Temat:

Zajmijwasnestanowiskowsporzepomidzyzwolennikamiiprzeciwnikamitworzenia
kodekswetykiinynierskiej

Sprpomidzyzwolennikamiiprzeciwnikamitworzeniakodekswetykizawodowej
jestcigleaktualny.Dotyczywielugrupzawodowych,wtymtakeinynierw.
Moimzdaniemtaklicznagrupazawodowajakstanowiinynierowiepowinnaposiada
skodyfikowanenormyetykizawodowej.
ZacznodprzytoczeniadefinicjikodeskuetycznegoautorstwaLechaZdybela,
doktregoodwoujesiAndrzejKlimczuk:
niesprzecznyukad(system)normregulujcysfer
[1]
moralniwyznaczajcystosunekjednostkidoinnychosb,dogrupy,dosamejsiebie
.

Sdz,ejesttodefinicjabardzooglnaimonajodniezarwnodojednostkijakidanej
grupyzawodowej.Jednakinynierowieswszgrupzawodow.Wzwizkuzpowyszym
stwierdzeniembliszetejegrupiemoimzdaniembdzieprzytoczoneprzezwspomnianego
przezemnieA.KlimczukazaMirosawemSukiem

iJanuszemwiniarskim

pojcie

etykazawodowawwskimujciudotyczyzespouspecjalnychnormizobowizawymaganych
[2]
odosbpenicychokrelonefunkcjezawodowe
.

Wtymrozumieniuetykazawodowabdziezbioremzasadmoralnych,ktrymdotejpory
posugujsiniektrezawody.Stozawody,ktrewywierajwpywnayciespoeczestw
iwyznawanychprzezniewartoci.Stowiczjednejstronyzasady,ktrymiwpracypowinni
sikierowaludzie,zdrugiejzazasadypostpowania,jakichoczekujeodnichrodowisko.
Ujmujccilejetykazawodowainynierwpowinnazawierazebranenormyidyrektywy,
spisanewpostacidokumentu.Poduwagpowinnybywzitewnimtradycjewynikajce
zzawodu,oczekiwaniaetycznekonkretnychspoeczestw,ktrychwykonawcyzawodus
czonkami.Wanyjestponadtofaktbybyyakceptowaneprzezgrupzawodow,ktrejdotycz
iwktrejmajobowizywa.Kryterium,ktregoniemonapominprzytworzeniu
dokumentujestkontaktzwartociamitzw.najwyszegorzdu,wprzypadkutechnikicile
zwizanejzzawodeminyniera,bdtoycie,zdrowie,gospodarno,szerokiespojrzeniena
przyszelosyludzkoci.Natedziedzinyyciewpywanajbardziejzawdinyniera.Istniejte
zjawiskaprzemawiajcezazwerbalizowaniemzasadmoralnych,ktreobserwujemy

wyciucodziennym.Naledonichbrakdyscyplinypracy,niedbalstwoioszustwaprzy
wykonywaniuobowizkw,niskajakowytwarzanychdbriwiadcze.Zewywizywaniesi
zzadapowodujestratynietylkoprzedsibiorstw,aletakespoecznernychrozmiarw.
Odrbnymzjawiskiem,ktrepowinnozainspirowadostworzeniakodeksuzawodowego
inynierwjestnadmiernabiurokracja,fikcyjneprzepisy,omijanieprzepisw,czyli
tzw.dziurywprawie.Etykainynierskanieposiadawielowiekowejtradycjizawodu.
RozwinasinapotrzebyrodowiskainynierskiegoIIpoowyXXwieku.
Podlegacigemurozwojowiidyskusjom.Normyikodeksyobowizujnaprzestrzenihistorii
ludzkociwformachpisanychlubniepisanych.Obecnieproblempolegamidzyinnyminatym,
czypowinnyonemieformskodyfikowanipisemn,abybyjasnymidladanejgrupy
inynierskiej.Problemjestzoony,azdaniawtymwypadkupodzielone.Szatemzwolennicy
atakeprzeciwnicyetykizawoduinyniera.Podstawowympytaniem,ktrenasuwasiwtej
dyskusjipomidzydwomastronamijestfakt,czyoglnenormyetyczneobowizujcekadego
czowiekaniezawierajwsobiejuautomatycznienazwijmytonormwynikajcychzzawodu
inyniera?Czynaleytworzywyodrbnionenormyidyrektywydlakonkretnejgrupy
zawodowej,wtymwypadkuinynierskiej?Dylematemjestto,czyetykazawodowanieczci
etykioglnej.
Osobnsprawpoddawandyskusjijestodpowiedzialnojakponosilibyprzedstawiciele
zawoduijakiemiaybytobykary.Wreszcie,ktrezzawodwwymagajlubmajprawodo
kodyfikacjizasadjegowykonywania.Kolejnympytaniemnarzucajcymsijesttowjakisposb
naleyskodyfikowaprzepisy,takbynieograniczyswobodnegowykonywaniazawodu
ipodejmowaniadecyzji.Istotnymelementemwsporzejestsystemsprawowaniakontrolinad
domniemanymkodeksemetykiinynierskiej.Wporuszonychprzezemniekwestiachzwolennicy
iprzeciwnicymajswojeracje.
Wedugosbuwaajcych,enaleyskodyfikowanormyetykizawodowejinynierskiej
panujeprzekonanie,ewewspczesnymwiecie,szczeglniewsferzepostputechnicznego
zaszowielezmian,ktrychnieuwzgldniajuznawanedotdwartoci.Zawyodrbnieniem
etykizawodowejprzemawiatakefakt,eludzieznajdujsiwrnorodnychsytuacjach,peni

rnerolespoeczne,ktrezmuszajichczasemdopodejmowaniasprzecznychdecyzji,
awefekciedosporwikonfliktw.
Czyzatembezzobowizaisankcjiczowiekinynierbdziepodejmowasusznewybory
opierajcsinasumieniuipoczuciuprzyzwoitoci?
Ztegopunktuwidzeniasdz,esformalizowanienormpostpowaniazawodowegozapewni
zachowaniegodnocijakoczowieka,aletakeinyniera.Kolejnyargumentwrkach
zwolennikwdouwzgldnieniesytuacjispoecznejzawodu,ktryjestnaraonynarnego
rodzajunaduycia.Mogonedotyczyzarwnorodowiskazawodowego,aletakeosbspoza
niego.Zasformalizowaniemprzemawiateargument,ezaswojedecyzje,dziaalnokady
bdzieponosiodpowiedzialnoindywidualn,

zdrugiejzastronystaniesizachtdo
podejmowaniatakiejodpowiedzialnociwimitwrczejdziaalnoci.Uwaam,eAndrzej
Klimczukwswoimopracowaniunaopisywanprzezemnietematyksusznieuyargumentw
zaKatarzynFilutowsk,ktrawyrniatrzygwneargumentyprzemawiajcezakodyfikacj
normetycznych:
(1)Etykaoglnajestzbytodlegadlaludzi,gdyjednostkazawszeyjewokrelonych
warunkachspoecznychikulturowych,wobecczegokodekszawodowymoeuatwia
dostosowaniesidonich.Tymsamymetykazawodowanienegujemoralnocioglnej,
leczjuzupeniaikonkretyzuje
(2)Kodeksyniezwalniajzindywidualnejodpowiedzialnociiuatwiajwytyczeniejej
zakresu
(3)Kodekszawodowyuatwiazrozumienieipoznanieroliorazjejodgrywanie,
zapobiegastaejniezdolnocidopodejmowaniedecyzjiidystansowaniawobecwszelkich
[3]
rlizada
.

Analizujcprzytoczonyprzezemniefragmentzgadzamsizpowyszymiargumentami.Po
pierwszeludziewykonujcyzawdinynieraznajdujsiwrnychrodowiskachkulturowych
ispoecznych,czstosprzecznych,wymagajcychodnichrnychoczekiwa.Wtejsytuacji
czowiek,dzikitakiemukodeksowibdziemgswobodniewtejotaczajcejgorzeczywistoci
funkcjonowagodzcyciezawodowezrodzinnym,czypenicokrelonefunkcjespoeczne,
bdbraudziawyciukulturalnym.Niebdziezmuszonydorezygnacjizwyej

wymienionychchyba,ebdzietojasnowynikaoznormetycznychzwizanych
zwykonywanymzawodem.Wtymprzypadkukodekszawodowyjestczciejskadowetyki
oglnej.Twierdz,eetykazawodowaniemoewykluczasizetykogln.
Zgadzamsiwpenizestwierdzeniem,ekodeksniezwalniazodpowiedzialnocikadego
czowieka,gdyzapodejmowanedecyzjezgodniezkadymkodeksem,normprawn,lub
obyczajownaleyponosikonsekwencjeswychprzedsiwzi.Wtymprzypadkuza
konkretniespisanewytycznebdjasnookrelaktoizacojestodpowiedzialny,
awkonsekwencjipojawisikonkretnokompetencjiiodpowiedzialnoci.
Ponadtosdz,ebdzieonpomocnyprzedewszystkimwcodziennymyciuzawodowym.
Uwaam,eodegrakluczowrol.Pozwolisprecyzowazadaniepracownika,umoliwi
podejmowanieodpowiedzialnychzadaoraznowatorskichwyzwa.
Szczeglnieteostatniewydajmisibardzowanezewzgldunaszybkipostptechniczny
zjakimmamyobecniedoczynienia.
Grupazawodowainynierwjestzrnicowana.Wjejskadwchodzizarwnokadra
kierowniczajakipodwadni.Pierwszaodpowiadaprzedspoeczestwem,organizujeprodukcj,
nowetechnologie,inwestycje,wspprace,itp.Wjejkompetencjachwystpujeteaspekt
etyczny,ktrytymbardziejpowinienbyprzezniprzestrzegany.Sdz,espadananichdua
odpowiedzialnowskaliglobalnejbowiemwrazzrozwojeminnowacjitechnicznychpojawiaj
siczasemtrudnedoprzewidzeniaskutki.Wtymwypadkuusystematyzowanieoczekiwanych
obowizkwikonsekwencjimazazadaniezapobiegakorupcjiczydefraudacjiorazinnymtego
typuzjawiskom.
Drugagrupatopodlegajcyimpracownicyniszegoszczebla.Wichprzypadkupozytywnym
efektemwprowadzeniakodeksuetykiinynierskiejbdziejasnookrelonyzakresobowizkw
czykaryzaniewywizywaniesiznich.Moimzdaniemkodekswpewnymstopniuprzyczyni
sidozmniejszeniamobbinguiinnychpatologicznychzachowaczylojalnocipracownikw.
Odmiennestanowiskoreprezentujkrytycykodeksjonalizmu.Oglniemonastwierdzi,
eichzdaniemetykazawodowazawartajestwzasadachetykioglnej.
Ponadtomanatezasadyzasadniczywpywuksztatowanyprzezkonkretnespoeczestwo,
wktrymyjiktregoinynierowiesczonkami.Stwierdzaj,emoralnonaleypojmowa

wsposbintuicyjnyizarzucajprzeciwnikom,enienaleywartociipowinnoci
kodyfikowa.gdyjesttoniemoliwe.Ichzdaniemniemonastworzykodeksuzawodowego
sprowadzajcegosidopodporzdkowywaniaspenianiurnorakichnorm.
Poprzezfakttenzdaniemtejstronyniemonamwiwsferzemoralnoci
oindywidualnoci,cojestbardzoistotne.Czowiekwzwizkuztymwalczyzwyborami,
zwasnymsumieniemijestzmuszonydopodejmowaniamoralnych,trudnychniejednokrotnie
wyborwidecyzji.Efektemtegowedugtejkoncepcjijestnierazniemonopogodzeniarl
spoecznych.PowoujcsinaIwonBoguckiTomaszaPietrzykowskiegoAndrzejKlimczuk
twierdzi:
wymieniajkilkauwagkrytycznychwobeckodekswetycznych:
(1)Prowadzdoznieczuleniamoralnego
(2)Zwalniajzodpowiedzialnoci
(3)Stanowiwyrazlkuprzedpodejmowaniemdeyczji
(4)Wsposbautorytarnyrozstrzygajdylematynarzeczjednejperspektywymoralnej
[4]
(5)Prowadzdozniweczeniamoliwocinaprawieniafaktycznejetykizawodowej
.

Zwolennicynieustanawianiakodeksuzawodowegouwaaj,ewystarczzasady,ktrymi
kierujsiludziewykonujcyrnepracewyciu,aktreobowizujkadegoczonkazespou
zawodowego,wtymtakeinynierw.Niebezpieczestwem,ktremoesipojawiwzwizku
zetykzawodowbdwikszeprawadlaniektrychgrup,traktowanieczowieka
instrumentalniejakowykonawcokrelonegozadaniacowkonsekwencjidoprowadzido
zatraceniahumanitarnegotraktowaniaczowiekaiosabienia,anawetzanikupoprawnych
stosunkwmidzyludzkich.Istniejwedugprzeciwnikwkodyfikacjiobawy,enaciskmogtu
wywieratakeczynnikizewntrznejaksytuacjapolityczna,gospodarcza,czynawetreligijna.
Skutkiemmoebytestosowaniesztuczekwceluomijanianorm,zakonstrukcjakodeksw,
nadmiernaoglnikowo.
Kolejnbardzoprawdopodobnwadbyabyteszybkadezaktualizacjazewzglduna
globalizacjrynkwpracy,finansowych,informatycznychitechnologicznychzmianywsferze
kapitauludzkiego,zmianyaktwprawnych.
Argumentyprzemawiajcezanieformalizowaniemnormuwidaczniajwanyczynnikjakimjest

wspczesnyrynekpracy,ktrynaleybratutajpoduwag.AndrzejKlimczukpowoujcsi
naWadysawaKotawskazujena:
(1)Wysokietempozmianstatususpoecznegozawodwiichdalszernicowanie,co
utrudniaichkodyfikacj
(2)Zamykaniedostpudozawodwwwarunkachwysokiegobezrobociapoprzez
stowarzyszeniapersonalneiichkodeksy,np.ustanawianietrudnychegzaminw
kwalifikacyjnych
(3)Upowszechnianiepraktykdrenaumzgw,kupowaniaspecjalistw(ang.head
hunting)irywalizacjiotalentymidzypodmiotamigospodarczymi[5]

Odnoszcsidocytowanegofragmentuuwaam,ekodeksetykiinynierskiejpozwoliumocni
statuszawoduinynieranaciglezmieniajcymsirynkupracy.Ponadtojesttozawd
wymagajcyszerokiejwiedzyiwysokichkwalifikacji,adladobregofachowcaegzaminy
kwalifikacyjneniebdstanowiywikszejbariery.Jelinatomiastchodziorywalizacjo
specjalistwzbranyinynierskiej,czykupowaniespecjalistwmoestasidzikikodyfikacji
wrczodwrotnie,bdoniprzeciezobowizanidoprzestrzeganianormspisanychwkodeksie
etykiinynierskiej.
Podsumowujcsdz,ekodeksetykiinynierskiejjestkoniecznydowykonywaniatego
zawodu.Mimo,erodowiskoinynierskiejestrodowiskiemmodymtoprniesirozwija
imawielkieperspektywy.Zprzyczynwicoczywistychspecjalistwwtejdziedzieniestale
przybywa.Naleyzatemzadbaoregulacjeetycznezawodu.
Moimzdaniempoprzezutworzeniekodeksuetykiinynierskiejzostanuregulowanewytyczne
wstosunkudotejgrupyzawodowej.Kodekstakipowinienbyopracowanywsposbrzetelny,
rzeczowyikonstruktywny.Wrazzpostpemnaleytakikodekspoddawapotrzebnym
modyfikacjom.Powinienchroniwmiarmoliwociprzednaduyciamiibdamimoliwymi
dopopenieniawtejprofesji.Sdz,enaleaobyzwrciuwagnawzorcepodanych
postawmoralnychwykonawcwzawoduorazsprecyzowakwestiodpowiedzialnoci
indywidualnejinyniera.
Wedugmojejopiniipodanebyobyodejcieodindywidualizmuorazksztacenieumiejtnoci
pracyzespoowej.Naleyjasnosprecyzowakwestiodpowiedzialnociprzedodpowiednimi

instytucjamizapodejmowanedecyzje.Dobrzeskonstruowanykodeksetykiinynierskiej
zaowocujewprzyszoci,przygotujedopostrzeganiamoralnychaspektwrozwoju
iuytkowaniaosignitechnikiorazprzewidywaniaskutkwpozytywnychinegatywnych,
wodniesieniudojednostkiludzkiejjakicaegospoeczestwaorazglobalnie.
Uwaam,epowstaniekodeksuetykiinynierskiejprzyczynisidopodniesieniajakoci,
efektywnociorazdyscyplinypracy,zawodowejsolidarnociiszacunkudlaczowieka
ijegopracy.
Zebranie,usystematyzowanieispisaniezasadwykonywaniazawoduzgodniezoczekiwaniami
spoeczestwaorazsamychzainteresowanychczyliinynierw,przyczynisidosolidnego
wywizywaniasizzadacozaprocentujepoytkiemdlaspoeczestwa.
Wrdinynierwzwikszysisatysfakcjazwasnejpracy.
Kodeksposiadajcyjasnezasadypozwolizaangaowasiwprac,grupazawodowazdobdzie
zaufanieiwiarygodnorodowiska.Tymsamympodniesiesiprestizawoduinyniera.

Przypisy
1. KlimczukAndrzej,Moliwoiuytecznomoralnakodyfikacjinormetyki
zawodowej.Przegldstanowisketycznych,Palimpsest.Czasopismo
socjologiczne,http://issuu.com/palimpsest/docs/klimczuk_,28.01.2015,
s111.
2. Tame,s.111.
3. KlimczukAndrzej,Moliwoiuytecznomoralnakodyfikacjinormetyki
zawodowej.Przegldstanowisketycznych,Palimpsest.Czasopismo
socjologiczne,http://issuu.com/palimpsest/docs/klimczuk_,28.01.2015,
s112.
4. KlimczukAndrzej,Moliwoiuytecznomoralnakodyfikacjinormetyki
zawodowej.Przegldstanowisketycznych,Palimpsest.Czasopismo
socjologiczne,http://issuu.com/palimpsest/docs/klimczuk_,28.01.2015,
s115.
5. KlimczukAndrzej,Moliwoiuytecznomoralnakodyfikacjinormetyki
zawodowej.Przegldstanowisketycznych,Palimpsest.Czasopismo
socjologiczne,http://issuu.com/palimpsest/docs/klimczuk_,28.01.2015,
s115116.

Bibliografia
1. KlimczukAndrzej,Moliwoiuytecznomoralnanormetykizawodowej.
Przegldstanowisketycznych,Palimpsest.Czasopismosocjologiczne,nr6,
2014,http://issuu.com/palimpsest/docs/klimczuk_,28.01.2014.
2. http://mk2015.pwr.edu.pl/moodle/file.php/37/Etyka_inzynierska_w_swietle_spor
u_o_status_etyki_zawodowej.pdf,27.01.2014.

Zadaniedotematu:

Sposobyuzasadnienianormwwybranychdoktrynachetycznych.
Uzasadnienienormwfilozofii
Trezadania:

Wedugprzedstawicielitzw.filozofiidialogu,rdempowinnocijestsama
obecnodrugiegopodmiotu.WymiemoliwerelacjewjakiezdaniemBuberamoe
wchodziczowiek.Czywytworytechniki(np.nowemedia)zaporedniczajrelacjJaTy,
oktrejmwiBuber?Wktrymspordtrzechwiatwmoemyulokowaowewytwory?
Uzasadnijodpowied.

Filozofiadialogutonurtobardzociekawejiyciowejtematyce.Powstajunapocztku
XXwiekuibyprzejawembuntuwobecwczesnychtendencjifilozoficznychtkj.neokantyzm,
filozofiaHegla,fenomenologiaHusserla,ontologiafundamentalnaHeideggera.Jegopunktem
wyjciaiwejciabyarozmowa.Mylicielitegonurtumoemywliczywszerokipoczet
szerokorozumianejfilozofiiegzystencji.Swojeinspiracjeczerpazwierzechrzecijaskich
ijudaizmu.Wgwnejmierzetzw.filozofiaspotkaniaodnosisidowzajemnychrelacji
ikontaktwludzi.Wanieztegopowodujesttakbardzoaktualnawdzisiejszychczasach,
gdyczowiekjestotaczanyprzezwszelkiegorodzajuurzdzeniamajcezdecydowanywpyw
napostakontaktwmidzyludzkich.Zajednegoznajwaniejszychprekursorwuwaa
siaustriackiegofilozofaFerdinandaEbnera.Mimo,eniezyskaonogromnejpopularnoci
tomiabardzowyraninfluencjwdziaalnociMartinaBuberaczoowegoprzedstawiciela
tzw.nurtupierwszegofilozofiidialogu.Napodstawieteksturdowegozawierajcego
fragmentytwrczociBuberawymienimoliwerelacjewjakiemoewchodziczowiek,
rozwawpywwytworwtechnikinazaporedniczenierelacjiJaTywspominanejprzez
autoraorazpostaramsiokreli,wktrymspordtrzechwiatwmoemyulokowa
owewytwory.
MartinBuberwyrniatrzytypyrelacji,wktremoewchodziczowiek.
Pierwszytypjestokrelanyjakoyciezprzyrod.Tentyprelacjiniepozwalanamna
bezporednidialog.Czowiekprbujcporozumiesizprzyroddojdziewkocudotakiego

momentu,wktrymzrozumie,eniepotrafidostosowaprzekazu.Ludzieswiadomiistnienia
natury,leczniemajfizycznejmoliwocinawizaniakontaktusownego.wiatniezosta
stworzonypoto,byprowadziznimkonkretnydialog.Stworzeniarwnienieswstanie
poprowadziadnejformydialogu.Niedanoimkutemustosownychnarzdzi.Przekazistnieje.
Problemstanowidotarcietegoprzekazudoadresataizrozumieniego.Niejestemywstanie
zmieniustrojuwiata.Czowiekmusidostosowasidotegoaspektuyciaimiewiadomo
swojejodmiennociodresztystworzenia.adnazestronniejestwinnatakiemustanowirzeczy
iniemawtymwypadkuinnejmoliwoci.Ludziepowinniszanowaprzyroditocoimdaje.
Tylkoodczowiekazaleyjakbdziepostrzeganatur.
Musztakepamitaobardzoograniczonejmoliwocikontaktuzni.
Niemamytakiejwiadomoci,aleprzyrodawogromnymstopniuwpywananasze
wychowanie.yjemyzesobwzalenocinawetotymniewiedzc.
Zkoleidrugityprelacjitoyciezludmi.Bubertwierdzi,ejestonacakowiciejawna
isowna.Ludzkozostaastworzona,potobysizesobkomunikowa.
Dialogjestnajwaniejszymaspektemyciaczowieka.Bezniegoniczegobynieodkryto.
Niemoliwebyybywszystkieludzkiewyczyny.Komunikacjamidzyludzkatobardzo
rozwinitysystem.Autortwierdzi,etenwanieaspektwyrniarasludzkponadreszt
stworzenia.TakidialogopierasinaoperowaniuelementemokrelanymjakoTy.Relacja
tonietosamocodowiadczenie.Niemonadowiadczyczowiekairwnoczeniebyznim
wrelacji.Jedynmoliwocijestwybr.Powodemtegostanurzeczyjestto,eTyjestdla
ludzkiegoumysubardzotrudnedocakowitegopojcia.Jesttowyszedoznanieprzekraczjce
granicerozumowania.Relacjarwnoznacznajestzcigymdoznawaniemidziaaniem.
Wzwizkuztcigociupodabniasionadobiernoci.Wdialoguniewystpujreguy.
Komunikacjimonadokonatylkoiwyczniecaistot.Pamiulegaprzeksztaceniu
wkierunkucaoci.Szczegtotylkoetappocztkowy.Buberdefiniujeyciejakoform
spotkaniaopierajcejsinawzajemnymodbieraniuimwieniuTy.Relacjamusimiecel.
Inaczejrozpadasi.Zaistniejeonatylkotam,gdziezabrakniewszelkiegorodzajuprzeszkd.
Wprzeciwnymwypadkucayskomplikowanyprocesniemaszansnapowodzenie.

10

Czowiekniejestwiadomy,eczasemjegoycieniejestprawdziwe.Musionospenia
wymogispotkania.Tylkowtedymoemyuznajezawartociowepodwzgldemdialogu.
Ludzieczstoniewiedzoelementarnychzasadachtyczcychsirelacjiitegojakbardzosone
rozbudowane.
OstatnimrodzajemrelacjiwymienionymprzezMartinaBuberajestyciezistnociami
duchowymi.Buberrozpatrujetutajczstostosowaneprzezludzipojciawnietypowysposb.
Okazujesi,eczowiekczstoniejestwiadomzoonociswoichproceswmylowych.
Dialogprowadzimynietylkozodbiorc.Istniejeterodzajwewntrznegodialogu.Przykadami
czegotakiegosmioinienawi.Ludzieniemajuzasadnionegoprawawyborumioci.
Mioniejestuczuciem.
Wedugautorajejznaczniejestzdecydowaniewiksze.wiadczotymsowa:Uczucia
mieszkajwczowieku,aleczowiekmieszkawswojejmioci..Istotmiocitrudno
zrozumie.Gdyczowiekdefiniujerelacjtobardzoczstokorzystazpojciamioci,niebiorc
poduwagjejzwizkuznienawici.Wikszoznasnierozumierwnieitegopojcia.
Nienawidzimoemytylkopoczci.Gdydojdziemydopenegowymiarutegopojciato
dowiemysi,eosignlimygranicnaszejzdolnocimwienia.Granicatomoeoznacza
bardzowielerzeczy,np.odrzuceniekogolubteodrzuceniesiebiesamego.Definicjijestduo
wicej.Czowiekmamoliwousuniciatakiejgranicy.Jednakemoedokonatego
pozbywajcsiwzgldnoci.Ludziepozbawieninienawici,czytemiociniemajpojcia
czymtaknaprawdjestrelacja.Szczeranienawimazniwicejwsplnego,niistota
wypranazemocji.Ludzkopowinnawierzywprostmagiycia.
Zracji,eyjemywczasachpenychnowinektechnicznychniedasiunikn
uporedniczeniarelacjiwszelkiegorodzaju.Liczbanaukowcwstalewzrasta,awrazznironie
liczbawynalazkwtechnicznych,ktrenieubaganiestajsiczciycialudzkiego.
Wiszkostandardowychczynnociprzeznaswykonywanychjestwspomagarnegorodzaju
urzdzeniamiiprzyrzdami.Jestemyniewiadomiswejzalenociodtychrzeczyitegojak
bardzoterzeczywpywajnanaszepostpowanie.Dotegotypurzeczymoemyzaliczy
telefonykomrkoweistacjonarne.Dawniej,abynawizazkimkontakttrzebabyonawiza
tenkontaktosobicie.Wwczasnawizywaasiprawdziwarelacja.Dzijesttojubardzo

11

rzadkospotykane.Rozmawiajczkimprzeztelefonnienawizujemyznimkontaktu
wzrokowego.Niepotrafimyrwniewyczuemocji,ktrekierujrozmwc.
Zatwocimoemyzostaprzezkogooszukani.Niemamycakowitejpewnoci,czynasz
przekazdotardoadresata.Rozmowaprzeztelefonjestczymnienaturalnym.Niezostalimy
stworzenizsuchawkzamiastuszu.Dokonkretnegoprowadzeniadialoguwyposaononas
wzmysy.Wszystkieznichbiorudziawtymprocesie.Jeli,ktryznichniemamoliwoci
uczestniczeniawtworzeniuprzekazu,totenprzekazbardzotracinawartoci.Martwicejest
rwnieto,etendencjawykluczaniakolejnychzmyswwciwzrasta.Niezaobserwujemy
dzisiajrezygnacjiludzizdobrodziejstwtechniki.Niktniewyjdzie,byspotkasizkim
okowoko,boprzecieduoatwiejjestuytelefonu.Jedynykosztjakiponosimytoten
finansowy,alenietracimyprzeztotyleczasuilenormalniezajobynamdotarciedoadresata.
Jesttosmutnatendencja.Jednaketrudnotegounikn,gdyjesttowymuszonepoprzez
kierunekrozwojucywilizacji.Czowiekmaterazwicejobowizkwiwzwizkuztymduo
mniejczasuwolnego,ktrymgbyspdzinaprowadzeniurelacjiJaTy.Niestetynicnie
wskazujenatobymiaositozmieni,poniewaniewieluludzizgadzasizfilozofiBubera.
Stworzonyprzeznastypcywilizacjistawiaprzednamiswojewymogiczasoweidajenam
narzdziabymytewymogimoglispeni.Prawdopodobnieodsunicietychnarzdzina
bokbyobydlawspczesnychludzikatastrofalnewskutkach.Facebook,pocztaelektroniczna,
telefonykomrkoweistacjonarneiinneurzdzeniakomunikacyjneumoliwiajnamna
funkcjonowaniewnapitymgrafikudniawspczesnego,alestanowczouporedniajwszystkie
formydialogu.
Dorozwaeniapozostaojeszczeto,gdzieowewytworytechnicznemonaulokowa
biorcpoduwagpodziaustanowionyprzezMartinaBubera.Zcapewnocimoemy
odrzucityppierwszyidrugi.Urzdzeniawymyloneprzezludziniemaj,atakduego
wpywunakontaktzprzyrod,czywasnymiemocjami.Zdecydowaniebardziejskaniajsido
grupyrelacjiokrelonejjakoyciezludmi.Ponadtotowaniekategoriadrugawydajesi
bytnajbardziejznaczc,poniewakontaktymidzyludzkiespodstawyciaspoecznego.
Wszelkieurzdzenialewpywajnaludzi.Dawniejdwchznajomychspotykaosi
irozmawiao.Terazrzadkotouwiadczymy.Ponadtobardzoprzeraajcajestmyl,ewszyscy

12

traktujzanikprawdziwychrelacjijakcocakowicienormalnego.Wtczycialudzkiego
wynalazkiwniknynajbardziej.Nieodsunyludzkociodnatury.Wdzisiejszychczasach
kontaktzprzyrodjestbardzopopularnformrozrywkiinienotujesiwyranegospadkutego
typaktywnociwspoeczestwie.Tegosamegoniemonajuzauwaywprzypadkurelacji
midzyludzkich.Niezaobserwujemywnajbliszymczasiespadkupopularnocielektronicznej
formyprzekazu.
Filozofiadialogupomimoswojejoryginalnociibardzoracjonalnychzaoe
prawdopodobnieniebdziemiaazbytduegowpywunadzisiejszcywilizacj.Ludzkonie
zauwayjejbezodpowiedniegobodca.Jedynmoliwdrog,byjarozpowszechnijest
skorzystaniezerodkwmasowegoprzekazu,atozkoleikcisizzaoeniamisamejfilozofii.
Wtensposbzataczasibdnekoo.Urzdzeniatechniczneuporedniczyywszystkie
moliweformyrelacjiwwikszymlubmniejszymstopniu.

13

14

15