O CZYSZCZANIE G AZW O DLOTOWYCH

z zanieczyszcze gazowych
Metody oczyszczania gazw (nie tylko odlotowych):
1. Absorpcyjne
2. Adsorpcyjne
3. Spalanie (dopalanie)
4. Katalityczne

Podstawowe pojcia :
absorpcja proces pochaniania gazu przez absorbent (ciecz
rzadziej ciao stae) zachodzcy w caej jego objtoci

absorbat skadnik gazowy, ktry usuwany jest w drodze

absorpcji

absorber aparat do przeprowadzenia procesu absorpcji

adsorpcja proces wizania skadnika (tzw. adsorbatu ) z
pynu (mieszaniny gazowej lub ciekej) na powierzchni
porowatego ciaa staego (adsorbenta )

adsorber aparat do prowadzenia procesu adsorpcji

Czsteczki absorbatu lub adsorbatu mog by wizane siami
przycigania midzyczsteczkowego natury fizycznej (sorpcja
fizyczna) lub oddziaywaniami natury chemicznej (chemisorpcja)

A B S O R P C Y J N E metody oczyszczania gazw

Absorbery s podobne konstrukcyjnie do odpylaczy mokrych.

Rozrnia absorbery:
1. powierzchniowe cech charakterystyczn tego typu aparatw
jest ograniczenie powierzchni midzyfazowej ciecz/gaz tylko do
powierzchni swobodnej cieczy. Przepyw cieczy i gazu powinien
by przeciwprdowy.

oczyszczony
gaz

absorbent
(ciecz)
2. bonkowe, w
ktrych ciecz spywa
cienk warstw po
zuyty
wewntrznej powierzchni rury lub po szeregu
pionowych pyt lub
absorbent
zanieczyszczony
kaskad o rozwinitej powierzchni umieszczonych w komorze
gaz
3. kolumny z wypenieniem rnego ksztatu i rozmiarw
elementy wypeniajce maj za zadanie rozwin (zwikszy)
powierzchni styku (czynn) cieczy i gazu.

k.w.

4. skrubery absorbery natryskowe

5. absorbery barbotaowe
6. absorbery Venturiego

Zastosowanie metod absorpcyjnych:

1. Odsiarczanie spalin (usuwanie tlenkw siarki SOx)
2. Usuwanie tlenkw azotu ze spalin oraz z przemysowych

gazw odlotowych (np. z produkcji HNO3)

3. Jednoczesne usuwanie NOx i SOx z gazw spalinowych
4. Absorpcja gazw przemysowych (np. HF, HCl, Cl2, NH3)
5. Dezodoryzacja gazw odlotowych (usuwanie odorantw):

metoda absorpcyjna fizykochemiczna

metoda absorpcyjna poczona z biodegradacj
(tzw. puczki biologiczne)

Zastosowanie metod adsorpcyjnych:

1. Ochrona drg oddechowych (maski p-gaz)
2. Oczyszczanie powietrza napywajcego z zewntrz do

wewntrz pomieszcze, pojazdw itp.

3. Odzyskiwanie skadnikw (np. rozpuszczalnikw

organicznych z lakierni)
4. Rozdzielanie mieszanin gazowych
5. Oczyszczanie gazw odlotowych (mniejsze znaczenie,

w porwnaniu z metodami absorpcyjnymi)

P RZEGLD

ABSORPCYJNYCH METOD

ODSIARCZANIA SPALIN

Podzia:
1. proste odpadowe produkt odsiarczania (mieszanina gipsu,
siarczynu wapnia i popiou) wydalany jest w caoci na
skadowiska, do wypenie grniczych lub do morza
2. podpadowe produktem jest gips CaSO42H2O, ktry mona
wykorzysta np. w budownictwie
3. bezodpadowe absorbent zostaje zregenerowany, a wydzielony
SO2 wykorzystuje si do produkcji H2SO4, siarki elementarnej
lub w innych gaziach przemysu
A d . 1 . M E TO D Y O D PAD O W E :

A. wodna metoda historyczna; zastosowana w elektrowni wglowej w

Londynie

latach

trzydziestych

XXw.;

Gazy

spalinowe

przepukiwano w skruberach wod alkaliczn wprost z Tamizy, a po

absorpcji produkty utleniano i wprowadzano bez oczyszczania do
rzeki (!). Skuteczno wysoka (95%), ale dua uciliwo dla
rodowiska wodnego. Elektrowni zamknito dopiero w 1975r.

B. wapniakowa absorbentem jest wodna zawiesina wapienia

SO2 + CaCO3 = CaSO3 + CO2
SO3 + CaCO3 + 2H2O = CaSO42H2O + CO2
CaSO3 + O2 + 2H2O = CaSO42H2O (utlenianie czciowe)

C. wapienna polega na myciu spalin mlekiem wapiennym:

SO2 + Ca(OH)2 = CaSO3
SO3 + Ca(OH)2 + 2H2O = CaSO42H2O
CaSO3 + O2 + 2H2O = CaSO42H2O (utlenianie czciowe)

A d . 2 . M E TO D Y P O D PAD O W E :
A.
B.

wapienna z produkcj gipsu

oraz

wapniakowa z produkcj gipsu reakcje podobne jak w

poprzednich metodach tylko, e utlenianie przeprowadza si
niemal cakowicie w dodatkowym reaktorze, przez co
otrzymuje si tylko gips CaSO42H2O
Wymagane jest dokadniejsze odpylanie gazw.

C.

dwualkaliczna z produkcj gipsu wykonuje si

rozdzielenie procesw absorpcji i wytrcania osadw
absorpcja:
NaOH + SO2 = NaHSO3
2 NaOH + SO2 = Na2SO3 + H2O
Na2SO3 + SO2 + H2O = 2NaHSO3
utlenianie siarczynu i wytrcanie gipsu (w osobnym
zbiorniku-reaktorze):
2NaHSO3 + CaCO3 = Na2SO3 + CaSO3 + H2O + CO2 lub
2NaHSO3 + Ca(OH)2 = Na2SO3 + CaSO3 + 2H2O
CaSO3 + O2 + 2H2O = CaSO42H2O (cakowite utlenianie)

D.

metoda z absorpcj w roztworze kwasu siarkowego SO2

dobrze rozpuszcza si w tym roztworze reagujc z wod:
SO2 + H2O = H2SO3
powstay kwas siarkawy utlenia si do siarkowego:
H2SO3 + O2 + /katalizator/ = H2SO4
a ten zobojtnia si do gipsu:
H2SO4 + CaCO3 + H2O = CaSO42H2O + CO2

E.

metoda psucha (ang. dry scrubbing) metoda nowatorska,

oparta jest na wykorzystaniu tzw. suszarki rozpyowej.
Rozpylona w atomizerach zawiesina lub roztwr absorbenta
kontaktuje si w suszarce z gorcymi gazami spalinowymi.
Reakcje zachodz szybko (gwnie: SO2 + Ca(OH)2
CaSO3),

a woda ulega

odparowaniu.

Powsta

such

mieszanin poreakcyjn wraz z pyem usuwa si w

odpylaczach, najlepiej tkaninowych.

A d . 3 . M E TO D Y B E ZO D PAD O W E ( reg e n e r a c y j n e ) :
A.

Wellmana-Lorda oczyszczane gazy musz by dokadnie

odpylone; sorbentem jest wodny roztwr Na2SO3 (pH= 67):
Na2SO3 + SO2 + H2O = 2NaHSO3
Regeneracja polega na termicznym rozkadzie w wyparkach:
2NaHSO3 = Na2SO3 + SO2 + H2O (w roztworze wodnym)
Uzyskany SO2 wykorzystuje si np. do produkcji H2SO4

B.

Magnezytowa idea podobna, tylko absorbentem jest wodna

zawiesina MgO:
MgO + SO2 + nH2O = MgSO3nH2O gdzie n= 3 lub 6
Regeneracja polega na praeniu wytrconych siarczynw:
MgSO3nH2O = MgO + SO2 + nH2O (800-1000oC)

C.

Amoniakalna odpylone gazy przepukuje si woda

amoniakaln; zachodz gownie reakcje:
SO2 + 2 NH3 + H2O = (NH4)2SO3
(NH4)2SO3 + O2 = (NH4)2SO4
CO2 + 2 NH3 + H2O = (NH4)2CO3
Powstay siarczan amonu jest cennym nawozem azotowym.
Zawiera te ok. 3-5% wglanu amonu.

INNE METODY ODSIARCZANIA SPALIN

A. Metoda sucha zaliczana do met. adsorbcyjnych (chemisorpcja);

polega na wprowadzeniu (wtrysku) drobno zmielonego (pyu)
sorbentu do waciwej strefy spalania (komory paleniskowej);
sorbentem moe by wapniak CaCO3, dolomit CaCO3MgCO3,
wapno gaszone Ca(OH)2 lub wapno palone CaO.
W temperaturze pomienia nastpuje dekarbonizacja wglanw
(750-900oC) lub dehydratacja wodorotlenku (400-500oC) do CaO
i reakcja z SO2 i HCl:
CaO + SO2 = CaSO3
CaO + SO3 = CaSO4
CaO + 2HCl = CaCl2 + H2O
B. Koty fluidalne zastosowanie tego typu rozwiza ma za zadanie
jednoczenie ograniczy emisje SO2 (chemisorpcja) i NOx
(obnienie temperatury spalania). Drobno zmielone paliwo stae
(np. wgiel) i wapniak utrzymywane s w stanie fluidalnym przez
powietrze zastosowane w niedomiarze (ok. 65% cakowitej iloci
powietrza) pierwsza strefa spalania. W drugiej strefie spalania
nastpuje dopalenie paliwa. Dwustrefowe spalanie przyczynia si
do lepszego wykorzystania paliwa, obnienia temperatury
(mniejsza emisja NOx), a dodatek wapniaka eliminuje w >90%
tlenki siarki z gazw spalinowych.

WTRNE METODY OGRANICZANIA EMISJI

NO X

(oczyszczanie gazw odlotowych)

Metody te polegaj na:
1. Utlenianiu NO do NO2 i wizaniu NO2 metodami absorpcyjnymi
np. metoda amoniakalna odsiarczania poczona z utlenianiem NO
ozonem:
skruber nr 1 odsiarczanie jak w pkt 3C (met. amoniakalna)
skruber nr 2:
NO + O3 = NO2
2NO2 + 2 NH3 + H2O = NH4NO2 + NH4NO3
skruber nr 3 dodatkowe oczyszczanie
Produkt kocowy: siarczan amonu i saletra amonowa (nawozy)
2. redukcji niekatalitycznej np. amoniakiem w komorze spalania
4NO + 4NH3 + O2 = 4N2 + 6H2O
2NO2 + 4NH3 + O2 = 3N2 + 6H2O
3. redukcji katalitycznej zachodzi wiele reakcji przypieszanych
katalizatorami m.in.:
2NO + 2CO = 2CO2 + N2