BR EFTAL, BN EFTAL

Samed Behrengi

Fakir ve susuz kyn bitiiinde ok byk bir ba

vard, gzel mi gzel, iinden suyu akan, meyva
aalaryla dolu bir ba. Ba o kadar byk ve aalkt
ki bir ucundan drbnle baksan, br ucunu
gremezdin.
Ky aas birka yl nce araziyi parselleyip
kyllere satm, ama ba kendine ayrmt. Tabii
kyllerin arazisi dz ve aalk deildi. Su da yoktu
stelik. Vadinin ortasnda bir dzlk vard. te aann
ba orasyd. Kyller aadan satn aldklar tepelerdeki
engebeli arazilerde ve vadideki yamalarda arpa,
buday ekiyorlard.
Her neyse, geelim bunlar; belki de ykmzle ilgisi
yok.
Bada iki eftali aac yetimiti. Biri daha kk ve
genti. Bu iki aacn yapra, iei tpatp birbirine
benzerdi. Her gren daha ilk bakta ikisinin de ayn cins
aa olduunu anlard.
Byk aa alyd. Her yl iri iri, pembe pembe,
gzel eftaliler verirdi. Avuca zor san bu eftalileri
insan srp yemeye kyamazd.
Bahvan byk aac bir yabanc mhendisin
aladn, ay da memleketinden getirdiini sylerdi.
Bu kadar ok para harcanan bir aacn eftalileri de
elbette kymetli olur.
Nazar demesin diye birer tahtaya Kur'n'dan "Ve in
yekd" yeti yazlp aalarn gvdesine tutturmulard.
Kk eftali aac hemen hemen her yl bin iek

aar ama bir eftali bile vermezdi. Ya ieklerini dker,

ya da eftaliler olgunlamadan sararp dklrd.
Bahvan elinden geleni yapyordu yapmasna ama
kk eftali aacnda hi deiiklik olmuyordu. Her yl
dallanp budaklanyor, yine de ila niyetine bir eftali
bile bytmyordu.
Kk aac da alamak geldi bahvann aklna;
ama aa yine deimedi. nat ediyordu sanki. yice
bunalan bahvan bir hileyle aac korkutmak istedi.
Gidip bir testere getirdi; karsna da seslendi. Kk
eftali aacnn nnde testere bilemeye koyuldu.
Testere bir gzel bilendikten sonra geri geri gitti; "imdi
gelip seni kknden keseceim. Hele eftalilerini dk de
greym bakaym!" der gibi aacn zerine yrd.
Daha bahvan aaca yaklamadan kars elinden
tuttu:
- lm gr, n'olur hakim ol kendine. Sana sz
veriyorum, nmzdeki yldan itibaren eftalilerini
dkmeyip bytecek. Yine tembellik ederse o zaman
ikimiz birden keser, odununu tandrda yakarz.
Bu oyun da aata bir deiiklik yapmad.
imdi bilmek istiyorsunuz kk eftali aacnn
szlerini ve neden meyvalarn olgunlatrmadn, deil
mi? Pekala. Dinleyin yleyse.
***
Kulaklarnz iyi an. Kk eftali aac konumak
istiyor. Artk t karmayn; bakalm kk eftali aac
ne diyor. Servenini anlatacak galiba:
"Biz yz, yzelli eftali bir sepette duruyorduk.

Gne zarif kabuklarmz kurutmasn, al yanaklarmza

toz konmasn diye bahvan stmze asma yapra
rtmt. ncecik asma yaprandan hafif bir yeil k
giriyordu ieri. Bu renk yanaklarmzn allyla karp
ok ho bir manzara oluturuyordu.
Daha gne domadan koparmt bahvan bizi. Bu
yzden bedenlerimiz serin ve nemliydi. Sonbahar
gecelerinin souu hl stmzdeydi. Yeil yapraklarn
arasndan hafif bir k geip sca iimize iliyordu.
Tabii, biz bir aacn ocuklarydk. Bahvan her yl
ayn zamanda annemin eftalilerini toplayp sepete
koyuyor ve ehre gtryordu. Orada aann evinin
kapsn alyor, sepeti verip kye dnyordu. imdi de
yle ya.
Dediim gibi biz yz, yzelli olgun ve sulu
eftaliydik. Benim de tatl ve leziz suyum vard.
Yumuak, incecik kabuum atlayacak gibiydi.
Yanaklarmn krmzln grsen mutlaka plak
olduum iin utandm sanrdn. Hele hele, ykanm
gibi stmde bamda sonbahar iyleri vard.
ri, etin ekirdeim yeni bir yaam dlyordu.
Daha iyisini syleyim, ben yeni bir hayat
dnyordum. ekirdeim ayr deildi benden.
lk bakta grlmek iin bahvan beni sepetin
stne koymutu; belki de daha iri ve sulu olduum
iin. Kendimi vmyorum burada. Frsatn bulan her
eftali geliir, byr ve olgunlar, bol sulu olur. Ama
tembellik edip de kurtlara aldanan, onlara derilerine,
etlerine, hatta ekirdeklerine kadar girme izni veren
eftaliler geliemez.
Sepette durduumuz gibi aann evine gitmi
olsaydk, ben aann sevgili kzna nasip olacaktm.

Aann kz da benden bir srk alacak, frlatp atacakt.

Aann evi tabii ki evinden ieri bir tane eftali,
salatalk, zerdali girmeyen Sahibali ile Pulad'n evi gibi
deildi. Oysa bahvan, aann kz iin yabanc
lkelerden meyva getirttiini sylyor. Kzna uakla
portakal, muz, zm, hatta iek getirtiyor. Bunun iin
de su gibi para harcamas gerek. imdi hesap et
bakalm aann kznn giysi, okul, yiyecek, doktor,
bakc, uak, oyuncak, seyahat ve gezme tozma
parasn. Sen de, her ay onbin Tmen, ben diyeyim
onbe bin Tmen; yine az olur.
Gelelim konumuza.
Bahvan elinde sepet, ban ortasndanki baheden
geerken birden ayann altndaki san yuvas kt;
nerdeyse yere kapaklanacakt. Ama ayakta durmay
baard. O srada sepet iddetle sarsldndan ben
kayp yere dtm. Bahvan beni grmedi; ekti gitti.
Gne, nlarn tm baa gndermeye balamt.
Toprak biraz lkt ama gne ok scakt. Belki de benim
vcudum gibi serindi.
Scak yava yava kabuumdan geip etime kadar
ulat. Vcut suyum da snd. Sonra scaklk
ekirdeime geldi. Bir sre sonra susamakta olduumu
hissettim.
Annemin yanndayken ne zaman susasam ondan
suyumu alrdm; daha ok stme vurup beni stsn
diye gnee bakardm. Gne nlar stme gelir ve
yanaklarm smscak olurdu. Annemden su emer, gdam
alr ve vcut suyum kaynamaya balard. Yzmdeki
damarlar daha bir al al olur, arlardm; annemin
kolunu eer, kvrlrdm.
Annem "Gzel kzm, gneten kama. Gne bizim

dostumuz. Toprak bize gda verir, gne de onu piirir.

stelik sen gne sayesinde gzelsin. Bak, gneten
kananlar nasl da sar benizli ve kemikliler. Gzel
kzm, bir gn gne yere darlr da parlamayacak
olursa, yeryznde canl diye bir ey kalmaz; ne bitkiler,
ne hayvanlar." derdi.
Bu yzden gcm yettike kendimi gnee teslim
eder, gnein scakln emer ve iimde toplardm.
Gnden gne glendiimi grrdm. Hep sorardm
kendime:
"Gnn birinde birisi gnei gcendirirse ve gne
de bize kserse ne olurdu halimiz o zaman?"
Nihayet bir gn anneme sordum:
- Anneciim, gnn birinde gne hanm darlr da
bize kserse, ne yaparz?
Annem yapraklaryla yzmdeki tozlar sildi:
- Neler dnyorsun byle! Sen akll bir kzsn.
Biliyor musun kzm, gne hanm birka kendini
beenmi yznden ksmez bize. Ama yava yava
n ve scakln yitirip lebilir. te o zaman baka
bir gne bulmamz gerekir. Yoksa karanlkta kalr,
souktan donar ve kururuz.
Sahi, nerde kalmtk?
Evet, evet, scan ekirdeime kadar gelip beni
susattndan sz ediyordum. Bir sre sonra vcut
suyum kaynamaya, kabuum kurumaya ve atlamaya
yz tuttu. Bir karnca koa koa geldi, etrafmda
dnenmeye balad.
Sepetten dtmde kabuum bir yerden atlam
ve vcut suyumun bir ksm dar dklm, gnete
katlamt. Karnca bandaki hortumu zsuyuma
sokup iti. Sonra brakt beni. Hortumuna bakt, bakt,

sonra yine daldrd hortumunu, kaldrd duyargalarn.

yle hzl ekiyordu ki hortumu kknden sklecek
sandm birden. Karnca biraz daha zorlad. Sonunda
katlam zsuyumu yerinden skp, sevinerek koa
koa yanmdan uzaklat.
Tam bu srada bir ses duydum. ki kii duvar
bahesinden ieri atlad ve koa koa bana doru geldi.
Sahibali ile Pulad'd bunlar. Meyva ile karnlarn
doyurmaya gelmilerdi. tekileri gibi bahvann
tfeinden korkmazlard. Dier kyller admlarn
atmazlard baa ama Pulad ile Sahibali ayaklar plak,
yrtk prtk yamal bir pantolonla hep dolarlard bada.
Bahvan birka kez arkalarndan ate etmi, yine
kamay baarmlard. O zamanlar ikisi de yedi sekiz
yalarndayd.
Uzun szn ksas, o gn koa koa geldiler,
stmden atlayp anneme gittiler. Baktm biraz sonra
geri dnyorlar; hem de canlar ok sklm bir halde.
Konumalarndan bahvana kzdklarn anladm.
Pulad:
- Grdn m? Bu da bahenin son meyvas. Bir
tanesi bile ksmet olmad.
Sahibali:
- Ne yapabilirdik ki? Adam bir ay boyunca elinde
tfek aacn dibinden kmldamad.
Pulad:
- Lanet olas kpek herif! Bir tane bile brakmam
bize. O sulu olanlarndan bir tanesini azma tktrmay
ne isterdim, bilemezsin!.. Hatrlyor musun, geen yl ne
kadar ok eftali yemitik?
Sahibali:
- Biz insan deil miyiz yani. Hepsini birer birer

koparp zkkmlansn diye o kpek herife veriyor. Su

bizde zaten. Miskin miskin oturup ky talan etmesine
izin veriyoruz.
Pulad:
- Biliyor musun Sahibali, ya bu ba kyn mal olur
ya da btn aalar yakarm.
Sahibali:
- Birlikte yakalm.
Pulad:
- Yakmazsak erefsiziz.
ocuklar ylen sinirlenmiti, yle tepiniyorlard ki
tekme yemekten korktum birden. Ama, yapmadlar. Ben
tam karlarndayken Pulad'n ayana diken batt. Pulad
eilip dikeni karrken gz bana iliti, ayandaki
dikeni unuttu. Beni yerden alp Sahibali'ye "Bak
Sahibali!" dedi.
ocuklar beni elden ele dolatrp sevindiler. Beni
yle yemek istemediler. ok scaktm. Serinletip
yemelerini istiyordum; o zaman daha ok tad verirdim.
Kr kr kirli elleri kabuumu tahri ediyordu. Ama
memnundum halimden. Son zerreme kadar beni
lezzetle yiyeceklerini, sonra yalanp parmaklarn
emeceklerini biliyordum. Tadm gnlerce, haftalarca
damaklarnda kalacakt.
Sahibali:
- Pulad, yemin ederim hi byle iri eftali
grmemitim.
Pulad:
- Hayr, grmemitik.
Sahibali:
- Havuz kenarna gidelim. Serinletip yersek daha
lezzetli olur.

Beni yle dikkatle gtrdler ki sanki vcudum

incecik bir camdan yaplmt da bir sarsntda dp
klacak gibiydim.
Havuz kenar serin ve glgeliydi. Kavak ve stler
yle serin bir glge salmlard ki daha ilk nefeste
serinlii ekirdeime kadar hissettim. Dikkatle beni
suya braktlar. Drt kk ve kirli el smsk suda tuttu
beni. Su buz gibiydi. Biraz bekledikten sonra Pulad:
- Sahibali!
- Ha, syle.
- Diyorum ki bu eftali ok kymetlidir deil mi?
- Evet.
- Evet demekle olmaz. Sence ne kadar eder?
Sahibali biraz dnd:
- Ben de ok deerli olduunu sylyorum.
- Mesela ka?
Sahibali yine dnd:
- Bir gzel soutursak...hmmm.. bin Tmen.
- Senin de hi paradan anladn yok.
- yi, maallah, sen hazinenin bana oturmusun;
sen syle bakalm ka edermi?
- Yz Tmen.
- Bin yzden daha ok ama.
- Valla uydurmuyorum; babamdan duydum.
- Madem yle, belki ikisi de birdir ha? Ben de
uydurmuyorum; babamdan duydum.
Pulad yavaa dokundu bana:
- Ellerim dondu. Bence yeme zaman geldi.
Sahibali de dikkatle dokundu bana:
- Evet, buz gibi olmu.
Sonra sudan kard beni. Dar knca dary
scack hissettim. Sandklarndan daha leziz olduumu

gstermek iin beni hemen yemelerini istiyordum.

Gneten ve annemden aldm tm gda ve scakl bu
iki kyl ocuunun bedenine ulatrmakt arzum.
Pulad ile Sahibali beni yemeye karar verdiklerinde,
mrmde ka defa halden hale girdiimi, daha da ka
defa gireceimi dnyordum. Kendi kendime
dndm: "Bir zamanlar vcudumun zerreleri toprak
ve su idi, bazlar da gne . Annem bunlar az az
topraktan emdi, emdi, dallarnn ularna kadar ulatrd.
Sonra annem tomurcukland, iek at ve yava yava
ben ortaya ktm. Vcudumdaki tm zerreleri az az
annemin bedeninden aldm, gne nlaryla
kartrdm. ekirdeim, kabuum ve etim olutu ve
nihayet olgun, sulu bir eftali oldum. imdi Pulad ile
Sahibali beni yiyorlar. Bir sre sonra zerrelerim onlarn
vcutlarnda et, sa, kemik olacak. Elbette bir gn onlar
da lecek.O zaman benim vcudumun zerreleri ne
olacak?"
ocuklar beni yemeye karar verdiler. Sahibali beni
Pulad'a verdi:
-Isr bir kere.
Pulad bir srk ald ve Sahibali'ye verdi beni. Sonra
balad yalanmaya. Sahibali de bir srk ald ve beni
verdi Pulad'a.
Dediim gibi tadm damaklarnda kald.
imdi etlerim ortadan kayboluyordu ama ekirdeim
yeni bir yaam dncesindeydi. Bir dakika sonra eftali
olarak benden geriye hibir ey kalmamt. Oysa
ekirdeim ne zaman ve nasl yeermeye balayacan
planlyordu. Ben belirli zamanlarda lyor ve tekrar
diriliyordum.
Son kez Pulad beni azna ald ve son zerresine

kadar etlerimi emdi. Beni azndan kardnda artk

eftali deildim. Sert kabuklu, iinde yeni bir yaamn
tohumunu gizleyen canl bir ekirdektim. Sadece
kabuumu atlatp yeerecek kadar dinlenmeye ve
nemli topraa ihtiyacm vard.
ocuklar parmaklarn son defa emip yalandktan
sonra Pulad:
- imdi ne yapalm?
Sahibali:
- Suya girelim.
Pulad:
- ekirdeini yemeyelim mi?
Sahibali:
- Bir planm var. Brak, kalsn.
Pulad beni st aacnn dibine brakt. Gerisin geri
gitti gitti; sonra koa koa srtst suya atlad. Atlarken
dizlerini karnna kadar ekmi, elleriyle dizlerini
sarmt. Bir an suda kayboldu, rpnd ve ayaa kalkt.
evresindeki amurlar da bu arada suya kart. Su
enesinin altna kadar geliyordu. Bandan, kulandan,
yznden yosunlar sarkyordu.
Sahibali:
- Pulad, yzn o yana evir.
Pulad:
- Pantolonunu mu karacaksn?
Sahibali:
- Evet. Babamn yzdmz anlamasn
istemiyorum. Dver yoksa beni.
Pulad:
- leyin dneceiz eve. Daha vaktimiz var.
Sahibali:
- Tependeki gnei grmyor musun yoksa?

Pulad bir ey demeyip yzn br tarafa evirdi.

Sahibali'nin suya d sesini duyunca yzn evirdi,
sonra yzmeye, suya dalmaya ve birbirlerine su atmaya
baladlar. "Ge oldu" deyip sudan ktlar. Pulad
pantolonunu birka defa silkeledi. Sonra beni de
stn dibinden alp yola koyuldular. Ban sonundaki
duvara trmanp br tarafa atladlar. Ky evleri aann
bandan daha uzakt.
Pulad:
- Eee, onun iin bir plann vard hani.
Sahibali:
- Glge gelsin iyice, sana seslenirim. Tepeye kar
otururuz, orada sana planlarm sylerim.
Kyn sokaklar tenhayd ama her taraf sinek ve
gbre doluydu. ri bir kpek duvarn stnden atlayp
ayamzn nnde durdu. Pulad kpei okad sonra
kalkp evine gitti. Kpek de onun peinden eve girdi.
Sokak yoku yukaryd. Yoku ylesine dikti ki yol ile
Pulad'n evinin dam ayn seviyedeydi. Sahibali
damlardan geerek evine gitti. Birka ev yukarda kendi
evleri vard. Beni avucunda smsk tutup bahelerine
atlad. Ayaklar dizlerine kadar annesinin bir saat nce
dkt hayvan dksna batt. Sahibali'nin bundan
haberi yoktu. Annesi ses duyunca evden ban uzatt:
- Sahibali, abuk babana bir lokma ekmekle su
gtr.
Sahibali beni tavlaya gtrd ve bir kede,
gbrelerin arasnda bir delik ap beni oraya gmd.
Artk karanlk ve gbre kokusu dnda hibir ey
anlamadm. Orada ka saat kaldm hatrlamyorum.
Keskin gbre kokusundan neredeyse boulacaktm.
Nihayet stmden gbrenin kaldrldn hissettim.

Sahibali'ydi. Beni kard, bir iki kez elleri arasnda

ovuturdu, temizlemek iin pantolonuna srd.
Geldiimiz yoldan gittik; Pulad'n evinin damna geldik.
Annesiyle kzkardei damda tezek yaparken kuru
tezekleri duvardan alp istifleyen komu kadnla
konuuyorlard.
Sahibali Pulad'n annesine sordu:
- Pulad nerde?
- Pulad keiyi kra kard; evde yok.
Pulad' tepede bulduk. Kara keiyi salvermi,
otlatyordu. Kendisi de kpeiyle birlikte bizi bekliyordu.
Pulad ile Sahibali'nin ciltlerinin kabuumun rengiyle ayn
olduunu farkettim birden. kisi de gnete o kadar
plak kalmlard ki tenleri bronzlamt.
Pulad sabrszlkla:
- Eee, plann anlat bakalm.
- Bir eftali aacnn olmasn ister misin?
- Deli misin, istemezmiyim hi.
- Gidelim yleyse.
- Keiyi ne yapacaz?
- Eve brakalm.
- Gne batmadan getirmememi syledi annem.
- Kpei banda brakrz yleyse.
Pulad kpein ban, kulan okad:
- Ben dnene kadar keiye gz kulak ol, tamam m?
Koa koa gittik bir ban duvar dibine. Sahibali:
- Atla haydi.
- Artk plann gizlemen gerekmez. Anladm ben.
eftali ekirdeini ekeceiz.
- Doru. ekirdeimizi ban ucundaki srta dikeriz.
Birka yl sonra biz de eftali aac sahibi oluruz. Neden
baka bir yere deil de buraya diktiimizi anlayacaksn.

Tepede, talarn arasnda eftali aac bymez.

Aa su ister, yumuak su ister.
- Tamam tamam, nutuk ekmeye kalkma. Yukar
kp bakaym bir, bahvan gelmi mi?
Bahvan henz ehirden dnmemiti. Pulad ile
Sahibali ban bir kesinde topra kazdlar. Beni
atklar ukura yerletirdiler, stm kapatp gittiler.
Karanlk ve nemli toprak beni sard, sktrp
vcuduma yapt. Tabii o zaman yeeremezdim.
Yeerme gc kazanmam iin bir sre gemeliydi.
Topraa ileyen souktan k geldiini, topran
karla kaplandn anladm. Yarm kar mesafeye kadar
toprak donmutu ama topran alt beni tmeyecek,
dondurmayacak kadar scakt.
Bylece geici bir sre iin hareketsiz kaldm,
topran altnda tatl bir uykuya yattm. Bahar gelince
glenerek uyanmak, yeermek, topraktan kmak ve
Sahibali ile Pulad iin bol meyval bir aa olmak iin
uyudum. ri, sulu ve utanga gzel kzlarn yanaklar gibi
eftalileri olan bir aa olmak iin.
Kn grdm ryalardan pek fazla bir ey
hatrlamyorum. Ama sadece bir dmde byk bir
aa olduumu, Pulad ile Sahibali'nin stme kp
dallarm salladklarn, kyn tm plak ocuklarnn
yanma toplandn, eftalilerimi havada kaptklarn,
lezzetle yediklerini, azlarndan akan sularn
gbeklerine kadar szldn grdm. Kel bir ocuk
durmadan Pulad'a sesleniyordu: "Pulad. Yediklerimizin
ad neydi, sylemedin. Eve dnnce bykanneme ne
yediimi sylemek istiyorum. ok yedim, ama o kadar
lezzetliydi ki hl doymadm. Yine yiyebilirim, yine
yiyebilirim."

stlerinde hibir ey olmayan iki ocuk daha vard.

Azlarna, burunlarna, bllerine sinek mt.
ocuklar ellerine kocaman kocaman eftali alm, zevkle
srp "h h" diyorlard.
Bu dlerimden biriydi.
Son olarak badem ieini grdm dmde.
Hasta ve baygn yatarken yumuak bir ses geldi
birden. Sesle birlikte tandk kokularn topraa girmekte
olduklarn hissettim. yle diyordu bir ses: "Badem
iei, gel kokunu gzel eftalinin yzne sr. Yine
uyanmazsa yzne, vcuduna sr ellerini. Gzel kokuyu
iyi alr. Her ne ise ite, en ksa zamanda uyandr.
Filizlenip yeerme zaman. Btn ekirdekler uyanyor."
stmde ve yzmde hareket eden badem
ieinin elleriyle kokusu yle hotu ki hep uyumak
istiyordum. Ama olmad. Uyandm. Tekrar uyur gibi
yapmak istediimde badem iei: "Artk nazlanma
canm. Karnnda yaam tohumu var, yeermeye,
bymeye, meyva vermeye karar verdin, yle deil
mi?" dedi.
Badem iei gzel bir gelin gibiydi. Beyaz ve
tertemiz kardan bir elbise giymiti ve dudaklar
tomurcuklanmt. Ben tabii kar grmemitim.
eftaliyken annemden renmitim karn nasl bir ey
olduunu.
Badem ieinin nce kimle konutuunu, kimin
onu bama gnderdiini bilmek istiyordum. Badem
iei kollarn boynuma att, beni pt ve glerek "Ne
kadar iri csselisin! Kucama smyorsun!" dedi.
Sonra baharn buraya geldiini, yeerip filizlenme
zamannn yaklatn syledi.
Bahar ismini duyunca uyuyordum da uyanverdim

sanki. Baharn gelip gittiini ve henz kabuumu

yaramadm sanyordum. Bu dnceler iinde
uykumdan sradm. Baktm, karanlk ve slak toprak
beni kucaklam naz yapyor. Kabuum dardan slakt
ve ierisi terlemiti. Yzmden su zerreleri dklyor,
her yanm saryor, bedenime ileyip topraa gidiyordu.
Etrafmda birka bitki tohumu vard ve kklerini
yayyorlard. Biri basbaya boy atm, sanrm
topraktan dar kmt. ncecik kkleri balarn o yana
bu yana eviriyor, gda ve su zerreciklerini emiyor, bir
yerde toplayp yukar gnderiyorlard. Tanmadm bir
baka bitki tohumu da kk kk kk salm, ban
emi, sabrla usul usul topra deliyor, yukarlara
kyordu. ki gn sonra gnein douunu izlemeye
karar vermiti.
Vcudumun tam altndan baka bir kk geiyor;
ilerlerken hep gdklyordu beni. Su kenarndaki badem
aacna ait olduunu sylyordu. Badem kkleri de var
gcyle topran nemini ve gda taneciklerini emip iine
alyordu.
stme akan su, topran stndeki kara aitti ve
birka gn sonra kesildi.
Bir gn bir hrt duydum. Bir grup kara ve akll
karnca yanma gelip beni srmaya baladlar. Karncalar
gnein scakln, bahar kokusunu topraa
getirmilerdi. Isrmalarndan tnel atklarn anladm.
Bir sre daha beni srmaya devam ettiler ama beni
delemeyeceklerini anlaynca yollarn deitirip baka
yne doru tnel amaya koyuldular. Topram stne
kp aa olacam zamana kadar bir daha grmedim
onlar.
O kadar su imitim ki iti itim ve sonunda

kabuum paraland. Sonra minicik beyaz kkm

kabuumdaki aralktan dar gnderip topraa
sapladm. Bylece geliip kk salacak ve dik durup boy
atabilecektim. Sonra minik gvdemi gnderdim dar.
Ban eip yukarya doru topra delmesini, boy
atmasn ve gnei bulmasn rettim ona. Minik
gvdemin ucunda kck bir filizim vard. Topraktan
ktmda ondan yaprakl bir gvde oluturacaktm.
yice kk salp yiyecek toplayacak hale gelene kadar
depoladm besinleri yiyor, minik kklerimi ve kck
gvdemi bunlarla besliyordum.
Toprakta boulmayacam kadar hava vard.
Darnn sca yine giriyordu topraa.
Bu sralarda artk yorgun deildim. nceleri kendi
iimde gelimitim. Kendimi yok edip yeni bir ey
olmutum. Tabii ekirdek olduum zamanlar her eyi
tam olan bir ekirdektim; serpilip hareket edemiyordum.
Ama aa olmak istiyordum artk. ok eksii olan bir
aatm ve geliip serpilecek ok yerim vard.
Dnyordum kendime kendime: Tam bir ekirdekle
eksik bir aa arasndaki fark, tam ekirdein kmaza
girdii ve deimedii takdirde ryecei, eksik aacn
ise nnde ok parlak bir gelecei olduuydu. Her ey
saniye saniye deiiyordu. Bu deiimler stste
gelince ve belirli bir aamaya varnca artk bunun o eski
ey olmadn, bambaka bir ey olduunu hissederiz.
rnein ben artk bir ekirdek deil, bir aa eklini
almtm. Minik kklerim ve gvdem vard; filizlerim, sar
sar yaprakklarm vard. ki eneim arasna, bamn
stne toplamtm bunlar ve srekli boy atyordum.
Topraktan ktm vakit yaprakklarm gnee tutmak
istiyordum. Bylece gne yapraklarma yeil renkler

verecekti. Bol tomurcuklu, sulu eftalileri olan, iekli

dallar olan bir eftali aac d kuruyordum. Kck
bir aatm; yine de nmde ne parlak bir gelecek
vard!..
Ceviz iriliinde bir ta yolumu kesmiti ve yukar
kmama izin vermiyordu. Onu delemeyeceimi
anlaynca ister istemez evresinden dolanp yukar
ktm.
Yukar ktka gnein scakln hissediyor, daha
da gnee doru uzanyordum. imdi artk toprak
stndeki otlar arasnda hareket ediyordum. Sonunda
gnein nn az ok topra aydnlatt bir yere
geldim. stmde incecik bir kabuktan baka bir ey
kalmadn anladm. Birka saat sonra bir ba
darbesiyle topra yardm ve beni karlamaya gelen
ve scakl grdm.
imdi topran stndeyim. Bu toprak annemin
annesi, benim annem, tm canl varlklarn annesiydi.
Oradaki toprak ynnda beyazlara brnm
badem aac gnein altnda parlyordu. O kadar
mutluydu ki beni de yrekten mutlu etti. Selam verdim.
Badem aac: "Selam ay kadar gzel yzne, canm.
Toprak stne ho geldin. Yer altndan ne haber?"
allar boy atp glge salarken benim hl iki ak
yeil yapram vard ve yeni yeni bam dik
tutabiliyordum.
Bir gn Pulad ile Sahibali yanma geldiler. On, on iki
yeil yapram vard. Boyum kimi bitkilerden daha
uzundu ve al da benden uzundu. O kadar hzl boy
atyorlard ki arp kalyordum. lkin, birka gne kadar
badem aacn da geeceklerini sandm. Ama toprakta
salam kklerinin olmadn anladm zaman "Bunlar

ksa zamanda solup yok olacaklar" dedim kendi

kendime.
Pulad ile Sahibali beni grnce sevindiler. "Bu aa
artk bizim malmz." dediler. aydan birka avu su
getirdiler ve dibime doru dkp gittiler. Galiba
bahvan o yaknlardaki tarhlar suluyordu. Bel sesi
duyuluyordu nk.
Bahar sonlarna doru allarn artk
byyemeyeceklerini grdm. iek ap tanelerini
sayor ve yava yava sararyorlard. Yaz geldiinde
ben de onlarn boyundaydm ama henz dalm yoktu.
Biraz daha boy atp dal vermek istiyordum.
Pulad ile Sahibali sk sk yanma geliyor ve bazen bir
sre oturup benim geleceim ve kendi planlar hakknda
konuuyorlard. Bir gn de kocaman, prl prl parlayan
kzl bir ylan getirmilerdi. Sopa ile ylann beynini
datmlard anlalan. Topra yarm metre kazp ylan
oraya gmdler.
Pulad ellerini rparak "ok keyifli olacak!" dedi.
Tabii, maksad bendim.
Sahibali "Bir ylan birka misli gbreye bedeldir"
dedi.
Pulad:
- Sanrm seneye ilk meyvasn yeriz.
Sahibali:
- Bilmem. imdiye kadar aacmz olmad ki.
Pulad:
- Olsun. Duyduuma gre eftali aalar abuk
meyva verirmi.
Ben de biliyordum bunu. Annem iki yandayken iki
eftali vermi.
eftalilerim byyp olgunlatnda ne ekil

alacaklarn merak ediyordum. eftalilerin vcudumdaki

zsuyunu nasl emeceklerini grmek iin en ksa
zamanda meyva vermek istiyordum. eftalilerimin
arlk etmesini ve yere deecekmi gibi dallarm
emelerini istiyordum.
Vcudumda incecik borular oluturmutum.
Kklerimin yerden aldn bu borular yukarlara
gnderiyordu. Sonbahar ortalarna doru bu borular
birka yerden dmledim ve kklerim artk yukarya
zsuyu gndermez oldu. Byle olunca besinini
alamayan yapraklarm sararmaya balad. Ben de
kuyruklarn kestim. Rzgar esince yapraklarm yere
dt ve rlplak kaldm.
Her yapran kuyruunun kkne kck bir
dm atmtm. Gelecek baharda bu dmlerin her
birinden bir filiz ve dal vermeyi planlyordum. lk
meyvam da dnmtm. Annem gibi iki yanda
meyva vermek istiyordum. Tam anmsamyorum,
bedenimde drt be dm vard. Bunlardan tomurcuk
ve iek vermeyi dnyordum. Hep ieklerimi
dnmeyi seviyordum.
Hava souduka beni bir uykudur alyordu. Yere kar
dp de toprak donunca derin bir uykuya daldm.
Pulad ile Sahibali etrafma uval paralar
koymulard. Hl ince ve yumuak bir kabuum vard
ve kn her taraf don tuttuunda tavanlar iin leziz bir
yiyecek saylrdm. stelik souk almam da mmknd.
O zaman bahar gelince yeniden kkten yeerip
bymem gerekirdi.
Bahar gelince her eyden nce kklerim uyand,
sonra zsuyu gelince gvdem uyand. Filizlenip
kmldanp itiler. Topraktan vcuduma gelen su

vcudumun her organn uyandryor ve harekete

zorluyordu. Filizlerimde minik minik yapraklar
oluturuyordum. Filizlerim ba verdiinde bunlar
bytp geniletecektim. imdi goncalarm arpa
byklnde, hatta biraz daha byk olmutu. Bana
kala kala gonca kalm, dierlerini obur bir sere
gagalayp yemiti.
iek atm. Ama iin ortasna gelince n de
bytemeyeceimi anladm. ieklerimden biri solup
dt. kincisi badem haline gelmiti. Ona da besin
gnderemedim. kinci alam da soldu ve rzgar esip
yere drd. Bunun zerine tm gcm toplayp ei
benzeri olmayan bir tanecik eftalime gndermeye
baladm. Herkesin bunu grp gzlerinin fal ta gibi
almasn, bu eftaliyi yiyenin bir daha azna baka
meyva almamasn istiyordum.
iek atktan birka gn sonra iek yapraklarm
dktm ve ieimin ana iindeki meyvam
beslemeye, bytmeye baladm. Sonunda iek
anam atlad ve alam ortaya kt.
eftalim tepeme yakn bir yerdeydi. Daha alayken
bile beni birazck edi. stediim gibi bir eftali
yaptmda belimin eileceini, belki de krlacan
dnp kayglanyordum. ster istemez katlanacam
bu zorluklara ramen eftalimin solup dklmesine asla
raz deildim. Dorusunu isterseniz, gelecek yllarda
eftalilerimin saysn bine karmay planlyordum. Bu
nedenle daha ilk eftalide kendimi denemeliydim.
ocuklarn yaknmda topraa gmdkleri ylan
paralanm ve topra glendirmiti. Bu ylan
yznden baya baya dallanp budaklanmtm.
Pulad ile Sahibali bu gnlerde pek az yanma

geliyorlard. Sanrm babalarnn yannda tarlaya veya

hasat ve harman yapmaya gidiyorlard. Ama bir gn
beni grmeye geldiler ve ellerindeki sopay yanmda
topraa gmdler ve beni ona baladlar. Galiba o gn
Pulad birdenbire "Sahibali!" demiti:
Sahibali:
- Ne var, syle!
Pulad:
- Bahvan olacak bu kpolu bizim aac bulmasn
sakn!..
Sahibali:
- Bulsa ne olacak sanki?
Pulad bir ey demedi. Sahibali:
- Hibir halt edemez. Aac biz dikip yetitirdik.
Meyvas da bizimdir.
Pulad dnceye dalmt. Sonra:
- Yer bizim deil ama.
Sahibali:
- Yine de bir halt edemez. Yer, onu ekenin maldr.
Aa diktiimiz u ufack yer bizim malmzdr.
Pulad cesaretlendi:
- Evet ya, bizim malmz. Bir halt ederse, yakarz
btn baheyi.
Sahibali plak ve gneten yanm gsn
yumruklayarak:
- lrm de yaatmam onu. Bahesini yakar,
kaarz.
O gn Pulad ile Sahibali o sopay bana
balamasalard, geceleyin mutlaka krlrdm. nk
gece frtna km, btn dallar, yapraklar birbirine
katmt. Sabahleyin bademin birka dalnn krldn
grdm nk.

Gnler gnleri kovalyor ve ben var gcmle

eftalimi iriletiriyor, iriletiriyor, yanaklar kzarsn ve
scak etine ilesin diye gnete tutuyordum. Kzm
vcuduma smsk yapm, yle emiyordu ki bazen
vcudum szlyordu. Ama hi kzmyordum ona. imdi
anne olmutum artk ve gzel mi gzel bir kzm vard.
Sahibali ile Pulad benimle yle ilgilenir olmulard ki
bahedeki dier aalar unutmulard adeta. Geen
yllarda olduu gibi annemin eftalileri iin pusuya
yatmyorlard. Ben kendimi onlarn biliyor, vaktiyle beni
yedikleri gibi eftalim olgunlat zaman onu da koparp
afiyetle yemelerine hak veriyordum.
Bahar balaryd. Bir gn Pulad tek bana yanma
geldi; ok zgnd. lk kez onlardan birini tek bana
gryordum. Pulad nce sulad beni; sonra otlara oturup
yava yava bana ve eftalime "eftali aacm, gzel
eftalim. Neler oldu biliyor musun? Neden bugn
yalnzm, biliyor musun? Evet, bilmiyorsun. Sahibali
ld. Ylan soktu onu.... "Yal Boncuk Nine" sabaha
kadar banda durdu. Sanrm elinden bir ey
gelmiyordu. Syledii btn ilalar Sahibali'nin babas
ile birlikte krlardan, dalardan topladk ama Sahibali
yine iyilemedi. Zavall Sahibali!..Niye beni yalnz
braktn bilmem ki?..."
Pulad alamaya balad. Sonra tekrar konutu:
"Birka gn nce, leyin krdan dnerken tepede
rastlatk. Ylan yakalayp getirmeye karar verdik, hani
geen yl da topran glendirsin diye buraya
gmmtk ya... Ylanlar Vadisi'ne gittik. Ylanlar
Vadisi'nde istemediin kadar ylan vardr. Vadinin bir
tarafnda da var. Da bir para kayadan olumu.
Hayr; irili ufakl binlerce tan gkten yap biriktiini

dn. Ylanlarn yuvas var talarn arasnda. Scaktan

vcutlar snnca dar karlar. Bizim tarla,
komumuzun tarlas, Sahibali'nin dayolunun tarlas ve
birka kiinin daha tarlas Ylanlar Vadisi'nde. Her
taraftan ylan slklar duyulur.
"Sahibali'yle dan aalarnda talarn arkalarna
bakyor ve sana semiz bir ylan bulmak iin sopalarmz
ylan deliklerine sokuyorduk. Yine byle plaktk.
stmzde sadece bir pantolon vard. Srtmz o kadar
snmt ki yumurta koysan pierdi. Bir tatan br taa
atlarken birden Sahibali'nin aya kayp srtst yere
dt ve yere dmesiyle vadide bir ln
yanklanmas bir oldu. Sahibali srtst yatarken bir
ylan stne kp reklenmiti. Sahibali bir lk daha
att ve oradan vadinin dibine, toprak stne dt. Artk
ylana gz atrmadm. nce kafasna indirdim sopay,
sonra karnna; bir kere daha vurdum bana. Karnnda
iki fare ile bir sere vard.
"Sahibali baygn yatyor ve sesi soluu kmyordu.
Sopas bir yerlere dmt. Ylann soktuu yer
kzarmt. Ylan ayan veya elini soksayd, ne
yapacam biliyordum. Ama srtnn ortasna ne
yapabilirdim? aresiz, Sahibali'yi omuzuma alp kye
getirdim. "Yal Boncuk Nine" sabahleyin mezar
bandayken anneme, Sahibali'yi hemen ona
getirseymiim lmeyeceini sylyordu. Ama Sahibali'yi
nasl daha erken yetitirebilirdim ki? eftali aac, sen
de bilirsin, Sahibali benden ard. Bir eeim olsayd ve
ge kalsaydm, o zaman "Boncuk Nine" geciktiimi
sylemekte hakl olabilirdi. Ne gelirdi elimden?..."
Pulad yine alamaya balad. Sahibali ile Pulad' ok
ama ok sevdiimi hissediyordum imdi. Bundan byle

Sahibali'yi bir daha gremeyeceimi dndmde

neredeyse zntmden tm yapraklarm dkp
sonsuza dek kuruyacak ve tomurcuk vermeyecektim.
Pulad alamasn brakt:
- Artk kyde kalamam ben. Nereye gitsem Sahibali
karmda canlanyor ve zlyorum. Daa giderken,
keiyi krda otlatmaya gtrrken, talara elimi
srerken, hayvan dklar stnde yrrken, ot
yolarken, damlara karken hep Sahibali gzmde
canlanyor. Sanki hep beni aryor: Pulad!... Pulad!...
Evet eftali aac; bu sesi duyacak gcm kalmad.
ehre gidip daymn yannda bakkal ra olacam.
Sahibali'nin yaamas iin ne yapmalydm, bilmiyorum.
Onun gibi dp lmemek iin ne yapmam gerek, onu
da bilmiyorum. Ben km, aklm hibir eye ermiyor.
Tek bildiim, artk kyde kalamayacam. Ben gidiyorum
eftali aac. eftalini sana brakyorum.
Pulad kalkp gidecei srada eftalimi ayann
nne drdm. Pulad eftaliyi ald, koklad, sonra
tozlarn sildi. Tepeden aa eliyle okad beni ve ekip
gitti.
Ertesi yl boy atm, dallanp budaklanm, iyice
serpilmitim. Yirmi otuz ieim vard. Bam dik
tutabiliyor, teye beriye uzanp bahenin dier
taraflarn seyredebiliyordum.
Bir gn byle baknp dururken bahvan farkedip
yanma geldi. Sevinten ne yapacan bilmiyordu.
Yaprak ve ieklerimin eklinde kimin ocuu olduumu
anlad. Hi zahmet ekmedii halde bahesinde gzel
bir eftali aac bitmiti. Para uruna kylleri kendine
dman eden zengin bir adamn uakln yapan
bahvan eline dmtm ya; buna ok zlyordum.

On onbe eftali vermitim. Ama eftalilerimin kime

nasip olacan dndke kendimden nefret
ediyordum. Beni Pulad ile Sahibali dikip bytmt.
eftalilerim de onlarn hakkyd.
Bir gn bir fikir geldi aklma. O gn eftalilerimi
dkmeye baladm. Bahvan durumu farkettiinde
dalmda hi eftali kalmamt. Yerimin kt olduunu
dnd ve yksek sesle "Seneye yerini deitiririm.
Bylece hem iyi su alrsn hem iri ve gzel eftaliler
verirsin." dedi.
Ertesi bahar kklerimi uyandrdmda tm
dzenimin bozulduunu, bazlarnn kuruduunu,
bazlarnn da yolunduunu grdm. Tabii salam kalan
kklerim az deildi. lkin salam olan kklerimi nemli
topraa daldrdm, sonra yeni yeni kkler kartp
evreye gnderdim. Sonra filizlenme, yaprak ve
tomurcuk verme dncesine kapldm. Derken annemi
tandm.
O gnden beri ne kadar zaman geti bilmiyorum.
Bahvan bir trl benden meyva alamad. Bundan
sonra da alamayacak. Ben ona itaat etmiyorum. imdi
akl sra beni korkutmaya, testereyle kesmeye,
yldrmaya alyor.