ik &

mijn
plant

voorwoord
Gefeliciteerd met je nieuwe liefde. Misschien viel je op hem
vanwege zijn stoere bladeren, misschien vanwege zijn
prachtige bloemen of zijn grappige vorm. Maar je plant alleen
beoordelen op zijn uiterlijk is te oppervlakkig: een plant is veel
meer dan alleen mooi. Planten geven zuurstof, zuiveren de
lucht en halen stress uit je lijf. Planten zijn goed tegen droge
lucht, maken je huid soepel en je hart vrolijk. Je groene liefde
zorgt er zelfs voor dat je sneller beter wordt als je ziek bent.
Dit plantenboek leert je hoe je het beste met je kamerplant
kunt omgaan. In zes hoofdstukken behandelen we de zes
fases in een liefdesrelatie. Wat gebeurt er in welke fase? En
passant geven we je de beste tips om voor je kamerplant te
zorgen. Want als jij goed voor je plant zorgt, zorgt hij ook
goed voor jou.
Langdurig van elkaar genieten, betekent geven en nemen. Wat
dat betreft verschilt de relatie tussen jou en je plant nauwelijks
met die van jou en je geliefde. Als jullie een mooie balans
vinden als jij giet ook als je geen zin hebt en hij accepteert
dat hij niet het allerbeste plekje in huis mag hebben dan
gaan jullie samen een prachtige toekomst tegemoet.
Bloemenbureau Holland

en
Met eroeit
g
t
n
pla iets
er is
moo
3

inhoud

Interview: Het IQ van je plant

58

Planten en geeks

62

Planten houden je soepel

64

Fase 4. Nieuw leven

Voorwoord
Fase 1. Tintelend verliefd
Welke soorten planten zijn er?

66

Stekken/gezinsuitbreiding

68

Interview: Feng Shui en je plant

74

8 Verwentips voor je plant

78

Swingen op de vensterbank

80

Planten maken je productief

84

Fase 5. Samen genieten

86

Wat voor type plant heb jij?

10

Basics: Water

12

Grond en mest

16

Licht

18

Luchtvochtigheid

20

Liefde

21

Welk type verzorger ben jij?

22

Matchmaking

26

Planten zuiveren de lucht

28

Fase 2. Samenwonen

30

De juiste plek

32

Interview: Het effect van groen

36

Het wonder van fotosynthese

40

Groeiboek

42

De juiste pot

44

Planten maken je rustig

48

Fase 3. Tijd voor jezelf

50

Als je op vakantie gaat

52

Vakantie survivaltips

54

Zelf een gieter maken

56

Verpotten

88

Interview: Ondergronds geworstel

92

Snoeien: Nieuwe coupe

94

Geheime krachten van je plant

Planten absorberen geluid

Fase 6. Samen oud worden

96
100
102

Ziekmakers

104

Interview: Kwakkelende planten

108

Insecten

112

Schimmels

114

Herbarium

116

Stutten en steunen

118

Plantenapotheek

120

Planten maken je beter

124

30 toppers om van te houden

126

Colofon

144

fase

Tintelend

verliefd

Urenlang lig je naar elkaar

te staren. Je ogen dwalen
langzaam af langs zijn
stengels; elke dag ontdek
je nieuwe nerven die je
nog mooier, liever en
aandoenlijker vindt. Jullie
zitten in fase 1 van je relatie:
je bent verliefd. Langzaam
leren jullie elkaars karakter
kennen. Ontdekken jullie hoe
jullie elkaar het beste kunnen
aanvullen. Je komt erachter
wat je nieuwe schat het
meeste nodig heeft: water,
mest, licht, lucht, liefde.

Je nieuwe liefde
Wat voor soort plant heb jij in huis gehaald en
passen jullie qua karakters en uiterlijk eigenlijk wel
bij elkaar? Op de volgende paginas lees je hier alles
over. Om het je makkelijk te maken, onderscheiden
we drie soorten: het bloeiende type, het bladertype
en de vetplantjes.

Bladertype >
Rots in de branding
De Rots in de Branding heeft alles mee.
Geboren met prachtig gevormde bladeren
met karaktervolle tekeningen. Deze schoonheid verrimpelt of verlept niet, maar wordt
met de jaren juist mooier en mooier. Op
de Rots in de Branding kun je vertrouwen.
Hoe langer je met hem bent, hoe groter,
voller, sterker en trotser hij wordt. En dat

Bloeiende type > Diva

in ruil voor slechts een stevige thuisbasis

De Diva houdt ervan te pronken met haar prach-

Branding is geen klager.

met regelmatige verzorging. De Rots in de

tige bloemen. Ze trekken de aandacht zoals een

mooi gepresenteerd stel borsten of een stevige
bilpartij. Zodra ze verleppen, blijft er nauwelijks
iets van haar schoonheid over. En dan is het maar

Vetplant >
Eenzame strijder

afwachten wanneer het haar belieft om zich

opnieuw van haar beste kant te laten zien. Alleen

De Eenzame Strijder kan zijn eigen boontjes

degene die haar op de juiste manier in de watten

doppen. Wekenlang kan hij toe zonder enige

weet te leggen, zal haar nog eens in volle glorie

zorg. Sterker nog, hij wil graag lang met rust

mogen aanschouwen.

worden gelaten. Met zijn dikke schild houdt

En dat betekent soms ook: haar na de bloei met

hij zelf vijanden als hete zon en droge lucht

rust laten zodat ze energie kan opdoen voor de

buiten, met zijn fikse knapzak draagt hij genoeg

volgende bloei.

proviand mee om het lange tijd in zijn eentje

Dan zijn er nog de eendagsdivas. Een nachtje

vol te houden. Maar af en toe moet er wel

genieten en daarna wordt het nooit meer zoals

iemand een kleine oase regelen. Anders sterft

het was. Blijf niet verlangen naar een tweede keer

ook de Eenzame Strijder plotsklaps, zonder

bij Kerstster, Primula, Sierpeper of Pantoffelplantje.

vooraankondiging, in het harnas.

is dit jouw
Qui

ja

nieuwe liefde?
Is jouw nieuwe liefde een Diva, een Eenzame Strijder
of een Rots in de Branding? Doe de quiz en ontdek
het. Vanaf pagina 126 lees je vervolgens welke
planten nog meer jouw type zijn.

Ziet je plant er
zonder bloemen
armetierig uit?

ja

nee

Diva

Zitten er
knoppen aan?
Zijn de bladeren dik
of heeft ie stekels?

ja

ja

ja

Heb je net een plant

start gekocht of gekregen?

nee

Heeft ie af
en toe water
nodig?

nee

Weet je wel dat

plastic slecht is
voor het milieu?

ja

Zitten er
bloemen aan?

nee
nee

nee

10

ja

ja

Kan ie weken
zonder water?
Ga naar de winkel.

Eenzame Strijder

Zijn de bladeren
lang of breed en
groot en mooi?

nee

Rots in de Branding
11

De basics
Eten, drinken en een fijne plek. Dat is alles wat
je plant nodig heeft. Als je hem dat geeft, geeft
je plant je alles terug wat jij nodig hebt: liefde,
energie, rust.

Water
TIP
Geef je
planten geen
douche, maar giet
het water direct in de
pot. Til indien nodig
discreet zn bladeren op.

Water geven lijkt simpel. Maar wie denkt dat ie

zijn nieuwe plant met een nonchalante plens
in de week tevreden houdt, heeft het mis. Wil
je m geven wat hij nodig heeft, dan moet je
hem goed observeren en je gietgedrag daarop
aanpassen.
Water is een van de drie bestanddelen die een
plant nodig heeft om energie te produceren.
Want water + licht + kooldioxide = suiker
(zie pagina 40). Krijgt een plant geen water,
dan gaat ie dood. De ene plant kan veel langer
zonder dan de andere. Robuuste vetplanten

13

bijvoorbeeld, hebben net als kamelen een

intern waterreservoir waar ze het een tijd mee
kunnen uitzingen. Maar er zijn ook nog allerlei
Wat benvloedt
de behoefte
aan water?

externe factoren die het waterverbruik en dus

de waterbehoefte van je plant benvloeden.

Tijd om te gieten
De basisregel is dat je water geeft als de grond
droog is. Maar dat vaststellen is nog zo makkelijk niet. Bij een plant in een klein potje kun je
Op dagen met weinig
licht kan de plant
minder aan fotosynthese doen (zie pagina
40), dus heeft hij ook
minder andere bestanddelen nodig voor
het maken van suiker:
kooldioxide en water.

er vanuit gaan dat als de toplaag van de grond

droog is, de rest ook droog is. Maar bij een
flinke pot zegt een droog laagje weinig over de
vochtigheid onderin. Daar bij de wortels kan
het nog best zompig zijn.
Je vinger in de aarde steken (bij de rand van
de pot) levert ook veel informatie op. Bij heel
grote potten kun je een stokje gebruiken, zon
lange lucifer bijvoorbeeld. Wil je helemaal op

Bij hogere temperaturen gebruiken

planten, net als
mensen, water om af
te koelen: ze zweten.
Ze hebben dan dus
meer water nodig.

Hoe groter je plant

wordt, hoe meer
water hij nodig
heeft.

14

safe spelen, koop dan een vochtmeter, ook wel

hygrometer genoemd. Die steek je in de grond
en vertelt je of het tijd is om te gieten of niet.
De pot even optillen om te voelen hoe zwaar
hij is geeft ook een goede indruk.

Wind langs de bladeren zorgt voor meer

verdamping, dus verlies van water. Staat je
plant voor een open
raam of op de tocht,
dan heeft hij meer
water nodig.

Droge lucht trekt

meer water uit
de plant dan
vochtige lucht.

Valkuil:

Te veel water

Te veel water, daar kunnen planten niet

tegen. Hun wortels gaan ervan rotten
en dan leggen ze het loodje. Zorg er
daarom voor dat overtollig water uit de
pot kan weglopen (zie potten, pagina
45) en dat je met tussenpozen giet. Zo
hebben de wortels van de plant tijd om
op te drogen en te ademen. Te lang mag
die droge periode niet duren, anders
verdorren de wortels en gaat de plant
alsnog dood. Vetplanten kunnen wel lang
zonder water. Sterker nog: die vinden het
juist fijn om een paar weken geen water
te krijgen.

Mest

Basics

Energie halen planten niet uit eten, zoals wij,

maar uit licht. Toch hebben ze om flink en
groot te groeien, wel wat te eten nodig:
mineralen. Veel zuigen ze op uit de lucht, uit
het water en uit potgrond. Maar voedingsstoffen in potgrond raken ooit op en dan is het
nodig om bij te voeren. Om te mesten. Dit
kun je doen met kamerplantenvoeding in de
vorm van druppels die je toevoegt aan het

Grond

gietwater.
Met mesten kun je na een paar maanden
beginnen en hoef je alleen te doen als je plant
aan het groeien is of in bloei staat. Voor de
meeste planten betekent dat: van de lente

Belangrijk voor planten is dat de grond de

tot de herfst. Is je plant een ziekte aan het

juiste hoeveelheid lucht doorlaat voor de

overwinnen, aan het bijkomen van een klap op

wortels, dat er voeding in zit en de aarde

de vloer of van een verhuizing, ga m dan niet

ook nieuwe voedingsstoffen aan zich kan

meteen vetmesten, maar laat hem eerst even

binden. Gewone potgrond is geschikt voor

op adem komen. Pas daarna is het tijd voor

alle planten. Maar er is ook speciaal gemixte

wat bijvoeding.

potgrond te krijgen, met andere zuurgraden,

Denk niet dat je je plant kunt verwennen met

voedingsmiddelen of meer zand erdoor voor

extra lekkers. Bij te veel mest schiet je plant

meer zuurstof. Prima om dat te proberen,

door, groeit ie te snel te hard, waardoor hij

maar doe dat pas nadat de plant gewend is

zwak wordt. Bovendien kan te veel mest zelfs

op zijn nieuwe plek.

de wortels verbranden. Beter schep je dus

kleine porties op. Dat houdt m gezond.

17

licht

Basics

Zonder licht kan een plant niet leven. Met behulp van lichtenergie zet hij water en kooldioxide om in suikers om van te
groeien. Zonder licht laat hij zijn bladeren hangen en kwijnt
hij weg.
Ook planten die zogenaamd heel goed met weinig licht toekunnen, hebben wel wt licht nodig. Niet per se volle zon, maar
wel iets. Op het label van je plant zie je hoeveel licht hij moet

schaduwtest

hebben. Direct zonlicht is het meest intense licht. Indirect licht

neemt heel snel in intensiteit af als je verder van het raam af
staat. De donkerste plekken in huis zijn meestal hoekjes naast
een raam. Daar komt geen direct licht, alleen licht dat reflecteert
van de tegenoverliggende muren. En als die muren donker zijn,
komt er dus bijna niets.

Schaduwtest
Om een idee te krijgen van de lichtintensiteit op verschillende
plekken in je huis, kun je de hand-papier-schaduw-test doen rond
een uur of 12 s middags. Pak een wit papiertje en houd je hand
er zon dertig centimeter voor. Tussen raam en papier dan, h.
Verschijnt er op het papiertje een duidelijke schaduw van je
hand, dan krijgt je plant op die plek in elk geval gedurende een
bepaalde periode van de dag intens licht. Zie je nog wel je hand,
maar niet zo scherp, dan is er redelijk intens licht. Bij een vage
vlek is er nauwelijks licht waar de plant wat aan heeft.

18

Luchtvochtigheid

Zo herken je
of een plant
last heeft
van te droge
lucht:
Bruine vlekken
op de bladeren,
misvormingen.
Bladeren
krullen
omlaag
Punten van
zn bladeren
drogen uit
Bladeren
verdrogen

Liefde

De meeste planten houden niet van droge

Uiteraard niet te vergeten als n van de

lucht. Ze raken daardoor te veel vocht kwijt

basics: naast de praktische verzorging heeft

aan de omgeving. Cactussen en vetplanten

je plant ook met regelmaat behoefte aan

hebben zich aangepast aan droge klimaten.

emotionele steun. Planten houden van

Voor hen is het geen probleem, maar zelfs

aandacht en die kun jij ze geven. Om nu je

vetplanten houden niet van al te droog. Verwar-

plant romantisch mee uit eten te nemen, gaat

ming, kachel en airconditioning maken de lucht

misschien wat ver, maar zo op zijn tijd een

extra droog. Simpele truc om de luchtvochtig-

complimentje over hoe mooi de blaadjes erbij

heid te verhogen: zet schaaltjes met water op

hangen wordt zeker gewaardeerd (zie pag.

de verwarming. t Zal je verbazen hoe snel

79 hoe je plant complimentjes te geven). Of

het verdampt en dus door de lucht wordt

doe eens iets extras voor je plant. Neem m

opgenomen.

mee in bad of knoop een diepgaand filosofisch

Je kunt je plant ook op een bakje gevuld met

gesprek aan over persoonlijke groei. Neem je

kiezeltjes zetten. Giet water op de kiezeltjes en

plant mee op een trip in eigen huis en geef

onder de bladeren van de plant ontstaat een

hem/haar een weekendje een ander uitzicht

vochtiger microklimaat. Ook goed: meerdere

dan het uitzicht van de straat. Zing een

planten bij elkaar zetten. Ze houden de lucht

serenade (zie pag. 80 voor inspiratie) en geef

voor elkaar een beetje vochtig. Af en toe je

je plant eens een lekker vers maaltje mest.

plant benevelen met de plantenspuit werkt

Iedereen kan een beetje liefde en aandacht

ook, al is het maar van korte duur.

gebruiken. Dus ook jouw plant.

Basics

Doe de test op de
volgende pagina
om te ontdekken
welk type verzorger jij bent en op
welke manier jij
liefde geeft of zou
moeten geven aan
je plant.

Bloemknoppen verdrogen
Grond droogt
binnen een
paar dagen uit

20

21

Welk type

Bak je het liefst

zelf de taart bij
de koffie?

verzorger ben jij?

ja

nee

Qui

Zeg je altijd laten

we afspreken!,
maar bel je nooit?

ja

Al langer dan
twee weken?

verzorgend >>

Poets je vaker dan

twee keer per dag
je tanden?

nee

nee

ja
nee

Zit je wel
eens zonder
wc-papier?

nee

ja

start

ja

Ben je verzorgend, nonchalant of misschien heel

avontuurlijk? Doe de test en ontdek welk type
plantenverzorger jij bent.

nee

nee

Zitten er nietpikante gaten in

je onderbroek?

ja

Heb je meer dan

vijf planten?

ja

nee

nee

ja

Zou je vaker je
ouders moeten
bellen?

Ik bel niet,
ik Skype uit
verre oorden.

nonchalant >>

nee
nee

Heb je plek om een

plant neer te zetten?

ja

nee

Bied je plant ter

adoptie aan.
22

Verveel je
je snel?

ja

Staat je
huis vol
exotische
prullaria?

ja

Check je vaak
de prijs van
vliegtickets?

ja

avontuurlijk >>
Lees over jezelf als plantenverzorger >>
23

Dit ben jij

Nonchalant type
Je houdt niet van regeltjes, je doet wat in je
opkomt. Het hoeft allemaal niet zo netjes.
Het zal jou niet snel gebeuren dat je relatie

Uitleg

Je weet nu welk type verzorger je bent. Maar

weet je ook wat dat betekent voor de relatie tussen jou en je plant? Hier de sleutel tot zelfinzicht.

een sleur wordt. Op die manier blijf je van

je plant houden. Als je even geen zin in hem
hebt, dan komt hij ook niet in je gedachten
op. Maar in die nonchalance schuilt ook
het gevaar: je plant heeft wel continu jouw
zorg nodig. Een paar foutjes zal hij je wel
vergeven, maar vergeet je hem te vaak, dan
ben je hem kwijt.

Verzorgend type

Je plant komt niets te kort bij jou. Hij krijgt

avontuurlijk type

drinken wanneer nodig, een aai over zn bol,

de juiste temperatuur, het juiste licht. Wie

Jouw leven bruist en borrelt. Je wilt steeds

zou zich niet door jou willen laten verwen-

op ontdekkingstocht, bent weinig honkvast.

nen? Maar pas op, je kunt ook te ver gaan.

Daardoor neem je telkens nieuwe verhalen,

Zorg ervoor dat je partner niet bezwijkt on-

ervaringen en kennis mee naar huis en

der je liefde. Je kunt ook te veel water geven.

daar profiteert ook je partner van. Maar

Of te veel eten. En sommige planten vinden

erg zorgzaam ben je niet. Je plant moet het

het helemaal niks om te worden aangeraakt.

steeds weer lange tijd alleen zien te rooien.

En die eenzame periodes zal hij je meestal
niet in dank afnemen.

24

25

Matchmaking
Nu je weet voor welke plant jij bent gevallen en wat
voor type verzorger jij bent, heb je nog maar n
vraag: passen we wel bij elkaar? Dit zijn de matches
made in heaven. En voor alle andere combinaties
geldt: als je maar weet waar je op moet letten, gaat
het vrijwel altijd goed.

verzorgend type

nonchalant type

avontuurlijk type

Beste match: Diva!

Jij en de Diva zijn een

Beste match:
Rots in de Branding!

Beste match:
Eenzame Strijder!

gouden duo. Jij houdt van

Regelmaat is niks voor jou

Ten eerste is dit een prach-

verzorgen, de Diva laat

en daar kan de Rots in de

tige romance, omdat zijn

zich graag in de watten leg-

Branding prima tegen. Dan

uiterlijk jou doet denken

gen. Ze vindt het heerlijk

weer eens per week water,

aan uitgestrekte vertes en

dat jij de hele dag om haar

dan weer om de drie

cowboyavonturen. Boven-

heen dartelt, checkend, of

dagen, hij vindt het allemaal

dien is dit de enige soort

ze wel voldoende water en

best. Geef hem zodra hij

die jou helemaal laat zijn

licht krijgt, of je niet een

binnenkomt het juiste

wie je bent: avontuurlijk en

verdord bloemetje weg

plekje met voldoende licht

uithuizig. Jij kunt nu een-

moet plukken. De Diva en

en je kunt zijn verzorging

maal weinig aandacht geven

jij brengen het beste in el-

vanaf dan een beetje laten

en dat komt hem prima uit.

kaar naar boven, want hoe

versloffen.

Als je er maar voor zorgt

beter jij voor haar zorgt,

dat ls je even thuis bent, je

hoe mooier ze wordt.

hem niet vergeet.

Speciaal voor jou.

27

Ondertussen op de werkvloer

Dit doet je plant voor jou:

hij zuivert de lucht

Jouw plant verzorgt je zonder dat je het in de gaten
hebt. Door de lucht te zuiveren, houdt hij je een leven
lang gezond.
n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p

De luchtkwaliteit in moderne kantoorgebouwen is meestal niet

zo best. De printer, het kopieerapparaat, de airco: ze wasemen
allemaal onzichtbare, maar schadelijke stofjes uit. Chemische
stofjes die ook in lage concentraties slecht zijn voor je gezondheid. Ze kunnen hoofdpijn, vermoeidheid, irritatie van ogen, slijmvliezen en luchtwegen veroorzaken. Je plant kan een deel van

Verdwijntruc
De NASA heeft uitgebreid
onderzoek gedaan naar de
luchtzuiverende werking van
planten in afgesloten ruimtes.
Tijdens het onderzoek kreeg elke
plant zijn eigen plexiglazen huisje,
waarin verschillende chemische
gassen werden gespoten. Na een
tijd werd gekeken of en in welke
mate de gassen waren verdwenen.
Sommige planten bleken goed
te zijn in de ene stof elimineren,
andere in de andere. Bijna allemaal
namen ze iets van schadelijke
stoffen uit hun omgeving op.
Planten nemen ook kooldioxide
(CO2) op uit de lucht. Kooldioxide
is op zich niet schadelijk voor de
mens, maar de overvloed aan CO2
veroorzaakt de opwarming van
de aarde. Je plant helpt met het
kleine beetje CO2 wegwerken dus
mooi mee aan het oplossen van het
grootste milieuprobleem van het
millennium.

deze stofjes, zoals formaldehyde en benzeen uit de lucht filteren.

Dat doet hij via de minimondjes in de bladeren, via bacterin die
in de grond rond de plant zitten en via zijn wortels. Hij zet de
slechte stoffen vervolgens om in voedsel voor zichzelf.
En wat de plant op kantoor voor je doet, doet ie
thuis natuurlijk ook.

28

29

fase

Samenwonen

Na de eerste verliefdheid
is de tijd gekomen om de
ander definitief een plek in
je leven te geven. Jullie gaan
samenwonen! Intrekken bij
elkaar betekent alles met
elkaar delen, dus luister goed
naar de wensen van je nieuwe
huisgenoot. Wil hij lekker vol
in de zon staan of houdt hij
het liever wat schaduwrijker?
Wil hij het warm, of liever juist
wat frisser? Hoe meer jullie
het elkaar naar de zin maken,
hoe gezelliger het wordt. Dat
belooft nog veel moois.

Ereplek voor

je lief

Jij en je plant hebben niet altijd hetzelfde belang.

Voor jou is de perfecte plek die waar de plant het
mooist uitkomt. De plant denkt echter vooral aan
fijne groeiomstandigheden. Om het hem naar de
zin te maken, moet je hem een plek geven met
voldoende licht, goede luchtvochtigheid en de
juiste temperatuur.

Lang leve licht

Alle planten hebben licht nodig. Dat donkere, saaie hoekje in je slaapkamer is
misschien wel heel goed op te vrolijken met een plantje, maar geen enkele plant
zal het er heel lang uithouden. De beste plekken zijn de vensterbanken. Dat zijn de
vipplekken voor de groene soort. Behalve in de zomer op het zuiden, dan wordt
het er de meeste planten te heet. Planten die van zon houden, zijn ook heel blij
met dakramen. Daar is het net alsof ze onder de blote hemel staan.
Het zijn vooral de Divas (bloeiende planten) en de Eenzame Strijders (vetplanten) die het liefst op deze A-locaties staan. De Rots in de Branding (groene plant)
kan met wat minder licht toe. Die kan dus in een hoek, wat verder van het raam,
op een kast. Maar pas op: krijgt ie t weinig licht, dan gaat hij hangen, krijgen de
bladeren bruine punten en zakt hij na een paar maanden door zijn hoeven.

33

TIP
Heb je maar beperkt
ruimte in het licht, wissel
je planten dan eens in de
twee weken van plaats. Zo
zorg je ervoor dat ze toch
genoeg licht krijgen. Fleurt
jouw plant je interieur
echt het beste op in dat
ene donkere hoekje, zet
hem dan eens in de week
een hele dag in het licht.
Pas wel op met volle zon.
Daar kunnen planten die
weinig licht gewend zijn,
niet tegen.

34

Op een droogje

Koukleumen

Droge lucht doet knoppen en blaadjes verdorren.

Een groot deel van de kamerplanten komt

Zeker in de winter, als de kachel brandt, is droge

van oorsprong uit warme oorden waar je

lucht een probleem. Je merkt dat ook aan je

onze kamerplanten dus ook in het wild ziet

eigen huid, die wordt er ook droger van. Wie

groeien. Logisch dus dat ze binnenshuis kunnen

airconditioning heeft, zit ook in de zomer met dat

gedijen en in de winter ook echt binnen

probleem. Van alle planten kunnen de bloeiende

moeten blijven. Bloeiende kamerplanten en

planten het slechtst tegen droge lucht. De meeste

bladerplanten vinden een temperatuur tussen

groene planten kunnen wel wat hebben (alhoewel

de 18 en 22 graden het hele jaar door prima.

Alocasia en andere groene planten met groot dun

Van wat lagere temperaturen leggen ze echt

blad, ook echt niet van droge lucht houden), maar

niet meteen het loodje, maar wekenlang in de

vetplanten zijn het best bestand, al moet het ook

kou, dat vinden ze niet prettig.

voor hen niet al te droog worden.

Vetplanten hebben juist behoefte aan een

TIP
Is je huis koud en slecht
gesoleerd? Verplaats
dan al je bloeiende en
groene planten in de
winter naar het warmste vertrek. Let wel op
dat hier voldoende licht
binnen komt. Dan hoef
je niet je hele huis op
te stoken als je een tijd
niet thuis bent.

koelere periode in de winter. Ze gaan namelijk

Badkamer

pas bloeien als ze een winterslaap hebben

De vochtigste plekken in huis zijn de badkamer en

gehouden. Zet ze zon twee maanden op een

de keuken. De kelder is ook vaak vochtig, maar daar

koele plek, zo tussen de 10 en 15 graden.

komt weer geen licht. Boven de kachel is het meestal

Cactussen gaan zelfs drie maanden met

het droogst. Staan je planten daar, zet er dan bakjes

winterslaap en verlangen dan een temperatuur

water neer waaruit het water langzaam verdampt

tussen de 4 en 10 graden. Je hoeft je vetplant

om zo de luchtvochtigheid wat op te krikken.

tijdens deze periode nauwelijks water te geven.

35

Groen heeft effect

op alles en iedereen

vraag
rd
oo
an

tw

Van oudsher trekken mensen de natuur in op

zoek naar oplossingen en goede ideen, zegt
Iris Bakker. Ze promoveert aan de TU Delft met
onderzoek naar de effecten van de omgeving
op de productiviteit van mensen. Zo kijkt ze
onder andere naar de vraag of kamerplanten
in huis en op kantoor zorgen voor meer
werklust. En dat blijkt: Groen helpt ons naar
een hoger denkniveau.

Maken planten ons echt productiever?

Om dat te bepalen, moet je eerst kijken wat je onder productiviteit verstaat.
Vaak denken we bij dit woord aan begrippen als effectiviteit en efficiency. Maar
dat we ons prettig voelen, dat we plezierig met elkaar omgaan, elkaar respecteren
en dat we creatief zijn, is ook belangrijk. Op al deze facetten kunnen planten
effect hebben.

Hoe hebben planten invloed op ons?

Planten kunnen ons helpen om tot dat diepere denkniveau te komen. De oude
Grieken kenden het positieve effect van de natuur al. Als ze tegen complexe
vraagstukken aanliepen, wandelden ze al pratend door de tuin. Die combinatie

37

van groen en bewegen bracht hen tot grotere inzichten. Chinese wijsgeren filosofeerden in tuinhuisjes en van Liszt en van Nietzsche is bekend dat uitzicht op de
natuur hen tot grote denkprestaties bracht.

Hebben planten op kantoor ook zoveel effect?

Jazeker. Kamerplanten zijn deel van de natuur en de natuur heeft altijd op
iedereen een indrukwekkend effect. Elke plant heeft een unieke identiteit met een
unieke structuur en unieke eigenschappen. Bij de kastanje bijvoorbeeld is de vorm
van de vrucht gelijk aan de vorm van het silhouet van de hele boom en die komt
weer overeen met de vorm van het vijf- of zevenpuntsblad. Dat geeft ons een
gevoel van orde en veiligheid. En dat heeft weer een helend effect op mensen.
Naast behoefte aan orde hebben wij ook behoefte aan variatie. De natuur biedt
ons die: een grenzeloze variatie in vormen, kleuren, geuren, textuur, die nog wordt
versterkt door de seizoenen en het weer. Die combinatie van orde en variatie in
de natuur en dus ook in planten, heeft een vitaliserend effect op mensen.

Zijn er ook andere effecten?

Bekende effecten zijn de invloeden op de kwaliteit van het binnenklimaat, zoals
luchtkwaliteit, geluidsniveaus, maar ook temperatuur. En als je op kantoor samen
met collegas voor de planten zorgt, versterkt dat de onderlinge band. Als je
bijvoorbeeld om de beurt de planten water geeft, dan komen mensen op plekken
in het bedrijf waar ze anders niet zo gauw zouden komen. Je spreekt je collegas
daardoor even op een andere manier en ziet waar ze mee bezig zijn. En dat zorgt
niet alleen voor een betere band tussen mensen, maar je wisselt ook sneller met
elkaar kennis uit waardoor makkelijker nieuwe ideen ontstaan.

Dus iedereen een plant op zijn bureau.

Dat zou heel zinvol zijn, maar ook een plant vraagt een fijne werkomgeving (zie
pagina 40 voor fotosynthese, red.). en heeft net als mensen aandacht nodig. Alles
wat aandacht krijgt floreert: planten zijn dus net mensen.

38

Het wonder van

O2

CO2 + H2O + lichtenergie = C6H12O6 + O2

(Kooldioxide + water + licht = suiker + zuurstof)
licht

Planten zijn meesters in fotosynthese, een

ingewikkelde chemische formule waarmee die
knapperds energie maken uit water, licht en
kooldioxide. En als restproduct zuurstof onze
kant op sturen.

O2
O2

O2

O2
O2
O2

n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p

dioxide, water en licht omgezet in suiker en zuurstof. Het werkt

De formule

O2

fotosynthese

Foto = licht, synthese = aanmaak; bij fotosynthese worden kool-

O2

O2

O2

O2
O2

O2
O2

ongeveer zo:
Het grootste deel van het proces speelt zich af in de bladgroenkorrels, de chloroplasten. Daar worden ook de grondstoffen (water,
kooldioxide en licht) verzameld voor het eindproduct. Water komt
vooral via de wortels de plant binnen (en soms een beetje via de

CO2

lucht). Via de vaten in de plant gaat het water naar de bladgroenkorrels. De kooldioxide komt de plant binnen via de huidmondjes,
een soort porin, in de bladeren. De energie om zijn systeem
draaiende te houden, haalt de plant uit (zon)licht. Als alles in de
bladgroenkorrels klaarstaat, voltrekt zich de fotosynthese:
kooldioxide, water en licht worden omgezet in suiker en zuurstof.
De vaten brengen de suikers naar waar de plant ze nodig heeft. De
afvalstoffen die bij de fotosynthese vrijkomen (zuurstof), verdwijnen
via de huidmondjes van de plant de lucht weer in.

40

water

groeiboek

Dit is een van mijn eerste blaadjes:

Ik drink

Voor je het weet is je plant centimeters lang en kun

je je zn schattige babyfase niet meer voor de geest
halen. Dus waarom de vorderingen van je spruit niet
nauwkeurig boekstaven?

plak hier een blad

van je plant

liter water per week

Ik werd voor het eerst gemest

op

- 20

Ik kreeg

(merk en hoeveelheid)

Ik werd voor het eerst verpot op

Dit is het groeiboek van

Gekocht bij/gekregen van

op

Mijn nieuwe pot was

- 20

centimeter groter dan mijn oude pot

Ik werd voor het eerst gesnoeid op

Naam

Er gingen

- 20

blaadjes af,

- 20

takken en ik werd

centimeter korter

Datum

Zo hard groei ik!-tabel

Op mijn eerste dag
was ik

plak hier een foto

van je plant

centimeter lang

en woog ik

gram

Mijn vader is
Mijn moeder is
Ik heb

kamergenootjes

Mijn eerste plekje in huis was

42

100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
cm

jan.

feb.

mrt.

apr.

mei.

jun.

jul.

aug.

sept.

okt.

nov.

dec.
43

pot voor

je plant
Naast een goede plek, heeft je lieve plant ook
een fijne pot nodig. Niet te groot, niet te klein,
maar altijd met gaatjes in de bodem. Wat is
eigenlijk de juiste pot voor jouw plant?

Wat voor pot je ook koopt, het allerbelangrijkst is dat overtollig water kan weglopen.
Zorg dus altijd voor gaatjes onderin de pot.
Om te voorkomen dat je huis een waterballet wordt, kun je de plant met kweekpot en
al de plastic pot met afvoergaatjes waar je
plant bij aankoop in zit in een dichte sierpot
zetten. Maak dan wel altijd een verhoginkje,
zodat er ongeveer een centimeter water in de
sierpot kan blijven staan zonder dat je kweekpot erin baddert. Dat kan met wat kiezeltjes,
een paar kurken of een omgekeerd bordje. Of
zet je plant in een stenen of plastic pot met
gaatjes onderin en zet die op een schotel die
het overtollige water opvangt.

45

TIP

Steen of plastic?
Stenen potten zijn poreus, ze ademen een beetje. Dat betekent

TIP

aan de ene kant dat het water ook via de pot verdampt en dat
je dus vaker water moet geven. Aan de andere kant zorgen die
Als je een nieuwe
stenen pot hebt, zet
die dan eerst een
kwartiertje in een bak
water. De nieuwe potten zijn vaak zo droog
en dorstig dat ze zich
bij de eerste gietbeurt
helemaal volzuigen
en niets voor de plant
overlaten.

ienieminie gaatjes er ook voor dat er lucht de pot in komt. En

dat is voor veel planten belangrijk om de wortels gezond en fris
te houden.
Plastic heeft als voordeel dat het ondoorlaatbaar is en dus goed
water vasthoudt. Het water dat je geeft, komt dus terecht bij de
plant en niet in de wanden van de pot. Nadeel is dat de wortels
alleen lucht krijgen via de bovenkant van de aarde.

Zware jongen
Gewicht is ook iets om rekening mee te houden bij je keuze. Ga
je je plant vaak verplaatsen, bijvoorbeeld omdat hij in een donker
hoekje staat en dus regelmatig moet lichten, dan is plastic lekker
licht. Stenen potten zijn veel zwaarder, en zeker bij grote potten
tikt dat verschil flink aan. Aan de andere kant zorgt een zware
pot wel voor meer stabiliteit. Een topzware plant in een plastic
pot kukelt sneller om.

Maatpak
De meeste planten houden niet van een veel te grote pot. Het water kan zich dan ophopen
op plekken waar de wortels niet bij kunnen, wat zorgt voor te veel vochtigheid en mogelijk
wortelrot. Maar te klein vindt hij ook niet fijn; dat geeft de plant geen ruimte om door te
groeien. Om erachter te komen of je plant te klein behuisd is, moet je naar de wortels kijken.
Als ze naar boven groeien of er flink wat wortels door de afwatergaten aan de onderkant van
de pot komen zetten, is dat een duidelijke schreeuw om ruimte. Soms zijn de planten bij aankoop al toe aan een nieuwe pot. Kijk dus altijd of je nieuwe plant een groter huis nodig heeft
voordat je hem een vaste plek geeft. Voor meer informatie over verpotten zie pagina 89.

46

Je kunt de plant
in pot ook op een
karretje met wieltjes
zetten; makkelijk als
je de pot vaak wilt
verplaatsen.

Ondertussen op de werkvloer

Dit doet je plant voor jou:

hij maakt je rustig

Achtenzeventig cijfers optellen zonder rekenmachine en
zonder je vingers te gebruiken. En dan word je ook nog
afgeleid met onverwachte vlagen herrie. En sensoren op
je lijf. Bovendien staat aan de andere kant van de deur een
wetenschapper te wachten op de uitkomst van je rekensom.

een simpel taakje uitvoeren. Als er planten in

de ruimte stonden, bleef hun bloeddruk n
tot vier eenheden lager.
Dus werk je met deadlines, een baas die voortdurend in je nek hijgt, een collega die het om
de haverklap als een hyena uitgilt of gewoon
met moeilijke klanten: zet een paar planten op
en om je bureau. Blijf je lekker chill van.
En wat de plant op kantoor voor je
doet, doet ie thuis natuurlijk ook.

n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p

Zo zag het experiment eruit dat Helen Russell deed op de

Universiteit van Surrey in Engeland. En jawel, de mensen die in
een kamer vol levend groen zaten, waren minder gestrest dan
de rekenaars die in een ruimte zonder planten zaten. Bovendien
verdween de stress na de rekensom sneller uit hun lijf dan bij
de proefpersonen die moesten rekenen zonder planten om hen
heen.
Er is veel meer onderzoek gedaan naar de kalmerende werking
van planten. Bij een van de onderzoeken werd de bloeddruk
gemeten bij proefpersonen in een raamloze ruimte. Ze moesten

48

49

fase

Tijd voor

jezelf

Gezellig hoor, dat

samenwonen. Maar af en
toe ook een beetje gezapig
nu de eerste verliefdheid
voorbij is. Je leert wat minder
leuke kanten van je geliefde
kennen. En niet om het een
of ander, maar het is best
lekker om weer s wat alleen
te ondernemen. Even alleen
op vakantie. Even een avondje
uit met je vrienden en
vriendinnen. Je geliefde plant
kan het gelukkig best een
tijdje zonder jou stellen. Hij
kan meer alleen dan jij denkt.

Even zonder

elkaar
Af en toe wil je op avontuur, even los van de
dagelijkse sleur. Je plant kan niet altijd met je
mee. Wat doe je dan? Hoe zorg je ervoor dat je
plant ook nog fris en vrolijk is als jij opgepept
terugkomt van je reis?

Hoe langer je weggaat, hoe meer je plant je zal missen.

Een lang weekend? Geen punt. En week? De Divas
(bloeiers) zullen laten merken dat ze je zon lange
afwezigheid niet in dank afnemen. Twee weken Frankrijk? De Eenzame Strijders (vetplanten) hebben je niet
eens gemist. De Rotsen in de Branding (bladplanten)
laten zich misschien nog oplappen, maar de Divas
trekken het echt niet om zo lang alleen te zijn zonder
verzorging. Wil je langer dan twee weken met vakantie,
dan moet je aan de plantenoppas. Of accepteren dat
je thuiskomt in een woning waarin nog maar weinig
leven te bespeuren valt.

53

Vakantie

Opkikkertje

survivaltips
Als je lang op pad gaat:
geef ze wat mest voor
je vertrekt. Als appeltje
voor de dorst.
Zet je planten op een schoteltje
of in een bakje waar wat water in
kan blijven staan waar de wortels
bij kunnen. Zo stel je de verdroging net even uit. Wel je planten
flink begieten vlak voor vertrek.

Zet je planten allemaal bij

elkaar. Samen zorgen ze voor
een lokaal klimaat met een net
wat hogere luchtvochtigheid,
waardoor ze beter gedijen.

Zet ze uit de
volle zon, maar
in het licht.
Zorg dat het niet te warm
of te koud wordt. Zet in de
zomer een rooster of raampje
open (waar inbrekers niet in
kunnen!), zet in de winter de
verwarming niet helemaal uit.

Tip
Bedenk dat meer
planten doodgaan
van te veel water dan
van te weinig water.
Ook de natuur kent
periodes van droogte.
De meeste planten
zijn geen watjes!

54

Knutsel een watervoorziening in elkaar

(zie pagina 56).

Geen plantenoppas
in je vriendenkring
kunnen vinden?
Zoek dan op Google
op huisoppas voor
verschillende sites
van oppasservices.

Kom je thuis, hangen

je planten met hun
kopjes naar beneden.
Er lijkt geen redden meer aan. Toch
proberen! Zet je plant
met pot en al in een
bak water. Belangrijk
is dat er gaten onderin de pot zitten. Is dat
niet het geval, trek
de plant dan uit zijn
pot. Als de plant blijft
drijven, verzwaar
hem dan met een
steen of iets ander
zwaars, zodat hij op
de bodem van de teil,
pan of wasbak blijft
staan. Laat hem een
tot twee uur drinken.
Het water stijgt via
de onderkant van
de pot naar boven,
totdat de hele aarde
lekker soppig is. De
ultieme opkikker voor
je droge plant.

55

Gieten voor
handige Harrys

Wie geen hulp aan een plantenoppas wil vragen,

kan ook zelf aan de knutsel. Even frbelen en je
kunt zorgeloos met vakantie.
Knip een flink stuk van de

Haal de dop van de fles en

Span een stukje panty

onderkant van de fles af.

maak er drie kleine gaatjes

over de opening van de

in met behulp van hamer en

fles. Dit voorkomt dat

spijker.

de gaatjes straks vol met

aarde komen te zitten.

In tien minuten geef je je plant

een exclusief irrigatiesysteem.
Nodig
PET-fles
(klein of groot)
panty
schaar en/of zaag
hamer
spijker

Draai de dop over de panty

Giet de fles vol. De fles

op de fles. Steek de fles, dop

geeft nu langzaam water

naar beneden, in de pot.

af aan de aarde.

Ga op vakantie.

Denk niet dat je deze makkelijke oplossing altijd kunt laten staan. Voor veel
planten blijft de aarde op deze manier continu net iets te nat. De wortels
hebben soms ook iets drogere aarde nodig zodat er lucht bij kan.

56

57

Het IQ van

je plant
vraag
rd
oo
an

tw

Planten zijn zo dom nog niet. Ze kunnen

communiceren met elkaar en met insecten. Dat
ontdekte Marcel Dicke, hoogleraar Entomologie
in Wageningen, tijdens zijn wereldberoemd
geworden onderzoek naar de interactie tussen
planten en insecten.

Planten kunnen communiceren?

Planten communiceren met de vijanden van hun vijanden: dat is inderdaad uit ons
onderzoek gebleken. We hadden al dat vermoeden. We wisten dat planten met
spint aantrekkelijk waren voor roofmijt, de vijand van spint. Andere onderzoekers
dachten dat dat door de geur van spint kwam. Maar wij dachten: stel dat je een
plant bent, dan zou je wel gek zijn als je niet zelf die roofmijt binnenhaalt om jou
van de spint te verlossen. Want anders moordt die spint je uit. De plant zou die
roofmijt met geur kunnen lokken. En dat bleek dus ook zo te zijn. Bovendien: spint
zoekt het liefst een plant uit waar nog geen spint op zit, een schone plant, die dus
nog geen geursignalen voor roofmijt uitzendt.

Dus u dichtte de plant menselijke slimmigheden toe?

Dat was inderdaad niet-alledaags om te doen. Dat was ook waarom buitenlandse
collegas er een beetje raar tegenaan keken. Maar wij hebben echt, na jaren onder-

59

zoek naar de bonenplant, heel duidelijk bewezen dat planten de vijanden van hun
vijanden lokken. Er is tot nu toe nog geen plant gevonden die het niet doet, en er
zijn er nu zon dertig onderzocht. Ik durf te stellen dat alle planten het kunnen.

En kunnen planten ook met planten praten?

Dat is een beetje tricky. Eind jaren tachtig verscheen een sciencefictionboek over
planten die moordenaars konden herkennen. Zo kwamen wij op het idee om te
onderzoeken of buurplanten signalen van elkaar opvangen. Dat blijkt inderdaad zo
te zijn. Een bonenplant in de buurt van een bonenplant die wordt belaagd door
spint schakelt zijn genen in die voor verdediging zorgen, zodat hij onaantrekkelijker
wordt voor spint. Ook brengt hij zichzelf al in gereedheid voor als hij toch spint
krijgt, hij reageert sneller met het uitwalmen van de geur om roofmijt te trekken
dan een plant die niet is gewaarschuwd.

Kunnen wij in de huiskamer iets merken van dat plantengepraat?

Als je een uitstekende neus hebt wel. Maar als je een goede verzorger bent, krijgt
je plant geen ziekten natuurlijk. Dan bescherm je je plant tegen alle vijanden.

Luistert de plant naar wat wij zeggen?

Nee. Ik zou niet weten waarom. Als je van heel dichtbij tegen de plant praat, verhoog je natuurlijk wel het CO2-gehalte met een paar procent. Dat merkt de plant.
Maar dat is dan ook het enige.

Jammer.
Misschien. Maar planten zijn veel slimmer dan je denkt. Moet je je voorstellen:
een plant kan niet weglopen. En zijn vijanden, de insecten, kunnen juist heel goed
bewegen. En toch zijn planten in staat om zich prima te verweren. Je ziet zelden een
plant bezwijken onder de insecten. Ik geef het je te doen: vastgebonden zitten en je
belager toch verslaan.

60

&

nt
Pl a tene
W ap

sch

World wide

Gieten per iPhone

Een slimme Amerikaanse thuisknutselaar

plant web 3.0

met de naam Peter is het gelukt om een

Wereldwijd zoeken geeks en knutselaars naar

manieren om contact te houden met hun plant,
ook op afstand. Drie slimme methodes om je
dierbare planten te verzorgen als je niet thuis
bent.

gieter thuis mee. Een beweging die je

op afstand bedienbare gieter te maken.

Door zijn iPhone te kantelen, kantelt de
prima vanuit je hangmat kunt maken.
Alleen wel even programmeren.
Check voor inspiratie:
http://gizmodo.com/386972/remote-plant-watering-via-iphone

Twitterende plant
Als je veel weet over computers, stroom, solderen en het opsporen van uitverkochte benodigdheden, dan heb je in no time
je plant aan het twitteren. Geloof je niet dat het kan? Kijk dan

Plassende robot

op www.twitter.com/botanicalls. Current moisture: 78%. Thank

Wil je niet zelf aan de slag, dan kun je voor

you for watering me!

grof geld ook proberen een gietrobot in

Geeks van www.botanicalls.com ontwikkelden een bouwpakket

je bezit te krijgen. Studenten van de Ameri-

waarmee je je plant kunt laten twitteren. Hoe het werkt? Komt

kaanse technische universiteit MIT bouwden

ie. Ongeveer.

in 2009 een robot die voor de planten zorgt

Twee vochtmeters in de grond geven informatie door aan een

zonder ze aan te raken. Sensoren in de pot-

chipplaatje dat eraan vastzit en oog in oog staat met de plant.

grond vertellen de robot wanneer het tijd

Van daar gaat die informatie naar een computer of telefoon,

is de plant te bewateren. De robots konden

waar de informatie wordt omgezet in n van de van te voren

zelfs tomaten plukken, maar op het filmpje,

geprogrammeerde twitterberichten. Je plant heeft zijn eigen

waarop een robot een cherrytomatenplant

twitterpagina, waarop jij je weer kunt abonneren. Zodat je plant

te lijf gaat, is vooral te zien hoe de vruchten

je gewoon zelf kan vertellen dat het tijd voor water is. Ook al

geplet van de plant komen.

lig je in je hangmat op Bali. Kun jij de hulptroepen thuis aan het

gieten zetten.

62

http://gizmodo.com/5177792/robots-care-for-plants-by-peeing-on-them

63

Ondertussen op de werkvloer

Dit doet je plant voor jou:

hij houdt je soepel

Droge huid, irriterende lenzen, last van je keel.
Typische kantoorklachten die worden veroorzaakt
door droge lucht. Een paar planten om je heen geven
je net dat beetje vocht dat alles in conditie houdt.
n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p

Gezonde adem
Planten helpen je de luchtvochtigheid wat op
te krikken. Planten zweten, net als wij. Ze geven
vocht af aan de lucht door de huidmondjes
in hun bladeren. Dit doen ze altijd en als de
lucht droog is, doen ze dat nog veel meer. Als
je in een droge omgeving wat planten om je
heen zet n is niet genoeg kun je de
luchtvochtigheid verbeteren. Zo blijft je huid
lekker soepel.
Als je goed op je planten let, dan werkt de
truc dubbel zo goed. Want als goede verzorger
weet je dat je plant te droge lucht niet prettig
vindt. Dus als de lucht binnen woestijnvormen
aanneemt, zet je je plant op een plateau van
water of zorg je op een andere manier dat de
luchtvochtigheid verbetert. Zo snijdt het mes
aan twee kanten: wat goed is voor de plant is

Hoofdpijn

gezond voor jou.

Een luchtvochtigheid in huis of op kantoor tussen de 40 en 60

procent is het gezondst. Daarboven wordt het te vochtig, precies

En wat de plant op kantoor voor je

goed voor schimmels en bacterin. Daaronder is het te droog. Te

doet, doet ie thuis natuurlijk ook.

droog voor je huid en eigenlijk ook voor je planten. Behalve voor

vetplanten, die kunnen er prima tegen. De airconditioning, die
vocht uit de lucht haalt, en de verwarming, die de lucht droogt,
zorgen voor de droge plekken op onze huid, voor de kriebel in
onze ogen, voor gerriteerde luchtwegen. En dat kan weer leiden
tot hoofdpijn en andere klachten.

64

65

fase

Nieuw

leven

Het zit wel snor tussen jullie.

Jullie weten wat je aan elkaar
hebt en vertrouwen op elkaar.
Tijd om naar de toekomst
te kijken en samen grootse
dingen te doen. Babys maken
bijvoorbeeld. Want wat is er
nou mooier dan jullie relatie
verdiepen met de komst van
een kleine? In al die nieuwe
drukte vergeten jullie niet
elkaar extra te verwennen.
Muziekje erbij, wat Feng
Shui-energie en natuurlijk
eindeloos genieten van die
kleine spruit.

Gezins-

uitbreiding
Zijn jij en je plant klaar voor gezinsuitbreiding,
dan is de volgende stap een eitje. Pluk een spriet
van je plant, geef hem de juiste behandeling
en voor je het weet, kondigt de nieuwe spruit
zich al aan. Dit wonder wordt ook wel stekken
genoemd.

Qua voortplanting doen planten niet erg moeilijk. Ze kunnen

zich niet alleen voortplanten via bevruchting met zaad zoals
wij de meeste kunnen zich ook vermenigvuldigen via klonen.
Stekken dus: een stukje van een plant afhalen, zodat er wortels
aangroeien en er een hele nieuwe plant ontstaat. Welk deel
van de plant hier het meest geschikt voor is, hangt af van de
soort. De een plant zich voort via een kopstek, de ander via een
bladstek of stengelstek. Er zijn ook planten die je kunt delen, wat
betekent dat je de plant met wortel en al splitst. En sommige
planten maken zelf al een kleine spruit voor je klaar. Hoef je
alleen nog de navelstreng door te knippen.

69

Jong geluk 1

Kopstekken
Kopstekken doe je zo

1 Pluk een mooi, gezond takje uit de top van

de plant. Liefst van zon 10 15 cm lang.

Stengelstekken

Jong geluk 2

Stengelstekken doe je zo

1 Neem een stengel en snijd deze in stukken

van vijf centimeter. Zorg dat er twee knopen

aanzitten (punten waarop bladeren uit de

2 Vul een potje met lekker vochtige potgrond.

Maak een gaatje met een potlood en laat daar

stengel komen). Verwijder de bladeren van

de onderste knoop.

het stekje inglijden.

2 Steek de onderkant in de aarde.
3 Zodra er nieuwe blaadjes verschijnen, is

het wortelschieten gelukt. Als je meerdere

3 Behandel verder zoals de kopstek.

kleine plantjes samen in een potje hebt

geplant, kun je twee weken daarna elke
plant zijn eigen pot geven.

Kopstekken neem je
bijvoorbeeld van Kerstster
en Fuchsia. Van bijna alle
planten met takken kun je
een kopstek nemen.

70

Stengelstekken neem
je bijvoorbeeld van
Ficus, Dieffenbachia
en Drakenbloedboom
(Dracaena).

Hormonenkuur
Voor meer kans op succes kun je je jonge stek insmeren met een beetje
wortelhormoon (stekpoeder) voordat hij de grond ingaat. Krijgt hij sneller
wortels van. Je kunt stekpoeder kopen bij het tuincentrum.

71

bladstekken

Jong geluk 3

Bladstekken met volledig blad doe je zo

1 Breek een blad, volgroeid maar niet te oud, met een stengel van

zon vijf centimeter af bij de stam of snijd de stengel op zon vijf centimeter van het blad van de plant af met een schoon en scherp mes.
2 Steek de stek in een gat (dat je van tevoren met een potlood hebt

gemaakt) in een potje met aarde. De onderkant van het blad moet
de vochtige aarde raken.

Delen & spruiten

Jong geluk
4&5

Delen doe je zo
1 Geef de plant water. Haal hem een uur later uit de pot

en verwijder zoveel mogelijk potgrond van de kluit.

2 Kies uit welk stukje plant met welke wortels je van de

grote kluit wilt losmaken. Wrik de wortels los met je

handen of snijd af met een schoon, scherp mes.
3 Zet het nieuwe klompje met plant in verse

3 Behandel verder zoals de kopstek.

potgrond en geef hem lekker veel water.

Delen doe je bijvoorbeeld met Streepvaren (Pteris cretica),
Flamingoplant (Anthurium), Parapluplant (Cyperus) en Gerbera.

Bladstekken met stukjes blad doe je zo

1 Snijd een blad in vierkantjes van ongeveer

Spruiten doe je zo
1 Sommige planten maken zelf spruiten

drie bij drie centimeter. Onthoud welke kant

aan. Wacht tot de kleine spruit minstens

van de stukjes het dichtst bij de wortel zaten.

eenderde is van de moederplant.

2 Steek de onderkant van de vierkantjes

voorzichtig een centimeter in de

vochtige aarde.
3 Behandel verder zoals de kopstek.

2 Haal de moederplant uit de pot en kijk

goed waar je moet snijden: daar waar

moeder en spruit bij elkaar komen.
3 Snijd de navelstreng tussen mama en baby

door en zet de spruit in een eigen pot.

Bladstekken doe je bijvoorbeeld met Begonia,
Sansevieria en Kaaps Viooltje (Saintpaulia).
72

Spruiten neem je bijvoorbeeld van Bromelia, Krulvaren

(Nephrolepsis), Kindje-op-moeders-schoot en veel vetplanten.
73

Feng shui
vraag
an

oo

tw

& je plant

rd

Volgens de Chinese filosofie Feng Shui bepalen

vijf elementen de energie in een ruimte. En
die energie bepaalt weer hoe jij je voelt en
ontwikkelt. Planten kunnen je zelfs redden van
een bankroet, meent Feng Shui-specialist en
architect Astrid Wiebenga.

Kunnen planten de energie in een ruimte verbeteren?

Dat kunnen ze zeker. Een plant is een levend wezen en levende energie in je huis
is altijd goed, daar word je energiek van.

Voel je dat ook?

Ook mensen die niet met Feng Shui bezig zijn, voelen donders goed of een
ruimte prettig is of niet. In een kantoor weet iedereen meteen wat de mooiste
plek is om te zitten en in welke donkere hoeken niemand terecht wil komen. Een
kelder en andere donkere, sombere ruimtes zonder daglicht en zonder planten zijn
dode ruimtes. Als je daarin moet werken, word je zelf ook een beetje doods, ziekig
of depri. Je neemt de energie van de ruimte over.

Een plant neerzetten helpt dan al?

Naar een plant kijken, kan je vrolijk maken, geeft je energie. Net als de zon die
plots binnenvalt, daar veer je van op.

75

Feng Shui gaat uit van vijf elementen. Welke energie

hebben planten?

Als je wilt groeien, gezinsuitbreiding wilt, meer

personeel, helpen planten dan ook?

Planten vallen onder de houtenergie. De andere vier elementen zijn vuur, aarde,

Houtenergie kan daar een positieve invloed op hebben. We

metaal en water. Ze hebben allemaal invloed op elkaar. Ze fungeren allemaal als

hebben eens bij een bedrijf dat bijna failliet was, bekeken wat

een soort medicijn en voor elk probleem moeten de ingredinten in andere ver-

er aan de inrichting kon worden veranderd. We hebben onder

houdingen worden toegepast.

andere planten toegevoegd. Een paar maanden later ging het

beter met de zaak.

Waar staat houtenergie voor?

Hout heeft een opwaartse, levendige groei-energie. Als een bedrijf moet groeien,

Wow!

dan kun je planten toevoegen. Maar ook weer niet te veel, het moet wel in balans

Chinezen letten er altijd op dat er houtenergie aanwezig is. Kijk

blijven. Volgens de Chinezen werkt houtenergie bovendien op de lever. Een

maar bij Chinese restaurants, daar staat altijd bamboe, symbool

Chinese arts zal bij een leverprobleem altijd kijken of de houtenergie in het leven

voor snelle groei. En ergens bij de ingang vind je meestal ook

van de patint wel in balans is.

iets van water. Dat symboliseert geld dat binnenstroomt.

Maakt het uit welke planten je neerzet?

Chinezen houden niet zo van planten met puntige bladeren. Zoals Sansevierias,
die lijken op zwaarden, dat vinden zij te agressief. Ze houden van ronde bladeren.
Je kunt in huis ook symbolisch met houtenergie werken. Bijvoorbeeld met een
schilderijtje van een plant, een houten wc-bril, een bloemetjesbehang. Of linnen
of katoenen gordijnen, die stoffen staan ook voor houtenergie, net als de kleur
groen.

Hoe weet je waar je de plant moet neerzetten?

Dat zijn ingewikkelde berekeningen en niet simpel uit te leggen. Belangrijk is dat
de energien in balans zijn. Een compleet witte kamer met alleen maar ijzeren
meubels werkt niet. Maar ook een groene ruimte vol planten is niet goed, want
dan krijgen de andere energien geen kans.

76

manieren om je plant

te verwennen
Stof en andere viezigheid op de blaadjes, daar
worden planten niet blij van. Dus moet je je lieve
plant op zijn tijd lekker verwennen.

4 Ga eens samen in bad. Een plant kan best eens een badje

gebruiken. Een orchidee bijvoorbeeld, houdt ervan als je m

eens per week onderdompelt zodat hij zijn wortels vol kan
zuigen met water. En als je hem in bad zet, kun je er net zo
goed even zelf bij gaan zitten. Wel zo romantisch.
5 Ook een plant verdient een schoonheidsbehandeling op zijn

tijd. Je doet je plant een plezier als je dode stukken plant verwijdert. Dat moet je het hele jaar door doen. Omdat het lelijk
is, maar vooral ook omdat schimmels en andere narigheden
zich als eerste vastbijten op dorre blaadjes. Van dat bruine
weefsel springen ze vervolgens over op je mooie groen.
Regelmatig verwijderen dus.
1

De beste manier om stof aan te pakken, is om de planten

in een regenbuitje te zetten. Op een warme, regenachtige
dag, hup naar buiten om lekker schoon te spoelen. Heb je

6 Ga naast je plant zitten en fluister lieve woordjes. Ook een

geen tuin of dakterras, of is het winter: zet de plant dan

plant vindt het fijn als er tegen hem wordt gepraat. Of hij je

onder een lauwe douche.

echt begrijpt, dat weten we niet. Wil je professioneel praten

met je plant, dan vind je op Google verschillende cursussen

2 Stof je plant regelmatig af met een plumeau. Of veeg de

blaadjes af met een zacht vochtig sponsje of een lapje.

Communiceren met de natuur. Baat het niet, dan schaadt

het niet...

Voorzichtig! De bladeren zijn kwetsbaar.

7 Draai een rustgevend muziekje voor je plant (zie
3 Ligt er een laagje vet op je plant, sproei lauw zeepwater

ook pagina 80).

Stof, uitlaatgassen die

komen binnenwaaien,
vette walm uit de keuken:
op die sappige groene
blaadjes kan al die viezigheid heerlijk resideren.
Tot ongenoegen van
je plant, want door dat
laagje kan het zonlicht de
bladgroenkorrels minder
goed bereiken, waardoor
er minder fotosynthese
plaatsvindt. Kortom: de
plant krijgt minder voeding. Bovendien bedekt
het vuil de huidmondjes,
waardoor hij minder lucht
kan binnenhalen en minder zuurstof en water kan
afgeven. Weg dus met dat
stof en vet.
In de meeste gevallen is
twee drie keer per jaar
schoonmaken voldoende.
Staat je plant naast het
fornuis waarop elke dag
karbonaadjes liggen te
knapperen, dan moet het
iets vaker.

over de plant maar zorg ervoor dat dat niet in de aarde

terechtkomt, dat vinden de wortels niet fijn. Dek de pot
bijvoorbeeld af met een doek. Neem daarna de bladeren

8 Geef je plant een nieuwe pot en verse aarde en mest op

zijn tijd (zie pag. 89 wanneer precies).

met een lapje af.

78

79

&

nt
Pl a tene
W ap

sch

Swingen op de
vensterbank
Planten houden van muziek. En bij harmonieuze
muziek gedijen ze beter dan bij rockmuziek.
Of houden ze misschien gewoon van de
luchtvibratie die muziek is?

Symfonie voor de druiven

De Italiaanse wijnboer Giancarlo Cignozzi laat zijn
druivenplanten dag en nacht naar Mozart luisteren.
Omdat hij ervan overtuigd is dat de planten zich
er prettiger door voelen. En hij kan zijn druiven
twee weken eerder oogsten dan zijn collegas, aldus
Cignozzi. Collega wijnboeren doen wat lacherig over
Cignozzis praktijken, maar een Amerikaans bedrijf
sponsorde een geluidssysteem met 48 boxen. En de
Universiteit van Florence doet vergelijkend onderzoek naar het welbevinden van Cignozzis druivenplanten en dat van de wijnplantages in de omgeving.

Fatale rock
Planten worden benvloed door muziek, ze houden van
harmonieuze muziek en bezwijken onder rockmuziek.
Dat was de opzienbarende conclusie van Dorothy
Retallacks. In 1973 publiceerde ze haar boek The
Sound of Music and Plants.
Planten moesten luisteren naar een radiostation met
rustige middle-of-the-roadmuziek. Die proefkonijnen
bogen zich van plezier zelfs naar de boxen toe.
Rockmuziek bleek een fatale uitwerking op ze te
hebben. Binnen twee weken hingen de blaadjes er
klein en verschrompeld bij en de planten probeerden
zich van de radio af te keren. Bijna allemaal stierven
ze een griezelige dood. Terwijl de rockmuziek maar
doorbeukte.

80

Gevoelig deuntje
Professor Stefano Mancuso van de Universiteit van Florence legt uit waarom planten van
muziek houden. Geluidsgolven zijn vibraties
en daar zijn planten gevoelig voor. Ze houden
vooral van golven met een lage frequentie,
onder de duizend Hertz. Volgens hem hebben
planten op de oppervlakte van hun cellen
ionische kanalen. Een soort porin. Geluidsgolven maken dat die porin meer variren in
het open- en dichtgaan. Zo reageren ze op de
vibraties, aldus Mancuso in het Nederlandse
dagblad Trouw.

81

&
nt
Pl a tenWe ap

Planten
playlist

sch

Top 5 Relaxtracks

Stevie Wonders mysterieuze

plantenplaat

Stevie Wonder Send one your love

Enya Orinoco Flow
Brian Eno Music for Airports
Mozart Pianoconcert (allemaal)
Simon & Garfunkel El Condor pasa

Stevie Wonder bracht in 1979 een dubbelalbum uit,

voor en over planten: Journey through the secret
Life of Plants. Het album was de soundtrack van de
documentaire The secret Life of Plants, die weer
gebaseerd was op het gelijknamige, omstreden
boek (zie pag. 96), dat destijds de deur naar het
innerlijke leven van planten opende. Het album was
bijna helemaal instrumentaal en de nummers hadden titels als Voyage to India, The first Garden en
Earths Creation.
Wie de mintgroene albumhoes opende, rook een
bloemenparfum. Je kunt het boek nog steeds online
kopen via bol.com of Amazon.

82

Plant gogo
Planten zijn voor een beetje
goede muziek echt niet
afhankelijk van mensen.
Kunnen ze heus zelf ook
maken. Nou ja, met de hulp
van de Engelse bioloog
Linda Long. Zij zette het
binnenleven van planten om
in muziek, door de plek van
moleculen in een eiwit te
koppelen aan muzieknoten.
De notenreeksen die dat
opleverde, vormen de basis
van de nummers. De cd
Music of the Plants geeft 25
minuten luisterplezier, voor
12,50 te bestellen via
www.molecularmusic.com

Top 5 Knuffelpop
Sade Smooth Operator
Chis Isaak Wicked Game
Marvin Gaye Lets get it on
The XX Islands
John Legend Ordinary People

83

Ondertussen op de werkvloer

Dit doet je plant voor jou:

hij maakt je productief
Slecht geslapen en moeite met concentreren?
Gestresst en daardoor te gespannen om tot dat
briljante idee te komen? En plant op je bureau
doet al wonderen. Wetenschappelijk getest!
n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p

Creatief met plant

In Nederland deed TNO in 2007 onderzoek naar planten en
productiviteit. Er deden achtenveertig studenten mee. Ze vulden
in hoe ze zich voelden, hoe moe ze waren, of ze gestresst
waren. Ze voerden een saaie productietaak uit en een creatieve taak waarbij ze zoveel mogelijk associaties bij een woord
moesten bedenken. De studenten deden de opdrachten in drie
ruimtes: in een kamer zonder planten, in een kamer met n
grote groene plant en in een kamer met een aantal groene en
bloeiende planten.

Kale ruimte
Zoals eerdere studies ook al meldden: de proefpersonen deden
hun productietaak, bepaalde dingen in een tekst omcirkelen, niet
beter in de ruimte met n of meerdere planten dan in de kale
ruimte. Maar de proefpersonen deden hun creatieve opdracht
wel duidelijk beter in de ruimte met n plant dan in een

Ruimte in je hoofd
Op mensen die productiewerk doen, aan de lopende band werken, hebben planten minder effect dan op mensen met creatief
werk. Die zijn zo geconcentreerd bezig met hun handelingen
dat ze geen oog hebben voor hun omgeving en er dus ook niet

kale ruimte. Veel planten maakten de proefpersonen niet ng

creatiever. En plant is dus voldoende om het positieve effect te
bereiken, concludeerden de wetenschappers.
Het effect van de plant was het grootst op studenten die hadden
aangegeven er doorheen te zitten.

door worden benvloed. Mensen die in de dienstverlenende of

En wat de plant op kantoor voor je

creatieve sector werken, hebben er wel baat bij. Met planten in

doet, doet ie thuis natuurlijk ook.

de buurt komen ze tot creatievere ideen en betere oplossingen. Onderzoekers denken dat dat veroorzaakt wordt door het
helende en rustgevende effect van planten. Als je rustig bent en
je prettig en gezond voelt, heb je meer ruimte in je hoofd voor
creatieve ideen.

84

85

fase

Samen

genieten

Met zoveel mooie jaren en

avonturen achter de rug
kennen jullie elkaar door en
door. Van de fijne dingen
geniet je, de onhebbelijkheden
heb je geaccepteerd. Toch
blijft de kans aanwezig dat
het plots gaat kriebelen bij
een van de twee. Vergeet dus
niet om moeite voor elkaar te
blijven doen en het vuurtje
tussen jullie af en toe wat op
te stoken. Ook een plant gedijt
goed bij wat extra aandacht op
zijn tijd. Hij laat dan misschien
zijn geheime krachten wel zien.

Nieuw huis

voor je plant
Ook planten verdienen af en toe schone lakens,
een lekker bedje verse aarde. Omdat de oude
potgrond versleten is of omdat ze hun plekje
ontgroeid zijn. Dan is het tijd om ze nieuwe
aarde en een grotere pot te geven.

Bijna alle planten willen om de een twee jaar verse potgrond. De aarde raakt namelijk op
den duur uitgeput: de voedingsstoffen zijn op en allerlei mogelijk schadelijke reststoffen
blijven achter. Je ziet aan de potgrond of deze op is als ie licht van kleur of zelfs wit uitgeslagen is. Of de grond neemt haast geen vocht meer op of laat het meteen doorlopen. Allemaal
verschijnselen dat de aarde aan verversing toe is!

Verpotten
Verpotten naar een grotere pot doe je heel simpel als de plant uit zijn jasje is gegroeid.
Een groter wordende plant kan zijn wortels uiteindelijk niet meer kwijt in de pot. En als die
niet meer kunnen groeien, dan doet de plant dat ook niet. Soms zie je de wortels boven de
aarde uitkomen. Of er komen dikke wortels uit het gat onderin de pot zetten. Soms ontdek je
pas dat de wortels het benauwd hebben als je de plant uit de pot haalt. Als er dikke strengen
wortels in cirkels in de binnenkant van de pot zitten, dan is je plant echt toe aan een groter
huis. Een pot van een of twee maten groter is voldoende.

89

Verpotten

5 Doe een laagje verse,

doe je zo

vochtige potgrond onderin

de (eventueel) nieuwe pot.

1 Geef de plant een dag voor het ver-

Let op: Verpot vlak voor

de lente, wanneer je
plant waarschijnlijk een
groeispurt gaat maken.
Zo kan de plant tijdens de
groei de wortels strekken
in verse aarde.

potten water. Verversen van de aarde

is gemakkelijker met vochtige grond.

6 Zet de plant in het midden van

de pot en vul de randen op met

verse aarde. Druk goed aan. Gooi

2 Pak de plant tussen je

wijs- en middelvinger,

er nog een laagje verse aarde

leg de rest van je hand

bovenop zodat alle wortels goed

om de pot heen.

bedekt zijn.

3 Keer de pot om en haal met je

andere hand de pot van de kluit.

Klein is fijn
Wil je niet dat je plant

7 Geef de plant

een kus.

Kijk of de wortels er gezond

uitzien. Zitten er rotte wortels
aan, snijd die dan weg.

groter wordt, dan kun je

tijdens het verpotten een
deel maximaal nderde van de wortels
afsnijden. Zet de plant
daarna met verse aarde
terug in zijn oude pot.
90

4 Peuter met je vingers

zoveel mogelijk oude

potgrond tussen de
wortels vandaan.

8 Giet er een flinke

plens water bij en

klaar ben je.
91

Ondergronds
vraag
rd
oo
an

tw

geworstel
Planten voelen of ze samen met soortgenoten
of met andere planten zijn. Hoe diverser de
plantensoorten die bij elkaar staan, hoe meer
groei, zegt plantenecoloog Liesje Mommer.
Ze doet onderzoek aan de universiteiten van
Nijmegen en Wageningen. Zie je wel dat een
multiculturele samenleving goed werkt?

Hebben planten nog op andere manieren invloed op elkaar?

Ze passen hun wortels op elkaar aan. Als een plant merkt dat een andere plant
in de buurt heel goed is in het onttrekken van voedingsstoffen in de bovenste laag
van de grond, dan gaat hij met zijn wortels dieper de aarde in dan hij anders zou
doen.

Klinkt intelligent.
Zeker. Al geloof ik niet dat planten intelligent zijn zoals wij dat zijn. Planten reageren op externe omstandigheden. Op licht, op water, nutrinten, vraat, ziektes.
De respons op licht is het best onderzocht. Als je potten dicht bij elkaar zet, dan
merken planten dat doordat de kleur van het licht verandert.

Wat doen ze dan?

Als reactie daarop gaan ze harder groeien. Je ziet ze dan reiken naar het licht. Bij
veel planten is het een continue strijd om het licht. Er zijn natuurlijk ook planten

Hoe kan het dat planten beter groeien als ze niet

onder elkaar zijn?
Verschillende planten hebben ook verschillende soorten wortels.
Meer soorten kunnen de bodem dus beter doorwortelen en dus
meer voedingsstoffen opnemen. Ten tweede: als planten in een monocultuur staan, dus alleen maar met de eigen soort, dan lijken er meer
ziekteverwekkers te zijn. Vooral schimmels.

die weten dat ze nooit in het volle licht kunnen staan, zoals kleine planten in het
oerwoud. Die hebben de strategie gekozen om heel grote bladeren te maken,
zodat ze elk beetje licht dat langskomt, kunnen opvangen.

Nog even over de verhoogde ziektekans bij een monocultuur.

Lopen kamerplanten die alleen in een pot staan extra gevaar?
Nou, in je eentje ben je wel een heel erg klein monocultuurtje. Ik denk dat
kamerplanten daar geen last van hebben.

Klinkt alsof inteelt ook voor planten niet goed is?

Haha, nou inteelt heeft met voortplanting te maken en dat is hier
niet aan de orde. Maar ik zeg wel eens: zie je dat een multiculturele
samenleving goed werkt? En het is niet voor niks dat in de intensieve
Westerse landbouw met hectares en hectares dezelfde gewassen veel
moet worden gespoten tegen ziektes.

92

93

Nieuwe coupe
Net als mensen, knappen ook planten op van
wat extra verzorging. Een nieuwe coupe, een
schoonheidsbehandeling, heerlijk. Van een
liefdevolle snoeibeurt blijft je plant in vorm.

Lente
Wanneer je het beste kunt snoeien? Liefst

snoeien

vlak voor de plant aan zijn jaarlijkse groeispurt

doe je zo

begint, meestal in de lente. Snoei de stengel of

tak precies boven een knoop, het punt of het
knobbeltje waar bladeren uit groeien. Vanaf dit
punt groeit dan straks het frisse nieuwe leven.

Drastisch kortwieken
Als je plant er niet meer uitziet, kun je het ook
drastischer aanpakken.
Je kunt rustig mes of schaar zetten in je dierbare plant, niks zieligs
aan. In de natuur knabbelt er toch ook wel eens een dier aan
hun blad? Of breken ze af door de wind. Af en toe snoeien is
gezond. Het houdt je plant in vorm en zorgt ervoor dat ie lekker vol wordt. Zonder snoeien groeien takken soms in sneltreinvaart de lucht in en krijg je niet meer dan wat lange sprieten met
af en toe een blaadje.

Aftoppen
De beste manier om een plant lekker vol te maken, is door m

Houtige planten kun je maximaal eenderde

terugsnoeien. Knip boven een knoop om
nieuwe groei te stimuleren.
Planten met groene stengels of semi-houtige
stengels, kun je helemaal terugsnoeien tot
er een stompje van vijf centimeter over is.
Binnen een paar maanden heb je weer een
fris, levenslustig exemplaar, dat je met
aftoppen en het gewone snoeiwerk kunt
gaan boetseren tot jouw ideale liefje.

af te toppen. Bij jonge plantjes werkt deze methode het best.

De top is het kleine, kwetsbare puntje aan het uiteinde van een
stengel of tak. Vaak niet groter dan een halve centimeter pioniert
dit stukje de lucht in, soms ingebed tussen een paar blaadjes.
Dit topje moet je verwijderen: knijp hem tussen je duim en
wijsvinger zo van de tak of stengel af. Je zult zien dat er al snel
meerdere takken of stengels verschijnen, met allemaal weer hun
eigen top.

94

95

Pl a
We nt &
schten-

ap

De geheime krachten

van je plant
In exotische culturen is het heel normaal om
planten speciale krachten toe te dichten, zoals
gevoel en bewustzijn. Hier, in het moderne
Westen vinden we dat vreemd. Toch zijn er
Westerse wetenschappers die onderzoek doen
naar planten en bewustzijn.

Angst van de plant

Aanleiding voor het boek en verder onderzoek naar gevoel en
intelligentie van planten, was het experiment van wetenschapper Cleve Backster. Hij sloot een leugendetector aan op het blad
van zijn Drakenbloedboom (Dracaena). Geen reactie. Vervolgens
besloot hij dat blad in de fik te steken om te kijken wat dat zou
opleveren. Al bij het bedenken alleen ging de pen die de reactie
van de plant noteerde, heftig tekeer. De plant reageerde dus op
wat Backster van plan was. Backster herhaalde het experiment
bij verschillende planten, met elke keer hetzelfde resultaat: een
heftige reactie van de plant.
Geheugen
Later wilde Backster onderzoeken of een plant ook geheugen
had. Daarvoor zette hij twee planten in zijn lab. En daarvan
liet hij vermorzelen door een student. Een dag later sloot hij de
elektrodes aan op de plant die het had overleefd. De studenten
kwamen n voor n het lab in. Bij de moordenaar van de

Boek: The Secret Life of Plants

In 1973 werd de wereld opgeschrikt door het verschijnen van het boek The
secret Life of Plants. Conclusie van het boek was dat planten nog veel knapper en
gevoeliger zijn dan mensen dachten. De Amerikaanse schrijvers Peter Tompkins en
Christopher Bird stelden in het boek dat planten een soort telepathisch contact
hebben met hun verzorger, dat ze misdadigers kunnen aanwijzen en dat ze kunnen
aanvoelen wat iemand met ze van plan is. Het populair-wetenschappelijke boek
was onmiddellijk een hit, maar was controversieel tegelijk. De wetenschappelijke
twijfel van andere onderzoekers maakte de miljoenen lezers niet uit. Want het is

andere plant sloegen de meters van het apparaat heftig uit. Zo

kon Backster de dader aanwijzen.
Docuplant
Eind jaren zeventig kwam de documentaire Secret Life of Plants
uit, gebaseerd op het boek. Stevie Wonder maakte de soundtrack. De film liet versnelde beelden zien van groeiende planten.
Zo leken de tentakels van klimplanten op tastende handen en
jonge spruiten op babys die hun hoofd omhoog leren houden.

toch een spannend idee dat jouw orchidee het voelt als jij duizenden kilometers
verderop aan hem denkt, zoals het boek onder andere beweert.

96

97

Darwin en de planten

Plantenfluisteraar

Charles Darwin zag overeenkomsten tussen

Planten hebben de energie om

dieren en planten. In 1880, jaren nadat On the

mensen beter te maken, zegt plan-

origin of Species uitkwam, schreef hij samen met

tenfluisteraar Jan Mouws uit Brabant.

zijn zoon Francis het boek The Power of Move-

Tenminste, de planten die deze plan-

ment in Plants . Charles Darwin schreef daarin

tenfluisteraar intutief uitzoekt. Het

dat planten, net als dieren, gevoelig zijn voor hun

bedrijf van Mouws kweekt en ent

omgeving en op die omgeving kunnen reageren.

planten en gebruikt speciale compost

Zijn theorien over planten

uit de oerbossen. Een deel van de

kregen maar weinig aandacht.

planten op de kwekerij gaat naar

tuincentra, een ander deel selecteert
hij vanwege de bijzondere krachten.
Als ik de plant intutief selecteer,

Indianenwijsheid

komt er een energiebal vrij, doordat

de intutie van de mens en de plant

Indianen in het Amazonegebied

gaan samenwerken. En die energie

geloven dat alles in de natuur

zorgt voor de helende werking van

met elkaar is verbonden. Planten,

de plant.

dieren, stenen, mensen, ze bezitten

allemaal dezelfde levensenergie
en intelligentie. Dankzij jarenlange
training n het hallucinerende
drankje ayahuasca, gemaakt uit
planten, kunnen sjamanen tijdens
bepaalde rituelen praten met de
natuur. Zo leren ze de geest van
planten en hun geneeskrachtige
werking kennen.

98

99

Ondertussen op de werkvloer

Dit doet je plant voor jou:

hij maakt het stil

Pruttelende printers, zoemende computers, rinkelende telefoons, schaterende collegas: dagelijkse
kantoorkakofonie. Met de juiste planten op de juiste
plek kun jij je toch concentreren.
n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p

een hoek nemen ze het meeste geluid op,

omdat de plant dan de meeste geluidsgolven
kan verwerken: niet alleen de geluidsgolven
die direct van de bron komen (de mond van
een moppentappende collega), maar ook van
de wanden waar de geluidsgolven tegenaan
ketsen richting plant. Groepjes planten nemen
meer geluid op dan n enkele. Elke plant
heeft zijn eigen toonhoogte die hij het best
absorbeert. De hogere toonsoorten zijn
favoriet. Laten de hoge tonen nu precies de
geluiden zijn die als het meest irritant worden
ervaren.
En wat de plant op kantoor voor je
doet, doet ie thuis natuurlijk ook.

Planten helpen geluidsoverlast terug te dringen. Geluid plant

zich voort door trillingen in de lucht, door geluidsgolven. Bij heel
veel kleine golfjes hoor je een hoge toon, bij grote golven een

De beste
geluidsdempers:

lage toon. Met hun bladeren vangen planten de geluidsgolven op,

verspreiden ze of kaatsen ze terug. In Engeland werd uitgebreid
onderzoek gedaan naar het effect van planten en geluid op de

Treurvijg
(Ficus benjamina)
Drakenbloedboom
(Dracaena)
Lepelplant
(Spathiphyllum)
Schefflera arboricola
Philodendron scandens

100

werkplek. Sommige planten konden tot wel vijf decibel geluid

laten verdampen.

Toontje lager
Het meeste effect hebben planten in ruimtes met veel grote,
harde oppervlakken. Betonnen vloeren, stenen muren, wanden
van glas. Ook de plek waar de planten staan, speelt een rol. In

101

fase

Samen

oud worden

De jaren beginnen te tellen.

Schimmels, bacterin
en andere ongemakken
liggen op de loer om van
jullie gerimpelde zwakte te
profiteren. Maar na zoveel
jaren samen kan niets jullie
nog uit elkaar drijven of
ontmoedigen. Zij aan zij
strijden jullie verder, want
ook al gaat het niet meer zo
soepel als vroeger, de liefde
blijft. En als het dan echt
voorbij is, dan is er nog het
boekje met herinneringen.

Samen verder
Het einde hoeft niet
helemaal het einde te zijn.
Wie wil, kan na zijn dood
verder leven in een boom of
struik. Kastanje, linde, rode
beuk. Het bedrijf Remember
in Green kweekt planten
waarbij ze menselijke as als
mest gebruiken. Zodat je je
dierbare nog vele jaren bij je
kunt houden.
www.rememberingreen.nl

Ziekmakers
Schimmels, bacterin, insecten. Ze ruiken zwak
groen en eenmaal genesteld in n plant hoppen
ze moeiteloos langs alle planten in de kamer.
Oppassen dus voor die veelvraten. En meteen in
actie komen als je ze ontdekt. En tip alvast: haal
regelmatig die dorre en afstervende blaadjes weg.

Kwetsbare oudjes
Net als bij mensen hebben ziektes het ook bij planten voorzien op
de zwakste exemplaren. Ongezonde planten of afstervende blaadjes zijn het meest kwetsbaar. Als je zorgt dat je plant fit is, genoeg
water en licht krijgt, niet te veel mest en een goede luchtvochtigheid, is de kans groter dat de ziekte aan hem voorbij gaat. Als
ziektes eenmaal hun anker hebben uitgegooid, dan moet ook het
gezonde deel van de plant eraan geloven. Haal dus regelmatig die
dorre en afstervende blaadjes weg.

105

Op je hoede
Ziektes worden niet gebeamd la Star Trek, ziektes komen ergens vandaan. Ze
waaien met de wind mee door het raam, ze wandelen mee op een snoeischaar,
kleven aan jouw handen die buiten de heg snoeiden, liften op jouw T-shirt mee
om vlak bij je plant hun vleugels uit te slaan. Beetje schoon werken dus en je
plant leeft gezonder. Ook nieuwe planten zijn mogelijke dragers van onheil.
Inspecteer een nieuwe plant altijd goed op symptomen voordat je hem tussen je
andere planten neerzet. Is je nieuwe plant ziek, behandel hem dan in afzondering.
Pas als hij beter is, mag hij tussen de anderen staan.

De dood of nieuwe gladiolen

Als je ziekte bespeurt, zet de patint dan meteen in afzondering. Zo voorkom
je dat hij andere planten aansteekt. Maak voordat je hem gaat behandelen met
chemische bestrijdingsmiddelen de afweging: is de patint nog wel te redden?
Voor het milieu is het beter de zieke plant weg te doen en een nieuwe te kopen
dan te spuiten. Besluit je de plant toch te redden, pluk dan de blaadjes die het
ergst zijn aangetast af voordat je de patint behandelt. Er zijn ook biologische
bestrijdingsmiddelen te krijgen.

Tweede leven

Zeg eens Aaa...

Als je plant er vaal, slap, aangetast en ongezond uitziet, kunnen dat tekenen van
ziekte zijn. Als een plant ziek is, groeit hij ook slecht. Om erachter te komen wat
er aan de hand is, zul je de plant van dichtbij moeten inspecteren. Kleine beestjes,
schimmels, je ontdekt ze als je er met je neus bovenop zit. Het kan ook zijn dat
de plant ziek is aan zijn wortels. Heb je het vermoeden dat je plant iets onder de
leden heeft, maar kun je het in zijn loof niet vinden, bekijk dan de wortels. Heeft
ie een virus, dan zit dat vanbinnen en kun je alleen de ellendigheid van de plant
zien, maar niet de ziekte.

106

Een gestorven plant kun je

ook via een nieuwe plant een
tweede leven geven. Leg je
dierbare overledene op de
composthoop om hem door
bacterin, wormen en pissebedden te laten verteren.
Een jaar later kun je met
de verwerkte resten van de
gestorven plant een jong
exemplaar grootbrengen.

107

kwakkelende

liefjes
vraag
rd
oo
an

tw

Hangerig, een kuchje, een bleek gezicht.

Soms weet je niet of je je gewoon niet zo
lekker voelt, of dat er serieus wat aan de hand
is. Zoiets bij een ander vaststellen is nog veel
moeilijker. Plantenexpert Lucas Jansen van
de Floweracademy vertelt wat te doen met
een plant met vage klachten.

Ook planten hebben wel eens een druilerige bui. Wat kun je
daaraan doen?
Druilerigheid, dat kan van alles zijn. Licht, temperatuur, luchtvochtigheid, water.
Om erachter te komen waarom hij zich niet lekker voelt, moet je heel goed naar
de plant kijken.

Stel de patint lijdt aan slappe blaadjes...

Dat heeft meestal met water geven te maken. f de plant krijgt te weinig f juist
te veel water. Als je te scheutig bent, verdrink je de planten. De wortels sterven
af, kunnen daardoor minder water opnemen en krijgen dezelfde symptomen als
een plant die te droog staat. De meeste mensen geven eigenlijk te veel water. We

109

willen onze planten vertroetelen, maar als we niet oppassen, ver-

Gaatjes in de blaadjes?

zuipen we ze dus. Eigenlijk is het net als met je relatie: te weinig

Verbranding meestal. Door ineens te veel zon. Ook planten die veel

aandacht is niet goed, maar te veel werkt ook verstikkend.

licht nodig hebben, houden zelden van veel direct zonlicht. Zet je plant

En wat betekenen gele randjes?

Dit is een veel voorkomend probleem. Overigens zijn het
meestal bruine randjes. Het komt vooral voor in de winter en
de oorzaak is droge lucht. In de winter is de temperatuur in huis
meestal prima, maar door de brandende kachel is de luchtvochtigheid vaak laag. De plant verdampt dan te veel water en stoot

dus uit de zon als ie gaatjes krijgt. Het blaadje met de gaatjes kun je
gewoon weghalen, daar groeit vanzelf een nieuw aan.
Er kan natuurlijk ook een rupsje of een kevertje aan het werk zijn,
zeker als je je plantjes tijdens een malse zomerse regenbui even buiten
hebt gezet. Door goed te kijken, kun je de boosdoener meestal wel
vinden. Zet zon beestje dan gewoon buiten.

de bladeren af. Minder bladeren betekent namelijk ook minder

Wit spul?

waterverlies. Dat afstoten begint bij de uiteindes van de blade-

Botrytis of meeldauw. Komt heel veel voor. Vooral bij bloeiende

ren, de puntjes, de randjes.

planten en planten met dunne blaadjes. Je kunt je patint behandelen,

Onmiddellijk naar de sauna dus?

Probeer inderdaad de luchtvochtigheid te verhogen met een
luchtbevochtiger of ouderwets met bakjes water aan of op de

maar de kans bestaat dat ie andere planten snel aansteekt. Ik zeg: gooi
m weg voor hij iedereen besmet. Datzelfde geldt voor planten met luis
of schimmel.

verwarming. De omgekeerde bord-methode werkt ook goed.

De deprimerende staat van vallend blad?

Zet een schoteltje omgekeerd onderin de pot en zet die in een

Zie je vooral in de wintermaanden. Hiermee laat de plant weten dat

laagje water. Het water verdampt dan langzaam, waardoor de

hij eigenlijk te donker staat. En dan ook nog in die droge lucht van de

plant in een lokaal vochtiger klimaat staat.

winter. Gewoon naar hem luisteren en hem verhuizen naar een lichtere

Bruine plekjes in het blad, komt ook veel voor.

Dat kan van alles zijn. Ziektes, schimmels. Het is als leek moeilijk

plek. Beetje terugsnoeien, want anders is hij straks zo kaal. In het voorjaar begint de kwakkelende plant dan gewoon weer uit te lopen.

bepalen welke ziekte het is en dus ook welk middel je moet

gebruiken om het weg te krijgen. Vervelend is dat veel van die
ziektes op elkaar lijken. Het beste kun je met een blaadje of de
hele plant naar de bloemist of het tuincentrum gaan om een
deskundige een oordeel te laten vellen.

110

111

Het ABC van

Beestjes
Insecten, soms kleiner dan een suikerkorrel, vreten
je plant langzaam op. De meeste eten eiwitten die
ze uit plantensap halen. Die suikers poepen ze uit als
honingdauw en daar gedijt de zwarte schimmel, de
roetdauw, weer lekker op.

Wolluizen

Middeltje van oma

Camoufleren zich als kleverige, wolachtige

Een prima huis-, tuin- en

keukenmiddeltje waarmee je
insecten te lijf kunt gaan is
zeepwater.
Gebruik vloeibare zeep met
zo min mogelijk schadelijke
toevoegingen als bleek. Handzeep is meestal redelijk zacht.
Meng in een plantenspuit een
halve theelepel zeep op 1 liter
lauw water.
Bespuit de plant zorgvuldig op
de aangetaste delen.
Laat de plant drogen.
Herhaal het zeepspuiten een
maand lang elke week, zodat je
ook de jonkies uitroeit.

pluisjes. Ze zitten op de stengels, in bladoksels

en op nerven onderop het blad.
Doen: Bestrijd ze met insecticide.

Wortelluizen
Zitten op de wortels waar ze een wasachtig
wit laagje veroorzaken. Symptomen: trage
groei, soms licht vergeelde bladeren.
Doen: Helaas! Je plant is nauwelijks meer te
redden. Weggooien en een nieuwe kopen.

Spint

Mijten van minder dan een millimeter veroorzaken de

Bind je de strijd aan

met beestjes op je
plant, probeer dan
eerst de simpele
badmethode. Spoel
de beestjes van je
plant onder de douche of in de regen
en neem de bladeren
eventueel voorzichtig af. Soms is dat al
voldoende om de
insecten te verjagen.

112

Bladluizen

infectie spint: stipvormige vlekjes aan de bovenkant van het

Kleine, gedrongen beestjes, meestal groen, zitten het liefst op

blad. Als het echt erg wordt, hangen er wittige draden in de

jonge stengels en de onderkant van bladeren. Ze veroorzaken

plant. De mijten houden van droge lucht.

misvormde bladeren, omkrullend jong blad, gele vlekken,

Doen: Knip de aangetaste delen van je plant en spuit een

afvallend blad en roetdauw.

maand lang wekelijks insecticide.

Doen: Ga ze te lijf met insecticide op biologische basis.

Schildluizen
Zijn verwant aan de wolluizen, maar hebben een schild in plaats

Tripsen

van een pluisje op de rug. Volwassenen verplaatsen zich niet. Samen

Zitten met hun langwerpige, gestreepte lijf in groepjes op de

vormen ze een wasachtige korst op de stengel of stam en aan de

bovenkant van bladeren en in bloemen. Bewegen razendsnel. De

onderkant van bladeren.

plant krijgt vlekken en strepen, jonge scheuten raken misvormd.

Doen: Schrob met een tandenborstel en zeepwater de luizen van

Doen: Spuit een maand lang wekelijks insecticide.

je plant.

113

Getver,

schimmels!

De kans dat een kamerplant schimmel krijgt, is klein,

omdat ze alleen gedijen bij een hoge luchtvochtigheid. Krijgt hij toch schimmel, verwijder dan het
aangetaste deel en verbeter de omstandigheden voor
je plant.

Roetdauw
Omdat roetdauw niet leeft van de plant zelf, maar van de
honingdauw, een plakkerige vloeistof die sommige insecten
achterlaten, heeft de plant er niet echt last van. Het zwarte
goedje blokkeert wel de lichtval op de bladgroenkorrels.
Doen: Veeg de schimmel weg wanneer je hem ziet en richt je
pijlen op het elimineren van de insecten die de honingdauw
achterlaten.

Botrytis
De makkelijke naam is grauwe schimmel. Een grauwe, pluizige
waas bedekt bladeren, stengels of bloemen. Uiteindelijk worden
de aangetaste delen zwart en gaan dood.

Meeldauw

Doen: Verwijder aangetaste delen, houd de overgebleven

Een wit poederachtig goedje dat zich razendsnel verspreidt

bladeren droog en zorg voor ventilatie.

over de bovenkant van bladeren. Gedijt goed bij stilstaande

lucht. Tast bladeren aan tot ze bruin zijn en afsterven. Het
neefje, valse meeldauw, is pluizig en resideert liever aan de
onderkant van de bladeren.
Doen: Haal de aangetaste delen weg en zorg voor meer

Rot

ventilatie.

Wortels, toppen, stengels kunnen worden aangetast door rot.

De plant wordt eerst bruin, steeds zompiger en gaat uiteindelijk dood door bederf. Rot is geen schimmel of virus, maar een
symptoom dat veroorzaakt wordt door allerlei verschillende
aandoeningen.
Doen: Amputeer het getroffen deel, verzorg de plant beter en
hoop op vooruitgang.

114

115

Leuk voor later

Ooit nam je een haarlok mee van een vakantieliefde,
je planten kun je geplet en gedroogd bewaren. Met
een herbarium maak je een heus overzicht van alle
planten waar je iets moois mee had.

Drogen
Pluk een blaadje of een stengel met bloemen en blaadjes.
Drapeer je pluksel mooi op vochtabsorberend papier, bijvoorbeeld vloeipapier, een koffiefilter of wit wc-papier. Leg
zon zelfde vel over het blaadje heen. Leg dit tussen een
stapel zware boeken. Laat minstens twee weken liggen, tot
je stukje groen helemaal droog en plat is.

Bewaren
Plak het gedroogde stukje plant met
doorzichtig plakband op een vel papier
in een multomap of in jouw speciale
herbariumboekje. Lamineren kan ook.

Beschrijven
Noteer bij elk stukje plant:
Naam van de plant (Nederlandse en Latijnse naam)
Plek waar je het stukje hebt geplukt (vensterbank huiskamer)
Datum van plukken
Een kleine anekdote of beschrijving van de plant (werd ooit
door de hond van Midas uit de vensterbank gekwispeld,
overleefde het ondanks geknakte takken)

Ordenen
Als je de planten op losse bladeren plakt,
kun je eindeloos blijven ordenen naarmate je
herbarium uitgebreider wordt. Ordenen op
plantenfamilie, ordenen op tijd, op plukplek,
op karakter.

116

117

steuntje
in de rug

Een gezonde plant hoeft niet gestut te worden.

Die heeft sterke stengels en takken die hun
eigen gewicht kunnen dragen. Een zwak
deel kun je snoeien, in de hoop dat er sterk
materiaal voor terugkomt. Je kunt je plant ook
een steuntje gunnen.

Gebruik camouflagekrukken zoals houtige

Bind zwakke takken

stokjes of bladgroene

aan muur of meubel

spalken. Durft je plant

in de buurt.

uit te komen voor zijn

zwakte, probeer dan een
felgekleurde hengel of
aanwijsstok.

Geef elke zwakke tak

zijn eigen steun.

Gebruik een
gezonde tak als

Gebruik NOOIT

steun voor een

snijdend materiaal

zwakke tak.

als visdraad. Beter is

Houd de takken van

zacht materiaal als

je plant omhoog als

vlassig touw of een

een marionet met

Plaats een stok

decoratieve strook

touwtjes van het

in het midden

bloemetjesgordijn.

plafond.

van de plant en
bind de zwakke
stengels er losjes
aan vast.

118

119

Plantenapotheek
Sommige kamerplanten smaken niet alleen
vies, ze zijn ook giftig. Het sap van de Alo is
de positieve uitzondering. Dat is juist gezond!
Smeer dat op je huid en eczeem of wondjes
verdwijnen als sneeuw voor de zon.

De kracht van Alo

Lees de kleine lettertjes maar eens op alle smeerselpotjes bij de
drogist: Alo zit bijna overal in. Het sap van deze vetplant is een
wondermiddel, dat je gewoon in pure vorm op je eigen zonnige
vensterbank kunt hebben staan. Daarmee is Alo de makkelijkste
geneeskrachtige kamerplant om in huis te hebben.
Het sap werkt alleen als het vers is. Breek dus pas een blad af als
je het nodig hebt.

121

Alo is goed voor:

oppervlakkige brandwonden
verbranding door de zon
gerriteerde huid (puistjes, eczeem)

alo gebruiken

muggenbeten en beten van andere insecten

zwangerschapsstriemen
Als je maar een klein plekje hoeft te behandelen, breek dan een
stukje van een blad af. Wrijf het sap dat uit het afgebroken stuk
komt over je huid.
Heb je een grotere hoeveelheid nodig, breek dan het hele blad
af en laat het sap van onderen uit het blad druipen. Snijd daarna
het blad open, zodat er niets verloren gaat.
Bij een brandwond kun je het sappige blad ook op je wond binden en daar laten zitten, zodat het goed kan intrekken. Breek een
groot stuk blad af. Snijd het open. Leg het blad met de sappige
kant op je wond. Bind het blad vast met verband en laat het er
zo lang mogelijk op zitten.

122

Ondertussen in het ziekenhuis

Dit doet je plant voor jou:

hij maakt je beter

Bijkomen uit je narcose en alleen beton zien: gegarandeerd dat je minder snel beter wordt dan patinten die ontwaken met uitzicht op groen. Meerdere
onderzoeken hebben aangetoond dat patinten die
uitkijken op de natuur zich beter voelen, opgewekter
zijn, sneller herstellen en achteraf minder klachten
hebben waar ze voor terug moeten komen.
n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p n|p

Goed gemutst
Een ander onderzoek vergeleek patinten die
een galblaasoperatie hadden ondergaan. De ene
groep keek uit over groen en bomen, de andere
lag in kamers met uitzicht op een blinde grijze
muur. De eerste groep werd eerder uit het
ziekenhuis ontslagen en had minder complicaties van de operatie. Bovendien schreef de
verpleging bij de groene groep allerlei positieve
opmerkingen in het dossier, zoals patint is goed
gemutst. In de dossiers van de groep met de
blinde muur stonden opmerkingen als heeft veel
aanmoediging nodig en patint is van streek.

Weg stress
Volgens de onderzoekers is dit waarschijnlijk
te danken aan de stressverlagende invloed van
planten op mensen. En met minder stress worden we sneller beter. Planten maken ons kalm,
rustig, geven vertrouwen. Allemaal nuttig als je
lichaam ligt te vechten om beter te worden. Kan
dus geen kwaad om als je op ziekenbezoek gaat
geen fruitmand mee te nemen, maar een mooie

Natuurposter

plant.

In Zweden werd een onderzoek gedaan onder patinten op de afdeling

intensive care. De patinten die in de periode na hun operatie uitkeken

En wat de plant in het ziekenhuis

op een natuurposter voelden zich minder angstig dan degenen die het

voor je doet, doet ie thuis

zonder uitzicht moesten doen. De groep die naar een abstract kunst-

natuurlijk ook.

werk moest kijken, voelde zich beduidend slechter.

124

125

toppers om van

te houden

Of je nu kiest voor een Diva,

een Rots in de Branding of
een Eenzame Strijder (zie
de quizzen in hoofdstuk 1),
elke plant heeft zo zijn eigen
sterke en zwakke punten. De
een is wat uitbundiger, de
ander wat meer ingetogen,
de een is easy going, de
ander heeft heel wat noten
op zijn zang. Maar waar je
ook voor kiest, n ding
hebben deze schoonheden
gemeen: ze maken het leven
net wat mooier.

Eenzame strijders/vetplanten
De meeste zijn van oorsprong
woenstijnbewoners. Dus:
weinig water, veel licht.

Laat de grond tussen het

Plek: kan flink veel directe

zon aan
Water: zomers elke week
(potgrond wel tussendoor
helemaal laten opdrogen), in
de winter eens in de drie,
vier weken
Mest: twee keer per zomer

Alo
Veel zorg heeft deze statige plant niet
nodig, in de zomer is eens in de week
gieten voldoende. s Winters doet een
koele periode hem goed. Probeer hem
een maand of twee in een ruimte met
een temperatuur tussen de 5 en 10
graden te zetten.

gieten door helemaal

uitdrogen. Liever te droog

Crassula

dan te nat.

Deze Zuid-Afrikaanse familie is verPlek: lichte plek, kan direct

zonlicht aan
Water: van lente tot herfst
eens in de drie weken, in de

In de dikke bladeren
of cactushompen

winter nauwelijks
Mest: twee keer per zomer

slaan ze water op
voor barre tijden.

noemd naar hun uiterlijk. Crassus is

Latijn voor dik, vlezig. De dikke, vlezige blaadjes zijn er in allerlei vormen. Bij
te veel water kunnen de wortels gaan
rotten. In de winter heeft hij een koele
(10 graden), droge periode nodig van
ongeveer een maand.

Echeveria
De dikke, wasachtige bladeren van

In de winter een koele

(tussen 10 en 15 graden),
droge periode van

128

Plek: kan felle zon aan

Water: van lente tot
herfst eens in de twee
weken, in de winter eens in
de drie tot vier weken
Mest: eens in de maand in
de lente en zomer

deze vetplant groeien in rozetvorm.

Soms komen er niet al te mooie
bloemen uit. Echeverias zijn er in
allerlei soorten, van groot tot klein.
De grootste kan wel dertig centimeter
in doorsnee worden. Geef hem in
de winter een rustperiode van twee

minstens een maand

maanden met weinig water in een

verhoogt de kans op bloei.

koele ruimte van 10 tot 15 graden.

129

Kalancho
Deze populaire vetplantenfamilie kan goed
tegen droge lucht. Gaan de bladeren hangen,
dan heb je waarschijnlijk te veel water
gegeven. Kalancho is een kortedagplant, dat
betekent dat hij in de natuur gaat bloeien als

Plek: licht, geen directe zon

Water: zomers eens in de
week, in de winter eens per
twee weken een scheutje
Mest: in de groeiperiode
eens in de maand

Divas/Bloeiende planten
Tere prinsesjes
die veel zorg

de dagen korter worden.

nodig hebben.
Voor mooie bloemen
hebben de planten
veel licht nodig.

Kerstcactus
(schlumbergera)
Deze vetplant met bladeren als geschakelde
vingerkootjes bloeit van nature in de winter.
Om weer tot bloei te komen, heeft hij in
augustus, september een maand volledige
droogte nodig en wat minder licht.

Vergeet niet af
Plek: flink zonnig, maar
geen felle middagzon
Water: tijdens de bloei
wekelijks, rest van het jaar
minder
Mest: tijdens bloeiperiode
een keer per maand

en toe te mesten.

Sommige divas zijn

nauwelijks zelf in bloei
te brengen. Kwekers
gebruiken daarvoor
geavanceerde methodes.
Voel je dus niet schuldig,
maar open de prullenbak.

Vrouwentongen
(sansevieria)
Deze woestijnbewoner doorstaat de meest
erbarmelijke verzorging. Hij kan tegen droge
lucht, tegen schaduw en tegen felle zon.
Bovendien heeft hij weinig water nodig, eens

Plek: liefst een lichte plek,

maar hij kan ook tegen felle
zon en volle schaduw
Water: lente tot herfst eens
in de twee drie weken, in
de winter nauwelijks
Mest: twee keer per zomer

in de twee weken van lente tot herfst, nog

minder in de winter.

130

131

Anthurium
Deze tropische plantenfamilie heeft
wel zeshonderd leden, waaronder de beroemde Flamingoplant
(Anthurium scherzerianum) met zijn
felrode bloemscheden die wel van
plastic lijken. Anthuriums houden

Plek: licht, maar geen

felle zomerzon
Water: vochtige
omgeving, wortelkluit
vochtig houden, in de
winter minderen
Mest: zomers eens in
de maand

van warme, vochtige lucht en van

Plek: licht, geen

directe middagzon in de
zomer
Water: aarde vochtig
houden van lente tot
herfst, minder in de
winter
Mest: maandelijks in
de zomer

flink wat licht.

Azalea
(Rhododendron)
De kamerplantvarianten van de
Azalea kunnen niet tegen vorst,
houd ze dus binnen. Azaleas
verdragen geen kalk; komt er hard
leidingwater uit de kraan, giet dan
liefst met regenwater. Krijg je de

veel zorg nodig. Veel licht, maar geen

felle zomerzon. Flink wat water, maar
niet te veel in de winter. Lekker
warm in de bloeiperiode, maar koel
in de winter. Plus een constructie om
tegenaan te klimmen als je grootse
plannen met hem hebt.

132

Chinese roos pronken zon veertig

uur voor ze weer verwelken. Gelukkig zit de Hibiscus vaak vol knoppen,
die echter afvallen als de lucht te
droog is. Sproei dus af en toe of
kiezels en water.

Plek: licht, geen

directe middagzon
Water: geef wekelijks
flink water, verwijder
overtollig water
Mest: eens in de
maand, niet tijdens de
bloei

Plek: koele plek, geen

directe zon
Water: twee keer per
week, aarde vochtig
houden
Mest: niet nodig als je
hem na de bloei weggooit

Chrysant
(chrysanthemum)
Wel acht weken lang kan een
Chrysant prachtig bloeien, daarna
gooien de meeste mensen hem
weg. De bloemen blijven het langst
mooi als de plant op een koele
plek staat.

dan een wekelijks dompelbad.

Deze soepele snelle klimmer heeft

De prachtige, grote bloemen van de

zet de plant op een schaaltje met

potgrond niet goed vochtig, geef

Bruidsbloem
(Stephanotis)

Chinese roos
(Hibiscus rosa-sinensis)

Plek: veel licht, geen

felle zomerzon
Water: vochtig houden van lente tot herfst,
minder in de winter
Mest: zomers een keer
per maand

Plek: koele plek zonder

direct zonlicht
Water: aarde vochtig
houden, niet op de knol
gieten. Het beste is om
hem op een schotel water
te zetten en de kluit het
water te laten opzuigen.
Wat de Cyclaam niet
binnen een uur opzuigt,
weggooien
Mest: in het groeiseizoen eens in de maand

Cyclaam
(Cyclamen)
De Cyclaam bloeit tussen september en april, daarna sterven ook de
bladeren af en blijft de knol over.
Wil je je plant niet weggooien, zet
de knol dan op een koele plek, geef
minder water, maar laat de knol niet
uitdrogen. Na een paar maanden
begint hij weer uit te lopen.

133

Dendrobium orchidee
De naam komt uit het Grieks en
betekent op bomen levend. Hij
houdt niet van natte aarde, dus
zorg er altijd voor dat het teveel
aan water kan weglopen. Knip na de
bloei de bloemstengel net boven de
bovenste bladeren aan de scheut af.

Gerbera
Slechts een soort Gerbera doet het
goed in een pot en dat is de
Gerbera jamesonii. De plant is
meerjarig, maar omdat het lastig is
hem binnen nogmaals in bloei te
krijgen, wordt hij meestal weggegooid als de bloemen afsterven.

Begonia
Er zijn wel 1500 soorten begonias.
De bloembegonias worden vaak
weggegooid als ze hun pracht
hebben verloren, maar eigenlijk zijn
begonias meerjarige planten. Ze
zijn gevoelig voor te veel water, laat
tussen twee gietbeurten door de
aarde licht uitdrogen.

134

Plek: zo licht mogelijk,

maar in de zomer niet in
de volle middagzon
Water: een keer in de
week, wortels tussendoor goed laten drogen
Mest: tijdens de bloeiperiode een keer in de
maand

Plek: veel licht, vermijd

felle middagzon
Water: houd de grond
vochtig in het groeiseizoen
Mest: tijdens het groeiseizoen eens in de twee
weken

Plek: volle tot halfvolle zon

Water: in de groeiperiode wekelijks,
in de rustperiode
minder
Mest: om de twee
weken

Plek: licht, vermijd felle

zomerzon
Water: houd de aarde
vochtig van lente tot
herfst, minder in de
winter
Mest: tijdens de groeiperiode eens in de twee
weken

Plek: zonnig
Water: aarde vochtig houden van lente
tot herfst, minder in
de winter
Temperatuur:
1025 graden
Mest: maandelijks in
de zomer

Plek: lichte plek,

vermijd directe zon
Water: in de zomer
liefst n keer per week
dompelen en een uur uit
laten lekken. In de winter
eens per week gieten.
Zorg ervoor dat de
wortels tussendoor goed
opdrogen
Mest: in het groeiseizoen eens in de maand

Hortensia
(hydrangea)
De hortensia maakt prachtige grote
bollen, opgebouwd uit tientallen
bloemetjes. Ze houden van licht en
van vochtige aarde.

Roos
(rosa)
Voor buiten zijn er ontelbare
varianten, voor binnenshuis hebben
kwekers rozen ontwikkeld die klein
blijven en tegen de binnenlucht
kunnen. Snoei de miniatuurtjes
in de lente: afgestorven en lelijke
stengels weghalen volstaat.

Vlinderorchidee
(phalaenopsis)
Vlinderorchideen gedijen het
best bij een hoge luchtvochtigheid. De normale bloeitijd is van
de winter tot de lente en kan wel
drie maanden duren. Na de bloei
de stengel gewoon laten staan,
meestal loopt ie op verschillende
plekken weer uit.

135

Rots in de Branding/
Bladerplanten
De meeste komen uit
tropische gebieden.

Plek: lichte plek, vermijd directe zon

Water: twee keer per
week, in de winter een
keer per week
Mest: een keer per
maand

Areca palm
(Chrysalidocarpus
lutescens)
Deze veelbladige palm krikt de
luchtvochtigheid op en haalt ook
nog eens vieze stofjes uit de lucht.
In ruil voor deze diensten heeft hij

Kunnen tegen

het liefst een warme, lichte plek.

weinig licht, maar

niet tegen geen licht.

Kunnen tegen droge

lucht, maar houden meer
van klam en vochtig.

Plek: halfschaduw
Water: wekelijks van
lente tot herfst, minder in
de winter
Mest: een keer per
maand van lente tot herfst

Calathea
Deze plantenfamilie met prachtige
bladeren is gevoelig voor lage
temperaturen en droge lucht.
Wordt het kouder dan 18 graden,
dan krijgt hij het al moeilijk. Als
oerwoudbewoner kan hij wel toe
met weinig licht.

Maak af en toe de
bladeren schoon.

Plek: halfschaduw
Water: houd de aarde
vochtig van lente tot
herfst, minder water in
de winter
Mest: in de lente en
zomer eens in de drie
weken

Chamaedorea
Deze tropische palm kan tegen
weinig licht. Bovendien groeit hij
langzaam, handig als je weinig
ruimte hebt. Een koele periode
in de winter doet de palm goed,
streef naar een maand tussen de
10 en 15 graden.

136

137

Croton
(codiaeum variegatum)
De dikke, leerachtige bladeren van
de Croton zijn er in allerlei vormen
en kleurschakeringen. De plant heeft
een hoge luchtvochtigheid nodig en
veel licht. Neem af en toe de
bladeren af met een doekje, zodat

Plek: lichte plek, geen

directe middagzon
Water: houd de
aarde vochtig van lente
tot herfst, minder in de
winter
Mest: in groeiperiode
een keer per maand

Plek: halfschaduw
Water: wekelijks,
aarde tussen gietbeurten in laten opdrogen
Mest: in lente en zomer eens in de maand

Krijgen de mooie bladeren niet voldoende licht, dan maken de mooie

patronen plaats voor effen groen.
Vergeet de bladeren niet af en toe
af te stoffen, zodat lucht en licht de
huidmondjes kunnen bereiken.

Dracaena
Sommige Dracaenas kunnen wel
een paar meter hoog worden, al
groeien ze langzaam. Deze boomachtigen zijn sterk, kunnen tegen
een stootje. Oude bladeren worden
geel en kun je het beste weghalen.

138

Deze snelle klimmer met grote,

getekende bladeren heeft weinig
zorg nodig. Je kunt de ranken langs
een paal of rekje omhoog leiden, of
uit een hangpot naar beneden laten
golven. Geef je hem een plek met
weinig licht, dan kan de tekening van

de huidmondjes niet verstopt raken.

Dieffenbachia

Scindapsus

zijn bladeren verdwijnen.

Plek: halfschaduw, vermijd volle middagzon

Water: houd de grond
vochtig tussen lente en
herfst, giet weinig in de
winter
Mest: van lente tot
herfst eens in de twee
weken

Plek: halfschaduw
Water: houd goed nat
van lente tot herfst, geef
minder water in de winter
Mest: een keer per
maand in de groeiperiode

Plek: volle tot halfvolle zon

Water: houd aarde
vochtig, minder in de
winter
Mest: in de zomer
wekelijks

Ficus
Bomen, heesters, klimmers:
eindeloos veel ficussen zijn er, met
als populairste kamerplanten de
treurvijg (Ficus benjamina) en de
rubberboom (Ficus elastica). Als
ze voldoende licht krijgen, kunnen
ze met gemak tientallen jaren oud
worden.

Plek: halfschaduw
Water: houd de
aarde vochtig, minder
water in de winter
Mest: maandelijks in
de zomer

Graslelie
(chlorophytum)
Deze Zuid-Afrikaan groeit bij goede
verzorging snel zijn pot uit. Hij is
ook gemakkelijk te vermeerderen.
Hij maakt vanzelf jonge plantjes aan
de uiteinden van zijn bloemstengels.
Geef zon klein plantje een eigen
pot en je hebt twee graslelies.

139

Klimop
(hedera)
Hedera heeft niet veel licht nodig,
maar bij te weinig licht verliezen de
bonte varianten hun tekening. Wil
je een bossige klimop, top dan af
en toe een nieuwe scheut af.

Plek: schaduw, halfschaduw

Water: aarde vochtig
houden, maar wortels
wel de tijd geven om
te drogen
Mest: in groeiperiode
een keer per maand

Krulvaren
(nephrolepis)
Deze tropische plant kan met weinig
licht toe, maar is gevoelig als het op
water aankomt. Hij houdt van vochtige grond, maar heeft een hekel
aan te natte wortels. Te veel kalk is
niet goed, dus als je leidingwater erg

Plek: halfschaduw
Water: van lente tot
herfst grond vochtig
houden, in de winter
minderen
Mest: elke twee
weken in de zomer

hard is, giet dan met regenwater.

Lepelplant
(spathiphyllum)
De tropische lepelplant haalt niet
alleen vieze gassen uit de lucht, hij
verdampt ook veel water, zodat hij
de luchtvochtigheid van de ruimte
verhoogt. Als de Lepelplant veel
dorst heeft, laat hij alles hangen.
Denk dan niet dat het voorbij is,
maar geef hem een dompelbadje.

140

Plek: halfzon
Water: aarde vochtig
houden in de zomer,
minderen in de winter
Mest: in de groeiperiode eens per maand

En ze leefden nog lang en gelukkig...

Concept: Uitgeverij Snor, Maartje Kuiper

en Hendrikus
Realisatie: Uitgeverij Snor
Tekst: Liedewij Loorbach
Vormgeving en illustraties: Maartje Kuiper
Fotografie: Mieke Willems
Fotografie stills: Wout Hendrickx
Eindredactie: Ina Babb
Uitgeverij Snor, Utrecht, september 2010
Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag
worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of
op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of op enige
andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van de uitgever.
Ik en mijn plant is een uitgave van Uitgeverij Snor in
opdracht van Bloemenbureau Holland. Dit boek is met de
grootst mogelijke zorg samengesteld. Voor eventuele onjuistheden in de tekst aanvaarden de auteurs, medewerkers en
Uitgeverij Snor en Bloemenbureau Holland geen aansprakelijkheid. En ook stellen makers en de uitgever zich niet
aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele
onjuistheden en/of onvolledigheden in deze uitgave.

Voor meer informatie:

Bloemenbureau Holland
www.flowercouncil.org

144

colofon