Sodr`ina

Voved .........................................................................................
.................................. 3
1.

Poim

za

akcionersko

dru{tvo .............................................................. 4
2.

snovawe

na

akcionersko

dru{tvo ....................................................... 5
Zaklu~ok ....................................................................................
................................ 13

Koristena literatura

Voved
Trgovskoto dru{tvo, kako {to se narekuva i denes, pretstavuva
mnogu star poim i pritoa e i mnogu neprecizen. Tokmu poradi tie
pri~ini toj e i isfrlen od upotreba. Me|utoa sovremenoto trgovsko
pravo se pove}e go upotrebuva poimot i izrazot pretprijatie koe se
razviva no pritoa e i prifatliv.Pritoa vo na{iot Zakon za trgovski
dru{tva donesen vo 2004 godina, e upotreben tokmu poimot
Trgovski dru{tva i kako takov ovoj poim egzistira vo pravniot promet
vo Republika Makedonija do denes.
Poradi

va`nosta

na

trgovskite

dru{tva

za

razvojot

na

stopanstvoto i ekonomijata vo na{ata zemja, kako predmet na ovaa

seminarska rabota re{ivme da ja obrabotuvame tokmu temata za
trgovskite dru{tva, pri {to vo tekot na na{ite iznesuvawa }e se
zadr`ime na slednite bitni karakteristiki: trgovecot (spored dejnosta,
formata, prirodata i obemot na dejnosta, upisot); trgovecot poedinec; osnovnata glavnina; udelite i akciite; dogovorot za
dru{tvoto; odnosno statutot na dru{tvoto; preddru{tvoto; vremeto
na traewe na dru{tvoto; svojstvoto na pravno lice na dru{tvoto
(pravniot subjektivitet); podru`nicite; odgovornosta za obvrskite na
dru{tvoto; posebnata odgovornost na sodru`nicite, odnosno na
akcionerite; licata koi mo`at, odnosno licata koi ne mo`at da
osnovaat dru{tvo; uslovite pod koi stransko lice mo`e da bide
sodru`nik, odnosno akcioner; pravata na stranskite lica;belezite na
trgovskoto dru{tvo (firmata, sedi{teto, predmetot na rabotewe);
trgovskiot registar; postapkata, upisite vo trgovskiot registar i
nivnoto objavuvawe; i drugite pra{awa koi{to se od zna~ewe za
razli~nite formi na trgovskite dru{tva-javnoto trgovsko dru{tvo,
komanditnoto

dru{tvo, dru{tvoto so ograni~ena odgovornost,

akcionerskoto dru{tvo i komanditnoto dru{tvo so akcii; tajnoto

dru{tvo; stranskoto trgovsko dru{tvo i stranskiot trgovec-poedinec;
podru`nicite na stransko dru{tvo, odnosno na stranski trgovecpoedinec i pretstavni{tva na stranski dru{tva i sl.

1. Poim za akcionersko dru{tvo

Akcionerskoto dru{tvo e trgovsko dru{tvo vo koe akcionerite

u~estvuvaat so vlogovi vo osnovnata glavnina, koja{to e podelena
na akcii. Akcionerite ne odgovaraat za obvrskite na akcionerskoto
dru{tvo. Firmata na akcionerskoto dru{tvo

mora da gi sodr`i i

zborovite "akcionersko dru{tvo" ili oznakata "AD."Dru{tvoto mo`e

da ima eden ili pove}e akcioneri. Najmaliot nominalen iznos na
osnovnata glavnina, koga dru{tvoto se osnova simultano, bez javen
povik za zapi{uvawe akcii iznesuva:125.000 EVRA vo denarska
protivvrednost, spored sredniot kurs na Narodnata banka na
Republika Makedonija, objaven na denot pred usvojuvaweto na
statutot, odnosno na denot pred donesuvaweto na odlukata za
promena na osnovnata glavnina, a koga dru{tvoto se osnova
sukcesivno, preku javen povik za zapi{uvawe akcii, toj iznesuva
najmalku 50.000 EVRA vo denarska protivvrednost.

Nominalniot

iznos na akcijata ne mo`e da bide pomal od 1 EVRO, spored sredniot

kurs na taa valuta, objaven od Narodnata banka na Republika
Makedonija, den pred usvojuvaweto na statutot, odnosno na denot
pred donesuvaweto na odlukata za promena na osnovnata glavnina.

Zakon za trgovski dru{tva na RM, Slu`ben vesnik 2004 godina

2. snovawe na akcionersko dru{tvo

Dru{tvoto mo`e da bide osnovano od edno i od pove}e lica.

Osnova~i

na

dru{tvoto

se

Osnova~ite

gi

zaveruvaat

Osnova~ite

go

osnovaat

licata

koi

potpisite
dru{tvoto

go
na

potpi{ale
statutot

simultano

ili

statutot.

kaj

notar.

sukcesivno.

Dru{tvoto se smeta za osnovano koga }e bide zapi{ano vo

trgovskiot registar. 2Statutot sodr`i odredbi za: firmata i sedi{teto na
dru{tvoto; predmetot na rabotewe na dru{tvoto;

iznosot na

osnovnata glavnina; nominalnata vrednost na akciite, brojot na

akciite od sekoj rod i klasa, pravata, obvrskite, ograni~uvawata i
pogodnostite; vremetraeweto na dru{tvoto, ako dru{tvoto se
osnova na opredeleno vreme; prednostite {to za sebe gi zadr`uvaat
osnova~ite; postapkata za svikuvawe i odr`uvawe na sobranieto;
imeto i prezimeto, EMBG, brojot na paso{ot, odnosno brojot na
li~nata karta, ako osnova~ot e stransko fizi~ko lice ili na druga
isprava za utvrduvawe na identitetot, va`e~ka vo negovata zemja, i
negovoto dr`avjanstvo, kako i mestoto na `iveewe, odnosno firmata,
sedi{teto, MBS, ako osnova~ e pravno lice;

vidot, sostavot i

na~inot na izbor na organot na upravuvawe, odnosno na nadzorniot

odbor i nivnata nadle`nost; imeto i prezimeto na prvite ~lenovi na
organot na upravuvawe, odnosno na nadzorniot odbor, nivniot
EMBG, broj na paso{ot, odnosno broj na li~nata karta za stransko
fizi~ko lice ili na druga isprava za utvrduvawe na identitetot,
2

www.crm.gov.mk

va`e~ka vo nivnata zemja, i nivnoto dr`avjanstvo, kako i mestoto na

`iveewe, odnosno firmata, sedi{teto, MBS, ako prvite ~lenovi na
organot

na

upravuvawe,

odnosno

na

nadzorniot

odbor

se

nazna~uvaat so statutot i formata i na~inot na objavuvawata {to gi

vr{i dru{tvoto.

Izdadenite akcii mo`at da se platat so pari, so vnesuvawe

nepari~en vlog ili kombinirano.

Akciite se uplatuvaat vo pari na

vremena smetka kaj banka na osnova~ite.

Ako vlogovite se uplatuvaat vo pari, pred podnesuvaweto na
prijavata za upis na dru{tvoto vo trgovskiot registar, mora da se
uplati najmalku 25% od nominalniot iznos na sekoja akcija, a ako
akcijata se izdava za povisok iznos od nominalniot iznos na akcijata,
mora da se uplati i celiot iznos {to go nadminuva nejziniot
nominalen iznos. Uplatata na ostatokot se vr{i vo edna ili vo pove}e
rati, vrz osnova na odlukata za izdavawe akcii, vo rok ne podolg od
tri godini od denot na upisot na dru{tvoto vo trgovskiot registar,
osven

ako

so

zakon

ne

opredelen

pokratok

rok.

Pred

podnesuvaweto prijava za upis, vkupniot iznos na site uplati vo pari

ne mo`e da bide pomal od 12.500 EVRA, odnosno od 25.000 EVRA
vo denarska protivvrednost. Ako akcijata se uplatuva delumno so
pari, a delumno so vnesuvawe nepari~en vlog, pred podnesuvaweto
na prijavata za upis na dru{tvoto vo trgovskiot registar, mora, vo
potpolnost, da se uplati onoj del {to se uplatuva so pari. Pred
podnesuvawe

prijava

za

upis

za

osnovawe

na

dru{tvoto,

nepari~niot vlog se vnesuva vo celost. Ako vrednosta na vneseniot

nepari~en vlog vo vremeto na podnesuva-we na prijavata za upis
na

osnovaweto

na

dru{tvoto

ne

go

dostignuva

iznosot

na

prezemeniot vlog, akcionerot mora da ja doplati razlikata vo pari

pred upisot na osnovaweto na dru{tvoto vo trgovskiot registar.
Celosnoto vnesuvawe na nepari~nite vlogovi mora da bide
5

izvr{eno taka {to dru{tvoto }e mo`e slobodno da raspolaga so niv

od denot na upisot na osnovaweto na dru{tvoto vo trgovskiot
registar. Prezemaweto na nepari~niot vlog zaradi zamena so akcii
se vr{i spored dogovorot za prezemawe akcii.

Ako vlo`uvaweto na nepari~niot vlog na osnova~ot se sostoi

vo prezemawe obvrska da mu prenese na dru{tvoto stvar, prenosot
mora da se izvr{i najdocna vo rok od pet godini od denot na upisot
na dru{tvoto vo trgovskiot registar. Na nepari~iot vlog koj{to se
vnesuva vo dru{tvoto ne mo`e da se ostvari pravo na zadr`uvawe
za pobaruvawe koe{to ne se odnesuva na nepari~niot vlog.
Procenetata vrednost na nepari~niot vlog {to se vnesuva
mora da odgovara na nominalniot iznos na akciite, a ako akciite se
izdavaat za iznos pogolem od nivniot nominalen iznos, procenetata
vrednost na nepari~niot vlog mora da odgovora na toj pogolem
iznos. Dru{tvoto mo`e da se osnova taka {to osnova~ite sami ili
zaedno so drugi lica gi prezemaat, bez javen povik, site akcii i go
potpi{uvaat statutot.
Osnova~ite gi prezemaat akciite so izjava, dadena vo pismena
forma, deka go osnovaat dru{tvoto i deka ja prezemaat obvrskata
za uplata na akciite. Izjavata mo`e da bide prilo`ena kon statutot ili
da bide sodr`ana vo statutot, {to e potpi{an od osnova~ite. Vo
izjavata se naveduva liceto koe{to gi prezema akciite, brojot i rodot
na akciite {to gi prezema i nivniot nominalen iznos, i se nazna~uva
na~inot, vremeto i mestoto na uplatata na akciite. Osnova~ite so
statutot gi nazna~uvaat ~lenovite na prviot odbor na direktori,
odnosno ~lenovite na prviot nadzoren odbor. Prvite ~lenovi na
odborot na direktori, odnosno na nadzorniot odbor se nazna~uvaat
najdolgo za vreme do odr`uvawe na prvoto godi{no sobranie.

Osnova~ite sostavuvaat izve{taj vo pismena forma za tekot na

osnovaweto na dru{tvoto.
Vo trgovskiot registar se zapi{uvaat: 3 firmata i sedi{teto na
dru{tvoto;

predmetot na rabotewe na dru{tvoto; iznosot na

osnovnata glavnina i brojot na izdadenite akcii;

vkupniot broj na

uplateni akcii; imeto i prezimeto, EMBG, brojot na paso{ot, odnosno

brojot na li~nata karta, ako osnova~ot e stransko fizi~ko lice ili na
druga isprava za utvrduvawe na identitetot va`e~ka vo negovata
zemja i negovoto dr`avjanstvo, kako i mestoto na `iveewe, odnosno
firmata, sedi{teto, MBS, ako e osnova~ pravno lice;

imeto i

prezimeto na site ~lenovi na organot na upravuvawe, odnosno na

nadzorniot odbor i nivniot EMBG, brojot na paso{ot, odnosno brojot
na li~nata karta za stransko fizi~ko lice ili na druga isprava za
utvrduvawe na identitetot va`e~ka vo negovata zemja i negovoto
dr`avjanstvo, kako i mestoto na `iveewe, odnosno firmata, sedi{teto
i MBS, ako ~len na ovie organi e pravno lice; vremeto na traewe na
dru{tvoto, ako dru{tvoto e osnovano na opredeleno vreme i
ovlastuvawata

za

zastapuvawe

na

~lenovite

na

organot

na

upravuvawe i na drugi lica ovlasteni za zastapuvaweto na dru{tvoto.

Sekoja promena na podatocite se zapi{uva vo trgovskiot registar.
Kon prijavata za upis se prilo`uvaat: statutot; kopija od paso{
ili od li~na karta za stransko fizi~ko lice ili od druga isprava za
utvrduvawe na identitetot va`e~ka vo negovata zemja i negovoto
dr`avjanstvo, odnosno dokaz za registracija, ako e osnova~ pravno
lice;

dokaz za uplateniot iznos od bankata vo koja{to e vr{ena

uplata na akciite; ako se prezemaat akcii so vnesuvawe nepari~ni

vlogovi-dogovorite so koi{to se utvrduvaat i sproveduvaat tie,
izve{tajot na procenitelot i dokaz za sopstvenost vo koj-{to e
izvr{ena pribele{ka vo javna kniga za evidencija na nedvi`ni stvari,
a ako se vnesuva podvi`na stvar za koja{to so zakon e opredelena
3

oficijalen veb sajt na ministerstvoto za trgovija na RM

obvrska

za

evidencija

podvi`nata stvar;

(registar)-dokaz

za

sopstvenost

nad

odlukite za izbor na ~lenovite na organot na

upravuvawe, odnosno na nadzorniot odbor, ako tie ne se nazna~eni

so statutot;

ako vo osnovaweto se dadeni posebni pogodnosti,

dogovorite so koi{to tie se utvrduvaat i sproveduvaat; presmetkata

na tro{ocite za osnovawe na dru{tvoto vo koja{to se iska`uvaat
poedine~nite stavki i vkupnite tro{oci;

osnova~kiot izve{taj i

izve{tajot za revizija na osnovaweto, ako takov izve{taj bil

podgotven i

dozvola ili drug akt na dr`aven organ ili na drug

nadle`en organ, ako taa obvrska e opredelena so zakon za upis na

dru{tvoto vo trgovskiot registar; izjava od zastapnikot po zakon na
pravno lice, odnosno izjava od fizi~ko lice zaverena kaj notar,
odnosno prilo`uvawe dokaz deka ne postoi pre~ka za da bide
osnova~ na dru{tvoto, i izjava.
Osnova~ite

na

dru{tvoto

odgovaraat

neograni~eno

solidarno za {tetata {to }e ja pretrpat dru{tvoto i doveritelite poradi

nezakonitite dejstvija, la`nite ili nepotpolnite podatoci {to gi dale vo
vrska so osnovaweto na dru{tvoto, odnosno {to se sodr`ani vo
osnova~kiot izve{taj i {to se zapi{uvaat vo trgovskiot registar ili {to
se sodr`ani vo prilozite za koi, e opredeleno deka se prilo`uvaat kon
prijavata za upis na osnovaweto na dru{tvoto vo trgovskiot registar.
Pokraj osnova~ite i licata za ~ija{to smetka osnova~ite gi prezele
akciite na dru{tvoto kako solidaren dol`nik mu ja nadomestuva
{tetata i:
-

onoj koj{to primil uplata koja{to, sprotivno na zakonot, ne

e prifatena kako tro{ok na osnovaweto, a znael ili, spored
okolnostite, moral da znae deka se raboti za namerno
prikrivawe ili svesno u~estvuval vo toa prikrivawe;

onoj koj{to so vnesuvawe nepari~en vlog so umisla ili od

krajno nevnimanie mu nanel {teta na dru{tvoto ili go
ovozmo`il nanesuvaweto na {tetata; i

ceprosard.org.mk/IPARD/PDF/ZP/Z/Zakon_za_trgovski_drustva.pdf

onoj koj{to, pred upisot na dru{tvoto vo trgovskiot registar

ili vo prvite dve godi-ni po upisot, javno }e objavi deka }e
pu{ti akcii vo promet ako znael ili so vnimanie na ureden i
sovesen trgovec moral da znae za neto~nosta ili za
nepotpolnosta na podatocite vo vrska so osnovaweto na
dru{tvoto ili za predizvikanata {teta na dru{tvoto preku
vnesuvawe na nepari~en vlog.

Dru{tvoto mo`e da se osnova taka {to osnova~ite }e go

usvojat statutot, }e zapi{at opredelen broj akcii i }e upatat javen
povik za zapi{uvawe akcii. Akciite {to ne se zapi{uvaat vrz osnova
na javen povik, se prezemaat i uplatuvaat so soodvetna primena na
odredbite od ovoj zakon {to se odnesuvaat na prezemaweto akcii
koga dru{tvoto se osnova simultano. Javniot povik so koj{to se
povikuva na zapi{uvawe akcii se podgotvuva vo soglasnost so
odredbite na statutot, usvoen od osnova~ite.

Sekoj zapi{uva~

potpi{uva tri primeroci od izjavata za upis na akciite (upisnicata),

eden za sebe i dva za dru{tvoto. Ako zapi{uvaweto se vr{i preku
polnomo{nik, kon upisnicite {to ostanuvaat kaj dru{tvoto se
prilo`uva i polnomo{no. Rokot za zapi{uvawe na akciite ne mo`e da
bide podolg od 90 dena smetaj}i od denot na zapo~nuvaweto na
zapi{uvaweto.
Osnova~koto sobranie se odr`uva najdocna za 60 dena po
istekot na rokot za zapi{uvawe na akciite, opredelen so javniot
povik, ako akciite ne bidat zapi{ani vo pokratok rok od rokot
opredelen

za

zapi{uvawe

akcii.

Osnova~ite

go

svikuvaat

osnova~koto sobranie so povik, {to mora da se objavi na ist na~in

kako i javniot povik za zapi{uvawe akcii.

Od denot na poslednoto objavuvawe na povikot za svikuvawe

na osnova~koto sobranie i denot na odr`uvaweto na osnova~koto
sobranie mora da pominat najmalku 15 dena.
Osnova~koto sobranie:
-

go usvojuva osnova~kiot izve{taj i izve{tajot za revizija na

osnovaweto, ako takov bil podgotven;

utvrduva

dali

se

zapi{ani,

odnosno

prezemeni

raspredeleni site akcii, dali se vneseni site vlogovi {to

spored zakon i spored statutot morale da se vnesat do
odr`uvaweto na osnova~koto sobranie i dali dru{tvoto }e
mo`e slobodno da raspolaga so ona {to e vneseno po
upisot vo trgovskiot registar;
-

go utvrduva iznosot na tro{ocite za osnovawe koi{to se na

tovar na dru{tvoto i gi izbira onie organi na dru{tvoto {to
spored zakonot i statutot gi izbira sobranieto, osven ako, vo
soglasnost so ovoj zakon, ne se nazna~eni so statutot.

Na osnova~koto sobranie sekoja akcija dava pravo na eden

glas, osven za izborot na odborot na direktori, odnosno nadzorniot
odbor za koj{to pravo na glas davaat samo akciite so pravo na glas.
Kaj

sukcesivnoto

osnovawe

na

akcionerskoto

dru{tvo

osnova~ite upatuvaat na javen povik (oglas) za zapi{uvawe na

akciite. Oglasuvaweto mo`e da se odnesuva na site akcii na
dru{tvoto ili samo na eden del od niv. Za razlika od prviot na~in,
sukcesivnoto osnovawe odnosno samata negova postapka e mnogu
poslo`ena bidej}i samata kategorija na sukcesija zna~i postoewe na
fazi ili etapi vo koi to~no e precizirano koi dejstvija i koi akti treba da
bidat doneseni. Zatoa kako karakteristiki na ovoj na~in na
osnovawe mo`at da se istaknat slednite: 1. raspi{uvawe na javen
oglas za zapi{uvawe na akciite 2. donesuvawe na akt za osnovawe
3. svikuvawe na osnova~ko sobranie 4. izbor na organi na toa
sobranie 5. podnesuvawe na prijava za upis vo registarot na
5

www.scribd.com/.../Seminarska-ekonomika-...Cached -

10

trgovskoto dru{tvo Akcionerskoto dru{tvo se osnova so statut.

Statutot kako osnoven akt na akcionerskoto dru{tvo potrebno e da
gi sodr`i slednite elementi: 1.firma na dru{tvoto 2. sedi{te na
dru{tvoto 3. vremetraewe na dru{tvoto (opredeleno i neopredeleno)
4. predmet na rabotewe 5. ime i prezime na site osnova~i 6. iznos
odnosno visinata na osnovnata glavnina 7. nominalna vrednost na
sekoja akcija 8. sankcii ili merki vo slu~aj ako vo opredelen rok
utvrden so osnova~kiot akt ne se vnel udelot koj se prevzel so
osnova~kiot

akt.

Site

trgovski

zakoni

razvieni,

nerazvieni,

srednorazvieni ) na site zemji ako za nekoe dru{tvo propi{ale

postapka taa isklu~itelno se odnesuva za akcionerskoto dru{tvo.
Samoto propi{uvawe na postapkata zna~i utvrduvawe na decidni
(jasni) pravni pravila kako se zapo~nuva i kako se zavr{uva taa
postapka. Vo grupata na ovie zakoni spa|a zakonot koj utvrdil deka
osnovaweto na akcionersko dru{tvo mo`e da se vr{i od bilo koj
subjekt vo pod uslov ako se raboti za fizi~ko lice koe ima delovna
sposobnost, a ako se raboti za pravno lice treba da ima posebna
delovna sposobnost.Postapkata za osnovawe na akcionerskoto
dru{tvo e ednostavna procedura, nastanuva ednokratno vo eden
~in i zavr{uva so pribiraweto odnosno so vlo`uvaweto na kapitalot
od strana na akcionerite vedna{ po donesuvaweto na osnova~kiot
akt.
Po osnova~kiot akt i negovite donesuvawa sledi prijava za
upis na akcionerskoto dru{tvo vo trgovskiot registar. Prijavata za
upis se podnesuva do centralniot registar i so toa e izvr{ena samata
registracija na dru{tvoto so {to akcionerskoto dru{tvo steknuva
svojstvo na pravno lice.

11

Zaklu~ok

Kako {to rekovme i pogore vo samata seminarska rabota,

Akcionerskoto dru{tvo e trgovsko dru{tvo vo koe akcionerite
u~estvuvaat so vlogovi vo osnovnata glavnina, koja{to e podelena
na akcii. Akcionerite ne odgovaraat za obvrskite na akcionerskoto
dru{tvo. Najmaliot iznos na osnovnata glavnina mo`e da iznesuva
25.000 evra ili 50.000 evra vo zavisnost od na~inot na koj se
osnova dru{tvoto.Dru{tvoto mo`e da bide osnovano od edno i od
pove}e lica. Osnova~i na dru{tvoto se licata koi go potpi{ale
statutot. Osnova~ite gi zaveruvaat potpisite na statutot kaj notar.
Osnova~ite

go

osnovaat

dru{tvoto

simultano

ili

sukcesivno.

Dru{tvoto se smeta za osnovano koga }e bide zapi{ano vo

trgovskiot registar. Sekoja promena na podatocite se zapi{uva vo
trgovskiot registar.
Upravuvaweto so dru{tvoto mo`e da bide organizirano spored
ednostepen sistem (odbor na direktori) ili spored dvostepen sistem
(upraven odbor ili upravitel i nadzoren odbor). Dru{tvoto prestanuva

12

so: istekot na vremeto opredeleno so statutot, ako dru{tvoto bilo

osnovano

na

opredeleno

vreme;

odluka

na

sobranieto

za

prestanuvawe na dru{tvoto donesena so mnozinstvo glasovi koe{to

ne mo`e da iznesuva pod dve tretini od akciite so pravo na glas
pretstaveni na sobranieto, osven ako so statutot ne e opredeleno
pogolemo mnozinstvo i ne se opredeleni drugi uslovi za donesuvawe
na odlukata;

pravosilna odluka na sudot se utvrdi ni{tovnost na

dru{tvoto

na

upisot

na

dru{tvoto

vo

trgovskiot

registar;

prisoedinuvawe, so spojuvawe ili so podelba na dru{tvoto so

razdvojuvawe so osnovawe i so razdvojuvawe so prezemawe i
ste~aj.

Koristena literatura

1. Zakon za trgovski dru{tva na RM, Slu`ben vesnik 2004

godina
2. www.crm.gov.mk
3. oficijalen veb sajt na ministerstvoto za trgovija na RM
4. Kancelarisko

rabotewe

so

korespodencija-

Makedon

Slavkovski
5. .-

. 2007
6. (
,.95/2005; 25/2007; 7/2008; 57/2010 135/2011)
7. ., , , , 1997

13

8. ., ,
, 2010

14