1464: eerste vergadering van afgevaardigden in de Staten Generaal, bijeengeroepen door Filips de

Goede. Was geen wetgevende vergadering, de plannen van Filips de Goede werden doorgenomen.
1477: Het belangrijkste jaartal. Hier zit een belangrijke scheiding in de tijd. (op het tentamen dit jaar
goed kunnen uitleggen). Overlijden van Karel de Stoute, laatste uit de Bourgondische familie. Karel de
Stoute was anders dan zijn vader iemand van het leger. In een poging om een gebiedje te veroveren voor
zijn totale gebied, werd hij gedood. Dit was in de buurt van Nancy. Hij had geen rekening gehouden dat de
mensen weerstand tegen hem zouden bieden. Zijn enige erfgenaam, zijn dochter Maria van Bourgondie.
Lodewijk de elfde was er snel bij toen Karel de Stoute overleed. Hij wilde van alle leenheren het gebied
terug. Maria moet zich neerleggen bij wat Lodewijk doet. Maria is gebied kwijt, maar voor de Nederlanden
is het positief want er wordt alleen nog maar aan hun aandacht besteed.
1564: Start van de Opstand. Oudejaars Rede Hoge adel, heeft bezwaar geuit tegen de politiek van Filips en
Parma. Dit waarschijnlijk op oudjaarsdag 1564, de raad van State is op dat moment bij elkaar. Granvelle is
net naar huis gestuurd. Hier heeft Willem van Oranje een nieuwe godsdienstpolitiek voorgelegd. Van
Egmont gaat met die nieuws naar Filips.
Filips stuurt Parma een brief waarin staat dat de Protestanten geen tweede godsdienst mogen
hebben in de Nederlanden. Dit terwijl van Egmont denkt dat het wel is gelukt.
1566: Beeldenstorm
1567: komst van Alva -> reactie op de Beeldenstorm, alva nam ook een legermacht mee vanuit Italie.
(60.000 mensen)
10e penning is het meest gehaat onder Alva, van de inning is weinig terecht gekomen. Alva heeft het
voor een groot deel afgekocht bij de regering.
1572-1576: in deze tijd kregen Holland en Zeeland al calvinistische kerken. Veel later wordt het
katholicisme pas verboden. Er waren nog wel veel katholieken in deze gewesten. Pas in de pacificatie
van Gent staat vermeld dat Holland en Zeeland calvinistisch zijn en alle andere gewesten katholiek. 3
jaar later wordt er in de Unie van Utrecht beschreven dat alle gewesten zelf mogen weten welk geloof
ze tolleren. Vanaf dit moment worden steeds meer gewesten calvinistisch.
1572: De watergeuzen nemen Den Briel in.
1575: voorlopig einde van de radicale fase van de opstand.
1576: Pasificatie van Gent
Eisen van de pacificatie van Gent
1. Spaanse soldaten moeten weg
2. Spaanse ambtenaren moeten weg -> adel boos want dit zijn met name mensen uit de 2e stand.
3. Staten- Generaal vergadering, Filips moet dit toestaan en het liefst zelf komen voorzitten.
4. komst Filips naar de Nederlanden, zodat hij dus ook bij de Staten- Generaal langs kan komen.
Alle gewesten zijn het eens met deze eisen. Willem van Oranje heeft die samengesteld.
1579: De pacificatie van Gent valt alweer uit elkaar.

1579: Unie van Utrecht -> Calvinistisch document, veel gewesten zijn hier dus tegen -> Willem van Oranje
was in eerste instantie ook tegen. Dit was het werk van Jan van Nassau. Later stuurt Willem van
Oranje nog wel een brief dat hij niet anders kan dan het tolereren.
- De gewesten steunen elkaar bij oorlog, maar de gewesten worden geen eenheidsstaat.
- Er komt wel een belastingsysteem voor alle gewesten, maar dit was alleen voor
oorlogsvoering.
Er staat meer in de Unie over de onafhankelijkheid van de gewesten van over samenwerking.
1580: Filips verklaard van Oranje vogelvrij. Toch heeft Filips dit heel lang tegen proberen te houden
vanwege zijn vrome katholieke geloof. Hij dacht dat hij er in het hiernamaals last van kon krijgen.
Granvelle heeft hem overgehaald.
1581: afzetting van Filips II
Plakkaat van Verlatinghe betekend het einde van het tijdperk van Filips II. Er moet na Filips een
nieuwe soevereine vorst komen.
Soevereiniteit komt per gewest te liggen bij de Statenvergadering en niet bij de Staten- Generaal. De
Staten- Generaal is er namelijk alleen voor buitenlandse politiek en oorlogsvoering.
1585: liet Parma de keus om alle protestanten te laten vertrekken uit Antwerpen. Ze mochten hun
bezittingen meenemen, wat over het algemeen heel redelijk is. Deze mensen vertrokken vanuit
Antwerpen richting Zeeland en Holland en namen heel veel kennis over verschillende zaken mee. Ook
de Hugenoten vluchtten massaal naar de Nederlanden. Dit had Parma compleet verkeerd ingeschat.
1588: Het besluit onafhankelijk te worden moet in alle talen worden vertaald. Alle landen wisten dus wat de
Nederlanden hadden gedaan en waarom ze dat hadden gedaan.
1588: Hendrik III sterft. Frankrijk zou een protestantse koning kunnen krijgen. Filips vindt dit heel erg
en wil helpen. Parma wil dit tegenhouden omdat hij de opstand naar zijn hand zet. Naar Frankrijk
gaan heeft voor hem weinig toegevoegde waarde. Uiteindelijk wordt hij toch gestuurd.
1588: Staten-Generaal heft de soevereiniteit van een eenhoofdig persoon op. alle gewesten mochten
vanaf nu zelf bepalen. Voor 1588 hebben de Nederlanden een nieuwe vorst proberen te vinden. Heel
Europa had ook een soevereine vorst. Na Filips II wilden de Nederlanden ook een nieuwe maar dit mislukte
keer op keer. De soevereiniteit komt dus te liggen bij de organen. De gewestelijke Statenvergadering was de
hoogste baas.
1589: Hertog van Parma is weg en de Nederlanden houden de soevereiniteit zelf.
1599: Slag bij Nieuwpoort. Er is bij Maurits een rancune opgewekt die hij later heeft uitgevoerd en waarbij
JVO het onderspit heeft gedolven. Maurits werd gevraagd om met een leger door Zuid- Nederland te
trekken, hij vond dit een erg slecht idee. JVO drijft door dat Maurits dit wel deed. Ze gingen met de gehele
Staten- Generaal. Dit zou Maurits het idee hebben kunnen gegeven om JVO terug te pakken. Ondanks de
grote overwinning.
1609 - 1621: Twaalfjarig bestand
Een korte pauze van oorlogsvoering, men was oorlogsmoe. In 12 jaar wilden ze een vrede bereiken.
Als dit niet zou lukken dan werd er na die 12 jaar weer verder gevochten.

Bestandstwisten: Nederlanders kregen ruzie met elkaar. (Burgeroorlog) de ruzie was binnen het
calvinisme. Het was een politieke/ theologische ruzie. Ook wel een detail in de calvinistische leer.
Calvijn zei ook dat ook al leef je slecht of goed dat dat helemaal geen invloed uit kan oefenen op het
hiernamaals. Calvijn was van mening dat er al een soort van lijst was met namen van mensen die wel naar
het goede deel gingen. Er waren van te voren dus al uitverkorenen. Hier kreeg hij heel veel kritiek op.
De standpunten van de hoogleraren lagen weinig uit elkaar:
Gomarus -> las Calvijn letterlijk zoals het was.
Arminius -> las Calvijn iets anders en zette op papier dat er wel enige speelruimte over het
hiernamaals.
Dat Arminius was afgeweken was een groot gevaar. Arminius en zijn gevolg werden veroordeeld als
ketters. Een kleine afwijking was volgens de volgelingen het ergst. Arminius werd verdacht van
katholiek denken en juist dat was de vijand. Vandaar gelijk de ketterij.
1609: De fatale ommekeer in de verhoudingen tussen JVO en Maurits. Maurits -> Zeeland, JVO ->
Holland. (de bestandssluiting) JVO wilde vrede en Maurits wilde oorlog voeren. (volgens Groenveld)
Contra- remonstranten worden ook wel gezien als de arme orthodoxen. Toch valt dit te betwijfelen
want het zijn niet alleen maar mensen van een bepaalde klasse. In alle sociale groeperingen komen
contra- remonstranten voor.
De contra remonstranten kregen geen apart kerkgebouw, ook niet na lang optreden (toegeven aan
tolerantie!!) Remonstranten volgen Arminius, Contra-remonstranten volgen Gomarus
Groenveld kiest kant voor JVO, Maurits kwam steeds met belang van de Unie en zorgde voor veel
onrust. De Unie bestond alleen voor oorlogsvoering en buitenlandse politiek. Godsdienstpolitiek had
daar niets meer mee te maken.
Groenveld geeft ook aan dat de contra remonstranten de grote boosdoeners zijn. Ze komen namelijk
steeds met nieuwe eisen. Ze wakkeren steeds het vuurtje opnieuw aan, ook in tijden van rust.
1609: Hollandisering van de oorlog. Veel mensen denken dat de oorlog alleen door Holland werd gevoerd
en niet door de andere gewesten. Dit had een aantal redenen:
- 1572-1576: Alleen Holland en Zeeland zijn op dit moment in oorlog met de Spanjaarden.
- Holland betaalde aan de Staten- Generaal veel meer geld dan alle andere gewesten.
- Holland had bij besognes altijd een stem meer.
- Bij veldtochten van de Staten- Generaal mocht er altijd 1 Hollander meer mee.
De oorlog was niet alleen een Hollandse aangelegenheid, hun belang in de oorlog was alleen veel
groter. Formeel had Holland meer te zeggen dan de andere gewesten. In de praktijk had Holland wel meer
overwicht, maar dat lag ook aan de bestuurders van dat moment. JVO bijvoorbeeld was een van de
beste van Holland.
1619: Oldenbarnevelt veroordeeld en onthoofd. Een schandelijke gebeurtenis. Werd bestempelt als
landverrader terwijl hij dit niet was. Dit alles vanwege Maurits zijn machtswellust en eer.
1625: Frederik Hendrik wordt stadhouder. Frederik Hendrik stelt zich meer op als een vorst. Je kan zien dat
de oorlog op zn einde kwam. Frederik was nu ook opgewassen tegen de andere (absolute) vorsten in
Europa. Frederik zorgde ook voor een vorstelijk karakter. Toch bleef de Statenvergadering de baas in de
gewesten.

Frederik was wel vaak bij de Staten- Generaal aanwezig, maar hij stelde ze niet samen. Hij mocht er gewoon
bij zijn. dit is zo tot 1795. (uiteenvallen van alle staatjes). Frederik Hendrik is diplomaat en heeft een
aanvallende houding naar de Spanjaarden toe. Hij wilde eerst de Spanjaarden nog wat schade toebrengen,
dat zou namelijk voor de vredesonderhandelingen beter zijn.
1630: De steden Amsterdam, Delft en Rotterdam willen vrede. Haarlem en Leiden willen dat niet, dit
willen zijn oorlog. De twijfelende steden in Holland worden steeds meer naar de anti- oorlog steden
getrokken.
Zeeland is het meest fanatistisch om door te vechten. Dit kwam door het calvinisme o.l.v. Maurits en
door de winst die het gewest boekte bij de kaapvaart op de Spanjaarden. Als er vrede zou komen dan
zou dat wegvallen.
Friesland en Groningen willen ook dat de oorlog wordt voorgezet. Ze vonden dat hun oostgrens niet
goed was verdedigd.
Overijssel en Gelre sloten zich daar niet bij aan, ze wilden samen met Utrecht en Holland juist vrede.
1633: Het concordaat van Trente
Internationale diplomatieke verwikkelingen
- Frankrijk en Engeland zijn belangrijk voor de Republiek, ook na 1648
Frankrijk -> het aangewezen land dat gold als steunpilaar van de opstand. Ook al in de tijd van
Willem van Oranje. Duitse Lutheranen hadden ook geprobeerd om de Republiek te helpen maar dit
konden zij niet goed, onder meer omdat ze maar een kleine groep waren. De Hugenoten hebben
Willem van Oranje geholpen maar ook dit was geen succes o.a. de Bartholomeusnacht
(bloedbruiloft).
Frankrijk was het beste land om de Republiek te helpen bv. Door de hertog van Anjou te kiezen als
vervanger van Filips II. Frankrijk en Spanje lagen vaak in oorlog, het was dus veilig om op dat moment
aan Franse kant te staan. De Republiek had daardoor minder aandacht.
1635: Frankrijk wordt verdragpartner van de Nederlanden, de Zuidelijke Nederlanden moesten
worden teruggenomen van de Spanjaarden. Er worden afspraken gemaakt over de verdeling van het
eventueel in te nemen land. De Republiek zou in ieder geval Antwerpen krijgen, anders zou dit een te
grote concurrent worden van Amsterdam. Frankrijk zou er door dit veel gebied bij kunnen krijgen.
(ook na 1648 is dit verdrag belangrijk).
Een aantal mensen waren tegen het verdrag met Frankrijk want het was een te sterk buurland. De
Zuid- grens was op deze manier kwetsbaar. De Zuidelijke Nederlanden onder leiding van Spanje was
een veel minder grote concurrent.
Later hadden ze ook gelijk gehad door de komst van Lodewijk XIV, hij wilde de Noordzee als zijn
noordgrens hebben. (een buffer is een non- militaire zone in tijden van oorlog). Men probeert in de
republiek de grenzen goed te bewaken.
1637 verovering van Breda, onder leiding van Frederik Hendrik.
1639 -> tweede onoverwinnelijke Spaanse Armada vloot naar de Nederlanden. Vanuit Spanje
worden er nieuwe marine eenheden opgezet. Op zee worden ze verslagen door Tromp
1644 -> definitieve overwinning op de Duinkerker kapers. Ook dit door Tromp.
1600- 1644 -> er zijn veel kapers die in de straat van Galles operen.

1646: Beginnen de onderhandelingen al. Veel grote landen hadden de Republiek al de

soevereiniteit toegewezen. De Spanjaarden wilden daar niks van weten, het waren de tegenstanders
van de Spanjaarden natuurlijk, die in hun ogen niet op gelijke hoogte mochten komen te staan. De
andere landen vonden dat de Republiek wel toegang moest krijgen maar er werd wel getwist over de
status die de Nederlanden zou krijgen. Toch hebben de Spanjaarden zich hierbij neer moeten leggen.
Doordat Frederik Hendrik de Republiek had gesterkt waren ze ook sterker in de onderhandelingen.
1647 Frederik Hendrik overlijd.
Volgens hem was het belangrijk om alle belangrijke steden in te nemen. Dat was later ook handig
voor de vredesbesprekingen. Steden waren altijd belangrijk dan stond je sterker. De beveiliging op de Noord
en Oostgrens krijgt een te grote rol, dit terwijl de oorlog zich voort gaat zetten op zee.
1648: Vrede van Munster
Eisen van Spanje voor de onderhandelingen
- Spaanse soevereiniteit zal worden hersteld over het hele statengebied -> niet gelukt.
- Katholieke godsdienst moest worden herkend als 2e godsdienst na het calvinisme -> doordat
de Spanjaarden het calvinisme als eerste godsdienst erkennen tonen ze hun zwakheid. Dit
lukt ook niet, de onderhandelingen hebben lang geduurd maar de Nederlanden gooiden het
op de gewetensvrijheid die er in de gewesten al was.
- Na 1648 wilde Spanje baas over de Zuidelijke Nederlanden zijn. De Schelde moest open en
Antwerpen moest een belangrijke handelsstad worden. Zeeland kreeg het recht om zelf de
Schelde af te kunnen sluiten.
- 1646- 1647: Spanjaarden eisten het recht op om VOC/WIC schepen uit de wateren te
verdrijven, ook dit mislukte, ze krijgen gewoon toegang.
Tot 1648: Alleen oorlogsvoering en buitenlandse politiek waren zaken van de Staten- Generaal. Na
1648 komen er voor de Staten- Generaal de generaliteitslanden bij (Limburg en Brabant)
1650: Stagnatie van de economie (volgens Groenveld)
1672: Willem III wordt stadhouder van 5 gewesten in de Republiek, ook was hij al koning van
Engeland. Dit was eigenlijk de grote reden van de grootmacht status van de Republiek. Ze werden
gelinkt met Engeland.
Willem III was net zo machtig als Lodewijk, Hij heeft ook goed opgetreden tegen Lodewijk. Hij hield
de Republiek met name overeind.
1702 -1713: Spaanse successie oorlog start. Spaanse successie oorlog eindigt met de Vrede van Utrecht.
1748: Het stadhouderschap wordt erfelijk, maar dan ook voor alle gewesten.
Tot 1795: is het er nooit van gekomen om in de Republiek meer centralisatie toe te passen.
Na 1795: werden de nadelen van de soevereine gewesten erkend, maar er werd nagenoeg niks aan
gedaan.
Binnen elk gewest nemen niet alle steden en dorpen aan van wat er wordt verlangd. Ook zij wilden
hun eigen autonome koers varen. Dit maakt het geheel ook heel moeilijk.