Pozycja: 005

Kategoria: Western
Rok produkcji (premiery): 1950

ZAMANA STRZAA
tytu oryginau: The Broken Arrow
reyseria: Delmer DAVES
scenariusz: Michael Blankfort, Albert Maltz
na podstawie powieci Elliotta Arnolda Bood Brother.
W filmie wystpuj: James Stewart Tom Jeffords, Michael Ansara Cochise, Debra Paget Gwiazda Poranna, Will Geer,
Basil Ruysdale, Jouce MacKenzie, Arthur Hunnicutt, i inni.

To jeden z takich westernw, ktre okrela si jako klasyczny. Na Zaman Strza szo si do kina bez wzgldu na
to, w ktrym kinie go wywietlano, jak rwnie ktry raz. Fabua filmu osnuta bya na autentycznej historii
tworzenia linii pocztowej przez terytorium Apaczw. Apacze po krzywdach doznanych od biaych osadnikw,
napadali na kurierw pocztowych. Walka miaa charakter podjazdowy w czasie ktrej strony nie pozostaway sobie
wzajemnie dune. Byy onierz kapitan Tom Jeffors udaje si do Apaczw by wyjedna pokj i bezpieczny przejazd
kurierw. Mediacj uatwia mu uratowanie ycia indiaskiego chopca. Wdz Apaczw Cochise dotychczas
nieprzystpny dla biaych, nabiera coraz wikszej ufnoci do odwanego przybysza i daje mu si przekona, e na
nienawici i niezgodzie nie zbuduj wzajemnego spokoju. Jeffords widzi, e Indianie doznaj wielu krzywd od biaych

i ich walka aczkolwiek beznadziejna, nie jest nieuzasadniona. Wkrtce obaj mczyni zaprzyjaniaj si. Tom
pojmuje za on pikn Indiank Gwiazd Porann. Po blisko dziesi lat trwajcej wojnie kurierzy zaczynaj
bezpiecznie przewozi poczt. Jednake nie wszyscy chc uszanowa rozejm. Grupa Apaczw pod przewodnictwem
Geronimo odcza si i napada na dylians pocztowy. Z pomoc napadnitym przychodzi Cochise. Take cz
osadnikw nie jest usposobiona przyjanie i zastawia zdradliw zasadzk zarwno na Cochisea jak i Jeffordsa. W
potyczce ginie Gwiazda Poranna.
Film Delmera Davesa jest jednym z pierwszych obrazw ukazujcych Indian w pozytywnym wietle. Indianie s tutaj
nie tylko przychylnie nastawieni do biaych przybyszw lecz rwnie chtnie pokazuj swoje naturalne oblicze i
zwyczaje (lub Toma Jeffordsa z Gwiazd Porann). Filmowi przyznano nagrod Zoty Glob w uznaniu za
budowanie zgody midzy narodami. W role Indian wcielili si biali aktorzy: Jeff Chandler (rol Indianina kreowa
niejednokrotnie) i Debra Paget, ktra kilka lat pniej rwnie zagra Indiank w Ostatnim polowaniu a w 1956 roku
wystpi w gwnej roli kobiecej u boku debiutujcego w filmie Elvisa Presleya (Love me tender).
James Stewart przygod z westernem zacz w 1939 roku u boku Marleny Dietrich w filmie Destry znowu w siodle. Po
Zamanej strzale jeszcze w tym samym roku zagra w westernie Anthony Manna Winchester 73, a potem w Nagiej
ostrodze, Mcicielu z Laramie, Jak zdobyto Dziki Zachd czy Czowieku ktry zabi Liberty Valancea. Po raz ostatni
pojawi si w westernie The Shootist Dona Siegela (1976) u boku odchodzcego na westernow emerytur Johna
Waynea. O ile jednak Stewart zagra jeszcze w kilku filmach, to dla Johna Waynea The Shootist by nie tylko ostatnim
westernem lecz take ostatnim filmem w jego karierze (zmar 3 lata pniej podczas gdy Stewart modszy od
Waynea o rok, przey go o blisko 20 lat).
Delmer Daves nakrci jeszcze pniej kilka westernw, m. in. Powrt do Teksasu, Ostatni wz, Drzewo powieszonych,
Kowboj lecz dopiero takie filmy jak Ranczo w dolinie, Zoczycy a przede wszystkim 15.10 do Yumy przyniosy mu
saw i uznanie wielbicieli westernu nie mniejsz ni Zamana strzaa.

W latch 60. XX wieku Telewizja Polska wyemitowaa kilkunastoodcinkowy serial pt: Zamana strzaa w reyserii m.
in. Richarda L. Barea, Williama Beaudinea, Richarda W. Farrella i jeszcze kilkunastu innych wrd nich Sama
Peckinpaha. W roli Toma Jeffordsa wystpi John Lupton a Cochisea zagra Michael Ansara. W sumie w latach 1956
1960 nakrcono 101 odcinkw.

Opracowanie edytorskie: Jawa48

Materiay rdowe: Literatura filmowa, opisy dystrybucyjne, materiay encyklopedyczne, drukowane i internetowe, Wikipedia, Filmweb,
horror.com.pl/filmy (Damian Romaniak), fdb.pl/film, Zalukaj.tv, AleKino, Studio Filmowe TOR, Chomikuj i inne oraz badania i materiay wasne.

Indeks: 5/FW