SA SANGGOL NA SI JESUS

O diyos na sanggol, paano ba kayat

Ang sinilangan Mo ay sabsabang aba?
Di yatat di pa man ay pag-alipusta
Ang dulat ng Palad sa iyong pgbaba?
Kaylungkot! O hari ng sangkalingitan,
Nagkatawang-taot sa lupay tumahan,
Hindi mo bah ibig na Haring magtanghal
kundi pastol naming na kawan mong mahal?

SA MAHAL NA BERHIN MARIA

I
Ikaw na ligaya ng tanang kinakapal,
Mariang sakdang tamis na kapayapaan,
Bukal ng saklolong hindi naghuhumpay,
Daloy ng biyayang walang pagkasyahan,
II
Mula sa trono mong langit na mataas,
Akoy marapating lawitan ng habag,
Ilukob ang iyong balabal ng lingap,
Sa daing ng aking tinig na may pakpak,
III
Ikaw na ina ko, Mariang matimtiman,
Ikaw ang buhay ko at aking sandigan;
Sa maalong dagat, ikaw ang patnubay;
IV
Sa oras ng masisidhing tukso,
At kung malapit na ang kamatayan ko,
Lumbay koy pawiin, saklolohan ako.

TRIBUNG IFUGAO
Ang IFUGAO ay isang walang baybayin na lalawigan ng Pilipinas sa Cordillera
Administrative Region sa Luzon. Langawe ang capital nito at napapaligiran ang Benguet sa
kanluran, Mountain Province sa hilaga, Isabela sa silangan, at Nueva Viscaya sa timog.
Pinangalanan ito sa ilog Ifugao sa lalawigang ito, pangunahing atraksyon sa mga turista
ang Hagdan-hagdang Palayan, Palayan ng Banawe. Nabuo ang mga hagdan-hagdang palayan na
ito sa mga bundok na walang tulong ng makina na nagbigay ng mga hagdan para sa mga
katutubo upang makapatanim ng palay. Noong 1995, ipinahayag ng UNESCO ang lugar nito
bilang pamanang lugar sa mundo (World Heritage Site).
Nahahati anf Ifugao sa 11 Munisipalidad.
1. Aguinaldo
2. Alfonso Lista (Potia)
3. Asipulo
4. Banawe
5. Hingyon
6. Hungduan
7. Kiangan
8. Lagawe
9. Lamut
10. Mayoyao
11. Tinoc
Masisipag na katutubo ang mga Ifugao sa Mountain province. Ginagawa nila ang hagdanhagdang palayan (Rice Terraces) na kilala sa buong daigdig. Pagsasaka ang pangunahin nilang
trabaho. Ang bahay ng isang Ifugao ay gawa sa isang puno ng pino, tambo, at kogon. Wala itong
mga bintana.
Naghahabi rin sila ng mga damit na nababagay sa malamig na klima ng bundok. Noong
unang panahon nakaghawian din nila ang paglilibong na inilalagay ang bangkay sa isang
(hangdel) upuan sa loob ng maraming araw habang may mahinang apoy sa ilalim para ipreserba
ang bangkay.
Ifugao sa gitnang bahagi ng Luzon ang tirahan ng mga Ifugao. Galling sa salitang ipugo
na ang ibig sabihin ay mula sa mga burol ang salitang ifugao. Ang tipikal na pamayanan ng
mga Ifugao ay ang tumpok ng mga kwadradong kubo na naturukan ng poste. Tulad ng ibang
lipunan, mayroon ding mga ari-arian ang mga Ifugao. Ang mga mayaman at mga titulo ang nagaari ng maraming hingdang palayan. Tuwing may pagdiriwang ang mayayaman tulad ng kasal o
libing, masagana ang handaan. May kanya-kanyang gawaing ginagampanan ang bawqat Ifugao.
Iniuukol nila ang kanilang maghapon sa paggawa. Katulad ng iba pang pangkat, mayroon ding
diborsyo sa mga Ifugao. Naniniwala sila sa pagkakaroon ng iisang asawa.

Lumang Edukasyon ng Ifugao

Noong unang panahon ay ang pagtuturo ng paglilibok, pangangaso, pag-aalaro sa mga
anak na kalalakihan at pagtuturo ng pagtatanim at weaving sa mga kababaihan ay ito ang
nagsisilbing edukasyon at pangunahing pangkabuahyan ng mga Ifugao. Ito ang patuloy paring
ginagawa ng mga Ifugao. Makikita rin ditto kung ano ang responsibilidad ng ama o ina sa mga
anak.
Makabagong Edukasyon ng Ifugao
Ayon kina: (Reaksyon)
1. Mumbaki (Team members)
Pero sa panahon ngayon na may mga paaralan kailangan din nating pag-aralan ang
makabagong sistema ng edukasyon ngunit huwag nating kalimutan na ituro sa henerasyon na
sumusunod sa atin ang mga turo ng matatanda sa atin at anfg edukasyon n gating mga ninuno.
2. Ifugao-Ayangan
talagang nakapahalaga an gating kultura at paniniwala kaya bilang ISANG MAGAARAL ay di dapat limutin ang mga kinagisnan natin na mga kaugalian tulad n gating kultura at
paniniwala, sa halip dapat nating gamitin at ituro sa mga sumusunod na mga henerasyon. Upang
sa ganun ay di-mawawala at will be promote at protect pa.
HAGGIYO IFUGAO BE PROUD OF WHAT WHO REALLY YOU/WE ARE.
WIKA
Nauunawaan at ginagamit ng mga taga ifugao ang wikang Ingles, pangalawa sa kanilang
sariling wika, ang Ifugao. Sisundan ito ng wikang Ilocano at tagalong.
Halimbawa ng Salitang Ifugao.
1. Magandang Umaga
Maphod an nawiit
2. Magandang Hapon
Maphod an madom
Alamat ng Hagdan-hagdang Palayan sa Ifugao
Ang guro sa Banawe ay kinakausap ng isang lider ng sitio. Ang sabi n glider,
ipinagmamalaki ng Banawe ang kanyang alamat na bantog sa buong bulubundukin. Ang Ifugao
(Rice Terraces) ay ikawalong himala sa daigdig. Alam mo ba kung paano nagmula ito? Si G.
Malintong ang guro ay sumagot, ikinalulungkot ko hindi kop o alam. Gusto ko sanang
pakinggan.

Nagsisimula ang pagkukuwento ng lider habang ngumunguya-nguya ng buyo. noong

pang kauna-unahang panahon ang mga tao sa bulubundukin ay may mga kaya sa buhay. Dahil sa
kanilang kasaganahan ay nakalimut tuloy sila sa diyos. Si kabunian ay nagalit kaya pinarusahan
ang mga mamayan. Umulan ng walang patid kaya nagkaroon ng malaking baha. Tumaas ng
tumaas ang tubig hanggang wala ng Makita sa paligid maliban sa mga bundok ng Pulog at
Anuyao. Ang lahat ng may buhay ay nangalunod. Namatay lahat ng mga tao at ang natira lamang
ay si Wigan at Bugan namay sa bundok ng Anuyao. Nais magluto ni Wigan subalit walang apoy.
Kanyang natanaw na may liwanag na nagmumula sa bundok ng Anuyao. Kahit di pa gasinong
lumalaki ang baha, kanyang nilangoy ang bundok. Siyay tinanggap ni Bugan ng buong
kasiyahan.
Ng sumunod na araw ay humupa na ng patuluyan ang baha kaya ang dalawa ay lumusong
sa bundok ng Anuyao. Sapagkat napag-alaman nila na walang natira sa kanilang tribo, nang
magpatuloy ang buhay, silay nagsama bilang mag-asawa. Ang dalawang itoy nag-isang dib-dib,
pati ang kanilang inaanak ay ang pangsawahan din kaya hindi nagtagal dumami ang tao.
Lumipas ang taon, isang araw si Kabagan, isa sa mga apo ni Duntungan ay nagtanim ng
palay sa banlikan. Ang kanilang diyos ay nagpakita sa kaniya at nagsalita, kilala kitang
mabuting tao. Dapat gantimpalaan kita sa iyong trabaho. Kung susundin mo ang aking mga
tagubilin, kakasihan ka ng mga Diyoses. Anung gusto mong gawin ko Kabunian?
Ang dakilang Diyos ay sumagot, sabihin mo sa mga tao na gumawa ng Canao araw at
gabi ng tatlong araw sa sinkad upang akoy ipagbunyi. Kung akoy masiyahan, uunlad ang iyong
tribu.
Ipinagbigay alam ni Kabagan sa ulo ng tribu ang kanyang narinig. Nagsimula ang
paghahanda hanggang sa matupad ang nasabing seremonya kay Kabunian. Kinabukasan, si
Kabagany nagpunta sa kanyang taniman ng palay. Samantalang nagtatrabaho, nagpakita uli sa
kanya si Kabunian. Siyay nagsalita, Mabuti anak. Akoy nasiyahan sa inyong parangal. Making
ka itoy aking gantimpala kitay bibigyan ng aking supling ng palay na kung tawagiy inbagar.
Kinuha ko ito sa mahiwagang batis. Itanim sa iyong tumana. Ang tumana sa lahat ng oras ay
dapat puno ng tubig. Magtayo ka ng dike sa paligid ng iyong taniman. Ang malapot na putik at
ang batong buhay na yaon, tuloy turo sa duminding, ay kaloob ng Diyos. Hala sundin mo ang
aking tagubilin at umasa kang sa mga teres ay makikipagtagalan sa panahon.
Salamat po Diyos ko, ang sagot ni Kabagan nang buong pakumbaba. Nagsimulang
magtayo ng dike si Kabagan. Kanyang itinayo ang teres ng palay na ayon sa tagubilin ng
Kabunian. Nagsigaya ang mga kapitbahay ni Kabanagan. Ang lahat ay tumulad hanggang ang
buong Ipugaw ay natalikupan ng mga teres na ngayoy ating ipinagmalaki hagdan-hagdang
taniman ng palay na itinayo n gating mga ninuno, isang obra maestro ng inhenyeriya.

Kabanata 10
Panahon ng Ikatlong Republika
Kapaligirang kasaysayan
Enero 2, 1981
- muling inalis ang bansa sa ilalim ng nasabing batas.
Batas Militar
- ay isang pagbabago sa tingin ng mga naglilingkod sa pamahalaan.
Ang Bagong Republika ng Pilipinas
- tinawag ng dating pangulong Marcos na ikatlong republika.
Emilio Aguinaldo
- ang unang republikang kanyang isinaalang-alang ay ang Republikang Pilipinas.
-

ang ikalawa ay ang paglaya natin sa ilalim ng pamahalaang Amerikano.

at ang ikatlo, dahil muli naman daw nagging Malaya ang bansa dahil sa pagkakaalis
nito sa ilalim ng Batas Militar.

Benign Aquino Jr., (Agosto 21, 1983)

- Di mapasusubaliang maraming mamayan ang tumututol at nagpupuyos ang kalooban
dahil sa patuloy na paghihirap ng bansa at di-pagdama sa tunay na kalayaan.
-

At lalo pang nag-alab ang ganitong damdamin nang patayin ang idolo ng masang
Pilipino na matagal na nilang mithing maging pangulo ng bansa.

Pero sa panahong ito, masasabing malaki ang nagging pagbabago sa ating panitikan.

pakikisama
paggawa
pagdadalamhati

, kahirapan
, politika
, impyeryalismo

Ang Panulaang Tagalog sa Panahon ng Ikatlong Republika

- Ang mga tula sa panahong ito, ay may pagkaromantiko at rebulusyunaryo.
-

Lantaran kung itoy tumuligsa sa mga nagaganap noon sa ating pamahalaan.

Ang hinaing ng mga mamayan ay nakatambad sa wikang:

maapoy
marahas
makulay
at tila mapagtungayaw