Biologie

Transport
Par.1 Hartstilstand
Bijeencelligeorganismen:transportviadiffusie.
Bijgrotereorganismen:transportvia
bloedsomloop
.
Bloedsomloop:transportdoorbloeddatdoorhetlichaamlooptopdekrachtdoor
het
hart
.Hetbloedlooptdoor
bloedvaten
.
Debloedsomloopzorgtvooreen
homogeen
(
gelijkmatig
)en
constantintern
milieu.
Geleedpotigenhebbeneenlang
buisvormighart
.Sommigediersoorten,zoals
wormen,hebbeneenbuisvormighartmetmeerdere
hulpharten
.
Vissenhebbeneen
enkelvoudigebloedsomloop
:peromloopstroomthetbloed
nkeerdoorhethart.
Eenhartbestaatuiteen
linkerharthelft
eneen
rechterharthelft
.
De
kleinebloedsomloop
:bloedstroomtvanrechterharthelftvialongennaar
linkerharthelft.Degrotebloedsomloop:delinkerharthelftpompthetbloedhethele
lichaamdoor,viaalleorganenrichtingderechterharthelft.
Mensenhebbeneen
dubbelebloedsomloop
:peromloopstroomthetbloedtw
keerdoorhethart.

Par.2 Het hart

Overhethartlopenbloedvaten:de
kransslagaders
ende
kransaders
.De
kransslagadersvoorzienhethartvanzuurstofenvoedingsstoffen.deafvalstoffen
wordennaarderechterboezemvervoertdoordekransaders.
Delinkerenrechterharthelftzijngescheidendooreen
harttussenwand
.Iedere
helftbestaatuiteengrote
kamer
metdaaropeenkleine
boezem
.
Viade
onderste
en
bovenste

holleader
komthetbloedhethartbinnen,die
uitmondeninde
rechterboezem
.Danstroomthetdoornaarde
rechterkamer
.
Dezepompthetbloedinde
longslagader
diezichinbeidelongenvertakt.
Viade
longaders
stroomthetbloedvandelongennaarde
linkerboezem
.Dan
stroomthetdoornaarde
linkerkamer
.Dezepompthetbloedinde
aorta
,diehet
viaslagadersnaardeorganenlaatstromen.
Boezemsenkamerszijnvanelkaargescheidendoor
hartkleppen
.Aanhetbegin
vandelongslagaderendeaortabevindenzich
halvemaanvormigekleppen
.
Samentrekkingvanhart:
syltole
.Ontspanningvanhart:
diastole
.
Boezemsvolgestroomdmetbloed
syltolevandeboezems bloedstroomt
naarkamers
syltolevandekamers hartkleppen(door
pezen
verbonden
met
spieren
)sluiten halvemaanvormigekleppenopenen bloedgaatinaorta
enlongslagaders
hartpauze
.
Bijiederehartslagzijntwee
harttonen
tehorendoorhetdichtslaanvande
hartkleppenendehalvemaanvormigekleppen.Alser
hartruis
tehorenissluitende
kleppennietgoed.
Sinusknoop
:vanuithierwordenimpulsennaarhetspierweefselgeleidwaardoor
syltoleplaatsvindt.Deimpulsgeleidingkanwordengeregistreerdineen
elektrocardiogram
(
ecg
).

 Alserhartstoornissenoptredenkaneen
pacemaker
of
ICD
wordenaangebracht.
Hartritme
of
hartslagfrequentie
:snelheidwaarmeedesinusknoopimpulsen
afgeeft.
Hethartritmewordtbenvloeddoordebloeddrukendoordehormonen(o.a.
adrenaline
).
Slagvolume
:hoeveelheidbloeddieindeaortawordtgepompt.

Par.3 De bloedvaten
Hethartpompthetbloedin
slagaders
,ditgebeurtstootsgewijs.Slagaders
vertakkenzichtot
haarvaten
,waarvandewanduitnlaagcellenbestaat.Doorde
dunnewantkanermakkelijkwordenopgenomenenafgegeven.Dehaarvaten
herenigenzichtot
aders
.Adersbevattenkleppen,doorhetopenenensluitenvan
dekleppenwordthetbloedgetransporteerd.
Bloeduitdewandvaneengrootdeelvanhetdarmkanaalgaatviade
poortader
naardelever.

Par.4 De bloeddruk
Bloeddruk
:dedrukvanhetbloedtegendewandvanhethartendebloedvaten.
Bovendruk
:maximaledrukophetmomentdatdekamerssamentrekken.
Onderdruk
:minimaledruktijdensdehartpauze.
Debloeddrukenstroomsnelheidineenslagadergaansterkopenneer.
Indebenenliggendeaderstegenslagadersaan,hierdoorveroorzakende
kloppendeslagaderseenstootsgewijzedrukophetbloedophetbloedindeaders.

Par.5 Het bloed

Ongeveer55%vanhetbloedis
bloedplasma
:watermetopgelostestoffenen
plasmaeiwitten.Bloedplasmavervoerto.a.
zuurstof
,
voedingsstoffen
,
afvalstoffen
,
regelendestoffen
en
beschermendestoffen
.Ook
geneesmiddelen
,alsjediegebruikt.
Inhetrodebeenmergontstaanrodeenwittebloedcellenenbloedplaatjesuitde
stamcellen
.
Rodebloedcellen
(
erytrocyten
)hebbendevormvankleinerondeschijfjes.
Zondercelkern.Zebevatten
hemoglobine
,diedekleurroodaanbloedgeeft.
Bij
bloedarmoede
(
anemie
)bevathetbloednietvoldoendehemoglobine.Ditkan
komendoordathetlichaamteweinigijzerbinnenkrijgtviavoedsel.
Bijdeproductievanrodebloedcellenspelendezuurstofvoorzieningenvande
nierenenhethormoon
epo
(
erytropotine
)eenrol.
Bloedplaatjes
(
trombocyten
)zijndelenvanuiteengevallencellen.Zevervullen
eenfunctiebijde
bloedstolling
(
bloedstremming
).
Bloedvatisstuk spiereninwandvanbloedvattrekkensamen bloedvatwordt
nauwerenerstroomtminderbloeddoorheen bloedplaatjesblijvenvastkleven
aanbeschadigdewand erontstaateenpropvanbloedplaatjes bloedplaatjes
vergaanwaarbijstoffenvrijkomen stoffenreageren,meto.a.fibrinogeenen
stollingsfactoren
fibrinogeenwordtomgezetin
fibrine
fibrinevormteen
netwerkvandraden bloedstollingbegintenzetdoortotdatdewondis
afgesloten uithetstolselwordt
bloedserum
(eenvloeistof)geperst door
indrogingontstaateenkorstje fabrinedradenlatenlosenhetkorstjeverdwijnt
dewondisinmiddelsgenezen.
Bij
bloederziekte
(
hemofilie
)kanbloednietgoedstollendoordatereen
stollingsfactorontbreekt.

 Wittebloedcellen
(
leukocyten
)hebbenweleencelkern.Zehebbengeenvaste
vorm.Demeestewittebloedcellenbestrijdenbacterindoordezeintesluiten,dit
wordt
fagocytose
genoemd.alswittebloedcellenhierbijzelfookdoodgaan,
ontstaat
etter
of
pus
.
Anderewittebloedcellenzorgenervoordatnaeeninfectiederestenvandode
cellenwordenopgeruimd,ofzeproducerenantistoffen:de
lymfocyten
.
Bijleukemiehebjeteveelwittebloedcellenenteweinigrodebloedcellenen
bloedplaatjes.

Par.6 Weefselvloeistof en lymfe

Aanhetbeginvaneenhaarvatisdebloeddrukhogerdandedrukinhet
omliggendeweefsel.Hierdoorstroomtvochtvanhethaarvatnaarbuiten,
weefselvloeistof
genoemd.Weefselvloeistofbevindtzichtussencellenvande
organen.Cellennemendoordiffusievoedingsstoffenenzuurstofopuithet
weefselvloeistof.
Aanheteindvaneenhaarvatisdeosmotischewaardetussenweefselvloeistofen
bloedplasmaverschillendwaardoorerweefselvloeistofindehaarvatenwordt
opgenomen.Nubevathetkoolstofdioxideenandereafvalstoffen.
Overtolligweefselvloeistofwordtopgenomeninde
lymfevaten
enwordtdan
lymfe
genoemd.Lymfevatenmakendeeluitvanhet
lymfevatenstelsel
.
Uiteindelijkkomtallelymfeterechtintweegrotelymfevaten:de
rechterslymfestam
ende
borstbuis
.Opbepaaldeplaatsenliggen
lymfeknopen
(
lymfeklieren
).Hier
wordtlymfegezuiverdvano.a.ziekteverwekkers.
Bijeen
oedeem
hooptzichweefselvloeistofopindeweefsels.