelesi yanlz braklm ve tecrit edilmitir.
Bu kavgann radikal siyasal gleri tasfiye edil
mekle babaa braklmtr. Ancak bunu hzla
boa karmak gerekir. Bu devrimci bir grevdir.
Kuzey Krdistanda mevcut devrimci durumda
bunu yapmak mmkndr. Bunun koullar var
dr. Bu avantajl durum iinde tasfiyeyi nleme
nin tek yolu, ideolojik, siyasal, diplomatik ve si
lahl mcadele boyutunda savamaktr.
Eer intifadalarn ulusal ve toplumsal mcadele
kanallarna akmas isteniyorsa; eer somut siyasi
pratikde kitleler, reformistlere teslim edilmek is
tenmiyorsa; emperyalist bataklklarda kula
atanlara, are arayanlara hayat vermek istenmi
yorsa, BEKLEMEK NYE? Krdistanda verilen
ulusal ve toplumsal kurtulu mcadelesine yne
lik btn yanl yaklam ve siyasi komplolarn
rengi ancak byle aa karlabilir.

2 6 M art 1990
Antep Cezae\i

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

rzan abori civak

BLM

6
brahim
Ahmedin
Anlan

Mays 1960, l-KDP Kongresi Soldan, saa; Nuri aves, brahim Ahmed, Dr. Murad Aziz

Foto; ANK Ariv

Baaniye kar savamak Istemiyonluk..."

Blm 5, Say 80, Sayfa 7 de
Polit Bro olarak tavrmz
netti. imizde bir sorun
yoktu. O srada Celal Talabani, silah brakp, kentlere
yerleerek, parti almala
rn srdrmenin en doru
alternatif olduu grnde
idi. Bylece pemerge g
lerimiz ile Molla Mustafa
arasnda atmaya da mey
dan verilmemi olacakt. Bu
gr egemen hale gelmedi.
Burada ilgin bir durum sz
konusu, Bu neriye en sert
ekilde tepki gstererek,
kar kan ve Tek kuru
num kalncaya kadar Barzani
glerine
kar
savaacam diyen Nuri
avesdi. Nuri avesin kalp
hastas olduu da herkese
biliniyordu. Sen bu kalple
byle diyorsan, biz niye dem iyelim ... Bylece diren
me, kendi glerimizi sa
vunma, kararma vardk.
Bizim glerimizin bir b
lmn Molla Mustafa an
latmz dnemde satn al
mt. Arkadalar benim
rana gitmemi istediler...
Eskiden parti yesi olan ve
halk tarafndan sevilen Re
fik'secdeyi arkurnede ai
ret reisleri ile birlikte yan
ma gelerek 900 dinar para
getirdi. O zaman iin iyi bir
para idi... Arkadalarn ka
rarlatrd zere benim
rana gitmem gerekiyordu.
O srada Molla Mustafa1
nn ran la ilikileri yokmuydu?
Vard... Bizim bir rad
yomuz vard. rana gidera
yak radyoda bir konuma
yapp, Molla Mustafann
hkmet gleri ile birlikte
bize saldrdn syledim.
Hkmet ve Molla Mus
tafa hangi tarihte size sald
r hazrl yapyordu?

1964
Temmuzunda.
Onlar arbajer Mawet ve
aa blgelere saldryor
lard. Airetler de onlarla
idi. Savata ele geirilen
hereyi talan etme hakk
verdiklerinden,
saldrlar
youndu. Ayrca kim nereyi
ele geirirse, ona kalacak
diye bir karar karld
iin, saldrlar ok youn
du.
mer Dbabe savamak is
temeyenlerden biri idi. Ateli bir ekilde atmadan
yana tavr koyan Nuri aves
tedavi olmak ve propaganda
yapmak iin 6-7 Temmuzda
Avrupaya gitti...
Ben de hudut blgesinde
bir yer temin etmek zere
rana gittim. Benim ardm
dan pemergeler de geldi.
Tahrana gittim. Iraka ge
memize msaade edilmesi
ni istedim. Tahranda Mol
la Mustafa ile anlamazl
nz nedir? Onu renmek
istiyoruz. dediler.
Tahranda Mehabata git
memizi oraya yerlememizi
istediler. Mehabada dn
dm. Mehabatta ran aske
ri yetkilileri ile grtk.
ran heyetinde SAVAK yet
kililerinden Babakan yar
dmcs da bulunuyordu.
Baka yksek rtbeli gene
raller de vard. Hudut bl
gesinde bulunan baz arka
dalarmz da bu grmeye
katld. Kendilerine istekle
rimizi ilettik.
Biz, btn adamlarmz
iin maa istedik. Tabii on
larn adamlarmz sayacak
durumlar yoktu. Bu istei
miz makul deildi. Ayrca
ran Krtlerine iyi davran
malarn istiyorduk. Duru
mumuz pek i ac olma
masna ramen, yine de
nemli koullar ileri sr
yorduk. Onlar da bizim
kendilerine muhta olduu
muzu, bize yardm etmez

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

lerse
yokolabileceimizi
dnyorlard... Bu zayf
durumda bu tr istekler ileri
srdmzden, bize yar
dm ederek, kendi elleri ile
balarna sorun yaratacakla
rn gryorlard...
Yine de isteklerimizi din
leyip, aha ileteceklerini
sylediler. Bizimle gren
ayn heyet, oradan Molla
Mustafa ile grmeye gitti.
Molla Mustafa ile gr
yorlar. Molla Mustafa, Si
zin yannza gelen Polit B
ro ekibi hem sizin hem de bi
zim dmanmzdr. Brakn
darya gitsinler diyor.
rana gelen glerimiz
iin, resmi yetkililer, bil
mem hangi kanun maddesi
ni gereke gstererek, g
lerimizin huduttan bilmem
ne kadar kilometre uzakla
trlmalar gerektiini sy
lediler. Sonuta, glerimi
zi silahtan arndrp, Hamedanda
oluturulan
bir
kampa yerletirdiler.
Biz buna karn ah adna
bir sz verilmesini istedik.
artmz: Iraka dnmek is
tediimizde, bize engel
karlmamas ve silallarmzn teslim edilmesi idi. Ay
rca Molla Mustafann da
bizimle savamama sz
vermesini istiyorduk. Ne de
olsa iine dtmz ko
numu anlayacan san
yorduk. ..
Bu yer deitirmede bir
sorun vard. Yerimizin de
itirileceini rendikten
sonra, radyomuzu altra
bileceimiz bir yer bulmak
gerekiyordu.
Radyonun
Irak hududuna yakn olmas
ye Molla Mustafann ve
ran hkmetinin eline ge
memesi gerekiyordu. Rad
yo ran-Irak hududunda v evada idi. Seyyar olan
radyomuz olduka ard.
Tanmas byk bir dertti.
Biz rana geldiimizde e

yalarmz yerletirdiimiz
16-17 byk antay da bir
likte getirmitik. antalar
dan llinin iinde ne varsa
atp, radyo paralarn koy
may dnyordum. 11
anta boalttk, radyoyu
antalara yerletirdik. Za
ten ran yetkilileri antalar
arayacak kadar sk bir kont
rol yapmyorlard. Bu an
talar, ykleyip, iki pemergeye teslim edip, Tahrana
gnderdik. antalar Tah
randa kaldmz eve vard
nda, antalar ap, radyo
yu monte edecek kimse
yoktu.... Dinamonun dn
da herey tamamland....
ran bu radyonun Avrupa1
dan getirildiini sanyordu.
Bu radyonun nereden geldi
ini, hangi lkeden alnd
n renmek istiyordu.
Bat Alman mal id i... ran1
daki durumumuz hi iac
deildi. Darya gidiimi
ze, Iraka gidiimize engel
oluyorlard... Humeyni d
neminde ldrlen ranl
bir yetkili vard. Ben bizim
baz arkadalarmzn kt
muameleye maruz kaldn
rendim,
tutuklananlar
vard. Bu konulardaki ika
yetlerimizi bildirmek zere
gittim... Bizim grt
mz heyet Molla ile de g
rm, onunla anlam
t... Molla Mustafa nasl is
tiyorsa aktan aa yle
davranyorlard. Benim kal
kp, kendisini ktlemeye
ceimi de biliyordu...
ikayetlerimizi ilettiim
yetkili sylediklerimi hi
ciddiye almad. Sizin ran
dna kmanza msaade
etmeyiz, Celal Talabani ve
senden baka hi kimse ran
dna kamaz. Dierleri
nin tm burada kala
ca k... dedi.
Bu grmeden bir sonu
alamadk, baz arkadalar
mz tutuklu idi...

^ r a n d a ne kadar kald
nz?
1964 Temmuz sonunda
rana gittik. Sonradan Hemedana geldik. Orada uzun
bir sre kaldk. 1964-65te
randa idik.
\3Siz ran a gelinceye kadar
PB gleri ile Molla Musta
fa gleri arasnda byk
bir atma oldu mu?
atm a oldu, ama b
yk apl atmalar olma
d. nk biz ok abuk bir
karar kararak, glerimi
zin atmalara girmemele
rini istedik...
Bir suikast sonucu ua
den Abdulselam A rif
ld...
Bizim baz PB ve MK ye
si arkadalarmz Irakta
kalmlard...
Son mermisine kadar sava
acan syleyen Nuri a
ves Avrupadan dnmt.
Avrupada iken Molla Mus
tafaya kar ok propaganda
yapmt. Beyruta dnd
nde bana mektup yaza
rak, Tahrana gelmek iin
600 dolar istedi. ran Elili
ine kendi istedii paray
gnderdik. Nuri aves pa
ray alamadan, bize haber
de veremeden Badata ora
dan da Molla Mustafann
yanma gitmiti.
Biz Abdlselam A rifin
lm zerine bir bildiri ya
ynladk. Molla Mustafa ile
ulusal bir cephe kurmaya
hazr olduumuzu da ak
ladmz bu bildirinin ya
ynland srada, denildi
ki, Nuri aves, Salah Yusuf
ve baz kiilerden oluan bir
heyet sizinle grmeye
geliyor.
ran hkmeti bizim git
memize engel olmad. Irakran hududuna yakn bir
yerde grmeye gittik. On
lar da oraya gelmilerdi.

1964
1975
\I\Salah Yusufi ve dierleri
Molla M ustafay temsilen
mi gelmilerdi?
H a y r... Salah yusufi o
dnemde MK yesi idi. Ara
bulmaya alyordu. An
cak, orada kalmt. yi ey
ler syledi... Molla Mustafa
artlardan birisini kabul et
memiti.
\3Neden kabul etmedi?
Bilemiyorum. Nedeni
ni belirtmemiti. brahim
Ahmet ve Seyid Aziz gelme
sin, dierleri gelebilir de
miti. Biz de herkesi gn
derdik. Pemergelerimiz si
lahlarn alp gittiler. Molla
Mustafann artlarndan bi
ri de, bizim elimizde bulu
nan radyonun gnderilmesi
idi. Bu da bize yeni bir so
run karyordu, nasl rad
yoyu evden karp, 11 bavu
lu gnderecektik. Neyse
hereye ramen radyoyu da
kendisine gnderdik. An
cak Molla Mustafann yine
sznde durmad grl
d...
\I\PB ya bal gler ne za
man Iraka dnd?
Pemergelerimiz 1965
yaznda dndler. Verdiim
sze bal kalarak, ben git
medim. Mam Celal, Hilmi
Ali erif, yanlmyorsam
Ali Abdullah ve Nuri Ah
met Taha gittiler. Molla
Mustafann yanma gidiyor
lar. Molla Mustafa, Mam
Celala ben gidersem kendi
leri iin tehlike oluturabi
leceimi sylyor...
Devam edecek
RPEL / SAYFA 9

Baz eyler!
Filistin hareketinin 1982 yaznda urad
ar yenilgiden sonra, FK kamplarnda bu
lunan Trk ve Krt soluna mensup siyasetler
de daldlar. Bunlarn bir blm Avrupaya
kt. Bir blm Filistin gerillalarnn pei
ne taklp eitli Arap lkelerine daldlar.
Bu arada Irak Krdistan Demokrat Partisi
ile bir ittifak yapan PKK, bir ksm eleman
larn Irak KDPnin kontrol altnda bulunan
alanlara ekti. Bir dnem sonra da Eruh ve
emdinlide PKKnm silahl eylemleri oldu.
Ardndan TC, Irak KDPnin kontrol altnda
bulunan kurtarlm Krdistan topraklarna
ikinci kez saldrd ( Ekim 1984).
Bu saymzda konu ile ilgili olarak o gnler
de yaplan iki yorumu yaynlyoruz. Krdis
tanda bu gn olup bitenleri anlamak, kavra
mak asndan yararl olacan umduumuz
bu yorumlardan biri Rzgariye ait. O d
nemde Rzgarinin Avrupada legal temsili
olmad iin Deng KOMAL imzas ile ya
ynlanm; dieri ise, TKP - Aydnlk ekibi
nin teorik yayn organ olan SAAK dergisi
nin 10. saysnda..
Aradan geen 6 yllk zaman iinde, Rzgarinin yorumunda fazlaca bir deiiklik g
rlmyor. Saak dergisindeki yorum ise, t
m ile sahipleri tarafndan fiilen reddedilmi
durumda. Bunun olumlu bir deiim oldu
unu belirtmek gerekir. Ancak, bu olumlu
deiim, izlenen yanl politikalar nedeni ile
Krt siyasetleri tarafndan kuku ile iz
leniyor.
TKP-Aydnlk ekibinin grlerindeki
Trk milliyetiliinin kaba izleri bu gn da
ha rahat grlebilmektedir. 1984 gznde
yazlan bu yazy bu gn okurken rahatsz ol
mamak mmkn deil. O gnn artlarnda
konu sz konusu ekip tarafndan ne lde
abartlarak ele alnm ise, bu gn de tam ters
uta ayn ey yaplmak istenmektedir. Bun
dandr ki, ekibin doal lideri Sayn Dou Perinek, PKK dnda ciddiye alnacak Krt
rgt yok, diyebilmektedir. PKK, Anadolu
topraklarna ve Trk haUana en sadk rgt
tr diyebilmektedir. Bu eilim, deiik bi
imler iinde de olsa, son dnemlerde Bekaa
y ziyaret eden kimi Trk solcular tarafn
dan da genel kabul grmektedir. Bylece
PKK ile ilgili olduka arpk eilimler ortaya
kmaktadr.
PKKnm 6 yllk silahl mcadelesine ra
men niin Krt aydnnn desteini alamad
, niin tm Krt rgtleri ile kanl bakl,
dmanca eilimler iinde olduu pek de an
lalamamaktadr. Eruh emdinli eylemleri
ile ilgili deerlendirmeler bu bakmdan da
nem tayor. nk, PKKnm alma yn
temlerinde ve eylem biimlerinde esasa ili
kin fazlaca bir deime olmu deil. rne
in, Eruh emdinli eylemlerinden hemen
nce svein Upssala kentinde ve cadde or
tasnda PKK eski Avrupa Temsilcisi Enver
Ata kuruna dizildi. Bu olay, Krt hareketi
nin tm rgtleri tarafndan iddetle protesto
edildi. O kadar ki, Eruh ve emdinli olayla
r, Enver Atann lmnn glgesinde kal
d. Ardndan Almanyada Zlkf Gk (1984)
ve Stockholmde de Semir (etin Gngr)
ldrld. Bunlar Hamburgda Krat Timurolunun (1986), Pariste Dev-Yol temsil
cisinin (1986), svirede Kurtuluu bir dev
rimcinin (1986), Hollandada Avukat Mah
mut Bilgilinin, Pariste KOMKAR Bakanf nn (1987) ve Hannoverde de Ali Hocamn
(1987) katledilmeleri izledi. 1987 Nevrozlar
na kan bulatrld. Mnihde KOMKARn,
Deventerde Rzgarinin, Bilefeldte Kawa1
nm, Bochumda PPKKnm Newrozlan silah
l saldrya urad.
Bu olaylar, Olof Palmenin ldrlmesin
de PKK parma arayan dev boyutlu propa
gandalar izledi.
Sz konusu gelimeler doal olarak PKK
ile Krt solunun arasnda derin uurumlar
at. Olaylar, PKKnn lkede srdrd si
lahl mcadeleyi boacak lde youn bir
kar kamuoyu oluturdu.
Rzgari yorumunda iaret edilen bir olgu
var. Rzgari, Eruh ve emdinli olaylarn
ulusal kurtulu politikasnn bir uzants ve
gerei saymak mmkn deildir diyor. Bu
gn alt- st olan Krdistanda 1984-1987
olaylarna benzer gelimeler st ste d
mektedir. rnein, Nusaybin ve Cizrede
onbinlerin sokaklara dklp anti-igalci de
mokratik eylemleri gerekletirdii gnler
de, PKK 9 kiiyi kuruna diziyor. Kitlelerin
ayaa kalkt bir dnemde bu kuruna diz
me olayn ulusal kurtulu politikasnn bir
gerei saymak olas mdr? Okuyucu bu so
runun cevabn aramaldr! gal Ordusu
Defol ' ve A
pocular *balkl yazlarn ge
nel durum deerlendirmesinde yararl olaca
kansndayz.
Krdistan Press
RUPEL / SAYFA 10

igal
Ordusu
Krdistandan
Defol!
Kemalist tek parti diktatr
lnn ekillenmeye bala
d 1924 yl 17 Kasmnda
Terakki Perver Cumhuriyet
Frkas (TCF) kuruluyor ve 21
Kasmda da Babakan smet
nn istifa ederek, yerine
lml eilimler tayan Fethi
bey Babakan oluyordu. Bun
dan ksa bir sre sonra, Piran
olay (7-11 ubat 1925- eyh
Said) patlak veriyor ve 25 ubatta 1d ini siyasete alet etme
hakknda bir yasa karl
yordu. Ardndan bir grup ii
oylama ile Fethi beyin istifas
salanyor ve Babakanla
yeniden smet paa getirili
yordu (2 Mart). Gereke Fet
hi beyin, eyh Sait olay kar
snda yeterli hassasiyeti gs
termemesi idi. Fethi bey, olay
karsnda olaanst tedbir
lerin alnmasna gerek olma
dn savunuyordu. Atatrk
ve nn ise Krt ulusuna kar
geni apl bir jenosid uygu
lanmas gerektii kansnda
idiler. Yaygaras dnda
olaylarn bittiini belirten
ngiliz Askeri Ateesine n
n, olaylarn sanldndan
byk olduunu ve asilerin h
kmeti
devireceklerini *
Fransa nn iz/i ile Adana ya
5 tmen getirildiini, kar kal
knca 2 tmen daha indirile
ceini
sylyordu. Oysa,
olay, iktidara ynelik deildi.
Hkmeti devirmek isteyen
ler bakalar idi. Ve bunlar,
-iinde Kazm Karabekir, Ali
Fuat Cebesoy gibi paalarn
da bulunduu- Terakki Perver
Cumhuriyet Frkas iinde r
gtlenmilerdi. Dolaysyla
alman ve alnacak olan huku
k, dar, asker tedbirler esa
sen bu siyasi gce -ve bunlarla
beraber demokratik ve sosya
list siyasal glere- kar idi.
Nitekim, TCFnin iddetli iti
razlarna ramen, smet Paa,
Babakan olduktan bir gn
sonra nl Takrir- Skn ka
nununu meclise getirdi. Ka
nun hkmete snrsz yetki
ler tanyor ve stiklal Mahke
m elerim faaliyete geiriyor
du. 3 Haziranda TCF kapat
lyor, 29 haziranda 49 kii Di
yarbakrda aslyordu. Bu
ara, tm demokratik ve sosya
list siyasal gler susturul
mu, tedhi, devlet dzeyinde
geniletilerek dzen yanls
muhalifler de hizaya getiril
mi, basn susturulmu, der
nek, sendika gibi rgtler ka
patlm, temyizi olmayan ka
rarlar stiklal Mahkemeleri
kanal ile derhal uygulanp,
idamlar gene mahkeme karar
ile annda infaz edilmidi. Bu
devlet tedhii 1927de Cumhu
riyet Halk Frkasnn Tz
ne bir madde eklenerek
Atatrk daimi, deimez ge
nel bakanla getirerek tek
parti diktatrln hukukiletirmekle tamamlanmt.
Parti bakan, ayn zamanda
Cumhurbakan olduu iin
de Tek eflik ile Kemalist
Diktatrlk kurumlamt.
Takrir- Skn iki yl srecek
ti, fakat 19457e lcadar yrr
lkte kald.
Takrir- Sukndan sonra
ok ey deiti. Ama, yarat
lan gelenek deimedi. Yani,
her bunalm ve buhran dne
minde, i politikada uygulan

mas gereken genel bask ve

sindirme dnemlerinde, geli
en ve ykselen demokratik
ve sosyalist siyasal glere
kar devlet terrnn uygu
lanmas palanlanan dnem
lerde ve benzeri sancl dne
melerde her zaman ve srek
li olarak Krt ulusu zerinde
kanl oyunlar oynanarak ie
balamak bir devlet politikas
olarak btn hkmetler ve
etkili gler tarafndan benzer
biimlerde uyguland. Ve
Krt ulusu zerinde oynanan
kanl oyunlar her zaman,
Trkiye genelinde demokra
tik ve sosyalist siyasal gle
rin kymn da beraberinde
getirdi.
15 Austosta Eruh ve em
dinlide meydana gelen olay
lar ne kararak Trk Ordu
su yukarda izdiimiz genel
eilimin tipik bir uzants ola
rak gene Krdistana seferber
edildi. Meclisin tatile girme
sinden itibaren, i politikada
en nemli tartma konusu
*Eyll Operasyonu **ile ilgili
idi. Eyllde, zal hkmeti
nin drlecei, muhtemel
hkmetin ise Milli Koa
lisyon olabileceini herkes
ak ak tartmakta idi. Evrenin otoritesi sarsnt geiri
yordu. Hkmet iinde eski
MHP ve M SPnin eilimleri
kendilerini gizleme ihtiyac
bile duymadan ak alma
lar yapmaktaydlar. Parla
mento, 12 Eyll felsefesine
aykr den bir zerkleme
iinde idi. Ekonomi, btn
parltl szlere ve vaadlere
ramen bataktan kurtarlamyordu. i snf bata olamak
zere, toplumun eitli snf
ve katmanlar gerek demokra
tik hak ve zgrlkler asn
dan ve gerekse ekonomik
beklentilerinin gerekleme
mesi asndan ykselen bir
toplumsal muhalefet dalgas
iinde
homurdanyorlard.
Hasl, 12 eyll basknndan 4
yl sonra, manzara- umumiye
son derece rktc idi.
Bunlarla beraber, dnya
gler dengesinin rettii
problemler dorudan doruya
Trkiyeye de yansmaktayd.
TUDEH
operasyonu
ile
SSCBnin ran politikas de
imi, SSCBnin Irak des
tekleyen tutumu ile ABDnin
tutumu st ste dmt. Bu
durum, dorudan doruya
SSCBnin etkime alanndaki
Krt ve Arap siyasetlerini de
etkilemi, merkezinde Irak
Komnist Partisinin durduu
karmak iliki ve ittifaklar
yeni biimler almaya zorlan
mt. Bunun dorudan bir so
nucu, Libya toplants ile bir
araya gelen Anti-Saddam dik
tas muhalif glerin basks
na kar greceli olarak ko
runmutu. Filistin Kamplar
nn imha edilmesinden sonra,
Suriyeye yaplan basklar da
rnlerini vermi ve Suriye
kendisine snan gler ze
rindeki denetimini arttrarak,
onlar alandan kmaya zorlar
duruma gelmiti. Bu balam
da, Trkiye, Irak ve randa
rejim aleyhtar glerin hare
ket alanlar Krdistana kay
m oluyordu. Mays 1983de
Trk ordusu, Irakn izni ve
destei ile Krdistan toprakla
rnda bir askeri operasyona
giriti. imdi, Eruh ve em
dinli olaylar nedeni ile Mays
83n dorudan bir devam
olarak gene Krdistanda k
ym balatlm oluyor. Ve bu

kym, hi kuku yok, aylarca

nceden planlanarak, blge
devletlerinin izni ve onay ile
gerekletirilmektedir. Aske
ri operasyonlarn balad
gn, NATO Bakomutannn
Trkiyeye ani ziyareti, Trk
askeri harekatnn uluslarara
s bir komplonun rn oldu
u yolundaki deerlendirme
lere hakllk kazandrr ol
mutur. Ayrca, 16 Austosta
Humeyninin pasdarlarnn da
Krdistana youn ve kapsam
l bir askeri harekat dzenle
meleri, uluslaras komployu
dorulayan bir dier somut
gelimedir. Trk igalinin
uzun bir dnem gizli tutulan
uygulamalar, nihayet, Di
leri Bakan ve Genel Kurmay
Bakammn Iraka giderek
Saddam ile grmeleri ile
daha ak bir boyut kazand.
Bu grmeden hemen sonra
ise, Trk ordusu bu kez, IrakTrkiye-Suriye snr genin
de geni apl bir askeri hare
kata daha giriti.
Trk devletinin srdrd
eylemler gerek bir jenosiddir. Kanl, acmasz katliam
larla srdrlmektedir. Ky
ler bombalanmakta, kadnla
ra, yallara ikence yapl
makta, beslenme maddeleri
nin almna yasaklar konarak
blge halk ala mahkum
edilmekte, airetler zorla bl
geden g ettirilmekte, ld
rlen susuz ve sahipsiz in
sanlarn cesetleri sokaklarda
srklenip vahet gsterileri
yaplmaktadr. Humeyniye
ve Saddama kar savaan
gler arasndaki elimeler
ustaca kullanlmakta, ayrca
Krt tarihi boyunca smrge
ciler tarafndan uygulana ge
len 4bl ve ynet * taktikleri
ile bu gler ihanete zorlanmaktadrlar. Bylece olduka
dar bir alana sktrlan g
lerin var olmak iin ibirliki
bir duruma getirilmeleri sz
konusudur. Bu arada Yuna
nistan ve Suriye de aka
Trk devleti tarafndan tehdit
edilerek, uluslararas bir hak
olan politik snma hakk yok
edilmek istenmekte, ulusal
kurtuluu gler adi sulu
stats iine sokulmak isten
mektedir. Ac olan u ki, grup
karlarnn ve grup ii at
malarn rn olan bir takm
sorumsuz davranlar ve yara
tlan olaylar da Trk devleti
nin bu politikasna malzeme
olmaktadr. Kabul etmek ge
rekir ki, Trk ve Krt solunun
ounluuna yakn bir bl
m, ulusal ve toplumsal kur
tulu mcadelesinin siyasi so
rumluluunu kavram deil
lerdir. Siyasi mcadelenin
ok boyutlu diyalektik bilei
mi, dar grupuluun ksr he
saplar iinde boulmutur.
Bu balamda, Eruh ve em
dinli olaylarn Krdistanda
Ulusal Kurtulu siyasetinin
bir uzants ve gerei saymak
mmkn deildir. Durum,
teorik-ideolojik yetersizlik ve
siyasi krlk ile de snrl de
ildir. Bunlar ayn zamanda,
siyasi hareketleri devletler
aras suikastlerin orta duru
muna getirmekte ve siyasi so
nular itibariyle devrimci
hcreleri ana rahminde henz
kimliini bulmadan katletme
gibi, devrime kar ilenen
sular yaratmaktadr.
Yiitlik, gz peklik gibi
kavramlarn gnlk dildeki
anlamlar ile siyasi mcadele
deki anlamlar olduka farkl

dr. Bunun yannda, Krdis

tanda, kitlelere ramen,alan
daki siyasi glere ramen,
komu lkelerdeki demokra
tik ve sosyalist glere ra
men ve nihayet uluslararas
proletarya hareketi ve ulusal
kurtuluu glere ramen
bireyler yapmaya yelten
mek, bedeli olduka ar de
necek bir sorumsuzluktan
baka anlam tamaz. Sorum
suzluun bedeli, kadrolarn
imhas ve yeni kanl yenilgiler
ile snrl deildir. Bundan
ok daha nemlisi, kitlelerin
ideolojik ve siyasi olarak s
mrgeciler tarafndan teslim
alnmas, kimliksiz, kiiliksiz
bir toplum durumuna sokul
ma, siyasi glerin manevra
alanlarnn daraltlmas,, gi
derek imha edilmesi, salam
korunaklarn ve gl mevzi
lerin imha edilmesi ve nihayet
ite ve dta birleilebilecek,
ittifak iine girilebilecek g
lerle olan kan balarnn ko
partlmas gibi vahim sonu
larn ortaya kabileceidir.
Meselenini bir dier yn,
Trkiye pratiinde Krdistan
sorununu dlayarak demok
rasi! mcadelesi verme heve
sinde olanlarn hayat tarafn
dan nasl acmaszca tekzip
edildiidir. lkesi ve milleti
ile bir btn olan ve Trk
milliyetiliinden hz ve ilham
alan larn hazin tarjedisidir
bu. Onlar anti-faist() olmay
demokrat olmaya yeterli sa
yp, Krdistan zerindeki s
mrgeci vahete alk tutma
nn cezasn dn Atatrke,
bugn Evrene kulluk ederek
demektedirler.
D dnyann suskunluu ise
insanla kar ilenen bir su
tur. Bu suun mimarlar dn
ya gler dengeesini kontrol
edenler olduu kadar, Trk ve
Krt soludur da. Bu hali ile
Krt ulusu dnyada eine rast
lanmayan lde sahipsiz ve
savunmasz bir ulus duru
mundadr. Fakat bu sahipsiz
ve savunmasz ulus zerinde
dnyay da dorudan ilgilen
diren blgenin en nazik, en
kanl oyunlar oynanmaktadr.
Bu oyunlar elbette somut siya
si pratikde geri tepen silahlar
durumuna gelecektir. Buna
kesinlikle inanyoruz. Elbette
Krdistanda da ulusal kurtu
lu boyutuna ulalacaktr. El
bette snrlarda ekiyalamak
izgisinden, lke iinde ordulama izgisine ulalacaktr.
Ermeni sorunu zerine kya
metler koparan Trk devleti
bu gn Krdistandan kovul
mu yzbinlerce Krt ocu
unun korkun aclar iinde
ve kin tutarak bydklerini
de grecektir elbette. Bunla
rn milyonlarcas da lkede
dilleri krletilmi, kltrleri
bklanm, zindanla, zulumla dehdit edilerek de olsa
bymektedirler. Ve Krdis
tanda haki elbiseleriyle kan
ve vahet tayan Trk asker
leri ile beraber, sular da ak
yor, iekler de ayor, toprak
her yl yeni rnler veriyor...
Hayat devam ediyor hereye
ramen. Kavga da devam
edecek.
Kahrolsun Smrgeci Vahet
Yaasn Ulusal ve Toplumsal
Kurtulu Mcadelemiz!
18.10.1984

Deng KOMAL

k r d i s t a n p r e s s 26 a d a r / m a r t m o

rzan aborf civak

Apocular
Olay
Apocular, son birka ay iinde,
dou blgemizde, kasaba basa
rak, askeri aralara pusu kurarak
ve ordu mensuplarn hedef ala
rak ondan fazla subay, er ve sivil
yurttalarmz ldrdler.
Olaylar fke ve znt ile deil,
serin kanl bir ekilde gzden ge
irilmelidir. Bugn nemli olan,
bu rgtn niteliinin ve eylem
lerinin esas amacnn saptan
masdr.
Kimdir bu Apocular? Nasl oluyorda byleine eylemlere girie
biliyorlar? Cesareti ve gc nere
den alyorlar?
Apocular, 12 Eyll ncesinde
dou blgemizde ayrlk bir r
gt olarak ortaya ktlar. Balan
gta, kim fazla bedel derse ona
hizmet edecek bir kiralk katiller
tohluluu grnmndeydiler.

Yerel toprak aalarnn esrar tar

lalarna bekilik edip, airetler
arasndaki kavgada bir tarafn si
lahl gc roln oynayarak feo
dal gerilikten beslendiler. Dou
blgesinde, blcle ve terre
kar milli birlik ve i bar savu
nan ok sayda devrimci ve yurt
ta bunlarn silahl saldrlar so
nucu hayatlarn kaybettiler.
Adam toplamada korku ve tehdi
di ba ara olarak kullanan Apo
cular, kendilerinden ayrlmak is
teyenleri ya da muhalefet edenleri
gzlerini krpmadan ldrdler.
12 Eyllden sonra cinayetlerini
yurt dnda srdrdler. Dier
btn rgtleri sindirdikleri,
Trkiyeye ynelik blcln
ve ayrlkln rakipsiz lideri
haline geldikleri anlalyor. Bu
gelimede ayrlkl benimse
mi btn kii ve rgtler iin
esasl dersler vardr. Haksz ve
yanl bir izgi, sonunda bu ii en
iyi becerenin elinde kalr. Bl
clk, iinde bulunduumuz bl
genin zel koullarnda ve ulusla
raras atmalarn olumsuz etki
lerinden de g alarak varaca
yere hzla varmaktadr.
Apocular olay, yanlzca ranIrak arasndaki savatan yararla

nan bir grubun eylemi deildir.

Daha derin uluslararas ve blge
sel anlamlar vardr.
Getiimiz yl Lbnanda btn
Ortadounun kaderini etkileyen
nemli atmalar yaand. Lb
nan istikrara kavuturmak iddi
asyla blgeye askeri birlikler
yollayan ABD ve drt Avrupa l
kesi, sonunda baarszla ura
dlar ve kendi gvenliklerini sa
layamaz hale derek bu lkeyi
trajik bir ekilde terk etmek zo
runda kaldlar. Sovyetlerin des
teindeki Suriye, Lbnan at
masnn esas galibi olarak sivril
di. imdi Lbnan iindeki
gelimelere Suriye ve onun kont
rolndeki Sovyet yanls gler
yn veriyor. Moskova, Lbnan
hamlesinden sonra Kuveyt, r
dn, Kuzey Yemen ve Suudi Ara
bistanla daha scak ilikilere gi
rerek, Afganistan igalinden bu
yana kaybettii insiyatif Ortado
uda yeniden elde etmek olana
n kazand.
Ortadouda insiyatif kazanan
Sovyetler, blgenin en etkili lke
si Trkiyenin durumundan ho
nut deildir. Btn Arap lkeleri
ne yakn ve dost olan, Bat ittifa
knn dou ucundaki Anadolu,

Sovyetlerin blgeye ynelik he

saplar nnde byk bir engel
dir. Moskova, Trkiyenin istik
rarl ve zgr bir lke olmasn
istemiyor.
Apocularn yneldii hedefle,
Sovyetlerin Trkiye zerindeki
hesaplar arasnda bir ayniyet ol
duu grlyor. Nitekim Irak va
ardndan Suriyede Apocu kamp
larnn kurulmas ilgintir. Daha
da dikkat ekici olan, Suriyedeki
Apocular kampnn Iraktakinin
aksine devlet desteinde ve hima
yesinde bulunmasdr. Lbnan1
daki baars, Suriyeye cesaret
vermi ve Trkiyeyi ok nazik
bir konuda karsna almaktan
ekinmemitir. Trkiye ile kyas
landnda zayf bir lke olan Su
riyeye bu ataklk acaba nereden
geliyor? Apocularn, Suriyedeki
kamplarnda, Avrupadan kar
dklar muhaliflerini yarglama
ve hapsetme icazetini nereden al
dklar ise bir baka sorudur.
Sovyetler
Birliine
bal
TKPnin S esi radyosunun son
gnlerde Trkiyede genel direni
arlar yapmas, Dou blge
sindeki olaylarda devleti ve ordu
yu hedef almas ve Apoculara ar
ka kmas bu sorulara cevap ara

yanlara bir ipucu olabilir.

unu hemen belirtelim ki, Apocularn ne halkla, ne solculukla
bir ilgisi yoktur. Bu rgt, vata
nn, ulusun, solun ve demokrasi
nin dmandr. Apocularn gir
dikleri her yerde vatandan derin
bir suskunlua gmlmesi, bu
gne kadar ldrdkleri insanlar
arasnda solcu vatandalarn
nemli yekun tutmas, bunun en
ak gstergelerinden biridir.
Apocu, halka bask yapar, ya
ratt dehete dayanarak i g
rr. Halk Apocudan nefret eder,
bir Apocu kahveye girdiinde
kahveyi terkeder. Halk, gemite
gcnn yettiinde Apocuya kar
direnmitir. te bu nedenle,
halka dman ve yabanc karla
rn aleti bir gce kar mcadele,
onun tam zdd bir ynelimle ba
arya ulaabilir. nemli olan,
kyl vatanda Apocudan kesinlilde ayrma, Apocunun deheti
ne kar, ona mvik insan elini
uzatmaktr.
Kyl vatandan gnl ferah
olursa, Apocunu ii kararr.

SAAK
(Kasm 1984 tarihli SAAK der
gisinin 10. saysndan alnmtr.)

Kiirt sonnu sve Pariamentosuhda

Irak ziyaret eden sve Parla Komisyon, Trkiyede 10 milyon

sve Parlamentosu 14 Mart

dan fazla Krdn resmi varlnn kabul
mento Komisyonu izlenimlerini anlatr
1990da uluslararas gelimeyi konu
edilmediini ve Krt mltecilere yaplan
edindii otrumunda Krdistan sorununu
ken, 13 yandaki Sleymaniyeli K. Aziz
in 16snda idam edildiini syledi. her trl yardmn geri evrildiini belirtti.
tartt.

sve parlam entosu 14 M art

1990daki uluslararas ge
lim eyi konu edindii otu
rum unda K rdistan so ru
nunu da tartt. D aha nce
T rkiye K rdistann da ziya
ret eden ve Irak devletinin d a
vetlisi olarak, Irak K rdistan1
nda da incelem elerde bulunan
be parlam enter deiik alar
dan konuya ilikin grlerini
belirttiler.
K rt sorununa deinen ilk ko
num ac Sosyal D em okrat Partiden Sitg A lem yr,
4Paris teki K rtlerle ilgili
konferansa katldklar iin
pa rtilerinden ayrlm aya zorla
nan ve p a rla m en ter doku n u l
m azlklarnn kaldrlm asyla
kar karya b u lu n a n yedi
m illetvekilinden sz ederek, s
ve hkm etinin bu konuda g i
riim de bulunm asn istedi.
T rkiye ve Irak K rdistam n
ziyaret eden kom isyona tem sil
ci verm eyen tek parti M oderat
(M uhafazakar) P artiden Inger
K och, byk blm n D ou
A vrupa ve Etiopya sorununa
ayrd konum asnda kendi
deyim i ile K rt sorununa da d e
inerek, sve hkm etinin bu
konuda da duyarl olm as ge
rektiini
belirtirken,
Folk
(H alk) P artiden Ingela M ortensson,

Inger Koch *un bile szn

ettii diye balad k onum a
snda, K rtlerin 4 bin yllk
b ir tarihi olduunu, hala b a
m szlk sava verdiklerini,
d rt paraya blnm olup
h e r an ikence, zorunlu g ve
lm le y zy ze olduklarn
syledikten sonra, Irak izle
nim lerini anlatt.

Btn cezaevleri yklm!

B iz Irak devletinin davetlisiydik. Irak B a ka n , istedii
m iz h e r eyi grebileceim izi
sylem iti. A m a rnein, h i
b ir cezaevini ziyaret edem edik.
Cezaevi olan b ir ehre geldii
m izde, onu grm e isteim iz
karsnda cezaevinin yeni ykl
d cevab ile karlayor
duk. **

Krtlerin
kymet-i harbiyesi ne?
Y zbinlerce K rdn evini terketm ek d urum un d a b rak ld
ndan bahseden M ortensson,
bunun yanlzca b ir tasar olarak
kald avuesko Rom anyasna byk b ir reaksiyon gsteri
lirken, bunun b ir gereklik h a
line geldii K rdistan iin niin
sessiz kalndn sordu ve

k r d i s t a n p r e s s 26 a d a r / m a r t m o

R om anya d a sz konusu o la n
larn M a ca r ve A lm an olm asy
la, Iraktakilerin K rt olm asnn
olay deitirip d eitirm edii
ni m erak e tti in i" syledi.
M o rtersso n , trke deyim i ile
K rtlerin kym et-i harbiyesini
sordu.

Saddamn cesareti,
ya da turistlere cesaret testi.
Ira k ziyaret eden kom isyon
zorunlu ge gereke olarak
K rtlerin gvenlii sorununun
gsterildiini snra 3 m ilden
daha yakn o tu rm an n tehlikeli
olduunun sylediini b elirte
rek, h erhalde B akan bu ka
d a r titiz d eil ki, boaltlan b ir
kyn hem en ya n m a b yk b ir
saray ya p trm dediler. M il
letvekilleri ayrca boaltlan
blgeye svireyle rekabet ed e
bileceini d ndkleri byk
b ir tu ristik tesis yapm ak zere
old u k larn , bunun d a gvenlik
gerekesinin ciddiyetini gster
diini belirttiler.

Otonomi motonomi...
Irak ta o to n o m blgeyi de
ziyaret ettiklerini syleyen Yeil
p arlam en ter Ragnhild Pohanka, B urann otonom iden daha

ok b ir tiyatro kulisine ben ze

diini, kendi ekonom ik kurum larndan yoksun olduklar
gibi, B a a s n kuyruunda o l
m aya zorunlu ' klndklarn
blge p arlam entosuna h k m e
tin grn kabul ed en lerin ve
Ira k n yannda ran a kar sa
vaanlarn seilebildiini ifade
etti.

Aslacak yata
Ira k ta K rtlere kar am ansz
b ir kitle kym nn s rd r lm e
sinin yansra, itiraz hakk o lu n
m ayan m ahkem elerin de d u r
m adan idam verdiini belirten
H ans G ran F ran ck , S leym a
niyeli b ir K rt ocuu olan Rebuw ar
M oham m ed
K arim
A zizin 13n de tutuklanp
16sn da idam edilm esini rn ek
gsterdi.

Eskiye rabet olsayd...

T rkiyede 10 m ilyondan fazla
K rdn kendi dilini konum ak
ve kltrel varln ifade et
m ekten yoksun b rakldklarn
syleyen m illetvekilleri, asln
d a bu n larn resm i o larak var o l
m adklarn T rk m ak am lar
nn b unlar D a T rkleri
olarak kabul ettiklerini b elirtir
ken, T rkiyeye ge zorlanan

Irakl K rtlerin ok zor d u

rum da o ld u k larn , halen k im
yasal g azlarn etkisinde olan
bu insanlarn tbbi yardm al
m ak b ir tarafa, zehirlenm e ile
kar karya kaldklarn ve
hatta iki kez zehirlendiklerini
belirten
m illetvekillerinden
V iola F urubjelke, T rkiye
C um huriyeti
hkm etinin
K rt m ltecilerine yaplm ak
istenen h er t rl uluslararas
yardm engellem ek iin elin
den geleni yaptn, rnein
gnderilen giysileri eski o l
duklar gerekesiyle geri e
virdiklerini syledi.

Stockholmde Krt Merkezi

K rtlerin yaadklar lke
lerdeki basklardan kaarak
A vrupaya sndn, sve1
teki gm en g ru p larn n b
yk b ir blm n K rtlerin
oluturduunu syleyen Sos
yal D em o k rat m illetvekili V i
ola F u ru b jelk en, bu insanla
rn k lt rlerin i k o ru m alar ve
o cu k larn a
aktarm alarn a
olanak salam ak iin, svete
b ir K rt K ltr M erkezi k u
rulm as gerektiini, bunun
K rtlerin d illerin i, m zik ve
klasik anlatlarn g elitirm e
lerine ve K rt olm ayanlarn da
bu kltr tanm alarna o la
nak salyacam syledi

G. Ali
R PEL/ SAYFA U

SMRGEC T

HALK DREN
N usayb in - C izre - D iy a rb ek ir - Stockholm A N K
Geen yl Gundk ve
Slopide gerekleen kitlesel
direnilerle smrgeci terre
kar koyan Krdistan halk,
bu kez daha da geni eylem
lerle Nusaybin, Cizre, Slopi,
dil, Midyat, Kzltepe, Diyar
bekir ve Licede smrgeci
terr la n etle d i.D D D

Savur ilesi Serenli ky,

Giresira mezrasnda smrgeci
gler tarafndan katledilen 13
PKK militanndan Kamuran Dn
darn cenaze treninde kan
olaylar ardndan Nusaybin, Ciz
re, Idil, Slopi, Midyat, Kzltepe,
Diyarbekir ve Lice direnilerinde
smrgeci gler kan aktarak,
direnii nlemeye altlar. An
cak, halk alt ehit vermesine
ramen, direnii srdrd.D O D

Binlerin Nusaybin, Cizre,

dil, Kzltepe ve Diyarbekir de
gerekletirdikleri kepenk kapa
ma eylemleri, niversite genlii
nin Halepe Katliam'n kitlesel
gsterilerle protesto etmesi, Diyarbekrde Newroz gn kendi
ni yakan gen rencinin eyle
mi, devrimci-demokrat gler
iin byk bir moral ve g kay
na olurken; smrgecileri b
tn kurumlaryla byk bir tela
iine soktu.DDD

Ulusal kurtulu mcade

lesinde tarihsel bir dnm nok
tas nitelii tayan NusaybinCizre direnilerine benzer dire
nileri rgtlemek ve bu direni
lerin tad anti-smrgeci po
tansiyeli uzun vadeli mcadele
ye kanalize etmek btn
Krdistanl siyasal glerin
nnde yakc bir grev olarak
duruyor.

liresira katliam
Giresira katliamndan nceki gnlerde,
PKK militanlarnn bazlar atarak, bir
ou da hi atamadan 4 er, 7er, 2 er
kiilik gruplar halinde katlediliyordu. An
kara ve stanbulda herkesin kontr-gerilla
eylemi olarak deerlendirdii Prof. M u
ammer Aksoy ve Gazeteci etin Eme ci
nayetleri siyasi tansiyonu olduka yksel
tiyordu.
Ankara ve stanbulda ilenen tekil cina
yetlere kamuoyu olaanst bir hassasiyet
gsterirken, Krdistanda insanlarn grup
lar halinde katledilmesi karsnda kamuoyundan hi bir tepki gelmedii gibi, baz
evrelerde bu katliamlar onay gryordu.
Trkiye 1990 baharna TBM M de yap
lan olaanst toplantlarda terr tar
tarak giriyordu. Krdistanda ise, iki mi
litan katletmek iin, cephe savalarnda
kullanlan trden geri-tepmesiz top kulla
nan ordu glerinin cinayeti, halkn son
yllarda ilenen benzer cinayetlere duydu
u fkeyi daha da artryordu.
TC Krdistandaki srgn ve katliam
planlarn gerekletirmede, yeni admlar
atyor; bir yandan blgede olaanst bir
terr srdrrken, te yandan komusu
Irakn Krt hareketini krmak iin ald
nlemlere benzer tedbirler gelitirmek
iin hudut blgelerinde yzlerce ky bo
altyordu. ..
Ancak TCnin geen yl birden bire alev
lendirdii, Genel Kurmay Bakammn
aklamalar ile boyutlandrlan ve sonra
dan birden bire snen Cudi kaosu iin
de, blgede uygulanan srgn ve katliam
programlar Gundk ve Slopide kitlesel
bir direnile karlayordu. TC son yllar
da bilinli uygulamalarla boaltmak istedi
i birok ky boaltm, halkn kitleler
halinde gn salamt. Ancak, bu, ya
plan planlarn uygulanmas iin yeterli
grlmemi olacak ki, C u d i kaosu
iinde boaltlmak istenen Greolya (Dereba) kylleri toplu olarak katle
dilmiti.
Burada kk bir parantez aarak, devle
tin bugn yapt PKK Kkrtmas de
magojisinin kofluunu gstermek asn
dan, Derebanda katledilen 6 kyl ile il
gili Smrge Valisi Kozakolunun 22
Eyll 1989 tarihli Cumhuriyet gazetesinde
yeralan u aklamasn hatrlatmakta ya
rar var: Gvenlik kuvvetleri atma bl
gesinde 9 terristin ldrldn belirle
diler. .. Bu aklamann yapld gnler
de, 6 kylnn nasl katledildii btn
Trk basn organlarnda yer almt.
12 Eyll darbesinden sonra, Diyarbekir
zindanlarnda devrimci tutuklularm ger
ekletirdikleri ve tutuklu yaknlarnn
desteklerini alan kitlesel eylemlerin dn
da, blgede ciddi kitlesel eylemler yaan
mamt. Bu koullarda ortaya kan Gundk ve Slopi eylemleri bir dnm noktas
nn ilk habercileri oluyordu.
Bylesi bir ortamda 13 M art tarihli baz
Trk gazetelerine gre, 1,5 saat, bazlar
na gre 5-6 saat sren bir atmadan
sonra, 14 kiilik gruptan 13 PKK militan
Mardinin Savur ilesi Serenli ky Gresira mezrasnda katlediliyordu. 14. kiinin
kimlii ve akibeti ise mehuld! Ancak
Giresira olayndan birka gn sonra 14. ki

inin de vurulduu aklanyordu!..

Smrgeci devletin Krdistanda yeniden
rgtlenen kar-devrimci militarist aygt
lar bu katliam da daha nce gerekletiri
len katliamlar gibi bir baar olarak sunup,
halkn llerine bile sahip kamayacan
beklerken, Nusaybin halknn protesto ve
direnii ile karlayordu. Gerek smr
geci glerin, gerekse Krdistanl ve
Trkiyeli siyasal glerin hi beklemedik
leri olay, Nusaybin halknn i ie geen
birok nedenden tr cenazelerine sahip
kmalar idi.

usaybin Direnii

Yldrlan, ezilen, devlet terr altnda

sesi-soluu kesilen blge halk, Slopi Ci
nayetinden sonra, artk yer yer cenazeleri
ne sahip kmaya balamt. Son yllarda
Siirt-Kasaplar Deresi ve rnakta ortaya
karlan toplu mezarlar olayn duymayan
kalm am t... stelik 1989 sonlarnda kat
ledilen 9 militann cesedi Nusaybinde y
kanmadan bolduzer ile kazlan byk bir
ukura topluca gmlmt. Nusaybin
halk bu olay karsnda duyduu kinini d
a vuram am t...
Son yllarda blgede younlaan devlet
terr altnda yaayan Nusaybin halk bu
kez bir snavla kar karya id i...
Gresirada katledilen 13 militandan (Ab
dullah Avc, Abdulkadir Alptu, Zeki Do
an, Sleyman Aslan, Abdulkerim Temel,
H dr Yaln, Cesir ahin, Mehmet Mahsun Tepe, mer Kavak, Kamuran Dndar)
5i Nusaybin ve evre kylerinden, bazla
r da Nusaybindeki en geni airetlerden
biri olan Omerilere mensuptu. Krt top
lumsal geleneklerinde cenazeye sahip k
mak zorunlu idi. Blge halk devlet ter
rnden bkmt. Halkn zerine sinen kor
ku perdesi yava yava aralanyordu...
Bylesi bir ortamda Nusaybin esnaf hem
katledilen insanlarn yasn tutmak, hem
de cenazelere sahip kmak iin, 14 M art
aramba gn kepenklerini indiriyordu.
15 Mart Perembe gn cenazesi Mardin
Devlet Hastanesinden alman Kamuran
D ndar topraa vermek iin 5 bin kiinin
katld bir cenaze treni dzenleniyordu.
Kepenkler kapal idi.
Halkn kitlesel olarak cenaze trenine ka
tlmas smrgeci gleri ileden kar
maya yetmiti. Mezar banda kitleyi tah
rik eden polis ve evik kuvvetin tahrikine
kaplmayan kitle, mezarlktan dnerken,
asker, polis ve zel Timlerin mdahalesi
ile karlayordu. Liseli genlerin ve o
cuklarn bu mdahaleye cevab ta ve sopa
atmak iken, polis, asker ve zel Timlerden oluan smrgeci kolluk kuvvetlerinin
halkn zerine ate amas sonucu, birok
kii yaralanyor, yarallardan hastaneye
kaldrlan emsettin ifti yaamn kay
bediyordu. Kolluk kuvvetlerinin silahl
saldrlarna kar koyan kitle ile, kolluk
kuvvetleri arasnda sren mcadele yz
lerce gen, ocuk ve kadnn gzaltna
alnmas ile sonulanyordu.
Resmi yetkililer olay zerine Nusaybine
getirilen dier cenazelerin trenle Nusay
binde gmlmelerine msaade etmeyerek
aileleri tehdit ediyor ve kylerde gml
mesini salyordu. Gresirada katledilen
dier militanlarn cenazeleri ise sessiz-

Geen yl srgn ve tern

kar koydu. Nusaybinde bale

sedasz bir ekilde asker ve polisler ta

rafndan M ardinde topraa veriliyor
du. Ayn ekilde Polis tarafndan vuru
lan emsettin iftinin cenazesi de ai
lesine teslim edilmiyor, trensiz ve
sessiz bir ekilde gmlyordu.
emsettin iftinin ailesine basal
dileinde bulunmak isteyen 4 millet
vekili ve yzlerce kii zel Tim tarafn
dan tartaklanarak engelleniyordu. M il
letvekilleri
bile
zel
Timlerin
uygulamas karsnda etkisiz kalyor
du. Yaanan bu olaylar karsnda Nu
saybin halk kitlesel direniini srd
rrken, smrgeci gler ileye giriklar kontrol altna alarak, basn
mensuplarnn almalarn engelleye
rek, Nusaybin ile olan telefon balant
larn keserek, direniin boyutlarnn
kamuoyuna ve evreye yaylmamas te
lana kaplyorlard. Btn esnafn ka
tld kepenk kapama eylemi baarl

RORE KARI

- kar ilk direni filizlerinin boyverdii Gundik ve Slopi eylemlerinden sonra, Nusaybin halk smrgeci
yan kitlesel direni Cizrede onbinleri etkileyerek anti-igalci ve demokratik bir ze kavutu.

bir ekilde gn devam ettikten sonra,

sona ererken, btn engellemelere ra
men, Nusaybin direnii evre ilelere yay
lyor, Trkiye ve Dnya kamuoyunun gn
demine giriyordu.
Cenaze treninin yapld 15 M art 1990
perembe gnnden itibaren olaylar izle
yen ANK muhabirleri u bilgileri veri
yorlard:
Cenaze trenine yaklak 5 bin kii ka
tld. cenaze topraa verilirken hi bir m
dahale olmad. Mezarlktan dnen kitleyi
polis ve zel Timin datmak istemesi
zerine olaylar balad... Genler ve o
cuklar kolluk kuvvetlerinin saldrlarna
ta ve sopa atarak karlk verdi. Kolluk
kuvvetleri bunun zerine silah kulland.
Olay yerinde 5-6 kii alan ate sonucu
yaralanrken, 3 polis te atlan talardan ya
ra ald. Yarallardan emsettin ifti haya
tn kaybetti...
Devlet terr Nusaybin halknn canna

tak etm i... Halk artk polis, asker ve zel

Timlerden ekinmiyor. Yzlerce kii gz
altna alnd. Kentte ak hi bir yer yok..
Kendileri ile grtmz birok es
naf; zerimizdeki basklara dur demek
iin dkkanlarmz kapatyoruz. Resmi
yetkililer olaylarn ardnda kkrtma ara
yacaklarna, bize yaptklar zulmden ve
baskdan vazgesinler... 9eklinde konuu
yor.
Nusaybin u an igal altndaki bir kent
grnmnde. ok sayda kii gzaltna
alnd. Aralarnda kadnlar ve ocuklar da
bulunuyor. Gzaltna alnanlara ar i
kenceler yapld, yaknlar ile grt
rlmedikleri syleniyor..
Blgeye incelemelerde bulunmak iin
gelen Bamsz Milletvekillerinden Ah
met Trk ve arkadalarnn bile emsettin
iftinin taziyesine gitmesine izin veril
medi. Gazeteciler zel Tim mensuplar ta
rafndan dvlyor, tehdit ediliyor, al

Fotoraflar; Ajansa Neya Kurd Krt Haber Ajans

malar engelleniyor... Kente giri-klar

kontrol altnda, telefon balantlar da sk
sk uzun serelerle kesiliyor...
Nusaybin direniinin anti-igalci ve kit
lesel nitelii konusunda Nusaybinli yurt
severlerin ou ayn kany tayor. Ke
penk kapama eylemlerinin evreye yayla
ca bekleniyor... Ayrca Suriyenin
Kaml ilesinde Nusaybin halk ile daya
nma amacyla yzlerce kiinin katld
bir yry yapld. Yryler hududa
yaklatklarnda, Trk asker ve polisleri
olaanst tedirgin oldular...
ANK muhabirlerinin aktardklar bilgi
ler, olaylar inceledikten sonra, Ankaraya
dnen bamsz milletvekili Ahmet Trk
n, olaylarn halk zerindeki haksz bas
klardan kaynakland ve eylemlerin dev
let terrne kar, kitlesel bir nitelik tad
tesbiti ile akyordu. Nevar ki,
milletvekilleri heyeti bile, zel Tim ve di
er kolluk kuvvetlerinin basklarndan te

dirgin olarak, ciddi hibir mdahalede bulunamadan, iki gn kaldklar Nusaybinden ay

rlyorlard.

C # iz re Direnii
Nusaybin olaylarn protesto etmek amac
ile Cizre esnaf 19 M art pazartesi gn ke
penk kapatyordu. 20 M art Sal gn bir gru
bun yapmak istedii gsterinin smrgeci
gler tarafndan engellenmesi zerine kitle
nin direnii, aktlan kanla bastrlmaya al
lyor ve kolluk kuvvetlerinin at ate sonu
cu, Salih Eliolu, Mehmet Ylmaz, Yusuf
ahin, Emin Gn katlediliyor, yarallardan 12
yandaki Abidin Tuncer adl ocuk ise, 3 gn
sonra yaamn yitiriyordu.
Kolluk kuvvetlerinin saldrlar karsnda
ylmayan gstericiler, bu kez, TCye ait baz
resmi kurum lan, bir karakol, TKIne ait bir
bina, Tarm M drlne ait bir bina ve Cizre
* * * * * * * * * * * * * * * *

politika ekonomi toplum

SMRGEC TERRE KARI HALK DREN

2 3 Mart gn Cuma namazna bir vesile yaparak camide toplanan yaklak 1000 kiilik kitlenin, 20 Mart gn katledilenlerin mezarlarn ziyaretle balattklar gsteri,
15 bin kiinin katlmyla kitlesel bir boyuta ulat. Olduka disiplinli geen protesto gsterisine ok sayda kadnn katlm gze arpyordu...
Foto:ANK

Spor binasn atee vererek, protestolarn

srdryorlard...
Cizrede balayan kepenk kapatma eylemi
ve protestolar devam ederken, Slopi, dil,
Midyat esnaf da kepenk kapatyor, eylem
ler Kzltepe ve Derike de yaylyordu.
23 Mart Cuma gn, kolluk kuvvetlerinin
gstericilere at ate sonucu yaamn
kaybeden 4 kiinin mezarn ziyaret iin
yaklak bin kii Cuma Namazn bir vesile
sayarak, camide toplanyordu. Cuma nama
zndan sonra, camiden kan topluluk disip
linli bir ekilde iki gn nceki olaylar sra
snda katledilen ehitlerin mezar banda
toplanarak, dua ediyor, zafer iaretleri yap
tktan sonra, Cizre merkezine doru yr
ye geiyordu.
Gsteriyi izleyen ANK muhabirleri u ha
berleri geiyordu:
Kitle mezarlktan ehir iine dndn
de, ara sokaklardan katlanlarla birlikte gs
tericilerin says 10 bine ulat. Btn sokak
ve caddeler tank, panzer ve zrhl aralarla
tutulmutu. Halk yrye mahallemahalle gruplar halinde, dzenli bir ekilde
katlyordu. Yryler kent merkezine
vardklarnda, saylar 15 bini buldu. ok
dzenli geen yryte, yallarn, ocuk
ve genlerin asker ve polise ta atmalarn
engellemeleri zerine, herhangi bir olayn
kmas nlendi. Gstericiler bu tavrlar ile
Sal gn kan olaylara, kendilerinin yolamadn da gsteriyorlard.
Yrye katlanlar, hep birlikte, Bji
Krdistan!\ TCekilsin!, zel-Tm ekil
sin!, kenceye Son! sloganlar atarken,
yryler iindeki bir grup da Bji
PKK! slogan atyordu.
Yrye nclk edenlerden biri, kitle
dalmadan nce yapt konumada; im
di biz evlerimize gidiyoruz... Sokaklarda
atmak istemiyoruz... Gzaltna alnanlar
braklncaya kadar eylemlerimizi srdre
ceiz. .. diyordu. Saat 13.30da dalan gs
tericiler, dzenli gruplar halinde, mahalle
RPEL / SAYFA 14

lerine, evlerine dndler.

Eyleme kadn, ocuk, yal btn halk
katlmt. Cizre gibi muhafazakar bir ilede
kadnlarn eyleme aktif bir ekilde katlma
lar basn mensuplarn da artt. Eylemi
izleyen aralar da klakson alarak, yry
lere duyduklar sempatiyi ifade ettiler...
zel Tim ve dier gvenlik gleri basn
mensuplarna da nefes aldrtmyor... Cadde
ve sokaklardaki tank, panzer, zrhl ara ve
ok sayda asker, polis ve zel Timlerin bu
lunduu Cizre, igal altndaki bir kent gr
nmnde....
Nusaybin ve Cizre olaylarn bandan iti
baren yakndan izleyen ANK muhabirleri,
demokrat basn mensuplar ve yerel yurtse
ver unsurlarn ortak gr; eylemlerin
kendiliinden, kitlesel ve anti-igalci bir ni
telik tad ynnde idi.

E y le m le r glgeleniyor
Nusaybin ve Cizrede gelien kendiliindenci kitlesel direnilerin srd gnler
de, Elaz-Kovanclarda ou mhendis
olan 9 memurun ldrlmesi, bu eylemleri
glgeledi.
Resmi aklamalara gre Ferro Krom te
sislerinde alan mhendisler bulunduklar
aralardan indirilerek, kurunlanyor. Krdistanl siyasi evrelerde olayn Nusaybin ve
Cizre direnilerinin demokratik, kitlesel ve
anti-igalci niteliklerini bomak iin ger
ekletirilen bir provakasyon olduu deer
lendirmesi yaplrken, PKK olay stlendi.
Abdullah calan da Hrriyet gazetesinde
yaynlanan syleisinde olay stlenerek,
Devlet otoritesini sarsmaya ynelik bir
eylem olduu yolunda aklamalarda bu
lundu. Szkonusu eylemin PKK tarafndan
stlenilmesi, halen srmekte olan Cizre,
Midyat, Slopi, dil, Kzltepe, Derik ve di
er kentlerde gelien kepenk kapama ey
lemlerini PKK Kkrtmas olarak su

nup, eylemleri bastrmada kan dkmeye ze

min hazrlayan TCnin eline yeni bir silah da
vermi oldu. Siyasi evrelerde ise, bir taraf
tan Nusaybin ve Cizre direnilerine sahip
kan, hatta sahip kmaktan te eylemlerin
kendi nclnde gelitiini iddia eden
PKKnm bylesi bir olay stlenmesi yeni
tartmalara yol at. Ayrca mhendislerin
ldrlmelerinin Nusaybin ve Cizre dire
nilerini olumlu gren bir g tarafndan
stlenilmesinin mant hi bir evrede an
lalamazken, olay Nusaybin ve Cizrede
balayan blge kentlerine yaylarak devam
eden kitlesel direnilere glge drmekten
baka bir eye de yaramad.

D iy a rb e k ir e doru...

yarbekirde gerekleiyordu.
28 Mart Perembe gn evlere ve iyerle
rine atlan Demokratik Platform imzal
bir bildiride Diyarbekir esnafndan 29 Mart
Cuma gn kepenklerini kapatmalar iste
niyordu.
Polis ve dier btn gvenlik kuvvetleri
alarma geerek, esnaf teker teker dolap,
tehdit etmesine ramen, Diyarbekir esnaf
nn byk ounluu kepenklerini indiri
yordu. Polisin btn basks ve esnaf Bl
ge dna srme tehditlerine karn, Diyarbekirn Balar, ehitlik, Melik Ahmet,
Ofis semtlerindeki dkkanlarn hemen he
men tm kapanrken, kent merkezindeki
dkkanlar yar yarya kepenk indiriyordu.
3 Nisanda Batman esnafnn gerekletir
dii kepenk kapama eylemi is, polis ve dier
kolluk kuvvetlerini saldrganlatryordu.
Btn tehditlere ramen kepenklerini a
mayan esnaf, polis, dkkanlarn kilitlerini,
kaplarn ve vitrinlerini krarak, cezaland
ryordu. Siirt Valisi ise, yapt aklamada
bu uygulama iin polise kendisinin emir
verdiini belirtmekten kanmyordu.
* * * * * * * * * * * * * *

Cizrede gerekleen protestonun kanla

bastrld ve esnafn kepenk kapatp, bin
lerce kiinin protesto yry gerekle
tirdii gnlerde, kepenk kapama eylemleri
bu kez dil, Midyat, Slopi, Kzltepe, De
rik, Mazda ve Silvana yaylyordu. Farkl
dzeylerde katlmn ol
duu eylemlere kar
smrgeci glerden
Nusaybin ve Cizrede
grld gibi sert tep
kiler gelmiyordu.
Ayn gnlerde Diyarbekirde ounluu
renci olan 2 bine yakn
bir kitlenin 17 Mart g
n
gerekletirdii
Halepe Katliamn
Knama eyleminde tu
tuklanan arkadalarnn
serbest braklmas tale
bi ile 3 bin civarnda
niversite
rencisi
boykot eylemini srdrrken, kepenk kapat- igal gleri Nusaybin sokaklarnda
ma eylemi bu kez Di-

Foto;ANK

k r d i s t a n p r e s s 26 a d a r / m a r t m o

rzan afoor civak

SMRGEC TERRE KARI HALK DREN

r ilistininki ntifada,
Bizimki Ne?
Nusaybin, Cizre ve dier ilelerde kit
lelerin gerekletirdii, gerek dman
glerin, gerekse dost glerin hi bek
lemedii bu eylemleri, Krdistanl yurt
sever gler smrgeci terre kar antiigalci kitlesel bir direni olarak niteler
ken, eylemler Filistin ntifada hareketi
ile de kyaslanyor. Ancak bu kyasla
may yapanlar, her iki olayda da eylem
lerin kitlesellii, kendiliindencilii ve
anti-igalciliini benzetirirken, kendi
liinden balayan Filistin ntifadasnn
ksa bir sre sonra igal altndaki top
raklarda faaliyet srdren slamc g
ler ve FKnn nclnde geliip,
srd ayrmna da dikkat ekmekteler.
Nusaybin ve Cizre direnilerinde ite
bu yan, yani siyasi ve rgtsel nderlik
ten yoksunluk, eylemlerin en zayf yan
olarak grlmekte.
Her ne kadar TC yetkilileri ve Trk ba
sn olaylarn kitlesel, anti-igalci ve de
mokratik niteliklerini karalayabilmek
iin, 'PKK kkrtmas olarak gster
meye alyorlarsa da, olaylarn byle
olmadn, eylemlere katlmn boyut
lar, talepleri ve eylemler srasnda ne
kan kiilerin siyasi niteliklerinde zel
likle de Diyarbekir eyleminde de gr
mek mmkn.
Eylemlerin
gelitii
alanlarda
PKKnn faaliyet srdrd, eylemler
iinde aktif yer almaya alt, ancak
buna ramen eylemleri rgtleyip, n
clk edip, kucaklayabilecek bir yapda
olmad da yine eylemleri yakndan iz
leyen ok farkl siyasi grlere sahip
kiilerin, basn mensuplarnn ve yerel
yurtsever ahsiyetlerin ortak kans.
Btn bu objektif gerekler yannda
ERNK tarafndan yaynlanan 21 Mart
1990 tarihli bildiride 'Halk ayaklanma

lar da gstermitir ki, PKK eittir Krdistan halkdr. Bunlar ERNK saflarn
da rgtlenen Krdistan halknn s
mrgecilie kar kendi z ayaklanma
sdr." denilerek, eylemlerin PKK n
derliinde gelitii iddia edilmekte.
Nevar ki bugn blgede youn faaliyet
srdren ne PKKnn ne de dier Krt
rgtlerinin hi birisi mevcut eylemleri
rgtleyip, ynlendirecek yapda deil
ler. .. te bu siyasi nderlikten yoksun
luk, Nusaybin ve Cizrede gerekleen
ve evre kentlere yaylarak devam eden
ayn zamanda Krdistan ulusal kurtulu
mcadelesi tarihinde bir dnm nokta
sn tekil eden, kitlesel direnilerin en
byk zaaf...
Btn zaaflarna ramen, Nusaybin ve
Cizre direnileri ile balayan ve dier
alanlara yaylarak devam eden eylemler
Krdistan ntifadasnn (bakaldrdireni) balangc olma umudunu da
vaadediyor...

eytani Politika

Nusaybin ve Cizre direnileri Cum

hurbakan, Babakan, ileri Bakan,
Genel Kurmay Bakan, Erdal nn,
Sleyman Demirel gibi smrgeci dev
let yneticileri ile politikaclar derin bir
telaa srkledi.
Olaanst toplantlarda deerlendiri
len olaylar, Ankara ve stanbulda ger
ekletirilen kontr-gerilla eylemleri, islami rgtler operasyonunun srd
gnlerde Milli Koalisyon arlar
yaplmasna yolat.
TBMM Bakan ve ardndan Cumhurbakannn bakanlnda toplanan ikti
dar ve muhalefet varolan eylemleri as
keri tedbirlerle bastrma noktasnda
mutabakat salayp, basit konularda tar
tma srdrerek, uzlamaya varama
dklar kansn kamuoyuna empoze et
meye baladlar.

15 Mart 1990: Nusaybin esnaf da direnide...

Olaylarn kitlesel, anti-igalci ve demokratik

niteliklerini karartmada, Erdal nn, dier po
litikac ve devlet yneticilerini geride brakr,
Krtlerin Kero (Sar) dedikleri babasna ta
karr bir yaklam sergilerken; devlet ve hk
met yetkilileri ve baz basn organlar srarl bir
ekilde olaylar PKK kkrtmas9na balaya
rak, gerek niteliklerini ve taleplerini gzard et

Foto; ANK

Nusaybinii
analarda
dipiklere
inat
direnii
sonuna dek
gtrdler...

Foto;ANK

KRDSTAN PRESS 26 ADAR i MART 1990

zel Timlerin saldrlarna kar ocuklarn tek silah ta ve sopayd

Foto;ANK

mede ve yarn yaplacak geni apl katliamlara

zemin hazrlamada bir birleriyle yaryorlard.
Dier yandan baz politikaclar ve Krt asl
l milletvekili Nurettin Ylmaz direnilerin ger
ek boyutunu arptmak iin, sorunu zel Tim1
in yanl uygulamalar dzeyinde ele alarak,
eytani bir politika gelitirmeye alyordu.

Olayda katledilen . iftinin cenaze trenine msade edilmedi

Panzerler,
ar silahlar
zel Timler
Cizre halknn
anti-igalci
direniini
kramad...

Foto;ANK

RPEL / SAYFA 15

politika * ekonomi toplum

SMRGEC TERRE KARI HALK DREN

Cizrede direniilerin evini ve arabasn talamaktan nasi
bini alan Nurettin Ylmaz, TCye akl vererek, zel Timlerin uygun yerlerde kullanlmasnda srar ediyordu. By
lece eylemlerin anti-smrgeci, anti-igalci nitelii boaltl
m olacakt. Nurettin Ylmaza gre; Normal polis ve
asker zel Tim tavrna girmiyor d u. Krsal kesimde al
mak ve adam ldrmek iin eitilen zel Tim lerin, baarl
olduklar bu alanlara kaydrlmalar n isteyen, Ylmaz, i
birliki akl hocaln plak bir biimde sergileyip, talihsiz
ve kirli bir grev stlenerek, Nusaybin ve Cizre direnilerin
de ordu ve polis glerinin masumiyetini kantlamaya al
yordu.

I epkiler
Nusaybin ve Cizre eylemleri Trk devletini telaa drr
ken, devlet eitli provakasyonlarla eylemlerin demokratikkitlesel ve anti-igalci niteliini bastrmann tesinde bir
kayg duymuyordu.
Eylemlere niversite everelerinde ve Krdistann dier
blgelerinde sempati ve dayanma destekleri verilirken, ey
lemler eitli Avrupa lkelerinde yaplan gsterilerle de des
teklendi. Ancak Avrupada yaplan destek eylemleri olduka
clz kald.
Nusaybin ve Cizre olaylar konusunda en ilgin tavr ise,
Avrupa basn ve yayn kurumlan sergiliyordu. Sosyalist l
keler veya Gney Afrikadaki en ufak olay byk bir heye
can ve itahla sunan Avrupa gazete, radyo ve televizyonlar,
sanki bir yerlerden bir dmeye haslmasna, bu byk
apl olaylar grmezden ve duymazdan gelmeyi tercih edi
yorlard.
Legal Trk solu ve sosyalist gruplar ise, olaylarn boyutuna
denk den bir tavr gelitiremezken, aknlkla olaylar iz
lemekle yetiniyorlard.
Yine de en anlaml tepki ve dayanma eylemleri Krdistanda ve metropollerde niversite evrelerinden ve cezaev
lerinden geldi. Eylemlerin srd Nevroz gnlerinde, Diyarbekirde Zekiye Alkann kendisini yakarak Newrozu
kutlamas ise halk kitleleri zerinde byk bir etki yaratt.
stanbul, Ankara, zmir, Adana ve Diyarbekir niversitele
rinde Halepe Katliamn Protesto gsterileri ve Nevroz kut
lamalar ile i ie ve ard arda Nusaybin ve Cizre olaylar

uygulama Nusaybin
ve Cizrede 6 ehit
onlarca yaral ve
yzlerce tutuklu ve
ren halk sindirebilmi deil...
kinci tehdit ise;
eylemleri anti - s
mrgeci, anti - i
galci boyutlardan
uzaklatrp, mev
cut potansiyeli h
kmete muhalefe
tinde harcayabile
cek olan her boydan
ve soydan legal, ya
sal ve reformist
odaklarn giriim
leridir.
Orta vadeli tehdit
lerden biri, bugn
lerde zaln ba
kanlnda toplanan
MGKnm ve siyasi
parti bakanlarnn
tartt yeni askeri
tedbirler, skyne
tim, scak takip ya
nnda Suriye ve
rana
yaplacak
olan diplomatik ve
Cizre'ye giri-klar uzun sre kontrol altna alnd
askeri tehditler ola- ________________________________
rak netlemi du- H |
rumda. Dieri ise,
son yllarda tartlan ancak bir trl nitelii ve erevesi
bellli olmayan baz kltrel haklar erevesinde sorunu yu
muak bir zme gtrmektir. Ancak bu ikinci zm ve
ona yatan glerin Trkiye genelindeki son siyasi gelimeler
karsnda pek ansl olmad grnyor.
Devlet, hkmet ve TC siyasal gleri iin yukardaki al
ternatifler tartladursun, olaylarn zerinden belli bir sre
gemesine ramen, anti-smrgeci siyasal glerin olaylar,
mevcut kitle potansiyelini ynlendirebilecek bir tavr sergileyemedikleri de grlyor.
Bunun yannda eylemlerin kitlesel
boyutunu ve ortak iarlarda ifadesini
bulan taleplerini gzard eden, k
k propagandif karlar iin grupu
davranlarn da eylemlerin boyutu
nu ve ieriini boaltaca ortak bir
kan.
Bir ok yurtsever evrede byk
bir sempati ve destekle karlanan
Nusaybin ve Cizre direnileri hali
hazrda anti-smrgeci, ulusal kurtuluu ortak ve mcadeleci bir siya
si nderlikle buluabilmi deil. Bu
potansiyelin sentezleebilecei siya
si ve rgtsel bir nderliin olmama
s ise yaadmz gnlerin en byk
talihsizlii.

Kitleler korku perdesini aralad

Foto;ANK

Foto;ANK

Hereye ramen Nusaybin ve Cizre

direnilerinden en nemli dersi
karmas gereken glerin banda
Foto; ANK
Adm ba terr, adm ba jandarma
Kuzey Krdistanl siyasal gler gel^

mektedir. Kendileri ile grebildi

imiz farkl siyasi eilimlerden bir
ok devrimci ve yurtsever kii Nu
n protesto amac ile kitlesel eylemler gelitirilip, bu eylem saybin ve Cizre direnilerinin anti-smrgeci siyasi gleri
ler gittike yaygnlat.
birlie ve ortak mcadeleye zorunlu klan bir alarm iareti
Bu arada, Diyarbekir ve Antep cezaevlerinde bulunan dev olarak deerlendirmekte.
rimci tutuklular gerekletirdikleri alk grevleri ile direni
lere ilk destei de veriyorlard.
Ayn evreler Nusaybin ve Cizrede gerekleen, evre il ve
ilelere yaylarak devam eden anti-smrgeci nitelikli bu kit
lesel direnilerin Krdistan ulusal kurtulu mcadelesi sre
N e Bekleniyor?
cinde tarihsel bir dnm noktasn tekil ettii kan
Nusaybin ve Cizrede gerekleen bu anti-smrgeci nite sndalar. ..
likli kitlesel direniler bugn iki yakn tehditle kar karya
bulunmakta. Tehditlerden biri, -ki eylemlerin baladndan
beri devlet tarafndan uygulanyor- smrgeci devlet terr
iken, dieri ise, bu gl kendiliinden potansiyelin TC ras
yonelleri iindeki muhalif glerce heder edilmesidir.
Devlet bugn eylemleri terrle bastrma yntemini en ge
erli yntem olarak grmekte ve uygulamaktadr. Ancak bu
RPEL / SAYFA 16

Bugn Nusaybin-Cizre yarn ...

ocuklar Cizre Direniinin n saflarndayd Foto;ANK

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

rzan abor civak

SMRGEC TERRE KARI HALK DREN

Foto;ANK

Krdistan halk Nusaybin rneinde grld gibi, igal, terr ve talana kar sesini ykseltti. 15 Mart 1990/Nusaybin

Krdistan Kurtulu Hareketi

Krdistan i Partisi

Krdistan Kurtulu Partisi

TEVGER

PKK

RIZGAR

Krdistanda
Halk Ayaklanmas

gale ve Terre Kar

Kitlesel Direni

Nusaybinde balayan isyan,

Krdistan sard. Slopi, Midyat, dil,
Diyarbakr ve Elaza yaylan isyan,
Cizrede halk iktidar denemesine
ulat. syan Krdistan ayaklanma
noktasna ulatrd; her an topyekn
geliebilecek "intifada potansiyeli
olutu. Ksacas Krdistan Krt intifada"sna yryor...

Bugn Krdistan halk bask ve

terre kar savunma iindedir. syan et
menin koullar iinde bulunmamaktadr.
Cizre blgesindeki olaylar ise, kitle katli
amlar karsnda anti-igalci bir direnitir.
nk, halk imha ile kar karyadr.
Yurtsever bir potansiyele sahip olan hal
kn askere ve zel Time kar reaksiyo
nudur bu... Yani halkla devlet kar kar
yadr. Bunu saa sola ekmeye gerek
yoktur. Kepenk kapatma eylemleri ise
Trkiyenin demokratik koullar ieri
sinde normal gsterilerdir...
Btn anti-smrgeci siyasal glerin
ok iyi bilmeleri ve bilince karmalar ge
reken nokta: Nusaybin, Cizre, Slopi vb...
eylemleri bugnk yaps le hi bir siyasi
rgtn tek bana kucaklayp yniendiremeyeceidir. Yani bugn ne PKK ne
Rzgari ve ne de dier Krt rgtleri kitle
nin nnde deillerdir...
Hangi siyasal grte olursak olalm,
btn ideolojik ve teorik elikileri ertele
yerek, ortak bir platforma inmenin gerek
lilii dayatmtr...
Bu somut gerek Krdistan ulusal kur
tulu mcadelesinde yer alan btn siya
sal glerin ortak bir genel taarruz cep
hesinde glerini birletirmelerini dayat
mtr.
Krdistan
Kurtulu Partisi
(Rzgari), mevcut direnileri btn gc
ile destekliyor!
Rzgari anti-smrgeci glerle her
alanda mcadeleci birliktenlikler yarat
maya hazrdr.
Kitlelerin taleplerini ykseltelim! Dire
niler iinde ciddi mcadele birlikleri
oluturalm!

Kitlesele Protesto
ve Eylem
Krdistan halknn nakli ulu
sal davas uruna ykselttii kitlesel
protesto ve eyleme kar devletin
bavurduu yeni idari ve askeri n
lemler Trkiye ve Krdistan halklar
na onlarn devrimci yurtsever gle
rine ak bir gerei gsteriyor. Az
gnlaan devlet saldrlar karsnda
dank ve suskun kalmann ve hele
hele geri ekilmenin hibir yarar ol
mayacak, aksine bu smrgeci dik
tatrl daha da cesaretlendirerek,
saldrganlnn dozunu arttracaktr.
Tek are; halklarmzn muhalefetini
danklktan ve rgtszlkten kur
tararak, birleik, rgtl, ynsal bir
mcadele temelinde igalcilie, dik
tatrle onun katliam, srgn, zu
lm ve zorbalna hayr demektir...
Nusaybin ve Cizre halknn ve ar
dndan dier yrelerdeki yurtsever
insanlarmzn ald bayra yksek
dzeyli gl bir rgtllkle dalga
landralm. Diyarbakrdaki Demok
ratik Platform ve benzeri birlik plat
formlar ok basit ilk admlar olmala
rna ramen, birlikten nasl kuvvet
doabileceini gstermeye yetiyor.
lkemizin baka il ve ilelerinde, Batda, metropollerde, Diyarbakr rne
inin daha gelikin ve yksek dzeyli
rgtsel birlik platformlarn olutur
makta gecikmeyelim...
Ih'ger, Nisan 1990 Toplant sonu bildirisinden

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

Krdistan halk, PKK nderliinin

anna layk k yapmtr. Ulusal
direni ve sava, artk kitlesel ba
kaldr, siyasal eylemlilik ve silahl
gsteriye dnmtr. Direni ve
sava dadadr, kydedir, ehirdedir,
mahallededir... bylece ERNKde
somutlaan halkmzn siyasal idde
ti ile ARGKnn silahl iddetinin ok
iyi btnleip Trk smrgecilii ve
ibirlikilerine yneldii ve onu geri
pskrttnn en somut rnei su
nulmutur...
Artk durma zaman deildir. Zali
me, barbara, vahiye kar ayaklan
ma gndr bugn. Krt mertliini,
yiitliini gstermenin gndr. Gn
namus, onur, haysiyet gndr. Tm
Krdistanllar nerede olursa olsunlar
davaya katlmaldr. Btn insani ye
teneklerini davann hizmetine suna
rak zgrle yrmelidir.
{PKK yayn organ Serxwebun, say 99, Mart 1990}

(Rzgari Basn/Yayn Merkezi Yaynlar No: 6, Mart /990}

RUPEL / SAYFA 17

edebiyat sanat ve kltr

12
Ev war cinet we kire cenim.
Hn bne ed, bne elk ziya,
ira herimand we nav meriya.

I I

Binihre ev tifal maye bxay,

Kes tu ne elke d bav w.
D xwe avtiye ser bka kur,
Xilas nebne herdu j ji agir.
Baxvan kerba bax
hemz kiriye,
Pala bxda j ruh daye, miriye.
Xn da sor bye xliya agir,
Bye kefen seva bk-zev mir.
Ya reb, seva v xelq am-tam,
K efrandye ev qetla nemam.
Herg rehm, kerm, xudan,
Vejene, qulke tu cegera wan.
Xn j txe v kasa sebr,
Nava xna van ehdn qebr.
Bine wan ra bira vexin, har,
le r bin ji xwna cegera helal.

Desen; Omer Faruq

Hewara Xwed, ev i adar e,

Ev i bahar e, agir dibare.
Diewitin gund, obe bajar,
Bahar j scl dike zarezar.
Dikifirin iya, mizgevt ziyaret,
Xezeva re e, qan e, qiyamet.
Xn bye em dikie,
er direvin,
Kul bikev tu mala dijmin.
awa dsa bi elk qetl,
Avtiye li ser Kurdistana de.
Keser in, neln, zarn e, zkn,
Deng nelet dighne ezmn.
Me go: bahar xr-ay bn e,
Mizgny bne, edlay bne...
Hewara Xwed ev i bahar e,
ipka re e, agir dibare.

Dayka min, day, inka min a can,

Sond dueya min, keser giran.
Ev i ipk b, i e b, i qan,
Ev i birn b, b d, b derman?
Ew k bn axir, bxuda, bsaw,
Ku htibn wan rema dil, saf?
Te va deb k war bn ew,
Bi qirafet evday derew.
V adara xwe, v siba say
Te ra ann ev qetla bexay.
Ev war tey rengn cinet
Kirne cenime, nifir nelet.
Ewr mirin giran kirin kn,
J saw digrin heta ruhistn.
Dayka min, day,
sonda min, duea,
Ev i xezeve bap bwa.

RUPEL / SAYFA 18

III

Dayka min, day, ira wa jar?

Mala xwedan, l b sitar .
Gurty da ira wa b hunur.
ira mna wan tu j ne gur ?
Bar te ira usa giran e,
Ev i bsaf fizildman e.
Dijmin te y qaneqane gur,
aral nemerd, delk,
kn xnxur.
Hevra bne yek,
dor te bne yek,
Dest wan da elk,
dest wan da ek.
Deste wan da dn,
hebandin, met,
Gik pber te dora te t.
Divne martekl, dibne merivxur,
Hildidin ek berke, dinqir.
Tek te bihlin wa dl wa ql,
Stuxar, bindest, hsr mell...
Dayka min ira wa bhunur ,
Mna wan ira tu j ne gur ?

v
Evdino, nemerdino,
te erm nekir, na,
Ne sawa re b ew Hroma.
Hromake ewitya din
W ira kir ser weten min?
Helebe ro bye kula xedar
Ser sng dayka min birndar.
Zulma ser zulm:qana ser qan,
K vekir der v cebirxan?
da merivxur eka mirin,
Elka saw ye, ro ye din.
Wi j nemerdt, kn bi firin da
An avit ser war me kurda.
Em kirin nava van kul derda,
Evdino, nemerdino,
we erm ne kir, na,

Ne kula re b ew Hroma.
Hromake ewitya din
We ira kir ser weten min?

Cinyaz in, cinyaz bela bhesav,

i ddemeke re e bsaf.
D ne, zaro ne, bav in bira,
K cenim an raxist vira?
Du her yek ira malek b, a,
ro vsiyane steyrkn era...
Du hub bn, hewas,
emir bn, hesn,
ro zulma re hkne, zkn.
Du vir gul didan miraz merem,
V sib kela kul zevt kirine em.
Kaniyn iya-banyan
hsirn me ne,
Hsir j nayn, kan ikyane.
Em ziha bne ber v zulma kn,
Zulme bend kiriye hisret hesn.
Zinar j digrn, hsir wan te,
Em kevira j qesptirin, Xwed!

ira we an ev ipk, qana,

Hindik b qetla we ye zemana.
Hindik b nr qltyy nelet,
Hindik b me ra ev roj ev bext.
Kur k kutiye v zar avn?
Wek hn bne ruhistn.
Mala k dane ber mrata re,
Van qzn lvsor,
van xortn kele?
Seva van rspiy kal, pr, extyar
ira hn bne nelet neyar?...
ira we kutin ev daykn hemle?
Birska ezmn qapiy we keve.
ira mal n we mratkirin,

I I I

ivano, were, dilok bje,

avn min xwe ser van birje.
Em xerb in, diya me qertel e,
Dile me kul e, bext me tel e.
Dijmin gur e, dest me kin e,
Heq j ker bye, ax, saf tune.
Ey an, rabe gaz zeryake,
Gaz leylake, gaz seyrake.
Bigr bje droka beyta,
Guly wan
jke dayne ser meyta.
Rabin ern kurdan yn dilzar,
na xwe bikin mnann hercar.
Verkin wan bi kotel, beyraq,
Verkin wan bibin tifaq.
Bivin dilek ku xelq we naske,
Tifaq tek kar e wetn xilazke.
Werin em temam sond bixwn
ber wan,
Bivne pmergn azayn wetan.

I X
Rabim hewar vsb k daxim,
VT sifet qetil piya k raxim?
Gazn xwe herim ax, k bikim,
Gun xwe awa ustiy dinkim.
Ber kjan cin ok dim, duakim,
Belksaf ji xew rakim.
Hildim fitara v remezan,
Hildim nivit, hildim quran.
Herim ber kjan met, ziyaret,
Bikim i duay, i ebabet.
Herim bighjim mala kerem,
Heta eteka Reb Alem.
Belk deng min din dibih,
Belk xrxazek hewara me t!
Belk bibnin v qan, xezev,
Zulma wan deba re ev.

Rabim hewar bager-ba daxim,

Ewr dman ser iya daxim.
M zor daxim, teva, teyra da,
Bira ew bn nav v zulma evda.
Zulma cnar me y quran,
Quran j der me bye
sra qan.
Pala me da ne me ra nemerd
Nahle deng me bibihn evd.

Her tit derew e, bo e betal,

Na, tu kes nabe jaran ra heval.
Me gelek dtiye, emir usan e,
Pxember j tim aliy zoran e.
Rabim hewar
bager-ba daxim,
Ewr dman ser iya daxim.
M zor daxim,
teva-teyran da,
Ew tek femkin
derd me kurdan.

Hn seva v qetil-qana xwe,

Caw bidin rezlbin, ese!
L ne Mekay, ne Mednay,
Ne ber met v Kerbelay.
Me guman
gelek dab ser wan,
Bi wan em xapiyan
dewr zemanan.
Hn gere caw bidin ber din,
Ber v xezeva xwe ya mirin.
Ber van mexber zarok bwa,
Ku temz bn a ev sond,
ev dueya.
Ber wan kal-pr feqre-extiyar,
Ku bne xur qetla we ya har.
Ber bajar n,
ku bye mexber,
Nav we j re nivsne ser.
Ber kul derd Kurdistana min,
Jra hn tim edne, dijmin.
Hn seva v qetil- qana xwe
Caw bidin cezabin ese!

I I

Por te vsb hevketiye, day,

Dewran xayn e, me ra r nay.
By krmeke gure-balav,
Te da agir heyf bye slav.
Bne em dest te pakin, day,
avn te il in,
deng te dernay.
Me ra d tu c r tune,
Yan azad ye, yan mirin e.
Na, bes e d, sebir ne maye,
Kela xret dinya hildaye.
Na, bes e d ev qeyd, ev zincr,
Ez zulm dewra, ev kesera tr.
Zef em xapiyane, bese, d, na,
Kela me bere, agir me-iya.
Por te vsb hev ketiye, day,
Tu tit ber av law te nay!

I I I

Rabin ern kurdan n giran,

Sond bixwin em bi xreta wetan.
Sond bixwin
ser mrxas-efatan
Sond bixwin nav eyd-erefatan
Sond bixwin
ber v bahara rengn,
Ku me ra ne b hesn mizgn.
Sond bixwin
ber van bkn zaran,
Ku bne tabt dest neyaran
Ber meytn rspiyan
sond bixwin em kel,
Ber cinyazn
h me nekirine el
Ber mihacirn bmale, bch,
Ber v hsr tezy bir.
Sond bixwin
ber v birna xedar,
Em r heqiy danaynin tu car
Heta azay diya xwe ra tnin,
Dijmin ji mala radiqetnin.

Esker Boyik

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1989

edebiyat hner and

Nim lm n Kurd ti k dere fi bijin, biafinn,

ew dengbin gel Kuril in...

Tu dikar, j i kerem a xw e, h in e k behsa xw e jiy a n a xw e bik?

E z li sala 1941 an, di gund Q undexsaz (niha R yateze), nehiya A paran, E rm enstana Sovyet de ji dya xwe
bm .
M in li bajar E rvan, di nsttuta
M alhebna G undt de xw endina xwe
tem am kirye. Pa, m in aspranturay
de xw endiye ez bm e kanttat lm e
ekonom k. Ez di nava bajar E rvan
de dijm di nsttta lim -nizgernya
ekonom ka m albendbna gundt de
kar dikim w ek serw er par. Bi kurt
ser hatiya u m r m in ev e.

K eng te d est bi nivisn kir? aw an?

E m r m in bi edebiyat ve girdaye.
E z nizanim by w , ez awan bim . Di
zarotya xw e de, m in nivisiye, afrandiye. O da m e neb, evn payiz zivistan dirj de kal gund li od top dibn
ji hev re rok, serhatin, beyt, kilam digotin, evbihrna xw e derbas dikirin.
E w kal, ew prejin bne d ersdarn m in
n pn. M in var guh dida w an, roja
din, i ji w an bihstib, dinivis. H elbestn m in n pn di R ya Teze de ner
bne, di radoya E rvan y kurd de hatine gotin. Sala 1966-an, berevoka m in a
iv e r e, sala 1975 an K ullkn
y a derketin. W usa j pyesa m in a
Snco qza xw e dide m r derketiye.
Berevoka K ullk ya tercum a tirk
bye. Baran ew derxistye. M in ew cam r hela nedtye j. E z razbna xw e
didim , bona xebata w ya pir bi qm et.
S pyesn m in Snco qza xw e dide
m r*\ H e y v , B irna roj b h r
ser dika tatrn k urd yn im e, Tineye,
E legez T ibils lstin.
E z di nav redaktorke alm anaxa 'Ba
hara Teze de m e. T de gelek helbestn
m in derketine. E z endam Yektya N ivskarn Sovyt me.
B i baw erya te, rewa edebiyata kurd
roj aw an e ?
E debiyata kurdan ji dew r zem a-

Siyabend
Xec

A
N
A
SA,
I

N
A
K
I

T
E
B

A
N

Weann Roja N

ro mirov ji ber btir biry hner edebiyat ye. Ji ber

v yek j, di v riy de, ew
hem mkann xwe bi kar tne
kultura xwe p re pve di
be. Milletn din naveroka tarxa xwe dikolin, esern n
derdixin radixin ber xwendevanan. Dema ku li welatek
berhemek edeb dert hol,
ew bi hin riyan belav dibe din
feydeke mezin dide edebiya
ta w milet, miletn w welat p mezin dibin, radibin
tn nasn.
Dema behsa edebiyata kurd
dibe, ber her tit destann
kurd tn bra mirov. Ew destann ku droka wan dighe
sed salan ne wek tu desta-

KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

))

nan t, K urd a hebye,

hebiye kilam w , zargotina w , hkyat rok
w , rabn rnitandin,
raqesa w . D ayika zaro
lr kirin e sterine. W isa kurd h er dew r zem an a n j efrandiye, stray eji
xw e dinyay re xeber
daye, k irin e M era
Z n , K er K lik
gelek beyt serhatin,
qew l stran din. E vana
h er c a r bi zar aly dengbjek m ezin hatine sew irandin. Pa di nava
gel k urd de hel im at
bne.
D engbj hatine ne, l
ew stran, ew beyt ser
hatin m ane. E w xw ey
edebyeta
dew lem end
in. D engbj m ezin in.
Van rojan berevoka M el
C izir kete dest m in. Bi
kran fikirne bi ap
ew azn tknka kirina helbestan, M el C izi
r ez evm ay htim e ...
ew
ayr
Esker Boyik
dew ra xw e y m ezin e.
E z naxw azim giliy xw e dirjn im , l
nikarim nevjim , ku ji A hm ed X an
girt gelek piya w , heta C egerxw n
ro, edebiyata K urdan bi d r cew ahr
ve xem ilne, w b xem ilandin. Sedh ey f d er w xezna edebiyat h ji b er
dinyay dadaye, ji riy bedbextiya terx
bindestya K urdstan q u lt ya m iletn
K urdan.
N iha kom eke niviskar helbestvann
kurdan p ir p de ketine, hin li w elat hin
li A vropay, hin j li w elat Sovyt. E v
rind e j, nerin d e j . ..
nn miletek din in. Gava mi
rov van destanan dixwne dil
mirov p a dibe mirov dib
qey ew ro bne hatine nivsn. Heta berya end salan
j me wan destann giranbiha
ji devn kal prn xwe dibhstin. L ro dsan bi ziman
kurd l bi nivs em wan nas
dikin. Ew wan destann mvs ji al zarokn me ve j bn
xwendin tu car nayn jibrkirin, ew d ji hol ranebin.
Di dema me de, yek ji riyn
huner yn her girng ku me
riv edebyatek bide nasn, ri
ya tyatroy ye. L titek j
heye ku mirov div van destan
rokn hja bne ikln ti
yatro bide nasandin. Ev xebat xebatek ba e. Li din ge
lek rok destan bi ikl piyes tn nivsn ku wek
tyatro tn niandan. Pirtkn
bi ikl tyatro di pketina
kultur hunera milletek de

hebe ku ca r carin a niviskarn

kurd rast hev b n , hay ji edebye
ta k u rd h e b in ... E v yeka hsan
nne, dijw ar e, l seba tarxa gel
kurd rast pd a n a w p ir lazim e
k rh atin e . .. im k c a m a qew eta qelem , xeber d ah a p ir zor e, ne ya
ekan.
Iroj rewa zim an edebiyata ku rd li
Yektya Sow yet aw an e?
D i d erh eq a v p irs de ez ji w e ra
m iqaleke din bin iv sim , im k gelek k ar
hatine k irin , edebiyata kurd n Sovyet
p ir cu re ewaz e, di nava end xeber
k u rt de, m eriv nikare seream sifet
w bide.
D axw az, p la n p ro g ra m in te yn roj n b i ne?
E z dixw azim xeber yan rzeke layiq bid im e cim ata xwe. X eber rza
m in ev e:
Kul d erdn K urdstan
K eser, kl d erdn m in in.
A x, b irn , w w ran
aw a dil m in denin.
E w e serecem m eram em r m in.
Bi h izk irin a p ir
18.10.1989

Foto;ANK
R ind e, ku gelek tit tn n iv isar, l n e
rind e ku em hev nas nakin, efrandinn
hev nas nakn, hev nizanin. E m di dewrek de, di v d eqq d e dijn, l hev nasnakin. R ast e ev j nerastya dew r ye,
xirabya terx ye. L gelek tit j bi m e
ve girday ye. N iv isk arn kurd li k der j bijn, b iaflrn in , ew d engbjn gel
kurd in, kilam n w an kul d erd n m ilet w an in, azaya k urd K urdistan ne.
Bi texm na m in, w aed heye, kom a niviskarn kurd an h em dinyay be, ko
var neriyeta w hebe, h em civata w

cihek mezin digire.

Di van saln dawn de ji wan
xebatan yek j ji aliy weann
Roja N u ve hatye weandin. Di v berhem de, Tosin
Red destaneke kurd ya bi
nav deng Syabend
X ec wek piyes bi ikil
maneyeke n nian dide. Heye
ku ev destan, ji al gel Kurd
ve, gelek caran hatibe xwendin. L di v pirtuk de mirov
dikare hinek din j bighe qada heza rok destann kur
d. Ji ber ku ew bi formek n
xwe hatye nivsandin.
Drama ji du pkhatina S
yabend Xec de nav nozdeh kesan derbas dibe ji van
kesan yek j Bego ye. Bego
xulam beg e di v dram de
rola w mezine. Ji ber ku dewya dram bi dest Bego t
tesbtkirin. Di v pirtk de
dwana Syaend X ec bi

deh ddem ji hev hatye qetandin. L naverok wek pereyek ji xwendevanan re hat
ye niandan. Pkhatina pn
bi xewna Syabend bi hin irn kin manayek xwe dide
pirtk mirov bi xwe dest
bi pirtk dike. L dema mi
rov t dawya w, dil mirov
bi kel girin tij dibe. Ji ber ku
di v pirtk de j wek gelek
dwann kurd, xwezgn nagihjin hev dimirin. Axa
beg dsa zilma xwe didomnin.
Ev piyes careke din ern
kesn ku ji qata bindest in
dij axa began in nan dide.
Syabend j yek ji wan kesan e
heya kutina xwe li dij axa
began er xwe didomne.
Nivskar v pyes li gora
kurmancya hla Rewan nivsandiye. Wek ku em diza-

ZINCIRA NIVSKARN KURD

1-rko Bkes; Hej.70
2- Ihsan Aksoy; Hej. 72
3- Osman Sebr; Hej. 74
4- Kurdo Hsn; Hej. 75
5- Malmsanij; Hej. 77
6- Koyo Berz; Hej. 77
7- Ehmed Qeran; Hej. 77
8- Mueyed Teyb; Hej. 78
9- Ahmed Artf; Hej. 80
10- Kemal Burkay; Hej. 80
11- Orhan Kotan; Hej. 80

nin, qeydeyn rzimana Kurdn

Sovyt, ji ya kurdn Kurdistana
Tirkiy piek cuda ye. L weanxana Roja N wexta v pyes
apkir ye, hin titan li gora qeydeyn ku Kurdn Tirkiye bi r ve
dibin, rastkir ye. L wek din,
wek ziman nivskar e. Ji ber v
yek dibe ku ziman w li hin cyan ji xwendevanan re xerb b.
Dsan j, mirov dikare bje ku
ev kitb hem bi ziman xwe e,
hem bi naverok hja ye. Kesn ku
li piyesn kurd dierin dixwazin wek tyatir bilzin nan
xelk bidin, dikarin ji navnana
xwar bixwazin j feyde bikin.

T. Berem
[JNavnana Xwestin;
ROJA N
Dbelnsgatan 16 B, 2tr.
113 58 Stockholm-Sweden
RUPEL / SAYFA 19

edebiyat sanat ve kltr

daxwaz ji v gotin ye?
i aqildar t de heye?
Bi rast min xwe gelek
Mela Mehmd Drew
kmtir dt dibnim, bi rabna karek hol, unk ez
Weann Rasheed M. AB
ba dizanim ku ev ne epe
re mirovn eknexwe e
Ev nav nann w kitb ev meydana ha ne ya siwar hesp
ne ku seyda Mele Mehmd kulek e, nexasim mirovn tirsiDerew li ser wan gotinn p- nok. Bel ji ber pvemana hindek
yan dan, yn ku w kom ki hevaln giranbuha li ba min ji
rine ji hinekan re irovekirin ber min dixwest ku ez hizrn wan
serhatiyn wan p re niv- beyhode nekim, nexasim pit ku
wan zanib ku min gotin kom ki
sandine.
V kitab di 276 rpeln xwe rine. Ya din dilfrjandina min li
de, 876 gotinn pya p- ser v ziman, nexasim zar kirgotinek di nav xwe de girti- manc, ku min dixwest ez xizmene. Dsan hja Serbest Zaxoy, tek j re bikim. Min zund benku ji tpn ereb wergerandye d xwe hildan men hz quwet
ser tpn latn, pgotina xwe ji xweday mezin b heval
nivsandiye di dawya w de xwest ew end gotin min kom
ferhengokeke rind ji bo pey- kirin min dirust kirin li ser tpn (hicay) li ser her gotinek
vn giran kiriye.
Seydey Drew di pgoti- ez birek axiftim pk xwenna xwe de, derbara v nivito- devann kurd kirin.
Hvdarim ji xweday b heval
ka xwe weha dinivse:
Min xwe dt mereqa min, ku karek hja berket j bi
btir ji hertit, li ser gotinn binin.
piyan heb heye. Ji ber
van titan ez rabm ev end end Awir
Ez j dibjim ku Seyday Dregotin min kom kirin li sala
w bi v kar xwe zehmet dtye
1964 daxwaza min ew b
ku ez li ser her gotinek birek ser xwe p mand kirye, l ew
baxivim, li gor karna xwe ku zehmeta w ne bi av de , w bi

v kar mirada xwe bi ch an ku

ew j ew e w xizmeta ziman
edebiyata gel xwe kirye berhema w zehmeta w diyaryeke
hja ye ji xwendevann kurd re.
Lewra me ji w minnet e em supasdar w ne Xwed xra w
binivse.
Dema ez ketime nava rpeln v
nivitok (Mitaxa iya ji gotinn pya) min xwe bi nav wan
gotinan de ber da, ev end xaln
han ketin ber avn min:
1- Seyday Drew wek di pgotina xwe de dyar kiriye ku ew
mereqdar dilsoj ziman gel
xwe ye. Lewma j w mil xwe
daye ber v bar. U tit ku pir hja v gotina seyda xwuya diket
ew e ku, w ji bo gotinn xwe nimone ji helbestn torevann me
yn klaskn mezin, mna Ehmed Xan Cigerxwn anne. Ev j
resen xwemalya v kari diyar
dike.
2- W di pgotina xwe de, di rpela 8 an de nimunn ji gotinn
pyan di al hekm, Felek, ret, helbijartin mrany
anne.
Ew nimoneya ku w ji al hekmy ve an, bi ya min ronkimek
batir dixwest, yan j nimoneyek
din ji bo w an ba.

w p, bi fra Siyabend ha
tiye kirin.
Pirtka din diwaneyek e ji
aliy Jna N ve d ap bibe.
Ev herdu pirtkn me gotin,
ber du salan gihane destn
min min ew ji tpn Ereb
wergerandin tpn Latn.
x Esker li ser daxwaza
kurmam xwe Behet, di sala
1938 an de dest bi nivisandina
v pirtk kiriye. L mixabin
demekurtek nda Behet dimire ew j dest ji nivsandin
berdide. Pitre biray Esker
x Mihemed Kerbela bi end
heb dostn malbat ve, j daxwaza kutakirina pirtk dikin.
Pit w yek, w dsan dest p
kiriye di sala 1942 an de li
Brsin kuta kiriye.
Di v pirtk de 13 be
2584 malik (beyt) hene. Beytn w hem bi k qafiye
ne, bi yazdeh kiteyan dikiin
her du rz j bi eyn qafiyey
ne. Rewa kite, qafiye nikla
xwendina wan, mnaye yn
Nbar a E. Xan, Nehcilenama Mele Xell Srt, Mewlda Batey Rewdnema bav
w x Evdirehman. icar ji
ber v yek, gotina ku Iqd
Durfam klask e j, di cih xwe
de ye.
Pnc ben p yn pirtk
li ser hin rewn taybet, evn,
gazin lome tkiliya mirovan bi Xwed, li ser din axret, hatine nivsn. Bea ean hin meselokn Pr Eqil in.
Benda heftan heta daw, rok
in. Di wan rokan de, navn
pir heywan teyr tebayan
derbas dibe.
Babeta rokan weha ye:
- Derwek lawikek sw dibne, ku ji birna digir. Ew,
pariyek penr did. Lwik j

penr datne erd, da ku serav xwe bio. Di w dem de

qijikek t penr w dihingve, difre die li ser darek da
tne. car roviyek dibne, ku
pariyek penr di dev qijik de
ye. Dil Rov dibije penr ji
bo ku j bistne dest davje
dek dolaban. Rov xwe dixe
f sofiyek zahid Qijik j
bi 4ah Bilbilan navdar di
ke. Pitre ew, hem j re dikeve
zikran hem j helbest davje
ser. Qijik bawer dike ku ne qijik e, ango ah bilbilan e dadikeve erd li nik Rov disekine. Ewax Rov penr j distne ken xwe j p dike. Di
pey de Rov die, li derek pa
riyek dv pez dibne. Ew di
ke ku w j bixwo, hema di faq de as dibe. Heta ku nirvan t ser w j dike.
Ev end malikn li jr me ji
rpeln cuda yn pirtk jderk kirin ji xwendevann
Krdistan Press re nivsn:

Mitaxa iya
ji gotinn piya

IQDE
DURFAM

x Esker
Weann Apec Frlag

l
I
T

E
B

Ev pirtk bi destn x
Esker bi zaravay kurmanc hatiye nivsn. Icar
dema ku xwendevanek p
l binre, ji ber ku helbes e,
pre pre w pirtkeke ji
vann klasik raman bike.
Halbk na! Bi naveroka
xwe, anda kurd ye pira
niya beytn w rokn rawilane (fabil) ne. Ku nivskar ew rok bi w haway
helbestk nivsne.
x Esker di sala 1898 an
de ji diya xwe re bye
di sala 1952 an de j ye
dilovaniya xwe. Niha li
gund ol di wargeya xwe
ya tim de veart ye.
Esker, kur x Evdirehman Axtep y pik e.
Malbata w bi koka xwe ji
Kox ye. Ew gund, di navbera Misirc (Kurtalan)
Hawl (Baykan) de dimne.
J re t gotin Koxa Xerz a . L bel wan keng ji
bo i, ji wir ko Axtepe
kirine,
sedem
w
nizanim.
V nivskar hja di wan
demn bi tirs n di nav
wehet barbariya hikumeta Tirkiy de, biziviye
du heb pirtk bi zaravay
kurmanc nivsne. Yek ev
e, ku ji aliy Weann
Apec-Tryck & Frlag ve
li ap ket. Pirtk 203 rpel e wney x Esker
j t de ye. Wney li ser ru-

RUPEL / SAYFA 20

Zeynelabdn Zinar
Dizanim ltfat nadin kes
Ji ber ehl hner km in mededres
Gelek rn e ev ezjman Kurda
Derxa! me ji dest yekcar berda
Pesindde nine kurmanc ye saf
Xuya ye ne hner tev gotin laf
Serapa gij dike, m misle jin
Ji nefsa geh ji tirsa tte jin
Ted car d ji nika ve xwe q kir
Kire fikn guh dse wi mi kir

Dsan nimoneya ku w her di

w ch de ji bo al hilbijartin
an, bi ya min ew nimone j
her ji bo ya al ret batir
dib.
3- Dsan her di pgotina xwe
de Seyday Drew di rpela
11 an de gotye ku w ji ber du
sedeman w piranya van goti
nan ji away Botan wergirtine, w ew her du sedem gotine. L di nde xala 3 an hati
ye meriv nizane ku ce ew
berdewamya kjan zincr ye,
yan j du xaln li p w i
bne?!
4- Dsan her di w xala 3 an
de, di rpeln 11-12 an de, w
gotiye ku end tp hene hinek
ji kurdan wan tpan bi kar ti
nin hinek bi kar tnin!! Ez
dibjim ev gotin a e rastya
ew e ku bigota, hinek ji kur
dan wan tpa bi kar tinin hi
nek bi kar NA nin.
Her dsan di w xal de w
xwestye ku nimoneyan ji bo
gotina xwe bne, li nimone ke
tine ne diyar in!!
5- Di dawya pgotina xwe
de, di rpela 13 an de, seyday
hja weha nivsandiye:
Dmohk ez hvdar im ji
xwendewarn mezin mehre-

ban ku alkariya me teva

bit,,H
Diyare ku ev a hatiye nivsandin gerek rastya w eve
be:
Dmahk ez hvdar im ji
Xweday mezin mehreban. u n k meriv bi ten ji
Xwed re dib mehreban
meriv di dawya her karek de
hvya alkary j dike.
6- Her end Seyday Drew
di pgotina xwe de, di rpela
13 an de, gotye ku xwendevan
nerehet nebin, dema hinek
gotin taybet hebin, l ez j dibjim ku batir e ew gotina ku
mirov dizane seqete nenivse
batir e, ew j ji ber du egeran
e.a- Piraniya wan gotina bi ten di nav kurdn nawek de
belav in kurdn din haya
wan ji wan kuxme gotinan t
ne ye. b- Heta eger ew di nava
hinek kurdan j de hebin, me
riv li ser hem kurdan neketin
mal, nexasim ku meriv dizane
xirabiya wan gotinan heye l
feyda wan tune ye.
Di dawy de em bi germ ji
di destn Seyday hja Mele
Mehmd Drew digivim
supasyaw dikim ji bo v ka
re w y rind hvdar im ku
eve beroka karn din bit.

Mehfz May

DERSEN ZIMANE KURDI

Baran
Weann Roja N

Di pketina zim an kurd de ew saln daw irskn n ji al zim anzann kurdan diyar bn.
Ji ew irskn hja giranbha yek j par di
m eha 1988 an de bi nav D ersn Zim an
Kurd pirtkek ji aliy kek Baran hat nivsandin di nav weann Roja N de hat apkirin.
Ev pirtka hja di p ndina zim an Kurd
de ji bo gel Kurd hn zim an xwe bibin.
Lew ra kem asiyn pirtkn D ersn Zim an
Kurd di nav bjaya me Kurdan de diyar b.
Ji ber ku zor km pirtk li ser dersn zim an
kurd hatine nivsandin.
Pirtk bi zim anek paqij vekir hatiye niv
sandin rzm an Kurd zor ba ann xwendevann xwe kiriye. D ersn wnn di pirtk de
hatine apkirin. Droka Krdistan jiyana gel
Kurd m na film n snemay aniye ber avn
xwendevann Kurd.
Bi rast gava ku m eriv pirtk dixwne, naxwaze w ji dest xwe berde. Lew ra ew jiyana gund,
karker gel Kurd aniye hol, m eriv bi xwendina w hn batir hjar, xizan belengaziya gel
Kurd dibne.
Kitb awan Krdistan ji aliy m tingehkar
Tirkan kewneperestn Kurdn axa, x mran hatiye talankirin, anye zim an.
Ez hvdar im ku hn zim anzann Kurd v xebata xwe ya hja p de bibin, ji bo ku gel me
batir zim an xwe bixwne binivse.
hozan gel kurd y bm irin A hm ed Xan weha dibje;
Min ev nivs ne j i bo sahibrewecan
belk j i bo bikd kurmancan.

cama dev ted avte kan

hat xwe kir kullor pan
Wek wan merdum sedsale abid
Ne xwar ne vexwar maye zahid

Mehmed Kemal

Qijal un niyaz rbeh kir g

Ji ad l nema ne eql ne h

KURDJSTAN PRESS 26 ADAR /M A R T 1989

edebiyat hner and

airn Klask n Kurd

Abdulreqb Ysf
Weann Jna N

B guman her rojeke ku bi ser me ve dibuhire, pirtkeke

Kurd j ji n ve bi tpn latn ji gerneka evere dert
pk xwendevann Kurd dibe. Her iqas bi gelek sala ne,
ku dijminan astengeke mezin daxistine pber ziman an
da me, l xebata nivskar rewenbrn dilovan hin bi hin w
asteng diidrne ber bi p ve die. Bi saya kar xebatn
wan nivskarn hja, jm ara pirtkn Kurd j, zahf bye di
be. L mixabin bira xwikn me yn li welt, her iqas di
ro de ji wan pirtkan feydeke zde nabnin j, l me hv
umd e ku w ew j di demeke kin de feyd bibnin tkevin
nav qada xebatn weha.
Yek ji wan pirtkan, DWANA KURMANC ye. Ku bi nav
ARN KLASK N KURD ji aliy weanxana JNA N
ve, di iley P sala 1988 an de li Uppsalay (Swd) bi tpn Latn ji ap derket.
Bel, nivskar pirtk Ebdulreqb Ysuf e. Ber w v pirtka xwe bi tpn Ereb nivsb di 06.07.1970 de li raq ap
kirib. L nivsara pirtk, bi zimanek mexlte b. Yan bi
zarav Badn tkilbna Soran...
Pitre kek Elr w ji tpn Ereb werdigerne tpn Latn
di war nivs de hin guhartin j dixe hin bjeyn w, da ku
xwendevann zarav Kurmanc h btir j fr bibin bi h
am tbighjin.
Ber p em ji xwendevanan re behsa nivskar hja kek
Evdireqb siv bikin hin jderk ji pgotina w wergirin:
Sala 1961an di meha Kanna P de, ji bo nivsandina hinek ji droka Kurd Kurdistan ku n hatina min li Kitbxana Msil (Methef el-Msil) heb, seyday min zana Sed el-Dwe, di riya berpirsyarn Kitbxan re kekulek bi
destnivs na min da. Ev Kekula han di sala 1181 hicr
(1767 mlad) de ji aliy yek nenas ve hatib nivsandin. Di
nava Kekul de w kes ji bo xwe re titn pirbiha kom dikin,
w mirov j 209 sal ber niha van titn giranbiha kom
kiribn...
Du helbestn El Herr, pncn Melay Batey, diduyn Peqiy Teyran, diduyn Melay Cizr yn ku di Dwana w de
nehatine apkirin, sisyn Mna, yeka Mensr Girga, yeka
Sadiq yek j ya Melay Cizr Feqiy Teyran b...
Min qenc dt ku van helbestan di bin nav Dwana Kurmanc
de ap bikim...
Di v Dwana Kurmanc de, min tarxa jiyana El Herr,
Teyran Batey nivsandiye. Ez bawer im ku hinek titn n
di derbar jiyana wan de hatiye nivsandin. Xasma di derba-

Berbang
Ereb emo
Weann Krdistan Hause

Ber ku ez dest bi gotara xwe bikim, ez

dixwazim end gotinn pwst di derheqa E.emo berhemn w de bikim.
E.emo, b gman, bav romana kurd
ye. Hin kurdnasn ku bi kurd nizanin
bixwnin romana Berbang ewt t gihitine ji wan e ku E.emo di w de
bye yek din ji br-baweriyn xwe
daketiye. Heta hinekan xwestine w
xizmekar rsar, pa Sovtiyan
bidin narindin hinekn din j xwestine rol w y girng danna elifbya
latn-kurd (1927), damezarandina rojnama Riya Teze, a dibistana kurd ya ye
kem li Rewan amedekirina kadirn
kurd, mna Qanat Kurdo, bidin veartin.
Romann Ereb emo Berbang ivan Kurmana ji hev cuda nabin. Div
mirov li ser herduyan raweste beramber hev bike. ivan Kurmana di sala
1935 de hate belav kirin. Di sala 1946
de, Basile Nikitine, kurdnas rs, ew
wergerande frensiz destnivsa w ni
ha di pirtkxana INALCO-Prs de maye. Nredn Zaza careke din desnivsa
frensiz ya B.Nikitin werdigerne kur
d di derina de ji aliy xwe ve gotin
meselan l zde dike ku di destnivsa rs de dernakevin. Berbang, pit sirgnKRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

r jiyana El Herr ya Teyran de, ku heta niha gelek zde

tit nehatine nivsandin, min nivsandiye...
Nivskar hja pgotina xwe bi v hevoka li jr kuta kiriye:
Hviya min ew e, ku ev kitba han bibe balpit i bo wan kes
zanayn ku li ser komkirin belavkirina berhemn airn
kevn n Kurd dixebitin.
Weanxana Jna N j, di Daxuyaniya Weanxan ya di
pirtk de weha nivsye:
Orjnal kitb ji du bean pk t. Be p ir in, di be
duduyan de j li ser jiyana arn xwediy iran hatiye nivsn. Di dema apa Latn de me her du be tev hev kirin. Me
ir pit jiyana her arek bi ch kirin. Pit ku ev apa dest
we bi tpn Ereb radiweste j ji pgotin derxist...
Pirtk bi temam 108 rpel e 14 sernav in. Her sernaveka
w j, nav helbestvanek dinivse. Bi rz evin: El Herr,
Feqiy Teyran, Helbesta Mela Feq, Melay Batey, Melay Cizr, Mensr Girga, Mna, Sadiq, Bekir Beg Erz,
Pirtew (Dertew), x Nreddn Birfkan, Mem Zn arna Ehmed Xan.
Bi rast dema ku meriv pirtk dixwne, kfa meriv j re pir
t. Lewra hin titn ku di tarty de mabn, b ikmay be j,
diyar bne.
Me, van end malikn li jrk, ji rpeln cuda-cuda jderk ki
rin ji xwendevann Krdistan Press re pk kirin:

Zeynelabdn Zinar
Siyehmaran kire seyran
Li cot ubhet cran
Ku xas am bibin heyran
Li cran enber efan tt
(El Herr)

Kesk n sor zer tn

R y belg guhar
Cebhetn sunbul veser tn
ubh kanan di xwar
Ew digel xalan veser tn
E f iyan girtin kenar
Cedeyn eswed di ber tn
Tk ji bala tne xwar Damen weqt seher tn
Yengiyan tr j bi per
(Mna)
Gerden a nebat
Lv erbeta heyat
Ez p dibim necat
Ji derd pir melal e
(Sadiq)
Bi w sret mzeyyen b
erab pak rewen b
Weku bax bi men b
Du zufan secde ka b
(Bekir Beg Erz)
Venapirsit i ye hal te Pertew?
Weha b sebr b saman e dsa!
(Pertew Beg Hekar)

ro ji dest husna hebb

Sergete heyran im ez
Min eq muhbet bn nesb
Sewday sergerdan im ez
(Feqiy Teyran)

Erd e dil lew w dibarit her li ser

ubh qetr asman rast ep
(x Nredn Birvkan)
Ev arna li jr j, rber me E.Xan rza p bi ziman Ere
b, ya diduyan bi ziman Faris, ya sisiyan bi ziman Tirk
ya aran j bi ziman Kurd nivsye.

Zer tn diyar nabin

Cuil tn sitar nabin
i cind tn siyar nabin
Bye tar li Golan
(Mel Bat)
Carek tu nezer ke min miskn e, xerb e
Berde me ji hebs ji zndan derne
(Mel Cizr)

kirna 17 (?) salan li Sbriyay di sala

1958 de t belav kirin. Ev her du roman
jnengariya E.emo ne. ayn nankirin doza hebna Kurdistan li Yektiya
Sovt nan didin. Di ivan Kurmana
de E.emo pir re gotina Krdistan 99
dibe, wek din di Berbang de gotina
Welat" ciy Krdistan" digre. Bi
gotineka din, ivan Kurmana E.e
mo y ku doza Kurdistanek li Sovtistan dike dide nan kirin (pir ne dr e
ku ev yeka han nrnn w yn civaknas, droknas, ramansaz netewenas
htine ku Staln w bide sirgn kirin. Li
ser v k seravkek ez rast nehatime
ku r dibe!). Berbang eyn w mesel
wek din bi weyek neserast dertne ji
ber ku nrna Yektiya Sovt li ser doza
Kurdan t guhartin. Di sala 1923 de projeyek ji aliy hukumeta sovt de hatib
dann ku otonomiyek bidine Kurdn ku
li nava Lan, Naxvan Kelbajar
ku niha Komara Azerbaycan ya Sovt
wan Kurd nabne ew ji mafn wan n
and yn din bpar kirine. Pa, di
dawiya saln 1920 an de, ew proje t
hilann?
E.emo di ivan Kurmana de pir
rexna Tanaqn Ermeniyn ku ra 20 iriya pain 1920, li Ermenistan (Qeyser) li ser hukum bn, dike. Li gor w,
Tanaq dijmin orea Oktober bn
gelek gundn Kurdan Tirkan kavil ki
rin gund dane bar kirin(l). Di Berbang de, gotina tirk" dikeve ciy ya
tanaq99 nikare mna ber rexn Tanaxan bike(2).

Nrgiza bikoj daye, sosin hemxuro e

Lale pir cefa ye, sunbul bi qebapo e
Biharek ela ye, sosin zrngir e
(Mensr Girga)

Fate umr f hewa ke ya hebb kul hal

Ah nalem hemdememod der fraqet mah sal
Ger benim kanim dilersen okdan olmudur helal
Dn ebter bm ji eq min mena eql keman
(arna Ehmed Xan)

Di ivan Kurmana de, E.emo kutina bav xwe dixe stoy Tanaqan(3), di
Berbang de, Misto (E.emo bi v nav
di Berbang de derdikeve mesela kutin bi tar dibeje naxe stoy tu al y(4).
Li gora ivan Kurmana, rnitvann
gund Komesor ku Rsn drwelat
nav danne Alexandroka99 kurd in(5).
Li gor Berbang, gotina rnitvan
ciy ya Kurd digire(6).
ivan Kurmana, ne ten jnengariya
nivskr e, wek din pir nrnn w yn
li ser civaka kurd tne diyar kirin, mna
Cejina Bihar 9\ *obe adetn w 9\
Ser p e z Beranberdan99. Ji destpka nivskariy, ber ku E.emo were
sirgn kirin, w pir giraniya xwe dida
ser lkolnn civaknas, drok zanist.
Berbang btir karek edeb ye nivskar
hebna xwe piraniya caran j dikne
rol dide kesn roman ku br-baweriyn
w hewal din. Di ivan Kurmana de,
E.emo romannivsek teze ne xwed
azmde t xuyan, ne mna di Berbang
de ku hunereke roman ya bilind t de bi
kar aniye. Dsa eyn aptina t de bi kar
anne endeka j tevehev dike an zde
dike, mna Nameyek ji Amerka9, wek din naveroka wan ji areva lkolnn netewenas civaknas derdikeve
bi awayek edeb y xwe xaln ku di ivan Kurmana de hatine, ducare dike.
Daw, semivsa romana ivan Kur
mana ana w yek ye ku E.emo ivanek b. Ji ivanitiy E.emo dibe bolevkek gewre nasiya xwe bi Krov
Maksm Gork re datne. Semivsa Ber-

bang ana w yek ye ku hingreka

(berbang) n, pit sirgnkirin, li w
hilt ji n de dest bi nivsandin dike.

Amed Cemo
Seravk:

* li gor elifbya ku E. emo bi alkariya A.Orbel Q.Morogulov daniye

c 99ye di elifbya Hawar de. A din,
seravkn gotara me ev in: (Arab Chamilov, le Berger kurde, wergeradina firensiz ji rs Basile Nikitine, Paris,
INALCO, 1946). (Berbang di Berevok
de, weann Hayastan, 1966, 217 r
pel). (1) E.emo, ivan ..., wergr
B.N., r.43. (2) E.emo, Berevok,... r.139
(3) E.emo, ivan..., wer. B.N. r. 48.
(4)E.emo, Berevok, ...r. 142. (5)E.e
mo, ivan..., wer. B. N. r. 3. (6) E.e
mo, Berevok,... r. 11.

____A

TEBINI
D i hejmara bihur,
80, rpeln edebiyat de, bi
a, nav wergr ira Or
han Kotan nehatiye nivisn.
A. Fewz ew ji ziman tirk
wergerandiye.

RUPEL / SAYFA 21

tarih dirok
1947 yl Mart ay balarnda taaruza
geen ran birlikleri, hibir savunmaya giri
meyen Mehabat ehrini igal etti. ran gleri,
Cumhurbakan Kad Muhammet ve dier
cumhuriyet erkann tevkif ederek, Krdistan
ufkunda parlayan ve onbe milyon Krdn
umut ve dncesinin canlanp, ykselmesine
beiklik yapacak olan Krt Cumhuriyeti Hk
meti varlna geici de olsa son verdiler. Kad
Muhammet ve kardeleri ekli bir mahkeme
den sonra 31 Mart gn idam edildiler.

BOLUM

36

Otuzbeinci Blm Say 78; Sayfa 14'de

nsani duygularla Orta Asyada ezilen milletlerin koruyucusu

bulunan Sovyetler Birliinin kendisine derin bir muhabbetle
bal olan on milyondan fazla Krd himaye etmesini, Mos
kova merkezi hkmetinden istirhamda bulunduumu bildir
mesini rica etti. Sovyet Genel Konsolosu; Krtlerin hakla
rna sahip olabilmeleri, her eyden nce kendilerinin bu yolda
mcadele etmelerine baldr. Sovyet hkmeti her zaman
mazlum milletlerin hakkna kavumasn ister. Bundan dolay
Krtlerin de hakkna kavumasndan memnun olur ' dedi. Bu
konu etrafnda geni bir ekilde konutuk. Szlerinden bu ko
nuda kendilerinin bir yardmda bulunamayacaklar kanaatine
vardm. Bir ara konumamz srasnda Erivan Krtlerini de zi
yaret etmek niyetinde olduumu syledim. Pasaportun var
m ?" diye sordu. Vardr efendim. ' yleyse ran hkmeti
nin vize etmesi gerekir, ' diye bir fikir ortaya att. Halbuki ben,
ran hkmetine kar oluan Krt Cumhuriyetine kaak ola
rak gelmitim. Bu vizeyi nasl temin edebilirdim. Konuma
mz bir saat kadar devam etti. Konsolosun yanndan ayrlr
ken, bize, Buyrun yarn sabah ayn beraber ielim,'' dedi.
Bu grme frsatndan faydalanarak, meseleyi tekrar bahse
Kad Muhammet: Beni asyorsunuz ama her Krt bir Kad
deceimden memnun kaldm.
Stalin yoldaa hitaben hazrladm, emperyalist devletlerin
Krtleri en basit insani haklarndan bile mahrum ettiklerini
konu alan ikayetimsi metni yanma alarak sabahleyin konsoloslua anlatmaya son derece gayret etmekteyiz. Bu gerek demokrasinin
gittim. Konsolonslukta beni iyi bir ekilde karladlar. Konsolosla beii olan yce nder Stalin yoldamza milletimizin muhabbet ve
hal hatr sorduktan sonra, sureti aynen aada yazl metni Stalin sevgisi gnbe gn artmaktadr. O byk rehber kurtarc ve ihya
yoldaa sunulmak zere kendisine verdim:
edici eli ile yirmi yirmibe sene gibi bir zaman iinde Sovyet lke
sinden Erivan ve Azerbeycan Cumhuriyetlerinde yaayan bir avu
Krdn medeniyet yolunda bilimsel eitim alannda kendi dillerine
Sovyetler Birlii Cumhuriyeti Tebriz Genel Konsoloslouna sahip olarak ne kadar ilerlediklerini bize en gzel bir rnek olmak
Takdim Olunur.
tadr. Dnyann mazlum milletlerine rahat yz gsterecek zalim,
faist hkmetlerin dnya yznden kalkmasn temin edecek, ger
Efendim
ek demokrasinin nimetlerinden memleket ve milletimizin de isti
Ben, Suriye ve Trkiye Krtlerini temsil eden Krt Demokrat Par fade etmesi iin, zellikle bu son zamanda Trkiye Krdistannda
ti temsilcisi olarak, isteklerimizin ok byk yolda Generalimiz kendi diliyle okuyup-yazmak deil, hatta konumaktan da men
Staline arzn byk hrmetle rica ederim.
edilmek gibi ar bir zulm altnda boulan milletimizin zgrle
Krt milleti zgr yaamak azmi ile 25 seneden beri gerek Irakta ve hrriyete kavuup, onu kuatan bu youn zulm ve basknn ze
ve gerekse Trkiye Krdistanfnda eitli tarihlerde zalim ve rinden atlmas iin, byk rehber Stalin yoldan mazlum milletle
emperyalist devletlerden haklarn almak ve zgrle kavumak re olan merhamet ve efkat hislerine inanarak, biz, Krtleri de bu
iin, kann bolca aktmtr. 1939 tarihine kadar Trkiye Krdistan baskc idareden kurtarmasn, temsilcisi olduum Trkiye ve Suri
dalarnda ihtilal bayran byk fedakarla katlanarak indirme ye Krt Demokrat Partisi adna byk hrmetle rica eder, Krt mil
yen Krt kahramanlar sava balangcnda, dnya milletlerinin gi letinin byk rehberin ahsiyetlerine ve temsil ettii hakiki demok
ritii byk buhran sonunda, byk-kk her millet, zorbac, fa rasiye balln arz ederim.
ist devletlerin zulmnden kurtularak milli haklarn elde edecekle
20 Eyll 1946
rini tahmin ederek, bir sknet devresine girmiti. San Francisco
kararlan ve Atlantik antlamasnn ezilenlere sevin verici kararla
Genel Konsolos, Ben bu mektubu dorudan Stalin yoldaa gnrna ramen, zorba smrgeci ngiliz devletinin yeniden Trkiye1 deremem. Moskova 'da Krt sorunuyla ilgilenen bir bro var, oraya
nin faist zalim hkmetini kendi smrsn daha iddetle ezilen gnderebilirim. Onlar gerekeni yaparlar" dedi. aymz itikten
lere uygulamak iin alet ederek, glendirmekte ve bu blgelerde sonra, izin isteyerek ayrldm. Tebrizde beklemeyerek, derhal Meyaayan Krtleri hayat hakkndan, hr bir insann rahata teneffs habata dndm. Cumhur Bakanna grmenin nasl getiini
etmesi gereken vatannn havasndan mahrum edecek kadar ar bir arz ettim. Cumhuriyet idaresinde benim iin yaplacak bir i yoktu.
zulm altna sokmutur.
Bana bir grev teklifinde bulunulmadna gre, artk bir an evvel
Gerek demokrasiyi Sovyetler Birlii hkmetinin nurlu esaseti- dnmem gerekiyordu. Mehabatta bulunduum 15 gn zarfnda
nin ile memleketimiz olan Krdistanda kendi hakkn, demok Cumhuriyet erkanndan ve btn halktan grdm muhabbetle
rasiye balln ve onun her millete refah, mutluluk, zgrlk ge dolu kardee muameleden son derece memnun olarak, kalbimde
tireceini, Trkiye Krdistanndaki tekilatmzla, Krt milletine unutulmaz eser brakan Bamsz Krt bayrann ferahlklarla caRPEL / SAYFA 22

na can katan glgesi altnda btn hayatma deer geirdiim gn

lerin hatrasn kutsayarak, Mehabat terkettim.
Kahramanlar Kahraman General Barzaniyi Mehabatta As
keri Karargahnda Ziyaret ettim.
Molla Mustafa, orta boylu buday benizli, geni alnl yakkl,
endaml, lacivert renkli gzlerinden kvlcm saan, hali ile ve ko
nuurken mert tavr ile, kalpten gelen bir samimiyetle syledii sz
leri insan zerinde ok derin bir tesir brakmaktadr. Polattan d
klm gibi metin yaradl ile kar karya gelince, insan kendini
masallar kahraman bir ahsiyet huzurunda grerek, hafifliini
derhal hissediyor. Gz gze baknca imek gibi akan keskin ba
klar ile insan etkileyerek, kolaylkla tesiri altna alyor.
Geni bir kavraya, derin bir zekaya sahip olan
Molla Mustafa, zm istenen mesele ne kadar
kark, kompleks olursa olsun, basit bir biim
de herkesin kanaat edecei ekilde halledebile
cek bir yetenee sahiptir. Daima bir arslan duru
unda olan Molla Mustafay, Mehabat ehri as
keri karargahnda, insana gven veren kiilikleri
ile Barzani kahramanlar arasnda ilk ziyaretim
de, bende oluan kan, vatanm Krdistann zu
lmden kurtarlmasna bu kahramanlarn byk
yararllklarla hizmet edecekleri duygusu kaibimi sevinlere bomutu. Sonradan gelien olay
lar bu kanaatimde yanlmadm gsterdi. Mehabat terkederken, kendisine veda ettiimde
byk kahraman Molla Mustafa bir ka kelime
el yazs ile ziynetlendirdii, beni taltif eden res
mini verirken, lnceye kadar Krt davasn ta
kip edeceini ve bu uurda hayatn vakfettiini,
merdane, basit ve kati bir surette syleyii, sami
mi, riyasz, prssz, doal bir halde azndan
dklyordu. Syledii bu szler gsteriyordu
ki, Barzaninin yapt bakaldr hareketleri te
sadfen meydana gelmi olaylarn dourduu
vakalar deil, zulmden kurtarlmasna hayatn
vakfettii Krdistan idealinin yaratt milli ba
kaldr olaylardr.
ran Babakan Kvami Saltana Sovyet hkme
tinin ran arazisinden ekilmesini temin maksad
ile, 1946 senesinde Moskovaya yapt bir ziya
rette, Sovyet hkmeti bakan Cakof ile yapt
ittifakta, Azerbeycan ve Mehabat cumhuriyetle
ri davalarn anlama yolu ile, kuvvet kullanma
dan halletmei bir madde olarak kabul etmiti.
Bu koula gre ve esasen savatan ok yorgun
olarak km bulunan, Sovyet ordusunun bu
cumhuriyetleri savunma iin, smrgeci devlet
lere kar yeniden bir savaa girmesi imkansz
olduundan, ran arazisinden ekildi.
Bunun zerine, ran hkmeti silah kullanma
yacana dair verdii szn aksine, smrgeci
devletlerden ald motorlu silahlarla bir kat da
ha kuvvetini artrarak, Azerbeycan ve Mehabat
cumhuriyetlerine kar, General Razmarann
kumandas altnda hazrlanan ordu ile taarruza
getiinde, Tebriz Cumhuriyeti erkan sava
yapmamaya karar verdi. Azerbeycan Cumhuriyetinin federal mttefiki olan Mehabat Cumhu
riyeti erkan ise, nderin bakanl altnda,
Bakanlar Kurulu ve airet reislerinin katlmyla
yaptklar bir toplantda, Azerbeycan gibi Meha
bat Cumhuriyetinin de savamamasna karar
Muhammettir
verdiler.
Hayatnn tehlike karsnda olmas endiesi
ile, nder Kad Muhammedin Mehabattan
uzaklamasn uygun gren baz dostlarn tekli
fini, bir taraftan ran hkmetinin aldatc vaadlerini, dier taraftan
da Cumhuriyetin ba sorumlusu olmak itibar ile, kendisini ahsen
temsil etmek ve Mehabat Cumhuriyet halkn ran hkmetinin ya
paca kanl uygulamalardan korumak iin, kendisini bekleyen her
trl kt sonu gze alarak, Mehabat terk etmedi.
1947 yl Mart ay balarnda taarruza geen Razmara birlikleri,
hibir savunmaya girimeyen Mehabat ehrini igal etti. ran gle
ri, Cumhurbakan Kad Muhammet ve dier Cumhuriyet erkann
tevkif ederek, Krdistan ufkunda sreyya yldz gibi parlayan ve
onbe milyon Krdn umut ve dncesinin canlanp, ykselmesi
ne, beiklik yapacak olan Krt Cumhuriyet hkmeti varlna ge
ici de olsa son verdiler. Tevkif edilen nder Kad Muhammet ile
bir ksm cumhuriyet erkan mahkemeye sevk edildiler. Yaplan
ekli bir mahkemeden sonra, Kad Muhammet ve kardeleri Seyfi
Kad ile Sadri Kad haklarnda verilen idam hkm 31 Mart 1947
gn sabah infaz edilirken, Kad Mahammet: Beni asyorsunuz,
ama Krtlerin her biri bir Kad Mahammet 'tir'' dedi.
Mehabat halk bu facia karsnda kan alyordu. Kanaatimce
merhum nder kardei Sadri Kadnn safdilliliinin kurban oldu.
Ben Mehabatta iken, bizzat Kad Muhammedin azndan, Kar
deim Sadri 'yi -Tahran 'da milletvekili idi- ne yapyorsam, ikna edemiyoum. O Kavvami Saltan'n demokrat bir devlet adam olduu,
Krtlerin haklarnn tannmasna taraftar olduu, fikrindedir. Oy
sa Kavami Saltana, ngilizlerin adam ve Krtlere dmanlk yap
m bir kimsedir." szlerini duydum. Kad Muhammetten duydu
um bu szlere baklrsa, Kavami Saltanann aldatc yalanlarna
inanan kardei Sadrinin tesiri ile, Merhum Kad Muhammedin
teslim olduu muhtemeldir.

Devam edecek
KRDSTAN PRESS 26 ADAR / MART 1990

Helebey ]l br meke!

J ^ ir o ja 1 6 A d a r
1988 an de, di nav end deqiqan de pnc hezar can, pnc
hezar pismam, pnc hezar Kurd destvala bi dest dijmin
xwnxwar hat kutin. Bi hezaran
j seqet stxwar man...
Heleb ro bdeng e, stxwar e
.n girdaye. Di nav kawln
Heleb de mar dupik j tevizne. Ji v qetlam zarokn sw, mirovn seqet, end wne
flmn dramatk maye...
Bel, Kurd gelek qetlam dtibn. Dinyajbb qetlamn
mezin. L qetlama Helebe,
pit Hroma bb mezintirn
qetlama tarxa din. Di bstek
de bi emr dktatorek devbixwn
bi ekn kmyew, ku welatn
hemdem, pket diafirandin, bi
wan ekan pnc hezar can winda dibn. Di nav van kut, birndar blengazan de zarokn
rken, ken ciwan, bav dayikn bi hv, feqr - dewlemend,
tr bir hebn. L scek(!)
wan heb: tev de Kurd bn...

16.
- -

^M art 1988de bir

ka dakika iinde be bin can,
be bin insan, be bin savunma
sz Krt, eli kanl dman tarafn
dan katledildi. Binlercesi de sa
kat ve kimsesiz kald....
Halepe bugn boynu bkk,
sessiz ve yasldr... Bu katliam
dan geriye, yetim ocuklar, sakat
insanlar ve bir ka dramatik fo
torafla, filimler kald...
Evet, Krt halk bir ok katliam
grmt. Dnya da byk katli
amlara tank olmutu. Ama, Halebe katliam, Hiroimadan
sonra dnya tarihinin en byk
katliam idi. Bir ka dakika iinde
ada, ileri lkelerin imal ettik
leri kimyasal silahlan tayan sa
va uaklar bir diktatrn emri
ile be bin can alyordu... Onlar,
gleryzl ocuklar, gen kzlar,
umutlu-umutsuz, fakir-zengin, a
ya da tok analar, babalard...
Ancak onlarn tek sular(l) vard:
Krt olmak...

Halebeyi unutma!
DUYURU DANEZAN

Krdistan Presse
Baredaktrnz Orhan Kotann Krdistan Pressin 79 (29.01.1990) saysn
da, Siyasal Sorunlar balkl yazsnda; ..... Medya Gnei TEVGERin
kurucu partilerinden PPKK eilim lidir. ifadesini zntyle okudum.
Medya Gneinin diktatrlk koullarnda yayna baladn, Krt halk
nn genel siyasal, sosyal, ekonomik ve kltrel sorunlarna yer verdiini ve
bu sorunlarn zm yollarn tarttn ve tamamyla bir Krt dergisi oldu
unu belirtmek isterim.
Temsilcisi olduum Medya Gnei, PPKKnin resmi politikasn temsil et
miyor ve PPKK eilimli de deildir.
Ayrca derginin hangi koullarda ktn bu konuda pratik sahibi olan
O. Kotan gayet iyi bilmektedir. Ayn O.Kotan Devrimcilerin uruna zindan
larda lme gittii, deerlerin kahve kelerinde alanen peke edilmesine
ilikin hakl olarak yaknma sahibidir. Ancak taknd son tutum ile bu ko
nudaki yaknmas arasnda ak bir eliki sz konusudur.
Bu durumun dzeltilmesi ve benzeri tutumlara girilmemesi dilel9^-1990

Postgiromuz deimitir
Postgiro ya me hatiye guhartir

Postgiro: 4151269-0
KURDISTAM

JL J> 4 rojnamcya 15 ro|n

15

gnlk iia/.ete~]JL ^ i J

Kurd - Tirk
Krte - Trke
Rojnameya 15 rojn 15 gnlk gazete
Hejmar - Say; 81 (5-6)
26 Adar Mart 1990

M y ^ o jn a m e y a 15 r;n

15 ^iinltT^a/tfie j jf,,

Kurdisk Turkisk Tidning

Utkommer varannan vecka
Nummer; 81 (5-6)
26 Marsh 1990

AIKLAMA

KRDSTAN PRESS

Navnana xwestin / steme Adresi

Box 7080, 172 07 SBB - Sweden

Berpirsiyar Git
Genel yayn ynetmeni
Orhan KTN, 08 - 29 50 56
Berpirsiyar Aligir
Yardmc vnetmen
etn EKO, 08 - 29 83 32
Adress; Box 7080, 17207 Sundbyberg
Bro; rsvangen 6 C Hallonbergen
Tlf; [46] 8-2983 32
Teiex; 131 42 ANK S
Telefax; 08-29 50 56
Postgiro; 4151269 - 0
apxane * Bask;
Tidnings Tryckarna p land AB

Chefredaktr och ansvarig utgivare

Orhan KOTAN, 08-295056
Redaktion sekreterare
etin EKO, 08-298332

Halim CAN

Nivsarn ku tn andin li xwediyan venagerin

ABONE

Gnderilen yazlar iade edilmez

Redaksyon dikare nivsarn ku ji
rpeln xwendavanan Serbest
Kurs re tn andin, li gor dzena rpelan, kurttir bike.

Salek Yllk

Serbest Krs ve Okuyucu Sayfas

iin gelen yazlar, zne dokunulma
dan sayfa, dzeni ne gre redaksiyon
tarafndan ksaltiabilir

NA V/PA NAV
SM /S O Y ISM

Eger xwediyn nivsarn kurd titek taybet nebjin, redaksiyon dika

re, li gor standardn ziman kurd,
guhertinn pewist ke

NAVNIAN
ADRES

Postadress; Box 7080, 17207 Sundbyberg

Beskadress; rsvangen 6C, Hallonbergen
Tlf; 146] 8 - 29 83 32
Telex; 131 42 ANK S
Teiefax; 08 - 29 50 56
Postgiro; 4151269 - 0

ISSN 0283 4898

Medya Gnei Avrupa Temsilcisi

WELAT / LKE
Hn dikarin heq abonet li ser hesaba KRDSTAN PRESS Postgiro
4151269-0 Stockholm razfntn sretek J ji Box 7080,172 07 SundbybergSweden re bi garta abone rkin.__________________________________
Abone cretini KRDSTAN PRESS PG; 4151269-0 Stockholm4<ontosuna ya
trarak, bir kopyasn Box 7080,172 07 Sundbyberg-Sweden adresine abone
karttyla birlikte postalayarak abone olunabilir.

l *1 V b i

POSTTIDNING

| ROJNAMEYA 15 ROJN 15 GNLK GAZETE |

adres; Box 70 80 172 07 Sundbyberg-Sweden

Tel; 08 - 29 83 32
Fax; 08 - 29 50 56
Telex 131 42

Gel Nisbn, Cizre bajarn din, li dij zilma kolonyalst bi jin, zarok, kal xortn xwe li ber xwe didin! (Cizre -23. 3. 1990)
ANK Stockholm

Gel Kurd par li Gundik Silopiya li dij zordariya kolonyalst

sirgun bi awak girsey li ber
xwe dab. V car j, gel bi pro
testo daxistina dikanan li Nisbn, Cizr, Silopiya, Hezex,
Midyad Qiziltep li hember
zordariya kolonyalzm derket.
Berxwedann Nisbn Cizr bi naverokn xwe yn demok
ratik, girsey dij-dagrkeriy di
tkona rizgariya netew civakiya Kurdistan de bn destpka pvajoyeke n.
ro li hember van berxwedann li dij dagrkeriy wezfa her
girng dikeve ser mil hzn si
yas yn Kurdistana Bakur. Tevgern girsey di demek nzk
de negihijin bin pengiyeke
git-siyas oreger w bn
periqandin.
Dewleta Kolonyalst niha dixwaze van tevgern demokratk
girsey bi teror bide rawestandin.
Neyn berxwedann Nisbn Ci
zre bi ziman tirk, bi awak fireh, di v
hejmar de ch digire. Nevann
ANK ji roja p ve byern Nisbn,
Cizr, Diyarbekir yn din teqp kirin
gihitin kaniya neyan, wneyn pir
ba kiandin. Em kurtiya w ney li
vir bi kurd diwenin.

Berxwedana Nisbn
Bi git Kurdistana Bakur bi taybet j heremn Mrdn, Hekar Srt bb hedefa zilm
zordariya dewleta Tirk. Pit lona 1980 an,
dewleta Tirk li Kurdistan zilmek nedt diajot.
Bi danna Valitiya Kolon di bin dara Awart
de li dij gel Kurd plann qetlam sirgun dihat tetbqkirin.
Dewleta Tirk, par, ji nika ve teqela iyay
Cud derxist bi beyanatn Serok Erkan
Herb xwest rewek awarte pk bne. Di bin v
teqel de xwuyab ku armanca dewleta Tirk,
valakirina hin gundn Kurdistan danna herma tampon ye. Li hember v plan gel Gundik
deng xwe bilind kir, bi protestoyeke girsey pla
na sirgun tk da. Pit berxwedana Gundik, hzn dewlet ji bo ku bikaribin av xelk bitirsnin, li Giroliya 6 gundy b desthilat kutin.
Li ser v yek xelk Giroliya Silopiya r
qesra hikumet kirin, qatiln mirovn xwe
xwestin... Bi v away pit bdengiyeke dirj,
gundiyn Kurdistan li dij sirgun zilma dewlet tovn berxwedann girsey diandin.
Beriya 4-5 mehan li nzk Nisbn 9 welatparz bi dest hzn hikumet hatin kutin.
Malbatn wan nikaribn xwed li cenaz zarokn xwe derketana. Hzn hikumet bolduzerek
ann, aleke mezin kolan, b ku cenazan bion
teslm malbata wan bikin, ew veartin. Ev buyer nefret rika gel Nisbn li hember dewleta
Tirk zdetir kirib. Gava li Stwr, li mezra Girsra 13 ekdarn PKK bi dest hzn hikumet
hatin qetilkirin, b sedema nerazbna gel
nav.
Di nav kutiyan de 5 kes ji Nisbn bn, 3-4
kes j Omer bn. Gava cenaze Kamuran Dndar
ji nexwexana Mrdn hat Nisbn, dikandarn nisbn dikann xwe daxistin. Di 15 Adar de hem dikann Nisbn girt bn, nzk 5
hezar kes ji bo veartina cenaza Kamuran Dn
dar n ser tirba w. Xelk Nisbn bi na ser
tirba Kamuran Dndar xwed li zarokn xwe
derdiket. Ev yeka meqam berpirsiyarn hzn
dewlet gelek aciz kir... Hzn Taybet, pols
eskerr li ser xelk kirin. Kesn ku tevcenaza
Kamuran Dndar bbn, i jin, i mr i zarok
tev de bn hedefa rn hov. Encama r h-

zn hikumet ew b ku gelek kes hatin birndarkirin. Li hember ra hzn ekdar n dewlet

xort zarok bi kevir o li ber xwe dan. Bi netca ra Hzn Taybet xortek bi nav emsedn
ift hat kutin. Gelek kes hatin girtin, dikann
Nisbn 3 roj girt man. Dewlet mihawele kir
ku berxwedana Nisbn bela nebe. L xelk
Cizr ji bo protestokirina tewra hzn dewlet,
li hember xelk Nisbn dest bi protestoy kir.
Berxwedana Cizr
Di roja 19 Adar de dikandarn Cizr dikann xwe girtin. Di roja 20 Adar de grubek
xest xwenandaneke ke, hzn dewlet bi ekan r birin ser xelk siwl, ji wana tev zarokek 12 sal 5 mirov hatin ehdkirin.
Ji roja p ve bi tank, panzer ekn giran bi
hezara Hzn Taybet, pols esker Cizre vegirtib. Cizr bb meydana er... Bi sedan kes
hatibn girtin, rojnamevan nikaribn bixebitin,
telefon hatib qutkirin...
Nevann ANK rewa Cizr weha diann
ziman:
Li Cizr bdengiyek heb, l herkes li benda
qewimandinn n b... Di roja 23 Adar de bi
minasebeta nimja n xelk di mizgeft de berhev b. Pit nimj, nzk hezar kes ber xwe
da tirbeyn kesn ku roja sem hatibn ehd
kirin. Pit ziyareta tirba ehdan, girse ber
xwe da nav bajr. Xelk her taxek qefle qefle
hatin tev girsey bn. Bi v away, gava ku me
gihit navenda bajr hejmara bedaran gihitib
15 hezar. Xelk slogan dawtin. Herkes bi hev
re: Bij Krdistan" Bila Hzn Taybet
Vekiin ' 'BimreZordest"digot. Di nav wande
gelek jin zarok j hebn. L mirovn mezin nedihitin ku zarok kevir o ji bavjin polsan, ji
ber wj tu teqele demeket. Pit axaftina rvebirek, xelk daxwaza xwe da xwuyakirin belav
b. Xelk digot, heta kesn girt neyn berdan,
em jdikann xwe venakin... Bi v away xelk
Cizr 8 roj dikan venekirin. Herweha protesto
ya ku li Nisbn bi awak girsey dest p kirib,
li Cizr naverokeke siyasj wergirt. Girs daxwazn xwe bi aran zelal kirib...
Di rojn berxwedana Nisbn Cizr de, li
nzk Xarpt 9 mihendis memur hatin ku

Foto AN K

tin. PKK berpirsiyariya v kutin girt ser mil

xwe. L kutina wan, bi ten xizmeta tarkirina
berxwedann li dij-dagrkeriy kir. Ji xwe dewleta Tirk digot, Ew ne xelk in, PKKne Bi v
demagojiy dewlet dixwest naveroka demok
ratk li dij-dagirkerya berxwedann girsey
vere.
Berxwedann Nisbn Cizr ji snorn xwe
derdiketin, belav dibn, xelk Hezex, Midyad,
Silopiya, Qiziltepe, Drik, Farqn, Diyarbekir,
Batman Lic dikann xwe digirtin.
Dewleta Tirk j destvala nedisekin, ji tirsa
berxwedana gel, civn li ser civn dikirin. Serokkomar, Serokwezr, Serok Erkan Herb,
serokn partiyn siyas ji bo Koalisyona
Mill" dihatin ba hev. Ji xwe ji roja p ve dewlet bi zordest kutin xwestib piya v tevgera girsey demokratk bigire. Jedbrn n ku
bihatana wergirtin j w ew j idandina zilm
baya. Wek din bi minaqeaya dayna hin mafn
ziman and j di rojev de b. L dewleta oven
hn xwe ji v yek re amade nedidt. Niha derdek wan mezin heb, ew j, di ztirn wext de vemirandin iknandina protestoyn girsey
b... L bel heya nihabi v metoda xwe ya kevnare j dewleta Tirk nikarib pirsa Kurdan hal
bikira.
Buyern Nisbn-Cizr dij zilma dewlet
berxwedana gel Kurd b. Mixabin tesrn yekser n partiyn siyas yn Kurdistan di nav tevger de nedihat dtin. Di gel w j hin hz ji xwe
re propagandayn p dikirin. Bguman peroj
serketina van tevgeran, gihitina pengiyeke
siyas, git oreger b. Hzn siyas yn
Kurdistan j ji v rew dr bn. Ji aliy din hin
kes gelek rojname u rojnamevan nav ntifada
li van tevgeran dikirin. L firqek mezin di navbera Intfada Filistinya berxwedann Nisbn
Cizr de heb. Filistn ntfada xwe di bin
pengiya Rxistina Rizgariya Filistn de dimeandin. me ne wusab. L ji aliy naverok
ve her du j dij-dagrkeriy bn. Ji xwe girngiya berxwedann Nisbn Cizr j di vir de ye.
Naveroka v tevger dij-dagrker dijkolonyalzm ye...Bguman pit bdengiyeke
dr dirj berxwedann Nisbn Cizr morala hzn siyas yn Kurdistan j bilind kirin.