1

AutoCad 2010 Programnn altrlmas

1- Masastnden AutoCad 2010 simgesine mouse ile ift tklanarak altrlabilir.

2- Balat mensnden altrlabilir.
3- Balat mens > Autodesk > Autocad 2010 > AutoCad 2010-English e tklanarak altrlabilir.

AutoCad 2010 alma Ekran

AutoCad 2010, 2D Drafting&Annotation, 3D Modelling ve Autocad Classic olmak zere 3 farkl
izim ekranna sahiptir.
AutoCad 2010 ekran geileri Workspace-Switching dialog kutusu kullanlarak gerekletirilir.
Ders sresince alma ekranmz <Autocad Classic> olacaktr. Aada alma ekranna ait grnt
yer almaktadr.

Dosyalama lemleri
Aada verilen ekran grntsnde olduu gibi 4 ana dosyalama ilemleri Standart ara ubuu
kullanlarak gerekletirilebilir.

1- Yeni bir alma sayfas amak, new.

2- Daha nce yaplm bir izimi amak, open.
3- Yaplm olan izimleri kaydetmek, save.
4- izimi kat ortamna aktarmak, plot.

Bu 4 ana dosyalama ilemleri, ekrann sol st kesinde yer alan

tklayarak da gerekletirilebilir.

alr kutucuuna mouse ile

F Tular
F1 tuu: yardm penceresini aar.

F2 tuu: AutoCad text penceresini aar ve yaplm ilemleri gsterir.

F3 tuu: Nesne kenetleme modlarn aar veya kapatr.

F4 tuu: Tablet zelliini aar veya kapatr.

F5 tuu: zometrik izimde kursor konumlandrr.
F6 tuu: Dinamik UCS yi aar veya kapatr.

6
F7 tuu: Grid zelliini aar veya kapatr.

F8 tuu: Ortho (Dik) modunu aar veya kapatr. Ak durumunda, yatay veya dik izme gerekleir.
F9 tuu: Snap (kenetleme) zelliini aar veya kapatr.
F10 tuu: Asal olarak kenetleme zelliini aar veya kapatr.
F11 tuu: zinden yakalama zelliini aar veya kapatr.
F12 tuu: lem srasnda komut satrn kursrn yannda gsterir.

F tular kullanlarak salanan izim grselletirmelerinin bazlar ayn zamanda izim ekrannn
altnda yer alan durum ubuu zerindeki sol butonlar kullanlarak da gerekletirilebilir. Aada
verilen izim penceresi blmnde F-tuu ile kutucuklar ilikilendirilmilerdir.

Ara ubuklar
AutoCad 2010da benzer izim ilemleri iin komutlar kmelenmitir. Bu kmelenmi komutlar ara
ubuklar zerinden grselletirilerek kullanm kolayl salanmtr. Her komut ara ubuu
zerinde resimli bir kutucuk ile simgelenmitir.
izim ekranna tm ara ubuklarn yanstmak iyi bir fikir deildir. Nedeni, ara ubuklar izim
ekran zerinde bir yer igal edecekleri iin izim alann azalacaktr. Bu nedenle kullanlmayan ara
ubuklar izim ekran zerinden kaldrlmaldr.
Ara ubuklarna, Tools > Toolbars > AutoCad biiminde ulalr.

Byte (Zoom) Ara ubuu

Byte ara ubuu kullanlarak izim ekran zerinde eitli byte fonksiyonlar gerekletirilir.
Byte fonksiyonlarndan bazlar u ekildedir:
1- Model pencere alarak bytlr.
2- Model grnts 2 kat bytlr.
3- Model grnts kat kltlr.
4- Modelin tamam izim penceresine yanstlr.

Nesne Kenetleme (Snap) Ara ubuu

izilmi nesneye kenetlenerek bir sonraki izimi gerekletirme imkan sunan ara ubuudur.
Aada en ok kullanlacak kenetleme fonksiyonlar aklanmtr.
1- izilmi nesnenin son noktalarndan yakalama.
2- izilmi nesnenin orta noktasndan yakalama.
3- izilmi nesnenin kesiim noktasndan yakalama.
4- ki nesnenin kesiim uzantsndan yakalama
5- ember merkezinden yakalama.
6- ember veya yayn eyreinden yakalama.
7- ember teetinden yakalama.
8- Tm kenetleme fonksiyonlarn iptal eder.
9- Kenetleme modlarna ulalr.

izim Ara ubuu

izim ara ubuu kullanlarak 2 buyutlu eitli izimler gerekletirilir. Aada baz izim
fonksiyonlar tanmlanmtr.
1- Dz izgi izme.
2- Dikdrtgen izme.
3- Yay izme.
4- ember izme.

Dzenleme (Modify) Ara ubuu

izim nesnesi zerinde eitli dzenlemelerin yaplmasna olanak salayan ara ubuudur. Aada
baz izim dzenleme fonksiyonlar tanmlanmtr.
1- Seilmi izim nesnesi silinir.
2- Seilmi nesne oaltlr.
3- Seilmi nesne ayna grnts elde edilir.
4- Seilmi nesne oaltlr.
5- Seilmi nesne tama ilemi gerekletirilir.

2D izim Oluturma
1. DZ ZG (LINE) ZME

Line komutu, ekran zerinde girilen iki nokta arasnda izgi izmek amacyla kullanlmaktadr.
Eriimi ara ubuu, <draw> mens veya <command> satrna line komutunu yazp entera basmak
kayd ile 3 farkl yntem ile gerekleir.
Line komutu aktif olduktan sonra komut satrnda Specify firs point: yazs kar. Bu yazdan
sonra izginin balang noktas belirlenir. Belirleme ilemi,
1- Mouse ile ekran zerine tklama.
2- nceki izilmi nesne zerine osnap kenetleme yntemlerinden biri kullanlarak balang
noktas belirleme.
3- Specify first point: x,y eklinde koordinat deeri girmek.
gibi 3 farkl yntem ilke gerekletirilebilir. Balang noktas belirlendikten sonra <enter> ile
izginin 2. noktas yukardaki 3 farkl yntemden biri seilerek gerekletirilir. 2. Nokta
belirlendikten sonra <enter> basarak dz izgimiz izilmi olur.

Dz izgi izim Yntemleri

1. Mutlak Koordinatlar (Absolute Coordinates) Kullanlarak Dz izgi izme
Line komutu aktif edildikten sonra komut satrna x,y eklinde mutlak koordinat deerleri girilerek
gerekletirilir.
rnek:

50
Yanda verilen ekli line komutunu mutlak

50

koordinat sisteminde kullanarak iziniz.

50

100

50

0,0
UCS

100

3
1- Command: Line

<enter>

2- 0,0

<enter>

3- 100,0

<enter>

4- 100,50

<enter>

5- 50,50

<enter>

6- 50,100

<enter>

7- 0,100

<enter>

8- 0,0

<enter>

9- <enter>
Yukardaki komutlar iletildikten sonra mutlak koordinat sistemine dayal izim gerekletirilir.

50,100

0,100

50,50

0,0

100,50

100,0

UCS

Not: UCS nin (User Coordinate System, Kullanc Koordinat Sistemi) bulunduu konum X,Y= 0,0
dr.

4
2. Bal Koordinatlar (Relative Coordinates) Kullanlarak Dz izgi izme
Bu yntemde izgi balang noktas seilir. Bir sonraki izgi konumu nceki konum X,Y=0,0
alnarak koordinat deerleri verilir.
rnek:

50
Yanda verilen ekli line komutunu bal

50

koordinat sistemini kullanarak iziniz.

50

100

50

0,0
UCS

100

5
1- Command: Line

<enter>

2- 0,0

<enter>

3- @100,0

<enter>

4- @0,50

<enter>

5- @-50,0

<enter>

6- @0,50

<enter>

7- @-50,0

<enter>

8- @0,-100

<enter>

9- <enter>
Yukardaki komutlar iletildikten sonra bal koordinat sistemine dayal izim gerekletirilir.

@-50,0

@0,50

@-50,0

@0,-150

UCS

0,0

@0,50

@100,0

6
3. Bal Kutupsal Koordinatlar (Relative Polar Coordinates) Kullanlarak Dz izgi izme
Asal dz izgi izim srecinde, mutlak ve bal kutupsal koordinatlar kullanlarak izimi
gerekletirmek paratik olmayabilir. Byle durumlarda bal kutupsal koordinatlar kullanarak
izgiyi izmek daha paratik olacaktr.
Komut iletim srecinde bir nceki noktann X,Y=0,0 kabul edilerek izginin boyu ve as girilerek
izim gerekletirilir.
rnek:

Yanda verilen ekli line komutun kullanlarak

135
70

70

gerekletiriniz. izim esnasnda mutlak

kutupsal koordinat sistemini kullannz.

70

135

50

150

45

50

50

0,0
UCS

100

7
1- Command: Line

<enter>

2- 0,0

<enter>

3- @100<0

<enter>

4- @50<90

<enter>

5- @50<180

<enter>

6- @50<90

<enter>

7- @70<45

<enter>

8- @70<135

<enter>

9- @70<225

<enter>

10- @150<-90

<enter>

11- <enter>
Yukardaki komutlar iletildikten sonra bal kutupsal koordinat sistemine dayal izim
gerekletirilir.
@70<135

@70<225

@70<45

@50<90

@50<180

@150<-90

@50<90

0,0
UCS

@100<0

8
2. EMBER (CIRCLE) ZME:

CIRCLE komutu, ember izimi gerekletirmek iin kullanlmaktadr. Eriimi ara ubuu, <draw>
mens veya <command> satrna circle komutunu yazp entera basmak kayd ile 3 farkl yntem
ile gerekleir.

9
ember izebilmek iin 6 farkl yol mevcuttur. Bu yollar srasyla
1- ember merkezi ve yar apa (center,radius) dayal izim yntemi.

2- ember merkezi ve apa (center, diameter) dayal izim yntemi.

3- aretlenecek 2 noktaya (2 Points) dayal izim yntemi.

10
4- aretlenecek 3 noktaya (3 Points) dayal izim yntemi.

5- aretlenecek 2 teet noktas ve yarap bilgisine (tan tan radius) dayal izim yntemi.

11
6- aretlenecek 3 teet noktasna (tan tan tan) dayal izim yntemi.

UYGULAMA

Yukarda verilen ekli LNE ve CIRCLE komutlarn kullanarak iziniz.

yol gsterme: yardmc dzenleme komutlarndan TRIM den yararlann.

izim Alan Snrlama

izim nesnesi/nesneleri her zaman AutoCadin bamsz izim alan ierisinde izilmeyebilirler.
izilen nesne daha sonradan kat ortamna aktarlacaksa (plot) muhakkak kat alan ierisinde
izim gerekletirilmi olmas gerekir.
AuroCad izim ekrannda izim alannn snrlarn belirlemek iin LIMITS komutu kullanlr.
rnein izim A4 boyutuna (297x210 veya 210x297) sahip bir alanda gerekletirilecekse,
command: LIMITS

<enter>

Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>: 0,0

<enter>

Specify upper right corner <20.0000,30.0000>: 297,210

<enter>

eklinde komut dizisi girilerek izim alan snrlandrlm olunur.

izilecek nesnelerin izim alan dna tamasn engellemek amacyla izim alan ereve ierisine
alnabilir. Yukarda tanmlam olduumuz A4 izim alann, aada verilen dikdrtgen izme
(RECTANG) komut satrlar yardm ile izim alan erevelenmi olur.
Command: RECTANG

<enter>

Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: 0,210 <enter>

Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: 297,0

<enter>

Not: RECTANG komutu, birinci admda sol st ke X,Y deeri; ikinci admda da sa alt ke X,Y
deerini ister.
LIMITS ve RECTANG komutlarndan sonra Zoom Ara ubuundan <Zoom All> kutucuu
seilirse AutoCad izim ekran aadaki biime dnr.

Aktif Grid ve Snap Ayar

GRID, izim kolayl amacyla izim penceresine nokta yanstlmasn salayan bir komuttur. SNAP
komutu ise farenin her hareketi iin imlecin izim ekran zerinde belirli bir teleme deeri kadar
hareket etmesini salar.
Grid ve Snap deerleri Drafting Settings penceresi zerinden ayarlanr. Drafting penceresinin
alabilmesi iin sol altta yer alan grid display kutucuuna imle getirilir, farenin sa butonuna
baslr ve kan menden settings seilir.

Drafting Settings penceresi ekran zerine geldikten sonra da Snap and Grid blm aktif edilir.

Snap X,Ydeeri ile Grid X,Y deerleri ayn olursa, farenin her hareketi imlecin Grid noktalar
zerinde gezinmesini salanacaktr.
Yukarda da grlecei zere Grid ve Snap deeri X,Y=1mm,1mm dir. Yani ekran zerinde
yanstlacak noktalar 1mm aralkl olacaktr ve farenin hareketi sonucunda imle noktalar zerinde
gezinecektir.
Adaptive grid sekmesi seili olursa, izim alan zoom deerine dayal major line every katsays ile
orantl grid noktalar yanstlacaktr. Bu durumda ekran her zoom lama sonras grid aral deien
bir izim ortam ile karlalr. Adaptive grid sekmesi seili deil ise grid noktalar her zaman sabit
bir biimde ekrana yanstlacaktr. Zoom out ileminden sonra ise grid noktalarnn ayarlanabilmesi
iin grid off ardndan grid on yaplmas gerekir!

llendirme
Bir nesneyi boyutlandrabilmek iin Dimension den men blmnde yer alan boyutlandrma
fonksiyonlar kullanlr.

Dorusal leklendirme yapar.

Eimli olarak leklendirme yapar.

Daire ve yaylarn yaraplarn llendirir.

Daire ve yaylarn aplarn llendirir.

Asal olarak llendirir.

Geometri zerindeki dairelerin merkezlerine iaret atar.

llendirme elemanlarna ait biimleme ilemlerini gerekletirir. Aktifleme sonras dimension

line manager isimli pencere ortaya kar.

Bu pencereden Modify.. butonuna baslarak tm l ilemlerine ait biimlendirme ilemlerine

geilir.

8
Uygulama:
1- izim alannz A4 biiminde dzenleyiniz.
2- izim alannz ereve ierisine alnz.
3- Aadaki ekli izerek llendirmelerini gerekletiriniz. llendirme izimindeki
problemleri dimension line manager kullanarak gideriniz.

Modify Ara ubuu

(Mirror, Offset, Chamfer, Fillet, Array)
Modify ara ubuu, izilmi nesneyi biimlendirme amacyla kullanlmaktadr. Daha nce bu ara
ubuuna ait baz fonksiyonlar (copy, erase, move, trim) incelemitik. Bu hafta, Miror, Offset,
Chamfer, Fillet ve Array komutlarn inceleyeceiz.
Mirror:
Ekran zerinde seilen geometrileri aynalama ilemini gerekletirir.
Komut aktif edildiinde:
1- Aynalama yaplacak nesne seimini ister.

2- Simetri ekseninin 1. noktas girilmesini ister.

3- Simetri ekseninin 2. noktas girilmesi ister.

4- Aynalama ileminden nce seili geometrinin silme ilemi onaylama/iptali istenir.

2
Offset:
Ekran zerinde seilen geometrileri teleme ilemini gerekletirir. Komut aktif edildiinde:
1- teleme mesafesinin girilmesini ister.

2- telenecek nesnenin seimini ister.

3- teleme yn ister.

Chamfer:

Kesien 2 izgiye pah krma amacyla kullanlr. Komut aktif edildiinde,

1- 1. izginin seilmesini ister.

1. izgi seilmeden nce pah uzunluu ayarlanmas gerekir. Bunun iin nce D (Distance)
yardmc komutu iletilir.

3
1. ve 2. izginin pah uzunluklar girilir.

2- Pah iin 1. izginin seilmesini ister.

3- Pah iin 2. izginin seilmesini ister.

4- Fare ile 2. izgi iaretlendikten sonra otomatik olarak pah atlm olur.

Fillet:
Kesien 2 izgiye kavis atar. Komut aktif edildiinde,
1- Kavis iin 1. izginin seilmesini ister.

4
Seim yaplmadan nce kavis iin kullanlacak emberin yarap deeri girilmelidir. Bunun
iin komut satrna R (Radius) direktifi verilir.

Yarap ayar yapldktan sonra kesien izgiler iaretlenir.

2- 2. izgi fare ile iaretlenince otomatik olarak kavis ilemi tamamlanm olur.

Array:
Seilen bir nesneyi, girilen satr ve stun says kadar dizileyerek kopyalama ya da seilen bir nokta
etrafnda girilen say kadar ve girilen a kadar dndrerek kopyalama ilemini gerekletirir. Komut
nesnenin diziler eklinde oaltlmas iin kullanlacak ise,

5
1- Dikdrtgen (Rectengular Array) oaltma biimi seilir.

2- Rows (satr) ve Columns (stun) deerleri girilerek oaltma biimi ve adedi belirlenir.

3- oaltlacak olan nesnenin balang (ofset) satr ve stun noktas seilir.

Yukarda verilen iaretlenmi kaplara fare ile tklandktan sonra Array penceresi kaybolur,
izim ekran gelir ve fare kullanlarak ofset noktalar (satr ve stun iin bu rnekte ofset
noktalar ayn seilmitir ) iaretlenir.

4- oaltma ileminden sonra, nesnelerin offset noktalar arasndaki mesafeler belirlenir. Bu

rnekte oaltlacak dikdrtgenin eni 20mm ve enler arasnda 5mm boluk braklmtr.
Bundan dolay da enlerden (Columns) 2 offset nokta aras 25mm seim yapld. Dikdrtgenin
boyu 10mm ve boylar (Row) arasnda da 5mm boluk brakld iin boylarda 2 offset nokta
aras 15mm seildi.

5- Select object kaps kullanlarak oaltlacak nesne seilir.

OK butonuna baslarak nesne, dizi eklinde oaltlm olur.

7
Array komut nesnenin dairesel bir eklinde oaltlmas iin kullanlacak ise,
1- Polar seenei iaretlenmeli.

2- oaltma biimi seilir.

1. Biimlendirme yntemde, oaltlacak nesne adedi ve nesnelerin bulunaca a aral

girilir.
2. Biimlendirme yntemde, oaltlacak nesne adedi ve nesneler arasndaki a girilir.
3. Biimlendirme yntemde, nesnelerin bulunaca a aral ve nesneler arasndaki a
girilir.
3- Dndrme yaplacak dairenin merkezi iaretlenir.

8
4- Nesne seilir ve OK butonuna baslr.

Komut sonras izim penceresinde bulunan dikdrtgen nesnesi aadaki biimde oaltlm
olur.

9
Uygulama:
1- izim alannz yatay A4 biiminde dzenleyiniz.
2- izim alannz ereve ierisine alnz.
3- Aadaki verilen 2 ekli izerek llendirmelerini gerekletiriniz. llendirme
izimindeki problemleri dimension line manager kullanarak gideriniz.

Yol gsterme: izim iin array, circle ve arc komutlarn kullanabilirsiniz.

10

Yol gsterme: Eksen izgisi izebilirsiniz, trim, offset, circle, arc ve line komutlarn kullanabilirsiniz.

Katmanl (Layer) izim Yntemi

Karmak izim ortamlarnda benzer izimlerin gruplanarak istendii zaman izim ortamndan
karlmas veya dhil edilmesi salanabilinir. Bu amala gelitirilmi izim yntemine katmanl
(layer) izim yntemi ad verilmitir.
Katmanl izim, kat plan izimi esnasnda ok kullanl bir yntemdir. izim esnasnda pencereler,
kaplar, ampuller, betonarme kat, oda tanmlamalar, llendirmeler vb. gruplarn ayr katman
izgileri ile izilmesi, izim sonras grup esasl incelemeyi olanak salayacaktr.

Katman Oluturma
Katman, Format den menden Layer veya

ara ubuundan Layer Proporties Manager

tklanarak Layer Proporties Manager diyalog kutusu gelmesi salanr.

2
Yeni bir katman oluturmak iin new layer kutusuna tklanr.

Tklama sonras Layer 1 isminde bir katman oluur.

Oluan bu katmann, ismi (name), rengi (color), izgi tipi (linetype) ve izgi kalnl (default) ilgili
deiken zerine tklanarak deitirilebilinir. rnein izgi biimini deitirmek iin Continuous
penceresine tklanr ve izgi biimleri diyalog kutusu alr.

Eer izgi biimi bu diyalog kutusunda mevcut deil ise Load butonuna tklanarak

istenilen izgi tipi seilir.

stenilen Katman ile izim izme
izim sresince kullanacamz katmanlar (0 katman silinemez, bu katman ana katmandr)
oluturduktan sonra, hangi katman ile izim yaplacak ise o katman den katman-ara ubuundan
seilir ve izimler gerekletirilir.

Katman zelliklerinin Deitirilmesi

Katmanlar ile alrken aada verilen 2 adet katman zelliinin deitirilebilir olmas, hem izim
kolayl salamas asndan hem de izim sonras nesnelerin deerlendirilmesi asndan nemlidir.

4
Turn a Layer On or Off (Katman grnt ver/kapat) :

Ampul yanyor (sar renk) ise ilgili katmann izgileri gzkyor ve katmana ait dier izgiler
izilebilir durumda; snk durumunda (gri renk) ise katman izgileri gzkmez ve bu katman
kullanlarak izim gerekletirilemez.
Lock or Unlock a Layer (Katman A/Kilitle):

Kilit kapal olur ise ilgili katmann izgileri zerinde ilem yaplamaz; yeni izgiler izilebilir.

izimlere Yaz Ekleme

izmi olduumuz nesnelere aklama amacyla yaz eklenmesi gerekebilir. Bunun iin

Drow den menden Multiline Text (birden fazla satr yazmak iin) veya Single Line Text (tek
yaz satr yaz) seilerek izim alanna yazm ekleme ilemine geilir.
Eer Single Line Text seimi gerekletirilmi ise komut satrndan yaznn balang noktas,
ykseklii ve yazm as girilmesi istenecek ve aktif olan katman rengi ile yazm

5
gerekletirilecektir. Tek satrlk yaznn biimini deitirilebilmesi iin nceden hazrlanm yazm
biimleri seilebilir veya Text Style kutusuna tklayarak

yeni yazm biimi oluturulabilir.

Eer Multiline Text seimi gerekletirilmi ise komut satr bizden balang sol st ve biti sa
alt kelerinin belirlememizi isteyecektir. stenen parametreler belirlendikten sonra hem yaznn iine
yazlaca kutucuk hem de yazy biimlendirmeye yarayan Text Formating biimlendirme kutusu
grlecektir.

6
Uygulama:
1- izim alannz X ekseninde 2400mm ve Y ekseni iin 2000mm olacak ekilde dzenleyiniz.
2- izim alannz ereve ierisine alnz.
3- Aada verilen kat plann
3.1 Duvarlar, duvar katman ile pembe renkte,
3.2 Yazlar, yaz katman ile krmz renkte,
3.3 llendirme izimi, olcu katman ile sar renkte,
olacak ekilde iziniz.

Block Nesne Oluturma

Youn izim ortamlarnda izilecek nesnelerde benzerlik gsteren baz alt nesneler bulunabilir. Bu
alt izim nesnelerinin farkl izim projelerinde tekrardan izilmesi zaman kaybna sebep olacaktr. Bu
zaman kaybn nlemek amacyla Autodesk firmas, ilgili nesneyi izerek saklama ve ihtiya
olduunda tekrardan arabilme olana sunmutur. Nesnelerin izilerek saklanabilmesi iin block
ve wblock adnda 2 adet komut gelitirmitir; block nesneyi izim ekranna arlabilmesi iin ise 1
adet insert adnda bir komut gelitirmitir.

Block
Block komutu kullanlarak oluturulan nesneler, Autocad izim ekran aktif iken yani Autocad
program alr durumda olduu srece geri arlabilir. Program kapatlp tekrardan alnca nceki
izimde oluturulmu block nesneler kaybolacaktr.
Komut satrna block komutunu girip entera bastktan sonra veya izim ara ubuundan

make block kutucuuna tkladktan sonra aadaki iletiim penceresi karmza gelecektir.

2
Pencere zerinde yaplacak ilemler,
1- Name kutucuuna, oluturulacak block nesnenin ismi girilecek.
2- Object blmnden select object kapsndan klarak block nesne olacak izim seilir.
3- Base point blmnde yer alan pick point kapsndan klarak oluturulan block nesnenin
sonradan arlma esnasnda tama noktas seilir.
Yukardaki ilemlerden sonra ok butonuna baslarak block nesne oluturulmu olur. Bundan sonra,
izim esnasnda ihtiya duyulmas durumunda block arma komutu kullanlarak nesne arlarak
ilgili konuma konumlandrlr.

WBlock
Wblock komutu ile oluturulan block nesneler hard diske kayt altna alnr. Bu yntem block
nesnenin sonraki izimlerde kullanlabilme olana salar.
Komut satrna wblock komutu yazlp enter e baslnca aadaki gibi bir iletiim penceresi
alacaktr.

Pencere zerinde yaplacak ilemler,

1- Source blmnde object baloncuu tklanr.

3
2- Object blmnden select object kaps kullanlarak oluturulan block nesne izim ortamnda
seilir.
3- Base point blmnde yer alan pick point kapsndan klarak oluturulan block nesnenin
sonradan arlma esnasnda tama noktas seilir.
4- Destination blmnden, block nesnenin nereye kaydnn yaplaca belirlenir.
Yukardaki ilemlerden sonra ok butonuna baslarak block nesne oluturulmu olur. Bundan sonra,
izim esnasnda ihtiya duyulmas durumunda block arma komutu kullanlarak nesne arlarak
ilgili konuma konumlandrlr.

Insert
Insert komutu, block arma komutudur. Aktiflemek iin komut satrna insert yazp entera
baslmal veya izim ara ubuundan

insert block kutucuuna basmak yeterli olacaktr. arma ileminden sonra aadaki iletiim
penceresi izim ekranna kacaktr.

letiim penceresinin Name blmnde block nesnelere ait isimler yer almaktadr. Kullanacamz
block nesne hard diskte olup ve Name blmnde gzkmyor ise Browse butonu kullanlarak ilgili
block nesne hard diskte bulunarak seilir.

Bylece Name blmne block nesne getirilmi olur. Name blmnde izim ekranna getirtmek
istediimiz nesnenin ismi var iken ok butonuna baslmas durumunda insert penceresi kaybolup,
block nesne izim ekranna yansr. mle hareketi ile de block nesne istenilen konuma
konumlandrlr.

5
Uygulama:
1- izim alannz X ekseninde 2400mm ve Y ekseni iin 2000mm olacak ekilde dzenleyiniz.
2- izim alannz ereve ierisine alnz.
3- Aada verilen kat plann bir nceki hafta izemediyseniz aadaki talimatlara uyunuz.
3.1 Duvarlar, duvar katman ile pembe renkte,
3.2 Yazlar, yaz katman ile krmz renkte,
3.3 llendirme izimi, olcu katman ile sar renkte,

4- Kat plan altnda yer alan kap, pencere ve klozet izmilerini ayr katmanlarda gerekletiriniz
ve block olarak hard diske kaydediniz.
5- Kat planna ilgili boluklarn kap ve pencere nesnelerini konumlandrnz. Kap ve
pencereleri block nesnei olarak arnz.

Yalanc-3D (3direction, 3boyutlu) ve Gerek-3D izim Yntemine

Giri
Gemi ders izimlerimiz srekli 2D zerinden oldu. Bundan sonraki izimlerimize bir boyut daha
ekleyerek nesnelerimizi 3 boyutlu olarak oluturacaz.
3D nesneler, 2 farkl yntem ile izilebilir. Birinci yntem izometrik izim yntemidir. Bu yntemde
3D boyutuna gemeden 2D boyutta 45 ile izim gerekletirilir. Oluan nesne 3D gibi bir grnm
alr. Fakat ekran zerinde ekil dndrlrse grlecektir ki ekil 3D deildir. kinci yntemde ise
3D komutlar kullanlarak gerek 3D nesneleri oluturulur.

zometrik izim Yntemi

2D ortamnda izometrik a deerleri zerinden yaplan izim yntemidir. Nesne 3D gibi grlr. Bu
boyuta ayrca yalanc boyut da denilmektedir.
izim ekrannn izometrik grne gemesi iin Tools ek mensnden Drafting Setting
seeneine tklarz. Ya da Snap modunun zerine gelip mous ile sa tuuna basp karmz gelen
diyalog kutusundan Setting seeneine tklarz. Bu diyalog kutusunda Snap and Grid tab ile Snap
Type ksmndan Isometrik sanap seenei aktif edilirse izim ekran izometrik grne geer ve
izometrik izim yntemine hazr hale gelir.

2
zometrik izim ortamna getikten sonra imlecin 3 farkl izim dorultusunu F5 tuuna baslarak
deitirlir. Aada 0 45 ve 135 lik imle izim dorultular gsterilmitir.

Bu yntemde izilen izgiler yamuk olamaz. Bundan dolay da izim sresince ortho (F5) aktif
durumuna getirilir. Line komutu aktif iken imlecin hareket dorultusuna ait a deeri sistem
tarafndan otomatik olarak gsterilir (gsterilmiyor ise F12 tuu ile aktiflenir).

rnek zometrik Nesne Oloturma

zometrik izim yntemi kullanlarak oluturulacak nesne 3D grnme sahip olacaktr. rnek
olmas asndan aadaki izim admlar gerekletirilmitir.

3
1.Adm
zometrik izim ortamna gei yaplr
ortho aktiflenir
mle izim dorultusu 135 yaplr (F5 kullanlarak).
Dynamic input aktif hale getirilir (F12).

2.Adm
Line komutu aktiflenir.
Yukar ynnde 20mm izilir (@20<90, izim ynne ait a deeri izim esnasnda
dorultuya dayal ekranda yansr!).

Sola 80mm izilir (@-80<150).

4
Tekrar yukar ynnde 20mm izilir (@20<90).

Srayla @5<150, @25<270, @80<330, @15<270 ve @5<330 komutlar iletilerek aadaki

nesne meydana getirilir.

F5 ile kursr 0 yaplr.

Copy komutu ile ekil @40<30 mesafesine kopyalanr.

5
ki ekil line komutu ile birletirilir.

ekil Erase ile dzenlenir.

zometrik ember iin ekil hazrlanr.

6
Kesiim noktalar izometrik ember merkezleridir. Ellipse komutu (Isocircle seenei
kullanlarak) kullanlarak 8mm yarapl 2 adet ember izilir. izim sonras her iki ember
tangent zerinden birletirilir. ember iziminde kullanlan yardmc izgiler kaldrlr.

Trim komutu ile ite kalan yaylar silinir. Line (duvar derinlii) ve Copy (emberleri 5mm
aa indirmek iin) komutlar iletilir.

Trim komutu iletilir ve ekil son halini alr.

7
zometrik ekil, 3D Navigation ara ubuu kullanlarak eitli noktalarndan grnm
incelenebilir.

3D izim
AutoCad, 3 boyutlu nesneleri oluturmak iin zel olarak gelitirilmi komutlara sahiptir. Bu
komutlarla 3D nesneler oluturulur veya dzenlenir. 3D izim komutlar Draw den mende
Modelling sekmesinin altnda yer almaktadr.

Ara ubuklarndan Modelling ara ubuu aktiflemesi durumunda 3D izim ara ubuu grnr
olur.

Not: 3D izimlerin izim ekrannda alglanabilmesi iin 3D Views ara ubuundan SW Isometric
seenei aktif yaplmaldr.
Polysolid:

Duvar oluturmak iin kullanlr. Duvar nesnesine ait ykseklik ve kalnlk gibi nitelikler
deitirilerek ihtiyaca uygun nesnesi oluturulur. Meydana gelen nesne 3D biimindedir fakat
izgiseldir.

SHADE komutu kullanlarak izgi halindeki 3D nesnesi giydirilerek kat hale getirilebilir.

9
Kat haldeki model tekrar eski izim haline HIDE komutu kullanlarak dntrlebilir.

10

Uygulama:

1- Yukardaki nesneyi izometrik izim yntemi kullanlarak iziniz.

2- Ayn nesneyi 3D komutlarndan polysolid komutunu kullanarak tekrar iziniz. izime
balamadan nce 3D Views ara ubuundan SW Isometric seeneini aktif yapnz. Duvar
kalnln (5mm) ve de boyunu (40mm) girmeyi unutmaynz.
3- 3D Views ara ubuunu kullanarak iki izim arasndaki fark gzlemleyiniz.

3D NESNE OLUTURMA ve BMLENDRME LEMLER

Bu haftaki dersimizde eitli geometrilere sahip 3D nesneler oluturulacaktr. Daha sonra da bu
nesneler zerinde biimlendirme ilemleri incelenecektir.

3D Nesne Oluturma Yntemleri

3D nesneleri 2 farkl yntem ile oluturulabilinir. Eer nesne standart geometrik biime sahip ise
modelling ara ubuundan ilgili nesne kutucuu seilir. Aktifleen 3D nesne izim komutuna ait
ynlendirmeler takip edilerek standart geometrik biime sahip 3D nesnesi oluturulur. Aada,
modelling ara ubuunda yer alan standart 3D geometrik biim kutucuklar ve isimleri verilmitir.
Bu kutucuklardan yzey, 2D nesnesidir.

Oluturmak istediimiz nesne standart 3D geometrileriye sahip deil ise 3D nesne oluturmak iin
serbest izim yntemine geilir. 4 farkl biimde uygulanarak,
1- 3D nesnesine ait taban izilir. Ardnda tabana ykseklik verilerek nesneye 3. boyut
kazandrlr (extrude yntemi).
2- XY koordinatlarnda izilen nesne belirlenen bir eksen evresinde dndrlmek koulu ile 3D
nesne oluturulur (revolve yntemi).
3- Verilen 2 profil aras birletirilerek 3D nesneye dnm salanr (loft yntemi).
4- Sweep yntemi.
3D nesnesi elde edilir.
Yukardaki 4 ynteme ait fonksiyon aktifleme kutucuklar aada verilmi olan modelling ara
ubuu zerinde gsterilmitir.

2
rnek: Aada extrude komutu ile 3D nesne oluturma admlar verilmitir.
1. adm, XY ortamnda 3D nesnesine ait sten (ku bak) grn izilir.

2. adm, izilen 2D nesnesi boundry (komut satrna bo yazmak yeterli) komutu kullanlarak 3D
yzey haline dntrlr. Komut satrna bo yazlp enter ile onaylanr ise aadaki pencere
kacaktr.

Bu pencereden Pick Points kaps kullanlarak ana izim ekranna dnlr. Adm 1 de izilen
nesnenin i alanna kursr ile tklanr ve enter ile onaylanr.

Tklama sonras 2D nesnesi 3D yzey alanna dnr.

3. adm, modelling ara ubuunda yer alan extrude komutuna ait kutucua baslarak komut aktif
hale getirilir. Extrude komutu ykseklik deeri girilmesini isteyecektir. Ykseklik deeri girilerek
enter ile onaylama sonras oluturulmak istenen 3D nesnesi meydana gelir.

SHADE ve ardndan HIDE komutlar uygulanarak, 3D nesnesi aadaki son haline dnr.

3D Nesne Biimlendirme lemleri

Solid Editing ara ubuu kullanlarak 3D nesneleri zerinde eitli dzenleme ilemleri
uygulanabilir. Aada Solid Editing ara ubuuna ait grnt yer almaktadr.

Bu dersimizde temel 6 dzenleme komutu incelenecektir.

UNION (3D nesne birletirme)
Union dzenleme komutu, 2 adet 3D nesnesini birletirilerek tek bir 3D nesneye dntrr.
SUBTRUCT (3D nesne fark alma)
Bu komut kullanlarak 1. nesneden 2. nesne kartlr. 2. nesnenin 1. nesnede yer kaplayan hacmi
boaltlarak kartma ilemi gerekletirilir. Bu komut, 3D nesne zerinde istenilen derinlikte bo
hacim kazandrr.
INTERSECT (Ortak hacim kartma)
ntersect komutu ile i ie olan 2 nesnenin kesiim hacmi darya 3. nesne olarak ortaya kar.
EXTRUDE FACES (Yzey uzatma)
Nesne yzeyinin uzatarak nesnenin biiminin deiimine sebep olur.
COLOR FACES (Nesne yzey rengi)
Seilen yzeyin rengini deitiren biimlendirme komutudur.
SEPARATE (datma)
Subtruct komutu ile ikiye ayrlm nesnenin bamsz 2 nesneye dntrr.

UYGULAMA
Aada verilen 2D kat plan izimini 3D haline getiriniz. Duvar ykseklii 30 alnz. Pencere taban
ve tavan araln eit alnz. izimlere balamadan nce 2 adet 3D nesnesi zerinde yukarda verilen
6 adet dzenleme komutlarna ait ileyilerini izim ortamnda teyit ediniz.

3D NESNE BMLENDRME ve TEKNK RESM OLUTURMA

Bu hafta, 3D kat nesne dzenleme komutlar kullanlarak meydana getirilebilecek biimlendirmeler
incelenecektir. Ardndan, teknik resim izim yntemi tantlacaktr.

3D Nesne Biimlendirme Komutlar

3D nesne biimlendirme komutlarna gemeden nce aada verilen 2D nesnesini

extrude (nce bounry komutu altrlr) komutu ile

3D nesnesine dntrelim. Dntrme ileminden sonra aada verilen Solid Editting ara ara
ubuu fonksiyonlarn kullanlarak aadaki komutlar uygulayalm,

2
Move faces: Bir katnn seilen yzeyinin tama dorultusu da seilerek yzey hareketi salar.
Offset faces: Bir katnn seilen yzeyinin tama dorultusu seilmeden yalnzca yzey hareket
mesafesi girilerek yzey hareketi salar.

Her iki komut yardm ile seilen yzey uzatlp/ksaltlarak nesne biimlendirilir.

Rotate faces: Bu komut seilen yzeyin belirlenen A-B eksen izgisi etrafnda verilecek a
deeri kadar yzeyin hareketi salanr. Aadaki nesnede A-B ekseni etrafnda 45 seilmesi
durumunda eklin deiimi verilmitir. Eer B-A eklinde eksen izgisi seilmi olsayd bu defa da
krmz yzey yukar doru deil; aaya doru 45 eim yapacakt.

3
Copy faces: Bir kat modelin seilen yzeyini kopyalama ilemini gerekletirir.

Copy edges: Kat bir modelin seilen kenarn kopyalanmasn salar.

4
Shell: Kat modeli girilen kabuk kalnl kadar her yerinden boaltr.

Slice: Bu komut istenilen noktalardan kat nesneyi keser. Komut satrna slice yazarak veya
modify3D Operationsslice sekmesi seilerek komut aktif hale gelir. Aada 3nokta zerinden
kesimi gerekletirilmi nesnenin kesme ncesi ve sonraki grnts verilmitir.

Teknik Resim Oluturma

Teknik resim, herhangi bir 3D nesnesinin izilebilmesi iin gerekli olan tm bilgileri barndran 2D
izim yntemidir. 3D nesnesinin izilebilmesi iin, 3 farkl dorultuda nesne baklarak (nden, sten
ve sadan gibi) detaylar 2D ortamna aktarlr.
rnek olarak aada 3D nesnesine ait st, n ve sa yzlerine ait konumlar iaretlenmitir.

3D nesnesine ait teknik resim, iaretlenmi bu yzn 2D biiminde aada verildii gibi izilerek
oluturulur.
1- nden grn:

2- usten grn:

3- sadan grn:

Eer nesne iinde bir delik mevcut ve grn dorultusunda bu delik gzkmyor ise kesikli
izgiler ile delik izimi gerekletirilir.

1-nden grn:

2- usten grn:

3- sadan grn:

UYGULAMA

20

100

Aada verilmi olan teknik resmi kullanarak 3D nesnesini iziniz.

180

nden grn

R=50

100

75

R=37.5

sten grn

47.5

80

sadan grn

PROTEUS ve UYGULAMALARI
Proteus, elektronik devre simlasyonu ve bask devre tasarm amacyla gelitirilmi ve Elektrik-Elektronik
mhendisleri tarafndan etkin bir ekilde kullanlan bir bilgisayar yazlmdr.

Proteus ile Elektronik Devre Tasarm ve Analiz Sreci

Proteus, ISIS ve ARES olmak zere 2 farkl tasarm penceresine sahiptir. ISIS penceresi
kullanlarak, elektronik devre tasarm ve simlasyonu gerekletirilir.
Aada XP iletim siteminde balat mensnden ISIS penceresine ait aktifleme an
verilmitir.

ISIS penceresi aada verilen resimdeki gibi bir grntye sahiptir.

Devre oluturma ve devrenin simlasyonu iin tm ihtiya duyulacak malzemeler sol dey
tarafta yer alan ara ubuu zerinden karlanr.
Elektronik Devre Elemanlarnn Seimi
htiya duyulan elektronik veya elektromekanik devre elemanlarnn seimi iin sol
taraftaki dey ara ubuunda bulunan component mode kutucuuna baslr. Ardndan,

pick from libraries (p) butonuna baslr.

Bu ilemden sonra devre elemanlarna ait ktphane penceresi ekran kaplayacak biimde
grnr hale gelir.

Gelen pencerenin, en st sol kesinde keywords: kutucuu yer alr. Bu kutucuk

kullanlarak, istenilen elektronik devre elemannn kod numaras zerinden arlabilir.

Numara girmeden de istenilen eleman filtreleme yntemi ile bulunabilinir. Filtreleme

balangc olarak katagory blmnden aranan elemann tr belirlenir (diren,
kondansatr, bobin, vb). Tr belirlendikten sonra elemana ait alt tr (sub-catagory) seilir
ve son olarak da retici firma (manufacturer) blmnden firma seimi gerekletirilir.
Bylece filtreleme tamamlanm olur. Bu filtreleme sonras ilgili elektronik devre
elemanlar orta pencerede sralanr. Bu elemanlardan herhangi birinin zerine krsr ile
tklanmas durumunda, sada 2 farkl resim belirir. st resim, elemann devre emasndaki
grnts; alt resim ise elemann bask devredeki grntsdr.
nemli: Sa st resmin zerinde no Simulator model biiminde bir balk mevcut ise
bunun

anlam,

ilgili

devre

elemannn

ISIS

penceresi

zerinde

simlasyonu

gerekletirilemeyeceidir!
Not-1: Devre elemanlarnn yan sra Laplace uzaynda transfer fonksiyonlar da mevcuttur.
Bu zellii ile ISIS, kontrol mhendisleri tarafndan kullanlabilecek bir yazlma
dntrlmtr.

Not-2: Devre eleman penceresinden mikrodenetleyici entegresi de seilebilir. zellikle

Microchip firmasna ait mikrodenetleyicilerin ok eitli modelleri burada mevcuttur.
Mikrodenetleyici yazlmlar C, Basic veya Assembly gibi diller kullanlarak ilgili
platformlarda yazlrlar. Yazm sonras derleme ilemi gerekletirilir. Bu ilemden sonra
ilgili proje klasrnde X.hex uzantl bir dosya meydana gelir. Bu dosya ISIS penceresi
zerinde yer alan mikrodenetleyiciye ilitirilerek, mikrodenetleyici simlasyona hazr hale
getirilir.

Ktphaneden gerekli olan devre elemanlar seimi gerekletirildikten sonra tekrar ISIS
penceresine geri dnlr.
Aada verilen ISIS penceresinde yer alan devre elemanlar srasyla ktphanenin,
miscellaneous blmnden cell (pil), resistor blmnden diren ve capasitors
blmnden de kondansatr seimi gerekletirilmi olduu anlalmaktadr.

Yukardaki

farkl

gerekletirilmitir.

elektronik

devre

eleman

kullanlarak

aadaki

devre

Devre elemanlarnn topraklanmas dey ara ubuunda yer alan terminal mode
kutucuundaki ground sekmesi kullanlarak gerekletirilmitir.
Bu devrede, kondansatr gerilimleri ve pil akmna ait geici ve srekli rejim davran
incelenecektir. lgili dme ait gerilim deeri gerilim probu ile; ilgili hattn akm da akm
probu kullanlarak grafik ortamna aktarlacaktr. Grafik ara yz, ara ubuunda yer alan
graph mode kutucuuna basldktan sonra analogue seenei ile ekran zerine getirilir.

Kurulmu olan devrenin istenilen dmnn geici ve srekli rejimdeki deiken

(gerilim, akm) davrann grafik ekran zerinde izdirilebilmesi iin ilgili dm
probunun ekran zerine srklenmelidir. Aada, Vc3 gerilim probunun grafik ekran
zerine srkleme an yanstlmtr.

Srkleme ileminden sonra grafik ekrana ait balk, krsor ile tklanr. Tklama sonrasnda
grafik ekran simlasyon penceresi alr.

Devre simlasyonu balatlmadan nce, geici rejimin de dahil edilebilmesi iin edit
graph butonuna baslr. Alan pencereden initial DC solution kutucuu bo braklr.

Bu ilemden sonra simulate graph butonuna baslarak simlasyon gerekletirilir.

10

Proteus ile Bask Devre Tasarm

Proteusun 2. penceresi olan ARES ile bask devre tasarm gerekletirilir.
ISIS zerinden ARESe gemek iin ares butonuna tklanr.

Butona basldktan sonra ARES penceresi gelir. ISIS penceresinde kullanlm olan devre
elemanlar, ARESde component mode kutucuu basl olmas durumda tamam grnr.

11

ARES bask devre izim ekran kullanlarak 14 katmanl devreler gerekletirilebilinir.

Katman, bakr levha anlam tar. Bir plaket eer arkal nl bakr ile kapl ise buna 2
katmanl plaket ismi verilir. Benzer ekilde tek bir plaket 14 bakr levhaya sahip ise buna da
14 katmanl plaket ismi verilir. Ayn plaket zerindeki birden fazla levhalar, elektrik
iletkenliine sahip olmayan dolgu malzemesi ile birbirlerinden izole edilmilerdir.
ARES penceresinin solunda dey konumda yer alan ara ubuu kullanlarak tm bask
devre izim ilemleri gerekletirilir. Bu ara ubuu zerinde yer alan en nemli
kutucuklar, component mode (tklanarak, bask devre zerinde yer alacak elemanlar
grnr ve tanabilir hale gilir ), track mode (yol izimi iin kullanlr, izime balamadan
nce sol altta yer alan alr pencereden uygun katman seilir), via mode (katmanlar
arasndaki yollar birletiren deliklerdir) ve hole pad mode (devre elemanlarnn pinlerine
zel bakr alan izer) dr.

12

Bask devre elemanlar yerletirme ve pin balantlar yaplmadan nce, dizimin

gerekletirilecei plaket boyu ve ekli belirlenir. Board edge katman aktif olma art
altnda, 2D izim kutucuklar kullanlarak plaket izimi gerekletirilir.

13

Bir sonraki aamada, devre elemanlar plaket zerine yerletirilir. ARES, yol izim
gvenirliini artrabilmek iin devre elemanlarn ince bir izgi ile bir birbirlerine balar.
Balant kural, ISIS ortamnda oluturulmu devre balantsna dayal dzenlenmitir.

14

Devre elemanlar izim yollar gz nnde bulundurularak dzenlenir ise

yeni grnt biimini alr.

15

Yukardaki devrenin tm yollar tek katman zerinde izilebilir. Alt katman seilerek
izilmi balant yollar ile plaket ekli (yeil snrlar) aada verilmitir.

nceleme amal, devre elemanlarnn layer kutucuu zerinden grnr durumunu iptal
edilerek yalnzca yol ve eleman delikleri grnr halde braklabilinir.

16

stenirse plaket zerindeki elemanlar 3D ortamnda

dizilii incelenebilir.

17