NR 1 (572) 6 STYCZNIA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Walczyć zgodnie z prawem str. 11

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

ŻOŁNIERZ
NA MIARĘ
TYTANA
GENERAŁ MALINOWSKI: Zwrócić Irak Irakijczykom str. 14
WOJSKO: Boso, ale w mundurze str. 16
HISTORIA: POSTAWIĆ NA SPECJALISTÓW str. 48
NA CELOWNIKU
Dziesiąta zmiana zakończyła przygo-
towania do misji w Iraku. Czy w po-
równaniu do poprzednich zmian pod-
czas przygotowań do misji i wieńczą-
cych je ćwiczeń „Eufrat” coś się zmie-
niło?
– Tak. Każde ćwiczenia są przygoto-
wywane tak, by odpowiadały wymaga-
niom danej misji. Na szczeblu m.in.
Wojsk Lądowych działa zespół, który
zbiera doświadczenia i wnioski szkole-
niowe z dotychczasowych działań, a na-
stępnie uaktualnia bazę danych. Później
znajduje to odzwierciedlenie w zakre-
sie przygotowania szkolenia dowództw
sztabów i wojsk. Dodatkowo, odkąd
otrzymaliśmy zadanie przygotowania
X zmiany Polskiego Kontyngentu Woj-
skowego w Iraku, na bieżąco monitoru-
jemy sytuację. To, co dziś dzieje się
w Iraku, jest dla nas bazą.

Wie Pan już, jaki charakter będzie

miała X zmiana?
– Na razie korzystamy z tego, co rząd
określił dla IX zmiany. Już dziś mogę
jednak powiedzieć, że naszym głównym

Najtrudniejszy będzie okres

Aszury. To najważniejsze szy-
ickie święto religijne, trwa
ponad 40 dni. Przez naszą
prowincję przejdą setki tysię-
cy, a może miliony ludzi

zadaniem będzie doradztwo. Nie będzie

Zwrócić Irak
to misja bojowo-szkoleniowa. Realizu-
jemy program amerykański i przygoto-
wujemy się do wypełnienia roli Tacti-
cal Overwatch, czyli do kontrolowania
i wspierania irackich sił bezpieczeństwa.
Dziesiąta zmiana będzie stopniowo,
dzień po dniu, przekazywała coraz wię-
cej obowiązków Irakijczykom. Oczywi-
ście w mądry, odpowiedzialny sposób.
Rozmowa z gen. dyw. ANDRZEJEM
Czy po rekonesansie w Iraku uważa
MALINOWSKIM, dowódcą 12 Dywizji
Pan, że będzie to możliwe? Zmechanizowanej i najprawdopodobniej
– W Iraku dużo się zmieniło. W do-
brą stronę idzie program wzmacniania dowódcą X zmiany PKW Irak
i przygotowywania irackich sił bezpie-
czeństwa. Wydaje się, że uda się wypeł- Siły irackie nie cieszyły się dotąd naj- – gen. dyw. Tadeusz Buk – przekazał-
nić cel, jaki postawił przed nami pre- lepszą opinią, często kwestionowano by im odpowiedzialność. Według mnie,
mier Donald Tusk, czyli przekazanie ich zdolność bojową. Naprawdę uwa- jednym z powodów, dla których tak się
prowincji Kadisija Irakijczykom i wy- ża Pan, że Irakijczycy są dziś gotowi nie stało, jest niedoposażenie tamtej-
cofanie polskich żołnierzy z tego kraju. do samodzielnego zapewniania bez- szych sił bezpieczeństwa. Iraccy żołnie-
Dziś nie wiem jeszcze, czy dokona te- pieczeństwa prowincji? rze nie mają wystarczającej ilości uzbro-
go X zmiana. Wiele zależy od rozwoju – Dzisiaj jeszcze nie. Gdyby tak by- jenia i amunicji. Część przekazywane-
sytuacji, ale jesteśmy optymistami. ło, to obecny dowódca kontyngentu go przez Amerykanów sprzętu ginie.

14 Polska Zbrojna nr 1/2008

WSZYSTKO
ZAPIS || FORUM
ZAPIS FORUM || NA O... | WOJSKO
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU 3 BLTr| KULISY | PORADY | PO SŁUŻBIE | HISTORIA | MILITARIA | PRASA | ŚWIAT | TO I OWO

Po prostu ginie?
– Trudno powiedzieć, co się z nim
dzieje. Możemy tylko spekulować. Ist-
nieje też problem korupcji, szczególnie
wśród miejscowej policji.
Czego przyszły dowódca X zmiany
obawia się najbardziej?
– Podczas naszej obecności odbędą
się wybory do lokalnych władz, ale
najtrudniejszy będzie okres Aszury.
To najważniejsze szyickie święto re-
ligijne – trwa ponad 40 dni i ma cha-
rakter pielgrzymki do świętych miast,
– Tak. Piloci zostali dobrze wyszko-
leni w Polsce. Najważniejsze, że lata-
ją w nocy. Działania w Iraku są prowa-
dzone przez całą dobę. W przeszłości
mieliśmy do czynienia z sytuacją, gdy
w nocy na trasie konwoju wyjeżdżają-
cego rano podkładano ładunki wybu-
chowe. Rozpoczęliśmy więc patrolo-
wanie w nocy, by temu zapobiegać.
Śmigłowce świetnie wspierają żołnie-
rzy w pojazdach. Huk wirników dzia-
ła odstraszająco. Zainicjowany przez
dowódcę Wojsk Lądowych gen. broni
Waldemara Skrzypczaka program do-
czeń w tym zakresie nigdy nie będzie
za dużo. Chodzi tu i o wiedzę, i o wy-
robienie odpowiednich nawyków, reak-
cji w sytuacji zagrożenia i ogromnego
stresu.
W tej kwestii ważne jest wsparcie psy-
chologów…
– Oczywiście. Żołnierz cały czas jest
objęty opieką, nie może być pozosta-
wiony samemu sobie. Patrzymy na ten
problem w kategoriach współpracy i za-
ufania. Dziś ja zależę od kolegi, jutro
on może zależeć ode mnie. Musimy być

W dobrą stronę idzie program

wzmacniania i przygotowywania
irackich sił bezpieczeństwa. Wydaje się,
że uda się wypełnić cel, jaki postawił
przed nami premier Donald Tusk,
czyli przekazanie prowincji Kadisija
Irakijczykom i wycofanie z Iraku

takich jak Karbala czy Nadżaf.
Przez naszą prowincję przejdą set-
ki tysięcy, a może miliony ludzi.
Naszym celem będzie zapewnie-
nie im bezpieczeństwa. Tak duży
tłum jest łatwym celem, może
ŚNIEWSKI (2)
posażenia śmigłowców w noktowizję
zostanie teraz rozszerzony na pozosta-
łe typy śmigłowców, jakimi dysponuje
polska armia. Bardzo się cieszę, że
z tym ruszyliśmy, ponieważ mieliśmy
duże opóźnienie w stosunku do innych
wzajemnie pewni, że z naszą psychiką
wszystko jest OK.
Lepiej więc jechać na misję z do-
świadczonymi żołnierzami, którzy by-
li już w Iraku, znają zagrożenia, ale

dojść do tragedii. Trudny będzie
również czas rotacji i przekazy-
wania obowiązków.
JAROSŁAW WI
armii. mogą być obciążeni np. stresem pola
walki, czy raczej brać ze sobą „świe-
Czy po incydencie w Afganistanie żoł- żych” żołnierzy?
nierze jadący do Iraku mają dodat- – Nie można jednoznacznie odpowie-

Do 31 października ostatni pol- kowe zajęcia z prawa międzynarodo- dzieć. Życie i moje doświadczenia oso-
ski żołnierz ma opuścić Irak. wego, z psychologii pola walki lub biste wskazują, że bywa różnie. Dobrze
A co się stanie ze sprzętem? Za- prawa użycia siły? jest, jeśli są ludzie, którzy już mają
pewne doświadczenie, znają teren,

Irakijczykom
wiedzą, jak się poruszać, jak się za-
chowywać. Gdybym miał jednoznacz-
nie odpowiedzieć na to pytanie, to my-
ślę, że dobrze jest, gdy w skład misji
wchodzą „weterani”.

I Pan zabiera samych rutyniarzy?

bierzemy wszystko do Polski, czy
część wyposażenia przekażemy Ira-
kijczykom?
– Nie jestem w stanie odpowiedzieć.
Uzgodniliśmy z gen. Bukiem przepro-
wadzenie inwentaryzacji. Ten proces już
trwa. Dziesiąta zmiana będzie typowa-
ła sprzęt do ewentualnego przekazania,
ale decyzja musi zapaść tu, w kraju.
To trudna sprawa.
Jeśli mówimy o sprzęcie, to nie spo-
sób nie zauważyć, że nasze wyposaże-
nie ewoluowało w trakcie misji. Dziś
mamy w Iraku np. Sokoły wyposażo-
ne w termowizję…
– Te zagadnienia zawsze były przed-
miotem przygotowania żołnierzy wyjeż-
dżających na misję. Pamiętam moją
pierwszą misję – w Libanie w 1995 r.
Tam również szkoliliśmy kontyngent
z tej problematyki. Jednak muszę przy-
znać, że po Nangar Khel podkreślamy
ten wątek. Chcemy ponad wszelką wąt-
pliwość wykluczyć sytuację, w której
nasi żołnierze złamaliby prawo. To nie-
dopuszczalne. Sam fakt, że w Afgani-
stanie doszło do tego incydentu, powi-
nien u każdego dowódcy wzmóc czuj-
ność – czy zrobiłem wszystko, co mo-
głem? Czy w trudnych sytuacjach moi
żołnierze zareagują odpowiednio? Ćwi-
– Nie. Siłą rzeczy będą żołnierze ja-
dący po raz trzeci czy czwarty. Ale po-
nad 30 procent żołnierzy pojedzie po
raz pierwszy.
Chętnych do wyjazdu nie brakowało?
– Na niektórych stanowiskach nie
– przede wszystkim na tych prostych,
żołnierskich. Są jednak pewne proble-
my. Największe zmartwienie mamy
z personelem medycznym. Jest kłopot
z naborem lekarzy do misji. Wina leży
po stronie systemu – potrzebne są nowe
uregulowania prawne. 
Rozmawiał
Jakub Czermiński

nr 1/2008 Polska Zbrojna 15

WOJSKO PRZETARGI

ARTUR GOŁAWSKI

Sąd uznał nieodwołalnie, że

firma, która na zlecenie instytucji
publicznej stworzy wzór
przedmiotu, nie może startować
w przetargu na jego produkcję,
bo znajdzie się w sytuacji
uprzywilejowanej. Ponieważ na
projekcie w porównaniu
z dostawami seryjnymi nic się nie
zarabia, nikt nie zechce
projektować dla armii. Straci
sens projekt modernizacji
wyposażenia naszych żołnierzy
o kryptonimie Tytan. A może być
jeszcze ciekawiej.

W 2007 r. Agencja Mienia Wojskowe-

go usiłowała kupić 89903 pary trzewi-
ków letnich wz. 926, które miały trafić
do wszystkich żołnierzy zawodowych.
Za pierwszym razem postępowanie opro-
testowała firma Wojas z Nowego Targu.
W ponowionym przetargu, na analogicz-
nych warunkach, protest złożyły LZPS
Protektor z Lublina. W pierwszym prze-
targu ta spółka przyłączyła się do prote-
stu Wojasa. Walka producentów o zlece-
nie warte ponad 25 mln zł dwukrotnie

BOSO, ALE W MU
kończyła się niekorzystnym dla agencji
orzeczeniem zespołu arbitrów Urzędu
Zamówień Publicznych i rozprawą w Są-
dzie Okręgowym w Warszawie. Agencja
była zmuszona anulować postępowanie.
W ten sposób, choć trzewiki oficjalnie
wprowadzono do ekwipunku kadry od
1 maja, wciąż są niedostępne. Teoretycz-
nie żołnierze mogliby je kupić prywat-
nie, lecz żaden z producentów nie oferu-
je ich w detalu. Jestem niemal pewien,
że i w kolejny sezon letni wojsko wma-
szeruje w trzewikach starego typu, bo
mogą być one wydawane przez dwa la-
ta z zapasów jako zamienniki nowego
obuwia. Mamy pat, który może dopro-
wadzić do paraliżu zakupów munduro-
wych, a nawet wykolejenia prowadzone-
go w Departamencie Polityki Zbrojenio-
wej MON projektu modernizacji wypo-
sażenia i uzbrojenia indywidualnego żoł-
nierzy „Tytan”.
JEDEN TAKI WYROK
Sąd w wyroku z 14 listopada oddalił
w całości skargę AMW na postanowie-
nie zespołu arbitrów UZP z 5 września,
unieważniające postępowanie na dosta-
wy trzewików letnich (sygnatura akt V
Ca 1998/07). Tym samym przychylił się
do orzeczenia arbitrów i protestującego
Protektora, że w ponowionym przetargu
jedyną ofertę złożyła firma, która powin-
na być wykluczona z postępowania, bo
znajduje się w uprzywilejowanej pozycji
w stosunku do innych wykonawców.
W prawomocnej sentencji wskazano, że
buty zamawiane przez agencję były ta-
kie same jak model, który testowali żoł-
nierze, nim oficjalnie zaakceptowało go
wojsko, i że wojskowa dokumentacja
techniczna jest taka sama jak dokumen-

16 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
SYLWIA GUZOWSKA
MUNDURZE
tacja zakładowa projektanta obuwia,
przedsiębiorstwa Demar, złożona w Woj-
skowym Ośrodku Badawczo-Wdrożenio-
wym Służby Mundurowej w Łodzi. We-
dług sądu firma ta uczestniczyła w przy-
gotowaniu postępowania, co oznacza
naruszenie ustawy „Prawo zamówień
publicznych”.
Wydaje się, że wyrok sądu i jego ar-
gumentacja stanowią precedens z dwóch
względów. Po pierwsze, wykonawca,
który złożył jedyną ofertę w przetargu,
brał udział w pracach badawczo-wdro-
żeniowych nad prototypem trzewika let-
nr 1/2008
| | |
| |
niego w 2006 r., a więc w czasie poprze-
dzającym rozpoczęcie przygotowania po-
stępowania. Po drugie, zakładowa doku-
mentacja złożona przez wykonawcę do
oferty musi zawierać wszystkie postano-
wienia wojskowej dokumentacji; w prze-
ciwnym razie firma ta podlegałaby wy-
kluczeniu z przetargu, bo jej oferta nie
odpowiadałaby treści specyfikacji istot-
nych warunków zamówienia.
Z całego zamieszania wynika dla re-
sortu obrony następujący wniosek:
przedsiębiorca, który projektuje towar
przyjęty za wzór przez MON, nie wy-
startuje już w przetargu na dostawę par-
tii seryjnej towaru, powstającego na
podstawie stworzonej przez niego do-
kumentacji. Jest bowiem, jak uznał sąd,
EKSPERT
Marek Dewódzki,
prezes Demaru:
– To nie jest normalna sytuacja.
Istnieje potencjalne zagrożenie zablo-
kowania wszystkich tego typu przetar-
gów w przyszłości. Sądy w orzecze-
niach są niezawisłe, lecz czy mogą
nie stosować obowiązującego nas
prawa europejskiego? Może to być
wynik braku kontroli nad orzecznic-
twem, bo sądu rozstrzygającego skar-
gę na orzeczenia arbitrów nikt już nie
kontroluje. Wydaje mi się, że uregulo-
wania prawne w odniesieniu do tej
procedury pozostawiają dużo do ży-
czenia. Tak jak wiele do życzenia po-
zostawiają standardy konkurencji.
bardziej przygotowany od konkurentów
do wykonania zlecenia.
Trzewiki wz. 926/MON nie wzięły się
z półki sklepowej. Powstały w ramach
pracy badawczo-rozwojowej, jednej
z wielu prowadzonych przez DPZ MON.
W jej trakcie oceniano 17 wzorów obu-
wia przedstawionych przez pięciu pro-
ducentów. Od producenta (Demar), któ-
rego wzór wyrobu 20-osobowa komisja
uznala za najlepszy, departament odku-
pił autorskie prawa majątkowe, a Woj-
skowy Ośrodek Badawczo-Wdrożenio-
wy Służby Mundurowej w Łodzi opra-
| |
cował na podstawie Demarowskiej doku-
mentacji zakładowej wojskową ostatecz-
ną dokumentację techniczno-technolo-
giczną (WDTT) na trzewiki letnie. Za-
twierdził ją ostatecznie DPZ MON.
– Zdarza się, że kupowany wzór i doku-
mentacja prototypu podlegają modyfika-
cji w ramach pracy rozwojowej, a doku-
mentacja dostosowywana jest do obo-
wiązujących przepisów resortowych
– wyjaśnia ppłk Krzysztof Kacprzak,
czasowo pełniący obowiązki komendan-
ta WOBWSM.
– Od 2006 r. minister, działając za po-
średnictwem departamentu i naszego
ośrodka, wykupił od projektantów pra-
wa autorskie do dziewięciu wyrobów
mundurowych, w tym do trzewików let-
nich. Cenę sprzedaży wzorów, dokumen-
tacji i autorskich praw majątkowych wy-
konawca proponuje w przetargu. Firmy,
z jakimi mieliśmy do czynienia, ofero-
wały za autorskie prawa majątkowe od
1 zł plus VAT do 5000 zł plus VAT. Naj-
wyższa cena dotyczyła półbutów mę-
skich – przyznaje pułkownik. Wcześniej
WOBWSM wspólnie z wykonawcami
przygotowywał wyroby, które następnie
produkowano na podstawie dokumenta-
cji opracowywanych w ośrodku. W la-
tach 2004–2006 wykonawcy partii pro-
totypowych musieli składać oświadcze-
nia, że wykonując wyroby, nie nabyli do
nich autorskich praw majątkowych.
Pamiętamy, że nieco wcześniej wy-
buchł spór między MON a firmami-au-
torami projektów przedmiotów mundu-
rowych. Nowa metodyka tworzenia pro-
jektów miała zapobiegać swarom na li-
nii wojsko–przedsiębiorcy. Dziś wydaje
się, że były to pobożne życzenia. – Sprze-
daliśmy WOBWSM prawa do projektu
trzewika za 1 zł plus VAT. Od tego mo-
mentu nie mamy już praw do tego wzo-
ru. Teraz żądałbym za naszą pracę ze 100
tys. zł. Na tę cenę złożyłaby się praca lu-
dzi, inwestycje w narzędzia i formy, stra-
cony czas oraz skutki wykluczenia
z przetargu – konkluduje Marek Dewódz-
ki, właściciel Demaru.
SZTUKA BLOKADY
Można pomyśleć, że cała sprawa to
błahostka. W kategoriach gospodarki na-
rodowej tak zapewne jest. Ale w mikro-
organizmie, jakim jest wojsko, jest ona
jak piasek wsypany w tryby pracującej
maszyny. Werdykt sądu, ostateczny i pre-
cedensowy, wykluczy z przetargów na
dostawy do wojska firmy-autorów pro-
jektów artykułów mundurowych. Bo mi-
mo sprzedaży praw autorskich startują
one w przetargach AMW i często je wy-
grywają! Teraz nie powinny nawet po- 
Polska Zbrojna 17
AAAAAAA PRZETARGI
WOJSKO PROBLEM
AAAAAAAA
T A J E M N I C E W D T T
W ojskowa dokumentacja techniczno-technologiczna jest dokumentem dostępnym dla każdego podmiotu gospodarczego, zain-
teresowanego zdobyciem kontraktu z wojskiem. Sposób jej udostępniania wykonawcom jest wskazywany w SIWZ. Warunkiem
otrzymania WDTT jest złożenie przez wykonawcę pisemnego oświadczenia w biurze AMW, że wykorzysta ją jedynie dla produkcji na
rzecz wojska, a nie do produkcji na inne cele (handel powszechny). Procedura powstawania WDTT dla każdego zamawianego nowe-
go artykułu wynika z dwóch decyzji ministra obrony z 9 marca 2005 r., a także z norm obronnych NO-06-A101–108.

Co na to prawo europejskie?
P ostanowienia dyrekty-
wy 2004/18/WE
Parlamentu Europejskiego
z zamawiającym w przed-
miocie dotyczącym w ja-
kimś zakresie tego doku-
mawiające mogą, przy wy-
korzystaniu dialogu tech-
nicznego, poszukiwać lub
z 31 marca 2004 r. w spra- mentu (Aleksandra korzystać z doradztwa, któ-
wie koordynacji procedur Sołtysińska. Europejskie re może znaleźć zastoso-
udzielania zamówień pu- Prawo Zamówień wanie w trakcie przygoto-
blicznych na roboty budow- Publicznych. Komentarz. wywania specyfikacji, pod
lane, dostawy i usługi nie Zakamycze 2006, warunkiem jednak, że ta-
zawierają nawet pośred- str. 212–216). Preambuła kie doradztwo nie spowo-
niego zakazu uczestnictwa powołanej dyrektywy duje ograniczenia konku-
w postępowaniu o zamó- w punkcie 8 wskazuje rencji”. Dyrektywa ta sta-
wienie publiczne wykonaw- wręcz, że „przed rozpoczę- nowi źródło interpretacji
cy, który przed powstaniem ciem procedury udzielania prawa krajowego, które po-
specyfikacji miał kontakt zamówienia instytucje za- winno być z nią zgodne.

bierać specyfikacji istotnych warunków Ppłk Kacprzak wspomniał o dziewię- już w DPZ projektu Tytan – ambitnej
zamówienia, bo to dla nich strata czasu ciu wzorach artykułów mundurowych za- modernizacji ekwipunku polskiego
i pieniędzy. Ofiarą listopadowego wyro- projektowanych przez firmy, do których żołnierza piechoty XXI w. Który
ku będzie m.in. firma Kupczak Products, majątkowe prawa autorskie odkupił resort. z producentów zechce projektować no-
która jako jedna z pierwszych zaoferowa- Tych towarów nie będą mogły produko- we buty, mundury, bieliznę, kamizel-
ła wojsku nowoczesne obuwie. Teraz bę- wać firmy-projektodawcy. Ale przy du- kę kuloodporną, hełm, stawiając się
dzie ona zagrożona wykluczeniem z prze- żych umiejętnościach radców prawnych automatycznie poza szeregiem poten-
targu na trzewiki 928/ i adwokatów za za- cjalnych wykonawców, których zyski
MON. Wystarczy, że kon- Może warto rozważyć powrót grożone należy z wieloletnich i wielkoseryjnych dostaw
kurent dowie się, że firma uznać także przy- będą znaczące? Za 5 tys. zł nie zrobi te-
przystąpiła do postępowa- do sklepów mundurowych. szłe przetargi na go żaden. Nie wiadomo, czy znajdzie
nia na dostawę zaprojek- Żołnierze dostawaliby inne towary mun- się ktoś i za 100 tys. zł.
towanych przez siebie bu- durowe. Jeśli praw- Czy jest wyjście z mundurowego pa-
tów dla wojska i oprotestu- pieniężny ekwiwalent nicy zechcą po- ta? Może warto rozważyć powrót do
je zapis Specyfikacji Istot- grzebać w doku- sklepów mundurowych. Żołnierze do-
nych Warunków Zamó- wartości ekwipunku mentach sprzed lat, stawaliby pieniężny ekwiwalent warto-
wienia (SIWZ). Efektem polowego. Wojsku odpadłoby dowiedzą się, że ści także ekwipunku polowego i sami
będzie wykluczenie twór- twórcą trzewików musieliby zaopatrywać się w regulami-
cy wzoru z konkursu lub utrzymywanie części żołnierskich (919/ nowe trzewiki i kamizelki, od wybra-
unieważnienie przetargu. magazynów, a żołnierze MON) czy trzewi- nych samodzielnie producentów. Woj-
– Wiemy, że zdolny praw- ków tropikalnych sku odpadłoby utrzymywanie części
nik potrafi każdą SIWZ przestaliby narzekać na (920P/MON) jest składnic i magazynów, a żołnierze prze-
oprotestować. I na auto- LZPS Protektor. staliby narzekać na jakość ekwipunku.
strady, i na buty. Dlatego
jakość ekwipunku I pospieszą do Mieliby taki, jaki kupili. Jednak na po-
zakupy w naszym kraju agencji z wnio- wrót sieci sklepów mundurowych nie
ciągną się latami – ocenia M. Dewódzki. skiem o wykluczenie także i tej firmy warto liczyć. Musiałyby być w jakiś
– Proponowałem konkurentom, byśmy ra- z postępowania przetargowego. Bo ona sposób sponsorowane (zwolnione z po-
zem, w konsorcjum wyprodukowali let- wciąż będzie w uprzywilejowanej sytu- datków?), bo w małych garnizonach by-
nie trzewiki dla agencji, bo było mało cza- acji, choć od opracowania projektu mi- łyby nierentowne. Może więc rozwią-
su. Nie podjęli sprawy, tłumacząc się bra- nęło już kilka lat. zaniem jest utworzenie – na zlecenie
kiem mocy produkcyjnych. Wolą sprze- MON – serwisu handlującego przed-
dawać wojsku stary model trzewika, bo BACZNOŚĆ NA BOSO miotami mundurowymi w internecie, na
nie muszą inwestować w nowe technolo- Skutkiem wyroku może być postępu- wzór Allegro? Po 14 listopada wcale nie
gie i maszyny. Nie wykluczam, że jeśli jący paraliż w zakupach artykułów wygląda mi to na futuryzm.
oni wystartują w przyszłym roku w ana- mundurowych dla wojska. Informacje Tymczasem agencja planuje w naj-
logicznym przetargu, my go oprotestuje- o wyroku rozniosą się wśród przedsię- bliższych dniach i tygodniach ogło-
my i postaramy się o ich wykluczenie. biorców konkurujących o zlecenia sić kilka przetargów na trzewiki, tak-
Tak oto banalne trzewiki stanęły jak ość AMW. Spodziewać się można też per- że letnie, o wartości od 1,2 mln do
w gardle wojska. turbacji we wdrażaniu zainicjowanego 5 mln euro. 

18 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

nr 1/2008 Polska Zbrojna 19

WOJSKO SZKOLENIE
BOGUSŁAW POLITOWSKI oszczędziła grubo ponad pół miliona zło-
tych. Inna sprawa, że nikt nigdy nie przy-
Wszystko wskazuje na to, że już niedługo w szkoleniu dzieliłby jednostce tyle amunicji, a już
strzeleckim szkło kontrolne, muszka uniwersalna, na pewno nie setek granatów do RPG.
Oszczędność amunicji nie jest jedynym
diafragma czy trójkąt jednolitości celowania pójdą walorem wykorzystania urządzenia tre-
w zapomnienie. ningowego Śnieżnik. Wiadomo przecież,
że nauka strzelania na prawdziwej strzel-
nicy wymaga wielu działań. Trzeba wo-
Amunicja do broni jest droga. Wojsko mówią użytkownicy, w dużych jednost- kół wystawić ubezpieczenia, potrzebna
ma ograniczone fundusze, które może prze- kach, przy dosyć intensywnym wykorzy- jest karetka z lekarzem, kierownik strze-
znaczyć na naukę strzelania. Broń też się staniu, wydatkowane przez MON pienią- lania, najczęściej oficer, a także amuni-
zużywa, co wiąże się z kolejnymi, wcale dze mogą się zwrócić już po roku. cyjny. Strzelania drużyną wymagają du-
niemałymi kosztami. Doświadczenie wska- Przykład? W treningach w Świętoszo- żej przestrzeni, czyli poligonu. W wielu
zuje, że aby żołnierza dobrze, a przy tym wie wykorzystuje się dziesięć karabin- jednostkach mogą się one odbywać zale-
oszczędnie nauczyć strzelać, potrzebne są ków Beryl. Z każdego w ciągu niespeł- dwie raz lub dwa razy w roku.
trenażery i symulatory. na kwartału oddano ok. 14 tys. pozoro- Prawdziwe strzelanie to także inne
W jednostkach i ośrodkach szkolenio- wanych strzałów. W sumie strzelano więc przedsięwzięcia. Najpierw plan szkolenia,
wych funkcjonuje wiele różnych urzą- w przybliżeniu 140 tys. razy. Przyjmu- zapotrzebowanie amunicji, transport, pro-
dzeń do nauki strzelania. Na trenażerach jąc, że jeden nabój kosztuje ok. 2 zł, to tokóły zużycia, przygotowanie pola tar-
uczą się działonowi czołgów, BWP, ope- zaoszczędzono już około 300 tys. złotych czowego i wiele innych. Do Śnieżnika
ratorzy przeciwpancernych pocisków na samej amunicji do tego rodzaju bro- swoich podwładnych prowadzi tylko do-
kierowanych. Ciągle jednak brakowało ni. Jeśli dodamy, że w systemie strzela wódca drużyny, nie wykonując wcześniej
dobrego urządzenia do kompleksowej na- się także z dwóch PKM-ów, dwóch SWD, wielu żmudnych czynności i nie angażu-
uki strzelania żołnierza. W tym celu wy- czterech PM-84 oraz dwóch granatników jąc wielu innych ludzi i środków.
korzystywane są między innymi trenaże- RPG-7, to można uznać, że brygada na W rzeczywistych warunkach po odda-
ry TCW-97 Cyklop. Jednak możliwości samej amunicji w jednym kwartale za- niu kilkunastu tysięcy strzałów broń się

KOMPUTEROW
tego urządzenia, mówiąc oględnie, są
ograniczone.
Drogi, ale skuteczny
Podczas 13. kieleckiego Międzynaro-
dowego Salonu Przemysłu Obronnego
w 2005 r. system Śnieżnik zdobył najwyż-
sze wyróżnienia: Grand Prix dla najlep-
szego produktu targów oraz nagrodę De-
fender dla najlepszego produktu w swo-
jej klasie.
Tuż po zakupieniu dostarczony został
do 17 Wielkopolskiej Brygady Zmecha-
nizowanej, ale nie zainstalowano go, po-
nieważ brakowało odpowiedniego po-
mieszczenia. W roku bieżącym przewie-
ziony został do 10 Brygady Kawalerii Pan-
cernej do Świętoszowa, gdzie od 20 wrze-
śnia jest intensywnie wykorzystywany.
– Kończymy właśnie szkolenie pod-
stawowe żołnierzy zasadniczej służby
wcielonych przed miesiącem. Naukę
strzelania rozpoczynaliśmy właśnie na
Śnieżniku. Prawdziwe strzelania na za-
kończenie szkolenia wypadły o wiele le-
piej niż w poprzednich wcieleniach – mó-
wi szef sekcji szkoleniowej brygady mjr
Ryszard Smoczyński. – Żołnierze zawo-
dowi też chętnie korzystają z urządzenia.
Najważniejsze jednak, że możemy szko-
lić całe drużyny, głównie zmechanizo-
wane, w prowadzeniu ognia podczas
obrony i ataku.
Fachowcy bardzo dobrze oceniają sys-
tem. Nie jest on co prawda tani – trzeba
za niego zapłacić 2 mln zł – jednak kwo-
ta ta tylko z pozoru wydaje się spora. Jak

20 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

zużywa i powinna trafić do rusznikarza, Trenujemy, aby nie wystrzelać się z amu- a także wymiany magazynka po wystrze-
a może nawet na złom. W broni dołączo- nicji na samym początku walki. Gdy ata- laniu amunicji. Wrażenie normalnego od-
nej do Śnieżnika mimo intensywnej eks- kuje nas pluton zmechanizowany, muszę rzutu sprawia azot, który specjalnym
ploatacji nic się nie dzieje. nauczyć się wskazywania celu, uwzględ- przewodem wprowadzany jest do rury
niając możliwości danej gazowej po każdym
Nieograniczone możliwości broni. Mówiąc najprościej, Ćwicząc na Śnieżniku, oddanym strzale.
Pododdział może nie tylko uczyć się pro- Śnieżnik jest komputerową można sprawdzić się Żołnierze strzelają do
wadzenia ognia w różnych warunkach te- strzelnicą. W specjalnej ha- ekranu przypominające-
renowych i klimatycznych, lecz także ob- li, podzielonej na dwie czę- w różnych sytuacjach go kinowy. Dzięki spe-
serwacji, wykrywania i tego, jak wybrać ści, umieszczone są dwa sys- bojowych: od walki cjalnym rzutnikom ob-
odpowiedni moment otwarcia ognia, czy- temy. Pierwszy służy do na- razu można bardzo re-
jak efektywnie wykorzystywać posiadaną uki i strzelań indywidual- w terenie płaskim, alistycznie zobrazować
amunicję. nych. Drugi został przysto- pole walki, np. strzelni-
– Dowodzę żołnierzami zawodowymi. sowany do ćwiczeń zespo-
poprzez działania cy bojowej czy obsza-
Moi ludzie są dobrze wyszkoleni. System łowych. w terenie ru zabudowanego,
Śnieżnik pozwala jednak na zwiększanie Strzelania prowadzi się ze w wysokiej rozdziel-
stopnia trudności wykonywanych zadań. specjalnie dostosowanej zabudowanym czości. Na obrazie, jak
Szkoląc się tutaj, możemy sprawdzić się w broni. Każdy egzemplarz czy na punkcie na filmie, ukazują się
różnych sytuacjach bojowych: od walki w ma kilka czujników infor- cele. Zamiast pocisku
terenie płaskim, po działania w terenie za- mujących komputer o po- kontrolnym, tak jak broń emituje krótką,
budowanym czy na punkcie kontrolnym, łożeniu przełącznika ognia, niewidoczną wiązkę la-
tak jak na misji – mówi st. plut. Wojciech liczbie oddanych strzałów,
na misji serową. Układ śledze-
Chojnicki, dowódca drużyny z 10 Batalio- ustawieniu przyrządów celowniczych, nia punktów celowania broni oraz odda-
nu Zmechanizowanego Dragonów, który a nawet o tym, czy kolba została dobrze nych strzałów rejestruje punkty trafienia
właśnie zakończył szkolenie. przyłożona do ramienia. i przesyła je do komputera.
– Na Śnieżniku możemy się uczyć nie Broń treningowa, mimo że nie wystrze- Celne trafienie niszczy dany cel. Pu-
tylko celności oka, ale także reżimu ognia. liwuje pocisków, wymaga przeładowania, dło – pozostawia go na ekranie. Kompu-

WA STRZELNICA
EKSPERT
Płk Andrzej Pelc,
szef Oddziału Bazy
Szkoleniowej Wojsk
Lądowych:
– W 2007 roku zakupiono dwa trenaże-
ry Śnieżnik. Jeden jest już eksploatowa-
ny w 10 Brygadzie w Świętoszowie, dru-
gi zostanie niebawem uruchomiony
w 15 Brygadzie Zmechanizowanej
w Giżycku. W 2008 r. zamierzamy za-
kupić kolejne urządzenie, które trafi do
Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych
w Poznaniu. Nie wykluczamy, że w ko-
lejnych latach w razie potrzeby zostaną
kupione następne takie urządzenia
treningowe.
ter zlicza wystrzeloną amunicję, zmusza-
jąc żołnierza do wymiany magazynka.
Odgłosy każdego strzału imituje nagło-
śnienie.
– Przed strzelaniem komputerowo ka-
librujemy broń. Wyniki zależą już tylko
od umiejętności strzelca – tłumaczy kie-
rownik urządzenia treningowego st. chor.
Andrzej Doliwa. – Żołnierze chętnie
przychodzą tutaj strzelać. O atrakcyjno-
ści zajęć świadczy to, że często proszo-
ny jestem, aby nie robić przerwy w strze-
laniach.
Jak twierdzi st. chor. Doliwa, naucze-
nie się obsługi Śnieżnika nie jest trudne,
podobnie jak jego codzienna eksploata-
cja. Polega ona na obsłudze komputera
oraz na uzupełnianiu azotu w butlach
strzelców. Tygodniowo, przy intensyw-
nym wykorzystaniu, zużywa się w Świę-
toszowie jedną dużą butlę azotu, która
kosztuje około stu złotych.
Użytkownicy systemu nie znajdują
w nim wad. Jedyne uwagi dotyczą wizu-
alizacji. Zdaniem żołnierzy bardzo przy-
datne byłyby takie, które obrazują patro-
lowanie terenu podczas misji, np. w wa-
runkach górskich. Przydałyby się także
symulacje z wykorzystaniem wsparcia
lotniczego naprowadzanego na cel i po-
tyczek w bezpośredniej bliskości w tere-
nie zabudowanym.
Pewnie wytwórcy Śnieżnika pomyślą
o tym. Teraz, gdy urządzenie już funk-
cjonuje, jest to tylko kwestia napisania
odpowiednich programów komputero-
wych. 

Polska Zbrojna 21
 Cicha
WOJSKO SPRZĘT
NORBERT BĄCZYK

Spośród trzech flagowych programów modernizacji

technicznej naszego wojska wdrażanie pocisków Spike
wzbudza najmniejsze emocje. Lekka broń przeciwpancerna
nie jest przecież tak dobrym tematem dla mediów jak
Rosomaki czy F-16. Tymczasem Spike po cichu trafia do
kolejnych jednostek. Może nawet zbyt cicho.

Od chwili podpisania umowy między

MON a ZM Mesko SA oraz Bumarem
(polscy partnerzy izraelskiej firmy Rafael)
na dostawę 264 wyrzutni i 2675 przeciw-
pancernych pocisków kierowanych Spike
LR Dual minęły właśnie cztery lata. Zgod-
nie z nią całość wyposażenia, w skład któ-
rego oprócz wymienionej broni wchodzi
też m.in. 13 szkoleniowych trenażerów sta-
cjonarnych Spike oraz 33 trenażery polo-
we, ma trafić do polskich arsenałów w la-
tach 2004–2013.
Proces ten zaczął się realnie ponad trzy
lata temu i choć wartość kontraktu przekra-
cza 1,5 mld zł, nie wzbudza on takich emo-
cji jak wdrażanie Rosomaków czy Jastrzę-
bi. Duży wpływ ma na to bez wątpienia je-
go powodzenie – dostawy przebiegają ryt-
micznie i, co bardzo ważne, zgodnie z pa-
kietem kompensacyjnym dołączonym do
umowy w Polsce rozpoczęto już produk-
cję podzespołów do pocisków Spike. ZM
Mesko, dzięki transferowi odpowiednich
technologii, mogą prowadzić montaż final-
ny rakiet oraz wytwarzać do nich wybrane
elementy: wstępną i główną głowice bojo-
we, silniki startowy i marszowy, zbiornik
ciśnieniowy oraz zasobnik pocisku.
Cenne wzmocnienie
Czy broń taka jak nowe przeciwpancer-
ne pociski kierowane jest nam dziś potrzeb-
na? Zdecydowanie tak, ponieważ dotych-
czas używane pociski tego rodzaju, pa- Podstawowa
miętające jeszcze czasy Układu Warszaw-
norma eksploatacyj-
skiego, już dawno powinny zostać spisane
na dla Spike LR Dual wynosi
ze stanów. Nie odbędzie się to jednak zbyt
szybko. Spike LR Dual nie jest następcą dziesięć lat bez konserwacji, po-
wszystkich modeli starszych ppk, a jedynie tem można ją wydłużać. Polska zakon-
wybranych typów, przykładowo takich jak traktowała zaś 2675 pocisków. Bawiąc
Fagot. A zatem Spike trafia tam, gdzie sku- się statystyką, można napisać, że w tem-
teczna broń przeciwpancerna w czasie wal- pie czterech pocisków wystrzeliwanych
ki może okazać się najbardziej potrzebna rocznie w warunkach pokoju ostat-
– w pierwszej kolejności do batalionów pie- nie ppk Spike moglibyśmy
odpalić za ponad pół ty-
siąca lat
22 Polska Zbrojna
broń
| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
choty. Plan modernizacji i profesjonalizacji
sił zbrojnych zakłada, iż kolejne w pełni za-
wodowe lub przewidziane do uzawodowie-
nia bataliony liniowe powinny równocze-
śnie w pierwszej kolejności otrzymywać
najnowsze wyposażenie, w tym ppk. Nie
przez przypadek w 2005 r. pierwsza partia
24 wyrzutni trafiła zatem do 18 Batalionu
Desantowo-Szturmowego (oczywiście po
tym, jak jeszcze rok wcześniej dwie wy-
rzutnie odebrało toruńskie Centrum Szko-
lenia Artylerii i Uzbrojenia, które odpowia-
da za szkolenie operatorów ppk Spike
w Wojsku Polskim).
W kolejnym roku następne zestawy tra-
fiły do batalionów piechoty zmotoryzowa-
nej 17 i 12 brygad zmechanizowanych. Obie
brygady odebrały po 12 wyrzutni, po sześć
dla każdego batalionu. Docelowo powinno
ich być 18 w trzech batalionach piechoty
brygady, w każdym po sześć w kompanii
wsparcia. W 2007 r. nowe ppk zawitały do
7 Batalionu Kawalerii Powietrznej 25 Bry-
gady Kawalerii Powietrznej oraz do kolej-
nego batalionu 6 Brygady Desantowo-
Szturmowej, tym razem 16 batalionu po-
wietrzno-desantowego.
Według planów najbardziej nasycone
w nową broń powinny być szturmowe ba-
talionowy piechoty wojsk aeromobilnych
(6 BDSz, 25 BKPow), dysponujące aż
27 wyrzutniami każdy. Jest to związane
z charakterem ich działań, w czasie których
mogą być pozbawione wsparcia własnych
sił ciężkich, a zatem powinny być jak naj-
lepiej wyposażone w lekkie, ale precyzyj-
ne środki zwalczania broni pancernej prze-
ciwnika czy jego środków napadu powietrz-
nego (ręcznymi wyrzutniami Grom). Nato-
miast w przypadku piechoty zmotoryzowa-
nej, dziś używającej Rosomaków i BWP-1,
operatorzy Spike’ów nie są w drużynach
kompanii liniowych, ale razem z obsługa-
mi moździerzy wspierają kolegów w ra-
mach kompanii wsparcia batalionu zmoto-
ryzowanego.
Ogółem w latach 2005–2007 to właśnie
oddziały z czterech wspomnianych brygad
stały się głównym beneficjentem nowej bro-
ni. Do końca 2007 r. Wojsko Polskie ode-
brało już 86 wyrzutni oraz ponad 600 po-
cisków. Plany na kolejny rok przewidują
następne 39 wyrzutni i 390 rakiet.
nr 1/2008
| | | |
O ile wprowadzenie przenośnych wy-
rzutni Spike do batalionów szturmowych
nie stanowi większego problemu, ponie-
waż zakupiona przez nas odmiana izrael-
skiego pocisku nadaje się znakomicie dla
takich formacji, o tyle mariaż najnowsze-
go ppk z batalionami zmotoryzowanymi
rodzi pewne problemy.
Wyzwanie z Rosomakiem
Po pierwsze, jak dotąd taka broń nie zna-
lazła się w wyposażeniu „koni roboczych”
piechoty, czyli wspomnianych już BWP-1
oraz Rosomaków w odmianie bojowego
wozu piechoty. Wojsko nie zamierza jed-
nak rezygnować ze swych pierwotnych
koncepcji. Wszak uzbrojenie w Spike’u zo-
stało zaplanowane dla przynajmniej jedne-
go Rosomaka na każdy pluton, również
koncepcja modernizacji BWP-1 (Puma) za-
kładała wyposażenie go w nowe uzbroje-
nie, w tym właśnie przeciwpancerne poci-
ski kierowane. Niestety, ale minie jeszcze
sporo czasu, zanim w linii będzie można
zobaczyć bojowe Rosomaki, gdzie obok
działka 30 mm znajdzie się na nich także
wyrzutnia Spike.
Znacznie bliższa urzeczywistnienia jest
koncepcja przejściowa, czyli przekazanie
grupy Rosomaków operatorom ppk Spike
we wspomnianych kompaniach wsparcia
batalionów zmotoryzowanych. Dziś jest bo-
wiem tak, iż o ile kompanie liniowe rozwi-
jają się do walki wprost ze swych wozów
bojowych, o tyle kompania wsparcia prze-
mieszcza się samochodami ciężarowymi.
Idealnym rozwiązaniem byłoby zapewnie-
nie całemu batalionowi jednakowej trakcji,
w tym wypadku opartej na czteroosiowych,
cechujących się bardzo dobrymi własno-
ściami terenowymi Rosomakach. Wyma-
gałoby to jednak zbudowania m.in. pojaz-
du uzbrojonego w moździerz, nad czym
zresztą prowadzi się w Polsce stosowne pra-
ce (pojedynczy moździerz kal. 120 mm).
Gdyby każdy pluton liniowy miał również
swój BWP Rosomak uzbrojony w zintegro-
waną wyrzutnię ppk Spike, zbędne stałoby
się ich utrzymywanie w kompanii wspar-
cia. Na razie jednak właśnie tam się znaj-
dują i aby wykorzystać stojące bezczynnie
transportery bazowe, zdecydowano się
przekazać po cztery sztuki każdej takiej
| | |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
kompanii (trzy pojazdy do przewozu po
dwie wyrzutnie wraz z sześcioma żołnie-
rzami obsługi oraz wóz dowódczy). De-
monstrator został już przygotowany, a WZM
Siemianowice zaprezentowały go na ostat-
nim MSPO. W 2008 r. Rosomak do prze-
wozu obsług Spike’ów powinien przejść
próby i, jeśli zakończą się pomyślnie, za-
cząć trafiać do jednostek. Czy jest to roz-
wiązanie słuszne? Na plus opisywanej kon-
cepcji można zaliczyć to, że zagospodaro-
wuje najstarsze egzemplarze Rosomaków,
którym właśnie kończy się gwarancja i któ-
re dotąd stały bezczynnie. Z drugiej strony
taka „pancerna taksówka”, nieplanowana
przecież pierwotnie i będąca niczym innym
jak tylko wymuszoną prowizorką, może
zrodzić fałszywe przekonanie, że kwestia
wdrożenia ppk Spike do batalionów Roso-
maków znalazła swe rozwiązanie, a w kon-
sekwencji rzutować na dalsze prace nad roz-
wiązaniami docelowymi. Miejmy jednak
nadzieję, że tak się nie stanie.
Trening na sucho
Pocisk i wyrzutnia Spike są nowoczesną
bronią. Podobnie system nauki jego obsłu-
gi – trenażery umożliwiają symulowane
strzelania, rzecz niebagatelna jeśli uwzględ-
nić cenę pojedynczej rakiety wynoszącą ok.
100 tys. dolarów. Jednakże co innego strze-
lać pociskiem kierowanym na symulatorze,
a co innego w praktyce, gdy operator nie
ma już odwrotu, a wystrzelona przez niego
rakieta pędzi w kierunku celu z prędkością
180 metrów na sekundę. 4000 m przeleci
w czasie mniejszym niż pół minuty. A stre-
su związanego z prawdziwym strzelaniem
nie odda żaden trenażer ppk. Dlatego nale-
ży podkreślić, że w Polsce żołnierze obsłu-
gujący te nowoczesne zestawy strzelali
z nich do tej pory zdecydowanie zbyt rzad-
ko. Podawana norma zaledwie czterech
strzałów na rok jest nieporozumieniem
(i dokładnie tyle razy strzelano z nich
w 2006 r.). Cztery to my mamy pory roku,
a każda z nich jak wiadomo ma swoje uwa-
runkowania klimatyczne, mogące wpływać
na warunki pracy operatora ppk. Dlatego
pojawiły się plany znacznego zwiększenia
liczby odpalanych w warunkach poligono-
wych pocisków, może nawet do kilkunastu
rocznie. Zapasy na tym nie ucierpią. 
Polska Zbrojna 23
AAAAAAA MISJE
WOJSKO AAAAAAAA
Chłodny poranek, mgła i mżawka. Żołnierze z grupy bojowej 2 Batalionu
12 Brygady Zmechanizowanej ochraniają jedną z bram do bazy. Nagle rozlega się huk,
po czym słychać dzwonek alarmu. Moździerze! Terroryści!
O
d początku grudnia żołnierze
X zmiany PKW Irak brali
udział w kończących przygo-
towania do misji ćwiczeniach
„Eufrat X” na poligonach w Wędrzynie
i Drawsku Pomorskim. – Celem ćwiczeń
jest zgrywanie pododdziałów wyjeżdża-
jących na misję – mówi gen. dyw. Andrzej
Malinowski, dowódca 12 Dywizji Zme-
chanizowanej, planowany na dowódcę
X zmiany PKW Irak. – Chcemy przygo-
tować żołnierzy do sytuacji, które mogą
mieć miejsce w Iraku. W ćwiczeniach
w Drawsku wzięli udział żołnierze
z 12 Dywizji Zmechanizowanej, podod-
działy 25 Brygady Kawalerii Powietrznej,
1 Pułku Specjalnego oraz 49 Pułku Śmi-
głowców Bojowych. Obecni byli też
przedstawiciele sojuszniczych armii ze
Stanów Zjednoczonych (pluton Gwardii
Narodowej) i Litwy. Kierownikiem ćwi-
czeń był gen. dyw. Edward Gruszka, do-
wódca 2 Korpusu Zmechanizowanego.
Przede wszystkim współpraca
„Eufrat X” podzielono na dwa etapy.
Pierwszym, trwającym od 6 grudnia, by-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
TO JUŻ JEST
24 Polska Zbrojna
JAKUB CZERMIŃSKI
ły CPX – ćwiczenia sztabowe na mapach.
Sprawdzano wszystkie procedury sztabo-
we, które są realizowane w Iraku, m.in.
system obiegu informacji oraz systemy
planowania i zabezpieczania działań.
W tym czasie żołnierze szkolili się na po-
ligonie, wykonując strzelania i zadania
taktyczne. 12 grudnia rozpoczął się dru-
gi etap, tzw. Livex – ćwiczenia z wojska-
mi. Jest to jednoczesny sprawdzian dla
żołnierzy i sztabów. W praktyce spraw-
dza się systemy dowodzenia, rozpozna-
nia i ratunkowe. Żołnierze z grupy bojo-
wej, grupy działań specjalnych, załogi
śmigłowców – wszyscy odgrywają sce-
nariusze z Iraku.
Aby umożliwić wykonanie ćwiczeń,
w Ośrodku Szkolenia Poligonowego
Wojsk Lądowych w Drawsku Pomorskim
zbudowano dwa posterunki JSS (Joint
Security Station) na wzór tych z bazy
w Diwanii. Punkty JSS wyposażono
w broń, która jest używana w Iraku. Żoł-
nierze grupy bojowej ćwiczyli m.in. od-
pieranie ataku i pościg za terrorystami,
wspieranie bazy ogniem z moździerzy
oraz poruszanie się w konwojach. Jed-
nak „Eufrat X” to nie tylko strzelanie.
– Zakładamy, że w zakresie szkolenia bo-
jowego żołnierze są przygotowani – tłu-
maczy gen. Malinowski. – Ćwiczymy
przede wszystkim współpracę.
Błędy? Tylko w kraju
Płk Marian Kołaciński, odpowiedzial-
ny za przygotowanie elementów szkole-
niowych, a w ramach misji planowany na
szefa G7, tłumaczy: – Jeśli chodzi o przy-
gotowanie całej X zmiany, okres szkole-
nia na poligonach w Wędrzynie i Draw-
sku sprowadza się do oceny stopnia przy-
gotowania pododdziałów do misji. Na pa-
sie taktycznym Ziemsko ćwiczymy m.in.
operacje typu cordon & search (otocz
i przeszukaj). To bardzo ważne, będzie-
my to robili na misji, we współpracy
z iracką policją i wojskiem. Tutaj w role
irackich sił bezpieczeństwa wcielają się
żołnierze naszych pododdziałów.
Ćwiczenia cordon & search przebie-
gają sprawnie. Polscy żołnierze tworzą
wokół budynku zewnętrzny pierścień
– zarówno lądowy, jak i powietrzny, izo-
lując teren operacji. Pozycje bliżej
nr 1/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

obiektu zajmują Irakijczycy. Szybko do

akcji wchodzą siły specjalne. Przeszu-
kują budynek i po wymianie ognia za-
trzymują terrorystów. Ranny został pol-
ski żołnierz.
– W każdym działaniu bojowym, ja-
kie tu przeprowadzamy, używany jest
śmigłowiec Medevac. Im więcej takich
ćwiczeń, tym większa szansa na skutecz-
ną ewakuację rannych podczas misji
– komentuje ppłk Ostrowski.
Tym razem nie wszystko poszło ideal-
nie. Były problemy z koordynacją, śmi-
głowiec nadleciał za wcześnie, humvee
przyjechał za późno. Dowódcy poszcze-
gólnych pododdziałów dyskutują i usta-
lają przyczyny błędu. Lepiej popełniać
go tu, w kraju podczas ćwiczeń, niż
w Iraku, podczas prawdziwej walki.
X zmiana PKW Irak odleci z Polski
w styczniu. Wiemy już, że polscy żołnie-
rze pozostaną w Iraku do 31 październi-
ka 2008 r. Jeżeli polskie siły z Iraku bę-
dzie wycofywać X zmiana, żołnierze
– oprócz standardowego zadania wspie-
rania i kontroli irackich sił bezpieczeń-
stwa – otrzymają polecenie wytypowa-
nia sprzętu, który będzie mógł być prze-
kazany Irakijczykom. Nieoficjalnie mó-
wi się jednak, że czasu jest za mało
i X zmiana może nie zdążyć wypełnić
zadań związanych z zakończeniem irac-
kiej misji. Być może w tym celu będzie
musiała pojechać tam zmiana XI.  trzymać rozpędzoną cysternę z mate-
Trzy pytania do ppłk.
RAFAŁA OSTROWSKIEGO,
dowódcy grupy bojowej
Jesteście gotowi
do wyjazdu?
– Tak. Na poli-
gonach ćwiczyli-
śmy prawie mie-
siąc bez przerwy
– od 19 listopada w Wędrzynie, a od
6 grudnia w Drawsku. Moja grupa bo-
jowa liczy 245 żołnierzy. Wszyscy są
już po badaniach, mają odpowiednie
dokumenty.
Misja nie ma charakteru bojowe-
go, ale w przeszłości zdarzały się re-
gularne ostrzały bazy w Diwanii. Je-
steśmy gotowi, by się bronić?
– W strukturze X zmiany jest Kom-
pania Ochrony i Wsparcia, składająca
się m.in. z dwóch plutonów ochrony.
Dwóch, bo w bazie w Diwanii są dwie
bramy. Dla ochrony bazy przy każdej
z tych bram stoi w Iraku m.in. działko
przeciwlotnicze ZU-23-2. Dlaczego?
Świetnie nadaje się do prowadzenia
ognia do pojazdów terrorystów, także
lekko opancerzonych. Nie jest łatwo za-
riałami wybuchowymi, która próbuje
wedrzeć się do bazy. ZU-23-2 to dział-
ko o dużej mocy, które jest w stanie za-
trzymać każdy pojazd.
Nie było problemów ze znalezieniem
chętnych do wyjazdu na misję?
– W zasadzie nie. Jesteśmy batalio-
nem zawodowym. Żołnierz z batalionu
musi się liczyć z tym, że oddział zosta-
nie wyznaczony do misji. Oczywiście
każdy musi wyrazić zgodę na wyjazd,
ale nie brakowało chętnych. Lista ochot-
ników zapełniła się po dwóch–trzech
dniach. Miejsc było za mało, mamy li-
stę rezerwową. Przyjąłem zasadę, że
pierwszeństwo mają żołnierze z moje-
go batalionu. Mieliśmy natomiast drob-
ne problemy z obsadą niektórych sta-
nowisk specjalistycznych, np. koordy-
natorów ognia artylerii, ratowników
medycznych czy obsługi stacji mete-
orologicznej, którą ściągnęliśmy
z 23 Brygady Artylerii. Oceniając pro-
porcje, można powiedzieć, że 80 proc.
żołnierzy z mojej grupy bojowej jedzie
na misję pierwszy raz. Są jednak przy-
gotowani tak samo dobrze, jak ci, któ-
rzy już na misjach byli.

Dlaczego jadą na misję?

– Przymusu nie ma, każdy żołnierz musi wyrazić zgodę – mówi ppłk Rafał Ostrowski.
Jakie są więc motywy? Kpt. Paweł Nowacki, szef sztabu 2 Batalionu, tłumaczy: – Jadę
z poczucia obowiązku. Jestem żołnierzem. Nasz batalion został wyznaczony do udziału
w misji, więc jadę i ja. Nie wyobrażam sobie, żebym nie pojechał razem z moim batalio-
nem. Sądzę, że 90 proc. moich kolegów podziela mój pogląd. Niepokój oczywiście jest,
ale wiedzieliśmy, na co się decydujemy, w momencie wstąpienia do wojska.
Proszący o zachowanie anonimowości żołnierz dodaje: – To nasz zawód. Nie jedziemy
do Iraku, żeby wprowadzić miłość, równość i braterstwo. Jedziemy wykonywać swoją pra-
cę, z której utrzymujemy siebie i swoje rodziny.
– Nie można mieć do nikogo pretensji, że wynagrodzenie za pracę jest dla niego ważne.
Na misji żołnierz może zarobić więcej niż w kraju. To też przyciąga chętnych – dodaje
ppłk Ostrowski. – Mam żołnierza, który był na misji, kupił mieszkanie. Teraz chce spłacić
kredyt, więc jedzie na kolejną.

KONIEC
nr 1/2008 Polska Zbrojna 25
AAAAAAA SŁUŻBA
WOJSKO AAAAAAAA
ZDROWIA

W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA

Ptasia grypa to też sprawa wojska. Pracownicy Wojskowego Ośrodka Medycyny

Prewencyjnej w Bydgoszczy nie spodziewali się, że ich doświadczenia oraz procedury
wypracowane podczas ostatnich ćwiczeń w wykrywaniu i usuwaniu skutków m.in.

ŁOWCY MIKROB
ognisk wirusowych zachorowań drobiu okażą się tak szybko potrzebne w praktyce.

– Jesteśmy przygotowani do wykrywa-
nia chorób u zwierząt, jak również zakaź-
nych chorób odzwierzęcych groźnych dla
ludzi – podkreśla płk lek. med. Piotr Dzię-
gielewski, komendant bydgoskiego WOMP.
Sekcje rozpoznania biologicznego, które
znajdują się w pięciu WOMP-ach (Byd-
goszcz, Gdynia, Modlin, Kraków, Wro-
cław), mogą pobrać próbki materiału zaka-
żonego oraz przeprowadzić jego wstępną
identyfikację. Potrafią na miejscu wykonać
szybkie testy laboratoryjne m.in. na obec-
ność wąglika, dżumy, pryszczycy i cholery
oraz jadu kiełbasianego. Mają możliwość
pobierania i przewiezienia niebezpieczne-
go materiału biologicznego zawierającego
np. wirusy grypy ptaków.
– Nie da się przewieźć próbek do Insty-
tutu Weterynaryjnego w Puławach pierw-
szym lepszym samochodem. Musi to być
sprzęt specjalistyczny, z wymaganymi za-
bezpieczeniami, taki jakim dysponują
WOMP-y – przypomina ppłk Juliusz Am-
broziak, szef Zespołu Nadzoru Weteryna-
ryjnego WOMP w Bydgoszczy. Nawet ma-
ta do odkażania kół pojazdów i obuwia lu-
dzi, jeśli się nie wie, jak ją prawidłowo wy-
konać, nie spełni swojej roli. Żołnierze wie-
dzą, jak to fachowo zrobić.
Procedury postępowania w takich sytu-
acjach były jednym z ważniejszych zagad-
nień niedawnych ćwiczeń sekcji rozpozna-
nia biologicznego. Dopracowywano także
zasady współdziałania z cywilnymi służba-
mi medycznymi w wykrywaniu i wygasza-
niu chorób zakaźnych. – Gdziekolwiek doj-
dzie do wykrycia ogniska epidemii, wszyst-
kie WOMP- y będą działać według tych sa-
mych procedur i współpracować ze sobą
– dodaje płk lek. mgr far. Tadeusz Niere-
biński, główny inspektor sanitarny WP.
Procedurami w ptasią grypę
Gdy na początku grudnia w okolicach
Płocka i Żuromina na fermach drobiu wy-
kryto ptasią grypę – w efekcie czego uśpio-
no i zutylizowano wiele tysięcy sztuk indy-
ków, kur niosek i brojlerów – WOMP-y już
były na to przygotowane. Wojskowi inspek-
torzy weterynaryjni mają wypracowane
procedury postępowania w przypadku, gdy-
by tereny zapowietrzone i zagrożone wokół
ogniska ptasiej grypy obejmowały miejsca
rozmieszczenia jednostek wojskowych.
– Prawie pięćdziesięciu wojskowych le-
karzy weterynarii pełni służbę w wojsko-
wych ośrodkach medycyny prewencyjnej;
szefowie zespołu nadzoru weterynaryjne-
go, zastępcy komendantów utrzymują kon-
takt z powiatowymi lekarzami weterynarii
oraz powiatowymi inspektorami weteryna-
ryjnymi, monitorując sytuację epidemiolo-
giczną w kraju – mówi płk lek. wet. Ryszard
Jeleniewicz, szef Służby Weterynaryjnej
– inspektor weterynaryjny WP.
Żołnierze mają doświadczenia we współ-
pracy z cywilnymi inspekcjami, a wymia-
na informacji traktowana jest jako normal-
ne, rutynowe postępowanie. To dla nich

26 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
chleb powszedni. – Nasz ośrodek współpra-
cował z cywilnymi służbami weterynaryj-
nymi podczas ubiegłorocznej epidemii pta-
siej grypy w Toruniu, Bydgoszczy i Gru-
dziądzu. Zdaliśmy ten egzamin pod każ-
dym względem – dodaje mjr Grzegorz Król,
p.o. zastępcy komendanta WOMP Byd-
goszcz. Wojskowy Ośrodek Medycyny Pre-
wencyjnej w Bydgoszczy obejmuje swoim
działaniem województwa: kujawsko-po-
morskie, wielkopolskie i łódzkie.
Obecnie w strukturach armii jest pięć
tego typu placówek, które są elementami
wojskowej służby zdrowia podległymi
bezpośrednio szefowi Inspektoratu Woj-
skowej Służby Zdrowia. Ośrodki powstały
w 2003 r. po połączeniu wojskowych stacji
sanitarno-epidemiologicznych z wojskowy-
mi okręgowymi ośrodkami weterynaryjny-
mi. W 2006 r. w struktury WOMP włączo-
no Wojskową Inspekcję Farmaceutyczną.
Centralizacja tych służb miała poprawić
profilaktykę i ochronę zdrowia żołnierzy
oraz pracowników wojska, higienę pracy,
a także przyczynić się do skuteczniejszego
przeciwdziałania zachorowaniom i zakaże-
niom w jednostkach na większą skalę, jak
również wypracowania procedur postępo-
wania medycznego w przypadku zaistnie-
nia tych zjawisk.
Bezpieczne koszary
OBÓW
– Mimo że ewentualnymi skutkami pta-
siej grypy nie są obecnie zagrożone tereny,
na których znajdują się jednostki i instytu-
cje wojskowe, Wojskowa Inspekcja Wete-
rynaryjna informuje dowódców o sposobie
postępowania z produktami żywnościowy-
mi pochodzenia zwierzęcego, a inspekto-
rzy WOMP kontrolują zakłady zaopatrują-
ce wojsko w te produkty – podkreśla płk Je-
leniewicz. Wprowadzono także inne zabez-
pieczenia. – W związku z występowaniem
ognisk ptasiej grypy na terenie kraju podję-
liśmy działania prewencyjne w rejonie, za
WŁODZIMIERZ KALETA (2)
który odpowiada nasz WOMP – dodaje
ppłk Ambroziak. Baczniej nadzorowane są
produkty żywnościowe trafiające na żoł-
nierskie stoły, takie jak drób czy jaja.
Druga sfera działania inspektorów
WOMP to prewencja. Chodzi o kontrolę
Gdy na początku grudnia czystości na stołówkach, w koszarach
i o higienę osobistą żołnierzy. – Tylko ści-
w okolicach Płocka sła współpraca Wojskowej Inspekcji Sani-
tarnej i Wojskowej Inspekcji Weterynaryj-
i Żuromina na fermach drobiu nej może w tych dziedzinach przynieść
wykryto ptasią grypę efekty – wyjaśnia płk Dzięgielewski.
Znacznie jednak poważniejsze są zagro-
– w efekcie czego uśpiono żenia związane np. z możliwością zatruć
i zutylizowano wiele tysięcy pokarmowych wśród żołnierzy. Dlatego
żywność jest cały czas monitorowana i kon-
ptaków – WOMP-y były już trolowana. Dotyczy to wędlin przeznaczo-
nych dla żołnierzy w polskich bazach
na to przygotowane w Afganistanie, Iraku i Bośni. Producen-
nr 1/2008
| | | |
tom żywności dla wojska trudno oprzeć
się pokusie obniżenia jej jakości. Jeśli za-
tem zaniecha się systematycznych badań
laboratoryjnych produktów żywnościo-
wych oraz nadzoru Wojskowej Inspekcji
Weterynaryjnej nad zakładami zaopatru-
jącymi wojsko, wzrasta ryzyko zatrucia
pokarmowego lub tzw. chorób niedoboro-
wych żołnierzy (zbyt mało witamin, mi-
kroelementów).
– Współpracując ściśle z żywnościowca-
mi Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych,
kontrolujemy wyroby już w fazie produk-
cji – podkreśla płk Dzięgielewski. Komen-
dant WOMP w Bydgoszczy postulował ta-
kie rozwiązanie już wcześniej. Na to po-
trzebne są jednak pieniądze i przychylność
logistyków, którzy odpowiadają za kontrak-
ty na żywienie armii. Należałoby zmienić
system zakupów żywności dla wojska
– odejść od zasady, zgodnie z którą cena
jest jedynym kryterium wyboru.
Rozpoznanie biologiczne czy toksykolo-
giczne, do którego prowadzenia przygoto-
wywane są zespoły w strukturach WOMP,
kojarzy się z reguły z działaniami w sytu-
acjach kryzysowych czy czasu wojny. To
jednak przeszłość. W laboratoriach mi-
krobiologicznych bada się obecnie prób-
ki żywności, określa, ile i jakich szkodli-
wych pierwiastków łykamy w chlebie czy
kiełbasie. Mobilne zespoły rozpoznania
biologicznego mogą pobrać próbki mate-
riału zakażonego oraz przeprowadzić
wstępną identyfikację materiału na miej-
scu. Takie testy, nazywane „szybkimi”,
mogą wykryć m.in. bakterię wąglika, dżu-
my, cholery czy jadu kiełbasianego. Aby
jednak potwierdzić i dokładnie zdiagno-
zować próbki, trzeba je dostarczyć do la-
boratorium Ośrodka Diagnostyki i Zwal-
czania Zagrożeń Biologicznych Wojsko-
wego Instytutu Higieny i Epidemiologii
w Puławach.
Jednak nawet tam nie mogą zdiagnozo-
wać wielu najbardziej zjadliwych wirusów
z grupy gorączek krwotocznych. Potrzeb-
ne jest do tego laboratorium IV klasy BSC.
Puławskie laboratorium ma tylko III klasę
bezpieczeństwa.
Podobnie zresztą jest z laboratoriami
WOMP. Ich stopień bezpieczeństwa (okre-
ślający zakres prowadzenia prac nad zaraz-
kami) to „dwójka”. Pracownicy wojskowej
służby zdrowia uważają, że powinien on
wynosić co najmniej dwa i pół. Podniesie-
nie poziomu bezpieczeństwa laboratoriów
wiąże się jednak z dodatkowymi – wcale
niemałymi – pieniędzmi.
Mimo że postulat zwiększenia środków
na ten cel ma racjonalne uzasadnienie,
z pieniędzmi od dawna są kłopoty. Czyżby
decydenci wciąż jeszcze nie byli przekona-
ni do medycyny prewencyjnej? 
Polska Zbrojna 27
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

OPŁATEK
W AFGANISTANIE
Święta Bożego Narodzenia w Polskim
Kontyngencie Wojskowym w Afganistanie, choć
skromne, nie zatraciły swojego ducha S T R . 3 2

TEMAT NUMERU
ŻOŁNIERZ NA MIARĘ TYTANA
Współczesny żołnierz powinien być elementem
zorganizowanego systemu walki. Jego KOMPUTEROWA
wyszkolenie, wyposażenie oraz fizyczne STRZELNICA
i psychiczne przygotowanie powinno zapewnić Wszystko wskazuje na to,
mu przewagę informacyjną i bojową że już niedługo w szkoleniu
nad przeciwnikiem STR. 4 strzeleckim szkło kontrolne,
muszka uniwersalna
czy diafragma pójdą
w zapomnienie
STR. 20

KULISY MISJE WOJSKO SPRZĘT

CIASNY ZAKRĘT CICHA BROŃ

Dziś st. sierż. Zbigniew Siekierski Spośród trzech
może już spokojnie opowiadać flagowych programów
o tamtym wydarzeniu: modernizacji
– Ranny kolega krwawi, leją się technicznej naszego
oleje. Nie wiadomo, czy któryś wojska wdrażanie
z pilotów śmigłowca nie dostał. pocisków Spike
Ostrzał był prowadzony z kilku wzbudza najmniejsze
miejsc. STR. 28 emocje. STR. 22

Redaktorzy prowadzący: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, Markowski, Jarosław Witkowski,

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845
365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
ppłk Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Jakub Czermiński, Anna
Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Paulina Glińska,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32,
CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Predel,
tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868;
Roman Przeciszewski, tel.: (0-22) 684 52
44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
tel. (0-52) 378 25 90, CA MON 415 200;
Gdynia: kmdr ppor. Mariusz Konarski,
tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON 266 207;
Krzysztof Wygnał, tel.: (0-58) 626 24 13,
CA MON 262 413; Kraków: Magdalena
Kowalska-Sendek, Jacek Szustakowski,
tel.: (0-12) 613 17 80,CA MON 131 780;
Poznań: Piotr Laskowski, tel.: (0-61) 857
24 46, CA MON 572 446; Wrocław:
Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38
53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Krzysztof Głowacki, Marcin Kaczmarski,
Włodzimierz Kaleta, Damian
Henryk Suchar
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
Aleksandra Ogłoza, Katarzyna Pietraszek,
Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;
reklama@redakcjawojskowa.pl

2 Polska Zbrojna nr 1/2008

 REDAKTOR
NACZELNY
Artur Bartkiewicz

Wirus niemożności
WOJSKO MISJE O kres pomiędzy świętami Bożego Narodzenia i Nowym Rokiem, a później
pierwsze dni nowego roku to zazwyczaj taki czas, kiedy możemy złapać
oddech. Życie płynie wolniej, pracy jest najczęściej trochę mniej, więc mamy
TO JUŻ JEST KONIEC czas na refleksję, przemyślenia i, rzecz jasna, postanowienia noworoczne.
W Nowy Rok wchodzimy zwykle z nadzieją, że będzie lepiej. Jakiego więc no-
Od początku grudnia żołnierze wego roku chcielibyśmy dla armii?
X zmiany PKW Irak brali udział Jak sądzę, na tak postawione pytanie znaczna większość z nas – zarówno żoł-
w kończących przygotowania nierzy, jak i pracowników wojska – odpowie bez zastanowienia, że przyszły rok
powinien być „zasobniejszy”. Temat płac jest tak stary jak istnienie pieniądza.
do misji ćwiczeniach „Eufrat X”
Ogólnie jest tak: pracownicy uważają, że zarabiają za mało, a pracodawcy
na poligonach w Wędrzynie – że płacą swoim pracownikom zbyt dużo. To sytuacja trudna do rozwiązania,
i Drawsku Pomorskim STR. 24 bo granica „godnej płacy” przesuwa się wraz ze wzrostem zarobków – i to, co
wczoraj było szczytem marzeń, dziś jest zaledwie satysfakcjonujące. Problem
WOJSKO SŁUŻBA ZDROWIA jest więc trudny do rozstrzygnięcia, ale życzę wszystkim, aby w przyszłym roku
ich portfele pęczniały od gotówki.
ŁOWCY MIKROBÓW Po drugie, wszyscy chcielibyśmy na pewno armii nowocześniejszej, choćby ta-
kiej, jakiej wizerunek kreśli Artur Goławski w artykule „Żołnierz na miarę ty-
Pracownicy Wojskowego tana”. Tu znów jest ciężko, bo nowoczesność niejedno ma imię, a świat wciąż
Ośrodka Medycyny gna do przodu i jeśli ktoś się zagapi, łatwo zostanie w tyle. Ostatnie kilka lat,
Prewencyjnej w Bydgoszczy wbrew kręcącym nosami sceptykom, to jednak czas poważnej modernizacji
nie spodziewali się, naszej armii. Wojsko Polskie Anno Domini 2007 to armia, której nie powin-
że ich doświadczenia niśmy się wstydzić – nie tylko modernizująca się, ale również zdolna
w praktyce pokazać, że jest nowoczesna – bo to właśnie udowadniają polscy
w wykrywaniu i usuwaniu
żołnierze w Iraku i w Afganistanie. Jednak kto stoi w miejscu, ten się cofa,
skutków ognisk więc życzę nam wszystkim, abyśmy nie spoczywali na laurach, tylko kontynu-
wirusowych owali pogoń za nowoczesnością. I aby w przyszłym roku nawet sceptyków by-
zachorowań drobiu ło trochę mniej.
okażą się tak szybko Po trzecie, wszyscy życzylibyśmy sobie, aby w roku 2008, kolejnym roku trud-
nych misji, każdy z naszych kolegów, który wyjedzie do Afganistanu, Iraku,
potrzebne w praktyce
STR. 26
czy – najprawdopodobniej – do Czadu, wrócił szczęśliwie do domu. Istotą żoł-
nierki jest narażanie życia i tego zmienić się nie da, ale szczególnie gorąco ży-
czę wszystkim, aby akurat to życzenie spełniło się w stu procentach. Niech nasi
Prenumerata: koledzy wyjeżdżają na misje z całymi kontenerami żołnierskiego szczęścia.
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM. Od siebie życzę zaś tego, żeby w przyszłym roku nie dokuczał nam wirus nie-
Informacja: (0-22) 684 04 00 możności. To groźna choroba polegająca na tym, że wobec trudnych wyzwań
Kolportaż i reklamacje: przyjmujemy bezpieczną postawę zamykającą się w słowach: „To jest po prostu
Bellona SA – (0-22) 457 04 37, niemożliwe”. W ten sposób faktycznie czasem uda się uniknąć wysiłku (zwłasz-
6879 041, CA MON 879 041 cza jeśli do tej „niemożności” przekonamy tego, kto wydaje nam polecenie),
Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
ale obciążeni tym wirusem jesteśmy skazani na przeciętność i marazm. Wirus
Numer zamknięto: 28.12 .2007 r.
Zdjęcie na okładce: US DoD
ma różne odmiany i nie zawsze objawia się mówieniem wprost o niemożności.
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio Czasem ujawnia się w postaci takiego wykonywania zadania, aby w praktyce
nic z niego nie wyszło i abyśmy z czystym sumieniem mogli powiedzieć: „No
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze przecież mówiłem, że to niemożliwe”. Myślę, że ten wirus często krzyżuje nam
odzwierciedla stanowisko redakcji. szyki i sprawia, że jesteśmy bezradni nie tylko wobec naprawdę trudnych wy-
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. zwań, ale często również wobec rzeczy dużo mniej poważnych, które, gdyby nie
Zastrzega sobie prawo do skrótów. wirus niemożności, byłyby załatwione już dawno. Dlatego bardzo chciałbym,
abyśmy w przyszłym roku znaleźli na ten wirus szczepionkę. Bo jak mówi pew-
na mądrość ludowa – jeżeli chcemy zrobić coś niemożliwego, to musimy zna-
leźć osobę, która nie wie, że jest to niemożliwe. Tak naprawdę możliwe jest
prawie wszystko. Trzeba tylko chcieć.
Nakład: 20 000 egz.

nr 1/2008 Polska Zbrojna 3

AAAAAAA
TEMAT NUMERU
AAAAAAAA
Partnerzy z NATO, ale nie tylko oni, już te-
stują prototypowe uzbrojenie i wyposaże-
nie dla żołnierza przyszłości. Niemcy ma-
ją program IdZ, Amerykanie – LandWar-
riora, Brytyjczycy natomiast – UK FIST.
Nadzieją Francuzów jest FELIN, Włochów
– Soldato Futuro, Hiszpanów – Combatien-
te Futuro. Program kanadyjski to ISSP, ho-
lenderski – NSS, norweski – NORMANS,
australijski – Land125-Wundurra. Czesi
mają demonstrator Vojáka 21. století, Ro-
sja zaś zainwestuje w Sołdata 2000. W na-
towskiej grupie LCG-1 trwają intensywne
prace nad ustanowieniem standardów tech-
nicznych i operacyjnych (STANAG-ów),
które zapewnią interoperacyjność narodo-
wych systemów w przyszłych działaniach
sojuszniczych.
Futuryzm definiowany
Naszego, spóźnionego, „Tytana” zapo-
czątkowało opracowanie w 2006 r. w Szta-
bie Generalnym WP wymagań operacyj-
AAAAAAAA
nych dla indywidualnego systemu walki.
We wrześniu tegoż roku wymagania za-
akceptował minister obrony. Przewidują
one umożliwienie skutecznej walki ze
zdefiniowanymi grupami celów o każdej
porze doby, w każdych warunkach klima-
tycznych (temperatury od –35 do +55 st.
C) i terenowych, różnych scenariuszach
działań bojowych i całym spektrum orga-
nizacji walki – od akcji specjalnych, przez
dowodzenie klasyczne, po działania siecio-
centryczne. Wymagania te narzucają po-
trzebę kompatybilności ze standardami NA-
TO, szczególnie w systemach zarządzania
działaniami (C4I).
Przygotowanie wstępnego studium wy-
konalności „Tytana” powierzono Departa-
mentowi Polityki Zbrojeniowej. Instytucja
ta analizuje kierunki prac w różnych kra-
jach oraz możliwości polskich instytutów
badawczo-rozwojowych i firm, zderzając
je z doświadczeniami kontyngentów w Ira-
ku i Afganistanie. Efektem będą wstępne
AAAAAAA
założenia taktyczno-techniczne (WZTT)
opisujące pożądane zdolności „tytanowe-
go” żołnierza i pełne studium wykonalno-
ści dla demonstratora technologii. Płk Jan
Fiedor, główny specjalista w DPZ MON,
sądzi, że jeśli WZTT zostaną zaakceptowa-
ne przez Radę Uzbrojenia, staną się funda-
mentem do wszczęcia pracy rozwojowej.
W 2008 r. departament mógłby ogłosić
przetarg na wyłonienie wykonawcy inte-
gratora demonstratora lub wykonawców
dwóch konkurencyjnych demonstratorów.
Po sprawdzeniu zalet i wad WZTT zosta-
łyby uszczegółowione, przybierając formę
założeń taktyczno-technicznych do zamó-
wienia partii prototypowej „Tytanów”.
Do wybranego zawodowego plutonu,
mającego doświadczenia z udziału w mi-
sjach zagranicznych, nowinki mogłyby tra-
fić już w 2009 r. Rok później poddano by
je wszechstronnym testom. Kolejna partia
zostałaby pozyskana w latach 2010–2011,
tak by w 2012 r. dało się wszechstronnie

ŻOŁNIERZ NA ARTUR GOŁAWSKI

Współczesny
żołnierz powinien być
elementem zorganizowanego
systemu walki. Jego
wyszkolenie, wyposażenie
oraz fizyczne
i psychiczne przygotowanie
powinno zapewnić mu
przewagę nad przeciwnikiem,
poprawić jego efektywność
i zdolność przetrwania.
Przekształcenie dzisiejszego
otoczenia i wyposażenia
żołnierza w przyszły
indywidualny system walki
jest celem projektu „Tytan”.

4 Polska Zbrojna nr 1/2008

 WOJOWNIK XXI W
| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

przetestować ją na ćwiczeniach bądź mi-
sji. Jeśli cel prac zostanie osiągnięty, no-
we wyposażenie będzie systematycznie tra-
fiać do arsenału WL. Wielostopniowa or-
ganizacja przedsięwzięcia ma zmniejszyć
ryzyko fiaska i najbardziej zbliżyć rozwią-
zania do potrzeb i możliwości żołnierzy.
W czasie realizacji projektu odbędzie się
wiele testów, które pozwolą na ewolucyjny
rozwój wyposażenia i nowych procedur
działań bojowych, w pełni wykorzystują-
cych nowe technologie. Testy te powinny
umożliwić również uzyskanie wiedzy
i przygotowanie oprogramowania, które
będzie wspierać dowódców na etapie pla-
nowania oraz przy podejmowaniu decy-
zji w czasie prowadzonych działań. Opra-
cowane elementy wyposażenia powinny
systematycznie wzbogacać żołnierski ekwi-
punek.
Projekt powinien zaowocować stworze-
niem ośrodka zaawansowanego szkolenia,
który będzie bazą do testów i dalszego roz-
woju „Tytana”. Zaangażowanie firm i in-
stytutów w prace analityczne DPZ wskazu-
je, że zdecydowana większość elementów
systemu może powstać w kraju. Oficerowie
koordynujący prace uważają, że najważniej-
szą rzeczą jest zdolność zarządzania konfi-
guracją i softwarem wyposażenia.
20 kilogramów
W zagranicznych projektach żołnierza
przyszłości I generacji za system uznawa-
no zintegrowane wyposażenie dopasowa-
ne do żołnierza. W projektach II generacji
systemem jest żołnierz zintegrowany z wy-
posażeniem. Wyzwaniem dla firm – inte-
gratorów systemu żołnierza przyszłości jest
osiągnięcie największych zdolności bojo-
wych żołnierza jako systemu do działań
w każdych warunkach. To trudne, bo trze-
ba osiągnąć optymalny poziom wielu
sprzecznych ze sobą wymagań. Należy też
poprawić mobilność i ergonomię żołnierza,
ale jednocześnie doposażyć go w sprzęt
i uzbrojenie, które zapewni mu wiedzę
o otoczeniu, poprawi skuteczność bojową
jego uzbrojenia (donośność, celność, siłę
destrukcji), zapewni osłonę ważnych czę-
ści ciała przed kulami i odłamkami, zapew-
ni zdolność długotrwałego funkcjonowania
na polu walki i ochronę przed skażeniami,
promieniowaniem laserowym i hałasem.
Elementy zestawu należy tak skonfiguro-
wać, aby były rozłożone równomiernie, nie
ograniczały ruchów rąk, nóg i głowy, umoż-
liwiały wykonywanie skrętów tułowiem
i skoków do przodu, nie obijały ciała i nie
przemieszczały się podczas biegu. Koniecz-
ne jest umundurowanie wchłaniające pot
i wymieniające powietrze, w odpowiednim
kamuflażu, o ergonomicznym kroju. Sło-
wem, wszystko to, co wspiera żołnierza,
a nie przeszkadza mu.
Założono, że masa zestawu „Tytan” – bez
broni – nie przekroczy 23 kg. Byłoby suk-
cesem, gdyby osiągnęła 20 kg. Im cięższe
oporządzenie, tym wolniej żołnierz poru- 

MIARĘ TYTANA Z krajowej fabryki

Z uwagi na ograniczoną podaż (rynek drenują armie uczestniczące
w operacjach w Afganistanie i Iraku) najlepsze gotowe materiały bali-
styczne do kamizelek kuloodpornych są dziś niedostępne na rynku lub bar-
dzo drogie. W ten sposób sytuacja międzynarodowa przypomina, że w przy-
padku indywidualnego uzbrojenia i wyposażenia żołnierzy należy stawiać
na jak największą liczbę elementów pozyskiwanych u dostawców
rodzimych.

Projekty z Tarnowa
W iosną Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego
wszczął finansowane przez MNiSzW projekty granatnika powtarzal-
nego kal. 40 mm i karabinu wyborowego o zwiększonym zasięgu na nabój
8,6x70 mm (.338 Lapua Magnum) – z trzyletnim terminem wykonania.
W 2008 r. konstruktorzy z Tarnowa chcą ruszyć z projektem karabinu wy-
borowego samopowtarzalnego na nabój 7,62 x 51 mm.

Mundur z przyszłości
W ojska Lądowe chcą munduru bojowe-
go z koszulo-bluzą pod kamizelkę ku-
loodporną, przystosowanego do użytkowa-
nia w strefie klimatów gorącego i suchego,
tropikalnego oraz umiarkowanego, w kamu-
flażu dostosowanym do rejonu działań.
Koszulo-bluza powinna być w części grzbieto-
wej wykonana ze wzmocnionej tkaniny ter-
moaktywnej, odpornej na przetarcia i rozdar-
cia; na klatce piersiowej i plecach proponuje
się stosować tkaninę termoaktywną, kolo-
rem zbliżoną do munduru. Kołnierz powinna
zastąpić stójka zwiększająca wygodę nosze-
nia oporządzenia i kamizelki. Rękawy bluzy
i nogawki spodni umożliwiałyby mocowanie
osłon kewlarowych na rzepy lub w podłuż-
nych kieszeniach. Mundur po upraniu w wo-
dzie nie może tracić walorów ochronno-użyt-
kowych, a tkanina ma mieć jak najmniejszy
współczynnik reemisji barw.

nr 1/2008 Polska Zbrojna 5

AAAAAAA
TEMAT NUMERU
AAAAAAAA
sza się w terenie, szybciej się męczy i sta- zacyjnych i dotyczących procedur działa-
je się łatwiejszym celem dla przeciwnika. nia. Jeśli uda się zastosować technologie
Na komplet „Tytan” złożą się: uzbrojenie łączności bezprzewodowej (podobne do
główne z amunicją i awaryjne (pistolet, bluetooth) między istotnymi elementami
granat, nóż-bagnet), komputer osobisty wyposażenia, żołnierz będzie mógł swo-
z oprogramowaniem i mapami, łączący bodnie zdejmować hełm czy odkładać broń.
radiostację, celownik broni, słuchawki, Na przeszkodzie temu może jednak stanąć
termowizor/noktowizor, odbiornik GPS, konieczność obniżenia emisji elektroma-
identyfikator „swój–obcy”, słuchawki, oku- gnetycznej, kłopot z przydziałem kanałów
lary bądź wyświetlacz nahełmowy, akumu- częstotliwości czy konieczność zasilania
lator zasilający (z zapasem baterii), modu- każdego elementu z własnego źródła.
Hałas
„Tytan” powinien chronić słuch. Okazuje się, że na polu walki wiele
szkód (także w szeregach własnych) jest efektem niedosłyszenia lub
niezrozumienia rozkazów, co jest efektem uszkodzenia słuchu przez
odgłosy strzałów, wybuchów i pracujących wozów bojowych.
Niechroniony niczym człowiek w strefie hałasu o natężeniu 110 dB
wytrzyma kwadrans, dwakroć dłużej spędzi w strefie 105 dB. Sto de-
cybeli wytwarza młot pneumatyczny, 130 dB – startujący odrzuto-
wiec. Próg bólu to 140 dB, a słuch uszkadza 160 dB.
TYTAN
HEŁM
RADIO PPR
RADIO CNR
KOMPUTER
SENSOR
TERMALNY
SYSTEM CELOWNIK
VIDEO D/N
Założono, że
masa zestawu „Tytan”
– bez broni – nie przekroczy
23 kg. Byłoby sukcesem, gdyby
osiągnęła 20 kg. Im cięższe opo-
rządzenie, tym wolniej żołnierz po-
rusza się w terenie, szybciej się
męczy i staje się łatwiejszym
P(C)DA, TABLET GPS
celem dla
przeciwnika
łowa kamizelka ochronna, maska przeciw- Za krytyczne technologie są dziś uzna-
gazowa, ubiór ochrony przed skażeniami wane źródła zasilania, łączność cyfrowa
z dozymetrem, hełm (zamknięty lub pół- i osłony balistyczne. Nadzieja w inżynierii
otwarty, z detektorem promieni lasera) oraz materiałowej, która dostarcza coraz to cie-
buty i uniform. Mogą tu dojść także inne kawszych, lżejszych i tańszych materiałów.
elementy, jak np. narzędzie wielofunkcyj- Postęp widać z roku na rok. Pojemność aku-
ne. W niektórych scenariuszach działań żoł- mulatorów wzrasta przy malejącej masie.
nierz musi mieć racje żywnościowe na co Ponieważ jest coraz większe zapotrzebowa-
najmniej dobę. Trudno będzie zejść poni- nie na przenośne źródła zasilania, inżynie-
żej 23 kg. rowie badają kolejne technologie. Dziś
Podczas realizacji projektu trzeba będzie w użyciu są lekkie baterie litowe, za kilka
podjąć wiele decyzji technicznych, organi- lat w koszarach powinny pojawić się lekkie
6 Polska Zbrojna
ogniwa paliwowe zasilane wodorem, me-
tanem lub metanolem. Na razie ustalono,
że żołnierz WP powinien być zdolny do
działania po zmroku bez oświetlaczy
przez minimum osiem godzin. Po wyczer-
paniu ogniw powinien je ładować w wo-
zie bojowym.
Towarzysz pancerny
O ciężarze zestawu przesądzi w dużej
części kamizelka kuloodporna. Jedna z firm
produkujących takie kamizelki (zwane
opancerzeniem osobistym), proponuje no-
wy materiał, łączący dobrą ochronę przed
minimum trzema rodzajami zagrożeń (po-
ciski, odłamki, ostrza-szpikulce), elastycz-
ność, niską wagę oraz korzystną cenę. Ma-
teriał powstaje w kraju, choć na bazie su-
rowców największego światowego poten-
tata w branży. To ważne, bo dziś trudno
o szybki zakup podobnych włókien na ryn-
ku – drenują go bogate armie szukające pan-
cerzy dla kontyngentów w Iraku i Afgani-
stanie. Przedstawiciel jednej z firm, uczest-
nik definiowania założeń „Tytana”, uważa,
że przyszłość należy do modułowych ka-
mizelek typu uniwersalnego, o wysokich
parametrach ochronnych, które każdy użyt-
kownik będzie mógł dostosowywać do wła-
snych potrzeb, a także do kamizelek dosto-
sowanych do montowania na różnych ro-
dzajach oporządzenia.
Ile ważyłyby kamizelki Polaków? To za-
leży od użytych w nich twardych płyt. Jeśli
będą one z węglika krzemu, a na taki ma-
teriał nas stać, to pojedyncza płyta waży ok.
2,5 kg. Obowiązuje tu reguła „coś za coś”:
im mocniejszy jest pancerz podstawowy,
tym lżejszy może być pancerz dodatkowy.
Armata w garści
Płk dr Ryszard Woźniak z Zakładu Kon-
strukcji Specjalnych i Balistyki Wydziału
Mechatroniki WAT przekonuje, że nasze-
mu wojsku potrzebny jest też nowy sys-
tem broni strzeleckiej indywidualnej i ze-
społowej. Argumentuje, że główną wadą
systemu broni Kałasznikowa jest dalekie
odsunięcie osi przewodu lufy od osi su-
wadła, przez co broń ma duży podrzut. Tę
wadę należy usunąć. – My proponujemy
wojsku karabinek bezkolbowy. Może być
używany jako jednolita broń przez obsłu-
gi wszystkich pojazdów bojowych i zało-
gi śmigłowców. W Ministerstwie Nauki
i Szkolnictwa Wyższego złożyliśmy wnio-
sek na finansowanie projektu rozwojowe-
go broni modułowej dla WP – dodaje puł-
kownik. Z kolei delegacja radomskiej fa-
bryki broni przedstawiła w departamen-
cie prototyp beryla commando z 16-calo-
wą lufą „jako karabinu uniwersalnego
do walki w terenach zurbanizowanym
i otwartym”. Ma on szyny szybkoodłączal-
nr 1/2008
 WOJOWNIK XXI W
| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

ne do montowania osprzętu dodatkowego.

Jego atutem byłby nowy granatnik podwie-
szany (prototyp Dezametu z Nowej Dęby),
nieutrudniający wymiany magazynka i do- Spojrzenie
Specjalistów,
stosowany do operatorów prawo- i lewo-
ręcznych.
W trakcie spotkań „tytanowych” prezen-

Poglądy
towano kilka pomysłów na broń indywi-
dualną i zespołową oraz amunicję do niej.
Przedstawiciele Politechniki Warszaw-
skiej i WAT informowali o pracach nad
„zintegrowanym systemem uzbrojenia in-
dywidualnego żołnierza”. Składałby się
Praktyków
on z granatnika, subkarabinka i zminiatu-
ryzowanego systemu kierowania ogniem.
Novum jest to, że granatnik byłby trakto-
wany jako broń główna (pierwszego użyt-
ku). Granatnikokarabinek strzelałby no-
wą, programowalną amunicją Air Burst
kalibru 20–25 mm, wytwarzaną z wyko-
rzystaniem tworzyw sztucznych, termo-
baryczną, less lethal i rozpoznawczą – po

tegia
rozcaleniu pocisku kamera z nadajnikiem
ra Arm
St
opadałaby na spadochronie nad terenem
zajętym przez nieprzyjaciela. Takie roz- ia
wiązanie dawałoby możliwość taniego
i bezpiecznego rozpoznania terenu już na
ć

szczeblu drużyny. Dzięki przekazywaniu

Obronnoś

Tec
obrazu z celownika optoelektronicznego
broni na wyświetlacz nahełmowy wszyst-

hn
kie rodzaje broni przyszłego żołnierza
umożliwiałyby rażenie celów skrytych za
przeszkodą.
ik a B
Widzieć i wiedzieć
Sercem „Tytana” będzie przeznaczony
a

do funkcji żołnierskich uproszczony mikro-

yk

zp

komputer osobisty, zarządzający elektro- t iec

nicznymi komponentami systemu i pobo-
rem energii, a przez radiostację – np. wer-
sje rozwojowe radmorowskich R3505 lub
R35010, zdolnych do transmisji fonii i tek-
stu – potrafiący wpiąć szeregowego w sieć
dowodzenia drużyną bądź plutonem. Mo-
że nawet będzie potrafił przesłać nierucho-
my obraz z jego czujników optoelektronicz-
nych: z uniwersalnej lornetki, amunicji roz-
poznawczej lub celowników. Transmisja ob-
razu ruchomego jeszcze długo nie będzie
możliwa.
Dr hab. Henryk Madura z Instytutu Opto-
elektroniki WAT, współtwórca pierwszej
polskiej kamery termowizyjnej z niechło-
dzoną matrycą, o rozdzielczości 0,1 st. C,
pokazanej na ostatnich targach w Kiel-
cach, wierzy, że za kilka lat termocelow-
nik wykonany w tej technice dla broni
strzeleckiej będzie do dyspozycji każde-
go potrzebującego go żołnierza. Dziś ta-
kie cudo kosztuje 50–100 tys. zł, dwadzie-
ścia–czterdzieści razy więcej niż beryl
z Radomia. – Cena urządzenia będzie
spadać. Nasze siły zbrojne są jeszcze bied-
ne, ale korzystanie z termowizji przez in-
zeń a k
stwo T
Wszechstronna
analiza doświadczeń
i problemów armii
Dostępna w kolportażu wojskowym i prenumeracie
dywidualnego żołnierza to już nie fanta-
styka naukowa – mówi H. Madura. Wyglą-
da więc na to, że „Tytan” będzie nie tylko
dużo wiedział, ale także dobrze widział
w nocy. A nowe celowniki będą mniejsze
od masywnych Bazaltów.
Ambitny program wymaga nowoczesne-
go podejścia organizacyjnego do jego reali-
zacji, konsekwencji w działaniu, maksy-
malnego wykorzystania doświadczeń
z ostatnich operacji oraz zaangażowania
się przyszłych użytkowników. Wzorem
naszych sojuszników, w MON zamierza
się stworzyć program (biuro) żołnierza
przyszłości, ze stałym składem etatowym,
który będzie odpowiedzialny za cało-
kształt przedsięwzięć związanych z „Ty-
tanem”. Dziś, gdy mamy kontyngenty
w tak niebezpiecznych miejscach jak Irak
i Afganistan, powinniśmy zrobić wszystko,
by przygotować i wyposażyć naszych żoł-
nierzy na miarę XXI w. 

nr 1/2008 Polska Zbrojna 7

AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS

Telemost
z kontyngentami

MIROSŁAW OCHYRA
Z żołnierzami z PKW
w Afganistanie, Syrii,
Libanie, Bośni
i Hercegowinie, Kosowie,
Macedonii oraz Iraku

Świąteczna wizyta
nawiązano połączenia
w noc wigilijną, przed
pasterką, w Katedrze
Polowej w Warszawie.
Życzenia złożył żołnierzom
zwierzchnik Sił Zbrojnych
RP prezydent Lech KRZYSZTOF WILEWSKI
Kaczyński. – Wesołych,
tak jak jest to możliwe, Gotowość do ewentualnego rozszerzenia obszaru
świąt i szczęśliwego
nowego roku. Jak odpowiedzialności PKW Afganistan oraz przygotowania
najwięcej powodzenia dla do III zmiany były najważniejszymi tematami, jakie omawiano
Was wszystkich, przede
wszystkim szczęśliwego
podczas dwudniowej wizyty ministra obrony narodowej Bogdana
zakończenia misji Klicha w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Afganistanie.
– powiedział prezydent.
Wcześniej, w rozmowie

z dziennikarzami,
prezydent ocenił, że to, co
robią nasi żołnierze na
misjach, jest szczególnie
istotne nie tylko dla
społeczności
międzynarodowej, NATO
i Unii Europejskiej, ale
także bardzo cenne dla
samej Polski. – Dzisiaj
tzw. siła ekspedycyjna
kraju w sposób istotny,
choć oczywiście nie
wyłącznie, określa jego
polityczne znaczenie
– mówił Kaczyński. Poza
granicami służy obecnie
ok. 3,5 tys. polskich
żołnierzy. (ad)
M
inister obrony naro-
dowej przyleciał
do Afganistanu
20 grudnia br. prosto z Iraku,
gdzie wspólnie z premierem
Donaldem Tuskiem odwiedził
żołnierzy Polskiego Kontyn-
gentu Wojskowego w bazie
Echo w Diwanii. Do Kandaha-
ru, który był pierwszym punk-
tem wizyty, minister przybył
m.in. z szefem Sztabu General-
nego WP gen. Franciszkiem
Gągorem, dowódcą operacyj-
nym Sił Zbrojnych RP gen. bro-
ni Bronisławem Kwiatkow-
skim, dowódcą Wojsk Lądo-
wych gen. broni Waldemarem
Skrzypczakiem oraz radcą
MON gen. broni Mieczysła-
wem Bieńkiem. Z duszpaster-
ską wizytą do kontyngentu
przybyli również biskup polo-
wy WP gen. dyw. Tadeusz
Płoski, ordynariusz prawosław-
ny WP ks. bp gen. bryg. Miro-
sław Miron Chodakowski, or-
dynariusz ewangelicki WP ks.
bp gen. bryg. Ryszard Borski.
W Kandaharze, gdzie znaj-
duje się Zespół Operacji Spe-
cjalnych, minister Klich prze-
bywał tylko trzy godziny, pod-
czas których spotkał się z do-
wódcą i żołnierzami ZOS. Po-
tem delegacja udała się do Ka-
bulu, gdzie na lotnisku przywi-
tał ją ambasador RP w Islam-
skiej Republice Afganistanu Ja-
cek Najder oraz dowódca Pol-
skiego Kontyngentu Wojsko-
wego w Afganistanie gen. bryg.
Jerzy Biziewski.
Najważniejszym punktem
wizyty ministra w Kabulu by-
ło spotkanie z dowódcą ISAF
gen. Danem McNeillem, które-
go Bogdan Klich odznaczył
Srebrnym Medalem WP. Mini-
ster rozmawiał z amerykańskim
generałem m.in. o zadaniach,
jakie obecnie wykonują polscy
żołnierze, oraz o nowych wy-
zwaniach, jakich mogliby pod-
jąć się Polacy, w tym przede
wszystkim o ewentualnym roz-
szerzeniu strefy odpowiedzial-
ności PKW oraz kierowaniu
jednym z prowincjonalnych ze-
spółów ds. odbudowy (Provin-

8 Polska Zbrojna nr 1/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU || | | | | |
WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

cial Reconstruction Team

– PRT). Nie uniknięto również
tematu ostrzelania wioski Nan-
gar Khel. Minister po zakoń-
czonym spotkaniu z gen. McNe-
illem podkreślał, że od dowód-
cy ISAF usłyszał zapewnienie,
iż bez względu na dyskusje, któ-
re toczą się w Polsce wokół nie-
przyjemnego incydentu, wysi-
łek polskich żołnierzy jest wy-
soko ceniony przez dowództwo
i inne kontyngenty.
Drugi dzień minister obrony
narodowej spędził w polskiej
bazie w Szaranie. Delegację
z Warszawy przywitali tam do-
wódca Polskiej Grupy Bojowej
ppłk Piotr Zieja oraz szef Na-
rodowego Elementu Zaopatry-
wania płk Adam Grodzki. Mi-
nistra bardzo interesowały przy-
gotowania III zmiany PKW
w Afganistanie oraz wnioski,
jakie mają obecnie służący
w tym kraju żołnierze. Jak ła-
two się domyślić, na pierw-
szym miejscu życzeń „misjo-
narzy” są własne śmigłowce
i samoloty. Szczególnie bez
tych pierwszych czasem bar-
dzo trudno jest dostarczyć
na czas ludzi i sprzęt do ośmiu
baz PKW.
Bogdan Klich spotkał się
w Szaranie również z dowódcą
4 BCT – Brigade Combat Te-
am, płk Martinem Schweitze-
rem, z którym rozmawiał
o współpracy między 4 BCT
a PGB. Amerykański dowód-
ca, który z rąk Bogdana Klicha
otrzymał Brązowy Medal WP,
podkreślał w rozmowie z sze-
fem obrony, że to dzięki pracy
Polaków w prowincji, która by-
ła przez wiele miesięcy poza
kontrolą Kabulu, a przez to sta-
ła się matecznikiem terrory-
Budżet przed sylwestrem
Amerykański
Wykonanie tegorocznego budżetu MON na osiem
dni roboczych przed końcem roku wynosi 57 proc.
przełom
– poinformował 18 grudnia minister obrony Bogdan Klich, AKCJA polskich żołnierzy
przedstawiając sytuację w resorcie senackiej w Nangar Khel była błędem,
komisji obrony. a nie działaniem kryminalnym
– taką ocenę wydarzeń z sierp-
Z tegorocznego budżetu MON wydało 2,5 mld zł, nie-
wydanych pozostało ponad 1,7 mld zł. Zdaniem mi-
nistra, winny jest wadliwy mechanizm, spowalniający wy-
nia 2007 r. przekazał mi płk
Martin Schuitzer, amerykański
dowódca 4 Grupy Bojowej
dawanie pieniędzy, który wymaga kontrasygnaty pełno- w Afganistanie – poinformował
mocnika do spraw procedur antykorupcyjnych przy każ- szef MON Bogdan Klich
dym wydatku, a ponadto poddaje każdą operację wartości 21 grudnia podczas wizyty
od miliona złotych kontroli żandarmerii. Klich dodał, że w bazie Szarana. Minister do-
wystąpił do ministra finansów o zablokowanie pewnych dał, że Schuitzer wyraził chęć
niespożytkowanych w tym roku kwot z budżetu MON, aby złożenia zeznań w sprawie ak-
resort ich nie utracił, lecz mógł je wydać w przyszłym ro- cji. – Jeżeli rząd polski wystąpi
ku. Jedna z takich blokad dotyczy 270 mln zł niewydanych w sposób zgodny z procedura-
w bieżącym roku z powodu opóźnień w dostawach trans- mi do rządu amerykańskiego
portera Rosomak. MON będzie mogło wydać te pieniądze i ten zgodzi się na zeznania
w pierwszym kwartale 2008 r. (ann) płk. Schuitzera, to oczywiście
będzie on zeznawał – powie-
Koniec jesienią
dział minister Klich. Natomiast
Zbigniew Ćwiąkalski, minister
sprawiedliwości, 20 grudnia
M isja PKW w Iraku zakoń-
czy się jesienią 2008 r.
– postanowił prezydent Lech
wojskowej Echo w Diwanii,
w której stacjonują polscy
żołnierze z Wielonarodowej
mówił w Radiu Zet, że na tym
etapie śledztwa nic nie wskazu-
je na to, aby rozkaz mogli wy-
Kaczyński, podpisując 21 grud- Dywizji Centrum–Południe. dać Amerykanie. Dodał jednak,
nia wniosek rządu o przedłuże- W Iraku premierowi towarzy- że taka możliwość też zostanie
nie misji polskich wojsk w Ira- szył minister obrony Bogdan zbadana i nie ma przeszkód,
ku do 31 października 2008 r. Klich, szef SGWP gen. Fran- aby prokuratura wojskowa
– Kończymy misję z pełnym ciszek Gągor oraz ambasador przesłuchała amerykańskiego
przekonaniem, że polscy żoł- RP w Iraku Edward Pietrzyk. dowódcę. Minister Ćwiąkalski
nierze wypełnili ją z naddat- Goście spotkali się z żołnierza- ocenia, że prokuratura się nie
kiem. Zrobili to bardzo dobrze, mi, obejrzeli też m.in. pokaz myli, stawiając zarzuty w spra-
wykonali więcej, niż ktokol- działania bezpilotowych środ- wie akcji w Afganistanie.
wiek mógłby oczekiwać, gdy ków rozpoznawczych Orbiter, – Pewne jest, że zdarzenie
misję zaczynaliśmy – mówił które są nad Eufratem w wypo- w wiosce Nangar Khel nie było
premier Donald Tusk 19 grud- sażeniu polskich wojsk od po- bezpośrednim pościgiem
nia podczas wizyty w bazie czątku grudnia tego roku. (ann) za talibami – mówił.
Płk Jakub Mytych z prowadzą-
cej śledztwo w tej sprawie woj-
skowej prokuratury z Poznania
poinformował 20 grudnia, że
Trójkąt planuje ona przesłuchać po no-
wym roku także byłego mini-

obronny
stów, pozostały tylko niedobit- stra obrony Aleksandra
ki talibów, a życie miejsco- Szczygło oraz dowództwo bazy
SGWP

wych powoli wraca do nor- PKW w Afganistanie. (ad)

malności. Bogdan Klich roz-
mawiał z płk. Schweitzerem
również o wydarzeniach
w Nangar Khel. Wizytę w Sza-
ranie zakończyło świąteczne
spotkanie ministra obrony ze
służącymi tam żołnierzami
PGB i NSE. Z Szarany mini-
ster wraz z towarzyszącą mu
delegacją odlecieli do Bagram,
skąd rządowym samolotem po-
wrócili do Polski.
WYMIANIE DOŚWIADCZEŃ z udziału wojsk Francji,
Niemiec i Polski w operacjach NATO oraz UE
w Afganistanie, Kosowie, a także Bośni
i Hercegowinie, jak również uzgodnieniom wspól-
nych zamierzeń w budowie zdolności obronnych UE
poświęcone było spotkanie 18 grudnia w Berlinie
wojskowych szefów obrony państw Trójkąta
Weimarskiego, w którym wziął udział szef SGWP
gen. Franciszek Gągor. Uczestnicy sesji podkreślali
konieczność zintensyfikowania wysiłków na rzecz
szkolenia afgańskiej policji oraz armii. Gen. Gągor
interesował się także doświadczeniami sojuszników
w przygotowaniu prowincjonalnych zespołów odbu-
dowy. Taki zespół Polska planuje przejąć w swoim
rejonie operacji w 2008 r. W kwestii budowy zdol-
ności obronnych UE uzgodniono ogólny harmono-
gram działań związanych z utworzeniem weimar-
skiej Grupy Bojowej UE. Intencją Francji, Niemiec
i Polski jest przygotowanie tej grupy do reagowania
kryzysowego w UE w 2013 r. Planowanie
i przygotowanie pododdziałów rozpocznie się
w I połowie przyszłego roku. (ATU)

nr 1/2008 Polska Zbrojna 9

 WYDARZENIA ZAPIS
Rosyjski attaché Blenda
J.WIŚNIEWSKI

PIOTR
BERNABIUK
OBOWIĄZKI zastępcy attaché
wojskowego, morskiego i lotni-
w marynarce
czego przy Ambasadzie DO GRUDNIA 2012 r. stołeczne
Federacji Rosyjskiej w RP pełni CNPEP Radwar ma dostarczyć
od 20 grudnia ppłk Viacheslav Marynarce Wojennej cztery zesta-
Ciężkie oczekiwanie Dolganov. Tego dnia złożył on
wizytę akredytacyjną
wy bateryjnego systemu kierowa-
nia ogniem zestawu artylerii lufo-

P odczas świąt Bożego Narodzenia dużo myślałem o sied-

miu uwięzionych w areszcie żołnierzach. Tak zwyczaj-
nie, jak myśli się o ludziach, którym w te piękne, nastraja-
w Departamencie Wojskowych
Spraw Zagranicznych MON.
wej S-60 Blenda, zautomatyzowa-
ny wóz dowodzenia Łowcza 3K-N
Obejmującego stanowisko dy- na podwoziu stara 944 wyposa-
jące do refleksji dni jest bardzo ciężko. Zadumałem się rów- plomatę przywitał dyrektor de- żony w stanowisko systemu do-
nież nad tym, jakim okrutnym dramatem jest śmierć nie- partamentu gen. bryg. wodzenia Szafran, podobną
winnych ludzi i jak bardzo ciężko jest tę śmierć dźwigać na Romuald Ratajczak. Łowczą na podwoziu jelcza, dwie
swych barkach przez resztę życia. Rozmawiano m.in. o zamierze- radiolokacyjne stacje wczesnego
Podczas jednej z licznych rozmów na ten temat ktoś powie- niach na 2008 r., a wśród nich poszukiwania (wariant radioloka-
dział, wręcz lekceważąco, że to jedynie epizod wojenny, je- o wymianie wczasowej rodzin tora NUR-22) oraz wóz automaty-
den z tysięcy dramatów toczącej się od dziesięcioleci wojny wojskowych pomiędzy zacji dowodzenia WD-2001
w Afganistanie. I że sprawy zostały poukładane. Ten ktoś, Federacją Rosyjską a Polską Rega1 z ekwipunkiem dowódcy
podobnie jak ja, nigdy nie był w Afganistanie ani w Iraku. oraz szkoleniu oficerów w aka- drużyny Rega-4. Firma zainkasuje
Dla takich jak my wojna jest jedynie statystyką przeplataną demiach wojskowych obu kra- za to 140,7 mln zł, a od DZSZ
krwawymi obrazkami. Ci, którzy stamtąd wracają, którzy jów. Jednocześnie z wojskowy- MON dostała już przedpłatę
zetknęli się z najgorszymi skutkami wojny, raczej nie są mi dyplomatami pożegnał się – 39 mln zł. Umowę zawarto
skorzy do zwierzeń. pełniący dotychczas tę funkcję 13 grudnia 2007 r. Wspólnikiem
Czasem mówią o emocjach, o tym, że wszystko zdarza się płk Gieorgij Chelmatkin. (gp) Radwaru w przedsięwzięciu jest
nieprzewidzianie i nieodwracalnie. Potem to bardzo głęboko Bumar. (ag)
i bardzo długo tkwi w człowieku, gdzieś w samym środku.
To, co zdarzyło się w wiosce Nangar Khel, jest dziś za-
mknięte w aresztowanych żołnierzach, świadkach wydarzeń
i w dokumentach gromadzonych przez prokuraturę. A ta
nieustannie zapewnia o ewidentnych dowodach winy... Rze-
KRZYSZTOF WALCZAK

czą prokuratury jest gromadzenie dowodów, ich ocena bę-

PIOTR LASKOWSKI

dzie należała do sądu. Na to potrzeba czasu,

a ten wlecze się niemiłosiernie. Część mediów w szalonym
wyścigu – kto prędzej, kto mocniej – wypaliła piętno na skó-
rze „zbrodniarzy”, inne nakręcają „współczujące” spekta-
kle. Tragedią grają również politycy.
W wojsku, wśród szeregowych i generałów trwa pełne na-
pięcia wyczekiwanie. Jest też żołnierska solidarność i głę- Roszady w Krzesinach
boka wiara, że to nie była zbrodnia. W imię zaufania do Podpułkownik pilot Rościsław zastąpił go teraz ppłk pil. Cezary
swoich żołnierzy generałowie zastawili honor Stepaniuk (z prawej) 20 grud- Wiśniewski (z lewej).
i kariery. Podczas promocji książki „Commando.pl” żoł- nia objął dowodzenie 31 Bazą Nowy szef 3 elt służył już
nierską solidarność z aresztowanymi kolegami zadeklaro- Lotniczą. Ppłk Stepaniuk jest w eskadrze jako szef szkolenia.
wali komandosi nieistniejącej już 62 Kompanii Specjalnej. jednym z polskich pilotów, który Ppłk Wiśniewski także ukończył
Przeszli twardą szkołę, byli szkoleni w zabijaniu... ale nie przeszedł szkolenie specjali- szkolenie specjalistyczne
w mordowaniu. Wszędzie, gdzie dotarłem, jest podobnie: so- styczne i lotnicze na samolotach i lotnicze w USA na F-16,
lidarność i pełne napięcia czekanie. I niechęć do spektakli. F-16 w USA, a ostatnio dowodził ostatnio był zastępcą dowódcy
Nie ma to nic wspólnego z ferowaniem wyroków, osądza- 3 Eskadrą Lotnictwa Taktyczne- 6 Eskadry Lotnictwa
niem czy usprawiedliwianiem. Jest poza oceną! go – na tym stanowisku Taktycznego. (ad)

STREFA INFORMACYJNA
O północy z 20 na
21 grudnia Polska sta-
ła się członkiem strefy
Schengen. Do 15 dotych-
czasowych państw tej stre-
fy dołączyło osiem no-
wych. Rozszerzenie strefy
oznacza, że na terenie no-
wych państw członkow-
skich stosowane są zasady
reżimu Schengen dotyczą-
ce m.in. ochrony granic,
wydawania wiz oraz dzia-
łania Systemu Informacyj-
nego Schengen (SIS)
– wspólnej elektronicznej
bazy danych o osobach
i przedmiotach. Dzięki nie-
mu zapewniona jest wy-
miana informacji pomiędzy
służbami odpowiedzialny-
mi za ochronę granic oraz
wydawanie wiz, a także in-
nymi organami odpowie-
dzialnymi za bezpieczeń-
Wojskowego oraz prokura-
tur i sądów wojskowych
w tym systemie. Szefowie
stwo. W związku z funk- wymienionych służb mu-
cjonowaniem SIS m.in. na sieli do 20 grudnia zapew-
terytorium Polski, 17 grud- nić podległym im jednost-
nia szef MON wydał decy- kom bezpośredni dostęp do
zję w sprawie udziału Żan- SIS poprzez Krajowy Sys-
darmerii Wojskowej, Służ- tem Informatyczny i wpro-
by Kontrwywiadu Wojsko- wadzić odpowiednie proce-
wego, Służby Wywiadu dury operacyjne. (ATD)

10 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Walczyć
zgodnie z prawem
ROMAN PRZECISZEWSKI
Czy żołnierz pełniący
służbę poza granicami
kraju w równym stopniu
opanował tajniki
taktyki, strzelania
i międzynarodowego prawa
humanitarnego konfliktów
zbrojnych? Odpowiedzi nie są,
niestety, jednoznaczne.
KWADRATURA KOŁA
Rozmowa z płk. Piotrem PABISIAKIEM-KARWOWSKIM,
dyrektorem Departamentu Prawnego MON
Jak ocenia Pan wiedzę naszych żołnie-
rzy na temat prawa humanitarnego?
– Nie wiem, jaka jest wiedza naszych żoł-
nierzy w zakresie prawa humanitarnego,
i tym samym nie mogę jej oceniać.
Kierowany przeze mnie departament nie
szkoli żołnierzy, gdyż nie ma takich kom-
petencji przypisanych mu w regulaminie
organizacyjnym MON.
Niektórzy przedstawiciele wojskowego
wymiaru sprawiedliwości sygnalizują,
że z tą świadomością często jest, deli-
nr 1/2008
| |PRAWO
| HUMANITARNE
| | | |
P
o kursie międzynarodowego pra-
wa humanitarnego konfliktów
zbrojnych każdy jest już innym
żołnierzem. Sam słyszałem, jak
wcześniej jeden z dowódców śmiało i ad
hoc wydawał rozkazy swoim podwładnym.
Jednak po szkoleniu wielu z nich mówiło,
że nad wydaniem niektórych z tych rozka-
zów znacznie głębiej by się zastanowiło
– dzieli się spostrzeżeniami ppłk Paweł Żar-
kowski z Oddziału Edukacji Obywatelskiej
i Ceremoniału Wojskowego w Departa-
mencie Wychowania i Promocji Obronno-
ści MON.
katnie mówiąc, niezbyt dobrze. Może Pan
to skomentować?
– Mogę tylko powiedzieć, że takie stwier-
dzenia wcale mnie nie zaskakują.
Dlaczego?
– W naszym wojsku – mimo że w ostatnich
latach wiele się zmieniło – wciąż nie przy-
wiązuje się wystarczającej wagi do upo-
wszechniania lub też nauczania prawa.
W procesie kształcenia kandydatów na żoł-
nierzy zawodowych i samych żołnierzy za-
wodowych nie kładzie się wystarczającego
FORUM
ALEKSANDER RAWSKI
Z uzyskanych przez nas informacji wy-
nika, że departament, realizując resortowe
zadanie upowszechniania międzynarodo-
wego prawa humanitarnego konfliktów
zbrojnych, zorganizował w ostatnich latach
32 specjalistyczne szkolenia z tej dziedzi-
ny. Odpowiednie certyfikaty uzyskało dzię-
ki nim około 400 żołnierzy zajmujących
dowódcze stanowiska. Część z nich jest już
w cywilu, gdzie mogą wykorzystywać zdo-
bytą wiedzę.
– Niech pan pojedzie do jednostki, któ-
ra wysyła swoich żołnierzy na misje zagra-
niczne, i zapyta o podstawowe kwestie
nacisku na kwestie
związane zarówno
z codziennym jego sto-
sowaniem, jak i sięga-
niem po przepisy prawa
w sytuacjach ekstremal-
nych, bojowych.
WSKI
Podobnie zresztą jest
ZECISZE
przy podnoszeniu kwalifi-
kacji zawodowych.
PR
Ponadto nasze siły zbrojne
ROMAN
mają za mało oficerów z wy-
kształceniem prawniczym.
Polska Zbrojna 11
FORUM PRAWO HUMANITARNE
z prawa humanitarnego konfliktów zbroj-
nych. Na przykład: kto to jest kombatant?
Albo jak zrozumieć kwestię, że strony kon-
fliktu zawsze powinny odróżniać komba-
tantów od cywilów? – podpowiada temat
wyższy oficer, przedstawiciel wojskowe-
go wymiaru sprawiedliwości. Swoje na-
zwisko zastrzega z „wiadomych” wzglę-
dów. Po pierwsze – nie chce wychodzić
przed szereg, a „temat coraz bardziej po-
tężnieje”; po drugie zaś – każdy łatwo
się domyśli, że temat został wywołany
przez dramat w afgańskiej wiosce i spra-
wę siedmiu żołnierzy z Bielska-Białej,
którym zarzucono pogwałcenie między-
narodowego prawa humanitarnego kon-
fliktów zbrojnych.
– Reprezentowałem resortowy wymiar
sprawiedliwości m.in. na misji w Iraku
i powiem szczerze: nieraz byłem zdumio-
ny ignorancją naszych żołnierzy w za-
kresie tego prawa – akcentuje nasz roz-
mówca.
Na zadane przez niego pytania w kilku
jednostkach z pierwszych stron gazet po-
jawiają się te same odpowiedzi. Zatem
– kombatant jest... weteranem walk, zasłu-
żonym żołnierzem, którego – w razie ewen-
tualnego konfliktu – powinno bronić się
przede wszystkim. Nawet mniej niż co dru-
gi z pytanych żołnierzy zawodowych nie
wiedział, że w nomenklaturze międzyna-
rodowego prawa humanitarnego konflik-
tów zbrojnych kombatantem jest właśnie
on – osoba, która spełnia wszystkie wymo-
gi do prowadzenia walki.
Zmieniło się, ale...
Skąd ta ignorancja? Jak ją wytłumaczyć?
Płk Mirosław Kaliński, zastępca szefa Od-
działu Edukacji Obywatelskiej i Ceremo-
niału Wojskowego w Departamencie Wy-
chowania i Promocji Obronności MON,
podkreśla:
Sądziłem, że raczej poskarży się Pan
na system, który powoduje, że o takim
lub innym sposobie upowszechniania
prawa decyduje pion wychowawczy,
a nie prawny.
– Zadania stawiane są na wyższym szcze-
blu, my jesteśmy ich realizatorami.
Czy dyrektor Departamentu Prawnego
MON kiedykolwiek myślał o recepcie na
zwiększenie świadomości prawnej żoł-
nierzy wyjeżdżających na misje?
– Bardzo często. A recepta, moim zda-
niem, jest stosunkowo prosta: w odpo-
wiednim stopniu trzeba wzbogacić treści
programów w szkołach podoficerskich, ofi-
cerskich i akademiach wojskowych. Po
12 Polska Zbrojna
– Znajomość praw i zwyczajów wojen- ma bowiem również inne zadania, a jedy-
nych określonych w normach międzynaro- nym oficerem, który zajmuje się tym tema-
dowego prawa humanitarnego konfliktów tem, jest – po niedawnej redukcji – wymie-
zbrojnych jest jednym z podstawowych niony już ppłk Paweł Żarkowski. Więcej
obowiązków żołnierzy. Mój oddział upo- – chociaż oddział postarał się o przygoto-
wszechnia je w wojsku... wanie sporej liczby wydawnictw o róż-
Jednak czy to „upowszechnianie” zała- nych aspektach międzynarodowego pra-
twia problem? Okazuje się, że nie. Oddział wa humanitarnego konfliktów zbrojnych,
Artykuł 83
(I Protokół Dodatkowy z 1977 r. do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r.):
1. Wysokie umawiające się Strony zobowiązują się do jak najszerszego upowszechnia-
nia w swych krajach, w czasie pokoju i w okresie konfliktu zbrojnego, konwencji oraz ni-
niejszego Protokołu, a zwłaszcza do włączenia ich do programów szkolenia wojskowego
i do zachęcania ich studiowania ludności cywilnej, tak by te do-
kumenty były znane siłom zbrojnym i ludności cywilnej.
2. Władze wojskowe lub cywilne, które
w okresie konfliktu zbrojnego ponoszą odpowie-
dzialność za stosowanie Konwencji i niniejsze-
go Protokołu, powinny mieć
pełną znajomość tekstu
tych dokumentów.
prostu – na tematy m.in. uwarunkowań praw- partamentu, na pewno tak. Z tym że realne
nych działań wojennych, zasad użycia broni stanie się to jedynie wtedy, gdy przybędzie
czy powinności humanitarnych musi zostać w niej etatów.
przeznaczonych znacznie więcej godzin wy-
kładowych. I – co ważne – ta wiedza nie po- Chce Pan powiedzieć, że umundurowanych
winna być przekazywana wyłącznie na poligo- prawników powinno być więcej niż teraz?
nie, ad hoc, i w dodatku przez osoby, które – Uważam, że jest to wymóg współczesności.
z prawem mają kontakt tylko przypadkowy, Proszę zauważyć, że w wielu armiach – nie
które zetknęły się z nim tylko na kursach. tylko sojuszniczych, ale też np. w Federacji
Rosyjskiej – już nawet dowódca samodziel-
Postawmy kropkę nad „i”: czy te kwestie nego batalionu ma prawnika, który w bardzo
powinien koordynować Departament krótkim czasie może ocenić, jakie w danej sy-
Prawny? tuacji należy przedsięwziąć kroki prawne.
– Departament nie, bo to nie leży w przypisa-
nych mu obecnie obowiązkach. Ale już U nas jest gorzej?
Wojskowa Służba Prawna, powołana – U nas bardzo często dowódca jest pozosta-
w 2006 r. i podlegająca dyrektorowi tego de- wiony samemu sobie. Prawnik w mundurze
nr 1/2008
 |
ZAPIS FORUM
FORUM NA |
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU | |
WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
chociaż dzięki niemu każdy żołnierz ja-
dący na misję wojskową poza granice pań-
stwa dostaje specjalne vademecum o miej-
scu, gdzie będzie działał, to wcale nie zna-
czy, że z prawem humanitarnym konflik-
tów zbrojnych jest za pan brat.
– Na pierwszym miejscu jest szeroko
rozumiana taktyka, na drugim – obycie
w sytuacjach zagrożenia i umiejętności
strzeleckie, a chyba dopiero po tym
wszystkim ktoś myśli o uwarunkowa-
niach prawnych – przyznaje jeden z wyż-
szych dowódców. Czy można mu się dzi-
W odpo-
wiednim stopniu
trzeba wzbogacić treści
programów w szkołach podofi-
cerskich, oficerskich i akademiach
wojskowych. Po prostu – na tematy
m.in. uwarunkowań prawnych działań
wojennych, zasad użycia broni czy po-
winności humanitarnych musi zo-
stać przeznaczonych znacznie
więcej godzin wykłado-
wych
występuje dopiero (poza nielicznymi wyjątka-
mi) na szczeblu brygady. W każdym razie
w WP jest ok. 160 etatów dla oficerów zaj-
mujących się obsługą prawną. Niestety,
aż 40 proc. z nich nie jest obsadzonych.
Wojsko za mało płaci i nie ma chętnych
prawników – kandydatów do zawodowej
służby wojskowej?
– Nie w tym rzecz, chętni są. W ostatnich
latach, gdy przeprowadzano nabór do stu-
dium oficerskiego przy wrocławskiej WSO,
o jedno miejsce przeznaczone dla oficerów
Wojskowej Służby Prawnej walczyło pięciu–
–siedmiu kandydatów. Niestety, najniższe
etaty w Wojskowej Służbie Prawnej zostały
już prawie w całości wypełnione. Z tego po-
nr 1/2008
| | | |
wić? Nawet w Departamencie Wychowa-
nia i Promocji Obronności MON przyzna-
ją, że „od momentu ratyfikowania przez
Polskę konwencji genewskich z 1949 r.
ich realizowanie w części odnoszącej się
do wojska odbywało się tylko fragmen-
taryczne”. Czyli – temat znalazł się je-
dynie w programach kształcenia słucha-
czy wyższych szkół oficerskich i akade-
mii wojskowych. Później nie był już dys-
cypliną ściśle akademicką i wszedł tak-
że do praktyki wojskowej oraz znalazł
swoje miejsce w regulaminach działań
taktycznych poszczególnych rodzajów sił
zbrojnych. Mimo to – odnotowujemy opi-
nie – był i w wielu jednostkach nadal jest
na dalszym planie. Niektórzy twierdzą
nawet, że „to jakaś lipa”. W sytuacjach
niepewnych żołnierze sięgnęliby więc po
broń. Tymczasem Departament Wycho-
wania i Promocji Obronności alarmuje:
za nieprzestrzeganie norm prawa wojen-
nego ponosi się pełną odpowiedzialność
dyscyplinarną i karną. Zasada ta jest jed-
ną z najważniejszych zasad szkolenia
obowiązujących w Siłach Zbrojnych RP
i powinna być regułą postępowania
w każdym wypadku użycia sił zbrojnych,
również podczas udziału wojska w mi-
sjach wojskowych poza granicami pań-
stwa. W związku z tym przestrzeganie
norm międzynarodowego prawa huma-
nitarnego konfliktów zbrojnych, jak rów-
nież międzynarodowych standardów
praw człowieka, staje się obecnie dla każ-
dej armii wizytówką jej sprawności bo-
jowej, dyscypliny i morale – świadczy
o jej profesjonalnym przygotowaniu do
misji.
Zabrakło etatów
Artykuł 83 pierwszego protokołu do-
datkowego do konwencji genewskich
z 1949 r. zobowiązuje nie tylko do za-
wodu w 2008 r., jeżeli nic się nie zmieni,
będzie nabór jedynie na... jeden etat pod-
porucznika prawnika. Z prostej przyczyny:
wakaty są jedynie na stanowiskach wyż-
szych. Kandydatów na nie nie ma jednak
skąd wziąć. Sytuacja przedstawia się za-
tem następująco: możemy pozyskiwać je-
dynie młodych ludzi, po wspomnianym SO,
ale nie mamy dla nich stanowisk.
To kwadratura koła?
– Powiedzmy, że to sytuacja wymagająca
korekt. Rozmawiałem z dowódcami wszyst-
kich rodzajów sił zbrojnych, a następnie wy-
stąpiłem z propozycją stosownych zmian.
Dzięki nim m.in. pułki i samodzielne bata-
liony mogłyby mieć swoich doradców praw-
| | |
znajamiania sił zbrojnych z treścią mię-
dzynarodowych uzgodnień, ale też obli-
guje poszczególne państwa do wydania
ustaw i regulaminów w celu zapewnienia
należytego stosowania przepisów w woj-
sku. Jednym z uzgodnień było m.in. po-
wołanie odpowiednich „struktur” w pań-
stwach OBWE. Kilkanaście lat po ratyfi-
kowaniu przez Polskę protokołów dodat-
kowych do konwencji genewskich (do-
kładnie 20 października 2006 r.) minister
obrony narodowej wydał decyzję w spra-
wie organizacji obsługi prawnej w komór-
kach organizacyjnych i jednostkach pod-
ległych ministrowi obrony. Tym samym
powołał Wojskową Służbę Prawną. Jej
przedstawiciele mieli zapewnić dowód-
com profesjonalną obsługę w zakresie pra-
wa operacyjnego (wraz z zasadami uży-
cia siły), prawa międzynarodowego
(w tym międzynarodowego prawa wojen-
nego), jak również międzynarodowego
prawa humanitarnego i praw człowieka.
– Idea jest szczytna, ale na jej realizację
nie otrzymaliśmy... etatów – rozkłada ręce
płk Piotr Pabisiak-Karwowski, dyrektor
Departamentu Prawnego MON.
Co to znaczy? Wydawałoby się, że na
razie nie ma co oczekiwać jakichkolwiek
rewolucyjnych zmian. Departament Wy-
chowania i Promocji Obronności będzie
więc nadal upowszechniał międzynaro-
dowe prawo humanitarne konfliktów
zbrojnych, a Departament Prawny robił
to, co jest w granicach jego możliwości.
Chociaż to musi się zmienić! Jeden
z noych STANAG-ów NATO, dotyczą-
cy norm prawa wojennego, obliguje bo-
wiem do tego, by te normy obowiązko-
wo trafiły do wojskowych procedur, pro-
gramów ćwiczeń i szkoleń, a nawet do
ćwiczeń na mapach. Ktoś powie: u nas
to nic nowego. Wtedy trzeba odpowie-
dzieć: trzeba wiele nowego. 
nych. W połowie listopada propozycje
zmian zostały pozytywnie rozpatrzone
przez kierownictwo MON i...
I – jak wiem – niektóre z nich już na
starcie zostały zakwestionowane przez
Sztab Generalny WP. Podobno wyszedł
on z założenia, że nowe etaty dla woj-
skowych prawników mogą powstać je-
dynie w wyniku likwidacji innych etatów
oficerskich.
– Ze swojej strony mogę zadeklarować, że
nadal będę podejmował wszelkie możliwe
starania w tej materii, mając na względzie
przede wszystkim ochronę interesów sił
zbrojnych w coraz bardziej zawiłym obrocie
prawnym.
Polska Zbrojna 13
KULISY MISJE
Mariusz Sawicki oddał krótką serię,
kilka pocisków, i osunął się bezwładnie. Siekierski
pamięta swoje słowa skierowane przez łączność
pokładową do dowódcy Mi-24: strzelec dostał!
Ciasny
zakręt PIOTR BERNABIUK
Zbigniew Siekierski, odkąd przyszedł
do Inowrocławia po szkole podoficer-
skiej w Zamościu i zaraz po egzami-
nach dostał się na „lotkę”, przez 17 lat
był technikiem śmigłowca Mi-2. Mia-
rą jego związku z maszyną, od począt-
ku tą samą, ze szczęśliwym, jak mówi,
numerem „6923”, było prawie 800 go-
dzin nalotu. A dla technika pokładowe-
go każda godzina spędzona w powie-
trzu to dodatkowo wiele godzin mozol-
nej, odpowiedzialnej roboty na ziemi.
Ten trwały i, wydawałoby się, niero-
zerwalny związek zakończyła misja
iracka. Znaczna część załóg Mi-24
z 56 Kujawskiego Pułku Śmigłowców
Bojowych poleciała na szóstą zmianę,
więc gdy przyszedł czas szykowania
kolejnej, siódmej, zaczęło brakować
i techników, i pilotów. Siekierski, podob-
nie jak inni, musiał przekwalifikować się
na potężną maszynę szturmową. Wraże-
nie? – Jakbym z malucha przesiadł się
na porządnego mercedesa!
Po przeszkoleniu, jeszcze w kraju na-
latał na Mi-24 czterdzieści godzin.
A w Iraku od razu zaczęły się dyżury
w QRF-ie, loty na wezwanie z pola wal-
ki, rozpoznanie, wsparcie, transporto-
wanie „specjalsów” a czasem i VIP-ów,
ochrona konwojów...
Tam było podwójnie gorąco. Z jednej
strony upały, jakich dotąd nie doświad-
28 Polska Zbrojna
czyli. Wspomina jedno z pierwszych do-
świadczeń: – Coś syczało! Obszedłem
śmigłowiec i znalazłem. Pod wpływem
nadmiernego ciśnienia puścił zawór
w instalacji gazu neutralnego. Awaria?
Skądże. W instrukcji czarno na białym
było napisane, że wytrzymuje jedynie
do 65 st. C.
Z drugiej strony temperaturę podno-
siły również nieustanne ataki na bazę.
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI
Od lipca do października było ich oko-
ło setki. Czasem kilkakrotnie podczas
jednej nocy podrywały ich alarmy bo-
jowe, a rano trzeba było wstawać, przy-
gotowywać śmigłowiec, wykonywać za-
dania. Loty, podobnie jak wyjazdy po-
za bazę, zawsze były ryzykowne, zawsze
niebezpieczne. Kilka dni przed tym, jak
ranny został Sawicki, po wjechaniu na
ID zginęło trzech Łotyszy. czwarty, do którego należał karabin pk
Polskie śmigłowce często osłaniały 7,62 na drugiej burcie. Przy prawym
grupy manewrowe i konwoje. Zawsze karabinie leciał z nimi tego dnia,
w dwie maszyny przejmowali gdzieś na 28 października 2006 r., st. kpr. Ma-
trasie kolumnę ciężarówek, prowadzili riusz Sawicki.
je przez pustynię, przez całe miasto aż
do bazy. Jeśli nie brali „pasażerów”, na RANNY STRZELEC
pokładzie znajdował się podstawowy W parze z Mi-8 mieli ochraniać pod-
skład: w górnej kabinie kpt. Maciej Ja- oddział Armii Irackiej przeczesujący
skółd, pierwszy pilot i zarazem dowód- As-Suwajrę, dużą wioskę położoną nad
ca, w dolnej kpt. Jacek Janowski, dru- rzeką, w poszukiwaniu uzbrojonych re-
gi pilot – operator, na „pace” st. sierż. beliantów. Dolatując, naliczyli około
Zbigniew Siekierski, technik i strzelec trzydziestu pojazdów wypełnionych
broni pokładowej, i zawsze jeszcze ten wojskiem oczekującym na wsparcie.
nr 1/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS FORUM NA||
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
CELOWNIKU WOJSKO || | | | | |
KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | |

Gdy śmigłowiec przechylił się w zwrocie na prawą burtę, z instalacji

hydraulicznej i z instalacji silnika zaczęły się lać oleje. Były strasznie
gorące, więc Siekierski jedną ręką podtrzymywał opatrunki, drugą zaś
usiłował odciągnąć rannego od wrzątku

Krążąc nad penetrującymi domy Ira-
kijczykami, obserwowali dramatyczne
wydarzenia. Już w pierwszych minu-
tach akcji żołnierze zatrzymali kilka
osób. Nagle jedna z nich zaczęła ucie-
kać. Zginęła podczas próby przepły-
nięcia rzeki.
Minął gorący kwadrans i zapanował
spokój. Wyglądało na to, że nic już te-
go dnia się nie wydarzy. Po godzinie
musieli wyłączyć śmigłowiec z akcji,
polecieli zatankować maszynę do Kal-
su, odległej o kilkadziesiąt kilometrów
bazy sił koalicyjnych. Jeszcze zanim
wrócili, dostali zadanie zlikwidowa-
nia pickupa z ciężką bronią na pokła-
dzie. Samochód pojawił się nagle, wy-
jechał z podwórka czy garażu, i roz-
dzielił ogniem na dwie części iracką
kompanię.
Sierżant Siekierski doskonale zapa-
miętał wydarzenia kilku kolejnych mi-
nut: – Gdy zniszczyliśmy cel, z innych
pickupów zaczęli wyskakiwać i ucie-
kać w kierunku rzeki uzbrojeni ludzie.
I wówczas któryś z nich pociągnął se-
rię w naszym kierunku, ktoś inny po-
prawił, strzelając z pk. – Kapitan Ma-
ciej Jaskółd wykonał prawy ciasny za-
kręt, sprowadzając śmigłowiec z linii
ostrzału. W tej samej chwili Mariusz
Sawicki, bo to wszystko działo się z je-
go burty, oddał krótką serię, kilka po-
cisków, i osunął się bezwładnie. Sie-
kierski pamięta swoje słowa skierowa-
ne przez łączność pokładową do do-
wódcy: strzelec dostał!
Żołnierz leżał, pokazując dziurę wiel-
kości kciuka w okolicy podbrzusza.
Zbyszek usiłował zatamować krwotok,
ale opatrunek w jednej chwili nasiąkł
krwią. Również drugi momentalnie zro- 

nr 1/2008 Polska Zbrojna 29

KULISY MISJE
bił się czerwony. Krew udało się zatrzy-
mać dopiero za pomocą trzeciego, rzu-
conego z kabiny przez dowódcę. Sie-
kierski chciał przeciągnąć Mariusza na
lewą stronę pokładu, ale to kawał chło-
pa: – Nie wiedziałem, gdzie jest wylot
po kuli. Jeżeli utkwiła w okolicy kręgo-
słupa, lepiej było go nie ruszać.
Ułożył bezpiecznie kolegę, żeby mógł
oddychać, bo miał z tym kłopoty. Po-
tem podłożył ręcznik w okolice klatki
piersiowej. I tam, jak się okazało, rze-
czywiście był wylot kuli.
To wszystko działo się w ciągu kilku-
nastu sekund. Gdy śmigłowiec przechy-
lił się w zwrocie na prawą burtę, z in-
stalacji hydraulicznej i z instalacji silni-
ka zaczęły się lać oleje. Były strasznie
gorące, więc Siekierski jedną ręką pod-
dowanie z zawisu, to każdym śmigłow-
cem można lądować samolotowo. Pod
warunkiem, że znajdzie się utwardzone
miejsce, żeby maszyna nie przewróciła
się nie ugrzęzła w piachu. Piloci doszli
do wniosku, że nie można ryzykować
dalszego lotu. Śmigłowiec ratowniczy le-
ciał w ich kierunku i był już blisko. Wy-
brali więc do lądowania szeroki, utwar-
dzony pas drogi.
W przedziale desantowym rozpoczął
się wówczas kolejny akt dramatu: – Chło-
pak zaczął mi odchodzić, mrugać oczy-
ma, miał oznaki wycieńczenia, bladość,
jakby mu cała krew z twarzy odpłynęła
– wspomina Siekierski. – Tamowałem
krew, robiłem okłady z zimnej wody, że-
by mi tylko nie usnął, bo bałem się, że
może się już nie wybudzić. Nie dawałem
czas spokojnym głosem: – Jak będą grza-
li, bronimy się do końca.
Siekierskiemu sto myśli kołatało się
w głowie jednocześnie: – Myślałem
o Mariuszu, o tym, gdzie tu w razie cze-
go odskoczyć. Czy może wrócić jeszcze
po dodatkowe skrzynki z amunicją?
Dopuścili samochód mniej więcej na
dwieście metrów, po czym kpt. Jaskółd
pociągnął nad nim krótką serię. Zatrzy-
mali się. Zamaskowani na czarno ludzie
wysiadający z szoferki do nas nie byli
dobrą wróżbą. Jeden z nich podchodził,
machając rękami i krzycząc: – My friend!
My friend! Dowódca nie miał wyjścia,
również musiał wyjść, żeby się dogadać.
Dopiero gdy z tyłu pojazdu zaczęli wy-
skakiwać żołnierze w czerwonych bere-
tach, Polacy upewnili się, że to Armia
Iracka. A ci zamaskowani? Miejscowi nie
chcą, by ich rozpoznawano w mundu-

SIERŻ. SZTAB. ZBIGNIEW SIEKIERSKI za męstwo i odwagę został od-

znaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim
Orderu Krzyża Wojskowego, koledzy podoficerowie wybrali go na
Podoficera Roku Wojsk Lądowych. Sam bohater żartuje, że właśnie ma
swoje pięć minut, ale zasługami, jego zdaniem, powinno się obdarzyć ca-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

łą załogę. Cóż, bardzo był ciekaw tej swojej pierwszej misji, chciał spraw-
dzić, jak się człowiek w trudnych sytuacjach zachowuje... Teraz już wie,
ale nie życzy nikomu tak dramatycznej przygody.

rach, obawiają się o rodziny. Siekierski

trzymywał opatrunki, drugą zaś usiło-
wał odciągnąć rannego od wrzątku.
JEDEN SILNIK
Wszystko, co się wówczas wydarzy-
ło na pokładzie, było wzorcowym dzia-
łaniem, dalekim od filmowej dramatur-
gii: żadnych panicznych ruchów i zbęd-
nych gestów, trzeźwa ocena sytuacji
i trafne decyzje. Ciśnienie w silniku spa-
dło, pozostałe parametry utrzymywały
się w normie. Dowódca, gdy wyprowa-
dził maszynę z bezpośredniego zagro-
żenia, wybrał trasę w kierunku Kalsu.
Dowiedział się przez radio, że w tym
czasie leciał tam akurat z Bagdadu śmi-
głowiec Medevacu. Wolał nie ryzyko-
wać lądowania w polu, nie mając pew-
ności, czy nie pojawią się nagle rozpro-
szeni po ataku terroryści.
Właśnie wtedy urządzenie RI 65 za-
sygnalizowało niebezpieczną wibrację
na prawym silniku. Po trzech takich
ostrzeżeniach nie mogli ryzykować,
trzeba było go wyłączyć. Lecieli teraz
na jednym, znacznie wolniej, bez gwa-
rancji, że dotrą do celu i bezpiecznie
wylądują. Jeśli zabraknie mocy na lą-
również znieczulenia, bo wtedy nie czuł-
by wielkiego bólu, a to by go uśpiło.
Ledwie śmigłowiec stanął na kołach,
technik otworzył drzwi i zauważył pod-
ciek paliwa. Zameldował dowódcy
o groźbie wybuchu. Teraz trzeba było
wyłączyć silniki i jak najszybciej ucie-
kać, bo w maszynie było paliwo i amu-
nicja. Właśnie wtedy nadjechała cięża-
rówka. – Musiałem zostawić Mariusza,
nie mogłem go wlec, nie było na to cza-
su, ponadto obawialiśmy się uszkodze-
nia kręgosłupa – relacjonuje Siekierski.
Z drugiej strony strach było pomyśleć, co
się stanie, jak to wszystko wybuchnie.
Samochód był coraz bliżej, zabrałem
więc pk, zapasową amunicję, swoją tor-
bę, hełm...
KRÓTKA SERIA
Sierżant Zbigniew Siekierski zajął po-
zycję z prawej burty nieopodal śmigłow-
ca, kpt. Jacek Janowski z lewej, kpt. Ma-
ciej Jaskółd z przodu. Nie było czasu na
szukanie dogodnych pozycji. Byli goto-
wi do walki o swoją skórę, o kolegę po-
zostawionego w śmigłowcu, który mógł
wybuchnąć. Dowódca powiedział wów-
pamięta, że wówczas poczuli wielką
ulgę: – Dopiero wtedy zacząłem patrzeć
pod nogi, czy min nie ma. I pędem na
pokład, zobaczyć, czy Mariusz żyje?
Żył! Po chwili obok wylądowało pol-
skie Mi-8, za moment przyleciał ame-
rykański śmigłowiec z lekarzem.
Dziś, gdy rozmawiamy w domu pilo-
ta na lotnisku w Inowrocławiu, st. sierż.
Zbigniew Siekierski spokojnie opowia-
da o tamtym wydarzeniu. Mówi jak wie-
le mieli wówczas szczęścia, i że niko-
mu nie życzy takiej przygody: – Ranny
kolega krwawi, leją się oleje. Nie wia-
domo, czy któryś z pilotów nie dostał,
bo do dowódcy ciasny dostęp, a do
strzelca wcale dostać się nie można. Czy
nie powstały zniszczenia, które spowo-
dują rozerwanie silnika lub łopat? Ostrzał
był prowadzony z kilku miejsc. Ze sta-
nowiska strzelca na lewej burcie nie wi-
działem prowadzonego do nas ognia, ale
odłamki w środku były. Szczęściem Ma-
riusz przeżył i nadal służy w wojsku.
Miał kilkunastocentymetrowe rozdarcie
przepony, uszkodzony szósty i siódmy
segment wątroby. A śmigłowiec stoi
w hali remontowej w Łodzi. Dobry sprzęt,
w tej akcji się sprawdził. Tu wszystko za-
grało – i maszyna, i załoga. 

30 Polska Zbrojna nr 1/2008

ANKIETA
ZAPIS || FORUM
ZAPIS FORUM || NA POLSKI
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU ZBROJNEJ
||WOJSKO
WOJSKO PRZEGLĄD
| KULISY | PORADY | PO SŁUŻBIE | HISTORIA | MILITARIA | PRASA | ŚWIAT | TO I OWO PRASY

Drodzy
Czytelnicy!
1
lutego minie rok, od kiedy „Polska Zbrojna” jest wydawana
w nowej formule przez powołaną 1 stycznia 2007 r. Redakcję
Wojskową. Przez ten czas bardzo wiele się w piśmie zmieniło. Zdajemy sobie
sprawę, że przed nami wciąż długa droga i zrobimy wszystko, żeby tygodnik, który
będzie trafiał do Waszych rąk w przyszłym roku, był jeszcze lepszy, jeszcze ciekawszy
i jeszcze bliższy Waszym oczekiwaniom. Aby jednak wiedzieć, czego od nas oczekujecie, przygotowaliśmy dla Was krótką ankie-
tę. Wszystkich tych, którzy zdecydują się wypełnić naszą ankietę, prosimy o przesłanie jej na adres: Redakcja Wojskowa,
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, z dopiskiem „Ankieta”. Można ją wypełniać na oryginalnej stronie wyrwanej z pisma, lub na
kserokopii, albo też pobrać blankiet ze strony www.redakcjawojskowa.pl i nadesłać na adres aneta.wisniewska@redakcjawojsko-
wa.pl. Wśród tych, którzy zdecydują się wziąć udział w ankiecie, rozlosujemy atrakcyjne nagrody – trzy encyklopedie wojskowe oraz
trzy albumy „Wojsko Polskie. The Polish Army” Domu Wydawniczego Bellona. Ankiety można nadsyłać do 15 lutego 2008 r.

1. Jak często czytasz „Polskę Zbrojną” 5. Tekstów o jakiej tematyce jest Twoim zdaniem
a)  co tydzień w „Polsce Zbrojnej” za mało?
b)  co najmniej raz w miesiącu a)  Dotyczących sprzętu i wyposażenia
c)  rzadziej niż raz w miesiącu b)  Dotyczących misji zagranicznych polskich żołnierzy
d)  sporadycznie c)  Informacji z jednostek wojskowych
d)  Porad prawnych
2. W jaki sposób zdobywasz „Polskę Zbrojną” e)  Tekstów historycznych
a)  czytam egzemplarze, które trafiają do jednostki f)  Dotyczących ćwiczeń
b)  kupuję g)  Dotyczących wydarzeń zagranicznych
c)  pożyczam od kolegi h)  Reportaży
d)  ściągam egzemplarze z internetu i)  Innych (jakich?) ...................
e)  inne (jakie?)
6. W skali od 1 do 5 jak oceniasz:
3. Które z działów uważasz za najciekawsze a)  okładki „Polski Zbrojnej”
(można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) b)  szatę graficzną pisma
a)  Temat numeru c)  poziom merytoryczny artykułów
b)  Forum d)  aktualność poruszanych w „Polsce Zbrojnej” problemów
c)  Kulisy e)  sposób pisania artykułów
d)  Wojsko f)  jakość zdjęć zamieszczanych w „Polsce Zbrojnej”
e)  Strony poświęcone rodzajom sił zbrojnych
f)  Prawo 7. Wymień dwóch autorów, których artykuły czytasz
g)  Świat najchętniej i dwóch, których tekstów nie lubisz czytać:
h)  To i owo Lubię czytać artykuły................................................................
Nie lubię czytać artykułów.......................................................
4. Które z działów uważasz za nieciekawe (można
zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź) 8. Co Twoim zdaniem powinno się zmienić w „Polsce
a)  Temat numeru Zbrojnej” w przyszłym roku?
b)  Forum
..................................................................................................
c)  Kulisy
d)  Wojsko ..................................................................................................
e)  Strony poświęcone rodzajom sił zbrojnych ..................................................................................................
f)  Prawo
g)  Świat ..................................................................................................
h)  To i owo ..................................................................................................

Dane wypełniającego ankietę:

Imię........................................................................................* Nazwisko.................................................................................................* Wiek................................

Adres zamieszkania................................................................................................................................* Stopień wojskowy...............................................................

Reprezentowana instytucja:  Sztab Generalny WP;  Wojska Lądowe;  Siły Powietrzne;  Marynarka Wojenna;  Żandarmeria Wojskowa;
 Dowództwo Wojsk Specjalnych;  Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych; Inna..............................................................................................
* – pola oznaczone gwiazdką wypełniają wyłącznie te osoby, które chcą wziąć udział w losowaniu nagród. 

nr 1/2008 Polska Zbrojna 31

AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

KRZYSZTOF WILEWSKI

Święta Bożego Narodzenia w Polskim Kontyngencie

Wojskowym w Afganistanie, choć skromne,
bo na wigilijnym stole karpia musiał zastąpić śledź,
a z zup był tylko barszcz, nie zatraciły swojego
ducha. Choinka, żłóbek, sianko rozłożone na stole
i kolędy sprawiły, że mimo 4 tysięcy kilometrów
jakie dzielą żołnierzy od ojczyzny, wszyscy znaleźli
się bliżej swoich rodzin i bliskich. Tęsknotę za
domem było słychać w wigilijnych życzeniach.
Żołnierze, dzieląc się między sobą opłatkiem, życzyli
sobie przede wszystkim bezpiecznego powrotu
do domu, do tych, których kochają.

32 Polska Zbrojna nr 1/2008

 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS ||
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU | | | | | | | |
WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO

KRZYSZTOF WILEWSKI

nr 1/2008 Polska Zbrojna 33

 WOJSKA LĄDOWE
ODZNAKA 2 KORPUSU
ZMECHANIZOWANEGO
nawiązuje do projektu
Odznaki 2 Korpusu
Polskiego. Jej głównym
elementem jest symbo-
liczna litera „K” (zwień-
czona otwartą koroną)
z drzwi katedry na
Wawelu, w otoczeniu liści
laurowych znamionują-
cych sławę i chwałę żołnierską. Całość
tej kompozycji wsparta jest na tarczy
amazonek z umieszczoną pośrodku
cyfrą 2, otoczoną pełną nazwą
„Korpus Zmechanizowany” i dwiema
gwiazdkami. Autorami projektu odzna-
ki 2 KZ są: ppłk dr Jan Szymański oraz
chor. rez. Eugeniusz Nowak.

PIONIERZY
JAC E K S Z U S TA KOW S K I

W NATO
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

34 Polska Zbrojna nr 1/2008

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
Pierwszym związkiem operacyjno-taktycznym
Wojska Polskiego, który uzyskał afirmację NATO,
był 2 Korpus Zmechanizowany.
2 Korpus Zmechanizowany
w Krakowie osiągnął goto-
wość do działania z 1 stycz-
nia 2002 r. Sformowano go na
bazie Korpusu Powietrzno-
-Zmechanizowanego oraz
wydzielonych jednostek okrę-
gów wojskowych Śląskiego
i Pomorskiego. Do 1 kwietnia
2004 r. 2 KZ był związkiem
operacyjno-taktycznym prze-
znaczonym do prowadzenia
działań bojowych – samo-
dzielnie i we współdziałaniu
z wojskami sojuszniczymi
– na obszarze NATO, walki
z przeciwnikiem naziemnym
i powietrznym, a także do
uczestniczenia w rozwiązy-
waniu sytuacji kryzysowych.
Korpusowi były podporząd-
kowane dwie dywizje, pięć
brygad, pięć pułków i dwa sa-
modzielne bataliony.
Nowe zadania
W kwietniu 2004 r. krakow-
ski korpus przekazał podległe
związki taktyczne, a także
jednostki, w bezpośrednie
podporządkowanie Dowódz-
twu Wojsk Lądowych i dostał
nowe zadania. Tym najważ-
niejszym jest organizacja oraz
prowadzenie szkoleń i ćwi-
czeń dla wybranych dowództw
i jednostek operacyjno-tak-
tycznych Wojsk Lądowych lub
doraźnie tworzonych zgrupo-
wań zadaniowych. Niedawno
dowódca 2 Korpusu Zmecha-
nizowanego gen. dyw. Edward
Gruszka wraz ze sztabem ofi-
cerów z dowództwa 2 KZ kie-
rował międzynarodowym ćwi-
czeniem „Eufrat X”, które by-
ło ostatnim sprawdzianem dla
żołnierzy przygotowujących
się do wyjazdu do Iraku w ra-
mach X zmiany Polskiego
Kontyngentu Wojskowego.
Dowództwo 2 Korpusu
Zmechanizowanego stanowi
również zalążek szczebla ope-
racyjno-taktycznego do współ-
pracy i współdziałania z po-
dobnymi dowództwami w ra-
mach NATO. Na szczeblu so-
juszniczym wspólnie z Kor-
nr 1/2008
FLESZ
ELBLĄG. 19 grudnia
w 16 Batalionie Dowodzenia sta-
tuetki Honorowego Husarza
pusem Niemiecko-Holender- po raz pierwszy uroczyście z rąk dowódcy 16 Dywizji
skim oraz włoskim korpusem na maszt przed sztabem do- Zmechanizowanej gen. dyw.
NRDC-IT wchodzi w skład wództwa wciągnięta została Wiesława Michnowicza otrzyma-
grupy roboczej powołanej flaga 2 Korpusu Zmechani- li: Anna Szyszka – były wojewo-
przez Dowództwo Operacyj- zowanego. Znak wyróżniają- da warmińsko-mazurski, ks. bp.
ne NATO (ACO/SHAPE) do cy korpusu łączy tradycyjne dr Jan Styrna – ordynariusz die-
współpracy w dziedzinie ćwi- barwy piechoty, żółtą i nie- cezji elbląskiej, Janusz
czeń, treningów i koordynacji bieską, z czerwienią, która Dąbrowski – wicestarosta po-
opracowania dokumentów była kolorem rozpoznaw- wiatu bartoszyckiego, Józef
normatywnych. czym dowództwa i jednostek Gajewski – prezydent Suwałk,
2 Korpusu Polskiego. Zgod- Henryk Mroziński – burmistrz
Historia i tradycje nie z rozkazem dowódcy kor- Braniewa i ppłk Ryszard
2 Korpus Zmechanizowany pusu w miejscu stacjonowa- Jasionowicz – szef Delegatury
kontynuuje tradycje 11 związ- nia dowództwa korpusu Wojskowej Ochrony
ków operacyjnych Wojska Pol- w Krakowie flaga 2 KZ, Przeciwpożarowej w Olsztynie.
skiego istniejących w okresie przy dźwiękach „Marsza Pomysłodawcą nagrody jest były
od powstania styczniowego 2 Korpusu Zmechanizowane- dowódca dywizji gen. dyw.
do czasów współczesnych: go” jest codziennie podno- Ryszard Sorokosz. Husarze są
II Korpusu gen. Józefa Hau- szona na maszt i opuszczana. wyrazem uznania dla osób, któ-
ke-Bosaka (1863–1864), Marsz 2 KZ, odegrany po raz re przyczyniły się do rozwijania
II Korpusu Polskiego (1917– pierwszy 13 sierpnia 2002 r., współpracy i umacniania więzi
–1918), Dowództwa Okręgu jest kompozycją, w której z dywizją i jej żołnierzami.
Generalnego Kraków (1918– wykorzystane zostały frag-
–1921), 2 Armii WP (1919– menty melodii: „Oki”, „Czer-
–1921), Dowództwa Okręgu wonych Maków” i „Krako- RZESZÓW. W 5 Batalionie
Korpusu nr V Kraków (1919– wiaka”. Kompozytorem jest Strzelców Podhalańskich
–1939), Armii „Kraków” pracownik naukowo-dydak- 19 grudnia odbyło się uroczyste
(1939), 2 Korpusu Polskiego tyczny Akademii Muzycznej przekazanie dowodzenia
(1943–1946), 2 Armii WP w Krakowie Wojciech Wi- 21 Brygadą Strzelców
(1944–1945), Dowództwa dłak. Podhalańskich. Ustępujący
Okręgu Wojskowego nr V 21 maja 2005 r. na Rynku gen. bryg. Janusz Bronowicz
Kraków (1945–1954), Do- Głównym w Krakowie odby- przekazał dowodzenie do czasu
wództwa Krakowskiego Okrę- ła się uroczystość wręczenia wyznaczenia nowego dowódcy
gu Wojskowego (1992–1999) sztandaru 2 Korpusowi Zme- swojemu zastępcy płk. Jackowi
i dowództwa Korpusu Po- chanizowanemu. Jego rodzi- Ostrowskiemu. Generał
wietrzno-Zmechanizowane- cami chrzestnymi zostali: Bronowicz został wyznaczony
go (1999–2001). uczestnik walk pod Monte przez ministra obrony narodo-
Święto Korpusu, dla upa- Cassino ppłk w st. spoczynku wej na stanowisko szefa
miętnienia zdobycia Monte Stanisław Berkieta oraz wy- wojsk pancernych
Cassino, jest obchodzone bitna aktorka i społecznik An- i zmechanizowanych
18 maja. 13 sierpnia 2002 r. na Dymna.  w Dowództwie Wojsk Lądowych.
Uroczyste podpisanie protokołu
odbyło się w obecności dowódcy
EKSPERT 1 DZ gen. bryg. Ryszarda
Jabłońskiego.
Gen. dyw. Edward Gruszka,
dowódca 2 Korpusu Zmechanizowanego SIERADZ. Betlejemskie
Światełko Pokoju – symbol cie-
pła, nadziei i troski o to, aby nikt
2 Korpusem Zmechanizowanym dowodzi od 5 listopada 2007 r. w czasie Bożego Narodzenia nie
Wcześniej w krakowskim korpusie pełnił służbę na trzech stano- pozostał samotny – zaświeciło
wiskach, m.in. szefa sztabu. Przed przejęciem dowodzenia 2 KZ 20 grudnia w 15 Sieradzkiej
był dowódcą Wojsk Specjalnych. – Jestem zaszczycony, że służę Brygadzie Wsparcia
w Krakowie i mogę dowodzić 2 Korpusem Zmechanizowanym. Dowodzenia. Ogień z groty naro-
Korpus wpisał się nie tylko w Kraków, ale nasze siły zbrojne, i my- dzenia Jezusa odebrali z rąk sie-
ślę, że będzie z miesiąca na miesiąc, z roku na rok, coraz mocniej- radzkich harcerzy żołnierze i pra-
szy – podkreślił tuż po przejęciu sztandaru gen. Gruszka. cownicy wojska brygady.
Oprac. S.G.
Polska Zbrojna 35
SIŁY POWIETRZNE
PIOTR LASKOWSKI

31 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania (ODN) Poznań–

–Babki jako pierwszy w kraju przechodzi proces modernizacji
systemu dowodzenia. Drugim krokiem będzie uzyskanie zdolności
do przerzutu całego ośrodka. Takie możliwości
w NATO mają tylko Niemcy i USA.

Jednością silni
W Polsce istnieją cztery
ODN: Bydgoszcz, Warszawa,
Kraków i Poznań, którego
sektor działania jest najwięk-
szy. Każdy z nich ma również
swoją specyfikę. W poznań-
skim na przykład wykonują
loty wszystkie F-16 i... wpro-
wadzane są nowości na szcze-
blu sił zbrojnych.
W dotychczasowym syste-
mie pracuje się w każdym
sektorze, korzystając z kilku
punktów naprowadzania,
z których zbierane są infor-
macje o znajdujących się
w powietrzu samolotach. Po-
woduje to wiele problemów
z wymianą danych, bo każdy
punkt naprowadzania ma in-
formacje tylko ze swoich sta-
cji radiolokacyjnych. Zosta-
nie to jednak zmienione.
Na podstawie analiz i ob-
serwacji udało się stworzyć
modelowy punkt naprowa-
dzania, który zapewni sku-
teczność misji powietrznych
na miarę XXI w. Najlepszym
wyjściem okazało się skupie-
nie wszystkich sił i środków
radiolokacyjnych w jednym
miejscu. Teraz nawigatorzy
nie będą już pracować od-
dzielnie na posterunkach
w sektorze, a znajdą się
w jednej sali na stanowisku
dowodzenia ośrodka. Przy
zastosowaniu odpowiednie-
go systemu dowodzenia da to
możliwość poprowadzenia
kilku grup statków powietrz-
nych jednocześnie.
DROGA INNOWACJI
31 ODN chce więc odejść
od starego systemu i utwo-
rzyć jeden punkt naprowa-
dzania na cały sektor po-
znański. Ma on być silniej-
szy i, co ważne, mieć do-
stęp z jednego miejsca do
stałej informacji radioloka-
cyjnej ze wszystkich radio-
stacji w sektorze.
Oczywiście same przeno-
siny nawigatorów z terenu
na stanowisko dowodzenia
sprawy nie załatwią. ODN
dowodzi lotnikami, a żeby to
robić w sposób właściwy,
musi mieć odpowiednie in-
formacje radiolokacyjne.
Żeby z kolei spiąć zarządza-
nie danymi w jedną całość,
potrzebne są systemy, które
je opracują informatycznie
i cyfrowo. Nawigatorzy do-
staną więc odpowiednie na-
rzędzia – najnowszy zauto-
matyzowany system dowo-
dzenia opracowany przez
Przemysłowy Instytut Tele-
komunikacji. Jest on testo-
wany już od lutego 2007 r.
– Żeby to narzędzie mogło
być w pełni wykorzystane,
musimy udostępnić infor-
mację radiolokacyjną na od-
powiednim poziomie – mó-
wi dowódca 31 ODN płk Ja-
cek Łazarczyk.
Dlatego w podziemnym
stanowisku dowodzenia
w ODN, gdzie zostanie za-
instalowany zautomatyzo-
wany system dowodzenia
sił zbrojnych, wkrótce bę-
dzie wdrożony cyfrowy
system wymiany danych
Link 16. Pozwoli on uzy-
skać dostęp do olbrzymiej
bazy danych NATO i włą-
czyć się do systemu prze-
syłania meldunków i roz-
kazów. Ponieważ nikt tego
jeszcze w Polsce nie robił,
poznaniacy będą pierwsi.
Kolejnym wyzwaniem sta-
nie się system łączności utaj-
nionej. Do tej pory cała łącz-
ność radiowa opiera się na sys-
temach jawnych, a 31 ODN
będzie pierwszy, który wdro-
ży radiostacje w systemie utaj-
nionym podczas misji „Air
Policing”.
SPOD ZIEMI NA KOŁA
Nie wiadomo, jakie poja-
wią się zagrożenia w naj-
bliższych latach, ale wszyst-
ko wskazuje na to, że dzia-
łania bojowe będą odbywa-
ły się za pośrednictwem
kontyngentów wojskowych.
Odpowiedzią sił powietrz-
nych na te wymagania jest
utworzenie jednostek mobil-
nych, zdolnych do przerzu-
tu, mniejszych, ale bardziej
manewrowych, które będą
w stanie dowodzić lotnic-
twem z każdego miejsca na

36 Polska Zbrojna nr 1/2008

 EKSPERT

Gen. dyw. pil. FLESZ

Sławomir KOSZALIN. Rocznej oceny dys-
Dygnatowski, cypliny dokonano 19 grudnia
w Centrum Szkolenia Sił
dowódca Centrum Powietrznych (CSSP) w Koszali-
Operacji Powietrznych: nie. W analizie, dokonywanej
– Staramy się jak najszybciej wprowa- pod kierunkiem komendanta
dzić system punktów naprowadzania Centrum płk. dypl. Krzysztofa
i system dowodzenia, zgodnie zresztą Żabickiego, uczestniczyli: szef
z planem rozwoju sił zbrojnych. Wojskowej Prokuratury
Według planów w każdym ODN powi- Garnizonowej w Koszalinie
nien znajdować się autonomiczny płk Krzysztof Latzke, komen-
dant placówki żandarmerii
punkt naprowadzania, który rozwiązał-
st. chor. sztab. Tadeusz Goły, ka-
by problemy związane z rozrzuceniem
pelan garnizonu ks. ppłk Stani-
nawigatorów po różnych miejscowych
sław Błądek, psychoprofilaktyk
punktach naprowadzania. Ten system
Leszek Mysłowski, a także ko-
to kwesta bezpieczeństwa, wygody menda Centrum, szefowie wy-
i współczesnego standardu pracy. działów i kadra dowódcza.

Trzy w jednym
K ażdy z dotychczas istniejących punktów
naprowadzania pełni jednocześnie

TOMASZ ZATORSKI
funkcję posterunku radiolokacyjnego i punk-
tu radiowego. Pracujący w nim nawigatorzy
kontrolują samoloty znajdujące się w powie-

PIOTR LASKOWSKI (2)

trzu. Dzięki stacjom radiolokacyjnym można
zaś obserwować przestrzeń i dostarczać in-
Tylko dwa państwa formacje do systemu, natomiast za pośred- KRZESINY. Grupa pasjonatów
mają mobilne jednost- nictwem znajdujących się tam radiostacji
ki na tak wysokim krzesińskich Jastrzębi powołała
– prowadzić łączność z samolotami. do życia Stowarzyszenie
szczeblu dowodzenia,
jakim jest ODN Miłośników Lotnictwa
Wojskowego „Krzesiny”. Jego
ziemi. To nie poziom wtajem- Włoszech). Ta eskadra jest prezesem został Piotr
oznacza oczy- niczenia, który nie tylko zdolna do przerzu- Łysakowski, a sekretarzem
wiście, że wszę- w NATO osiągają tylko tu, ale także potrafi sama się Krzysztof Suterski. Po przyjęciu
dzie tam, gdzie lata samolot, nieliczne ośrodki. przemieścić. 250 żołnierzy uchwały o powołaniu
musi stać człowiek z radio- Jedynie dwa państwa ma- tej jednostki dysponuje po- Stowarzyszenia wyłoniono za-
stacją i utrzymywać z nim ją mobilne jednostki na tak nad setką pojazdów (!). rząd, do którego weszli Justyna
łączność, ponieważ współ- wysokim szczeblu dowodze- Nowicka-Czarnojanczyk,
czesne środki łączności i do- nia, jakim jest ODN. Z oby- CZEKAJĄ NA ROZKAZY Bernard Gust, Piotr Łysakowski,
Waldemar Krzyżanowski oraz
wodzenia umożliwiają dzia- dwoma współpracuje po- Technicznie ODN jest
Krzysztof Melski. Na zebraniu
łania w odległości kilku ty- znański ośrodek. Pierwsza przygotowany do otworze- wybrano również komisję rewi-
sięcy kilometrów. Niemniej z nich to ośrodek Redhawk nia nowego punktu napro- zyjną w składzie: Danuta Pyrzyk-
jednak doświadczenia kon- pod Berlinem – prawdopo- wadzania. -Gust, Krzysztof Suterski oraz
fliktów wskazują, że blisko dobnie pierwszy ODN, który W ramach testów przećwi- Łukasz Borowiak.
teatru działań musi znajdo- zostanie włączony do specjal- czono już naprowadzanie sa-
wać się jednostka, która bę- nego systemu zdolnego do molotów MiG-29 i F-16
dzie koordynowała dowodze- przerzutu. Ma on w swym z użyciem kilku systemów LIPOWIEC. Żołnierze
nie poszczególnymi środka- wyposażeniu kilkanaście dowodzenia. Ten produko- 8 Szczycieńskiego Batalionu
mi walki oraz ruch w prze- kontenerów, namiotów i stacji wany przez PIT wydaje się Radiotechnicznego obejrzeli
strzeni powietrznej i zadania radiolokacyjnych wraz z gene- jednak najbardziej użytecz- bożonarodzeniowe jasełka
bojowe jednostek z różnych ratorami prądu. Cała jednost- ny. Pozostaje tylko kwestia w wykonaniu uczniów
rodzajów sił zbrojnych. ka może więc szybko się spa- wprowadzenia go do uzbro- Niepublicznej Szkoły
Podstawowej w Trelowie. Przed
Po wprowadzeniu zinte- kować wraz ze sprzętem, prze- jenia i uruchomienie całego
występem młodzi goście zwie-
growanego systemu dowo- rzucić w rejon działań, rozpa- systemu. Ośrodek czeka dzili jednostkę – największe za-
dzenia 31 ODN będzie więc kować się i funkcjonować ja- więc na rozkazy. interesowanie wzbudziły park
musiał uzyskać zdolność do ko ODN gdzieś w terenie. W 31 ODN w Poznaniu na samochodowy oraz pododdział,
przerzutu, czyli wyjść ze sta- Drugim podobnym ośrod- razie zbierają doświadcze- gdzie mogli zobaczyć świetlicę
nowiska dowodzenia spod kiem jest amerykańska eska- nia. Gdy pilotażowy pro- i sale żołnierskie oraz przejść
ziemi i być z lotnikami tam, dra – 606 Air Control Squ- gram się zakończy, w następ- krótki kurs musztry prowadzony
gdzie prowadzone są opera- adron ze Spangdahlem (jej nej kolejności wdrożą go przez szefa pododdziału
cje – na terenie kraju czy odpowiednik funkcjonuje ośrodki w Bydgoszczy, Kra- chor. Tomasza Małeckiego.
w ramach misji. To kolejny jeszcze w bazie w Aviano we kowie i Warszawie.  Oprac. S.G.

nr 1/2008 Polska Zbrojna 37

MARYNARKA WOJENNA
Dowodca 2 dOTrM
Krzysztof Zdonek
z wyróżnieniem od
TOMASZ GOS
2 Dywizjon Okrętów Transportowo-
-Minowych został uznany przez
prezydenta RP za jedną
z najlepszych jednostek w Wojsku
Polskim. Jest przeznaczony do
stawiania zagród minowych oraz
przewozu drogą morską wojsk
i sprzętu technicznego.
ednostka Wojskowa
2750 przechodziła róż-
ne przeobrażenia orga-
nizacyjne, co również
wiązało się ze zmianą
nazwy. Początki jednostki się-
gają 1951 r. Wówczas nazwa-
no ją Flotyllą Środków Desan-
towych. Jednak już w 1965 r.
została przeformowana na
2 Brygadę Okrętów Desanto-
wych, którą stopniowo wypo-
sażano w nowe kutry oraz okrę-
ty desantowe polskiej produk-
cji. – W tymże roku jednostka
miała już dziesięć nowych
okrętów i 15 kutrów, które mo-
gły przewozić desant o sile
45 czołgów i 1500 żołnierzy
z lekkim sprzętem – mówi
kmdr ppor. Artur Wasiewski,
rzecznik prasowy 8 Flotylli
Obrony Wybrzeża (w której
skład wchodzi 2 Dywizjon
Okrętów Transportowo-Mino-
wych). Na przełomie lat 70.
i 80. w jednostce 2750 było naj-
38 Polska Zbrojna
kmdr por.
prezydenta RP
NAJLEPSI NA M
więcej okrętów spośród innych
jednostek MW – w szczyto-
wym okresie 41.
W 1977 r. do 2 BOD wcie-
lono 1 Dywizjon Saperów
Morskich. Była to jednostka
brzegowa, której zadania pole-
gały na wykonywaniu przejść
w zaporach minowych prze-
ciwnika w rejonie przybrzeż-
nym i na plażach. W 1987 r. dy-
wizjon przeniesiono do Dziw-
nowa, a następnie, w 1993 r.,
przeformowano w 4 Batalion
Minowania MW.
Lata zmian
Z powodu decyzji politycz-
nych w latach 1989–1991 wy-
cofano ze służby 21 średnich
okrętów desantowych projek-
tu „770/771”, z wyjątkiem
ORP „Cedynia”, przemiano-
wanego na okręt transportowy
(wycofany ze służby w 2000 r.),
i ORP „Grunwald” (spuszcze-
nie bandery w 2005 r.). Zgod-
nie z rozkazem szefa Sztabu
Generalnego WP jednostkę
przeformowano na 2 Brygadę
Okrętów Transportowo-Mi-
nowych. Miała ona zostać
wyposażona w 12 jednostek
(projekt „767”) – następców
słynnych barek desantowych,
tzw. ODS-ów. W Stoczni Pół-
nocnej zbudowano jednak tyl-
ko pięć egzemplarzy. Oficjal-
nie zmieniono ich zadania
i przeklasyfikowano na okrę-
ty transportowo-minowe. Po-
wstały też trzy kutry transpor-
towe typu „716”. W lipcu
1992 r. 2 Brygada Okrętów
Transportowo-Minowych zo-
stała przeformowana na 2 Dy-
wizjon Okrętów Transporto-
wo-Minowych.
Czernicki w Iraku
Jednostki pływające dywi-
zjonu brały udział w wielu ćwi-
czeniach krajowych i między-
narodowych. Wykonywały za-
dania bojowe i specjalne. Okrę-
ty prowadziły dyżury bojowe,
graniczne i ratownicze. Repre-
zentowały polską banderę
w wielu portach świata.
– W 1998 r. załoga ORP „Lu-
blin”, uczestnicząc w między-
narodowych ćwiczeniach „Co-
operative Jaguar” w ramach
„Partnerstwa dla pokoju”, go-
ściła na pokładzie okrętu kró-
lową Danii Małgorzatę II
– opowiada por. mar. Jacek
Kwiatkowski, oficer prasowy
8 Flotylli Obrony Wybrzeża.
1 września 2001 r. podnie-
siono banderę na nowym
okręcie wsparcia logistycz-
nego, ORP „Kontradmirał
Xawery Czernicki”, który od
10 lipca 2002 r. do 10 wrze-
śnia 2003 r. pełnił misję po-
kojową na wodach Zatoki
Perskiej, zaopatrując siły ko-
alicji w niezbędny sprzęt, pa-
liwo i wodę oraz patrolował
wody wewnętrzne Iraku.
nr 1/2008

MORZU
Legenda Czernickiego
Okręt ORP „Kontradmirał
Xawery Czernicki” powstał
w Stoczni Północnej w Gdań-
sku. Większość urządzeń
i mechanizmów wyproduko-
wano w kraju, a rozwiązania
konstrukcyjne pochodzą
z polskich uczelni i instytu-
tów badawczych. Jednostka
zaopatruje w morzu zespoły
okrętowe w paliwo, żywność,
materiały bojowe. Jest okrę-
tem sanitarnym i warsztatow-
cem. Z zagrożonych terenów
podczas operacji pokojowych
może ewakuować wojsko,
sprzęt i personel cywilny.
Może przewozić żołnierzy
jednostek specjalnych z peł-
nym wyposażeniem do do-
wolnego miejsca na świecie
i być ich bazą do wypadów
jednostkami pływającymi
czy śmigłowcami. Na okręcie
znajduje się miejsce dla śmi-
głowca, ładownia na kontene-
nr 1/2008
Jednostką Wojskową 2750 dowodzili:
Dowódcy Flotylli Środków
Desantowych/Flotylli
Okrętów Desantowych:
– kpt. Leon Krasnowiecki
– kmdr por. Stanisław
Żochowski
– kpt. mar. Julian Lipski
– kpt. mar. Stanisław
Jamborski
– kpt. mar. Ludwik Gruszecki
Dowódcy 2 Brygady Okrętów
Desantowych:
– kmdr ppor. Bogdan Świderski
– kmdr por. Kryspin Lech
– kmdr por. Adam
Wychowaniec
– kmdr Czesław Łuczak
ry i pojazdy wojskowe. Jest
uzbrojony w armaty uniwer-
salne i rakiety przeciwlotni-
cze. Jest również okrętem do-
wodzenia i bazą dla mniej-
szych okrętów wojennych.
Na pokładzie są warunki do
wypoczynku, nowoczesne
warsztaty, pralnia i urządze-
nia do utylizacji odpadów.
Najlepszy dywizjon
Wielostronna współpraca
oraz bliskie kontakty dowódz-
twa okrętów transportowo-
minowych (OORP „Poznań”,
„Gniezno”, „Toruń”, „Kra-
ków”, „Lublin”) z miastami
patronackimi zaowocowały
podpisaniem 28 lutego 2005 r.
w Gnieźnie porozumienia
i powstaniem projektu eduka-
cyjnego „Miasta – Okręty”.
Intencją projektu jest popula-
ryzacja związku różnych re-
gionów Polski z morzem
i Marynarką Wojenną.
FLESZ
GDYNIA. 20 grudnia rozstrzygnię-
ty został konkurs marynarskich
szopek bożonarodzeniowych.
W tym roku jury oceniało dziewięć
prac wykonanych przez marynarzy
służby zasadniczej. Autorzy naj-
piękniejszych prac zostali nagro-
dzeni przez dowódcę Marynarki
Wojennej i dziekana MW. Szopki,
jak co roku, będą wystawione na
aukcję. Dochód ze sprzedaży zo-
stanie przeznaczony na przyszło-
roczną wigilię dla bezdomnych
i osób ubogich.
– kmdr Zygmunt Urbański
– kmdr Waldemar ŚWIĄTECZNA WACHTA. Ponad
Wierzykowski – był także dwa tysiące marynarzy spędziło
pierwszym dowódcą 2 dOTrM święta Bożego Narodzenia na służ-
bie, pełniąc dyżury, wachty, służby
na okrętach, lotniskach, stanowi-
Dowódcy 2 Dywizjonu
skach dowodzenia, punktach ob-
Okrętów Transportowo- serwacyjnych, w zespołach awaryj-
-Minowych: nych oraz w jednostkach brzego-
– kmdr Waldemar wych. Na lotnisku Marynarki
DANIEL SZYSZ, PIOPTR PŁUCIENNIK (2)
Wierzykowski Wojennej w Darłowie w ciągłej go-
– kmdr ppor. Jerzy Motowilczuk towości do startu była załoga śmi-
– kmdr ppor. Andrzej Suplicki głowca ratowniczego Mi-14 PS,
– kmdr Jerzy Lenda a w Siemirowicach dyżur w syste-
– kmdr por. Dariusz Chojnacki mie rozpoznania i wsparcia krajo-
– kmdr por. Wojciech wego systemu ratowniczego pełni-
Jabłonowski ła załoga samolotu patrolowego
Od 2005 r. dywizjonem dowo- M28 Bryza oraz personel zabez-
pieczenia technicznego lotów.
dzi kmdr por. Krzysztof Zdonek
Kilkudziesięciu marynarzy spędziło
święta na służbie w misjach pol-
Dywizjon ma wiele osią- skich kontyngentów wojskowych
w Syrii, Afganistanie, Iraku
gnięć, a do ostatnich z nich
i Libanie oraz w dowództwach
należy zaliczyć wyróżnienie
NATO i strukturach międzynarodo-
przez ministra obrony naro- wych na całym świecie.
dowej „Znakiem Honorowym
Sił Zbrojnych RP”. Zostało
ono przyznane za szczególne
osiągnięcia w wykonywaniu ŚWINOUJŚCIE. Koncertem
zadań służbowych. Warto też Orkiestry Garnizonowej 8 Flotylli
wymienić nadanie tytułu ho- Obrony Wybrzeża na przejściu gra-
norowego „Wzorowy Podod- nicznym Świnoujście–Ahlbeck roz-
dział” dla ORP „Kontradmi- poczęły się uroczystości w związku
rał Xawery Czernicki” za z wejściem Polski do strefy
szczególne osiągnięcia w cza- Schengen. Z 20 na 21 grudnia na-
sie udziału w operacjach „En- stąpiło zejście zmian kontroler-
skich polskich i niemieckich służb
during Freedom” i „Iraqi Fre-
granicznych. Zdemontowano rów-
edom” w latach 2002–2003. nież tablice „Pas drogi granicznej
15 sierpnia 2007 r., w cza- – wejście zabronione”. Świnoujska
sie uroczystych obchodów orkiestra wspólnie z Orkiestrą
Święta Wojska Polskiego Policji Federalnej Niemiec, wśród
w Warszawie, prezydent RP aplauzu publiczności, odegrała
wyróżnił 2 dOTrM flagą pań- hymn Unii Europejskiej – „Odę do
stwową i dyplomem jako jed- radości”. Symbolicznemu podnie-
ną z ośmiu najlepszych jed- sieniu szlabanu na przejściu gra-
nostek w Wojsku Polskim, nicznym towarzyszył pokaz sztucz-
a pierwszą w Marynarce Wo- nych ogni.
jennej RP.  Oprac. S.G.
Polska Zbrojna 39
WOJSKO PRAWO
PAULINA GLIŃSKA
Żołnierz w czynnej
służbie, bez względu na
rodzaj popełnionego
przestępstwa, podlega
orzecznictwu sądów
wojskowych.
Prawdopodobnie
zmieni się to od
1 stycznia 2008 r., bo
w wojskowych sądach
mają być sądzeni
jedynie ci żołnierze,
którzy dopuszczą się
przestępstw ściśle
związanych ze służbą.
Przepisy pod sąd
Jeszcze do końca roku za polskim żoł-
nierzem „idzie” prawo. – Żołnierze
w czynnej służbie wojskowej odpowia-
dają przed sądami wojskowymi bez
względu na popełniony czyn. Także ci
na misjach – mówi płk Waldemar Prasz-
czyk, rzecznik prasowy Wojskowej Pro-
kuratury Okręgowej w Poznaniu.
Wchodząca w życie 1 stycznia 2008 r.
nowelizacja kodeksu postępowania kar-
nego wiele zmieni. Część procesów zo-
stanie przeniesiona z sądów wojskowych
do powszechnych.
– W tych ostatnich mają być sądze-
ni żołnierze, którzy popełnią przestęp-
stwa pospolite, niezwiązane ze służbą,
w sądach wojskowych zaś pozostaną
przestępstwa typowo wojskowe, czyli
np. przeciwko obowiązkowi czy zasa-
dom pełnienia służby, a także te prze-
ciwko organom wojskowym – mówi
płk Praszczyk.
INACZEJ NA MISJACH
Nowe przepisy mogą też rodzić kom-
plikacje dla polskich żołnierzy przeby-
wających na misjach wojskowych. Trze-
40 Polska Zbrojna
ba mieć na względzie odpowiedzialność
za przestępstwa przeciwko miejscowe-
mu prawu, które nie są przestępstwami
w Polsce. Na terenie bazy żołnierzy
oczywiście nadal obowiązywać będzie
polskie prawo, jednak już poza nią pod-
legać będą prawu miejscowemu – za pi-
cie alkoholu czy za cudzołóstwo polski
żołnierz będzie mógł być wydany miej-
scowym władzom i odpowiadać przed
lokalnym sądem. Może się także poja-
wić inny problem: część przestępstw po-
pełniona przez żołnierzy będzie podle-
gała prokuratorom wojskowym, a część
powszechnym. Prokurator wojskowy
uczestniczy w misji i jest na miejscu, na-
tomiast prowadzenie śledztwa przez pro-
kuratora powszechnego może być nie-
wykonalne, bo jego w kontyngentach po
prostu nie ma.
Żołnierz polski poza obawą o własne
bezpieczeństwo będzie dodatkowo mu-
siał mieć na uwadze także to, czy nie
robi czegoś, co w Polsce jest dozwolo-
ne, a w kraju misji zakazane. Będzie
musiał w swoim działaniu brać pod
uwagę – jeszcze bardziej niż dotychczas
– wszelkie aspekty społeczne, kulturo-
we, religijne, środowiskowe oraz huma-
nitarne swojej wojskowej służby. Może
warto by się zastanowić, czy zawieranie
umów o wyłączeniu odpowiedzialności
karnej i cywilnej z państwami, w któ-
rych polscy żołnierze pełnią służbę
w misjach, nie byłoby w tej sytuacji naj-
lepszym rozwiązaniem?
MNIEJ KORZYSTNIE DLA ŻOŁNIERZY
Czy dobrze się stanie, gdy noweliza-
cja wejdzie 1 stycznia? Opinie są różne.
Cywile z pewnością uznają, że dobrze
się stało, iż żołnierz, który popełni po-
spolite przestępstwo, będzie w końcu
traktowany tak jak każdy inny obywatel.
Dla żołnierzy natomiast niekoniecznie
będą to zmiany na lepsze. Obecnie kry-
terium jest jasne: wszystkimi przestęp-
stwami żołnierzy zajmuje się wojskowy
wymiar sprawiedliwości. Przeniesienie
części spraw do obciążonych sprawami
sądów powszechnych może spowolnić
czynności procesowe, chociażby z tej
prostej przyczyny, że sądy powszechne
nr 1/2008
 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

NA MISJACH
P olska nie zawarła dwu-
stronnych umów doty-
czących wyłączenia jurys-
pewne warunki określone
w tych umowach. Oto pełne
nazwy umów:
dykcji karnej i cywilnej 1. Umowa między Polską

z państwami, w których sta-
cjonują polskie kontyngenty
wojskowe, tj. z Afganista-
nem, Bośnią i Hercegowiną,
Libanem, Irakiem i Syrią.
Polska zawarła umowy o po-
mocy prawnej i sądowej
w sprawach cywilnych i kar-
nych z Irakiem, Jugosławią
i Syrią. Umowy te dotyczą
zapewnienia równego trak-
towania w dziedzinie wy-
miaru sprawiedliwości,
w tym inter alia zapewnie-
nia swobodnego dostępu
do sądów i innych organów
wymiaru sprawiedliwości.
Zawierają one również tzw.
klauzule ekstradycyjne, czy-
li przepisy umożliwiające
wydawanie osób ściganych
za popełnienie przestępstw
lub poszukiwanych w celu
odbycia kary, albo zastoso-
wania środków zabezpie-
czających przez organy są-
dowe drugiej strony. Nie
oznacza to pełnej dowolno-
TOMASZ SZULEJKO
MICHAŁ ROMAŃCZUK
Rzecząpospolitą Ludową
a Arabską Republiką Syryjską
o pomocy prawnej w spra-
wach cywilnych i karnych,
podpisana w Damaszku
16 lutego 1985 r. (DzU
z 1986 r. nr 37, poz. 181). ka 1988 r. (DzU z 1989 r.
2. Umowa między Polską nr 70, poz. 418). Opinie z NFoW
Żadna z powyższych umów
Rzecząpospolitą Ludową a Fede-
racyjną Republiką Jugosławii nie przewiduje zwolnienia Jakub: O rety! Ludzi do kontyngentów
o obrocie prawnym w spra- z jurysdykcji karnej bądź zabraknie.
wach cywilnych i karnych, cywilnej.
Wyłączenie jurysdykcji stoso- Roby: Może już czas, aby nasze władze
podpisana w Warszawie
wane jest zazwyczaj wobec ustaliły odpowiedni przepis mówiący
6 lutego 1960 r. (DzU
dwóch kategorii osób: dyplo- o tym, że każdy żołnierz polski, jeżeli
z 1963 r. nr 27, poz. 162
matów – na mocy odpowied- dopuści się popełnienia przestępstwa
z późn. zm.). W związku
nich konwencji o stosun- poza granicami kraju, będzie odpowia-
z wejściem w życie dwóch
kach dyplomatycznych, oraz dał i był sądzony tylko przez polskie pra-
europejskich konwencji
żołnierzy – na mocy umów wo i sądy.
o pomocy prawnej w spra-
wach karnych i ekstradycji, o statusie sił zbrojnych,
dziamdziak: Najbardziej mi się podoba
w 2005 r. umowa ta utraciła tzw. umów typu SOFA ten aspekt w wydaniu takim, że w da-
moc względem Bośni i Her- (ang. Status Of Forces
nej misji bierze udział kilka kontyngen-
cegowiny w odniesieniu do Agreement). Do chwili obec-
tów żołnierzy z kilku państw. (...) I teraz
pomocy prawnej w sprawach nej nie zawarliśmy jednak wychodzi na to, że prawo narodowe nie
karnych i ekstradycji. żadnej dwustronnej umowy
będzie chronić tylko nas, za to inni nie
3. Umowa między Polską typu SOFA z państwami,
muszą się obawiać, że ten, co ich wy-
Rzecząpospolitą Ludową a Re- w których stacjonują polskie słał na wojnę, wykpi się.... Dodać nale-
publiką Iraku o pomocy praw- kontyngenty wojskowe.

ży (a mało jest czasu do 01.01.2008

ści zastosowania ekstrady- nej w sprawach cywilnych
cji; aby doszła ona do skut- i karnych, sporządzona
ku, muszą być spełnione w Bagdadzie 29 październi-
na nowo będą musiały zapoznać się z ak-
tami sprawy. Wielu twierdzi więc, że to
sądy wojskowe powinny orzekać w spra-
wach żołnierzy. I to bez względu na
przedmiot tych spraw, bowiem w więk-
szości przypadków przestępstwem po-
spolitym naruszony zostaje obowiązek
wynikający ze służby wojskowej. Jeśli
nawet do tego nie dochodzi, dobro wy-
miaru sprawiedliwości wymaga od orga-
nu prowadzącego postępowanie karne
znajomości realiów życia wojskowego
oraz uwzględnienia specyfiki środowi-
ska żołnierskiego.
SENS PRZEPISÓW
Przepisy, które prowadzą do przenie-
sienia części spraw z sądów wojskowych
do powszechnych, zostały uchwalone
jeszcze w 1997 r. Zmiany przygotowa-
no w przekonaniu, że żołnierze popeł-
niający przestępstwa pospolite powinni
odpowiadać na identycznych zasadach
jak zwykli obywatele. Dziś wielu sta-
wia sobie pytanie, czy powinny one obo-
wiązywać w takiej postaci, w jakiej zo-
stały uchwalone. Jak mówi płk Zbi-
r.), że aby przestrzegać danego prawa,
Departament Prasowo- to trzeba je najpierw znać – w tym przy-
-Informacyjny MON padku Koran. No cóż, jak sądzę, dusz-
pasterstwo wojskowe stanie na wyso-
kości zadania i rozpoczną się wykłady
gniew Rzepa z Wojskowej Prokuratury z prawa koranicznego.
Garnizonowej w Poznaniu, nie brano
wówczas pod uwagę, że polscy żołnie- sosen: To ja podpowiem inne związane
rze tak licznie będą brać udział w mi- z tym konsekwencje. Kobiety, które nie
mają prawidłowo zasłoniętej głowy
sjach pokojowych i stabilizacyjnych,
– konkretnie włosów, nie mają stosow-
a przepisy tworzone były w zupełnie in-
nego ubrania zakrywającego kształty,
nych realiach. Uchwalone w 1997 r. pra- mogą zostać zatrzymane, zabrane na
wo nie uwzględnia też zmian, jakie na- posterunek, a następnie zbite i zgwał-
stąpiły w siłach zbrojnych. cone – gdyż wg pewnych ustępów praw-
Wejście w życie wspomnianych prze- nych nie są już wtedy „pełnopraw-
pisów dwukrotnie przesuwano. nymi” kobietami. A teraz wy-
Mają zacząć obowiązywać od obraźcie sobie jakąś Pa-
1 stycznia 2008 r. Jednak ZAKAZY nią na misji, którą zo-
i dziś nie wszyscy są prze- Żołnierz polski, poza baczą bez zakrytego
konani, że powinno to obawą o własne bezpie- karku i osłoniętych
nastąpić tak szybko. czeństwo, będzie dodatkowo włosów... Pójdzie
W Ministerstwie Spra- musiał mieć na uwadze także „pod nóż” i dopiero
zaczną się chocki
wiedliwości przygoto- to, czy nie robi czegoś, co
klocki i udowadnia-
wano projekt nowelizacji w Polsce jest dozwolone,
nie, że nie jest się
ustawy. – Plany są takie, a w kraju misji
wielbłądem. A nie
by przesunąć obowiązywa- – zakazane
czarujmy się – jeżeli
nie tych przepisów do 2011 r. ten przepis będzie żywy
Z pewnością jednak będzie to i oni go podłapią, to dojdzie
wymagać niezwykle szybkiej drogi le- do tego, że cały kontyngent trzeba
gislacyjnej Czy to się uda? Nie wiado- będzie zamknąć, bo każdy wg tubylców
mo, bo czasu zostało bardzo mało – mó- popełni jakieś wykroczenie.
wi ppłk Rzepa. 

nr 1/2008 Polska Zbrojna 41

PRAWO PORADY
Przeszkolenie po studiach
Masz problem?
§ Jestem absolwentem uczelni wyższej i chcę odbyć przeszkole-
nie wojskowe dla absolwentów. Co jest do tego potrzebne?
Z godnie z przepisem art. 92
ust. 1 ustawy z 21 listopa-
da 1967 r. o powszechnym
obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
(DzU z 2004 r. nr 241,
poz. 2416 i nr 277, poz. 2742;
z 2005 r. nr 180, poz. 1496;
z 2006 r. nr 104, poz. 708
i 711 i nr 220, poz. 1600 oraz
Stawiennictwo w WKU
§ Jestem tegorocznym
absolwentem uczelni wyż-
szej. Czy mam obowiązek
zgłoszenia się do okręgowe-
go WKU, jeżeli nie dostałem
jeszcze ze swojej uczelni dy-
plomu (dostanę go za blisko
sześć miesięcy)?
Z godnie z przepisem art. 50
ust. 2 ustawy z 21 listopa-
da 1967 r. o powszechnym
obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej
(DzU z 2004 r. nr 241,
poz. 2416 i nr 277,
poz. 2742; z 2005 r. nr 180,
poz. 1496; z 2006 r. nr 104,
poz. 708 i 711 i nr 220,
poz. 1600 oraz z 2007 r.
nr 107, poz. 732 i nr 176,
poz. 1242), rektorzy szkół wyż-
42 Polska Zbrojna
z 2007 r. nr 107, poz. 732
i nr 176, poz. 1242), absol-
wenci szkół wyższych są zobo-
wiązani do odbycia przeszkole-
nia wojskowego.
Przez absolwentów szkół wyż-
szych rozumie się przy tym po-
borowych, którzy złożyli egza-
miny wymagane planem stu-
diów, w tym egzamin dyplomo-
szych są zobowiązani zawiado-
mić, nie później niż przed upły-
wem czternastu dni od dnia
zaistnienia zdarzenia, wojsko-
wych komendantów uzupeł-
nień właściwych ze względu na
miejsce pobytu stałego (za-
mieszkania) lub pobytu czaso-
wego trwającego ponad dwa
miesiące studenta o uzyska-
niu przez niego statusu absol-
wenta szkoły wyższej.
Wzór takiego zawiadomienia
określony został w załączniku
nr 2 do rozporządzenia Rady
Ministrów z 15 czerwca
2004 r. w sprawie zawiada-
miania wojskowych komen-
dantów uzupełnień o osobach
podlegających obowiązkowi
czynnej służby wojskowej oraz
wydawania przez pracodaw-
ców, szkoły i inne jednostki or-
ganizacyjne zaświadczeń
wy, i uzyskali uprawnienia do
otrzymania dyplomu (art. 91).
Przeszkolenie wojskowe absol-
wentów szkół wyższych odby-
wa się w jednostkach wojsko-
wych w wymiarze do trzech
miesięcy (art. 93 ust. 1).
Poborowych powołuje się do
odbycia przeszkolenia wojsko-
wego nie później niż w ciągu
dwunastu miesięcy od dnia
otrzymania zawiadomienia
przez wojskowego komendan-
ta uzupełnień o tym, że stali
się oni absolwentami szkół
wyższych (art. 93 ust. 2).
Szczegółowe unormowania do-
tyczące powyższej kwestii za-
warte są w przepisach rozporzą-
dzenia ministra obrony narodo-
wej z 26 maja 2003 r. w spra-
wie przeszkolenia wojskowego
studentów i absolwentów szkół
wyższych (DzU z 2003 r.
nr 103, poz. 956 oraz z 2006 r.
nr 153, poz. 1095 i nr 230,
poz. 1680).
W myśl par. 2 ust. 1 pkt 2 tego
aktu prawnego, wojskowy ko-
mendant uzupełnień przezna-
cza absolwentów szkół wyż-
szych, będących poborowymi
uznanymi za zdolnych do służ-
by wojskowej, do odbycia prze-
szkolenia wojskowego – po
ukończeniu szkoły wyższej
przez poborowych, którzy zło-
żyli egzaminy wymagane pla-
nem studiów, w tym egzamin
dyplomowy, i uzyskali upraw-
nienia do otrzymania dyplomu.
Przeznaczenie absolwenta
w sprawach powszechnego
obowiązku obrony
(DzU z 2004 r. nr 145,
poz. 1539 i z 2006 r. nr 220,
poz. 1603).
Z kolei w myśl art. 53 ust. 1
ustawy o powszechnym obo-
wiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej, oso-
by podlegające obowiązkowi
czynnej służby wojskowej są
obowiązane do spełniania woj-
skowego obowiązku meldun-
kowego, polegającego na zgła-
szaniu wójtom lub burmi-
strzom (prezydentom miast),
albo właściwym organom woj-
skowym, m.in. zmian dotyczą-
cych wykształcenia.
Szczegółowe kwestie dotyczą-
ce tego zagadnienia zawarte
są w przepisach rozporządze-
nia Rady Ministrów z 1 czerw-
ca 2004 r. w sprawie wojsko-
nr 1/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY
szkoły wyższej do odbycia
przeszkolenia wojskowego po-
lega na określeniu dla niego
specjalności wojskowej, w któ-
rej będzie się szkolił, a także
rodzaju Sił Zbrojnych RP lub
rodzaju wyodrębnionej i wy-
specjalizowanej służby oraz ro-
dzaju wojsk i służb. W ramach
przeznaczenia można określić
również jednostkę wojskową,
w której będzie prowadzone
szkolenie. Przy przeznaczeniu,
w miarę możliwości, uwzględ-
nia się wnioski poborowego co
do terminu i miejsca odbywa-
nia przeszkolenia wojskowego
(par. 2 ust. 2).
Samo przeznaczenie absol-
wenta szkoły wyższej do odby-
cia przeszkolenia wojskowego
uwarunkowane jest potrzeba-
mi uzupełnieniowymi Sił
Zbrojnych RP w czasie pokoju,
z uwzględnieniem terytorialne-
go gromadzenia rezerw osobo-
wych na potrzeby czynnej służ-
| |
PORADY PO |
POSŁUŻBIE ||
SŁUŻBIE HISTORIA
HISTORIA MILITARIA ||
MILITARIA PRASA
by wojskowej pełnionej w razie
ogłoszenia mobilizacji i w cza-
sie wojny (par. 2 ust. 3).
Absolwenta szkoły wyższej
przeznacza się do odbycia
przeszkolenia wojskowego sto-
sownie do jego predyspozycji
zdrowotnych i psychofizycz-
nych, poziomu i kierunku wy-
kształcenia lub studiów, wyko-
nywanego lub wyuczonego za-
wodu, odbytego przysposobie-
nia obronnego oraz innych
kwalifikacji i zainteresowań
przydatnych w służbie
(par. 3 ust. 4).
Stosownie do wspomnianych
warunków w ramach przezna-
czania określa się przewidywa-
ny termin odbycia przeszkole-
nia wojskowego (par. 3 ust. 5).
Przeznaczenie absolwenta
szkoły wyższej do odbycia prze-
szkolenia wojskowego może
być jednak zmienione w przy-
padku zmiany wspomnianych
warunków (par. 3 ust. 6).
||
ŚWIAT TO
PRASA ŚWIAT TO II OWO
OWO || || ||
Dyrektor Departamentu Spraw Socjalnych MON
uprzejmie informuje, że Oddział Organizacji Wypoczynku
posiada jeszcze wolne miejsca
na wyjazd wypoczynkowy w sezonie zimowym 2007/2008
do Austrii, Niemiec, Włoch i Czech.
Można również zgłaszać indywidualne zapytania
o wypoczynek zimowy
we Francji, Bułgarii, Rumunii, Hiszpanii itd.
Oferowany wypoczynek realizowany jest na bazie ośrodków
bądź baz szkoleniowych innych armii.
W ramach proponowanych cen wypoczynku
gwarantowane jest zakwaterowanie i wyżywienie.
Dojazdy i skipassy we własnym zakresie.
Z pełną ofertą wypoczynkową można zapoznać się
na stronie internetowej
www.mon.gov.pl/adresy/ośrodki wypoczynkowe/
zagraniczna oferta zimowa sezon 2007/2008.
Na wyżej wymienionej stronie umieszczone są również
stosowne formularze wniosków zgłoszeniowych.
Szczegółowe informacje w tym zakresie można uzyskać pod
numerami telefonu: 022 6/874 804 oraz 022 6/874 035,
faks: 022 6/874 316.
Jednocześnie informuję, że w przygotowaniu
jest zagraniczna oferta na sezon letni 2008 roku
i planuje się, że w styczniu przyszłego roku
będzie również dostępna pod wskazanym powyżej
adresem internetowym.

Szansa na zawodowego

§ Czy mogę zostać żołnierzem zawodowym, mimo że nie od-

byłem zasadniczej służby wojskowej? Zostałem przeniesio-
ny do rezerwy z kategorią zdrowia A. Mam wyższe wykształce-
nie, prawo jazdy kat. B i C. Czy mógłbym w takim przypadku
pracować chociażby w korpusie szeregowych zawodowych?

Z godnie z przepisem art. 10

wego obowiązku meldunkowe-
go, obowiązku powiadamiania
wojskowego komendanta uzu-
pełnień oraz uzyskiwania ze-
zwolenia na wyjazd i pobyt
zagranicą (DzU z 2004 r.
nr 140, poz. 1480 i z 2006 r.
nr 164, poz. 1152).
W myśl par. 3 pkt 5 tego aktu
prawnego, wojskowy obowią-
zek meldunkowy obejmuje tak-
że zgłoszenie podwyższenia
lub zdobycia dodatkowego
wykształcenia.
Stosowne informacje w tym
zakresie należy zgłosić wojsko-
wemu komendantowi uzupeł-
CO NOWEGO
nień właściwemu ze względu
na miejsce pobytu stałego lub
pobytu czasowego trwającego
ponad dwa miesiące w termi-
nie trzydziestu dni od dnia po-
wstania zmian, przedstawiając
do wglądu dokument stwier-
dzający te zmiany (par. 4
pkt 2).
Tak więc termin dokonania
stosownego zgłoszenia nie jest
uwarunkowany od czasu wyda-
nia dyplomu. Jest on związany
z datą ukończenia studiów
wyższych, a dokumentem
stwierdzającym ten fakt jest
stosowne zaświadczenie.
pkt 3 ustawy z 11 września
2003 r. o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych
(DzU z 2003 r. nr 179,
poz. 1750; z 2004 r. nr 116,
poz. 1203 i nr 210, poz. 2135,
z 2005 r. nr 122, poz. 1025;
z 2006 r. nr 104, poz. 711,
nr 191, poz. 1414 i nr 220,
poz. 1600 i 1602 oraz z
2007 r. nr 107, poz. 732
i nr 176, poz. 1242), obowiązu-
jącą zasadą jest to, że do zawo-
dowej służby wojskowej w kor-
pusie szeregowych zawodo-
wych może być powołany:
1) żołnierz rezerwy, który
ukończył co najmniej gimna-
zjum i ma przygotowanie za-
wodowe oraz odbył w pełnym
wymiarze zasadniczą służbę
mniej gimnazjum i ma przygo-
towanie zawodowe
– jeżeli ma kwalifikacje przy-
datne w korpusie osobowym,
w jakim ma pełnić zawodową
służbę wojskową, i po miano-
waniu go na stopień wojskowy
starszego szeregowego (star-
szego marynarza), jeżeli ma
niższy stopień wojskowy.
W myśl jednak art. 11 wspo-
mnianej ustawy, jeżeli przema-
wiają za tym uzasadnione po-
trzeby Sił Zbrojnych RP, do za-
wodowej służby wojskowej
można powołać, w korpusie
szeregowych zawodowych
– pomimo niespełnienia
wspomnianych warunków
– osobę, która ukończyła co
najmniej gimnazjum i posiada
przygotowanie zawodowe oraz

§ 18 grudnia 2007 r. wejdą w życie przepisy rozporządzenia

ministra obrony narodowej z 27 listopada 2007 r. zmienia-
wojskową;
2) żołnierz nadterminowej za-
sadniczej służby wojskowej
szczególne kwalifikacje lub
umiejętności, po mianowaniu
na stopień wojskowy starsze-
jącego rozporządzenie w sprawie wyżywienia żołnierzy odby-
wających czynną służbę wojskową (DzU nr 225, poz. 1664). i zasadniczej służby wojsko- go szeregowego (starszego
wej, który ukończył co naj- marynarza).

nr 1/2008 Polska Zbrojna 43

AAAAAAA PORADY
WOJSKO AAAAAAAA

Koleją taniej PAULINA GLIŃSKA

7 grudnia 2007 r. minister obrony narodowej podpisał decyzję nr 546 w sprawie wykupu
dla żołnierzy i pracowników resortu obrony narodowej uprawnień do przejazdów środkami
publicznego transportu zbiorowego kolejowego w 2008 r.

WYKUP UPRAWNIEŃ do ulgowych przejazdów

środkami publicznego transportu zbiorowego
kolejowego jest finansowany w odniesieniu do
osób:
1) pełniących służbę wojskową lub zatrudnio-
nych w wojskowych jednostkach budżetowych
– ze środków właściwych dysponentów przezna-
czonych na wydatki z tytułu krajowych podróży
służbowych;
2) pełniących służbę wojskową lub zatrudnio-
nych w zakładach budżetowych, gospodar-
stwach pomocniczych wojskowych jednostek
budżetowych – ze środków tych jednostek;
3) pełniących służbę wojskową lub zatrudnio-
nych w uczelniach wojskowych – ze środków
tych uczelni.

D
ziesiątego grudnia podpisano
umowę z PKP Intercity sp. z o.o.
dotyczącą wykupu uprawnień do
przejazdów z 50 proc. ulgą w dowolnej
klasie wszystkich rodzajów pociągów.
Uprawnienie przysługuje żołnierzom peł-
niącym zawodową, nadterminową, za-
sadniczą i okresową służbę wojskową,
a także pracownikom zatrudnionym
w wojskowych jednostkach i zakładach
budżetowych, gospodarstwach pomocni-
czych wojskowych jednostek budżeto-
wych i uczelniach wojskowych. Zniżka
obowiązywać będzie we wszystkich po-
ciągach, m.in: Intercity, Przewozów Re-
gionalnych, Szybkiej Kolei Miejskiej
i Warszawskiej Kolei Dojazdowej.
Wielu zainteresowanych pyta dziś o to,
kiedy dostaną legitymacje uprawniające
do przejazdów ulgowych w 2008 r.? Jak
dowiedzieliśmy się w Departamencie
Spraw Socjalnych MON, dzień po pod-
pisaniu umowy, a więc 11 grudnia woj-
sko pobrało blankiety legitymacji nie-
zbędnych do tańszych podróży koleją.
Kiedy trafią do jednostek? Trudno po-
wiedzieć, ale jak zapewnia dyrektor DSS
płk Grzegorz Sudolski, w razie ich nie-
dostarczenia na czas, prawdopodobnie
– tak jak to było w latach ubiegłych
– ważność obowiązujących do końca ro-
ku legitymacji zostanie przedłużona.
Warto przypomnieć, że legitymacje wy-
kupuje MON, ale to żołnierze i pracow-
nicy wojska płacą za to podatek od do-
chodu. Wykup legitymacji nie jest obo-
wiązkowy i każdy sam może przekalkulo-
wać, czy potrzebuje kolejową zniżkę. Tym,
którzy bardzo rzadko korzystają z tego
środka transportu, może się to zwyczajnie
nie opłacać. Jednak dla osób, które codzien-
nie dojeżdżają do pracy pociągiem, może
to być dość spore odciążenie domowego
budżetu. Potrącany podatek nie jest, jak są-
dzą niektórzy, wymysłem i ograniczaniem
uprawnień. To jedynie efekt obowiązują-
cych przepisów podatkowych. W 2005 r.
po obligatoryjnym wykupieniu przez MON
ulgi dla każdego żołnierza (kosztowała
200 zł na osobę) i jednoczesnej zmianie
w ustawie o podatku dochodowym od osób
fizycznych, zaliczającym te 200 zł jako
przychód, podjęto działania, które miały
doprowadzić do wycofania tej interpretacji
lub doprowadzenia do tego, żeby z ulgi mo-
gli skorzystać tylko chętni. Kierownictwo
resortu obrony rozważało nawet całkowite
wycofanie się z zakupu ulg, co dla części
kadry byłoby bez wątpienia dużym ciosem.
Dziś sytuacja wygląda więc tak, że legity-
mację kupują tylko chętni. Ci, którzy nie
wykupili prawa do 50 proc. zniżki, nie pła-
cą od tego podatku. 

Opinie z NFoW
soldier: Dzięki ministrowi
za decyzję, ale ciśnie się
pytanie: dlaczego tak póź-
no? Czy 1 stycznia pojadę
już z wykupioną zniżką,
czy też, jak co roku, przez
pierwsze dwa tygodnie nie
będzie jeszcze legitymacji
i przejazd 100 proc.? A za-
znaczam że dla mnie te
dwa tygodnie po 100 proc.
to dodatkowe prawie
200 zł z kieszeni.
Alex: Pierwsze słyszę.
W przypadku opóźnienia
następuje przedłużenie
(pismem) ważności
legitymacji na rok następ-
ny. W dwóch kolejnych la-
tach jeździłem na podsta-
wie pisma z PKP dotyczą-
cego przedłużenia ważno-
ści legitymacji.

44 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |
DZIENNIK
MANEWRY
Myszy atakują Z POLSZCZYZNĄ
Maciej Malinowski

P olna mysz przegryzła kable w najgroźniej-

szej broni polskiego lotnictwa – potężnym
myśliwcu F-16 stacjonującym w poznańskich
Krzesinach. Informator Dziennika.pl twierdzi,
że uziemiona jest przez to co najmniej jedna
maszyna, ale nie może latać aż dziesięć.
– Wszyscy są pewni, że to myszy – opowiada
Dziennikowi.pl oficer z bazy w Krzesinach.
– Uszkodzenie kabli przez myszy jest praw-
dopodobne, bo w swojej karierze widziałem
wiele podobnych zdarzeń – potwierdza płk
Andrzej Wąsiewicz odpowiedzialny za wpro-
wadzenie do polskiego wojska F-16. – Wycią-
gałem już z samolotów gniazda ptaków i os.
Interterror
GAZETA W YBORCZA
W Azji w kabinach pilotów były nawet węże.
Pułkownik Wiesław Grzegorzewski z MON
przyznaje Dziennikowi.pl, że uziemionych jest
jest mistrzem
polskiej ortografii,
popularyzatorem
dziesięć samolotów F-16. Zaprzecza, by przy- poprawnej
czyną jakiejkolwiek awarii były myszy. – To polszczyzny
plotka, atrakcyjna, bo bardzo medialna, ale
jednak tylko plotka – zapewnia.
Od redakcji: Gdyby to jednak nie była plotka,
wydarzenie wpisałoby się w długą historię Do siego roku!
walki myszy z naszym państwem. Nie od dziś
bowiem czyhają one na naszą obronność. Te-
raz i tak obeszły się z nami łagodnie. Kiedyś N a kartkach noworocznych widnieje
czasem sformułowanie „Do siego ro-
ku!”, zapisywane niekiedy jako „Dosiego
zjadły nam króla.
roku!” Co znaczy ów archaizm? Otóż istniał
w staropolszczyźnie zaimek si (w rodzaju
żeńskim sia, a w rodzaju nijakim sie), któ-
ry wskazywał na bliską odległość. W ciągu

I nternauta, który rozpo-
wszechnia w sieci terrory-
styczną propagandę, jest ta-
kim samym terrorystą jak
ktoś, kto konstruuje bombę
i planuje zamach. Londyń-
ski sąd apelacyjny wydał
precedensowy wyrok w spra-
wie trzech brytyjskich mu-
zułmanów. W lipcu zostali oni
skazani na kary od sześciu
i pół do dziesięciu lat za to, że
na internetowych czatach i fo-
rach zachęcali do dżihadu,
podkładania bomb oraz roz-
prowadzali filmiki z zamachów
w Iraku czy poradniki dla ter-
rorystów. Byli wówczas pierw-
szymi osobami skazanymi na
Wyspach za zachęcanie w in-
ternecie do zabójstwa. Proku-
rator uznała jednak ich wyro-
Niezwykłe marzenia Joasi
GAZETA W YBORCZA
ki za niskie i się odwołała. We
wtorek sąd wyższej instancji
przyznał jej rację i znacznie
zwiększył kary. Teraz 22-latek
Tarik al-Dour posiedzi 10 lat,
24-letni Waseem Mughal
– 12, a jego rówieśnik Yunis
Tsouli – aż 16 lat. – Yunis Tso-
uli nigdy nie podłożył żadnej
bomby, przyczynił się jednak
do śmierci większej liczby lu-
dzi niż pojedynczy zamacho-
wiec – mówi gazecie Gabriel
Weimann, ekspert z waszyng-
tońskiego Instytutu Pokoju.
– Wyrok brytyjskiego sądu to
ważny krok w dostosowywaniu
metod walki z terroryzmem do
nowych trendów, bo dziś więk-
szość działalności terrorystycz-
nej – od rekrutowania zama-
chowców, nawet po ich szko-
lenie – odbywa się w sieci.
Od redakcji: To powinno być
ostrzeżenie nie tylko dla tych,
którzy w sieci nawołują do ła-
mania prawa, ale generalnie
dla wszystkich internautów,
którzy, korzystając z anoni-
mowości, piszą co im ślina na
język przyniesie. A za słowa
trzeba być odpowiedzialnym.
Popieramy!
wieków rozwoju języka został on wyparty
przez zaimek ten (ta, to), jednak zachował
się do dziś w kilku wyrażeniach, np. ni to,
ni sio; tak czy siak; taki, siaki i owaki,
w formie latoś (tj. ‘w tym roku’) i właśnie
w formułce „Do siego roku!” Życzenie „Do
siego roku!” znaczyło więc dosłownie ‘do
tego roku, do bieżącego roku’, gdyż siego
to forma dopełniaczowa od si. Ale jak od-
bierać powiedzenie ‘do tego roku’?
Mamy tutaj do czynienia z pewnym skró-
tem myślowym. Pierwotnie bowiem „Do
siego roku!” było życzeniem wigilijnym
i dotyczyło kilku ostatnich dni starego,
mijającego roku. Ludzie łamali się opłat-
kiem i mówili: „Życzę ci »Do siego ro-
ku!«”, co rozumiano tak: ‘(Dotrwajmy) do
tego roku, który za chwilę nadejdzie, do-
czekajmy go w zdrowiu’. Dopiero dziś ży-
czenia mają związek z całym nowym,
rozpoczynającym się rokiem. Kiedy jed-
nak zaimek si wyszedł z użycia, szybko
przestano rozumieć formę do siego tak
jak należało. Pojawiła się pisownia łącz-
na (dosiego), a wyraz ten miał być rzeko-
mo dopełniaczem przymiotnika dosi ja-
ko pochodnego od dobry. Niektórzy po-

J oasia Kroker z III LO w Opolu ma niecodzien-

ne – jak na dziewczynę – zainteresowania.
Zdobyła właśnie drugie miejsce w olimpiadzie
zorganizowanej przez MON z wiedzy o członko-
stwie Polski w NATO. – To fakt, że zaintereso-
wania mam nietypowe dla dziewczyny w mo-
im wieku. Nie spędzam godzin w galeriach han-
dlowych, nie poznaję chłopaków przez GG, na-
wet paznokci nie mam pomalowanych. Ale za-
pewniam, że osoba w moim wieku, która inte-
resuje się sprawami związanymi z NATO, z bez-
pieczeństwem międzynarodowym, i do tego
dziewczyna, nie ma żadnych problemów emo-
cjonalnych – śmieje się Joanna. W tegorocznej
rywalizacji pokonała kilkuset innych licealistów.
W finale w Warszawie wystąpiło 33 najlep-
szych. – Można powiedzieć, że była to olimpia-
da politologiczna. Ta dziedzina nie jest moją
domeną, bo nie zamierzam studiować polito-
logii, ale chcę uczyć się w elitarnej Szkole Głów-
nej Służby Pożarniczej – mówi laureatka. Nie-
których jej znajomych dziwi ta decyzja. Taka
szkoła nie jest domeną kobiet, studiują tam
przede wszystkim mężczyźni. – Ale ja chcę tam
zdawać na Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa
Cywilnego. Moim marzeniem jest bowiem pra-
cować w instytucjach NATO.
Od redakcji: Oj, nietypowe te zainteresowania,
nietypowe, wymarzona praca też trochę mało
kobieca, choć płeć piękna jest w środowisku
wojskowym bardzo mile widziana. Mamy tylko
nadzieję, że Joasia marzy o NATO dlatego, że
chce dołożyć swoją cegiełkę do gmachu świa-
towego bezpieczeństwa, a nie dlatego, że prze-
kłada na rzeczywistość sojuszu znany dowcip
o ONZ, w którym na pytanie: „Ile osób pracuje
w tej instytucji?” pada odpowiedź: „Połowa”.
szli w fantazjowaniu jeszcze dalej – za-
częli łączyć całe wyrażenie z historią
o legendarnej Dosi (czyli Dorocie)
Trajtlesównie, która żyła ponoć w Krako-
wie i której zdrowie nie opuszczało do
późnego wieku. Gdy w końcu zmarła (by-
ło to w wigilię Bożego Narodzenia), wieść
szybko rozeszła się po mieście, a ktoś
powiedział przy łamaniu się opłatkiem:
Daj nam, Panie Boże, dożyć Dosiego ro-
ku! O tym, że to bajeczka, łatwo się prze-
konać, gdy zamiast Dosia wstawi się do
życzeń imiona Zosia, Gosia... Czy sfor-
mułowania Zosiego roku, Gosiego roku
mają sens? Na pewno nie! Gdyby rzeczy-
wiście chodziło o jakąś Dosię, trzeba by
pisać nie Dosiego roku, ale (czyjego?)
Dosinego roku, bo taki jest przymiotnik
dzierżawczy od imienia Dosia.

nr 1/2008 Polska Zbrojna 45

PO SŁUŻBIE
K S I Ą Ż K A

Strzał w dziewiątkę
Sposoby maskowania,
pozycje strzeleckie, nauka
skutecznego strzelania,
W kulturze popularnej, głównie za
sprawą Hollywood, snajper to pra-
wie superman. Samotny myśliwy,
z ukrycia i z dziecinną łatwością eliminujący
przegląd nowych karabinów jednego wroga za drugim. Strzał – trafienie,
strzał – trafienie. Gdy się skończą przeciw-
precyzyjnych i optyki – tym nicy, snajper wraca do swoich. Ogólnie rzecz
zagadnieniom instruktor biorąc – łatwizna.
Taki opis niewiele ma wspólnego z rzeczywi-
strzelecki ppłk Marek stością, o czym można przekonać się, czyta-
Czerwiński poświęcił jąc najnowszą książkę Marka Czerwińskie-
go. „Strzelanie precyzyjne dla snajperów i my-
najnowszą książkę. śliwych” rozpoczyna opis historycznych akcji
snajperskich. Bohaterowie opowiadań to nie
supermani, ale zmagający się z przeciwni-
W Y S T A W A kiem i ciężkimi warunkami pogodowymi żoł-
Z varmintami łączy się kolejna wpadka
– przy pierwszym użyciu pojęcie to nie zo-
staje wytłumaczone. Prosty wniosek
– książka jest dla fachowców, bo oni zna-
ją terminologię. Na kolejnych kartach książ-
ki jednak tłumaczenie się znajduje. Skąd
ten brak konsekwencji?
Pomijając pewne niezręczności autora „Strze-
lanie…” to ciekawa pozycja. Ma szansę przy-
czynić się do popularyzacji strzelectwa pre-
cyzyjnego w Polsce. Wbrew tytułowi nie jest
to książka wyłącznie dla snajperów. Przyjmo-
wania odpowiedniej pozycji, obsługi optyki
czy sposobów obliczania toru pocisku mogą
nauczyć się także miłośnicy strzelania nie-
noszący mundurów. (kub)

Polak Węgier nierze, ludzie zdani na własne umiejętności

i doświadczenie.
dwa bratanki O drugim rozdziale książki można powie-
dzieć, że jest przeznaczony dla dobrze zazna-
Marek Czerwiński „Strzelanie precyzyjne dla
snajperów i myśliwych”, Bellona,
Warszawa 2007

K to pamięta, ilu mieliśmy wspólnych jomionych z tematem fachowców. To dokład-

świętych z Węgrami? A ilu polskich
królów pochodziło z Węgier? Nie znałem
odpowiedzi na niektóre z tych pytań, do-
póki nie poszedłem na wystawę „Polak–
Węgier…”. Zorganizowała ją Biblioteka
Narodowa w Warszawie wspólnie z Wę-
gierskim Instytutem Kultury. Wystawa po-
kazuje w wielkim skrócie tysiąc lat wspól-
nych dziejów. Niezwykle czytelna lekcja
historii, obszernie ilustrowana portreta-
mi, książkami i militariami. Jednym z cie-
kawszych eksponatów jest wieniec lauro-
wy ze srebra oferowany generałowi Józe-
fowi Zachariaszowi Bemowi przez Naród
Węgierski… Wiele uwagi zwraca też część
ekspozycji poświęcona wspólnym dzie-
jom: nielegalne wydawnictwa antykomu-
nistyczne przemycane przez granicę, spo-
tkania działaczy robotniczych „Solidarno-
ści”, czasopisma i książki drukowane
w podziemiu. (RLass.)
BIBLIOTEKA NARODOWA
ny opis najnowszych modeli karabinów, sztu-
cerów oraz optyki – celowników i lunet. Na
szczęście nie mamy tu do czynienia z su-
chym, fabrycznym opisem. Czerwiński zna
opisywane przedmioty, strzelał z tej broni.
Dzięki posiadanej wiedzy koncentruje się na
elementach wyróżniających daną broń
i udziela porad, jak skutecznie dostosować
ją do własnych wymagań.
Ostatni rozdział książki ma charakter podręcz-
nikowy. Autor szczegółowo opisuje elementy
sztuki snajperskiej, zwraca uwagę na najczę-
ściej popełniane błędy. Co ważne, Czerwiński
nie tylko pisze, jakich pomyłek unikać, ale też,
jak to robić. To cenne, że doświadczony strze-
lec udziela rad, i warto je zapamiętać.
Nadmiar pochwał mógłby wywołać u autora
„Strzelania…” niezdrowe emocje. Uczciwie
poinformujmy więc o wadach książki. A jest
ich trochę. Największym błędem autora jest
niespójna koncepcja adresata książki. Po
lekturze „Strzelania…” można odnieść wra-
żenie, że Czerwiński nie do końca wiedział,
dla kogo pisze – dla fachowców, dla laików
czy dla wszystkich? Sądząc po finalnym efek-
PLUS MINUS

cie – dla wszystkich.

Biblioteka Narodowa
al. Niepodległości 213, 02-086 Warszawa
Wystawa czynna do 29 lutego 2008 r.
od poniedziałku do piątku w godz. 10.00–
–17.00, w soboty w godz. 9.00–14.00
Spójrzmy na pierwszy rozdział, zatytułowany Kompendium wiedzy o strzela-
„Strzelcy wyborowi w akcji”. To fabularyzowa- niu precyzyjnym, dokładne opi-
ne opowiadania o pięciu akcjach snajper- sy broni, przegląd rynku snaj-
skich, głównie z czasów II wojny światowej. perskiego.
Po ich lekturze czytelnik natychmiast napo-
tyka informacje o nowych karabinach i sztu- Autor nieprecyzyjnie określił
cerach wyborowych Savage. Żadnego przej- docelowego odbiorcę – opisy
ścia, żadnego wstępu. Jeden ruch kartki i ra- specjalistyczne mieszają się
dzieckiego snajpera Pczelincewa walczące- ze swobodniejszymi.
go z Niemcami zastępują ciężkie varminty.

46 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO|
M O D E L A R S T W O
Albatros z II RP
N iemiecka wytwórnia
Albatros Werke jesz-
cze przed I wojną światową
uruchomiła produkcję
dwumiejscowych, nie-
uzbrojonych samolotów
wywiadowczych BII, w któ-
rych obserwator siedział
w pierwszej kabinie, a pilot
w drugiej. Wolne, ale
świetne w pilotażu maszy-
ny wkrótce przerobiono na
szkolne dwustery i skiero-
wano do szkół lotniczych.
Nowe egzemplarze szkolne
budowane od podstaw
w fabryce oznaczano jako
BIIa. W sumie powstało
ponad 3 tys. samolotów
Albatros BII i BIIa, z czego
w Polsce znalazło się
116 egzemplarzy, pocho-
dzących głównie ze zdoby-
czy wojennych. Na podpo-
znańskich Winiarach prze-
jęto 59 płatowców II i IIa,
a na Ławicy – 14. Tyle sa-
mo (14) odnaleziono w by-
łej Kongresówce i Małopol-
sce, głównie w Krakowie
i Warszawie. Pochodzenie
pozostałych 29 Albatrosów
nie jest znane.
Albatrosy jako podstawo-
we samoloty służące do
utrzymania łączności lot-
niczej znalazły się w wypo-
sażeniu 12 polskich
eskadr, pięciu pułków lot-
niczych, pięciu szkół pilo-
K S I Ą Ż K A
Biografia asa
N a lotniczym rynku księ-
garskim rzadko poja-
wiają się tak obszerne i za-
razem interesujące biogra-
fie pilotów. Marian Pisarek
(wg J.B. Cynka 7. miejsce
na liście asów polskich
skrzydeł, z 12 zestrzelenia-
mi) we wrześniu 1939 r.
walczył w składzie
141 Eskadry 4 Pułku Lotni-
czego w Toruniu. W paź-
dzierniku udało mu się
przedostać do Francji,
a potem na wyspy Brytyj-
skie. Jako pilot 303 Dywi-
zjonu uczestniczył w Bitwie
o Wielką Brytanię. Dzięki
nr 1/2008
| | | |
Albatros BIIa, skala 1:72, model żywiczny, nr kat. A14,
Choroszy Modelbud
tów, dwóch szkół obser-
watorów i Bazy Lotnictwa
Morskiego w Pucku. Kilka
egzemplarzy znalazło się
w LOPP i u prywatnych
właścicieli.
Jeden odbudowany
Albatros IIa znajduje się
w krakowskim Muzeum
Lotnictwa Polskiego. Ten
egzemplarz pochodzi
z Czarnkowa, gdzie
w 1945 r. odnaleziono tak-
że m.in. P.11c.
Model Albatrosa IIa został
starannie wykonany.
Bardzo dobrze wypadła
imitacja płóciennego po-
krycia skrzydeł. Na sta-
tecznikach delikatne linie
wgłębne oddzielają części
ruchome od stałych. Koła
temu stał się jednym z bo-
haterów książki Arkadego
Fiedlera. Gen. Władysław
Sikorski odznaczył go
Srebrnym Krzyżem Virtuti
Militari. W 1941 r. latał
w 315 Dywizjonie, a potem
dowodził 308. W latach
1941–1942 był oficerem
łącznikowym w 11 Grupie
Myśliwskiej RAF. 18 kwiet-
nia 1942 r. został dowódcą
skrzydła, niestety, zginął
wkrótce w niewyjaśnionych
okolicznościach w walce
nad Francją. Pośmiertnie
został odznaczony Złotym
Krzyżem Virtuti Militari. (PL)
|
wykonano w wersji bez-
szprychowej. Czysto odla-
no śmigło z dobrze zazna-
czoną piastą. Niezwykle
udana jest też kopia silni-
ka Benz z licznymi szcze-
gółami. Kadłub jest czysty,
choć zdarzają się miejsca
o małej perforacji, powsta-
łe w czasie odlewania ży-
wicy. Bogate wnętrze kabi-
ny – dwa dokładnie od-
wzorowane fotele, sterow-
nice i tablica przyrządów
– robi wrażenie.
Dołączone kalkomanie po-
zwalają na wykonanie ma-
szyny z szachownicami
i dodatkowo z biało-czer-
wonym pasem malowanym
w poprzek kadłuba na wy-
sokości tylnej kabiny. PL
Krzysztof Kubala, „Start
w nieskończoność
– Biografia asa Polskich
Skrzydeł, pilota Dywizjonu
303 Mariana Pisarka”,
Wydawnictwo Adam
Marszałek, Toruń 2005
| | |
K S I Ą Ż K A
Wspomnienia
esesmana
Herbert
Brunnegger, „Kto
sieje wiatr…
Opowieść żołnie-
rza dywizji SS
»Totenkopf«”,
Wydawnictwo
Arkadiusz
Wingert,
Kraków 2006
H
istoria nabiera innego wymiaru, odkąd
pokazuje się ją także oczami drugiej
strony ostatniego światowego konfliktu. Tak
samo jest w przypadku wspomnień Herber-
ta Brunneggera, walczącego w szeregach
Waffen SS, który na kartach swej książki sta-
ra się wybielić tę formację.
Autor w wieku 15 lat ochotniczo zaciągnął
się do SS i był jednym z jej najmłodszych
członków. Przeszedł gruntowne szkolenie
wojskowe i ideologiczne. W szeregach dobo-
rowej 3 Dywizji Zmotoryzowanej SS „Toten-
kopf” („Trupia czaszka”) wziął udział w kam-
panii w Polsce i na Zachodzie oraz w ataku
Niemiec na ZSRR. W 1943 r. walczył pod Pro-
chorówką w największej bitwie pancernej
w dziejach, a dwa lata później uczestniczył
w krwawych zmaganiach na terenie Rzeszy.
Wspomnienia szczegółowo opisują życie żoł-
nierza w warunkach wojennych. Szczególnie
wstrząsające są opisy frontu wschodniego.
Brunnegger nie waha się napisać o własnej
służbie wartowniczej w obozie koncentracyj-
nym. Pisze o zbrodni wojennej, jakiej dopu-
ścili się jego koledzy, mordując we Francji
brytyjskich jeńców wojennych. Mimo to pod-
kreśla, że zadaniem jednostek wojskowych
SS była zawsze walka. Przemilcza jednak pa-
cyfikację przez swój oddział kilku polskich
miejscowości w 1939 r. Jako dowódca kom-
panii w ostatnich dniach wojny nie powstrzy-
mał swoich żołnierzy od ostrzelania sowiec-
kiego ambulansu w odwecie za gwałty na
niemieckiej ludności cywilnej.
Książkę wzbogaca kilkadziesiąt czarno-bia-
łych zdjęć. Dynamiczny rozwój wypadków, ży-
wa narracja i soczysty, żołnierski język opo-
wiadania wciągną nawet czytelnika nieinte-
resującego się II wojną światową. Liczne zbie-
gi okoliczności i przykłady żołnierskiego
szczęścia na polu walki pozwalają zrozumieć
kruchość ludzkiego życia we frontowych re-
aliach. Wspomnienia są również ciekawą hi-
storią upadku człowieka, którego wojna
zniszczyła, zabierając mu nie tylko młodzień-
cze lata, lecz również przyjaciół i miłość naj-
bliższej osoby. (DM)
Polska Zbrojna 47
 AAAAAAA TRADYCJE
HISTORIA AAAAAAAA
Struktura i organizacja armii musi odpo-
wiadać wyznaczonym zadaniom według
kryterium maksymalnej efektywności. Za-
leży ona od właściwości epoki, a więc stop-
nia i charakteru zagrożeń, struktury i na-
stawienia społeczeństwa oraz dostępnych
środków technicznych.
Analiza dziejów pokazuje, że masowa
armia z poboru jest obca naszej tradycji
i przez większą część swoich dziejów Woj-
sko Polskie składało się z zawodowców.
W przeciwieństwie do otaczających Pol-
skę monarchii absolutnych, w XVIII w.,
ze względu na opór szlachty i słabość wła-
dzy królewskiej nie stworzono masowej
armii z poboru, a jej zaczątku szukać moż-
na dopiero w wojsku Księstwa Warszaw-
skiego z czasów wojen napoleońskich.
W okresie Królestwa Kongresowego Woj-
sko Polskie organizowano na wzór armii
carskiej. Konstytucja pozostawiała królo-
wi (Aleksandrowi I i jego następcom)
określenie wielkości wojska, i to jemu,
a nie ojczyźnie, żołnierze składali przy-
sięgę. W dwudziestoleciu międzywojen-
nym powszechny pobór do wojska był
środkiem integracji młodych ludzi pocho-
dzących z ziem różnych zaborów, a duża
armia stała się symbolem jedności odro-
dzonego państwa. W PRL-u posiadanie
dużej armii było wynikiem przewidywa-
nej konfrontacji dwóch bloków oraz wy-
pełnieniem zadań, jakie w ramach Ukła-
du Warszawskiego wyznaczyli Polsce
stratedzy radzieccy.
Co z poborem?
W XXI w., stała armia z poboru staje się
nieefektywna w działaniu, droga w utrzy-
maniu, a przede wszystkim nie odpowiada
zagrożeniom stojącym przed współczesną
Polską. Po upadku „żelaznej kurtyny” nie
grozi Polsce atak ze strony któregoś z są-
siadów, a nawet jeżeli takie posunięcie bra-
ne jest pod uwagę, to i tak brakuje środków,
żeby się przed nim samodzielnie zabezpie-
czyć. Tradycyjne zagrożenia, którym prze-
ciwdziałać miała armia z poboru, albo
przestały istnieć, albo są tak wielkie (broń
nuklearna), że konwencjonalne siły zbroj-
ne nie są w stanie im zapobiec, a ochronić
przed nimi może jedynie uczestnictwo
w sojuszach.
Siły Zbrojne RP muszą więc spełniać
warunki wynikające z uczestnictwa w tych
strukturach, co wymusza dużą mobilność
i dyspozycyjność oraz specjalizację. Ozna-
cza to, że żołnierze służby czynnej powin-
ni być w najwyższym stopniu profesjona-
listami, dla których wojsko będzie zawo-
dem i sposobem na życie, a nie krótką prze-
rwą w karierze.
W tym kontekście poborowy po roku
szkolenia jest dla nowoczesnego wojska
całkowicie bezużyteczny, a miesiące spę-
dzone w jednostce traktuje jak stratę cen-
nego czasu. Współcześnie charakter więk-
szości zawodów wymaga maksymalnej
akumulacji wiedzy i doświadczenia oraz
jak najszybszego przystąpienia do pracy.
W czasach rosnącej konkurencji rok wy-
jęty z życia młodych ludzi, może pogrze-
bać ich szanse na rynku pracy. Zgodnie
z praktyką państw rozwiniętych, ludzie
wolą zapłacić podatek na utrzymanie gru-
py zawodowców, a sami poświęcić się in-
nym zajęciom.
Jak to robią inni
Likwidacja poboru i profesjonalizacja
armii to zjawiska powszechne we współ-
czesnych państwach rozwiniętych. Istnieją
kraje, w których nie zakłada się likwidacji
poboru, jednak są to wyjątki potwierdza-
jące regułę. Pobór istnieje w państwach ta-
kich jak Austria, Szwajcaria i państwa skan-
dynawskie. Wynika on ze specyfiki dok-
tryny obronnej niewielkich państw, o ma-
łej liczbie ludności, a także specyficznej
tradycji wspólnotowej i doświadczeń histo-

POSTAWIĆ NA SPECJ
JAKUB KOREJBA

Zapowiedź pełnej profesjonalizacji

Wojska Polskiego od 2009 r. to
dobry sygnał dla wszystkich
– żołnierzy i cywilów.
Uzawodowienie
armii jest jedynym
możliwym środkiem za-
pewnienia Wojsku
Polskiemu dopływu profe-
JAROSAW WIŚNIEWSKI

sjonalnej kadry oraz sza-

cunku społeczeństwa
i podatników

48 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PORADY PO
POSŁUŻBIE
rycznych. Neutralne, lub bliskie neutralno-
ści, państwa te uważają, że w razie ataku
konieczny będzie udział całego społeczeń-
stwa w obronie, i stąd powszechność prze-
szkolenia wojskowego dla wszystkich
mężczyzn.
W Europie powszechna służba wojsko-
wa obowiązuje w Serbii i Mołdowie, co wy-
nika z permanentnego zagrożenia integral-
ności terytorialnej tych państw, z powodu
tendencji separatystycznych w niektórych
prowincjach (Kosowo, Naddniestrze). Po-
dobnie wygląda sytuacja w większości kra-
jów b. ZSRR (z wyjątkiem Łotwy), gdzie
służba wojskowa jest czynnikiem wzmoc-
nienia młodych państw i budzenia świado-
mości narodowej wśród ludności różnych
regionów, których nierzadko dzielą rasa,
kultura, język czy religia, oraz symbolem
potęgi państwa. Powszechny obowiązek
występuje niemal w całej Azji, z wyłącze-
niem b. kolonii brytyjskich, gdzie nie było
tradycji rozbudowanej armii lądowej (Indie,
Pakistan, Bangladesz) oraz Japonii, ze
względów historycznych. W Afryce armie
zawodowe mają RPA, Nigeria, Maroko
i małe b. kolonie brytyjskie. Podobnie jest
w Ameryce Południowej, gdzie pobór zli-
kwidowano wyłącznie w Argentynie, oraz
Gujanie, Surinamie i Gujanie Francuskiej.
JALISTÓW
POBÓR istnieje w takich państwach jak Austria, co wynika ze specyfiki doktryny
obronnej, a także tradycji wspólnotowej i doświadczeń historycznych.
nr 1/2008
||
SŁUŻBIE HISTORIA
|| ||
HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Wynika to z dużej niestabilności reżimów
oraz konieczności obrony ogromnych te-
rytoriów państwowych, jak i integracji lu-
dzi z różnych stron kraju.
Wyjątkiem wśród bogatych państw roz-
winiętych jest Izrael, który ze względu na
położenie geopolityczne, niespójność tery-
torialną oraz ciągłe zagrożenie ze strony
sąsiadów utrzymuje powszechny obowią-
zek służby wojskowej dla kobiet i męż-
czyzn. Wśród państw przechodzących
transformacje, dążenie do uzawodowienia
armii jest powszechne, o czym świadczą
sukcesy Łotwy, Czech, Słowacji i Rumu-
nii oraz aspiracje Polski, Ukrainy, Bułga-
rii, Chorwacji i Gruzji.
Uzawodowienie armii jest więc jedynym
możliwym środkiem zapewnienia Wojsku
Polskiemu dopływu profesjonalnej kadry
oraz szacunku społeczeństwa i podatników.
Godna podtrzymania wydaje się tenden-
cja, zgodnie z którą w konfliktach zbroj-
nych uczestniczy jedynie mała grupa spe-
cjalistów, a ich wpływ na ludność cywilną
jest ograniczony. Należy pamiętać, że o ile
istnieją predyspozycje uwarunkowane
„charakterem narodowym”, o tyle Polacy
rzadko odnosili sukcesy, walcząc masowo,
a najświetniejsze zwycięstwa w historii
przyniosła nam armia zawodowa.  obroną zaciągano wojsko na poszcze-
BUNDESHEERAT
| | | |
Pobór
kontra armia
zawodowa
X wiek: Drużyna książęca: stała, zor-
ganizowana, zdyscyplinowana, dobrze
wyszkolona siła zbrojna, wynagradza-
na żołdem, udziałem w łupach, uzbro-
jeniem i wyżywieniem. Podstawą
utrzymania drużyny były częste wypra-
wy łupieżcze na sąsiadów.
od XII wieku: Główną siłą wojskową
stało się rycerstwo nagradzane nada-
niami ziemi na prawie rycerskim.
Chłopi nie mieli obowiązków militar-
nych, a mieszczanie mieli bronić wy-
łącznie miast.
XV–XVI wiek: Rozwój wojska zacięż-
nego oraz potencjalne 50–60-tysięcz-
ne pospolite ruszenie szlachty.
1562–1563: Reformy sejmowe wpro-
wadzające wojsko kwarciane, utrzy-
mywane z dochodów z królewszczyzn,
które pozwalały na wystawienie
2 do 6 tys. żołnierzy. Poza zwykłą
gólne kampanie wojenne, było ono
jednak rozwiązywane natychmiast po
ich zakończeniu.
1578: Powstanie piechoty wybraniec-
kiej. Z każdych 20 łanów wyznaczano
1 łan, na którym osadzony chłop był
wolny od wszelkich ciężarów, ale zo-
bowiązany służyć w wojsku.
1652: Wprowadzenie komputu, czyli
całkowitej ilości wojska wystawianego
przez państwo, uchwalanego przez
Sejm.
od 1655: Stosowanie w sytuacjach
nadzwyczajnych, po raz pierwszy w hi-
storii, przymusowego poboru rekruta.
Był to żołnierz łanowy (gospodarstwa
chłopskie dzielone według łanów),
dymowy (domy w mieście liczone
według „dymów”, czyli kominów)
wcielany z 5–20 łanów na wsi oraz
25–50 dymów w mieście.
1806: Gen. Dąbrowski ogłosił w de-
partamencie poznańskim dekret
o poborze rekruta. Obowiązywała za-
sada: jeden rekrut pieszy z 10 dy-
mów, jeden rekrut konny z 45 dymów.
1816: Ustawa o poborze. Przewidywała
ona stan pokojowy i stan wojenny woj-
ska, istnienie wojska stałego, pierwszej
i drugiej rezerwy. Wojsko stałe uzupeł-
niane było w drodze konskrypcji i za-
ciągu ochotniczego. Żołnierze (popiso-
wi) służyli 10 lat.
Polska Zbrojna 49
PO SŁUŻBIE AAAAAAAA
AAAAAAA
Ostatni taki plastyk
Kmdr ppor. rez. Andrzej Sobieraj jest ostatnim oficerem Marynarki Wojennej RP,
który pełnił funkcję artysty plastyka. Jest też ostatnią osobą w Polsce,
której armia oprócz strzelania umożliwiła nauczenie się malarstwa.
Dzisiaj Andrzej Sobieraj jest cenionym malarzem realistą.
P
rzygoda Andrzeja Sobieraja z malar-
stwem zaczęła się dość nietypowo.
W 1973 r. dostał powołanie do od-
bycia zasadniczej służby wojskowej. Miał
służyć na Helu w Marynarce Wojennej.
Służba wojskowa w tej formacji trwała
wówczas dwa lata. Po miesiącu służby zda-
rzyło się coś, co zmieniło całe jego póź-
niejsze życie. – Wyszło na jaw, że nieźle
maluję obrazy – wspomina Andrzej Sobie-
raj. – A akurat w tym czasie czołowy pol-
ski malarz marynista Henryk Baranowski
potrzebował pomocnika.
Baranowski, oficer MW, prowadził
w tamtym czasie Pracownię Plastyczną
Marynarki Wojennej w Gdyni. Był wów-
czas, zaraz po Marianie Mokwie, najbar-
dziej znanym malarzem morza. – Przy-
dzielono więc mnie do niego, mówiąc, że
będę jego pomocnikiem – opowiada
Andrzej Sobieraj.
Od pomocnika do artysty
Pomocnik Baranowskiego zajmował się
na początku przede wszystkim myciem
pędzli, kupowaniem farb, gruntowaniem
płócien i temu podobnymi pracami. Jed-
nak już po dwóch miesiącach młody ma-
50 Polska Zbrojna
TOMASZ GOS
rynarz malował u boku mistrza swoje wła-
sne obrazy. – Później armia skierowała
mnie nawet na studia do Państwowej
Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych
w Gdańsku – mówi Andrzej Sobieraj.
– Szybko poznałem śmietankę plastycz-
ną Wybrzeża i zdobyłem warsztat ma-
larza. Studiowałem u takich tuzów ma-
larstwa jak np. Kiejstut Bereźnicki, po-
znałem Kazimierza Ostrowskiego. To na-
prawdę była elita.
Po skończeniu zasadniczej służby woj-
skowej pomocnik Baranowskiego zdecy-
dował się podpisać kontrakt na zawodo-
wego żołnierza. Przydzielono mu funk-
cję artysty plastyka.
Dostał w końcu od Marynarki Wojen-
nej własną pracownię, w której, w ra-
mach pełnionej funkcji, musiał na zlece-
nie dowódców MW malować obrazy ma-
rynistyczne. A zamówień było dużo.
– Oczywiście najbardziej intratne zamó-
wienia ciągle realizował Henryk Bara-
nowski, ale ja nie narzekałem – wspomi-
na kmdr Sobieraj. – Pamiętam, że dwa
razy jeździłem z jego obrazami do Woj-
ciecha Jaruzelskiego. Malowaliśmy też
dla zagranicznych dyplomatów.
– Najbardziej
lubię malować z natu-
ry – opowiada Andrzej
Sobieraj. – Nie mam swojego
ulubionego miejsca.
Rozstawiam sztalugi tam,
gdzie akurat mi się spodo-
ba. Byle było morze
– dodaje
MARIAN KLUCZYŃSKI
Obrazy z pracowni Andrzeja Sobieraja
trafiały do oficerów okrętów pływających
pod banderami innych państw, które od-
wiedzały polskie porty wojenne. Na liście
znanych osób obdarowanych przez Mary-
narkę Wojenną obrazami Andrzeja Sobie-
raja jest także Lech Wałęsa.
Komandor-malarz
Niedawno Andrzej Sobieraj został od-
znaczony przez ministra kultury brązo-
wym medalem „Zasłużony dla Kultury
Gloria Artis”. Ma za sobą prawie 35 lat
pracy twórczej. Brał udział w dziesiąt-
kach wystaw indywidualnych i zbioro-
wych w kraju i na świecie.
W 2003 r. Marynarka Wojenna zlikwi-
dowała funkcję artysty plastyka. Nie prze-
wiedziano jej w armiach krajów należą-
cych do NATO. Oficerowie MW jednak
wciąż odwiedzają pracownię komandora-
-malarza. Artysta nadal uczestniczy też
w plenerach i bierze udział w wystawach.
– Najbardziej lubię malować z natury
– opowiada Andrzej Sobieraj. – Nie mam
swojego ulubionego miejsca. Rozstawiam
sztalugi tam, gdzie akurat mi się spodoba.
Byle było morze – dodaje. 
nr 1/2008
 | | WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO |
KULISY PORADY
PORADY PO ||
POSŁUŻBIE || ||
HISTORIA MILITARIA
SŁUŻBIE HISTORIA ||
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO || | | |

Wątpliwy
kontrakt
INDIE. Z Delhi napłynęła in-
formacja, że Hindusi nie
Odrzutowce dla VIP-ów zawrą z Eurocopterem
kontraktu na dostawę
NIEMCY. Komisja budżetowa Bundestagu uzgodni- troniczne systemy ochronne zabezpieczające sa- 197 śmigłowców wojsko-
ła w ubiegłym tygodniu zakup sześciu nowych sa- moloty przed atakiem rakietowym. Założono też re- wych wartego 600 mln dol.
molotów odrzutowych dla eskadry rządowej. Nabyte zerwę w kwocie 5,4 mln euro na nieprzewidziane Pojawiły się też informacje
zostaną dwa 48-miejscowe Airbusy A319CJ i czte- wydatki. Niemieckie lotnictwo ma obecnie do prze- o innych nieprawidłowo-
ry 12-miejscowe kanadyjskie Bombardiery Global wozu VIP-ów trzy Airbusy A310, które są schedą po ściach. Jedna z indyjskich
5000 (na zdjęciu). Odrzutowce kosztować będą NRD-owskich liniach lotniczych Interflug, a także gazet podała, że firma do-
339,3 mln euro. Do tego dojdzie jeszcze 270,3 mln sześć mających już po 22 lata kanadyjskich odrzu- starczyła do prób wersję cy-
euro na remonty konserwacyjne przez dziesięć lat, towców CL-601 Challenger. Wszystkie te samoloty wilną śmigłowca, a nie woj-
wyszkolenie pilotów, personelu kabinowego i na- mają niewystarczający zasięg, a ponadto skową. Jak podał portal
ziemnych pracowników technicznych oraz na elek- z Challengerami są problemy techniczne. (T) Defense News, wiceprezes
Eurocoptera ds. sprzedaży
Z lądu na morze i kontaktów z klientami
Program trwa w regionie Azji i Pacyfiku
HISZPANIA. Navantia kontynuuje Robert Ducrot stwierdził, że
budowę okrętów dla wenezuelskiej obie wersje są identyczne,
marynarki wojennej. W należącej tylko formalnie różnie ozna-
do konsorcjum stoczni w Kadyksie czane. Dodał, że firma nie
rozpoczęto prace przy pierwszym otrzymała od strony indyjskiej
WIELKA BRYTANIA. Ministerstwo z czterech patrolowców do kontroli oficjalnego zawiadomienia, że
obrony zleciło rozpoczęcie drugiej strefy ekonomicznej (POVZEE). umowa jest nieaktualna.
fazy prac nad sposobami zwięk- Jednostki o wyporności 2,2–2,3 tys. ton i kadłubie o długości nie- O indyjski kontrakt Eurocopter
szenia siły ognia floty brytyjskiej mal 99 m bywają określane jako korwety. Mają lądowisko na rufie rywalizował od 2001 r. z firmą
poprzez uzbrojenie jej przyszłych i hangar dla śmigłowca. Ich zasięg pływania wynosi 3,5 tys. mil mor- Bell Helicopter. Europejczycy
okrętów w armaty kal. 155 mm, skich. Załoga okrętu liczy 60 ludzi, ale przewidziano też miejsca dla zaoferowali śmigłowiec
przy uwzględnieniu możliwości 32 dodatkowych osób. Znacznie bardziej zaawansowane są prace AS 550C3 Fennec,
zamontowania systemu na już nad czterema mniejszymi jednostkami do dozorowania wybrzeża a Amerykanie Bell 407.
istniejących okrętach. W pierw- (BVL), które również zamówili Wenezuelczycy. Trwają prace już przy W lutym 2007 r. jako zwycięz-
szej fazie analizowano trzeciej. Mają one o kilkanaście metrów krótszy kadłub od typu cę Hindusi wskazali
połączenie lufy samobieżnej hau- POVZEE i wyporność 1450–1500 ton. Załoga patrolowca ma skła- Eurocoptera. Pierwsze 37 ma-
bicy AS90 z wieżą okrętową dać się z 34 osób, plus 30 miejsc dodatkowych. Wartość podpisa- szyn miało być wyprodukowa-
uzbrojoną w armatę Mk8 Mod 1 nego w maju 2006 r. kontraktu na budowę tych ośmiu patrolowców ne w Europie, a pozostałe
kal. 114 mm. (ted) przekracza 1,2 mld euro. (t) 160 w Indiach. (W)

Przyspieszenie
USA. Pentagon zdecydował, że już w styczniu, czyli o miesiąc
wcześniej niż planowano, zamówione zostaną prototypy lekkich
pojazdów taktycznych JLTV (Joint Light Tactical Vehicle). Mają
one zastąpić wozy HMMWV. Wojskowi chcieliby, aby
produkcja następców Humvee ruszyła już w 2010 r.
Szacuje się, że amerykańskie wojska lądowe po-
trzebują 120–140 tys. nowych pojaz-
dów. Pojawiła się także informacja, że
być może zamówienie sięgnie na-
wet 144 tys. JLTV ma mieć m.in.
większą ładowność i zapewniać
lepszą ochronę pasażerom niż
HMMWV, w wyniku czego będzie też
droższy. Szacuje się, że będzie koszto-
wał w granicach 300–500 tys. dol., pod-
czas gdy cena poprzedników waha się od PROPOZYCJA Oshkosh Truck
Corporation Defense z USA
150 do 200 tys. Oferty dla wojska przygotowu-
je pięć zespołów projektantów. (TW)

nr 1/2008 Polska Zbrojna 51

AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA
NORBERT BĄCZYK

Na warszawskie Okęcie powróciły już dwa z wyremontowanych

w Mińsku samolotów Jak-40. Teoretycznie maszyny będą mogły
latać aż do 2012 r. Jednak w rzeczywistości poczciwy samolot
Jakowlewa jest już lotniczym emerytem.

Ryczące
czterdziestki
A
jednak wracają. Po wielu mie-
siącach oczekiwania, gdy
niektórzy zaczynali już wąt-
pić w możliwość powrotu
Jak-40 z Białorusi, maszyny zaczęły
wracać. Jako pierwszy w piątek,
14 grudnia, przyleciał na macierzyste
lotnisko Warszawa-Okęcie samolot
o numerze „045”, kolejny – nr „044”
– zjawił się 21 grudnia. „047” jest ocze-
kiwany na przełomie roku, a „048” już
w styczniu. Tym samym Jak-40 zapi-
sują kolejną barwną kartę w historii
swej eksploatacji w polskim lotnictwie
wojskowym. Nazywane przez jednych
dość pieszczotliwie „jaczkami”, przez
innych zaś „latającym złomem”, upar-
cie nie chcą zejść z lotniczej sceny. We-
dług zapowiedzi, po przedłużeniu re-
sursów przez producenta, mogą pola-
tać jeszcze nawet pięć lat. I choć sami
twórcy Jak-40 przewidywali czas eks-
ploatacji konkretnego egzemplarza do-
celowo na dwie dekady, ostatnie pol-
skie samoloty tego typu pewnie docią-
gną do trzech. Jak-40, oblatany w po-
łowie lat 60., trafił do naszego lotnic-
twa w 1973 r., a ostatnie maszyny do-
starczono w 1980 r. Dziś z kilkunastu
odebranych samolotów pozostały już
tylko wspomniane cztery. Czy można
na nich jeszcze bezpiecznie latać?
Długi powrót do domu
O konieczności wymiany Jak-40, sa-
molotów mało ekonomicznych, dyspo-
nujących ograniczonym zasięgiem,
względnie powolnych i ubogo wyposa-
żonych w środki nawigacyjne, mówiło
się jeszcze pod koniec ubiegłego wie-
ku. Nawet podejmowano próby zaku-
pu nowych samolotów pasażersko-ko-
munikacyjnych, przeznaczonych do
przewozu VIP-ów na krótkich i śred-
nich trasach, ale jak wiadomo, bez po-
wodzenia. Tylko w 2007 r. na łamach
„PZ” zostało opublikowanych na ten
temat kilka artykułów, poświęconych
najpierw nowemu przetargowi, potem
przyczynom jego anulowania, następ-
nie planom kolejnego planowanego
przetargu itd. W nowym roku tematu
zakupów maszyn dla 36 Specjalnego
Pułku Lotnictwa Transportowego
z Warszawy też nie da się uniknąć, ale
trzeba mieć nadzieję, że wreszcie do-
czekamy szczęśliwego finału tej bar-
dzo długiej opowieści.
Tymczasem na tle wieloletnich pery-
petii przetargowych, decyzja o remon-
cie i doposażeniu czterech samolotów
Jak-40 w Mińsku na Białorusi (miej-
sce ich produkcji) to był przynajmniej
konkret. Pierwsze dwie maszyny
– „044” i „045” – odleciały na Biało-
ruś 26 kwietnia 2007 r. Kolejna, „047”,
wyruszyła 29 maja, a latem poleciał
ostatni samolot. W połowie roku ocze-
kiwano, że usprawnienia pierwszej pa-
ry zostaną zrealizowane do końca lip-
ca. Potem ostateczny termin zapowie-
dziano na październik, następnie na li-
stopad. Żadnego z nich nie udało się
dotrzymać – jedną z podawanych przy-
czyn było przedłużające się oczekiwa-
nie na części pochodzące od poddo-
stawców z Zachodu. Dopiero 14 grud-
nia 2007 r. Jak-40 „045”, po ośmiu mie-
siącach, powrócił na Okęcie, a samo-
lotu „044” oczekiwano 21 grudnia. Do
końca roku najprawdopodobniej nie

52 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PORADY PO
POSŁUŻBIE|| ||
HISTORIA MILITARIA
SŁUŻBIE HISTORIA || ||
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |
Jak-40
w 36 Specjalnym
Pułku Lotnictwa
Transportowego
Numer
boczny data produkcji
„044” 29.04.1979
„045” 29.04.1979
„047” 05.06.1980
„048” 10.07.1980

NORBERT BĄCZYK
Jaki Jak
Rozpiętość – 25 m
Długość – 20, 35 m
Wysokość – 6,5 m
Masa całkowita
– 14 800 kg
Liczba pasażerów
– od 13 do 32
Prędkość maksymalna
– 550 km/h
Pułap praktyczny
– 10,5 km
Zasięg maksymalny
– 1500 km
Napęd – 3xAI-25 o mocy
14,7 kN każdy

Nazywane
HARRI KOSKINEN

przez jednych
To, co najbardziej rzuca się w oczy w kabinie JAK-40 po zmianach dokonanych w Mińsku (zdjęcie
dość pieszczotliwie
górne) – po lewej stronie monitor systemu TCAS, centralnie wyświetlacz wielofunkcyjny, na którym
po włączeniu trybu WX otrzymujemy informacje o pogodzie z nowego radaru pogodowego. „jaczkami”, przez innych zaś
„latającym złomem”, uparcie
nie chcą zejść z lotniczej sceny.
podjęto jeszcze na nich lotów z pasa- zapowiedzi, nie wyposażono w takie towce Według zapowiedzi, po prze-
żerami z racji procedur związanych urządzenia jak np. EGPWS (system mają pra- dłużeniu resursów przez pro-
z przejęciem technicznym. ostrzegający o zbliżaniu się do ziemi wie 30 lat, ducenta, mogą polatać
– Enhanced Ground Proximity Warning zaś silniki jeszcze nawet
Kosmetyka System). Zmodernizowano natomiast ro- AI-25 nie są pięć lat
zamiast rewolucji syjskie radiostacje Bakłan 5, montując bynajmniej nowe.
Jak teraz wygląda Jak? Analizując za- w nich pulpity cyfrowe. Wysokościo- Jak-40 wciąż nie speł-
kres zmian na „045”, należy stwierdzić, mierz RW-5M zastąpiono nowym, RW- nia wszystkich międzynarodowych prze-
że doposażenie samolotu, mimo tak dłu- 5MD1, kompatybilnym z systemem pisów lotniczych, ale należy pamiętać,
gich prac, jest dość płytkie. Remonty pro- TCAS (sygnał cyfrowy). Wewnątrz ka- że nie są to maszyny cywilne, lecz woj-
wadzono tylko na płatowcu. Zewnętrz- bin pasażerskich (salonka VIP i przedział skowe, i nie zawsze stosuje się do nich
nie samoloty po doposażeniu wyróżnia- dla osób towarzyszących) wymieniono wszystkie obostrzenia. Trudno dziś od-
ją się nowymi, intensywnymi kolorami obicia foteli i kanap, odświeżono też nie- powiedzieć na pytanie, czy Jaki ze spec-
oraz antenami transpondera systemu an- które elementy wnętrza. W kuchence po- pułku będą jeszcze wozić osoby o sta-
tykolizyjnego TCAS (Traffic Collision kładowej znalazł się piecyk umożliwia- tusie VIP, czy też zostaną skierowane
Avoidance System). Niewielki wyświe- jący jednorazowe zagrzanie pięciu por- do innych zadań. Tak czy inaczej są to
tlacz systemu TCAS znalazł się też w ka- cji obiadowych. W sumie stopień dopo- już samoloty stare i zużyte, wymagają-
binie. Miejsce zużytego radaru pogodo- sażenia samolotów Jak-40, obliczony na ce pilnie następców. Choć zakres mo-
wego Groza zastąpił nowy – Honeywell to, aby spełniały międzynarodowe prze- dernizacji jest zapewne zgodny z zapi-
Bendix/King RDR-210. Informacje na pisy lotnicze, został wykonany połowicz- sami kontraktu, okazał się skromniejszy
temat pogody piloci dostaną teraz z nie- nie. Wiele elementów wyposażenia po- niż oczekiwano. Z drugiej strony dla
wielkiego, umieszczonego centralnie zostało starych, nawet te pochodzenia za- warszawskiego pułku każdy sprawny sa-
w kabinie wyświetlacza wielofunkcyjne- chodniego jak GPS zaczynają wymagać molot jest przecież na wagę złota. A sto-
go. Teoretycznie wyświetlacz pozwala przecież podmiany (pojedynczy odbior- sowne procedury i profesjonalizm ka-
też na uzyskiwanie innego rodzaju da- nik Honeywell Bendix/King KLN 89B dry jednostki wykluczają, aby wysyła-
nych, ale zgodnie z otrzymanymi instruk- TSO jest już nieco zużyty). Samolotom no w powietrze maszyny o wątpliwych
cjami, samolotów, mimo wcześniejszych przedłużono resurs, niemniej ich pła- możliwościach technicznych. 

nr 1/2008 Polska Zbrojna 53

AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA
D
rugiego listopada 2007 r. roz-
bił się F-15C należący do
110 Dywizjonu Myśliwskie-
go Gwardii Narodowej Stanu
Missouri. Pilot zdołał się katapultować.
Przyczyną wypadku były pęknięcia struk-
turalne płatowca w kadłubie, tuż za kabiną
pilota. Mówiąc wprost, F-15 zaczął się roz-
padać w powietrzu. Siły Powietrzne USA
zawiesiły loty wszystkich F-15 wersji A/B,
C/D i E, czyli ok. 670 samolotów stacjo-
nujących w USA, na Alasce, Hawajach,
w Japonii i Europie, jak również te biorą-
ce udział w operacjach w Iraku i Afgani-
stanie. Szybko jednak wznowiono loty
224 myśliwców F-15E, które są najmłod-
sze w całej rodzinie F-15 i mają wzmoc-
nioną konstrukcję ze względu na swoje
uderzeniowe przeznaczenie. Są również
PAWEŁ HENSKI
Listopadowa katastrofa
amerykańskiego F-15C
sprawiła niemałe problemy
amerykańskim siłom
powietrznym, które musiały
uziemić ok. 670 myśliwców
i zawiesić ich misje bojowe.
Podniosła również kwestię,
o której w Pentagonie
jeszcze do niedawna
mówiło się po cichu:
myśliwce F-15 i F-16 robią
się przestarzałe.
USAF (2)
najbardziej potrzebne w operacjach na Bli-
skim Wschodzie. Samoloty przeszły
13-godzinną inspekcję połączeń hydrau-
licznych i struktury kadłuba. Podobną in-
spekcję, choć bardziej szczegółową, zaapli-
kowano wersjom A–D. Dowództwo Ope-
racji Powietrznych (Air Combat Command
– ACC) częściowo wznowiło ich loty, jed-
nak 28 listopada znów je zawiesiło po ogło-
szeniu wyników badań metalurgicznych
rozbitego F-15. Potwierdziły one, że zła-
maniu uległy górne belki kadłuba tuż za
kabiną samolotu. Kolejne badania wykry-
ły, do tej pory w ośmiu maszynach, pęk-
nięcia belek właśnie w tych miejscach. Sa-
moloty te należą zarówno do jednostek
Gwardii Narodowej, jak i liniowych dywi-
zjonów myśliwskich.
O narastających problemach z F-15
mówi się w amerykańskich siłach po-
54 Polska Zbrojna
wietrznych od dawna. Były szef ACC
gen. Ronald E. Keys stwierdził: „F-15C
Eagle to wspaniały myśliwiec, niepoko-
nany w walce, jednak jest tak stary, że
zapalają mu się kable instalacji elektrycz-
nej, a poszycie odpada. Można prowa-
dzić 40-letni samochód na bocznej, wiej-
skiej drodze, ale nie można się nim ści-
gać codziennie na torze w Indianapolis,
co właśnie czynimy z naszymi F-15”.
Obecny dowódca ACC gen John D.
W. Corley, komentując problemy z F-15,
mówi wprost, że dzieje się tak dlatego,
ponieważ są to już 25-letnie samoloty.
Zdaniem Corleya, uziemienie F-15
i szczegółowe inspekcje nie tylko powin-
ny przyczynić się do podniesienia bez-
pieczeństwa lotów, ale również uświado-
mić decydentom skalę problemu.
OD LEWEJ dwa samoloty
F-15E Strike Eagles, F-15
Eagle i F-16
ZARDZEWIAŁ
Myśliwiec F-15 został zaprojektowa-
ny pod koniec lat 60. Pierwsze F-15A/B
rozpoczęły służbę w 1974 r. Produkcja
kolejnej wersji, czyli F-15C/D, rozpoczę-
ła się w 1979 r., a ostatnie egzemplarze
opuściły linie produkcyjne w roku 1983.
Wersję uderzeniową F-15, czyli F-15E,
produkowano w latach 1986–1994. Inten-
sywna eksploatacja F-15 rozpoczęła się
na początku lat 90. Myśliwce te brały
udział we wszystkich dużych amerykań-
skich i natowskich operacjach na Bliskim
Wschodzie, w Europie i Azji. Oprócz ta-
kich operacji jak „Desert Storm”, „Allied
Force” czy „Iraqi Freedom”, należy wspo-
mnieć o niezwykle absorbujących, trwa-
jących prawie dekadę operacjach „So-
uthern Watch” i „Northern Watch”, czyli
patrolowaniu stref zakazanych dla lotów
w Iraku. Od czasu zamachów z 11 wrze-
śnia 2001 r. F-15, głównie z jednostek
amerykańskiej Gwardii Narodowej i jed-
nostek rezerwy, biorą udział w operacji
„Noble Eagle”, czyli patrolowaniu ame-
rykańskiej przestrzeni powietrznej. Żad-
ne myśliwce na świecie nie są eksploato-
wane z podobną intensywnością.
Szef sztabu USAF gen. Michael
„Buzz” Moseley oraz szef wywiadu sił
powietrznych gen. David Deptula karie-
ry pilotów myśliwskich zaczynali w la-
tach 80. na F-15C/D. Dziś ich synowie
– również piloci myśliwscy – latają do-
kładnie na tych samych samolotach. Nie-
wykluczone, że i kolejne pokolenie bę-
dzie miało okazję wsiąść do F-15. USAF
planuje utrzymać w służbie operacyjnej
178 myśliwców F-15C/D, tzw. złotych
orłów – czyli najmłodsze egzemplarze,
w najlepszym stanie, oraz wszystkie 224
F-15E do roku 2025 lub dłużej.
Wysłużony
koń roboczy
Jeszcze intensywniej niż F-15 eksplo-
atowane są myśliwce F-16, których
USAF ma ok. 1245. Większość to wer-
sje C/D wyprodukowane w połowie lat
80. Ostatnie F-16A Block 15 wyprodu-
kowane na początku lat 80. zostały wy-
cofane ze służby operacyjnej w czerwcu
2007 r. Wciąż jednak wiele wczesnych
wersji Block 25, 30/32 ma analogowe
kokpity. Cały czas eksploatowane są
z silnikami, które, biorąc pod uwagę dzi-
siejsze standardy, są przestarzałe. Więk-
szość F-16 będących w posiadaniu USAF
to samoloty starszych wersji: 197 F-16C/
D Block 25, 350 F-16C/D Block 30 i 51
nr 1/2008
 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO
KULISY PORADY
PORADY PO
Block 32. Nieco młodsze i nowocześniej-
sze są F-16C/D Block 40 – 222 sztuki
i Block 42 – 174. Za nowoczesne moż-
na uznać najmłodsze wersje F-16C/D
Block 50 i 52, których USAF ma odpo-
wiednio 198 i 52. Wszystkie F-16 wer-
sji Block 40/42 i Block 50/52 przecho-
dzą modernizację kokpitu w ramach pro-
gramu CCIP (Common Cockpit Imple-
mentation Programme). Zakłada on ujed-
nolicenie wyposażenia kabin we wszyst-
kich F-16, czyli m.in. montaż trzech peł-
nokolorowych wyświetlaczy wielofunk-
cyjnych, przystosowanie do używania
hełmów z systemem wyświetlania da-
nych i celowania (JHMCS) oraz nowego
komputera planowania misji.
W Iraku czy Afganistanie, gdy jest po-
trzebne wsparcie z powietrza, najczę-
ŁE ORŁY
ściej podrywane są właśnie F-16. Jest
to niewątpliwie tańsze niż wysyłanie
dwusilnikowych i dwumiejscowych
F-15E. Żywotność F-16 wynosi maksy-
malnie 8 tys. godzin lotu, jednak pierw-
sze wymiany zużytych elementów kon-
strukcyjnych trzeba robić średnio po
3,5 tys. godzin. Statystyczny amerykań-
ski F-16C przekroczył już 4600 godzin.
Są również takie egzemplarze, które wy-
latały 6 tys. godzin. Szacuje się, że
udział F-16 w misjach bojowych pod-
czas ostatnich konfliktów przyspieszył
blisko czterokrotnie ich proces starze-
nia. Dodatkowo, nowa awionika i coraz
większa gama uzbrojenia podwieszane-
go obciążają konstrukcję płatowca.
Średnio masa całkowita F-16C w ciągu
ostatnich 15 lat wzrosła o pięć ton.
W 2004 r. ruszył program Falcon STAR
nr 1/2008
||
||
POSŁUŻBIE ||
HISTORIA MILITARIA
SŁUŻBIE HISTORIA ||
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
(Structural Augmentation Roadmap),
który objął wszystkie używane przez si-
ły powietrzne, dywizjony rezerwy
i Gwardii Narodowej F-16. Zakłada on
wymianę 13 najszybciej zużywających
się elementów konstrukcyjnych, takich
jak mocowanie skrzydeł czy elementów
poszycia samolotu, na nowe i bardziej
wytrzymałe. Dzięki modyfikacji żywot-
ność płatowców i możliwość ich bez-
piecznej eksploatacji zostanie przedłu-
żona do ponad 8 tys. godzin lotu. Za-
planowany na cztery lata program
Falcon STAR kosztuje około miliarda
dolarów.
Pomimo to USAF będzie musiało do
końca 2012 r. wycofać ok. 160 najstar-
szych i najbardziej wyeksploatowanych
F-16. Wówczas średni wiek tej maszyny
w służbie USAF i tak będzie
wynosił 25 lat.
Kosztowni następcy
USAF planuje zastąpić flotę F-15C/D
najnowszymi myśliwcami F-22 Raptor.
Jednak ich astronomiczna cena sprawi-
ła, że Kongres na razie ustalił pułap za-
kupu na poziomie 183 sztuk. Dowódcy
USAF określili minimalną potrzebną
liczbę F-22 na 381 maszyn. Starczyłyby
one na wyposażenie dziesięciu dywizjo-
nów, które z ledwością zdołałyby zastą-
pić ok. 450 F-15 przeznaczonych do wy-
cofania. Obecnie produkcja F-22 prze-
kroczyła sto egzemplarzy, i jeśli nie po-
jawią się kolejne zamówienia, linie pro-
dukcyjne pomału będzie trzeba zamykać.
Z kolei F-16 mają zostać zastąpione
przez F-35 Lightning II. Ambitny plan
||
| | |
zakłada kupno 1763 myśliwców. Jednak
ich wysoki koszt i nieukończony jeszcze
proces rozwoju konstrukcji sprawiają, że
USAF może spodziewać się nowych ma-
szyn najwcześniej w 2013 r.
Krytycy mówią o kurczących się ame-
rykańskich siłach powietrznych. USAF
w ostatnich latach zmniejszyły swój stan
o blisko 40 tys. ludzi. Sam gen. Michael
Moseley stwierdził, że padli ofiarą wy-
jątkowo kosztownych nowych myśliw-
ców, na których zakup trzeba było zna-
leźć fundusze. USAF, mające 333 tys. lu-
dzi, zmniejszyły się do najniższego po-
ziomu od czasu Pearl Harbor, gdy służy-
ło w nich 354 tys. osób. Jedno jest pew-
ne, przez ostatnie 17 lat amerykańskie
lotnictwo myśliwskie było (i jest nadal)
używane niezwykle intensywnie. Dzia-
EKSPERT
Gen. Ronald
E. Keys,
były szef
Dowództwa Operacji
Powietrznych:
– F-15C Eagle to wspaniały myśli-
wiec, niepokonany w walce, jednak
jest tak stary, że zapalają mu się ka-
ble instalacji elektrycznej, a poszycie
odpada. Można prowadzić 40-letni sa-
mochód na bocznej, wiejskiej drodze,
ale nie można się nim ścigać codzien-
nie na torze w Indianapolis, co wła-
śnie czynimy z naszymi F-15.
ła ono na dwóch teatrach wojennych (Irak
i Afganistan), a zdaniem amerykańskich
dowódców musi być gotowe do wykony-
wania zadań przynajmniej jeszcze na jed-
nym (Korea Północna albo Iran). Zbyt
późno rozpoczął się proces przezbraja-
nia na nowsze samoloty. Cel był ambit-
ny: wyposażyć USAF w maszyny o ge-
nerację lepsze od obecnych, tak żeby mo-
gły służyć przez następne 30 lat. Jednak
zanim nowe myśliwce wejdą do służby,
stare dość szybko zaczną się wykruszać,
tworząc niebezpieczną dziurę. Najdobit-
niej wyraził to ostatnio cywilny sekretarz
amerykańskich sił powietrznych Micha-
el W. Wynne: „Jeśli siły powietrzne szyb-
ko się nie zmodernizują, nasi wrogowie
skopią nam tyłki, a geriatryczne amery-
kańskie samoloty zardzewieją, zestarze-
ją się i spadną na ziemię”. 
Polska Zbrojna 55
ZAPIS WYDARZENIA
Pierwsze
manewry
CHINY–INDIE. Na poligonie
w prowincji Yunnan, na połu-
dniowym zachodzie Chin, od-
bywały się 20–28 grudnia
chińsko-indyjskie ćwiczenia
wojskowe. W manewrach
pod kryptonimem „Ramię
w ramię – 2007” uczestni-
czyło po stu żołnierzy z każ-
dego z państw. Według
rzecznika chińskiego MSZ
Qin Ganga celem wspólnych
ćwiczeń antyterrorystycznych
było „umocnienie wzajemne-
go zrozumienia i zaufania
pomiędzy dwoma krajami
i ich siłami zbrojnymi a także
zacieśnienie współpracy
w walce z terroryzmem”.
Dziennik „China Daily” napi-
sał z kolei, że są one wymie-
rzone przeciwko „trzem pla-
gom: separatyzmowi, ekstre-
mizmowi i terroryzmowi”.
To pierwsze w historii wspól-
ne chińsko-indyjskie manew-
ry wojskowe. W przeszłości
stosunki między tymi krajami
nie były przyjazne. W 1962 r.
stoczyły one krótką, ale
krwawą wojnę graniczną.
– Dzieli nas spór terytorialny,
ale nie możemy pozwolić, by
stał się on przeszkodą dla
US DOD
rozwoju dwustronnych sto-
sunków – zauważył Qin Gang.
W 2006 r. Pekin i Delhi pod-
pisały porozumienie o współ-
pracy wojskowej. (W)
w skrócie
Wroga tarcza
ROSJA. Politycy rosyjscy
podtrzymują swój sprzeciw
wobec amerykańskich planów
ulokowania instalacji systemu
strategicznej obrony antyrakie-
towej w Polsce i Czechach.
Uważają bowiem, że jest on
wymierzony przeciwko ich
krajowi. – Oceniamy, że celem
jest budowa systemu, który bę-
dzie nastawiony nie na neutra-
lizację hipotetycznych zagro-
żeń ze strony Iranu, lecz na
56 Polska Zbrojna
Znowu bombardowania
Turcy kontynuują ataki na pozycje bojowników z Partii Pracujących
Kurdystanu w północnej części Iraku.
TURCJA–IRAK. Według rzecz-
nika prasowego władz irackiego
Kurdystanu Jabbara Yawy
26 grudnia Turcy zaatakowali re-
jon Nirvorokan w prowincji Do-
huk. Pierwszy zmasowany nalot
powietrzny na północny Irak
przeprowadzili oni 16 grudnia.
Wzięło w nim udział około 50
samolotów. Według komunikatu
Żelazna tama
IZRAEL. 810 mln szekli, czyli rów-
nowartość 207 mln dolarów prze-
znaczy Izrael na wspólny z USA
projekt, którego celem jest stwo-
rzenie systemu zestrzeliwania ni-
sko lecących, niekierowanych po-
cisków rakietowych. System ma
kryptonim „Żelazna tama” i wy-
korzystuje skomplikowane urzą-
dzenia radarowe wykrywające
nadlatujące rakiety. Następnie au-
tomatycznie odpalane są w ich kie-
runku niszczące je pociski. Pierw-
sza bateria ma być gotowa w 2012 r.
Rozpisany w ubiegłym roku prze-
powstrzymanie Rosji – powie-
dział rosyjski minister spraw
zagranicznych Siergiej Ław-
row w wywiadzie dla dzienni-
ka „Wriemia Nowostiej”.
– Gotowi jesteśmy podzielić
cele, jakie deklarują USA, ale
dla ich osiągnięcia Stany
Zjednoczone stosują metody,
które każą się zastanowić, czy
nie chodzi o coś całkiem in-
nego – stwierdził szef rosyj-
skiej dyplomacji.
Moskwa nie ogranicza się tylko
do dyplomacji. 25 grudnia Ro-
sjanie przeprowadzili drugą
tureckiego sztabu generalnego
zaatakowano ponad 200 obiek-
tów, w tym trzy ośrodki dowo-
dzenia, dwa węzły łączności,
dwa obozy szkoleniowe, dzie-
więć stref logistycznych, 182
kwatery mieszkalne i 14 skła-
dów uzbrojenia. W wyniku na-
lotu miało zginąć od 150 do 175
kurdyjskich separatystów, którzy
targ wygrały izraelska firma Ra-
fael oraz amerykańska Raythe-
on. Obecnie Izraelczycy są bez-
radni wobec wystrzeliwanych
przez Palestyńczyków ze Strefy
Gazy niewielkich, domowej ro-
boty pocisków Kassam. Co praw-
da nie wyrządzają one większych
szkód i rzadko powodują ofiary
w ludziach, ale utrudniają nor-
malne życie mieszkańcom po-
granicza. Znacznie groźniejsze są
pociski, którymi dysponuje li-
bańskie ugrupowanie Hezbollah.
Podczas konfliktu latem 2006 r.
zabiły one około 40 izraelskich
cywilów. (w)
w miesiącu próbę pocisku
RSM-54 Siniewa (Błękit). Wy-
strzelono go z okrętu podwod-
nego „Tuła”, jednego z siedmiu
jednostek klasy Delfin. RSM-
54 może w końcowej fazie lotu
zmieniać trajektorię balistyczną
na kurs manewrowy, tym sa-
mym wprowadzać w błąd sys-
temy antyrakietowe.
Nowa broń
IRAN. – Zgodnie z podpisa-
nym z Rosją w przeszłości
kontraktem system rakietowy
Izraelski
przemysł ma
w swej ofercie
różnego typu
bezpilotowce.
Na zdjęciu:
Heron
IAI
walczą z rządem w Ankarze od
1984 r. Pojawiła się informacja,
że w ciągu kilku tygodni izrael-
skie firmy zbrojeniowe planują
dostarczyć Turcji dziesięć bez-
pilotowych aparatów latają-
cych. Będą one wykorzystane
m.in. w operacjach zwiadow-
czych przy zwalczaniu bojow-
ników PPK. (tw)
LICZBA TYGODNIA
70 z 555 mld dolarów,
jakie w zbiorczej
ustawie przewidziano na fi-
nansowanie działalności więk-
70
szości resortów rządowych
w roku budżetowym 2008,
przeznaczono na wojnę
w Afganistanie i Iraku. George
W. Bush podpisał ją 26 grud-
nia na pokładzie samolotu
prezydenckiego Air Force One
w drodze na swoje ranczo
Crawford w Teksasie, gdzie
spędzi koniec roku. (w)
ziemia–powietrze S-300 zosta-
nie dostarczony Iranowi – po-
wiedział bez podawania szcze-
gółów minister obrony i logi-
styki sił zbrojnych Iranu Mu-
stafa Mohammad Nadżar.
– Termin realizacji umowy zo-
stanie podany później – dodał.
Jednak rosyjska Federalna
Służba ds. Współpracy Woj-
skowo-Technicznej podała, że
nie ma planów sprzedaży
S-300 Teheranowi. Wcześniej
Rosjanie dostarczyli Irańczy-
kom zestawy przeciwlotnicze
Tor-M1. Zaniepokojenie trans-
nr 1/2008
 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
Starcia na północy
SRI LANKA. Armia poinformo-
wała, że zabiła 25 grudnia na pół-
nocy kraju 15 rebeliantów z sepa-
ratystycznej organizacji Tygry-
sów-Wyzwolicieli Tamilskiego
Ilamu (LTTE). Do walk doszło
w dystrykcie Vavuniya. Wcześniej
wojskowi podawali, że podczas
przedświątecznego weekendu
zginęło 41 partyzantów. Wtedy
również walki toczyły się w rejo-
nie Vavuniya, a także w dystryk-
tach Dżaffna i Mannar. Informa-
cje te nie są jednak potwierdzone
z niezależnych źródeł lub przez
LTTE. Jedynie na sympatyzują-
cej z „tygrysami” stronie interne-
towej pojawiła się wypowiedź
przedstawiciela partyzantów, że
w Mannarze zginęło 17 żołnierzy,
Niezapowiedziani goście
DANIA–FINLANDIA. Rosyjski
samolot wojskowy Tu-154 naru-
szył 26 grudnia przestrzeń po-
wietrzną Finlandii od strony po-
łudniowego wybrzeża. Rzecznik
fińskiego ministerstwa obrony
Jyrki Iivonen powiedział, że incy-
dent trwał około trzech minut.
– Wydaje się, że był to samolot
transportowy – dodał. Iivonen
zapowiedział też przeprowadze-
nie śledztwa w tej sprawie.
W ostatnich latach rosyjskie sa-
moloty wojskowe kilkakrotnie
naruszyły przestrzeń powietrzną
akcją wyraził rzecznik Białego
Domu Scott Stanzel.
Persona
non grata
AFGANISTAN. Władze w Ka-
bulu wyrzuciły dwóch wyso-
kiej rangi zagranicznych dy-
plomatów, ponieważ uznały, że
stanowią oni zagrożenie dla
bezpieczeństwa narodowego.
Afganistan musieli opuścić
Brytyjczyk Michael Semple,
pełniący obowiązki szefa miej-
nr 1/2008
| | | |
a 54 zostało rannych. Do tych da-
nych należy podchodzić z ostroż-
nością, ponieważ jak podkreśla-
ją stali obserwatorzy konfliktu
– każda ze stron zaniża lub zataja
informacje o swoich stratach i za-
wyża te dotyczące przeciwnika.
Trwająca od ponad 20 lat wojna
domowa w Sri Lance pochłonę-
ła 70 tys. istnień ludzkich.
Od czasu zerwania przed dwoma
laty rozejmu zginęło już ponad
pięć tysięcy osób. Rebelianci
LTTE dążą do utworzenia nieza-
leżnego państwa na północy wy-
spy, gdzie większość mieszkań-
ców stanowią Tamilowie. Więk-
szość ludności Sri Lanki stano-
wią Syngalezi i do nich należy
władza w kraju. (w)
Finlandii. Spokojnych świąt nie
miała też duńska obrona po-
wietrzna. W nocy z wtorku na
środę dostała od Norwegów sy-
gnał, że zmierzają w jej kierunku
dwa rosyjskie bombowce
Tu-160, którym towarzyszyły
norweskie myśliwce. Na ich spo-
tkanie wystartowały również duń-
skie myśliwce F-16. Rosyjskie
maszyny skręciły w kierunku
Wysp Brytyjskich. Duńskie samo-
loty przekazały nadzór nad „nie-
zapowiedzianymi gośćmi” my-
śliwcom RAF-u. (t)
scowej misji Unii Europejskiej
oraz przedstawiciel
ONZ, Irlandczyk Marvin Pat-
terson. Powodem były ich kon-
takty z talibami.
Dyplomaci odwiedzali miasto
Musa Kala w prowincji Hel-
mand, które przez kilka mie-
sięcy było pod kontrolą rebe-
liantów. Tymczasem dziennik
„Daily Telegraph” ujawnił, że
agenci brytyjskiego wywiadu
organizowali przedstawicie-
lom UE i ONZ potajemne
spotkania z kilkunastoma ta-
libskimi bojownikami. Miało
|
| |
Andrzej Jonas
REDAKTOR NACZELNY
„THE WARSAW VOICE”
Horyzont
P
rzeszłość i przyszłość, im dal-
szy horyzont zakreślimy,
przypomina równinę, nad którą
wznoszą się nieliczne punkty.
Sprawy naprawdę ważne. Pozo-
stałe, zgodnie z zasadami optyki
i pamięci, stają się mniej dostrze-
galnym tłem, które wszakże
ujawni swą strukturę, jeśli zbliży-
my się do szczegółu.
Co wyrasta ponad tło w minio-
nych 12 miesiącach? Najwyżej
chyba traktat reformujący, czyli
prawie konstytucja Unii Europej-
skiej. Zrodzony z materialnej po-
trzeby usprawnienia pracy Unii
i politycznej niemożności stwo-
rzenia umowy nowej generacji jest
najmłodszym dzieckiem Wspól-
noty. Może nie tak obiecującym,
jak chcieliby jedni, ale też nie tak
nowoczesnym, jak obawiali się
drudzy. Niedaleko pada jabłko od
jabłoni; jacy rodzice, takie dzieci.
27 podpisów pod traktatem to
moim zdaniem najważniejsze
wydarzenie 2007 r. Co jeszcze
umieścilibyśmy na tej liście? Wo-
bec braku wielkich finałów, czyli
rozwiązań ważnych problemów,
poszukajmy wielkich, a choćby
solidnych zapowiedzi rozwiązań.
Nie będzie łatwo.
 Irak – pewna poprawa, ale ra-
czej pat;
 Afganistan – nic;
do nich dojść latem w rejonie
Laszkar Gah, stolicy prowin-
cji Helmand.
Na podsłuchu
USA. Dziennik „Washington
Times” ujawnił, że przed kilku
laty chiński wywiad zdołał
uzyskać dostęp do tajnej pla-
cówki nasłuchu elektroniczne-
go Agencji Bezpieczeństwa
Narodowego (NSA) w Kunia
na Hawajach. Chińczycy zało-
żyli firmę usług translator-
skich, którą przedstawiono ja-
| |
 Bliski Wschód – międzynaro-
dowa konferencja w Annapolis
(USA); więcej demonstracji
nadziei niż nadziei na rozwią-
zanie;
 Iran – minimalna poprawa;
 Korea Północna – minimalna
poprawa.
Tak wyglądają rejony konflik-
tów ważnych dla bezpieczeń-
stwa międzynarodowego. Na nie
trzeba zwracać uwagę w pierw-
szej kolejności. Na następnym
planie widać konflikty lokalne
– też w zasadzie bez zmian. Za-
chowana jednak została Kissin-
gerowska zasada: jeśli nie mo-
żesz rozwiązać konfliktu, to
przynajmniej zachowaj nad nim
kontrolę. Horyzont przyszłości
nie zapowiada przełomów, po-
zytywnych bądź negatywnych,
ale kilka stożków wzrostu wi-
dać. Oczywiście znacznie poni-
żej traktatu. W Europie będzie
to nowy prezydent Francji,
Sarkozy, chyba że pogrąży się
w życiu prywatnym i publicz-
nym jego demonstrowaniu. Nie-
małe oczekiwanie wiązałbym
z Niemcami, choć zapowiedzi
na razie są nikłe. Wiele można
spodziewać się po Warszawie.
W stabilnej i dość ślamazarnej
Europie jest teraz miejsce na no-
wą polską aktywność. Ukraina
niestety grzęźnie we własnych
problemach, a Rosja odwołuje
się raczej do starych, złych wzo-
rów, niż szuka nowych, dobrych.
W dwóch kwestiach, chyba naj-
ważniejszych dla świata – zrów-
noważeniu rozwoju i ochronie
środowiska naturalnego – nic
ważnego się nie wydarzyło i nie
wydarzy. Poza tym, że Al Gore
dostał Pokojową Nagrodę Nobla
za działania w tej drugiej spra-
wie. Jest to przełom wyłącznie
dla niego. A Chińczycy? Trzy-
mają się mocno. I Indie też.
ko firmę amerykańską. Dosta-
ła ona kontrakt na tłumaczenia
setek tysięcy tajnych chińskich
komunikatów wojskowych
przechwyconych przez Ame-
rykanów. Dzięki temu Chiny
mogły blokować amerykański
podsłuch, a także podsuwać
fałszywe informacje. Pekin po-
znał cele amerykańskich ope-
racji wywiadowczych i ich
chińskie źródła. Jego szpiedzy
starali się też wykraść szyfry
i inne tajne dane NSA. Werbo-
wali również mających do nich
dostęp agentów. (tw)
Polska Zbrojna 57
POŻEGNANIA
AAAAAAA AAAAAAAA

C o jest ważne
w życiu? Jaką
wartość ma rodzi-
Panu ppłk. Andrzejowi RÓŻYŃSKIEMU
oraz
Panu kmdr.
Andrzejowi GOLEC
na w dzisiejszych JEGO NAJBLIŻSZYM
czasach? Czy wyrazy szczerego
stwierdzenie „rodzina jest z powodu tragicznej śmierci współczucia z powodu
najważniejsza” brzmi jak śmierci
frazes? W dzisiejszych cza- BRATA
sach chyba nazbyt często. OJCA
Co dziś się liczy? Pieniądz, wyrazy głębokiego żalu i serdecznego współczucia składa
kariera, nadzwyczaj zdolne dowódca
dziecko, które chodzi pięć razy składają 12 Szczecińskiej
koledzy-studenci Podyplomowych Studiów Dywizji
w tygodniu na zajęcia dodat-
Operacyjno-Strategicznych Akademii Obrony Narodowej. Zmechanizowanej.
kowe – wszystko to, aby poka-
zać, ile i co się ma, lecz nie to,
kim się jest. Rodzina to mi- Panu płk. Pawłowi FUDALE Naszemu koledze
łość. Jeśli jest zbudowana na
chwiejnym fundamencie, staje wyrazy szczerego współczucia Mariuszowi
się komercyjną pułapką, która z powodu śmierci KONARSKIEMU
z rodziną nie ma nic wspólne-
go. Miłość musi być prawdzi- SYNA wyrazy głębokiego żalu
wa, głęboka i silna. Dopiero składają: i współczucia
na takiej miłości można zbu- koleżanka i koledzy z powodu śmierci
dować rodzinę. Owocem miło- z Oddziału Jednostek Centralnego Podporządkowania
ści w rodzinie są dzieci. Dziś Zarządu Organizacji i Uzupełnień – P1 OJCA
często rodzice decydują się na Sztabu Generalnego WP.
jedno dziecko, unieszczęśli- Łączymy się z Tobą
wiając je, a zarazem i siebie w bólu.
samych. Czy drzewo, jakim są
Panu płk. Pawłowi FUDALE Koledzy
ze służby prasowej
ojciec i matka, ma wydać tyl-
wyrazy szczerego współczucia Marynarki Wojennej.
ko jeden owoc? Cóż to za mi-
w trudnych chwilach po śmierci
łość? Często słyszy się, że cza-
sy są trudne, że trzeba ciężko SYNA Panu Pułkownikowi
pracować, że trudno przeżyć, składają: Jerzemu SZUKALE
że życie stawia dziś coraz wię- kierownictwo, kadra i pracownicy wojska
cej wyzwań przed człowie- Zarządu Organizacji i Uzupełnień – P1 wyrazy szczerego
kiem. Tu trzeba zadać sobie Sztabu Generalnego WP. żalu oraz głębokiego
pytanie: co jest sensem nasze- współczucia z powodu
go życia? Nowszy model sa- śmierci
mochodu? Większe mieszka- Wyrazy szczerego współczucia
nie? Jak długo te materialne i głębokiego żalu MATKI
wartości będą miały dla nas
znaczenie? Rok, dwa? Po panu mjr. Sławomirowi MAŃKOWSKIEMU składają:
krótkim czasie pozostaje pust- kadra Wojewódzkiego
ka. Dzieci jednoczą rodzinę,
z powodu śmierci Sztabu Wojskowego
w Katowicach,
nadają jej sens, siłę, są jej ser-
OJCA Wojskowej Komendy
cem. Każda rodzina jest jak
składają: Uzupełnień w Lublińcu
drzewo. Na jego konarach wy- szef, kadra, koledzy oraz pracownicy wojska z Zarządu oraz pracownicy korpusu
rastają owoce miłości rodzi- Planowania Operacyjnego – P3. służby cywilnej.
ców – dzieci. Jeśli owoce mo-
gą dojrzewać w pełnym słoń-
cu, to gdy dojrzeją, mogą ode- „Nie umiera ten, kto pozostaje w sercach żywych”
rwać się od drzewa i spaść na
ziemię. Z pięknych, zdrowych Panu mjr. Mariuszowi LENERTOWI
owoców wyrosną mocne drze-
wa, które wydadzą własne wyrazy szczerego oraz głębokiego żalu z powodu śmierci
owoce. Rodzina to miłość, ale
tylko miłość prawdziwa. OJCA
składa
ks. ppłk Mariusz Śliwiński szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Katowicach.

58 Polska Zbrojna nr 1/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO KULISY
KULISY PORADY ||
PORADY PO
PO SŁUŻBIE||
SŁUŻBIE HISTORIA ||
HISTORIA MILITARIA ||
PRASA ŚWIAT
MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO ||
Zabita
nadzieja ROBERT CZULDA
W targanym wewnętrznymi niepokojami Pakistanie
nikt nie może czuć się bezpieczny. Tuż przed
nadchodzącymi wyborami parlamentarnymi ofiarą kolejnego
zamachu padła Benazir Bhutto, ostatnia nadzieja
na normalizację sytuacji w tym kraju.
enazir Bhutto, liderka świeckiej Mimo że do połowy grudnia w Pakista-
opozycji, wraz z kilkunastoma nie obowiązywał stan wyjątkowy, sytuacja
innymi osobami zginęła 27 grud- się nie poprawiła. W październikowym za-
nia w ataku podczas polityczne- machu na Bhutto zginęło w Karaczi ponad
go wiecu w Rawalpindi niedaleko Islama- 130 osób. Dzień przed grudniowym mor-
badu. Zamachowiec czekał na odpowied- derczym atakiem policja zatrzymała nie-
ni moment, ponieważ Bhutto poruszała się doszłego samobójcę w Peszawarze. Kilka
w opancerzonym samochodzie. Dlatego godzin wcześniej celem ataku był inny kan-
strzelił dopiero wtedy, gdy nieświadoma dydat opozycji – Nawaz Sharif. Od kul
zagrożenia Bhutto zaczęła pozdrawiać snajpera zginęło czterech jego sympaty-
zgromadzonych sympatyków. Chwilę po ków, a kilku innych zostało rannych.
tym, jak liderka opozycji została postrze- Zdaniem części opozycji za zamachem
lona w szyję i klatkę piersiową, nastąpił stoi Musharraf, który w ten sposób chce
wybuch. Byłą premier natychmiast prze- storpedować wybory. Według samej Bhut-
niesiono do sprawnego samochodu i ewa- to, na jej śmierci zyskaliby beneficjenci sko-
kuowano do szpitala, gdzie wkrótce zmar- rumpowanego systemu. Otwarcie oskarża-
ła. Gdy w szpitalu ogłoszono śmierć Bhut- ła także władzę: – Niektórzy ludzie zwią-
to, zgromadzeni sympatycy wpadli we zani z Musharrafem sympatyzują z bojów-
wściekłość. Niektórzy wdarli się nawet do kami. Talibom nie udałoby się ponownie
sali szpitalnej. Podpalano samochody, wy- zjednoczyć bez wsparcia rządowego lub
bijano szyby. – Nie ma już Pakistanu. Zgi- pomocy wywiadu. Choć nie można do koń-
nęła kobieta, która nas broniła – tak rozpa- ca wykluczyć udziału w zamachu niechęt-
czała sympatyczka Bhutto. nych jej osobie służb specjalnych, to jed-
Przeciwnicy Bhutto dopięli swego. Pró- nak śmierć Bhutto nie przynosi Musharra-
bowali ją zabić, odkąd postanowiła wrócić fowi większych korzyści. Mimo wszystko
do Pakistanu po ośmioletniej emigracji. Li- to właśnie on stał się obiektem wściekło-
czyła, że jej partia wygra wybory, a ona raz ści tłumu. Zrozpaczeni zwolennicy Bhut-
jeszcze obejmie funkcję premiera rządu. to skandowali hasła „Musharraf to pies”
– Jeśli wywalczymy demokrację, świat zo- oraz „Musharraf to morderca”, zrywano
baczy prawdziwe oblicze Pakistanu, a nie plakaty jego politycznego ugrupowania.
twarz ekstremistów wychowanych pod Sama Bhutto kilkakrotnie oskarżała pre-
rządami dyktatorów – mówiła po powro- zydenta o planowanie jej śmierci oraz o nie-
cie do kraju. wystarczającą ochronę. Na zamachu mo-
Benazir Bhutto W ykształcona na uniwer-
sytetach w Harvardzie
i Oxfordzie Benazir Bhutto
– Zulfikar Ali Bhutto – był
premierem i prezydentem
Pakistanu. Został skazany
pełniła funkcję premiera na śmierć w 1979 r. W dra-
Pakistanu w latach 1988– matycznych okolicznościach
–1990 oraz 1993–1996, zginęło dwóch jej braci.
dwukrotnie zdymisjonowana W 2006 r. Bhutto weszła
pod zarzutem korupcji (część w sojusz z dawnym politycz-
z dowodów na korupcję po- nym przeciwnikiem
chodziło z Polski). Jej ojciec Nawazem Sharifem.
nr 1/2008
|| || |
BENAZIR BHUTTO: – Ostrzegano mnie przed
możliwym zamachem, ale uznałam, że chcą
mnie po prostu przestraszyć. Członkowie bo-
jówek próbowali mnie zabić już w przeszłości,
ale nie mogłam uwierzyć, że byliby gotowi zrobić
to na oczach ludzi, przed kamerami” (Wywiad
dla „Newsweeka” 12 grudnia 2007 r.).
gli skorzystać przede wszystkim islamscy
radykałowie i Al-Kaida. Od dawna uzna-
wana była przez nich za poważne zagroże-
nie ze względu na swoją olbrzymią popu-
larność i prozachodnie nastawienie. Ta
pierwsza w historii kraju muzułmańskiego
pani premier opowiadała się za poprawą
politycznej, ekonomicznej, prawnej i spo-
łecznej pozycji kobiet, a ostatnio krytyko-
wała również działania talibów. Udany atak
z pewnością wzmocni islamistów, z który-
mi już teraz władza sobie nie radzi. Skutecz-
ny zamach na czołowego polityka dobitnie
wskazuje, że Musharraf nie kontroluje eks-
tremistów. Powiązane z talibami islamskie
bojówki robią wiele, aby destabilizować sy-
tuację i pozbawić Musharrafa władzy.
Śmierć Benazir Bhutto to nie tylko ko-
lejny polityczny wstrząs w tym niespokoj-
nym kraju, ale także olbrzymie rozczaro-
wanie dla świata zachodniego. Zamach zo-
stał potępiony przez wszystkie kraje. Na
Zachodzie liczono, że po styczniowych wy-
borach sytuacja w Pakistanie się ustabili-
zuje. Pomimo zatrzymania Bhutto w aresz-
cie domowym spekulowano, że może ona
nawiązać współpracę z Musharrafem. Cał-
kiem możliwy sukces wyborczy Bhutto
mógłby doprowadzić do sytuacji, w której
ona zostałaby premierem, a Musharraf
utrzymałby funkcję prezydenta. To mogło
doprowadzić do neutralizacji napięcia
i osłabienia wpływów ekstremistów. Taki
układ miałby poparcie Stanów Zjednoczo-
nych oraz Europy, jednak był zdecydowa-
nie nie po myśli islamskich radykałów.
Opozycja nie ma następcy Bhutto. Jedy-
ny realny kandydat Nawaz Sharif nie ma
takiej osobowości i nie jest tak popularny
jak ona. Śmierć Benazir Bhutto przekreśla
nadzieje na spokój w tym regionie, który
jest o tyle istotny, że Pakistan dysponuje
bronią atomową. Dlatego wszelkie we-
wnętrzne starcia mogą szybko zamienić się
w konflikt o globalnym zasięgu. 
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA
ŚWIAT LIBAN
AAAAAAAA
Zabójstwo gen. François al-Hadżdża to
sygnał alarmowy dla społeczności między-
narodowej. Generał, który zginął w wyni-
ku zamachu bombowego, był bliskim
współpracownikiem obecnego szefa szta-
bu Michela Sleimana, typowanym na to
stanowisko po objęciu prezydentury kra-
ju przez swojego patrona. Był odpowie-
dzialny za przeciwdziałanie bojówkom is-
lamskim terroryzującym kraj. Uderzenie
w armię może stanowić kulminacyjny
moment dezintegracji państwa, którego
parlament jest sparaliżowany, rząd ubez-
własnowolniony, a terytorium podzielone
między walczące o władzę uzbrojone bo-
jówki i narażone na penetrację przez pań-
stwa sąsiednie.
Kilka dni po zamachu parlament, roz-
dzierany sporami między antysyryjską
większością a popieraną przez Syrię i Iran
opozycją, po raz dziewiąty odłożył sesję,

BOGDAN POLITOWSKI (2)

na której miał wybrać prezydenta. Poprzed-
ni szef państwa, Emile Lahoud, zakończył
sześcioletnią kadencję 24 listopada. Kraj
pozostaje więc bez prezydenta, a armia jest
ostatnią strukturą, która opiera się dezinte-
gracji i chroni przed zapanowaniem w pań-

Jeżeli dezintegracja delikatnych struktur państwowych przybierze na sile, Liban może stać
się „państwem upadłym”, a więc źródłem przestępczości, terroryzmu i wojny.

Droga do anarchii JAKUB KOREJBA

stwie chaosu i przemocy. Liban znalazł się
w politycznym impasie. Zagrożone jest sa-
mo istnienie państwa, a jego upadek może
spowodować nieobliczalne konsekwencje
dla regionu.
Trzy płaszczyzny konfliktu
Liban, mając świecki, liberalny rząd, stał
się centrum kulturalnym, finansowym i tu-
rystycznym świata arabskiego. Przez lata
był miejscem inwestycji petrodolarów, za-
wierania kontraktów i łącznikiem Orientu
z Zachodem. Dziś jedno z najpiękniejszych
miejsc na świecie niszczeje, pogrąża się
w biedzie i nienawiści.
Konflikt w Libanie należy rozpatrywać
w trzech płaszczyznach – krajowej, regio-
nalnej i międzynarodowej. Pierwszą jest
wewnętrzna struktura kraju, który stanowi
mozaikę kultur, religii i języków ludzi za-
mkniętych w całkowicie sztucznych grani-
cach, wyznaczonych przez Francuzów po
zakończeniu I wojny światowej, kiedy
obecna Syria i Liban znalazły się pod wła-
dzą mandatową tego państwa. Europejscy
administratorzy umieli wykorzystać różni-
ce religijne (obecność katolickich maroni-
tów, prawosławnych Ormian, muzułmań-
skich sunnitów oraz szyitów), czy mająt-
kowe (bogaci kupcy w miastach, biedni rol-
nicy na nizinie Bekaa, oraz pasterze w gó-
rach). Tak wielkie zróżnicowanie kraju zna-
lazło odbicie w konstytucji, która stanowi
modus vivendi tych grup i podstawę funk-
cjonowania kraju.
Oparty na kompromisie dokument sank-
cjonuje podział władzy w kraju między
konkurujące ze sobą wspólnoty: prezyden-
tem oraz szefem sztabu armii ma być za-
wsze chrześcijanin – maronita, szefem rzą-
du muzułmanin – sunnita, a przewodniczą-
cym parlamentu muzułmanin – szyita. Po-
dział ten odzwierciedlał procentowy po-
dział społeczeństwa w latach 30 XX w.
Konflikty ostatnich kilkunastu lat wyni-
kają z chęci rewizji tego układu. Procent
chrześcijan stale się zmniejsza na skutek
niskiego przyrostu naturalnego oraz emi-
gracji do Europy i USA, natomiast muzuł-
manów przybywa w efekcie ogromnego
przyrostu naturalnego, głównie wśród
uchodźców palestyńskich. Rząd libański
nie uznaje tych ostatnich za obywateli i od-
mawia im prawa do zalegalizowania stałe-
go pobytu. Z tego powodu kolejne pokole-
nia nie mogą podjąć pracy i zintegrować
się ze społeczeństwem. Uchodźcy zamiesz-
kują specjalnie wydzielone dzielnice Bej-
rutu oraz obozy, które są siedliskiem prze-
stępczości i miejscem rekrutacji bojówek
dla organizacji terrorystycznych i zbrojnych
milicji.
Drugą płaszczyzną konfliktu jest poło-
żenie tego małego kraju w kluczowym
miejscu na Bliskim Wschodzie, który sta-
nowi najbardziej zapalny region współcze-
snego świata. Należy pamiętać, że Liban
to historyczna część „wielkiej Syrii” i jest
uznawany przez rząd w Damaszku za in-
tegralną część Republiki Syryjskiej. Syryj-
czycy, zmierzając do aneksji Libanu, po-
służyli się wiernymi sobie stronnictwami
oraz palestyńskimi uchodźcami do wywo-
łania krwawej wojny domowej w latach 80.,
w której efekcie Liban znalazł się pod oku-

60 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | |
WOJSKO KULISY
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PORADY PO
POSŁUŻBIE ||
pacją wojsk syryjskich (wycofanych dopie-
ro w 2005 r.) i stanowi de facto protektorat
tego kraju. Mimo oficjalnego pokoju sy-
ryjskie służby specjalne są bardzo aktyw-
ne i wywierają znaczny wpływ na procesy
polityczne w Libanie.
Kłopot
z Palestyńczykami
Od czasu wypędzenia uchodźców pale-
styńskich z Jordanii (tzw. czarny wrzesień
1970) Liban stał się na krótko bazą kierow-
nictwa Organizacji Wyzwolenia Palesty-
ny oraz na stałe siedzibą tysięcy Pale-
styńczyków, którzy osiedlili się na połu-
dniu kraju oraz w Bejrucie. Ich nieure-
gulowany status prawny powoduje struk-
turalne patologie i prowadzi do masowe-
go zaangażowania w organizacjach ter-
rorystycznych. Ich działalność była po-
wodem kolejnych zbrojnych rajdów ar-
mii izraelskiej. Kilkakrotnie zajmowała
ona część Libanu w odpowiedzi na bom-
bardowania swojego kraju. Zaistniała
więc potrzeba ustanowienia międzyna-
rodowej misji wojskowej, która obecna
jest w Libanie od 1978 r., a w której licz-
nie służą Polacy. Mimo wycofania wojsk
izraelskich w 2000 r. kraj ten dokonuje
interwencji zbrojnych, sprowokowanych
działaniami bojówek terrorystycznych
prowadzonymi przeciwko Izraelowi z te-
rytorium południowego Libanu, kontrolo-
wanego przez Hezbollah.
Na poziomie międzynarodowym Liban
ma strategiczne znaczenie. Jest państwem
nr 1/2008
SŁUŻBIE HISTORIA ||
HISTORIA MILITARIA ||
PRASA ŚWIAT
MILITARIA PRASA
ŚWIAT TO I OWO
LIBAŃSCY WOJSKOWI szkoleni przez amerykańskiego
instruktora
P olscy żołnierze stacjonujący
w Libanie będą coraz częściej nara-
żeni na niebezpieczeństwo. Rozwój sy-
tuacji pokazuje, że kraj ten nie poradzi
sobie sam. Dlatego konieczne jest za-
angażowanie społeczności międzynaro-
dowej w rozwiązanie konfliktu, a także
zwiększenie liczebności sił pokojowych
oraz rozszerzenie ich mandatu.
kluczowym dla tego ważnego regionu i bu-
dzi zainteresowanie państw zachodnich.
Stąd zaangażowanie Francji, która postrze-
ga ten kraj, jak i cały region, jako swoją
strefę wpływów i rości sobie prawo do re-
gulowania w nim napięć politycznych. Dla-
tego popiera Syrię, przymykając oko na
ograniczanie przez Damaszek suwerenno-
ści Libanu, traktując to jako koszt zapew-
nienia spokoju. Aktywnym graczem w re-
gionie są także Stany Zjednoczone, popie-
rające swych tradycyjnych sojuszników
– Izrael i Turcję.
Nie bez znaczenia jest rola gospodarcza
kraju. Porty libańskie były punktem doce-
lowym ropociągów z Arabii Saudyjskiej
i Iraku, nieczynnych od czasu wojny do-
||
|| || |
US DOD (2)
Zabójstwo gen. FRANÇOIS
AL-HADŻDŻA (zdjęcie górne) to
sygnał alarmowy dla społeczności
międzynarodowej. Generał, który
zginął w wyniku zamachu bom-
bowego, był bliskim
współpracownikiem obecnego
szefa sztabu MICHELA
SLEIMANA, typowanym na to
najwyższe stanowisko wojskowe
po objęciu prezydentury kraju
przez swojego patrona.
mowej, gdzie odbywał się przeładunek su-
rowca na tankowce do Europy. Bejrut był
skupiskiem banków i instytucji finanso-
wych, które obsługiwały inwestycje zagra-
niczne w całym świecie arabskim. Obec-
nie, w obliczu braku efektywnej kontroli
rządu centralnego, kraj ten stał się miej-
scem szkolenia terrorystów oraz produkcji
narkotyków (dolina Bekaa) przemycanych
do Europy.
Sam sobie nie poradzi
Wraz z dezintegracją struktur państwo-
wych negatywne zjawiska będą przybierać
na sile. Zabójstwo przyszłego szefa sztabu
w sytuacji braku przywództwa polityczne-
go może być początkiem rozkładu armii,
która jest ostatnią strukturą utrzymującą
jedność państwa i zapobiegającą wojnie do-
mowej. Gdy wojsku zabraknie sprawnego
dowodzenia i upadnie morale, konkurują-
ce frakcje polityczne użyją w walce zbroj-
nych milicji, co nakręci spiralę przemocy
i uczyni życie ludności cywilnej trudnym
do zniesienia. Doprowadzi to do przejęcia
władzy w poszczególnych częściach kraju
przez organizacje paramilitarne, co pocią-
gnie za sobą rozkwit przestępczości, han-
dlu bronią i narkotykami oraz wzrost na-
strojów radykalnych, a w konsekwencji wy-
buch nienawiści na tle ekonomicznym i re-
ligijnym. Prawdopodobna jest interwencja
Syrii, chcącej odzyskać wpływy politycz-
ne i kontrolę nad terytorium Libanu oraz
Izraela, który dążyć będzie do zabezpie-
czenia swojej północnej granicy. 
Polska Zbrojna 61
TO I OWO

UCY WILIZOWANY
SZPIEG
HISTORIA
Z PRZYMRUŻENIEM OKA
W swoim słynnym przemówieniu
w Izbie Gmin w lipcu 1940 r., które
było odpowiedzią na „pokojową”
100 tys. żołnierzy z każdej strony
– tyle osób bierze udział
mowę Hitlera, Winston Churchill

Noworoczne w pierwszych w historii chińsko-indyjskich

manewrach wojskowych rozpoczętych
powiedział:
– Będziemy bronić się na plażach,
remanenty 20 grudnia na południowym zachodzie Chin
– czytamy 21 grudnia w „Expressie
polach, lotniskach i na ulicach miast!
Będziemy bronić się wszędzie!

A ni się obejrzeliśmy i już mamy rok Ilustrowanym”. Ćwiczenia, których celem Nagle zakrył ręką mikrofon
2008. Spędziłem ten wieczór oczywi- ma być współpraca obu armii w walce
i dużo ciszej dodał:
ście przy strzelających korkach szampa- z zagrożeniem terrorystycznym, opatrzono
– Będziemy walić tych cholernych
nów i pod niebem rozświetlonym fajerwer- kryptonimem „Ramię w ramię – 2007”.
Manewry trwały do 28 grudnia. (ad) Szkopów po łbach butelkami po
kami. I kiedy tak słuchałem eksplodują-
cych petard, nagle pomyślałem o saperach piwie, bo nie mamy innej broni.
– i już nie mogłem przestać myśleć o woj-
sku. Tak sobie myślałem i myślałem,
i stwierdziłem, że wojsko nie ma jednak
ŚLEDZIĆ ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA
W wigilię Bożego Narodze- korzystuje 47 radarów
Misyjne
lekko z mediami. Do stwierdzenia tego
skłoniło mnie szybkie prześledzenie zeszło-
nia Amerykańskie Do- w Kanadzie i na Alasce szaliki
rocznych wydarzeń i reakcji na nie. I tak
– wiosną mieliśmy „aferę” w Szkole Pod-
wództwo Obrony Powietrz-
nej (NORAD) śledzi trasę
przelotu Świętego Mikoła-
oraz wojskowe satelity.
– Mają zainstalowane
czujniki podczerwieni. Po-
C zapki, szaliki, rękawicz-
ki i skarpetki wydzier-
gane przez siedem pań
oficerskiej w Toruniu. Poważne oskarże-
ja – podaje 24 grudnia nieważ nos renifera cią- – przedstawicielek Polonii
nia, korupcja, narkotyki, sodoma i gomo- kanadyjskiej, z przeznacze-
IAR. Dowództwo odpowia- gnącego sanie św. Miko-
ra. I co? I nic. Czy doczekaliśmy się relacji niem dla polskich żoł-
da za obronę Stanów łaja, podobnie jak ra-
z zakończenia sprawy? Nie. Bo sprawa za- nierzy służących
Zjednoczonych i Kanady kiety, wydziela
kończyła się niczym. Zarzuty okazały się w PKW w Afgani-
przed atakiem rakieto- duże ilości
bezpodstawne. Ale co to za informacja stanie, trafiły
wym. W tym roku już po ciepła, je-
– bezpodstawne zarzuty? Że kogoś tam 18 grudnia do
raz 53. śledziło trasę steśmy
oszkalowano? Cóż, wolność słowa. Dzien- Dowództwa
przelotu Świętego Mikoła- w stanie wy- Wojsk Lądo-
nikarze nie mieli zresztą czasu na dokoń-
ja. Komandor porucznik kryć go bez wych. Pre-
czenie sprawy, bo już pojawiła się kwestia
Gary Ross podkreśla, że żadnego proble- zenty odle-
Rosomaka. Biadoleniom nad stanem tych
nie jest to łatwe, gdyż Mi- mu – tłumaczą cą niedługo
pojazdów nie było końca, a pewność, że nie
kołaj co roku leci inną tra- wojskowi. Trasę do Afganista-
sprawdzą się w Afganistanie, równa była
są. Zazwyczaj zaczyna od przelotu Świętego nu, podobnie
200 procent. I co? I potem w wielu przy-
Pacyfiku. Potem leci do Mikołaja można jak zebrane
padkach ci sami dziennikarze pisali o tym,
Nowej Zelandii i Australii, było śledzić w wigi- przez pracowni-
jak bardzo talibowie drżą przed polskimi ków Urzędu Woje-
następnie do Japonii, Azji, lijny wieczór na
KTO. Oczywiście bez nawiązania do swo- wódzkiego we
Afryki i Europy, a na koń- stronie interneto-
ich wcześniejszych publikacji – wiadomo, Wrocławiu dary
cu do Ameryki. Do śledze- wej www.norad-
o tekście napisanym dziś zapominamy ju- dla tamtejszych
nia Mikołaja NORAD wy- santa.org. (ATD)
tro. O czym zresztą pamiętać, kiedy jest już dzieci. (ad)
nowy temat – „bunt” w Afganistanie! To
jest dopiero news! I nic to, że nie ma bun-
tu, tylko prośba o wcześniejszy powrót do
Nonsens tygodnia: Wiecej sceptycyzmu
Świąteczny nonsens tym razem przynosi nam „Dziennik” z 20 grudnia, a dokładniej
kraju. Ba, ani słowa o tym, co się dzieje ze
Tomasz Butkiewicz artykułem o dostawach Rosomaków. Ponoć „chaos w Ministerstwie
sprawą później. Gdyby nie aktywna dzia-
Obrony może zagrozić bezpieczeństwu polskiej misji”. O co chodzi?
łalność szturmana na NFoW, nikt by już
w ogóle o tym nie pamiętał. No, może poza O to, że nasi żołnierze w ska. Zapewne gdyby dzien- stało w 2007 r. całkiem po-
samymi zainteresowanymi, którym przy- Afganistanie nie dostaną no- nikarz „Dziennika” częściej kaźną liczbę Rosomaków,
pięto łatkę buntowników. Kochani dzienni- wych ośmiu Rosomaków w czytał „PZ”, nie napisałby ta- a 25 to liczba brakujących
miejsce zniszczonych pojaz- kich rzeczy. Dwa tygodnie wozów, a nie wszystkich za-
karze – waszym zadaniem jest tropić błędy
dów, bo te nie zostały jesz- temu jako pierwsi poświę- mówionych pojazdów. Opóź-
i wytykać je piórami, ale też dążyć
cze nawet wyprodukowane. ciliśmy temu obszerny ma- nienia nie mają nic wspólne-
do prawdy. Nawet jeśli nie potwierdza ona Mało tego, problemem jest teriał. Żaden Rosomak nie go z domniemanym cha-
sensacyjnych tez. Mam nadzieję, że 2008 r. brak dostaw układów napę- został zniszczony, a tylko osem, bo takiego nie ma.
będzie rokiem prawdy. Zwłaszcza że, jak dowych z Francji, a wszystko dwa uszkodzone. Napędy, „Dziennikowi” radzimy wię-
powiedział mi pół żartem, pół serio pewien to stanowi oczywiście wielką owszem, nie dotarły na cej sceptycyzmu wobec ano-
żołnierz, niezręcznie jest za bardzo podpa- tajemnicę MON. Ponoć ża- czas, ale to są elementy me- nimowych źródeł, na które
dać grupie zawodowej, która jest dość den z 25 zamówionych Ro- chanizmu obrotowego wieży, się powołuje, i sięgania do
dobrze uzbrojona… somaków nie dotarł do woj- nie pojazdu. No i wojsko do- fachowej prasy. (NB)

62 Polska Zbrojna nr 1/2008

 | | | Z| asłys|zane w| | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |
Oficer dyżurn
koszarach
Czy wiesz, że… żurny JW... m
y: – Pa nie major
elduje batalio ze, oficer dy-
GENERAŁ EDWARD PIETRZYK,
ności porann n podczas cz
...na portalu aukcyjnym Allegro fun-
dacja Jurka Owsiaka wystawiła na li-
ych.
Dowódca (pat ..
yn- AMBASADOR RP W IRAKU:
rząc na plac
cą tam zapraw apel
cytację kompletny strój szejka. ę): – Panie po owy i trwają- – Miałem już dość
bałagan w ty
Przekazał go gen. bryg. Mirosław m pana bata ruczniku, niezły
lioni
Różański, dowódca Oficer dyżurn
Panie major
y (z bardzo po e!
ważną miną)
leczenia, opatrunków
17 Wielkopolskiej Brygady ze, melduję, :
Zmechanizowanej z Międzyrzecza. batalion. że to jest pa
ński i czekania w kraju na
Egzotyczna szata składa się z dwu-
częściowego garnituru, dwóch ga- Jeżeli usłysz
eliście równi
poprawę mojego stanu
lub zwroty żo e zabawne ro
labij, czyli przypominających
płaszcze okryć, białej koszuli, bia- an et a.
łnierzy, przyśl
wisniewska@
zmowy
ijcie je do na
s:
zdrowia. Kiedy tylko
redakcjawojsk
łych podspodni, butów, chusty owa.pl postawiłem nogę w Iraku,
arafatki, czarnego otoku na chus-
tę i zegarka kieszonkowego. Gen. Różański dostał ubiór od razu poczułem się
w prezencie od przywódców irackich klanów z Rady Szejków
Dolnego Eufratu. Licytacja zakończy się 17 stycznia. Cena
lepiej. Nawet
wyjściowa z 5 zł urosła przed świętami do 455 zł. (ad) Żołnierska
moda moje
Sytuacja kobiety w wojsku oparzenia
Przysparza jej wiele cierpienia zaczęły się
Rozkaz pod lupą Co roku jest nowa moda tu lepiej goić.
W jednym z ostatnich
sondaży CBOS pytał
nie rozkazu powodowa-
łoby krzywdzenie i zabi- A mundur się wcale Gdybym ze
m.in. o odczucia respon- janie ludzi, nie zawężając nie zmienia
dentów związane z ostrze- zakresu do cywilów. swoim
laniem przez polskich żoł- Co ósmy ankietowany
nierzy afgańskiej wioski. (13 proc.) twierdził nato- powrotem czekał na
43 proc. badanych stwier-
dziło, że są sytuacje,
miast, że żołnierz nie powi-
nien wypełniać rozkazu
to, aż ostatnie rany się
czym polega służba w ar-
w których żołnierz powi- wówczas, gdy zagraża on mii. Gdyby bowiem żołnie- zagoją, wróciłbym
nien odmówić wykonania jego życiu bądź życiu jego rze postępowali tak, jak
rozkazu. Wśród tych osób towarzyszy. Po tych opi- chce część badanych, do Bagdadu za rok.
13 proc. uważa, że jest to
uzasadnione, gdy wykona-
niach widać, że część an-
kietowanych nie wie, na
równie dobrze mogliby się
rozejść do domów. (ad)
(Super Express)
D O M O W A
O J N A

nr 1/2008 Polska Zbrojna 63