Punoi: Denisa Metani

Grupi I 7

OBEZITETI
PREVALENCA E
HIPERTENSIONIT TE
PERSONAT OBEZE

OBEZITETI, TE DHENA TE PERGJITHSHME

Obeziteti eshte nje term qe perdoret per te pershkruar dike qe eshte mbipeshe dhe me nje mase te
madhe dhjamore ne trup. Ushqimi sht karburanti, nga djegia e t cilit vihen n lvizje dhe
pun t pandrprer qelizat e trupit. Tepricat e tij, organizmi nuk i flak, por i depoziton si
karburant rezerv. Ky sht nj mekanizm fiziologjik mbrojts i organizmit pr ti prdorur

rezervat n rastet e mungess s ushqimit. Depozitimi i tepricave kalorike kryhet n form

dhjami. Duke mos u marr me aktivitete, duke qen pasiv, po ashtu duke u ushqyer m tepr nga
sa duhet, nj pjes e kalorive t marra nuk digjen por shtresohen n form dhjami. Depozitimi i
kalorive kur shtohet progresivisht arrin deri n obezitet. Ushqimi i njerzve ndikohet nga t
ardhurat mesatare, prodhimi ushqimor, furnizimi, shprndarja, tregtimi, reklamimi dhe
konsumimi i tyre. Demokratizimi dhe tregu i lir fal ndryshimeve madhore ekonomiko shoqrore n bot mundsuan rritjen e produktivitetit, shkmbimin e lir, globalizimin e biznesit
ushqimor dhe kulinar dhe furnizimin me ushqime t shumllojshme,. Ve knaqsive, ato krijuan
rreziqe t reja pr shndetin e njerzve si konsumimin e teprt t disa ushqimeve potencialisht t
rrezikshme pr shndetin veanrisht ato t paraprgatitura, t industralizura, t superkoncentruara me sheqer, yndyrna shtazore, alkool dhe n trsi me sasi shum t lart t kalorive,
t cilat prbjn rrezik pr shndetin tuaj kur prdoren mbi normat e duhura. Nj stil i ri jetese po
prhapet gati n t gjith botn i karakterizuar me aktivitete fizike dhe veprimtari muskulore t
paksuar. Ai sht pasoj e urbanizmit, shprnguljes masive nga fshati n qytet, automobilizmit
q zvendsoi ecjet e dikurshme me kmb ose biiklet, ashensort n vend t ngjitjeve t
shkalleve n kmb, qndrimit t strzgjatur prpara televizionit, kompjuterve, pra pasivitet, n
vend t lvizjeve aktive, sporteve dhe puns s mparshme t lodhshme muskulore fizike. Sasia e
lart e kalorive q merret me an t ushqimit duhet t digjet dhe energjia t shfrytzohet gjat
puns q kryen njeriu apo aktiviteteve t ndryshme fizike. N munges t aktivitetit fizik
organizmi e depoziton kt tepric kalorish dhe bhet shkaktar pr obezitetin.
METODAT E PERDORURA PER VLERESIMIN E OBEZITETIT
Ekzistojne disa metoda qe mund te perdoren per te vleresuar peshen e nje personi. Metoda me e
perhapur eshte indeksi i mases trupore. Indeksi I mases trupore llogaritet si raporti I peshes se
shprehur ne kg me gjatesine e shprehur ne metra te ngritur ne katror (kg/m2) . Ketu na shfaqet ky
kagorizim (http://www.cdc.gov/obesity/adult/defining.html) :

Ne qofte se BMI eshte me e vogel se 18.5 personi konsiderohet nen peshe

Ne qofte se BMI eshte midis vlerave 18.5-24.9 personi konsiderohet me peshe normale
Ne qofte se BMI eshte midis vlerave 25.0-29.9 personi konsiderohet mbipeshe
Ne qofte se BMI eshte misid vlerave 30.0-39.9 personi konsiderohet obez
Ne qofte se BMI eshte 40 apo me shume personi konsiderohet obez morbid ( vuan nga
obeziteti I shkalles se rende)

Eshte e rendesishme te kihet parasysh se megjithese BMI ka nje lidhja korrelacionale me masen
dhjamore te trupit, BMI nuk eshte metode matjeje direkte e saj. Si pasoje, disa njrez si psh:
atletet, ne baze te BMI do te klasifikoheshin si mbipeshe edhe pse nuk kane mase dhjamore te
tepert trupore. Metoda te tjera qe perdoren per te vleresuar masen dhjamore te trupit dhe
shperndarjen e saj perfshijne:

Perimetri I belit me shume se 94 cm te meshkujt dhe me shume se 80 cm te grate eshte

nje tregues se personi eshteobez
Llogaritjet e rrezeve te diametrave duke filluar nga beli deri te vithet
Perdorimin e teknikave si ultratingujt, MRI ( magnetic resonance imaging)
(http://www.nhs.uk/conditions/obesity/pages/introduction.aspx)
(http://www.cdc.gov/obesity/adult/defining.html)

EPIDEMIA E OBEZITETIT
Gjat dhjetvjearve t fundit mbipesha, pra obeziteti sht shpeshtuar s teprmi thuajse kudo
n bot. M shum se 1 miliard njrs n bot jan sot me mbipesh trupore, nga t cilt 300
milion t dhjamosur rnd. N Evrop nga viti 1980 e ktej numri i njerzve obez sht rritur
tre her. Alarmi sht se ai po rritet edhe tek fmijt. Nga viti 1970 numri i t rinjve dhe fmijve
obez ose me pesh t teprt trupore n Evrop sht rritur 10 her. Obeziteti prbn tashm
epidemin m t re q po pushton pa ndalur planetin. Prej padijes, nnvlersimit, naivitetit
shndetsor dhe pasivitetit shoqror po shtohen me ritme te frikshme bashk me t, problemet
shndetsore dhe shoqrore q ai krijon. Nj studim i ri tregon se mbipesha trupore sot prbn
nj epidemi mbar botrore. Mbipesha trupore tani quhet nj smundje q prek jo vetm vendet e
pasura, ashtu si mund t thuhet se prej saj preken jo vetm t rriturit, por edhe fmijt. Prirja
drejt shtimit t mbipeshs n Shtetet e Bashkuara sht dika q zyrtart e shndetsis tani e
shohin t shfaqet edhe n Amerikn Latine, Karaibe, si dhe n Evrop e Afrik. Arsyet jan si t
thjeshta, edhe t ndrlikuara. Mbipesha trupore apo dhjamosja e trupit shkakton e ndrlikon
shum smundje serioze, por bhet shkak edhe pr vdekje. N Shtetet e Bashkuara, mbi 400 mij
vet vdesin do vit pr shkak t mbipeshs. Mbipesha trupore mund t kontrollohet duke shtuar
ushtrimet fizike dhe duke paksuar marrjen e kalorive. Obeziteti po prhapet si nj virus i
rrezikshm pr vendet e varfra, si pasoj e prhapjes s gjer t televizorve, kompjuterve,
makinave dhe pajisjeve t tjera q ojn drejt nj jete sedentare. N fakt n vendet e varfra,
t paturit n shtpi t nj ose dy objekteve t tilla shumfishon rrezikun pr tu br obez
dhe per tu prekur nga semundje qe kane prevalence te larte mes personave obese, si psh:
diabeti I tipit 2, semundjet kardiovaskulare, hipertensioni arterial, semundje te veshkave
apo tumore te ndryshem. Kjo pasi fal prdorimit t ktyre pajisjeve teknologjike njerzit
bhen m pasiv si dhe priren pr tu shndoshur, kjo edhe prej nivelit t madh t papunsis

sht ky rezultati i studimit t publikuar n Canadian Medical Association Journal, studim i

drejtuar nga Scott Lear i Simon Fraser University, n Vankuver t Kanadas.

LIDHJA E OBEZITETIT ME HIPERTENSIONIN

E keqja e obezitetit nuk sht vetm estetike. Ai krijon smundje dhe vret. Madje sht nj nga
shkaktart kryesor pr lindjen dhe rndimin e smundjeve t nj liste t gjat smundjesh
kronike. Mbipesha sht br faktor ndikues pr rreth 600 milion njerz me hipertoni arteriale,
177 milion t smur me diabet, 20 milion t prekur nga kanceri dhe 20 milion me smundje t
zemrs e t arterieve t trurit. Nprmjet smundjeve t msiprme vetm n vitin 2005 obeziteti
shkaktoi vdekjen e 35 milion njerzve. Obeziteti dhe shfaqja e smundjeve t tjera t zemrs,
hipertensioni, kanceri, diabeti, niveli i lart kolestrolit, u bn shkak pr vdekjen e shum t
semureve. Studimet e bra nga ekspertt treguar ndikimin e plot q kishte obeziteti n shfaqjen
e kancerit te grat. Mbipesha shfaqej si faktor nxits i 10 tipave t kancerit dhe smundjeve t
ndryshme. T gjitha kto smundje kishin probabilitet m t lart shfaqjeje sidomos pas
periudhs s menopauzs. Sipas studimeve m t fundit t realizuara nga shkenctar e ekspert
t njohur n ShBA dhe n Evrop, ka rezultuar se obeziteti sht shkaktar i kancerit t gjirit dhe
mitrs rreth 189 pr qind. Po ashtu ai sht shkaktar i kancerit n ezofag (gurmaz), n masn 138
pr qind. Te grat n periudhn e menopauzs, mbipesha shkakton kancer n zorrn e trash n
masn 61 pr qind.
( Bota Sot | 14.02.2014 22:22 )
Por mbipesha bhet shkak edhe pr kancerin n veshka 53 pr qind, leucemin n masn 50 pr
qind, probleme me zemrn n masn 140 pr qind, dmtimin e palcs s kockave n masn 31
pr qind, kancerin n pankreas 24 pr qind, limfomn n masn 17 pr qind dhe komplikacione
n vezore ndikon n masn 14 pr qind. Pr kto dhe shum shqetsime t tjera, duhet treguar
kujdes i veant pr t shmangur obezitetin. Mbipesha kthehet n nj problem serioz pr
shndetin. Dhe jo vetm q sjell shqetsime por bhet shkak edhe pr shfaqjen e disa smundjeve
t tjera, si edhe formave t ndryshme t kancerit. Kto studime kan treguar veanrisht kujdesin
q duhet t tregojn grat gjat periudhs s menopauzs.
(NIH: National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases )

SITUATA NE BOTE
Rreth 70 % e te rriturve ne Amerike jane obese ose mbipeshe. Statistikat variojne si
me poshte:

Rreth 13 milion ( 16.9 %) e femijeve amerikane nga mosha 2-19 vjec jane
obese
Afersisht nje ne tre femije amerikane ( 31.8 % ose 23.9 milion) eshte
mbipeshe ose obez
Me shume se 1/3 e te rriturve amerikane ( 35 % ose 78 milion) jane obese

(http://www.heart.org/HEARTORG/GettingHealthy/WeightManagement/Obesity/Obesi
ty-Information_UCM_307908_Article.jsp )
Nje studim I vitit 2012 , tregoi se mbi e te rriturve ne Angli jane obese.
(http://www.nhs.uk/conditions/obesity/pages/introduction.aspx )
Sipas WHO, ne vitin 2008, 50 % e te dyja gjinive, meshkujve dhe femrave qe jetojne
ne rajonin europian ishin mbipeshe dhe nga keta 23 % e femrave dhe 20 % e
meshkujve ishin obese. Ne vendet e Badhkimit Europian mbipesha prekte 30 -70 %
te popullsise, kurse obeziteti 10- 30 % te te rriturve.
http://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/obesity/dataand-statistics )

SITUATA NE SHQIPERI
Sa i takon Shqipris, sipas t dhnave nga Studimi Demografik dhe Shndetsor, realizuar nga
Instiututi i Shndetit Publik dhe INSTAT, 39 % e femrave n moshn 15-49 vje jan mbipesh,
ose obeze apo 30 % jan mbipesh dhe 10 % jan obeze. T dhnat tregojn se nivelet e
mbipeshs dhe obezitetit rriten ndjeshm me moshn. Kshtu moshat 15-19 vje mbipesh dhe
obeziteti sht 7,9%; moshat 20-29 vje mbipesh dhe obeziteti sht 22,8 %; moshat 30-39
vje mbipesh dhe obeziteti sht 49 %; moshat 40-49 vje mbipesh dhe obeziteti sht 63%.

Sa u takon meshkujve, 53,3 % e tyre n moshn 15-49 vje jan mbipesh ose obez apo 44,8 %
jan mbipesh dhe 8,5 % jan obez. Nivelet e mbipeshs dhe obezitetit rriten ndjeshm me
moshn, ashtu sikurse dhe pr femrat. Kshtu, n moshat 15-19 vje mbipesh dhe obeziteti
sht 21%; moshat 20-29 vje mbipesh dhe obeziteti sht 38 %; moshat 30-39 vje mbipesh
dhe obeziteti sht 69 %; moshat 40-49 vje mbipesh dhe obeziteti sht 74%.
Bazuar n Studim, vetm 46 % e meshkujve dhe 58 % e femrave kan indeksin trupor brenda
norms prej 18,5-24,9.
( Ministria e Shendetesise dhe INSTAT publikon rezultatet paraprake te Studimi te
pare Demografik Shendetesor ne Shqiperi ;Tirane 5, Tetor 2009 )
( file:///C:/Users/user/Downloads/resource_al_183033.pdf )
HARTE E PREVALENCES SE OBEZITETIT NE VENDET EUROPIANE

(http://www.parliament.the-stationeryoffice.co.uk/pa/cm200304/cmselect/cmhealth/23/2304.htm)

OBEZITETI DHE HIPERTENSIONI ARTERIAL

Hipertensioni sht smundje kronike q karakterizohet nga presioni i lart arterial. Disa faktor
q t ojn tek dyshimi q ke vlera t shtuara apo jo t presionit arterial. Obezt, konsumuesit e
duhanit, personat me diet t ekulilibruar t pasur me yndyrna, personat q bjn jet sedentare
kan m shum gjasa t ken tendenc pr presion t lart t hipertensionit arterial.
Hipertensioni, n shumicn e rasteve, nuk ka shenja shqetsuese pr vite me radh ose ato jan
mjaft t pakta dhe t paqarta. Shenjat dhe shqetsimet mund t jen dhimbje koke, dhimbje qafe,
ndjenj djegieje, skuqjeje dhe temperatur n fytyr, shtypje apo dhimbje gjoksi, nevoj dhe
pamundsi pr tu mbushur m frym, rrahje t shpeshta t zemrs, zhurm n vesh, munges
prqendrimi, hije para syve.
(http://www.trtalbanian.com/trtworld/al/newsdetail.aspx?haberkodu=377fde08-994f-442e-96e9531515c5dc29 )

Obeziteti shoqerohet me nje numer patologjish te tjera si: diabeti miellitus tipi 2,hipertensioni,
kanceri, problem respiratore dhe apnea e gjumit. Sipas WHO, rreth 20 % e populates se vendeve
te zhvilluara mund te vuaje nga hipertensioni I lidhur me obezitetin. Me shume mundesi,
hipertensioni I lidhur me obezitetin eshte shkaktari I hipertensionit ne 78 % te meshkujve dhe 65
% e femrave. (http://www.biomedsearch.com/article/Prevalence-obesity-hypertension-amongadults/261951342.html )
Lidhja mes obeziteti dhe hipertensionit eshte vezhguar sit e te rriturit, ashtu edhe te femijet.
Individet obese shfaqin vlera te larta te presionit Arterial qe prej femijerise deri ne moshe te
rritur. Subjektet obese kane vlera me te larte te presionit te gjakut ne krahasim me ata jo obese
edhe ne nje shkalle normotensive te vlerave. Kombinimi I obeziteti dhe hipertensionit e rrit
ndjeshem rriskun per te pasur ne te ardhmen episode te problemeve kardiovaskulare. Mekanizmi
nepermjet te cilit obeziteti shkakton ne menyre te drejtperdrejte hipertensionin eshte akoma ne
hulumtim e siper. Studime ne kafshe dhe ne njerez kane sqaruar derivatet e indit adipoz, rruget
neurohormonale, funksionet metabolike dhe mekanizmat e veprimit pressor/depressor. Edhe pse
hipertensioni I lidhur me obezitetin mund te shkaktohet nga disa prej ketyre faktoreve,
mekanizmi I veprimit te secilit eshte akoma I paqarte.
(file:///C:/Users/user/Downloads/Kotsis%20et%20al.%20%20Obesity%20Induced
%20Hypertension.%20Hypertension%20re.pdf )

Duke qene se ne Shqiperi mungojne te dhenat rreth prevalences se hipertensionit te personat

obese, e pame te nevojshme dh te arsyeshme ndermarrjen e nje studimi te tille.

HIPOTEZA 0: Nuk ka lidhje mes obezitetit dhe hipertensionit arterial

HIPOTEZA ALTERNATIVE: Prevalenca e hipertensionit eshte me e larte mes personave obese.
QELLIMI I STUDIMIT:

TE PERCAKTOJME PREVALENCEN E HIPERTENSIONIT ARTERIAL MES

PERSONAVE OBEZE ME ANE TE NJE MOSTRE NGA POPULLSIA E QYTETIT TE
TIRANES PER TE VLERESUAR FENOMENIN.

OBJEKTIVAT E STUDIMIT:

TE LLOGARITET BMI E PERSONAVE PJESEMARRES NE STUDIM DHE TE

KLASIFIKOHEN NE BAZE TE SAJ NE GRUPET PERKATESE

TE MATEN VLERAT E PRESIONIT ARTERIAL TE PERSONAT E MARRE NE

STUDIM

TE VERTETOHET SE PREVALENCA E HIPERTENSIONIT ESHTE ME E LARTE

NDER PERSONAT OBEZE

TIPI I STUDIMIT
Studimi ishte i tipit transversal (kros-seksional), i vetmi tip studimi i cili lejon
vlersimin e prevalencs s fenomenit t interesit.
POPULLATADHE KAMPIONIMI
Popullata target e studimit prfshinte t gjith individt adult t moshs 18 vjec e
lart n TIRANE. Popullata aktuale e studimit prfshinte individt adult t moshs 18
vjec e lart t cilt ishin rezident n njrn prej njsive t przgjedhjes statistikore,
sic do prshkruhet n vijim. Kriteri i prfshirjes n studim ishte mosha: vetm
individt 18 vjec e lart mund t ishin t prshtatshm pr tju nnshtruar pyetsorit
dhe matjeve t tjera antropometrike. Gjithashtu, individi duhet t ishte i aft
mendrisht dhe rezident n njsin e prcaktuar t przgjedhjes. U zgjodhen nga
regjistrat e gjendjes civile te Bashkise se Tiranes 2600 individe ku i pari u zgjodh ne
menyre te rastesishme dhe numerimi u be cdo tre individe pas individit te pare te
zgjedhur. M pas, n fazn e dyt nga personat e przgjedhur gjat fazs s par u
listuan mjekt prkats dhe u shtreszua informacioni sipas tyre.

Modeli i zgjedhur pr sigurimin e t dhnave t mjaftueshme dhe pr specifikn e

pyetsorit t prgatitur pr realizimin e objektivave t studimit rezultoi 2600
persona. Llogaritja e madhsis s kampionit prej 2600 individsh u bazua n
supozime t ndryshme konservative lidhur me shoqrimet (lidhjet) e mundshme t
faktorve t ndryshm t rrezikut me smundjen e diabetit. Gabimi alfa u caktua
5% dhe fuqia e studimit 80%.

Subjektet u intervistuan n shtpin e tyre si dhe u ekzaminuan n ambjentet e

qndres shndetsore prkatse pr nj sr parametrash antropometrike. Nga
2600 persona t przgjedhur n mnyr t rastsishme, 150 nuk ishte e mundur q
t intervistoheshin, pr shkaqe t ndryshme, t tilla si: zhvendosje n nj
vendbanim tjetr (n=30), largim jasht shtetit (n=25), vdekje (n=15) dhe 80
refuzuan t merrnin pjes n studim. Si rezultat, kampioni prfundimtar ishte 2450
individ , t cilt u intervistuan, iu matn parametrat antropometrik duke kaluar
n t gjith fazat e studimit. Individt t cilt refuzuan t merrnin pjes n studim
ishin t ngjashm me individt q pranuan t merrnin pjes lidhur me disa
karakteristika sociodemografike t tilla si gjinia dhe mosha.
MBLEDHJA E TE DHENAVE
Instrumenti pr mbledhjen e t dhnave
Mbledhja e t dhnave u mundsua nprmjet intervistimit ball pr ball duke
prdorur nj pyetsor t strukturuar. Gjithashtu, pjes e studimit ishin dhe nj sr
matjesh t parametrave antropometrik dhe laboratorik t till si: gjatsia, pesha,
presioni sistolik dhe diastolik i gjakut. Pyetsori i strukturuar prfshinte rubrikat e
mposhtme:

a) T dhna sociodemografike dhe ekonomike mosha, gjinia, edukimi, gjendja

civile, statusi i punsimit, statusi social dhe gjendja ekonomike;
b) T dhna lidhur me stilin e jetess konsumi i duhanit, konsumi i alkoolit,
aktiviteti fizik;
c) T dhna lidhur me frekuencn e konsumit t ushqimeve t ndryshme
frekuenca e konsumit t brumrave, krips, mblsirave, ushqimeve t
skuqura, mishit dhe peshkut;
d) Statusi i vet-perceptuar i shndetit;
e) T dhna lidhur me diabetin a ju ka thn ndonjher mjeku se keni diabet,
trajtimi i diabetit, lloji i medikamenteve t prdorura, histori familjare pr
diabet.

Prvec pyetjeve lidhur me karakteristikat e msiprme, u matn dhe disa tregues

antropometrike si gjatsia dhe pesha, si dhe disa parametra laboratorik t till si
niveli i glukozs esll n gjak dhe presioni sistolik dhe diastolik i gjakut. Kto t
fundit u realizuan n qendrn shndetsore ku punont mjeku i przgjedhur pr t
marr pjes n studim.

Mbledhja e t dhnave n terren

Mbledhja e t dhnave u realizua n priudhn MAJ- QERSHOR 2014. Pr kt

qllim, u trajnuan 32 intervistues t cilt m pas u ndan n 16 skuadra me nga dy
persona. Trajnimi i tyre u krye me qllim q t standardizohej mbledhja e
informacionit lidhur me pyetsorin dhe sidomos pr t standardizuar mnyrn e
matjes s parametrave antropometrik dhe laboratorik. Matja e peshs u realizua
me peshore elektronike t kalibruar, duke zbatuar rregullat e prgjithshme t ksaj
procedure si heqja e kpucve apo rrobave t trasha, celularve, rripave etj prpara
matjes s peshs. Matja e gjatsis u realizua me stadiometr t kalibruar, duke
patur kujdes q t zbatoheshin kushtet e prgjithshme t ksaj procedure. Tensioni i
gjakut u mat nprmjet sfigmomanometrave t kalibruar me zhiv duke respektuar
kushtet e ksaj procedure.
Individt e przgjedhur pr t marr pjes n studim u lajmruan paraprakisht pr
studimin me ndrmjetsin e mjekut t tyre t familjes t przgjedhur n studim. Ai
ja parashtroi situatn subjekteve duke marr plqimin e tyre q t nesrmen t
zhvilloheshin intervistat prkatse. N momentin e prezantimit n shtpit e tyre,
intervistuesit u shpjegonin subjektet qllimin dhe procedurat e studimit. Cdo person
q pranoi t marr pjes n studim firmosi nj deklarat t miratimit t informuar
me an t s cils ai autorizonte intervistuesit t kryenin intervistimin dhe
miratonte kryerjen e matjeve antropometrike, tensionit t gjakut. N fund t
procesit t intervistimit, subjektet ftoheshin t paraqiteshin n nj nga ditt n vijim
pran ambjenteve t qndrs shndetsore prkatse pr t realizuar matjen e
gjatsis, peshs, tensionit t gjakut.Ky studim u miratua nga Bordi i Bio-Etiks
Mjeksore pran Fakultetit t Mjeksis.

PERKUFIZIMI I NDRYSHOREVE
Variablet e varura
Tensioni sistolik i gjakut
Prkufizimi operacional: Presioni sistolik arterial sic tregohet n ekranin e aparatit
q sht prdorur pr t matur tensionin e gjakut, duke zbatuar procedurat e

matjes: pacienti i qetsuar pr 15 minuta pas mbrritjes n klinik, ulur, brryli i

majt mbshtetur n tavolin dhe mansheta e vendosur n nivelin e zemrs.
Shkalla e matjes: Numerik, i vazhdueshm (mm/Hg).
Tensioni diastolik i gjakut
Prkufizimi operacional: Presioni diastolik arterial sic tregohet n ekranin e aparatit
q sht prdorur pr t matur tensionin e gjakut, duke zbatuar procedurat e
matjes: pacienti i qetsuar pr 15 minuta pas mbrritjes n klinik, ulur, brryli i
majt mbshtetur n tavolin dhe mansheta e vendosur n nivelin e zemrs.
Shkalla e matjes: Numerik, i vazhdueshm (mm/Hg).

Variablet e pavarura
Obeziteti (variabel i varur)
Perkufizimi operacional: Obeziteti eshte nje term qe perdoret per te pershkruar dike qe eshte

mbipeshe dhe me nje mase te madhe dhjamore ne trup.

Shkalla e matjes: numeric, I vazhdueshem
Indeksi i mass trupore
Prkufizimi operacional: Vlera q rezulton duke pjestuar peshn e subjektit (n
kilogram) me katrorin e gjatsis s tij (e shprehur n metra).
Shkalla e matjes: Numerik, i vazhdueshm (kg). Pr qllimet tona ky variabl u
rikoduar n variabl kategorik ordinal (normal, mbipesh, obez).
Gjatsia
Prkufizimi operacional: Gjatsia e subjektit n studim sic tregohet nga stadiometri
(metri) i prdorur pr matjen e gjatsis, duke zbatuar procedurat e matjes: pacienti
ka hequr kpuct, qndrimi drejt, shpatullat mbshtetur n aparat.
Shkalla e matjes: Numerik, i vazhdueshm (cm).
Gjinia
Prkufizimi operacional: Seksi i subjektit n studim, i raportuar nga intervistuesi
Shkalla e matjes: Dikotomike (mashkull/femr).
Mosha

Prkufizimi operacional: Mosha e subjektit n vite q nga lindja deri n momentin e

studimit, sic raportohet nga vet subjekti
Shkalla e matjes: Numerike diskrete (mosha n vite t plota si psh, 18 vjec, 19 vjec,
20 vjec etj)Edukimi
Prkufizimi operacional: Numri i viteve t edukimit t prfunduara, sic raportohet
nga vet subjekti
Shkalla e matjes: Numerike diskrete (vitet e edukimit t prfunduara, pr shembull
8 vjet, 9, 10 vjet etj). Pr qllimet tona ky variabl u rikodua n variabl kategorik
ordinal (i ult, i mesm, i lart).
Statusi i punsimit
Prkufizimi operacional: Statusi i punsimit ashtu sic raportohet nga vet subjekti
n studim.
Shkalla e matjes: Kategorike nominale (student, punsuar, papun,pensionist).
Gjendja civile
Prkufizimi operacional: Statusi civil i subjektit ashtu sic raportohet nga vet ai.
Shkalla e matjes: Kategorike nominale (martuar, divorcuar, ve, beqar). Pr qllimet
tona ky variabl u rikodua n variabl dikotomik (beqar, martuar).
Statusi social
Prkufizimi operacional: Statusi social i subjektit n studim bazuar n opinionin e tij
lidhur me kt, duke marr n konsiderat tre elemente: nivelin e edukimit, nivelin
e t ardhurave dhe tipin e punsimit, ashtu sic raportohet nga vet subjekti n
studim.
Shkalla e matjes: Kategorike ordinale (i ult, i mesm, i lart).
Gjendja ekonomike
Prkufizimi operacional: Gjendja ekonomike e subjektit ashtu sic perceptohet nga
vet ai, bazuar n mundsit pr t prballuar krkest e jets s prditshme.
Shkalla e matjes: Kategorike ordinale (e lart, e mesme, e ult).
Pesha (variabl i pavarur)
Prkufizimi operacional: Pesha e subjektit n studim sic tregohet n ekranin e
aparatit (peshores) s prdorur pr matjen e peshs, duke zbatuar procedurat e
matjes: pacienti i zhveshur nga rrobat e trasha, pa kpuc dhe pa sende t tjera t
rnda si celular, portofol apo rrip mesi.

Shkalla e matjes: Numerik, i vazhdueshm (kg).

Gjatsia (variabl i pavarur )
Prkufizimi operacional: Gjatsia e subjektit n studim sic tregohet nga stadiometri
(metri) i prdorur pr matjen e gjatsis, duke zbatuar procedurat e matjes: pacienti
ka hequr kpuct, qndrimi drejt, shpatullat mbshtetur n aparat.
Shkalla e matjes: Numerik, i vazhdueshm (cm).

Indeksi i mass trupore (variabl i pavarur )

Prkufizimi operacional: Vlera q rezulton duke pjestuar peshn e subjektit (n
kilogram) me katrorin e gjatsis s tij (e shprehur n metra).
Shkalla e matjes: Numerik, i vazhdueshm (kg). Pr qllimet tona ky variabl u
rikodua n variabl kategorik ordinal (normal, mbipesh, obez).