Professional Documents
Culture Documents
W W W - P o L
W W W - P o L
NR 32 (654) 9 sierpnia 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523
Bezlitosne
Drawsko
Jedni odchodzą spokojnie, świadomi
słabości albo po prostu pecha, inni płaczą,
strona 55
FOT. US DOD
IRAK, 2009 ROK
I D E O L O
MAREK
Warszawskie dzieci SARJUSZ-WOLSKI
Urządzają przestrzeń
historyczną podług swych potrzeb.
Z
niekłamaną satysfakcją melduję, że pro- Przegadaliśmy setki godzin. Stąd wiem, że Drugą kwestią jest dzisiejszy show, ów ba-
fesor Roman Kuźniar, nasz pierwszo- pierwszą rzeczą, którą po klęsce wrześniowej za- nalny festyn. Bądź łaskaw przyznać, że ma on
rzutowy autor bojowy, wzorowo wypeł- jął się druh Sierpiński, było kompletowanie żoł- wszakże dwa wymiary. Pierwszy, to prostacki
nia swą służbę. Niczym rasowy zagończyk nierskiego wyposażenia. Tysiące warszawskich wjazd partyjnych kramów do serca narodowego
urządza chrobre podjazdy, prowokując i szerząc harcerzy (i setki tysięcy mieszkańców) nie pyta- sacrum. Kiedy z kapralem podchorążym „Mar-
zamieszanie w szeregach… licznych przyjaciół. ło „czy”, lecz „kiedy” będzie powstanie! kiem Świdą” meldowaliśmy się co roku o godzi-
Drogi Romku! Zdjęcia na tle sztandaru jed- Oczywiście innej postawy możemy oczeki- nie „W” pod obeliskiem „Gloria Victis”, nigdy
nostki nie będzie, bo nasz hufiec jeszcze się ta- wać od odpowiedzialnych dowódców (cały plan nie było tam tych spoconych facetów, przepycha-
kowego nie dorobił. Będzie za to uścisk dłoni „Burza” był jednak nietrafnie oparty na do- jących się z wieńcami. Dziś wychodzi na to, że to
komendy przy najbliższym naszym śniadaniu świadczeniach poprzedniej wojny, kiedy pe- oni wygrali powstanie. Wołodia Wysocki, który
w tajnym bufecie. owiacy bez wystrzału rozbrajali zniechęconych był wstrząśnięty losem warszawskich powstań-
Ostatnio ofiarą operacji specjalnej Profesora Niemców). Ale gdyby rozkaz nie padł, oni by ców, miał w podobnych sytuacjach dwa wymien-
padł generał Bogusław Pacek, kolejny bitny mąż i tak poszli. Nie bawiąc się w alternatywną hi- ne słowa: „czepucha” lub „miełocz”.
naszej drużyny i przenikliwy strateg. Podjął ręka- storię, można naturalnie założyć, że ofiary Lecz uznaj, proszę, że inną miarę należy przy-
wicę, by walczyć twardo, lecz z honorem. Dziś i zgliszcza byłyby mniejsze. A gdyby nawet nie łożyć do fenomenu dziecięcej fascynacji sierp-
padło na mnie. Zatem, ruszam. W swym felieto- poszli? Jakież przeznaczenie by ich czekało? niem 1944. Ja tego nie rozumiem! Ja to chyba
nie „Banalizacja dramatu” Roman Kuźniar wy- Męczeństwo „Anody”, Janka Rodowicza, odrzucam. Jak mawia mój syn: „nie kumam, bo
licza powody, dla których powstanie warszaw- w siedzibie MBP przy ulicy Koszykowej? Jego nie jestem żaba” (oczywiście, powinno być „nie
skie było właściwie… zbrodnią, lecz oburza się, przyjaciel, Józek Saski pseudonim „Katoda”, kumkam”, ale wówczas nie byłoby grepsu). Nie
że pamięć o heroicznej hekatombie „zmienia się uniknął takiego losu, bo zginął w walce na po- pojmuję, po jaką cholerę młody Tomasz Bagiń-
w rodzaj banalnego festynu”. Zgodziłbym się, wstańczej barykadzie. A gdyby nawet wy- ski tworzy animację „Hardkor 44”, w której wy-
gdyby nie dwa drobiazgi. Otóż insurekcja i tak trzymali bez walki i konspiracji? Mam, Dro- stępują jakieś upiorne cyborgi, przebrane za po-
wybuchłaby w Warszawie. Na rozkaz lub bez gi Profesorze, przekonanie, graniczące z pew- wstańców i hitlerowców. Ale też gotów jestem
niego. Wiem to od kaprala podchorążego nością, że jesienią 1956 roku Warszawa wy- z pokorą przyznać, że ja powoli szykuję się do
„Marka Świdy” (porucznika Zdzisława glądałaby gorzej od Budapesztu. Tama była zejścia ze sceny, na której pokolenia po nas postę-
Sierpińskiego, awansował go dopiero prezydent spękana, a jezioro ciężkie od wody. Są po pujące rozstawiają właśnie swe dekoracje. I żaden
Lech Wałęsa), żołnierza 226 plutonu 9 Kom- prostu w życiu pokoleń sytuacje, w których mój bunt niczego tu nie zmieni. Może dobrze, że
panii Dywersji Bojowej „Żniwiarz”, Zgrupo- nie ma dobrych opcji. Dlatego debata nad nie zapomną? A że konstruują to w świeżych gło-
wania „Żywiciel”. Szczyciłem się przyjaźnią polskimi powstaniami nigdy nie zakończy się wach i duszach po swojemu… Daremne żale,
z nim, aż do jego śmierci 20 lipca 2004 roku. uniwersalną konkluzją. próżny trud, bezsilne złorzeczenia.
ARMIA 43 | MAŁGORZATA
SCHWARZGRUBER,
8 | KRZYSZTOF WILEWSKI TADEUSZ WRÓBEL
Dywizja remontowa System hybrydowy
14 | JAN BRZOZOWSKI, 47 | MARIA PRZEŁOMIEC
MAREK SARJUSZ-WOLSKI
Spadek po Stalinie
Uniwersalny żołnierz
19 | WŁODZIMIERZ KALETA 48 | ANDRZEJ JONAS
Ząb za ząb Czy tylko Joanny d’Arc?
MARIA PRZEŁOMIEC 22 | MICHAŁ FISZER, 49 | ARTUR GOŁAWSKI
Czas JERZY GRUSZCZYŃSKI
Jastrzębi wzrok
Hełm z funkcją rentgena
50 | ARTUR WEBER
na bilans 37 24 | AARON WELMAN
Królestwo map
Strategiczne skrzydła
DMITRIJ MIEDWIEDIEW chce przekonać 54 | ROMAN KUŹNIAR
międzynarodową opinię, że normalne stosunki
25 | ANTONI PODOLSKI
Fałszywy obraz Komisja iracka 54
pomiędzy Rosją a Gruzją są możliwe.
28 | ANNA DĄBROWSKA
Logo armii HORYZONTY
30 | PIOTR BERNABIUK
Wojna na słowa 55 | PIOTR BERNABIUK
34 | JACEK MATUSZAK
Bezlitosne Drawsko
Trwałe ślady
36 | BOGUSŁAW PACEK 58 | ZDZISŁAW NAJDER
Cywil po profesjonalizacji Książę niezłomny
59 | BARTOSZ ŁOWCZYNOWSKI
PIOTR BERNABIUK
BEZPIECZEŃSTWO Nowocześni czy zacofani?
62 | ANNA DĄBROWSKA
Bezlitosne 37 | MARIA PRZEŁOMIEC Hantle i wieża
Drawsko 55 Czas na bilans
40 | DOMINIK JANKOWSKI
63 | ROBERT CZULDA
Jedni odchodzą spokojnie, inni płaczą, Powrót Mackindera Gry wojenne
nie mogąc pogodzić się z losem. 42 | ROBERT CZULDA 66 | MAREK PRZYBYLIK
Taka jest SELEKCJA.
Puste gesty A tak było miło
Święto
SŁUPSK. 7 Brygada
Obrony Wybrzeża obchodziła
15. rocznicę powstania.
Z tej okazji życzenia kadrze
i pracownikom jednostki złożył
obecny na uroczystościach
dowódca Wojsk Lądowych
generał broni Waldemar
Skrzypczak. Dowódca
jednostki pułkownik Marek
Mecherzyński wyróżnił
żołnierzy za wzorowe wykony-
wanie obowiązków, szczególne
zaangażowanie i wysiłek
włożony w codzienną służbę.
Uroczystą zbiórkę zakończyła
defilada pododdziałów,
a następnie odbył się rodzinny
festyn.
F L E S Z
Cenny wrak
GDYNIA. ORP „Lech”
zakończył 24 lipca ekspedycję
archeologiczną na Bałtyku.
Marynarze wspólnie z naukow-
Druids
Dance
PO CZTERECH
MIESIĄCACH ĆWICZEŃ
w Wielkiej Brytanii żołnierze
z 15 Brygady Zmechanizo-
wanej z Giżycka wrócili
do kraju. W „Druids
Dance ’09” kompania
15 BZ wykonywała zada-
nia dotyczące technik
operacyjnych, między in-
nymi patrolowania, działa-
nia na posterunkach kon-
trolnych i w terenie zurba-
nizowanym, konwojowa-
nia, zajmowania obiektów,
ubezpieczenia działań.
Żołnierze mieli możliwość
zapoznania się ze sposo-
bem szkolenia przeprowa-
dzanym przez armię Wiel-
kiej Brytanii. Kulminacyj-
nym punktem były wspól-
ne ćwiczenia sprawdzają-
ce przygotowanie brytyj-
skiej jednostki do udziału
w misji stabilizacyjnej
w Afganistanie. (PG)
Zakłady
na krawędzi
Afgański rekonesans
Przegląd wszystkich baz oraz przygotowanie do zbliżających się wyborów prezydenckich
były zasadniczym celem wizyty generała Franciszka Gągora, szefa SGWP, w Afganistanie.
S ytuacja polskiego przemysłu
zbrojeniowego jest zła, a bez
konkretnych działań ze strony rzą- D owódca Polskich Sił Zadanio-
wych pułkownik Rajmund
sji, możliwych scenariuszach jej
dalszego rozwoju, szczególnie
Wielonarodowego Dowództwa do
spraw Bezpieczeństwa i Transfor-
du może dojść do upadku kilku du- Andrzejczak poinformował prze- przed wyborami. macji – Afganistan. Generałowi
żych zakładów produkujących na bywającego 23–27 lipca w Afgani- Szef Sztabu Generalnego prze- Gągorowi towarzyszyli w Afgani-
potrzeby polskich sił zbrojnych. Ta- stanie szefa sztabu o sytuacji opera- bywał również w polowym szpitalu stanie zastępca dowódcy opera-
ki wniosek podczas niedawnej kon- cyjnej w polskiej strefie odpowie- wojskowym i 455 Skrzydle Ekspe- cyjnego sił zbrojnych generał dy-
ferencji prasowej zgłosiło Polskie dzialności. dycyjnym Sił Powietrznych USA, wizji Sławomir Dygnatowski
Lobby Przemysłowe, informując, Generał Gągor odwiedził pol- a także spotkał się z generałem oraz grupa oficerów z Dowódz-
że cztery zakłady znajdują się w fa- skich żołnierzy pełniących służbę Richardem Formica, dowódcą twa Operacyjnego SZRP. (PG)
talnej sytuacji. Wojskowe Zakłady na międzynarodowym lotnisku
Inżynieryjne w Dęblinie i Wojsko- w Kabulu (KAIA), gdzie od kwiet-
we Zakłady Motoryzacyjne w Po- nia dowodzenie przejęła grupa oko-
znaniu w tym roku nie otrzymały ło 70 Polaków. Dobrą opinię o służ-
żadnych zamówień od MON. Woj- bie Polskich Sił Zadaniowych
skowe Zakłady Lotnicze w Byd- w prowincji Ghazni wyraził w cza-
goszczy dostały 25 procent zeszło- sie spotkania z szefem SGWP gu-
rocznych zamówień, natomiast bernator prowincji. Profesjonalizm
w Stoczni Marynarki Wojennej za- polskich żołnierzy potwierdziły
chwiana jest płynność finansowa opinie, jakie generał Gągor usły-
wypłacanych wynagrodzeń. Upa- szał w Regionalnym Dowództwie
dek tych przedsiębiorstw spowodo- ISAF w Bagram.
wałby utratę pracy ponad pięciu ty- W Kabulu, w czasie spotkania
sięcy osób, głównie fachowców z dowódcą ISAF generałem
i ekspertów z wojskowych ośrod- McChrystalem, rozmawiano mię-
FOT. MON
Medale
P O W I E T R Z N E
W siedzibie Ministerstwa
Obrony Narodowej w War-
szawie z udziałem szefa Inspekto-
nia ministra Bogdana Klicha
w celu zaprowadzenia po poprzed-
niku porządku w sferze zakupów
KRAKÓW. Do Polski przybył
Jim Hartley, aby przekazać rodzi-
ratu Wsparcia Sił Zbrojnych i dystrybucji sprzętu informatycz- nom polskich pilotów wojskowych
generała dywizji Zbigniewa nego. Nie uwzględniono także (zginęli 23 września 1943 roku
Tłok-Kosowskiego, dyrektora De- działań w ostatnich kliku miesią- w czasie lotu treningowego bom-
partamentu Administracyjnego cach, zmierzających do racjonalne- bowca Vickers Wellington)
MON Piotra Lisa oraz zastępcy go wykorzystania sprzętu. kopie medali, którymi została od-
dyrektora Departamentu Informa- Jak tłumaczyli przedstawiciele znaczona załoga. 25 lipca w imie-
tyki i Telekomunikacji MON puł- resortu, wynoszący średnio kilka niu dowódcy Sił Powietrznych
kownika Tomasza Żyto 3 sierpnia miesięcy okres przechowywania w generała broni pilota Andrzeja
2009 roku odbyła się konferencja magazynach sprzętu w roku ubie- Błasika gości z Anglii oraz przed-
prasowa poświęcona raportowi po- głym wynikał z konieczności zewi- stawicieli rodzin poległych pilotów
kontrolnemu Najwyższej Izby dencjonowania dostaw dużej partii przyjął dowódca 8 Bazy Lotniczej
Kontroli. nowo zakupionych urządzeń. Roz- pułkownik pilot Mirosław
Zdaniem rzecznika NIK Pawła dzielanie zmagazynowanego sprzę- Jemielniak. Hartley jest miesz-
Biedziaka i według raportu, zaku- tu uzależnione też było od zmienia- kańcem Bradley, w którym
py sprzętu dla żołnierzy oraz urzęd- jącej się struktury MON i powoły- 100 metrów od miejsca katastro-
ników ministerstwa obrony były wania nowych instytucji. fy postawiono polskim pilotom
prowadzone nierzetelnie, kolejne Obecnie w magazynach prze- pomnik. Od kilku lat wraz z miesz-
zaplanowano w sytuacji, gdy nie- chowuje się około 1 procenta wy- kańcami szuka krewnych
wykorzystany sprzęt zalegał w ma- posażenia informatycznego, nie- poległych pilotów.
gazynach. Jak tłumaczyli obecni na zbędnego do zaspokojenia pilnych
konferencji przedstawiciele MON, potrzeb operacyjnych czy w celu F L E S Z
choć komunikat NIK zawiera bar- wymiany zużytych urządzeń. Kon- Ż A N D A R M E R I A W O J S K O W A
dzo dokładne liczby i daty, to nie
uwzględnia działań podjętych w
trola NIK w resorcie obrony za-
kończyła się w listopadzie 2008 Do Eurokorpusu
pierwszych tygodniach urzędowa- roku. (PG) WARSZAWA. Majora
FOT. 15.BZ
63
nia nagród i zapomóg żołnie- Nowe przepisy wykonawcze Głównej Żandarmerii Wojskowej.
rzom niezawodowym. To umożliwiają udzielenie ta- Zbiórka była również okazją do
ważna informacja dla O zapomogi kiej pomocy finansowej przedstawienia oficerów, którzy
żołnierzy niezawodo- mogą też wniosko- byłym żołnierzom nad- niedawno objęli obowiązki
wych, bowiem do- wać żołnierze niezawo- terminowym na ich w strukturach Sztabu KGŻW
T
dowi w służbie czynnej,
yle procent respondentów tychczas – z racji bra- których sytuacja ma- wniosek i po „zaistnie- – Sylwestra Niemirki oraz
TNS OBOP uznaje decyzję ku podstaw prawnych terialna się pogor- niu zdarzenia mające- Tomasza Szoplika. Obaj oficero-
o zawieszeniu poboru za słuszną, – nie mogli oni liczyć szy. go wpływ na pogorsze- wie z dniem objęcia obowiązków
przeciwnego zdania jest prawie jed- na zapomogi. nie sytuacji materialnej”. zostali mianowani na stopień
na trzecia ankietowanych. Jak wy- Znowelizowana pod koniec O zapomogi mogą też wniosko- podpułkownika.
nika z przeprowadzonego w lipcu 2008 roku ustawa o uposażeniu wać żołnierze niezawodowi
sondażu, zdaniem nieco ponad jed- żołnierzy niezawodowych umoż- w służbie czynnej, których sytu- F L E S Z
nej czwartej badanych decyzję tę liwiła przyznawanie przez szefa acja materialna się pogorszy. Po- L O G I S T Y K A
Dywizja
remontowa
Rządowa strategia rozwoju zbrojeniówki zakłada
do 2010 roku prywatyzację wojskowych przedsiębiorstw
remontowo-produkcyjnych i przekazanie ich Bumarowi.
8 POLSKA ZBROJNA NR 32 | 9 SIERPNIA 2009
ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI
M
inister obrony kontroluje
dwanaście spółek sektora
obronnego. Do najważniej-
szych ich zadań należy
obsługa i modernizacja
uzbrojenia oraz sprzętu wojskowego pocho-
dzących z byłego Związku Radzieckiego. Mi-
nister Bogdan Klich, odpowiadając w ubie-
głym roku na zapytanie jednego z parlamenta-
rzystów, ocenił, że wojskowe przedsiębiorstwa
remontowo-produkcyjne (WPRP) będą się
tym zajmować jeszcze przez 10–12 lat.
Przy założeniu, że podejmą się serwisowania
nowego sprzętu i uzbrojenia – KTO Rosomak,
wyrzutni Spike, samolotów F-16 czy systemów
łączności i dowodzenia – miało to im zapewnić
byt i rozwój oraz przygotować do włączenia do
narodowego holdingu zbrojeniowego. Przyjęta
przez rząd Jarosława Kaczyńskiego na ty-
dzień przed rozwiązaniem Sejmu V kadencji
(31 sierpnia 2007 roku) „Strategia konsolidacji
i wspierania rozwoju polskiego przemysłu
obronnego w latach 2007–2012”, zakłada bo-
wiem, że do 2010 roku WPRP zostaną przeka-
zane Bumarowi.
Jedynie w przypadku Stoczni Marynarki Wo-
jennej ustalono, że „będzie ona kontynuowała
własny program restrukturyzacji, nadzorowany
przez MON i Agencję Rozwoju Przemysłu. Po
pozytywnym zakończeniu restrukturyzacji
SMW rozważona zostanie możliwość jej kon-
solidacji z Grupą Bumar”. Wyjątkowe potrakto-
wanie gdyńskiej stoczni było efektem tego, że
wśród WPRP to właśnie ta spółka radziła sobie
najgorzej, a działalność gospodarczą w roku
2007 zakończyła stratą netto prawie 12 milio-
nów złotych. Decydenci nie byli więc w stanie
ocenić, kiedy stocznia będzie gotowa do zmia-
ny podporządkowania. Pozostałe wojskowe
przedsiębiorstwa lepiej radziły sobie z restruk-
turyzacją i po przekształceniu w spółki akcyjne
(właścicielem pakietu kontrolnego jest Skarb
Państwa, lecz nadzór nad nimi wciąż sprawuje
minister obrony) ich sytuacja finansowa nie bu-
dziła większych zastrzeżeń.
Dzięki kontraktowi na dostawy Rosomaków
prymusem pozostaną długo jeszcze Wojskowe
Zakłady Mechaniczne w Siemianowicach Ślą-
skich. Inne WPRP też zakończyły 2008 rok „na
plusie”. Niestety, przy pisaniu o ich „stabilnej”
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
C O M M E N T
RYSZARD SZABLEWSKI,
dyrektor do spraw ekonomiczno-
-finansowych Wojskowych Zakładów
Łączności nr 2 w Czernicy koło Wrocławia:
na konferencji prasowej, że cięcia bu- Bumar zrzeszającej wszystkie zakła- je Jan Piotrowski, prezes Wojskowych Zakła-
dżetowe w wydatkach ma moderni- dy zbrojeniowe oceniamy bardzo ne- dów Lotniczych nr 4 w Warszawie.
zację oraz remonty sprzętu i uzbroje- gatywnie. Grupa Bumar od dłuższego Dyrektor działu handlowego WZL nr 2
nia mogą doprowadzić do upadku czasu ma kłopoty sama z sobą. Prze- w Bydgoszczy Piotr Rutkowski uważa, że re-
kilku WPRP. Według eksperta PLP jęcie przez nią takich firm jak nasza sort obrony nie powinien pozbywać się kon-
i szefa Agencji Lotniczej Tomasza na pewno nie wyjdzie nam na dobre. troli nad przedsiębiorstwami remontowymi,
Hypkiego, w najtrudniejszej sytuacji Nie mamy jasności co do prawnej bo to jest sprzeczne z interesami sił zbrojnych.
są Wojskowe Zakłady Inżynieryjne strony takiej konsolidacji. Obawiamy „Jeżeli coś produkuję, czyli wprowadzam pro-
w Dęblinie oraz Wojskowe Zakłady się, że stworzenie dużego holdingu dukt na rynek, to mam prawo go sprzedawać.
Motoryzacyjne w Poznaniu, które wydłuży procesy decyzyjne w fir- Choć mogę zatrudnić do tego pośrednika, któ-
w tym roku nie otrzymały żadnych mach oraz że wzrosną koszty działal- ry też na tym zarobi, gdy znajdzie rynek zby-
zamówień od MON, a także Wojsko- ności”, wylicza Ryszard Szablewski, tu. Jest to jednak absolutnie zbędne w firmach
we Zakłady Lotnicze nr 2 w Byd- dyrektor do spraw ekonomiczno-fi- remontowych serwisujących sprzęt będący już
POMYSŁ
goszczy, mające tylko 25 procent ze- nansowych Wojskowych Zakładów konsolidacji w eksploatacji, które są pierwszym, bezpo-
szłorocznych zleceń. Wydawałoby Łączności nr 2 w Czernicy koło Wro- wojskowych średnim zapleczem technicznym sił zbrojnych.
się, że w tej sytuacji WPRP będą bar- cławia. Jednoznacznie negatywnie przedsiębiorstw Tu pośrednicy nie są potrzebni”.
remontowo-
dziej niż zainteresowane połączeniem koncepcję konsolidacji oceniają za- Podobne wątpliwości odnośnie do prywaty-
-produkcyjnych
z Grupą Bumar. Jednak zdecydowana kłady działające na rzecz lotnictwa. przed ich zacji WPRP wyrażają przedstawiciele branżo-
większość z nich nie pali się do kon- Dla nich Bumar, który nie ma żadne- włączeniem wych korporacji pracowniczych. Podczas ma-
solidacji. go doświadczenia w tej dziedzinie, do Grupy Bumar jowych pikiet pod siedzibą MON związkowcy
bardzo podoba
nie tylko nie jest interesującym part- się przedstawi-
z NSZZ Pracowników Wojska otwarcie kryty-
NA PRZYSTAWKĘ nerem, ale stanowi wręcz zagrożenie. cielom kowali plany rządu, argumentując, że przed-
Przedstawiciele przedsiębiorstw „Bumar nie ma żadnego doświad- przedsiębiorstw. siębiorstwa wojskowe zostaną sprowadzone do
wojskowych, z którymi rozmawiali- czenia w obsłudze lotnictwa. Nie mo- roli „przystawek” dla przeżywającego proble-
śmy, przypominają, że ich firmy prze- żemy się oprzeć wrażeniu, że chodzi my finansowe Bumaru. „Do tej pory nasze
szły w ostatnich latach głęboką re- tutaj o nasz majątek, a nie kontynuację spółki były w dobrej kondycji. Boimy się utra-
strukturyzację: zmodyfikowały profil działalności. Po konsolidacji będziemy ty samodzielności finansowej, obawiamy, że
działania i zwolniły zbędnych pra- mieć do czynienia z jakimś zlepkiem przybędzie kosztów związanych z administra-
cowników. Pomysł prywatyzacji już przedsiębiorstw o różnych profilach cyjną czapą, a nie będzie korzyści”, mówi Ire-
w przyszłym roku jedenastu z dwuna- i specjalizacjach. Bumar powinien sku- neusz Sobczak z Wojskowych Zakładów
stu WPRP (wyjątek stanowi stocznia) pić się na branży samochodowej, pan- Łączności nr 1 w Zegrzu.
i przekazania ich do Grupy Bumar cernej i podobnej działalności. Oba- W opłacalność aliansu z Bumarem wątpi
oceniają krytycznie. Wątpią, czy wiamy się, że po wchłonięciu przez również Roman Brzeziński, przewodniczący
w tym kierunku powinien podążać koncern utracimy część swojej samo- NSZZ Pracowników Wojska w Wojskowych
polski przemysł obronny. dzielności, zwłaszcza że w Bumarze Zakładach Uzbrojenia nr 2 w Grudziądzu:
„Zapowiadane zmiany związane istnieje bardziej skostniały i przedaw- „Dotychczasowe działania firm potencjału
z prywatyzacją i tworzeniem grupy niony system zarządzania”, komentu- obronnego, które wchodzą w skład Bumaru,
C O M M E N T A R I U M
Koncern możliwości
ANDRZEJ DUKS
G
łównym celem „Stra- dzieję skuteczne, włączenie środków finansowych pozyski-
tegii konsolidacji się do europejskiej i świato- wanych nie tylko z budżetu
i wspierania rozwoju wej rywalizacji. Może to za- państwa, ale również z insty-
polskiego przemysłu obron- pewnić dostęp do nowocze- tucji finansowych. Koncern to
nego w latach 2007–2012” snych technologii, nowe rynki także ograniczenie kosztów
jest konsolidacja wyszczegól- zbytu czy też udział na zasa- działalności w sferach wspól-
nionych imiennie firm, w tym dzie kooperacji w dużych mię- nych dla wszystkich firm, jak
WPRP, w formule tworzonego dzynarodowych kontraktach. na przykład marketing czy za-
narodowego koncernu zbroje- Liczę także na uczestnictwo opatrywanie, a także większe
niowego. Stworzenie jednoli- w międzynarodowych progra- możliwości finansowe i kore-
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
tego systemu we wszystkich mach zbrojeniowych, rozpo- lacja programów rozwoju po-
obszarach funkcjonowania te- czynających się od etapu ba- szczególnych firm.
go koncernu powinno umożli- dań naukowych czy prac roz-
Generał brygady
wić grupie kapitałowej, a tak- wojowych i wdrożeniowych. ANDRZEJ DUKS
że firmom wchodzącym w jej Formuła koncernu pozwala jest dyrektorem Departamentu
skład, aktywne, i mam na- także na łatwiejszy dostęp do Polityki Zbrojeniowej MON
nie dowodzą sensowności i opłacalności włą- z kilkumilionowym zyskiem, to nie przepro- Sprzętu Komunikacyjnego „PZL – Warszawa
czenia naszej firmy do tego holdingu”, ko- wadziła na czas restrukturyzacji określonej za- II” SA, Fabrykę Produkcji Specjalnej spółka
mentuje, dodając, że nie jest przeciwnikiem równo przez rząd we wspomnianej strategii, z o.o. w Bolechowie, Zakłady Produkcji Spe-
idei tworzenia narodowego koncernu zbroje- jak i w opracowanej na jej podstawie własnej cjalnej spółka z o.o. w Pionkach, Zakłady Che-
niowego. Powinny się jednak, według niego, „Strategii Grupy Bumar 2008–2012”. miczne „Nitro-Chem” SA, Zakład Produkcji
zmienić zasady fuzji. „Niech Bumar buduje Na podstawie obu tych dokumentów Bumar Specjalnej „Gamrat” spółka z o.o. oraz Zakłady
holding, bo państwo mu takie zadanie zleciło, miał do końca 2008 roku utworzyć wewnętrzną Metalowe „Kraśnik” spółka z o.o.
ale niech spółki przystępują do niego na zasa- strukturę opartą na pionach branżowych: Dywi- Według Sławomira Kułakowskiego, od
dzie dobrowolności. Nic na siłę”. zja Bumar – Żołnierz, Dywizja Bumar – Ląd, 2001 roku prezesa Polskiej Izby Producentów
Dywizja Bumar – Amunicja oraz Dywizja Bu- na rzecz Obronności Kraju, opóźnienie w pro-
BUMAR PO CIĘCIACH mar – Elektronika. Do tej pory powstało kon- cesie restrukturyzacji Bumaru sprawia, że hol-
Grupa Bumar faktycznie przeżywa obecnie sorcjum Dywizja Bumar – Amunicja (w lipcu ding nie jest jeszcze gotowy, by wchłonąć woj-
trudne chwile. Nie ukrywa tego prezes firmy tego roku). Zrzesza następujące firmy: Bumar skowe przedsiębiorstwa remontowo-produk-
Edward Nowak, z którym obszerny wywiad sp. z o.o., Zakłady Metalowe „Mesko” SA, Za- cyjne. „Jeżeli chodzi o koncentrację produkcji
opublikowaliśmy w „Polsce Zbrojnej” (numer kłady Metalowe „Dezamet” SA, Wytwórnię i tworzenie silnych organizmów gospodar-
21/2009). W rozmowie z dziennikarzem gaze- czych, to jesteśmy «za», bo taki jest trend na
ty „Parkiet” prezes zapowiedział zwolnienia C O M M E N T świecie. Tylko duże koncerny mogą być moto-
w firmach holdingu. Największe cięcia dotkną rem napędowym i osłonić rozwój małych oraz
Bumar Łabędy. „Fabryka ma wąską specjali- MONIKA KONIECKO średnich firm. Jednak nie popieramy włącze-
zację – produkuje czołgi i pojazdy specjalne. rzecznik prasowy Grupy Bumar: nia wojskowych przedsiębiorstw remontowo-
Od lat nie dostaje żadnych zamówień z MON.
Wdrażamy więc ogromny program restruktu- N a świecie, zwłaszcza w Europie,
następuje gwałtowna konsolidacja
spółek przemysłu obronnego w ramach
produkcyjnych do kapitałowej Grupy Bumar
przed zakończeniem jej restrukturyzacji i do
ryzacji, którego celem jest zróżnicowanie pro- momentu, aż stanie mocno na nogach. Kiedy
dukcji. Łabędy zwolnią jedną czwartą pracow- dużych międzynarodowych organizmów bowiem grupa będzie niestabilna i wchłonie te
ników w dwóch turach, po 450 i 350 osób. gospodarczych, takich jak EADS czy BAE zakłady, to zamiast się im poprawić, ich sytu-
Systems. Przyczyną jest możliwość skon-
Kilkanaście przedsiębiorstw zależnych zosta- acja się pogorszy”, komentuje Sławomir
centrowania środków finansowych na ba-
nie połączonych w trzy, a majątek będzie zre- dania i rozwój oraz zakrojonych na dużą
Kułakowski, dodając, że MON powinno zmo-
dukowany o dwie trzecie”, wyjaśnił Edward skalę działań inwestycyjnych i marketingo- dyfikować zamiary wobec WPRP. „Nic nie
Nowak, wskazując, że obecne problemy grupy wych. Jeśli tego nie zrobią spółki polskie- stoi na przeszkodzie, aby wszystkie spółki
to pokłosie światowego kryzysu finansowego, go przemysłu obronnego, to nieuchronnie podlegające jeszcze ministrowi obrony scalić
który spowodował, iż nawet najlepsze firmy zostaną wyparte z rynku – i to nie tylko w jeden organizm, który możemy nazwać jak
holdingu, czyli Przemysłowe Centrum Optyki, międzynarodowego, ale także krajowego, chcemy: dywizją, konsorcjum lub holdin-
Radwar i Maskpol, musiały zacisnąć pasa. choćby z powodu dostępu do niego firm giem. Potem, jeśli zapadnie taka decyzja, ten
Czy jednak rzeczywiście tylko kryzys fi- z krajów Unii Europejskiej, mających lepiej uporządkowany twór można przekazać Bu-
nansowy i ograniczenie budżetu MON deter- zorganizowane systemy logistyczno-usłu- marowi albo nie. WPRP na pewno wyjdzie to
minują obecną sytuację firm bumarowskich? gowe i większe doświadczenie w oferowa- na zdrowie, bo po przejęciu pojedynczych
Chyba nie. Choć 2008 rok grupa zakończyła niu produktów. spółek grupa może nie mieć sił i środków na
C O M M E N T
CIĘCIA
BUDŻETOWE
BOGDAN ADAMCZYK, w wydatkach
rzecznik WZL nr 2 na modernizację
w Bydgoszczy: oraz remonty
sprzętu
stworzenie dywizji remontowej”, wy- bo byłaby to konsolidacja branżowa. Jan Piotrowski, wskazuje, że alternatywą mo-
jaśnia Kułakowski. Ale konsolidacja czysto organizacyj- głoby być poszukanie przez WPRP inwestora
na, taka jak ją przewiduje strategia wśród dużych koncernów zagranicznych. „Dla
KONSOLIDACJA rządowa? Nie widzę dla niej żadnego nas najlepsze byłoby pozyskanie partnera,
WEWNĘTRZNA uzasadnienia. Patrząc na wyniki nie- z którym moglibyśmy współpracować, wyjść
Pomysł konsolidacji WPRP przed formalnego bilansu działalności dwu- poza technikę wschodnią, którą do tej pory re-
ich włączeniem do Grupy Bumar bar- nastu WPRP, widzę, że mają one za- montujemy, i przejść do remontów sprzętu za-
dzo podoba się przedstawicielom wsze lepsze osiągnięcia niż Bumar”, chodniego”.
przedsiębiorstw. Propozycji, jak po- argumentuje Edward Żak, prezes Ze wszystkich WPRP jedynie przedstawi-
winno wyglądać konsorcjum, jest już WZE w Zielonce, proponując, by łą- cielom Wojskowych Zakładów Motoryzacyj-
kilka. Najmniej zwolenników ma wi- czyły się ze sobą przedsiębiorstwa nych SA w Poznaniu i Wojskowych Zakładów
zja utworzenia jednego holdingu ze z pokrewnych branż. Mechanicznych SA w Siemianowicach Śląskich
wszystkich WPRP. Przedstawiciele Zgadza się z nim Piotr Rutkowski nie przypadła do gustu koncepcja konsolidacji
spółek, z którymi rozmawialiśmy, z WZL nr 2 w Bydgoszczy, który firm jeszcze przed ich przekazaniem Bumarowi.
uznają ją za buchalteryjne przygotowa- uważa, że utworzenie holdingu złożo- Trudno im się dziwić. Oba zakłady wolałyby jak
nie firm do wchłonięcia przez Bumar. nego z trzech wojskowych zakładów najszybciej znaleźć się w Grupie Bumar, do któ-
„Efekty da tylko sprawdzona kon- lotniczych i Wojskowych Zakładów rej pancerno-amunicyjnego profilu pasują ideal-
solidacja. Mogę zrozumieć na przy- Inżynieryjnych w Dęblinie jest lep- nie, czego dowodem jest kooperacja z Bumarem
kład połączenie Radwaru, Wojsko- szym rozwiązaniem niż przekazywa- WZM w Poznaniu w programie Puma (choć to
wych Zakładów Elektronicznych nie spółek Bumarowi. Jego kolega raczej historia, bo modernizacja BWP-1 padła
i Wojskowych Zakładów Łączności, z branży, szef WZL nr 4 w Warszawie ofiarą szukania oszczędności w MON), a WZM
w Siemianowicach przy produkcji transporterów kuje, że pozbędzie się kontroli nad ich mająt- z rządową „Strategią konsolidacji i wspierania FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Rosomak. kiem i narazi na dyktat cenowy. Choć Bumar rozwoju polskiego przemysłu obronnego w la-
w dotychczasowej historii już kilka razy poka- tach 2007–2012”, minister obrony powinien
RESORT RYZYKUJE zywał MON, że potrafi wykorzystać swoją si- otrzymać uprawnienia do wnoszenia sprzeci-
Ministerstwo obrony stoi przed bardzo trud- łę, szef Departamentu Polityki Zbrojeniowej wu wobec decyzji organów spółek (Bumar,
nym zadaniem. Musi oprzeć się naciskom róż- MON generał brygady Andrzej Duks wierzy, WPRP) naruszających zakres zadań wykony-
nych grup lobbystycznych i zdecydować o losie że resort potrafi zadbać o swoje interesy. „Ko- wanych na potrzeby sił zbrojnych. Do tej pory
dwunastu wojskowych przedsiębiorstw. Spółki, mórki i jednostki organizacyjne resortu od odpowiednich przepisów nie uchwalono
nad którymi minister obrony sprawuje kontrolę wielu lat udzielają zamówień WPRP, a zatem „z przyczyn niezależnych od Ministerstwa
w imieniu ministra skarbu, to nie tylko tysiące mają wiedzę o rzeczywistych kosztach ich re- Obrony Narodowej”.
zatrudnionych tam ludzi, ale również warte set- alizacji. Ponadto znakomita większość zamó- Argumentów „za” i „przeciw” prywatyzacji
ki milionów złotych nieruchomości, linie tech- wień dotyczy uzbrojenia i sprzętu wojskowe- przedsiębiorstw oraz konsolidacji z Bumarem
nologiczne, patenty i projekty. go, a procedury przewidują, że możemy żądać jest wiele. Kierownictwo MON, mimo uchwa-
Przyjęty dwa lata temu i nadal obowiązują- przedstawienia kalkulacji cenowych. W struk- lonej dwa lata temu strategii, powinno je do-
cy program restrukturyzacji przemysłu obron- turach resortu obrony mamy też rejonowe kładnie rozważyć, bo kiedy podejmie decyzję
nego zakłada utworzenie narodowego koncer- przedstawicielstwa wojskowe, do których za- o pozbyciu się zakładów, odzyskanie ich bę-
nu zbrojeniowego i pozbycie się przez MON dań należy między innymi weryfikacja rzetel- dzie więcej niż trudne, a odtworzenie pochop-
firm, które nie tylko serwisują używane przez ności sporządzenia tych kalkulacji”, wyjaśnia. nie zlikwidowanej i pozbawionej majątku fir-
naszą armię uzbrojenie, ale także dostarczają Generał Duks przyznaje jednocześnie, że my – niemożliwe.
nowe, jak siemianowickie WZM. Przekazując w ministerstwie nie rozwiązano jeszcze kwe- Współpraca: BOGUSŁAW POLITOWSKI,
spółki remontowe Grupie Bumar, resort ryzy- stii utraty wpływu na majątek WPRP. Zgodnie AARON WELMAN, JAKUB NAWROCKI
Uniwersalny
14
żołnierz
POLSKA ZBROJNA NR 32 | 9 SIERPNIA 2009
A R M I A
dzieć, że armia powinna dziękować opatrz- bionym dowódcą nie jest Napoleon, tylko ge-
ności za kryzys? nerał George Smith Patton.
MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Zbyt mocno po-
wiedziane. Jednak z kryzysem jest podobnie POLSKA ZBROJNA: Dlaczego?
jak z rewolucją – wprowadza totalny chaos MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Za sentencję:
i jest mało przewidywalna. Po czasie może się „Nigdy nie mów ludziom, jak mają zabrać
się do rzeczy. Powiedz im, co mają robić, POLSKA ZBROJNA: Co to zmieni? POLSKA ZBROJNA: Może takie
a zobaczysz, że zaskoczą cię swoją pomysło- MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: To, że procedury wynikają z potrzeby udo-
wością”. Aby podchodzić twórczo do zadań, uwierzą w swe możliwości i będą bra- wadniania własnej przydatności?
jakie ma realizować dywizja, należy tę sen- li odpowiedzialność za swoje działa- MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: To
tencję stosować. nia. Ci żołnierze będą przecież brać prawdopodobna teoria.
udział w operacjach poza granicami
POLSKA ZBROJNA: Panie Generale, na- kraju. A tam właśnie powierza się im POLSKA ZBROJNA: I dowódca
prawdę można twórczo traktować dowodze- odpowiedzialne zadania, które wy- dywizji ot tak, po prostu, zmieni
nie dywizją pancerną? konywane są bez zbędnej biurokra- wieloletnie nawyki?
MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Oczywiście. tycznej otoczki. Na przykład, podofi- MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Nie
Kiedy mówię „twórczo”, mam na myśli porzu- CHCĘ cer jest odpowiedzialny za prze- wiem. Wiem natomiast, że nie może-
uporządkować
cenie schematów. Jasne, że nadal można ćwi- hierarchię mieszczenie kolumny logistycznej na my być sztywni. Armia musi być ela-
czyć zgodnie z utartym scenariuszem, kiedy odpowiedzialności odległość pięciuset kilometrów. styczna, bo inaczej nie da sobie rady.
wszyscy wiedzą, gdzie ma być przedni skraj za poszczególne W kraju natomiast, chcąc przemie-
obrony, gdzie mają być rozmieszczone stano- szczeble ścić kilkadziesiąt czołgów, angażuje POLSKA ZBROJNA: Może wygra
organizacyjne.
wiska ogniowe czołgów i bojowych wozów Wiem, że mogę się wiele komórek organizacyjnych, Pan w ten sposób z Talibanem, ale
piechoty. Owszem, na rutynie też można narazić się moim których zadaniem jest czuwanie nad nie z biurokracją.
„przejechać” wiele lat. Tylko po co? Chcę, by młodszym bezpieczeństwem całego przedsię- MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Ale
ćwiczenia przebiegały zgodnie z decyzjami kolegom, wzięcia. A gdzie kompetencje jednej właśnie w biurkach urzędników jest
których dotknęła
dowódców, którzy będą na poligonie ze swymi „choroba osoby odpowiedzialnej za wykonanie program szkolenia, który ujrzał świa-
oddziałami. kesonowa”. zadania? tło dzienne przed kilkoma laty. Spisa-
chwilę. Taki oddech z pewnością dobrze im ujawnia się wielkość dowódcy, który wobec
zrobi. przedstawionych argumentów przyznaje ra-
cję podwładnym.
POLSKA ZBROJNA: I pod wpływem
takiej rozmowy zmieniają stosunek do POLSKA ZBROJNA: Czy to nie grozi
świata. anarchią?
MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Niektórzy MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Dla polskiej
ne są w nim zasady kompetencyjnego zakresu zmieniają, a niektórzy irytują się, uznając, armii dużo groźniejsza jest nieomylność,
obowiązków. Od razu zapamiętałem hasło tam że dowódca jest już generałem i nie pozwala którą nabywa się automatycznie wraz z ko-
wybite: „Szkolisz, dowodzisz, odpowiadasz”. im się rozwijać. Ja jednak patrzę z szerszej lejnymi gwiazdkami. To zmora wojska.
Program ów określał, kto za jaki szczebel do- perspektywy. Jako przełożony mam świado- A jest ona prostą konsekwencją ingracjacji.
wodzenia odpowiada. mość, że pobyt na dotychczasowym stano-
wisku z pewnością przyniesie im więcej ko- POLSKA ZBROJNA: Przepraszam, czego?
POLSKA ZBROJNA: No i co się z nim rzyści niż przyspieszony awans. MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Ingracjacja to
stało? wyższa forma panegiryzmu i służalczości.
MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Założenia były POLSKA ZBROJNA: Ale dlaczego? To technika manipulacji wkradania się w cu-
świetne, ale zabrakło podoficerów, by do koń- MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: Ponieważ jest dze łaski. Działa w sytuacji, gdy dowódca nie
ca je spełnić. Doszło nawet do absurdów. Do- coś, czego nie da się podrobić, a o czym do- toleruje innego zdania niż swoje czy pod-
wódca kompanii, gdyby chciał precyzyjnie re- wódcy nie wolno zapominać. To doświad- władnego, którego naczelnym impulsem jest
alizować założenia owego programu, mógł po- czenie. Żołnierz je mający będzie wiedział, chęć przypodobania się przełożonemu.
wiedzieć, że poczeka, aż zostaną wyszkolone jakie wymagania może stawiać podwład-
plutony. Dopiero wtedy zacznie szkolić pod- nym i jakich efektów od nich oczekiwać. POLSKA ZBROJNA: To kiedy zaczyna
oddział zgodnie z zakresem swych obowiąz- Dlatego jestem zwolennikiem kierunku się prawdziwe dowodzenie?
ków, nie bacząc na to, że nie ma podoficerów, zmian, które wprowadza generał Franciszek MIROSŁAW RÓŻAŃSKI: W chwili pod-
którzy wyszkolą mu drużyny. Gągor. Żołnierze powinni zmieniać otocze- jęcia decyzji. W momencie wydania rozka-
nie służbowe. Ze sztabu powinni wracać do zu. Wówczas nie ma już czasu ani miejsca
POLSKA ZBROJNA: A jak Pan wygra linii, by weryfikować efekty swojej pracy na stwierdzenie: „a ja zrobiłbym to inaczej”.
z tym absurdem? sztabowej. Od tej chwili wszyscy robią wszystko, by
WŁODZIMIERZ KALETA
Ząb za ząb
FOT. US NAVY
Od 2010 roku dziura w zębie Dostęp do świadczenia uzyskają również
żołnierze w okresie przygotowań do pełnienia
przestanie być problemem jedynie żołnierza. służby poza granicami kraju oraz przez pół roku
O
po powrocie z misji. „Wysyłany na misję powi-
pieką dentystyczną w si- Sytuacja powinna się zmienić od nien mieć zdrowe zęby, a ponadto – wzorem ar-
łach zbrojnych dotych- 2010 roku. „Minister obrony zatwier- mii sojuszniczych – zabrać ze sobą panoramiczne
czas nikt się zbytnio nie dził opracowaną w Inspektoracie Woj- zdjęcie uzębienia. Chociażby w razie konieczno-
przejmował. Od kilkuna- skowej Służby Zdrowia koncepcję ści identyfikacji, gdyby spełnił się najczarniejszy
stu lat nie funkcjonował żaden system usprawnienia opieki dentystycznej scenariusz”, uważa major lekarz stomatologii
nadzoru stomatologicznego nad żoł- nad żołnierzami zawodowymi. Puł- Irena Żukowska-Ogińska, odpowiedzialna za
nierzami, nikt też nie stawiał stomato- kownik Krzywicki ma obecnie dwa leczenie stomatologiczne w 1 Szpitalu Operacji
logom zadań. zadania. Pierwsze to odtworzenie pod Pokojowych w Bydgoszczy.
„Nie ma obecnie instytucji, która nad- względem organizacyjnym zabezpie- Zdaniem pani major, dotychczas żołnierze
zorowałaby i ukierunkowywała opiekę czenia stomatologicznego żołnierzy. wyjeżdżający na misje liczyli, że w elitarnym,
dentystyczną w wojsku. Jest to co naj- Drugie – stworzenie Centralnego PROCEDURY międzynarodowym towarzystwie nie będzie
mniej dziwne”, uważa pułkownik le- Wojskowego Ośrodka Stomatologicz- leczenia stoma- problemów z leczeniem zębów. Tymczasem
karz stomatologii Cezary Krzywicki, nego w Warszawie”, mówi komandor tologicznego, uzyskanie pomocy stomatologicznej na obczyź-
kandydat na stanowisko naczelnego sto- doktor nauk medycznych Andrzej ustalone przez nie jest z reguły utrudnione ze względu na wy-
Narodowy
matologa Wojska Polskiego. Często do- Zabielski, szef pionu medycznego Fundusz Zdrowia, konywanie obowiązków służbowych, a jej
wódcy jednostek kierują oficerów den- w IWSZ. całkowicie udzielenie niesie ze sobą kłopoty organizacyj-
tystów do zabezpieczenia lotów i strze- nie pasują ne oraz znaczne wydatki. „Żołnierz podczas
lań, rzutu granatem czy prowadzenia PRZYWILEJ do sił zbrojnych. misji powinien skupiać się na jak najlepszym
ewidencji medycznej. W armii profe- W ustawie z 24 kwietnia 2009 roku wykonywaniu zadań, a nie na szukaniu sposo-
sjonalnej rzecz nie do pomyślenia. o zmianie ustawy o służbie wojskowej bu pozbycia się bólu zęba. Byłoby czymś ku-
„Każdy ząb z ubytkiem jest ogniskiem żołnierzy zawodowych oraz niektó- riozalnym wyłączenie z działań żołnierza z po-
zakażenia ogólnoustrojowego. U osoby rych innych ustaw znalazł się artykuł wodu takich dolegliwości”, dodaje pułkownik
z chorymi zębami istnieje prawdopodo- 67a dotyczący objęcia bezpłatną opie- Salomon.
bieństwo wystąpienia chorób nerek, ser- ką dentystyczną żołnierzy służby Oprócz misjonarzy z bezpłatnej opieki den-
ca, układu kostno-stawowego i wielu in- czynnej. Darmowe leczenie zębów tystycznej – z wykorzystaniem najnowszych
nych. Wojsko zaś potrzebuje w służbie przysługiwać będzie wszystkim zawo- zdobyczy stomatologii i protetyki oraz niezbęd-
zdrowych, sprawnych osób”, wymienia dowcom, którzy ulegną wypadkowi nych materiałów, z użyciem implantów zębo-
skutki nieleczenia zębów pułkownik w związku z pełnieniem czynnej służ- wych włącznie – będą mogli korzystać żołnie-
lekarz Robert Salomon, komendant by wojskowej albo zachorują wskutek rze w większym stopniu narażeni na powstanie
2 Szpitala Operacji Pokojowych we wykonywania zadań w warunkach schorzeń stomatologicznych. „Część żołnierzy
Wrocławiu. szczególnych. pracuje w warunkach definiowanych przez
dentystów jako niosące ryzyko zwiększonej NA DOPOSAŻENIE
i przystosowanie
podatności na choroby zębów. Ustawodawca gabinetów
zdecydował, że konieczny jest zapis dający im dentystycznych
pewność, iż wykonując z zaangażowaniem swo- w jednostkach resort
je obowiązki – przykładowo podczas użycia obrony miałby przeznaczyć
6 milionów złotych.
środków przymusu bezpośredniego przez żan-
darmów na patrolu – wojsko zatroszczy się o ich
uzębienie. Trudno byłoby interweniować żandar-
mowi ze świadomością, że w bijatyce może stra-
cić jeden czy kilka zębów, których wstawienie
będzie kosztowało więcej, niż wynosi jego mie-
sięczne uposażenie”, uzasadnia potrzebę takiego
rozwiązania pułkownik Krzywicki.
C O M M E N T A R I U M
Uśmiechnięte wojsko
ANDRZEJ WIŚNIEWSKI
Nowe rozwiązania umożliwiają
postęp w leczeniu stomatologicznym
niektórych grup żołnierzy.
N
owa ustawa umożliwia otrzymuje od wojska uposażenie.
nam poprawę opieki sto- Nie trzeba też płacić oddzielnego
matologicznej nad żołnie- czynszu za gabinet stomatologicz-
rzami służącymi w warunkach ny. Odpada zatem w kalkulacji
szczególnych, ekstremalnych oraz kosztów leczenia stomatologicz-
wyjeżdżającymi na misję. Nie nego kilka istotnych finansowo
wszystko, co zamierzaliśmy, uda- pozycji. Plomba, za której założe-
ło się osiągnąć ze względu na nie w cywilu trzeba zapłacić
oszczędności wynikające z kryzy- 70–90 złotych, kosztuje wojsko
su finansów publicznych. Nie- 7–10 złotych. Wystarczyłoby
mniej jednak wprowadzone roz- 1,5 do 2 milionów złotych, aby ca-
wiązania umożliwiają znaczny po- łe siły zbrojne zostały objęte sys-
stęp w leczeniu stomatologicz- tematyczną opieką dentystyczną
nym niektórych grup żołnierzy na dobrym poziomie.
oraz inspirują do starań o ich roz-
szerzenie. Generał brygady
Wydaje się, że jest to możliwe, ANDRZEJ
choćby dlatego, że koszty opieki WIŚNIEWSKI
stomatologicznej w wojsku są jest szefem
Inspektoratu
znacznie niższe od tych nalicza- Wojskowej
nych w cywilu. Oficer-dentysta Służby Zdrowia.
instytucje? Niczego dobrego takie rozwiąza- Specjalistyczne leczenie stomatologiczne podnoszenia kwalifikacji mają być na tyle
nie nie przyniesie. Przerabialiśmy to w prze- prowadzone będzie także w innych gabinetach atrakcyjne, by zachęcały specjalistów z tej
szłości i krytykowaliśmy. Takie podporządko- wskazanych przez MON, mających wykwali- dziedziny do pracy w wojsku.
wanie ograniczałoby też inicjatywę oraz ak- fikowany personel i nowoczesny sprzęt. Le-
tywność kierownictwa i personelu pracowni czenie protetyczne natomiast, dla zakwalifiko- OCZYWISTA KONIECZNOŚĆ
stomatologicznych”, przekonywał pułkownik wanych żołnierzy, wymagające użycia implan- Zmiany w opiece dentystycznej nad żołnie-
rezerwy Jarosław Cieślak, dyrektor renomo- tów – w Wojskowym Instytucie Medycyny rzami to konieczność. Obecne procedury lecze-
wanej w Warszawie Specjalistycznej Przy- Lotniczej. Na przystosowanie pomieszczeń, nia stomatologicznego (nie tylko tego zresztą),
chodni Lekarskiej dla Pracowników Wojska. gabinetów, pracowni oraz sprzętu zaplanowa- ustalone przez Narodowy Fundusz Zdrowia, cał-
„Zrezygnowaliśmy z tego pomysłu”, ucina no około 3,5 miliona złotych. kowicie nie pasują do sił zbrojnych. „W związku
dyskusję szef IWSZ. Obecnie zasadnicze zna- W CWOS będą także prowadzone staże po- z reorganizacją, w szczególności uzawodowie-
czenie w nowej strukturze ma Centralna Przy- dyplomowe oraz studia dentystyczne. „Pod- niem sił zbrojnych, należało stworzyć system,
chodnia Dentystyczna (CPD) w Warszawie, czas spotkań przedstawicieli Wojskowej Izby który zaspokoi potrzeby wszystkich żołnierzy
mająca świadczyć usługi dentystyczne Lekarskiej z ministrem obrony Bogdanem służby czynnej oraz zapewni wyszkolenie kadr
w pierwszej kolejności dla żołnierzy służby Klichem postanowiono, że konieczne jest dentystycznych. Chcąc pozyskać kadrę do gabi-
czynnej. „Zgodnie z planami inspektoratu do utworzenie ośrodka dydaktycznego dla stoma- netów w jednostkach, zaproponowano dla ich
końca roku w instytucie ma powstać Centralny tologów, którzy mają utrudniony dostęp do kierowników stopnie kapitana”, wskazuje ko-
Wojskowy Ośrodek Stomatologiczny, który specjalizacji. Przyjęte rozwiązania ułatwią mandor Zabielski.
będzie zatrudniał wiodących specjalistów pra- podnoszenie przez nich kwalifikacji”, zapew- Bezpłatna opieka stomatologiczna powinna
cujących w dwóch zespołach: do spraw dydak- nia pułkownik Krzywicki. zmienić nastawienie żołnierzy do wizyt u denty-
tycznych oraz do spraw naukowych, na stano- Aby założenia koncepcji nie pozostały na stów. Dziś zniechęcać może konieczność dopła-
wiskach cywilnych”, potwierdza pułkownik papierze, w IWSZ opracowano też rozwiąza- cania do niektórych świadczeń i materiałów – im
doktor Olaf Truszczyński, dyrektor Wojsko- nia zapewniające dostęp do szkoleń, staży po- bardziej zaawansowanych technicznie, tym
wego Instytutu Medycyny Lotniczej. Ośrodko- dyplomowych i specjalistycznych dla denty- droższych. Dlatego wielu żołnierzy ogranicza
wi podlegać mają zakłady: stomatologii za- stów, pomocy dentystycznych i protetyków za- się do świadczeń bezpłatnych. „Lekarze będą
chowawczej z endodoncją wraz dwoma gabi- trudnionych w ambulatoriach z izbą chorych też pracować nad upowszechnianiem profilakty-
netami stomatologicznymi, chirurgii stomato- oraz innych placówkach wojskowej służby ki próchnicy”, dodaje pułkownik Krzywicki.
logii polowej (dwa gabinety ambulatoryjne, zdrowia. Ma to przyczynić się do zatrzymania Wojsko nie ma zamiaru płacić za łatanie tego sa-
sala zabiegowa oraz dwa zespoły mobilne w jednostkach służby zdrowia stomatologów, mego zęba co dwa lata. Dlatego dentyści będą
w ambulansach) oraz protetyki stomatologicz- a tym samym do odbudowania opieki denty- między innymi uczyć żołnierzy korzystania z ni-
nej (z dwoma gabinetami). stycznej w siłach zbrojnych. Formy i sposoby ci do czyszczenia zębów.
Z iskier na efy
W Łasku stacjonuje 16 samolotów F-16, w tym trzy szkolno-bojowe F-16D.
Jastrzębi wzrok
Polskie F-16C rozpoczęły w Łasku loty ze specjalnymi zasobnikami
rozpoznawczymi. Dzięki nim widzą więcej, lepiej, dalej i są skuteczniejsze.
N
a początku lipca 2009 ro- wersji wyposażonych w szerokopa- Każdy ich dowódca będzie mógł w realnym
ku samoloty F-16C Ja- smowe łącze transmisji danych do czasie obejrzeć interesujące go obiekty na-
strząb z 10 Eskadry Lot- rozpoznania w czasie rzeczywistym. ziemne obserwowane z pewnej odległości
nictwa Taktycznego (elt) przez operujący w danym rejonie samolot
w Łasku zaczęły latać z zasobnikami WIDZIEĆ WSZYSTKO ZA POMOCĄ F-16 Jastrząb.
rozpoznawczymi Goodrich DB-110. Dzięki temu możliwe jest przesyła- ZASOBNIKA Zasobnik Goodrich DB-110 ma cyfrową
W przyszłości Jastrzębie przejmą nie obrazów obserwowanych obiek- można kamerę telewizyjną oraz kamerę termowizyj-
przeszukiwać
zadania rozpoznawcze od 40 Eska- tów do stanowiska naziemnego znaj- ną 3–5 mikrometrów (symbol: µm), które mo-
pas terenu pod
dry Lotnictwa Taktycznego ze Świ- dującego się w bazie w Łasku. samolotem lub gą współpracować z optyką o szerokim polu
dwina, która używa Su-22M4 z ra- W przyszłości rezultaty rozpozna- z boku toru lotu widzenia, przy ogniskowej 406 milimetrów
dzieckimi zasobnikami rozpoznaw- nia z powietrza będą mogły być wy- do wysokości dla pasma widzialnego i 356 milimetrów dla
24,4 tysiąca
czymi KKR. korzystywane dzięki zintegrowane- metrów
podczerwieni oraz z optyką o wąskim polu
Polska kupiła siedem zasobników mu systemowi dowodzenia wojskami i prędkości widzenia do obserwacji z dużej odległości
rozpoznawczych DB-110 najnowszej na przykład przez Wojska Lądowe. do 1,6 macha. – 2794 milimetry dla pasma widzialnego
i 1397 milimetrów dla podczerwieni. Kamery wylocie na rozpoznanie. W tym samym czasie nych w ramach wsparcia Wojsk Lądowych lub
mogą być kierowane pionowo w dół lub od- prowadzone jest też intensywne szkolenie tak zwanej lotniczej izolacji, zarówno w kraju,
chylane pod dowolnym kątem w bok oraz w zwalczaniu celów powietrznych ze średniej jak i w rejonie misji zagranicznej. Może też
20 stopni do przodu i do tyłu. Za pomocą za- odległości oraz w prowadzeniu manewrowych prowadzić rozpoznanie powietrzne, a jego re-
sobnika można przeszukiwać pas terenu pod walk powietrznych. zultaty będą wykorzystywane przez całe siły
samolotem lub z boku toru lotu do wysokości Lato 2009 roku to dla 10 elt z 32 Bazy Lot- zbrojne do planowania i prowadzenia działań
24,4 tysiąca metrów i prędkości 1,6 macha. niczej bardzo pracowity okres. Loty odbywają bojowych. W czasie pokoju jednostka ma za-
Można też obserwować konkretny obiekt lub się przez cztery, a czasem nawet pięć dni w ty- pewniać ochronę polskiej przestrzeni po-
wykonać jego trójwymiarowy obraz tak zwaną godniu. Oczywiście „dni” to pojęcie umowne, wietrznej (Air Policing) lub – jeśli wciąż bę-
techniką zdjęć stereo (nałożonych na siebie gdyż piloci latają i w dzień, i w nocy. Mają też dzie taka potrzeba – przestrzeni powietrznej
zdjęć zrobionych pod różnymi kątami). Obraz za sobą udział w pierwszych ćwiczeniach państw bałtyckich.
widziany przez kamery jest rejestrowany na NATO – „Loyal Arrow 2009”, przeprowadzo-
pokładzie zasobnika i może być w czasie rze- nych w Szwecji w czerwcu 2009 roku. NOWE INWESTYCJE
czywistym transmitowany na odległość do Zadania 10 Eskadry, dowodzonej przez pod- W grudniu 2004 roku w Łasku rozpoczęły
1000 kilometrów. Zasobnik waży 540 kilogra- pułkownika pilota Dariusza Malinowskiego, się prace związane z budową nowej strefy roz-
mów i jest podwieszany na centralnym zacze- który na F-16 wylatał już 850 godzin, to środkowania samolotów, gdzie – podobnie jak
pie podkadłubowym. przede wszystkim zwalczanie celów powietrz- na Krzesinach – rozmieszczono schronohan-
nych w systemie obrony powietrznej państwa. gary typu HAS. Poważnie zmodernizowano
W DZIEŃ I W NOCY W razie potrzeby jednostka ta będzie też mo- także pas startowy i drogi kołowania, grun-
Szkolenie pilotów z wykorzystaniem zasob- gła być użyta do zdobywania powietrznej prze- townie wyremontowano hangar eskadry tech-
nika DB-110 przebiega bez większych zakłó- wagi w ramach sojuszniczej operacji obrony nicznej oraz zbudowano nowy Wojskowy Port
ceń. Obsługi tego urządzenia uczą się też pol- Polski lub na zamorskim teatrze działań wo- Lotniczy. Powstało też wiele nowych instalacji
scy technicy pod okiem pracowników firmy jennych. W drugiej kolejności eskadra jest związanych z eksploatacją samolotów F-16
Goodrich, na razie asystujących przy każdym przeznaczona do zwalczania celów naziem- Jastrząb.
Królestwo map
że chce jechać tylko po drogach utwardza-
nych, a nie gruntowych. Całkiem jak w sys-
temie GPS, tyle że z dużo większą liczbą
opcji. „Dostępna w Geoserwerze baza da-
nych zawiera prawie sześć milionów obiek-
W tym roku do użytku wejdzie Geoserwer, nowatorski system tów i przyszli użytkownicy systemu z pew-
umożliwiający korzystanie z cyfrowych map geograficznych za pomocą... nością przekonają się, że jest praktycznie
nieomylna”, twierdzi administrujący syste-
przeglądarki internetowej.
D
mem porucznik Krzysztof Pokonieczny
oskonale wszystkim znane i odczytać współrzędne), wektoro- z WCG.
papierowe mapy topogra- wych (zbiory zorganizowanych
ficzne stanowią obecnie punktów o znanych współrzędnych, NIEOMYLNY SYSTEM
niewielką część produkcji które odtwarzają ukształtowanie te- „Geoserwer został stworzony głównie na
Służby Geograficznej Wojska Pol- renu) i opisowych (opracowania za- potrzeby poszczególnych szczebli dowód-
skiego. Dużo większe możliwości wierające tekstowy opis badanego czych Ministerstwa Obrony Narodowej, Szta-
dają ich cyfrowe wersje. Niestety, kraju czy regionu). „Z założenia sys- GEOSERWER bu Generalnego WP i dowództw rodzajów sił
aby efektywnie z nich korzystać, ko- tem ma udostępniać dane geogra- został stworzony zbrojnych”, stwierdza podpułkownik Tomasz
nieczne jest specjalistyczne i najczę- ficzne z całego świata. Oczywiście głównie Wilczyński z WCG. „Jednak nic nie stoi na
ściej drogie oprogramowanie. Reme- największy nacisk kładziony jest na dla MON, przeszkodzie, by mogli z niego korzystać rów-
Sztabu
dium na tę bolączkę ma się okazać obszary zainteresowania Sił Zbroj- Generalnego WP nież inni użytkownicy podłączeni do sieci
Geoserwer, wdrażany obecnie przez nych RP, czyli Irak, Afganistan oraz i dowództw MIL-WAN”.
Wojskowe Centrum Geograficzne Czad”, stwierdza podpułkownik rodzajów sił Geoserwer będzie udostępniony już w tym
zbrojnych.
(WCG). Józef Mikusek z WCG. roku. Gestor systemu przyznaje, że obecnie
Geoserwer jest systemem opartym jest w stanie zorganizować szkolenia prowa-
RASTER I WEKTORY na serwerze. To oznacza, że wszyst- dzone przez WCG dla przyszłych użytkowni-
System wykorzystuje większość kie dane są zgromadzone na twar- ków. „Naszym celem jest to, by owoce pracy
opracowań tworzonych przez Służbę dym dysku komputera centralnego. jednostek Służby Topograficznej były dostęp-
Topograficzną Wojska Polskiego Użytkownik nie musi ściągać żad- ne dla jak największej części polskiej armii”,
oraz danych pozyskanych od sojusz- nego oprogramowania, gdyż do pra- mówi podpułkownik Józef Mikusek. „Ogól-
ników Polski. Geoserwer korzysta cy potrzebna jest przeglądarka in- nopolska sieć MIL-WAN, dostępna dla pra-
zatem z licznych produktów rastro- ternetowa. Nie oznacza to jednak, cowników wojska, umożliwia bowiem szyb-
wych (zeskanowane mapy, na które że z Geoserwera może korzystać ką dystrybucję informacji i produktów geo-
można nanieść warstwy wektorowe każdy użytkownik internetu, gdyż graficznych”.
Fałszywy obraz
nej informacji o znanych im zagrożeniach
terrorystycznych.
ISTOTA W USPRAWNIENIU
Nie powinno się straszyć Polaków wy-
imaginowanym przykładem ewentualnego
Intencją rządu jest raczej zawężanie niż rozszerzanie listy infrastruktury wpisania do wykazu krajowej infrastruktury
krytycznej i ograniczenie jej do obiektów najistotniejszych z punktu widzenia krytycznej mleczarni i lokowaniu tam, na
podstawie ustawy, rezydentów Agencji Bez-
bezpieczeństwa państwa oraz ochrony ludności.
Z
pieczeństwa Wewnętrznego.
rozmowy przeprowadzo- czy „zbliżenie do rosyjskich stan- Po pierwsze, intencją rządu jest raczej
nej z Pawłem Solochem, dardów demokracji”. Z ROZMOWY zawężanie niż rozszerzanie listy infrastruk-
doradcą w Biurze Bezpie- Mechanizm, jakim Paweł z Pawłem tury krytycznej i ograniczenie jej do obiek-
Solochem
czeństwa Narodowego, na Soloch straszy Polaków, nie pole- wyłania się tów rzeczywiście najistotniejszych z punktu
temat nowelizacji ustawy o zarządza- gał w Rosji na przejmowaniu kom- groźny obraz aktu widzenia bezpieczeństwa państwa oraz
niu kryzysowym z 2009 roku („Pol- petencji właściwych administracji prawnego ochrony ludności.
ska Zbrojna” nr 31) wyłania się groź- cywilnej przez służby specjalne oczekującego Po drugie, nigdzie w ustawie nie ma
właśnie
ny, aczkolwiek całkowicie fałszywy (co insynuuje autorom noweliza- na podpis słowa o obowiązku wyznaczania w takim
obraz aktu prawnego oczekującego cji), ale na obsadzaniu stanowisk prezydenta. zakładzie „człowieka do kontaktów z na-
właśnie na podpis prezydenta. w administracji cywilnej przez lu- mi (czyli ABW)”. Mowa natomiast o obo-
dzi z armii i służb. wiązku wyznaczenia osoby do kontaktów
EFEKTOWNE Nigdzie natomiast, w znanych mi w zakresie ochrony infrastruktury kry-
SFORMUŁOWANIA państwach demokratycznych, zwal- tycznej, zarówno z innymi podmiotami,
Dużo w tym wywiadzie rozwa- czaniem terroryzmu nie zajmują jak i administracją.
żań o roli i miejscu służb specjal- się urzędnicy administracji cywil- Nigdzie też nie ma mowy o jakiejkolwiek
nych w demokratycznym państwie, nej. Należy to właśnie do służb roli ABW w tym procesie. Co więcej, warto
znaczeniu cywilnej kontroli i wyż- specjalnych czy policyjnych, mają- przypomnieć, że przyjęta przez Polskę dy-
szości urzędników niemunduro- cych zresztą znacznie większe rektywa Rady UE 2008/114/WE z 8 grudnia
wych nad mundurowymi („ludzie uprawnienia niż przewidziany 2008 roku w sprawie rozpoznawania i wy-
z bronią”). Padają tak efektowne w nowelizacji obowiązek udziela- znaczania europejskiej infrastruktury kry-
sformułowania, jak „putinizacja” nia przez posiadaczy obiektów, in- tycznej oraz oceny potrzeb w zakresie po-
prawy jej ochrony idzie jeszcze da- lub jakikolwiek inny organ pań- umożliwiający szefowi służby specjalnej
lej i mówi o wyznaczaniu „urzędni- stwowy usiłowały wywierać taki przekazywanie do podmiotów zagrożo-
ków łącznikowych” w obiektach wpływ na przedsiębiorców czy sa- nych działaniami terrorystycznymi infor-
i systemach IK. Tyle tylko, że mó- morządy, łamałyby prawo. Rzecz macji pozyskanych także w drodze pracy
wimy tu o energetyce, telekomuni- w usprawnieniu obiegu informacji, operacyjnej. Taka konstrukcja prawna po-
kacji, a nie o mleczarniach. a nie jego wydłużaniu. jawia się po raz pierwszy w historii pol-
Wyjątkowo błędne są także spo- skich służb specjalnych.
strzeżenia rozmówcy dotyczące SZCZEGÓLNA ROLA Warto także wskazać na zawarte w usta-
sposobu powoływania osoby do SZEFA ABW wie prawo szefa ABW do udzielania zaleceń
kontaktów i komunikowania się Ustawa rzeczywiście włącza organom i podmiotom zagrożonym działa-
z nią poza wiedzą przełożonych. w system zarządzania kryzysowego niami terrorystycznymi. To prawo może tak-
Dotychczasową
Istotą przepisu jest maksymalne Agencję Bezpieczeństwa We- dobrą cechą że oddziaływać w drugą stronę i powodo-
usprawnienie przepływu informacji wnętrznego – w ramach już posia- polskich wać, że szef ABW będzie odpowiedzialny
o występujących zagrożeniach dla danych przez nią uprawnień, wy- przemian po za ochronę infrastruktury krytycznej,
infrastruktury krytycznej po to, by łącznie w związku z przeciwdzia- 1989 roku była w szczególności w przypadku udzielenia
zgoda wszystkich
dać właściwym organom państwa łaniem, zapobieganiem i usuwa- odpowiedzialnych niewłaściwych zaleceń lub ich nieudziele-
czas na ich ocenę i podjęcie decyzji niem skutków zdarzeń o charakte- środowisk nia, jeśli taką wiedzę posiada.
o działaniach. rze terrorystycznym. politycznych Szczególna rola szefa ABW nie wynika
Absolutnie nic nie stoi na prze- Zaznaczyć przy tym należy, że tak co do z ustawy o zarządzaniu kryzysowym,
fundamentalnych
szkodzie, aby tą osobą był członek krytykowany artykuł 12a nie dotyczy zasad polskiej lecz z ustawy o Agencji Bezpieczeństwa
kierownictwa podmiotu, który zo- tylko tej agencji, ale wszelkich orga- polityki Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. To
stał ujęty w wykazie infrastruktury nów administracji rządowej właści- bezpieczeństwa w tym akcie prawnym odnaleźć można
krytycznej. Wyznaczenie takiej wych w tych sprawach, co precyzyj- narodowego znacznie szersze uprawnienia szefa ABW,
i niewikłania jej
osoby leży w kompetencjach tylko nie określono w ustępie 1. ponad miarę w tym w obszarze koordynacji pracy ope-
właściciela lub posiadacza obiek- Szczególne novum, które wpro- w bieżącą walkę racyjnej wszelkich służb specjalnych na
tów i systemów IK. Gdyby ABW wadza ustawa, stanowi zapis polityczną. terenie kraju.
BEZ UTRUDNIEŃ
Dużym nadużyciem jest również suge-
rowanie, że NPOIK ma zastąpić plany
ochrony infrastruktury krytycznej, pod-
czas gdy jest on całkiem odrębnym i do-
datkowym rozwiązaniem. Ustawa nie tyl-
ko nie będzie utrudniać, lecz przeciwnie
NIGDZIE W PAŃSTWACH DEMOKRATYCZNYCH zwalczaniem terroryzmu nie zajmują się – ułatwi życie przedsiębiorcom posiadają-
urzędnicy administracji cywilnej – należy to do służb specjalnych i policyjnych.
cym zakłady lub systemy IK, choćby przez
czy obrońców praw obywatelskich zapisa- uznanie za plany ich ochrony dokumentów
Nasz system mi nowelizacji. Rzeczywiście, w trakcie istniejących już na mocy innych ustaw.
prac sejmowych jedna z gazet opubliko- Uniknie się w ten sposób zbędnego mno-
sprawdził się wała wyjątkowo nierzetelny, wręcz kłam- żenia dokumentów, a zatem również kosz-
w czasie liwy, materiał o treści nowelizacji, łudzą-
co zresztą podobny do opinii przedstawi-
tów materialnych.
Udzielający wywiadu nie dostrzega także
ostatniej cieli poprzedniego rządu. Mimo obowiąz- wprowadzenia wielu praktycznych ułatwień
ku ustawowego gazeta ta odmawia opubli- w organizacji centrów zarządzania kryzyso-
powodzi, kowania sprostowania Rządowego Cen- wego przez zobowiązane organy, istotnego
ponieważ udało trum Bezpieczeństwa (RCB). Symptoma-
tyczne jednak, że żadne z poważnych me-
zmniejszenia liczby dokumentów plani-
stycznych, zakończenia fikcji w planowaniu
się uniknąć diów, drukowanych czy elektronicznych, budżetowym przez jednostki samorządu te-
nie podjęło tego tematu i nie dostrzegło rytorialnego utrzymania rezerwy celowej na
niepotrzebnej rzekomego zagrożenia dla demokracji, realizację zadań własnych z zakresu zarzą-
rywalizacji stworzonego przez niżej podpisanego
we współsprawstwie z szefem ABW.
dzania kryzysowego.
Wypada także wskazać, że nowelizacja
Nie jest również prawdą, że z ustawy ustawy o zarządzaniu kryzysowym usuwa
NIE CZEKAMY usunięto współpracę sfery wojskowej z cy- wadę dotychczasowej definicji sytuacji
Z BRONIĄ U NOGI wilną przez wykreślenie przepisu o naro- kryzysowej (art. 3 pkt 1), uznanej przez
Zgodzić się należy z Pawłem Solochem, dowym systemie pogotowia kryzysowego Trybunał Konstytucyjny (wyrok z dnia
że walka z terroryzmem wymaga odrębnych (NSPK). Jest dokładnie odwrotnie. 21 kwietnia 2009 roku, sygn. akt K50/07)
uregulowań prawnych. Nie jest to twierdze- W miejsce wątpliwie umocowanego, tym- jako niezgodnej ze wzorcem konstytucyj-
nie odkrywcze i większość sił politycznych czasowego, odrębnego wojskowego syste- nym państwa prawnego przez naruszenie
jest w tym względzie zgodna. Mimo to jed- mu współdziałania w dziedzinie reagowa- zasady poprawnej legislacji.
nak żaden z dotychczasowych rządów nie nia kryzysowego z NATO (tym bowiem Jeszcze przed owym wyrokiem rząd
był skuteczny w opracowaniu i przeprowa- było de facto NSPK) wprowadzono do podjął działanie, którego celem była zmia-
dzeniu takiego projektu ustawy. Materia ta ustawy szerszy obowiązek włączenia do na także innych przepisów tej ustawy, mo-
jest bowiem niezwykle trudna i dotyka wie- krajowego systemu zarządzania kryzyso- gących w przyszłości stanowić przyczynę
lu wrażliwych sfer. wego całości zagadnień wynikających kolejnych wniosków o zbadanie ich zgod-
Obecny rząd podjął to wyzwanie, mając z członkostwa w NATO i UE. NSPK jest ności z Konstytucją RP lub skarg konsty-
świadomość, że droga od projektu do ustawy w tej współpracy tylko jednym z elemen- tucyjnych. Zatem proponowane dzisiaj
będzie długa. Uznano jednocześnie, że z pew- tów, i to mogącym się zmieniać. prezydentowi przez współautora poprzed-
nymi rozwiązaniami prawnymi, dotyczącymi Pragnę w tym miejscu uspokoić zresztą niej definicji, obalonej przez tenże trybu-
zagrożeń terrorystycznych, nie należy cze- Pawła Solocha – RCB jest w trakcie nał, skierowanie właśnie jej do TK jest
kać. Dlatego znalazły one swoje miejsce procesu przejmowania NSPK od MON dość symptomatyczne i chyba nie do koń-
w ustawie o zarządzaniu kryzysowym. Nale- i jego aktualizacji. Podkreślić także wypa- ca obiektywne.
ży je traktować jako przepisy, które w przy- da, że stanowisko ministra obrony jest
szłości znajdą się w ustawie „antyterrory- w tej sprawie spójne ze stanowiskiem NASZ SYSTEM SIĘ SPRAWDZIŁ
stycznej”. Być może są to regulacje kadłubo- MSWiA oraz RCB. Dotychczas dobrą stroną polskich prze-
we, ale umożliwiają, w razie konieczności, Paweł Soloch twierdząc, że likwiduje się mian po 1989 roku była zgoda wszystkich
podjęcie konkretnych działań. plany ochrony infrastruktury krytycznej, nie odpowiedzialnych środowisk politycznych
Nie sposób również pominąć rzekome- dostrzega faktu włączenia ich do planów za- co do fundamentalnych zasad polskiej poli-
go zaniepokojenia środowisk biznesowych rządzania kryzysowego. tyki bezpieczeństwa narodowego i niewi-
ANALIZA ZAGROŻEŃ
Osoba doradzająca wstrzymanie noweli-
zacji ustawy o zarządzaniu kryzysowym ANNA DĄBROWSKA
Logo armii
bierze na swoje sumienie ewentualne skut-
ki osłabienia procesu przygotowania pań-
stwa na wszelkie nowoczesne zagrożenia,
w tym tak poważne jak terroryzm. Aby
państwo było na nie przygotowane, nie-
zbędne jest analizowanie zagrożeń (raport
o zagrożeniach dla bezpieczeństwa narodo-
wego), ocena prawdopodobieństwa ich wy- Polska armia ma nowy znak promocyjny. Będzie
stąpienia (mapy ryzyka), planowanie prze- on pomagał w tworzeniu marki „Wojsko Polskie”.
S
ciwdziałania, zapobiegania, reagowania
i usuwania skutków (krajowy plan zarzą- ymbolika naszej armii jest bogata, ści Ministerstwa Obrony Narodowej. Jak tłu-
dzania kryzysowego), czy wreszcie właści- mamy znaki rodzajów sił zbroj- maczy, jest to potrzebne szczególnie teraz,
wa ochrona IK, także z udziałem, mającej nych, jednostek, orły wojskowe, po zawieszeniu poboru i obowiązkowej za-
największe uprawniania w tym zakresie, sztandary, flagi, proporce, odznaki sadniczej służby wojskowej i przechodzeniu
ABW. Wszystkie te możliwości i rozwiąza- honorowe i pamiątkowe, brakowało jednak armii na w pełni zawodową.
nia zawiera właśnie, budząca takie obawy jednego elementu wizualnego, który mógł-
Pawła Solocha, nowelizacja ustawy o za- by połączyć wszystkich – żołnierzy, pracow- BUDOWANIE MARKI
rządzaniu kryzysowym. ników wojska oraz ministra obrony narodo- „Wojsko wchodzi w świat firm i musi za-
wej”, wyjaśnia Michał Łazowski, zastępca cząć budować swoją markę, a do tego po-
ANTONI PODOLSKI jest dyrektorem szefa Oddziału Promocji Obronności Depar- trzebne jest wyraziste logo. Znak firmy,
Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. tamentu Wychowania i Promocji Obronno- w której warto pracować”, mówi Andrzej
Przepisowy znak
Znak promocyjny Wojska
Polskiego został wprowadzony
dwoma rozporządzeniami ministra
obrony narodowej.
Rozporządzenie z 4 maja 2009 roku
w sprawie określenia innych znaków używa-
nych w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej:
§ 37.1. Znakiem używanym w Siłach Zbroj-
nych Rzeczypospolitej Polskiej jest znak
promocyjny Wojska Polskiego.
2. Znakiem promocyjnym Wojska Polskiego
są litery „WP” z wpisanym w literę „P” styli-
zowanym wizerunkiem orła w koronie za-
mkniętej. W prawym dolnym rogu znaku
promocyjnego Wojska Polskiego znajduje
się napis: „WOJSKO POLSKIE”. Znak Woj-
ska Polskiego jest barwy czerwonej.
Pągowski, dyrektor kreatywny KreacjaPro. sarska – i została wzięta z godła MON. Może za jakiś czas znak w formie znaczka
Zaprojektowany przez niego znak promo- „Otwarta korona piastowska przez swoje będą wpinać żołnierze w klapy cywilnych stro-
cyjny Wojska Polskiego wygrał w konkursie ostre krawędzie jest w jakiś sposób agre- jów, naklejać na swoich samochodach i nosić
rozpisanym przez resort obrony. Ten war- sywna, a mnie zależało, aby znak był dyna- na dresach podczas porannej zaprawy. „Na ra-
szawski artysta grafik, znany z serii plaka- miczny, ale nie agresywny”. Dlatego mię- zie nas na to nie stać, ale gdyby na przykład
tów o tematyce społecznej, jest też autorem dzy innymi nie znalazły się na nim żadne grupa żołnierzy chciała umieścić znak na ko-
plakatów do kampanii reklamowej „Zawód symbole militarne. „Takie elementy nie są szulkach, mogą zwrócić się do MON o zgodę
żołnierz” z 2008 roku, zachęcającej do za- potrzebne”, potwierdza Michał Łazowski. na jego wykorzystanie”, informuje zastępca
wodowej służby wojskowej i promującej ka- I dodaje: „Nie musimy podkreślać bojowo- szefa Oddziału Promocji Obronności.
rierę w polskiej armii. ści armii, a dynamiki znakowi nadaje syl- Tłumaczy też, że w przyszłości znak bę-
Obecny znak jest budowany na podstawie wetka orła w locie”. dzie nie tylko łączyć ludzi z firmy Wojsko
schematów, które już istnieją i są zakorzenione Polskie, ale też promować ją na zewnątrz. Po-
w świadomości Polaków – nazwa „Wojsko JAK COCA-COLA jawi się na plakatach, kalendarzach i w wy-
Polskie”, orzeł w koronie, biało-czerwona ko- Premiera znaku planowana jest na święto dawnictwach. Utrwalenie go w świadomości
lorystyka. „Takie barwy są uniwersalne dla Wojska Polskiego. Pojawi się wtedy na stronie Polaków oraz łącząca się z nim zmiana wize-
Polaków i łączą wszystkich. Gdybyśmy zdecy- internetowej www.wojsko-polskie.pl. „Chcie- runku wojska będzie jednak procesem długo-
dowali się na przykład na panterkę lub zieleń, libyśmy od razu rozdawać gadżety z nowym trwałym. „Może za kilka lub kilkanaście lat
nie każdy w armii mógłby się z nimi utożsa- znakiem czy ufundować wszystkim żołnie- logo będzie tak rozpoznawalne jak znak co-
miać”, argumentuje zastępca szefa Oddziału rzom i pracownikom koszulki z nim, ale na ra- ca-cola lub choćby serduszko Wielkiej Orkie-
Promocji Obronności. zie nie mamy na to pieniędzy i musimy wpro- stry Świątecznej Pomocy, która według ba-
Korona w znaku, jak tłumaczy Andrzej wadzać logo metodą małych kroków”, mówi dań jest teraz najsilniejszą marką w Polsce”,
Pągowski, jest zamknięta – tak zwana ce- Michał Łazowski. marzy Michał Łazowski.
P
odpułkownik Andrzej Dylong,
szef Wydziału CIMIC Dowódz- BARDZO CIĘŻKO
wchodzi się do szpitala
twa Operacyjnego, dostrzega ko- z lekarstwami w jednym ręku,
nieczność utworzenia komórki a z karabinem w drugim.
operacji informacyjnych, więc ofi-
cjalne pismo w tej sprawie do przełożonych
rozpoczyna zdaniem: „W Siłach Zbrojnych RP
INFO OPS – czyli działania informacyjne
– przypomina legendarnego Yeti: wszyscy wie-
dzą, że jest, ale nikt go nie widział”.
Gdy rozmawiamy, łatwo znajduje analogię
do obecnej sytuacji, wspominając, jak wyrwany
z 6 Brygady Desantowo-Szturmowej został sze-
fem CIMIC w Kosowie: „Byłem pierwszym
oficerem piastującym takie stanowisko po wej-
ściu Polski do NATO. Mimo że CIMIC istniał
na Bałkanach już w latach 1991–1992, gdy
stanowiliśmy część oenzetowskiej misji
UNPROFOR, to w Kosowie uczyliśmy się
wówczas wszystkiego od początku. Ameryka-
nie ciągle pytali, kto się u nas zajmuje współ-
pracą cywilno-wojskową. A my nie do końca
wiedzieliśmy, o czym mówią”.
Również w kraju, kiedy rozwijano CIMIC,
niektórzy przecierali oczy ze zdumienia i dzi-
wili się, czym się zajmuje. Ba, niektórzy na-
wet się podśmiewali. Nie byli przekonani do
jakichś tam „konszachtów” z cywilami. Nie
dostrzegali tego, co potem wyszło w kraju,
w trakcie pierwszych ćwiczeń pod kryptoni-
mem „Anakonda”. Mieliśmy tysiące zabitych
i sto tysięcy ludzi w obozie uchodźców, który
ze względów strategicznych należało prze-
nieść, tylko nie było wiadomo, czy zgodzą
się na to organizacje międzynarodowe. Było
ogromne zaskoczenie, bo nagle potęga mili-
tarna miała grzecznie słuchać i uzgadniać ru-
PIOTR BERNABIUK
Wojna na słowa
Skryci za pancerzami i uzbrojeni po zęby,
nie dostrzegamy, że najpotężniejszym orężem są słowa.
chy wojsk z cywilami z organizacji humani- i Afganistanie, widzą konieczność nych. Dziś jednak, kilkanaście lat od
tarnych. Podczas współczesnych operacji do- stworzenia struktur służących zbiera- jej zdefiniowania w sojuszu północno-
chodzą do głosu sprawy kiedyś zupełnie po- niu informacji. Co stoi temu na prze- atlantyckim, jest ona coraz bardziej
mijane. szkodzie? Nie wiadomo, ale gdy mó- wyrazista i z roku na rok zyskuje na
Po wejściu do NATO w roku 1999 wzięli- wi się o stworzeniu nowej struktury, znaczeniu. Czas więc potraktować ją
śmy udział w operacji w Kosowie, która za każdym razem pojawia się pytanie: jako rodzaj służby, ze wszystkimi tego
w tym względzie powoli zmieniała charakter ile to będzie kosztować? konsekwencjami. I nie chodzi tu jedy-
działań naszej armii. W Iraku natomiast już nie o prestiż”.
nikt nie miał wątpliwości, że Grupa CIMIC CIMIC
ZESZYTY I KREDKI W obecnych konfliktach nie można
jest niezbędna. Dziś taką drogą, zdaniem puł- powinien Andrzej Dylong uważa, że CIMIC już sobie wyobrazić prowadzenia ope-
kownika Dylonga, powinien iść INFO OPS uzyskać dziś powinien uzyskać dziś status rodzaju racji wojskowych bez towarzyszących
(Information Operations). Koncepcja znajduje status rodzaju służby, tak jak artyleria, saperzy, łącz- im działań niekinetycznych, bez od-
służby, tak jak
zrozumienie zarówno w Dowództwie Opera- artyleria,
ność czy rozpoznanie. „Współpraca budowy rejonów dotkniętych wojną,
cyjnym, jak i w Sztabie Generalnym Wojska saperzy, łączność cywilno-wojskowa zawsze stanowiła bez pomocy lokalnej ludności w po-
Polskiego. Przełożeni, którzy byli w Iraku czy rozpoznanie. istotny element teatru działań wojen- wrocie do normalnego życia. Para-
C O M M E N T A R I U M
Kwestia czasu
ANDRZEJ DYLONG
Sztuka operowania informacją
znana była już starożytnym
wodzom i politykom.
J
estem żołnierzem działają- realizacji projektów pomocowych,
cym najbliżej jak tylko można ale przede wszystkim w osiąganiu
środowiska cywilnego. Repre- założonych przez Polskę celów
zentuję w pewien sposób cywilny w prowadzonych operacjach.
punkt widzenia wobec wojska INFO OPS nie jest wynalazkiem
i wojskowy wobec cywilów. Jak to z ostatniej chwili, gdyż sztuka ope-
określić? Łącznik? Katalizator? rowania informacją znana była już
Często tłumaczę pewne zjawiska starożytnym wodzom oraz polity-
obu stronom. Może to dobrze, że kom i wielokrotnie przesądzała
zaczynałem w czasie, gdy również o zwycięstwach lub klęskach w wo-
wojskowym trzeba było tłumaczyć, jennych zmaganiach. Odnoszę wra-
iż współpraca cywilno-wojskowa żenie, że również dziś nie jest dla
jest konieczna nie tylko z humani- nikogo zaskoczeniem. Koncepcja
tarnego, ale również z wojskowego utworzenia Oddziału INFO OPS
punktu widzenia. w strukturze Dowództwa Operacyj-
Koordynacja działań pomocowych nego uzyskała akceptację na szcze-
wykroczyła daleko poza struktury blu kierownictwa Sił Zbrojnych RP
wojskowe. Musimy dziś utrzymywać i należy sądzić, że jej realizacja jest
kontakty bezpośrednio z szefami jedynie kwestią czasu.
wydziałów i dyrektorami departa-
mentów w ministerstwach Obrony
FOT. WOJCIECH MAJERAN
doksalnie, wbrew coraz bardziej powszechnej Andrzej Dylong wielokrotnie rozdawał powinni się o tym dowiedzieć również miesz-
opinii, udzielanie pomocy humanitarnej, reali- kredki i spędził wiele godzin na rozmowach kańcy dziewięciu pozostałych. Ludność żyje
zacja projektów pomocowych, i, jak to się czę- z przywódcami miejscowych społeczności, tam bowiem w jednym miejscu, nie prze-
sto ironicznie mówi, rozdawanie cukierków między innymi na Bałkanach, a później w Iraku mieszcza się, a dostęp do mediów jest niewiel-
nie należą do głównych celów misji sił zbroj- i Afganistanie, i nie przeczy, że tę działalność ki. Widzą zwykle naszych żołnierzy uzbrojo-
nych w rejonach konfliktów. można odnieść do zasady „kija i marchewki”. nych i osłoniętych pancerzami, przejeżdżają-
Wojskowi powinni wykonać zadania posta- Z jednej bowiem strony, żołnierze prowadzą cych nieopodal w kolumnie. Niekiedy patrol
wione przez społeczność międzynarodową działalność wybitnie wojskową, ze wszystkimi wpakuje się na IED, zostanie ostrzelany, odpo-
i jak najszybciej wrócić do domu. Podpułkow- jej konsekwencjami, z drugiej zaś, chcieliby być wiada ogniem. Dla wielu są to jedyne skoja-
nik Dylong jednakże doskonale zdaje sobie postrzegani pozytywnie, jako dobrzy wujkowie rzenia. Chodzi więc nie tylko o korzyści «be-
sprawę z realiów: „Teoretycznie zajmujemy się niosący pomoc humanitarną i starający się po- neficjenta» projektu, ale również o poinformo-
wspieraniem ludności jedynie wtedy, gdy nikt lepszyć powszednie życie miejscowych. wanie całej społeczności lokalnej o tym, że
inny nie jest w stanie tego zrobić. Bylibyśmy „Szkopuł w tym, że noszę mundur i, niestety, niesiemy pomoc, dajemy jakąś nadzieję na po-
szczęśliwi, gdyby w takich rejonach jak Afga- w takich warunkach jak w Afganistanie, kami- prawę ciężkiego losu.
nistan organizacje humanitarne mogły prowa- zelkę kuloodporną, hełm i broń w ręku. Bardzo Jeżeli strona przeciwna ostrzeliwuje nas ze
dzić swoje akcje, nie narażając się na niebez- ciężko wchodzi się do szpitala na oddział dzie- środka wioski, robi to, żebyśmy odpowiedzieli
pieczeństwo”. cięcy lub do szkoły, trzymając w jednym ręku ogniem. A później pojawia się informacja, że
CIMIC w powszechnej opinii, wykreowanej pomoce naukowe, a w drugim karabin. Nie da zaatakowaliśmy cywilów – dzieci, kobiety
między innymi przez media, kojarzy się z sym- się tam podzielić nas na tych, którzy chodzą i starców. Militarnie są nieporównywalnie słab-
patycznymi paniami i panami w mundurach, w pełnym rynsztunku i strzelają oraz na do- si, jeśli jednak chodzi o informowanie opinii lo-
gaworzącymi ze starszyzną plemienną lub roz- brych wujków przynoszących prezenty”. kalnej i międzynarodowej, potrafią znakomicie
dającymi dzieciom zeszyty i kredki. Jest trakto- wykorzystać nasze najdrobniejsze potknięcia.
wany jak temat zastępczy, który pojawia się TRUDNE PYTANIA Nagłaśniają je, po swojemu interpretując. A je-
wówczas, gdy na misjach nie dochodzi do waż- „Jeśli ze względu na ograniczone możliwo- śli rozpowszechni się wiadomość, że weszliśmy
nych zdarzeń, takie jak ostrzelanie patrolu lub ści w Afganistanie budujemy studnię w jednej w butach do meczetu, to natychmiast cały świat
wjechanie przez tenże na minę pułapkę. z dziesięciu leżących blisko siebie wiosek, to muzułmański będzie wiedział, że zbezcześcili-
Cena informacji
CEZARY PODLASIŃSKI
W
społeczeństwie informa- skową w operacjach poza granica-
cyjnym wygrywa ten, kto mi kraju, ale mającej również zdol-
pierwszy otrzyma oraz ność utrzymania właściwych relacji
przetworzy informację. Im więc le- cywilno-wojskowych w ramach pla-
piej poznamy i zrozumiemy zasady nowanych operacji wynikających nież po drugiej stronie spotkamy fachowców,
działania środowiska informacyjne- z artykułu V traktatu waszyngtoń- CIMIC którzy wiedzą, czego chcą i w ramach jakich
kojarzy się
go, tym skuteczniej będzie można skiego. z sympatycznymi uprawnień mogą się poruszać. Jeśli nie jeste-
je wykorzystać w rozwiązywaniu Należy pamiętać, że dokument ten paniami i panami śmy przygotowani w INFO OPS, to wypada-
konfliktów. INFO OPS zajmuje się zawiera nie tylko tak często przyta- w mundurach, my, jak to określają ludzie z międzynarodo-
gaworzącymi
bowiem rozwiązywaniem konflik- czany artykuł V o obronie kolektyw- wych organizacji pozarządowych, jak big boys
ze starszyzną
tów i zarządzaniem kryzysowym nej, ale również artykuł III, mówiący plemienną with toys, czyli duzi chłopcy z bronią, którzy
przy globalnym przepływie informa- o zobowiązaniach państw członkow- lub rozdającymi przyszli się zabawić. Powinniśmy się doskona-
cji. W strukturze, którą chcemy skich do zachowania indywidual- dzieciom zeszyty le przygotować, by nie odbierano nas jak bar-
i kredki.
stworzyć, nie będą powstawały no- nych zdolności obronnych. barzyńców.
we produkty, tylko będzie spinane Pułkownik Cezary Podlasiński nie ma
to, co robią inni, między innymi Pułkownik CEZARY wątpliwości, iż INFO OPS jest elementem
PSYOPS i CIMIC. PODLASIŃSKI niezbędnym do prowadzenia zarówno opera-
Dowództwo Operacyjne już w ubie- jest szefem Centrum cji niekinetycznych, jak i kinetycznych.
głorocznych planach przewidywało Dowodzenia „Trudno jest mi jednak dziś zakreślić od po-
Dowództwa
powołanie komórki zajmującej się Operacyjnego czątku do końca jego ramy, bo również moja
nie tylko współpracą cywilno-woj- Sił Zbrojnych RP. wiedza na ten temat jest ograniczona. Traktu-
jemy to jako hobby, a raczej zadanie dodatko-
śmy obiekt kultu. I tu znajdujemy odpowiedź, my dać czegoś w zamian, by te winy zmazać. we, którego nikomu nie przydzielono osta-
czemu powinien służyć w naszych działaniach Jesteśmy tam między innymi po to, by pomóc tecznie i na stałe. Ktoś się tam zajmuje czymś
INFO OPS”. ludziom wrócić do normalności. Nie powinni- pokrewnym, komuś przydzielono jakieś za-
śmy też narzucać nikomu własnych pomysłów, dania, tylko że bez koordynacji wszystko nam
RACJE SCEPTYKÓW ale konsultować je z lokalną społecznością. To się rozjeżdża. Studiujemy więc, czytamy,
Dlaczego wydajemy pieniądze? Mówi o tym ma być odzew na potrzeby ludności”. zbieramy materiały zza granicy, szukamy
pułkownik Cezary Podlasiński, szef Centrum Tymczasem w Polsce nie ma systemu kształ- kontaktów”.
Dowodzenia Dowództwa Operacyjnego, ofi- cenia kadr w tej specjalności, a wydziałem Obecnie w Afganistanie obsadzone jest jed-
cer z ogromnym doświadczeniem w opera- INFO OPS dysponuje jedynie Dowództwo no stanowisko oficera INFO OPS, więc ktoś
cjach międzynarodowych: „Powinniśmy stwo- Wojsk Lądowych. Należałoby jak najszybciej roboty uczy się na miejscu. Po kilku miesią-
rzyć struktury, dzięki którym będziemy mogli wypełnić tę lukę, bo może się niespodziewanie cach występowania w tej roli wraca z misji
robić to samo co strona przeciwna, ale na wyż- okazać, że jest akurat dla nas miejsce w mię- z doświadczeniami, które mógłby wykorzy-
szym poziomie. Dziś bowiem możemy się te- dzynarodowych strukturach misyjnych, stać w karierze zawodowej. Ale nie u nas.
go od nich uczyć”. a wówczas nie wystarczy wyznaczyć pierw- INFO OPS nam ucieka, gdyż stanowiska w tej
Przy okazji pułkownik Podlasiński zwraca szych z brzegu żołnierzy, zakładając, że nagle specjalności są poza granicami kraju i po po-
uwagę, że również w kraju często padają trud- staną się specjalistami. Kogo więc wyślemy? wrocie nie ma gdzie zagospodarować w miarę
ne pytania i powinniśmy udzielać na nie odpo- Ludzi, którzy będą patrzyli na sojuszników już ukształtowanego specjalisty.
wiedzi. Niektórzy dziwią się, że wydajemy i uczyli się od nich fachu? Podpułkownik Dylong puentuje rozmowę
pieniądze w Afganistanie, podczas gdy w kra- znakomitym przykładem: „Mamy oficerów,
ju mamy na przykład powódź i ludzie potrze- JAK BARBARZYŃCY którzy służyli na tych stanowiskach, między in-
bują pomocy. Podpułkownik Andrzej Dylong przerabiał nymi w Kosowie. Kolejną kadencję jest tam
Oficer nie chce mówić o oczywistościach, już tę lekcję i wie, że profesjonalizm nie może major Paweł Zduniak. Spotkałem go na konfe-
ale przecież takie dramaty są na całym świecie wynikać z mianowania. Wszelkie braki dra- rencji w Walencji, poświęconej INFO OPS, do-
i zawsze będą: „Czy moglibyśmy zamknąć się matycznie wychodzą w kontaktach z miejsco- kąd został zaproszony jako wykładowca. Jeśli
na świat? Trudno to sobie wyobrazić. INFO wą ludnością, z lokalnymi i międzynarodowy- więc dostrzeżono go w NATO, to znaczy, że
OPS powinno przyczynić się do wyjaśnienia mi organizacjami pozarządowymi, których ma istotną wiedzę. A jak wróci do Polski, zaj-
w kraju, że to, co robimy, jest konieczne. personel jest znakomicie przygotowany do mie gdzieś w terenie stanowisko odpowiadają-
A tam, w Afganistanie czy Czadzie, również współpracy. „Przypomina mi to sytuację, gdy ce kolejnym szczeblom kariery. Tymczasem
wytłumaczyć przekonująco, że nie jesteśmy w 1999 roku pojechałem do Kosowa jako szef nie powinniśmy wypuszczać takich ludzi
stroną konfliktu. Nie usprawiedliwiać się CIMIC. Wiem, że dla debiutanta odnalezienie z rąk, bo w tej dziedzinie każdy fachowiec jest
z obecności, bo nie jesteśmy winni i nie chce- się w tym wszystkim nie jest proste. Dziś rów- na wagę złota”.
JEDEN
z budynków
sierocińca
po remoncie
H
LEC
N IER
Y
INŻ TINKA jedną
R
MA troluje i .
kon studn e Town
z 30 eturne
wR
PONAD
Trw
sto tablic
i inny sprzęt
dostarczono
do szkół
w 2008 roku.
FOT. US DOD
CZTERY ciężąrówki
ławek trafiły
BUDOWA jednej z dróg w Ghazni do szkół w 2008 roku.
Cywil po profesjonalizacji
P
racownicy cywilni sła profesjonalizacja. Teoretycznie śleć o kształceniu ustawicznym związanym
w naszym wojsku przez wszystko wydawało się proste. Odej- z wojskową specyfiką. A to znowu są koszty.
dziesięciolecia odgry- dą żołnierze służby zasadniczej, część To, co oferuje wojsko cywilom, wynika
wali rolę drugoplano- z nich zastąpią profesjonaliści z tym z obecnych możliwości. Ale oni to słyszą od
wą. Znajdowało to od- samym stopniem, część zadań przej- lat. Skromne płace i prawie żadnych dodatko-
zwierciedlenie zarówno w powie- mą cywile. Ktoś musi przecież pilno- wych świadczeń to standard od zawsze. Cy-
rzanych im funkcjach, jak i oferowa- wać mienia, sprzątać koszary, wypi- wile marzą i o tanich wczasach w WDW,
nych płacach. Jeszcze w 1990 roku sywać przepustki i gotować. Typowe i o różnych dopłatach. Ale to chyba marzenia
w siłach zbrojnych było 93 tysiące zadania dla niemundurowych. Były ściętej głowy. Oprócz zakładowego funduszu
cywilów, ale w niedługim czasie zo- też nadzieje, że cywilom zostaną po- świadczeń socjalnych nie ma na co liczyć. Je-
stało ich około 50 tysięcy. Jacy są ci wierzone bardziej skomplikowane za- dynym reliktem z dawnych lat są dopłaty do
niemundurowi pracownicy jedno- dania związane z modernizacją armii. przejazdów PKP, lecz i one nie dotyczą
stek? Średnie wykształcenie ma W praktyce jednak twórcy profesjo- wszystkich. Czy to wystarczy, aby zbudować
51 procent z nich, wyższe – 22 pro- nalizacji skoncentrowali swoją uwagę profesjonalną armię z odpowiednią liczbą do-
cent, podstawowe – 6 procent. na żołnierzach. Nie widać, aby cywile brych pracowników wojska? Moim zdaniem,
Większość to ludzie doświadczeni, masowo garnęli się do wojska. Pozo- nie. Profesjonalizując armię, musimy od po-
związani z wojskiem od ponad dwu- staje też problem płac. czątku myśleć o cywilach. Nie ma co liczyć
dziestu lat. Emerytów i rencistów Doświadczenia wielu państw na to, że pomocny będzie tu kryzys finanso-
jest 8,5 tysiąca, w tym 4 tysiące wskazują, że pracownicy wojska sta- wy, który zmusza pracowników do trzymania
emerytów wojskowych. nowią bardzo ważną część profesjo- się armii. Kryzys kiedyś się skończy – i w Pol-
Co jest głównym problemem na- nalnej armii, często przesądzającą sce, i gdzie indziej. A kiedy cywile wybiorą
szych cywilów? Niestety, od lat są o jej poziomie. Wszędzie też kosztują inny zawód lub wyjadą Irlandii, nie będzie już
nim płace. Średnie wynagrodzenie niemało. Ważne, aby byli to ludzie pod ręką szeregowego służby zasadniczej,
w resorcie obrony narodowej wynosi- związani z wojskiem i aby swoje za- którego zawsze można było wysłać i do
ło w 2008 roku 2603 złote. Tyle brut- dania wykonywali na sprzątania, i do obierania kartofli.
to dostaje aż 97 procent pracowników wysokim poziomie.
wojska. W tym samym roku przecięt- Pozostaje problem
ne wynagrodzenie w państwowej sfe- szkolenia. Dotychczas
rze budżetowej w Polsce osiągnęło zatrudnialiśmy cywila
poziom 4066 złotych. W samorządo- przygotowanego do
wej sferze budżetowej średnia płac zadań w wojsku.
wynosiła 2832 złote, a w gospodarce Dziś trzeba jed-
narodowej 2943 złote. Pracownicy nak pomy-
wojska z racji podporządkowania
MON-owi są zaliczani do państwowej
sfery budżetowej.
Trzeba szczerze przyznać, że nawet
w porównaniu do mniej zarabiających
cywilów w naszym państwie wojsko
swoich pracowników nie rozpieszcza.
FOT. WWW.SXC.HU
zajmująca się
Wschodem
Czas
na bilans
Dmitrij Miedwiediew chce przekonać
międzynarodową opinię, że normalne stosunki
pomiędzy Rosją a Gruzją są możliwe.
FOT. NATO
Czas na bilans
FOT. US DOD
R
eżimy podobne do rządów i Suchumi (formalnie stolica Abchazji) Nie uwzględniają one bowiem zbombardowanej
Saakaszwilego przycho- porozumieniami w każdym z para- infrastruktury i liczby zabitych. W sierpniu Gru-
dzą i odchodzą, a przyjaźń państw ma przebywać około 3,7 tysiąca zja została niemal całkowicie pozbawiona poten-
między narodami zostaje rosyjskich żołnierzy, przy czym ocenia cjału obronnego. Ciągłe zmiany na stanowiskach
– ten fragment wywiadu rosyjskiego się, że bazy będą tam co najmniej kilka głównych dowódców czy niedawne doniesienia
prezydenta cytowały ostatnio niemal dekad, choć dokumenty w tej sprawie o udaremnionym przez władze buncie w podsto-
wszystkie światowe gazety. nie zostały jeszcze podpisane, odwrot- łecznym batalionie pancernym w Muchrowani
Rok po wojnie na Kaukazie Dmitrij nie niż umowy o ochronie przez Rosjan także nie świadczą dobrze o kondycji gruziń-
Miedwiediew chce przekonać między- granic Abchazji i Osetii Południowej. skich wojsk.
narodową opinię, że normalne stosunki Doszło do tego mimo ostrych protestów Dzieje się to wszystko, gdy kraj wciąż jest za-
pomiędzy Rosją a Gruzją są możliwe. ze strony NATO, które uznało, iż poro- grożony kolejnymi rosyjskimi atakami, Moskwa
Już wkrótce, gdy tylko Gruzini usuną zumienia te naruszają sierpniowy ro- bowiem ciągle podkreśla swoje prawo do podej-
swego nieodpowiedzialnego prezy- zejm Miedwiediew–Sarkozy. Sprzeci- mowania odpowiednich działań w celu zabez-
denta. Tego samego, którego „powiesić wy jednak nie pomogły i od połowy pieczania interesów Abchazji i Osetii Południo-
za jaja” obiecywał poprzednik maja rosyjscy pogranicznicy budują wej. Zapowiada również, że zapobiegnie remili-
Miedwiediewa, Władimir Putin. Tyle w obu separatystycznych republikach taryzacji Gruzji. Ostatnio doszło nawet do wzro-
tylko, że odsunięcie od władzy Miche- graniczną infrastrukturę, a rosyjscy żoł- Z WOJNY stu napięcia. 22 lipca wiceminister spraw zagra-
Gruzja wyszła
ila Saakaszwilego w tej chwili wydaje nierze odbywają ćwiczenia na teore- osłabiona nicznych Federacji Rosyjskiej Grigorij Karasin
się równie mało prawdopodobne jak rok tycznie gruzińskim terytorium. – i ekonomicznie, zarzucił Gruzji przygotowywanie prowokacji na
temu, tuż przed wybuchem wojny. Za przypieczętowanie obecnej sytu- i politycznie. granicy z Osetią Południową. Oskarżył też nie-
acji można uznać niespodziewaną wi- Straciła wymienione z nazwy kraje o współpracę woj-
wiarygodność
TRUDNY ROK zytę rosyjskiego prezydenta w Osetii jako stabilny skową z Tbilisi pod przykrywką pomocy huma-
To dobry moment do sporządzenia Południowej. Pojawienie się Dmitrija kraj tranzytowy nitarnej. Zapowiedział sankcje gospodarcze wo-
bilansu. Można już mówić o rzeczywi- Miedwiediewa w Cchinwali i wizyta dla kaspijskich bec państw, które będą dostarczać Gruzji uzbro-
stych skutkach zeszłorocznego sierp- kilka dni później w Abchazji ambasa- surowców. jenie rosyjskiej (lub radzieckiej) produkcji.
niowego konfliktu, tych gospodarczych dora Rosji przy NATO Dmtrija Wypowiedź Karasina nieprzypadkowo poja-
i tych politycznych, zarówno dla Gruzji, Rogozina wyraźnie dały światu do zro- wiła się w momencie, gdy w Tbilisi przebywał
Rosji, jak i Zachodu. zumienia, kto tu rządzi. z oficjalną wizytą amerykański wiceprezydent
Dla Gruzji to nie był dobry rok. Joe Biden, do którego gruzińskie władze zwró-
Przede wszystkim w wyniku wojny KONIEC MITU ciły się o pomoc w modernizacji armii. Na razie
straciła dwie prowincje. Mimo że nie- Na podobne demonstracje siły Tbilisi nie wiadomo, jak Waszyngton zareaguje na tę
podległość Abchazji i Osetii Południo- nie jest w stanie odpowiedzieć. Zeszło- propozycję. Zdaniem ekspertów, w tej chwili
wej oprócz Rosji uznała tylko Nikara- roczna wojna zabiła mit gruzińskiej ar- Gruzini mogą liczyć raczej tylko na pomoc szko-
gua, powrót zbuntowanych republik mii, która do sierpnia 2008 roku uważa- leniową. To, że zostanie im dostarczony nowy
w gruzińskie granice wydaje się mało na była za jedną z najlepiej wyszkolo- sprzęt, wydaje się tak samo mało prawdopodob-
prawdopodobny. Oba terytoria zostały nych i najnowocześniejszych w regio- ne jak to, że w przewidywalnym czasie staną się
„oczyszczone” z gruzińskich lojalistów, nie. Straty materialne, czyli zniszczony członkiem NATO.
w obu rozlokowały się rosyjskie woj- sprzęt wojskowy oblicza się na około Efektem zeszłorocznej wojny jest bowiem
ska. Zgodnie z ustalonymi wstępnie 1,5 miliarda dolarów. Według eksper- zdecydowane osłabienie pozycji gruzińskiego
z Cchinwali (stolica Osetii Południowej) tów, to i tak optymistyczne rachunki. prezydenta, głównego rzecznika przystąpienia
Micheil
Saakaszwili zawiódł
swoich zachodnich
FOT. NATO
patronów, zaniepokoił
sąsiadów przesyłających
przez Gruzję ropę
jego kraju do sojuszu. Micheil Saakaszwili za- stycjom. Sytuację ratuje nieco po- i gaz ziemny. łudniowa połączy się ostatecznie z sąsia-
wiódł swoich zachodnich patronów, zaniepokoił moc z zewnątrz. Po sierpniowej woj- dującą Osetią Północną i razem wejdą
sąsiadów przesyłających przez Gruzję ropę i gaz nie międzynarodowej organizacje zade- w skład Federacji Rosyjskiej. Muzułmańskiej
ziemny. Stał się mało wiarygodny także dla czę- klarowały wsparcie w niebagatelnej wysokości w większości Abchazji zależy jednak na niepod-
ści gruzińskiego społeczeństwa. 4,5 miliarda dolarów. Pieniądze mają być wypła- ległości. Politycy w Suchumi nieoficjalnie przy-
Zeszłoroczne działania wojenne przyczyniły cane w transzach do 2011 roku. znają się do strachu przed Moskwą, a cytowany
się także do kryzysu społecznego, co stało się ostatnio przez brytyjski tygodnik „Financial Ti-
impulsem dla opozycji do podjęcia działań. PUNKT DLA ROSJI mes” minister spraw zagranicznych Siergiej
Ostatnie trzy miesiące to niemal nieustanne ma- Z sierpniowej wojny Gruzja wyszła osłabiona. Szamba apelował do Zachodu, by nie zostawiał
sowe akcje organizowane przez polityków żąda- Straciła wiarygodność jako stabilny kraj tranzy- Abchazji samej z Rosją. Zachód nie ma jednak
jących wcześniejszego odejścia Micheila towy dla kaspijskich surowców, przestała być innego wyjścia. Abchazja i Osetia Południowa
Saakaszwilego i przyspieszonych wyborów. państwem o jednym z najwyższych w Europie w gruzińskich granicach miały szanse na inte-
Co prawda, protesty uliczne w ostatnich wskaźników wzrostu gospodarczego. Z dru- grację z Zachodem. W tej chwili na własne ży-
dniach ustały, skłóceni oponenci prezydenta nie giej strony, ekipie prezydenta Saakaszwilego czenie skazały się na Moskwę.
byli bowiem w stanie ani stworzyć spójnego pro- udało się, przynajmniej na razie, zażegnać kon- Na sierpniowym konflikcie teoretycznie naj-
gramu, ani wyłonić jednego lidera. Ale to sła- flikty wewnętrzne. Wbrew wcześniejszym oba- więcej skorzystała Rosja. Pokazała, że jest w sta-
bość przeciwników, a nie własna siła, pozwoliła wom w kraju nie doszło do kolejnych separaty- nie zaryzykować bardzo dużo, by utrzymać swo-
Saakaszwilemu wyjść cało z wewnątrzpolitycz- stycznych wystąpień, a jak twierdzi część eks- ją strefę wpływów, postraszyła byłych wasali
nego kryzysu. Nie można wykluczyć, że jesienią pertów, odłączenie Abchazji i Osetii Południo- skupionych we Wspólnocie Niepodległych
protesty zaczną się na nowo. wej może ostatecznie umocnić integralność i sta- Państw, pogroziła Stanom Zjednoczonym.
Do gruzińskiego parlamentu trafiły wpraw- bilność obecnej Gruzji. Na Kaukazie Południowym panuje więc kru-
dzie ustawy zwiększające udział opozycji w ży- Niczego nie zyskały również Abchazja i Ose- chy pokój. Czy się utrzyma, zależy od postawy
ciu publicznym, ale sytuacja ekonomiczna nie tia Południowa. Teoretycznie są w tej chwili pań- Zachodu, przede wszystkim zaś Stanów Zjedno-
sprzyja stabilizacji. Chociaż w tym przypadku stwami niepodległymi, ale ich niezależność czonych. Determinacja Waszyngtonu wydaje się
zawiniła nie tylko wojna, ale także ogólnoświato- uznały tylko Rosja i Nikaragua. Poparcia od- ważna, tym bardziej że Rosji mimo wszystko nie
wy kryzys. Z kraju niemal całkowicie wycofali mówiła nawet Białoruś. Ostatnio ministerstwo udało się osiągnąć swoich celów.
się zagraniczni inwestorzy. Oprócz Emiratów spraw zagranicznych w Mińsku zaleciło swoim
Arabskich i Turcji nikt nie spieszy się z inwesto- obywatelom, aby udając się do Cchinwali czy WIZYTÓWKA
waniem pieniędzy w niestabilnym i ciągle zagro- Suchumi, mieli gruzińskie wizy. Ten gest wy-
żonym rosyjską inwazją państwie. Planowane ru- wołał wściekłość w Moskwie, chociaż miał zna-
rociągi z basenu Morza Kaspijskiego na zachód, czenie wyłącznie propagandowe. MARIA
takie jak Nabucco, omijają Gruzję. W efekcie Abchazja i Osetia Południowa po- PRZEŁOMIEC
Nie lepiej sytuacja wygląda w turystyce. Nie zostają w tej chwili pod całkowitą kontrolą Mo- Współautorka i prowadząca
rozbudowuje się infrastruktura, przerwano budo- skwy, zarówno ekonomiczną, jak i militarną. Ro- program „Studio Wschód” w TVP Info, publi-
wę hoteli. Internetowy serwis Civil.georgia sja założyła tam swoje bazy wojskowe, przejęła cystka, specjalistka od państw – republik
podaje, że w pierwszym kwartale tego roku ochronę granic, kolei, lotnisk, uzyskała prawo do byłego ZSRR. Od 1990 do 2006 roku kore-
w Gruzji zainwestowano 125 milionów dolarów, eksploatacji ropy naftowej z abchaskiej części spondentka Sekcji Polskiej BBC ze specjalno-
ścią Europa Wschodnia. Autorka licznych
podczas gdy rok wcześniej – 538 milionów. Morza Czarnego.
artykułów poświęconych tej tematyce,
Dzieje się tak, mimo że gruzińskie ustawodaw- Jaka będzie przyszłość obu samozwańczych
a także autorka i współautorka kilku książek.
stwo zdecydowanie sprzyja zagranicznym inwe- republik? Eksperci nie wykluczają, że Osetia Po-
O
statnie doniesienia z Banku
Światowego dotyczące stanu
rosyjskiej gospodarki pokaza-
ły, jak dotkliwie ucierpiała,
oparta na surowcach, ekono-
mia największego na świecie „petro state”.
Spadek PKB o 7,9 procent w 2009 roku czy
utrata 200 miliardów dolarów, czyli ponad
30 procent rezerw walutowych na obronę kur-
su rubla, to najlepsze przykłady świadczące
o tym, iż Rosja wciąż gospodarczo stanowi ra-
czej upadłe mocarstwo, niż odradzające się
dzięki geoekonomii imperium. Tym samym
wybór dalszej strategii na arenie międzynaro-
dowej stał się dla rosyjskich elit o wiele prost-
szy: tylko powrót do geopolityki w stosunkach
z Zachodem zagwarantuje jej przetrwanie
w czasach ekonomicznej zawieruchy.
ZAPOMNIANE DZIEŁO
Teorią przewodnią po upadku świata bipo-
larnego było globalne odejście od zacietrze-
wiania ideologicznego i geopolitycznego.
Przewidywany „koniec historii” oraz oczeki-
wany obraz świata postpolitycznego miały
stać się odzwierciedleniem sukcesu Zachodu
i wolnorynkowego liberalizmu. Geopolityka
została prawie całkowicie wyparta nie tylko
z myślenia o polityce zagranicznej, ale przede
wszystkim z procesu tworzenia nowego ładu
światowego. Jej miejsce zastąpiła geoekono-
mia, która stała się wyrazem triumfu gospo-
darki nad światem polityki i geostrategicznych
sporów. Kryzys finansowy podważył jednak
znaczenie multilateralizmu i przeniósł ciężar
stosunków międzynarodowych z powrotem w
sferę prymatu państw narodowych. Kwestie
geopolityki tym samym powróciły na świato-
wą geostrategiczną szachownicę.
Jak słusznie zauważa Michael Stürmer, je-
den z najwybitniejszych historyków i publicy-
DOMINIK JANKOWSKI
Powrót Mackindera
Czy Rosja, w wyniku kryzysu gospodarczego, powróci
do prowadzenia polityki zagranicznej w stylu XIX-wiecznego mocarstwa?
stów w RFN, Rosja jest dziś najbardziej specy- koncepcję „Heartland”, znajdującej się na stwo byłoby w stanie utworzyć z reszty świa-
ficznym mocarstwem na świecie. Kryzys go- kontynencie euroazjatyckim strategicznej ta swoją strefę wpływów.
spodarczy popycha ją bowiem w kierunku przestrzeni między Arktyką a Azją Central-
polityki zagranicznej prowadzonej w stylu cha- ną, gwarantującej w zasadzie kontrolę nad GEOPOLITYCZNA
rakterystycznym dla XIX wieku, w której prze- światem. Panowanie nad „Heartland” pozwa- SZACHOWNICA
waża analiza geopolityczna nad ekonomią. lało bowiem na korzystanie ze znajdujących Teoria Mackindera nie straciła dziś wiele
Rosjanie wracają tym samym do lektury się tam bogatych zasobów naturalnych, co ze swojej aktualności, choć jej klasyczny euro-
jednego z najważniejszych dzieł w historii jednocześnie umożliwiało wyparcie innych centryzm nie pasuje już do współczesnej rze-
geopolityki – „Geograficznej osi historii” mocarstw z Euroazji. Idąc dalej tym tropem, czywistości. Rywalizacja o „Heartland” prze-
Halforda Mackindera. To właśnie w nim dominujące na „wyspie świata”, w skład któ- niosła się na obrzeża tej przestrzeni. Z jednej
słynny brytyjski geograf i politolog opisał rej wchodziły Eurazja oraz Afryka, mocar- strony, to Arktyka staje się obszarem zaciętego
nie da się wykluczyć, że granice
na szachownicy Azji Centralnej gwarantować realizację innego strategicznego
zostaną w długim okresie aspektu ich polityki zagranicznej. Uzbekistan,
zmodyfikowane. udostępniając Amerykanom bazę wojskową
w Nawoi, przyczynił się do utworzenia dodat-
kowego korytarza zaopatrzeniowego dla wojsk
stacjonujących w Afganistanie. Pekin, oczy-
wiście w najskrytszej tajemnicy, dzierżawi ży-
zne gleby Kazachstanu, które następnie są ob-
rabiane przez chińskich pracowników rolnych.
Turkmenistan, jedno z najzasobniejszych
w gaz ziemny państw na świecie, stanowi
klucz do utworzenia przez Moskwę światowe-
go gazowego kartelu. Azja Centralna stała się
zatem niezbędnym składnikiem strategicznych
koncepcji wielkich światowych mocarstw.
ZAGUBIONA UNIA
W Unii Europejskiej esej Mackindera wy-
daje się dziełem zapomnianym. Cała konstruk-
cja europejska, w gruncie rzeczy odrzucająca
geopolitykę od samego początku swojego
istnienia, musi obecnie stawić czoła nowym
światowym wyzwaniom. W okresie zimnej
wojny, schowana w cieniu świata bipolarnego,
Europejska Wspólnota Gospodarcza mogła
sobie pozwolić na koncentrowanie się jedynie
na wymiarze gospodarczym integracji.
Zarówno dzisiejszy obraz stosunków mię-
dzynarodowych, jak i pragnienie elit europej-
skich, aby uczynić z UE aktora globalnego,
wymagają przewartościowania unijnego spoj-
rzenia na geopolitykę. Kryzys gospodarczy,
osłabiający znaczenie organizacji międzyna-
rodowych na arenie światowej, stanowi najlep-
szy moment, żeby rozpocząć próbę redefinicji
unijnej polityki zagranicznej. Oczywiście
FOT. US DOD
C na to NATO
jący sankcje na każdą firmę, która bę-
dzie sprzedawać sprzęt wojskowy do
Gruzji. „Nieistotne, czy chodzi o firmę
z Arktyki, Antarktydy, czy Stanów
Zjednoczonych”, z finezją wyjaśnił
Rogozin, dodając, że Rosja z dużo
większym niepokojem podchodzi do
uzbrajania Gruzji niż do ewentualnego
członkostwa w NATO.
W przeszłości Amerykanie dostarczali
temu krajowi niewielkie ilości amunicji,
środków łączności i broni lekkiej.
Miedwiediew Po zeszłorocznej wojnie gruziń-
przygotował spe- sko-rosyjskiej dostawy zostały
cjalny dekret, nakłada- wstrzymane, a militarna po-
jący sankcje na firmy, moc USA ograniczyła się do
które będą sprzedawać
sprzęt wojskowy szkolenia i konsultacji. Kon-
Gruzji. flikt storpedował też starania
Gruzji o członkostwo w NATO.
FOT. NATO
Puste gesty
DEKLARACJE
BEZ POKRYCIA
O możliwości dostarczania sprzętu
wojskowego wspomniał w Tbilisi wice-
prezydent Biden. Taka deklaracja to dla
Stany Zjednoczone raz jeszcze poparły projekt wstąpienia Gruzinów za mało. Prezydent Gruzji
Gruzji do NATO. Wywołało to krytykę ze strony Federacji Rosyjskiej. Micheil Saakaszwili przy okazji spotka-
K
nia z Bidenem okazał zniecierpliwienie.
olejna odsłona politycznej państw do politycznych i wojskowych so- „Cały proces przebiega wolniej, niż by-
wojny nerwów o przyszłość juszy wbrew woli ich własnych obywate- śmy sobie tego życzyli”, przyznał w wy-
Gruzji nastąpiła, gdy w Tbili- li”. Następnie Miedwiediew spytał reto- wiadzie dla „Washington Post”, dodając,
si przemawiał Joseph Biden, rycznie: „Czy NATO naprawdę potrzebu- że na liście priorytetów wojsk gruziń-
wiceprezydent Stanów Zjednoczonych: je tak problematycznego partnera?”. skich jest broń przeciwlotnicza i prze-
„Rozumiemy, że Gruzja chce stać się ciwpancerna. Zdaniem prezydenta, ich
członkiem NATO. W pełni popieramy jej KOŚĆ NIEZGODY dostawy do Gruzji sprawią, że „gorące
starania”. Tym wystąpieniem Biden wy- Nie tylko podtrzymanie politycznych głowy zastanowią się dwukrotnie, zanim
wołał radość w Tbilisi i niezadowolenie ambicji Gruzji wywołało irytację Rosji. zaczną kolejną militarną awanturę”.
w Moskwie. Złość Rosjan jest tym więk- Moskwie nie podoba się możliwość Wypowiedź Bidena to jedynie puste
sza, że odniósł się też krytycznie do go- sprzedaży temu krajowi sprzętu wojsko- gesty, za którymi nie idą konkretne de-
spodarczej i demograficznej kondycji wego, o czym mówi się co najmniej od cyzje. Amerykanie unikają ich podej-
Wspólnoty Niepodległych Państw. Wypo- stycznia, kiedy to administracja Baracka mowania, bowiem nie chcą niepokoić
wiedź ta wyraźnie kontrastowała z pojed- Obamy zawarła z Gruzją umowę o współ- Rosji. To sprawia, że wszelkie wypo-
nawczymi komentarzami prezydenta pracy. Obawy te są uzasadnione po nie- wiedzi mają charakter nic nieznaczą-
Baracka Obamy i wywołała oburzenie spodziewanej wypowiedzi Philipa J. cych deklaracji. „Współpracujemy
rosyjskiej prasy oraz polityków. Crowley’a, zastępcy sekretarza stanu: z Gruzją w kwestii reform systemu
W odpowiedzi prezydent Dimitrij „Stany Zjednoczone wspierają drogę obrony i modernizacji zdolności obron-
Miedwiediew w dość stonowany sposób Gruzji do NATO. Fundamentem człon- nych”, wyjawił nieco enigmatycznie
skrytykował plan członkostwa Gruzji oraz kostwa jest posiadanie sił zbrojnych Tony Blinken, doradca do spraw bez-
Ukrainy w sojuszu: „Wśród państw człon- o natowskich standardach. Tym samym pieczeństwa wiceprezydenta Bidena.
kowskich NATO stopniowo wzmaga się logiczne wydaje się, że oba kraje będą „Koncentrujemy się na doktrynie, szko-
przekonanie, że oba te kraje nie są goto- rozwijać współpracę wojskową”. leniu i treningach, a także przygotowa-
we”, stwierdził w wywiadzie dla NTV. Dimitrij Rogozin, wysłannik Federa- niu przyszłych kontyngentów Gruzji do
Wystąpienie to było zawoalowaną formą cji Rosyjskiej przy NATO, ujawnił, że misji w Afganistanie”. O dostawach
polemiki z Bidenem. „Naszym zdaniem, prezydent Dimitrij Miedwiediew przy- konkretnego sprzętu wojskowego Ame-
nie jest właściwe wciąganie pewnych gotował już specjalny dekret, nakłada- rykanie milczą.
ABCHAZJA
W przeciwieństwie do Osetii, Abchazja
w IX i X wieku była niepodległym państwem
ze stolicą w Kutaisi. Później została przyłą-
czona do Gruzji, a w okresie rozbicia państwa
gruzińskiego, czyli od XV do XIX wieku, sta-
ła się samodzielnym księstwem zależnym od
Turcji (wtedy nastąpiła islamizacja kraju).
W 1810 roku, oficjalnie na wniosek swego
władcy, została włączona do Rosji. W latach
1918–1921 natomiast Abchazja wchodziła
w skład niepodległej Gruzji na prawach auto-
nomii. Po podboju Gruzji przez Armię Czer-
FOT. FOTOART.ORG
woną w 1921 roku proklamowano Abchaską
Socjalistyczną Republikę Radziecką, która
dziesięć lat później, na rozkaz Stalina, została
przyłączona do Gruzińskiej SRS.
MARIA PRZEŁOMIEC W 1989 roku w Suchumi wybuchły abcha-
Spadek po Stalinie
sko-gruzińskie starcia zbrojne. Proklamowanie
w lipcu 1992 roku niepodległości stało się po-
czątkiem dwuletniej abchasko-gruzińskiej
wojny, zakończonej zawieszeniem broni.
W sierpniu 2008 roku w czasie walk w Połu-
Stalin, wytyczając w latach trzydziestych granice związkowych republik, dniowej Osetii siły zbrojne Abchazji zdobyły
postarał się o to, aby w obrębie tych najmniej pewnych znalazły się wąwóz Kodori i osiągnęły granicę Abchazji
enklawy innej narodowości. z 1921 roku. Parlament proklamował niepod-
W
ległość, którą uznały tylko Rosja i Nikaragua.
granicach Gruziń- Rosję. To właśnie carskie władze
skiej SRS były trzy utworzyły okręg osetyjski. Chociaż ADŻARIA
jednostki autono- istniał tylko kilka lat, jego powstanie W czasach sowieckich Adżaria stanowiła
miczne: Abchazja, uznaje się za narodziny Osetii Połu- autonomiczną republikę w granicach Gru-
Południowa Osetia i Adżaria, do te- dniowej. Po rewolucji 1917 roku, gdy zińskiej SRS. Sytuacja nie zmieniła się po
go Megrelia z azerską mniejszością Gruzja usiłowała stworzyć niepodle- GRUZJA to kraj 1991 roku. Przynajmniej de iure, faktycznie
oraz zamieszkała przez Ormian głe państwo, Osetyjczycy opowie- zamieszkany bowiem niepodzielną władzę sprawował
przez niezwykle
Dżawachetia. Co prawda wszystkie dzieli się po stronie Rosji Sowieckiej zróżnicowaną
Asłan Abaszydze. Dopiero po rewolucji róż
te ziemie wchodziły kiedyś w skład – chcieli zjednoczenia z Osetią Pół- ludność. w 2004 roku groźba gruzińskiej interwencji
państwa gruzińskiego, tyle że zwar- nocną. W końcu lat osiemdziesiątych zbrojnej zmusiła Abaszydze do rezygnacji.
tym, zintegrowanym organizmem XX wieku rozpoczęły się zabiegi Od tej pory Adżaria pozostaje pod pełną
Gruzja była we wczesnym średnio- o połączenie obu Osetii pod egidą kontrolą Tbilisi.
wieczu. Na krótko, w końcu XVIII Moskwy, co spotkało się ze zdecydo-
wieku, król Irakli II zdołał zjed- wanym sprzeciwem Gruzji, między DŻAWACHETIA
noczyć część dawnych ziem. Za- innymi z przyczyn strategicznych. To region przy granicy z Armenią, zamiesz-
grożony perskim najazdem, zwró- Granica obwodu znajduje się bowiem kały przede wszystkim przez Ormian, dosyć
cił się o pomoc do Rosji, i to w za- 35 kilometrów od Tbilisi. niechętnych władzom w Tbilisi. Na tym tere-
sadzie był koniec gruzińskiej nie- Niestety, pierwszy prezydent Gru- nie w ostatnich latach kilkakrotnie dochodziło
zależności. W 1801 roku Rosja zji Zwiad Gamsachurdia zlikwido- do rozruchów. Zdaniem ekspertów, w tej chwi-
anektowała Gruzję Wschodnią, wał autonomiczny obwód i wprowa- li to właśnie w Dżawachetii najłatwiej byłoby
w 1810 – do imperium włączono dził stan wyjątkowy w części osetyj- wywołać zamieszki na większą skalę, co z ko-
Gruzję Zachodnią. skiego terytorium. W 1991 roku do- lei mogłoby dać Rosjanom pretekst do reakcji
szło do wybuchu wojny, zakończonej w „obronie własnych obywateli”.
OSETIA POŁUDNIOWA zawartym rok później pokojem. Gruzja to kraj zamieszkany przez niezwy-
Osetyjczycy na terenie Gruzji poja- Względny spokój panował w tym re- kle zróżnicowaną ludność. Narody tworzące
wili się około XIII wieku – czy to gionie do 2004 roku, gdy w wyniku kiedyś wspólne gruzińskie państwo w tej
w wyniku najazdów mongolskich, rewolucji róż do władzy w Gruzji do- chwili różnią się często wyznaniem (islam,
czy też sprowadzeni przez gruziń- szedł Micheil Saakaszwili. Kilka- prawosławie moskiewskie, gruzińska cer-
skich możnowładców. Zawsze jednak krotnie dochodziło wówczas do incy- kiew autokefaliczna) i językiem. Jak wyka-
starali się utrzymywać kontakt z po- dentów zbrojnych, a gdy w 2007 roku zały przykłady Abchazji czy Osetii Połu-
bratymcami z Osetii Północnej. Tbilisi zaproponowało utworzenie dniowej, znakomicie potrafiła to wykorzy-
W 1801 roku Osetia Południowa Autonomicznej Republiki Osetyńskiej stać Rosja, pragnąca powstrzymać proza-
wraz z Gruzją zostały zajęte przez w składzie Gruzji, samozwańczy rząd chodnie dążenia Tbilisi.
ANDRZEJ
JONAS
redaktor naczelny Zmarła Corazon Aquino, była prezydent Filipin.
„The Warsaw Voice”
Była pierwszą kobietą prezydentem w Azji,
ale nie pierwszą kobietą na najwyższych urzędach.
G
dy stawiła czoło sza w świecie kobieta na stanowisku Na prawie 200 państw. W parlamentach ko-
Fe rd i n a n d ow i premiera), Golda Meir (Izrael), żeby biety zajmowały ponad 16 procent miejsc.
Marcosowi, naz- wymienić tylko najsławniejsze. Teraz Corazon Aquino twierdziła, że nie zna
wano ją filipińską jest Angela Merkel, była przecież się na polityce i nie brakuje komentatorów,
Joanną d’Arc. Wy- Margaret Thatcher, a przed nią którzy się z nią zgadzali. Niemniej jednak
gląda na to, że kobieta, która zamie- – Elżbieta I i Katarzyna II. Oczywi- wprowadziła wiele reform i nie miała za-
rza być prezydentem bądź premie- ście przy zachowaniu proporcji. miaru sięgać po władzę dyktatorską. Naj-
rem, musi jawić się jako bohaterka, Trzy lata temu statystyki ONZ po- wyraźniej kobieta prezydent dobrze się ko-
gotowa poświęcić życie dla swej oj- dawały, że na całym świecie sześć jarzy Filipińczykom, bo obecnie najwyższy
czyzny. I to w czasie pokoju. kobiet sprawuje funkcje prezyden- urząd sprawuje również kobieta Gloria
Polityką zajęła się nie dlatego, że jej tów, a pięć premierów. Macapagal-Arroyo.
ojciec był filipińskim parlamentarzystą, A jednak to cią-
lecz z pobudek jeszcze bardziej osobi- gle ewenement.
stych. Gdy jej mąż Benigno, były Trudno oprzeć się
senator i opozycjonista wy- wrażeniu, że mężczy-
gnany do USA, wrócił zna ma znacznie mniejsze
w 1983 roku do kraju, a lu- przeszkody do pokonania,
dzie Marcosa, prezydenta aby mógł objąć najwyższe stano-
i dyktatora, zastrzelili go wisko w państwie. Z pewnością nie
już na lotnisku, pani
Corazon najwyraźniej po-
wiedziała: dość. Po trzech
Mężczyzna musi
latach wygrała wybory pre- pokonać znacznie
zydenckie, a jej zwolenni-
cy po serii gwałtownych mniejsze przeszkody,
demonstracji przegnali
Marcosa, który ogłosił
aby objąć najwyższe
swoje zwycięstwo. stanowisko
Prezydenturę objęła
na następne sześć lat. Nie w państwie
chciała ubiegać się o kolej-
ną kadencję, choć z polity- musi zyskać przydomka ojca narodu
ki się nie wycofała. Była bądź odpowiednika, w męskim wyda-
pierwszą kobietą prezy- niu, Joanny d’Arc. Francuska boha-
dentem w Azji, ale nie terka ostatecznie spłonęła na stosie.
pierwszą na najwyższych Nazywanych jej imieniem współcze-
urzędach. Premierami były snych kobiet polityków taki los nie
Indira Gandhi (Indie), Sirimavo czeka. I to jest dzisiejsza miara rów-
Bandaranaike (Sri Lanka, pierw- nouprawnienia.
Bez
względu na
to, w którą stronę
pilot zwróci wzrok, in-
formacje o parame-
trach lotu będzie miał
zawsze przed
oczami.
ARTUR GOŁAWSKI
P
w którą stronę zwróci wzrok, informacje o para-
ękata skorupa, świecące zie- duje, że wyświetlacz HMDS pokaże metrach lotu będzie miał zawsze przed oczami”,
lone oczy, i konstrukcja obraz spod kadłuba. Funkcja ta przyda zachwala produkt Dave Perkins, główny inży-
z kompozytów zaprojekto- się nie tylko w walce, ale także podczas nier systemu HMDS. „Wyświetlacz przekazuje
wana tak, by nie zmienić lądowań na lotniskowcach oraz w cza- również informacje potrzebne w sytuacji zagro-
położenia środka ciężkości pilota. sie nocnych lądowań pionowych. żenia. Na przykład pilot zostanie powiadomiony
Hełm ma wyświetlacz HMDS ze Użycie tego hełmu pozwala wyelimi- o niebezpieczeństwach przed samolotem, nawet
szkłem wizjera wykonanym z bardzo nować z kabiny wyświetlacz projekcji gdy jego wzrok zwrócony będzie w inną stronę”,
twardego poliwęglanu, na który piloci czołowej HUD (Head-up Display). „Te- dodaje Perkins.
mogą zsunąć zamiennie jedną raz to hełm spełnia rolę interfejsu inte- Każdy z około ośmiu tysięcy pilotów, którzy
z dwóch szyb: ciemniejszą – przeciw- grującego pilota z samolotem”, wyja- – jak się szacuje – zasiądą za sterami F-35 w si-
słoneczną, oraz jaśniejszą, chroniącą śnia Jon Beesley, główny pilot testowy KAŻDY z około łach powietrznych różnych państw, dostanie
oczy przed promieniowaniem lasera. F-35. Obraz cyfrowy wyświetlany na ośmiu tysięcy hełm dopasowany indywidualnie; między inny-
wizjerze hełmu z układem celowniczo- pilotów, którzy mi dlatego, że funkcjonalność HMDS opiera
SPOJRZENIE -obrazującym JHMCS (Joint Helmet- – jak się szacuje
– zasiądą za
się na precyzyjnym umieszczeniu przyrządów
POD SAMOLOT Mounted Cueing System) znany jest już sterami F-35 optycznych. Projektory wyświetlają dane na wi-
Na wyświetlaczu HDMS prezento- pilotom najnowszych wersji F-16, także w siłach zjerze bezpośrednio przed oczami pilota, two-
wane są informacje o znaczeniu bojo- polskiej. Jednak system ten prezentuje powietrznych rząc w ten sposób dwa zielone punkty. Jon
wym, takie jak najważniejsze parame- wyłącznie dane celownicze, natomiast różnych państw, Beesley, który z prototypami systemu HMD la-
dostanie hełm
try lotu i dane celownicze do wszyst- informacje dotyczące lotu piloci muszą dopasowany ta już ponad 20 lat, przewiduje, że zarówno ab-
kich systemów uzbrojenia. Ma on też odczytywać z wyświetlacza HUD. indywidualnie. solwenci akademii lotniczych, jak i piloci prze-
funkcję noktowizyjną i odwzorowuje siadający się z innych myśliwców nie będą mie-
obraz otoczenia zgodnie z ruchami gło- WSZYSTKO li problemów z przyzwyczajeniem się do nowe-
wy pilota oraz kierunkiem jego wzro- PRZED OCZAMI go systemu.
ku. Hełm umożliwia nawet patrzenie Dzięki hełmowi pilot F-35 może też Wykonawcą HMDS dla myśliwca F-35 jest
przez kadłub, choć nie wykorzystuje śledzić samoloty. Zanim dostrzeże inną spółka Vision Systems International (VSI), utwo-
promieni rentgena! Otóż system odpo- maszynę znajdującą się w znacznej od- rzona przez izraelski Elbit, odpowiedzialny za
wiednio dopasowuje obraz z zestawu ległości, na wyświetlaczu zobaczy od- system operacyjny hełmu, oraz Rockwell Col-
kamer umieszczonych na zewnątrz sa- powiedni punkt z opisem. Jeśli system lins, amerykańską firmę konstruującą sam hełm.
molotu. Dzięki temu pilot bez koniecz- walki zidentyfikuje dostrzeżony obiekt Lockheed Martin dostarcza oprogramowanie
ności odwracania głowy widzi otocze- jako wrogi, pilot, wykorzystując infor- oraz odpowiada za prezentację obrazów na wy-
nie myśliwca; spojrzenie w dół spowo- macje z systemów celowniczych, może świetlaczach HMDS.
Strategiczne skrz
ARTUR WEBER
W
bazie węgierskich sił gramowi SAC (Strategic Airlift Capa- STERY W POLSKICH RĘKACH
powietrznych w Papie bility), dotyczącemu zdolności strate- Polski personel w jednostce HAW będzie
rozpoczęła działal- gicznego transportu lotniczego. składał się z sześciu osób: dwóch pilotów, ofice-
ność Międzynarodo- ra komórki planowania C-2, loadmastera i dwóch
wa Jednostka Transportu Powietrzne- 150 GODZIN ROCZNIE podoficerów załadunku. Z końcem lipca piloci
go (Heavy Airlift Wing – HAW). SAC jest wspólnym programem zakończą szkolenie podstawowe w bazie Altus
Obecnie jeden, a docelowo trzy samo- dziesięciu państw NATO i dwóch w Oklahomie w Stanach Zjednoczonych i od
loty Boeing C-17 Globemaster III, z UE, którego celem jest zwiększenie POLSKI udział września rozpoczną szkolenie specjalistyczne
które będą tam stacjonować, pozwolą możliwości strategicznego transportu finansowy oraz pierwsze loty.
w programie
na częściowe choćby zaspokojenie lotniczego. Uczestniczą w nim: Buł- „Jednostka jest międzynarodowa i każdy pi-
to 275 milionów
jednej z najbardziej palących potrzeb garia, Estonia, Litwa, Holandia, Nor- dolarów do 2035 lot musi mieć takie same umiejętności. Dlate-
NATO – transportu strategicznego. wegia, Polska, Rumunia, Słowenia, roku. Do 2012 go polska załoga będzie przygotowana zarów-
Dla Polski to wyjątkowy moment, USA, Węgry oraz Finlandia i Szwecja. roku będziemy no do tankowania w powietrzu, jak i wykony-
spłacać samolo-
bo – jak wyjaśnia generał brygady Polska podpisała list intencyjny ty, a po tym
wania zrzutów”, podkreśla pułkownik
Krzysztof Szymański, szef Zarządu w 2006 roku, a 23 września 2008 roku, terminie roczna Wiesław Przesór, główny specjalista Szefo-
Planowania Logistyki P-4 Sztabu Ge- po ratyfikowaniu przez ostatnie pań- składka stwa Transportu i Ruchu Wojsk – Centrum
neralnego WP – „po raz pierwszy stwo Memorandum of Understanding, na paliwo Koordynacji Ruchu Wojsk. Choć załogi są
i obsługi
w historii powojennej Polski zdoby- aktywowano organizację zarządzają- wyniesie około
międzynarodowe, to niewykluczone, że pod-
wamy możliwość transportu strate- cą programem NAMO (NATO Airlift 8 milionów czas pierwszego lotu do polskiego kontyngentu
gicznego”. I to wszystko dzięki pro- Managament Organization). W rezul- złotych. w Afganistanie za sterami siedzieć będą Polacy.
GLOBEMASTER
transportuje niemal
80 ton ładunku
bez tankowania
w powietrzu na odległość
około 4,5 tysiąca
kilometrów.
ydła
FOT. ARTUR WEBER
Polski udział finansowy w programie to 275 trów. „Zakładając takie same obciążenie i od- ra się z umieszczeniem ładunku w Globema-
milionów dolarów do 2035 roku. Do 2012 ro- ległość do przerzutu ładunku dla samolotów sterze w godzinę.
ku będziemy spłacać samoloty, a po tym ter- C-17 i CASA, to ten pierwszy może przewieźć W Papie już na pierwszy rzut oka było wi-
minie roczna składka na paliwo i obsługi wy- prawie dwudziestokrotność tego co ten drugi”, dać, że kilkuletni wysiłek organizacyjny i ne-
niesie około 8 milionów złotych. obrazowo wyjaśnia pułkownik gocjacyjny specjalistów z instytucji odpowie-
Gdy mówimy o pieniądzach, na- Polska Przesór. dzialnych za udział Polski w programie
suwa się pytanie, czy w przy- SAC, między innymi Szefostwa Transportu
szłości i wobec rosnącej obecno-
załoga będzie 80 TON NA GODZINĘ i Ruchu Wojsk – Centrum Koordynacji Ruchu
ści polskich żołnierzy poza gra- przygotowana Samolot, który trafił do Papy, Wojsk, Sił Powietrznych oraz Inspektoratu
nicami kraju nie lepiej byłoby do tankowania to nowy egzemplarz, oficjalnie Wsparcia Sił Zbrojnych, nie poszedł na marne.
kupić taki samolot dla Sił Po- przekazany w lipcu przez produ- Już dziś wiadomo, że decyzja Polski o przy-
wietrznych? Byłoby to najlepsze
w powietrzu centa – Boeinga. Maszyna na- stąpieniu do tego przedsięwzięcia była z jed-
rozwiązanie, ale na razie nas na i wykonywania szpikowana jest elektroniką, nej strony koniecznością, a z drugiej – dobrym
to nie stać. Poza tym decyzja zrzutów w kabinie pilota królują ciekło- wyborem.
o zakupie byłaby sensowna, gdy- krystaliczne wyświetlacze. To Koniecznością, bo bazowanie w transporcie
by planowano nabycie nie jednej, a przynajm- żadna nowość, podobnie jest w naszych strategicznym dla wojska na rozwiązaniach
niej dwóch lub trzech maszyn. Casach. Jednak olbrzymia ładownia, pozwala- tymczasowych i czysto komercyjnych (pro-
Dziś Siły Powietrzne mają Bryzy, Casy jąca pomieścić prawie 80 ton ładunku, robi gram SALIS) nie jest idealnym rozwiązaniem.
C-295M oraz jednego Heculesa C-130. wrażenie. Cieszy ona również polskiego tech- Dobrym wyborem, gdyż alternatywny pro-
W styczniu 2009 roku zakończono eksploata- nika załadunku – starszego sierżanta sztabo- gram, czyli budowa europejskiego transpor-
cję samolotów An-26. Do Afganistanu z ko- wego Krzysztofa Kwietnia. Nie ukrywa, że towca A-400M, po raz kolejny się opóźnia.
nieczności latają Casy. Udział w programie jest zadowolony, iż będzie pracować na tym W ocenie wojskowych specjalistów 150 go-
SAC i wykorzystanie samolotów Boeing C-17 typie samolotu: „Kiedy byłem na szkoleniu dzin lotu na Globemasterach, przy wsparciu
Globemaster umożliwi przetransportowanie w Ramstein, widziałem wiele samolotów. Ten samolotami C-295M, zapewni sprawne i szyb-
niemal 80 ton ładunku bez tankowania w po- jest jednak najnowocześniejszy i najłatwiejszy kie zaopatrzenie polskich kontyngentów woj-
wietrzu na odległość około 4,5 tysiąca kilome- w obsłudze”. Jak dodaje, sprawny zespół upo- skowych.
NATO
FOT. NATO
DŁUGOLETNI PREMIER DANII Anders Fogh Rasmussen objął oficjalnie 1 sierpnia funkcję sekretarza generalnego NATO. Został wybrany na
to stanowisko na jubileuszowym szczycie 4 kwietnia w Strasburgu. Duńczyk zastąpił Holendra Jaapa de Hoop Scheffera. Agencja AFP za-
uważyła, że Rasmussen jest pierwszym w historii sojuszu sekretarzem generalnym, który został wybrany, gdy pełnił jeszcze funkcję premiera.
Analitycy oczekują, że będzie się starał, by NATO współpracowało ściślej z Unią Europejską i Organizacją Narodów Zjednoczonych. Na popra-
wę relacji z Brukselą liczy Moskwa. (W)
R Y K O S Z E T E M
Memorandum
KIRGISTAN. Rosjanie zrobili Aresztowania
krok ku stworzeniu drugiej bazy CHINY. W ubiegłym tygodniu
wojskowej w Kirgistanie. Na chińska policja zatrzymała setki
szczycie przywódców państw kolejnych osób, które podobno bra-
wchodzących w skład Organiza- ły udział w zamieszkach na tle et-
cji Układu o Zbiorowym Bezpie- nicznym w Urumczi, stolicy Sin-
czeństwie w Czolpon Acie nad kiangu, i innych jego rejonach. Tuż
jeziorem Issyk-kul w Kirgistanie po rozruchach na początku lipca
jego prezydent Kurmanbek informowano o ponad 1,6 tysiąca
formowały w ubiegłym tygodniu, niach stwarzanych przez Iran, efek- siły bezpieczeństwa liczą w grani-
że żołnierze z tego kraju wejdą tywności systemu i kosztach, a nie cach 175 tysięcy. Doradcy
w skład nowej wielonarodowej sprzeciwie Rosji. „Rozpatrujemy to McChrystala oceniają potrzeby na
grupy bojowej Unii Europejskiej. wewnętrznie. Nie jesteśmy w tej nie mniej niż 300–600 tysięcy lu-
Dziennik „E15” podał, że trwają chwili zaangażowani w negocjacje dzi. W ubiegłym tygodniu hiszpań-
już rozmowy na temat technicz- z Rosjanami na temat alternatyw- ski premier José Luis Rodriguez
nych aspektów stworzenia wspól- nych możliwości”, podkreślił Zapatero stwierdził, że jego kraj
nej jednostki z Niemcami, Au- Vershbow. O tym, że Waszyngton jest gotowy zwiększyć swój kontyn-
strią, Chorwacją i Macedonią. rozważa alternatywne lokalizacje gent w Afganistanie. Zasugerował,
Gazeta zacytowała przedstawicie- nie formalnego dokumentu w tej dla obiektów tarczy antyrakietowej że na stałe mogłoby pozostać do-
la czeskiego resortu obrony sprawie. W „E15” napisano, że w Polsce i Czechach, powiedział datkowych 450 żołnierzy, wysyła-
Vladimira Lukovskiego, który nowa grupa będzie gotowa do w połowie lipca dyrektor Agencji nych do tego kraju z misją zapew-
powiedział, że w najbliższym działania nie wcześniej niż w dru- Obrony Rakietowej generał nienia bezpieczeństwa w czasie
czasie oczekiwane jest podpisa- giej połowie 2012 roku. (W) Patrick O’Reilly. (WT) wyborów 20 sierpnia. (WRT)
ROMAN
KUŹNIAR
szef Zakładu Studiów Premier Gordon Brown powołał komisję śledczą, która ma
Strategicznych
w Instytucie Stosunków zbadać, dlaczego Wielka Brytania wzięła udział w wojnie
Międzynarodowych UW przeciwko Irakowi. Czy coś takiego jest możliwe w Polsce?
Komisja iracka
K
omisja powołana do jakichś porachunków lub przedwy- kwencji wobec tych, którzy podejmowali w tej
przez Gordona borczych gier. sprawie decyzje.
Browna składa się Skądinąd jednak powołanie takiej Brytyjczykom też nie o to chodzi. Dzięki
głównie z historyków komisji i przeprowadzenie docho- ustaleniom takiej komisji oni chcą być mądrzej-
oraz emerytowanych dzenia powinno być możliwe w każ- si na przyszłość, która w tej dziedzinie jest nie-
wysokich urzędników i wojskowych. dym demokratycznym państwie. pewna. Skontrolować należy między innymi
Niedawno zeznawał przed nią były Chodzi w końcu o jedną z najważ- wiedzę decydentów na temat zagrożenia, jakie
brytyjski premier Tony Blair, który niejszych spraw w polityce państwa stanowił wtedy Irak; przyjrzeć się procedurze
z wielkim przekonaniem i entuzja- – udział w wojnie. Mało jest rzeczy podejmowania decyzji (relacjom między rzą-
zmem wciągnął swój kraj w wojnę ważniejszych. Tym bardziej że doty- dem, prezydentem i parlamentem w tej spra-
w Iraku. Brytyjska prasa jest niezado- czy to udziału w wojnie, dla której wie); ustaleniom pomiędzy Warszawą a Wa-
wolona, że prace komisji są niejawne. uzasadnienie stosunkowo szybko szyngtonem (czy mieliśmy czerpać z tego tytu-
Jawny będzie tylko końcowy raport. okazało się fałszywe. łu jakieś korzyści, czy też może potraktowali-
Komentator „Financial Times” napi- Według cytowanego wyżej komen- śmy tę wyprawę jako walkę „za wolność naszą
sał, że „opinia publiczna nie powinna tatora „FT”, w raporcie brytyjskiego i waszą”). I wreszcie, powinno się zbadać, jaka
być okradana ze swego uzasadnione- wywiadu dla premiera Blaira już była świadomość prawna ludzi z kręgów podej-
go prawa do wiedzy o tym, w jaki spo- w lipcu 2002 roku pisano, że amery- mujących decyzję (chodzi o prawo krajowe
sób publiczni funkcjonariusze i wy- kańskie „dane wywiadowcze i fakty i międzynarodowe, mające zastosowanie w te-
brani przez społeczeństwo oficjele są deformowane na użytek polityki”, go rodzaju okolicznościach). Prace takiej komi-
wypełniają swoje obowiązki”. a mimo to rząd w Londynie na ich sji powiedziałyby też wiele na temat bezpie-
Muszę powiedzieć, że z zazdrością podstawie przyłączył się do Ameryki czeństwa i sposobu, w jaki je definiujemy i po-
czytałem te doniesienia. Świadczą one w jej wojnie przeciwko Irakowi. Ko- strzegamy. Może świat nie jest taki groźny, sko-
bowiem o tym, że demokracja brytyj- mentator dodaje, że „brytyjskie społe- ro Irak okazał się, wbrew naszym wyobraże-
ska jest na tyle mocna i dojrzała, iż mo- czeństwo zasługuje na wytłumacze- niom, papierowym tygrysem znad Eufratu?
że sobie pozwolić na takie dochodze- nie, jak to się stało”.
nie. Zastanawiałem się też naturalnie, To prawda, polskie społeczeństwo
czy coś takiego jest możliwe w Polsce. wykazało daleko idącą obojętność wo-
Czy jesteśmy jako społeczeństwo na bec wojny z Irakiem; przynajmniej
tyle dojrzali, aby się takiego dochodze- w porównaniu z brytyjskim czy hisz-
nia domagać, oraz, co jeszcze ważniej- pańskim. Jednak wiedza o tym, jak to
sze, czy nasza klasa polityczna jest na się stało, nie jest obojętna dla jakości
tyle dojrzała, aby taką decyzję podjąć życia publicznego w naszym kraju.
i całą rzecz obiektywnie, odpowie- Może warto się zastanowić, w jaki
dzialnie przeprowadzić?
Oczywiście, broń Boże, nie chodzi
sposób tego rodzaju dochodzenie
można by przeprowadzić u nas. I za-
KOMISJA ZBADAŁABY
o komisję parlamentarną. Wiemy aż znaczam, że tu nie chodzi o komisję, UDZIAŁ W WOJNIE, KTÓREJ
nadto dobrze, czym ona by się stała.
Czy powołanie komisji innego rodza-
której celem byłoby wycią-
gnięcie konse- UZASADNIENIE BYŁO FAŁSZYWE.
ju, złożonej ze specjalistów, jest w Pol-
sce możliwe? Czy nie stałoby się
przedmiotem polityczne-
go widowiska
i pretekstem
niezałatwionymi
od lat sprawami
żołnierzy
M Bezlitosne
Drawsko
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Bezlitosne Drawsko
P
ierwsza siedziba histo- Ryszard Keller, Witold Kiełkucki, cym upale na fordońskim stadionie, do dal-
rycznej dziś 56 Kompanii chorążowie Eugeniusz Godlewski MIEJSCE UBIE- szej gry wychodzi jedynie sześćdziesiątka
Specjalnej z Dziwnowa i Teodor Gronet. Przyjechali także GŁOROCZNYCH zawodników. Mało jak nigdy! Jedni więc są
CIĘŻKICH
w Bydgoszczy jest dla Se- Piotr Jastrzebski, Ryszard MARSZÓW
zdania, że tegoroczny „materiał ludzki” jest
lekcji miejscem symbolicznym, po- Wilkos, Henryk Bujacz, Edmund śladem czołgów słaby, drudzy, że w kryzysie środki ograni-
wrotem do korzeni. Tu właśnie, na Bartczak, Józef Bańkowski... żoł- zajęły wcale czone i więcej uczestników się nie wyżywi.
dziedzińcu Muzeum Wojskowego, nierze służby zasadniczej ówczesnej nie łatwiejsze Zresztą z tych, którzy dotrą następnego dnia
sprawdziany
przed tablicą upamiętniającą kompanii. Jest gorąco, ale uroczyście wodne. do Drawska, spora część może się jeszcze
żołnierzy z jednostki, którzy ode- i sympatycznie. Major Arkadiusz w mieście wygubić. Bo „partyzantka miej-
szli, odbyło się spotkanie pokoleń. Kups otrzymuje pamiątkową deskę, ska” to etap, wbrew pozorom, trudny i zdra-
Po jednej stronie barwny tłumek, podziękowanie za to, że nadal służy dliwy. Pierwsi padają już na prostych szy-
blisko dwustu młodych, wysporto- pamięci swej jednostki. Kups dzię- frach otwierających drogę do zwiedzania tu-
wanych ludzi, gotowych do walki kuje w dwóch słowach, a potem ze tejszych „zabytków”. A senior na przykład
o wejście do gry i jej ukończenie na swoją gromadką i weteranami rusza zwyczajnie przekombinował. Gość po pięć-
odległym poligonie Drawskim. Po do nieodległego Fordonu, gdzie roz- dziesiątce, weteran gry, rok po roku uparcie
drugiej, grupka starszych, ale ele- poczyna się preselekcja. dążący do finału, na punkt kontaktowy zaje-
ganckich i krzepkich panów, naj- chał na bezczelnego taksówką. I mógł nią
starszego pokolenia kompanii. PRESKA od razu wracać do domu.
Wśród rezerwistów podpułkownicy Z „preski”, morderczej „gimna- Droga na rozległe obszary poligonu pro-
Mirosław Słupski (były dowódca), styczki” prowadzonej w dobijają- wadzi przez casting. Trzeba się dobrze
SELEKCJA w trudnych
testach weryfikowała
spostrzegawczość
i odporność na stres. Testy
psychologiczne
eliminowały znakomicie
przygotowanych fizycznie
„twardzieli”.
PIENIEK
I „KATOWSKI TOPÓR”
przecinający opaskę
z numerem zawodnika
to nowe akcenty
w dramaturgii gry.
sprzedać przed irytującą komisją instruktor- czy zbędnych, wziął jedynie krótkie Straży Granicznej. Po bolesnych doświad-
ską, żeby dostać koszulkę, czapeczkę i nu- spodenki, więc jest systematycznie zjadany czeniach w ubiegłym roku nosi plecak,
M
mer. Koszulka jest fantastyczna, czarna, ta- przez poligonową faunę. Mówią, że zginie, w którym waży jedynie woda. I jest ele-
kie dotąd nosili jedynie instruktorzy, za to a nie odpuści. Startuje „24”, który poprzed- gancka jak bogini stadionów, więc Kups
czapeczka obciachowa – czerwona. Prze- nio, tuż przed zakończeniem gry, zgubił na obiecuje, że na „czołgańsku” zeszlifuje jej
pustkę do „gry w numerki” na bezmiernych noclegu numerek i odpadł. Teraz przyje- lakier z paznokci.
przestrzeniach poligonu zdobywa jedynie chał z „4”, starszym bratem, który ma Dzień po dniu, na różne sposoby, odpa-
32 uczestników. wprawdzie na głowie rodzinę, pracę, budo- dają z tej listy niemalże wszyscy. Jedni od-
wanie domu i doktorat, ale skoro już dotarł chodzą spokojnie, świadomi słabości albo
GRA W NUMERKI na poligon… Jak na razie, radzi sobie do- po prostu pecha. „90” płacze, bo nie wy-
Gra na wstępie ma już swoich bohaterów. skonale. Lepiej od młodszego brata. Jest czerpał wszystkich sił, nie wykorzystał do-
Należy do nich „14”, który przed czterema jeszcze kilku żołnierzy, w tym sierżant, do- datkowej szansy i nie może pogodzić się
laty odpadł dosłownie na pięć minut przed wódca czołgu i kapral, który w chemikach z losem. Wśród dziewiątki bohaterów, któ-
zakończeniem gry. Płakał. Miał wtedy męczy się okrutnie i chce iść do „prawdzi- rzy osiągają metę XII Selekcji, pozostaje
osiemnaście lat i trzy lata przygotowań do wego” wojska. jedynie „5”. Wprawdzie straciła lakier zdo-
selekcji. Potem studiował i pracował w róż- Natomiast „5” przyjechała ze swoim biący paznokcie, ale to właśnie jej podczas
nych miejscach na świecie, żeby na te stu- chłopakiem, który ponownie odpadł na uroczystego zakończenia chorąży Tolek
dia zarobić. Mówiono, że wróci. I wrócił. „presce”. Zrobiła magisterkę z rehabilita- Gronet, były dowódca grupy nieistniejącej
Jest także „90”, ambitny do bólu i perfek- cji, nie biega już na średnich dystansach, dziś 56 KS, wręczył swój talizman, nóż ku-
cyjnie przygotowany. By nie dźwigać rze- ma za sobą jakieś wstępne egzaminy do kri, z którym nigdy się nie rozstawał.
Książę niezłomny
P
isarze hiszpańscy XVI i XVII wie- zi zgodę na oddanie wyznawcom „Życiem ciebie obdarzę,
ku byli honorem zafascynowani. Mahometa twierdzy Ceuta. Stanow- Ale takim, że się zlękniesz
Ukazywali nie tylko blaski tego czo jednak odrzuca tę możliwość. I sam śmierci będziesz chciwy”.
ideału, ale i związane z nim tra- Trafia do więzienia, gdzie znosi wiele Jest bohaterem wytrwałości – co jest
giczne konflikty. Lope de Vega upokorzeń. Traktowany jest nawet go- trudniejsze niż bohaterstwo poświęce-
w „Alkadzie z Zalamei” skrytykował reguły rzej niż inni jeńcy. nia. Oczywiście Ceuta jest tu symbo-
kodeksu honorowego oparte na systemie klaso- Don Fernand wykazuje męstwo in- lem Sprawy. Tego, czemu człowiek po-
wym. Obnażył zepsucie i obłudę arystokracji. nego rodzaju niż rycerze w bitwie: mę- zostaje wiernym. Więc ten półmityczny
Prawdziwy honor to cześć i godność, niezależ- stwo nie ciała, ale umysłu. Nie spraw- portugalski książę jest modelem tych
ne od pochodzenia. ności oręża, ale siły przekonań. Nie boi wszystkich tysięcy ludzi, którzy płacili
Pedro Calderón de la Barca (1600–1681), się śmierci. Wytrzymuje groźbę króla więzieniem albo i życiem za odmowę
najznakomitszy dramatopisarz hiszpański tej Maurów: wyrzeczenia się własnych przekonań,
epoki, był zdania, że „kiedy idzie o honor – nic wiary, Ojczyzny. Don Fernand bez
nie ma ważniejszego”. Ale skupiał uwagę na sy- skargi przyjmuje cierpienia, poniżenie,
tuacjach, gdzie zderzały się dwie rzeczy: świa- upadek z wyżyn książęcej wspaniałości
domość własnej godności i reputacja. W „Leka- do pozycji „nędznego robaka”, nad któ-
rzu swego honoru” przedstawił samobójstwo rym litują się słudzy. I tak swoją decyzję
niewinnej kobiety, wymuszone przez poczucie pozostania w niewoli uzasadnia:
utraty honoru. W „Malarzu własnej hańby” wy- „A to wszystko, by ten król i te Maury
głosił dramatyczny protest: „O srogi błędzie I ten Infant i ziemi gdzieś końce
ludzkości! Podła ogólna zasado! Byle prowoka- Chrześcijanie i księżyc i słońce
cja, byle obelga plami dumny honor człowieka, I niebiosa i ziemia i chmury
na który pracował całe życie”. Bohater został I zwierzęta i morza i góry
niesłusznie oszkalowany: „zawsze byłem uprzej- I kto jeszcze na powietrzu przytomny
my dla ludzi prostych, przyjazny wobec szlach- A pieczęć żywota nosi
ciców, szczodry dla ubogich, dobry towarzysz Tu widzieli: jak książę niezłomny
dla moich żołnierzy”, a teraz czuje się bezradny Wiarę swoją przeświętą podnosi”
i zaszczuty. „Czy może być kara bez zbrodni, A więc i on, przy całej swojej po-
proces bez aktu oskarżenia? I kara, gdzie nie ma korze, nie zapomina, że marzeniem
winy? O, obłędne przepisy tego świata!”. rycerza jest zasłużyć na chwałę.
My, Polacy, znamy najlepiej inny dramat
Calderóna, „Księcia niezłomnego”, we wspa-
niałym przekładzie Słowackiego. Tytułowy
bohater to Don Fernand, brat króla Portugalii.
Zostaje wzięty do niewoli przez Maurów. Wol-
ność może odzyskać natychmiast, jeżeli wyra- Don Fernand
wykazuje męstwo
WIZYTÓWKA nie ciała, ale umysłu
Profesor ZDZISŁAW NAJDER
W 1976 roku założył podziemne Polskie
Porozumienie Niepodległościowe. W latach
1982–1987 był dyrektorem Rozgłośni Polskiej
Radia Wolna Europa. Skazany w 1983 roku
zaocznie na śmierć przez Sąd Wojskowy
w Warszawie. W 1991 roku założył Klub
Atlantycki, postulujący wejście Polski do NATO,
i został jego pierwszym prezesem.
BARTOSZ ŁOWCZYNOWSKI
W
wstał on w odpowiedzi na zagrożenie pancerne.
śród Polaków pokutuje rodzaje wojsk miały się rozwijać sukce- Bardzo prosty w obsłudze, przewyższał możli-
pogląd, że nasze woj- sywnie przez cały okres obowiązywania wościami wszystkie ówczesne konstrukcje euro-
sko w kampanii wrze- planu. Wybuch wojny zastał nas w poło- pejskie. W przeciwieństwie do niego niemiecka
śniowej było zacofane wie tego procesu. Panzerbüchse 38 była skomplikowana, a odrzut
technologicznie. Postrzegamy je przez We wrześniu 1939 roku wiele ele- miała tak silny, że strzał nierzadko wybijał strzel-
pryzmat kawalerii i piechoty jako głów- mentów uzbrojenia polskiej armii nale- cowi ramię ze stawu. Uzbrojony w Ura żołnierz
nego rodzaju wojsk, słabego lotnictwa, żało do światowej czołówki, a więk- mógł zwalczać praktycznie wszystkie niemiec-
braku pojazdów mechanicznych i do- szość nie odbiegała od ówczesnych kie i radzieckie czołgi oraz pojazdy opancerzo-
brych wozów bojowych. Obraz agreso- standardów. Nowego uzbrojenia było ne. Pocisk przebijał pancerz 30–40-milimetrowy
ra, armii niemieckiej, jest o niebo lep- jednak za mało w stosunku do potrzeb. z odległości 100 metrów. Łącznie wyproduko-
PODCZAS
szy – w pełni zmechanizowana i zmoto- Brakowało również wyposażenia jako KAMPANII wano około 3,5 tysiąca takich karabinów, zaspo-
ryzowana. Są to jednak stereotypy takiego. Nasze siły zbrojne były dosto- WRZEŚNIOWEJ kajając potrzeby wojska. Niestety tajemnica, ja-
i uproszczenia. sowane do możliwości państwa, a te mi- mniej liczyła się ką otoczono tę broń (do wybuchu wojny karabi-
mo olbrzymich nakładów – ponad jakość sprzętu, ny leżały pozamykane w skrzyniach z napisem
a bardziej ilość
PRZERWANY PLAN 40 procent budżetu kraju szło na wojsko i sposób użycia. „sprzęt mierniczy”), spowodowała, że nie wyko-
W dwudziestoleciu międzywojen- – nie były w stanie szybko zwiększać Wojsko Polskie rzystano w pełni jej walorów. Żołnierze uczyli
nym starano się utrzymać armię na do- potencjału obronnego. znajdowało się się obsługiwania Ura już w trakcie walk i począt-
na drodze ku
brym technologicznym poziomie. W 1938 roku do arsenału wojska kowo nie wierzyli w jego moc.
nowoczesności.
Szczególne przyspieszenie w tej dzie- wszedł karabin samopowtarzalny wzór
dzinie nastąpiło w 1935 roku, kiedy po- 38m o bardzo nowoczesnej konstrukcji POSTRACH LOTNIKÓW
wstał plan modernizacyjny na lata jak na tamte czasy. Podobnie jak 9-mili- Artylerzyści mieli bardzo dobre 37-milimetro-
1936–1942. W pierwszej kolejności po- metrowy pistolet maszynowy wzór we działko przeciwpancerne firmy Bofors, pod-
stanowiono wówczas zwiększyć skoko- 38 MORS. W rękach wyszkolonych stawowy oręż do zwalczania wozów bojowych.
wo siłę podstawowych rodzajów broni żołnierzy sprzęt ten, niezawodny i łatwy Kilkaset zniszczonych czołgów i kilka tysięcy
– piechoty i kawalerii. Szczególną uwa- w użyciu, znakomicie zwiększał możli- rozbitych pojazdów, które padły łupem artyle-
gę, ze względu na rodzące się nowe za- wości ogniowe pododdziałów. Przeka- rzystów walczących za pomocą tej broni, po-
grożenia związane z czołgami i lotnic- zywanie go piechocie i kawalerii świad- twierdza jej skuteczność.
twem, poświęcono sprzętowi przeciw- czyło o zrozumieniu potrzeb nowocze- Do udanych konstrukcji artyleryjskich wojska
pancernemu i przeciwlotniczemu. Inne snej wojny. Do czasu napaści na Polskę II Rzeczypospolitej należy zaliczyć także dwa
N I E T Y L K O
O D Ś W I Ę T A
Hantle i wieża
nierzy pasjonatów, grają też zawodowi szachiści.
GRA STRATEGICZNA
Może się wydawać, że szachy to spokojny
Jest drugim szachistą w NATO i uważa, sport, niewymagający większego wysiłku. Mate-
usz twierdzi jednak, że po kilkugodzinnej partii
że dwie jego pasje, wojsko i szachy, dobrze się uzupełniają.
P
jest bardziej zmęczony niż po dziesięciokilome-
odchorąży Mateusz Sypień dowych, specjalność – wojska pancer- trowym biegu: „Na szczęście w szkole oficer-
w szachy gra od dziecka. ne. Poszedł w ślady dziadka, oficera skiej moim drugim hobby stała się siłownia, choć
„To ojciec, gdy miałem sie- Wojska Polskiego. „Kierunek pancerny na początku wszyscy się śmieli, że ciężarek to
dem lat, nauczył mnie pod- to przypadek. Kiedy składałem papiery nie szachy i trzeba przy tym myśleć”. Podczas
stawowych zasad tej gry”, wspomina. do szkoły, tu mnie przydzielili, teraz je- zawodów przydaje się też odporność psychiczna.
Szachy tak przypadły mu do gustu, że stem z takiej specjalności bardzo zado- „To rywalizacja jak w każdym sporcie, nerwy
jako dziewięciolatek rozpoczął grę wolony”. i stres, a wtedy łatwo o błąd. Kiedy gra się z do-
w klubie szachowym w rodzinnym W szkole na początku jego pasja do brym zawodnikiem, wystarczy jeden zły ruch
Jaśle. W szkole podstawowej i śred- szachów nie znalazła zrozumienia i jest po partii”.
niej startował w mistrzostwach Polski wśród kolegów. „Trochę ze mnie żarto- Mariusz najbardziej lubi grać otwarcie i dyna-
juniorów. Znalazł się dziesięciokrot- wali”, przyznaje podchorąży Sypień. micznie. Uważa, że szachy rozwijają umysł ma-
nie w finałach zawodów. Kiedy okazało się, jaki jest dobry, prze- tematyczny, pamięć, myślenie przestrzenne.
stali się śmiać, próbowali z nim zagrać. „Najważniejsze jest skupienie i umiejętność prze-
SZYBKIE PARTIE „Partie nie trwały długo i teraz nikt nie widywania. Bez tego nic się nie osiągnie”. Jego
„Grałem po cztery godziny dziennie, chce siadać ze mną do szachownicy”. zdaniem, dzięki temu, że szachy to gra strate-
analizowałem partie, studiowałem lite- Podchorąży wygrywa nie tylko z kole- DROGA W GÓRĘ: giczna, nabyta podczas rozgrywek umiejętność
2006 rok
raturę, bo bez tego trudno sobie wy- gami. W 2007 roku zajął pierwsze miej- w Wielkiej planowania działania, przewidywania ruchów
obrazić wygrywanie”, opowiada. Dziś sce w mistrzostwach Wojska Polskiego Brytanii był przeciwnika i wyprzedzania go o jeden krok mo-
już regularnie nie trenuje, gra w klubie w szachach. w klasyfikacji że się przydać także żołnierzowi, choćby na zaję-
we Wrocławiu, rozgrywa partie z kom- Od kiedy studiuje we wrocławskiej generalnej ciach z taktyki. Bo podchorąży chce zostać w ar-
osiemnasty
puterem oraz w internecie, gdzie zdarza WSO, startuje też w mistrzostwach 2007 rok mii. „Z wojskiem wiążę swoją przyszłość, tutaj
mu się zasiąść do szachownicy z arcy- NATO w szachach i za każdym razem w Turcji – piąty chcę się realizować”, zapewnia. Ma też marzenia
mistrzem. Teraz jednak, jak mówi, naj- zajmuje coraz wyższą lokatę. W tym ro- 2008 rok dotyczące szachów – chciałby zagrać z łotew-
ważniejsza jest nauka. ku przegrał tylko z Niemcem. „To za- w Belgii – czwarty skim arcymistrzem Aleksiejem Szirowem, jed-
2009 rok
Mateusz jest na czwartym roku wodnik z najwyższej światowej półki”, w Niemczech nym z czołowych szachistów świata. I za rok wy-
Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lą- mówi Mateusz i dodaje, że między nie- – drugi. grać natowskie zawody w Danii.
ROBERT CZULDA
Gry wojenne
Stany Zjednoczone nie tylko wykorzystują gry
komputerowe do rekrutowania nowych żołnierzy, lecz
także projektują je specjalnie do ich szkolenia.
C
zasy, w których gry kom- prowadzano badania nad możliwością
puterowe kojarzyły się tyl- użycia takich gier w armii. Jednak
ko z wpatrzonymi w mo- ówczesna grafika oraz prymitywna
nitor nastolatkami, minęły inteligencja wirtualnego przeciwnika
bezpowrotnie. Obecnie, oprócz tego, sprawiały, że miały one wyłącznie
że są istotnym elementem rynku me- charakter rozrywkowy.
diów, z roku na rok nabierają coraz Dopiero w 2002 roku pojawiła się
większego znaczenia z punktu widze- pierwsza w pełni wojskowa gra „Ame-
nia wojskowego. Ich możliwości do- rica’s Army”. Nie tylko w niespoty-
strzegli już kilka lat temu przedstawi- kany wcześniej sposób kładła nacisk
ciele Pentagonu. na elementy taktyki, pracy zespoło- dzieliśmy, że taka technologia jest pożyteczna
„Część z nich może zapewniać wej i przestrzegania prawdziwego re- LEPIEJ, dla szkolenia małych oddziałów. Dzięki syste-
w szkoleniu świetną wizualizację gulaminu wojskowego, ale również aby żołnierz mowi multiplayer i internetowej dystrybucji
zginął tysiąc
prawdziwego pola bitwy, inne mogą miała zachęcać młodych graczy do razy w świecie
zdawaliśmy sobie sprawę, że może ona służyć
służyć kształtowaniu pewnych umie- wstępowania w szeregi US Army. wirtualnym w różnych formach treningów”. Przez kolejne
jętności. To niedrogie środki do tre- Dzięki pozbawieniu jej brutalności niż raz dwa lata amerykańska armia pracowała nad
ningu”, przekonuje generał Thomas uzyskała status dostępnej także dla w rzeczywistości. przekształceniem gry w bardziej wyrafinowa-
Maffey. Trudno nie przyznać mu ra- osób niepełnoletnich, co spowodowa- ną platformę szkoleniową.
cji – trening przed komputerem wy- ło, że zwiększyła się liczba graczy. Tak powstał program do szkolenia konwo-
maga dużo mniejszych nakładów fi- Obecnie szacuje się, że do gry udo- jów, oparty na „America’s Army”. Scenariusz
nansowych niż ten na prawdziwym stępnionej w sieci za darmo zasiada gry wygląda tak: jeden żołnierz „prowadzi”
poligonie. Powołanie biura do projek- osiem milionów osób na świecie. samochód po wirtualnych drogach, drugi sia-
towania gier stało się koniecznością, Mimo krytyki socjologów i części da z prawdziwym karabinem maszynowym
bo w wielu amerykańskich jednost- publicystów nadal święci ona trium- w prawdziwej wieżyczce i „strzela” do obiek-
kach szkolenie od dawna odbywa się fy, choć nigdy nie ustalono, jaki tów znajdujących się na trzech dużych ekra-
z użyciem komercyjnych gier kompu- wpływ miała na zwiększenie się licz- nach. „Na taki trening można nawet zabrać
terowych, takich jak choćby popular- by rekrutów. swój karabin czy własne samochody”, opo-
na wśród czołgistów „Spearhead II”. Sukces „America’s Army” sprawił, wiada Greg Owns, pracujący przy projekcie.
że Pentagon poważnie zaczął zastana- „System jest montowany do prawdziwego hu-
AMERICA’S ARMY wiać się nad nową rolą gier kompute- mvee, trenuje się z własnym sprzętem”.
To nie pierwsza przygoda wojsko- rowych. Chris Chambers z biura Podobny system jest z sukcesem wykorzy-
wych z grami komputerowymi. Już na projektowego gier US Army już trzy stywany w marines. Służy choćby do treningu,
początku lat osiemdziesiątych prze- lata temu mówił: „Tworząc grę, wie- w którym dowódca drużyny kieruje oddzia-
P o s ł u ż b i e
Nie przegap
Warto
Niezłe
Nie warto
FOT. UNPO.ORG
wę. Są to zdjęcia lotnicze tkań z Historią. (AWIS)
wykonane przez Luftwaffe
w latach 1940–1945, na „Warszawa z wysoka”.
których widać, jak zmienia- Zdjęcia lotnicze 1940–
ły się granice getta i jak wy- –1945 z National Archives
KSIĄŻKA
Kocham cię, wojno glądały kolejne etapy nisz-
czenia stolicy w czasie po-
wstania warszawskiego.
w College Park.
Muzeum Wojska Polskiego,
Al. Jerozolimskie 3,
do 30 września
MAREK
PRZYBYLIK
wiceprezes
SASWUW „Czterdzieści lat minęło jak jeden dzień”.
im. P.O. Nie bez kozery rozpoczynam ten felieton cytatem z piosenki.