TS en 13445-4

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD
TS EN 13445-4
ubat 2007
ICS 23.020.30
BASINLI KAPLAR ATELE TEMAS ETMEYEN

BLM 4: MALT
Unfired pressure vessels - Part 4: Fabrication
TRK STANDARDLARI ENSTTS

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA
Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak
gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn
uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz.
Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini
bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn
kranla anarz.
Kalite Sistem Belgesi

malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.
Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas)

TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun
olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn
garantisi altnda olduunu ifade eder.
TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas)
TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard
olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen
teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk
Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.
DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun
retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir
garanti sz konusu deildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir.
TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 13445-4 (2002) standard esas alnarak TSE Makina
htisas Grubuna bal Tesisat ve Basnl Kaplar zel Daim Komitesince hazrlanm ve TSE Teknik
Kurulunun 13 ubat 2007 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar
verilmitir.
Bu standardn kabul ile TS 3362:1979 iptal edilmitir.
BS EN 13445-4 Issue 5 dzeltmeleri tek dey izgi ( ) ile gsterilmitir.
BS EN 13445-4 Issue 11 dzeltmeleri ift dey izgi ( ) ile gsterilmitir.
EN 13445 standardlar, Basnl Kaplar - Atele temas etmeyen genel bal altnda aadaki
blmlerden olumaktadr:
Blm 1: Genel
Blm 2: Malzemeler
Blm 3: Tasarm
Blm 4: malt
Blm 5: Muayene ve deney
Blm 6: Kresel grafitli dkme demirden yaplan basnl kaplarn ve basnl paralarn
tasarm ve imalat iin zellikler
Bu standardda kullanlan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklarna konu olabilir. Byle bir patent
hakknn belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
indekiler
Kapsam...................................................................................................................................................... 1
Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ............................................................................................ 1
malt ve taerona verme iin kurallar ................................................................................................... 4
3.1 malt....................................................................................................................................................... 4
3.2 Taerona verme ...................................................................................................................................... 4
4 Malzemeler ................................................................................................................................................ 4
4.1 Genel ....................................................................................................................................................... 4
4.2 Malzemenin izlenebilirlii......................................................................................................................... 5
5 malt toleranslar..................................................................................................................................... 6
5.1 Kaynakl paralarn yzey geometrisi ..................................................................................................... 6
5.2 Kaynak ekseninin hizalanmas ................................................................................................................ 6
5.3 Yzey hizalamas .................................................................................................................................... 7
5.4 basnca maruz kalan kaplar iin toleranslar ........................................................................................ 7
5.5 D basnca maruz kalan kaplar iin toleranslar.................................................................................... 12
5.6 Yapsal toleranslar................................................................................................................................. 12
6 Kaynak detaylar..................................................................................................................................... 13
6.1 Genel ..................................................................................................................................................... 13
6.2 Birden fazla pasoda yaplan kaplar ....................................................................................................... 13
6.3 Bindirmeli birletirmeler, entikli birletirmeler, kalc srt eritleri ......................................................... 13
7 Kaynak..................................................................................................................................................... 13
7.1 Genel ..................................................................................................................................................... 13
7.2 Kaynak prosedr artnamesi (WPS)................................................................................................... 13
7.3 Kaynak prosedr artnamesi nitelii (WPAR) ..................................................................................... 13
7.4 Kaynaklar ve kaynak operatrleri iin artlar...................................................................................... 14
7.5 Dolgu metalleri ve yardmc malzemeler ............................................................................................... 14
7.6 Birletirmelerin hazrlanmas ................................................................................................................. 15
7.7 Kaynakl birletirmelerin yaplmas........................................................................................................ 15
7.8 Birletirme paralar, destek elemanlar ve takviye elemanlar............................................................. 16
7.9 n stma ............................................................................................................................................... 16
8 Kaynakl paralarn imalt ve deneyi malt deneyi ....................................................................... 16
8.1 Genel ..................................................................................................................................................... 16
8.2 Referans kriterleri .................................................................................................................................. 16
8.3 Deneyin boyutu...................................................................................................................................... 17
8.4 Deneylerin performans ve kabul kriteri................................................................................................. 18
9 Basnl paralarn ekillendirilmesi .................................................................................................... 20
9.1 Genel ..................................................................................................................................................... 20
9.2 ekil deitirme oran............................................................................................................................ 20
9.3 ekillendirme ilemleri........................................................................................................................... 24
9.4 ekillendirme sonras sl ilem ............................................................................................................. 26
9.5 ekillendirilmi deney paralarndan numune alma.............................................................................. 28
9.6 Deneyler ................................................................................................................................................ 29
9.7 Gzle muayene ve boyut kontrol......................................................................................................... 30
9.8 aretleme.............................................................................................................................................. 31
9.9 Belgeleme.............................................................................................................................................. 31
10
Kaynak sonras sl ilem (PWHT) ..................................................................................................... 31
10.1
Genel ............................................................................................................................................. 31
10.2
Isl ilem artlar............................................................................................................................. 31
10.3
PWHT prosedr........................................................................................................................... 34
10.4
PWHT ilemi .................................................................................................................................. 35
10.5
Isl ilem sonras mekanik zellikler .............................................................................................. 35
10.6
Farkl ferritik birletirmeler ............................................................................................................. 36
10.7
zel malzemeler............................................................................................................................ 37
1
2
3
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
11
Tamiratlar............................................................................................................................................. 37
11.1
Ana malzemedeki yzey kusurlarnn tamiri.................................................................................. 37
11.2
Kaynak kusurlarnn tamiri ............................................................................................................. 37
12
Bitirme ilemleri .................................................................................................................................. 37
Ek A (Bilgi iin) Yapsal toleranslar ........................................................................................................... 39
Ek B (Bilgi iin) Bir taeron formu rnei ................................................................................................. 43
Ek ZA (Bilgi iin) Bu standardn Avrupa Birlii direktiflerinin temel gerekleri veya dier
hkmleri ile ilikili olan maddeleri................................................................................................ 44
Kaynaklar........................................................................................................................................................ 45
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Basnl kaplar Atele temas etmeyen Blm 4: malt

1
Kapsam
Bu standard; elikten yaplm, basnl olmayan paralara birletirmeleri ihtiva eden, atele temas etmeyen
basnl kaplarn ve bu kaplarn paralarnn imalt kurallarn kapsar. Bu standard; malzeme izlenebilirlii,
imalt toleranslar, kaynak kurallar, imalat deneyleri, biimlendirme kurallar, sl ilem, onarmlar ve bitirme
ilemleri iin kurallar kapsar.
Bu standard, EN 13445-3 Ek Bdeki Analiz Yardmyla Tasarm Dorudan Yol (DBA) yntemi kullanlarak
tasarmlanan kaplar iin imalt artlaryla ilgili hkmleri kapsamaz.
Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr.
Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen
atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas
art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde en son basks
kullanlr.
EN, ISO, IEC
vb. No
EN 287-1:1992
EN 288-2 2:1992
EN 288-3 3:1992
EN 288-6 4:1994
EN 288-7 5:1995
EN 288-8 6:1995
EN 729-2:19947
Ad
TS No1
(ngilizce)
Approval testing of welders Fusion TS EN 287-1
welding Part 1: Steels
Specification and approval of welding
procedures for metallic materials
Part 2: Welding procedure
specification for arc welding
Part 3: Welding procedure tests for
the arc welding of steels
Part 6: Approval related to previous
experience
Part 7: Approval by a standard
welding procedure for arc welding
Part 8: Approval by a pre-production
welding test
Quality requirements for welding
Fusion welding of metallic materials
Part 2: Comprehensive quality
requirements
Ad
(Trke)
Kaynaklarn Yeterlilik SnavErgitme Kayna- Blm 1: elikler
TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. * iaretli
olanlar bu standardn basld tarihte ngilizce metin olarak yaymlanm olan Trk Standardlardr.
2
TSE Notu: EN 288-2 iptal edilip yerine EN ISO 15609-1 (TS EN ISO 15609-1* ) standard gemitir.
3
TSE Notu: EN 288-3 iptal edilip yerine EN ISO 15614-1 (TS EN ISO 15614-1* ) standard gemitir.
4
TSE Notu: EN 288-6 iptal edilip yerine EN ISO 15611 (TS EN ISO 15611*) standard gemitir.
5
TSE Notu: EN 288-7 iptal edilip yerine EN ISO 15612(TS EN ISO 15612 *) standard gemitir.
6
TSE Notu: EN 288-8 iptal edilip yerine EN ISO 15613(TS EN ISO 15613 *) standard gemitir.
7
TSE Notu: EN 792-2 iptal edilip yerine EN ISO 3834-2(TS EN ISO 3834-2*) standard gemitir
1
ICS 23.020.30
EN, ISO, IEC
vb. No
EN 729-3:19948
EN 875:1995
TRK STANDARDI
Ad
TS No
(ngilizce)
Quality requirements for welding
Fusion welding of metallic materials
Part 3: Standard quality
requirements
Destructive tests on welds in metallic TS EN 875
materials Impact tests Test
specimen location, notch orientation
and examination
materials Longitudinal tensile test
on weld metal in fusion welded joints
TS EN 13445-4/ubat 2007
Ad
(Trke)
Metalik malzemelerde kaynaklar

zerinde tahribatl deneyler - Vurma
deneyleri - Deney numunesi yeri,
entik yn ve muayene
EN 876:1995
Tahribatl muayeneler-Metalik
malzemede kaynaklar zerinde
ergitme kaynakl birletirmelerde
kaynak zerinde boyuna ekme
deneyi
EN 895:1995
Destructive tests on welds in metallic TS 287 EN 895 Metalik malzemeler-Kaynaklar
materials Transverse tensile test
zerinde tahribatl deneyler-Enine
ekme deneyi
EN 910:1996
Destructive tests on welds in metallic TS 282 EN 910 Metalik malzemelerde kaynak
materials Bend tests
dikileri zerinde tahribatl
muayeneler- Eme deneyleri
EN 1043:1995-1 Destructive tests on welds in metallic TS 9913 EN
Metalik malzemelerdeki kaynaklar
materials Hardness testing Part
1043-1
zerinde tahribatl deneyler-Sertlik
1: Hardness test on arc welded joints
deneyi-Blm 1: Ark kaynakl
birletirmelerde sertlik deneyi
EN 1321:1996
Metalik malzemelerdeki
materials Macroscopic and
kaynaklarda- Tahribatl muayenemicroscopic examination of welds
Kaynaklarn makroskobik ve
mikroskobik muayenesi
EN 1418:1997
Welding personnel Approval testing TS EN 1418
Kaynak personeli-Metalik
of welding operators for fusion
malzemelerin tam mekanize ve
welding and resistance weld setters
otomatik ergitme kayna iin
for fully mechanized and automatic
kaynak operatrlerinin ve diren
welding of metallic materials
kaynak ayarclarnn yeterlilik snav
EN 10028Flat products made of steels for
TS EN 10028-2 elik yass mamuller Basn
2:2002
pressure purposes Part 2: Nonamal Blm 2: Belirtilmi yksek
alloy and alloy steels with specified
scaklk zelliklerine sahip
elevated temperature properties
alamsz ve alaml elikler
3:2002
pressure purposes Part 3:
amal - Blm 3: Normalize
Weldable fine grain steels,
edilmi, kaynak edilebilir ince taneli
normalized
elikler
4:2002
pressure purposes Part 4: Nickel
amal Blm 4 : Belirtilmi dk
alloy steels with specified low
scaklk zelliklerine sahip nikel
temperature properties
alaml elikler
EN 10216Seamless steel tubes for pressure
TS EN 10216-1 elik borular-Dikisiz-Basn
1:2002
purposes Technical delivery
amalar iin-Teknik teslim artlarconditions Part 1: Nonalloy steel
Blm 1: Belirtilen oda scaklk
tubes with specified room
zellikleri olan alamsz elik
borular
EN 10216Seamless steel tubes for pressure
TS EN 10216-2 elik borular-Dikisiz-Basn
2:2002
amalar iin-Teknik teslim artlarconditions Part 2: Nonalloy and
Blm 2: Belirtilen yksek scaklk
alloy steel tubes with specified
zellikleri olan alamsz ve alaml
elevated temperature properties
elik borular
TSE Notu: EN 792-3 iptal edilip yerine EN ISO 3834-3 ( TS EN ISO 3834-3 * )standard gemitir
ICS 23.020.30
EN, ISO, IEC
vb. No
EN 102163:2002
EN 10216-4:
2002
EN 10217-1:
2002
EN 10217-2:
2002
EN 10217-3:
2002
EN 10217-4:
2002
EN 10217-5:
2002
EN 10217-6:
2002
EN 10222-2:
2002
EN 10222-3:
2002
TRK STANDARDI
Ad
(ngilizce)
Seamless steel tubes for pressure
conditions Part 3: Alloy fine grain
steel tubes
Seamless steel tubes for pressure
conditions Part 4: Nonalloy and
alloy steel tubes with specified low
Welded steel tubes for pressure
conditions Part 1: Non-alloy steel
tubes with specified room
conditions Part 2: Electric welded
non-alloy and alloy steel tubes with
specified elevated temperature
properties
conditions Part 3: Alloy fine grain
steel tubes
conditions Part 4: Electric welded
non-alloy and alloy steel tubes with
specified low temperature properties
conditions Part 5: Submerged arc
welded non-alloy and alloy steel
tubes with specified elevated
conditions Part 6: Submerged arc
welded non-alloy and alloy steel
tubes with specified low temperature
properties
Steel forgings for pressure purposes
Part 2: Ferritic and martensitic
steels with specified elevated
Part 3: Nickel steels with specified
low temperatures properties
EN 10222-4:
2002

Part 4: Weldable fine grain steels
with high proof strength
EN 13445-1:
2002
EN 13445-2:
2002
EN 13445-3:
2002
Unfired pressure vessels Part 1:

General
Materials
Design
TS EN 13445-4/ubat 2007
TS No
TS EN 10216-3
TS EN 10216-4
TS EN 10217-1
TS EN 10217-2
TS EN 10217-3
TS EN 10217-4
TS EN 10217-5
TS EN 10217-6
Ad
(Trke)
elik borular-Dikisiz-Basn
amalar iin-Teknik teslim
artlar-Blm 3: Alaml ince
taneli elik borular
elik borular-Dikisiz-Basn
artlar-Blm 4: Belirtilen dk
scaklk zellikleri olan alamsz
ve alaml elik borular
elik borular-Kaynakl-Basn
artlar-Blm 1: Belirtilen oda
scaklk zellikleri olan alamsz
elik borular
artlar-Blm 2: Belirtilen yksek
scaklk zellikleri olan elektrik
kaynakl alamsz ve alaml
elik borular
artlar-Blm 3: Alaml ince
taneli elik borular
scaklk zellikleri olan elektrik
kaynakl alamsz elik borular
artlar-Blm 5: Belirtilen yksek
scaklk zellikleri olan toz alt
kaynakl alamsz ve alaml
elik borular
scaklk zellikleri olan toz alt
kaynakl alamsz elik borular
TS EN 10222-2
elik dvmeler-Basn amalBlm 2: Ferritik martensitik

yksek scaklklarda kullanlan
TS EN 10222-3
Dvme elikler-Basn amalBlm 3:Belirlenmi Dk

scaklk zellikleri olan nikel
alaml elikler
Dvme elikler-Basn amalBlm 4:Yksek akma dayanml
kaynak edilebilir ince taneli
elikler
Basnl kaplar Atele temas
etmeyen Blm 1: Genel
etmeyen Blm 2: Malzemeler
TS EN 10222-4
TS EN 13445-1
TS EN 13445-2
TS EN 13445-3 *
ICS 23.020.30
EN, ISO, IEC
vb. No
EN 13445-5:
2002
TRK STANDARDI
Ad
(ngilizce)
Inspection and testing
TS EN 13445-4/ubat 2007
TS No
TS EN 13445-5
Ad
(Trke)
etmeyen Blm 5: Muayene ve
deney
malt ve taerona verme iin kurallar
3.1 malt
Basnl kap imaltsnn genel sorumluluklar EN 13445-1de belirtilmitir. Bu artlara ilve olarak, imalt
aadakileri de salamaldr:
a) Kaynak, ekillendirme ve sl ilem gibi zel ilemleri ieren imalt ilemlerinin kontrolnn
organizasyonu, imalt tarafndan aka tarif edilmelidir.
b) Basnl kaplarn bu standardn kurallarn karlamas amacyla kaynak, ekillendirme ve sl ilem gibi
imalat yntemleri yeterli kabul edilmektedir. Malzemeler ile ilgili zel artlar olduunda bunlar gz
nnde bulundurulmaldr (rnein, EAMler).
c) malt ekipmanlarnn imalat iin yeterli olmas,
d) alanlarn verilen grevler iin yeterli olmas.
Not - Kaynak koordinasyonuna ilikin yeterlilikler, grevler ve sorumluluklar EN 719 [1]un grev
atamalarna uygun olarak imalt tarafndan tanmlanabilir.
e) Kaynak iin EN 729-3te tanmlanan kalite kurallar, asgari ekilde karlanmaldr.
3.2 Taerona verme

malt ii taerona verebilir, ancak taeronun ii, bu standardn artlarna uygun olarak yrtmesini
salanmaldr. malt taerona verilen iin yeterli derecede tanmlanmasndan ve ihtiya duyulan ilgili
herhangi bir kaydn salanmasndan sorumludur.
Taeronun alabilecei btn durumlar aada verilmitir:
a)
b)
c)
d)
Kaynak,
lgili sl ilemleri ihtiva eden ekillendirme,
Kaynak sonras sl ilem,
Kaynaklarn tahribatsz muayenesi (EN 13445-5).
malt bir taeron formu almaldr (Ek B).

Kaynak ilemlerinin taerona verildii durumlarda, imalt ayrca kaynak prosedr kopyalarn ve kaynak
operatr niteliklerinin kaytlarn temin etmeli veya bunlarn bu standarda uygunluunu salamaldr.
Taeronun sorumluluunu yerine getirirken, ii bu standarda uygun olarak yrttn garanti etmek iin;
imalt, taerona verilen iin gzetiminin yaplmasn salamaldr.
Sorumlu yetkilinin mdahalesini gerektiren ekipmanlar imal ederken, imalt, taerona i vermeyi
dndn sorumlu yetkiliye bildirmelidir. Bu sayede sorumlu yetkili taeron gzetiminde yer alma
frsatna sahip olabilir.
Not 1 - Ayn zamanda prEN 764-3, Madde 2.11 [2] ve CR 13445-7ye de baklmaldr.
Not 2 - malt kalite gvence esasl tehizat imal ederken, imaltnn taerona yapaca kontroller,
imaltnn onayl kalite sisteminde tanmlanm olmaldr.
Malzemeler
4.1 Genel
Basnl kaplarn malzemeleri ve bu malzemelerin gruplandrlmas EN 13445-2ye uygun olmaldr.
Gruplandrma, mamul eklinden bamsz olarak yaplr (rnein levha, dvme para, boru).
4
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
4.2 Malzemenin izlenebilirlii

4.2.1 Genel
Kap imalts, basn nedeniyle gerilmeye maruz kalan tm malzemeler ve tamamlanm ite ona
kaynaklanan malzemelerin orijinine kadar izlenebilir olmas amacyla imaltta kullanlan malzemeler iin bir
tanmlama sistemi kurmal ve devam ettirmelidir. Bu sistem, kaynakta kullanlan sarf malzemelerini de ierir.
4.2.2 Tanmlama sistemi

4.2.2.1 Kap imaltsnn tanmlama sistemi, kapta kullanlan tm malzemelerin aadakilere maruz
kalmasn ve tatmin edici bir ekilde gereklemesini salamaldr:
a) malt ncesinde, iin emniyetini etkileyebilecek kusurlarn tespiti amacyla malzemenin mmkn
olduunca iyi bir ekilde muayenesini,
b) Gerekli et kalnlna sahip olduunu tespit etmek iin malzemenin kontroln,
c) Malzemelerin bu standart tarafndan izin verilen malzemeler arasnda yeraldnn, malzeme belgesine
uygun olarak izlenilebildiinin ve tasarm belgesinde belirtildii gibi olduunun gvence altna alnmas
iin kontrol edilmesi,
d) Bozulmay nlemek iin doru iaretleme ve doru artlarn muhafaza edilmesi amacyla kaynakta
kullanlan sarf malzemelerinin kontrol.
4.2.2.2 Orijinal tanmlama iaretlerine gre malzeme izlenebilirlii aadakilerden sadece biri veya birden
fazlas araclyla yaplmaldr:
a) Orijinal tanmlama iaretlerinin, imalt tamamlanm kaplar zerinde iaretlerin grlebilir olduu yerlere
doru olarak tanmas,
b) Gerekli orijinal iaretin, izlenebilirliinin kodlanm iaretleme vastasyla tanmlanmas,
c) Malzeme listeleri kullanarak tanmlama iaretlerinin kaydedilmesi veya imalt srasnda her bir malzeme
parasnn ve tamamlanm kabn tanmlanmasn salayan izimlerle tanmlama iaretlerinin
kaydedilmesi,
d) Kaynakta kullanlan sarf malzemelerinin parti numaralar kayda alnmaldr.
4.2.3 Grnrlk
aretlenemeyen veya kabn imaltnn tamamlanmasndan sonra grlemeyen malzemeler, kk ok
sayda para veya basnca dayankl olmayan paralar sz konusu olduunda; imalt, imalt
tamamlanm kaptaki tm malzemeler iin malzeme izlenebilirliini salayan bir belgeleme sistemi
gelitirebilir.
4.2.4 Malzeme belgelemesinin ve malzeme tanmlamasnn gzden geirilmesi

Tm malzeme belgelendirme ilemi bu belgeye gre gzden geirilmeli ve gzden geirme, raporlarn
aadakilere kar tamln ve yeterliliini kapsamaldr:
a) Malzeme artnamesine gre raporlanmas gereken mekanik ve kimyasal zellikler,
b) Raporlanan sonularn, artnamedeki gereklilikleri karlamasnn salanmas,
c) Malzeme artnamesindeki gerekli tm iaretlerin salanmas ve gerek iaretler ile malzeme belgesine
kaydedilmi olanlar arasnda bir izlenebilirliin bulunmas.
Tm malzeme belgeleri imalt boyunca hazr halde bulundurulmaldr.
4.2.5 aretlerin tanmas

Orijinal tanmlama iaretlerinin kanlmaz olarak kesilerek kartlmasnn gerekli olduu veya malzemenin
iki veya daha fazla paraya blnd durumlarda, iaretler kesim ncesinde, imaltnn grevlendirdii
personel tarafndan doru olarak tanmaldr.
Gerek malzeme iaretlemesi, mteakip kullanmda/ilemde malzemelere zarar vermeyecek yntemler
vastasyla yaplmaldr.
aretlerin tanmas ilemi; mamuln blnmesinin ncesinde ve mevcut iaretlerin ilgili belgeleme ile
dorulandktan sonra yaplmaldr.
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
malt toleranslar
5.1 Kaynakl paralarn yzey geometrisi

Aln kaynakl paralarn ve dolgulu ek yaplm olan paralarn yzey geometrisi; teknik izimle daha kesin
kurallar belirtilmedii takdirde, EN 13445-5in artlarn karlamaldr.
5.2 Kaynak ekseninin hizalanmas

Kaynak eksenindeki hizalama kakl toleranslar; izelge 5.2-1, izelge 5.2-2, izelge 5.2-3 ve ekil 5.21de belirtilmitir.
a) Eit kalnlklarda (e1 = e2) kaynak merkez

ekseni kakl, d1
b) Farkl kalnlklarda (e1 e2) kaynak merkez

ekseni kakl, d1
ekil 5.2-1 Kaynak eksenlerinin hizalanmas (d1)

Silindirler, koniler ve dikdrtgen/prizmatik biimlerdeki boyuna kaynaklar iin bitiik elemanlarn kaynak
eksenleri (hem eit hem de farkl et kalnlklar iin), izelge 5.2-1de belirtilen tolerans snrlar iinde
hizalanmaldr.
izelge 5.2-1 Silindirler, koniler ve dikdrtgen/prizmatik biimlerdeki boyuna kaynaklar iin merkez ekseni
kakl
ller mmdir.
nce parann et kalnlk, e1
En byk hizalama kakl, d1
e1 2
0,5
2 < e1 4
e1/4
4 < e1 10
10 < e1 30
e1/10
30 < e1 60
e1/30 + 2
60 < e1
Bombeli ulardaki boyuna kaynaklar ve kresel elemanlardaki kaynaklar iin bitiik paralarn kaynak
eksenleri (hem eit hem de farkl et kalnlklar iin), izelge 5.2-2de belirtilen tolerans snrlar iinde
hizalanmaldr.
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge 5.2-2 Bombeli ular ve bitiik paralarn kresel elemanlarndaki boyuna kaynaklar iin kaynak
eksenlerinin kakl
ller mmdir.
e1 2
0,5
2 < e1 4
e1/4
4 < e1 10
10 < e1 30
e1/10
30 < e1 120
e1/30 + 2
120 < e1
evresel kaynaklar iin bitiik paralarn kaynak eksenleri (hem eit hem de farkl et kalnlklar iin), izelge
5.2-3te belirtilen tolerans snrlar iinde hizalanmaldr.
izelge 5.2-3 evresel kaynaklar iin bitiik paralarn kaynak eksenlerinin kakl
e1 30
30 < e1 150
150 < e1
ller mmdir.
e1/10 + 1
e1/30 + 3
8
5.3 Yzey hizalamas

5.3.1 Paralar arasndaki yzey hizalama kakl
Ayn anma et kalnlna sahip paralarn aralarndaki yzeyde hizalama kakl varsa; kaynak boyunca
gei przsz ve kaynak geniliinin drtte biri kadar bir eime sahip olacak ekilde kademeli olmaldr. Bu
koniklik, kaynak genilii ierisinde salanamyorsa, aadakilerden birine msaade edilebilir.
a) Belirtilen anma levha kalnlndan levha kalnl tolerans karldktan sonra kalan kalnln altndaki
herhangi bir noktada birletirme et kalnln azaltmayacak ekilde, daha yksekte olan levha yzeyi
talanr.
b) Dk levha yzeyi, kaynak metali ilve edilerek takviye edilir.
5.3.2 Farkl et kalnlklarndaki paralarn birletirilmesi

Farkl et kalnlklarndaki paralarn birletirildii yerlerdeki koniklik, EN 13445-3e uygun olarak aadaki
yollardan biriyle salanmaldr:
a) Kaln levha, tasarm izimine uygun olarak konikletirilir ve ayn anma et kalnlndaki paralar iin
yukardaki kurallar uygulanr veya
b) Kaynakl paralarn genilii boyunca gerekli olan eim salanmaldr veya kaynakl metal eklenilen
dk yzey, bir kaynak birleimi araclyla takviye edilmeli ve bundan sonra kaynak genilii boyunca
gerekli olan eim salanmaldr.
5.4 basnca maruz kalan kaplar iin toleranslar

5.4.1 D ap
Silindirik ve kresel basnl kaplar iin evresel ksmdan alnan ortalama d ap, belirtilen d apn %
1,5inden daha fazla sapmamaldr.
Dikdrtgen eklindeki kaplar ve/veya prizmatik yaplar iin her bir d boyut, belirtilen d boyutun %
1,5inden daha fazla sapmamaldr.
5.4.2 Dairesellikten sapma

Dairesellikten sapma (O), aadaki eitlie (5.4-1) uygun olarak hesaplanmaldr:
7
ICS 23.020.30
O [%] =
2. ( Den
Den
TRK STANDARDI
byk
byk
Den
+ Den
kk
) .100
TS EN 13445-4/ubat 2007
(5.4-1)
kk
Bu deer aadaki deerleri gememelidir.

a) e / D < 0,01 oran iin % 1,5,
b) e / D 0,01 oran iin % 1,0.
Not
Dairesellikten sapmann belirlenmesinde, basnl kabn dara arl nedeniyle meydana gelen
elastik ekil deiiklii dikkate alnmamaldr.
Kabn profilindeki dzensizlikler de (rnein, nozul konumlarndaki diler, eilmeler, dzlkler) ayn zamanda
a) ve b)deki tolerans snrlar ierisinde olmaldr. Dairesellikteki daha byk bir bozulma, hesaplama veya
gerinme lmleri araclyla kabul edilebilir olduunun ispatlanmas artyla kabul edilebilir.
5.4.3 Boyuna eksenden sapma

Basnl kabn silindirik ksmnn uzunluu boyunca boyuna eksenden sapma, para uzunluunun % 0,5ini
amamaldr.
5.4.4 Profildeki dzensizlikler

a) Kap profilindeki blgesel dzensizlikler
Profildeki dzensizlikler (rnein; nozul konumu zerindeki diler, eilmeler, dzlkler) przsz olmal ve
derinlik 20lik mastar araclyla kontrol edilmeli ve aadaki deerleri amamaldr:
1) Mastar boyunun % 2si veya
2) evresel kaynakl iki dairesel birletirme arasndaki para uzunluunun drtte birini gemeyen
dzensizliklere ait uzunluun (en fazla 1 m) salanmas artyla, mastar uzunluunun % 2,5i.
Daha byk dzensizlikler, gerilmelerin msaade edilebilir snrlar ierisinde olduunun hesaplanmasn
veya gerinim ler vastasyla ispatlanmasn gerektirmelidir.
b) Boyuna aln kaynaklar zerindeki bombelemeler
Kaynakl birletirmelerde profilde dzensizlik meydana geldiinde ve bu dzensizlik kaynaa bitiik olan
dzlk ile ilikili olduunda; profildeki dzensizlik (veya bombeleme), izelge 5.4-1 ve izelge 5.4-2de
verilen deerleri amamaldr.
Bombeleme iin lm; 20 profil mastar (veya ablonu) (ekil 5.4-1) araclyla veya kpr mastarlar
veya ine mastarlar gibi dier mastar tipleri araclyla yaplmaldr.
Da doru bombeleme iin, iki okuma (birletirmenin her iki tarafndaki P1 ve P2), herhangi bir ksmi
konumda alnmaldr, en byk bombeleme eitlik 5.4-2 kullanlarak belirlenir.
P = 0,25 . (P1 + P2)
e doru ukurlama iin P llmelidir.
Mastarn i yarap, kabn d anma yarapna eit olmaldr.
(5.4-2)
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
a) Kaynak glendirmesinin gerekli lde temiz tutulmas iin yeterli kesim miktar
b) Da doru bombeleme iin iki okuma P1 ve P2 alnmaldr
c) e doru ukurlama iin P llmelidir

ekil 5.4-1 Mastar detaylar, bombelemenin llmesi
En byk tepe deeri ile birlikte konumun belirlenmesi iin, boyuna dikiler zerinde yaklak 250 mmlik
aralklarla lmler yaplmaldr. Dinamik ve evrimli ykler iin en byk tepe deeri izelge 5.4-1e, durgun
ykler iin en byk tepe deeri ise izelge 5.4-2ye uygun olmaldr.
izelge 5.4-1 Dinamik ve evrimli ykler iin boyuna kaynaklarda msaade edilen en byk tepe deeri, P
Kabn et kalnl, e1
e3
3e<6
6e<9
9e
ller mmdir.
Msaade edilen en byk tepe deeri, P
1,5
2,5
3,0
e/3ten veya 10 mmden kk olan (hangisi daha kkse)
evrimli ykl basnl kaplar iin, tepe zellikleri hakknda ayrca EN 13445-3 ve EN 13445-5 Ek Gye
baklmaldr. Yukardaki deerleri aan tepe deerlerine, sadece zel bir analiz tarafndan desteklenmesi,
ancak izelge 5.4-2de verilen deerleri amamas durumunda msaade edilebilir.
9
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge 5.4-2 evrimli olmayan yklere tbi tutulan basnl kaplar iin boyuna kaynaklarda msaade
edilen en byk tepe deeri, P
ller mmdir.
Kabn et kalnlnn , apa (D) oran
Msaade edilen en byk tepe deeri, P
e/D 0,025
e/D > 0,025
10
Ayrca Deney Grubu 4 kaplardaki tepelerle ilgili ilve snrlar iin EN 13445-5e de baklmaldr.
5.4.5 Blgesel incelme

5.4.5.1 Aadaki koullarn yerine getirilmesi artyla, ilve hesaplama yaplmakszn blgesel alanlardaki
kalnln asgari tasarm kalnlndan (e) dk olmasna msaade edilebilmelidir.
a) Et kalnl farkll, 0,05 e veya 5 mm deerlerinden kk olann amamaldr.
b) Asgari tasarm kalnlnn altndaki kalnln alan; ap, e veya 60 mm deerlerinden kk olann
amayan bir daireye sdrlmaldr.
c) Asgari tasarm et kalnlnn altnda olan et kalnlnn keden keye kadar olan mesafe en az
aadaki genilikte olmaldr:
D.e
Burada;
D Basnl parann d ap
e Levhann asgari et kalnl
dr.
d) Asgari tasarm et kalnlnn altnda olan et kalnlnn toplam alan, toplam yzeyin %
amamaldr.
e) Alan, bombeli ucun bkm blgesinde olmamaldr.
2sini
5.4.5.2 lveten, et kalnlnn asgari tasarm et kalnlndan daha dk olduu blgesel alanlara,
aadakilerin salanmas artyla msaade edilebilir:
a) Et kalnlnn asgari tasarm et kalnlndan dk olan alan iine alan dairenin ap;, EN 13445-3e
uygun olarak, azami 200 mmlik hesaplanan msaade edilebilir takviyesiz aklktan daha byk bir
lye sahip olmamaldr.
b) Artk et kalnl, ayn apa sahip yass bir ucun et kalnlndan daha byk olmal ve 0,35lik C faktr ile
hesaplanmaldr.
c) Kltlen et kalnlklarnn alanlar kaydedilmelidir.
5.4.6 Bombeli ular

Bombeli ular (ekil 5.4-2); st ksm yarapnn, tasarmda belirtilen lden daha byk olmamas ve
boum yarapnn da tasarmda belirtilen lden daha kk olmamas artlar hari olacak ekilde,
izelge 5.4-3te belirtilen toleranslar iinde hizalanmaldr.
10
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
Sembol
TS EN 13445-4/ubat 2007
Parametre
Birim
De
D ap
mm
ykseklik
mm
h1
Dz fln
mm
en a
Anma et kalnl
mm
Silindirik ekilli i taraf asndan

dz fln sapmas
derece
Silindirik ekilli d taraf asndan

dz fln sapmas
derece
Daire evresi
mm
Dairesellikten sapma
O
O=
2. ( Den byk Den kk )

Den byk + Den kk
%
.100
Anma et kalnl ennin yerine, en kk et kalnlna sahip bombeli ular sipari edilebilir:
een kk = en - e , en ve e iin EN 13445-3 Madde 5.2.3e atf yaplmaldr.
ekil 5.4-2 Bombeli ular iin toleranslar
11
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge 5.4-3 Bombeli ularn toleranslar

Sembol
C
Uygulama aral
De 300 mm
Sapma snrlar
Notlar
4 mm
Ferritik malzemeler:
300 mm < De 1000 mm
% 0,4
1000 mm < De
% 0,3
stenitik malzemeler:
+ % 0,5
De > 300 mm
- % 0,7
Kaplama malzemeleri:
O
H
en
De > 300 mm
% 1
Tamam
% 1
en 10 mm
+0,015De veya +10

mmden byk olan
- 0,3 mm
10 mm <en 30 mm
- 0,5 mm
30 mm < en 50 mm
- 0,8 mm
en > 50 mm
- 1,0 mm
Tamam
i
o
Tamam
2
5
Bombeli ular iin en kk et

kalnl een kk belirtildiyse, et
kalnlnda eksi toleransa e
msaade edilmez.
Bombeli ularda, d taraf apnn
ekillendirme ileminden
kaynaklanan iirme nedeniyle
etkilendii yerlerde, dz flnn
silindirik eklinden sapma miktar,
sadece bombeli ucun i tarafnda
llecektir.
Teknik resimde aksi belirtilmediyse, dz flnn uzunluu h1 aadaki gibi olmaldr:
h1 = 3 . en
h1
Tamam
Dz flnn uzunluunun
aadakilerden daha byk olmasna
gerek yoktur:
Et kalnl en veya
En byk dz
een kk
fln uzunluu
veya
mm
h1 = 3 . een kk
50 < en 80
mm
120
80 < en 100
100
100 < en 120
75
120 < en
50
5.5 D basnca maruz kalan kaplar iin toleranslar

Toleranslar, EN 13445-3e uygun olmal, ancak hibir durumda, Madde 5.4te belirtilen tolerans snrlarn
amamaldr.
5.6 Yapsal toleranslar

Madde 5.4 ve Madde 5.5te belirtilenler haricindeki yapsal toleranslar, Ek Ada nerilen deerleri
amamaldr.
12
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Kaynak detaylar
6.1 Genel
Kaynak detaylarnn seiminde, imalt, aadaki hususlar gz nne almaldr:
a) malt metodu,
b) letme artlar (rnein korozyon),
c) Gerekli tahribatsz deneylerin, EN 13445-5te belirtildii gibi yaplabilme yetenei.
Dier kaynak detaylar kullanlabilir. Baz kaynakl birletirme geometrileri iin tasarm klavuzu EN 134453te verilmitir.
Not 1 - Baz kaynakl birletirme geometrileri iin tasarm klavuzu EN 13445-3te verilmitir.
Not 2 - Temel kaynak detaylar EN 1708-1 [5] standardnda verilmitir. Bu detaylar gvenilir ve yaygn olarak
kabul edilen uygulamalardr. Bu detaylarn zorunlu olarak dnlmesi veya kaynak teknolojisinin
geliiminin herhangi bir ynde kstlanmas amalanmamtr ve sonu olarak dier uygun kaynak
detaylar da kullanlabilir.
6.2 Birden fazla pasoda yaplan kaplar

Kabn herhangi bir parasnn iki veya daha fazla pasoda kaynak edildii yerlerde; boyuna birletirmelerin en
yakn kenarlar arasndaki mesafe llmeli; bitiik pasolarn boyuna kaynak birletirmeleri, asgari 10 mm
olmak zere 4e lsnde artmal olmaldr.
6.3 Bindirmeli birletirmeler, entikli birletirmeler, kalc srt eritleri

Tasarm ve kaynak detaylar EN 13445-3e uygun olmaldr.
Kaynak
7.1 Genel
Basnl kaplarn elemanlarna ait paralarnn kaynak edilmesi, sadece aadaki artlarn salanm olmas
artyla yaplmaldr:
a) maltnn bulundurduu bir kaynak prosedr artnamesi,
b) malt tarafndan seilen kaynak prosedrlerinin uygulama alan iin yeterli olmas,
c) Kaynaklarn ve kaynak operatrlerinin, onlara ayrlan i ile ilgili olarak yetkin olmalar ve bu kiilerin
onaylanmamlklarnn geerli olmas.
7.2 Kaynak prosedr artnamesi (WPS)

malt, kaynak prosedr artnamesini tm kaynakl paralar iin EN 288-2ye uygun olarak hazrlamaldr.
7.3 Kaynak prosedr artnamesi nitelii (WPAR)

maltta kullanlan
nitelendirilmelidir.
kaynak
prosedr
artnamesi,
uygun
WPARye
yaplan
bir
atf
tarafndan
Basnl bir kapta basnca maruz kalan kaynaklar iin kaynak prosedr nitelii, EN 288-3e uygun olarak
yaplan kaynak prosedr onay deneyleri veya EN 288-8e uygun olarak yaplan n retim deneylerinin
yaplmas araclyla salanmaldr.
EN 288-3n artlarna ilve olarak aadaki deneyler uygulanmaldr:
a) Et kalnl 20 mmye eit ve daha fazla olan aln birletirmeleri zerindeki deney levhalar iin, en kk
ap 6 mmye eit veya daha byk olan yerlerde boyuna kaynak ekme deneyi EN 876ya uygun olarak
yaplmal ve Ret, Rm ve A5; ana malzemenin belirlenen artlar veya zellikle tasarmda dikkate alnan
dier ilgili deerleri (rnein, % 9 Nikel eliindeki stenitik dolgu metali) karlamaldr.
Tasarm scaklnn 300 Ctan daha yksek olduu yerlerde deney, tasarm scaklnda yaplmaldr.
13
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Not 1 - Kaynakl parann mekanik zelliklerinin ana malzemedekinden daha dk olduu yerlerde (rnein
stenitik dolgu metaliyle kaynaklanan % 9 Ni elikler) tasarm sresince zen gsterilmelidir.
b) Malzeme Grubu 8.2 ve Malzeme Grubu 10 iin EN 13445 izelge A.1.1-1e uygun olarak bir mikro
muayene gerekletirilmelidir.
Malzeme Grubu 8.2deki kaynakl paralarn zellikleri: Mikro muayene, yeterli mikro yapy
gstermelidir.
Not 2 -
Uzunluu 1,5 mmden fazla olmayan birbirinden yaltlm az rastlanlan ince mikro yzey
atlaklar kabul edilebilir, ancak bu atlaklar rapor edilmelidir.
Malzeme Grubu 10daki kaynakl paralarn zellikleri: Mikro muayene, yeterli mikro yapy
gstermelidir.
Isdan etkilenen blgedeki (HAZ) ferrit muhtevas, en az % 30 ve en fazla % 70 arasnda olmaldr.
Yksek HAZ scaklklarnda; tane boyutunun, ergime hattndan yaklak iki kat olduu mesafede, ferrit
muhtevas % 85e eit veya daha az olmaldr. Kaynak sarf malzemesi olarak stenitik-ferritik
benzeme tipi kullanldnda, kaynak metalindeki ferrit muhtevas da % 30 ile % 70 arasnda
olmaldr. Ferrit muhtevas metalografik metotlarla llmelidir. Kaynak sarf malzemesi olarak
benzeimsiz tip (rnein stenitik) kullanldnda, kaynak metalindeki ferrit muhtevas iin bu art
uygulanmaz.
Not 3 -
Metalografik lmlerde sapma snr genelde yaklak % 5tir.
c) Darbe deneyi: Deney ve kabul kriterleri EN 288-3e uygun olmaldr. Buna ilve olarak, uygulanabilirse
darbe deneyi artlar EN 13445-2 Ek Bye gre uygulanmaldr.
Basnca maruz kalan kaynaklar haricindeki basnl kaplara dorudan tutturulan paralardaki kaynaklar
(rnein tabla emberleri, destek ayaklar) iin kaynak prosedr artnamesi, EN 288-6 ve EN 288-7ye
uygun olarak yaplan kaynak prosedr onay kaytlarnn devam ettirilmesiyle kabul edilebilir.
Gerekli ise, muayene ve deneyleri, EN 288-3te ve bu maddede belirtildii gibi yapacak (veya bunlar yerine
getirecek) yetkili nc taraflarca kaynak ilemi onay kaytlar onaylanmaldr.
Not 4 - Btn deney paralar iin; imaltnn, deney paralarnn hazrlanmas ve bunlarn deneylerinin
yaplmas gibi ileri taerona vermesine msaade edilebilir, fakat deney paralarnn kaynaklanmas
iinin taerona verilmesine izin verilemez.
7.4 Kaynaklar ve kaynak operatrleri iin artlar

Kaynaklar ve kaynak operatrleri; srasyla, EN 287-1 veya EN 1418e gre onaylanmaldr.
Not 1 - Kaynaklar ve kaynak operatrlerinin eitilmesi, denetlenmesi ve kontrol imaltnn sorumluluu
altndadr.
Kaynaklar ve kaynak operatrlerinin gncelletirilmi listesi, onay deneyleri kaytlarn da ierecek ekilde
imalt tarafndan salanmaldr.
Uzatma (her 6 ayda bir) ve yeniden onaylama (her 2 ylda bir) EN 287-1e uygun olarak gerekletirilmelidir.
Uzatmann ve yeniden onaylamann desteklenmesine ilikin kant, en az 2 yl muhafaza edilmelidir.
Not 2 - malt tarafndan istihdam edilmeyen herhangi bir kaynak; imaltnn tam teknik kontrol altnda
olmas ve imaltnn artlarna uygun olarak almas artyla altrlabilir.
7.5 Dolgu metalleri ve yardmc malzemeler

Kaynak sarf malzemeleri iin teknik teslim artlar EN 13445-2e uygun olmaldr. Dolgu metalleri ve yardmc
malzemeler belgelenmeli ve ana metalle birlikte kullanm, kaynak ilemleri ve imalt artlar iin elverili
olmaldr.
Btn kaynak sarf malzemeleri zenle depolanmal, tanmal ve kaynak sarf malzemesi imalts
tarafndan belirlenen artlara uygun olarak kullanlmaldr.
14
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Not - Bu art zellikle frnlama ve kurutma ilemlerinin olduu yerlerde nemlidir.

atlam veya dklm kaplama ya da paslanm veya kirlenmi elektrot tel gibi, hasar ve bozulma
belirtilerini gsteren elektrotlar, dolgu telleri ve ubuklar ve kaynak tozu kullanlmamaldr.
7.6 Birletirmelerin hazrlanmas

Malzeme; mekanik veya sl kesim ilemi ya da bu iki ilemin birleimi vastasyla, boyutuna ve ekline gre
kesilmelidir.
Not 1 - Bu ilem, ekillendirme ileminin ncesinde veya sonrasnda yaplabilir.
Isl kesim yapldnda, kenarlarn sertletirilme ileminden kt bir ekilde etkilenmemesini garantiye almak
iin n tedbirler alnmaldr.
Not 2 - Baz malzemeler iin bu art, kesim ncesi n stma ilemini de ierir.
Ferritik eliklerin sl ilem vastasyla kesilen kenarlar, WPSde isteniliyorsa, talanarak veya ilenerek
tekrar dzeltilmelidir.
Kaynak edilecek yzey; kaynak kalitesinde oluabilecek herhangi bir zararl etkiden kanmak iin
oksitlerden, tufullardan, bulam yalardan veya dier yabanc maddelerden tam olarak temizlenmeli ve
gzenek, atlak ve tabakalanma gibi kusurlardan arnm olmaldr.
Kaynak edilecek kenarlar, mekanik yntemlerle, geici birletirme paralaryla veya punta kayna
vastasyla ya da bu ikisinin birleimi vastasyla konumlandrlmaldr. Punta kayna kaldrlmal veya
kaynak kordonunda tekrar ergitilmelidir (Not 3). Her iki durumda da imalt; punta kaynaklar veya geici
birletirme paralar veya bu ikisinin birleiminin, metalrjik veya homojenlik kusurlarna yol amamas iin
gerekli olan btn tedbirleri almaldr.
Not 3 - Onaylanm kaynaklar tarafndan onayl kaynak prosedrne dayanarak yaplmas artyla, punta
kayna kullanmna ve punta kaynaklarnn nihai kaynaa katlmasna izin verilir.
Tek tarafl kaynaklarn kullanld durumlarda imalt; hizalama ve kaynak edilecek kenarlar arasndaki
akln kaynak kknde gerekli nfuziyetin salanmas iin yeterli olmasn salamaldr.
Tm kaynak ilemi boyunca, kaynak edilecek kenarlar, Madde 5.2de tanmlanan hizalama tolerans snrlar
salanacak ekilde tutulmaldr.
7.7 Kaynakl birletirmelerin yaplmas

Kaynak, onayl WPSye dayanan ve kaynaknn dorudan kontrol altndaki gerekli deikenleri
tanmlayan i talimatlarna veya WPSye sahip olmaldr.
Kaynak ilemine bal olarak, her kaynak pasosunun yaplmasndan sonra, cruf giderilmeli, kaynakl yer
temizlenmeli ve kaynak metalinin uygun kalitesinin salanmas iin yzey kusurlar giderilmelidir.
Kullanlan kaynak ileminde etkin ve gvenilir bir nfuziyet salanamadnda; kaynakl birletirmenin ikinci
taraf, mekanik veya sl ilem kullanlarak veya talama ile salam metale kadar karlmaldr.
Kaynak n hazrl dndaki basnl kap paralar zerindeki ark darbelerinden kanlmaldr. Ark darbeleri
kaza sonucu meydana gelirse, etkilenen alan (sdan etkilenmi blge dhil) Madde 11.1e gre tamir
edilmelidir.
Kaynak veya kaynak operatr tarafndan yaplan her kaynak iin kayt tutulmaldr.
Not -
Bu kayt; her kaynakl parann, bir kaynak tanmlama iaretiyle iaretlenmesi vastasyla veya
alternatif olarak basnl kabn yapm boyunca kaynak iinin izlenebilirliini salayan kaytlar
vastasyla yaplabilir.
15
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
7.8 Birletirme paralar, destek elemanlar ve takviye elemanlar

Birletirme paralar (geici olsun veya olmasn), destek elemanlar ve takviye elemanlar; basnl kaba
bal bir paraya, yetkin kaynaklar tarafndan yeterli bir prosedr kullanlarak kaynak edilmelidir.
Geici birletirme paralar, kaynatldklar basnl parann metalinin zelliklerini etkilemeyecek bir teknik
kullanlarak karlmaldr. Birletirme parasnn karld alanda yzey atlaklarnn olmamasna zen
gsterilmelidir. Tamir ilemi Madde 11.2ye uygun olarak yaplmaldr.
Sonrasnda sl ileme girmeyen ferritik eliklerin souk ekillendirilmi bombeli ular, boum alanna 550 C
ve 750 C arasndaki scaklkta blgesel olarak stlmamal ve kaynatlmamaldr.
7.9 n stma
malt WPSye, n stma scaklklarn ve ilgili olduu yerlerde kaynak ilemi iin gerekli olan ara gei
scaklklarn dhil etmelidir. n stma scakl; kaynak yaplacak metalin et kalnl ve bileimi, kullanlan
kaynak prosedr ve ark parametreleri dikkate alnarak belirlenmelidir.
Not -
Ferritik elikler iin n stma nerileri EN 1011-2 [4] standardnda verilmitir. n stma kontrol iin
neriler ise EN ISO 13916 [6] standardnda verilmitir.
n stma scakl, punta kayna yaplrken ve tm kaynak ilemi boyunca WPSde belirtilen scakla bal
olmaldr. n stma scaklnn sabit tutulmas iin, uygun lme aletleri veya scaklk gsterici, renkli
kalemler ile srekli olarak izlenmelidir.
Birletirme yeri yaknndaki ana metalin scakl +5 Ctan dk olduunda, kaynak ilemi yaplmamaldr.
Kaynakl paralarn imalt ve deneyi malt deneyi
8.1 Genel
malt deney levhalar; imalt kalitesindeki devamllnn ve kaynakl paralarn mekanik zelliklerinin
artnameye olan uygunluunun kontrol iin, Madde 8.2 ve Madde 8.3e uygun olarak kaynak edilmeli ve
deneye tbi tutulmaldr.
malt deney levhalar sadece dzenleyici kabuk boyuna ve evresel kaynakl paralara uygulanabilir (EN
13445-3).
Not -
Bir kap, bir veya birden fazla boyuna kaynakl para ieriyorsa; deney levhalar, uygulanabilir olan
yerlerde kaynakl parann bir ucundan gvdeye tutturulmaldr. Bylece deney levhalarnda kaynak
edilen kenarlar, boyuna kaynaklarn denk gelen kenarlarnn devam ve kopyas olacaktr. Kaynak
ilemi, yntemi ve tekniinin ayn olmas iin denk gelen boyuna kaynakla birlikte kaynak metali,
srekli olarak deney levhalarnda birikmelidir. Deney levhalarnn ayr ayr kaynak edilmesi gerekli
olduunda; kullanlan prosedr, kabn imaltnda kullanlan prosedrn bir kopyas olmaldr.
Elektro cruf kaynakl paralarn; farkl erisellii (rnein bir silindirden dz bir para levhasna kadar) olan
kaynaklardan tanmas ile ilgili glklerle karlalan yerlerde (rnein; bir silindirden, yass para
levhasna tanrken), deney levhas kabn kaynak edilmesinden hemen nce veya hemen sonra ayn
kaynak parametreleri kullanlarak ayr ayr kaynak edilebilirler.
evresel kaynakl paralar iin deney levhalar gerekli olduunda; bu levhalar, kabn uygun kaynakl
paralarnn kaynaklanmasnda kullanlan prosedr mmkn olduunca kopya eden bir tekniin deney
levhalarnn hazrlanmas srasnda salanmas artyla, kaptan ayr olarak kaynaklanabilir.
8.2 Referans kriterleri

malt deneyinde kullanlan levhalarnn saysnn belirlenme kriterleri aada verilmitir. Bu kriter;
malzemeye, kaynakl birletirmelerin uzunluuna, et kalnlna, kaynak sonras sl ileme (PWHT) ve her
yetkin kaynak prosedrnn birletirme katsaysna baldr.
Deney Grubu 4 iin zel hkmler verilmitir.
malt deneyinde kullanlan levhalarnn gerek deneyi, malzemeye ve kalnla baldr.
16
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
lave olarak, belirtilen darbe deneyi kurallar da aada belirtilmitir.

a) EN 13445-2 Ek Bde belirtilen gevrek krlganln nlenmesi iin kurallar; b) il e)deki genel kurallara
ilve olarak uygulanmaldr. EN 13445-2 Ek B, uygulanabilir her bir kaba uygulanmas gereken darbe
deneyi kurallarn kapsar. Genel bir imalt levhas gerekli olmadnda, deney levhas bu darbe
deneylerini yrtmede yeterli olacaktr.
b) Deney Grubu 4teki kaplardaki kaynaklar iin (EN 13445-5) imalt deney levhalar gerekli deildir.
c) WPS ile Malzeme Grubu 1.1 iin yaplan prosedr ile onay deneyinden elde edilen mekanik zellikler
arasnda yakn bir iliki vardr. Malzeme Grubu 1.1in kaynak prosedryle ilgili deikenleri iin
toleranslar nedeniyle; aadaki tm artlarn salanmas artyla, imalt deneylerine, gerek duyulmaz:
1) Kaynak iin kalite kurallar, EN 729-2 veya EN 729-3e gre yerine getirilmelidir.
2) Kaynak prosedrnn tutarl bir biimde uygulandnn garanti edilmesi artyla, kaynak ilemi
tamamen mekanikletirilebilir (ISO 857-1 [3]).
3) WPSde, n stma veya kaynak sonras sl ilem (PWHT) ile ilgili herhangi bir kural yoktur.
4) Et kalnl en 30 mm olmaldr.
d) Malzeme Grubu 1.1, Malzeme Grubu 1.2 ve Malzeme Grubu 8.1deki malzemelerden yaplan kaplar iin
aadakiler uygulanmaldr:
1) Birletirme katsaysnn 1,0 olmas durumunda; boyuna kaynaklar iin, her kap iin deney levhas,
2) Birletirme katsaysnn 0,85 olmas durumunda; boyuna kaynaklarn her 100 msi iin bir deney
levhas,
3) evresel kaynaklarn, entikli birletirmeler veya kalc srt eritlerini (Madde 6.3) ieren bir ileme
gre kaynakland yerlerde, her sene iin bir deney levhas.
Ardk 10 deney levhas, deneylerden baar ile getikten sonra; deney, aadaki gibi olacak ekilde
azaltlr:
4) Birletirme katsaysnn 1,0 olmas durumunda; boyuna kaynakl paralarn her 100 msi iin bir deney
levhas,
5) Birletirme katsaysnn 0,85 olmas durumunda; boyuna kaynakl paralarn her 1000 msi iin bir
deney levhas,
6) evresel paralarn, entikli birletirmeler veya kalc srt eritlerini (EN 13445-3) ieren bir ynteme
gre kaynakland yerlerde, her sene iin bir deney levhas.
e) Malzeme gruplarndaki malzemelerden (d kknda belirtilenler hari) yaplan kaplar iin birletirme
katsaysndan bamsz olarak aadakiler uygulanmaldr:
1) Boyuna kaynakl paralarda, her kap ve dkm iin bir deney levhas,
2) evresel kaynakl paralarn, boyuna kaynakl paralardan farkl bir ileme gre kaynak edildii
yerlerde, her sene iin iki deney levhas veya her kap iin bir deney levhas (hangisi daha azsa);
Ardk 50 deney levhas deneylerden baar ile getikten sonra; deney, aadaki gibi olacak ekilde
azaltlr:
3) Boyuna kaynakl paralarn her 50 msi iin bir deney levhas,
4) evresel kaynakl paralarn, boyuna kaynakl paralardan farkl bir ileme gre kaynak edildii
yerlerde, her sene iin iki deney levhas veya her kap iin bir deney levhas (hangisi daha azsa);
8.3 Deneyin boyutu

zel bir malzeme ve uygulanabilir bir kalnlk iin sl ilem sonrasnda deney levhasndan alnmas gereken
numunelerin tipi veya says, izelge 8.3-1e uygun olmaldr.
Not -
Deney levhasndan alnmas gereken numunelerin tipi veya says malzeme grubuna ve et
kalnlna baldr.
Deney levhas, gerekli numunelerin yeniden deneye tbi tutulmasna da olanak tanyacak biimde yeterli
boyutta olmaldr.
17
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Deney numunelerinin gvenilir alanlardan alndnn garanti edilmesi iin deney levhas, deney paralarnn
kesilmesinin nce tahribatsz deneye tbi tutulmaldr.
izelge 8.3-1 malt deney levhalarnn deneyi
Deney levhalarnn kalnl, e a
Deney numuneleri b, c, d
mm
1 FB, 1 RB, 1Ma
e 12
1.1
3 IW, 1 Ma
12
<
e
35
1.2
35 < e
3 IW, 1 TT, 1 LT, 1 Ma
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma, HT
1.3
e 12
2.1
12 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 LT, 1 Ma, HT
1
FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma, HT
e 12
3.1
12 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 LT, 1 Ma, HT
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma, HT
e 12
4
12 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 LT, 1 Ma, HT
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma, HT
e 12
5
3 IW, 3 IH (>% 3 Cr), 1 TT, 1 LT, 1 Ma, HT
12 < e 30
30 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 LT, 1 Ma, HT
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma, HT
e 12
6
12 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 LT, 1 Ma, HT
1
FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma, HT
7.1
e 12
7.2
12 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 Ma, HT
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma
e 12
8.1
12 < e
3 IW, 1 TT, 1 Ma
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Mi
e 12
8.2
12 < e
3 IW, 1 TT, 1 Mi
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Ma, HT
e 12
9
12 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 LT, 1 Ma, HT
1 FB, 1 RB, 1 TT, 1 Mi, HT
e 12
10
12 < e
3 IW, 3 IH, 1 TT, 1 LT, 1 Mi, HT
a
Daha ince levha kalnl
b
Darbe deneyi artlar EN 13445-2, Ek Bye uygun olduunda aadakiler uygulanr:
Darbe deneyi scakl tkv -30C iin, darbe deneyleri IW ve IH e > 12 mm iin gereklidir.
Darbe deneyi scakl tkv < -30C iin, darbe deneyleri IW ve IH e > 6 mm iin gereklidir.
c
Kalnlk snrlamalar ile ilgili olarak, LT iin Madde 8.4.3e baklmaldr.
d
izelge 8.3-1deki sembollerin anlamlar, izelge 8.3-2de verilmitir.
Malzeme Grubu
izelge 8.3-2 Deney numuneleri

Gsterim
EN 910a gre nyz eme deneyi
EN 910a gre kk eme deneyi
EN 895e gre enine ekme deneyi
EN 876ya gre boyuna kaynakl paralarda ekme deneyi
Darbe deneyi; EN 875e gre kaynak dolgusu
EN 875e gre darbe deneyi, HAZ
EN 1321e gre makro muayene
EN 1321e gre mikro muayene
EN 1043e gre sertlik deneyi
Ksaltma
FB
RB
TT
LT
IW
IH
Ma
Mi
HT
8.4 Deneylerin performans ve kabul kriteri

8.4.1 Genel
Mnferit deney paralar imal edilmeli, deneye tbi tutulmal ve belirlenen kabul kriterlerini karlamaldr.
8.4.2 Enine ekme deneyi

Deney ve kabul kriterleri EN 288-3e uygun olmaldr.
18
ICS 23.020.30
Not -
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Kaynakl parann mekanik zelliklerinin ana malzemedekinden daha dk olmas durumunda

(rnein stenitik dolgu metaliyle kaynaklanan % 9 Ni elikler) tasarma zel nem verilmelidir.
8.4.3 Boyuna kaynakl paralarda ekme deneyi

Et kalnl 20 mmye eit ve daha zerinde olan aln birletirmeleri zerindeki deney levhalar iin, en kk
ap 6 mmye eit ve daha byk olan yerlerde boyuna kaynak ekme deneyi EN 876ya uygun olarak
yaplmal ve Ret, Rm ve A5; ana malzemenin belirlenen artlar veya zellikle tasarmda dikkate alnan dier
ilgili deerleri (rnein, % 9 Nikel eliindeki stenitik dolgu metali) karlamaldr. Tasarm scaklnn 300
Cdan daha yksek olduu yerlerde deney, tasarm scaklnda yaplmaldr.
Not -
Kaynakl parann mekanik zelliklerinin ana malzemedekinden daha dk olmas durumunda

(rnein stenitik dolgu metaliyle kaynaklanani % 9 Nili elikleri) tasarma zel nem verilmelidir.
8.4.4 Darbe deneyi

Deney ve kabul kriterleri EN 288-3e uygun olmaldr. Ayrca uygulanabilirse darbe deneyi artlar EN 134452 Ek Bye gre uygulanmaldr.
8.4.5 Eme deneyi

8.4.6 Makro muayene

Makro muayene, salam diki ylmasnn gvenilir bir ekilde yapldn ve gvenilir nfuziyetin olduunu
gstermelidir.
8.4.7 Mikro muayene
Malzeme Grubu 8.2deki kaynakl paralarn zellikleri: Mikro muayene, yeterli mikro yapy
gstermelidir.
Not
Uzunluu 1,5 mmden fazla olmayan, birbirlerinden yaltlm olan ve az rastlanlan ince mikro
atlaklar kabul edilebilir, ancak bu atlaklar rapor edilmelidir.
Malzeme Grubu 10daki kaynakl paralarn zellikleri: Mikro muayene, yeterli mikro yapy gstermelidir.
Isdan etkilenen blgedeki (HAZ) ferrit muhtevas, en az % 30 ve en fazla % 70 arasnda olmaldr. Yksek
HAZ scaklklarndaki ergime hattndan tane boyutunun yaklak iki kat bir mesafede, ferrit muhtevas % 85e
eit veya daha az olmaldr. Kaynak sarf malzemesi olarak stenitik-ferritik benzeme tipi kullanldnda,
kaynak metalindeki ferrit muhtevas da % 30 ile % 70 arasnda olmaldr. Ferrit muhtevas metalografik
metotlarla llmelidir. Kaynak sarf malzemesi benzeimsiz tipte ise (rnein stenitik), kaynak metalindeki
ferrit muhtevas iin bu art uygulanmaz.
Not - Metalografik lmlerde sapma snrlar genelde yaklak % 5tir.
8.4.8 Sertlik deneyi

8.4.9 Deney tekrarlar

Mnferit deneylerin, bu standardda belirtilen artlara uymad yerlerde nedenler aratrlmaldr. Kt deney
teknii veya blgesel olarak snrlandrlm kusurlar nedeniyle tatmin edici olmayan deney sonularnn
alnd yerlerde, aadaki deney tekrarlar yaplmaldr:
a) ekme deneyi: Deney, ayn deney levhasndan alnm iki ekme deneyi numunesi zerinde
tekrarlanmaldr. Her iki sonu da artlar karlamaldr.
b) Eme deneyi: Deney, ayn deney levhasndan alnm iki eme deneyi numunesi zerinde
c) Darbe deneyi: Deney, ayn deney levhasndan alnm adet Charpy-V entik numunesi zerinde
tekrarlanmaldr.
1) Alt mnferit numunenin tamamnn ortalama deeri, belirlenen en kk deere eit veya daha
byk olmaldr.
19
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
2) Alt mnferit deerden en fazla iki tanesi, belirlenen en kk deerden daha kk olmayabilir.
3) Alt mnferit deerden en fazla bir tanesi, belirlenen en kk deerin % 70inden daha kk
olmayabilir.
Deney tekrarlarndan herhangi birinin artlara uymamas durumunda, deney levhas tarafndan temsil edilen
birletirmelerin/kaplarn, bu standardn bu blmne uygun olmad kabul edilir.
Not -
malt faktrleri kararlatrlan artname seviyesinin altna nadir olarak debilecek mekanik deney
sonularnn dalmasna sebebiyet verebilir.
8.4.10 Deney raporu

Deney raporu; deney sonularnn uygunluunu ve bulunan deerlerin belirlenmi artlar karladn
gsterecek ekilde hazrlanmaldr.
Basnl paralarn ekillendirilmesi
9.1 Genel
ekillendirilmi basnl paralarn imaltlar, ekillendirme prosedrnn ve sonrasndaki sl ilemin
kaytlarn tutmaldr.
Not -
ekillendirilmi basnl paralar scak veya souk olarak ekillendirilmi olmaldr. ekillendirilmi
basnl paralar; bombeli ular, dilimler, silindirler ve dier ekillendirilmi paralar ihtiva edebilir.
ekillendirilmi basnl paralar, birbirine kaynak edilmi ve sonrasnda da ekillendirilmi mnferit
paralardan oluabilir.
9.2 ekil deitirme oran

9.2.1 Bombeli dairesel mamuller
Aadaki eitlik (9.2-1) tm bombeli dairesel mamullerdeki (rnein eliptik veya torisferik ular, kresel
kapaklar) F ekil deiiklii deerinin hesaplanmas ve btn ekillendirme ilemi tipleri (ekil 9.2-1) iin
kullanlmaldr.
F = 100 ln
Db( x )
De 2e
[%]
Burada;
e
Db(x)
De
ln
dr.
20
Balang veya ara aamadaki mamuln et kalnl

Bo ap veya ara aamadaki mamuln ap
Tamamlanm mamuln d ap
Doal logaritma
(9.2-1)
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
a) Balang mamul a
b) Ara aamadaki mamul a
c) Tamamlanm mamul
Ara aamada sl ilem olmakszn farkl ekillendirme admlarnn bulunmas durumunda (Madde 9.4.2)
ekil deiiklii, mnferit ekillendirme admlarndaki ekil deiiklii miktarnn toplamdr. Ara aamada sl
ilemin olmas durumunda; ekil deiiklii, en sondan bir nceki sl ilemin ardndan elde edilen ekil
deiikliidir.
ekil 9.2-1 Bombeli dairesel mamullerin ekillendirilmesi
9.2.2 Haddeleme ile yaplan silindirler ve koniler

Aadaki eitlik (9.2-2), haddeleme ile yaplm tm silindirler ve konilerdeki F ekil deiiklii deerinin
hesaplanmas iin kullanlmaldr (ekil 9.2-2).
F=
R
50e
. 1 m [%]
Rm Rmo
(9.2-2)
Burada;
e
Rmo
Rm
Balang veya ara aamadaki mamuln et kalnl

Ara aamadaki mamuln ortalama yarap (balang mamuln ekillendirilmedii durumlarda
Rmo = )
Tamamlanm mamuln ortalama yarap (koniler iin, daha kk apn ortalama yarap
kullanlmaldr)
dr.
21
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
a) Balang mamul a
b) Ara aamadaki mamul a
c) Tamamlanm mamul
Ara aamada sl ilem ollmakszn farkl ekillendirme admlarnn bulunmas durumunda (Madde 9.4.2)
ekil deiiklii oran, mnferit ekillendirme admlarndaki ekil deiiklii miktarnn toplamdr. Ara
aamada sl ilemin olmas durumunda; ekil deiiklii, en sondan bir nceki sl ilemin ardndan elde
edilen ekil deiikliidir.
ekil 9.2-2 Silindirler ve konilerin ekillendirilmesi
9.2.3 Dier mamul tipleri

Aadaki eitlik (9.2-3), tm dier tiplerdeki ekillendirilmi mamuller iin F ekil deiiklii deerinin
F=
200
F12 +F22 +F1F2 [%]
3
(9.2-3)
Burada;
l1
l
, F2 = ln 2
l0
l0
ln Doal logaritmadr.
l0 En byk ekil deiiklii ile ekil deitirecek alann ekillendirilmesinin ncesinde, levha zerinde
iaretlenen emberin apdr. ekillendirme sonrasnda l0 apl ember byk ekseni l1 ve kk ekseni
l2 olan elipse dntrlr.
F1 = ln
22
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
a) Balang mamul zerinde

iaretlenen daire, l0
TS EN 13445-4/ubat 2007
b) ekillendirilmi mamul zerinde

llen eksenler, l1 ve l2
ekil 9.2-3 Silindirler, koniler ve bombeli dairesel mamuller dndaki mamullerin ekillendirilmesi
9.2.4 Bklm borular

Aadaki eitlik (9.2-4), bklm borularn F ekil deiiklii deerinin hesaplanmas iin kullanlmaldr
(ekil 9.2-4).
F = 100
De
[%]
2R
(9.2-4)
Burada;
R
De
Boru iin bkm yarap

Borunun d ap
dr.
ekil 9.2-4 Borunun bklmesi
9.2.5 Dilimlerin ekillendirilmesi

Aadaki eitlik (9.2-5), ok-kesitli torisferik ular veya kreler gibi dilimlerin F ekil deiiklii deerinin
F=
100e
[%]
R
(9.2-5)
Burada;
e
Balang mamulnn et kalnl
R Dilimlerin en kk ortalama yarap (kresel dilimlerin ortalama yarap, torisferik ucun boum
diliminin ortalama boum yarap)
dr.
23
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
ekil 9.2-5 Dilimlerin ekillendirilmesi
9.3 ekillendirme ilemleri

9.3.1 Souk ekillendirme
Malzeme Gruplar 1.1, 1.2, 1.3, 2.1, 3.1, 4, 5, 6 ve 9 iin souk ekillendirme, gerilim giderme iin izin verilen
en yksek scakln en az 30 C altnda olan scaklklarda gerekletirilmelidir (izelge 10.1-1).
Not -
Bununla birlikte, 200 Cdan 350 Ca kadar olan aralktaki ara aama scaklklarnda, dinamik
gerilme yalanmas nedeni ile snme problemleri ile karlalabilir.
Malzeme Gruplar 8.1, 8.2 ve 10 iin souk ekillendirme, 300 Cun altndaki scaklklarda
gerekletirilmelidir.
Dier malzeme tipleri iin souk ekillendirme scaklklar; uygun standardlardan, bilgi fylerinden veya dier
artnamelerden alnmaldr.
9.3.2 Scak ekillendirme

9.3.2.1 Genel
Malzeme Gruplar 1.1, 1.2, 1.3, 3.1, 4, 5, 6 ve 9 iin scak ekillendirme; gerilim giderme iin izin verilen en
yksek scakln stndeki scaklklarda, genellikle normalizasyon scaklk aralnda ve malzeme
artnamesine uygun olarak gerekletirilmelidir.
Termo-mekanik olarak ilem grm elik kalitelerinin scak ekillendirilmesine izin verilmemelidir.
Malzeme Gruplar 8.1, 8.2 ve 10 iin scak ekillendirme, 300 Cta veya zerindeki scaklklarda, genellikle
izelge 9.3-1e uygun scaklk aralnda gerekletirilmelidir.
Dier malzeme tipleri iin scak ekillendirme scaklklar; ilgili standardlara, bilgi fylerine veya dier
artnamelere uygun olmaldr.
ekillendirme yntemi; ekillendirilmi parann stlma hzn, bekletme scakl ve bekletme sresini
tanmlamaldr.
24
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Not 1 - Scak ekillendirme; gerilim giderme scaklnn zerindeki scaklklarda yaplan ve genellikle stenit
blgesinde gerekletirilen bir ilemdir.
Mamul; ar tane bymesi tehlikesi nedeniyle, Ac3 zerinde ancak 1050 Ctan yksek olmayan scaklkta
stenize edilecektir.
Not 2 - Mamulde gerekli scakla ulatktan sonra bu scaklkta mamul, 10 dakikadan fazla tutulmamaldr.
Ayn sebepten dolay, stlma oran belirtilmelidir.
izelge 9.3-1de aksi belirtilmemise, mamul, scak ekillendirmeden sonra durgun havada soutulmaldr.
Normalize scaklnn stndeki her sl ilemde, darbe deerlerini kt ynde etkileyen tane bymesine
yol at iin normalize edilmi eliklerin scak ekillendirilmesi Madde 9.3.2.2 ve Madde 9.3.2.3te olduu
gibi iki gruba ayrlr.
9.3.2.2 20 C ve zerindeki scaklklarda belirlenen darbe deerlerine sahip normalize

edilmi elikler
Sadece tek aamada scak ekillendirilmi normalize edilmi elikler iin, mamuln en yksek scakl 980
Cun zerinde olmamaldr.
Birden fazla aamada yaplan scak ekillendirme ilemleri iin, mamuln en yksek scakl 1050 Cun
zerinde olmamaldr. Mamul son ilemden nce 500 Cun altna kadar soutulmaldr. Son ilem iin
mamuln en yksek scakl, en kk akma dayanm 360 N/mm2 olan eliklerde 980 Cun altnda veya
en kk akma dayanm > 360 N/mm2 olan eliklerde 940 Cun altnda olmamaldr.
ekil deiikliinin % 5i amad durumlarda, son aamadaki ekillendirme ilemi 700 C veya 750 Cun
zerinde tamamlanrsa, sonrasndaki sl ilemden vazgeilebilir.
Madde 9.3.2.2nin artlar zellikle de son ilemdeki en yksek ve en dk scaklklara ilikin artlar yerine
getirilemiyorsa, elik imalts tarafndan belirtilen normalizasyon, ekillendirme ileminin sonrasnda
yaplmaldr.
Not -
Normalizasyon sonrasnda menevilenmesi gereken elikler iin tanmlanan menevilenme ilemi,

Madde 9.3.2.2ye gre scak ekillendirme yapldnda gerekletirilebilir.
9.3.2.3 20Cun altndaki scaklklarda belirlenmi darbe deerlerine sahip normalize

edilmi elikler
Sadece tek aamada scak ekillendirilmi normalize edilmi eliklerde, mamuln en yksek scakl, 360
N/mm2lik asgari bir akma dayanm olan elikler iin 940 Cun veya >360 N/mm2lik asgari bir akma
dayanm olan elikler iin 925 Cun zerinde olmamaldr.
Birden fazla aamada yaplan scak ekillendirme ilemleri iin, mamuln en yksek scakl 1050 Cun
zerinde olmamaldr. Mamul farkl ilemler arasnda 500 Cun altna kadar soutulmaldr. Son ilem iin
mamuln en yksek scakl, en kk akma dayanm 360 N/mm2 olan eliklerde 940 Cun altnda veya
en kk akma dayanm >360 N/mm2 olan eliklerde 925 Cun altnda olmaldr.
ekil deiikliinin % 2yi amad durumlarda, son aamadaki ekillendirme ilemi 750 Cun zerinde
tamamlanrsa, sonrasndaki sl ilemden vazgeilebilir.
Madde 9.3.2.3n artlar zellikle de son ilemdeki en yksek ve en dk scaklklara ilikin artlar yerine
getirilemiyorsa, elik imalts tarafndan belirtilen normalizasyon, ekillendirme ileminin sonrasnda
yaplmaldr.
Not -
Normalizasyon sonrasnda menevilenmesi gereken elikler iin tanmlanan menevilenme ilemi,

Madde 9.3.2.3e gre scak ekillendirme yapldnda gerekletirilebilir
9.3.2.4 Sertletirilmi ve menevilenmi elikler

Sertletirilmi ve menevilenmi elikler iin scak ekillendirilme sonrasnda, tamamen yeni bir sertletirme
ve menevileme ileminin gerekletirilmesi kesinlikle gereklidir. Scak ekillendirme ileminin kendisi iin
Madde 9.3.2.1 ve Madde 9.3.2.2de belirtilen artlar uygulanr.
25
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
9.3.2.5 stenitik ve stenitik-ferritik elikler

stenitik ve stenitik-ferritik eliklerde Malzeme Gruplar 8.1, 8.2 ve 10, izelge 9.3-1e uygun olarak scak
ekillendirilmelidirler.
izelge 9.3-1 Malzeme Gruplar 8.1, 8.2 ve 10 iin ekillendirme artlar
Mamul tipi
En yksek scaklk
En dk scaklk
Dk karbon a
Kararl
Soutma artlar b
e 25 mm iin durgun hava
1150 C
850 C
e > 25 mm iin su
e 6 mm iin durgun hava
Kararsz
e > 6 mm iin su
a
b
C % 0,03 ierikli
Malzeme artnamelerinde verilen soutma artlar uygulanmaldr.
9.3.2.6 Kaplamal elikler

Kaplamal eliklerin scak ekillendirilmesi iin gerekli scaklk ve yntem, kaplanacak eliin malzemesine
baldr. Bununla birlikte kaplama malzemesinin, zellikle de korozyon direncinin bu ilem zerindeki
etkilerine nem verilmelidir. Bu ilemin, kaplama malzemesini ters ynde etkiledii yerlerde, kaplama iin
farkl bir malzeme kullanlmasna veya kaplamann ekillendirme ve sl ilemin sonrasnda eklenmesine
(rnein kaynak dikii) zen gsterilmeli veya alternatif bir sl ilemin yeterliliinin, malzeme
artnamesindeki artlara veya tasarma uyduu deneyler araclyla gsterilmelidir.
9.4 ekillendirme sonras sl ilem

9.4.1 Genel
Souk veya scak ekillendirme sonrasndaki sl ilemler; ilgili standardlara, bilgi fylerine veya dier
artnamelere uygun olarak yaplmal ve normalizasyon ilemi, normalizasyon ile menevileme ileminin
birleimini, sertletirme ilemi ile menevileme ileminin birleimini, tavlama ilemini ve zeltilerin
tavlanmas ilemini iermelidir.
Not 1 - Bu ilemler, ekillendirme ilemlerinin etkilerini ortadan kaldrc olarak tannr.
Not 2 - Ana malzeme imalts tarafndan, muayene dokmanlarnda verilen parametreler, sl ilemler iin
bir gsterge veya bir neri olarak alnmaldr. Prosedr tanmlandysa ve mamul veya mamul temsil
eden ekillendirilmi deney paras, ekillendirme ve sl ilem sonras malzeme artnamesindeki
artlara veya tasarma uyduunu gstermek iin deneye tbi tutulursa, dier parametreler
uygulanabilir.
9.4.2 Yass mamullerin, souk ekillendirme sonras sl ilemi

Yass mamullerin souk ekillendirilmelerinin ardndan yaplan, ekillendirme sonras sl ilemler Madde 9.41 ve izelge 9.4-1e uygun olarak yaplmaldr.
izelge 9.4-1; levhalarn EN 13445-2 Ek Bnin artlarn karlad varsaym altnda, ekil deitirmenin bir
fonksiyonu olarak gerekli sl ilem iin kurallar verir.
26
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge 9.4-1 Yass mamullerin, souk ekillendirme sonras sl ilemi
Malzeme gruplar
1.1 c, 1.2 a, 1.3
2.1a, b
3.1
4
5
6
9
10
a
b
ekil deitirme oran F
Isl ilem
F% 5
Yok
F>% 5
Var
8.1, 8.2
d
d
Termo mekanik olarak sl ilem grm elikler Madde 9.3.3e gre sl ileme tbi tutulmamaldr. ekil
deiiklii oran F % 5 olmaldr.
ekil deiiklii % 2 ila % 5 arasnda olduunda, ekillendirilmi parann tasarma uygunluunun
dorulanmas amacyla, Malzeme Grubu 2.1 iin deneyler yaplr.
1) Torisferik bombeli ular (fln yarap 0,1De ve bombe yarap De) iin aadaki artlarn
salanmas artyla sl ilem gerektirmez:
Malzeme Grubunun 1.1 olmas,
Et kalnlnn e 8 mm olmas,
h1 40 mm olmas (ekil 9.2.2),
- 10 C ve + 120 C arasnda tasarm scaklna sahip olmas.
2) Basnca dayankl kaplarn stlmas veya soutulmasnda kullanlan kap gmlekleri (EN 13445-3)
iin aadaki artlarn salanmas artyla sl ileme gerek yoktur:
Malzeme Grubunun 1.1 olmas ve eliin tam sakin dklm olmas,
Malzeme deney sertifikasnn kopma seviyesindeki uzamay A5 % 31 gsteren,
Et kalnlnn e 8 mm olmas,
En byk ekil deiiklii deeri F, ortalama yarap Rm 3e anma et kalnl olduunda,
silindirler ve koniler iin kullanlmas,
- 10 C ve + 150 C arasnda tasarm scaklna sahip olmas.
Akkann su ve/veya buhar olmas.
zelti tavlamas ve sertletirilmi veya kararl hale getirilmi bir sl ilem durumundaki stenitik elik,
ilgili gerilme korozyon riskinin ihmal edilebilmesi artyla aadaki 1), 2), 3) ve 4) durumlarndan
herhangi birindeki souk ekillendirmeden sonra sl ilem gerektirmez.
1) Kopma seviyesindeki uzama, A5 % 30 iin gerekli en kk deerlere sahip stenitik elikler veya
malzeme deneyi sertifikas kopma seviyesinde bir uzamay A5 % 30 olduunu gsteriyorsa, ekil
deiiklii deeri F % 15 olmal veya souk ekillendirme sonras kopma anndaki en kk uzama A5
% 15 olduu kantlanmaldr.
2) ekil deiiklii deeri F > % 15 olduunda, mnferit durumlarda souk ekillendirme sonras
kopma anndaki en kk uzamann A5 % 15 olduu kantlanmaldr.
3) Bombeli ular iin ana malzemenin malzeme deney sertifikas, kopma anndaki uzama A5 iin
aadaki uzama deerlerini gsterir.
-196 Ca kadar dk tasarm scaklnda et kalnlnn e 15 mm olduu durumda, A5 %
40,
-196 Ca kadar dk tasarm scaklnda et kalnlnn e > 15 mm olduu durumda, A5 %
45,
Tasarm scaklnn -196 Cun altnda olduu durumda, A5 % 50dir.
4) Tasarm scakl -196 Cun altnda ise, basnl kaplarda (ular hari) ekil deitirme deeri %
10u amaz. ekil deiiklii deeri F % 10 olmaldr.
Not Malzeme Gruplar 1.3, 2 ve 3te, her %lik ekil deiikliinde sneklik d/gei scaklnn 5
C kaymas meydana gelebilir ve bu dikkate alnmaldr.
9.4.3 Boru eklindeki mamullerin, souk ekillendirme sonras sl ilemi

Boru eklindeki mamullerin souk ekillendirilmelerinin ardndan yaplan, ekillendirme sonras sl ilemler
Madde 9.4-1 ve izelge 9.4-2ye uygun olarak yaplmaldr.
izelge 9.4-2; borularn EN 13445-2 Ek Bnin artlarn karlad varsaymyla, ekil deitirmenin bir
fonksiyonu olarak gerekli sl ilem iin kurallar verir.
27
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge 9.4-2 Boru eklindeki mamullerin, souk ekillendirme sonras sl ilemi
Malzeme Gruplar
Boru iin erilik yarap

R
Borunun d ap
De
Isl ilem
1,3 De
Tm aplar
Var
142 mm
Yok
1.1, 1.2, 1.3

3.1
4
5
6
8.1 a, 8.2 a
9
10
a
> 1,3 De
Var a
> 142 mm
2,5 De
Tm aplar
Yok
Tasarm scakl -196 Cun stnde olduunda, Malzeme Gruplar 8.1 ve 8.2 iin sl ilem gerekmez.
9.4.4 Kaplamal eliklerin, souk ekillendirme sonras sl ilemi

Kaplamal eliklerin souk ekillendirilmelerinin ardndan yaplan, ekillendirme sonras sl ilemler Madde
9.4.1 ve izelge 9.4-1e uygun olarak yaplmaldr. ekil deitirme orannn hesaplanmasnda kaplama
malzemesinin toplam et kalnl gz nnde bulundurulmaldr. Bu sl ilemin kaplamaya olan etkileri
(zellikle korozyon direncine ilikin etkileri), gz nnde bulundurulmaldr.
9.4.5 Scak ekillendirme sonras sl ilem

Scak ekillendirme sonras sl ilem, Madde 9.4.1 ve izelge 9.4-3e uygun olarak yaplmaldr.
izelge 9.4-3 Scak ekillendirme sonras sl ilemler
Malzeme Gruplar
1.1, 1.2, 1.3, 9.1
3.1
4
5
6
7.1
9.2, 9.3
Scak ekillendirme artlar
Isl ilem
Madde 9.3.2ye baknz.
Yok
Tamam
Sertletirilmi ve menevilenmi
veya
Normalize edilmi ve menevilenmi
veya
ki kez normalize edilmi ve menevilenmi a
izelge 9.3-1e gre
Yok
8.1, 8.2
izelge 9.3-1de belirtilen

artlarn haricindeki koullar
zelti tavlamas ve sertletirme
10
Tamam
zelti tavlamas ve sertletirlme
Dier sl ilemler; geerliliklerinin malzeme artnamesi veya tasarm artlarna uyduu, deneyler
araclyla gsterilirse uygundur.
9.4.6 Kaplamal eliklerin, scak ekillendirme sonras sl ilemi

Kaplamal elikler iin scak ekillendirme sonras sl ilem artlar, kaplanacak elik malzemeye bal olarak
izelge 9.4-3e uygun ekilde salanmaldr. Bu sl ilemin kaplamaya olan etkileri (zellikle korozyon
direncine ilikin etkileri), gz nnde bulundurulmaldr.
9.5 ekillendirilmi deney paralarndan numune alma

9.5.1 Isl ileme tbi tutulmayan souk ekillendirmi mamuller
izelge 9.4-1 ve izelge 9.4-2de, levhalar ve borularn souk ekillendirilmelerinin sonras iin sl ilem
gerekli grlmyorsa, ekillendirme ile ilgili olarak mekanik deneylere gerek yoktur.
9.5.2 Scak ve souk ekillendirilen mamullerin sl ilemi

9.5.2.1 ap 6 metreye kadar olan ekillendirilmi mamuller (silindirler, koniler, ular vb.).
28
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Malzeme artnamesine uygunluk, ekillendirilmi mamuln boyundaki fazlalktan alnan deney paralar
araclyla dorulanmaldr. Bu dorulamann mmkn olmad yerlerde orijinal malzemeden farkl deney
paralar alnmal ve mmknse ekillendirilmi mamul iin kullanlan yntemle ekillendirilip sl ilemden
geirilmeli ve deneye tbi tutulmaldr.
malt uygun malzeme grubu iindeki ekillendirilmi mamullere ait 30 deney parasn baaryla deneyden
geirene kadar ekillendirilmi mamuller ayr ayr deneye tbi tutulmaldr. Bundan sonraki deneyler partiler
halinde yaplmaldr. Bir parti, ayn dkme ve ayn son sl ileme sahip mamuller olarak tanmlanr.
Parti deneyi aadaki gibi yaplmaldr:
a) Malzeme Gruplar 1.1, 1.2 ve 8.1
Teslim edilen ekillendirilmi mamullerin, orijinal malzemeyle ayn sl ilem artlarna sahip olmas
durumunda malzeme artnamesine uygunluk, orijinal malzeme deney sertifikas tarafndan
salanmaldr. Bu artlar salanamyorsa, ekillendirilecek malzemeden veya sl ilemden gemi
ekillendirilmi mamulden, her parti iin bir deney paras alnmaldr. Bu para, ekillendirilmi
mamullerle birlikte sl ileme tbi tutulmal veya ayr olarak gereine benzer bir sl ileme tbi
tutulmaldr.
-20 Cun altndaki scaklklarda belirlenmi darbe enerjisi deerlerine sahip olmas gereken Malzeme
Grubu 1.1 ve Malzeme Grubu 1.2den b) bendine gre numune alnacak ve bu sadece darbe deneyi iin
olacaktr.
b) Malzeme Gruplar 1.3, 3.1, 4, 5, 6, 8.2, 9 ve 10
Malzeme artnamesine uygunluk aadakilerden biri vastasyla dorulanmaldr:
ekillendirilmi parann boyundaki fazlalktan alnan deney paralar,

Alternatif olarak ekillendirilmi paralar ile birlikte sl ileme tbi tutulan, ayr ekillendirilmi deney
paralar,
Bu mmkn deilse, ayr ekillendirilmi deney paralarnn gereine benzer ekilde sl ileme tbi
tulmas,
Aadaki saylarda deney paralar alnmaldr:

10 paraya kadar olan partiden, bir deney paras,
25 paraya kadar olan partiden, iki deney paras;
100 paraya kadar olan partiden, deney paras,
Daha sonraki her 100 para iin bir deney paras.
9.5.2.2 ap 6 metreden byk ekillendirilmi mamuller (silindirler, koniler, ular vb.).

Malzeme artnamesine uygunluk, ekillendirilmi mamuln boyundaki fazlalktan alnan deney paralar
araclyla dorulanmaldr.
ekillendirilmi mamuln zt yanlarndan iki deney paras alnmaldr. ekillendirilmi paralarn, farkl
dkmlere ait mnferit paralar iermesi durumunda, her dkmden ve her kaynakl birletirmeden bir
deney paras alnmaldr ( para).
9.6 Deneyler
9.6.1 Ana malzeme
Madde 9.5.2de belirtilen her deney parasndan bir adet ekme deneyi numunesi ve adet darbe deneyi
numunesi alnmaldr. Deney numuneleri; 20Ctan byk olmayan bir sapmayla, haddeleme ynnn enine
tarafndan alnmaldr.
Not -
Malzeme Grubu 1.1 ve Malzeme Grubu 1.2deki yapsal yumuak dkme elikler iin darbe deneyi
numuneleri, haddeleme yn dorultusundan alnabilir.
29
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Paralar sertletirilmi ve menevilenmi eliklerden yaplan basnl kaplar ile parti deneyi ile yapldnda,
ekillendirilmi paralarn % 10u (en az 3 tane ekillendirilmi para olacak ekilde) imalt tarafndan ilve
olarak sertlik deneyine tbi tutulmaldr.
9.6.2 Aln kayna

ekillendirilmi mamullerin ekillendirme ilemi ncesinde, birbirinden bamsz paralarla kaynak edilmesi
durumunda, kaynak metalinden bir adet boyuna ekme deneyi numunesi ve adet darbe deneyi numunesi
alnr. Malzeme Grubu 8.2 ve Malzeme Grubu 10daki malzeme iin, ilve olarak bir mikro muayene
yaplmaldr.
9.6.3 ekillendirilmi deney paralar iin kabul kriterleri

Madde 9.6.1de belirtilen deney numuneleri ana malzemenin artlarn karlamaldr.
Madde 9.6.2de aln kaynakl paralar iin belirtilen deney numuneleri, Madde 8.4n artlarn karlamaldr.
ekillendirilmi bir para iin sertlik deerleri farkll, 50 HV 10dan fazla olmamaldr.
9.6.4 ekillendirilmi paralarn deney tekrarlar

9.6.4.1
Deney sonular istenilen artlar karlamada baarsz olursa, aadakiler uygulanmaldr:
a) Tatmin edici olmayan deney sonular yetersiz deney tekniinden veya tek bir numunedeki blgesel
olarak snrlandrlm kusurdan kaynaklanyorsa, deney sonucu ihmal edilebilir. Bu durumda mnferit
deney tekrarlanmaldr.
b) Tatmin edici olmayan deney sonularnn sl ilemin yetersizliinden kaynaklanyorsa, partideki tm
paralar ve ilgili deney paralar yeniden sl ileme tbi tutulmal ve deney btn ynyle
tekrarlanmaldr.
9.6.4.2
Doru olarak alnm ve deneye tbi tutulmu deney numunelerinden gerekli artlar karlamayan sonular
elde edildiinde, aadaki deney tekrarlar yaplmaldr:
a) ekme deneyi: Deney, ayn deney levhasndan alnm iki ekme deneyi numunesi zerinde
b) Eme deneyi: Deney, ayn deney levhasndan alnm iki eme deneyi numunesi zerinde
c) Darbe deneyi: Deney, ayn deney levhasndan alnm adet Charpy-V entik numunesi zerinde
tekrarlanmaldr.
1) Alt mnferit numunenin tamamnn ortalama deeri, belirlenen en kk deere eit veya daha
byk olmaldr.
2) Alt mnferit deerden en fazla iki tanesi, belirlenen en kk deerden daha kk olmaldr.
3) Alt mnferit deerden en fazla bir tanesi, belirlenen en kk deerin % 70inden daha kk
olmaldr.
Parti deneyinde, deney sonularnn artnameye uymada baarsz olmas durumunda; ayn partiden alnan
dier iki ekillendirilmi para zerinde deney tekrarlanmal ve deney sonular artnameye uygun olmaldr.
Deney tekrarlarndan herhangi biri artlar karlamazsa, deney levhas tarafndan temsil edilen
birletirmeler/paralar, bu standarda uyumlu saylmaz.
9.7 Gzle muayene ve boyut kontrol

ekillendirilmi basnl kaplar teslim edilirken, ekillendirilmi mamuln imalts tarafndan gzle
muayeneye ve boyut kontrolne tbi tutulmaldr. Gzle muayene ve boyut kontrol sonular
belgelendirilmelidir.
30
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
9.8 aretleme
Basnl kabn bir parasna ait ekillendirilmi mamuller, ilgili malzeme artnamesine gre iaretlenmelidir.
Bu durumda, ana malzeme imaltsnn iaretinden vazgeilebilir. Ana malzemenin izlenebilirlii
salanmaldr. Buna ilve olarak, ekillendirilmi mamuln imaltsnn iareti eklenmelidir. Parti deneyinde,
hangi partiye ait olduu belli olmaldr. Alndklar yerden deney paras ve ekillendirilmi mamul arasndaki
tanmlama, muhafaza edilmelidir.
ekillendirilmi ufak mamuller (anma boyutu 220 mmden kk mamuller) iin Madde 4.2.2.2 b)ye gre
iaretlemeye msaade edilir.
9.9 Belgeleme
Basnl kabn bir parasn oluturan ekillendirilmi mamuller iin aadaki belgeler gereklidir:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Taeron formu (ekillendirme, basnl kabn imalts tarafndan yaplmadnda),

Orijinal malzeme sertifikas,
Isl ilemin tipi ve kaytlar (uygulanabilirse),
ekillendirilmi mamul deney parasnn sonular (uygulanabilirse),
Isl ileme tbi tutulmadan souk ekillendirme yaplmas durumunda ekillendirilmi paralarn tanm
(ana anma boyutlar ve ekil deiiklii derecesiyle birlikte),
aretlemeler.
10 Kaynak sonras sl ilem (PWHT)

10.1 Genel
PWHT, sl ilem iin kritik parametreleri tanmlayan yazl bir prosedre uygun olarak yaplmaldr.
Isl ilem iin kullanlan tehizat, sz konusu sl ilemler iin uygun olmaldr. Bu tehizat; yeterli doruluk ve
homojenlie sahip basnl paralarn scaklk kontrolne (zellikle sl ilem iin izin verilen scaklk
aralnn kk olduu malzemeler iin) msaade etmelidir.
Basnl kaplarn veya basnl paralarn sl ilemleri; bekleme scakln, stma-soutma orann ve
bekletme sresini gsterir ekilde imalt tarafndan kaydedilmeli ve belgelenmelidir.
Not 1 - CR ISO 17663 [7], kaynak sonras sl ilemin kalite kontrolne ilikin yararl bilgiler verir.
Not 2 - izelge 10.1-1deki gibi sl ilemlerde, zellikle yksek bekletme scaklnn ve/veya bekletme
sresinin st aralnda, fiziksel zellikler (rnein; akma, ekme dayanm ve malzeme tokluu)
gereksiz yere bozabilir ve oklu stma evrimlerinin ek etkileri gz nne alnmaldr. Bu etki,
Hollomon-Jaffe Parametresi P olarak aadaki eitlikte (10.1-1) gsterildii gibi aklanm ve
yaymlanmtr:
P = Ts (20 + log t ) 10 3
(10.1-1)
Burada;
TS Bekletme scakl (Kelvin)
t
Bekletme sresi (saat)
dir.
Basnl kabn/parann imalts ve malzeme imalts arasnda yaplacak bir n anlama olmakszn, NT
(normalize edilmi ve menevilenmi) veya QT (sertletirilmi ve menevilenmi) malzemenin gerek
menevileme scakl, izelge 10.1-1de belirtilen kabul edilebilir scaklktan dk olmamaldr.
Menevileme scaklndan daha yksek bir PWHT scakl, malzemenin mekanik zelliklerini bozabilir.
10.2 Isl ilem artlar

10.2.1 Kaynak sonras sl ilem (Madde 10.6 ve Madde 10.7nin kapsad malzemeler hari), kaynak
ileminin tamamlanmasndan sonra eliklere izelge 10.1-1e uygun olarak uygulanmaldr.
31
ICS 23.020.30
Not -
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
PWHT, izelge 10.1-1de belirtilen et kalnlklarndan daha dk kalnlklardaki elikler zerinde

uygulanabilir. Bu gibi durumlar, gerilme korozyon atlana yol aabilecek ortamlarda kullanlmas
dnlen kaplar veya krlma gevrekliinin EN 13445-2, Ek Bye uygun olarak nlenmesini kapsar.
Kaplamal plakann kaplamasnn, PWHT tip ve prosedr iin belirleyici olduu yerlerde, bu veriler
belgelenmeli ve ana malzeme zelliklerini deerlendirirken gz nnde bulundurulmaldr.
10.2.2 Kaplarn, farkl et kalnlklarndaki paralar birletiren kaynakl birletirmeleri ierdii yerlerde,
kaynak sonras sl ilem artlarn uygularken dikkate alnacak et kalnl aadaki gibi olmaldr:
a)
b)
c)
d)
Aln kayna ile birletirilen iki paradan ince olan,

Flnlara ve boru plakalarna yaplan birletirmeler veya benzer birletirmelerde, gvdenin et kalnl,
Nozul kaynaklarnda, gvde veya ucun nozul kaynana olan kaynak boaz et kalnl,
stenitik veya nikel esasl korozyon dayanml malzemeyle (kaplama malzemesi) kaplanm paralardan
oluan malzemelerde, ana malzemenin et kalnl,
e) stenitik veya nikel esasl korozyon dayanml malzemeyle kaplanm malzeme kaynak kaplamasnda,
ana malzeme et kalnlnn 4te biri.
10.2.3 Kaynak sonras sl ilemden sonrasnda basnl kaba, ilve kaynaklar veya kaynak tamirleri
yapldnda, ilave sl ilemler Madde 10.3e uygun olarak yaplmaldr. Gerekli scaklktaki sreyi
tanmlamada kullanlacak et kalnl, PWHT sonrasnda uygulanan kaynan et kalnl olmaldr.
32
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge 10.1-1 Kaynak sonras sl ilem
elik
Malzeme
Grubu
1.1
1.2
Snf veya tip
Alamsz elikler
Normalize edilmi
ince taneli elikler
1.3
1.2
16Mo3
5.1
13CrMo4-5 d
5.2
10CrMo9-10 e
11CrMo9-10 e
5.3
X16CrMo5-1
Kaynak sonras sl ilem

lemin
hangi
standarda
gre
yapld
EN 10028-2
EN 10216-1
EN 10216-2
EN 10216-4
EN 10217-1
EN 10217-2
EN 10217-4
EN 10217-6
EN 10222-2
EN 10028-3
EN 10216-3
EN 10217-3
EN 10222-4
EN 10028-2
EN 10216-2
EN 10217-2
EN 10217-5
EN 10222-2
EN 10028-2
EN 10216-2
EN 10222-2
EN 10028-2
EN 10216-2
EN 10222-2
EN 10222-2
Ana
malzemenin sl
ilem durumu a
Bekletme
sresi
Bekletme
scakl
dakika
35 c
30
550 il 600
veya
NT
> 35 90
en - 5
> 90
40+0,5en
N veya
NT veya
QT
N
veya
QT
NT
veya
QT
NT veya A
NT
veya
A
NT
veya
QT
5.4
X11CrMo9-1
EN 10216-2
6.4
X20CrMoNiV11-1
EN 10216-2
EN 10222-2
9.1
9.2
X8Ni9 hari,
MnNi ve Ni
elikleri
EN 10028-4
EN 10216-4
EN 10222-3
N veya
NT veya
QT
9.3
X8Ni9
EN 10028-4
EN 10216-4
EN 10222-3
Malzeme
standardna
baklmaldr
Anma
kalnl
en b
mm
35
> 35 90
30
en - 5
> 90
40+0,5en
15
> 15 60
> 60
30
2 en
60+en
13CrMo4-5 elii iin

belirtildii gibi
550 il 620
630 il 680
670 il 720
700 il 750
12
> 12 60
> 60
30
2,5 en
90 + en
740 il 780
11CrMo9-1 elii iin

belirtildii gibi
730 il 770
35 c
> 35 90
30
en - 5
530 il 580
40 + 0,5
> 90
en
stenitik dolgu metali ile normal olarak
kaynaklanm. Karbon difzyonunun
olas olduu durumlarda kaynak sonras
sl ilemden kanlmaldr.
Ana malzemenin sl ilem durumlar:

A = Tavlanm; N = Normalize edilmi; NT = Normalize edilmi ve menevilenmi; QT = Sertletirilmi ve
menevilenmi
b
Madde 10.2.2 tarafndan art koulan, anma et kalnl en.
c
Et kalnlklar < 35 mm olan iin kaynak sonras sl ilem, sadece zel durumlarda (rnein; gerilme
korozyon atla veya hidrojen atla (asitli gaz) tehlikesini azaltmak iin) gereklidir.
d
Aadaki artlarn tm yerine getirilirse kaynak sonras sl ileme gerek yoktur:
Anma ap < 120 mm ve anma et kalnl < 13 mm olan borular
e
Aadaki artlarn tm yerine getirilirse kaynak sonras sl ileme gerek yoktur:
Anma ap < 120 mm, anma et kalnl < 13 mm ve tasarm scakl > 480 C olan borular
Not Isl ilem sonras mekanik zellikler iin Madde 10.5e baklmaldr.
33
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
10.3 PWHT prosedr

10.3.1 Mmkn olduu yerlerde kap, kapal bir frnda tek bir ilemle stlarak sl ileme tbi tutulmaldr.
Not - Frnn iinde kabn btnne sl ilemin uygulanamad yerlerde, Madde 10.3.2 ila Madde
10.3.6da tarif edilen yntemlerin benimsenmesine izin verilir. Fakat bu yntemlerin; gerilme
korozyon atlama direncine kar ayn dayankllk derecesini salamay garanti edemeyeceinin not
edilmesi gereklidir.
10.3.2 Istlacak kabn st ste binen ksmlarnn en az 1500 mm veya 5 Ren (hangisi daha bykse)
olmas durumunda, tamamlanm kabn blmler halinde kapal frnda sl ileme tbi tutulmasna msaade
edilir. st ste binen ksmlardaki ilve scaklk evrimi, mekanik zelliklerin belirlenmesinde gz nnde
bulundurulmaldr.
Not - R = yarap, en = Anma et kalnl (Madde 10.2.2 tarafndan art koulan)
Bu metodun kullanlmas durumunda, frnn dnda kalan ksmlar sl yaltmla korunmaldr. Bu sayede
stlacak parann boyuna scaklk deiim miktar; T0 scaklndaki frnn dorudan dndaki elemanlar
zerindeki 0 lm noktas ile frnn dndaki 2,5 Ren lik bir mesafedeki lme noktas arasnda oluan
scaklk fark T 0,5 T0 kadar olur.
Nozullar, blnm duvarlar vb. gibi birletirme paralarnn, scaklk deiim miktar ve scaklk dengesi
zerindeki etkisi dikkate alnmaldr.
10.3.3 Istlan eridin geniliinin merkezdeki kaynakla birlikte 5 Ren den az olmamas kaydyla, btn
evre boyunca koruyucu bir eridi starak gvdedeki evresel kaynaklarn blgesel olarak sl ileme tbi
tutulmasna, msaade edilir.
Kaynak sonras sl ileme tbi tutulacak evresel kaynakl paralarn, mahfaza alan ve bombeli veya
yarkresel ular arasnda olmas durumuna, btn bombeli ular stlan eride ilave edilecektir. Mahfaza
alan tarafndaki stlan eridin genilii 2,5 Ren olmaldr.
Kaynan ve onun sdan etkilenen blgesinin scaklnn belirtilen scaklktan daha dk olmadnn ve
stlan eridin kenarndaki scakln, en yksek scakln yarsndan daha dk olmadnn garanti
edilebilmesi iin yeterli sl yaltm salanmaldr. Buna ilve olarak, stlan blge dndaki kabn bitiik
ksmlar, scaklk deiim miktar zararl olmayacak ekilde sl olarak yaltlmaldr. Nozul, blnm
duvarlar vb. gibi birletirme paralarnn, scaklk deiim miktar ve scaklk dengesi zerindeki etkisi dikkate
alnmaldr.
Not
- Isl yaltm iin, kaynak merkezde olacak biimde asgari 10 Ren geniliinde yaltlm bir erit
nerilir.
10.3.4 Koruyucu eridin Madde 10.3.3e uygun olarak stlmas vastasyla; borularn, nozullarn veya dier
kaynakl birletirme paralar ile gvdedeki blgesel onarmlarn blgesel olarak sl ileme tbi tutulmasna
msaade edilir. Istlan eridin genilii, sl ilenecek kaynakl paralarn kenarlarndan her ynde en az
2,5 Ren lik bir mesafede olmaldr.
10.3.5 Isl yaltm malzemesi ile tamamen rtl olmas amacyla, kabn iten sl olarak ilenmesine
msaade edilir. Isl ilem boyunca, gerilim azaltmasn bozabilecek hibir i basncn olmamasna dikkat
edilmelidir.
10.3.6 Ayn frnda kaynak sonras sl ileme tbi tutulan farkl et kalnlklarndaki kaplarn sl ilemi,, et
kalnl byk olan kabn sl ilem zelliklerine uygun olarak gerekletirilmelidir.
Bu ilem 3 saatten uzun bir srede sona erdiinde, frndaki btn kaplar iin Madde 10.5in artlar
salanmaldr.
34
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
10.4 PWHT ilemi

10.4.1 PWHT scaklklar ve sreleri izelge 10.1-1e uygun olmaldr.
izelge 10.1-1de listelenenlerin haricindeki malzemelere, malzeme imaltsnn artnamesine gre sl
ilem uygulanmaldr.
10.4.2 Istma ve soutma sresince, 500 Ca kadar olan scaklklar iin scaklktaki deiim, kap veya
elemanlarnn tamamnda 4500 mm snrlar ierisinde 150 Cu ve scaklk deiim miktar kademeli olarak
500 Cun zerindeyken, bu deiim 100 Cu amamaldr.
Kap veya para yzeyinin ar oksidasyonun nlenmesi iin, stma ve bekletme sresince, frndaki hava
kontrol edilmelidir. Kap veya para, alevden dorudan etkilenmemelidir.
Kap veya para homojen bekletme scaklna eritiinde (izelge 10.1-1), bu scaklk, izelge 10.1-1de
belirtilen sreboyunca devam ettirilmelidir.
10.4.3 Kaynak sonras sl ilemin frnda yaplmas durumunda, kap veya para frna yerletirildiinde veya
frndan karldnda frnn scakl aadaki deerleri amamaldr:
Karmak ekilli olmayan veya et kalnl en < 60 mm olan kap veya para iin 400 C,
Karmak ekilli olan veya et kalnl en 60 mm olan kap veya para iin 300 C.
Kabn veya parann stma veya soutma hz aada verilen deerleri amamaldr:
Kalnl en 25 mm iin:
Kalnl en > 25 mm ve 100 mm iin:
Kalnl en > 100 mm iin:
220 C/h,
(5500/en) C/h,
55 C/h.
Burada en, Madde 10.2.2nin gerektirdii mm cinsinden anma et kalnldr.
10.4.4 Belirtilen scaklk, sl ilenen kabn veya blgenin gerek scakl olmal ve kapla etkin temas
halinde olan sl ift araclyla belirlenmelidir.
10.4.5 Yeterli sayda scaklk deeri srekli ve otomatik olarak kaydedilmelidir. Birka sl ift, sl olarak
ilenen blgenin veya kabn btnnn belirtilen scaklk aralnda olduunun ve istenmeyen sl deiim
miktarnn olumadnn garanti edilmesi iin uygulanmaldr.
Madde 10.3 ve Madde 10.4n artlarnn karlandn gstermek iin sl iftlerin says ve yeri yeterli
olmaldr.
10.5 Isl ilem sonras mekanik zellikler

10.5.1 PWHT; ana malzeme, plaka, dvme para, boru vb. ile kaynakl paralarn mekanik zellikleri
zerindeki etkilerine gre dikkate alnmaldr.
Not - Malzeme Grubu 1.1 ve Malzeme Grubu 1.2deki malzemeler (16Mo3 hari) iin PWHTnin yararl
etkisi gz nnde bulundurulurken, herhangi bir scaklkta 3 saatin altndaki sreler iin ana
malzemelerin dayanm zerindeki etkisi dikkate alnmasna gerek yoktur.
10.5.2 Malzeme Grubu 1.1 ve Malzeme Grubu 1.2 (16Mo3 hari) iin scaklktaki sre 3 saati aarsa, bu
srenin scaklk zerindeki etkisine aadakilerden birinin gsterilmesiyle msaade edilmelidir:
a) lgili her malzeme deney belgesi iin gerek akma ve ekme dayanmnn, PWHT ncesindeki deerden
% 15ten daha yksek olmas durumunda ve en kk darbe deneyinin veya Av-/t-erisinin gei
scaklnn, belirtilen deney scaklnn 30C altndaki deney scaklnda olduunun gsterilmesi
durumunda; dorulama, kabul edilebilir olarak dnlmelidir.
b) Kaynak ve sl ilem sonras dorulanan malzeme zelliklerinin aada tanmland zere asgari belge
artlarn karlamas. Bu aadakilerden herhangi biriyle yaplabilir:
35
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Kaplarla birlikte sl ilem grm malzemeler zerinde veya

Malzeme tedarikisi tarafndan benzeri yaplan bir PWHTye maruz kalan deney paralar zerinde
veya
Kap imalts tarafndan benzeri yaplan bir PWHTye maruz kalan deney paralar zerinde.
10.5.3 Dier tm malzemeler iin (Madde 10.5.2dekiler hari), PWHT scakl, en azndan en yksek
menevileme scaklndan en az 30C daha az olmal ve PWHT scaklndaki sre 3 saati amamaldr.
En yksek PWHT scakl menevileme scaklndan en az 30C daha az deilse veya PWHT
scaklndaki sre 3 saati (izelge 10.1-1in daha uzun bir sreyi gerektirmesi hali de dhil) aarsa;
PWHTnin bu tr malzemeler zerindeki etkisi aadakilerden biriyle gsterilmelidir:
Kaplarla birlikte sl ilem grm malzemeler zerinde veya

Malzeme tedarikisi tarafndan benzeri yaplan bir PWHTye maruz kalan deney paralar zerinde veya
Kap imalts tarafndan benzeri yaplan bir PWHTye maruz kalan deney paralar zerinde.
Not
Daha uzun sreli scakln etkileri gsterilirken; anlamaya varlan srede sl ilemin oklu sayda
yaplmasna msaade edilir. Alternatif olarak Hollomon-Jaffe sre/scaklk parametresini referans
alarak ok az farkl scaklk (40C) ve sreler kullanlabilir.
10.6 Farkl ferritik birletirmeler

10.6.1 Bir kap farkl ferritik eliklerden imal edilirse, mekanik zellikler etkisiyle ilgili olarak kaynak sonras
sl ileme zel nem verilmelidir.
10.6.2 Farkl birleimlerdeki bir malzeme iin gerekli izelge 10.1-1deki en yksek scaklk, ikinci
malzemenin (rnein 16Mo3den 13CrMo4-5e kadar) en dk scaklna eit veya daha byk ise;
izelge 10.1-1deki en yksek scakl olan malzeme iin en dk scakla mmkn olduunca yakn
olarak PWHT yaplmaldr. Isl iftin en dk okumalarnn izelge 10.1-1de belirtilen en dk scakln
10C altndaki bir scakla ulama sresi llmelidir (kaynak ileminin yeniden nitelenme ihtiyac
olmakszn). Madde 10.5.2 ve Madde 10.5.3n gerekliliklerine gre, bu yksek scakln ve muhtemel daha
uzun srenin ikinci malzemenin mekanik zellikleri zerindeki etkisine nem verilmelidir.
10.6.3 Farkl birleimlerdeki bir malzeme iin izelge 10.1-1de msaade edilen en yksek scaklk, ikinci
malzeme iin msaade edilen (rnein 13CrMo4-5den X11CrMo9-1e kadar) en dk scaklktan kk
ise; aadaki yollardan biri izlenilmelidir:
a) izelge 10.1-1e gre en yksek scaklk gerektiren malzeme kurallarna uygun olarak birleim PWHT
uygulanr ve tasarm iin uygun mekanik zellikleri belirlemek amacyla dier malzeme zerinde benzer
bir sl ilem yaplr. Bu, dayanma ilve olarak darbe deerleri ve mikro yap zerindeki PWHT etkisini
ihtiva etmelidir.
b) Scaklk aral st ste gelecek ekilde bir gei malzemesi ihtiva eden birleim yeniden tasarlanr.
RNEK X11CrMo9-1den 10CrMo9-10a kadar ilk kaynak ve (730 il 750) Cta PWHT, sonra 10CrMo910dan 13CrMo4-5e kadar son kaynak ve (670 il 690) Cta PWHT.
c) Paslanmaz elik veya yksek nikel kaynak metali ile ek yerlerine bindirmeli kaynak yaplr.
Kaynak sonrasndaki birleimdeki her bir malzeme iin uygun sre ve scaklktaki olmak zere, her bir
bileene ayr ayr PWHT uygulanr.
Paslanmaz/yksek nikel kaynak kullanlarak kaynak birletirmeleri st ste binen para/malzeme bileimi
kaynaklanr ve daha sonraki PWHT uygulanmaz.
10.6.4 Yapsal bir para ve basnl bir para arasnda bir kaynak var ise; PWHT, basnl paraya gre olmaldr.
36
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
10.7 zel malzemeler

Uygun doldurma metali kullanlarak Malzeme Gruplar 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 6 ve 9.3teki metallerden imal edilen
kaplarn PWHTsi iin, malzeme snf izelge 10.1-1de zel olarak listelenmediinde tamamen belgelemek
artyla 600 Cun stndeki herhangi bir scaklk seilebilir ve sl ilem sonras mekanik zellikler Madde
10.5.3teki alternatiflerin biriyle gsterilmelidir.
Bir malzemenin kap tasarmnda kullanlan zel zellikleri varsa ve bu zellikler sadece belirli bir sl ilemle
gelitirilebiliyorsa; bu belgelenmeli ve kaba uygulanmaldr. Isl ilem sonras mekanik zellikler Madde
10.5.3de belirtilen alternatiflerin biriyle gsterilmelidir.
11 Tamiratlar
Bu madde yzey ve kaynak tamiratlaryla ilgili kurallar ihtiva etmektedir.
11.1 Ana malzemedeki yzey kusurlarnn tamiri

Kazara oluan ark arpmalar, takm iaretleri, oksi-asetilen kesme iaretleri gibi ok derin olmayan yzey
kusurlar varsa, kusurlar talamayla giderilmeli ve komu yzeylerle birlikte esas alann przsz bir geii
olmaldr. Talamadan sonra yzey kusurlar iin muayene yaplr (muayene kurallar iin EN 13445-2ye
baklmaldr).
Kalan malzemenin tolerans snrlar karlanacak ekilde, tamir derinlii kontrol edilmelidir.
Talama ilemi et kalnln msaade edilenin altna drrse ve kaynakla tamirat gerekli ise imalt,
kalifiye bir ynteme uygun olarak ve kalifiye kaynaklar ve operatrler yardmyla bu tamirat yapmaldr.
Not
Genel kozmetik talamas veya dzeltmesi (rnein fazla kaynak malzemesinin giderilmesi) tamirat
olarak dnlmemelidir.
11.2 Kaynak kusurlarnn tamiri

Tm kabul edilemeyen kusurlar, mekanik aralar (talama veya ileme) veya sl aralar (ark ve hava ile
oyma veya sl oyma) veya sl ve mekanik aralarn birleiminden biri yardmyla giderilmelidir. Kabul
edilemeyen kusurlarn nasl giderilmesi gerektiine karar vermek imaltnn sorumluluundadr. Bu,
blgesel aralar yardmyla veya birletirme yerindeki kaynan kaldrlmas ve tekrar kaynaklanmasyla
gerekletirilebilirler.
stenitik elikler zerinde sl oyma/ark ve hava ile oyma uygulandnda; malzeme veya kaynak kalntsnn
yol aaca herhangi bir kirlilii ortadan kaldrmak iin dikkat edilmelidir. Benzer ekilde, ferritik elikler
zerinde karbon elektrotlu oyma uygulandnda; etkilenen yzey mekanik aralar yardmyla asgari 0,3
mmlik bir derinlie kadar kaldrlmaldr.
Kabul edilemeyen kusurlarn giderildii ve ardndan kaynak yaplmadnda; blgesel alan Madde 5.4.5in
artlarn karlamadka, geriye kalan tm kalnlk, tasarm tatmin etmek iin gerekli en kk kalnlktan
byk olmaldr. Alann komu yzeylerle gzel bir ekilde karan koniklii olmaldr.
Kaynakla yaplan tamiratlar, Madde 7.3e uygun olarak nitelendirilen WPSye gre yaplmaldr.
Not
Bu, orijinal birletirmeyi yapmak iin kullanlsn WPSnin ayns olabilecei gibi, zel bir tamir
prosedr de olabilir.
Tamiratlar, Madde 7.4e gre kalifiye kaynaklar veya operatrler tarafndan yaplmaldr. Kaynak tamirli
blgeler, EN 13445-5e gre tahribatsz olarak muayene edilmelidir.
Kaynak tamiri, kaynak sonras sl ilem veya hidrolik deney sonrasnda yapldnda; bu ilemler
tekrarlanmaldr. Madde 10.2.2ye gre yaplan daha sonraki bir kaynak sonras sl ilemin, malzeme ve
kaynak zellikleri zerindeki etkisi gz nnde tutulmaldr.
12 Bitirme ilemleri
Bitirme ilemleri, kap, basn deneyine tabi tutulduktan sonra ve sipari/nakliye ncesinde yaplmaldr.
Not 1 Bitirme ilemlerinin amac, kab darbelerden ve nakliye, kurulum ve donanmna balanmas
srasndaki kirlenmeden korumaktr.
37
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Basn ve szdrmazlk deneylerinden sonra, herhangi bir sl veya mekanik ilem gerekli ise; gerekli sl
ilem, basn ve szdrmazlk deneyleri ve yzey ilemi tekrar yaplmaldr.
Not 2 Ancak bu art, kabn mekanik dayanmna katkda bulunmayan bileenlere uygulanmaz.
Aadaki bitirme ilemleri yaplmaldr:

a)
b)
c)
d)
ve d yzeylerin tamamen incelenmesinin,

yzeylerin temizlenmesi ve kabn tamamen kurulanmas,
Darbe ve oksitlenmeye kar, tm flnlarn ve nozullarn korunmas,
Atmosferden gelen korozyona ve herhangi bir yabanc maddelerin giriine kar i yzeylerin korunmas.
Not 3 Daha sonraki bitirme ilemleri (rnein kumlama, boyama, ayklama, pasivasyon) genel olarak
szleme taraflarnn mutabakatyla olur.
38
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Ek A
(Bilgi iin)
Yapsal toleranslar
Madde 5.4 ve Madde 5.5te belirtilenin dndaki yapsal toleranslar, izelge A.1 il izelge A.4teki deerleri
amamaldr. Bu deerler, imaltnn imal ettii paralara uygulayabilecei makul deerler olarak
dnlmelidir.
izelge A.1 Nozullar iin toleranslar
Para
no
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
Sapma tipi ve gz nnde tutulan elemanlar

Birletirme kalnlnn bir fonksiyonu olarak ifade edilen dz birletirme mesafesinin
yatayl
Bir flnn yzeyi ve bir ucun teetsel bir izgisi (LT) veya referans izgi (LR)
arasndaki sapma
Nozul ekseni ve referans izgi (LR)
100 mm nozula birletirme
arasndaki sapma
Dier nozullar ve muayene delikleri
Nozul ekseni ile kabn eksenine paralel bir eksen arasndaki sapma
Nozula birletirme
Oluturulan referans izgi ve nozul
arasndaki evresel sapmayla llen
Muayene delikleri
teorik ynlendirmeyle ilgili sapma
Fln dzlemi ve kap duvar arasndaki Nozula birletirme
sapma
Muayene delikleri
Nozula birletirme
Teorik dzlemle ilgili fln dzleminin
eimi
Muayene delikleri
lme aparatlar iin
lme aparatlar iin nozul eksenleri arasndaki sapma
lme cihaz iin iki fln dzlemi arasndaki seviye fark
Snr
sapmalar
0,2 e
5 mm
5 mm
10 mm
5 mm
5 mm
10 mm
5 mm
10 mm
0,5
1
0,25
1,5 mm
1 mm
39
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge A.2 Dey bir kabn kurulmasndan sonraki toleranslar
Para
no
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
40

Ulardaki teetsel izgilerin L
mesafesinin stnde boydaki
sapma
Teetsel izgiler (LT)
Duvar dzgnlk sapmas
L 30000 mm
L > 30000 mm
Oluan izgi zerinde
llen blgesel kusur
Kabn ana ekseni ile kabn dey Lsi (satr 2.1) arasndaki
sapma
Farkl aplardaki iki kesitin e merkezlilik sapmas (byk ap
Dnin fonksiyonu ifade edilir)
Toplam uzunluk veya kabn utan uca uzunluu boyunca
sapmas
Snr sapmalar
15 mm
20 mm
6 mm
en az (0,001 L ; 30 mm)
en az (0,003 D ; 20 mm)
Toleranslarn toplam
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge A.3 Semer ve ayaklar zerindeki toleranslar
Para
no
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7

Enine ynde
Bir ayan yataklama yzeyleri
arasndaki dzlemsellii
Boyuna ynde
Yataklama ayak tablas ve kabn oluan alt seviyesi arasndaki sapma
Ulardaki ayaklarn eksenleri arasndaki sapma
Cvata delikleri arasndaki sapma
U semerlerin kegenleri arasndaki sapma
U yataklama ayak tablalarnn seviyeleri arasndaki sapma
Semer ekseni ve kabn teetsel veya referans izgisi (LR) arasndaki
sapma
Snr sapmalar
2 mm
4 mm
3 mm
5 mm
3 mm
6 mm
0/+ 5 mm
5 mm
41
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
izelge A.4 Semer ve ayaklar zerindeki toleranslar
Para
no
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
42

Ayaklarn alt yzeyi ve taban bilezii ve referans izgi (LR)
arasndaki fark
Kap ekseni veya eteiyle ilgili olarak ayaklarn veya taban
bileziinin diklik kusuru
Dzlemsellik kusuru
Ayaklarn delik eksenleri veya
D 3000 mm
yzey referansnn ynlendirme
3000 mm < D 6000 mm
sapmas
D > 6000 mm
ki cvata delii arasndaki sapma
D teorik apnn fonksiyonu olarak ifade edilen sabitleme apndaki
sapma
Snr sapmalar
6 mm
6 mm
4 mm
4 mm
8 mm
12 mm
3 mm
en az (0,002 D ; 10)
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Ek B
(Bilgi iin)
Bir taeron formu rnei
Basnl kap paralar veya bileenleri iin taeron almalar hakknda aklama
GENEL
Taeron:
..
Taeronun ad ve adresi
mal edilen iin:

..
maltnn ad ve adresi
izim detaylar:
..
izim No, Dzeltme bilgileri
EN 13445 .. : .. e uygun olarak

Blm No, Basm
Tasarm:
Basnl kabn temel tasarm artlar
Tasarm
basnc
bar
Tasarm
scakl
C
Deney
grubu
Tehlike
snf
Korozyon
pay
Birletirme
katsays
Uygunluk
deerlendirme
modl
TAERONA VERLEN LER

Taerona verilen basnl kap paras veya bileeninin tanm
Para veya bileen iin genel mamul ad ve nitelii
Taerona verilen iler:

Tasarm:
ekillendirme:
Kaynak:
Isl ilem:
..
NDT:
.
altrma deneyi:
..
Sorumlu yetkilinin ad (uygun ise):
..
Altnda imzas bulunan, taerona verilen ilerin yukarda bahsedilen anlama ve kurallara gre yapldn
beyan etmektedir.
Tarih, Yer
..
Taeron
..
Konumu/mza .
43
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Ek ZA
(Bilgi iin)
Bu standardn Avrupa Birlii direktiflerinin temel gerekleri veya dier
hkmleri ile ilikili olan maddeleri
Bu Standard Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birlii tarafndan CENe verilen talimata gre
hazrlanm ve Pressure Equipment Directive 97/23/EC9)nin temel gereklerini karlar.
Uyar: Dier gerekler ve dier AB direktifleri bu standardn kapsamna giren rne/rnlere uygulanabilir.
Bu standardn izelge ZA.1de gsterilen aadaki maddelerine uygunluk, ilgili direktiflerin temel gereklerine
ve ilikili EFTA dzenlemelerine uyumunun bir vastasn salar.
izelge ZA.1 Basnl ekipmanlarn malzemeleri ile ilgili olarak bu standard ve Pressure Equipment Directive
97/23/EC arasndaki balant
Bu standarddaki
maddeler
3, 5
9.2, 9.3
7.6
7.3, 8
7.4
7.3, 7.7, 7.8 7.9, 11
9.4, 10
4.2
12
9)
erik
Uygun teknikler ve ilem
malt ilemleri, ekillendirme
Bileen paralarnn hazrlanmas
Kalc birletirmelerin zellikleri
Kalc birletirmeleri yapmak iin yetkili personel
Kalc birletirmeleri yapmak iin altrma ilemi
Isl ilem
zlenebilirlik
Son inceleme
Pressure Equipment
Directive 97/23/EC,
Ek I
3.1
3.1.1
3.1.1
3.1.2, 7.2
3.1.2
3.1.2
3.1.4
3.1.5
3.2.1
TSE Notu: 97/23/EC Basnl Ekipmanlar Ynetmelii Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan 10.04.2002
/24722 (Deiiklik:19.03.2003/25053) tarih ve say ile Resmi Gazetede yaymlanmtr. 01.07.2003
(Deiiklik ile geici madde eklenmi ve zorunlu uygulama iin 01.01.2004 tarihine kadar gei dnemi
ngrlmtr).
44
ICS 23.020.30
TRK STANDARDI
TS EN 13445-4/ubat 2007
Kaynaklar
[1] EN 719, Welding coordination - Tasks and responsibilities.
[2] prEN 764-3:1998, Pressure equipment Part 3: Definition of parties involved.
[3] ISO 857-1, Welding and allied processes Vocabulary Part 1: Metal welding processes.
[4] EN 1011-2, Welding Recommendations for welding of metallic materials Part 2: Arc welding of
ferritic steels.
[5] EN 1708-1, Welding Basic weld joint details in steel Part 1: Pressurized components.
[6] EN ISO 13916, Welding Guidance on the measurement of preheating temperature, interpass
temperature and preheat maintenance temperature (ISO 13916:1996).
[7] CR ISO 17663, Welding Guidelines for quality requirements for heat treatment in connection with
welding and allied processes (ISO/TR 17663:2001).
45

TS en 13445-4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TS en 13445-4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRK STANDARDI

BASINLI KAPLAR ATELE TEMAS ETMEYEN

TRK STANDARDLARI ENSTTS

Kalite Sistem Belgesi

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas)

BS EN 13445-4 Issue 11 dzeltmeleri ift dey izgi ( ) ile gsterilmitir.

Basnl kaplar Atele temas etmeyen Blm 4: malt

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Metalik malzemelerde kaynaklar

Steel forgings for pressure purposes

Unfired pressure vessels Part 1:

elik dvmeler-Basn amalBlm 2: Ferritik martensitik

Dvme elikler-Basn amalBlm 3:Belirlenmi Dk

malt ve taerona verme iin kurallar

3.2 Taerona verme

malt bir taeron formu almaldr (Ek B).

4.2 Malzemenin izlenebilirlii

4.2.2 Tanmlama sistemi

4.2.4 Malzeme belgelemesinin ve malzeme tanmlamasnn gzden geirilmesi

4.2.5 aretlerin tanmas

5.1 Kaynakl paralarn yzey geometrisi

5.2 Kaynak ekseninin hizalanmas

a) Eit kalnlklarda (e1 = e2) kaynak merkez

b) Farkl kalnlklarda (e1 e2) kaynak merkez

ekil 5.2-1 Kaynak eksenlerinin hizalanmas (d1)

En byk hizalama kakl, d1

En byk hizalama kakl, d1

5.3 Yzey hizalamas

5.3.2 Farkl et kalnlklarndaki paralarn birletirilmesi

5.4 basnca maruz kalan kaplar iin toleranslar

5.4.2 Dairesellikten sapma

Bu deer aadaki deerleri gememelidir.

5.4.3 Boyuna eksenden sapma

5.4.4 Profildeki dzensizlikler

b) Da doru bombeleme iin iki okuma P1 ve P2 alnmaldr

c) e doru ukurlama iin P llmelidir

Msaade edilen en byk tepe deeri, P

e/D > 0,025

5.4.5 Blgesel incelme

5.4.6 Bombeli ular

Silindirik ekilli i taraf asndan

Silindirik ekilli d taraf asndan

2. ( Den byk Den kk )

izelge 5.4-3 Bombeli ularn toleranslar

+0,015De veya +10

Bombeli ular iin en kk et

Teknik resimde aksi belirtilmediyse, dz flnn uzunluu h1 aadaki gibi olmaldr:

100 < en 120

5.5 D basnca maruz kalan kaplar iin toleranslar

5.6 Yapsal toleranslar

6.2 Birden fazla pasoda yaplan kaplar

6.3 Bindirmeli birletirmeler, entikli birletirmeler, kalc srt eritleri

7.2 Kaynak prosedr artnamesi (WPS)

7.3 Kaynak prosedr artnamesi nitelii (WPAR)

Metalografik lmlerde sapma snr genelde yaklak % 5tir.

7.4 Kaynaklar ve kaynak operatrleri iin artlar

7.5 Dolgu metalleri ve yardmc malzemeler

Not - Bu art zellikle frnlama ve kurutma ilemlerinin olduu yerlerde nemlidir.

7.6 Birletirmelerin hazrlanmas

7.7 Kaynakl birletirmelerin yaplmas

7.8 Birletirme paralar, destek elemanlar ve takviye elemanlar

Kaynakl paralarn imalt ve deneyi malt deneyi

8.2 Referans kriterleri