ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 9000 Gent

Bachelor in het ONDERWIJS: LAGER ONDERWIJS

Naam student

Sander Dhaese

Naam mentor

Meester Luc Van haecke

School

Vrije Basisschool Leiebloem, Machelen

MAANDAG

11/5/2015

Leergroep
Klassen 4A+4B Aantal lln.

OLO 3C
39

Handtekening mentor + datum:

Van 13u15 tot 14u05

Leergebied(onderdeel)

Wereldorintatie (Mens en natuur)

Lesonderwerp

Schelpenonderzoek en strandspelen

Leerplandoelen

Lesdoelen

Beginsituatie
specifiek voor
deze les

Deelleerplan: Wereldorintatie (Mens en natuur), net: VVKBaO

WO NA 7.3.1 Kinderen ontdekken in hun omgeving een aantal
levensgemeenschappen of biotopen. Dat houdt in dat ze in hun omgeving een
bos, park, duin, strand, sloot, wei, braakliggend stuk grond, tuin, berm ... als
levensgemeenschap (her)kennen.
WO NA 7.4.2 Kinderen zien in dat mensen, dieren en planten een grote
verscheidenheid in kenmerken vertonen. Dat houdt in dat ze kunnen ervaren
en uiten hoe mensen, dieren en planten onderling verschillen in uiterlijk en
gedrag.
Deelleerplan: Wereldorintatie (Overkoepelende doelstellingen,
basisvaardigheden), net: VVKBaO
WODO 0.9.1: Kinderen kunnen nauwkeurig waarnemen met al hun zintuigen:
Dat houdt ze luisteren, zien, voelen, proeven en ruiken.
WO DO 0.13.1.4 Kinderen kunnen informatiebronnen op een doeltreffende
manier hanteren. Dat houdt in dat ze bij het zoeken naar informatie
doeltreffend gebruik kunnen maken van kranten, tijdschriften, boeken,
naslagwerken, kaarten, grafieken, audiovisuele programma's,
(geautomatiseerde) gegevensbestanden.
1. Verwoorden dat er verschillende soorten schelpen bestaan.
2. Verwoorden dat elke schelpensoort een eigen naam heeft.
3. Schelpen verzamelen en hierbij rekening houden met de soort door te
letten op de kleur en de vorm van de schelpen.
4. Zelfstandig met een determinatietabel voor schelpen de benaming van
een schelp opzoeken.
5. Voorwerpen opsommen die je terugvindt op het strand (bijvoorbeeld:
schelpen, zeewier ).
6. Gericht voelen naar twee gelijkaardige voorwerpen.
7. Raden wat een andere leerling in het zand tekent.
8. Genieten van het werken met zand.
Situering in het leerproces: aanbreng inoefening herhaling evaluatie
Voorkennis van de klasgroep

Situering van de les: Na deze vijftig minuten is er nog een

zandkastelenwedstrijd.
Werkwijze van de mentor

De mentoren werkten in de vorige jaren al verschillende

groepsactiviteiten uit.
Leerling-specifieke gegevens

Bronnen
Bordschema en bijlagen toevoegen!
LESSCENARIO

1.

Instapfase: Schelpen
5

1, 2

Sander Dhaese

Richtvragen
-

Waar bevinden we ons? (op het strand)

Wat is dat eigenlijk, een strand? (een strook land langs water met erg weinig begroeiing
en dus vooral zand)
Wat vinden we zoal op het strand? (zand, zeewier, aangespoelde schelpen )
Wat is een schelp? (het zijn de stevige omhulsels rond de zacht lichaamsdelen van
weekdieren)
Waarom zien we zo weinig van die weekdieren? (als een weekdiertje sterft, dan blijven
de schelpen over en spoelen die vaak op de kust aan)
Zien alle schelpen er hetzelfde uit? (neen)

Inleiding
Ik vertel de leerlingen kort het volgende:
Er bestaan ongeveer 50 000 soorten mossels met verschillende vormen en kleuren. Ze worden al
duizenden jaren door de mensen verzameld. Mensen aten ze, maakten er sieraden van en
gebruikten schelpen zelfs als betaalmiddel in plaats van geld. Nog steeds worden mossels en
slakken gegeten en verzameld om hun schoonheid.
Besluit
Als schelpen, net als dieren en mensen, van elkaar verschillen, zouden ze dan ook verschillende
namen hebben? (jazeker, er bestaat een naam voor elke soort schelp)
Daarom gaan we nu zelf eens op onderzoek naar de schelpen.
2.

Het zoeken en verzamelen van schelpen

10

Fluitje

/
Instructie
Jullie krijgen nu tien minuten de tijd om op zoek te gaan naar schelpen. Zoek zoveel mogelijk
verschillende soorten schelpen. De soorten schelpen verschillen van elkaar in vorm en in kleur.
Over tien minuten fluit ik en komen jullie naar mij met jullie vangst.

3.

Naamonderzoek van de schelpen

10

Determinatietabellen, voorbeeldschelpen

/
Organisatie
De leerlingen komen rustig rond mij zitten in een halve cirkel.
Ik deel determinatietabellen uit.
Uitleg
Ik leg kort uit hoe de leerlingen met de tabel aan de slag kunnen gaan. Ik doe dit aan de hand van
enkele voorbeeldschelpen.

Sander Dhaese

Verloop
De leerlingen gaan aan de slag. Ze zoeken de namen van de schelpen die ze vonden op door in de
determinatietabel de vraagjes te beantwoorden en de juiste pijlen te volgen.
4.

Zoek de twee gelijke (op gevoel)

15

5, 6

Doos met voorwerpen

/
Organisatie
De leerlingen worden in twee groepjes verdeeld.
Ik plaats een doos met daarin enkele voorwerpen die een link hebben met de zee en het strand.
Instructie
De twee groepjes nemen het bij deze activiteit tegen elkaar op.
In deze doos zitten enkele voorwerpen. Hoe die voorwerpen eruit zien, verklap ik nog niet. Van elk
voorwerp bevinden er zich twee exemplaren in de voeldoos. Het is nu aan jullie om de tweelingen
samen te brengen door telkens twee identieke voorwerpen uit de doos te nemen. Let op: het gaat
hier om een voeldoos. We zullen dus enkel onze handen mogen gebruiken en door goed te voelen
de vormen van de voorwerpen proberen te herkennen.
Afspraken
Bij twee identieke voorwerpen, heb je een punt en mag je ze bij jouw groepje nemen. Ben je fout
en blijken de voorwerpen niet gelijkaardig te zijn, dan stop je ze terug in de doos.
Afronding
We bekijken welk groepje de meeste voorwerpenduos heeft verzameld.
5.

Strand-Pictionary
15

7, 8

Stok

/
Organisatie
De leerlingen zitten voor deze activiteit in dezelfde twee groepjes.
Instructie
De twee groepjes strijden ook hier tegen elkaar.
Bij strand-Pictionary is het de bedoeling dat iemand uit de ene groep een tekening maakt in het
zand. Het is aan de andere kinderen om te herkennen wat hij tekent en dit zo snel mogelijk te
benoemen. Wie kan raden wat er in het zand is getekend, verdient een punt voor zijn groepje.
Wanneer de tekening is herkend, is het de beurt aan iemand uit de andere groep om een tekening
te maken.
Verloop

Sander Dhaese

Voor het tekenen in het zand gebruiken we een stok. Kinderen die willen mogen echter ook gewoon
hun vingers, handen of zelfs voeten en tenen gebruiken. Belangrijk is immers de voeling met het
strand.
_

Evaluatie

Evalueer hier je eigen handelen (did., ped. en/of org.). Wat deed je goed
en waarom? Wat ging niet goed en waarom? (Denk aan voorbereiding en
realisatie.) Doe een verbetervoorstel.
Het determineren van de schelpen kon rekenen op wisselend succes: het ene
groepje reageerde laaiend enthousiast over de opdracht, het andere groepje
was niet te spreken over de activiteit die als saai werd afgedaan. Het was
duidelijk dat naast het spelen van strandspelletjes en het bouwen van
zandkastelen- de determinatieopdracht de meest schoolse was van de drie.
Toch wou ik de uitdaging aangaan om met de leerlingen deze inhoudelijke
activiteit uit te voeren.
Alternatieven om de leerlingen in het vervolg meer te motiveren zijn misschien
het werken met een verhaal over schelpen. Bepaalde schelpen zouden dan een
personage voorstellen dat graag wil weten wie hij eigenlijk is. Een andere
mogelijkheid is om bijvoorbeeld te werken met echte schelpen bij de
determinatietabel. Het lijken misschien details maar de stap van een papieren
tabel (schematisch) naar een tabel met echt materiaal (concreet) kan leerlingen
over de lijn trekken om toch enthousiast deel te nemen aan het onderzoek.
De voeldoos vormde een uitdaging voor verschillende leerlingen. Het feit dat ze
niet wisten waaraan ze zich in de doos mochten verwachten, vroeg om een
zekere durf. Dit is echter net wat de opdracht zo spannend maakte. Jammer
genoeg bleken sommige kinderen in de voeldozen te kunnen kijken. Dit bracht
de goede afloop even in gevaar. Gelukkig bracht een gemproviseerde blinddoek
daar verandering in. Na afloop werd overlopen welke voorwerpen zich nu juist
in de voeldoos bevonden. De objecten werden besproken: hoe heten ze? Hoe
komen ze op het strand? De plastic flesjes symboliseerden de schaduwzijde
van het leven op het strand: zwerfvuil. Dit sloot aan bij de zwerfvuilactie die de
leerlingen op school hadden ondernomen en het was dan ook goed dat de
leerlingen beseften dat zwerfvuil zich ook elders zelfs hier op het strand- laat
zien.
De organisatie voor de pictionary-activiteit verliep niet van een leien dakje.
Door een onduidelijke afspraak over de afbakening van het tekengebied,
draaide de samenwerking binnen de groepjes anders uit dan gepland.
Aangezien we bij het doorschuifsysteem vaak tijd over hadden na deze
activiteit, werden enkele tussendoortjes ingelast.

Sander Dhaese