JOURNAAL

Stichting
Kunst
Accommodatie
Rotterdam

Onderzoek Rotterdamse
beeldend kunstenaars
Beroepsgroep van
overlevers
DE PLAYER
Mothership
Het Dobberend Bos, ontwerp van
Jorge Bakker, voor een locatie achter
het Nieuwe Luxor, project Mothership

Juli 2014

Onderzoek

Onderzoek biedt helder beeld positie

Door: Jan Donia

Gespreksleider Hugo Bongers in actie in het bovenzaaltje van Tent.

Organiseer jullie, sluit je aaneen, kom voor jezelf

op, riep Hugo Bongers op 11 juni in Tent tegen
de daar aanwezige kunstenaars. Sta bij ambtenaren en politici op de stoep om je belangen te
verdedigen. Anders worden jullie onder de voet
gelopen.

zoals vrij recent naar de stand van zaken bij de

Nederlandse galeries. Op de rapportage in Tent kwamen tachtig belangstellenden af, van wie ruim zestig
professionele beeldend kunstenaars. Het werd een zinvolle en levendige bijeenkomst waarin onder leiding
van Hugo Bongers aan de hand van drie kernthemas:
accommodatie, netwerk en inkomen, door het kunste-

Het was het emotionele slotakkoord aan het einde

naarsbestaan werd gemarcheerd. Voor Hugo was dat

van een bijeenkomst, waarop de resultaten van een

marcheren rennen. Tijdens de 2,5 uur die de meeting

onderzoek naar de positie en beroepspraktijk van

duurde, spurtte hij als een atleet met de microfoon

Rotterdamse beeldend kunstenaars werden gepresen-

van hot naar her door het bloedhete zaaltje. Voor de

teerd. Daarmee legde Bongers bewust verantwoorde-

themas kreeg hij ondersteuning van drie sidekicks:

lijkheden zoals belangenbehartiging op hun eigen

Karin Arink (accommodatie), Charl Landvreugd

bord. Het zal overigens niet eenvoudig zijn zon

(netwerk) en Marijke Appelman (inkomen). Vooral

samenwerking te realiseren. De neuzen staan meestal

Charl Landvreugd maakte indruk met zijn heldere

in verschillende richtingen. Galeriehouder (en juriste)

uiteenzetting over de wijze waarop netwerken effect

Jannie Hommes bood juridische ondersteuning aan,

kunnen hebben. Karin Arink maakt deel uit van het

mocht het tot een vereniging komen. Dat zou een

collectief B.a.d. Haar bijdrage aan het thema

goede zaak zijn. Nu zijn beeldend kunstenaars als

Accommodatie werd beperkt door het feit dat zij niet

beroepsgroep onzichtbaar.

op de hoogte was van de mogelijkheden en het functio-

Het onderzoek werd dit voorjaar in opdracht van

neren van SKAR, waar 55% van de Rotterdamse kunste-

CBK en SKAR uitgevoerd door bureau Motivaction,

naars een atelier huurt. Omdat ook Appelman bij B.a.d.

dat regelmatig onderzoeken doet in de culturele sector,

zit, had de avond een relatief hoog B.a.d.-gehalte.

Onderzoek

Rotterdamse beeldend kunstenaars

Tijdens de discussies bleek dat ook veel andere kunste-

mist elk grond. Een beperkte aantal (12%) maakt

naars te weinig weten van SKAR of rondlopen met

gebruik van een uitkering. Dat percentage wijkt niet af

achterhaalde ideen (wachtlijsten waar geen einde

van het landelijk gemiddelde, maar het is lager dan het

aan komt). Arink meende dat SKAR-ateliers prijs-

Rotterdamse gemiddelde onder andere beroeps-

technisch niet haalbaar zijn voor jonge kunstenaars.

groepen. 6% Ontvangt kunstsubsidies. Subsidies kunnen

SKAR-directeur Chris Bouma plaatste daar vraagtekens

worden beschouwd als de financile waardering voor

bij. Er zijn wel degelijk mogelijkheden, zei hij. Jonge

getoonde kwaliteit.

kunstenaars werken graag samen, delen dus een ruimte,

waardoor die voor hen betaalbaar wordt. Wij staan

Realistisch beeld

daar open voor en bieden, waar mogelijk, faciliteiten.

De doelstelling van het onderzoek was een helder en

Hij wees in dit verband op het Rotterdam Collectief, een

onafhankelijk inzicht krijgen in de wijze waarop

gezelschap enthousiaste jonge mensen dat een verdie-

professionele Rotterdamse kunstenaars hun beroep

ping van RAUM aan het Stadhuisplein in gebruik heeft.

uitoefenen, in de technische ontwikkeling van het

Kuno Bakker van het Collectief toonde zich tevreden

kunstenaarschap en de wensen en behoeften die voort-

over de samenwerking met SKAR. Wij zijn in de

vloeien uit (eventuele) wijzigingen van de beroeps-

gelegenheid gesteld om de ruimte zelf in te richten,

praktijk. Voor het onderzoek zijn ruim 1300 kunstenaars

waardoor die aan onze behoefte voldoet, merkte

benaderd via hun mailadres. Die doelgroep bestond

hij op. Zijn waardering past in het algemene beeld.

uit mensen die ingeschreven zijn bij het CBK (ongeveer

Kunstenaars die bij SKAR ruimte huren, geven

1100 personen, een getal dat al jaren stabiel is) en/of

de organisatie een relatief hoog cijfer (7.6).

een atelier huren van SKAR of staan op de atelierwachtlijst. Van hen heeft een kwart aan het onderzoek
meegewerkt: 24%, het gaat om 329 kunstenaars. Door

Beroepsgroep van overlevers

het relatief hoge percentage is onderzoektechnisch

sprake van een realistisch beeld, aldus Esther Cachet van

Voornaamste uitkomsten onderzoek

Motivaction. Dat is wel vooral gebaseerd op de ervarin-

De autonome kunst is - net als in de afgelopen decennia

gen van kunstenaars van middelbare leeftijd of ouder.

- het belangrijkste werkgebied van professionele

Rotterdamse beeldend kunstenaars. Toegepaste kunst
speelt een ondergeschikte rol. Vooral de traditionele
disciplines zoals schilderen en/of tekenen, het realiseren
van installaties, beeldhouwen en fotografie scoren
hoog. (Zie profielschets disciplines). Daarbij is sprake van
overlappingen. Veel kunstenaars beoefenen meerdere
disciplines. In de beroepspraktijk treden, in vergelijking
met het verleden, geen opvallende veranderingen op.
Kunstenaars besteden ongeveer de helft van hun
arbeidstijd aan creatief autonoom werk. Daarmee
genereren zij gemiddeld een vijfde van hun inkomen;
50% van het inkomen verwerven zij door niet-kunstgerelateerde nevenarbeid. Het financile beeld wordt
mede bepaald door het actuele economische en maatschappelijke klimaat, dat door het merendeel van de
kunstenaars als ongunstig voor de kunst wordt ervaren.
De tijdsbesteding en het inkomensbeeld maken duidelijk dat zij zich, ongeacht het rendement, vooral richten
op hun kunst. Dat is uitzonderlijk in een materialistisch
opererende samenleving. Kunstenaars vormen een
moreel en mentaal sterke groep overlevers. De naargeestige opvatting dat zij uitvreters of profiteurs zijn,

Slechts 13% van de deelnemers aan het onderzoek

Schilderkunst

48%

Tekenen

Installaties

32%

Fotografie

30%

Beeldhouwkunst

Vormgeving / design

21%

Grafisch / illustratie

20%

Videokunst

16%

Schrijven / publiceren

16%

Performance

15%

Andere vormen van toegepaste kunst

12%

Film of documentaire

11%

Keramiek

10%

Textiel

10%

Maatschappelijke kunstprojecten

9%

Muziek / DJ

7%

Interieur- of landschapsarchitectuur

Digitale installaties

Industrieel ontwerp

Kleding- of modeontwerp

Radio / televisie

Glaswerk

Sieraden maken

Anders

29%

6%

5%

4%
4%

3%

2%
2%

15%

Overzicht van de disciplines waarin Rotterdamse beeldend

kunstenaars werkzaam zijn.

48%

Onderzoek

Esther Cachet van bureau Motivaction geeft een toelichting bij het rapport. Links naast haar zit haar collega Selina Kroesemeijer.
Geheel links Karin Arink, rechts Charl Landvreugd.

is jonger dan 35 jaar. Die cijfers lopen ongeveer

goed zijn als het CBK daar iets aan kan doen. Moet

synchroon met de leeftijdsopbouw van de huurders

dan wel snel gaan.

van SKAR. Ook die zijn in meerderheid van middelbare

leeftijd, 28% is tussen de 20 en de 40 jaar, voor de
atelierwachtlijst is dat percentage 42%.
4

Chris Bouma zei in Tent dat hij nieuwsgierig is naar wat

leeft onder jonge kunstenaars, ook al omdat hij meent
dat SKAR hen wel iets te bieden heeft, zoals blijkt uit
de ervaringen met het Rotterdam Collectief. Maar het
is kennelijk een doelgroep die wij moeilijk bereiken,
stelde hij vast. CBK-directeur Ove Lucas heeft dezelfde
ervaring. Ondanks het feit dat het CBK in de afgelopen
periode getroffen is door forse bezuinigingen, bieden
regelingen als de O & O subsidie, de investeringsregeling en het artists-in-residence programma kansen
die ook - of misschien juist - voor jonge kunstenaars
interessant zijn. Wel hikken veel kunstenaars tegen de
procedures aan, die met het aanvragen van subsidies
gepaard gaan. Daarbij speelt de factor tijd een rol.
Met name Arink en Appelman brachten dat ter sprake.
Werk en bijbanen slurpen de voorradige tijd op. Op
een vraag van Bongers op welk terrein het CBK extra
activiteiten zou kunnen ontplooien, kwam Appelman
met een voorstel: Ik heb af en toe een beetje geld
nodig voor een expositie in het buitenland. Het zou

Charl Landvreugd gaf in Tent een heldere

uiteenzetting over de essentie van netwerken.

Onderzoek

Dienstverlening SKAR
Uit het onderzoek blijkt dat autonoom kunstenaarschap
nog steeds een sterk individualistisch karakter heeft:
35% werkt uitsluitend alleen, 40% werkt af en toe
samen. Ten aanzien van de dienstverlening van SKAR, is
van behoefte aan nieuwe of andere faciliteiten dan tot
nu toe geboden worden, nauwelijks sprake. Wel wordt
gevraagd om verbetering van de (digitale) communicatie, aandacht voor de huurprijzen en meer mogelijkheden om op tijdelijke basis werkruimte te huren. SKAR
is al enige tijd actief op social media en heeft daar
inmiddels zeer goede ervaringen mee. SKAR medewerker Yvonne Wieringa: Vooral de communicatie via
Facebook werkt uitstekend. Gebruik van social media
biedt veel perspectief. Chris Bouma: Ik zou de kunstenaars willen adviseren: laat iets horen, dan weet SKAR
wat er leeft en kunnen we sneller schakelen. Andere
wensen die naar voren worden gebracht, liggen meer
op het bord van het CBK of behoren tot de eigen

SKAR-directeur Chris Bouma roept de kunstenaars op: Laat

van je horen, dan weet SKAR wat er leeft en kunnen we
sneller schakelen. Links naast hem CBK-directeur Ove Lucas.

verantwoordelijkheid van de kunstenaars. Het gaat dan

bijvoorbeeld om het beschikbaar stellen van expositie-

essentieel. In dit verband is de reactie op de term

ruimte en hulp bij het organiseren van exposities,

cultureel ondernemer intrigerend: te commercieel en

ondersteuning bij administratieve zaken en het in

te veel opgelegd. Maar de helft vindt er genoeg ruimte

het leven roepen van een organisatie die de belangen

in om te werken en een derde vindt de term bij zich

behartigt van kunstenaars.

passen. Het is in dit verband curieus om die merkwaardige bevoogdende term (een verzinsel uit de

Online platform

politieke truckendoos) op het inkomensplaatje te

Essentieel en door velen naar voren gebracht, is de

leggen, de culturele ondernemer die zich in leven houdt

behoefte aan een betere communicatie, bijvoorbeeld

als kok of als postbode. Opmerkelijk is de sterke verbon-

aan een online platform waar kunstenaars met elkaar

denheid van de kunstenaars met de stad Rotterdam

in contact kunnen komen en het publiek kunstenaars

(74%). De helft zegt zelfs dat de stad hem/haar inspi-

en hun kunst kan vinden. Dit betekent overigens niet

reert in zijn of haar werk. Dat neemt niet weg dat men

dat de ouderwetse manier van met elkaar omgaan

ook overal elders, nationaal of internationaal, aan de

uit beeld is. Een kwart van de kunstenaars vraagt om

slag gaat als de gelegenheid zich voordoet. Ongeveer

(regelmatige) informatiebijeenkomsten over zaken

een vijfde van de kunstenaars heeft een nauw contact

die er toe doen. In dit licht moet ook de bijeenkomst

met de wijk waarin hij of zij werkt. Belangrijk want het

over dit onderzoek op 11 juni in Tent worden gezien.

is een bijdrage aan de verbetering van de leefbaarheid

Het idee voor het online platform past bij de hoge

in oudere stadsdelen. Dat dit tot resultaten leidt, blijkt

vlucht die internet en de sociale media hebben

bijvoorbeeld uit de impulsen die wijken als Charlois

genomen. De meeste kunstenaars hebben een eigen

hebben gekregen door de intensieve betrokkenheid

website. 62% Maakt zakelijk gebruik van Facebook,

van kunstenaars. Punten van kritiek over de stad:

52% van Linkedin. Dat gebeurt vooral om anderen

Rotterdam heeft te weinig ontmoetingsplaatsen voor

op de hoogte te stellen van ontwikkelingen of het

kunstenaars (37%) en het inhoudelijk debat wordt in

promoten van tentoonstellingen. Een op de vijf

Rotterdam te weinig gevoerd (38%). Misschien kan

kunstenaars verkoopt werk via sociale media. Vrij

het online platform, als dat van de grond komt, hierbij

algemeen (72%) is de opvatting dat je zonder

een helpende hand bieden. Voor het volledige rapport

netwerk als kunstenaar nergens bent.

verwijzen we u naar onze Facebookpagina

Vrijwel iedereen (85%) vindt artistieke vrijheid

www.facebook.com/SKAR.ateliers.

Peter fengler

Peter Fengler en DE PLAYER

zetten Zuid en Katendrecht
weer op de wereldkaart
Peter Fengler (1964, Culemborg) heeft aan Katendrecht een nieuw
en spannend gezicht gegeven. Ooit was de Kaap als red light
quarter een hotspot voor zeelui uit de hele wereld. Vanaf de jaren
zeventig kwam aan die romantisch periode (sex and the sea) een
eind door de ontwikkeling van de zeescheepvaart: grotere schepen,
kleinere bemanningen, in plaats van stukgoed containers, korter
verblijf in de havens die zich ver van de stad bevinden.

Wigblok

De zeeman bleef noodgedwongen

Culemborg. Een klein stadje, er

in de straten van Belgrado, studen-

weg en de betaalde liefde lichtte

was een bioscoop, er was een Sociale

tenopstanden, experimenteel geluid;

haar naaldhakken. Aanvankelijk

Academie, daardoor was er enig ver-

interessant realisme. Daar onmoette

dreigde de Kaap in handen te vallen

tier. Ik was goed in volleybal, speelde

ik Lukas Simonis die ook op tour

van moraalridders die een kleinbur-

op nationaal niveau in de hoogste

was. Met hem en Hajo Doorn, nu

gerlijke wijk wilden. Daarin kwam

klasse van de jeugd. Aanvankelijk

directeur van WORM, zijn wij cult-I-

halverwege het eerste decennium

zag ik mijn toekomst in de sport.

chroupe Coolhaven begonnen. Zo

van deze eeuw verandering, toen

Daarom ging ik naar de sport-

kwam ik in Rotterdam terecht. Na

beleidsmakers in het kader van de

academie in Amsterdam, vanuit de

een kort verblijf aan de

operatie Groeibriljant Peter Fengler

gedachte: als ik sportleraar word,

Hudsonstraat kreeg ik de beschik-

en DE PLAYER vroegen om de Kaap

hoef ik geen huiswerk na te kijken

king over een mooie locatie in het

uit het slop te halen. Zij kregen de

en heb ik veel vakantie. Achteraf

Wigblok bij metrostation Rijnhaven.

beschikking over negen voormalige

gezien was dat een vergissing, ik

Het Wigblok dat is afgebroken, had

kroegen aan het Deliplein en

ondekte dat ik niet geschikt was

de vorm van een schip. Op de boeg-

transformeerden die tot een klein

voor het onderwijs. Amsterdam

vormige kant bevond zich caf

imperium van de kunst. DE PLAYER

was goed. Radio God, drugs en

Santos. Wij kregen een ruimte op de

presenteerde tot nu toe honderden

veel artistiek vertier. Ik stopte

andere hoek,The Player, the place to

beeldende kunstenaars en musici

met de sportacademie en zocht

be. In die tijd maakte ik installaties,

uit binnen- en vooral buitenland

een alternatief. In de Volkskrant

waarin alles mogelijk was. Ik nodig-

en produceerde zon zeventig platen

zag ik een advertentietje van een

de andere kunstenaars, performers,

met artwork en drukwerk, binnen-

voorbereidingscursus voor toe-

bands etc uit. Eigenlijk altijd mensen

kort een 10 van Sten Hanson,

lating op de kunstacademie. Die

die werkten met geluid, beeld, per-

getiteld My last Work. Net als

heb ik gevolgd. Eigenlijk mijn

formances. Op een gegeven moment

vroeger verwerft Katendrecht weer

eerste contact met die wereld.

werden bij mijn exposities de ope-

een internationale reputatie, niet

Door de Rietveld werd ik afge-

ningen het belangrijkste, de perfor-

meer op het horizontale vlak, maar

wezen, maar op de academie in

mances,het rumoer, de ontmoetin-

in de kantlijn van een avant-garde

Utrecht werd ik toegelaten. Toen

gen met mensen. DE PLAYER als

die werkt met geluid zoals de

ik 22 was, verhuisde ik naar Utrecht.

privaar podium was een logisch

traditionele schilder met verf.

Ik zat daar gelijk goed. Ik had

vervolg daarop. Het werd al snel

een kamer, een groot atelier, een

spraakmakend. Het was freaky, bizar,

De biografie van Peter Fengler is

geluidsstudio, een galerie. Die

en had een zeer brede scoop. Van

opmerkelijk. Tot zijn negentiende

interdisciplinaire mentaliteit heb

modderworstelen of een doos die

verbleef hij in zijn geboorteplaats

ik nooit meer losgelaten.

ontplofte tot conceptuele noise, een

(linksboven) Sven Ake Johansson: B.O.P.S. Perfo-Event 26.10.2013

(linksonder) Maulwerker (Steffi Weismann) at Operadagen Rotterdam 3.6.2012
(Fotografie DE PLAYER Koos Siep)

Ik heb vijftien jaar in Utrecht

gewoond. Eind jaren negentig ontstond een connectie met Rotterdam.
Ik was met een band op toernee
door Sloveni en Servi, ten tijde van
de burgeroorlog. Was heftig. Tanks

De Player

politiek geladen dada lezing of een

met de inhoud. Opeens was er een

kunst. Daarom hebben wij op een

film over het eten van een hond.

smak geld, waardoor nieuwe moge-

gegeven moment ook afstand

lijkheden ontstonden. Wij kregen

genomen van culturele rand-

Wat was je voornaamste

een galerie, een studio, een atelier,

verschijnselen. Terug naar de kunst.

doelstelling?

onderkomens voor gasten, een

Dat is en blijft onze basis.

Wij wilden onze particuliere smaak

theater, een kantine met een drank-

Het is belangrijk dat overheidsfond-

delen met publiek in een intieme

vergunning. Wij gingen werken met

sen zoals het Mondriaan Fonds, het

setting.

een grotere organisatie. En er werd

Fonds voor de Podiumkunsten en de

in binnen- en buitenland over ons

Dienst voor Kunst en Cultuur van de

Kunst = de basis

gesproken en geschreven. Die aan-

gemeente Rotterdam de betekenis

Inmiddels had DE PLAYER een repu-

trekkingskracht maakte het tot een

van DE PLAYER honoreren. De actie-

tatie verworven waar de overheid

levendige boel. Dat leidde er ook

radius beperkt zich niet tot het

niet omheen kon. Een instituut dat

toe dat veel publiek enkel voor de

Deliplein. Op internationale kunst-

op een eigenzinnige wijze aan de

late night borrel kwam, niet speci-

beurzen en festivals, treedt het insti-

weg timmerde. Dat was aanleiding

fiek voor de content. Niets mis mee,

tuut - soms letterlijk - voor het voet-

tot het initiatief aan het Deliplein.

maar daar hebben wij een punt ach-

licht. Binnenkort gebeurt dat in

Wij hebben toen een plan geschre-

ter gezet. Ik ben geen kroegbaas, ik

Zweden, waar in samenwerking met

ven, met als restrictie: wij maken het

ben kunstenaar. Het gaat bij ons

Zweedse kunstenaars performances

programma, dus geen bemoeienis

tijdens het vertier nog steeds om de

en publicaties worden gerealiseerd.

Peter Fengler maakt sinds twee jaar deel uit van de Ateliercommissie van SKAR.

Mothership

Jeroen Everaert bouwt met Mothership

een brug tussen kunst en bedrijfsleven

Het voltallige team van Mothership.

Toen Jeroen Everaert (48) zich eind jaren negentig intensief met kunst ging bemoeien, ontdekte hij
een gat in de markt, of beter in de kunstmarkt. Hij stelde vast dat van een relatie tussen beeldende
kunst en bedrijfsleven nauwelijks sprake was, in ieder geval niet op een gestructureerde wijze. Dat
was in het begin van deze eeuw aanleiding tot oprichting van de onderneming Mothership, in
eerste instantie als dochter van Mamas Showroom.
Een intermediair tussen opdrachtgever en kunstenaar,

Tevoren had ik mij dat niet gerealiseerd. Ik was gewend

licht hij toe. Het is nog een bruggetje, wij streven naar

om vroeg op te staan. Om acht uur zat ik tussen muren

een Brienenoordbrug. De kwalificatie bruggetje is

die op mij afvlogen.

wat te bescheiden. Mothership heeft met een team

van inmiddels negen voornamelijk commercile en
technische medewerkers een scala van vele tientallen
projecten gerealiseerd. De onderneming heeft een
landelijke reputatie verworven. Wij hebben een

dienende functie. Als opdrachtgever en kunstenaar

gelukkig zijn, slagen wij in onze doelstelling.
Juist door zijn toch wel merkwaardige voorgeschiedenis
was Jeroen Everaert in staat om een nieuw spoor te
vinden in de jungle van de kunst. Ik was aanvankelijk
verkoper. Als commercieel verantwoordelijke van een
bouwkranenbedrijf heb ik een importeurschap opgezet
in Nederland. Ik was voor die functie benaderd door
headhunters. Een intensieve baan. Ik stond om 6 uur
op. Dat was in de bouwkranenwereld min of meer gebruikelijk. In die tijd heb ik een commercile expertise
verworven die mijn toekomst in de kunst mede heeft
bepaald. Want mijn hart lag bij de kunst. Daarom ben
ik in een relatief laat stadium naar de academie gegaan.
In 1998 deed ik eindexamen Autonoom 3-D, zoals die
afdeling toen heette. Daarna ging ik aan de slag als zelfstandig kunstenaar. Dat werd een heel donkere periode.
Ik kon niet tegen de eenzaamheid op het atelier.

Jeroen Everaert met een van de 4500 platen (1.50 x 1.50 m)

die het binnenaanzicht van de Markthal gaan bepalen.
Ontwerp: Arno Coenen.

Mothership

Interactieve grafsteen

er nu ook weer meer ruimte voor de kunst. Ik kan dat

In die eenzame periode maakte Jeroen Everaert een

overigens niet hard maken aan de hand van cijfers,

opmerkelijk kunstwerk voor een project dat Park van

maar het hangt in de lucht. Misschien moeten wij nog

de Toekomst heette. Zijn interactieve grafsteen, een

een periode van rottigheid overleven. Maar dan komt

grafsteen met een touch screen, trok veel media-aan-

er lucht. Wel zal alles anders worden dan wij in het

dacht, tv, radio, kranten. Weg eenzaamheid. Hij stond

verleden gewend waren.

plotseling in het centrum van de belangstelling als

verkoper van een idee. Voor Boris van Berkum die

Muizengaatje

net Mama had opgezet, was dat aanleiding om hem te

Anderhalf jaar geleden besloot Mothership stagiaires

vragen voor een tentoonstelling over de Dood. Het was

ervaring te laten opdoen binnen haar organisatie.

het begin van een jarenlange samenwerking (van 1999

Daarvoor hebben wij een leerconcept ontwikkeld,

tot 2004). Daarbij bracht ik mijn commercile ervaring

waarbij wij werken met trios. Die bestaan uit drie

in. Een boeiende tijd, waarin wij het initiatief namen

studenten van de Hogeschool Rotterdam: iemand uit

tot oprichting van Mothership, een bedrijf dat voor

de conceptuele hoek (kunstacademie), een aankomend

kunstenaars een opening naar de markt moest verwe-

manager (managementopleiding) en een verkoper

zenlijken. Mamas Showroom werd de eerste klant van

(studie commercile economie). Er zijn nu twee trios

Mothership. De talenten die ik bij Mama ontmoette,

werkzaam, twee minibedrijfjes in ons bedrijf. Wij geven

probeerde ik te pluggen bij allerlei opdrachtgevers.

hen relatief kleine opdrachten, zon vijf tot acht per half

Vanaf 1 januari 2005 ging ik zelfstandig verder met

jaar. Daarmee gaan zij aan de slag. Zij moeten het zelf

Mothership, zonder Boris met wie ik overigens nog

uitvinden. Boeiend waartoe dat kan leiden. Als zij een

steeds een goed relatie heb.

plan geformuleerd hebben met alle ins en outs, presenteren zij dat eerst aan het andere team - er is in dit

10

Er is sindsdien ontzettend veel gebeurd, met als actueel

verband echt sprake van competitie - en aan ons.

hoogtepunt de Markthal, op de hoek van de Meent

Daarna gaan de twee trios met de aangepaste voor-

op de plek waar zich vroeger de Koningin Wilhelmina

stellen naar de opdrachtgever. Die kiest het winnende

Kweekschool bevond. De opdracht werd binnengehaald

plan uit. Het trio dat dit heeft geformuleerd, gaat het

door Faye Ellen die ook de regie heeft bij de realisatie

vervolgens uitvoeren. Vanuit Mothership worden de

van het project. Op het bureau van Mothership in het

teams begeleid door Natasa Heydra.

SKAR-pand aan de Delftsestraat wordt hard gewerkt

Dat deze aanpak tot bijzondere resultaten kan leiden,

aan het ontwikkelen en uitvoeren van ideen. Wij zijn

is te zien bij het Muizengaatje, de tot voor kort grauwe

in dit verband ook op zoek naar nieuwe medewerkers,

en unheimisch aandoende verbinding tussen het Oude

managers, regelaars, wel dienende mensen. Want ik zie

Noorden en Hillegersberg. Dat is echt getransformeerd

echt perspectief voor de toekomst. Wij hebben de crisis

in aantrekkelijke plek met frisse kleuren en mooie

min of meer achter de rug. Naar mijn gevoel ontstaat

teksten, aan de kant van het Oude Noorden een liefdes-

Muizengaatje

Mothership

ABABA aan de Witte de Withstraat. Jeroen Everaert: Op dit

adres was de Academie Galerie gevestigd. De Hogeschool
Rotterdam wilde daar niet mee doorgaan, maar zat vast aan een
huurovereenkomst. Wij konden daardoor onder gunstige voorwaarden starten met ABABA, een nieuw concept galerie met
allerlei events. De regie heeft onze gallerista Sophie Bargmann.

Prettige, inspirerende bijeenkomsten. Met vakgenoten

overleggen over de stand van zaken in de stad. Wij
fungeren als een klankbord voor directeur Chris Bouma.
Want de situatie waarin SKAR verkeerde, was op een
bepaald moment niet eenvoudig. Door de recente langjarige overeenkomst met Stadsontwikkeling is daarin
gelukkig verandering gekomen. Ik heb veel respect voor
Chris. Hij zet zich intensief in voor de kunstenaars. Het
verklaring aan Hillegonda die ooit Hillegersberg stichtte.

is haast onvermijdelijk, we raken dan in gesprek over het

Aan de andere kant de uitspraak van de Rotterdamse

kunst- en cultuurbeleid in Rotterdam. Dat is een lappen-

icoon Coen Moulijn dat je nooit moet vergeten dat je

deken. Dat is natuurlijk ook een deken, maar het is te

uit het Oude Noorden komt. Prachtig, een tien!

wisselvallig. De ene keer wordt voor dit speerpunt gekozen, na verloop van tijd is er weer een ander speerpunt.

Ateliercommissie

Zon gebrek aan duidelijkheid stimuleert niet. Maar

De werkruimte aan de Deltsestraat is niet de enige

kritisch optimist als hij is, geeft hij de hoop niet op. Hij

relatie van Everaert met SKAR. Ik maak al zeven jaar

staat op het punt om, na ons gesprek, naar Antwerpen

deel uit van de Ateliercommissie, waarvan de laatste vijf

te gaan, waar zijn vrouw Monique woont. Antwerpen,

jaar als voorzitter. Binnenkort neem ik afscheid, maar ik

een kunststad waar wij in mentaal opzicht wel iets van

ben blij dat ik hieraan een bijdrage heb kunnen leveren.

kunnen leren.

Achterstallige huurbetalingen
onaangenaam probleem

geholpen met een betalingsregeling, maar soms word je

echt voor het blok gezet.

Het debiteurenbestand vormt een onaangenaam

probleem, waarvoor wij de ogen niet mogen sluiten,
zegt SKAR-directeur Chris Bouma. Een deel van onze
huurders - gelukkig betreft het maar een beperkte
minderheid - blijft in gebreke bij het betalen van
rekeningen, soms in ernstige mate. In een aantal
gevallen dreigt het echt uit de hand te lopen. De
situatie is in ieder geval dusdanig, dat wij nu ingrijpen.
Een kleine organisatie als de onze kan het niet hebben
als er grote bedragen langdurig uitstaan. Bij ons
administratiekantoor is een medewerker nu speciaal
belast met toezicht op het debiteurenbestand. Als
sprake is van achterstand, nemen wij maatregelen.
Hoe zien die maatregelen eruit?
In eerste instantie wordt telefonisch contact gezocht.
Wat is er aan de hand? Met het verzoek om binnen
een week alsnog te betalen. Als daaraan geen gevolg
wordt gegeven, volgt een brief met een aanmaning.
De uiterste maatregel, als overleg niets uithaalt of als
er sprake lijkt van onwil, is het inschakelen van een
incassobureau. Ontzettend vervelend. Wij gaan altijd
coulant met onze huurders om. Veel huurders zijn al

Wanneer is dat het geval?

Als het niet mogelijk is om contact te krijgen, als op
brieven niet wordt gereageerd, als afspraken over een
betalingsregeling niet worden nagekomen. In dit
verband is het goed om te onderstrepen dat het ook
in het belang van de betreffende huurders is, dat actie
wordt ondernomen inzake huurachterstand. Als schulden steeds verder oplopen, is de ellende op den duur
niet te overzien. Dat willen wij voorkomen .

Colofon
Uitgave van Stichting KunstAccommodatie Rotterdam SKAR.
Redactie:
Vormgeving:
Fotografie:
Druk:

Jan Donia
Grafisch Bureau DUS, Linda Zoon
Rick Messemaker e.a.
E&J

SKAR
Postbus 1995
3000 BZ Rotterdam
Tel:
010 - 412 78 28
Fax:
010 - 414 15 11
Website: www.skar-ateliers.nl
f www.facebook.com/SKAR.ateliers

11