NR 36 (607) 7 WRZEŚNIA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Zaproszenie do koszar str. 13

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

AFGANISTAN:
LUFY W KAGAŃCU
WOJSKO: Strzelcy nie zawsze wyborowi str. 20
MILITARIA: Fatum honkera str. 48
KULISY: KREW W ŚWIĘTYM MIEŚCIE str. 57
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

DESANT NA WĘDRZYNIE
Niedawno na wędrzyńskim poligonie umiejętności
współdziałania ze śmigłowcami doskonalili żołnierze
2 kompani 12 Batalionu Rozpoznawczego ze
Szczecina. Mając do dyspozycji kilka śmigłowców
z 25 Brygady Kawalerii Powietrznej, zespoły
zwiadowcze trenowały desantowanie oraz
ewakuację z zajętego przez wroga terenu S T R . 3 2

TEMAT NUMERU
LUFY W KAGAŃCU STRZELCY
Służby operacyjne donoszą, NIE ZAWSZE WYBOROWI
że talibowie stali się odważniejsi Armia przygotowuje do działań
w atakach na polskie patrole coraz lepiej wyszkolonych strzelców
w Afganistanie. Ponoć wyborowych i snajperów. Niestety,
zauważyli, iż żołnierze ostrożniej zdarza się, że dowódcy na
korzystają z broni STR. 4 misjach nie bardzo wiedzą, jak
wykorzystać ich umiejętności

FORUM PROFESJONALIZACJA STR. 20

ZAPROSZENIE DO KOSZAR
Nawet jeśli w ciągu najbliższego roku
WOJSKO NIEWYBUCHY
czy dwóch lat trafi do armii mniej
KULISY IRAK
kandydatów, niż to zakładają DROGA
sztabowe plany, to i tak liczba DO NIEWYPAŁÓW KREW
profesjonalistów w wojsku będzie
Pod koniec czerwca Komendę Policji
W ŚWIĘTYM MIEŚCIE
większa niż obecnie STR. 13
w Białej Podlaskiej poinformowano Przez trzy doby bronili w Karbali
o niecodziennym znalezisku. miejskiego ratusza. Zdaniem
Zbieracz złomu odkrył w lesie skład irackich policjantów w walkach
stukilogramowych bomb. z Polakami i Bułgarami zginęło
Przepisowo zajęli się nimi wojskowi wówczas od 80 do 100 rebeliantów.
saperzy, a cywile dziwili się, że tak „Mały Stalingrad” nie był jednak
długo to trwało STR. 40 końcem ich STR. 57

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: (0-22) 684 53
65, 684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON
845 365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02
22, CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52
30, CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA
MON 845 229; Jakub Czermiński, Anna
Dąbrowska, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Paulina Glińska,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Roman Przeciszewski, tel.: (0-22) 684 52
44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski,
tel. (0-52) 378 25 90, CA MON 415 200;
Gdynia: Tomasz Gos, tel.: (0-58) 626 24
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
13, CA MON 262 413; kmdr ppor. Mariusz
Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07,
CA MON 266 207; Kraków: Magdalena
Kowalska-Sendek, Jacek Szustakowski,
tel.: (0-12) 613 17 80, CA MON 131 780;
Poznań: Piotr Laskowski, CA MON 572
446, mjr Tomasz Szulejko, tel.: (0-61) 857
52 40, CA MON 572 240; Wrocław:
Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38
53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski,
Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta,
Damian Markowski
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik),
Monika Klekociuk, Paweł Kępka,
Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: (0-22) 684 03 55,
CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Małgorzata Mielcarz, Katarzyna
Pietraszek, Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
Małgorzata Szustkowska
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80, 684 55
03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
reklama@redakcjawojskowa.pl

2 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

WOJSKO PROBLEMY
SKAZANI NA ROZŁĄKĘ REDAKTOR
NACZELNY
Ostatnio w mediach pojawiła się
informacja, że to emigracja
Marek
Sarjusz-Wolski
zarobkowa Polaków i związana z nią
rozłąka wywołała lawinę rozwodów.
Demografowie prognozują,
że rozpadnie się co trzecie Kula durna, bagnet zuch
R
„emigracyjne” małżeństwo. A jak ozkaz nr 227, który 28 lipca 1942 r. wydał ludowy komisarz obrony Józef Stalin, był efek-
jest pod tym względem w naszej tem operacji Blau. Dzięki niej Wehrmacht podbił Kaukaz i południową Rosję. Armię
armii? STR. 27 Czerwoną opanowała fala dezercji, a wróg zbliżał się do miasta noszącego imię wodza. „Ani
kroku do tyłu! Panikarze i tchórze powinni być wytępieni na miejscu”. Poczęto tworzyć karne
bataliony (sztrafbaty), które miały brać na siebie najcięższe zadania frontowe. W charakterze
ich „odwodów” utworzono oddziały zaporowe (zagraditielnyje otriady), które obok jednostek
NKWD, strzelając do wycofujących się, miały „pomóc szczerym żołnierzom wypełnić obowią-
zek wobec Ojczyzny”.
Nie był to oryginalny wynalazek Stalina. W Afryce, (już na przełomie lat 1941/1942), a potem
na froncie wschodnim, operowała Bewährungseinheiten 999. Składała się z żołnierzy skaza-
nych za słuchanie wrogich radiostacji, nielegalny ubój, zdegradowanych oficerów oraz więź-
MILITARIA WOZY PATROLOWE niów obozów koncentracyjnych. Warszawiacy do dziś pamiętają „ducha bojowego” innej kar-
nej jednostki SS-Sturmbrigade Dirlewanger. Po bitwie kurskiej sztrafnyje bataliony przestały
FATUM HONKERA być potrzebne i zostały ostatecznie rozformowane rozkazem Stalina nr 349 z 29 października
Zakończona niepowodzeniem 1944 roku. Zaczęto je dla odmiany na dużą skalę stosować w Wehrmachcie. Rolę oddziałów
zaporowych pełniły jednostki SS.
procedura zakupu pierwszej
Struktury totalitarne nigdy nie miały problemu z karaniem administracyjnym. Karne kompa-
partii lekkich opancerzonych nie pojawiły się w Ludowym Wojsku Polskim w latach pięćdziesiątych. Spełniały dwa zadania
samochodów patrolowych równocześnie. Dostarczając bezpłatnej siły roboczej do kopalń, pozwalały izolować, wynisz-
i tragiczne wieści z Afganistanu czać, a wręcz mordować wyniszczającą pracą i głodowymi racjami żywieniowymi młodych Po-
zwróciły po raz kolejny uwagę na laków o innych poglądach niż Bolesław Bierut i jego komilitoni. Gdy je zlikwidowano, naj-
słynniejszą jednostką karną w LWP stała się JW 1370 w Orzyszu (trzy kompanie karne i jed-
kwestię braków w wyposażeniu
na zabezpieczenia), utworzona rozkazem szefa sztabu generalnego w kwietniu 1971 r., a zli-
naszych żołnierzy STR. 48
kwidowana w grudniu 1991. Karę służby odbyło tam około 20 tysięcy żołnierzy. Wymierzano
ją do trzech miesięcy. Podstawą do skierowania do jednostki było popełnienie trzech takich sa-
mych lub pięciu różnych wykroczeń. Obowiązywał ostry regulamin, nakazujący intensywne
zajęcia z taktyki, wielokilometrowe marsze („beczki”) oraz pracę w miejscowej betoniarni.
„Tygrysom”, jak nazywano ukaranych żołnierzy i podchorążych (wśród nich było wielu opo-
zycjonistów i kleryków), dawano do rąk karabiny z przewierconymi komorami nabojowymi.
Zarówno 7 Oddział Dyscyplinarny (Orzysz), jak i jego mniej znane jednostki bliźniacze w Ja-
rominie (9 Oddział Dyscyplinarny) oraz w Wędrzynie (10 Oddział Dyscyplinarny) znikły z ar-
mii w efekcie nowelizacji ustawy o dyscyplinie wojskowej. W ich miejsce pojawił się Wojskowy
Ośrodek Wykonywania Kary Ograniczenia Wolności w Ciechanowie. Tam jednak mogą zna-
leźć się jedynie żołnierze skazani prawomocnym orzeczeniem sądu, a więc już nie decyzją do-
wódcy pułku. To subtelna różnica między armią demokratycznego państwa a mięsem armat-
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
nim w ustroju totalitarnym. Przez osiem lat Ciechanów „gościł” ośmiuset żołnierzy, skaza-
Informacja: (0-22) 684 04 00 nych głównie za samowolkę, narkotyki oraz wypadki komunikacyjne.
Kolportaż i reklamacje: Gdy rozpoczęła się debata o armii zawodowej, było oczywiste, że zmienić się musi również re-
Bellona SA – (0-22) 457 04 37, gulamin dyscyplinarny. Zamiast merytorycznego dyskursu doszło jednak do ogórkowej salwy,
6879 041, CA MON 879 041 odpalonej przez TVN24. Zanim rozwiały się dymy, cała Polska wiedziała, że „MON chce wró-
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina cić do Orzysza”. Partyjni harcownicy (także przodownicy pracy na budowie PRL, którym
Numer zamknięto: 01.09.2008 r. wówczas Orzysz nie przeszkadzał) szparko puścili konie w galop: „To nonsens rodem z Ukła-
Zdjęcie na okładce: US DoD
du Warszawskiego!”. Kiedy za problem zabrały się bulwarówki, było już jasne, że zwyciężyła
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio
zasada „krew na pierwszą stronę”. Jeżeli tak ma wyglądać uczciwa dyskusja obywatelska
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze o przyszłości armii, to od razu z niej zrezygnujmy.
odzwierciedla stanowisko redakcji. Nieśmiałe pytania dowódców, co armia zawodowa będzie czynić z pijanymi wartownikami czy
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. plagą narkotyków (dziś przyznaje się do ich zażywania 20 procent poborowych), zbombardo-
Zastrzega sobie prawo do skrótów. wano krótkim: „Wyrzucać na zbity pysk!”. A jednak sprawa nie jest taka prosta. Niech świad-
czą o tym przykłady zawodowych armii takich demokracji, jak Hiszpania czy USA. Tam jed-
nostkom dyscyplinującym nie przyświeca stalinowska wizja sztrafbatów, których sens stresz-
czało hasło „kula durna, bagnet zuch” (jeśli nie będzie miał amunicji, szybciej dobiegnie do
transzei wroga). Ale też kontrakt z armią nadal nazywa się służbą, a nie pracą.
Nakład: 20 000 egz.

nr 36/2008 Polska Zbrojna 3

TEMAT NUMERU

LUFY W
Wieszczony przez dziennikarzy „syndrom
Nangar Khel” wśród żołnierzy nie
istnieje. Tak jak nie istniały syndromy
Zatoki Perskiej i bałkański. Jeżdżący na
patrole podchodzą do sprawy
zdroworozsądkowo, mówiąc: gdy będzie
zagrożone nasze życie, lepiej, by nas
jeden sądził, niż czterech niosło.

Artur
Goławski
Krzysztof
Wilewski

Demony Afganistanu Nie ulega wątpliwości, że

Misja w Afganistanie znów znalazła się w centrum zainteresowania. Wojsko Pol- 2008 r. będzie dla naszej misji
skie angażuje się w nią coraz bardziej. Pogarszająca się sytuacja wywołała dys- w Afganistanie szczególny. PKW
zostanie skoncentrowany w jed-
kusję, czy konflikt afgański nie zakończy się aby klęską całego NATO.
nej prowincji, jego liczebność
NORBERT BĄCZYK zwiększy się do 1600 żołnierzy.
Będzie coraz więcej ciężkiego
naliza faktów prowa- odnieśli wreszcie zwycięstwo. Co mogliby zmieść z powierzchni sprzętu – śmigłowce już się tam
dzi do wniosku, że te fakty mają wspólnego z aktu- ziemi wrogą dywizję. Talibowie znalazły, trwają dostawy dodatko-
Stany Zjednoczone alną sytuacją w Afganistanie? nie zwyciężą nigdy militarnie wych Rosomaków, żołnierze do-
nie przegrały militar- W powszechnym odbiorze ostat- wojsk sojuszniczych. Jednakże staną również inne wyposażenie.
nie wojny w Wietnamie. nie działania talibów sprawiają, przywołane przykłady Wietnamu
Wycofały stamtąd swoje wojska, że sytuacja wojsk NATO się po- i właśnie Afganistanu sprzed Wysoka cena
pozostawiając zaprzyjaźniony re- garsza. Wracają stare demony 20 lat powinny być przestrogą. Jednakże bieżący rok będzie też
żim, który jednakże szybko – o Afganistanie mówi się jak Absolutna przewaga technolo- szczególny ze względu na ofiary.
upadł. Podobnie Armia o państwie, którego nie można giczna nie zawsze jest gwaran- Na ośmiu polskich żołnierzy po-
Radziecka – mimo dużych strat ujarzmić. Nie uczynili tego ani tem sukcesu. Historia zna przy- ległych w czasie służby w ra-
jej oddziały opuszczały Brytyjczycy, ani Rosjanie, i teraz padki, że armia, która wygrała mach sił ISAF siedmiu straciło
Afganistan w pełnym porządku, także wspólnotę międzynarodo- wszystkie bitwy, wojnę jednak życie właśnie teraz. I nawet jeśli
zaś w Kabulu rezydowali władcy wą czeka klęska. W rzeczywisto- przegrała. Czy właśnie na takiej nikt już nie zginie, czego każdy
namaszczeni przez Moskwę. ści siła ognia, jaką sojusznicy drodze jest dziś w Afganistanie sobie z głębi serca życzy, staty-
Niemniej ZSRR wkrótce się roz- zgromadzili w jednej tylko bazie NATO? A wraz z nim Wojsko styka robi wrażenie. Przeciwnik
padł, dzięki czemu mudżahedini w Bagram, jest tak wielka, że Polskie? wojsk ISAF jest obecnie lepiej

4 Polska Zbrojna nr 36/2008

 AFGANISTAN

KAGAŃCU
łużby operacyjne donoszą,
że talibowie stali się od-
ważniejsi w atakach na pol-
skie patrole w Afganista-
nie. Ponoć zauważyli, że
żołnierze ostrożniej korzy-
stają z broni, nie chcąc narażać się na prze-
słuchania żandarmów i prokuratora, wy-
jaśniających kulisy użycia siły. Czy to
nie absurd?
Na ogół potyczki mają na misjach stan-
dardowy przebieg: zasadzka, wymiana
ognia, wycofanie napastników, powrót
patrolu do bazy. Tak było w drugiej po-
łowie sierpnia, gdy nasi stoczyli kilku-
godzinną walkę z bandą talibów. Było
ostro, żołnierzom dowożono śmigłow-
cem amunicję. Patrol nie wahał się od-
powiadać ogniem, dzięki czemu uniknął
strat. Tu sytuacja była jasna. Najgorsze
scenariusze misyjne wyglądają inaczej
– zasadzka w terenie zamieszkanym lub
KRZYSZTOF WILEWSKI
ze świadomością, że zabiło się przez po-
myłkę. Najgorzej zaś jest trafić po mi-
sji do więzienia.
Nie ryzykujemy
Ponoć od 16 sierpnia 2007 r., gdy dru-
żyna z 18 Batalionu Desantowo-Sztur-
mowego ostrzelała z moździerza i kae-
mu wioskę, zabijając cywilów, żandarmi
i prokurator dokładniej przyglądają się
poczynaniom żołnierzy uczestniczących
w walkach. Rozliczają ich z zużytej amu-
nicji, analizują, czy użyli siły odpowied-
niej do zagrożenia. Żołnierze zaś częś-
ciej myślą o tym, że mogą popełnić błąd
i będą za to pociągnięci do odpowiedzial-
ności karnej. Działają bardziej asekuran-
cko, co jest równie groźne jak walka
w stylu Johna Rambo.
Gen broni w st. spocz. Henryk Tacik,
który zakończył służbę wojskową po spo-
rze z ówczesnym ministrem obrony Alek-
zycji napastników. Wyjaśniłem mu, że
nie mamy oprzyrządowania do dokład-
nego namierzania stanowisk ogniowych
i nie będziemy narażali na niebezpieczeń-
stwo osoby postronne. Zamachowcy kil-
ka razy dziennie ostrzeliwali bazę z pry-
mitywnych moździerzy, wożonych samo-
chodem. Szybko zmieniali pozycje, więc
nie sposób było ich unieszkodliwić. Mi-
nister nalegał na mocną ripostę. Nie prze-
sądzam tego, ale być może zdarzenie
w Afganistanie było konsekwencją zmia-
ny taktyki w Iraku – zwraca uwagę były
dowódca Dowództwa Operacyjnego.
Po odejściu gen. Tacika z DO, kolejna,
dziewiąta zmiana PKW Irak zaostrzyła
sposób reagowania.
Elastycznie bojowi
– Liczba ataków zmalała wielokrotnie,
gdy charakter misji zmieniliśmy na szko-
leniowo-bojowy. Straty w kontyngencie
nie wzrosły – tłumaczy Aleksander Szczy-
gło, dziś wiceprzewodniczący sejmowej
Komisji Obrony Narodowej. – Dowódz-
two Operacyjne powinno było wykazać
się elastycznością, zaproponować zwięk-
szenie komponentu bojowego. Takiej ela-
styczności nie było, więc rozstaliśmy się
z generałem – tłumaczy poseł.
Bogdan Klich twierdzi, że „za rządów

zatrzymanie podejrzanie zachowującego
się tubylca, mogącego ukrywać pod ubra-
niem ładunek wybuchowy. Żołnierze
muszą w mgnieniu oka decydować:
strzelać lub nie. Strzelając – ryzykują
zabicie niewinnych. Nie strzelając – rzu-
cają na szalę własne życie i zdrowie.
Trudno żyć, będąc kaleką; trudno żyć
sandrem Szczygło w kwestii sposobu
reakcji na ataki terrorystów na bazę
w Diwanii w Iraku, nie wyklucza, że
problemy ze stosowaniem siły zaczęły
się wiosną 2007 r. – Ministrowi wyda-
wało się, że mając bazę na obrzeżach
400-tysięcznego miasta, możemy odpo-
wiadać ogniem na ostrzał, nie znając po-
PiS wytworzyła się sytuacja, że żandar-
meria chodziła krok w krok za żołnierza-
mi” i że „działała jak w czasie pokoju
w kraju, podczas gdy żołnierze w Afga-
nistanie uczestniczą w działaniach o cha-
rakterze wojennym”. I konkluduje:
– Trzeba zmienić obowiązujące prawo
oraz praktykę. 

względem wojskowym są pana- Przywoływany tu zaskoczony od-

mi sytuacji. Szarpana walka par-
tyzancka, zamachy, miny, ataki
snajperów – tylko tyle mogą zro-
bić przeciwnicy wojsk koalicyj-
nych i Afgańskiej Armii
Narodowej (Afghan National
Army – ANA). Należałoby może
napisać – aż tyle. Dziś ciężka
walka plutonu czy kompanii ura-
MARIUSZ KONARSKI
dział francuski nie dał się prze-
cież ostatecznie zniszczyć, ale
propagandowo poniósł klęskę.
A co, jeśli kiedyś lokalna potycz-
ka zostanie naprawdę przegra-
na? Dlatego także w Polsce trze-
ba zadać sobie pytanie o akcep-
towalny poziom ofiar i ich odbiór
społeczny. Przecież zgodnie

sta do rangi wielkiej bitwy, zaś z deklaracjami wojska NATO mo-

Działania militarne nie rozwiążą wszystkich problemów Afganistanu.
zorganizowany i wyszkolony, roz-
wija nowe metody walki, dosko-
nali stare. Śmierć aż dziesięciu
francuskich żołnierzy w jednej
potyczce czy samobójczy szturm
na amerykański Camp Salerno,
dowodzą również, że nic nie
stracił ze swej determinacji.
Jeszcze nigdy w jednym tygo-
dniu nie zginęło w walce tylu żoł-
nierzy ISAF, co w połowie sierp-
nia. Sytuacja w Afganistanie się
pogarsza. Oczywiście trzeba też
rozumieć, co ten termin ozna-
cza. Wojska NATO i Amerykanie
ponoszą bolesne straty, ale pod
straty takie jak te Francuzów
okrzyknięte zostają masakrą. To
bardzo dobrze, że życie żołnierzy
stało się cenne, zaś ich wyszko-
lenie, sprzęt i sprawne zaplecze
minimalizują liczbę ofiar. Z dru-
giej strony akceptowalny poziom
strat własnych zmniejszył się do
dramatycznie niskiego poziomu,
i jakkolwiek może to zabrzmieć
nieco wyrachowanie, obraca się
to przeciwko samej armii.
gą spędzić w Afganistanie nawet
kolejnych 15 lat.
Wojny opiumowe
Z wojskowego punktu widzenia
obecny poziom strat sił ISAF,
choć najwyższy od początku ca-
łej operacji, nie ma żadnego
wpływu na ich potencjał. Na po-
czątku lata liczyły one 53 tys.
żołnierzy z 40 krajów, a kontyn-
genty są stale rozbudowywane. 

nr 36/2008 Polska Zbrojna 5

TEMAT NUMERU
RoE - źródła zasad walki
Z asady użycia siły (Rules of Engagment – RoE), są kate-
chizmem i formalnoprawnym rozgrzeszeniem dla żołnie-
rzy na misjach. W Afganistanie przed każdym wyjazdem na
patrol dowódcy przypominają podwładnym podstawowe re-
guły. Każdy żołnierz powinien mieć w kieszeni wyciąg z RoE.
To gwarantuje, że po kilku tygodniach będzie je znał na pa-
mięć, tak jak wartownicy znają zasady użycia broni na poste-
runku. RoE to także skuteczny hamulec bezpieczeństwa.
Dowódca operacji, dywizji czy kontyngentu nie wie, ilu ma
pod sobą „schwarceneggerów”, chcących „niszczyć siłę ży-
wą”. Nie ma przecież wpływu na dobór i reakcje psychiczne
kadry na trudy misji.
W NATO ogólne RoE przygotowuje dowódca operacji, według
dyrektywy Komitetu Wojskowego, MC 362/1 (final). Zawarte
są tam szczegółowe zalecenia i zakazy. Z Mons dokument
trafia do sztabów w poszczególnych państwach, gdzie jest
weryfikowany pod kątem zgodności z narodowym prawodaw-
stwem. Polskie przepisy w tej dziedzinie są analogiczne
NORBERT BĄCZYK

z rozwiązaniami unijnymi i natowskimi, więc uwag do RoE

z reguły nie mamy. Tłumaczymy je na język polski. Jako za-
łącznik „Zasady użycia siły” stanowią część planu operacyj-
nego każdego kontyngentu.

– Nie miałem sygnałów o konfliktach
między Dowództwem Operacyjnym, żoł-
nierzami, żandarmami i prokuratorem
w kontyngencie afgańskim – odpiera za-
rzuty poseł Szczygło. – Żandarmeria ro-
biła swoje, kierując się ustawą o ŻW, ko-
deksem karnym i kodeksem postępowa-
nia karnego – dodaje, zaprzeczając, by
wydawał polecenia zaostrzenia praktyk
dochodzeniowo-śledczych.
Zmienimy prawo i praktykę
Bogdan Klich mówi, że chce ośmielić
żołnierzy, tak by używali broni w sytua-
cjach, kiedy to jest niezbędne. – Żandar-
meria i prokuratura mają badać przypad-
ki użycia broni, tylko jeśli będą ofiary
– zapowiedział szef MON. Aby to umoż-
liwić, „zmianie mają ulec przepisy będą-
ce uszczegółowieniem zasad wypraco-
wanych w NATO, wypracowane w Do-
wództwie Operacyjnym” oraz „prakty-
ka, która determinuje relacje między woj-
skiem a żandarmerią i prokuraturą”.
– Chcemy ułatwić użycie broni żołnie-
rzom w walce z przeciwnikiem, który nie
nosi munduru. Chcemy powstrzymać in-
gerencję ŻW i prokuratury w każdym
przypadku użycia broni, ograniczając ją
do sytuacji, w których będą ofiary. Żoł-
nierz nie musiałby składać meldunku
z każdego użycia broni – choć sam fakt
zostanie odnotowany w codziennym ra-
porcie, a żandarmeria i ewentualnie pro-
kuratura będą się zajmować tylko tymi
przypadkami, w których będą ranni lub
zabici. Teraz zajmują się każdym przy-
padkiem, nawet gdy żołnierz strzelał
w powietrze – wyjaśnił szef MON w roz-
mowie z PAP. Zapowiedział, że zmiany zo-
staną dokonane na jego polecenie, w dro-
dze uzgodnień wewnątrzresortowych.

Mimo trudności i nie zawsze do- sko-pakistańskie często są wro-

brych rozwiązań trwa dynamicz-
ny rozwój liczebny ANA – w przy-
szłym roku mają już one liczyć
86 tys. ludzi. A jednak można
też z całą odpowiedzialnością
powiedzieć: NATO wojnę
w Afganistanie przegrywa. I to
nie z własnej winy, gdyż żołnierze
go nastawione do sił koalicji,
zwłaszcza że mnożą się przypad-
ki śmierci cywilów, głównie w wy-
niku ataków lotniczych. NATO
przegrywa więc walkę o „rząd
dusz”, co może mieć bardzo nie-
bezpieczne konsekwencje.
Najważniejsza jest jednak wojna
NORBERT BĄCZYK

dzień w dzień pokazują kunszt opiumowa. Od czasu upadku tali-

swego rzemiosła. Przegrywa, po-
nieważ jeśli po siedmiu latach
wojskowej obecności południe
i wschód kraju nadal pozostają
niestabilne, jest to sukces prze-
ciwnika. Tereny raz spacyfikowa-
ne znów stają się zarzewiem kon-
fliktu. Liczba zamachów i ataków
w porównaniu z rokiem ubiegłym
wzrosła o połowę. Nasilają się
napady na pracowników humani-
tarnych. Pasztuńskie plemiona
zamieszkujące pogranicze afgań-
bów, już pod formalną kontrolą
Zachodu, produkcja opium wzro-
sła aż o 300 proc. Jeśli w 2004 r.
szacunkowo produkowano 3 tys.
ton, to w 2005 r. już 4100 ton,
zaś w 2006 r. 6100 ton. Tylko
ten ostatni zbiór wystarczy, aby
wyprodukować ponad 600 ton
czystej heroiny. W Afganistanie
produkuje się 90 proc. światowe-
go opium i dopiero od 2007 r.
odnotowano pewne sukcesy
w walce z tym procederem.
Dobrze uzbrojone oddziały ISAF mają ogromną przewagę nad talibami.
Nadal jednak według niektórych rejonami uprawy opium a obsza-
danych produkcją, handlem lub rami destabilizowanymi jest oczy-
przetwarzaniem narkotyków zaj- wista. Jeśli zniknie opium, lokalni
muje się co dziesiąty Afgańczyk. watażkowie, baroni narkotykowi,
Królestwem opium jest prowincja talibowie i wszyscy inni, którzy
Helmand – najbardziej niebez- atakują wojska ISAF, stracą głów-
pieczny rejon całego kraju. ne źródło swego finansowania.
Korelacja między największymi Amerykanie nie przegrali

6 Polska Zbrojna nr 36/2008

 AFGANISTAN
| | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |
NA L I N I I OGNIA
OTO PRAWDZIWY OBRAZEK ZA- mizelek kuloodpornych, przelicze- szeli. – Zwracam się szczególnie
OBSERWOWANY PRZEZ „PZ” nie magazynków, dorzucenie do do strzelców PK. To wy pierwsi
W AFGANISTANIE: bagażnika zgrzewki wody. odpowiadacie ogniem na atak, to

C hoć dochodzi szósta rano,

słońce nad bazą w Szaranie
wisi już dosyć wysoko. Na drodze
obok mieszkalnych kontenerów
zbierają się żołnierze jednego
z plutonów. Za pół godziny ruszą
na patrol do miejscowości poło-
żonej na końcu strefy odpowie-
dzialności. Jej nazwa nie ma zna-
czenia, bo w strefie w której dzia-
łają Polacy, wszystkie wyglądają
jednakowo. Wysokie mury kala-
tów tworzą labirynt uliczek, ideal-
ny do zorganizowania zasadzki,
a ludność jednego dnia nastawio-
na do wojsk koalicji przyjaźnie,
następnego udzieli schronienia
terrorystom. Żołnierze kończą
przygotowania. Ostatni rzut oka
na wyposażenie, poprawianie ka-
Zbiórka. Dowódca plutonu wita
żołnierzy i krótko przedstawia cel
patrolu. Omawia ustawienie ko-
lumny. Kiedy już wszyscy wiedzą,
gdzie i z kim jadą oraz jaka jest
struktura dowodzenia, głos zabie-
ra pomocnik dowódcy. – Krótkie
przypomnienie zasad użycia bro-
ni. Nie wdaję się w analizę każde-
go punktu, bo znacie RoE dosko-
nale. Najważniejsze jest nasze
bezpieczeństwo. Każdego pojaz-
du, każdego żołnierza. Broń ma-
my po to, by w razie niebezpie-
czeństwa jej użyć. Nie bójcie się
tego robić. Nie możecie się wa-
hać, bo od szybkości waszej de-
cyzji może zależeć życie wasze i
kolegów – mówi głośno, tak by
wszyscy uczestnicy patrolu go sły-
wy pilnujecie, by nikt nie wbił się
nam w kolumnę. Jeśli widzicie za-
grożenie, reagujcie natychmiast.
Zasady użycia broni dają nam
prawo, by się bronić, gdy jeste-
śmy zagrożeni.
Żołnierze słuchają słów pomocni-
ka dowódcy uważnie, mimo iż to
nie pierwszy ich patrol. Za każ-
dym razem odprawa to rodzaj su-
chego treningu. Bo choć dla po-
stronnego obserwatora powtarza-
nie tych samych zasad może wy-
dać się niepotrzebne, dla żołnie-
rzy, którzy będą musieli w ułam-
ku sekund decydować o czyimś
życiu, to rodzaj uspokajającej
mantry. Brzmi ona pewnie tak: –
Wiem, co mam robić, wiem, dla-
czego i jak, jestem gotowy.

– To znakomity pomysł – komentuje
gen. Tacik. – Jeśli wysyła się żołnierzy
na misję, trzeba mieć do nich zaufanie.
I na zaufaniu, a nie na podejrzliwości,
powinna opierać się współpraca w kon-
tyngencie – akcentuje. Zarzut, że wyma-
ga to założenia, iż wszyscy żołnierze są
aniołami, generał kwituje: – Kiedy nie
są aniołami, trzeba ich ścigać. Ale gdy
zaufania nie ma, kreujemy sytuację taką,
jaką mamy teraz.
Przy okazji sugeruje, że do złej atmo-
sfery w kontyngencie mogły przyczynić
się działania komórki kontrwywiadu
wojskowego, który chciał się wykazać.
– Nie mając doświadczenia misyjnego,
ci ludzie szukali na siłę sensacji.
Płk Jerzy Kwieciński z Naczelnej Pro-
kuratury Wojskowej wyjaśnia, że nie każ-
de oddanie strzału przez żołnierza wy-
maga wszczęcia postępowania. Okolicz-
ności zdarzenia podlegają najpierw oce-
nie prokuratora. Dopiero po tym wszczy-
na on lub odmawia wszczęcia śledztwa.
– Nie można nawet mówić o uniwersal-
nych zasadach ocen przez prokuratorów
– akcentuje. – Liczy się nawet to, kto
strzelał – żołnierz GROM-u czy nadter-
minowy; czy działał na rozkaz, czy rea-
gował w obronie koniecznej, itp.
Mjr Marcin Wiącek, oficer prasowy
komendanta głównego ŻW dopowiada,
że żandarmi czynności służbowe w kon-
tyngencie wykonują na polecenie proku-
ratora i pod jego nadzorem.
Porażenie dowódców?
Oficer, który dowodził w Afganistanie
plutonem, uważa, że źródłem problemu
są ludzie, nie przepisy. – Na jednym z pa-
troli, gdy przejeżdżaliśmy przez nieduże
miasto, w kolumnę pojazdów wbiegł Af- 

Absolutna przewaga technologiczna nie zawsze jest gwarantem sukcesu. Historia zna
przypadki, że armia, która wygrała wszystkie bitwy, wojnę jednak przegrała. Czy właśnie na
takiej drodze jest dziś w Afganistanie NATO? A wraz z nim Wojsko Polskie?
w Wietnamie, ale też nie wygrali, dzenia. Z założenia nieco spar- nych władz lokalnych) czy wręcz Kolejne akcje zaczepne nadwąt-
gdyż ich zdeterminowanego prze- tańskie bazy wojsk ISAF i US rozkradziono. W porównaniu z lą jego siły, być może zmuszą do
ciwnika wspierały materiałowo Army wyglądają jak ufortyfikowa- wydatkami na działania militar- opuszczenia części obszarów.
ZSRR i Chiny. Podobnie Rosjanie ne oazy bogactwa i porządku ne i utrzymanie swych wojsk po- Niemniej prawdziwa stabilizacja
nie potrafili zniszczyć mudżahe- w morzu biednych, glinianych noszone przez Zachód w tym przyjdzie dopiero wraz z unormo-
dinów mających wsparcie USA. wiosek afgańskich. Jakby tego kraju, są to sumy śmiesznie waną gospodarką, która stworzy
Dziś pełzający konflikt afgański było mało, ostatnia zima należa- małe. To ogromny błąd. Jeśli miejscowej ludności szansę nor-
też ma swojego możnego protek- ła do niezwykle surowych, nisz- NATO rzeczywiście przegra w malnej egzystencji, bez koniecz-
tora. Nie jest to bynajmniej świa- cząc stada koczowników, zaś te- przyszłości w Afganistanie, sta- ności produkcji opium czy wstę-
towy terroryzm, lecz nędza. goroczna letnia susza uderzyła nie się to nie z powodów mili- powania z nędzy do organizacji
w plony rolników. Pomoc mię- tarnych, lecz ekonomicznych. terrorystycznych. Jeśli natomiast
Zapomniana misja dzynarodowa okazała się znacz- Na razie konieczne jest dalsze poziom życia nie poprawi się,
Siedem lat od czasu obalenia nie mniejsza niż deklarowano. zwiększanie kontyngentów woj- wojna partyzancka może ciągnąć
talibów ponad połowa ludzi na- Do 2008 r. Afganistan otrzymał skowych i rozwój sił miejsco- się długie lata. I choć wojska
dal żyje w ubóstwie, 40 proc. nie wsparcie w wysokości zaledwie wych. Dzięki temu skuteczniej NATO nie zostaną pokonane
ma pracy, a według danych ONZ 15 mld dolarów, z czego znacz- kontrolowane będą niebez- w żadnej bitwie, nie zwyciężą. 
2,5 mln jest tak biedna, że nie ną część zmarnotrawiono (nie pieczne obszary, ograniczy się norbert.baczyk
ma nawet za co kupić sobie je- tylko z winy często skorumpowa- manewr przeciwnika. @redakcjawojskowa.pl

nr 36/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT NUMERU
gańczyk. Nie wiem, czemu to zrobił. To stępstwa. Niekiedy się to udaje – gdy
bez znaczenia. Strzelec PK zareagował sprawcy zostają schwytani na miejscu;
– moim zdaniem wzorowo – oddał strzał niekiedy jest niemożliwe, a sama inten-
ostrzegawczy, choć mógł uznać, że to za- cja „wykrycia i ukarania sprawców”
machowiec-samobójca i go zastrzelić. brzmi w okolicznościach afgańskich czy
Dla mnie sytuacja była jasna. Niestety, irackich dość absurdalnie.
przełożeni byli innego zdania. Oskarży- Jeśli natomiast Polacy pierwsi użyją
li mnie o brak kontroli nad podwładny- siły, prokurator sprawdza, czy są ofiary,
mi, którzy mogą strzelać, kiedy chcą. czy nie są one cywilami, czy nie doszło
A żołnierza o zbyt słabą psychikę. Mu- do złamania konwencji genewskich, czy
siałem się gęsto tłumaczyć z sytuacji, nie było przekroczenia uprawnień przez
w której żołnierz zrobił to, co do niego dowódców i żołnierzy. Dokumentowanie
należało, i nie złamał żadnego punktu przez śledczych takich zdarzeń podykto-
RoE – wyjaśniał. Oficer nie ukrywa, że wane jest m.in. chęcią zapobieżenia wy-
po tym incydencie miał żal do przełożo- łudzeniom odszkodowań ze strony tubyl-
nych, którzy zamiast stanąć po jego stro- ców. – Afgańczycy wiedzą, że gdy zaist-
nie, zaczęli się doszukiwać w sprawie nie nieje zwykła kolizja drogowa, mogą wy-
wiadomo czego. Za przyczynę ich zacho- stąpić o odszkodowanie. Próby wyłudze-
wania uznaje… „syndrom Nanghar nia były nagminne. Właśnie wyjaśnianie
Khel”. – Ten syndrom, jeśli w ogóle jest, takich przypadków zajmowało nam naj-
bo wśród żołnierzy się z nim nie spotka- więcej czasu – wspomina żandarm.
łem, poraził dowódców. Oni boją się, by Według naszych rozmówców RoE
nie wybuchła kolejna afera z cywilami wskazują żołnierzom jasno, jak i kiedy
zabitymi przez naszych – mówi z sarka- mogą używać broni. – Gdy ktoś stwarza
zmem. zagrożenie, możesz działać. Kiedy za-
grożenie jest nagłe, możesz pominąć pro-
Winni i wyłudzający cedury ostrzegawcze, strzelać od razu do
Tę opinię w dużej mierze potwierdza- celu, a nie w powietrze – zgodzili się.
ją żandarmi, którzy służyli w PKW Af- Akcentowali jednak, że misja ISAF sta-
ganistan. – Nie było dla nikogo z nas ta- nowi wielkie wyzwanie. To nie klasycz-
jemnicą, że dowództwo jest uczulone na ne pole walki, a operacja, w której pod-
sytuacje, w których w wyniku naszych czas zwykłego patrolu każdy przecho-
działań ucierpią miejscowi – wyjaśnia dzień może okazać się zamachowcem-
żandarm. Inny wojskowy policjant wska- -samobójcą. Dlatego bez ogródek stwier-
zuje, że na mocy artykułu 112 kodeksu dzali, że gdy zagrożone będzie ich życie,
karnego duża liczba śledztw bywa to zamierzają działać zgodnie z zasadą:
wszczynana… w sprawie ataku na kon- lepiej niech mnie jeden sądzi, niż czte-
wój i funkcjonariuszy publicznych, jaki- rech niesie. Niezależnie od przepisów,
mi są na misji żołnierze, a więc przeciw- które szanują. 
ko zamachowcom. Z formalnego punk- godnie z zapowiedziami na
tu widzenia prokurator dąży wówczas do artur.golawski@redakcjawojskowa.pl początku przyszłego roku
odnalezienia i ukarania winnych prze- krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl PKW Afganistan będzie mieć
około 70 KTO Rosomak.
Trwają negocjacje w sprawie
Departament Prasy i Informacji MON zakupu 40 pojazdów o podwyższonej od-
i Redakcja „Polski Zbrojnej” porności przeciwminowej. Jako że na ich
dostawę trzeba będzie poczekać co naj-
ogłaszają konkurs otwarty na: ,,Wspomnienia z Misji Irackiej’’ mniej kilka miesięcy, strona polska nego-
cjuje z Amerykanami możliwość wypo-
Nadsyłane teksty powinny mieć maksymalną objętość do 18 tys. znaków. Dołączone życzenia na okres przejściowy pewnej
zdjęcia w formie elektronicznej wymagane są w rozdzielczości 300 DPI. liczby podobnych wozów. W ramach do-
Rozstrzygnięcie konkursu odbędzie się w siedzibie zbrojenia żołnierzy służących w Afgani-
Redakcji Wojskowej 15 października 2008 r. stanie znajdą się dodatkowe granatniki
automatyczne Mk19 kal. 40 mm. Kon-
Na zwycięzców (trzy pierwsze miejsca) czekają nagrody pieniężne.
tyngent ma dostać również nowe kara-
Materiały powinny być przysyłane w kopertach z dopiskiem:
binki, kamizelki kuloodporne, hełmy
,,Wspomnienia z Iraku’’.
i sprzęt saperski.
Do materiałów należy dołączyć dane autora
(imię i nazwisko, stopień wojskowy, tytuł naukowy, NIP, PESEL, numer dowodu osobi- ZABÓJCZA BROŃ
stego, konta bankowego, adres prywatny, urzędu skarbowego, numer telefonu kon-
Doświadczenia wielu kontyngentów
taktowego, datę i miejsce urodzenia autora, imiona rodziców).
operujących w Afganistanie wykazują, że
granatnik automatyczny jest znacznie sku-
Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania poprawek stylistycznych oraz skra-
teczniejszą i precyzyjniejszą bronią niż lek-
cania materiałów bez naruszania myśli autora.
ki moździerz. Skonstruowany w latach 60.

8 Polska Zbrojna nr 36/2008


| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (3)
Mk 19 powszechnie uchodzi za pierwszy
na świecie w pełni automatyczny granat-
nik. Początkowo montowano go na rzecz-
nych łodziach patrolowych, ale jego sku-
teczność spowodowała, że szybko stwo-
rzono wariant lądowy. Teoretyczna szyb-
kostrzelność zasilanego taśmą granatnika
przekracza 350 strzałów na minutę. Jed-
nak realnie można w tym czasie wystrze-
lić Mk 19 od 40 do 60 granatów. Istnieje
ich kilka rodzajów, ale za najefektywniej-
sze uchodzą kumulacyjno-odłamkowe,
które służą do zwalczania piechoty. Od-
łamki takiego granatu są zabójcze w pro-
mieniu pięciu metrów, a osoby oddalone
do 15 m od miejsca wybuchu ranią. Mak-
symalny zasięg skutecznego ognia Mk19,
podobnie jak innych systemów tego typu,
to 1500–1600 m. Celownik mechaniczny
ma nastawy od 300 do 1,5 km, co 100 m.
Jako minimalny dystans, na jaki można
bezpiecznie strzelać z „dziewiętnastki”,
podawane jest 75 m. Zaś maksymalny za-
sięg lotu wystrzelonego z niej pocisku
wynosi około 2200 m. Na skuteczne pro-
nr 36/2008
| |
| |
WIĘCEJ OGNIA
TA D E U S Z W RÓ B E L
Poza kołowymi transporterami opan-
cerzonymi Rosomak oraz pojazdami
patrolowymi o podwyższonej odpor-
ności przeciwminowej do Polskiego
Kontyngentu Wojskowego w Mię-
dzynarodowych Siłach Wsparcia
Bezpieczeństwa (ISAF) w Afgani-
stanie trafi jeszcze inne dodatkowe
uzbrojenie i wyposażenie.
wadzenie ostrzału w nocy pozwala wcho-
dzący w skład systemu celownik nokto-
wizyjny. Granatnik może być zainstalo-
wany bezpośrednio na trójnogu M3, któ-
ry stworzono dla karabinu maszynowego
M2 Browning kal.12,7. Jednak ze wzglę-
du na jego duży ciężar – zestaw wraz z
32-nabojową skrzynką amunicyjną waży
ponad 80 kg – za lepsze rozwiązanie ucho-
dzi montowanie Mk 19 na obrotnicach po-
jazdów. Wtedy potrzebny jest odpowied-
ni adapter. W armii amerykańskiej gra-
natnik ten można zobaczyć m.in. na sa-
mochodach HMMWV czy lekkim pojeź-
dzie pancernym M1117 Guardian. O wa-
lorach Mk19 świadczy najlepiej to, że na-
dal jest produkowany.
Do Afganistanu trafią też karabinki
i minikarabinki Beryl z celownikami ho-
lograficznymi. Są one najnowszą odmia-
ną celowników kolimatorowych. Mają
wbudowane układy elektroniczne, które
pozwalają zmieniać kształt siatki celow-
niczej i jej jasność. Jednak wymaga to
zasilania z baterii. W celowniku hologra-
ficznym istnieje również możliwość re-
gulowania położenia znaku celownicze-
go. Dzięki celownikowi holograficzne-
mu zwiększa się zarówno szybkość, jak
i precyzja strzału do 200 m. Umożliwia
AFGANISTAN
| |
on prowadzenie skutecznego ognia w wa-
runkach słabego oświetlenia. W latach
2006–2007 ogłoszone były w Polsce
przetargi na dostawę celowników HWS,
model 552.A65/1 AA Optical Sight, pro-
dukowanych przez amerykańską firmę
EOTech.
NOWE KAMIZELKI
Do Afganistanu mają trafić nowej ge-
neracji indywidualne środki ochrony.
Strzelcy obsługujący broń na obrotnicach
mają dostać zestawy, w których skład po-
za kamizelką taktyczną i hełmem z przy-
łbicą wchodzą elementy chroniące m.in.
kark, ramiona, przedramiona i dłonie. No-
we modułowe kamizelki dostaną też pie-
churzy. W obu przypadkach całe zestawy
zapewniają ochronę przed pociskami i od-
łamkami w klasie 2. Dodatkowo klatkę
piersiową osłaniają płyty balistyczne, któ-
re wytrzymują trafienie pociskiem prze-
ciwpancerno-zapalającym kal. 7,62 mm.
Oczywiście wraz kamizelkami mają być
dostarczone też nowe hełmy.
Wśród sprzętu, który ma zostać wysła-
ny do Afganistanu, są kolejne lekkie prze-
nośne wykrywacze min. Bardzo oczeki-
wane są też zestawy torujące. 
tadeusz.wróbel@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 9
WYDARZENIA ZAPIS
Spotkanie
o tarczy
iemal trzy godziny trwało
spotkanie premiera
Donalda Tuska i ministra obro-
ny narodowej Bogdana Klicha
z mieszkańcami Słupska po-
święcone instalacji elementów
amerykańskiego strategiczne-
go systemu obrony antyrakieto-
wej w Redzikowie.
Zgromadzeni pytali, dlaczego
na jej lokalizację wybrano ich
okolicę. Obawiają się, czy baza
nie zwiększy zagrożenia dla re-
gionu i nie odstraszy turystów.
Szef rządu przekonywał słupsz-
czan, że dzięki porozumieniu
o budowie wyrzutni amerykań-
skich antyrakiet wzrośnie bez-
pieczeństwo Polski na pozio-
mie strategicznym. Powiedział,
że podczas negocjacji zależało
mu, aby Polska miała realne
gwarancje, a nie tylko na pa-
pierze, jak w 1939 r. Mówił, że
ostatecznie do zawarcia umo-
wy przekonało go przyjęcie
przez Amerykanów warunku
zaangażowania materialnego
w bezpieczeństwo naszego te-
rytorium innego niż sama baza
antyrakiet. Podkreślał, że
uczestnictwo w przedsięwzię-
ciu, jakim jest instalacja tarczy,
bardziej oddala groźbę ataku
na Polskę niż przybliża. Przy
czym minister Klich zauważył:
– Każdy z tych punktów, w któ-
rych znajdują się instalacje
wojskowe, a są one rozsiane
po całej Polsce, może być po-
tencjalnym celem agresji, gdy-
by do niej doszło.
Mieszkańcy dociekali, czy ich
region może liczyć na rekom-
pensaty. Przekazali m.in. trzy
teczki z petycją w sprawie prze-
budowy drogi krajowej nr 6 na
odcinku Słupsk–Gdańsk
z 15 tys. podpisów. Jeszcze
przed spotkaniem premier Tusk
mówił, że jego zdaniem realne
jest przejęcie przez rząd prze-
budowy drogi ze Słupska do
Ustki i połączenie jej z drogą
krajową Szczecin–Gdańsk. (tw)
10 Polska Zbrojna
Minister obrony Bogdan Klich 29 sierpnia odwiedził wać żadnych zobowiązań ter-
krakowskie Muzeum AK. Podczas spotkania poinformował, minowych, jeżeli nie będę miał
że możliwe jest objęcie placówki kuratelą MON. pewności, że przedstawiany
przez dyrekcję placówki kalen-
darz planów będzie utrzymany
– zaznaczył minister.
Adam Rąpalski zapewnił mi-
nistra, że wkrótce muzeum
MAGDALENA KOWALSKA-SĘDEK
otrzyma zgodę na budowę
i wówczas dyrekcja wystąpi
o dotację z funduszy Unii Eu-
ropejskiej. Planuje, że otwarcie
placówki nastąpi we wrześniu
2009 r., w przypadającą wów-
czas 70. rocznicę powstania Ar-
mii Krajowej. Jednak marsza-
Muzeum na rocznicę łek województwa małopolskie-
go Marek Nawara wątpi, aby
udało się dotrzymać tego termi-
B ogdan Klich, minister
obrony narodowej, spo-
tkał się z przewodniczącym
mi na tym, aby inwestycja pro-
wadzona w Muzeum AK była
porównywalna z największymi
nu ze względu na duże opóź-
nienie w przyznaniu zgody na
budowę. Kolejnym problemem
Rady Muzeum Armii Krajo- tego typu przedsięwzięciami jest również to, że teren, na któ-
wej Kazimierzem Barczy- w Polsce – na przykład z tą na rym miałoby powstać Muzeum
kiem, z kombatantami wcho- Westerplatte. Jeżeli zostaną Armii Krajowej, należy do
dzącymi w skład rady oraz z dy- spełnione odpowiednie warun- Agencji Mienia Wojskowego
rektorem muzeum Adamem ki formalne, chciałbym, aby od tylko w 20 proc., pozostałe te-
Rąpalskim. W spotkaniu 2010 r. Muzeum AK funkcjo- reny są zaś własnością prywat-
uczestniczyli także: radca mini- nowało jako oddział terenowy nego inwestora. Szef resortu
stra gen. broni Mieczysław Bie- Muzeum Wojska Polskiego. podkreślał, że dopóki nie zosta-
niek, dowódca 2 KZ gen. dyw. Jest to najważniejszy projekt hi- nie odblokowana przestrzeń in-
Edward Gruszka, marszałek storyczny, jaki będzie prowa- westycyjna dla Muzeum AK,
województwa małopolskiego dzić MON w najbliższym cza- nie jest możliwe przejęcie pla-
Marek Nawara, a także pro- sie – powiedział na spotkaniu. cówki pod opiekę MON. Na
jektant nowego gmachu mu- Minister poinformował rów- spotkaniu dyskutowano o tym,
zeum Ryszard Jurkowski. nież, że warunkiem przejścia jakie warunki można zapropo-
Spotkanie w Muzeum AK muzeum pod kuratelę MON nować prywatnej spółce, aby
zorganizowano na prośbę mini- wraz z wszelkimi konsekwen- odstąpiła od zajmowanego te-
stra Klicha, który chciał dowie- cjami finansowymi i organiza- renu. Zgromadzeni zastanawia-
dzieć się, na jakim etapie są pra- cyjnymi jest zakończenie prac li się również, czy istnieje moż-
ce związane z odnową mu- budowlanych. – Dopiero wów- liwość zamiany terenów pry-
zeum. Szef resortu poinformo- czas MON może przejąć Mu- watnego inwestora na inną
wał, że możliwe jest objęcie pla- zeum AK jako oddział Mu- zbędną dla sił zbrojnych nieru-
cówki kuratelą MON. – Zależy zeum WP. Nie mogę podejmo- chomość wojskową. (mks)
CZAD: W GOTOWOŚCI
W TYM MIESIĄCU POLSKI KONTYNGENT w Abeche. Postanowiono zatem przeładować sprzęt na
WOJSKOWY W MISJI EUFOR W CZADZIE OSIĄ- samochody wojskowe. Zapytany o sytuację w rejonie
GNIE PEŁNĄ GOTOWOŚĆ OPERACYJNĄ. odpowiedzialności naszego kontyngentu mjr Hauzer
Teraz w bazie w Iribie są rozstawiane kontenery miesz- ocenił, że problemem jak dotąd nie są rebelianci tylko
kalne. Na miejscu jest też już większość sprzętu. bandyci, którzy atakują konwoje organizacji humanitar-
– Z punktu widzenia logistycznego to jedna z najtrud- nych. Przestępcy nie tylko rabują środki pomocy dla
niejszych naszych misji w historii – stwierdził uchodźców i przesiedleńców, ale też mordują i gwałcą
mjr Cezary Klimczak, specjalista Oddziału Logistyki personel tych organizacji.
w Dowództwie Operacyjnym Sił Zbrojnych. Podczas W najbliższym czasie powinno odlecieć do Czadu
przerzutu sprzętu z portu w Kamerunie – jak podkreślił 150 ostatnich żołnierzy PKW. Jednocześnie powróci
mjr Klimczak – nie odnotowano rozgrabiania transpor- stamtąd około 40 saperów, którzy razem z Francuzami
tów, z czym mieliśmy do czynienia w Pakistanie. Nie zbudowali od podstaw naszą bazę w Iribie. Poza
obyło się jednak bez drobnych uszkodzeń. – Pora desz- Polakami przebywać będzie w niej 115 członków misji
czowa nas oszczędziła – powiedział „PZ” o rejonie Iriny ONZ oraz kilkunastu chorwackich żołnierzy.
mjr Tomasz Hauzer, koordynator PKW Czad Kilkudziesięciu Polaków plus trzy śmigłowce, które sta-
w Dowództwie Operacyjnym. Dalej na południe było nowią część wielonarodowego batalionu lotniczego
znacznie trudniej. Poważny problem pojawił się pod- EUFOR, stacjonuje w Abeche. Tam też znajduje się
czas ostatniego konwoju, gdyż lokalne władze wprowa- Dowództwo Sił, w którym jest trzech naszych sztabow-
dziły z powodu opadów zakaz poruszania się samocho- ców. Dwaj inni pełnią służbę na zapasowym stanowi-
dów cywilnych. Ciężarówki miejscowej firmy utknęły sku dowodzenia w stolicy Czadu Ndżamenie. (tw)
nr 36/2008
Stanowisko dowodzenia naziemnymi środkami obrony powietrznej
| | zmienia się w sposób
3|| WOJSKO | | | acji powietrznej
| (położenie | celu – odległość
| | strefy |ognia i wysokość, kurs ce-
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
WSZYSTKO
ZAPIS FORUM | NAO...
SYTUACJA POWIETRZNA
Podejmowanie| decyzji dotyczących
CELOWNIKU
zwalczania
BLTr
dynamiczny.
| PORADY |jestPO SŁUŻBIE |lu,HISTORIA
celów powietrznych prędkość|celu) oraz możliwości
od
MILITARIA | ŚWIAT | PRASA | KULISY | TO I OWO
środków ogniowych (obszar pokrycia
procesem, w którym występuje ogromny deficyt czasu. Obiekt powietrzny ogniem, kąt kursowy, gotowość rakiet, liczbę posiadanych), a także obowiązu-
przemieszcza się z dużą szybkością, naziemne środki obrony powietrznej jące priorytety działań (kierunki obrony, kierunki natarcia przeciwnika, posiada-
mogą operować w ograniczonym fragmencie przestrzeni powietrznej i pod- ne uprawnienia), rekomendują oficerowi odpowiedzialnemu za strzelanie decy-
jęcie decyzji wymaga kalkulacji czasowo-przestrzennych. Problem jest jesz- zję o wyborze środka ogniowego. Obiekt SDP-20 ma możliwość komunikacji ze
cze bardziej złożony, gdy występuje konieczność jednoczesnego oddziały- swoim otoczeniem, wykorzystując dwie możliwości:
wania na wiele obiektów powietrznych i mamy do dyspozycji wiele przeciw- • Współpracę poprzez sieć rozległą typu WAN o nazwie OP-NET. Sieć WAN jest
lotniczych zestawów rakietowych rozmieszczonych na chronionym obsza- siecią IP, do wymiany informacji wykorzystywane są struktury danych, których
rze. Te przesłanki zdecydowały o podjęciu decyzji o automatyzacji proce- treść jest zgodna z odpowiednimi depeszami typu J i typu M stosowanymi
sów na stanowisku dowodzenia OPL. Prace nad obiektami automatyzacji w natowskich protokołach LINK-11B i LINK-16. To rozwiązanie zapewnia, że
dedykowanymi wojskom OPL były prowadzone przez Przemysłowy Instytut obiekt może stosować wszystkie procedury operacyjne związane z tymi proto-
Telekomunikacji SA w ramach tematu PRZELOT-SAMOC. W efekcie po- kołami, a wykorzystuje niezawodną sieć łączności.
wstał obiekt SDP-20 przeznaczony do pracy na SD OPL organizowanym • Współpracę poprzez standardowe interfejsy LINK-11B. Zapewnia to pracę
przez brygadę rakietową oraz obiekty SDP-10 dedykowane dla SD dywizjo- w strukturach natowskich – współpracę z natowskim stanowiskiem dowodze-
nów rakietowych KRUG i NEWA. nia i natowskimi dywizjonami rakietowymi (np. z zestawem Patriot).
Obiekt SDP-20 odpowiada w strukturze dowodzenia NATO stanowisku
SAMOC (ang. Surface to Air Missile Operations Centre). Wspomaga rozwią-
zywanie wielu zadań stanowiska OPL. Do najważniejszych należą:
• Planowanie ugrupowania wojsk OPL (organizacja tzw. Klastra). Wojska
OPL dostają zadanie pokrycia ogniem pewnego fragmentu przestrzeni po-
wietrznej zwanego strefą MEZ (ang. Missile Engagement Zone). Obiekt
umożliwia odbiór i interpretację rozkazu bojowego przełożonych, zaprojek-
towanie rozmieszczenia podporządkowanych zestawów rakietowych tak,
aby w maksymalny sposób zapewnić pokrycie ogniem wyznaczonej strefy
(modelowanie pokrycia na podstawie mapy cyfrowej i możliwości zesta-
wów rakietowych), wspomaga organizację przemieszczenia jednostek Moduł
ogniowych i zapewnia meldowanie o gotowości bojowej i bieżących możli- przetwarzania
wościach pokrycia ogniem. dokumentów
• Kierowanie ogniem podporządkowanych jednostek ogniowych.
Obiekt zapewnia możliwość pracy w systemie scentralizowanym
MTF/ADatP-3
– zwalcza cele wskazane przez przełożonego, lub zdecentralizowa-
nym, gdy posiada uprawnienia zwalczania celów powietrznych w ob-
szarze odpowiedzialności. Kierowanie ogniem opiera się na informa- Edytor danych o jednostkach
cji o sytuacji powietrznej RAP (ang. Recognised Air Picture), którą
obiekt odbiera z Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania oraz ze sta-
cji radiolokacyjnych własnych wchodzących w skład ugrupowania.
Zadaniem obiektu jest między innymi udostępnianie informacji Moduł kierowania walką
z własnych radarów do opracowania RAP-u. W obiekcie zaimple-
mentowano algorytmy oceny zagrożenia i rekomendacji celów do
zwalczania, które, biorąc pod uwagę wiele aspektów realnej sytu- Moduł planowania rozmieszczenia

OBIEKT SDP-20 jest mobilny. W jego skład wchodzi pięć wozów bo-
jowych – dwie kabiny kierowania walką i trzy kabiny operacyjne.
Rozwiązanie to pozwala na pracę dwupołożeniową, co zapewnia
możliwość dwuetapowego manewru połową składu. Konstrukcja
obiektu jest bardzo nowoczesna, wykorzystano najnowszą technikę
informatyczną, architektura jest otwarta, modułowa, skalowalna,
przez co obiekt jest podatny na rozwój, a to jest bardzo istotne przy
planowanym wieloletnim wykorzystaniu w pracy bojowej.
Najważniejsze zalety obiektu SDP-20 leżą w jego możliwościach
funkcjonalnych. Nie byłoby możliwości opracowania oprogramowa-
nia tego obiektu bez bliskiej współpracy Przemysłowego Instytutu
Telekomunikacji SA z Szefostwem OPL Sił powietrznych, którego
oficerowie są inicjatorami wielu rozwiązań. Dzięki swoim możliwo-
ściom obiekt ma szanse być szlagierem eksportowym PIT.

nr 36/2008 Polska Zbrojna 11

AAAAAAA AAAAAAAA

12 Polska Zbrojna nr 36/2008

 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE|
PO SŁUŻBIE
Włodzimierz
Kaleta
Zaproszenie do koszar
Jeśli nawet w ciągu najbliższego roku czy dwóch lat trafi do armii mniej kandydatów, niż to zakładają
sztabowe plany, to i tak liczba profesjonalistów w wojsku będzie większa, niż obecnie.
najbliższych la-
tach musimy przy-
jąć do armii 42 tys.
żołnierzy ochotni-
ków – powiedział
niedawno w jednej
ze stacji radiowych Bogdan Klich, mini-
ster obrony narodowej. Wątpiący w pomyśl-
ność profesjonalizacji mieli kolejną okazję
do przypomnienia swoich argumentów.
– Zabraknie chętnych do służby – powta-
rzali. Tyle co nadterminowy (1,7–1,8 tys.
zł. brutto) – bez większej fatygi – można
dziś zarobić w cywilu. Także inne służby
mundurowe poszukują chętnych do pracy
i płacą nawet więcej. Obecnie policjant na
starcie ma ok. 2,5 tys. zł. O fachowców sta-
ra się też wiele krajowych firm. Do tego
zarobkami kusi zagranica.
– Nic dziwnego, że nie ma ochotników
do munduru. Płace są na tyle niskie, że co-
raz więcej wojskowych porzuca służbę.
Zwolnienia przybrały tak dużą skalę, że
z pewnością skomplikują dodatkowo pla-
ny profesjonalizacji – oceniają sceptycy.
Dane Departamentu Kadr MON wydają
się to potwierdzać. Prognozy na 2007 r. za-
kładały zwolnienie 2 600 żołnierzy zawo-
dowych. Odeszło 4 538. MON jednak
nr 36/2008
||
| |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO
uspokaja. Liczby te nie świadczą o „rady-
kalnym wzroście zwolnień”. Nie odbiega-
ją bowiem od tzw. średniorocznych wiel-
kości zwolnień mieszczących się w ostat-
nich kilku latach w przedziale od 3 do 6
proc. ogólnego stanu kadry zawodowej.
MAŁO NAS
Jest faktem, że wcześniejsze emerytury
i niskie uposażenia spowodowały, że w pol-
skiej armii brakuje ok. 12 tys. zawodowych
żołnierzy. Sytuację pogarsza to, że wakaty
w jednostkach kumulują się na najniższych
stanowiskach, najważniejszych dla szkole-
nia i wykonywania zadań bojowych: pod-
oficerów i szeregowych.
Wbrew intencjom sceptyków, braki ka-
drowe to dodatkowy argument przemawia-
jący za jak najszybszą profesjonalizacją.
Według danych MON siły zbrojne liczą
obecnie ok. 150 tys. żołnierzy. Taki jest
stan ewidencyjny armii na papierze (148
tys. etatów). W praktyce już od dwóch lat
zadania militarne wykonuje armia nieli-
cząca nawet 125 tys. karabinów. Przy
czym nadal trzech żołnierzy na pięciu (ok.
48 tys.) jest werbowanych z poboru. Trud-
no uznać ich za profesjonalistów. Kiedy
1 lipca 2005 r. wprowadzono dziewięcio-
|| || |
US DOD
EKSPERT
Gen. bryg. w st.
spocz. Waldemar
Czarnecki,
b. szef Zespołu ds.
Profesjonalizacji SZ:
– Profesjonalizacja pozwoli na uzupeł-
nienie personalnych „dziur” w niektó-
rych pododdziałach. Wreszcie będzie
można wysyłać na misje zwarte, zgrane
jednostki. Przygotowane do wykonywa-
nia swoich zadań uniwersalnie, łącznie
z pełnym zapleczem logistycznym,
a także zabezpieczeniem powietrznym,
bo przecież w Afganistanie nie ma
dróg. Profesjonalizacja pozwoli na
stworzenie oddziałów o takich struktu-
rach. Nie trzeba będzie tworzyć kompa-
nii czy grup bojowych, zlepiając je z żoł-
nierzy z kilku czy kilkunastu formacji.
Po powrocie do kraju i rozjechaniu się
do jednostek, w których wcześniej słu-
żyli, po pewnym czasie zapominają
o doświadczeniach zdobytych podczas
misji. Gdyby służyli w pododdziale,
z którym wykonywali zadania poza gra-
nicami kraju, utrwalaliby zdobyte nawy-
ki i doświadczenia podczas szkoleń.
Polska Zbrojna 13
AAAAAAA
FORUM PROFESJONALIZACJA
AAAAAAAA
Prawo
dla profesjonalizacji
D la sprawnego wykonania przedsięwzięć
związanych z przyśpieszeniem profesjo-
nalizacji MON podjął szereg działań o cha-
rakterze prawno-organizacyjnym. Między in-
nymi już w grudniu 2007 r. dokonano oceny
stanu SZ z uwzględnieniem ich ukompleto-
wania, wyposażenia, struktury organizacyj-
nej i stanów osobowych oraz wykonywanych
zadań. Ocena ta stała się podstawą określe-
nia wstępnych kierunków działania. Z koń-
cem 2007 r. podjęto również prace nad
przygotowaniem rządowego „Programu pro-
fesjonalizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej na lata 2008–2010”, który został
przyjęty 5 sierpnia br.
W lutym br. opracowano zasadnicze założe-
nia profesjonalizacji, które po uzyskaniu ak-
ceptacji szefa resortu obrony zostały przeka-
zane w postaci tez do sił zbrojnych. Aby za-
pewnić koordynację zadań związanych
z tworzeniem armii zawodowej, rozszerzono
US DOD
zakres kompetencji sekretarza stanu MON
o te zagadnienia. Począwszy od lutego br.,
przyjęto zasadę, że rozliczanie z zadań
w tym zakresie jest stałym punktem posze-
rzonego kierownictwa MON w każdym mie-
siącu. Dotychczas przygotowano i wprowa-
dzono takie m.in. dokumenty, jak decyzja
MON w sprawie przedsięwzięć zapewniają-
cych sprawną realizację procesu profesjona-
lizacji, określająca zadania niezbędne do
wykonania oraz wskazująca wykonawców
odpowiedzialnych za ich wykonanie
(nr 767/MON z 14 lutego 2008 r.), w spra-
wie powołania Zespołu Monitorującego
Proces Profesjonalizacji SZ. Zespół, którego
przewodniczącym jest sekretarz stanu
w MON ds. społecznych i profesjonalizacji,
stanowi organ doradczy ministra obrony
w tych sprawach. Wypracowuje rozwiązania
i wskazuje kierunki działań (nr 74/MON
z 15 lutego 2008 r.).
Równie ważny jest dokument z 24 czerwca
br. w sprawie opracowania „Programu roz-
woju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
w latach 2009–2018” oraz planów dziedzi-
nowych, funkcjonalnych i specjalistycznych.
Określa on terminy oraz odpowiedzialnych
za opracowanie poszczególnych planów. Na
jego podstawie przystąpiono do opracowa-
nia dokumentu precyzującego i uszczegóło-
wiającego zadania wynikające z rządowego
„Programu Profesjonalizacji Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej na lata
2006–2010. Podjęto działania związane
z wypracowaniem nowego modelu szkolenia
żołnierzy zawodowych oraz wypracowano za-
łożenia budżetowe dotyczące finansowania
profesjonalizacji.
14 Polska Zbrojna
Wojsko zdecydowanie
wyraźniej odczułoby wzrost
szeregowych zawodowych,
gdyby wprowadziło
regionalny nabór
do jednostek
miesięczną zasadniczą służbę wojskową,
sztabowcy mówili wprost, że szkoleni w tak
krótkim okresie żołnierze będą mogli peł-
nić jedynie tzw. funkcje proste. Mogą być
strzelcami, wartownikami, kucharzami, ale
nie specjalistami obsługującymi coraz no-
wocześniejszy sprzęt. Ten oddano w ręce
zawodowców lub żołnierzy nadtermino-
wych. Szybko też zrezygnowano z wysyła-
nia na misje żołnierzy zasadniczej służby
wojskowej pełnionej nadterminowo.
Ciężar gotowości operacyjnej w armi
spoczywa faktycznie na ponad 70 tys. za-
wodowców wykonujących zadania zwią-
zane z obronnoscią kraju oraz ze służbą
w zagranicznych kontyngentach. Zawie-
szenie poboru niczego nie zmieni. Popra-
wić tę sytuację może jedynie profesjoali-
zacja. Bez względu na to, jak wielu kandy-
datów zdecyduje sie na włożenie mundu-
ru, zawsze w koszarach żołnierzy zawodo-
wych będzie więcej, niż obecnie. To zaś
oznacza zdjęcie części obowiązków z bar-
ków służących obecnie profesjonalistów.
ARMIA PEŁNA ZACHĘT
Wojsko stara się, aby ochotników do
służby w korpusie szeregowych zawodo-
wych było jak najwięcej. – Armia musi na-
uczyć się mechanizmów, które pozwolą jej
działać tak, jak każde przedsiębiorstwo re-
krutujące pracowników na wolnym rynku
pracy – mówił Czesław Piątas, sekretarz
stanu w MON, podczas konferencji praso-
wej poświęconej profesjonalizacji.
– W armii nie zatrudnią się wysokiej kla-
sy fachowcy, jeśli ich zarobki i służba nie
będą atrakcyjne – przyznaje Janusz Ze-
mke (SLD), przewodniczący sejmowej
Komisji Obrony Narodowej. Jego zda-
niem trzeba też stworzyć zachęty dla żoł-
nierzy, by nie odchodzili ze służby po
15 latach, kiedy tylko uzyskają prawo do
częściowej emerytury.
MON już od dłuższego czasu przygoto-
wuje zachęty materialne dla przyszłych
oraz będących w służbie żołnierzy. Magne-
sem przyciągającym do munduru miała
być m.in. podwyżka uposażenia zasadni-
czego średnio o ok. 13 proc., przy czym
najwyższe podwyżki (16–19 proc.) prze-
widziano dla podoficerów i szeregowych
zawodowych. Motywacyjny charakter mia-
ła sześćsetzłotowa podwyżka dla nadter-
minowych i zapowiedź kolejnej (500 zł)
w przyszłym roku, a także wiele innych sta-
łych dodatków.
Chętnych do koszar przyciągnąć ma rów-
nież możliwość dofinansowania szerego-
wym wynajmu mieszkania, na co pozwo-
li nowa ustawa o zakwaterowaniu, nad któ-
rą kończą się prace. Ważnym argumentem
ma być też planowane zwiększenie w ko-
lejnych latach tzw. mnożnika kwoty bazo-
wej uposażeń. Im jest on wyższy, tym ka-
dra więcej zarabia. Środki zarezerwowane
na ten cel w budżecie MON pozwolą na
jego podniesienie w 2009 r. do 2,60 (obec-
nie 2,48).
To wszystko, włącznie z niespotykaną
w przeszłości w wojsku akcją propagando-
wą powinno spowodować wzrost liczby
ochotników do służby zawodowej. Według
specjalistów Departamentu Kadr już obec-
nr 36/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY |
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO | | || || |
EKSPERT

Płk Anatol
Tichoniuk,
przewodniczący
Konwentu Dziekanów
Korpusu Oficerów WP:
– Od 1 stycznia br. uproszczono zasady
przyjmowania żołnierzy zawodowych do
nowego korpusu. Teraz o przyjęciu kan-
dydatów decyduje dowódca jednostki na

MARIAN KLUCZYŃSKI
CIĘŻAR GOTOWOŚCI OPERACYJNEJ W ARMII
spoczywa faktycznie na ponad 70 tys. zawodow-
ców wykonujących zadania związane z obronno-
ścią kraju oraz ze służbą w zagranicznych kon-
tyngentach. Zawieszenie poboru niczego nie
zmieni. Poprawić tę sytuację może jedynie profe-
sjoalizacja. Bez względu na to, jak wielu kandy-
datów zdecyduje sie na założenie munduru, za-
wsze w koszarach żołnierzy zawodowych będzie
więcej, niż obecnie. To zaś oznacza zdjęcie przy-
najmniej części obowiązków z barków służących
obecnie profesjonalistów.
stanowisku służbowym pułkownika,
a nie jak wcześniej szef SGWP. Takie roz-
wiązanie powinno sprzyjać sprawniejsze-
mu przyjmowaniu ochotników do armii.
Wiele jednostek organizuje samodziel-
nie, współpracując z regionalnymi me-
diami, nabór ochotników do armii. I to
z powodzeniem. Naborowi sprzyjać też
powinny przygotowane tzw. dwie małe
nowelizacje ustaw: o powszechnym obo-
wiązku obrony i o służbie wojskowej żoł-
nierzy zawodowych. Określają one m.in.
kryteria pozwalające na rozszerzenie na-
boru do służby w korpusie szeregowych
zawodowych.

nie w mniejszych miejscowościach, zwłasz-
cza na wschodzie kraju, liczba chętnych do
korpusu szeregowych zawodowych rośnie.
– Na pytanie, czy mamy ochotników do ar-
mii odpowiadam – mamy. Najwięcej z tzw.
ściany wschodniej, mniej z dużych miast,
najmniej z Warszawy – przekonywał dzien-
nikarzy wiceminister Czesław Piątas pod-
czas wspomnianej konferencji.
SŁUŻBA BLIŻEJ DOMU
W Lublinie zgłosiło się do służby już
ok. 1 tys. chętnych. Podobnie jest w wielu
innych rejonach kraju. W WSzW w Szcze-
cinie oraz podległych komendach odnoto-
wano 650 chętnych. Do niektórych WKU
zgłasza się o połowę więcej kandydatów,
niż w analogicznych miesiącach ub.r.
W WKU w Ostródzie mają dziennie pię-
ciu–sześciu ochotników. W warszawskich
WKU odnotowano, jak dotąd, zaledwie kil-
kunastu chętnych, za to w Ciechanowie ob-
liczyli, że zainteresowanych służbą jest ok.
10 proc. osób więcej, niż przed rokiem.
Jednak z oceną, w jakim stopniu powio-
dła się kampania przekonywania młodych
ludzi do służby w armii, trzeba będzie za-
czekać do jesieni. Dopiero co skończyły
się wakacje. Większość młodzieży wypo-
czywała. Wiele osób dopiero po powrocie
do domów zacznie zastanawiać się nad wy-
borem zawodu. Część zdecyduje się, być
może, na naukę w szkołach wojskowych.
Nie wiadomo też, ilu żołnierzy z poboru
zamieni służbę zasadniczą na nadtermino-
wą. Niektórzy poborowi zgłaszają się do
armii na ochotnika.
– Spośród 800 osób wcielonych w lip-
cu do jednostek prawie jedną trzecią sta-
nowili ochotnicy, którzy deklarowali chęć
związania się z wojskiem. A będziemy
jeszcze uzupełniać jednostki poborowy-
mi w listopadzie i grudniu – mówi płk
Bogdan Rolicki, zastępca komendanta
WSzW w Bydgoszczy.
Wojsko zdecydowanie wyraźniej odczu-
łoby wzrost szeregowych zawodowych,
gdyby wprowadziło regionalny nabór do
jednostek. – Mielibyśmy o wiele więcej
kandydatów do służby, gdyby w pobliskich
jednostkach były etaty dla szeregowych za-
wodowych. Niestety, wciąż ich nie ma.
Chętni do założenia munduru chcieliby słu-
żyć blisko domu, a nie na drugim końcu
Polski – deklarują w WKU w Lublinie.
Mszczą się obecnie dawne koncepcje do-
tyczące wpływu miejsca służby na dyscy-
plinę. Zakładano, że żołnierz skierowany
do jednostki położonej jak najdalej od do-
mu nie będzie uciekał na lewizny. Kiedy
okazało się, że pomysł się nie sprawdza,
próbowano wrócić do wcieleń regional-
nych, ale na przeszkodzie stanęła zbyt ma-
ła liczba specjalistów, których można było
wcielić do wojska. Do tzw. jednostek pierw-
szej kolejności użycia ściągano zatem po-
borowych z całego kraju.
W 2004 r., po utworzeniu korpusu sze-
regowych zawodowych, werbunek żołnie-
rzy zaczęto prowadzić również w ten spo-
sób. Efekty nie były najlepsze. Okazało się,
że żołnierze nadterminowi, bo oni stano-
wili (i stanowią do dziś) główną bazę na-
boru do tego korpusu, nie chcieli opusz-
czać jednostek, w których służyli (mieli tu
rodziny, często mieszkanie). Problemy so-
cjalno-bytowe, związane z życiem na dwa
domy czy z daleka od rodziny, okazywały
się często ważniejsze nawet od wyższego
stanowiska w innej, oddalonej jednostce.
Aby zwiększyć liczbę kandydatów, armia
wprowadziła możliwość werbowania do
korpusu rezerwistów. Gros nowo przyjętych
do służby stanowili mieszkańcy regionu, na
którego terenie znajdowała się jednostka.
Tych jednak było zbyt mało jak na potrze-
by armii, a rezerwiści z oddalonych miej-
scowości do jednostek położonych gdzieś
daleko w Polsce raczej się nie palili.
Z dużym prawdopodobieństwem moż-
na przyjąć, że wielu wartościowych dla
wojska ochotników czeka z założeniem
munduru do czasu, aż w jednostce położo-
nej niedaleko ich miejsca zamieszkania zo-
staną wprowadzone etaty dla zawodowców.
Jest jeszcze dostatecznie dużo czasu na po-
dział etatów szeregowych zawodowych le-
piej odzwierciedlający zainteresowania
kandydatów jednostkami, w których chcie-
liby służyć.
Jeśli, mimo wprowadzonych zmian
organizacyjnych oraz zachęt material-
nych, ochotników na szeregowych zawo-
dowych będzie zbyt mało, dobrym pomy-
słem, oprócz kolejnych planowanych pod-
wyżek uposażenia czy dodatków, może
okazać się uruchomienie naboru do armii
poborowych, ale tylko ochotników, któ-
rzy zdecydują się związać przyszłość
z wojskiem. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 36/2008 Polska Zbrojna 15

AAAAAAA
NA CELOWNIKU
AAAAAAAA
Co jest groźniejsze dla bezpieczeń-
stwa lotów: usterkowość sprzętu czy
błędy ludzkie?
– Błąd człowieka jest najczęściej no-
towaną przyczyną „poważnych” zdarzeń
lotniczych. Tak w Polsce, jak i na świe-
cie. Dlatego w bezpieczeństwie lotów
kładzie się duży nacisk na to, by dzia-
łalność służb BL nie skupiała się wy-
łącznie na badaniu zdarzeń lotniczych,
ale na działaniach wyprzedzających.
Chodzi głównie o tworzenie progra-
mów pozwalających identyfikować za-
grożenia. W naszych przepisach kwa-
lifikacje „zależne od personelu” ro-
zumiane są jako zależne od persone-
lu jednostki lotniczej, czyli nie
uwzględnia się w nich błędów czło-
wieka popełnionych np. w fazie
konstruowania statku powietrzne-
go na etapie jego produkcji albo
remontu. A przecież i tu czynnik
ludzki wpływa na liczbę zdarzeń.
Dlatego rozważam możliwość
zmiany części przepisów za- Rozmowa z PŁK. PIL.
wartych w „Instrukcji BL Lot-
nictwa SZRP”.
MIROSŁAWEM
)
WSKI (2

W raportach opisujących
GROCHOWSKIM, szefem
Inspektoratu MON
LASKO

przyczyny wypadków wid-

nieje zapis: „niewłaściwy
PIOTR

montaż; niewłaściwy re- ds. Bezpieczeństwa Lotów

Nie ma zmiłuj
mont przez zakład z po-

wodu wybrania niewłaściwej techno-
logii, wprowadzenia nieodpowiednich
zmian konstrukcyjnych lub użycia
niewłaściwych materiałów”. Remon-
ty wykonują wojskowe zakłady lotni-
cze. Jeden z nich ma w przyszłości za-
jąć się F-16. Co Pan na to?
– Trudno mi oceniać jakość remon-
tów statków powietrznych czy silników.
Jednak faktycznie, ostatnio notujemy
wzrost liczby zdarzeń w tej kategorii.
Na szczęście przyczyny „fabryczne” czy
„remont” rzadko powodują wypadki
ciężkie. Dotyczą raczej lżejszych wy-
padków lub incydentów. Sądzę, że w in-
spektoracie przyczyniamy się do popra-
wy tej sytuacji. Na przykład w 2007 r.
pojawiły się kłopoty z silnikami TW-3
[w śmigłowcach zza wschodniej grani-
cy – przyp. P.L.]. Urwały się w nich ło-
patki sprężarki. Dzięki naszym stara-
niom wstrzymano eksploatację 15 ta-
kich silników (kilku w Iraku). Potem na-
stąpiła burza mózgów i dzięki temu opra-
cowaliśmy zalecenia, które sprawiły, że
sytuacja się poprawiła. Okazało się, że
zakład remontowy montował łopatki,
które dostarczał pośrednik. Nie było też
w zakładzie skutecznej procedury wery-
fikacji łopatek. Teraz to zmieniono. Choć
nie rozumiem, jak można nie kupować
łopatek wprost od producenta.
Zdarzało się, że urywały się łopatki
turbiny w silniku AŁ-21 samolotu
Su-22. Doprowadziliśmy do przywró-
cenia kontaktów między polskim za-
kładem a zakładem remontowym na
Ukrainie, gdzie kupiono wdrożone na-
stępnie nowe biuletyny techniczne
umożliwiające przeprowadzanie dodat-
kowych przeglądów i weryfikację ło-
patek turbiny. Jak widać działamy kon-
sekwentnie, czym pomagamy także na-
szemu przemysłowi.
Na co powinni zwracać uwagę piloci
i dowódcy, wysyłający ich na loty?
– Każdy lot jest inny i nawet najprost-
szy może okazać się tragiczny. Dlatego
zawsze należy być przygotowanym na
zagrożenia, jakie mogą się pojawić. Za-
leży mi na wprowadzeniu nowego ele-
mentu związanego z zarządzaniem ry-
zykiem – sprawdzonej w innych kra-
jach karty oceny ryzyka. W nowych po-
prawkach do „Regulaminu lotów” po-
jęcia „zarządzanie ryzykiem” oraz
„identyfikacja zagrożeń bezpieczeń-
stwa lotów” już się pojawią. Na razie
będzie to odesłanie do, użyję robocze-
go tytułu, „Metodyki szacowania ryzy-
ka w szkoleniu lotniczym”, którą po-
wołany zespół powinien stworzyć na
podstawie przepisów szkolenia lotni-
czego i bezpieczeństwa lotów oraz za-
sad dowodzenia, uwzględniając specy-
fikę poszczególnych rodzajów sił zbroj-

16 Polska Zbrojna nr 36/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU |
CELOWNIKU WOJSKO KULISY
PORADY PORADY|
PO SŁUŻBIE ||
nych i eksploatowanego
przez nie sprzętu.
Co zmienią karty oceny
ryzyka?
– W greckiej eskadrze,
która eksploatuje ten sam co
my typ F-16 (Block 52+),
w kartach podaje się m.in.
dane dotyczące ograniczeń sa-
molotu w planowanym zada-
niu, przygotowania i odpoczyn-
ku załogi czy ograniczeń w wa-
runkach atmosferycznych. To
sam pilot, oceniając stopień przy-
gotowania do misji, wskazuje
w karcie obszary zagrożeń. Licz-
ba uzyskanych punktów decyduje,
czy ryzyko w zadaniu jest duże,
średnie czy małe. Kartę podpisuje
dowódca, dysponując pełnym obra-
zem stopnia przygotowania załogi do
lotu i występujących zagrożeń.
Czy sytuacja w Polsce odbiega od
bezpieczeństwa lotów w innych pań-
stwach?
– Nie. Liczba wypadków ciężkich
u nas i na świecie maleje w stosunku do
ilości wykonywanych lotów.
Gdzie notuje się najwięcej zdarzeń
lotniczych: w Siłach Powietrznych,
Marynarce Wojennej czy Wojskach
Lądowych?
– To zależy od liczby wylatanych go-
dzin i eksploatowanych statków po-
wietrznych. Wiadomo, że gdzie nalot
jest większy, tam częściej może wystą-
pić zdarzenie lotnicze. Dlatego stanu
bezpieczeństwa lotów nie określa się
wprost liczbą wypadków, a współczyn-
nikiem wypadków. Ustala się go, dzieląc
liczbę wypadków przez liczbę wylata-
nych godzin i mnożąc uzyskany wynik
przez 100 000. W Polsce najwięcej na-
lotu wykonują SP, ale to nie znaczy, że
jest tam najgorzej. My stan bezpieczeń-
stwa lotów w poszczególnych rodzajach
sił zbrojnych oceniamy na podstawie
współczynnika wypadków ciężkich.
Od wielu lat akurat w MW sytuacja
jest najlepsza. Nie notujemy tam zda-
rzeń typu ciężkiego.
– Ale z roku na roku niepokojąco ma-
leje nalot lotnictwa morskiego. Z kolei
WL wykazują większe wahania współ-
czynnika wypadków ciężkich, jednak
jego średnie wartości pięcioletnie nadal
wykazują tendencję malejącą. Ocenę
stanu bezpieczeństwa lotów inspektorat
przeprowadza na początku każdego ro-
ku i przedstawia ją szefowi SGWP.
nr 36/2008
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
Rok 2007 był bardzo udany, bo w żad-
nym rodzaju sił zbrojnych nie odno-
towaliśmy wypadku z kategorii cięż-
kiej (katastrofy, awarii czy poważne-
go uszkodzenia ciała).
– Niestety, styczniowa katastrofa
C-295M nie pozostanie bez wpływu na
statystykę roku 2008. Jednak dopiero
wnioski, jakie zostaną wyciągnięte z tej
tragedii, będą miały decydujący wpływ
na ocenę stanu bezpieczeństwa lotów
w SP. Statystyka jest tylko wstępem do
przeprowadzenia dobrej analizy.
Czy możemy być spokojni, że podob-
na katastrofa, z tych samych powo-
dów, już się nie powtórzy?
– W Siłach Powietrznych katastrofę
w Mirosławcu nazywa się nie jedną,
a dwudziestoma tragediami... To szcze-
ra prawda. Obnażyła ona także inną
prawdę – że wiele spraw dotyczących
spójności przepisów, wycofywania ar-
Każdy lot jest
inny i nawet
ten najprostszy
może okazać
się tragiczny
chaicznych dokumentów czy braku
szkolenia kontrolerów w certyfikowa-
nych ośrodkach załatwiano zbyt wolno
lub wcale. Moim zdaniem ta tragedia
nie była skutkiem zaniedbań ostatniego
roku. Pośrednio to efekt wielu lat prze-
obrażeń w Wojsku Polskim i lotnictwie,
począwszy od wielokrotnych zmian
struktur, przez wprowadzenie nowej
ustawy pragmatycznej – jej skutki szcze-
gólnie boleśnie odczuwa personel służ-
by inżynieryjno-lotniczej – po zmiany
przepisów mieszkaniowych włącznie.
W efekcie wielu doświadczonych żoł-
nierzy odeszło ze służby, co doprowa-
dziło do powstania tzw. luki pokolenio-
wej, której skutki lotnictwo zawsze od-
czuwa najboleśniej.
Jak bardzo niezależny jest inspekto-
rat? Większość pracowników, tak jak
Pan, wywodzi się przecież z Sił Po-
wietrznych, a piloci to wasi koledzy.
Czy nie czujecie przy badaniu wypad-
ków nacisku z ich strony, żebyście nie
obarczali winą kolegów, że zaniedba-
li obowiązki?
– Nie ma zmiłuj. Inaczej nasza praca
nie miałaby sensu. Jeżeli nie zidentyfi-
| |
||
|| |
kowalibyśmy źródła problemu, to nie
wypracowalibyśmy dobrych zaleceń
profilaktycznych. Mój poprzednik ma-
wiał, że prawda zawsze sama się obro-
ni, ja jestem tego samego zdania. Prę-
dzej czy później ktoś, kto brał udział
w zdarzeniu, zrozumie, że efekty na-
szej pracy mają chronić następnych lot-
ników przed powtarzaniem tych sa-
mych błędów.
Chcemy jednak iść dalej i spowodo-
wać umieszczenie w ustawie „Prawo lot-
nicze” zapisu o ochronie prawnej da-
nych bezpieczeństwa lotów. To powin-
no zachęcać lotników do współpracy
z nami, szczególnie podczas badania
zdarzeń lotniczych. Zresztą w zapropo-
nowanym przez naszą stronę wspólnym
oświadczeniu wieńczącym majową, eu-
ropejską konferencję BL w Krakowie,
delegacje wszystkich 27 krajów – człon-
ków Komitetu Bezpieczeństwa Lotów
Lotnictwa Wojskowego Europy – opo-
wiedziały się za koniecznością przyję-
cia zapisów zawartych w załączniku E,
aneksu 13 Konwencji Chicagowskiej,
o ochronie prawnej danych bezpieczeń-
stwa lotów.
Czy zatem możecie wpłynąć na to, by
zwierzchnie dowództwa nie rozlicza-
ły eskadr za zaistniałe małe zdarze-
nia lotnicze?
– To kolejny temat, który w świado-
mości dowódców powinien się zmienić.
Jeżeli wykrywamy dużą liczbę zdarzeń
mniejszej wagi, co chroni nas przed zda-
rzeniami poważnymi, dowodzimy
o szczelności systemu BL. Myślę, że ta
wartość jest cenniejsza od jakiejkolwiek
statystyki. Skoro to człowiek jest naj-
słabszym ogniwem, najwięcej pracy po-
święcić trzeba właśnie jemu. Istota ba-
dania zdarzenia lotniczego nie leży
w szukaniu winnych, karaniu czy rozli-
czaniu za popełnione błędy. Jej celem
jest dotarcie do przyczyny i opracowa-
nie trafnych wskazań profilaktycznych.
Czego sobie i służbie BL życzę. 
Rozmawiał
Piotr Laskowski
Polska Zbrojna 17
AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO PROBLEM
AAAAAAAA
Minął rok od dramatycznego zdarzenia pod Nangar Khel, gdzie od ognia polskich żołnierzy
zginęli afgańscy cywile. Zbliża się również proces sądowy w tej sprawie. Będzie to niezwykle
ważne wydarzenie nie tylko dla wojska, ale dla całego państwa.
Doktryna komasacji
ydarzenie to przesądzi
nie tylko o winie bądź
braku winy oskarżo-
nych żołnierzy, ale
z pewnością dostarczy
także wielu wniosków dotyczących zasad
i sposobów użycia wojska w operacjach
międzynarodowych o charakterze wojen-
nym. Już dzisiaj widać, że jednym z naj-
ważniejszych systemowych wniosków jest
potrzeba pilnego opracowania i przyjęcia
strategii udziału sił zbrojnych w operacjach
międzynarodowych. Ustanowienie takiej
strategii proponowałem jeszcze w ubiegłym
roku, zanim doszło do tragedii pod Nangar
Khel. Dobrze, że trwają nad nią prace.
STRATEGIA OPERACYJNA
Taka strategia musi – po pierwsze
– określić interesy i cele strategiczne nasze-
go udziału w misjach i operacjach między-
narodowych, aby dać podstawy do ustale-
nia priorytetów i przez to zminimalizować
doraźność i przypadkowość decyzji poli-
tycznych o angażowaniu się w takie działa-
nia. Gdybyśmy mieli strategię operacyjną,
to zapewne uniknęlibyśmy sytuacji, że zu-
pełnie niespodziewanie priorytet misyjny
„ulokował się nam” akurat w Afganistanie,
gdzie nie mamy żadnych bezpośrednich in-
teresów i trudno sobie wyobrazić, aby to się
zmieniło w przyszłości,.
Po drugie – strategia operacyjna musi
określić czytelnie warunki udziału w ope-
racjach, aby było jasne, które są operacja-
mi pokojowymi, które kryzysowymi, a któ-
18 Polska Zbrojna
S TA N I S Ł AW KOZ I E J
re wojennymi, i wobec których powinny być Po czwarte – strategia ta musi także
zastosowane szczególne procedury decy- określić kierunki wieloletniej transforma-
zyjne. Wyspecyfikowanie możliwych wa- cji sił zbrojnych potrzebne z punktu widze-
runków politycznych, ekonomicznych, spo- nia przyszłościowych zadań i warunków
łecznych, wojskowych i innych powinno operacyjnych.
umożliwić przygotowanie państwowego
planu operacyjnego zapewniającego osią- CZY POWSTAJE KASTA?
ganie nie tylko militarnych, ale także po- Niewątpliwie priorytetami są szybka
zamilitarnych efektów zaangażowania profesjonalizacja wojska i wyprzedzająca
wojskowego. Nie wolno w przyszłości do- modernizacja techniczna (strategia prze-
puścić do powtórki sytuacji z Iraku, gdzie skoku generacyjnego). To powinno zapo-
sami (nie zwalajmy winy na Ameryka- biec takiej sytuacji, że na misje wysyłamy
nów!) zaprzepaściliśmy szanse korzyści po- często tych samych żołnierzy w krótkich
zamilitarnych. odstępach czasu, bez zagwarantowania
Po trzecie – potrzebne jest ustalenie stra- okresu odpoczynku niezbędnego na „reha-
tegicznych zasad użycia i działania sił zbroj- bilitację pooperacyjną”. Prowadzi to do nie-
nych, aby maksymalizować
efekty ogólnopaństwowe i mi-
Priorytetami są zbyt korzystnego kształtowa-
nia się w wojsku kasty „misjo-
nimalizować takie negatywne szybka narzy” – o szczególnym sty-
przypadki, z jakimi mieliśmy lu bycia, życia, zachowania się
do czynienia właśnie w Afga- profesjonalizacja bojowego itp.
nistanie, gdzie nasze podod- i wyprzedzająca Wyprzedzająca moderniza-
działy zostały w sposób roz- cja techniczna powinna zapo-
proszony wtopione w struktu- modernizacja biec wysyłaniu żołnierzy na
ry amerykańskie. misje, a zwłaszcza operacje
techniczna
Ten ostatni błąd zaowocował wojenne, z niedostosowanym
m.in. koniecznością stosowania przez pol- do konkretnych potrzeb operacyjnych
skich żołnierzy amerykańskiej doktryny sprzętem: słabo opancerzonymi pojazda-
wojny przeciwpartyzanckiej (przeciwpow- mi, niewystarczającymi środkami rozpo-
stańczej), z którą tam mamy do czynienia znania, rozklekotanymi moździerzami czy
w praktyce. Nie ulega wątpliwości, że jeże- przestarzałą amunicją. Zamiast tego żoł-
li chcemy być nadal aktywni w tego typu nierze powinni zawczasu dysponować
sytuacjach kryzysowych i wojennych, to np. zdalnie sterowanymi lądowymi robo-
musimy wypracować i przyjąć własną dok- tami, rozpoznawczymi i uderzeniowymi
trynę takich operacji oraz szkolić wojsko powietrznymi środkami bezpilotowymi,
w jej stosowaniu. bronią precyzyjną, środkami obrony elek-
nr 36/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE
tronicznej („cyberobrony”), wojny infor-
macyjnej.
Duże środki budżetowe, jakie są niezbęd-
ne, aby sprostać tego typu priorytetowym
wymaganiom jakościowym, można wygo-
spodarować tylko kosztem zmniejszenia
wielkości sił zbrojnych. Oznacza to w prak-
tyce redukcję wszystkich zasobów ilościo-
wych wojska – nie tylko stanów osobo-
wych, ale w jeszcze większym stopniu tak-
że zasobów pozaosobowych, całego ma-
jątku trwałego i ruchomego, przy jedno-
czesnej komasacji tych zasobów, które po-
zostają. Istotą komasacji powinno być, pro-
porcjonalnie większe niż redukcja stanów
osobowych, zmniejszenie liczby garnizo-
nów i stopniowe zamienianie tradycyjne-
go garnizonowego systemu dyslokacji woj-
ska systemem bazowym, czyli rozmiesz-
czaniem go w dużych bazach w pobliżu
ośrodków poligonowych.
NOWA PRAKTYKA DOWODZENIA
Warunki operacji międzynarodowych,
ukazane wyraźnie na przykładzie misji
w Afganistanie, wymagają także istotnej
jakościowej transformacji systemu kiero-
wania i dowodzenia siłami zbrojnymi na
poziomie strategicznym. Nie ma sensu
utrzymywanie przestarzałego systemu opar-
tego na „głównodowodzącej” roli szefa
nr 35/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO ||
Sztabu Generalnego WP (wywodzącej się
u nas z okresu wprowadzania tzw. cywilnej
kontroli nad siłami zbrojnymi i zakończo-
nego ustanowieniem, dziwnej dzisiaj,
względnej równowagi prawnej między cy-
wilnym ministrem obrony i najwyższym
rangą dowódcą wojskowym).
Wszędzie w świecie ukształtowała się już
nowa praktyka dowodzenia w misjach mię-
dzynarodowych, którą można nazwać do-
wodzeniem polityczno-operacyjnym. Każ-
dy minister obrony, czy chce, czy nie chce,
musi zajmować się bezpośrednio niekiedy
nawet bardzo szczegółowymi kwestiami
operacyjnymi. Musi też mieć możliwość
jak najwcześniejszego i wielostronnego
wglądu we wszelkie aspekty operacji, jak
choćby takie, z którymi mieliśmy do czy-
nienia pod Nangar Khel. Nie może tego
czynić tylko za pośrednictwem „główno-
dowodzącego”, do czego w istocie obligu-
je go obecne prawo.
Dlatego konieczne jest „przybliżenie” do-
wodzenia operacyjnego do ministra obro-
ny narodowej. Na poziomie strategicznym
oznacza to w praktyce potrzebę podporząd-
kowania Dowództwa Operacyjnego wprost
ministrowi obrony, przed którym powinno
ono bezpośrednio odpowiadać za prowa-
dzenie operacji. Jednocześnie dzięki temu
szef Sztabu Generalnego nie musiałby zaj-
|| |
mować się codziennie drobiazgami bieżą-
cymi i operacyjnymi, a mógłby uzyskać
więcej czasu i możliwości skoncentrowania
się na swojej głównej roli, czyli planowaniu
strategicznym i doradztwie strategicznym
dla najważniejszych decydentów politycz-
nych w dziedzinie obronnej (z korzyścią dla
jakości tego doradztwa).
Aby to osiągnąć, konieczne jest przepro-
wadzenie kompleksowej reformy systemu
kierowania i dowodzenia, zakładającej opar-
cie go na strukturach połączonych oraz
skonsolidowanie wokół trzech podstawo-
wych funkcji: planowania strategicznego
(Sztab Generalny), dowodzenia bazowego
(codziennego – Wspólne Dowództwo Ro-
dzajów Sił Zbrojnych) i dowodzenia opera-
cyjnego (Naczelne Dowództwo Operacyj-
ne), przy jednoczesnym spłaszczeniu struk-
tury dowodzenia. Dla wprowadzenia takich
zmian konieczna jest stosowna nowelizacja
ustawy o urzędzie ministra obrony narodo-
wej i ustawy o powszechnym obowiązku
obrony. Prace takie należałoby rozpocząć
jak najszybciej. 
Prof. dr hab. Stanisław Koziej,
generał brygady w stanie spoczynku,
były wiceminister obrony narodowej
Powyższym tekstem zapraszamy
do dyskusji na tematy w nim poruszone.
Polska Zbrojna 19
AAAAAAA SZKOLENIE
WOJSKO AAAAAAAA
Armia przygotowuje do działań coraz lepiej
wyszkolonych strzelców wyborowych i snajperów.
Niestety, zdarza się, że dowódcy na misjach
nie bardzo wiedzą, jak wykorzystywać
ich umiejętności.
BOGUSŁAW POLITOWSKI

STRZELCY
NIE ZAWSZE WYBO
Po raz pierwszy podczas przygotowań
do misji zagranicznych strzelcy wyborowi
mogli doskonalić umiejętności na specjal-
nie zorganizowanym kursie. Od początku
drugiej dekady sierpnia w 17 Wielkopol-
skiej Brygadzie Zmechanizowanej trwało
szkolenie strzelców przygotowujących się
do czwartej zmiany afgańskiej i drugiej
PKW Czad. Warto podkreślić, że tym ra-
zem Wojska Lądowe szkoliły specjalistów
własnymi siłami, wykorzystując instrukto-
rów z międzyrzeckiej brygady, bez anga-
żowania, jak dotąd, instruktorów z policyj-
nych grup antyterrorystycznych.
Kurs, mimo że krótki (trwał zaledwie
dwa tygodnie), może zwiastować poważ-
ne podejście do sprawy szkolenia snajpe-
rów w naszej armii. Jak mówią instrukto-
rzy, być może kolejnym krokiem będzie
utworzenie wreszcie w Międzyrzeczu
szkoły snajperów, o której mówi się od daw-
na, a której ciągle nie ma.
SNAJPERSKIE ABECADŁO
W kursie uczestniczyło 13 żołnierzy.
Sześciu z 12 Dywizji Zmechanizowanej,
pięciu z 16 Dywizji Zmechanizowanej oraz
dwóch przygotowujących się na wyjazd do
Czadu z drugą zmianą z 10 Brygady Ka-
walerii Pancernej. W opinii kierownika
kursu kpt. Wojciecha Jagielskiego, po-
zytywne było to, że na szkolenie nie przy-
jechali ludzie przypadkowi, z łapanki, lecz
strzelcy, którzy z broni wyborowej już
strzelali i o snajperce mieli jakieś pojęcie.
Zajęcia rozpoczęły się oczywiście od teo-
rii. Uczestnicy brali udział w wykładach
na temat balistyki, zasad strzelania oraz
prowadzenia obserwacji i rozpoznania.
Poznawali dokładną budowę swojej bro-
ni – karabinka TRG-21/22 SAKO oraz
wielkokalibrowego karabinu wyborowe-
go TOR 12,7 mm. Wszyscy kursanci
otrzymali dzienniki strzelań, gdzie zapi-
sywali wyniki każdego użycia broni, uło-
żenie pocisków w tarczy, użyte nastawy
celownika oraz informacje na temat ci-
śnienia atmosferycznego, siły wiatru i je-
go kierunku, temperatury i odległości do
celu, a także wiele innych. Prowadzenie
takiej snajperskiej dokumentacji było
szczególnie ważne podczas przystrzeliwa-
nia broni oraz późniejszej nauki samodziel-
nego dokonywania niezbędnych korekt
w trakcie działań.
Kolejne dni były wypełnione zajęciami
praktycznymi na strzelnicy piechoty wę-
drzyńskiego poligonu. Zaczęto metodycz-
nie od testowania (przystrzeliwania) kara-
binków na różnych odległościach, rozpo-
czynając od stu metrów. Dopiero po nie-
zbędnych korektach w ustawieniu przy-
rządów celowniczych strzelcy mogli wy-
konywać zadania ogniowe na nieznanych
odległościach. Jak zaznaczył kierownik
szkolenia, podczas przystrzeliwania bro-
ni na odległości stu metrów dopiero sku-
pienie pocisków w tarczy, które można
przykryć monetą pięciozłotową, może
być przepustką do strzelań na dalsze od-
ległości i gwarancją, że snajper zadania
wykona.
Dodatkowo kursanci strzelali z pistoletu
wojskowego oraz karabinka szturmowe-
go. Przygotowywali się także z zakresu
terenoznawstwa, pracowali z mapą, buso-
lą i GPS-em. Uczeni byli taktyki specjal-
nej, psychologii oraz działań antysnaj-
perskich.
PRAKTYKA CZYNI MISTRZA
Prowadzący zajęcia mieli wystarczającą
ilość amunicji do każdego typu broni, co
zdarza się nie tak często. Instruktorzy
z 17 Brygady, jako doskonali praktycy
w snajperskiej specjalności, dbali jednak,
aby każdy strzał wnosił do szkolenia kon-

20 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Od początku
drugiej dekady sierpnia
w 17 Wielkopolskiej
Brygadzie Zmechanizowanej
trwało szkolenie strzelców
przygotowujących się do
czwartej zmiany afgańskiej
i drugiej PKW Czad
OROWI
kretne efekty. Adepci strzelania precyzyj-
nego doskonale to rozumieli.
Kpr. Krzysztof Giczewski na kurs
przyjechał z 15 Brygady Zmechanizowa-
nej z Giżycka. Jest tam dowódcą sekcji
strzelców wyborowych. Przygotowuje się
do udziału w swojej pierwszej misji wo-
jennej w Afganistanie. Był już raz w Sy-
rii, ale tych dwóch wyjazdów wcale nie
można porównywać. Jako strzelec SWD
został kiedyś skierowany na kurs do cen-
trum szkolenia w Poznaniu. Od pół roku
ma karabinek SAKO. Podczas pobytu jed-
nostki na poligonie, owszem, strzelał czę-
sto. Podczas zajęć w garnizonie takich
możliwości już nie ma. Jednak nawet na
poligonie strzelał tylko do blachy (figury
bojowe). Robił to celnie, ale na figurze bo-
jowej nikt nie sprawdza skupienia. Liczy
się tylko to, aby blacha opadła. Snajper
nigdy nie wiedział, gdzie układają się
pociski.
Na kursie w Poznaniu kapral przystrze-
lał swoją broń na 300 metrów. Precyzyj-
nego trafiania na dalsze odległości nikt
już go nie uczył.
– Na kursie w Poznaniu dowiedziałem
się dużo o strzelaniu. Jednak to, co zoba-
czyłem tutaj, co potrafią instruktorzy,
nr 36/2008
| |
BOGUSŁAW POLITOWSKI (5)
przeszło moje oczekiwania. Oni byli już
na różnych misjach. Miesiącami pracowa-
li z bronią wyborową. Ich wiedza prak-
tyczna jest olbrzymia. W Poznaniu in-
struktorzy nie byli źli, znali teorię, ale chy-
ba nie mieli okazji sprawdzić jej w prak-
tyce – wyjaśnia podoficer. – Bardzo waż-
ne, że tutejsi instruktorzy nie traktują nas
z góry, że swoją wiedzą chcą się z nami
dzielić, i potrafią to robić.
BEZ WYBORU
Instruktorzy kursu nie są na etatach.
Czekają na nie, łudząc się cały czas, że
przy ich brygadzie w Miedzyrzeczu po-
wstanie wreszcie zapowiadana głośno
szkoła snajperów. Swoim doświadcze-
niem bojowym z kursantami dzielili się
chętnie. Oni najlepiej wiedzą, jak duże
znaczenie podczas akcji bojowej w Afga-
nistanie może mieć celny ogień z karabin-
ka wyborowego.
Niestety, z wojny w Afganistanie ma-
ją także złe doświadczenia. Podczas
pierwszej zmiany niektórzy dowódcy nie
chcieli lub nie bardzo umieli wykorzy-
stywać ich umiejętności. Oni chcieli
uczestniczyć w patrolach, osłaniać swo-
ich kolegów w akcjach. Zadań bojowych
|
| | | |
PODCZAS przystrzeliwania broni na odległości stu
metrów skupienie pocisków w tarczy, które można
przykryć monetą pięciozłotową, może być dopiero
przepustką do strzelań na dalsze odległości i gwa-
rancją, że snajper zadania wykona
było jednak dla nich stanowczo za mało.
Zamiast tego pełnili przeróżne służby.
Wykonywali często zupełnie niezrozu-
miałe zadania.
Nie mieli wyboru. Po którymś z kolei
zadaniu polegającym na pilnowaniu miej-
scowych cywilów zatrudnionych przy
opróżnianiu toalet w bazie, kilku z nich
zaczęło zbyt głośno protestować. Nie wy-
szło im to na dobre. Dwóch w trakcie trwa-
nia zmiany karnie odesłano do kraju.
Właśnie owa wydalona z misji dwójka
strzelców wygrała niedawno zawody na
najlepszych snajperów Wojsk Lądowych.
Byli nie do pokonania. Wygrali, po czym
złożyli wypowiedzenia. Odeszli do cywi-
la, ale jak wieść niesie, niedawno znów
powrócili do armii. Mówi się, że obecnie
pracują w Siłach Powietrznych w służbie
ochrony pewnego lotniska. Ale czy to jest
dobre miejsce dla najlepszych?
Kurs się zakończył. Jego uczestnicy
zdobyli bardzo dużą wiedzę i sporo no-
wych umiejętności. Teraz już od dowód-
ców zespołów bojowych na misji będzie
zależało, czy dobrze wykorzystają spraw-
ność snajperów. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 21
AAAAAAA MISJE
WOJSKO AAAAAAAA
Dozbrajanie misji
Wojsko robi wszystko, aby zwiększyć bezpieczeństwo naszych żołnierzy w Afganistanie.
Czwarta zmiana kontyngentu otrzyma dodatkowe uzbrojenie i sprzęt. Bezpieczeństwo
ma też poprawić reorganizacja pododdziałów.
raz z czwartą zmia-
ną do Afganistanu
polecą artylerzyści
z czterema samo-
bieżnymi armato-
haubicami kalibru
152 mm Dana. Po dwie w każdej bazie, bę-
dą mogły udzielać szybkiego wsparcia
ogniowego grupom operującym w terenie.
Ważące ponad 23 tony działa są zdolne do
strzelania na odległość 20 kilometrów, wy-
ZADANIA PSÓW to m.in. przeszukiwanie
podejrzanych budynków i pomieszczeń.
korzystując różne typy amunicji – odłam-
kowo-burzącą, przeciwbetonową i prze-
ciwpancerną. Gdy będą w gotowości bojo-
wej, od wezwania ognia do jego otwarcia
miną zaledwie dwie minuty. Tak błyska-
wicznie pomocy ogniowej zaatakowane-
mu poza bazą patrolowi nie jest w stanie
udzielić nikt inny.
Wiele robi się także dla poprawienia bez-
pieczeństwa związanego z zagrożeniem
minowym. Zmieniono etatową strukturę
kontyngentu. Wraz z czwartą zmianą na
misję afgańską poleci też więcej saperów.
Zdalnie do pułapki
Dotąd w składzie naszych kontyngen-
tów w Afganistanie były patrole rozmino-
wania. Podlegały one dowódcom kompa-
nii. Saperzy brali udział w patrolach,
22 Polska Zbrojna
BOGUSŁAW POLITOWSKI
w sprawdzeniach dróg marszu i innych
działaniach. Żaden patrol nie dysponował
jednak specjalistycznym sprzętem ciężkim.
Czwarta zmiana PKW w Afganistanie bę-
dzie pod tym względem nieco inna. Obec-
ne zespoły bojowe zmienią nazwę na zgru-
powania bojowe, a każdy z nich zostanie
wzmocniony jedną grupą inżynieryjną
podlegającą dowódcy zgrupowania.
Taka grupa składać się będzie z dwóch
plutonów, w sumie 35 żołnierzy. Pierwszy
TRAŁ BOŻENA oczyszcza teren z min podczas powiększania bazy lub przeszukiwania newralgicznych punktów
rozkrusza lub detonuje.
– inżynieryjny – wyposażony zostanie
w sprzęt ciężki: spycharko-ładowarkę, ko-
parkę, uniwersalną maszynę inżynieryjną,
pług do odśnieżania, sprężarkę i elektrow-
nię. Jego przeznaczenie to rozbudowa
i utrzymanie dróg, umocnień i innej infra-
struktury bazy. Ważnym wyposażeniem
grupy będzie debiutująca na misji maszy-
na inżynieryjno-drogowa – MID. Ten pol-
skiej produkcji pancerny pojazd na podwo-
ziu gąsienicowym umożliwia wykonywa-
nie rozbudowy fortyfikacyjnej terenu,
przejść w zaporach inżynieryjnych i zabez-
pieczenie inżynieryjno-drogowe. Ma solid-
ny wysięgnik-manipulator. Wymiennym
osprzętem wysięgnika są: łyżka koparko-
wa, chwytak szczękowy o maksymalnym
rozwarciu 1 metra i udźwigu 3 ton oraz spe-
cjalny ząb zrywaka. Dodatkowo maszyna
ma zawiesie linowe o udźwigu 7 ton, urzą-
dzenie spycharkowe, dwie wciągarki i urzą-
dzenie spawalnicze. Za pomocą manipula-
tora będzie można podejmować ciężkie i
niebezpieczne przedmioty, np. miny pułap-
ki wykonane z pocisków artyleryjskich.
Pluton specjalistyczny
Drugi pluton – saperski – będzie miał
bardziej skomplikowaną strukturę. Tworzy
go pięć sekcji. Jedną z nich jest sekcja prze-
wodników psów, składająca się z dowód-
cy, dwóch przewodników oraz dwóch psów
wytresowanych do wyszukiwania materia-
łów wybuchowych. Przygotowanie prze-
wodników i psów odbywało się w ośrodku
tresury Straży Granicznej w Lubaniu. Ca-
ły zespół na co dzień służy w 2 Mazowiec-
kiej Brygadzie Saperów w Kazuniu. Prze-
wodnikami podczas czwartej zmiany będą
sierż. Mirosław Lis z labradorką o imie-
niu Dana oraz plut. Dariusz Miszta
z owczarkiem niemieckim Dorą. Zwierzę-
ta będą pracować na punktach kontrolnych
przy wjeździe do polskich baz. Ich zada-
nia to przeszukiwanie pojazdów, a w razie
konieczności także podejrzanych budyn-
ków i pomieszczeń.
Druga sekcja zajmie się oczyszczaniem
terenu w trakcie patroli i konwojowania
nr 36/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE
(RCT). Ma to być sześciu żołnierzy ze
sprzętem do rozpoznania, wykrywania
oraz oznaczania niebezpiecznych ładun-
ków i terenu. Saperzy tej grupy będą poru-
szali się Rosomakiem, a do akcji wyjdą
m.in. w specjalnym kombinezonie prze-
ciwwybuchowym EOD-9. Oni spędzą naj-
więcej czasu poza bazą w niebezpiecznym
terenie. Od nich bardzo często będzie za-
leżało bezpieczeństwo innych żołnierzy.
Bożena skruszy miny
Kolejną sekcją będzie obsługa trału Bo-
żena przygotowana do oczyszczania tere-
nu z min podczas powiększania bazy lub
przeszukiwania newralgicznych punktów
przy drogach. Zawieszone na grubych łań-
cuchach metalowe końcówki trału potrafią
wgryźć się w grunt na głębokość 25 cm.
Napotkane tam miny trał rozkrusza lub de-
tonuje. Sterowanie samobieżnym urządze-
niem odbywa się z przenośnego pulpitu.
Obecne zespoły
bojowe zmienią nazwę na
zgrupowania bojowe, a każdy
z nich wzmocni jedna grupa
inżynieryjna podlegająca
dowódcy zgrupowania
przy drogach. Napotkane tam miny trał ATUTAMI INSPEKTORA są system kamer i własne oświetlenie, dlatego sterowanie może się odbywać z bezpiecz-
nych i osłoniętych miejsc.
Przy dobrych warunkach terenowych i po-
godowych operator, a będzie nim podczas
czwartej zmiany st. plut. Krzysztof Kieł-
bus, może kierować trałem z odległości na-
wet dwóch kilometrów. Przy bliższych od-
ległościach robi to ze specjalnej kabiny od-
pornej na odłamki. Ma ona w łasne źródło
zasilania, ogrzewanie i klimatyzację.
Ważny element plutonu to sekcja EOD,
czyli obsługa pirotechnicznego robota In-
spektor. To zdalnie kierowane urządzenie
używane będzie do rozpoznania, podej-
mowania lub niszczenia w miejscu podej-
rzanych ładunków. EOD-team będzie wy-
korzystywany doraźnie, na zgłoszenie.
Dowodzić nim ma mł. chor. Paweł Neste-
rowicz.
Robot porusza się na gąsienicach z pręd-
kością 800 metrów na godzinę. Sterowanie
nr 36/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO
odbywa się zdalnie z odległości do 800 me-
trów lub za pomocą kabla o zasięgu 100
metrów. Atutami Inspektora są system ka-
mer i własne oświetlenie, dlatego sterowa-
nie może się odbywać z bezpiecznych
i osłoniętych miejsc. Może on przenosić
podejrzane ładunki o wadze do 60 kg,
a także rozstrzeliwać je z działka wodnego
o potężnym ciśnieniu lub specjalną amuni-
cją, np. glinianą. Potrafi również prześwie-
tlać znalezione przedmioty promieniami
RTG. Niestety, ta zdolność nie jest brana
pod uwagę z racji tego, że w wojsku nikt
nie opracował przepisów na temat dopusz-
czalnej dawki promieniowania, jaka może
być używana przez żołnierzy.
Poza tym robot jest duży i są kłopoty
z jego transportem. W Afganistanie ma być
wożony w specjalnej przyczepce, ciągnię-
tej przez HMMWV. Polski producent urzą-
dzenia wypuścił już na rynek mniejszą
i szybszą jego wersję o nazwie Skaut, któ-
ra bardziej sprawdziłaby się w warunkach
wojennych. Czy jednak armia kupi go na
potrzeby misji, nie wiadomo.
Wyszkolenie i optymizm
Wszyscy członkowie grupy inżynieryj-
nej (poza przewodnikami psów) wywodzą
się z 1 Brzeskiej Brygady Saperów. Więk-
szość jest z jednego pododdziału. Ich do-
tychczasowa wielomiesięczna wspólna
służba może być gwarancją dobrego zgra-
nia na misji w Afganistanie.
Dowódcą grupy inżynieryjnej „A” jest
por. Jacek Prokop. Na misję rusza po raz
pierwszy. Znaczna część jego podwładnych
ma już takie doświadczenia; niektórzy słu-
żyli w pierwszej zmianie afgańskiego
PKW. Zdaniem porucznika, na wyjazd
otrzymali optymalne wyposażenie, jakie
|| || |
mogli sobie życzyć. Mogą zazdrościć
Amerykanom samochodu rozpoznania sa-
perskiego Buffalo, ale służy on wojskowym
pirotechnikom, których nasza armia jesz-
cze nie ma. Dowódca grupy wierzy w wy-
szkolenie i doświadczenie swoich żołnie-
rzy. Jest także optymistą i ma nadzieję, że
będzie sprzyjało im szczęście, bo przy mi-
nach pułapkach jest ono potrzebne nawet
najbardziej doświadczonym specjalistom.
Podczas zgrupowania przygotowawcze-
go na poligonie w Wędrzynie saperzy szko-
lili się najpierw we własnych zespołach pod
okiem specjalistów z macierzystych jedno-
stek. Dowódcą saperów z Brzegu, których
w składzie grupy inżynieryjnej zgrupowa-
nia „A” wyjeżdża najwięcej, był dowódca
batalionu wsparcia inżynieryjnego ppłk
Piotr Bednarczyk. Całość zajęć koordy-
nował mjr Mirosław Pleszak z 12 Bry-
gady Zmechanizowanej, która tworzy
zgrupowanie bojowe „A”. Od 28 sierp-
BOGDAN POLITOWSKI (3)
nia wszystkie zespoły zostaną podpo-
rządkowane dowództwu PKW i rozpocz-
ną zajęcia zgrywające, a następnie we-
zmą udział w ćwiczeniach sprawdzają-
cych „Bagram IV”.
W kraju podjęto więc kolejne kroki, aby
maksymalnie ustrzec uczestników misji
przed zagrożeniem ze strony pułapek za-
stawianych przez terrorystów. Zwiększa-
my liczbę saperów w kontyngencie, wysy-
łamy najnowocześniejszy sprzęt, jakim
dysponujemy. Jeśli dodamy do tego rozsą-
dek, wzmożoną uwagę żołnierzy i odrobi-
nę szczęścia, to można mieć nadzieję, że
zamach podobny do tego, w którym ostat-
nio zginęło trzech saperów z Kazunia, już
się terrorystom nie uda. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 23
AAAAAAA PROBLEMY
WOJSKO AAAAAAAA
SIŁA OBRAZU
Gdy na portalu społecznościowym dla żołnierzy opublikowano zdjęcia ofiar walk w Iraku i Afganistanie,
sprawą zainteresowała się prokuratura wojskowa, by zbadać, czy doszło do znieważenia zwłok.
Choć postępowanie umorzono, w wojsku zastanawiamy się, na ile można sobie pozwolić,
opowiadając o wojnie za pomocą obrazów.
Dziennikarzom, prokuratorom i żandar-
mom twórcy portalu tłumaczyli, że zdjęć
nie opublikowali dla taniej sensacji, ale ku
przestrodze, dla refleksji i zadumy nad tym,
czym jest wojna. – To była próba pokaza-
nia realiów misji wojskowych i warunków,
w jakich służą tam polscy żołnierze. Zdję-
cia to dowód na to, jak ciężka jest ich pra-
ca i jak wielki powinna przez to budzić sza-
cunek. Miałem wątpliwości, czy publiko-
wać fotografie, ale wojna to nie tylko opo-
wiadanie o demokracji, którą się zaprowa-
dza w obcym kraju – mówił mediom Zbi-
gniew Górniak, redaktor portalu.
Wojsko na nie
W odpowiedzi na zamieszczenie zdjęć
wojsko zapowiedziało wydanie instrukcji,
która wprowadzi ograniczenia w fotogra-
fowaniu na misjach. – W czasach, gdy nie-
mal każdy ma telefon komórkowy z wbu-
dowanym fotoaparatem, trudno oczekiwać,
że będzie respektowany całkowity zakaz
fotografowania. Doprowadziłoby to do te-
go, że musielibyśmy pociągać do odpowie-
dzialności każdego żołnierza, który zrobił
zdjęcie z kolegą przy transporterze czy kon-
tenerze. Dlatego myślimy raczej o ograni-
czeniu fotografowania w taki sposób, by
niektóre zdjęcia – na przykład dokumen-
24 Polska Zbrojna
PAULINA GLIŃSKA
tujące wydarzenia dla potrzeb wojska – nie
wydostawały się z kontyngentów – tłuma-
czy ppłk Dariusz Kacperczyk, rzecznik
prasowy Dowództwa Operacyjnego.
W sprawie istotne jest podejście samych
żołnierzy. Oni wiedzą, gdzie jadą, po co,
z czym mogą się spotkać. Skoro są zawo-
dowcami, powinni też wiedzieć, że odpo-
wiadają za swe czyny, a publikacja niektó-
rych zdjęć pociągnie za sobą konsekwen-
US DOD
W ARMII AMERYKAŃSKIEJ na terenach obję-
tych kontrolą wojska obowiązuje całkowita cen-
zura obrazu. Wojsko decyduje, co można poka-
zać opinii publicznej, a czego nie. Żołnierze na-
tomiast mają zakaz przekazywania na zewnątrz
materiałów foto i wideo. Zabronione jest upu-
blicznianie zdjęć martwych żołnierzy amerykań-
skich, a fotoreporterzy muszą mieć specjalne
pozwolenia na pracę. Za złamanie powyższych
reguł grozi imienny zakaz wstępu i zbliżania się
do obiektów wojskowych.
SONDA NA TAK
Portal „Koledzy z wojska”
przeprowadził sondę,
w której postawiono pytanie:
„Czy żołnierzom powinno
się pokazywać okrucieństwo,
jakie ich czeka na wojnie”?
93 procent odpowiadających
uznało, że tak
PAWEŁ KĘPKA/EWA KORSAK
cje. I nie chodzi bynajmniej o ukrywanie
czegokolwiek, ale o zapewnienie osobom
służącym za granicą bezpieczeństwa.
– Upublicznianie takich zdjęć może być
pretekstem do wrogiej propagandy czy ak-
cji odwetowych. Zawsze ktoś może je opu-
blikować w prasie w Iraku czy Afganista-
nie i wykorzystać przeciwko żołnierzom,
tym samym usprawiedliwiając zwiększo-
ną liczbę ataków czy ostrzałów baz. Nie
chcę dramatyzować, ale o takich rzeczach
świadomy żołnierz powinien myśleć za-
wczasu – dodaje ppłk Kacperczyk.
Terapia szokowa
Na forach internetowych „misjonarze”
nie ukrywają, że zdjęcia podobne do za-
mieszczonych na portalu nie są im obce.
Takie fotografie i filmy można bez trudu
znaleźć w internecie. Czemu są towarem
tak chodliwym? Jedni szukali ich przed
wyjazdem na misję, bo chcieli zobaczyć,
z jakimi sytuacjami być może przyjdzie im
się zmierzyć. Drudzy, którzy oglądali zdję-
cia, będąc już poza Polską, w pewien spo-
sób odreagowywali stres. Dla tych, którzy
z misji już wrócili, zdjęcia były powrotem
do Iraku czy Afganistanu. Powrotem, któ-
ry miał ich oswoić ze złymi wspomnienia-
mi. Zdaniem psychologów, takie zachowa-
nr 36/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY |
PO SŁUŻBIE
nia są w pewnym sensie naturalne, bo każ-
dy człowiek na swój sposób radzi sobie
z tym, co widział i przeżył. Jednak okazu-
je się, że efekty są już różne: u kogoś mo-
że pojawić się strach, inny z kolei na tyle
oswoił się z okrucieństwem, że wspomnie-
nia nie będą robiły na nim takiego wraże-
nia. W taki sposób prowadzona jest m.in.
terapia w Klinice Stresu Bojowego w War-
szawie, gdzie stosuje się nowatorskie me-
tody leczenia, wykorzystujące najnowsze
techniki z zakresu wirtualnej rzeczywisto-
ści. Podczas specjalnych seansów żołnie-
rza „przenosi się” do warunków zbliżonych
do tych, w których doznał urazu psychicz-
nego. Aby nie nasilać stresu, przypomina-
ny bodziec jest osłabiony. Powtarzanie se-
ansów działa odczulająco i z upływem cza-
su stępia reakcję stresową. Na podobnej za-
sadzie działa pokazywanie zdjęć czy fil-
mów z wypadków drogowych, które szo-
kując, mają pobudzić wyobraźnię.
Trudno się dziwić, że sprawa zdjęć wy-
wołała dyskusję. To pierwsza publikacja
w polskich mediach, ukazująca maka-
bryczne skutki wojny w regionach, w któ-
rych służą nasi żołnierze. Jedni uznali eks-
ponowanie obrazów zabitych i rannych za
naganne, nieetyczne, niehumanitarne.
W tym przekonaniu utwierdzają ich me-
dioznawcy, których zdaniem każde tego ty-
nr 36/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA
MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO
pu zdjęcie, jeśli już ma być upublicznione,
powinno nieść za sobą jakiś przekaz. To
wyjaśnia zresztą, dlaczego nikt nie „czepia
się” podobnych zdjęć wykonanych w in-
nych, zapalnych miejscach świata, nagra-
dzanych często w prestiżowych konkursach
fotograficznych. Według innych osób, zdję-
cia zamieszczone na portalu nie spełniają
jednak kryteriów dokumentacyjnych, na
które powołują się medioznawcy: nie ma-
ją wyraźnego przesłania, nie wiadomo, kto
jest na zdjęciach i gdzie zostały one zrobio-
ne. Dla jeszcze innych, mimo tych braków,
właśnie takie zdjęcia pokazują prawdziwy
obraz wojny. – Opublikowane zdjęcia nisz-
czą słodką, sielankową wizję misji, pod-
czas której żołnierze rozdają dzieciom cu-
kierki lub otaczają opieką medyczną tu-
bylców – czytamy na Niezależnym Forum
o Wojsku. I kolejna wypowiedź: – Zdję-
cia ukazały się na portalu społecznościo-
wym przeznaczonym dla żołnierzy. Nie
na stronie „Domowego Przedszkola” ani
„Teleranka” (...)
To, że społeczeństwo ma prawo wie-
dzieć, jak od kuchni wyglądają misje, jest
rzeczą bez dyskusji. Pytanie tylko, czy
o tym, że tam giną ludzie, musimy dowia-
dywać się w taki sposób?  służb jeszcze większa. Chciałbym widzieć,
paulina.glinska@redakcjawojskowa.pl
|| || |
Komentarze z NFoW
– Może medialny szum wokół sprawy się
przyda i większość społeczeństwa oraz
decydentów uświadomi sobie, czym na-
prawdę są „stabilizacyjne” misje.
– Zakaz robienia zdjęć? Zakaz rozmawiania
o tym, co się dzieje na misjach? Przecież
masa podobnych zdjęć znajduje się w in-
ternecie na portalach obcojęzycznych.
Wojna jest okrutna, wiąże się z ofiarami,
kalectwem i traumą. W Iraku
i Afganistanie toczą się walki. Jedyne ob-
razy wojny, jakie docierają do odbiorców,
to trochę „malowniczych” wybuchów,
HMMWV, Rosomaki czasem wypalony
wrak albo plama krwi.
– Myślą, że jak zabronią, to tego po prostu
nie będzie? To pobożne życzenia.
– Nie rozumiem o co tyle krzyku, o te parę
zdjęć, które na mnie nie zrobiły większego
wrażenia? Jeśli ktoś jest zainteresowany
„prawdziwym obliczem wojny”, to znajdzie
o wiele drastyczniejsze zdjęcia, nie mó-
wiąc już o filmikach (np. egzekucji w wy-
konaniu talibów). Obejrzenie takich zdjęć
może być szokiem dla dziecka, ale dla do-
rosłej osoby? Nie przesadzajmy.
– Sprawa tych zdjęć to kpina, a reakcja
jak będą egzekwować te zakazy.
Polska Zbrojna 25
XVI MIĘDZYNARODOWY
SALON
PRZEMYSŁU
OBRONNEGO
MSPO to największa w Polsce
wystawa wyposażenia bojowego
dla sił zbrojnych oferowanego
przez krajowe zakłady produkują-
ce dla wojska. To także największa
w kraju prezentacja najnowocze-
śniejszych systemów militarnych
zagranicznych koncernów oraz za-
kładów zbrojeniowych.
Tylko podczas kieleckiego salonu
można będzie obejrzeć wystawę
najnowocześniejszego sprzętu
i uzbrojenia Sił Zbrojnych RP będą-
cego w wyposażeniu polskiej ar-
mii. Po raz pierwszy szerokie grono
zwiedzających targi będzie miało
okazję zobaczyć najnowszy czołg
ZM Bumar CV 90120. Huta
Stalowa Wola zaprezentuje samo-
bieżną 155 mm haubicę Krab, wy-
rzutnię LANGUSTA oraz – po raz
pierwszy – swoją najnowszą pro-
dukcję – 120 mm moździerz
samobieżny.
Salon będzie też rzadką okazją
do zobaczenia z bliska najnow-
szych wersji flagowego produktu
Bumaru – kołowego transportera
opancerzonego Rosomak. Firma
PATRIA pokaże m.in. KTO
Rosomak z moździerzem NEMO.
Interesującą ciekawostką będzie
zapewne poduszkowiec wyprodu-
kowany przez firmę Niewiadów.
Grupa Bumar pokaże także nowe
zestawy rakietowe z modernizowa-
nymi przenośnymi zestawami
przeciwlotniczymi GROM oraz pro-
dukowane w zakładach Bumaru
izraelskie wyrzutnie i pociski
Spike.
Po raz pierwszy pokazany zo-
stanie najnowszy produkt ZM
MESKO powstały we współpracy
z firmą NAMMO – niekierowana
rakieta powietrze–ziemia kalibru
70 mm przeznaczona dla samolo-
tu wielozadaniowego F-16, zmo-
dernizowanego śmigłowca Mi-24,
śmigłowca Sokół BIS, a w przyszło-
ści także dla naziemnej wyrzutni
MLRS.
Swoje najnowsze systemy ra-
kietowe zaprezentują także
Szwedzi, którzy podczas targów
będą organizatorami wiodącej im-
prezy salonu – wystawy narodo-
wej. Osiem szwedzkich firm będzie
prezentować swoje produkty i usłu-
gi w Hali Szwedzkiej. Dodatkowo,
przez wszystkie dni targów, organi-
WYSTAWA NARODOWA SZWECJI
– 08.09.–11.09.2008
XIV MIĘDZYNARODOWE TARGI LOGISTYCZNE LOGISTYKA
– 08.09.–11.09.2008
zowane będą seminaria prezentujące
m.in. osiągnięcia przemysłu obronnego
Szwecji.
Pojazdy bojowe i terenowe pokażą
m.in. BAE Systems, Bofors i Hägglunds.
BAE Systems zaprezentuje m.in. opan-
cerzoną wersję Toyoty Hilum, która wy-
glądem niewiele różni się od cywilnych
wersji tych maszyn. Kupuje je amery-
kańska armia z przeznaczeniem dla żoł-
nierzy w Afganistanie. Chodzi o to, aby
w walkach z talibami używać samocho-
dów nierzucających się w oczy, a dają-
cych ochronę przed ostrzałem z broni
maszynowej. Firmy te zaprezentują rów-
nież systemy artyleryjskie, inteligentną
amunicję i rozwiązania treningowe.
Samochody, m.in. swój najnowszy pro-
dukt – siedmiotonowy samochód opan-
cerzony 4x4 PMV Survivor II, pokaże de-
biutująca na kieleckich targach au-
striacka firma Achleitner. Wóz wyposa-
żony jest m.in. w umieszczone na da-
chu, zdalnie sterowane stanowisko ka-
rabinu maszynowego. Podczas pierw-
szego dnia tragów na stoisku General
Motors D-55 nastąpi również oficjalna
premiera najnowszego produktu
General Motors samochodu osobowego
opel INSIGNIA.
W tym segmencie pojazdów nie za-
braknie również krajowych propozycji.
Przedsiębiorstwo AMZ Kutno zaprezen-
tuje m.in. najnowszą wersję samocho-
du interwencyjno-patrolowego Tur II
opancerzonego według standardów
NATOSTANAG poziom 2 z opcją możli-
wości pogrubienia pancerza do
poziomu 3.
Najnowsze systemy termowizyjne
z kolei pokaże inna szwedzka firma
– FLIR Government Systems. Polscy żoł-
nierze w Iraku i Afganistanie potrzebują
m.in. wyspecjalizowanego sprzętu
optycznego. Podczas targów można bę-
dzie obejrzeć najnowsze gogle, dalmierz
lornetowy DLR-1, lornetki noktowizyjne
oraz systemy kierowania ogniem, m.in.
TARGI KIELCE z kamerami termowizyjnymi produkowa-
08.09.– ne przez Przemysłowe Centrum Optyki.
Uczestnicy targów będą też mieli
–11.09.2008 rzadką możliwość obejrzenia śmigłow-
Tę datę trzeba ców tak renomowanych firm, jak
Sikorsky i Agusta. Można też będzie
zapamiętać. Na tym wziąć udział w seminariach organizowa-
salonie trzeba być nych przez te firmy: Sikorsky (Sala B
1 9 września godz. 12.30) na temat naj-
nowszych produktów tej firmy oraz
Agusta „NH90 – Europejska myśl tech-
niczna dla Polskich Sił Zbrojnych” (Sala
CK2 9 września godz. 14.30).
 | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | |

MARIAN KLUCZYŃSKI
SKAZANI NA ROZŁĄKĘ ANNA POLCYN-RADOMSKA

Liczba orzekanych rozwodów i separacji w Polsce w ostatnich latach

systematycznie wzrasta. Z danych GUS wynika, że w 2000 r. sądy udzieliły
około 43 tys. rozwodów, w 2003 r. – 49 tys., w 2004 r. już 56 tys., w 2005 r.
67,6 tys., w 2006 r. aż 71,9 tys. rozwodów (co stanowi 32,6 proc. małżeństw
zawartych w tym roku!), a w 2007 r. – 85 tys. rozwodów i separacji.
Ostatnio w mediach pojawiła się infor- Jak dotąd nie ma danych na temat
macja, że lawinę rozwodów wywołały wpływu życia w rozłące na funkcjono-
emigracja zarobkowa Polaków i związa- wanie rodzin wojskowych w Polsce. Nie
na z nią rozłąka. Demografowie progno- istnieją konkretne statystyki dotyczące
zują, że rozpadnie się co trzecie „emigra- liczby rozwodów i ich przyczyn wśród
cyjne” małżeństwo. żołnierzy zawodowych. Jednak, doko-
A jak jest pod tym względem w naszej nując pobieżnych nawet obserwacji
armii? Przecież rodziny wojskowe z za- w poszczególnych garnizonach, można
łożenia skazane są na życie w rozłące. przypuszczać, że statystyki te wygląda-
Bycie żołnierzem wiąże się z wyjazda- ją podobnie dramatycznie jak w całym
mi na kilkutygodniowe poligony, kilku- społeczeństwie.
miesięczne kursy, a w ostatnim czasie na
misje poza granicami kraju. Poza tym ze MIEĆ GDZIE WRÓCIĆ
względu na trudną sytuację mieszkanio- Oczywiście sprawność zawodowa żoł-
wą wiele rodzin wojskowych nie ma nierza i sama służba w wojsku istotnie
możliwości zamieszkać razem. Założo- uwarunkowane są jego sytuacją rodzin-
no, że żona i dzieci podporządkują swo- ną. Stabilna sytuacja w rodzinie, poza
je potrzeby i aspiracje wymogom armii, kompetencjami zawodowymi, jest pod-
zrezygnują częściowo z obecności męża/ stawą psychologicznego funkcjonowania
ojca, w dodatku udzielą mu moralnego żołnierza, zwłaszcza gdy pełni on służ-
wsparcia w wypełnianiu obowiązków bę w ekstremalnych warunkach. Jak
wynikających z wezwania do służby. stwierdził Wiktor Bater w „Męskiej rze-
czy” – „żeby móc jeździć na wojnę, trze-
ba mieć dokąd z niej wracać”. Wyniki
badań pokazują, że prawidłowe relacje
w rodzinie nie tylko odgrywają kluczo-
wą rolę w procesie adaptacji do warun-
ków misji, ale i po powrocie z niej. Poza
tym w znacznym stopniu chronią przed
wystąpieniem objawów PTSD.
ŁATWO O ROZCZAROWANIE
Do głównych funkcji rodziny zalicza
się: prokreację, przygotowanie dzieci do
życia w społeczeństwie, ich wychowanie
i pielęgnowanie, zapewnienie bezpie-
czeństwa fizycznego i emocjonalnego
członkom rodziny, przekazanie potom-
stwu wartości i postaw ważnych dla ro-
dziny, prowadzenie gospodarstwa domo-
wego. Rodzina wojskowa spełnia takie
same funkcje i podlega takim samym pra-
wom. Z powodu częstych okresów roz-
łąki nie wszystkie te funkcje w ogóle mo- 

nr 36/2008 Polska Zbrojna 27

WOJSKO PROBLEMY
gą być spełnione (np. funkcja prokreacyj-
na), a realizację większości z nich mu-
szą przejąć na siebie żony, które zostają
z dziećmi. Jest to trudne, czasem nawet
niewykonalne zadanie, i stanowi ogrom-
ne obciążenie fizyczne oraz psychiczne.
Żony żołnierzy nie dość, że muszą przy-
zwyczaić się do częstych nieobecności
męża w domu, to jeszcze oczekuje się od
nich poświęcenia większości swego cza-
su i energii. Bywa, że muszą zrezygno-
wać z siebie, z własnych aspiracji zawo-
dowych. Nie wszystkie z nich, biorąc ślub
z żołnierzem, uświadamiają to sobie.
W takiej sytuacji łatwo o rozczarowanie,
bo bycie żoną mężczyzny noszącego
mundur nie jest prostą sprawą.
W przypadku rodzin żołnierzy pełnią-
cych służbę w rejonie konfliktów zbroj-
nych obciążenie psychiczne staje się nie-
współmiernie większe, gdyż do typo-
wych problemów, dotyczących codzien-
nego funkcjonowania rodziny w sytu-
acji rozłąki, dochodzi jeszcze stres zwią-
zany z ciągłą obawą o zdrowie i życie
męża i ojca.
ROLA KOBIET, ROLA MĘŻCZYZN
Duży wpływ na to, jak obecnie pro-
sperują rodziny, ma fakt, że w ostatnich
dziesięcioleciach znacznie zmieniło się
KAROLINA PRYMLEWICZ

społeczne funkcjonowanie kobiet. Doty-

czy to również żon żołnierzy. Dziś już,
na ogół, nie aprobuje się poglądów, że
miejsce kobiety jest w domu, i nigdzie
indziej. Powszechna stała się aktywność
zawodowa kobiet, ich udział w życiu kul-
turalnym, politycznym i społecznym.
Prawdopodobnie ma to bezpośredni
wpływ na fakt, że wszędzie na świecie
liczba rozwodów jest wprost proporcjo-
nalna do ekonomicznej autonomii kobiet
i aż 75 proc. pozwów rozwodowych wno-
szonych jest właśnie przez kobiety.
W obecnych czasach pojęcie partnerstwa
w związku (a nawet pojęcie równoupraw-
nienia) często mylone jest z zamianą ról
związanych z płcią. Przemiany dotyczą-
ce roli społecznej kobiet jednocześnie
spowodowały wzrost oczekiwań rodziny
wobec roli mężczyzny. Dotyczy to głów-
nie opieki nad dziećmi, zajmowania się
pracami domowymi oraz ilości czasu po-
święcanego na pracę zarobkową. Mąż
i ojciec będący żołnierzem, ze względu
na charakter wykonywanej pracy, nie za-
wsze jest w stanie sprostać tym wyma-
ganiom. Może to prowadzić do wielu
konfliktów i nieporozumień, które nie-
wątpliwie szkodzą poczuciu małżeńskie-
go i rodzinnego szczęścia, a tym samym
zaburzają stabilność związków.
Ktoś mądry kiedyś powiedział, że roz-
łąka rozpala duże uczucia, a gasi małe.
ŻONY ŻOŁNIERZY NIE DOŚĆ, ŻE MUSZĄ PRZYZWYCZAIĆ SIĘ
DO CZĘSTYCH NIEOBECNOŚCI MĘŻA W DOMU, TO JESZCZE
OCZEKUJE SIĘ OD NICH POŚWIĘCENIA WIĘKSZOŚCI
SWEGO CZASU I ENERGII. BYWA, ŻE MUSZĄ ZREZYGNOWAĆ
Z SIEBIE, Z WŁASNYCH ASPIRACJI ZAWODOWYCH
Na pewno wiele osób nią dotkniętych za- szkoda go tracić na poruszanie spraw,
uważyło dobre strony swej sytuacji. By- które efektywniej rozwiąże się już po po-
wa tak, że partnerzy w rozłące dostrze- wrocie, siedząc twarzą w twarz. W związ-
gają szansę na rozwój własnej niezależ- ku z tym każda rozmowa telefoniczna
ności i zainteresowań, na to, by się we- jest bardzo miła, rzadko porusza się przy-
wnętrznie wzmocnić i stać się osobą bar- kre tematy – jak w początkowej fazie zna-
dziej samodzielną. Ci małżonkowie, któ- jomości – żeby nie zepsuć nastroju wspól-
rzy wykorzystują czas rozłąki na indywi- nie spędzanej chwili.
dualny rozwój, dzięki temu doskonalą się
również jako para. Wielu zauważyło, że JAK ROZŁĄKA NISZCZY ZWIĄZKI?
bardzo łatwo kochać kogoś, gdy jest nie- Często partnerzy, zdani tylko na siebie
obecny. Łatwo kogoś takiego idealizo- przez długi czas, po powrocie małżonka
wać, bo szara rzeczywistość nie ekspo- orientują się, że funkcjonowali w tok-
nuje brutalnie jego wad, które tak bezli- sycznym związku i że samym żyje im się
tośnie mogą uwidocznić się podczas co- wygodniej, lepiej. Wtedy podejmują de-
dziennego obcowania małżonków ze so- cyzję o definitywnym rozstaniu.
bą. W przypadku rodzin rozdzielonych Większość małżeństw na co dzień zbli-
wyjazdem na misję czas rozmowy ogra- ża wspólne podejmowanie decyzji, roz-
nicza się do przysługujących im 14 mi- wiązywanie codziennych problemów.
nut rozmowy przez telefon na dobę, więc Planowanie urlopu, trudności syna w na-

28 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

to ze sobą ryzyko powstania poważnego

kryzysu w małżeństwie, pogorszenia
wzajemnych relacji, co może spowo-
ROLA OJCA dować, że po powrocie komunika-
Przemiany dotyczące roli cja między partnerami zacznie
społecznej kobiet jednocześnie ograniczać się do okazywania
spowodowały wzrost oczekiwań ro- złości. Małżonkowie tak samo
dziny wobec roli mężczyzny. Dotyczy będą odczuwać bezsilność, ból
to głównie opieki nad dziećmi, zajmo- i lęk, ale będą czuć osobno.
wania się pracami domowymi. Mąż Wtedy powoli zaczyna zanikać
i ojciec będący żołnierzem, ze wzglę- bliskość, intymność. W takich
du na charakter wykonywanej warunkach bardzo trudno po-
pracy, nie zawsze jest w sta- dzielić się uczuciami i oczekiwać

ategia
nie sprostać tym wy- zrozumienia ze strony partnera.
r Arm
maganiom Oboje potrzebują spokoju, ciepła, ak-
St ia
ceptacji i uznania – wracający dlatego,
że dał radę tam, czekający, że poradził

ć
Obronnoś

Tec
sobie tutaj. Często po powrocie koniecz-
ne staje się więc wypracowanie przez

hn
małżonków nowych wzorców komuni-
kacji, by móc rozmawiać ze sobą, a nie

ik a B
tylko mówić do siebie.
STRES BOJOWY

ka

e
Kryzys małżeński robi się jeszcze po-

zp
y
t iec
ważniejszy, gdy powracający z misji zeń Tak
partner ma objawy stresu bojowego. stwo
Wraz z nasilającymi się objawami zespo-
łu stresu pourazowego wzrasta prawdo-
podobieństwo pojawienia się uzależnień
oraz ryzyko wystąpienia przemocy
w związkach. Niszczący wpływ uzależ-
uce czy problemy sercowe córki – tego
rodzaju życiowe sprawy podczas kilku-
miesięcznej rozłąki przestają być wspól-
ne. Partner żyjący z dala od domu stop-
niowo zaczyna odsuwać od siebie pro-
blemy związane z życiem rodzinnym.
Często członkowie rodziny świadomie
nie informują go o trudnościach, nie
oczekują pomocy w podejmowaniu de-
cyzji, żeby go niepotrzebnie nie obcią-
żać. Dotyczy to szczególnie „misjona-
rzy” – w porównaniu z okrucieństwami
wojny, z jakimi mają do czynienia, pro-
blemy dnia codziennego wydają się ba-
nalne, niekiedy nawet śmieszne. Dlate-
go często nie chcą mieć z nimi nic wspól-
nego, nie biorą udziału w ich rozwiązy-
waniu. Tym sposobem partner pozosta-
jący na miejscu przejmuje na siebie co-
raz więcej odpowiedzialności za to, jak
funkcjonuje rodzina. Może zrodzić się
w nim uraza i poczucie krzywdy. Długo-
trwała rozłąka prowadzić może do ze-
rwania nici porozumienia. Czasami prze-
pisowe 14 minut rozmowy może nie wy-
starczyć do podtrzymania wzajemnych
więzi emocjonalnych w związku. Niesie
nr 36/2008
nień i przemocy na relacje interpersonal- 

ne w rodzinie jest powszechnie znany.
Badania przeprowadzone na amerykań-
skich weteranach z Wietnamu i ich mał-
żonkach wskazują, że na funkcjonowa-
nie małżeńskie negatywny wpływ wy-
wierają przede wszystkim symptomy
związane z pobudzeniem i unikaniem.
Ponadto z badań tych wynika, że żony
weteranów poważniej niż oni sami oce-
niały nasilenie symptomów PTSD, iden-
tyfikowały je nawet wtedy, gdy małżon-
kowie zaprzeczali ich występowaniu.
To żony, spośród wszystkich członków
rodziny, najbardziej cierpią z powodu
traumy przeżywanej przez męża, co mo-
że prowadzić do wystąpienia u nich zja-
wiska wtórnej traumatyzacji.
W sytuacji pojawienia się symptomów
kryzysu małżeńskiego warto skorzystać
z profesjonalnej pomocy psychologicz-
nej lub terapii. Aby uzdrowić związek
zniszczony rozłąką, potrzeba dużo pra-
cy ze strony obojga partnerów. Dlatego
bardzo istotna jest psychoedukacja na te-
srmu}hqlh
mat zagrożeń, jakie niesie ze sobą życie
w rozłące i po jej zakończeniu. 
shfmdolvw¥zâ
Anna Polcyn-Radomska jest psychologiem.
rjoŒg
Pracuje w jednostce wojskowej
w Przasnyszu. Zajmuje się również
udnw|n¥z
psychoterapią.
rovndeurmqdÊ
Polska Zbrojna 29
 AAAAAAA STRAŻ
WOJSKO AAAAAAAA
POŻARNA
Widać tendencję
do ucywilniania wojskowej
straży pożarnej. W niektórych
placówkach WSP w Polsce
poza komendantem nie służy
żaden żołnierz
TOMASZ MIELCZAREK
Strażak sam
Zmiany zachodzące w wojskowej ochronie przeciwpożarowej (WOP) nie nastrajają
optymistycznie. Przynajmniej nie tych, którzy lada chwila zdejmą mundur strażaka
i wrócą do zwykłych pododdziałów.
rzepisy dotyczące specjali-
stycznego szkolenia pożar-
niczego i nowe regulacje
precyzujące przebieg służby
żołnierzy zawodowych, sta-
nowiące także o skróceniu
służby zasadniczej do dziewięciu miesię-
cy, wymusiły wprowadzenie istotnych
zmian w wojskowym pożarnictwie. Mini-
ster obrony już w 2003 r. ograniczył moż-
liwość odbywania służby zasadniczej
w jednostkach straży pożarnej. Tym samym
zaczęło się likwidowanie stanowisk prze-
widzianych dla żołnierzy z poboru. Ze
względu na intensyfikację procesu profe-
sjonalizacji wojska przeformowanie woj-
skowych straży pożarnych, planowane po-
czątkowo na 2011 r., teraz musi zakończyć
się dwa lata wcześniej.
UŚPIONA CZUJNOŚĆ
St. szer. zaw. T.O. (na prośbę rozmówcy
inicjały zmieniliśmy) nie ma powodów do
radości. Ze strażą, jak mówi, był związany
od zawsze. Początkowo działał w OSP. Po
wezwaniu do wojska ze względu na do-
30 Polska Zbrojna
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK
świadczenie został przyjęty do wojskowej
straży pożarnej (WSP). I chociaż od trzech
lat służy w wojsku jako strażak, za kilka
miesięcy przyjdzie mu pożegnać się z miej-
scem pracy. Formalnie już teraz przeniesio-
no go do kompanii, gdzie stał się… sztur-
manem 16 Batalionu Powietrznodesanto-
wego w Krakowie. W najbliższym czasie
musi postanowić, czy chce być w wojsku
i zadowolić się przydzielonym mu podod-
działem, czy wybrać np. Państwową Straż
Pożarną. W podobnej rozterce jest w Kra-
kowie kilku innych strażaków. Jej przyczy-
JACEK SZUSTAKOWSKI
NADZIEJĄ dla krakowskich strażaków jest
wojskowa lotniskowa straż pożarna w Balicach,
ale tam jak na razie etatów nie ma.
ną są zmiany etatowe. – Mieliśmy dwóch
sierżantów, dziewięciu szeregowych zawo-
dowych i trzech kierowców z PSP. Dwóch
szeregowych już odeszło. Teraz przyszła
kolej na następnych – mówi szer. T.O.
Informacje o zmianach w WOP pojawi-
ły się już półtora roku temu, ale zwierzch-
nicy cały czas uspokajali strażaków. Obie-
cywali, że nie będzie problemów. – Mówi-
li, żebyśmy nie robili głupstw i się nie zwal-
niali, że będzie dobrze – żali się strażak.
Żołnierzy dodatkowo uspokajało to, że wy-
syłano ich na różne, nie zawsze tanie kur-
sy. Kończyli m.in. kwartalne kursy kwali-
fikacyjne w zawodzie strażaka, operatorów
pilarek spalinowych i kursy kwalifikowa-
nej pierwszej pomocy. O zmianach etato-
wych mówiono przez dłuższy czas, ale
sprawa wyjaśniła się dopiero pod koniec
maja. Dowódca 16 bpd poinformował, że
żałuje, ale nic już nie może zrobić, bo de-
cyzje zostały podjęte.
Obowiązujące przepisy nie pozwalają
rozżalonym strażakom na pozostanie na
stanowiskach. Wszyscy są bowiem w stop-
niach starszych szeregowych, natomiast no-
nr 36/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO PORADY
CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE
HISTORIAHISTORIA||
we ustalenia zakładają, że w straży będą
służyć starsi kaprale i plutonowi. Ponieważ
niemożliwe jest przeskoczenie dwóch stop-
ni w bardzo krótkim czasie, konieczne sta-
ło się inne rozwiązanie problemu.
JEDNAK MOŻNA
Krakowskich strażaków zachodzące
zmiany bardzo dotknęły, zwłaszcza że ich
kolegów, szeregowych z Bielska-Białej
i Lublińca (WSP o tych samych katego-
riach) wysłano na kurs uzupełniający w za-
wodzie strażaka do szkół podoficerskich
PSP, co stanowi pierwszy krok do skiero-
wania żołnierza-strażaka do szkoły podofi-
cerskiej we Wrocławiu. – Jeżeli strażacy
ukończą szkolenie PSP, zrobimy wszystko,
by skierować ich do Wrocławia w 2009 r.
Nie oznacza to, że teraz zostaną odsunięci
od obowiązków. Zmiany etatowe w jed-
nostkach wprowadzamy z odpowiednim
okresem dostosowawczym. Jeżeli w tym
czasie ukończą niezbędne szkolenia, zosta-
ną wyznaczeni na stanowiska – zapewnia
ZBIGNIEW JACKOWSKI
płk Andrzej Derewońko, szef Wojskowej
Ochrony Przeciwpożarowej. Pułkownik
tłumaczy także, że sytuacja etatowa w Biel-
sku i Krakowie jest identyczna tylko na po-
zór. Mimo że w obydwu placówkach ist-
nieją te same kategorie straży, w Krakowie
jest aż osiem stanowisk, których nie zaj-
mują żołnierze: cztery etaty dla pracowni-
ków wojska i cztery dla funkcjonariuszy
PSP. Bielsko natomiast nie zatrudnia funk-
cjonariuszy PSP. – W Krakowie mamy
czterech funkcjonariuszy PSP, których mu-
simy zachować. Aby dowódca mógł wy-
słać żołnierza do szkoły podoficerskiej,
musi mieć dla niego stanowisko. Poza tym,
wysyłając go, traci człowieka do pracy.
– Rozwiązaniem mogłoby być stworzenie
większej liczby stanowisk w wojskowych
strażach pożarnych, ale jest to niemożliwe
z uwagi na limit stanowisk, jakim dyspo-
nują rodzaje sił zbrojnych – wyjaśnia szef
WOP. Sprawy natomiast nie komentują ko-
mendanci WSP z Bielska i Krakowa.
Płk Derewońko zaznacza, że trudności
z zagospodarowaniem szeregowych mogą
wynikać z przepisów mówiących o tym, że
szeregowym zawodowym może zostać ab-
solwent gimnazjum. Tymczasem ustawa
o ochronie przeciwpożarowej zakłada, że
w straży może służyć osoba posiadająca
przynajmniej wykształcenie średnie. Jed-
nak w przypadku Krakowa bariera w awan-
sie nie jest spowodowana brakami w wy-
kształceniu, bo wszyscy szeregowi mają tu
wykształcenie średnie, część z nich z ma-
turą. – Zbliżamy się do chwili, gdy z mocy
ustawy ludzie, którzy nie mają odpowied-
nich kwalifikacji, będą musieli odejść. Ma-
my dużo szeregowych zawodowych bez
średniego wykształcenia. Utrudnieniem jest
nr 36/2008
| |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |
też zapis o tożsamości stopnia i stanowiska. nie będą chcieli pracować, zrzucając obo-
Dopóki nie zmianią sie przepisy ustawy wiązki na kolegów z grubszym portfelem.
o służbie żołnierzy zawodowych, musimy Poza tym oni nie są zdyscyplinowani. Nas
działać w takiej rzeczywistości, jaką mamy łączy stosunek służbowy, musimy zdawać
– mówi szef WOP. meldunki, oni mogą sobie bimbać. Powin-
Sytuację komplikuje fakt, że strażacy nie- no się uporządkować tę sytuację i albo
zadowoleni z decyzji centralnych muszą tuż przyjmować samych żołnierzy, albo cywi-
przed odejściem przyuczać do zawodu no- lów – mówi szer. T.O. Szef Wojskowej
wych kandydatów na wyższe etaty. – Gdy- Ochrony Przeciwpożarowej przyznaje, że
byśmy wszyscy wiosną odeszli, doszłoby zatrudnianie pracowników wojska i PSP
chyba do zawieszenia straży, bo nowi nic wynika z narzuconego limitu stanowisk
nie umieli, więc nie mogliby wyjechać na przeznaczonych dla żołnierzy i ze wzglę-
żadną akcję. Tymczasem szkolę chłopaka, dów oszczędnościowych. Podobno jednak
który zajmie moje miejsce – z żalem przy- trwają starania, by wynagrodzenie pracow-
znaje szeregowy T.O. Szefostwo WOP ników wojska zbliżyć do uposażenia żoł-
twierdzi, że taka sytuacja jest niemożliwa nierzy czy funkcjonariuszy PSP (choć
choćby z uwagi na to, że pracownik lub żoł- i między nimi jest znaczna różnica). – Pra-
nierz przed wyznaczeniem na stanowisko cownicy wojska podlegają innym regula-
służbowe w WSP inne niż stażysty musi cjom prawnym, mają inne wynagrodzenie.
• Wojskowa straż pożar- czterech plutonowych,
na w Krakowie (tak dwóch starszych kaprali,
jak inne jednostki tej sa- czterech funkcjonariuszy
mej kategorii) nie ma PSP i czterech pracowni-
już stanowisk dla star- ków wojska.
szych szeregowych zawo- • Szeregowi strażacy mo-
dowych. gą służyć w pododdzia-
• Etat WSP Kraków: je- łach 16 bpd albo odejść
Etat straży den młodszy chorąży, do cywila.
przejść przeszkolenie w Szkole Specjali- Będzie trudno, ale próbujemy to zmienić –
stów Pożarnictwa i zdobyć stosowne kwa- przyznaje płk Derewońko.
lifikacje. W WSP co prawda dopuszcza się Szef WOP przyznaje, że jest wiele zapi-
szkolenie wewnętrzne prowadzone przez sów prawnych, do których można mieć za-
komendanta, ale jedynie dla żołnierzy ze strzeżenia. WOP już od czterech lat stara
służby zasadniczej, przed wyznaczeniem się o zmiany w ustawach – o ochronie prze-
na stanowisko młodszego ratownika. ciwpożarowej i o PSP, tak by doprowadzić
do ich spójności. Zgodnie bowiem z obo-
ZGRZYT W PORTFELU wiązującym prawem to komendant głów-
Widać tendencję do ucywilniania woj- ny PSP ustala programy szkolenia dla woj-
skowej straży pożarnej. W niektórych pla- skowej straży pożarnej. Według płk. Dere-
cówkach WSP w Polsce poza komendan- wońki jest to przekroczenie uprawnień ko-
tem nie służy żaden żołnierz. W innych ob- mendanta PSP, a tym samym pominięcie
sada dzielona jest tak, że część obejmują kompetencji szefa WOP. – Nasze popraw-
żołnierze, część zaś pracownicy wojska, do ki do ustaw są już w Departamencie Praw-
tego dochodzą jeszcze chętnie przyjmowa- nym MON, przedstawiłem sprawę również
ni emeryci PSP. – W Krakowie poza sied- na spotkaniu sejmowej Komisji Obrony
mioma wojskowymi mamy też emerytów Narodowej. Zobaczymy, jakie będą efekty
z PSP. Ich co prawda nie trzeba uczyć, ale – mówi płk Derewońko.
za to, jak widzą swoje wynagrodzenie, to Zmiany w składach osobowych dotyczą
im się pracować nie chce – mówi szerego- wszystkich pododdziałów wojskowych
wy z wojskowej straży pożarnej w Krako- straży pożarnych, więc żołnierze nie tracą
wie. Sytuacja wydaje się być kuriozalna. już teraz czasu – albo składają podania
W tak małych etatowo zespołach funkcjo- o przyjęcie do PSP, albo szukają dla siebie
nują trzy odrębne grupy zatrudnionych, innych możliwości. Wszyscy jednak liczą
każda z innym wynagrodzeniem. Dodać po cichu, że może coś się zmieni i nie zo-
należy, że w przeciwieństwie do pieniędzy, staną na lodzie. Nadzieją dla krakowskich
obowiązki są rozdzielane równo. Chociaż strażaków jest wojskowa lotniskowa straż
większość strażaków przyznaje, że rozbież- pożarna w Balicach, ale tam jak na razie
ności zarobkowe nie zrodziły konfliktów etatów nie ma. Czują niesmak i żal. I sta-
pomiędzy współpracownikami, może się wiają pytania, na które dziś nikt nie chce
to przecież zdarzyć. – Jedni pracują za dwa odpowiedzieć: po co szkolić ludzi, jeśli się
tysiące, inni za nieco ponad tysiąc. Może ich szybko usuwa? 
przecież dojść do tego, że słabiej opłacani magdalena.kowalska@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 31
 NASZYM OKIEM

ZAWOD
BOGUSŁAW POLITOWSKI (2)

32 Polska Zbrojna nr 36/2008

 BOGUSŁAW POLITOWSKI

Zwiadowcy oprócz wielu innych

umiejętności muszą potrafić
współdziałać z załogami śmigłowców,
co w praktyce wcale nie jest takie
proste. Przygotowanie lądowiska
w terenie zajętym przez obce wojska,
jego ubezpieczenie i wreszcie szybki
załadunek do maszyny lub desant
wymagają ciągłego treningu.

N iedawno na wędrzyńskim poligonie

współdziałanie ze śmigłowcami dosko-
nalili żołnierze 2 Kompanii 12 Batalionu
Rozpoznawczego ze Szczecina. Mając do
dyspozycji kilka śmigłowców z 25 Brygady
Kawalerii Powietrznej, zespoły zwiadowcze
trenowały desantowanie oraz ewakuację
z zajętego przez wroga terenu.
W czasie, gdy dowódcy uczyli się naprowa-
dzania maszyn na miejsce podjęcia, ich
podwładni ćwiczyli elementy ochrony rejo-
nu lądowiska. Najtrudniejszym i najbardziej
niebezpiecznym zadaniem było jednak wy-
skakiwanie z maszyn znajdujących się kil-
ka metrów nad ziemią, w tzw. zawisie. Po
krótkim treningu i kilku nalotach okazało
się jednak, że szczecińscy zwiadowcy po-
trafią to robić doskonale. W ostatniej fazie
zajęć wsiadanie do maszyn lub desantowa-
nie z zawisu zajmowało im zaledwie kilka
sekund...

TRENING
DOWCÓW
nr 36/2008 Polska Zbrojna 33
 WOJSKA LĄDOWE
HISTORIA
2002 r. Zakończono formowa-
nie jednostki.
4 Batalion rozpoczął swoją
działalność.

2004 r. Ćwiczenia „Fala ’04”.

W ich ramach bata-
lion organizował przeprawy desanto-
we dla sił i środków UPM oraz współ-
uczestniczył w działaniach ratowni-
czych PSP i działaniach antyterrory-
stycznych Policji.

2005 r. Wręczenie jednostce

sztandaru oraz nada-
nie wyróżniającej nazwy „Głogowski”.

2006 r. Batalion brał udział

w ćwiczenach z woj-
skami „Merkury ’06” prowadzonych
przez dowódcę ŚOW.

Spece od kryzysów BOGUSŁAW POLITOWSKI

Jeśli ktoś miał wątpliwości, to anomalia pogodowe ostatnich lat i ich skutki dobitnie udowodniły
potrzebę istnienia w siłach zbrojnych batalionów ratownictwa inżynieryjnego.

L
ikwidacji batalionu ratownictwa in-
żynieryjnego w Krośnie Odrzań-
skim sprawiła, że 4 Batalion Ratow-
nictwa Inżynieryjnego z Głogowa jest naj-
dalej na północy od źródeł Odry ulokowa-
ną wojskową jednostką ratowniczą. Gdy
1 stycznia 2002 r. rozpoczął funkcjono-
wanie, mało kto przypuszczał, że już kil-
ka miesięcy później, w ostatniej dekadzie
sierpnia, żołnierze tej jednostki przejdą
pierwszy chrzest ratowniczy na terytorium
Niemiec. Pomoc zachodnim sąsiadom
trwała od 26 sierpnia do 4 września
2002 r. Głogowscy saperzy ratowali miesz-
kańców miast i wiosek oraz ich mienie na
zalanych przez powódź wschodnich tere-
nach Niemiec. Działali w składzie 5 Pułku
Inżynieryjnego ze Szczecina. Do akcji wy-
ruszyli w trybie pilnym. Podziękowania, po-
chwały i gratulacje, jakie otrzymali świad-
czyły o tym, że mimo małego doświadcze-
nia dobrze wykonali swoją pracę.
Akcja za akcją
Jeszcze tego samego roku głogowscy ra-
townicy kilkakrotnie wyruszali do mniej-
szych i większych akcji ratunkowych. We
wrześniu usuwali skutki powodzi i podto-
gdy spiętrzająca się kra groziła zatopieniem nicję musieli działać niekonwencjonal-
rolniczych gospodarstw i uszkodzeniem nie. Nikt wcześniej nie neutralizował bo-
mostu oraz w miejscach, gdzie powojenne wiem całych systemów rurociągów, któ-
niewybuchy zagrażały ludziom. rymi hitlerowcy tłoczyli płynne wybu-
Bardzo spektakularną akcją saperów chowe substancje z jednego wydziału fa-
z 4 Batalionu Ratownictwa Inżynieryjnego bryki do innego.
oraz ich kolegów z drugiej saperskiej jed- Jak pozostałe tego typu jednostki, 4 Ba-
nostki garnizonu było oczyszczanie z nie- talion Ratownictwa Inżynieryjnego jest
wybuchów poniemieckiej fabryki prochu przeznaczony do wykonywania zadań ewa-
i amunicji w nadgranicznej miejscowości kuacyjno-ratowniczych oraz likwidacji
Brożek. Akcja trwała od maja do sierpnia skutków wszelkich kataklizmów i klęsk ży-
2004 r. Trudność zadania polegała na tym, wiołowych. Jest także włączony w krajo-
że saperzy musieli likwidować nie tylko wy system reagowania kryzysowego.
tradycyjną amunicję i pociski z czasów Ze względu na swoją specyfikę jednost-
wojny, lecz także system podziemnych ru- ka musi ściśle współpracować ze wszyst-
rociągów wypełnionych niebezpieczną kimi służbami ratowniczymi. Ponieważ po-
substancją. Warto podkreślić, że ruszyli łożona jest blisko kopalń oraz hut miedzi,
do akcji na prośbę władz terenu, po tym, jej żołnierze utrzymują także ścisłe kontak-
jak na terenie tajnej fabryki zginęło kilka ty z górniczymi zastępami ratowniczymi.
przypadkowych osób. W tak dużych molochach przemysłowych
W starym hitlerowskim zakładzie pro- jak Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi
dukującym materiały wybuchowe i amu- o katastrofę groźną w skutkach dla duże-
K olejnym ważnym zadaniem będą dla
batalionu ćwiczenia dowódczo-sztabo-
we „Gopło ‘08”. Zajęcia odbędą się
17–21 listopada. Obsady SD batalionu bę-
dą się wykazywały umiejętnością planowa-
BOGUSŁAW POLITOWSKI (2)

pień w Dobromierzu, a w grudniu remon- nia i kierowania wsparciem oraz zabezpie-

towali zniszczony most w miejscowości czenia logistycznego wojsk operacyjnych
Chociemyśl w gminie Kotla. w ramach narodowej i sojuszniczej operacji
Kolejne lata to następne akcje i działania połączonej.
ratownicze w terenie. Spotkać ich można
było zimą na okolicznych małych rzekach, Gopło ’08

34 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | WOJSKA LĄDOWE | SIŁY POWIETRZNE | MARYNARKA WOJENNA | ŻANDARMERIA WOJSKOWA | LOGISTYKA
Ppłk Adam Kliszko,
dowódca 4 Batalionu
Ratownictwa Inżynieryjnego:
– Najważniejsze dla batalionu za-
dania w tym roku związane są
z procesem przyjmowania kom-
panii ratownictwa inżynieryjnego
z Krosna Odrzańskiego. Niestety,
obecnie tylko jeden żołnierz za-
wodowy otrzymał decyzję o wy-
znaczeniu na stanowisko w tej
kompanii. Jeśli chodzi o pozosta-
łą kadrę, zarówno z Krosna, jak
i z Głogowa, nie ma do dziś żadnej decyzji. Taka opieszałość
bardzo utrudnia pracę, przeszkadza w pozyskaniu wartościo-
wych ludzi i psuje atmosferę w jednostce. Kolejnym problemem
kadrowym jest brak w jednostce etatów dla szeregowych zawo-
dowych. Obecnie w batalionie jest tylko sześć stanowisk szere-
gowych zawodowych, a chętnych do służby w tym korpusie nie
brakuje. Mam obawy, czy wartościowi ludzie za jakiś czas nie
pójdą szukać pracy gdzie indziej.
go zaludnionego rejonu nie jest trudno. nie jak bardzo wielu żołnierzy, także i oni
Mieszkańców niedalekich Polkowic więk- uczestniczą w misjach zagranicznych. Bra-
sze lub mniejsze trzęsienia ziemi wywoła- li udział w różnych zmianach PKW w Ira-
ne kopalnianymi tąpnięciami co rusz przy- ku, Afganistanie, Bośni, Syrii, Libanie i na
prawiają o trwogę. Na szczęście, do żad- Bałkanach.
nej katastrofy budowlanej jak dotąd nie Do wykonywania zadań używają m.in.
doszło... pływających transporterów samobieżnych
Właśnie po to, aby zgrać poszczególne PTS. Przeznaczone są one do przeprawia-
pododdziały batalionu z komponentami cy- nia pododdziałów bojowych w czasie dzia-
wilnych służb ratowniczych, głogowscy sa- łań zbrojnych. Po odpowiednim przystoso-
perzy bardzo często biorą udział w lokal- waniu są jednak wykorzystywane do ewa-
nych i regionalnych ćwiczeniach i szkole- kuacji ludzi i ich dobytku.
niach. W 2004 r. wspólnie z cywilnymi Transporter o nośności wynosi do 10 ton
służbami ratowniczymi oraz Policją wzię- może pokonywać rzeki, na których pręd-
li udział w dużym ćwiczeniu pk. „Fala ’04”. kość prądu nie przekracza 2,5 m/s.
FLESZ
FRANCJA. Delegacja żołnierzy
11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii
Pancernej z Żagania, z jej dowódcą,
gen. dyw. Pawłem Lamlą, przebywała
we Francji, gdzie obchodzono 64. rocz-
nicę walk 1 Polskiej Dywizji Pancernej
w Normandii. W uroczystościach uczest-
niczyli weterani francuscy i polscy,
którzy uczestniczyli w wyzwoleniu
Normandii. 11 DKPanc dziedziczy trady-
cje 1 Dywizji, dowodzonej przez
gen. Stanisława Maczka.
GRUDZIĄDZ. Żołnierze 12 Brygady
Zmechanizowanej im. generała Józefa
Hallera uczestniczyli w obchodach jubile-
uszowego XX Zjazdu Kawalerzystów
II Rzeczypospolitej Polskiej, który odby-
wał się od 22 do 23 sierpnia.
Zaprezentowali publiczności najnowszy
sprzęt znajdujący się w wyposażeniu jed-
nostki: kołowy transporter opancerzony
„Rosomak” i pojazd typu HMMWV
(Hummer) oraz przekazywali informacje
dotyczące naboru do zawodowej służby
wojskowej w brygadzie.
KRAKÓW. Przez dwa dni
gościem dowódcy 2 Korpusu
Zmechanizowanego gen. dyw. Edwarda
Gruszki był dowódca 13 Korpusu
Armijnego Sił Zbrojnych Ukrainy

Wówczas żołnierze batalionu organizowa-
li przeprawy desantowe, uczestniczyli
w akcjach ratowniczych ze strażą pożarną
oraz antyterrorystycznych z policją.
W 2006 r. podczas ćwiczeń „Merkury ’06”
oprócz standardowych działań ratowni-
czych wspierali również działania ochron-
no-obronne prowadzone przez pododdzia-
ły OT na terenie huty miedzi Głogów.
Oczywiście na co dzień żołnierze reali-
zują także wszystkie zamierzenia szkole-
niowe zaplanowane przed dowództwo Ślą-
skiego Okręgu Wojskowego, któremu pod-
legają. W dniach 24–26 czerwca batalion
zorganizował na przykład trening sztabo-
wy „Hańcza ‘08” dotyczący planowania
i udziału wydzielonych sił batalionu w
urządzaniu przepraw desantowych i reali-
zacji zadań ratowniczo-ewakuacyjnych
podczas operacji obronnej.
Batalion został także dobrze oceniony
podczas marcowej kontroli przez Szefo-
stwo Inżynierii Wojskowej Sztabu Gene-
ralnego WP.
Sprzęt i ludzie
Saperzy z Głogowa to wysokiej klasy
specjaliści w swoich dziedzinach. Podob-
TADEUSZ DYTKO
PTS-em można transportować jednocze-
śnie 70 żołnierzy lub do 40 osób cywilnych
wraz z dobytkiem. Można także przewo-
zić12 rannych na noszach. Inny ważniejszy
gen. dyw. Witalij Goroshnikow.
sprzęt ratowniczy saperów to łodzie ŁS-76.
Generał Goroshnikow wizytę w Polsce
Przeznaczone są do przeprawiania ludzi rozpoczął od spotkania z kadrą dowód-
oraz inwentarza żywego, szczególnie czą 2 KZ. Zapoznał się ze strukturą i za-
z miejsc, gdzie poziom wody jest niski. daniami korpusu.
Ratownicy mają także mosty towarzy-
szące na podwoziu czołgowym BLG-67M SZCZECIN. 26 sierpnia,
oraz spycharkoładowarki bardzo przydat- jak co wtorek, na terenie 12 Brygady
ne podczas usuwania skutków klęsk żywio- Zmechanizowanej w Szczecinie zostały
łowych lub katastrof budowlanych. sprawdzone kwalifikacje kandydatów
Głogowscy saperzy mówią o sobie, że
najlepiej czują się, działając. Mogą wów-
czas udowodnić, że miesiące czy lata ćwi-
czeń, mozolne poznawanie sprzętu i wysi-
łek włożony w jego obsługę nie poszły na
marne. W tym roku do batalionu włącza-
na jest kompania ratownictwa inżynieryj-
nego z 5 Batalionu Saperów z Krosna Od-
rzańskiego. Od czerwca do sierpnia przyj- do zawodowej służby wojskowej.
mowany był sprzęt kompanii, a jednocze- Do sprawdzianu przystąpiło
śnie w Głogowie zaczęto przygotowywać 27 młodych mężczyzn, którzy starają
pomieszczenia do zakwaterowania nowe- się o przyjęcie do korpusu szeregowych
go pododdziału.  zawodowych.
Oprac. PG
boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl

nr 33/2008 Polska Zbrojna 35

SIŁY POWIETRZNE

Sztandarowy dywizjon
NORBERT BĄCZYK

W podwarszawskiej Olszewnicy Starej swą służbę pełnią żołnierze 60 Dywizjonu

Rakietowego. Teoretycznie to jedna z wielu takich jednostek Sił Powietrznych.
Jednak dywizjon wyróżnia się nie tylko wysokimi ocenami, ale też szczególnym
szacunkiem dla historii i tradycji Wojska Polskiego.

O
lszewnica Stara, kilkadziesiąt ki-
lometrów na północ od Warsza-
wy. Spokojna miejscowość po-
łożona w widłach Wisły i Narwi. Do jed-
nostki wojskowej położonej w pobliskim
lesie dojeżdża się ulicą Wojska Polskie-
go. Z pozoru mały, „zielony garnizon”,
jakich wiele. Jednak w rzeczywistości
60 Wieliszewski Dywizjon Rakietowy
Obrony Powietrznej im. gen. dyw. Gu-
stawa Konstantego Orlicz-Dreszera to
bardzo prężna i nieco nietypowa jednost-
ka. Nietypowa, gdyż jak podkreśla do-
wódca, ppłk dypl. Robert Stachurski,
to jedyny dywizjon mający swego patro-
na. Mało tego, ścisła i życzliwa współ-
praca z miejscowymi społecznościami
wy otrzymał sztandar jako pierwszy choćby w systemie motywacyjnym żoł-
w historii wszystkich dywizjonów wcho- nierzy. Pod koniec 2006 r. w jednostce
dzących w skład wojsk obrony przeciw- otwarto izbę pamięci, zaś uroczystość
lotniczej Sił Powietrznych. Kultywowa- swą obecnością zaszczycił sam dowód-
nie tradycji wojskowych i szacunek dla ca Sił Powietrznych. Dziś ppłk Stachur-
munduru są tu widoczne na każdym kro- ski pokazuje z dumą nie tylko sztandar
ku. Żołnierze noszą nie tylko na ręka-
wach odznakę jednostki w charaktery-
stycznych, żółto-zielonych barwach
przeciwlotników (na mundur wyjścio-
wy, na mundur polowy zaś w stonowa-
nych barwach zielonych), ale też od nie-
dawna ich berety i furażerki zdobią pro-
porczyki z numerem dywizjonu. Jak wi-
dać, miejscowe dowództwo przywiązu-
je ogromną wagę do symboliki wojsko-
wej, podobnie jak miało to miejsce
NORBERT BĄCZYK (2)

zaowocowała już w 2005 r. przyznaniem w czasach II Rzeczypospolitej.

jednostce własnego sztandaru, ufundo-
wanego przez Gminę Wieliszew. Potem TRADYCJA I NOWOCZESNOŚĆ
doszła jeszcze wyróżniająca nazwa Dla dowództwa 60 Dywizjonu trady-
„Wieliszewski”. 60 Dywizjon Rakieto- cje wojskowe stanowią istotną wartość,

36 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | WOJSKA LĄDOWE | SIŁY POWIETRZNE | MARYNARKA WOJENNA | ŻANDARMERIA WOJSKOWA | LOGISTYKA
nadany przez Radę Ochrony Pamięci
Walki i Męczeństwa.
Oczywiście kultywowanie tradycji to
rzecz bardzo ważna i godna uznania, ale
o wartości jednostki wojskowej decydu-
je przede wszystkim jej sprawność bojo-
wa. Okazuje się, że również na tym po-
lu dywizjon wyróżnia się na plus i jest
znany z wysokiego poziomu wyszkole-
nia. Oddział z Olszewnicy Starej to ty-
powy dywizjon z przeciwlotniczymi ze-
stawami rakietowymi 125 SC Newa.
W tym roku głównym zada-
DOWÓDCY niem szkoleniowym jest
DYWIZJONU przygotowanie jednostki
Mjr Jan Gawrysiak 1970–1972, do osłony ważnych
kpt. Stanisław Amanowicz 1972–1980, obiektów i zgrupowań
kpt. Zygmunt Salata 1980–1986, mjr Ry- wojsk w ramach
szard Olenderek 1986–1988, ppłk Andrzej udziału macierzystej
Kołakowski 1988–1991, mjr Wiesław 3 Warszawskiej Bry-
Poławski 1991–1993, ppłk Jerzy Mormol gady Rakietowej
1993–1994, kpt. Piotr Jankowski 1994– Obrony Powietrznej
–1997, kpt. Krzysztof Drelak 1997–1998, w ćwiczeniach „Ana-
mjr Krzysztof Walczewski 1998–2001, konda”. Spore wy-
ppłk Waldemar Nowicki 2001– zwanie, zważywszy na
–2004, ppłk Robert fakt, że w swej dotych-
Stachurski od 2004. czasowej 38-letniej już hi-
storii, dywizjon zawsze ze
strzelań bojowych otrzymywał
oceny bardzo dobre. Ćwiczenie poli-
gonowe to sprawdzian nie tylko dla ob-
ozdobiony odznakami honorowymi, ale sług bojowych, ale także dla logistyki czy
też liczne medale przyznane żołnierzom pionu szefa sztabu, który musi odpo-
jednostki zarówno za wykonywanie obo- wiednio zabezpieczyć i zaplanować ca-
wiązków służbowych, współpracę z oko- łość działań. Dlatego, zdaniem ppłk. Sta-
liczną społecznością, osiągnięcia sporto- churskiego, siła dywizjonu kryje się
we, jak i… międzynarodowe, wojskowe w profesjonalizmie jego żołnierzy, po-
zawody kucharskie. „Sześćdziesiąty” czynając od szefa szkolenia kpt. Marci-
wydał również dwujęzyczną broszurę po- na Szafrańca, szefa sztabu kpt. Bogu-
święconą swej historii i współczesności. sława Lachawca czy szefa logistyki
Wysiłki są doceniane. Warto tylko wspo- kpt. Damiana Rokickiego, poprzez gru-
mnieć, iż dowódca dywizjonu za wybit- pę obsługującą systemy rakietowe, arty-
ne zasługi dla utrwalania pamięci naro- leryjskie i naprowadzania na czele ze st.
dowej został przez Urząd Kombatantów chor. Kazimierzem Żulewskim, najbar-
i Osób Represjonowanych odznaczony dziej doświadczonym żołnierzem w ca-
medalem „Pro Memoria”, natomiast jed- łej brygadzie na stanowisku dowódcy
nostce przyznano w tym roku Złoty Me- plutonu przeciwlotniczego, a kończąc na
dal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej zaangażowanych w swą służbę żołnier-
zach kwatermistrzostwa. Dywizjon spę-
PRZEZNACZENIE dzi na poligonie w Ustce praktycznie ca-
DYWIZJONU ły wrzesień i wszyscy mają nadzieję, że
również tym razem jednostka zbierze jak
60 DYWIZJON RAKIETOWY OBRONY
najlepsze opinie. – W dowództwie 3 Bry-
POWIETRZNEJ jest pododdziałem szcze-
gady Rakietowej gen. Ryszard Szulich
bla taktycznego przeznaczonym do zwal-
czania środków napadu powietrznego
nazywa czasem naszą jednostkę sztan-
przeciwnika przeciwlotniczymi rakietami darowym dywizjonem – mówi z uśmie-
kierowanymi na odległościach: maks. chem ppłk Stachurski. – Ważne, aby
25 km, min. 3,5 km i na wysokościach od dzięki naszemu profesjonalizmowi cały
20 m do 18 km przy prędkości lotu celu czas odnosiło się to zarówno do faktu
do 700 m/s. Sprzętem zasadniczym dy- posiadania przez jednostkę sztandaru,
wizjonu jest Przeciwlotniczy Zestaw jak również wysokiego poziomu wy-
Rakietowy PZR S-125 SC Newa małego szkolenia i gotowości do działań – za-
zasięgu (rok modernizacji 1999) wraz uważa dowódca.  Oprac. GP
z przeciwlotniczymi rakietami 5W27U. norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
nr 36/2008
FLESZ
NIEMCY. Poznanie działania współ-
czesnych systemów obrony przeciwlot-
niczej przez pilotów oraz doskonalenie
taktyki „zwalczania” samolotów i śmi-
głowców przez przeciwlotników to głów-
ne cele międzynarodowych ćwiczeń tak-
tycznych „Elite 2008” (Electronic
Warfare Live Traininig Exercise) organi-
zowanych przez Siły Powietrzne
Niemiec. W ćwiczeniach wzięło udział
w sumie ponad 3 tys. żołnierzy.
Tradycyjnie przeprowadzono je na poli-
gonie Heuberg około 100 km na połu-
dnie od Stuttgartu. Ćwiczących żołnierzy
polskiego kontyngentu podczas VIP DAY
na stanowisku treningowym odwiedził
szef wojsk lotniczych – zastępca szefa
szkolenia Dowództwa Sił Powietrznych
gen. bryg. pil. Ryszard Hać.
GDYNIA. 65 Dywizjon Rakietowy
Obrony Powietrznej 21 sierpnia uroczy-
ście obchodził 35-lecie swojego istnie-
nia. Na tę uroczystość zaproszeni zostali
liczni goście, w tym m.in. dowódca
3 Brygady Rakietowej Obrony
Powietrznej gen. bryg. Ryszard Szulich,
szef wojsk obrony przeciwlotniczej Sił
Powietrznych płk dypl. Jan Gabryś,
a także wielu oficerów dawniej służą-
cych w dywizjonie i w 4 Gdyńskiej
Brygadzie OP.
POZNAŃ. W przyszłym roku więcej
mieszkań ma zostać oddanych żołnie-
rzom garnizonu poznańskiego. To wnio-
sek ze spotkania prezesa Wojskowej
Agencji Mieszkaniowej Pawła
Kosseckiego z dowódcą 2 Brygady
Lotnictwa Taktycznego gen. bryg. pil.
Włodzimierzem Usarkiem. Spotkanie
nowego prezesa WAM z dowódcą po-
znańskiego garnizonu tamtejszy oddział
agencji zorganizował 26 sierpnia. Wziął
w nim udział także szef wojsk lotni-
czych – zastępca szefa szkolenia
Dowództwa Sił Powietrznych gen. bryg.
pil. Ryszard Hać.
Polska Zbrojna 37
 MARYNARKA WOJENNA
Oprócz tego, że chodzą w marynarskich mundurach
i biorą udział w ćwiczeniach na poligonie, grają też utwory
Phila Collinsa, Raya Charlesa czy Ennio Morricone.
Występowali również z zespołami Piersi, Republika czy
Tilt. Orkiestra Garnizonowa Świnoujście ma już na swoim
koncie dwanaście tysięcy koncertów.

Phil Collins
w garnizonie TOMASZ GOS

O
rkiestra Garnizonowa może się
pochwalić bogatym repertuarem
muzyki marszowo-paradnej, kla-
sycznej, rozrywkowej, popularnej, folko-
wej, a także patriotyczno-religijnej i ma-
rynistycznej. Nagrywała m.in. dla Pol-
skiego Radia oraz telewizji polskiej i za-
granicznych, wzięła udział w filmie mu-
zycznym „Listy do Skaldów”. Na stałe
wrosła w pejzaż miasta i garnizonu. Jest
powszechnie znana zarówno na Wy-
brzeżu, jak i w reszcie kraju. Koncerto-
wała także za granicą, m.in. na Łotwie
(Ryga), w Estonii (Tallin), Niemczech
(Berlin, Rostock, Wilhelmshaven, Hal-
le, Stralsund), we Francji (Paryż, Ro-
uen, Calais) i w Wielkiej Brytanii (Co-
wes, Portsmouth).
QUEEN NA DĘCIAKACH
Zespół występuje zarówno na uroczy-
stościach wojskowych, jak i cywilnych.
Wykonuje znane i lubiane utwory roz-
rywkowe, rockowe, klasyczne z repertu-
aru zespołu Queen, Phila Collinsa, Raya
Charlesa, Ennio Morricone. Repertuar
jest dobierany w zależności od charakte-
ru imprezy. W programie nie może też
zabraknąć standardów jazzowych z ko-
lekcji Glena Millera, Benny’ego Gold-
mana, Quincy Jonesa oraz wielu innych
znanych światowych szlagierów. Często,
w trosce o każdego słuchacza, w progra-
mie koncertu przewijają się utwory z lat
60., 80. ubiegłego stulecia, ale także te
najnowsze. Oprócz big-bandu czy kla-
sycznego brzmienia orkiestry dętej, nie

W swoim dorobku orkiestra ma liczne może zabraknąć marszy i wiązanek mor-

nagrody zdobyte na festiwalach
i konkursach oraz odznaczenia (Gryfa
Pomorskiego i Stowarzyszenia
Kulturalnego Ziemi Wolińskiej) i medale:
„Za zasługi dla Marynarki Wojennej”,
„Komisji Edukacji Narodowej”, „Głównego
ARCHIWUM ORKIESTRY (2)
skich w opracowaniu polskich kompozy-
torów i aranżerów, a także światowych
hitów marszowych.
POLIGON I PRÓBY
Muzycy orkiestry, jak wszyscy żołnie-

Zarządu PTTK”, „Festiwalu Piosenki rze zawodowi w jednostkach wojsko-

Żołnierskiej” w Kołobrzegu, „Jasnej Góry
w Częstochowie”, „Miasta Świnoujścia”
i „PP Uzdrowisko Świnoujście”.
Nagrody i medale
wych, rozpoczynają pracę o godzinie
7.30. W ciągu dnia wykorzystują maksy-
malnie czas na przygotowanie nowych
utworów, a w wolnych chwilach analizu-
ją scenariusze uroczystości i imprez to-

38 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | WOJSKA LĄDOWE | SIŁY POWIETRZNE | MARYNARKA WOJENNA | ŻANDARMERIA WOJSKOWA | LOGISTYKA
warzyszących. Próby marszowe z ćwicze-
niem nowych układów musztry i równe-
go kroku odbywają się na świeżym po-
wietrzu. Od kilku lat orkiestry Marynar-
ki Wojennej raz w roku spotykają się
w Centrum Szkolenia Marynarki Wojen-
nej w Ustce, gdzie przechodzą zintegro-
wane szkolenie poligonowe zakończone
egzaminem. Mają możliwość sprawdze-
nia swojej wiedzy w zakresie znajomości
regulaminów, ceremoniału oraz umiejęt-
ności posługiwania się bronią osobistą.
ORKIESTRA Z PIERSIAMI
Orkiestra ma jeszcze wolne stanowi-
ska, na które chętnie przyjmie młodych
instrumentalistów. Jednak aby wstąpić
w jej szeregi, należy spełnić wymagania,
do których należy: ukończenie szkoły
muzycznej II-go stopnia, szkoły średniej
oraz podstawowego szkolenia wojskowe-
go zakończonego egzaminem. Kandy-
dat, który ma wykształcenie muzyczne,
przechodzi wstępne egzaminy u kapel-
mistrza orkiestry. Sprawdza się, czy da-
nr 36/2008
HISTORIA
1947 r. St. bosm.
Bolesław
Grzelak, bosm. Kazimierz
Kasiński i bosmat Jan
Obielecki organizują w Ustce
Orkiestrę Wojskową.
1964 r. Rozkazem
dowódcy
Marynarki Wojennej Orkiestrę
Wojskową przemianowano na
Garnizonową. W czasie nie-
spełna dwóch miesięcy zostaje
przeniesiona do Świnoujścia.
1994 r. Po reorganizacji
orkiestra otrzy-
muje ponownie nazwę
Orkiestra Wojskowa i nowe
32 stanowiska etatowe.
2002 r.
Garnizonowa.
zespół wraca do
nazwy Orkiestra
KAPELMISTRZ
ST. CHOR. SZTAB.
PIOTR ROMAŃSKI: – Do atu-
tów orkiestry należy z całą
pewnością mundur polskiego
marynarza, który przyciąga
wielu ludzi. A tak na poważnie
– to sposób wykonywania
utworów lekkich i przyjemnych
dla każdego odbiorcy. Podczas
koncertu powstaje niewidzial-
na nić, która przyciąga słucha-
czy i pozwala im na wspomnie-
nia i chwile refleksji.
na osoba potrafi grać na instrumencie dę-
tym lub perkusyjnym, jaki ma zakres
wiedzy teoretycznej z dziedziny muzy-
ki, następnie po stwierdzeniu przydatno-
ści w orkiestrze kandydat jest odsyłany
do właściwej WKU, która kieruje go na
odpowiedni kurs.
Orkiestra w ciągu 44 lat działalności
artystycznej występowała w kraju i za
granicą, grając dla najważniejszych oso-
bistości państwowych. Zagrała około
12 tys. koncertów. Miała możliwość wy-
stępować na scenie z polskimi zespoła-
mi rockowymi takimi jak: Piersi Pawła
Kukiza, Republika, Proletariat, oraz Tilt
Tomasza Lipińskiego. W przyszłym ro-
ku przypada 45-lecie działalności orkie-
stry w Świnoujściu.
O klasie orkiestry niech świadczy
fakt, że po koncercie w ramach I Mię-
dzynarodowego Festiwalu Muzyczne-
go „Amber Baltic” w Międzyzdrojach
w maju 2008 r., została ona oficjalnie
zaproszona do udziału w koncertach
w Austrii w 2009 r.  Oprac. GP
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl
FLESZ
GDYNIA. 21 sierpnia oficjalną
wizytę w 3 Flotylli Okrętów złożył do-
wódca Sił Morskich Urugwaju admi-
rał Juan Herber Fernandez Maggio.
Urugwajskiemu admirałowi towarzy-
szył szef Sztabu – zastępca dowódcy
Marynarki Wojennej kontradmirał
Waldemar Głuszko. Gości powitał
zastępca dowódcy 3 Flotylli Okrętów
kmdr Waldemar Modzelewski.
Po spotkaniu w Sztabie Flotylli do-
wódca sił morskich Urugwaju udał
się z wizytą do jednostek Dywizjonu
Okrętów Rakietowych – ORP „Pio-
run” i Dywizjonu Okrętów Podwod-
nych – ORP „Sęp”.
GDYNIA. „Capitan Miranda”
– żaglowiec urugwajskiej Marynarki
Wojennej rozpoczął 20 sierpnia cztero-
dniową oficjalną wizytę w Gdyni
w związku z obchodami jubileuszu
90-lecia polskiej Marynarki Wojennej.
Jednostka ta zasłynęła z udziału
w wielu światowych operacjach żeglar-
skich. Podczas pobytu w Polsce dele-
gacja załogi urugwajskiego żaglowca
złożyła wizytę w Dowództwie Marynar-
ki Wojennej oraz w Akademii Mary-
narki Wojennej, a także spotkała się
z marynarzami 3 Flotylli Okrętów.
GDYNIA. Ze strukturą i wyposaże-
niem 28 Puckiej Eskadry Lotniczej
oraz procedurami wykonywania lotów
poszukiwawczo-ratowniczych zapozna-
li się ratownicy z Niemiec, którzy
19 sierpnia przylecieli śmigłowcem ra-
towniczym SeaKing Mk 41. Podczas
trzydniowej wizyty w Gdyni ratownicy
z 5 Skrzydła Lotnictwa Marynarki Wo-
jennej (MFG 5) w Kilonii uczestniczyli
we wspólnej konferencji, podczas któ-
rej z lotnikami polskich sił morskich
wymienili doświadczenia i omówili
obowiązujące procedury podczas wy-
konywania lotów poszukiwawczo-ra-
towniczych (SAR) w krajach sojuszu
północnoatlantyckiego.
GDYNIA. Doskonalenie czynności
i utrwalanie nawyków podczas przy-
gotowania i wykonywania skoków
spadochronowych oraz postępowania
w sytuacjach szczególnych to cele
zgrupowania spadochronowego, któ-
re rozpoczęło się 18 sierpnia na lotni-
sku 43 Bazy Lotniczej MW w Gdyni-
Babich Dołach. Ponad 40 skoczków
z Marynarki Wojennej, Sił Powietrz-
nych, Wojsk Lądowych, Wojsk Spe-
cjalnych i policji rozpoczęło dwutygo-
dniowe szkolenie organizowane przez
Gdyńską Brygadę Lotnictwa Marynar-
ki Wojennej.
Polska Zbrojna 39
WOJSKO NIEWYBUCHY
MAGDALENA
KOWALSKA -SENDEK
Pod koniec czerwca
Komendę Policji
z Białej Podlaskiej
poinformowano
o niecodziennym
znalezisku. Zbieracz
złomu odkrył w lesie skład
stukilogramowych bomb.
Przepisowo zajęli się nimi
wojskowi saperzy, a cywile
dziwili się, że tak długo
to trwało.
DROGA
DO NIEWYPAŁÓW
„Prezenty” z czasów II wojny światowej
nie są dla saperów nowością. Patrole saper-
skie na terenie kraju często muszą się mie-
rzyć z mniej lub bardziej spektakularnymi
odkryciami. Zwykle odbywa się to w po-
dobny sposób: znalazca powiadamia poli-
cję, policja wojsko, wojsko zabiera podej-
rzane przedmioty na poligon i neutralizu-
je. Czasem jednak okoliczności niezależ-
ne od żołnierzy potrafią utrudnić likwida-
cję znaleziska.
ALERT!
Kiedy w Worońcu (gmina Biała Podla-
ska) poszukiwacz złomu dokonał nieco-
dziennego odkrycia, podniesiono raban
prawie na dwa województwa. Lokalne me-
dia obiegła informacja o tym, że w ziemi
w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajo-
wej Warszawa–Terespol leży ponad 350
bomb pochodzenia radzieckiego, a nawet
że jest ich 700. Tymczasem patrol saperski
z 1 Batalionu Drogowo-Mostowego w Dę-
blinie, który podjął interwencję, stwierdził,
że w ziemi znajduje się maksymalnie
80 bomb lotniczych. – O 350 czy 700 sztu-
kach mówił wójt gminy, któremu zależało
na nagłośnieniu sprawy. Nie wiem, skąd
miał takie informacje. W rzeczywistości
nie było nawet połowy tego, co deklarował,
bo już na początku stwierdziliśmy, że bę-
dzie tam do 80 bomb. Ostatecznie nasi żoł-
40 Polska Zbrojna
nierze wydobyli 73 bomby – informuje
por. Tomasz Broda, oficer odpowiedzial-
ny za oczyszczanie terenu z przedmiotów
wybuchowych i niebezpiecznych w 1 bdm.
I choć saperzy zabrali się za usuwanie zna-
leziska, nie uspokoiło to nastrojów we wsi.
– Mieliśmy drobne trudności wynikające
z obowiązujących przepisów. Zwykle neu-
tralizujemy ładunki na poligonie w Jagod-
nem, należącym do WSO Sił Powietrznych.
Ale akurat tam trwały ćwiczenia pilotów
– relacjonuje por. Broda. Dlatego saperzy
nie dostali zgody, aby wszystkie znalezio-
ne bomby zdetonować, a przynajmniej nie
od razu. Dowództwo 6 Bazy Lotniczej
przyznaje, że dopiero, gdy zostało poin-
formowane o liczbie bomb, próbowano
wypracować warunki zadowalające obie
strony.
STRAŻAK NA STRAŻY
Zezwolono, aby saperzy pracowali na
poligonie we wczesnych godzinach poran-
nych i późnym popołudniem, a także
w weekendy. Wśród cywilów pojawiła się
plotka, że żołnierze z patrolu mogą prze-
bywać w Jagodnem dwa dni w tygodniu,
a 6 Baza Lotnicza nie chce udostępnić
im tego miejsca, przez co zwiększa niebez-
pieczeństwo mieszkańców gminy Biała
Podlaska. Saperzy odcinają się od tych re-
welacji. – Nie było takich ograniczeń
– mówi por. Broda.
– Po wcześniejszym
ustaleniu terminów,
zwykle z tygodnio-
wym wyprzedze-
niem, 6 BLot umoż-
liwia nam korzysta-
nie z Jagodnego.
Sprawa nabrała rozgłosu z innego powo-
du. Znaleziska w woronieckim lesie pilno-
wali nieprzygotowani do tego strażacy
z OSP. – Ochraniali ten teren przez tydzień
po 24 godziny na dobę. Wszystko się od-
wlekało w czasie. Usłyszałem, że saperzy
mogą na poligonie być tylko dwa dni i oba-
wiałem się, że skoro mamy tu 350 bomb,
jak myśleliśmy na początku, ich usuwanie
potrwa w nieskończoność – mówi Wiesław
Panasiuk, wójt gminy Biała Podlaska.
– Trzeba pewne sprawy unormować. Nie
powinno być tak, że strażacy chronią zna-
lezisko. Co oni mogli? Tylko krzyczeć, że
nie wolno podchodzić. Wszystko zrzuco-
no na gminę, a nam nikt nie refunduje kosz-
tów takiej ochrony – dodaje rozżalony. Co
prawda zaznacza, że do saperów nie ma ża-
lu, chwali ich nawet za pracę, podkreśla
jednak, że inaczej powinny być rozwiąza-
ne kwestie bezpieczeństwa terenu w po-
dobnych przypadkach.
W Worońcu wszystko odbyło się zgod-
nie z przepisami. Stanowią one, że z chwi-
nr 36/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
PO SŁUŻBIE |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA | |
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO | | || || |

BĘDĄ
MAGAZYNY
Zakończono już badania
kwalifikacyjne kontenerowych
magazynów do przechowywania
materiałów wybuchowych, środków
inicjujących, niewybuchów i niewypałów

TOMASZ SZULEJKO
o łącznej masie TNT do 50 kg.
Przetarg na dostawę 34 kontenerów
ma ruszyć niebawem. Teraz jest
w fazie przygotowań

Zasady działania
– Na podjęcie pilnych interwencji saperzy mają 72 godziny.
– Nie zajmują się materiałami pochodzenia niewojskowego
(paczki niewiadomego pochodzenia).
– Przepisy BHP nie pozwalają im działać w nocy.
– Każde miejsce (nawet poligon) do niszczenia niebezpiecz-
nych przedmiotów musi być wyznaczone decyzją
wojewody.
– Każde miejsce niszczenia ma ograniczenia co do wielko-
GRAHAM/TEENA PAUL

ści unieszkodliwianych tam niewybuchów/niewypałów;

obowiązują różne strefy bezpieczeństwa.
– Saperzy nie są odpowiedzialni za zabezpieczenie terenu
znaleziska. To należy do obowiązków policji, straży miej-
skiej i pożarnej.

lą odkrycia materiałów niebez-
piecznych, jeżeli nie dzieje się to
na terenie jednostki wojskowej, to
nie wojsko zajmuje się zabezpieczeniem
terenu, a policja, która może być odciążo-
na przez oddziały straży pożarnej czy miej-
skiej. W ciągu niespełna tygodnia wszyst-
kie bomby lotnicze zostały z lasu usunięte
i zneutralizowane, a sprawa ucichła.
Co ma zrobić patrol saperski, gdy dosta-
je zgłoszenie? Prześledźmy, jak wygląda
to w Małopolsce. Przede wszystkim musi
uzbroić się w cierpliwość i dużą ilość pa-
liwa, bo akcja trochę potrwa. Saperzy
z 32 patrolu rozminowania 16 Batalionu
Powietrznodesantowego nie muszą się
martwić o to, czy najbliższy poligon
– w Nowej Dębie – będzie dla nich dostęp-
ny, bo zwykle jest. Problem jednak w tym,
że muszą do niego dojechać. Przepisy sta-
nowią, że skład amunicji nie może znajdo-
wać się w jednostce wojskowej, więc żoł-
nierze z 32 pr muszą po materiał wybucho-
wy wybrać się aż do Kłaja, oddalonego od
Krakowa o 50 km. Bywa więc, że więk-
szość czasu przeznaczonego na interwen-
cję spędzają w podróży, bo do Nowej Dę-
by wcale nie jest bliżej – zwykle około
trzech godzin jazdy w jedną stronę.
Saperów ogranicza i to, że nie mogą wo-
zić materiałów niebezpiecznych po zmro-
ku. Bywa więc, że ścigają się z czasem.
– Pobierając trotyl musimy w danym dniu
go wykorzystać, a więc i zneutralizować
znalezisko. Kawałek drogi musimy przeje-
chać. Nasi koledzy z Rzeszowa mają do
Kłaja jeszcze dalej – wskazuje st. sierż.
sztab. Arkadiusz Łabędź, zastępca dowód-
cy 32 pr 16 bpd.
ZAWSZE KŁAJ
Jeżeli nie ma możliwości, by saperzy do-
tarli na poligon w Nowej Dębie, władze lo-
kalne albo policja powinny wyznaczyć nie-
W NOWYM SĄCZU 30 METRÓW
OD OSIEDLA MIESZKALNEGO
ROBOTNICY ZNALEŹLI I SAMI
WYJĘLI Z ZIEMI OGROMNĄ
BOMBĘ LOTNICZĄ.
STWIERDZILI, ŻE NADA SIĘ
IDEALNIE NA OBCIĄŻNIK
użytki albo stare kamieniołomy, w których
można niewybuchy i niewypały zdetono-
wać. Taka współpraca w Małopolsce dzia-
ła dobrze, więc powodów do obaw nie ma.
– Jeżeli jest kilka wezwań, trzeba ustalić,
które jest pilniejsze, gdzie jest większe za-
grożenie. W przypadkach pilnych zgłoszeń
mamy 72 godziny na podjęcie działania.
Najwięcej sygnałów dostajemy z okolic Ol-
kusza, Niepołomic i Nowego Sącza. Wcze-
śniej zawsze musimy odwiedzić Kłaj – wy-
jaśnia sierż. Łabędź. Zastępca dowódcy
32 pr zapewnia, że nie zdarzyło się jesz-
cze, by komenda poligonu w Nowej Dębie
odmówiła przyjęcia patrolu albo władze te-
rytorialne nie wskazały miejsca, w którym
mogliby zdetonować ładunek. – Taka sy-
tuacja w ogóle nie może mieć miejsca
– optymistycznie zaznacza sierż. Łabędź.
Działanie patroli komplikuje też fakt, że
nie mają one magazynu, w którym mogl-
łyby w odpowiednich warunkach składo-
wać niewybuchy/niewypały oraz trotyl do
ich niszczenia. Tylko niektóre patrole dys-
ponują takim miejscem. – Inni mogą skła-
dować drobne znaleziska, by później jed-
norazowo wywozić je na poligon i nisz-
czyć. W naszym przypadku to niemożli-
we. Gdybyśmy mieli magazyn, nie musie-
libyśmy za każdym razem pokonywać
100 km, jadąc po materiał do wysadzenia
– wyjaśnia sierż. Arkadiusz Łabędź. Nie
wiadomo jednak, czy coś się w tej kwestii
zmieni. Magazyn krakowskim saperom zli-
kwidowano kilka lat temu, a mimo corocz-
nych monitów u wojewody o stworzenie
takiego miejsca żołnierze dostają ciągle od-
powiedź odmowną. Więc nawet z pojedyn-
czym znalezionym granatem powinni je-
chać do Nowej Dęby…
Krakowscy saperzy interweniowali
w tym roku już ponad 120. 
magdalena.kowalska @redakcjawojskowa.pl

nr 36/2008 Polska Zbrojna 41

 AAAAAAA
HISTORIA AAAAAAAA
MUZEUM BITWY

Powstałe 40 lat temu

Muzeum Bitwy nad Bzurą
dokumentuje największą operację
zaczepną wojsk polskich
w wojnie 1939 r. Mieści się
w niewielkiej kaplicy grobowej
na terenie kutnowskiego
Parku Wiosny Ludów

Kutno
TOMASZ GOS

z pomysłem
na bitwę
TOMASZ GOS

42 Polska Zbrojna nr 36/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY||
PO SŁUŻBIE
Muzeum największej bitwy wojny obronnej Polski w 1939 r. znajduje się w kaplicy. Nie ma
odpowiedniego oświetlenia, skutecznego ogrzewania, nawet toalety. W jego okolicy nie ma parkingu,
nie mówiąc o infrastrukturze turystycznej. Kilka lat temu pojawił się pomysł wybudowania nowoczesnej
placówki, ale wciąż nie wiadomo, kiedy i czy w ogóle zostanie on zrealizowany.
owstałe 40 lat temu Mu-
zeum Bitwy nad Bzurą do-
kumentuje największą ope-
rację zaczepną wojsk pol-
skich w wojnie 1939 r. Mie-
ści się w niewielkiej kapli-
cy grobowej na terenie kutnowskiego Par-
ku Wiosny Ludów. Kaplicę wzniesiono
około 1840 r. dla ówczesnych właścicieli
miasta, Walentyny z Gliszczyńskich i Fe-
liksa Mniewskich. Ma kształt rotundy.
– Warunki lokalowe placówki i jej umiej-
scowienie w takim obiekcie miało może
sens 40 lat temu, ale nie dzisiaj – kręci
głową Paweł Szymczak, dyrektor Mu-
zeum Regionalnego w Kutnie. – Muzeum
wymaga rozbudowy w trzech kierunkach:
ekspozycyjnym, oświatowym i kulturo-
twórczym – dodaje.
Multimedialny folder
Zbiory muzeum to w prawie stu pro-
centach autentyczne obiekty, pamiątki
z Września 1939 r. Jednak zdaniem Paw-
ła Szymczaka, ekspozycja wymaga roz-
szerzenia o eksponaty – kopie sprzętu bo-
jowego, taborów i ekwipunku Wojska Pol-
skiego z okresu wojny obronnej 1939 r.
– Świetnie byłoby pokazać takie rzeczy
jak warsztaty naprawcze – rusznikarnię
czy kuźnię – wyjaśnia dyrektor. – Dzisiaj
można zrobić tak doskonałe kopie sprzę-
tu używanego w tamtych czasach, że by-
łyby nie do odróżnienia od oryginałów.
Upublicznianiem zbiorów i przekazywa-
niem wiedzy o zdarzeniach sprzed prawie
70 lat zajmować się powinien dział oświa-
towy – mówi Szymczak. Dodaje, że
oprócz folderów na temat bitwy nad Bzu-
rą, muzeum mogłoby opracować prezen-
tację multimedialną, która była atrakcyj-
niejsza dla młodych ludzi niż kilkustroni-
cowa broszura. – W sensie kulturotwór-
czym Kutno, mając takie muzeum, mo-
głoby zaistnieć jako ważny punkt na ma-
pie Europy – uważa dyrektor.
Tomasz Czyżewski, asystent działu
sztuki i projektant wystawy stałej miej-
skiego Muzeum Regionalnego, wskazu-
je, że kaplica dawnych właścicieli mia-
sta nie powstała dla celów wystawienni-
czych ani turystycznych. – Nikt nie my-
ślał budując ją o niuansach termiki, in-
stalacjach elektrycznej czy alarmowej,
ani o kanalizacji – tłumaczy. – Może
brzmi to banalnie, ale by prowadzić dzia-
łalność muzealniczą, trzeba mieć świa-
tło i ogrzewanie skuteczne przez cały rok,
nr 36/2008
|| | |
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE MILITARIAMILITARIA||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY| |
ŚWIAT TO I OWO ||
Słońce wschodzi
W nocy z 8 na 9 września 1939 r.
gen. Tadeusz Kutrzeba otrzymał
radiogram od marszałka Rydza-
Śmigłego zawierający hasło „Słońce
wschodzi”. Tak zaczęła się operacja,
która do historii II wojny światowej we-
szła pod nazwą „bitwa nad Bzurą”.
Radiogram ów był ostatnim bezpośred-
nim połączeniem między gen. Kutrzebą
a naczelnym wodzem, zaraz potem łącz-
ność została zerwana. Bitwa nad Bzurą
(zwana też bitwą pod Kutnem) rozegrała
się w dniach 9–22 września. Był to naj-
większy bój podczas wojny obronnej.
Został stoczony przez dwie polskie ar-
mie – „Poznań” (gen. Tadeusz Kutrzeba)
i „Pomorze” (gen. Władysław
Bortnowski) z niemieckimi 8 i 10 armia-
mi z Grupy Armii Południe („Süd”).
a wycieczki muszą mieć do dyspozycji
zaplecze w postaci miejsca do postoju
aut czy toalet. To samo dotyczy pracow-
ników spędzających w obiekcie długie
godziny. Zapewniam, że kiedy robi się
zimno na dworze, każda godzina spędzo-
na w tym budynku jest dojmującym prze-
życiem. Osobiście uważam, że kaplicę
należałoby przeznaczyć na miejsce pa-
mięci dawnych właścicieli Kutna. Pro-
ponowana lokalizacja muzeum daje na-
tomiast możliwość wyeksponowania
wątków ogólnoeuropejskich, czyli udzia-
łu Polaków, Żydów, Rosjan i Niemców
w historii naszego regionu – dodaje Czy-
żewski.
Folwark na muzeum
Obiekt nadający się na siedzibę Muzeum
Bitwy nad Bzurą to dawny spichrz przy uli-
cy Józefa Bema 1 wraz z sąsiadującymi
zabudowaniami. Powstał w XVIII w.
– W skład całego kompleksu wchodziły
dwie stajnie trzynawowe murowane z ka-
mienia i cegły, kuźnia oraz lazaret – tłu-
maczy Grzegorz Skrzynecki, adiunkt
|| |
kutnowskiego muzeum. – Po III rozbio-
rze Rzeczypospolitej cały obiekt, popu-
larnie określany „folwarkiem na Bema”,
zamieniono na koszary i przebudowano
– dodaje. Planowana przez władze car-
skie pod koniec XIX w. rozbudowa mia-
ła dostosować koszary do ówczesnych
potrzeb, ale nie doszła do skutku. Przez
cały okres zaborów, aż do końca I woj-
ny światowej, stacjonowały tu wojska
rosyjskie, a w ostatnich latach carski
4 Pułk Strzelców Konnych. Po odzyska-
niu niepodległości obiekt był wykorzy-
stywany na potrzeby stacjonującej
w Kutnie części wojsk Błękitnej Armii
gen. J. Hallera. W latach 1926–1939 na
terenie spichlerza mieściły się koszary
37 Pułku Ziemi Łęczyckiej im. Księcia
Józefa Poniatowskiego. Znajdowały się
tutaj plutony artylerii, zwiadu konnego
i saperów. – W latach PRL użytkowany
był przez Gminną Spółdzielnię „Samo-
pomoc Chłopska” i od tego czasu pod-
dawany jest destrukcyjnej eksploatacji
– mówi dyrektor Szymczak.
Dobry moment
Dyrektor Muzeum Regionalnego przed-
stawił władzom miasta pomysł na utwo-
rzenie nowej siedziby placówki. Urzędni-
cy z magistratu popierają koncepcję, ża-
den nie jest jednak w stanie określić na-
wet w przybliżeniu, kiedy placówka mo-
głaby zacząć działać. – Obecnie w miej-
scu, gdzie mogłoby powstać nowe mu-
zeum, mają siedziby prywatne firmy – wy-
jaśnia Zbigniew Wdowiak, wiceprezy-
dent Kutna do spraw kultury. – Poza tym
nowe obiekty należałoby wyremontować
i dostosować do potrzeb nowoczesnego
muzeum. Urząd miasta jest w stanie sfi-
nansować część przedsięwzięcia. Mamy
nadzieję pozyskać dofinansowanie z Unii
Europejskiej i z resortu kultury. Jeszcze
jest za wcześnie, by podawać jakiś kon-
kretny termin otwarcia placówki.
Jak mówi dyrektor Szymczak, pomy-
słowi przyświeca chęć stworzenia mu-
zeum o europejskim zasięgu, na nowocze-
snym poziomie, promującego miasto i re-
gion. – Przyszłoroczna 70. rocznica bitwy
nad Bzurą jest świetną okazją do opraco-
wania koncepcji projektu i rozpoczęcia je-
go realizacji – dodaje.
Na razie jednak muzeum musi pozostać
w kaplicy. 
tomasz.gos@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 43
POŻEGNANIA
SYLWIA GUZOWSKA
Odszedł weteran ŻW
18 sierpnia odszedł na wieczną war-
tę płk w st. spocz. dr Władysław
Wierzbicki, najstarszy żandarm II RP. Je-
go życie to kopalnia wiedzy o czasach
przedwojennej żandarmerii i tragicznych
doświadczeniach polskich oficerów pod-
czas II wojny światowej.
Biografia płk. Wierzbickiego jest świadec-
twem odwagi, siły i niezłomności w dąże-
niu do celu. Choć przez większość swoje-
go 99-letniego życia pracował i służył z my-
ślą o Polsce, do kraju powrócił dopiero
w 2002 r. Mimo wieku i choroby żywo in-
teresował się sytuacją polityczną kraju,
utrzymywał kontakty ze współczesną żan-
darmerią i przy każdej sposobności dzie-
lił się swoimi przeżyciami z okresu wojny,
niemieckiej niewoli i życia na obczyźnie.
Jego życie było bardzo barwne. Chciał zo-
stać lekarzem, jednak finansowa sytuacja
rodziny uniemożliwiła mu ukończenie stu-
diów medycznych. Wybrał karierę w woj-
sku. Był m.in. wykładowcą kryminalistyki,
służby śledczej i medycyny sądowej w Cen-
trum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudzią-
dzu. Przed wojną objął stanowisko dowód-
cy plutonu żandarmerii w 1 Dywizjonie
Żandarmerii w Warszawie. Nie zapomniał
jednak o swoim marzeniu i kontynuował
studia medyczne.
Po klęsce wrześniowej przeszedł przez
obozy jenieckie: Brauschweig, Wolden-
berg i Murnau. Prowadził działalność kon-
spiracyjną w Tajnej Organizacji Wojskowej
i brał udział w tajnym nauczaniu. Jego
umiejętności medyczne uratowały życie
niejednemu żołnierzowi.
Był ostatnim dowódcą żandarmerii w ar-
mii Andersa. Po wojnie w 1947 r. uzyskał
tytuł doktora medycyny i chirurgii na uni-
wersytecie w Bolonii. Od grudnia 1947 r.
mieszkał i pracował w Anglii, gdzie prowa-
dził praktykę lekarską. Był m.in. wielolet-
nim przewodniczącym londyńskiego Koła
Stowarzyszenia Polskich Kombatantów
nr 106 „Żandarm”.
W ostatniej drodze płk. Wierzbickiego
uczestniczyli żandarmi. Uroczystości po-
grzebowe odbyły się 25 sierpnia w koście-
le pw. Świętego Jana z Dukli i na cmenta-
rzu czerniakowskim w Warszawie.
44 Polska Zbrojna
Z wielkim smutkiem przyjęliśmy wiadomość
o tragicznej śmierci naszych kolegów,
którzy polegli bohaterską śmiercią 20 sierpnia 2008 roku,
pełniąc misję w Afganistanie.
Łącząc się w bólu i cierpieniu z rodzinami
śp. plut. Waldemara SUJDAKA
śp. kpr. Pawła SZWEDA
śp. kpr. Pawła BRODZIKOWSKIEGO
składamy Rodzinie i Ich najbliższym
wyrazy szczerego współczucia i żalu w tych trudnych chwilach.
Dowódca, żołnierze i pracownicy Śląskiego Okręgu Wojskowego
Naszemu Drogiemu Koledze Z głębokim żalem i smutkiem
Marianowi Wiesławowi przyjęliśmy wiadomość o śmierci
SULEWSKIEMU naszego kolegi
szczere wyrazy współczucia i żalu
z powodu śmierci mjr. pil. rez. Bogdana
JURCZYKA.
ŻONY
Wyrazy najgłębszego współczucia
składają: RODZINIE i BLISKIM
dyrektor, koleżanki i koledzy składają: dowódca oraz żołnierze
z Centralnego Ośrodka Naukowej i pracownicy wojska
Informacji Wojskowej. 33 Bazy Lotniczej.
„A jeśli komu droga otwarta do nieba,
tym co służą Ojczyźnie ”
J. Kochanowski – Pieśń XII
Z głębokim smutkiem i żalem przyjęliśmy wiadomość o tragicznej śmierci
Pana pułkownika Stanisława RASIŃSKIEGO.
Odszedł od nas człowiek prawy i szlachetny, długoletni przyjaciel
i towarzysz broni. Jego oddanie i rzetelność w służbie dla Ojczyzny,
poświęcenie i przyjaźń, wypisały niezatartą pamięć w naszych sercach.
W tej tragicznej chwili dowództwo i żołnierze Wielonarodowej Dywizji
Centrum-Południe w Republice Iraku łączą się z MAŁŻONKĄ
I NAJBLIŻSZĄ RODZINĄ w smutku i bólu.
Składamy najgłębsze kondolencje i wyrazy szczerego współczucia.
Dowódca i żołnierze Wielonarodowej Dywizji Centrum-Południe
w Republice Iraku gen. dyw. Andrzej MALINOWSKI
Panu Pułkownikowi Jerzemu
Pani Teresie CHĘCIŃSKIEJ
ARTYMIAKOWI
oraz całej Jej Rodzinie
wyrazy głębokiego współczucia
wyrazy głębokiego
z powodu śmierci
współczucia z powodu śmierci
MATKI
ppłk. rez. Jerzego
CHĘCIŃSKIEGO
składa naczelny prokurator
wojskowy oraz prokuratorzy
składają kadra i pracownicy
i urzędnicy Naczelnej Prokuratury
Komendy Garnizonu Poznań.
Wojskowej.
nr 36/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE||
PO SŁUŻBIE || | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA||
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

KRUPP

Dwa nowe
okręty
WŁOCHY. Marynarka wojen-
na zamówiła dwa następne
okręty podwodne typu
U-212A. Dwie pierwsze jed-
IRACKIE MILIARDY

US DOD
nostki, znane jako klasa
Todaro, przekazano włoskiej
flocie w latach 2006–2007.
USA. Na przełomie lipca i sierpnia Defense Irak nabyłby też pociski rakietowe. Inny potencjal-
Budowa nowych U-212A roz-
Security Cooperation Agency przekazała ny kontrakt dotyczy dostawy sześciu samolotów
pocznie się w stoczni należą-
Kongresowi kilka not o możliwości sprzedaży transportowych C-130J-30 Hercules. Irak jest
cej do grupy Fincantieri
ogromnych ilości różnorodnego uzbrojenia również zainteresowany nabyciem 392 koło-
w 2010 r. Ich dostawa plano-
i sprzętu wojskowego irackim siłom bezpie- wych wozów bojowych LAV – 352 bojowych
wana jest w latach 2015
czeństwa. Jedną z potencjalnych transakcji LAV-25, 24 wozów dowodzenia LAV-CC i 16 wo-
i 2016. Zastąpią one dwa
jest dostawa 140 zmodyfikowanych czołgów zów ewakuacji medycznej LAV-A. DSCA poinfor-
ostatnie okręty podwodne
M1A1 (na zdjęciu) oraz kilkuset innych pojaz- mowała też o możliwej sprzedaży moździerzy
klasy Sauro, które powstały
dów kołowych i gąsienicowych. Irak chce nabyć – 565 M120 kal. 120 mm i 665 M252
w końcu lat 80. XX w. w stocz-
24 uzbrojone śmigłowce, przy czym nie jest jesz- kal. 81 mm wraz z amunicją. Inne potencjalne
ni Monfalcone. Zamówione
cze przesądzone, czy będą to maszyny Bell 407 kontrakty dotyczą m.in. 160 pojazdów pancer-
jednostki mają mieć wypor-
czy Boeing AH-6. Wiadomo natomiast, że ich jed- nych M117, ciężarówek, broni lekkiej i sprzętu
ność 1450 ton (na powierzch-
nostką napędową ma być silnik Rolls Royce’a łączności. Irakijczycy są też zainteresowani
ni), kadłub długi na 56 me-
250-C-30. Każdy śmigłowiec ma być uzbrojony amerykańskim udziałem w rozbudowie ich in-
trów i o maksymalnej średni-
w dwie wyrzutnie – niekierowanych rakiet M280 frastruktury militarnej i wsparciem technicznym.
cy siedmiu metrów. W zanu-
kal. 70 i M299 dla pocisków Hellfire. Będzie Jeśli zrealizowane zostaną wszystkie opcje, war-
rzeniu mają rozwijać pręd-
wyposażony w karabiny maszynowe – XM296 tość zawartych kontraktów oscylować będzie
kość do 20 węzłów. Załoga
kal. 12,7 mm i M134 kal. 7,62 mm. Wraz z tym w granicach 11 mld dol. (w)
okrętu będzie składać się
z 24 osób. (ww)

SAAB

SZWECJA. Koncern Saab aktywnie działa na

rzecz zdobycia norweskiego kontraktu na 48 sa-
molotów wielozadaniowych. Szwedzi kuszą
Norwegów, że jeśli wybiorą ich Gripeny, to będzie
stanowił on 180 proc. wartości kontraktu i zosta-
nie zrealizowany w ciągu 10–15 lat. Rywalami
Gripena są amerykański F-35 i produkowany
Pierwszy Caesar przez EADS Eurofighter. Saab uczestniczy też
w rywalizacji w Szwajcarii, która postanowiła zna-
FRANCJA. Koncern Nexter Systems przekazał pierwszy nowy samobieżny system artyle- leźć następcę dla swych myśliwców F-5 Tiger.
ryjski Caesar dla wojsk lądowych. Trafił on do szkoły artylerii w Draguignan. Do końca ro- 26 lipca w bazie szwajcarskich sił powietrznych
wylądowały dwa Gripeny, gdzie przez blisko mie-
ku producent dostarczy jeszcze siedem Caesarów. Docelowo do końca 2011 r. armia siąc mają być testowane. Konkurentami szwedz-
francuska dostanie ich 77. Caesar to haubica kal. 155/52 mm zamontowana na pod- kich myśliwców są francuski Rafale i – tak samo
woziu samochodu ciężarowego. Współpracuje on z systemem kierowania ognia i łączno- jak w Norwegii – Eurofightery. W grę wchodzi
ści Atila. Francuska haubica może razić cele w odległości do 40 km. (ww) kontrakt na 22–33 maszyny. (wr)

nr 36/2008 Polska Zbrojna 45

MILITARIA LOTNICTWO
Ruchome laboratorium
RUCHOME LABORATORIUM
BADANIA ZDARZEŃ LOTNI-
CZYCH I DESZYFRACJI PARA-
METRÓW LOTU składa się
z samochodu terenowo-osobo-
wego typu 50C IVECO DAILY,
przyczepy typu Wiola W1, spe-
cjalistycznego wyposażenia
badawczego, wyposażenia po-
mocniczego oraz sprzętu łącz-
ności i informatyki.
Samochód ma siedem
miejsc siedzących plus miej-
sce kierowcy. Trzy stanowi-
ska robocze są wyposażone
w zasilanie 230 V, 50 Hz
oraz oświetlenie. Samochód
ma niezależne od silnika
ogrzewanie typu Webasto
C11 oraz klimatyzację.
W tylnej części pojazdu zabu-
dowano maszt o wysokości
7 m służący do zamocowania
głowicy obserwacyjnej. Na da-
chu zamontowano dwa reflek-
tory halogenowe, służące jako
dodatkowe oświetlenie ze-
wnętrzne (plus reflektory przy-
czepiane na magnes).
Na ciągnionej przyczepce
umieszczono pojemniki na
sprzęt pomocniczy i agregat
prądotwórczy typu FZ 4001
DE o mocy 4 kW.
Wyposażenie znajduje się
w specjalnych pojemnikach
transportowych zabezpiecza-
jących przed wpływem czyn-
ników atmosferycznych.
Dodatkowo ruchome laborato-
rium wyposażone jest w na-
miot o wymiarach 3x3 m.

Inspektorat MON ds. Bezpieczeństwa Lotów dysponuje nowoczesnym

samochodem – ruchomym laboratorium badania zdarzeń lotniczych.
PIOTR LASKOWSKI

LABORATORIUM NA
Tym pojazdem specjaliści z inspektora-
tu wyjeżdżają do zdarzeń lotniczych. Dzię-
ki niemu pracuje im się szybciej i wygod-
niej. Po raz pierwszy mobilne laboratorium
zostało użyte po styczniowej katastrofie
w Mirosławcu. Gdyby nie ono, przyczyny
tragedii poznalibyśmy później, a koszty
ustaleń byłyby większe.
JUŻ GO CHWALĄ
Podczas 136. Konferencji Bezpieczeń-
stwa Lotów w Europie, która odbyła się
w maju br. w Krakowie, okazało się, że
wiele krajów ma powody, by zazdrościć
nam nowego sprzętu. Przedstawiciele bli-
sko trzydziestu państw zapoznali się z po-
jazdem i wyrażali stronie polskiej uzna-
nie za determinację i dopięcie celu. Tylko
nieliczne siły zbrojne mogą pozwolić so-
bie na taki pojazd wraz z wyposażeniem.
Z europejskich państw NATO trzy znala-
zły etat dla podobnego samochodu. Ma-
ją go Belgowie i Francuzi, ale nie był on
wykonany od podstaw zgodnie z założe-
niami użytkowników. Włosi z kolei zna-
leźli dla niego etat, ale nie dysponują jesz-
cze samym samochodem. Polska jest je-
dynym krajem, który doprowadził do po-
wstania takiego wozu. Specjalistom z in-
spektoratu należało się podobne narzę-
dzie. To im niedawno na międzynarodo-
wym spotkaniu użytkowników myśliw-
ców F-16 przedstawiciel Lockheeda Mar-
tina dziękował za wykrycie usterek, któ-
re powodowały wydobywanie się dymu
w kabinie Jastrzębi. Niechlujny montaż
w USA dwa razy zmusił te maszyny do
lądowania awaryjnego na Okęciu.
Teraz laboratorium będzie służyło do ba-
dania zdarzeń lotniczych oraz szkoleń
w stosowaniu profilaktyki BL. – Dajemy
przykład innym – cieszy się płk pil. Miro-
sław Grochowski, szef Inspektoratu MON
ds. Bezpieczeństwa Lotów, wskazując jed-
nocześnie na zastępcę, płk. Zbigniewa
Drozdowskiego, jako siłę sprawczą przed-
sięwzięcia.
POMYSŁ BYŁ, BRAKOWAŁO PIENIĘDZY
– Ten samochód to moje dziecko. Za-
planowałem wszystko, co musiało się
w nim znaleźć. Od 1996 r. zabiegałem
w Sztabie Generalnym WP, Departa-
mencie Polityki Zbrojeniowej i Depar-
tamencie Zaopatrywania SZ o wprowa-
dzenie ruchomego laboratorium do eta-
tu sił zbrojnych – mówi płk Drozdowski,
który w inspektoracie pracuje już od
18 lat. W latach 90. wspólnie z oddzia-
łem eksploatacji dęblińskiej „Szkoły Or-
ląt” zaprojektował podobne laborato-
rium, które miało powstać na podwoziu
pojazdu Lublin 3. Było w nim miejsce
tylko dla urządzenia do deszyfracji pa-
rametrów lotu i nic więcej. Pomysł upadł
w momencie, gdy zakłady w Lublinie
zostały sprzedane.
W 2000 r. inspektorat rozpoczął współ-
pracę z Instytutem Technicznym Wojsk
Lotniczych (ITWL) w celu opracowania
koncepcji ruchomego laboratorium. Brak
środków wstrzymywał jednak pracę.
– Dokończenie projektu zajęło mi osiem
lat – mówi płk Drozdowski. W 2006 r.
udało się znaleźć pieniądze i skierować
projekt do realizacji. Dlatego ruchome la-
boratorium wykorzystano w badaniu ka-
tastrofy C-295M. Na miejscu tragedii
z rozbitego samolotu odzyskano kartę pa-
mięci. Czytnika katastroficznego w Pol-
sce wtedy nie było, a z czytników eksplo-
atacyjnych nie udałoby się odzyskać po-
trzebnych danych. – My już mieliśmy ta-
ki czytnik wykonany wcześniej dla nas
przez firmę ATM. Hiszpanie później też
z niego korzystali. Gdyby nie to, państwo
musiałoby go kupić od producenta samo-
lotu – dodaje płk Drozdowski.
Seryjną furgonetkę Iveco przystosowa-
ła do wymagań inspektoratu spółka Kape-

46 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
KÓŁKACH
na. Wyposażenie specjalistyczne wykona-
no według zamówienia inspektoratu
w ITWL, umieszczając je w poręcznych
kontenerach i pojemnikach podróżnych.
Jest teraz gotowe do wyjazdów w teren.
Sprzętu nie trzeba wozić samochodem,
jeśli nie wymagają tego warunki miejsca
zdarzenia. Można go wygodnie załadować
do samolotu.
Nowe narzędzie pomoże Komisji Ba-
dania Wypadków Lotniczych i Inspekto-
ratowi MON ds. BL nie tylko badać zda-
rzenia lotnicze, ale również podejmować
działania profilaktyczne w jednostkach.
W samochodzie znajdują się trzy stano-
wiska pracy. Pierwsze służy do deszyfra-
cji parametrów lotu. Dlatego w wyposa-
żeniu auta znalazły się wszystkie czytni-
ki rejestratorów stosowanych na statkach
powietrznych w lotnictwie państwowym,
a więc lotnictwie sił zbrojnych i służb po-
rządkowych. Na drugim stanowisku,
multimedialnym, przygotowywane są fil-
my i animacje komputerowe po zdarze-
niu oraz omówienia i konferencje. Tutaj
powstają też rzuty części powypadko-
wych i zdjęcia poglądowe oraz udźwię-
kowiona wizualizacja zdarzenia lotnicze-
go. Specem od obrazów i animacji jest
Mariusz Banasiak.
nr 36/2008
| | |
| | | |
czy materiałów zmęczeniowych. W bazie
znalazły się także wszystkie instrukcje
i schematy oraz procedury związane
z działaniami w lotnictwie.
CZARNE WALIZKI
Sprzęt umieszczony w samochodzie jest
przeznaczony dla ośmiu specjalistów. Każ-
dy z nich ma własną czarną walizkę, w któ-
rej znajdują się notebook, radiotelefon, la-
tarka, lupa i przyrządy potrzebne inżynie-
rowi na miejscu zdarzenia. Dodatkowe wy-
posażenie umieszczono w przyczepce.
Tam jest wożony agregat prądotwórczy,
który umożliwia ciągłą pracę, do siedmiu
godzin, wszystkim urządzeniom laborato-
rium, przy jednym tylko tankowaniu.
Poza tym w przyczepie umieszczono
piły mechaniczne i inne mniejsze i prost-
sze narzędzia potrzebne do pracy przy
wypadkach.
Samochodem i sprzętem opiekuje się
PIOTR LASKOWSKI
grupa kontroli technicznej statków po-
wietrznych, ulokowana w strukturach in-
spektoratu. Pojazd garażuje w 31 Bazie
Lotnictwa Taktycznego w Krzesinach.
Jest nim już zainteresowana Państwowa
Komisja Badania Wypadków Lotni-
czych. Zostanie wystawiony na targach
w Kielcach w pierwszej dekadzie wrze-
śnia, a potem 20 września będzie prezen-
towany podczas Święta Sztabu General-
nego WP w Warszawie.
Stanowisko ma siedmiometrowy maszt, SAMOCHÓD W PRZYSZŁOŚCI
na którym montuje się głowicę z kame- Inspektorat zaczął starania o rozpoczę-
rą. Uzyskany z niej obraz przekazywany cie w 2009 r. budowy obiektu do przecho-
jest potem do samochodu. Nie trzeba już wywania sprzętu Komisji Badania Wypad-
wysyłać śmigłowca ani samolotu, by uzy- ków Lotniczych, prowadzenia szkoleń na
skać zdjęcia terenu z gó- potrzeby komisji oraz
ry, bo robi to kamera, co Zgodnie z poczynionymi działalności profilaktycz-
obniża koszty badania. ustaleniami na zakup nej inspektoratu. Dwu-
Zarejestrowany obraz tra- kondygnacyjny budynek
fia do notebooka, tam jest samochodu z pomieszczeniami dla in-
zgrywany i nanoszone są żynierów, laboratorium,
opisy. Dzięki urządze- laboratorium złożyły się miejscem do przygotowa-
niom geodezyjnym, któ- wszystkie trzy rodzaje nia i suszenia aparatury
re także znajdują się oraz wygrzania sprzętu
w ekwipunku samocho- sił zbrojnych powstanie na terenie
du, możliwe jest naniesie- 31 Bazy. Znajdzie się
nie na mapę terenu rozrzutu części ze zda- w nim również duża sala odpraw, w której
rzenia lotniczego oraz wykonanie mapy będą prowadzone szkolenia dla obsługi sa-
ze szkicem z miejsca wypadku. mochodu i specjalistów pracujących przy
Trzecie stanowisko służy do przygoto- zdarzeniach lotniczych. W przyszłości po-
wywania wszelkich próbek, m.in.: mate- wstanie tu centrum szkolenia metodyczne-
riałowych, materiałów pędnych i smarów, go dla członków Komisji Badania Wypad-
wycinanych elementów płatowca i silnika. ków Lotniczych oraz Państwowej Komisji
W wyposażeniu stanowiska znalazły się Badania Wypadków Lotniczych.
mikroskop i cała baza materiałów dostęp- Ośrodek ma zastąpić „poligon”, czyli
nych po poprzednich zdarzeniach lotni- miejsce prawdziwego zdarzenia, gdzie te-
czych. Stanowi ona sporej objętości elek- raz członkowie komisji muszą nabierać do-
troniczne archiwum, które umożliwia po- świadczenia. 
równanie próbek m.in. uszkodzeń mecha-
nicznych łopatek, zanieczyszczeń paliw polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 47
AAAAAAA POJAZDY
MILITARIA AAAAAAAA
PATROLOWE
Fatum
honkera
Zakończona niepowodzeniem procedura zakupu pierwszej partii lekkich opancerzonych samochodów
patrolowych i tragiczne wieści z Afganistanu zwróciły po raz kolejny uwagę na braki w wyposażeniu
naszych żołnierzy. Samochody HMMWV uznaje się dziś za mało przydatne, ale czym je zastąpić?
To były bardzo złe wiadomości. W krót-
kim odstępie czasu z jednej strony poinfor-
mowano, iż planowany w ramach pilnej po-
trzeby operacyjnej zakup lekkich opance-
rzonych samochodów patrolowych nie doj-
dzie do skutku. Zaś z Afganistanu przyszły
wieści tragiczne – w samochodzie patro-
lowym HMMWV w wyniku eksplozji
podłożonego pod drogą ładunku wybu-
chowego zginęli kolejni nasi żołnierze.
Niestety, ale polscy decydenci udający się
do PKW w Azji Środkowej nie mogli za-
wieźć żołnierzom krzepiącej wiadomo-
ści, że wozy LOSP zostały już zamówio-
ne. Pojawiły się natomiast informacje
o poszukiwaniu pilnie innego rozwiąza-
nia – w pierwszej kolejności zamiast
LOSP pozyskania cięższych wozów kla-
sy MRAP. Na razie jednak pewna jest je-
dynie kolejna partia Rosomaków w wer-
sji transportera piechoty, jakie zaplanowa-
no wysłać do Afganistanu już wiele mie-
sięcy temu. Docelowo kontyngent może
być wzmocniony jeszcze większą ich licz-
bą, łącznie nawet 70–90 sztuk, zarówno
w wersji bojowego wozu piechoty, jak
i transportera opancerzonego.
LOSP CZYLI MRAP
Problemy z odpowiednimi pojazdami
patrolowymi stały się niestety już polską
specjalnością. O tym, że nasze wojsko nie
posiada samochodów umożliwiających
względnie bezpieczne poruszanie się po
terenie, na którym działa partyzantka, prze-
konaliśmy się bardzo boleśnie jeszcze
w 2003 r. w Iraku, gdy zaczęli ginąć nasi
48 Polska Zbrojna
NORBERT BĄCZYK
żołnierze. W kolejnym roku straty związa-
ne bezpośrednio lub pośrednio z brakiem
takich pojazdów były bardzo wysokie. Nad
Eufratem i Tygrysem mieliśmy bowiem do
dyspozycji jedynie honkery plus samocho-
dy ciężarowe. Żołnierze opancerzali je
w desperacji czym się dało, ale poprawa
sytuacji przyszła dopiero z chwilą otrzy-
mania lekko opancerzonych wozów
HMMWV. Jednak wraz z trwaniem kon-
fliktów partyzanckich rosła też potrzeba
posiadania jeszcze lepszych pojazdów, od
początku konstruowanych z myślą o takim
teatrze działań wojennych. HMMWV, na-
wet w najmocniejszych odmianach i z do-
datkowymi elementami pancerza okazują
się zbyt mało odporne. Tymczasem znale-
zienie odpowiedzi na pytanie, czym je za-
stąpić, wcale nie jest takie proste.
WYSTAWA W PARYŻU
Światowy przemysł zbrojeniowy żywo
zareagował na najnowsze wyzwania. Dziś
wozów patrolowych różnych kategorii jest
kilkadziesiąt i co roku pojawiają się nowe.
Tegoroczny salon zbrojeniowy Eurosatory
w Paryżu był przede wszystkim właśnie
wystawą wozów patrolowych. Swój naj-
nowszy pojazd – Tura 2 – prezentowała tam
także polska firma AMZ Kutno, nasz kra-
jowy specjalista w tej dziedzinie (choć sam
pojazd to Renault Sherpa 2 ze zdjętym ory-
ginalnym nadwoziem, na którym osadzo-
no nadwozie z nowym wyposażeniem pro-
ponowane przez firmę z Kutna). W woj-
sku amerykańskim karierę robi określenie
MRAP. Przypomnijmy, pojazdy mine re-
sistant ambush protected, których pierwo-
wzorami są używane od lat w RPA specjal-
ne wozy minoodporne, dzieli się na dwie
kategorie podstawowe. Wozy kategorii
MRAP I (zwana też MRUV – mine resi-
stant utility vehicle) buduje się w układzie
4x4 i mają one zapewnić ochronę przed
bronią strzelecką i ładunkami wybucho-
wymi pod kadłubem o masie do ok. 7 kg
trotylu. Dużą odporność kadłuba zapew-
nia odpowiednie jego wyprofilowanie od
spodu, nazywane układem V lub mono-
coque. Liczba przewożonych żołnierzy
dochodzi do dziesięciu, przy tym każdy
ma do dyspozycji odpowiednio wyprofi-
lowany fotel. Najbardziej znane pojazdy
MRAP I to Cougar H 4x4 z firmy Force
Protection, RG-31 i RG-33 4x4 koncernu
BAE oraz MaxxPro z International Mili-
tary and Government LLC koncernu Na-
vistar.
Kategoria MRAP II, zwana też JERRV
(Joint Explosive Rapid Response Vehicle)
obejmuje z kolei jeszcze cięższe pojazdy,
najczęściej w układzie 6x6, choć zdarzają
się też pojazdy 4x4. Mogą one zabierać po-
wyżej dziesięciu żołnierzy, część powinna
wytrzymać wybuch pod kadłubem nawet
15 kg trotylu. Jako MRAP II klasyfikuje
się pojazdy Cougar HE 6x6, RG-33L 6x6,
Caiman 6x6, RG-31E 6x6 czy dwuosiowe
MaxxPro XL oraz Golan. Niezależnie od
MRAP opracowano też w Europie i Afry-
ce pojazdy mniejsze, podobne wizualnie
do HMMWV. To właśnie taka konstruk-
cja, spośród wozów Tur, LMV, RG-32
i Eagle IV, miała stać się polskim LOSP
nr 36/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE
CZAS NAGLI
Sytuacja, gdy niemal
wszystkie inne armie
kupiły już jakieś rasowe wozy
patrolowe, zaś Wojsko
Polskie wciąż musi się opierać
na dzierżawionych samochodach
HMMWV i w ogóle nie ma
własnych patrolowców, jest
dość irytująca
i trafić do naszych żołnierzy. Teraz, jak już
wspomniano, mówi się o dostarczeniu
w pierwszej kolejności większych patro-
lowców z rodziny MRAP, np. wozów
RG-31. Być może takie pojazdy udostęp-
nią nam sojusznicy.
NA KŁOPOTY ROSOMAK
Sytuacja, gdy niemal wszystkie inne
armie kupiły już jakieś rasowe wozy pa-
trolowe, zaś Wojsko Polskie wciąż musi
się opierać na dzierżawionych samocho-
dach HMMWV i w ogóle nie ma własnych
patrolowców, jest dość irytująca. Gwoli
ścisłości należy jednak odnotować, że
HMMWV wciąż są podstawowym typem
pojazdu wojskowego sił koalicyjnych choć-
by w Afganistanie, zaś MRAP z racji roz-
miarów, zdolności terenowych czy paliwo-
żerności też przysparzają problemów. To
nr 36/2008
||
||
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
prawda, zapewniają znacznie większy po-
ziom ochrony, ale też znacznie trudniej eks-
ploatować je w codziennej służbie. Dlate-
go wydaje się, że lepszym rozwiązaniem
byłoby skupienie wysiłku na pozyskaniu
jednak samochodów LOSP, co oczywiście
nadal jest w planach, niż po raz kolejny
oczekiwanie na ewentualne wsparcie so-
jusznicze wozami MRAP lub ich pospiesz-
ne kupowanie. Pojazdy MRAP nie są Woj-
sku Polskiemu, może poza pododdziałami
saperów, potrzebne, gdyż w Afganistanie
jest już duży, zabierający prawie dziesię-
ciu żołnierzy, stosunkowo dobrze opance-
rzony i odporny na miny pojazd – to Roso-
mak. Jego uzupełnieniem powinny być lek-
kie samochody LOSP w kategorii do
10 ton. Szkoda, że w pierwotnych polskich
wymaganiach oczekiwano z jednej strony
wysokiego poziomu ochrony, a z drugiej
| |
|| || |
NORBERT BĄCZYK
wagi zaledwie 7,5 tony. Przykład Rosoma-
ka i LOSP pokazuje konieczność prowa-
dzenia rozważnej, długofalowej polityki za-
kupów uzbrojenia i sprzętu wojskowego.
Dziś nikt nie ma bowiem gotowych wyro-
bów „na półce”. Rosomaki są bardzo przy-
datne w Afganistanie, ale nie kupowano
ich z myślą o tej misji. Mimo to sprawdzi-
ły się – połączenie walorów typowo bojo-
wych z trakcją kołową jest tutaj strzałem
w dziesiątkę. I choć zwiększanie ich liczeb-
ności w Afganistanie jest faktycznie dzia-
łaniem wymuszonym i doraźnym, może
się okazać, iż znacznie sensowniejszym niż
amerykańska idea MRAP. Wojsko Polskie
to nie US Army i nie zawsze rozwiązania
naszych sojuszników przystają przecież do
naszych planów i potrzeb. 
norbert.baczyk@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
ŚWIAT
AAAAAAA
PAKISTAN
AAAAAAAA
US DOD (2)
Odejście prezydenta
Pakistanu generała
(w stanie spoczynku)
Perveza Musharrafa
wywołało nową falę
PAKISTAŃSKI KO
spekulacji co do przyszłości
zarówno tego kraju, jak
i sytuacji w całej Azji
Południowej.
Pakistan od kilkunastu lat zajmuje stałe
miejsce w czarnych scenariuszach rozwo-
ju sytuacji geopolitycznej w świecie. Snu-
to scenariusze przewrotu islamskiego, prze-
kazania broni i technologii nuklearnej
w ręce terrorystów, konfliktu nuklearnego
z Indiami. O uderzeniu na Pakistan mówił
w swojej kampanii wyborczej kandydat de-
mokratów Barack Obama. Część z tych
scenariuszy jest uzasadniona: islamski fun-
damentalizm w Pakistanie jest bardzo sil-
ny; ojciec pakistańskiej bomby atomowej
dr Abdul Khan stworzył siatkę handlują-
cą materiałami nuklearnymi; w 2002 r.
omal nie doszło do wojny jądrowej między
Islamabadem a New Delhi o Kaszmir; rząd
centralny nie kontroluje obszarów grani-
czących z Afganistanem. Dokonująca się
zmiana władzy w Pakistanie dostarcza do-
brej okazji do poważniejszej analizy stra-
tegicznej i oceny możliwości realizacji tych
czarnych scenariuszy.
Powrót do rządów cywilnych
Prezydent Musharraf zdecydował się
odejść 19 sierpnia, po dziewięciu latach
nieprzerwanych rządów, wskutek przegra-
nych wyborów parlamentarnych, w obli-
czu silnych protestów społecznych i groź-
by usunięcia z urzędu przez parlament.
Władzę objął w październiku 1999 r., (bę-
dąc szefem sztabu) w wyniku bezkrwawe-
go przewrotu wojskowego: usunął premie-
ra Nawaza Shariffa i rozwiązał parlament.
Po dwóch latach, w 2001 r. objął urząd pre-
zydenta. W mało demokratycznych wybo-
rach w październiku 2007 r. udało mu się
50 Polska Zbrojna
OBECNIE PAKISTAN zdaje się być kluczowym czynnikiem przede wszystkim dla konfliktu w Afganistanie. Na
pakistańsko-afgańskiej.
MARCIN KACZMARSKI
wygrać, ale już po miesiącu, w listopadzie,
wprowadził stan wojenny i zawiesił kon-
stytucję. Chciał w ten sposób zapobiec pod-
ważeniu legalności swojego mandatu, co
miało być rozpatrywane przez sąd najwyż-
szy. Pod presją międzynarodową i w obli-
czu napiętej sytuacji społecznej, Mushar-
raf zgodził się na wybory parlamentarne.
Wybory, przełożone o miesiąc, po śmier-
ci w zamachu przywódczyni opozycji Be-
nazir Bhutto (odbyły się w lutym 2008 r.),
stały się punktem zwrotnym. Wygrały
w nich partie opozycyjne wobec Mushar-
rafa: Pakistańska Partia Ludowa (PPP),
z wdowcem po Benazir Bhutto, Asifem Ali
Zardarim oraz Pakistańska Liga Muzuł-
mańska-Nawaz (PMLN), na której czele
stał Nawaz Shariff. Obie partie utworzyły
koalicję, a w początku sierpnia zapowie-
działy chęć wszczęcia procedury impeach-
mentu wobec prezydenta Musharrafa.
Główne przyczyny porażki Musharrafa
tkwią w złej sytuacji gospodarczej oraz po-
strzeganiu go przez społeczeństwo jako
marionetkę Waszyngtonu (chociaż uzyskał
łącznie prawie 12 mld dolarów amerykań-
skiej pomocy, głównie dla armii). Nie bez
znaczenia było też stanowisko pakistań-
skich wojskowych, którzy zdecydowali się
nie występować w obronie swojego byłe-
go dowódcy.
Pakistan po raz trzeci w swojej 60-letniej
historii próbuje rządów cywilnych. Dotych-
czas było to państwo rządzone przez wą-
ską elitę militarną, co wpływało w bardzo
silnym stopniu na postrzeganie świata ze-
wnętrznego. Głównym wrogiem były In-
die, z którymi Pakistan od 1947 r. toczy
faktyczną wojnę o Kaszmir. Jednakże sy-
tuacja strategiczna widziana z Islamaba-
du zmienia się dość dynamicznie i nowe
władze z pewnością będą musiały wziąć
to pod uwagę.
Konflikt afgański
Obecnie Pakistan zdaje się być kluczo-
wym czynnikiem przede wszystkim dla
konfliktu w Afganistanie. Z punktu widze-
nia Stanów Zjednoczonych i NATO,
odgrywa on główną rolę logistyczną
– 80 proc. zaopatrzenia dla sił koalicji prze-
chodzi przez port Karaczi. Jednocześnie
odbudowujący swe siły talibowie zyskali
w północno-zachodnich prowincjach swe-
go rodzaju „bezpieczne niebo” i faktyczną
bazę dla swoich działań (co stało się powo-
dem kilkukrotnych ataków amerykańskich
na te regiony Pakistanu). Bardzo dwu-
znaczną rolę odgrywają w walce z islam-
skim fundamentalizmem pakistańskie służ-
by specjalne, ISI. Wielokrotnie były one
oskarżane o sponsorowanie działalności ta-
libów i utrzymywanie więzi z Al-Kaidą.
Ponadto konflikt afgański wpływa bez-
pośrednio na Pakistan. Kraj ten stał się ce-
lem numer jeden samobójczych ataków ter-
rorystycznych, aczkolwiek, jak pokazał
przebieg ostatnich wyborów parlamentar-
nych, fundamentaliści islamscy nie są
w stanie sprowokować chaosu, ani tym bar-
dziej przejąć władzy. Sukces operacji
afgańskiej wymaga stabilizacji Pakistanu.
Zachód powinien udzielić wsparcia rządo-
wi w Islamabadzie, niemniej jednak to sa-
nr 36/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE||
HISTORIAHISTORIA|| | |
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || || || |
zdjęciu: amerykański żołnierz na granicy GŁÓWNE PRZYCZYNY porażki
Musharrafa tkwią w złej sytuacji go-
spodarczej oraz postrzeganiu go
przez społeczeństwo jako marionet-

PAKHISTAN MOD (2)

kę Waszyngtonu. Nie bez znaczenia
jest też stanowisko pakistańskich
wojskowych, którzy zdecydowali się
nie występować w obronie swojego
byłego dowódcy.

KOCIOŁ mi Pakistańczycy muszą ograniczyć naj-

POZYCJA PAKISTANU w regionie zmieniła się również dlatego, że dotychcza-
sowi najważniejsi sojusznicy – USA i Chiny – znacząco poprawili swoje relacje
z Indiami. Na zdjęciu: wspólne ćwiczenia chińsko-pakistańskie.

bardziej ekstremistyczne i wojujące nurty
islamskiego fundamentalizmu, zwłaszcza
te nawołujące do przemocy.
W cieniu Indii
Mimo przeprowadzenia w 1998 r. serii
prób nuklearnych i uzyskania statusu pań-
stwa jądrowego, Pakistan nie stanowi rów-
norzędnego rywala dla Indii. W obliczu
dynamicznego rozwoju gospodarki indyj-
skiej Islamabad, nękany kłopotami ekono-
micznymi, pozostał w tyle i może co naj-
wyżej przyczyniać New Delhi kłopotów,
ale nie jest w stanie podjąć z nimi otwar-
tej rywalizacji. Indie coraz wyraźniej sta-
ją się wschodzącym mocarstwem, pod-
czas gdy Pakistan wciąż jest „państwem
upadającym”, które przedkłada ambicje
terytorialne i geopolityczne nad rozwój
wewnętrzny.
Pozycja Pakistanu w regionie zmieniła
się również dlatego, że dotychczasowi naj-
ważniejsi sojusznicy – USA i Chiny – zna-
cząco poprawili swoje relacje z Indiami.
USA aktywnie szukają sojuszu z New
Delhi (zawarcie w 2005 r. porozumienia
o udostępnieniu cywilnych technologii
nuklearnych), Chiny próbują rozwiązać
problemy graniczne. Stany Zjednoczone
dotychczas regularnie popierały pakistań-
skie wojsko, z jednej strony traktując je ja-
ko równoważnik wobec sprzyjających
ZSRR Indii (w okresie zimnej wojny),
z drugiej uznając armię za jedyną funk-
cjonującą w Pakistanie instytucję. Po
11 września 2001 r. z kolei Pakistan stał
się kluczowym miejscem dla wojny w
Afganistanie. Utracenie tej roli, do czego
bez wątpienia dojdzie w przyszłości, mo-
że dla tego kraju oznaczać dołączenie go
przez Waszyngton do „osi zła”.
Ponadto w przyszłości Pakistan stanie
wobec faktycznej hegemonii Indii na sub-
kontynencie indyjskim i prędzej czy póź-
niej będzie zmuszony dostosować swoje in-
teresy do rosnącej potęgi sąsiada. Jak się
wydaje, prezydent Musharraf próbował
przystosować się do tej ewoluującej sytu-
PAKISTAN PO RAZ TRZECI
W SWOJEJ 60-LETNIEJ HISTORII
PRÓBUJE RZĄDÓW
CYWILNYCH. DOTYCHCZAS
BYŁO TO PAŃSTWO RZĄDZONE
PRZEZ WĄSKĄ ELITĘ
MILITARNĄ, CO WPŁYWAŁO
W BARDZO SILNYM STOPNIU
NA POSTRZEGANIE ŚWIATA
ZEWNĘTRZNEGO
acji. W ciągu ostatnich kilku lat doprowa-
dził do znaczącej poprawy stosunków z In-
diami. Jednakże duża część pakistańskiej
elity wciąż sprzeciwia się porozumieniu
z New Delhi i można oczekiwać z jej stro-
ny prowokacji mających na celu zerwanie
rozejmu.
Po zmianie władzy Pakistanowi grozi ko-
lejna faza niestabilności. Dotychczasowy
wspólny wróg łączący partnerów koalicyj-
nych – prezydent Musharraf – ustąpił,
co może spowodować spory o prezydentu-
rę i zakres władzy obu partii. Dodatkowo
przed Pakistanem stoi ogromne zadanie bu-
dowy wewnętrznych instytucji państwo-
wych, które są bardzo osłabione przez cią-
głą ingerencję armii w życie polityczne.
Szybkiej poprawy wymaga też sytuacja go-
spodarcza tego kraju. Obecnie głównym
problemem jest wzrost cen żywności i pa-
liwa (około 50 proc. na przestrzeni ostat-
niego roku).
Nadzieją dla Pakistanu może być jego
położenie geograficzne. Jest on m.in. dla
sąsiednich Indii ważnym elementem kal-
kulacji energetycznych, tym bardziej
istotnych, że Indie, obok Chin, mają naj-
większy wskaźnik zużycia energii
w ostatnich latach. Pakistan jest rozpa-
trywany jako główny kraj tranzytowy dla
gazociągu, który mógłby połączyć Iran
z Indiami. Pomogłoby to m.in. w rozwią-
zaniu konfliktu o Kaszmir. Również dla
Chin Pakistan nabiera znaczenia ekono-
micznego jako kanał tranzytowy w kie-
runku Morza Arabskiego i Bliskiego
Wschodu.
Z pewnością Pakistan jeszcze przez ja-
kiś czas utrzyma się w czołówce kandyda-
tów na „czarne scenariusze” rozwoju sytu-
acji geopolitycznej. Dopóki nie nastąpi po-
prawa sytuacji ekonomicznej, nie należy
oczekiwać osłabienia fundamentalizmu
islamskiego. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 36/2008 Polska Zbrojna 51

ŚWIAT
AAAAAAA
ŚWIAT KENIA
NIGERIA
AAAAAAAA
porym zaskoczeniem było
zdymisjonowanie w sierpniu
przez prezydenta Nigerii
Umaru Yar’Aduę kilku wy-
sokich dowódców wojsko-
wych. Głowa państwa ogło-
siła swą decyzję tuż przed udaniem się na
pielgrzymkę do Mekki. Stanowiska utraci-
li szef Sztabu Obrony gen. Andrew Owoye
prezydenta. Przed rokiem Adua zdymisjo-
nował 40 wysokich stopniem oficerów.
Rebelia w delcie
Istnieje kilka możliwowych powodów
zmian kadrowych na szczytach nigeryj-
skich sił zbrojnych. Jako jeden z nich wska-
zywane są bliskie związki usuniętych ofi-
cerów z byłym prezydentem kraju Oluse-
Innym może być niezadowolenie prezy-
denta Aduy z działań wojska na rzecz za-
pewnienia bezpieczeństwa instalacjom naf-
towym w Delcie Nigru, które są często ata-
kowane przez zbrojne milicje. Ich napady
na statki transportowe firm naftowych i po-
rwania pracowników tychże, jak też uszko-
dzenia rurociągów spowodały, że wydoby-
cie ropy naftowej spadło aż o jedną czwar-

Krwawa ropa
Azazi oraz dowódcy wojsk lądowych i ma- gundem Obasanjo. tą. Choć możliwości wynoszą ponad trzy

TA D E U S Z W RÓ B E L

Główne zagrożenia dla bezpieczeństwa i stabilności Nigerii mają charakter wewnętrzny.

Najtrudniejsza sytuacja panuje w Delcie Nigru, wielkim zagłębiu naftowym.
Plagą regionu są grupy zbrojne, których ataki spowodowały już ogromny spadek wydobycia ropy,
będącej głównym towarem eksportowym Nigerii.
Zwrócony półwysep gdzie prawdopodobnie wych zasobów. Nigeryjczycy nych, w którego wyniku pół-
W sierpniu Nigeria przekazała znajdują się wielkie złoża ro- podważali prawomocność po- wysep stał się częścią
Kamerunowi pełną kontrolę py naftowej. Może to być na- rozumienia brytyjsko-nie- Kamerunu. Ostatecznie
nad półwyspem Bakassi, wet jedna dziesiąta świato- mieckiego z czasów kolonial- strony zgodziły się, aby spór

rynarki wojennej, gen. por. Luka Nyeh Ju- miliony baryłek dziennie, to wydobywane
suf i wiceadm. Ganiyu Adekeye. Zdymi- jest poniżej dwóch milionów. Tym samym
sjonowanych wojskowych prezydent posta- Nigeria utraciła na rzecz Angoli pozycję
nowił wysłać na emeryturę. Wyznaczył największego jej producenta na kontynen-
również ich następców. Nowym szefem cie afrykańskim. Rządowi w Nigerii nie
Sztabu Obrony został dowódca sił powietrz- udaje się zaprowadzić porządku w delcie
nych, Paul Dike, który jednocześnie otrzy- od wielu lat. Sytuacja nie jest prosta, gdyż
mał awans na stopień maszałka lotnictwa. w regionie działa kilka różnych milicji, jak
Decyzje personalne prezydenta wywołały Ruch na rzecz Emancypacji Delty Nigru
ruchy kadrowe na stanowiskach dowodców czy Ochotnicze Siły Delty Nigru. Ogólnie
US DOD (2)

rodzajów sił zbrojnych. Gen. Jusufa w woj-
skach lądowych zastąpił gen. mjr Abdul-
rahaman Danbazau, dotąd dowodzący 2
Dywizją. Dowódcą lotnictwa został wice-
marsz. Olusey Petinrin, a marynarki wo-
jennej kontradm. Isaiah Ibrahim. Wcze-
śniej obaj odpowiadali za szkolenie
w swych rodzajach sił zbrojnych. Tegorocz-
na czystka nie była pierwszą w wykonaniu
Sporym zaskoczeniem było
zdymisjonowanie w ubiegłym mie-
siącu przez prezydenta Nigerii Umaru
Yar’Aduę kilku wysokich dowódców
wojskowych. Głowa państwa ogłosiła
swą decyzję tuż przed udaniem się na
pielgrzymkę do Mekki.
wszystkie mają podobne postulaty, chcą by
większa część z dochodów z eksploatacji
„czarnego złota” wracała do mieszkańców
delty. Pomimo politycznej retoryki część
rebeliantów to zwykłe bandy, które uzysku-
ją spore dochody z okupów za porwanych
pracowników firm naftowych. Czerpią
również zyski z nielegalnego eksportu ro-
py skradzionej z przedziurawionych ruro-

52 Polska Zbrojna nr 36/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || || |

ciągów. Dziennie znika z nich kilkadzie-
siąt tysięcy baryłek. Szacuje się, że z po-
wodu szmuglu Nigeria traci rocznie miliar-
dy dolarów. Istnieją podejrzenia, że milicje
mają powiązania ze skorumpowanymi po-
litykami i wojskowymi.
Stępione pazury
W akcje przeciwko zbrojnym grupom
w delcie zaangażowane są nigeryjskie siły
cił z tego powodu ponad 80 milionów
dolarów.
Mało prawdopodobne, aby wojsko sta-
ło się bardziej skuteczne. Nie tylko z po-
wodu korupcji. 80-tysięczne siły zbrojne
cierpią od lat na brak pieniędzy. Znaczą-
ca część ich uzbrojenia istnieje tylko na
papierze, gdyż stan techniczny nie pozwa-
la na jego użycie. Nie wiadomo, ile armia
ma systemów artylerii, czołgów i innych
Stan sił zbrojnych Nigerii wynika nie
tylko z niedoinwestowania. To również
efekt zagranicznych sankcji z lat 1983–
–1999, gdy krajem rządzili wojskowi.
Wtedy wiele państw zachodnich wstrzy-
mało współpracę militarną z Nigerią. Jej
armia znalazła wówczas nowych dostaw-
ców, głównie w Azji, ale nie udało się za-
pobiec negatywnym skutkom embarga.
Politykom cywilnym nie zależy na zbyt

Nigeryjski potencjał
Wojska lądowe – 62 tys. – 5 śmigłowców bojowych
– 1 Dywizja (Zmechanizowana) – 52 samoloty transportowe
– Kaduna
– 2 Dywizja (Zmechanizowana)
– Ibadan
– 3 Dywizja (Pancerna) – Jos
– 81 Dywizja (Amfibijna)
– Lagos
– 82 Dywizja (Amfibijna) Marynarka wojenna – 8 tys.
– Enugu (razem ze strażą przybrzeżną)
– Brygada Gwardii Dowództwo Wschodnie – Apapa
Prezydenckiej – Abudża Dowództwo Zachodnie
– 276 czołgów głównych – Calabar
– 157 czołgów lekkich – fregata rakietowa
– 342 pancerne pojazdy rozpo- – korweta
znawcze – 21 małych okrętów rakieto-
– 437 transporterów opance- wych i patrolowców
rzonych
– 506 systemów artyleryskich
Siły powietrzne – 10 tys.
– Dowództwo Lotnictwa
Taktycznego – Makurdi
– Dowództwo Lotnictwa
Szkolnego – Kaduna
– Eskadra Lotnictwa
Prezydenckiego – Abudża – 2 trałowce
– 75 samolotów bojowych – okręt desantowy.

rozstrzygnął Międzynarodowy Kamerunu. Sekretarz general- wy sposób rozwiązywania pro- nigeryjskiej ludności z półwy-
Trybunał Sprawiedliwości ny Organizacji Narodów blemów granicznych, ale spu Bakassi. W tym czasie
w Hadze. Ten w 2002 r. wydał Zjednoczonych Ban Ki-Moon zmiana flagi nie była pokojo- mogło go opuścić nawet
wyrok korzystny dla stwierdził, że jest to modelo- wa. Od kilku lat trwa eksodus 100 tys. osób.

zbrojne. Główny ciężar działań spoczywa
na oddziałach 81 i 82 dywizji. Bywa, że
jednostki lądowe wspierane są przez lot-
nictwo, zwłaszcza śmigłowce. Jednak mi-
licje to groźny przeciwnik, gdyż dysponu-
ją czasami lepszym uzbrojeniem niż woj-
sko. Rebelianci chwalili się, że na począt-
ku sierpnia podczas jednego ze starć za-
bili 11 żołnierzy i zastąpili jedną z ich ło-
dzi. Armia temu zaprzeczyła.
Niemniej jednak siły rządowe nie ra-
dzą sobie ze zbrojnymi grupami w Del-
cie Nigru. Najlepiej o ich bezradności
świadczy przyznanie przez państwowy
koncern Nigerian National Petroleum
Corporation, że zapłacił milicjom
12-milionów dolarów trybutu za nieata-
kowanie jego rurociągu. NNPC postąpił
tak, kiedy w czasie dwóch miesięcy stra-
pojazdów pancernych. Zagadką jest też,
ile faktycznie jest ich sprawnych.
Bardzo źle wygląda sytacja w siłach po-
wietrznych, których tylko część samolo-
tów i śmigłowców może wzbić się w po-
wietrze. Uziemione są m.in. myśliwce
MiG-21 i szturmowe Jaguary. Sytuację
poprawi nieco zakup za 251 milionów do-
larów 15 myśliwców F-7/FT-7 w Chinach.
Poza tym po 2000 r. zakupiono też kilka
samolotów pasażerskich do przewozu
VIP-ów.
Podobne kłopoty przeżywa marynarka
wojenna. Wiele z jej okrętów miałoby pro-
blem z odbiciem od nabrzeża. Tymcza-
sem problemy Nigerii nie ograniczają się
do regionu delty. Równie niebezpieczne
są jej wody przybrzeżne i porty, gdzie gra-
sują zbrojne gangi.
silnej armii, która w przeszłości domino-
wała w życiu politycznym Nigerii.
Dziś poza Deltą Nigru sferą aktywno-
ści wojska są misje zagraniczne. Jedno-
cześnie główne zagrożenia dla Nigerii ma-
ją charakter wewnętrzny. Antyrządowe or-
ganizacje działają w niemal całym kraju.
Część głosi, że broni interesów poszcze-
gólnych grup etnicznych czy regionów, in-
ne deklarują otwarte dążenie separaty-
styczne. Działają też islamiści. Przekleń-
stwem Nigerii są pospolici przestępcy.
Stąd kraj ten ma 300-tysięczne, najwięk-
sze w Afryce, siły policyjne. Wspiera je
82 tys. członków formacji paramilitarnych,
dysponujących pojazdami pancernymi, sa-
molotami i śmigłowcami. 
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl

nr 36/2008 Polska Zbrojna 53

ZAPIS
AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
Syndrom
afgański
NIEMCY. Bundeswehra to ko-
lejne europejskie siły zbrojne,
którym zaczyna brakować re-
krutów. Gazeta „Rheinische
Post” napisała 28 sierpnia,
że liczba chętnych do wstą-
pienia do armii spadła
o 60 proc. w porównaniu do
zeszłego roku. Te dane po-
chodzą z wewnętrznych staty-
styk Bundeswehry. Wiceprze-
wodniczący Niemieckiego
Związku Bundeswehry Ulrich
Kirsch powiedział gazecie
„Neue Osnabruecker Ze-
itung”, że liczba kandydatów
na podoficerów i szeregow-
ców spadła o 50 proc. w po-
równaniu z danymi z po-
US DOD

przedniego roku. Mundur

zdejmuje też 10 proc. kandy-
datów na oficerów. Według
niemieckich mediów przyczy-
ną problemów werbunkowych
jest niebezpieczna misja
w Afganistanie. Co prawda
uczestniczący w niej żołnierz
otrzymuje 92 euro nieopo-
datkowanego dodatku za
dzień służby, ale jak zauważył
Ulrich Kirsch „pieniądze to
nie wszystko”. Poważnym
problemem niemieckich sił
zbrojnych jest również odcho-
dzenie ze służby doświadczo-
nych pilotów. Podobnie jak
w innych krajach, przecho-
dzą oni do cywilnych linii lot-
niczych, które oferują im
atrakcyjniejsze niż resort wa-
runki płacy i zatrudnienia.
„Rheinische Post” podał, że
niedobory kadrowe są na ty-
le poważne, iż inspektor Luft-
waffe gen. Klaus-Peter Stie-
glitz o problemie miał infor-
mować już kanclerz Angelę
Merkel. (w)
KRZYSZTOF GONERA
Przedłużony rozejm
Zawieszenie broni przez szyickich radykałów miało istotny wpływ na poprawę sytuacji
w sferze bezpieczeństwa w Iraku. Zmalała skala starć i zabójstw na tle sekciarskim.
IRAK. Radykalny przywódca
irackich szyitów Muktada
as-Sadr zdecydował się
28 sierpnia na przedłużenie na
bliżej nieokreślony czas rozej-
mu, obowiązującego oddziały
jego milicji – armii Mahdiego.
Jednocześnie duchowny we-
zwał swych zwolenników do
pokojowych protestów przeciw-
ko amerykańskiej okupacji
w Iraku. Ogłoszony w minio-
nym roku przez As-Sadra ro-
zejm uznawany jest za kluczo-
wy element stabilizacji sytuacji
w kraju. Jego rzecznik ogłosił
na początku sierpnia, że armia
w skrócie
Blisko finału
CZECHY. Ministerstwo Spraw
Zagranicznych poinformowało
26 sierpnia o zawarciu ostatnie-
go dwustronnego porozumienia
w sprawie amerykańskiej tarczy
antyrakietowej. Chodzi o umo-
wę uzupełniającą, dotyczącą
warunków, na których w Cze-
chach stacjonować będą amery-
kańscy żołnierze, tzw. SOFA.
Mahdiego zostanie rozwiązana,
jeśli porozumienie negocjowa-
ne między Bagdadem a Wa-
szyngtonem będzie przewidy-
wało całkowite wycofanie ame-
rykańskich żołnierzy z Iraku.
Amerykanie zdementowali
wypowiedź premiera Nuriego
al-Malikiego, który 25 sierp-
nia poinformował, że osiągnię-
to porozumienie w negocja-
cjach w sprawie układu o bez-
pieczeństwie ze Stanami Zjed-
noczonymi. Dokument prze-
widuje wycofanie wszystkich
obcych wojsk z Iraku do końca
2011 r. Według Departamentu
bazy radarowej stanowiącej
część tarczy antyrakietowej.
– Wydaje się, że mogłoby to na-
stąpić na wrześniowej sesji par-
lamentu – powiedział wicepre-
mier ds. europejskich Alexandr
Vondra w dzienniku „Hospo-
darske Noviny”.
Zestrzelony
śmigłowiec
LIBAN. Na południu kraju,
Stanu USA to tylko projekt
porozumienia, który musi zo-
stać zaakceptowany przez obie
strony. Jednak rok 2011 jako
termin wycofania się Amery-
kanów wymienił dwa dni póź-
niej iracki prezydent Dżalal
Talabani. – Amerykańska pro-
pozycja obejmowała okres do
2015 r., iracka do 2010 r.,
więc zgodzono się na rok 2011
– oznajmił w wywiadzie dla
telewizji Al-Hurra. – Irak ma
prawo, jeśli zajdzie taka ko-
nieczność, przedłużyć okres
pobytu amerykańskich sił
– zaznaczył Talabani. (wt)
śmigłowiec. Jak poinformowa-
no w wojskowym komunika-
cie, maszyna natrafiła na
ogień „uzbrojonych elemen-
tów” podczas lotu treningowe-
go nad górskim dystryktem
Iqlim al-Touffah, na północ od
strefy stacjonowania sił poko-
jowych ONZ. Region ten
uchodzi za ostoję szyickiego
ugrupowania Hezbollah. Śmi-
głowiec spadł w pobliżu wio-
ski Sujoud. Jednak pojawiły

Kiedy rząd w Pradze zaakceptu- 20 km na północ od granicy się nieoficjalne informacje, że

je to porozumienie, będzie mógł z Izraelem, zdarzył się jego załoga sygnalizowała tuż
przedłożyć parlamentowi do za- 28 sierpnia kolejny poważny przed katastrofą problemy
twierdzenia zgodę na umiesz- incydent. Zestrzelony został techniczne. W incydencie zgi-
czenie na czeskim terytorium należący do armii libańskiej nął por. pil. Samer Hanna,

54 Polska Zbrojna nr 36/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
PORADY PO ||
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIA MILITARIA
SŁUŻBIE HISTORIA || || |
MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |

Afera narkotykowa Bezpieczna

WIELKA BRYTANIA. Ministerstwo obrony ujaw-
niło 28 sierpnia największy jak dotąd incydent
związany z narkotykami w Królewskiej Marynar-
ce. Podczas rutynowych obowiązkowych badań
antynarkotykowych wykryto ślady środków odu-
rzających u kilkunastu członków załogi niszczy-
ciela rakietowego HMS „Liverpool”. – Marynar-
ka Wojenna nie toleruje używania narkotyków
przez jej personel i podjęto wewnętrzne postępo-
wanie przeciwko wszystkim 18 osobom. Nieza-
leżnie od liczby uwikłanych w ten pojedynczy
bezprecedensowy incydent, który traktuje się
bardzo poważnie, nie naruszył on gotowości
okrętu do wykonywania zadań – głosi oświad-
czenie resortu obrony. Niszczyciel operuje na po-
tyjskich mediów marynarze prawdopodobnie za-
żywali narkotyki podczas przepustki w Brazylii.
stolica
Nie podano, jakie substancje odurzające wykryto AFGANISTAN. Siły afgańskie
w ich organizmach i czy zażywały je również przejęły 28 sierpnia od Wielo-
służące na okręcie kobiety. (wrob) narodowych Sił Wsparcia Bez-
pieczeństwa (ISAF) odpowie-
dzialność za bezpieczeństwo
w stolicy kraju. Wydarzenie to
miało charakter symboliczny,
ponieważ w najbliższym czasie
nie przewiduje się wycofania sił
międzynarodowych z Kabulu.
Jednak świadczy ono o tym, że
wzrasta siła afgańskiej armii

ROYAL NAVY
łudniowym Atlantyku, patrolując wody wokół i policji (armia rządowa liczy
należących do Wielkiej Brytanii Wysp Fal- 57 tys. żołnierzy).
klandzkich i Georgii Południowej. Według bry- W samej stolicy jest znacznie
bezpieczniej niż w innych regio-
DYPLOMATYCZNE PRZEPYCHANKI nach kraju. Niezmiennie od mie-
sięcy najtrudniejsza sytuacja pa-
GRUZJA. Władze Gruzji wy- zińska odpowiada za eskalację wiązują międzynarodowe nuje na południu i wschodzie
powiedziały 30 sierpnia zawar- konfliktu wokół Osetii Połu- sankcje, nie widzi powodów, Afganistanu. W minionym tygo-
te w Moskwie przed 14 laty dniowej. Tak wynika z rapor- by zerwać kontakty. dniu w starciach z oddziałami
porozumienie o przerwaniu tów obserwatorów wojskowych Premier Rosji Władimir Putin rządu w Kabulu i ISAF zginęło po-
ognia między jej siłami zbroj- OBWE. Według gazety jest oskarżył władze USA o intrygi, nad stu rebeliantów. Najkrwaw-
nymi a oddziałami separaty- w nich również mowa o możli- które doprowadziły do konflik- sze walki toczyły się w południo-
stów w Abchazji. Dzień wcze- wych zbrodniach wojennych tu na Kaukazie. Utrzymuje, że wej prowincji Helmand. (Ted)
śniej Tbilisi zerwało stosunki popełnionych przez Gruzję. Ta zaognienie sytuacji międzyna-
dyplomatyczne z Moskwą. By- zaś oskarża Rosję o dokonywa- rodowej miało pomóc kandyda-
ła to reakcja na uznanie przez nie czystek etnicznych na oku- towi na prezydenta, ale nie wy-
Rosję 26 sierpnia niepodległo- powanych terenach. mienił z nazwiska republikani-
ści separatystycznych gruziń- Chociaż Moskwa wycofała na Johna McCaina. Dwaj
skich regionów, Abchazji większość swych wojsk z te- związani z nim senatorowie,
i Osetii Południowej. rytorium Gruzji, nadal tysiące Joe Lieberman i Lindsey
W minionym tygodniu Gruzja żołnierzy rosyjskich stacjonu- Graham, ogłosili, że jeśli doj-
zażądała międzynarodowego ją w separatystycznych rejo- dzie do kolejnego ataku Rosjan,

śledztwa, które miałoby doty-
czyć wydarzeń, jakie doprowa-
dziły do wybuchu jej konfliktu
z Rosją oraz późniejszych
oskarżeń o naruszenia praw
człowieka. Tymczasem według
niemieckiego tygodnika „Der
Spiegel” centrala Organizacji
Bezpieczeństwa i Współpracy
w Europie ma coraz więcej do-
wodów na to, że to strona gru-
który pośmiertnie został awan-
sowany do stopnia kapitana.
Dwaj inni wojskowi znajdują-
cy się na pokładzie maszyny
zostali ranni.
Katastrofa
nach oraz w tzw. strefie bufo-
rowej. Rosjanie oskarżają pań-
stwa zachodnie i Ukrainę
o dostarczanie broni do Gru-
zji. Serhij Bondarczuk, dy-
rektor Ukrspeceksportu, firmy
zajmującej się eksportem
uzbrojenia, stwierdził, że do-
starczano Gruzinom tylko sys-
temy defensywne. A ponieważ
w przypadku Tbilisi nie obo-
culesa była wyspa Panay,
skąd miał zabrać grupę żoł-
nierzy. W katastrofie zginęła
cała dziewięcioosobowa zało-
ga transportowca. Filipiny do-
stały od USA w ramach po-
mocy wojskowej pięć samolo-
trzeba Gruzji dostarczyć broń
niezbędną do jego odparcia.
Uważają oni również, że „ist-
nieją dowody, że Rosja przygo-
towuje się do tego, aby argu-
menty podobne do tych, jakich
użyła do usprawiedliwienia in-
wazji na Gruzję, zastosować
także wobec innych części swe-
go „bliskiego pogranicza”,
a mianowicie na Krymie”. (tw)
dział agencji ITAR-TASS na-
czelnik ich służby informacyj-
nej, płk Aleksandr Wowk, ra-
kieta wystartowała z kosmo-
dromu w Plesiecku w północ-
nej części Rosji europejskiej
o godz. 14.36 czasu moskiew-
US DOD
Bliżej NATO
FINLANDIA. Minister spraw za-
granicznych Alexander Stubb
powiedział w wywiadzie dla au-
striackiego dziennika „Die
Presse”, że jego kraj powinien
w obecnej sytuacji rozważyć
wstąpienie do NATO. – Mo-
ment podjęcia decyzji jeszcze
nie nadszedł, lecz powinniśmy
być elastyczni i przyjąć szybko
własną politykę bezpieczeń-
stwa – podkreślił szef fińskiej
dyplomacji. Według Alexandra
Stubba wiara, że rosyjska inter-

Herculesa
FILIPINY. Siły powietrzne
utraciły 25 sierpnia samolot
transportowy C-130 Hercules.
Maszyna runęła do morza
wkrótce po starcie z lotniska
w mieście Davao na wyspie
Mindanao, gdzie w sierpniu
nasiliły się walki z islamski-
mi separatystami. Celem Her-
tów C-130 Hercules, ale
ostatnio tylko dwa z nich były
zdolne do lotów.
Test Topola
ROSJA. Strategiczne wojska
rakietowe przeprowadziły
28 sierpnia kolejny test mię-
dzykontynentalnej rakiety ba-
listycznej Topol. Jak powie-
skiego. Jej głowica uderzyła
z dużą dokładnością w wyzna-
czony cel na poligonie Kura
na Kamczatce. – Celem próby
było sprawdzenie zdolności
pocisku do unikania naziem-
nych systemów wykrywania
– oświadczył Wowk, który za-
powiedział, że jeszcze w tym
roku planowanych jest kilka
prób Topola. (tw)
wencja w Gruzji nie będzie mia-
ła wpływu na bezpieczeństwo
Finlandii, która ma z Rosją bar-
dzo długą granicę, jest „nie
z tej planety”. Helsinki już
w marcu zapowiedziały zbliże-
nie z NATO i oświadczyły, że
chcą wziąć udział w przyszłych
operacjach sił szybkiego reago-
wania sojuszu. (wr)

nr 36/2008 Polska Zbrojna 55

PRZEGLĄD PRASY
MANEWRY
Z POLSZCZYZNĄ
Maciej Malinowski
jest mistrzem
polskiej ortografii,
popularyzatorem
poprawnej
polszczyzny

Wszem wobec
W yrażenie wszem wobec polszczyzna
zna od XV w. Właśnie tak należy mó-

wić i pisać – wszem wobec, a nie: wszem
i wobec, jak to się często słyszy. Jest to bo-
wiem skrócony fragment początkowej for-
muły dawnych apeli czy rozporządzeń, jak
chociażby tego z 1791 r. w „Gazecie
Narodowej”: My, Stanisław August, wszem
w obec i komu o tym wiedzieć należy, wiado-
mo czynimy, i wielu innych tekstów zaczyna-
jących się od słów: wszem wobec i każdemu
z osobna… albo wszem wobec, którzy wie-
dzieć powinni, oraz każdemu z osobna.
Przez długi czas pisano w obec (rozdzielnie),
jak w apelu My, Stanisław August, wszem
w obec i komu o tym wiedzieć należy… Owo
wszem w obec znaczyło ‘wszystkim w ogól-
ności’, istniał bowiem w polszczyźnie wyraz
obec, który znaczył ‘ogół, ogólność’.
Całe wyrażenie wszem wobec i każdemu
z osobna (a więc z członem w obec zapisa-
nym jako wobec) stawało się coraz bardziej
niezrozumiałe, tym bardziej że często pomi-
jano człon… i każdemu z osobna. Formułka
traciła na wyrazistości i niebawem między
człony wszem oraz wobec wstawiono
– bezsensownie – spójnik i, tworząc mało
sensowne wyrażenie wszem i wobec.
No bo – zastanówmy się – cóż to ma zna-
czyć wszem i wobec? Słowo wobec jest
Rywalizacja o rekrutów
P olicja i wojsko rozpoczę-
ły nadzwyczaj ostrą wal-
kę o poborowych. Obie służ-
by chcą zwerbować jak naj-
więcej rekrutów, nim pobór
do wojska zostanie zawie-
szony. Efekt tej wojny jest ta-
ki, że wojskowe komendy
uzupełnień odmawiają po-
borowym, którzy chcą odro-
bić wojsko w policji, a ko-
mendy wojewódzkie policji
narzekają, że WKU blokują
im dopływ chętnych do służ-
by kandydackiej.
W tym roku przed WKU sta-
nąć musi ponad 300 tys.
Grom w CBA
„SUPER EXPRESS”
„POLSKA THE TIMES”
młodych Polaków. O tym, że
wojsko chce przy okazji
ostatniego poboru zwerbo-
wać jak najwięcej wykształ-
conych osób, pisano w so-
botniej „Polsce”. Armia li-
czy, że część z nich zosta-
nie po służbie zasadniczej
w szeregach służby nadter-
minowej, i dlatego odmawia
chętnym do służby zastęp-
czej w policji.
Z takich praktyk, jak łatwo
się domyśleć, policja nie jest
zadowolona, bo ludzi bardzo
jej brakuje. – To się zdarza
coraz częściej. Wiadomo, że
ARCHIWUM 10 BKPanc
jeśli ktoś jest wojsku przydat-
ny, to go nie wypuszczą – ko-
mentuje Krzysztof Hajdas
z biura prasowego KGP.
– Nadmiaru poborowych nie
mamy – przyznaje gen. An-
drzej Wasilewski, szef Zarzą-
du Organizacji i Uzupełnień
Sztabu Generalnego WP.
Słyszał o skargach komend
wojewódzkich policji na woj-
sko. Jak często w tym roku
w całej Polsce odmawiano
poborowym, nie chce zdra-
dzić. Deklaruje jednak: – Bę-
dziemy się starać sprawiedli-
wiej dzielić z policją.

współcześnie przyimkiem występującym

w wielu nowych znaczeniach (‘stosunku do
czego, na skutek czego, na tle czego’;
‘w obecności kogoś lub czegoś’) lub w po-
staci wobec tego jako spójnik między zda-
niami. Jak go więc interpretować we fraze-
ologizmie wszem i wobec?
Jeśli się zatem nie zna etymologii całego
powiedzenia i nie wie, że wszem to stara
forma celownikowa zaimka o znaczeniu
‘wszystkim’, a wobec (dawniej w obec) to
dawny rzeczownik obec, czyli ‘ogół, ogól-
ność’, tyle że zrośnięty z przyimkiem w, to
nie ma najmniejszych szans, żeby zrozu-
mieć, o co chodzi. Włącza się wówczas bez-
refleksyjnie owo powiedzenie do szeregu
wyrażeń ze spójnikiem i, takich jak krótko
i węzłowato, wszystko i nic czy tu i teraz.
Tylko że w nich owo i ma uzasadnienie,
a we wszem i wobec – absolutnie nie…
U zbrojeni po zęby, świetnie wyszkoleni,
gotowi na wszystko i bardzo niebez-
pieczni. Na szczęście tylko dla łapówkarzy.
CBA utworzyło właśnie specjalną grupę an-
tyterrorystyczną. Przyglądaliśmy się jej ćwi-
czeniom.
W tej grupie pracują m.in. byli żołnierze
GROM-u. Mają zatrzymywać wyjątkowo nie-
bezpiecznych przestępców. – W zależności
od tego, w jakim miejscu zatrzymujemy po-
dejrzanego, działamy po cywilnemu lub
w pełnym antyterrorystycznym rynsztunku
– wyjaśnia jeden z członków zespołu. – Naj-
częściej jednak staramy się pracować bar-
dzo dyskretnie, tak by nie wzbudzić niepo- rzy wolność zawdzięczają skorumpowanym
trzebnej sensacji. Ale czy biuro, które głów- stróżom prawa – tłumaczy Tomasz Frątczak
nie łapie skorumpowanych urzędników i le- (32 l.), dyrektor gabinetu szefa CBA. – Naj-
karzy, naprawdę potrzebuje antyterrorystów? więksi zaś oszuści i łapówkarze nierzadko
– Nie można zapominać, że wielu zatrzymy- dysponują przyboczną armią uzbrojonych
wanych przez CBA to groźni gangsterzy, któ- ochroniarzy.

56 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Krew w świętym mieście
Przez trzy doby bronili w Karbali miejskiego ratusza. Zdaniem irackich policjantów w walkach
z Polakami i Bułgarami zginęło wówczas od 80 do 100 rebeliantów.
„Mały Stalingrad” nie był jednak końcem ich zmagań.
apitanowie Andrzej C. i Ro-
bert W. niechętnie opowia-
dają o udziale w później-
szym oczyszczaniu Karba-
li. Trudno im wracać wspo-
mnieniami na ulice święte-
go miasta szyitów, gdzie przez wiele dni
i nocy narażali życie w imię dobrego wy-
konania zadań przez II zmianę polskiego
kontyngentu. Niełatwo im mówić o po-
tyczkach, których oficjalnie przecież
nie było. Informacje o tym, że wiosną
2004 r. Polacy walczyli w Karbali przy
meczetach, że stoczyli krwawą nocną po-
tyczkę na miejskim rondzie, i wiele in-
nych, nie były przez władze wojskowe po-
twierdzane albo dozowano je w bardzo
skąpy sposób.
Gdy nic się nie czuje
W tamtych dniach jedna z polskich ga-
zet informowała: „Operacja miała miejsce
w nocy. W Karbali doszło do strzelaniny
rebeliantów z Polakami, zginęło siedmiu
bojówkarzy As-Sadra. Iracka policja twier-
dzi, że wśród zabitych jest Al-Musawi
– osoba o znaczeniu strategicznym, jeżeli
chodzi o sadrystów w Karbali. Ze strony
polskiego dowództwa w Iraku nie ma na
razie potwierdzenia tego zdarzenia”.
Gdy strzelali, gdy byli atakowani, cza-
sami wiele razy jednej nocy, w kraju uka-
zywały się tylko lakoniczne komunikaty.
nr 36/2008
| | |
BOGUSŁAW POLITOWSKI
O działaniach Polaków donosiły jednak
także największe agencje informacyjne
świata. Reuter podał: „Od policji irackiej
wiemy, że podczas wczorajszych walk
polscy żołnierze zabili szefa lokalnego
biura sadrystów w Karbali, Murtadę
al-Musawiego. Wiadomości tej do wie-
czora nie potwierdziło dowództwo dywi-
zji wielonarodowej w obozie Babilon ani
polski Sztab Generalny, choć uczynili to
sami sadryści”.
Dzisiaj, słysząc pytanie: jak było tam,
gdzie ich ponoć nie było?, uśmiechają się
znacząco. Nagabywani, co czuje żołnierz,
gdy przy nim rozrywa się pocisk z granat-
nika czy moździerza, reagują zakłopota-
niem. Gdy zapytać, co czuje żołnierz, kie-
dy zabija, przeważnie milkną...
– Gdy uderza granat, nic się nie czuje.
To są sekundy. Kupa kurzu, dymu. Chwi-
lę sprawdza się, czy ciało jest całe, i trzeba
walczyć dalej. Adrenalina zmusza do reak-
cji, aby nie oberwać za chwilę – tłumaczą.
– O zabijaniu nie wiemy nic. Nikt przecież
po oddaniu serii nie przygląda się, aby
sprawdzać celność. Tylko później, po ak-
cji, w bezpiecznym miejscu, gdy był czas,
człowiek zastanawiał się, po co tu jest. Po
co to robi za 1800 dolarów.
Po bojowych przejściach czują się lep-
szymi żołnierzami od innych, ale tylko
w tym sensie, że wiedzą, na co ich stać.
Wiedzą już, że pod ostrzałem potrafią do-
| | | |
wodzić, myśleć o sobie i podwładnych. In-
nych profitów z udziału w bezpośrednich,
długotrwałych walkach nie ma. Jak mówią,
jedynie dowódca Wojsk Lądowych wie, że
oni byle strzału się nie przestraszą. I w ma-
cierzystej jednostce wzbudzają szacunek,
bo tu Karbala, City Hall i nocne boje ob-
rosły legendą.
Slalom między pułapkami
Kiedy na początku maja do ogarniętej
wojną Karbali jako wsparcie przybyła ame-
rykańska batalionowa grupa zadaniowa
z 1 Dywizji Pancernej, rozpoczęto oczysz-
czanie miasta z bojówek armii Mahdiego.
Od początku uczestniczyli w nim Polacy
i Bułgarzy. Amerykanie nie mogli wyjść
z podziwu, jak za pomocą wzmacnianych
chałupniczo honkerów i BRDM-ów typu
Żbik polscy żołnierze zdołali utrzymać
miasto pod kontrolą.
Lubili działać z naszymi żołnierzami.
Nawet znacznie później, gdy w Stanach
Zjednoczonych „Washington Post” rozpę-
tał burzę, że jeden z żołnierzy amerykań-
skiej żandarmerii Jesse Ryan Buryj, strze-
lec karabinu maszynowego, zamontowa-
nego na HMMWV, zginął przypadkowo
od kuli Polaka, pancerniacy zza oceanu
twardo obstawali, że to niemożliwe.
Kapitan W. z bazy w Babilonie przyje-
chał do bazy Lima, gdy walki już trwały.
Polacy nie spełnili żądań sadrystów i nie 
Polska Zbrojna 57
KULISY IRAK
opuścili miasta. Nadal zmagano się o City
Hall, tyle że tym razem naszych żołnierzy
wspomagali już Amerykanie. – Pewnego
dnia patrol z mojego plutonu pojechał do
Karbali i został zaatakowany. Żołnierze od-
powiedzieli ogniem. Na szczęście nikt nie
odniósł ran. W tym czasie od wywiadu oraz
tłumaczy i mieszkańców miasta otrzymy-
waliśmy informacje, w których budynkach
rozlokowali się rebelianci. Oni robili tak:
wchodzili do mieszkania, zabijali całą ro-
dzinę i mieli gotowe stanowisko ogniowe
– wspomina oficer.
– Mieliśmy już wsparcie Amerykanów
i mogliśmy działać efektywnie. W razie
potrzeby mogliśmy wezwać amerykańskie
wsparcie powietrzne. W przypadku ostrza-
łu działaliśmy zdecydowanie. Amerykanie
mieli bardzo dobrych snajperów. Bywało,
że taki specjalista odpowiednią amunicją
„kasował” terrorystę z granatnikiem przez
ścianę budynku.
W okolicach Karbali kapitan przeżył trzy
zamachy bombowe. Dzień po dniu trafiał
na miny pułapki. Tylko dużej szybkości jaz-
dy zawdzięcza to, że nikt w jego Honkerze
nie zginął. Pojazdy nadawały się do grun-
townego remontu. Oficer i żołnierze wyszli
jednak z zamachów bez szwanku. Jedynym
problemem było to, że po trzecim zamachu
i kilku potyczkach ogniowych podwładni
nie bardzo chcieli wyjeżdżać z dowódcą po-
za bazę. Dzisiaj kapitan żartuje, że w maju
2004 r. prawie wszystkie zamachy bombo-
58 Polska Zbrojna
we, o których mówiono w krajowej telewi-
zji, dotyczyły właśnie jego.
Czołg przeciw snajperowi
Na ulicach likwidacją punktów ognio-
wych sadrystów zajmowały się amerykań-
skie Abramsy i Bradleye wspierane sku-
tecznie z powietrza. Amerykanie przez pół-
tora roku służyli w Bagdadzie. Mieli duże
doświadczenie, mało skrupułów, ciężki
sprzęt i nie wahali się go używać. Nieco
ściszonym głosem kapitan opowiada o zda-
rzeniu, gdy snajper rebeliantów, ukryty
w budynku, ranił kilku żołnierzy koalicji.
Zlikwidował go strzał z czołgowego dzia-
ła. Piętro po piętrze pancerniacy burzyli
budynek, aż wreszcie niebezpieczny wróg
ucichł. Strzelcy wyborowi rebeliantów wy-
bijali w murach budynków małe otwory.
Strzelali nie przez jedną, ale zza kilku ścian.
Likwidacja takiego snajpera z broni strze-
leckiej była niemożliwa. Gdy taki ostrzał
ciągle zagrażał życiu żołnierzy, metoda
amerykańska była jedyną skuteczną w tych
warunkach.
Rondo śmierci
Rondo ze skrzyżowaniem dróg, na któ-
rym w nocy z 4 na 5 maja 2004 r. nasi żoł-
nierze stoczyli kolejny bój, znajduje się
około 150 metrów od miejskiego ratusza
i blisko 100 metrów od znanych karbal-
skich meczetów. 24 żołnierzy, dowodzo-
nych przez kpt. Andrzeja C., miało zablo-
kować drogi i ułatwić przemieszczanie się
w mieście kolumny amerykańskich czoł-
gów. Do akcji wyruszyli z ratusza (City
Hall), gdzie spotkali się z plutonem ame-
rykańskich żandarmów, mającym ich
wspierać w tej akcji.
Po dotarciu na miejsce szybko zaczęli
rozbudowę posterunku. Na pozycjach bo-
jowych stanęły polskie BRDM-y i amery-
kańskie HMMWV. Dla żandarmów zza
oceanu to pierwsza akcja bojowa. Była noc,
oni wyraźnie wystraszeni. Tuż przed pół-
nocą Abramsy przejechały przez chronio-
ny teren i udały się w rejon akcji. Wkrótce
dało się usłyszeć ostrzał z dział i z powie-
trza niedalekich pozycji sadrystów. Podod-
działy pancerne były wspierane przez śmi-
głowce Apache.
Przez jakiś czas na naszym posterunku
w centrum miasta panowała cisza...
– Nagle od wschodniej strony ronda roz-
legły się strzały. Zobaczyłem, że w kierun-
ku naszego posterunku pędzi osobowe au-
to. W pewnym momencie stanęło. Strzały
ucichły. Odczekałem kilka minut. Obawia-
łem się, że to samochód pułapka – opowia-
da kpt. Andrzej C. – Gdy z tłumaczem,
ubezpieczany, podszedłem do podziura-
wionego auta, zobaczyłem wewnątrz
dwóch rannych Irakijczyków. Jeden z nich,
przytomny, wytłumaczył, że jechali do pra-
cy. Nie zatrzymali się, nie reagowali na
ostrzeżenia, bo ich stare auto nie miało
hamulców.
nr 36/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
Gdy uderza granat, nic się nie czuje. Kupa kurzu, dymu.
Chwilę sprawdza się, czy ciało jest całe, i trzeba walczyć dalej.
Adrenalina zmusza do reakcji, aby nie oberwać za chwilę
US DOD
To było pierwsze zdarzenie. Nierozważ-
ni ranni Irakijczycy zostali oddani miejsco-
wej policji i trafili do szpitala. Noc się do-
piero zaczynała. Wtedy nikt nie przewidy-
wał, że będzie bardziej krwawa.
Ciała na ulicy
Kolejna strzelanina wybuchła z połu-
dniowej strony. Znów w kierunku poste-
runku pędził samochód. Kierowca nie re-
agował na strzały ostrzegawcze. W stronę
auta poleciały serie z broni ręcznej. Sku-
tek był mierny. Wtedy odezwał się BRDM.
Kilka krótkich serii z karabinu 12,7 mm
zrobiło swoje. Pojazd stanął i eksplodo-
wał. Minęło tylko kilka minut i zza zakrę-
tu wyjechał kolejny, chcący przebić się
przez zapory Polaków. Tym razem seria
z BRDM-a znów zatrzymała wrogi po-
jazd. Przed posterunkiem płonęły już dwa
auta. – Zaczął się ostrzał z budynku na po-
łudniu. Mój tłumacz, Ahmed, upadł na zie-
mie. Nie był ranny, po prostu nie wytrzy-
mał napięcia i dostał drgawek ze strachu.
Celowniczy RPG wyszukał cel 300 me-
trów od nas. Musiał trafić, bo ostrzał z te-
go miejsca ustał – opowiada oficer.
– W tym czasie z płonących aut zaczęli wy-
skakiwać ludzie i strzelać do nas. Odpo-
wiedzieliśmy ogniem. Kilku upadło. Gdy
sytuacja trochę się uspokoiła, ubezpiecza-
jąc się, poszliśmy sprawdzić wozy. Kilku
młodych rebeliantów nie żyło, kilku dawa-
ło oznaki życia.
nr 36/2008
| | |
Po chwili kapitan i jego ludzie znów zo-
stali ostrzelani. Odpowiedzieli ogniem.
W drodze była już pomoc dla rannych re-
beliantów. Amerykańscy medycy spraw-
nie zebrali ich do transportera-sanitarki
M-113. Ciała kilku młodzików, strzelają-
cych przed chwilą, zostały na ulicy.
Taran
Po godzinie drugiej w nocy na posteru-
nek ruszyła wielka ciężarówka. Było jasne,
że sadryści za wszelką cenę chcą się prze-
bić przez naszych żołnierzy. Z BRDM-a
szła seria za serią, dodatkowo nasi strzela-
li z broni ręcznej. Nic jednak nie mogło za-
trzymać drogowego kolosa. Mimo przebi-
tych opon, iskier sypiących się z felg, taran
łamał zapory, tablice ostrzegawcze i parł
do przodu. Samochód z wielką siłą uderzył
w HMMWV. W dachowym włazie tere-
nowego auta do końca stał żołnierz i strze-
lał. Ciężarówka przewróciła wóz patrolo-
wy i przygniotła do latarni. Amerykański
żołnierz siłą zderzenia został wyrzucony
na ulicę.
– Podbiegłem tam. On cały czas krzy-
czał z bólu. Nigdzie nie było widać krwi.
Podałem mu szybko morfinę. Gdy pojawi-
li się koledzy, zrobili mu drugi zastrzyk. Na
szczęście w ciężarówce nie było materia-
łów wybuchowych. Po przeszukaniu zna-
leźliśmy w niej tylko kierowcę samobójcę
– wspomina kapitan. – Po jakimś czasie
usłyszałem przez radio, że ów żołnierz
zmarł podczas transportu do szpitala. Nie
miałem pojęcia, że ktoś później oskarży
nas, iż zginął omyłkowo od polskiej kuli.
Niewidoczni bohaterowie
Wspólne zmagania Polaków i Amery-
kanów z rebeliantami w okolicach mecze-
tów trwały prawie tydzień. W jednej z po-
tyczek ranny w nogę został podoficer
z 10 Brygady Kawalerii Pancernej ze Świę-
toszowa. Byli również ranni i zabici Ame-
rykanie. Pełne ręce roboty mieli lekarze
z polskiego szpitala polowego.
Wśród uczestników tamtych wydarzeń
krążą różne prawdziwe i zmyślone opowie-
ści. Bohaterem jednej jest działonowy
z Abramsa, którego refleks uratował życie
wielu żołnierzom koalicji. Gdy w stronę
posterunku pędził rebeliant na skuterze, go-
towy do oddania strzału z bliskiej odległo-
ści z RPG, ów działonowy, nie mając cza-
su do namysłu, strzelił skutecznie do zama-
chowca z armaty.
| | ARMIE
| | ŚWIATA
Niektórzy nie wytrzymywali napięcia.
– To miał być zwykły, krótki patrol. Mie-
liśmy sprawdzić drogę do niewielkiego
miasteczka. Jechaliśmy dwoma honkera-
mi i jednym pikapem. Do pierwszego most-
ku patrol przebiegał sielankowo. Co jakiś
czas zatrzymywaliśmy się, by dać dzieciom
wodę i cukierki. W przydrożnych kanałach
wygrzewały się żółwie. Tak minęło pierw-
sze pół godziny – wspomina kpt. Andrzej
C. – Po minięciu kolejnego mostu zauwa-
żyłem, że skończyły się serdeczności Ira-
kijczyków, a na drodze zaczęło robić się
pusto. Coś się psuje – pomyślałem.
Żołnierze wzmogli czujność, zwracali
uwagę na wszystko, co mogło wydać się
podejrzane, na każdy śmieć przy drodze.
Mijały kolejne minuty.
– Nagle huk. Jeden, drugi, trzeci za mo-
im pikapem. Tuż przed jadącym za mną
honkerem przeleciay dwa pociski RPG 7.
Towarzyszył im charakterystyczny dźwięk,
który pamięta się do końca życia. Obsługi
PK otworzyły ogień w kierunku miejsc,
z których do nas strzelano. Żołnierze zaję-
li stanowiska w przydrożnych rowach i by-
li bezpieczni. W pojazdach zostali tylko
kierowcy i obsługi PK, dzięki którym ta
zasadzka się nie udała.
Podczas tej akcji wydarzył się jednak
wypadek. Po wybuchu pocisku z granatni-
ka jeden żołnierz spadł z siedziska. – Chy-
ba doznał szoku, bo podczas ostrzału wy-
szedł na drogę krzycząc, że on „ma już to
wszystko gdzieś, ma żonę i dziecko, i że
nie chce być na tej wojnie”. Miał szczęście,
bo mimo trwającego ostrzału nikt go nie
trafił. Krótko po tym patrolu napisał wnio-
sek o powrót do kraju. Nie dotrwał z nami
do końca. Był to dowód, że podczas dzia-
łań bojowych w psychice żołnierza dzieją
się różne rzeczy, nad którymi niekiedy jest
ciężko zapanować – uważa kapitan.
O prawdziwie wojennych zmaganiach
żołnierzy nie mówiło się i nie mówi nie-
mal wcale. Oni sami z inicjatywy gen. bro-
ni Waldemara Skrzypczaka o swojej wal-
ce napisali w książce opublikowanej dwa
lata temu przez 11 Lubuską Dywizję Ka-
walerii Pancernej. Pozycja, wydana w na-
kładzie zaledwie 3000 egzemplarzy, nie tra-
fiła jednak do księgarń. Szkoda, bo kunszt
naszych żołnierzy, walczących w świętym
mieście Karbala, na to zasługuje. 
Na prośbę oficerów ich imiona i inicjały
nazwisk zostały zmienione
boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA AAAAAAAA

Tarasiewicz Krogulski Abramowicz Gwiazda

„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.

Łukasz Głowala

Jakie były Twoje wrażenia z pierwsze-
go wyjazdu do Kosowa?
– Piorunujące. To był 1999 r., mój
pierwszy wyjazd na Bałkany. Wcześniej
nie byłem nawet w Chorwacji na waka-
cjach. Nie znałem w ogóle Bałkanów. Po-
jechałem zupełnie nieprzygotowany, nie
wiedząc, co mnie spotka. Poruszałem się
przy granicy Macedonii z Kosowem.
Przekraczałem ją czasami, ale trzeba pa-
miętać o tym, że została zamknięta i nie
można było tego robić. Na tej granicy by-
ło obozowisko około stu tysięcy uchodź-
dyskoteki. Młodzież słucha takiej samej
muzyki jak w innych krajach europej-
skich. Mówią doskonale po angielsku.
Zresztą istnieje tam amerykańskie radio
wojskowe, w którym są kursy tego języ-
ka. Znajomość angielskiego jest prze-
pustką do tego, by zarabiać trochę wię-
cej niż przeciętny Albańczyk. Ludzie
ubierają się modnie i po europejsku.
Ostatnio nawet jakiś znany raper miał
koncert w Prisztinie. Wszyscy oczywi-
ście pamiętają o wojnie, ale życie toczy
się swoim rytmem. No i w 1999 r. to Al-

Strzelając
ców albańskich. Koczowali tam ponad bańczycy byli ofiarami. Obecnie jest od-

tydzień. To przypominało stutysięczne wrotnie – to Serbowie siedzą w gettach

miasteczko, zbudowane z folii i gałęzi.
Ci ludzie chcieli dotrzeć do Albanii lub
Macedonii, a ponieważ Macedonia za-
mknęła granicę, to wszyscy utknęli na
koczowisku. Nie da się zapomnieć tego
widoku.
Kiedy byłeś tam ostatnio?
– W tym roku w lutym po ogłoszeniu
niepodległości przez Kosowo.
Czy coś się zmieniło przez ostatnią
dekadę?
– Zdecydowanie tak. Przede wszyst-
kim zmieniła się drastycznie sytuacja
Serbów, którzy teraz nie są już tam u sie-
bie. Poza tym oprócz biedy, z którą jest
kojarzone Kosowo, czyli rozwalających
się samochodów i zburzonych domów,
powstają kluby, lokale, sale bilardowe,
i boją się wyjść poza swoje enklawy.
Masz swoje ulubione zdjęcia z Kosowa?
Zdjęcia, które mają swoją historię?
– Zdjęcia, które mogłyby być moimi ulu-
bionymi i które miałyby ciekawą historię
co prawda powstały, ale zostały zniszczo-
ne. Przechodząc w 1999 r. przez zieloną
granicę na teren Kosowa, trafiłem na pa-
trol serbski. Szczerze mówiąc, byłem moc-
no wystraszony, bo nie wiedziałem, jak się
zachować. Natychmiast zostałem powalo-
ny na ziemię i przystawiono mi do czoła
kałacha. Żołnierzowi, który do mnie pod-
biegł i powalił na ziemię, zrobiłem wcze-
śniej kilka zdjęć. Nie pamiętam dokładnie,
dwa może trzy. Leżałem na ziemi, a on pró-
bował wyrwać mi aparat. W pewnym mo-
mencie pobiegł gdzieś. Okazało się, że ca-
łą scenę fotografował francuski fotorepor-
ter. No i kiedy ten żoł-
nierz zaczął biec w stronę Francu-
za (a pamiętajmy, że były to czasy apara-
tów na filmy), on natychmiast otworzył
aparat i oddal mu film. Powiedziałem więc,
że mogę zrobić to samo. I rzeczywiście,
oddałem film, a chwilę później się rozsta-
liśmy. Wieczorem w biurze prasowym
usłyszałem plotkę, że zastrzelono w Koso-
wie polski ego fotoreportera. Musiałem
sprostować tę informację.
Trzeba wiedzieć, kiedy, co i jak foto-
grafować..
– Ten Francuz powiedział mi później,
że jeżeli są takie sytuacje jak ta z serbskim
patrolem, to w pierwszej kolejności trze-
ba otworzyć aparat i wyjąć film, bo naj-

60 Polska Zbrojna nr 36/2008

 OBLICZA WOJNY
| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

chodzący z kraju, który jest po-

strzegany jako agresor, to cel.
W takiej sytuacji ciężko już być
neutralnym obserwatorem.
Poza tym w całej byłej Jugosławii
lepiej w ogóle nie zaczynać tematów
narodowościowych.
No i trzeba pamiętać o tym, że
gdziekolwiek się pojedzie, najważniej-
sze są kontakty z tubylcami. W ten spo-
sób dostaje się klucze do wielu drzwi.
Poznałem mnóstwo ludzi i podtrzymu-
ję te kontakty. Poznałem Albańczyków,
Serbów i Chorwatów. Zresztą odwie-
dzam tych ludzi zawsze, jak przyjeż-

Hiszpański pisarz
i dziennikarz Arturo
Pérez-Reverte napisał
książkę o wojnie w Bośni,
i tam można znaleźć zdanie
mówiące o tym, że nigdy
nie fotografuje się armii
w odwrocie

klatki
dżam. Na przykład kiedy byłem w lutym
w Kosowie, to podjechałem do Serbów,
którzy kiedyś bardzo mi pomogli. Mia-
łem wówczas kłopoty z samochodem,
a w 1999 r., jak się w Kosowie popsuł sa-
mochód, to był nie lada problem…

Wybierasz się do Afganistanu?

– Miałem tam jechać i już właściwie
byłem na liście wyjazdowej, ale zaczą-
łem się zastanawiać, czy chcę z takim
biurem podróży jak wojsko. Bo jeśli się
jedzie z wojskiem, to jest się niejako
rzecznikiem armii. A ja wolę pracę sa-
modzielną i niezależną. 

Rozmawiał Tomasz Gos

GOS (2)

Łukasz Głowala
TOMASZ

Ur. w 1973 r. Zawodowo fotografuje od

prawdopodobniej chodzi o jakieś zdjęcia,
które są dla nich niewygodne. Nie każdy
lubi być fotografowany, zwłaszcza kiedy
jest wojna. Hiszpański pisarz i dzienni-
karz Arturo Pérez-Reverte napisał książ-
kę o wojnie w Bośni, i tam można znaleźć
zdanie mówiące o tym, że nigdy się nie
fotografuje armii w odwrocie.
Każda armia lubi być fotografowana
w roli zwycięzcy?
– Właśnie.
Na co fotoreporter w takim miejscu jak
Kosowo powinien zwracać uwagę?
– Na wszystko dookoła. Trzeba wie-
dzieć jak najwięcej o miejscu, do które-
go się wyjeżdża. Ważna jest narodowość
dziennikarza czy fotoreportera. Na przy-
kład w 1999 r. Albańczycy nas lubili, bo
byliśmy w NATO, a Serbowie nas tole-
rowali ze względu na słowiańskie korze-
nie. Teraz Polska uznała niepodległość
Kosowa i Serbowie już patrzą na nas tro-
chę inaczej. Natomiast dziennikarz po-
1996 r. Publikował w większości gazet
i czasopism w Polsce (m.in. „Przekrój”,
„Newsweek”, „Wprost”, „Dziennik”,
„Rzeczpospolita”, „National Geogra-
phic”, „Viva”, „Polityka”), jak również za
granicą („The New York Times”, „Focus”,
„Time”, „Maxim Magazine”). Współpra-
cuje z Agencją Reutera i PAF Forum.
Specjalizuje się w fotografii prasowej.
W latach 1999–2008 kilka razy był
w Kosowie.

nr 36/2008 Polska Zbrojna 61

POŻEGNANIA
Z wielkim smutkiem żegnamy
Płk. rez. Stanisławowi LEPCE
z wyrazami głębokiego współczucia
ś.p. pułkownika Ignacego ŻUKOWICZA
z powodu śmierci
wieloletniego dyrektora Domu Wojska Polskiego (Centralnego Domu
OJCA
Żołnierza w Warszawie), który w latach 1960–1967 kierował naszą instytucją.
Zarząd i Wspólnota Mieszkaniowa
Był pracowitym, dobrym i życzliwym człowiekiem,
Warszawa, ul. Admiralska 11
solidarnym i wiernym swoim przekonaniom.
oraz Zespół Zarządców
Nieruchomości
Dyrekcja i pracownicy Domu Żołnierza Polskiego w Warszawie

Z głębokim smutkiem przyjęliśmy

Rodzinie i najbliższym Zmarłego wiadomość o tragicznej śmierci
Panu ppłk. Markowi GÓRNEMU
płk. Stanisława RASIŃSKIEGO oraz Jego RODZINIE
śp. ppłk. rez. mgr. Mieczysława
wyrazy współczucia i szczere
KUSZA
wyrazy szczerego współczucia kondolencje z powodu śmierci
i żalu w trudnych chwilach Cześć Jego pamięci!
OJCA
Wyrazy najgłębszego współczucia
składają: dowództwo, kadra i żalu RODZINIE
i pracownicy wojska składają: dowódca, kadra,
3 Brygady Zmechanizowanej żołnierze oraz pracownicy wojska
składają: szef, oficerowie
Legionów. Pułku Ochrony.
i pracownicy wojska z Rejonowego
Zarządu Infrastruktury w Krakowie.

62 Polska Zbrojna nr 36/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO