Officieel Gebonden en Verboden

een analyse van de interface van starwars.com vanuit fanperspectief

Tineke Pauw
Interface: Membraan tussen Mens en Machine
Isabella van Elferen
8 juli 2005
 Inhoudsopgave

Inhoudsopgave ........................................................................................................... 2
Website beschrijving ................................................................................................... 5
De Interface ................................................................................................................ 7
Participatie .................................................................................................................. 9
De Fangemeenschap................................................................................................ 16
Conclusie .................................................................................................................. 22
Bronnen .................................................................................................................... 25

2
 Inleiding

Op 19 mei 2005 was het zover: de zesde en tevens laatste Star Wars-film kwam wereldwijd
uit. Lange rijen van fans stonden verkleed als Jedi, Darth Vader of Stormtrooper
verwachtingsvol bij de ingang van de bioscopen. Sommigen hadden zelfs dagenlang op de
stoep gekampeerd en vrij genomen van hun werk om dit mee te kunnen maken. Sinds het
uitkomen van de eerste film in 1977 kent de Star Wars-saga een trouwe schare fans die zich
tegenwoordig ook op het Internet verzamelen. Naast de vele websites en fora die door fans
zijn opgericht, is er de officiële website starwars.com die beheerd wordt door de makers van
Star Wars, namelijk Lucasfilm.1
Nieuwe technologieën en interfaces bieden nieuwe mogelijkheden en vrijheden als het
op fandom aankomt, maar het levert vaak ook spanning op met de oorspronkelijke makers die
hun werk willen beschermen. Doordat de nieuwe media de grenzen tussen producent en fan
vervagen, is het interessant om te zien hoe fans en producers met deze situatie omgaan.
Naar aanleiding daarvan zal dit paper zich richten op de officiële Star Wars-website
met als vraag in hoeverre de interface aan fans mogelijkheden biedt om hun fandom te uiten.
Ik ontleen de definitie voor de term “fan” aan Henri Jenkins: een fan is geen passieve
kijker, maar “vertaalt dat kijken naar een bepaalde culturele activiteit, door ervaringen en
gedachten over de inhoud met vrienden te delen, of door zich bij een gemeenschap van fans
met dezelfde interesses aan te sluiten.” (Jenkins, 1994: 451).
Het onderzoek zal bestaan uit een analyse van de Star Wars-website. Door de omvang
van de website onderzoek ik echter alleen het community-gedeelte (Star Wars: community).
Als er bij de hoofdpagina van de Star Wars-website met de muis over de community link
bewogen wordt, verschijnt er de volgende tekst onder: “Join SW fans to participate, celebrate,
and communicate.” Dit geeft precies aan waarom juist dit onderdeel interessant is om te
analyseren, omdat het claimt fans de mogelijkheid tot participatie en communicatie te bieden.
De analyse zal vanuit het perspectief van een Lucas Online-lid plaatsvinden. Dit is een
gratis lidmaatschap bij de website, en enkel leden krijgen de mogelijkheid om te participeren
in bijvoorbeeld het forum. De verschillende vormen van lidmaatschap zullen in de
beschrijving van de website nader toegelicht worden. Binnen de hoofdstukken zullen tevens
enkele voorstellen tot innovatie worden gedaan die de interface, vanuit het perspectief van de
fan, zouden kunnen verbeteren.
1
De website geldt als primaire bron voor dit onderzoek. Gebruikte links zullen voortaan via voetnoten worden
aangegeven waarbij de titel van de thread, de url en de datum waarop de link voor het laatst is bekeken, worden
vermeld.

3
 Ik zal bij de analyse ingaan op de volgende punten: na een beschrijving van de website
zal ik bespreken wat ik in dit paper als “interface” beschouw en dit gebeurt aan de hand van
definities van Jan Simons en Lev Manovich. De Star Wars-website wordt door mij gezien als
een interface die communicatie en uitwisseling van informatie mogelijk maakt, maar waar
ook bepaalde keuzes van de makes achter liggen.
Vervolgens zal ik analyseren in hoeverre de interface ruimte biedt aan fanparticipatie.
Hierbij zal ik de drie trends van de nieuwe participatiecultuur van Henri Jenkins toepassen en
mij afvragen in hoeverre de interface archivering, annotatie, toe-eigening, transformatie en
recirculatie mogelijk maakt, in hoeverre fanproductie wordt aangemoedigd, en waar
beperkingen worden gesteld.
De definitie van de fan houdt naast culturele activiteit ook het delen van informatie
met anderen in. Een fan staat hierbij dus niet alleen, maar vormt een groep met andere fans:
een gemeenschap. Aan de hand van theorieën van Marianne van den Boomen en Howard
Rheingold zullen de mogelijkheden en aanmoediging tot gemeenschapsvorming op de Star
Wars-website geanalyseerd worden.

4
 Website beschrijving

De officiële Star Wars-website is een netwerk dat bestaat uit duizenden pagina’s
(starwars.com).2 Om enige overzicht te kunnen bieden, is het ingedeeld in zeven onderdelen,
namelijk site info, community, collecting, expanded universe, databank, Star Wars today en
links naar de pagina’s over de films.
Echter, niet alle onderdelen van de website zijn zomaar te bereiken en om deze te
kunnen bekijken of om aan bepaalde dingen te mee te kunnen doen, kan men ten eerste lid
worden van Lucas Online. Dit lidmaatschap is gratis en biedt verschillende mogelijkheden.
Zo kan men onder andere stemmen in polls, meedoen in het forum en reageren op blogs.
Bovendien is de gebruiker met deze inschrijving direct lid van andere Lucas-websites.
Daarnaast is er ook een betaalde lidmaatschap, wat Hyperspace heet.3 Dit biedt – naast
lidmaatschap van de internationale fanclub, het ontvangen van het fanmagazine en toegang tot
bijeenkomsten – op de website exclusief materiaal om te lezen of te downloaden, en onder
andere de mogelijkheid om blogs bij te houden. Bij het forum zijn er extras zoals een avatar,
een persoonlijk profiel, en de toegang tot aparte fora en chat met beroemdheden.4
Bij de registratie voor Lucas Online worden een aantal gegevens gevraagd: voor- en
achternaam, emailadres, screenname, wachtwoord. Ook wordt naar het geslacht,
geboortedatum en land gevraagd. Als Amerikaan dient men bovendien zijn of haar postcode
aan te geven. Verder zijn de opties om de Star Wars nieuwsbrief en informatie, zoals
emailreclame, te ontvangen, automatisch aangevinkt. Bij registratie dient men het eens te zijn
met de terms of use en de privacy policy5.
De analyse richt zich op het community-onderdeel van de website, welke qua omvang
als een website op zich beschouwd mag worden (Star Wars: community). De community-
website bestaat uit vier subonderdelen, die via links bovenaan worden weergegeven: news,
fan events, fan clubs en fan fun, en onder elk subonderdeel staan links naar pagina’s. De
weergave van de website is per browser verschillend als het om het menu gaat: als Internet
Explorer wordt gebruikt, zijn de links via een uitklapmenu te bekijken, maar met Firefox
dient er eerst op de subonderdelen geklikt te worden om te kunnen zien welke pagina’s zij

2
“Site Info” <http://www.starwars.com/site/> 2 juli 2005
3
De internationale lidmaatschap kost 19,95 dollar per jaar, zie de “Hyperspace FAQ”
<http://www.starwars.com/hyperspace/about/faq.html> 2 juli 2005.
4
“Star Wars Message Boards FAQ” <http://forums.starwars.com/faq.jsp> 2 juli 2005.
5
Zie “Terms of Use” <http://www.starwars.com/site/copyright.html> en “Privacy Policy”
<http://www.starwars.com/site/privacy_policy.html> 2 juli 2005.

5
herbergen. Aan de linkerzijde van de hoofdpagina staan links naar andere onderdelen van de
overkoepelende website, zoals een link naar de films of een link naar de online winkel. Ook
hier is er sprake van een uitklapmenu als men Internet Explorer gebruikt. De analyse is
uitgevoerd met zowel Firefox en Internet Explorer, maar afgezien van de menu’s waren er
geen verschillen.6
Het subonderdeel news verwijst naar de volgende vijf pagina’s: The Star Wars Family,
Bloggers, In the Media, Charity en Other Lucas Films. Al deze onderdelen bestaan uit
berichten, behalve het onderdeel Bloggers waar bepaalde blogs onder de aandacht worden
gebracht.
Het subonderdeel fan events verwijst ook naar vijf pagina’s: Star Wars celebration,
Museum Tours, Star Wars Disney weekends, Conventions en Fan Club Events. Ook deze
onderdelen bestaan uit berichten die nieuws brengen over bepaalde conventies en
gebeurtenissen.
Het subonderdeel Fan Clubs is in zijn geheel enkel te bereiken voor Hyperspace-
leden. De link Join a Fanclub verwijst naar de registratiepagina voor Hyperspace, de link
Official Magazines verwijst naar de pagina waarin de features in de magazines gelezen
kunnen worden. De link Hyperspace brengt men naar de Hyperspace-website, waar alleen de
hoofdpagina bekeken kan worden. Hetzelfde geldt voor Bantha Tracks Online, de online
fanzine, en Insider Online supplement, waar naast het magazine Insider allerlei extras bereikt
kunnen worden. Voor de links van de laatste drie onderdelen staat een icoon met de letter H,
die verwijst naar het feit dat dit alleen voor Hyperspace-leden te bereiken is.
Het laatste subonderdeel, Fan Fun, biedt voor de Lucas Online-leden de meeste
mogelijkheden tot participatie. Er zijn de volgende links: Message Boards brengt de gebruiker
naar het forum, terwijl Blogs men naar de weblogs verwijst. Bij Polls kan er gestemd worden
op wekelijkse stellingen. Photo Captions biedt leden de mogelijkheid om grappige teksten bij
een foto te bedenken en de winnende teksten worden in het archief geplaatst. Het onderdeel
Fan Films brengt berichten over door fans gemaakte Star Wars-films en deze kunnen op een
website buiten het Star Wars-netwerk bekeken worden.7 De link Downloads verwijst de
gebruiker naar de Star Wars online shop waar verschillende dingen, van ringtones tot aan
gamedemos, gratis of tegen betaling gedownload kunnen worden. Ten slotte is er nog de link
Webmasters die mensen de mogelijkheid biedt om speciale codes die naar de Star Wars-
website verwijzen, te verwerken.

6
Er is gebruik gemaakt van Firefox versie 1.0.4 en Internet Explorer versie 6.0.26
7
“Atom Films: Star Wars” <http://www.atomfilms.com/af/spotlight/collections/starwars/> 2 juli 2005.

6
 De Interface

Het is voor de analyse belangrijk om te bekijken wat de term “interface” bij dit specifieke
geval inhoudt. Jan Simons maakt onderscheid in verschillende interfaces, waarbij de term
user interface volgens hem veelal gelijk gesteld mag worden aan “interface”, aangezien de
meeste gebruikers hiermee te maken hebben. User interfaces zijn “[dingen] die de gebruiker
in staat stellen met het besturingssysteem van de computer en de op de computer
geïnstalleerde applicaties te communiceren.” (Simons, 2002: 118).
Echter, naast communicatie tussen mens en computer maken bepaalde interfaces ook
communicatie van mens tot mens mogelijk. Simons geeft in zijn boek de relatie tussen mens
en computer weer in drie metaforen: de computer als partner, werktuig of medium en hij
concludeert uiteindelijk dat de computer dit alles tegelijk is. (Simons, 2002: 144-145). Over
de laatstgenoemde metafoor, die van computer als medium, zegt hij het volgende: “De
computer representeert (...) geen werelden, maar simuleert deze. De ruimtes die de computer
simuleert zijn bovendien ook niet representatieve ruimtes, maar (in de meeste gevallen)
performatieve ruimtes: het zijn ruimtes om iets in of mee te doen, en het ontwerp van deze
ruimtes en de objecten die zich daarin bevonden staat doorgaans ten dienste van dit
handelen.” (Simons, 2002: 144).
Dankzij de huidige graphical user interfaces, oftewel GUIs, worden de door de
computer gesimuleerde werelden voor de gebruiker manipuleerbaar en controleerbaar, om een
paar principes van de Human Interface van Apple te noemen. (Apple, 1987: 28-33). Met het
WYSIWYG-principe stelt Apple bovendien dat de gebruiker alle mogelijke features van een
interface moet kunnen zien en kunnen vinden om te gebruiken (Apple, 1987: 32-33). GUI-
interfaces zijn dan ook vooral visueel ingericht.
Websites zijn als gesimuleerde ruimtes te beschouwen waarin op verschillende
manieren gehandeld kan worden. Terwijl een deel van de websites enkel uit tekst en
afbeeldingen bestaan die door de gebruiker gelezen en bekeken kunnen worden, is er ook
mogelijkheid tot handelen, door bijvoorbeeld op hyperlinks te klikken. Bepaalde websites
kunnen tevens interactie tussen gebruikers mogelijk maken, zodat er niet alleen communicatie
is van website tot gebruiker en vice versa, maar ook van gebruiker tot gebruiker. Als deze
gebruiker bovendien de mogelijkheid krijgt om op de één of andere manier invloed uit te
oefenen op de website, bijvoorbeeld door een reactie te plaatsen, blijkt dat de grens tussen
maker, teken en lezer vervaagt. Dit zal later besproken worden.

7
 Lev Manovich introduceert in zijn artikel Cinema as a Cultural Interface de term
“cultural interface”, waarmee hij de constant veranderende interfaces bedoelt die door
designers van “websites, cd-rom en dvd-rom titels, multimedia encyclopedieën, online
museums, computergames en andere digitale culturele objecten” ontwikkeld zijn. (Manovich,
1997). Manovich stelt dat de functie van de computer van werktuig naar multimediamachine
is verschoven en dat tekst, foto’s, films, muziek, en virtuele ruimtes worden geremedieerd
binnen de interface. Achter de vorm van een interface schuilen dan ook bepaalde keuzes. De
makers van een website hebben een bepaald doel voor ogen en de vormgeving van die
website wordt daaraan aangepast. Daarbij worden keuzes gemaakt, van de navigatie tot aan de
mate van participatie die gebruikers wordt gegund.
Eén van die keuzes is de verplichting tot registratie om te kunnen participeren op
bijvoorbeeld het forum. De interface werkt in dit geval als selectie aan de poort, waarbij
mensen die lid willen worden de regels, die aan het lidmaatschap verbonden zijn, moeten
goedkeuren en zich daaraan dienen te houden. Mensen die het er niet mee eens zijn of mensen
die zich niet aan de regels houden en worden verbannen, hebben geen mogelijkheid tot
participatie.
De Star Wars-website wordt door mij gezien als een interface die communicatie tussen
de makers en fans, en fans onderling, en uitwisseling van informatie mogelijk maakt. Echter,
alleen door zich te registreren, krijgen fans de mogelijkheid om te participeren. De website is
een culturele interface waarin keuzes van de makers en hun doeleinden doorklinken in de
mogelijkheden die aan fans geboden worden om te kunnen participeren en daardoor hun
fandom kunnen uiten.

8
 Participatie

Volgens Jan Simons is vanuit semiotisch perspectief de relatie tussen gebruiker en medium
door de komst van elektronische en digitale media veranderd in een “triadische relatie tussen
teken, gebruiker en medium.” (Simons, 2002: 148). De relatie is niet meer eenduidig. Zo
kunnen verschillende software en hardware voor een andere weergave van dataobjecten
zorgen (Simons, 2002: 122). Daarnaast is er sprake van, zoals Simons het noemt,
“performativiteit”, waarbij de ontvanger iets moet doen om de boodschap te ontvangen en
deze kan bewerken en/of verzenden. Digitale interfaces hebben dus de voorheen
ondubbelzinnige relatie tussen zender en ontvanger vervaagd, en hiervan is ook sprake bij de
relatie tussen fan en producent.
Nieuwe media maken het voor fans eenvoudig om te produceren en te distribueren.
Volgens gameonderzoeker James Newman kan het Internet dan ook als het kloppend hart van
fanactiviteit gezien worden: “It is clear [...] that the Internet, and particularly the web, have
considerably extended the communicative and discursive potentials of fans and the various
interconnected websites, discussion groups and other forums have become the nexus of fan
activity.” (Newman, 2004: 156). In dit hoofdstuk zal er gekeken worden in hoeverre de Star
Wars-website voldoet aan het beeld dat Henri Jenkins schetst met zijn drie trends van de
nieuwe participatiecultuur. Daarbij worden de vragen gesteld in hoeverre deze trends worden
nageleefd en waar er beperkingen worden gesteld.
Jenkins introduceert in 1992 de term “participatiecultuur” in zijn onderzoek naar
fanculturen (Jenkins, 1992). Hij leent daarbij de benaming poaching van Michel de Certeau
om aan te geven dat lezers en kijkers geen passieve consumenten zijn, maar dat zij uit een text
de dingen “stropen” die voor hen van betekenis zijn. Jenkins doelt met poaching op een
actieve instelling van de consument en daarnaast op de worsteling die plaats kan vinden
tussen de producenten en de fans om het bezit van de text en de controle over de betekenissen.
Participatory Culture signaleert het vervagen van de grenzen tussen productie en consumptie
en de veranderende machtsverhoudingen tussen producent en consument.
In 2002 benoemt Jenkins de “nieuwe participatiecultuur”, die door de huidige media
mogelijk wordt gemaakt (Jenkins, 2002). Deze nieuwe participatiecultuur vormt zich volgens
hem aan de hand van drie trends. Ten eerste maken nieuwe gereedschappen en technologieën
archivering, annotatie, toe-eigening, transformatie en het recirculeren van informatie voor en
door de consument mogelijk. De tweede trend houdt de promotie van Do It Yourself-media

9
productie door subculturen in, waarbij de consumenten zich de technologieën eigen maken
om inhoud te produceren. Ten derde zijn er economische trends die horizontaal geïntegreerde
mediaconglomeraten bevoordelen en welke de verspreiding van afbeeldingen, ideeën en
narratief via verschillende mediakanalen aanmoedigen en meer activiteit van de kijker of
gebruiker vragen (Jenkins, 2002).
De nieuwe participatiecultuur is onlosmakelijk verbonden met fandom: nieuwe media
maken het voor fans mogelijk om zich op meerdere niveaus met hun favoriete narratief, van
boek tot film, bezig te houden. Het Internet biedt fans de mogelijkheid om met andere fans in
contact te komen en om van gedachten te wisselen. Ook is de productie en distributie van
materiaal makkelijker geworden, wat bijvoorbeeld blijkt uit de hoeveelheid Star Wars-
fanfilms die er de laatste jaren online zijn verschenen.8 Het maken van deze films wordt door
de beheerders aangemoedigd. Zo worden er jaarlijks prijzen uitgereikt, onder andere door
producer George Lucas zelve, en sommige films werden zelfs tijdens een speciale
bijeenkomst op het Cannes festival van 2005 gedraaid.9
Bij de overkoepelende community-website is de mogelijkheid tot participatie
vergeleken met de onderdelen blogs en forum minimaal. Bij het onderdeel news kunnen
allerlei nieuwsberichten gelezen worden. De lezer kan zelf geen nieuws toevoegen, maar er is
wel de mogelijkheid om op een bericht te reageren. Echter, dit bestaat uit een link naar het
message board, oftewel forum, en er zijn geen specifieke threads voor opgericht. De lezer zal
zelf een topic moeten openen om een bericht te posten en om reacties te krijgen. Ook bij de
onderdelen fan events en fan clubs wordt door middel van links naar het forum de enige
mogelijkheid geboden om te reageren. Er kan dus alleen indirect op de berichten gereageerd
worden via het forum.
Het onderdeel fanclubs is bovendien amper toegankelijk voor niet-betalende fans: zij
worden veelal verwezen naar de registratiepagina voor Hyperspace. Het WYSIWYG-principe
van Apple – dat stelt dat de gebruiker alles moet kunnen gebruiken wat hij of zij ziet – lijkt
hier niet gevolgd te worden: de niet-betalende fan kan de links wel aanklikken, maar kan niet
verder kijken dan de hoofdpagina van Hyperspace of het magazine. Deze links worden echter
voorafgegaan door een icoon met het teken van Hyperspace. Een onderzoek naar usability
van Jakob Nielsen laat zien dat mensen zich, na het klikken op een link, niet graag laten
verrassen door “under constructrion” pagina’s. Een participant aan het onderzoek verwoordde

8
“Atom Films: Star Wars” <http://www.atomfilms.com/af/spotlight/collections/starwars/> 2 juli 2005.
9
“Fan Films at 2005 Cannes Film Festival”
<http://www.starwars.com/community/fun/fanfilm/news20050512.html> 2 juli 2005.

10
het als volgt: "either the information is there or it is not; don't waste my time with information
you are not giving me." (Nielsen, 1994). De participanten vonden het echter minder erg als bij
de links al werd aangegeven dat die pagina’s nog niet klaar waren. Ook bij de Star Wars-
website wordt er dus gebruik gemaakt van een icoon dat waarschuwt dat links verwijzen naar
pagina’s die alleen voor betalende leden in zijn geheel toegankelijk is. Echter, een nieuwe
bezoeker zal niet bekend zijn met de betekenis van dit icoon, laat staan Hyperspace, dus een
begeleidende tekst waarin wordt uitgelegd wat het icoon betekent, zou irritatie kunnen
voorkomen.
Veruit de meeste participatie wordt geboden via het onderdeel fan fun. Er zijn polls
waarin de mening van de fan wordt gevraagd over bepaalde gebeurtenissen binnen de films.
Bij het onderdeel photo captions krijgt men elke week de mogelijkheid om een zo grappig
mogelijke tekst bij een foto te bedenken, en de leukste resultaten worden in het archief
geplaatst. Het is echter onduidelijk hoe en door wie de winnaars worden geselecteerd. De
mate van participatie zou hier verhoogd kunnen worden door leden de mogelijkheid te bieden
om te stemmen op de inzendingen via een poll.
Bij de link downloads kunnen allerlei Star Wars producten worden gedownload, van
wallpapers tot aan ringtones en gamedemos, waarvan er voor een aantal betaald moet worden.
Hier zit dus een commercieel aspect achter die fancontributie – zoals de mogelijkheid om
zelfgemaakte wallpapers toe te voegen – niet zomaar toelaat. De makers willen blijkbaar aan
downloads verdienen en fans zullen onofficiële websites moeten bezoeken om door fans
gemaakt materiaal te kunnen krijgen.
Het onderdeel webmasters biedt fans enkele codes die zij op hun eigen website kunnen
plaatsen en waarop het laatste Star Wars-nieuws te lezen is. De te plaatsen codes zijn
interessant voor de fan om zijn of haar identiteit te uiten. Thomas Erickson stelt dat op het
Internet identiteitsconstructie dan ook belangrijk is: “Personal pages and the world wide web
are not being used to 'publish information; they are being used to construct identity--useful
information is just a side effect. A personal page is a carefully constructed portrayal of a
person.” (Erickson, 1996). Door de codes aan te bieden, krijgen fans de kans om hun fandom
op hun eigen website te uiten, al kunnen zij hun persoonlijke website natuurlijk ook op eigen
wijze indelen met zelfgemaakte Star Wars-producten.
Bij wat er tot nu toe is besproken, is toch vooral sprake van eenzijdige communicatie,
van de makers naar de lezers toe, terwijl de fan niet of amper de mogelijkheid krijgt om erop
te reageren of om er iets aan toe te voegen. Bij de onderdelen fanfilms, blogs en forum is daar
echter meer mogelijkheid toe.

11
 Het onderdeel fan films staat niet op de website zelf. De link verwijst naar de website
van Atom Films10, en daar kunnen films die door fans zijn gemaakt, bekeken en bekritiseerd
worden.11 Daarnaast kan men eigen films online te zetten en deze kunnen tevens op het Star
Wars-forum besproken worden.12 De fans krijgen dus de mogelijkheid om hun eigen films te
produceren en te distribueren, al is het niet via de Star Wars-website zelf, maar via een
partnerwebsite. Lucasfilm is echter actief betrokken bij het proces, want er worden prijzen
uitgereikt door bijvoorbeeld Lucas zelve. Ook wordt er binnen de website zelve nadrukkelijk
melding van gemaakt doordat het een eigen pagina heeft.13
Bij het onderdeel blogs kunnen mensen hun eigen weblog oprichten, welke niet per sé
Star Wars als onderwerp dient te hebben.14 Deze blogs kunnen qua onderwerp onder elf
categorieën vallen, van blogs van mensen die aan Star Wars gewerkt hebben tot aan blogs van
een groep fans. Echter, alleen leden van Hyperspace kunnen een eigen blog beheren. De
mogelijkheid tot participatie is begrenst door de mate waarin iemand fan is: een betalend lid
mag een blog hebben, een niet-betalend lid kan er enkel op reageren, en een niet-lid kan ze
alleen maar lezen.
Op het forum kunnen Lucas Online-leden ook participeren. Het biedt fans de
mogelijkheid om informatie uit te wisselen en zowel Lucas Online-leden als Hyperspace-
leden kunnen er berichten posten. Het deelnemen aan het forum kan bovendien als participatie
aan een virtuele gemeenschap gezien worden, maar dit wordt in het volgende hoofdstuk
besproken.
Het forum heeft regels waar de leden zich aan dienen te houden. Naast de
gebruikelijke omgangsregels zijn er ook regels tegen het posten van originele producten, zoals
punt 4.6 uit de terms of use duidelijk maakt:

Lucas’s company policy does not allow it to accept or consider

creative ideas, suggestions, or materials other than those it has
specifically requested. Accordingly, we must request that no
visitors to this Site submit or send any original creative
materials, including but not limited to submissions of scripts,

10
“Atom Films: Star Wars” <http://www.atomfilms.com/af/spotlight/collections/starwars/> 2 juli 2005.
11
Voor de mogelijkheid tot het schrijven van reviews moet men zich echter apart registreren bij Atom Films.
12
“Fan Films [TDE]” <http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=60695&tstart=0> 4 juli 2005.
13
“Fan Films Archive” <http://www.starwars.com/community/fun/fanfilm/> 4 juli 2005.
14
“Star Wars Blogs” <http://blogs.starwars.com/> 5 juli 2005.

12
 story lines, fan fiction, characters, drawings, information,
suggestions, ideas or concepts. 15

Uit de terms of use blijkt dus dat leden geen fanfics, originele verhalen, of nieuwe karakters
mogen posten, behalve als daar om gevraagd wordt. Zo worden bijvoorbeeld wel fanfilms
gewaardeerd, terwijl deze toch net zoveel origineel materiaal kunnen bevatten als een
geschreven verhaal. Een aannemelijke reden is dat men met deze regel copyrightconflicten
wil voorkomen, maar vanuit het oogpunt van de fan kan het onderscheid tussen films en
fanfics vreemd overkomen.
In verschillende onderdelen van het forum wordt verwezen naar de terms of use, zoals
in een thread van een moderator over welke onderwerpen waar gepost mogen worden. Zo
wordt er gesteld bij het onderdeel over rpg’s dat er wel gesproken mag worden over rpg-
spellen, maar binnen de threads mag er niet aan roleplaying gedaan worden. De moderator
zegt hier het volgende over:

[Roleplaying] starts to creep on the "fan fiction" borderline

which breaches the 'creative submission' clause of the Terms of
Service. Threads in which online posters "roleplay" a situation
may get locked or deleted.16

Ook bij de blog feedback-thread op het forum wordt tegen fanfictie gewaarschuwd en
verwezen naar de terms of use:

Rule of thumb - if its a story, if it has characters, if it has a plot,

and especially if it is about Lucasfilm creations, then it will not
be allowed. You can, however, put your entry on a different
website and link to it.17

Enkele fans hebben echter de verwarring rond deze regels en wat er in het blog mag staan,
aangekaart. Hier citeert iemand bijvoorbeeld uit een andere thread waarin wordt verteld wat er
in blogs gezet mag worden:

15
Zie “Terms of Use” <http://www.starwars.com/site/copyright.html> 2 juli 2005.
16
“Categories on Star Wars Forums” <http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=87170> 2 juli 2005.
17
“Do Not Use Your Blogs For Fanfiction” <http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=224428> 5 juli
2005.

13
 ‘...So in short blogs can be diaries, mini-essays, editorials and
simply links to fun stuff found on the Web....
... or even your haiku odes to Bossk....
...As a blogger you have the unique chance to write what's on
your mind and share your musings...
...Show off your latest portrait of R2-D2 in ASCII art....’

These may be construed as allowing submission of creative

ideas, which is apparently against Terms of Use #6.18

Uiteindelijk geeft een moderator uitleg over waarom Lucas deze regels heeft ingesteld:

Well, from LFL's point of view, there are lots and lots and lots
of authors out there - the chances of someone out there coming
up with a similar storyline is significant, so it's likely that
coincidence could bite everyone in the behind.19

De regels die voor het posten van origineel werk worden gesteld, hebben dus te maken met
het voorkomen van copyrightkwesties. Er mogen echter wel links naar origineel werk
gegeven worden, zolang het werk zelf maar niet gepost wordt op de websites van Lucasfilm.20
Dit blijft wel een beperking voor de fans, vooral vergeleken met Jenkins’ drie trends van de
nieuwe participatiecultuur. De nieuwe media bieden creatieve mogelijkheden voor fans, maar
de oorspronkelijke makers houden in dit geval nog vast aan het copyrightstelsel van “de echte
wereld”.
Naast deze beperkingen, biedt de Star Wars-website fans wel de mogelijkheid om
informatie uit te wisselen. Een gemeenschap waar fans bij elkaar komen, wordt door
mediawetenschapper Marianne van den Boomen ingedeeld onder de term “passiecultuur”:
“deze culturen draaien om het delen van spel, plezier en passie – en dat delen maakt van dat
plezier een sociaal genoegen, iets wat meer is dan particuliere verstrooiing of informatie-
uitwisseling” (Boomen, 2000). Plezier ligt dus niet alleen in het kijken naar Star Wars alleen,

18
Ibidem.
19
Ibidem.
20
Zie bijvoorbeeld het volgende thread die gericht is op het bespreken van fanfiction: “Fan Fiction [TDE]”
<http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=56332&tstart=0> 6 juli 2005.

14
maar ook in het delen van informatie met anderen. Een fan kan meer plezier beleven door te
participeren aan een gemeenschap en dit zal in het volgende hoofdstuk verder uiteen gezet
worden.

15
 De Fangemeenschap

James Newman ziet het Internet als middelpunt van fanactiviteit en volgens hem vindt dit
plaats op websites, discussiegroepen en online fora. (Newman, 2004: 156). Fans verzamelen
zich online en vormen virtuele gemeenschappen en uiten zo hun fandom. Het is nu de vraag in
hoeverre er op de Star Wars-website sprake is van een virtuele gemeenschap. Ten eerste zal ik
ingaan op de definitie van gemeenschap en wat de aanleiding tot gemeenschapsvorming is.
Vervolgens zal aan de hand van deze definitie geanalyseerd worden in hoeverre de interface
uitnodigt tot gemeenschapsvorming, waar deze gemeenschapsvorming plaatsvindt en hoe en
waar er uitsluiting tot de gemeenschap is.
Virtuele gemeenschappen ontstaan door, en bestaan uit het delen van informatie, aldus
Marianne van den Boomen:

“Virtuele gemeenschappen ontstaan primair door een behoefte

aan (...) specifieke gecontextualiseerde en gepersonaliseerde
informatie, en die is eerder te vinden bij ervaringsdeskundigen,
lotgenoten en medefans dan in statische online catalogi en
encyclopedieën. Dat een voortgaande informatie-uitwisseling
tussen terugkerende deelnemers kan uitmonden in een virtuele
gemeenschap – een sociaal oriëntatiekader en bron van
onderlinge vriendschapsbanden naast vele andere real life
oriëntatiekaders – is eerder een zaak van toevallige chemie dan
van welbewuste planning (al speelt dat laatste bij onderhoud en
de continuïteit van virtuele gemeenschappen wel een grote rol).”
(Boomen, 2004, nog niet verschenen).

Zij definieert een virtuele gemeenschap als volgt: “[e]en gemeenschap van mensen die iets
met elkaar delen en iets voor elkaar over hebben. Ook al zien of horen ze elkaar nooit.
Uitgewisselde beeldschermtekst is voldoende om de communicatie en het gevoel deel uit te
maken van een sociale gemeenschap tot stand te brengen.” (Boomen, 1995).
Echter, fangemeenschappen worden, naast kennis, ook bij elkaar gehouden door
gedeelde uitingen van emotie en verlangen (Jenkins, 2002). In een artikel uit 1995 merkt hij
op dat fangroepen een cultural community zijn: “one which share a common mode of

16
reception, a common set of critical categories and practices, a tradition of aestetic production
and a set of social norms and expectations” (Tulloch, 1995: 144). Naast het uitwisselen van
informatie, gaat het dus ook om een passie, een cultuur, die de fans delen. Op de Star Wars-
website zijn twee plaatsen waar deze vorm van gemeenschapsvorming mogelijk is: de blogs
en het forum.
Niet betalende fans kunnen op de blogs reageren en hier kan interactie plaatsvinden
tussen de schrijver en de lezers, en de lezers onderling. Een blog kan enkel geschreven
worden door een Hyperspace-lid en er vindt dus uitsluiting plaats voor de niet-betalende
leden. Niet op alle blogs wordt gereageerd en sommigen zijn zelfs voor reacties gesloten.21
Bij de blogs waar wél op gereageerd wordt, gaat dit vaak met lukrake opmerkingen.22 Bij
sommige blogs vormt er zich een rij van opeenvolgende reacties, die veel aan een thread in
een forum doen denken, en de lezers reageren in soms ook op elkaar.23 Sommige blogs
bestaan zelfs uit een vraag, waar antwoord van wordt verlangd, wat ook veel gebeurt in het
Star Wars-forum (waarover later meer).24
Alleen in de twee laatstgenoemde voorbeelden kan er gesproken worden van
gemeenschapsvorming en dit is zeldzaam. Een verklaring kan zijn dat blogs in verschillende
categorieën zijn ingedeeld en binnen die categorieën is de enige vorm van rangschikking op
basis van de datum waarop het blog gepost is. Het is niet mogelijk om een lijst van favoriete
schrijvers bij te houden binnen de website, dus men zou de specifieke link via de eigen
browser op moeten slaan. De interface schiet hier dus te kort als het aankomt op
gemeenschapsvorming, aangezien de gebruiker door de onoverzichtelijkheid niet wordt
aangemoedigd om bepaalde blogs op die manier te volgen dat men er meerdere keren
terugkomt om reacties te lezen en zelf daarop te reageren. De mogelijkheid om in het eigen
online profiel een lijst van favorieten bij te houden en waar nieuwe updates worden vermeld,
zou een goede oplossing kunnen zijn om mensen terug te laten komen bij bepaalde blogs.
De fans kunnen elkaar ook vinden op het Star Wars-forum waar tevens, en op grotere
schaal, uitwisseling van informatie plaatsvindt. Het forum zou mensen aan de website kunnen
binden. Fans stellen bijvoorbeeld in het onderdeel waar de films besproken worden, geregeld

21
Zie bijvoorbeeld: “Sith Happens” <http://blogs.starwars.com/darthisma/4/comments> en “I’m becoming less
defined as days go by...” <http://blogs.starwars.com/GhostofCharlesBarkley/6/comments> 30 juni 2005
22
Zie bijvoorbeeld: “Zelda: The Way Videogames Should Be”
<http://blogs.starwars.com/myempire/16/comments> 30 juni 2005.
23
Zie bijvoorbeeld: “The Most Overated Character in PT” <http://blogs.starwars.com/h-k-d/8/comments>
30 juni 2005.
24
Zie bijvoorbeeld: “A Lucas Error?” <http://blogs.starwars.com/blatervog/2/comments> 30 juni 2005.

17
vragen over bepaalde gebeurtenissen, van de interpretatie van dialogen tot aan filmtechnische
vragen:

I am [wondering] exactly how was the new Jabba scene done ?

What did the old one look like ? Is this a deleted scene ? Was a
puppet used the first time ? And why is Greedo in this scene
after being shot already ? Etc ......25

In dit geval werd de fan zowel op bepaalde stukken op de dvd’s gewezen, werd er een quote
uit de online Star Wars databank gehaald, en werd er via links naar bepaalde websites
verwezen.
Van vragen worden antwoorden verlangd en er moet dus onder de forumleden enige
wil bestaan om vragen te beantwoorden, anders vindt er geen communicatie plaats. De
behoefte om informatie te delen, zonder direct iets terug te vragen, wordt door Howard
Rheingold als volgt benoemd:

Reciprocity is a key element of any market-based culture, but

the arrangement I'm describing feels to me more like a kind of
gift economy in which people do things for one another out of a
spirit of building something between them, rather than a
spreadsheet-calculated quid pro quo. (Rheingold, 1998).

Marianne van den Boomen licht dit in haar artikel Virtuele bindingen en netwerkeffecten
verder toe: “Voor alle soorten gebruikers is een boel te vergaren in die economie van de
erkenning: aandacht, zelfbevestiging, naamsbekendheid, exposure, reacties, contra-informatie,
sociale contacten, plezier.” (Boomen, 2004, nog niet verschenen). Deze “gifteconomie” is ook
van toepassing in het Star Wars-forum en niet alleen bij de onderdelen die de films
behandelen, maar ook in de off topic-sectie.
Op het forum worden namelijk niet alleen vragen gesteld die gerelateerd zijn aan Star
Wars, maar ook in het off-topic gedeelte, genaamd The Cantina, waar veruit de meeste posts

25
“How was the Jabba scene done originally ?”
<http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=228533&tstart=0> 27 juni 2005

18
worden gedaan.26 Hier worden allerhande discussies gevoerd of vragen gesteld, zoals de
volgende:

I happen to be going to Yellowstone for two weeks with my Boy

Scout Troop on Sunday. Does anyone have any advice to any
specific places I should visit?27

Ook hier worden verscheidene antwoorden gegeven, van eigen ervaringen en aanraders,
verwijzingen naar boeken of links, tot aan minder nuttige opmerkingen:

Watch out for the Moose poop28

Men probeert volgens van den Boomen dus een bepaalde vorm van erkenning te vinden door
anderen te helpen. Dit hoeft dus niet alleen met hun kennis van Star Wars, maar het is ook
mogelijk om mensen op andere gebieden te helpen, met zowel nuttige en minder nuttige
antwoorden, waarbij het hebben van humor ook waardering kan krijgen.
Er is tevens sprake van een zekere snelheid waarmee wordt gereageerd: binnen
vierentwintig uur waren er op de Yellowstone-vraag negen reacties. Vervolgens werd er pas
twee dagen later weer gereageerd, waarin de thread vervalt tot een gesprek tussen twee leden,
maar wat verder niets meer met het beantwoorden van de vraag te maken heeft. Dit gebeurt
vaker in threads en door Rheingold valt dit onder idle-talk:

26
Op 30 juni 2005 had The Cantina welgeteld 3616539 berichten, welke alle andere forumonderdelen in aantal
veruit overtreft. Op de tweede plaats qua posts staat het forumonderdeel dat gericht is op de laatst uitgekomen
film Star Wars: Revenge of the Sith, met 689851 berichten.
27
“Yellowstone Advice” <http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=228449&start=0> 30 juni 2005.
28
Ibidem.

19
 Idle talk is where people learn what kind of person you are, why
you should be trusted or mistrusted, what interests you. The
agora--the ancient Athenian market where the citizens of the
first democracy gathered to buy and sell--was more than the site
of transactions; it was also a place where people met and sized
up one another. It's where the word got around about those who
transgress norms, break contracts. Markets and gossip are
historically and inextricably connected. (Rheingold, 1998)

Dat bepaalde threads dus vervallen tot het bespreken van koetjes en kalfjes betekent dat de
leden elkaar leren kennen, niet alleen op fanbasis, maar ook hoe zij zich naar elkaar toe
gedragen en wat hun mening is over andere zaken. Zo kunnen mensen elkaar in bepaalde
dingen herkennen en op basis daarvan kan het zijn dat er subgemeenschappen binnen het
forum gevormd worden. Zo zijn er bijvoorbeeld threads te vinden die gericht zijn op zulke
subgroepen, zoals Christenen29 en vrouwelijke Star Wars fans30. The Cantina kan beschouwd
worden als het café waar de leden elkaar ontmoeten en over van alles en nog wat kunnen
praten. Het is tekenend dat het off topic-gedeelte van het forum veruit de meeste posts heeft,
want hier wordt juist de mogelijkheid tot idle talk geboden, waardoor de fans elkaar beter
leren kennen en ook overeenkomsten met elkaar kunnen vinden buiten hun fandom om.
Door de grote hoeveelheid topics is het echter wel moeilijk om het forum bij te
houden. De moderators doen nog hun best om met speciale threads aan te geven waar
bepaalde onderwerpen te vinden zijn, maar deze lopen altijd achter de feiten aan, aangezien er
om de haverklap nieuwe topics geplaatst worden. Toch zijn de speciale threads wel een goede
oplossing om de leden wegwijs te maken en om te voorkomen dat er verschillende threads
komen die hetzelfde onderwerp behandelen. Dit systeem brengt dus de nodige
overzichtelijkheid en gemak voor de leden – en dan vooral nieuwe leden die nog niet bekende
zijn met het forum – die hierdoor bepaalde threads kunnen vinden om deel te nemen aan
discussies. Juist door de terugkeer naar discussies kunnen gesprekken voortgezet worden en
de reacties van anderen op de post gevolgd worden, waardoor de communicatie beter
verloopt. Net als bij de blogs zou de mogelijkheid om threads aan favorieten toe te voegen
binnen het fanprofiel een goede aanvulling zijn.

29
“Christian Star Wars Fans, Part XVI” <http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=212236&start=0> 30
juni 2005
30
“It’s hard to find a lot of girl Star Wars fans”
<http://forums.starwars.com/thread.jspa?threadID=52680&tstart=0> 30 juni 2005.

20
 Op zowel het forum als op het blog wordt de mogelijkheid geboden om te participeren
binnen de fangemeenschap en daaruit volgend gemeenschapsvorming, maar er vindt wel
uitsluiting plaats op basis van lidmaatschap. De betalende leden kunnen een eigen blog
oprichten en hebben tevens meer mogelijkheden om hun identiteit uit te drukken door middel
van bijvoorbeeld avatars en een persoonlijk profiel. Door de onoverzichtelijkheid bij de blogs
is het bovendien voor mensen niet aantrekkelijk om terug te komen naar bepaalde blogs,
tenzij men de links zelf opslaat.
Binnen het forum wordt wel gepoogd om de overzichtelijkheid te behouden en dit
zorgt ervoor dat leden threads beter terug kunnen vinden en een discussie voortgezet kan
worden. Op het forum worden niet alleen vragen beantwoord, maar er vinden ook gesprekken
en discussies plaats op allerlei gebieden, waardoor de binding tussen fans niet meer alleen
door het gedeelde fandom bestaat, maar ook op andere gebieden. Zowel bij de blogs als het
forum zou een eigen lijst van favorieten een goede aanvulling zijn, waarin updates van blogs
en forumthreads bijgehouden worden en waardoor het lid makkelijker de betreffende threads
en blogs terug kan vinden om verdere discussies te lezen en voort te zetten. Dit moet ook in
het profiel van niet-betalende fans kunnen staan, aangezien zij met hun participatie aan het
forum en de blogs net zoveel kunnen bijdragen aan discussies als betalende leden.

21
 Conclusie

Niet alleen bij een première van een Star Wars-film zoeken fans elkaar op. De nieuwe media
hebben het mogelijk gemaakt om via het Internet contact te onderhouden en groepen te
vormen. Daarnaast is het produceren en distribueren van eigen materiaal, of het bewerken van
bestaand materiaal, makkelijker geworden. Dit levert echter vaak spanningen op met de
oorspronkelijke makers.
Dit onderzoek richtte zich op het community-gedeelte van de officiële website van Star
Wars met als vraag in hoeverre de interface aan fans mogelijkheden biedt om hun fandom te
uiten.
Bij de analyse werd ingegaan op wat er als interface beschouwd werd, en daaruit
volgde dat het communicatie en uitwisseling van informatie mogelijk maakt, maar dat er ook
bewuste keuzes van de makers achter liggen, zoals uitsluiting op basis van lidmaatschap.
Participatie is namelijk alleen mogelijk als men zich inschrijft bij de website en betalende
leden bleken meer features te krijgen. Zo werd de scheiding tussen betalende en niet-
betalende leden vooral duidelijk bij het weblog-systeem, waar alleen de Hyperspace-leden
een blog kunnen hebben, terwijl de Lucas Online-leden er alleen op kunnen reageren.
Dit werd duidelijk in de analyse van de website met de vraag in hoeverre er ruimte
voor participatie geboden wordt, aan de hand van de drie trends van de nieuwe
participatiecultuur van Jenkins. Bij de onderdelen news, fan events en fan clubs is sprake van
communicatie van de makers naar de gebruikers toe, maar leden krijgen niet de mogelijkheid
om op de berichten te reageren. Dit is alleen indirect mogelijk, via het forum. Door iconen
voor bepaalde links te zetten, werd duidelijk gemaakt dat die links alleen voor Hyperspace-
leden toegankelijk zijn, maar zonder een begeleidende tekst kan dit voor irritatie zorgen bij
bezoekers die niet bekend zijn met Hyperspace.
De onderdelen fanfilms, blogs en forum bieden de meeste mogelijkheden tot
participatie. Het maken van fanfilms wordt aangemoedigd door prijzen uit te loven, maar uit
de terms of use blijkt dat het posten van origineel materiaal, zowel op de blogs als op het
forum, niet gewenst is, behalve als daar uitdrukkelijk om wordt gevraagd. Jenkins’ eerste
trend stelt dat mensen dankzij nieuwe media oorspronkelijk materiaal kunnen archiveren,
annoteren, toe-eigenen, transformeren recirculeren. De eigenaars van dat oorspronkelijke
materiaal houden dit echter op de Star Wars-website zoveel mogelijk tegen: fans mogen wel
hun meningen en interpretaties delen, maar het posten van creatieve bewerkingen of

22
zelfgemaakt, oorspronkelijk werk wordt op de website niet toegestaan, al worden links naar
andere websites wel toegelaten.
Participatie, alhoewel beperkt door de makers, vindt plaats met meerdere fans. Dit
leidde ertoe dat ook de mate van gemeenschapsvorming op de website is geanalyseerd met
theorieën van Rheingold en Van den Boomen. Hierbij werd eerst uiteengezet wat als definitie
voor “gemeenschap” werd aangenomen. Een fangemeenschap wordt niet alleen gedefinieerd
door de uitwisseling van kennis, maar ook de uitwisseling van verlangen en emotie. Aan de
hand van die definitie werd gekeken in hoeverre de interface uitnodigt tot
gemeenschapsvorming, op welke plaatsen er sprake was van gemeenschapsvorming en waar
er sprake was van uitsluiting tot die gemeenschap.
Op twee plaatsen was er de mogelijkheid tot gemeenschapsvorming: bij de weblogs en
het forum. Bij de weblogs was het echter door de onoverzichtelijkheid moeilijk om blogs
terug te vinden en daardoor werd het niet aangemoedigd om discussies in te zetten in de
reacties op het blog. Bovendien vindt hier uitsluiting plaats, doordat enkel de betalende leden
een weblog kunnen schrijven.
Op het forum worden op grote schaal informatie en emoties uitgewisseld en dat hoeft
niet alleen over Star Wars te gaan. Bij vragen wordt er hulp geboden en dit heeft volgens
Rheingold als reden dat mensen erkenning binnen de gemeenschap zoeken. Het helpen van
anderen zonder daarvoor iets terug te vragen past in zijn “gifteconomie” en dit vindt in grote
mate plaats op het forum, zowel met vragen over de films tot aan raad over een trip naar
Yellowstone.
Er zijn een aantal threads waarin allerhande zaken rond het leven van de mensen
besproken wordt. Dit kan gezien worden als idle talk, waarbij de leden elkaar buiten het
fandom leren kennen. Hierdoor kunnen meningen gevormd worden over de persoon zelf en
daaruit volgend worden zelfs subgemeenschappen opgericht waarin fans met bepaalde
overeenkomstige eigenschappen elkaar opzoeken. De populariteit van het off topic-gedeelte
bewijst dat de fans elkaar graag beter leren kennen buiten het fandom om.
Zowel het forum als de blogs hebben door hun omvang het probleem al snel
onoverzichtelijk te zijn. Een mogelijke oplossing is om mensen, zowel de betalende als de
niet-betalende leden, de mogelijkheid te bieden om favoriete blogs en threads in een lijst op te
kunnen slaan, zodat zij op de hoogte worden gehouden van updates en de betreffende posts
makkelijk kunnen terugvinden.
Voor een Lucas Online-lid biedt de website beperkte participatie, want zij zijn
gebonden aan de regels die gesteld zijn door de makers. Fanproductie wordt daarbij zelfs

23
zoveel mogelijk vermeden. De eigenaars van Star Wars willen hoe dan ook hun rechten
beschermen. Als het de promotie van de films bevordert, moedigen zij bepaalde fanproducties
aan, zoals bij de fanfilms gebeurt, maar andere creatieve inzendingen worden niet toegestaan.
Deze interface staat wel gemeenschapsvorming toe en fans kunnen met elkaar communiceren.
Echter, alleen betalende leden kunnen alles wat de interface aanbiedt, gebruiken. Fans die
daar het geld niet voor over hebben of zich niet willen laten tegenhouden in hun activiteiten,
zullen naar een website moeten zoeken die door en voor fans is opgericht en waar meer
vrijheid wordt geboden. Alleen daar kunnen fans, wel of niet de rechten van Lucasfilm in
achtnemend, de mogelijkheden van de nieuwe media ten volle benutten.

24
 Bronnen

Apple. “Macintosh Human Interface Guidelines” 1987

<http://developer.apple.com/documentation/mac/pdf/HIGuidelines.pdf> 6 juli 2005
Boomen, Marianne van den. Internet-ABC voor vrouwen: een inleiding voor datadames
en modemmeiden. Amsterdam: Instituut voor Publiek en Politiek, 1995.
<http://www.xs4all.nl/%7Eboom/hs8.html>
Boomen, Marianne van den. Leven op het 3et: de sociale betekenis van virtuele
gemeenschappen. Amsterdam: Instituut voor Publiek en Politiek, 2000.
<http://www.xs4all.nl/~boom/boek/>
Boomen, Marianne van den. Virtuele Bindingen en 3etwerkeffecten. Nog niet verschenen.
Erickson, Thomas. “The World Wide Web as Social Hypertext” 1996
<http://www.pliant.org/personal/Tom_Erickson/SocialHypertext.html> 6 juli 2005.
Jenkins, Henry. Textual Poachers: Television Fans and Participatory Culture.
London/New York: Routledge, 1992.
Jenkins, Henry. “Star Trek Rerun, Reread, Rewritten: Fan Writing as Textual Poaching.”
uit: H. Newcomb (ed.) Television. The Critical View. New York/Oxford: Oxford
University Press, 1994: 451-473.
Jenkins, Henry. “Interactive Audiences? The ‘Collective Intelligence’ of Media Fans” uit:
Dan Harries (ed.) The 3ew Media Book. London: BFI, 2002: 157-170.
<web.mit.edu/21fms/www/faculty/henry3/collective%intelligence.html>
Manovich, Lev. “Cinema as a Cultural Interface” 1997
<http://www.manovich.net/TEXT/cinema-cultural.html>
Newman, James. Videogames. London and New York: Routledge: 2004.
Nielsen, Jakob. “Report from a 1994 Usability Study” 1994
<http://www.useit.com/papers/1994_web_usability_report.html>
Rheingold, Howard. “Chapter Two: Daily Life in Cyberspace: How the Computerized
Counterculture Built a New Kind of Place” in: The Virtual Community: Homesteading
on the Electronic Frontier, 1998. <http://www.rheingold.com/vc/book/2.html> 29 juni
2005.
Simons, Jan. “Interface” in: Interface en cyberspace. Inleiding in de nieuwe media.
Amsterdam, 2002: 117-145.
StarWars.com “Star Wars: Welcome to the Official Site” <http://www.starwars.com/>
7 juli 2005.
Star Wars: Community “Community” <http://www.starwars.com/community/> 7 juli 2005.
Tulloch, John en Henry Jenkins. Science Fiction Audiences. London: Routledge, 1995.

25