Professional Documents
Culture Documents
Finanse Publiczne I Rynki Finansowe
Finanse Publiczne I Rynki Finansowe
OS obligacje skarbowe (bardzo bezpieczne, ale np. PRL nie spaca dugu II RP. Obecnie znowu mamy RP, wic
wytaczane s procesy. OS nie zostay spacone w Argentynie podczas kryzysu, w Rosji wyduono termin wykupienia z
roku do 10 lat. Nie spacono obligacji, gdy nastpiy rozbiory Polski. Stopa zwrotu 3-4%.
OSP obligacje skarbowe polskie 5-6% - od 2 lar wzwy. Mona si ich pozby wczeniej z niewielk strat (np.
dostanie si 5% zamiast 6%).
B lokaty bankowe (w Polsce mao przypadkw bankructw, na przykad Bank Staropolski)
OSAM obligacje samorzdowe (samorzdw terytorialnych) ryzyko wiksze, gdy gmina jest mniejsza od pastwa,
moe mie problemy ze spat (stopa zwrotu 7-8%)
OK. obligacje korporacyjne (ryzyko wiksze, w zalenoci od przedsibiorstwa). Due korporacje daj 7,5-8%, rednie 910%, mae 11% i wicej.
O obligacje mieciowe (cz korporacji obligacyjnych) 16-18% rocznie, emitowane przez sabe przedsibiorstwa,
ktre mog upa (jest due ryzyko).
ADS akcje duych spek (np. tych z WIG20) 20-30% w skali roku spki zbyt due, aby nastpiy bardzo due zmiany.
Musi by bardzo duo popyt, eby cena znaczco si zmienia [ceny miedzi znacznie wpywaj na warto akcji KGHM].
ASS akcje spek spekulacyjnych. Na mao pynnych spkach nie powinno si dokonywa duych zlece naley
rozoy je w czasie (zysk nawet 600% rocznie).
O opcje 100% w skali tygodnia, ale mona wszystko straci w cigu kilku dni.
F futures w ramach jednego dnia nie mona straci ponad 100%, ale w cigu 2 dni tak trzeba dopaca, gdy do gry
potrzebne jest pewne minimum. Ruchy (a w zwizku z tym zyski/straty 10 razy szybsze od indeksu giedowego).
Obligacje skarbowe, obligacje skarbowe polskie bardzo dua pynno.
Futures na WIG20 bardzo pynne, inne futures mao pynne.
ADS dua pynno
Pozostae instrumenty s mao pynne.
OSAM inwestorzy trzymaj je do koca.
Lokaty bankowe mona szybko zerwa, ale traci si na odsetkach (np. dostanie si 1,5% zamiast 5,5%)
Podzia instrumentw finansowych:
Instrumenty bazowe.
Instrumenty pochodne ich cena pochodzi od ceny innego instrumentu (bazowego), zawsze musi istnie
instrument bazowy, np. opcje na walut.
Podzia Rynkw:
Rynek hurtowy kwoty w dziesitkach tysicy, praktycznie nie dla osb fizycznych, dostpne dla przedsibiorcw
rynek pieniny
Gieda Papierw Wartociowych w Warszawie (powstaa w 1991, przez 9 lat w KZPR, teraz jest na ulicy Ksicej
w Warszawie, dziaa na systemie Farset, ktry funkcjonuje dobrze (poprzedni si zawiesza).
98,7% GPW naley do pastwa (take Cypr, Malta i Teheran s wacicielami swoich gied).
Demutualizacja giedy odpastwowieni giedy.
2004 rok za czasw SLD agenda Warsaw City 2010 nasza gieda bya w pierwszej dziesitce gied w Europie.
Zaoenie: fuzja, aby znale si w top 5 np. z NYSE w USA, NASDAQ, LSE, EURONEXT (Francja, Belgia, Holandia).
W przypadku giedy niemieckiej istniaa obawa, e zostaniemy poarci przez wiksz gied.
Moliwo poczenia z Wiedniem lub EURONEXT ale spowodowaoby to niewielk zmian pozycji moliwy skok z 9
na 8 miejsce.
W przypadku fuzji z maymi giedami (Rumunia) obawa przed spadkiem prestiu.
Rosjanie odmwili nie odpowiadaa im struktura wasnociowa i polityczna (GPW naley do pastwa).
2005 Pis poprzednia agenda usunita, powinnimy by gied niszow, samotnie przez ycie dziki temu nigdy nie
zostaniemy przejci
Warto GPW za SLD 600 mln z, wycena za czasw PiSu 2 mld z
W 2004 roku na GPW byo notowanych 200 spek, w 2007 400 spek.
2007 rok PO nastpna koncepcja nie mona sprzeda, bo jest kryzys.
Arabia Saudyjska chce kupi GPW (aby zyska presti - marka i renoma).
Kaczyski zawetowa ustaw o instrumencie instrumentami finansowymi (odblokowanie nastpi za jakie 2 miesice
czyli w okolicach grudnia 2009).
Kandydaci do fuzji:
1.
2.
3.
4.
(Trzeba si z kim poczy, ale nie wiadomo, na jakich prawach na razie koncepcja sprzedania 20% akcji).
Wykad II
CeTo Centralna Tabela Ofert 1996 rok - konkurencja dla GPW. Miaa to by gieda dla gorszych spek, aby te po 1,2,3
latach mogy wej na GPW. Pomys ten si nie przyj lepsze spki chciay od razu wej na gied, co im si udawao,
gdy GPW stawiaa mniej ostre kryteria, a bardzo sabe spki w ogle nie chciay wchodzi na CeTo. Na CeTo byo 30
spek, na GPW kilkaset, GPW kupia CeTo. Uczyniono z niej gied handlu obligacjami (o wartoci minimum 1 mln z)
(wczeniej by problem ze sprzeda obligacji skarbowych hurtowo).
ERPW Elektroniczny Rynek Papierw Wartociowych.
Handel obligacjami na rynku bankowym by utrudniony, mniej uczciwy z braku przepywu informacji.
Woski inwestor MTS wykupi strategiczny pakiet akcji CeTo, powstao MTS CeTo, ale upado i zostao wykupione przez
GPW.
30 wrzenia wystartowa CATALYST Giedowy Rynek Obligacji Skarbowych.
W 2006 roku GPW jako jedna z pierwszych w Europie stworzya rynek alternatywny znaczniej atwiej tam wej
spkom (rynek New Connect) aby mogy one pozyska finansowanie ze rda innego ni bank (na pocztku GPW
podawaa liczb spek u siebie jako liczb wasnych i tych z New Connect). Wczeniej rednie spki w Polsce nie miay
gdzie si udawa nie byli przyjmowani na GPW, gdy im potencjalny upadek zagraa prestiowi giedy.
Spki groszowe (pikusiowate) cena akcji po kilka groszy atwo wpyn na cen, zafaszowuje to indeksy giedowe
zagroone, i takie spki zostan przerzucone na inny parkiet w ramach kary na List Alertw.
Organ nadzorczy ds. giedy podlega pod Ministerstwo Finansw jest nim przewodniczcy (ale ma uprawnienia ministra.
KPW Komisja Papierw Wartociowych 1991-1994 przewodniczcy Lesaw Paga
Kwig Komisja Papierw Wartociowych i Gied 1994-2006 przewodniczcy Jacek Socha (do 2004), pniej Kozowski
PiS chcia poczenia polskich finansw w 2006 powstaa KNF Komisja Nadzoru Finansowego przewodniczcy
Stanisaw Kluza
W Polsce mamy nadzr zintegrowany (taszy w dugim okresie), obniono pensje dla specjalistw, wic starzy specjalici
odeszli, zatrudniono modych.
Nie ma chtnego na stanowisko wiceprzewodniczcego ds. giedy.
Gwne rodzaje przestp na rynku kapitaowym:
Wykorzystanie poufnej informacji/handel poufnymi informacji (insider trading). Polska Agencja Prasowa musi
niezwocznie poda informacje dla caego kraju, ale w rzeczywistoci zajmuje to 20-30 minut, ktre osoby majce
dostp do poufnych informacji (np. prezes) mog wykorzysta.
Sprawienie wraenia aktywnego popytu (kupowanie i sprzedawanie akcji w zmowie (ktra jest nielegalna), aby
podbi warto akcji spki, zwikszy zainteresowanie akcjami) manipulowanie kursem poprzez sprawianie wraenia
aktywnego popytu.
Inne, mae przestpstwa: prowadzenie dziaalnoci maklerskiej i doradczej bez zezwolenia, nieprawidowoci w procesie
emisyjnym.
KNF w cigu 18 miesicy zaj si 1000 spraw, skierowa 250 wnioskw do prokuratury, odbyo si 100 spraw w sdzie,
ogoszono 52 wyroki za przestpstwa giedowe (zwykle kara grzywny lub wyrok w zawieszeniu).
KNF radzi sobie sabo z nadzorem giedowym, ale i tak jest potrzebny, inaczej byoby jeszcze gorzej.
KDPW Krajowy Depozyt Papierw Wartociowych (oglna nazwa izba rozliczeniowa) oddzielna spka (na pocztku
bya fili GPW) ksigowane s tam akcje i obroty nimi. KDPW pobiera opat sta, dlatego w domach maklerskich s
ustalane minimalne opaty, np. 0,4%, ale nie mniej ni 5 z.
przy 5000 z 1%
WGT Warszawska Gieda Towarowa oprcz instrumentw towarowych take instrumenty finansowe pochodne
futures, opcje walutowe, opcje na stopy procentowe .
Agencja Ratingowa Fitch Polska (oddzia) [10 lat temu CERA (rodkowoeuropejskie Centrum Ratingu i Analiz) zostao
przejte przez Fitch].
I Agencja Ratingowa na wiecie S&P, drugie miejsce ma Moodys.
Oceny Fitcha a oceny S&P:
5+ = AAA
5 = AA
5- =A
4+ = BBB
4 = BB
4- = B
3+ = CCC
3 = CC
3- = C
Ocena D dla najgorszych.
W Polsce tylko 20 przedsibiorstw ma ratingi (banki maj ratingi bo inaczej przedsibiorstwa nie chciayby z nimi
handlowa).
Samorzdy terytorialne i pastwa te maj oceny np. Polska ma ocen BBB.
Polskie firmy nie zamawiaj ratingw, ale nie dlatego, e to kosztuje (najpierw 20.000 euro, pniej co roku 10.000), tylko
dlatego, e boj si sabej oceny. Rating opaca si robi w momencie emitowania papierw wartociowych dziki temu
mona sprzeda akcje droej. Przyrwnuje si obligacje do obligacji skarbowych. Im gorsza ocena w porwnaniu ze
skarbowymi, tym wiksze oprocentowanie w stosunku do oprocentowania OS trzeba zaoferowa.
AAA, AA, A, BBB rating inwestycyjny prestiowy
BB, B, CCC, CC, C rating spekulacyjny zwizany z ryzykiem
Im wyszy rating, tym mniejsze prawdopodobiestwo bankructwa.
Wykad III
Rynek walutowy.
Midzynarodowy rynek walutowy
Wprowadzenie:
Rynek walutowy jest to miejsce, w ktrym dochodzi do konfrontacji popytu i poday na waluty oraz zesp regu, wedug
ktrych zawierane s transakcje walutowe, a take og urzdze i czynnoci technicznych prowadzcych do zawarcia
transakcji. Istot rynku walutowego jest kupno i sprzeda walut obcych (instrumentw finansowych o najwyszym
stopniu pynnoci), co odrnia go od rynku finansowego, na ktrym dokonuje si transakcji aktywami finansowymi.
W wypadku zawierania transakcji walutowych otrzymuje si pienidze po okoo 2 dniach roboczych.
Sprzt techniczny:
Telefon
Na rynku walutowym 2 waluty (zamiana jednej waluty na drug, stopie pynnoci si nie zmienia)
Na rynku finansowym 1 waluta (zmienia si instrument finansowy, pynno ulega zmianie)
Rynek tradycyjny transakcje spot (natychmiastowe), forward (terminowe) [500 lat temu], swap klasyczny [500
lat temu]
Swapy pochodne
Transakcje midzybankowe (3/4 transakcji walutowych na wiecie) - maj zwykle cel spekulacyjny (za tymi
transakcjami nie idzie wzrost PKB brutto), obawa przed kursami, ktre zmieniaj si nieustannie (notowania cige)
bank pozbywa si waluty obcej, nim zakocz si notowania w danym kraju.
Obrt walutowy na wiecie trwa 24 godziny na dob.
Transakcje klientowskie (bank i przedsibiorstwo) wida produkcj (wzrost PKB brutto) zwykle eksporterzy
sprzedaj walut obc, importerzy kupuj (1/4 transakcji na wiecie)
Transakcje detaliczne (osb fizycznych) - w tej chwili do kantorw chodz turyci, wczeniej spekulanci, ktrzy
bali si zmiany kursy waluty (mniej ni 1% transakcji)
Funkcjonowanie dealing roomu:
Dealer korporacyjny ma stabilniejsz prac, poniewa w przypadku zwolnienia wemie ze sob klientw.
Dealing room front office
Zaplecze rozliczeniowe back office
Funkcje rynku walutowego:
Notowania walut znaczcych jest 5 pierwszych cyfr, pniej si zaokrgla (zgodnie z zasadami matematycznymi).
Np. 1 dolar = 98,753 jena, 1 dolar = 3,1075 z
Ale trzeba zapisa, e 1 dolar = 1111100000 czegotam (nie mona pomin zer przed przecinkiem)
3 pierwszy cyfry figury
2 ostatnie cyfry pestki
Figury rzadko si zmieniaj (co kilka godzin, czasem co kilka dni)
W argonie dealerskim skraca si figury.
Pestki = pipsy
100 pipsw = figura
20 groszy = 2000 pipsw
Mona dzwoni do dealerw, gdy ma si 10.000 dolarw lub wicej
Do 1 mln USD 4 grosze rnicy midzy cen kupna a sprzeday
Od 1 mln USD do 10 mln USD 1 grosz
Od 10 mln USD do 50 MLN USD 0,5 grosza 50 pipsw
Wykad IV
Pozycja patnoci:
Jest to zestawienie nalenoci i zobowiza danego podmiotu gospodarczego i walutach obcych i walucie wasnej na 48
godzin.
Pozycja pynnoci interesuje nas tylko bieca pynno (48 godzin) techniczny aspekt czy bdziemy mie pojutrze
odpowiedni ilo waluty.
Pozycja walutowa jest waniejsza ze wzgldu na moliwo straty.
Transakcja swap
Skada si z dwch transakcji. Moliwe s transakcje swap skadajce si z
o Transakcji natychmiastowej i transakcji terminowej
o Dwch transakcji terminowych
Walutowa transakcja swap polega na kupnie/sprzedat okrelonej iloci waluty X za walut & w jednym terminie i
jednoczesnym zawarciu transakcji dokadnie odwrotnej (jeeli kupilimy to sprzedajemy, jeeli sprzedalimy to kupujemy)
na dokadnie t sam ilo waluty X za Y, w innym terminie.
Kursy, po jakich dokonuje si obu transakcji s ustalane w momencie zawarcia pierwszej z nich.
Wyrniamy dwa rodzaje swapu walutowego:
o Swap out sprzeda waluty bazowej w transakcji spot (terminowej bliszej) i kupno w transakcji terminowej).
o Swap in kupno waluty bazowej w transakcji spot (terminowej bliszej) i sprzeda w transakcji terminowej
(terminowej dalszej)
Dwie nogi swapa:
I noga swapa transakcja spot lub terminowa blisza
II noga swapa transakcja terminowa dalsza
Swap mona potraktowa jako dwie poyczki: poyczka walutowa zabezpieczona poyczk walutow.
Zastosowanie klasycznych swapw walutowych:
1. Zabezpieczenie pynnoci
Przykad:
Przedsibiorstwo posiada 500.000 EUR na rachunku biecym, ktre zamierza wykorzysta na poczet przyszych
zobowiza za 3 miesice. Rwnoczenie przedsibiorstwo potrzebuje PLN na finansowanie swojej dziaalnoci
biecej. Firma nie chce zaciga kredytu w PLN ani sprzedawa EUR za PLN.
Rozwizanie:
Zawarcia swap out. Sprzeda EUR w transakcji natychmiastowej, odkupienie za 3 miesice. Kursy ustalone dzi.
10
Polski eksporter zawiera w marcu transakcj na sprzeda 5 mln NOK na dat waluty 18 maja (wwczas norweski
kontrahent zapaci za dostaw). Jednak 14 kwietnia (lub wczeniej) dowiaduje si, e otrzymam NOK wczeniej 16
kwietnia.
Rozwizanie:
Zawarcie swap out. Sprzeda NOK w transakcji natychmiastowej, odkupienie za 32 dni.
Swap pochodny
Nie wystpuje
Wystpuj
Wystpuje
Nie wystpuj
Termin zapadalnoci forwardw maksymalnie dwa lata, w zwizku z tym termin zapadalnoci swapa klasycznego to
take maksymalnie dwa lata.
Forward niedostarczony interesuje spekulantw, zakad co do zmian kursu (nastpuje tylko przepyw rnicy w
kursach (K1 K2)* ilo waluty) kursy walutowe s tylko odniesieniem, rozliczenie nastpuje w walucie kwotowanej
Swap pochodny omija zakaz transakcji walutowej na Biaorusiu wymylono go, aby omija restrykcje prawa
dewizowego.
86,3
37,0
16,5
15,0
0,8
27
13
12
Transakcje walutowe
2-3 biliony USD dziennie.
Stres generuje wiksze obroty.
Forward mniej ni 5% transakcji
Spot 47,5%
Swap 47,5%
Londyn centrum transakcji walutowych na wiecie (500-700 mld USD dziennie 1/3 transakcji walutowych na
wiecie).
Cae USA 250-350 mld USD dziennie 1/6 transakcji walutowych
Tokio 150 mld USD dziennie
Nowy Jork 140-150 mld USD dziennie
Polska 2-3 mld zotych dziennie
2/3 do 3/4 obrotw przypada na transakcje midzybankowe.
Jedna transakcja klientowska moe pocign za sob nawet kilka midzybankowych (banki poyczaj od siebie
nawzajem, eby zaspokoi potrzeb klienta).
Transakcja 100 mln USD 200 mln USD wpynie na kurs zotwki, dlatego due transakcje naley rozkada na raty.
Najwiksze banki w Polsce pod wzgldem transakcji walutowych:
1) Citi Bank Handlowy
2) ING
3) PKO SA
4) BRE BANK
5) PKO BP
6) Raiffeisen
7) BZ WBK
Powyszych 7 bankw wykonuje transakcji walutowych w Polsce.
Miasta, w ktrych jest najwicej transakcji walutowych, w ktrych jedn z walut jest zoty polski:
1) Warszawa
2) Londyn
3) Frankfurt
4) Wrocaw
Obroty na polskim rynku walutowym bd spaday po wprowadzeniu euro nawet o 2/3.
(zacznie si handel z Ameryk w euro p na p z dolarem).
Po wejciu Polski do ERM2 powinny zmniejszy si transakcje o charakterze spekulacyjnym.
Z drugiej strony mog si zwikszy moe nastpi atak spekulacyjny na zotego podobny do tego, jaki nastpi na funta
brytyjskiego 10 lat temu.
Wykad V
Droga zotego do penej wymienialnoci
12
Od 1 stycznia 1990 w Polsce mamy kursy jednolite, wczeniej byy niejednolite [funkcjonowali cinkciarze handlujcy
walut, banki oferoway bardzo saby kurs, waluta bya na kartki].
Ksieczka walutowa umoliwia kupowanie niewielkiej iloci waluty po kursie pastwowym (tanio) ludziom, ktrzy
wyjedali za granic. Ludzie woleli przeznacza j na zakupy w Pewexach.
Wymienialno waluty sprowadza si do zamiany pienidza jednego kraju na uwaany za wymienialny pienidz innego
kraju, wedug jednolitego kursu walutowego.
Tak pojmowana oznacza wymienialno finansow i pozostaje ona w zalenoci odwrotnej do ogranicze dewizowych,
przez ktre rozumie si pastwow kontrol obrotu dewizowego z zagranic (reglamentacja dewizowa opisana w prawie
dewizowym).
Obok wymienialnoci finansowej praktyka wyrnia jeszcze tzw. wymienialno towarow, ktra okrela zdolno do
bezwarunkowej zamiany pienidza na towary i usugi. Pienidz jest wic wymienialny, gdy stanowi wystarczajcy tytu do
nabywania dbr inwestycyjnych, konsumpcyjnych i usug (w Polsce od 01.01.1990).
Od 01.10.2002 zoty jest prawie cakowicie wymienialny.
Ewolucja systemu dewizowego Polski - 13 lat.
Zmiany nierwnomierne w czasie, podzielone na 5 etapw.
Etapy:
I.
II.
III.
IV.
V.
II 1989 I 1990
XII 1994 VI 1995
XII 1995 II 1997
XII 1998 I 1999
VII 2001 X 2002
brak zaamania si systemu (przedsibiorstwa nie rzuciy si na walut, bo pastwo zagwarantowao stay kurs)
14
Wolne transfery biece i kapitaowe dusze ni 1 rok (w tym akcje i obligacje dugoterminowe czyli
instrumenty stosunkowo bezpieczne) [Oznacza to, e np. Polacy mogli kupi akcje za granic, a osoby zza granicy kupi
akcje w Polsce]
Polska dosza do standardu OECD w II 1997.
Gdyby nie stopniowa liberalizacja, to w momencie wejcia do UE nastpiby masowy wypyw waluty.
IV Etap:
Ustawa Prawo dewizowe z 18.12.1998 (wesza w ycie 12.01.1999) [autorstwa Pietrzaka]
Zewntrzna wymienialno zotego (wczeniej Polska otrzymaa standard wymienialnoci W8 pomimo jej braku,
gdy obiecaa, e szybko j wprowadzi)
Dwustopniowy system nadzwyczajnych ogranicze dewizowych (w sytuacjach kryzysowych Rada Ministrw moe
zawiesi obowizywanie niektrych przepisw, w sytuacjach wielce kryzysowych Rada Ministrw za zgod prezydenta
moe to prawo zewiesi)
Nowoczesna terminologia
[Prawo dewizowe powinno chroni pastwo przed nagymi transferami duych kwot pieninych, ktre mogyby
wstrzsn rynkiem]
Ograniczenia [na podjcie poniszych dziaa potrzebna bya zgoda pastwa (zestawione od najgupszych do
najsensowniejszych) [obecnie ju wszystkie zostay w Polsce zniesione]
Rezydenci za granic rachunki bankowe (nie dotyczyo to pobytu za granic, 3 miesice po powrocie do kraju
trzeba byo rachunek zamkn ograniczenie to miao suy ograniczeniu dziaalnoci mafiosw poprzez utrudnienie
prania pienidzy)
Rezydenci za granic udzielania i zaciganie kredytw do 1 roku (tutaj chodzi gwnie o jednodniowe kredyty
suce spekulacji np. na stopie procentowej)
Nierezydenci w Polsce nabywanie KPW i PIF (wyj. GPW, CeTO, PGF, g. towarowe)
Nierezydenci w Polsce depozyty zotowe <3 miesicy i >500.000 PLN (cel ich zakadania ewidentnie
spekulacyjny)
D. Wymienialno cakowita (wszystkim wolno wszystko) polega na zapewnieniu rezydentom i nierezydentom przez
wadze monetarne kraju swobody w patnociach z tytuu transakcji biecych (import, eksport) i kapitaowych
(pozostae transakcje)
Nie zostaa wprowadzona od razu, gdy wywoaoby to chaos.
Najpierw liberalizacji poddano transakcje walutowe dotyczce importu i eksportu, gdy byy one najwaniejsze.
Pastwo uznaje si za bogate, jeeli naley do US, EOG, OECD.
W Polsce od 1.10.2002 ograniczenia nie dotycz OECD, UE i EOG (mamy z nimi wymienialno cakowit, w stosunku do
krajw trzecich obowizuje 7 zakazw przedstawionych powyej).
Wykad VI
Zalety wprowadzenia euro: Koszty transakcyjne spadn o 75% (koszty przewalutowania wpywaj negatywnie na
turystyk i przemys). Nie bdzie ryzyka walutowego.
Wady wprowadzenia euro: ryzyko podwyek cen (szczeglnie dotyczy ono pastw, w ktrych ceny s nisze wikszy
popyt stworzony przez turystw podniesie ceny. Nie bdzie mona prowadzi polityki pieninej.
Obywatele zostan przyzwyczajeni do cen w euro poprzez system podwjnych cen: ceny bd podawane w zotym i
euro.
Urzd kontrolny bdzie sprawdza, czy ceny nie s podnoszone bezpodstawnie.
Okresy prestiu zotego:
1924-1939
1994-2009
Kiedy Polska przystpi do strefy euro?
Lata 70. okres niestabilnoci walut na wiecie.
Europejski System Walutowy (European Monetarny System) od 13.09.1979 [sztywne kursy walut]
13.0.3.1979 31.12.1998
W skad ECU 12 krajw UE (bez Austrii, Szwecji i Finlandii) [W. Brytania i Dania miau ECU, ale nie maj euro]
Etapy UGW
I.
Od 01.07.1990 celami liberalizacji obrotw kapitaowych i zacienienie wsppracy krajw czonkowskich
II.
Od 01.01.1994 etap przygotowawczy:
Osiganie zbienoci gospodarczej
Unikanie nadmiernych deficytw budetowych
Niezaleno bankw centralnych
III.
Od 01.01.199 zastpowanie walut narodowych przez euro
[Grand Hotel podawa ceny w euro ju w 2000 roku]
Kryteria zbienoci z Maastricht art. 109f.
infla stopa inflacji zblione do trzech najlepszych krajw
16
[W Polsce kurs sztywny w latach 1990-1991 ale brak uzalenienia poda od rezerw walutowych].
[W Argentynie kurs sztywny pad. Amerykanie dyli do tego, eby Chiczycy zrezygnowali z kursu sztywnego wobec
dolara aby dolar si osabi wobec juana (dziki czemu zyskaby eksport amerykaski)
System prymitywny na sytuacja nadzwyczajne.
Pozbawienie RPP i czeci NPB wpywu na polityk kursow oraz pienin.
Kurs pynny pomaga polskiej gospodarce.
Wady tego modelu: maksymalna sztywno, osabienie tempa wzrostu PKB, inflacja, problemy restrukturyzacyjne,
moliwo kryzysu bankowego.
Przejaw niepowodzenia transformacji.
Nieciekawy projekt w niewaciwym miejscu i czasie.
Jednostronna euroizacja [Bartkowski]:
Zastpienie PLN przez EUR jeszcze przed wejciem do UE (w 1999).
Zamiana prawnego rodka patniczego w Polsce.
Kraj stabilnoci walutowej niemono wystpienia kryzysu.
Szybkie obnienie stp procentowych i inflacji.
Wyrany protest UE (wersja romantyczno-naiwna [Mamy gdzie to, co Unia powie oraz ugodowa [skorygujemy kryteria
z Maastricht tak, aby Polska moga wej do strefy euro])
[Polska nie mogaby wej do strefy euro].
Euroizacja a dolaryzacja.
Kosowo i Czarnogra wprowadziy euroizacj postawili na stabilno waluty (i tak nie weszliby do UE).
Chorwacja i Turcja maj szanse na wejcie do UE.
Liberia (rdo dochodw: rejestracja statkw) i Panama (rdo dochodw: opaty za korzystanie z Kanau Panamskiego)
wprowadziy dolaryzacj.
Przelewa niepowodzenia transformacji.
Ciekawy projekt w niewaciwym miejscu i czasie.
Wprowadzenie euro w Polsce:
Usztywnienie nie powinno by dokonane w sytuacji nadwartociowego PLN (Finlandia poczekaa z wejciem do ERM2, a
waluta si osabia).
Byby to czynnik prorecesyjny.
Przewartociowanie od 1990.
Obecnie niemal dwukrotne przewartociowanie (inflacja i bilans handlowy).
Niedowartociowania parytet siy nabywczej.
Sprawiedliwy kurs:
5,5 z za dolara, 6,5 z za euro.
Rzd powinien czeka z wejciem do ERM2, a waluta si osabi pomogoby to eksporterom.
Wykad VII
18
Interwencje werbalne dotyczce kursu waluty s tylko straszeniem, ich wpyw na kurs jest tylko chwilowy.
Tylko prawdziwe interwencje (dodrukowanie pienidzy, cignicie wasnej waluty lub walut obcych) przynosz skutek
na duszy czas.
Wprowadzenie kursu nieadekwatnego do obecnego przy wejciu do ERM 2jest nielogiczne informacja dotyczca
wysokoci kursu na pewno by wycieka i zostaa wykorzystana do osignicia zysku niezgodnie z prawem (np. osoba
poinformowana kupiaby EUR, gdyby okazao si, e PLN zostanie wprowadzony do ERM2 po kursie gorszym od
obecnego).
Z tego powodu wejcie do EMR2 musi zosta dokonane po kursie zblionym do rynkowego.
Wejcie do ERM2 nie zostanie przeprowadzone w sytuacji, gdy PLN umacnia si wobec EUR.
Przed wprowadzaniem EUR kraje UE osabiay swoj walut Inkubator dla eksporterw. W Polsce szkoa
przetrwania zoty bardzo mocny, stanowicy przeszkod dla eksporterw.
Stocznie nie przetrway umocnienia zotego.
Pynny kurs stanowi dobre narzdzie polityki makroekonomicznej.
Polska system bankowy
1982 uniezalenienie NBP od rzdu
BH S.A. w Warszawie, Polska Kasa Opieki S.A., BG agendy NBP
Bank Handlowy skupia si na imporcie i eksporcie
Bony towarowe PKO S.A. mona byo realizowa wycznie w Peweksach, otrzymywao si je za obc walut (np.
otrzymywao si bony, a bank zatrzymywa sobie dolary przesane przez wujka w USA).
PKO S.A. zajmowa si transferami walutowymi
BG rolnictwem
Do 1989 BRE S.A. (Bank rozwoju i eksportu)
BR dzki Bank Rozwoju (upad)
PKO BP (depozyty osb fizycznych)
1989 dwuszczeblowy system bankowy
Zmniejszono rol NBP, w byych budynkach NPB uruchomiono banki komercyjne.
BG Gdask
BP Katowice
BPH Krakw
BDK Lublin
DBG d
WBK Pozna
PBKs Szczecin
PBK - Warszawa
BZ Wrocaw
BIG wchon BG- powstao BIGBG, ktre pniej zmienio nazw na Millenium
BP zosta przejty przez ING (kapita holenderski)
BZ i WBK poczyy si w BZ WBK (kapita irlandzki)
BRE niemiecki kapita
BPH poczyo si z DBK, powstao BPH w Warszawie
Grupa PKO SA zostaa utworzona w 1999. W jej skad weszy PKO S.A., PBKs, PBG, BDK zostay wykupione przez
Wochw z Unii Credito (wymuszono na nich podpisane umowy zakazujcej kupowania innych bankw w Polsce, jest to
niezgodne z prawem unijnym, gdy Wosi chcieli wykupi BPH doszo do konfliktu, sprawa cigna si dwa lata. W
rezultacie zezwolono Wochom na wykupienie 200 z 400 placwek BPH, z reszty utworzono mini BPH).
Najwicej bankw w Polsce naley do Unii Credito.
Jan Krzysztof Bielecki (prezes PKO .SA.) zarabia 1.000.000 mln z miesicznie
Jagieo (prezes PKO BP od 01.10.2009) zarabia 19.900 (nie moesz zarabia wicej z powodu ustawy kominowej).
W cigu ostatniego roku w PKO BP kilka razy zmieni si skad Rady Nadzorczej.
Wykad VIII
Kapita zagraniczny:
o agodne warunku tworzenia nowych bankw
o 1990-1992 agodny klimat
o 1992-1994 bardzo rygorystyczne warunki
o 1995 i nadal uczestniczenie w uzdrawianiu polskich bankw (np. zobowizanie niezwalniania
pracownikw, inwestowania w polskie banki)
Procedura czenia BPH i GE Money mudna
BGK jako jedyny nie jest spk akcyjn, tylko bankiem pastwowym
PKO BP pastwo ma 40% akcji, BKG 10%
GPW 98,7% akcji w rkach pastwa
Pozytywne defekty transformacji:
Wzrost konkurencyjnoci
Problem prywatyzacji
Nadmierny fiskalizm
20
Ze regulacje wykonawcze
Niewykwalifikowane kadry (niekierunkowi prezesi)
Gdyby wicej osb korzystao z usug bankw, to byyby wiksze korzyci skali i tasze usugi. Wielu rolnikw nie korzysta
z usug bankw.
Prywatyzacja bankw:
Moliwo dekapitalizacji
Bank centralny
Gloss-Steagall Act (akt z lat 30. rozdzielajcy dziaalno inwestycyjn i depozytywo-kredytow nie obowizuje
od kilkunastu lat, ale podzia si utrzyma)
Banki hipoteczne (udzielanie kredytw hipotecznych, emisja listw zastawnych kredyty hipoteczne s
finansowane listami zastawnymi)
Budowlane kasy oszczdnociowe w Polsce zostay zlikwidowane, gdy stanowiy zbyt due obcienie dla
budetu
Rozszerzenie zakresu usug bankowych:
Zwikszenie rentownoci
Problem kosztw
Utrudniony nadzr
Grupy bankowo-ubezpieczeniowe
Wprowadzenie usug ubezpieczeniowych przez banki jest korzystne dla klienta, ale bankom nie opaca si zbyt czsto.
PKO BP ma si poczy z PZU nie wiadomo, co z tego wyjdzie.
Wzrost roli bankw inwestycyjnych (spada po kryzie):
Zasada too big to fall nie zawsze si sprawdza pastwo moe mie problem z pomoc w przypadku upadku zbyt duego
banku.
Starsza cz spoeczestwa lubi due banki.
Millenium Bank 80% placwek w pnocnej Polsce, gorsza dywersyfikacja
Konkurencja a wymogi kredytowe im wiksza konkurencja, tym nisze wymogi kredytowe.
Akcje a obligacje
Obligacja
Emitent:
Jest poyczkobiorc
Paci odsetki
Jest poyczkodawc
Akcja
Emitent:
Dostp do kapitau
Zwikszenie wiarygodnoci
Moliwo przejcia
Rozwodniony akcjonariat
22
Wykad IX
Czynniki ksztatujce popyt i poda na rynku kapitaowym.
Poda papierw wartociowych [wzrosa po wejciu Polski do UE]/ popyt na kapita na rynku pierwotnym uzaleniona
jest od nastpujcych czynnikw:
Skonno przedsibiorstw do inwestowania okrelona przez oczekiwan stop zwrotu z inwestycji
Moliwoci wykorzystania alternatywnych metod finansowania warunkowana poziomem stopy procentowej na
rynku kredytowym
Zapotrzebowania pastwa na kredytowe rodki budetowe [im wiksza dziura budetowa, tym wiksza emisja
obligacji i wysze ich oprocentowanie]
W 2007 roku 73 spki weszy na gied.
Popyt na papiery wartociowe/poda kapitau na rynku pierwotnym okrelany jest przez:
Stop oszczdnoci [w Polsce na jedn osob przypada 15.000 PLN oszczdnoci, z czego 7500 w bankach, 1000
w akcjach, 1000 w obligacjach i 5500 w funduszach inwestycyjnych)
Zwyczaje spoeczestwa w odniesieniu do rnych form lokowania oszczdnoci i ich atrakcyjno (poziom stopy
procentowej)
Stopie rozwoju rynku kapitaowego [150.000 osb w Polsce na rachunki z opcj gry na PIF-ach, 1.000.000
rachunki maklerskie (w tym duo rachunkw nieuywanych), rynek polski cechuj si niewielk pynnoci, jest
niedorozwinity]
Funkcja finansujca transfer wolnych funduszy (rodkw pieninych) od podmiotw dysponujcych ich
nadwykami do tych, ktrym tych rodkw brakuje a chc rozpocz lub rozszerzy swoj dziaalno [przeywaj
podmioty, ktre s w stanie pozyskiwa fundusze}
Funkcja wyceniajca cenowa weryfikacja pozycji, znaczenia i siy ekonomicznej spek notowanych na giedzie
[wystarczy przemnoy cen akcji przez liczb akcji, mona te ocenia spk po trendzie w zmianie cen akcji]
Centralizacja obrotw
Dostp do informacji
Wysoka zmienno
Dua przejrzysto
Efektywne regulacje
Najgorsze przestpstwa na rynku to przestpstwa natury informacyjnej.
Dominacja na polskiej giedzie:
I.
banki
II.
brana internetowa
S to brane niereprezentatywne dla gospodarki, ale za to rozwojowe.
WIG20 ma zosta zmieniony na WIG30.
75% spek ma ma pynno.
90% obrotu giedowego tworz spki z WIG20.
Prezesi GPW wczeniej Rozucki, obecnie Sobolewski.
Najwaniejsze prywatyzacje przewidziane na rok 2010:
GPW, PZU, Tauron oraz dokoczenie prywatyzacji Eney
24
Wykad X
15 lat temu gieda niemiecka bya pastwowa.
Demutualizacja emisja papierw wartociowych giedy X na gied X.
W 2007 roku spki weszy na gied.
Rynek kapitaowy perspektywy rozwoju:
Wzrost obrotw
Brak rozproszonego akcjonariatu (brak spek stricte publicznych) [s publiczne tylko z nazwy, gdy wikszo
akcji naley do inwestora prywatnego]
Brak odpowiedniej segmentacji (problem CeTO, VC) [CeTO miaa by gied dla spek rednich, ale staa si
gied obligacji skarbowych i bonw skarbowych, Venture Capital jest wsparciem dla gorszych przedsibiorstw)
Nowe regulacje (rynek nieurzdowy, docelowe i warunkowe podwyszanie kapitau [docelowe uproszczone,
dokonywane przez zarzd, warunkowe w drodze obligacji zamienianych na akcje przy obliczaniu kapitau obligacje s
traktowane tak, jakby byy akcjami], akcje nieme [brak prawa gosu, dywidenda moe wynosi maksymalnie 1,5
dywidendy przypadajcej na akcj zwyk], zmniejszenie uprzywilejowania akcji [ju nie 5 gosw przypadajcych na
akcj uprzywilejowan, a tylko dwa])
Ustawa o obligacjach
Poda rodkw ze strony funduszy emerytalnych [fundusze maj duy wpywa na gied, chocia inwestuj na
niej tylko od do 1/3 kapitau, reszt inwestuj w obligacje lub umieszczaj na lokatach, obecnie ZUS zatrzymuje 2/3
skadki emerytalnej, 1/3 trafia do OFE, jeeli dojdzie do zmiany, to 5/6 bdzie trafiao do ZUS-u. Za 5-7 lat wypaty z OFE
bd rwne wpatom, bd one dysponoway rodkami w wysokoci 300-400 mld z. OFE spowalniaj spadki na
giedzie]
Postp technologiczny
Funkcje PIF:
a) spekulacja cel zarobkowy, forma hazardu, duy zysk lub dua strata, jest rozoona w czasie
b) zabezpieczenie przed strat wywoan np. zmian kursu waluty, strata jest neutralizowana, wychodzi si na
zero
c) arbitra odmiana spekulacji, ktra nie jest rozoona w czasie, wykorzystanie nieefektywnoci rynku, np. rnicy
midzy cen instrumentu bazowego a cen instrumentu pochodnego, dziaanie arbitraystw zrwnuje rynek,
jest cikie do przeprowadzenia ze wzgldu na koszty transakcyjne
Wystpowanie PIF:
a) Gieda
b) OTC over the counter, gwnie banki
Rodzaje PIF-w:
a) forward transakcja terminowa, np na sprzeda waluty w przyszoci
b) NDF non-deliverable forward rozlicza si tylko rnice kursowe, nie nastpuje wymiana waluty
c) Futures forward na giedzie ograniczenie co do jednostek, czasu rozlicze, godzin, w ktrych mona zawiera
transakcje, trzeba wpaci depozyt (w przypadki PIF-w walutowych 3%, w przypadku akcyjnych 15%)
d) Opcje strata nie bdzie wiksza ni ryczat (ktry moe wynosi nawet 10%)
e) Swap transakcja zamiany
f) Indeksowa jednostka syntetyczna IIFS futures bez dwigni finansowej depozyt musi by rwny 100% wirtualna akcja bdca zlepkiem akcji wchodzcych w skad indeksu giedowego
PIF-y kapitaowe wi si ze spekulacj, gied oraz opcjami giedowymi.
PIF-y rynku pieninego i walutowe wi si z zabezpieczeniem, OTC oraz forwardami, NDF-ami , opcjami
pozagiedowymi i swapami
PIF-y towarowe cz si z gied, zabezpieczeniem oraz futures i opcjami giedowymi
Wykad XI
Polski rynek pochodnych instrumentw finansowych i perspektywy jego rozwoju.
Dwignia finansowa wpaca si jedynie uamek kwoty, ktr si gra najmniejsze depozyty maj instrumenty walutowe
(3%) bo kursy walutowe s najbardziej stabilne. Instrumenty giedowe depozyt 10%, akcje pojedynczych spek
20%.
Segment giedowy:
Instrumenty oparte na bazowych rynku kapitaowego (GPW):
Futures na WIG20 (mnonik WIG20 x 10 z) najbardziej pynny instrument pochodny na polskim rynku
Futuresa mona kupi lub sprzeda.
26
Zalety futures:
Futures na TechWIG
Futures na mWIG40
Futures na akcje
Na pocztku istnia na akcje TPSA, Elektrimu (ju go nie ma) i PKN Orlenu
50% obrotu generuje futures na akcje TPSA, 20% na akcje PKN Orlen, 15% na KGHM.
11 spek doczekao si futuresw.
Polacy nie lubi spekulowa futuresami na akcje bankw
Depozyt zabezpieczajcy wynosi 12-15%.
Warranty akcyjne i indeksowe (ju ich nie ma, istniay od 2003 do 2006 roku)
Opcje
Gdy spka emituje nowe akcje, to starsi akcjonariusze powinni otrzyma prawo poboru, eby ich partycypacja w kapitale
si nie zmienia.
eby unikn opnie zwizanych z rejestracj akcji emituje si prawa do akcji.
28
b) Procentowe:
I miejsce FRA forward rate agreement forward procentowy, porozumienie do przyszych stop
procentowych (1 mld PLN dziennie, 100 sztuk dziennie)
II miejsce swap stopy procentowej IRS interest rate swap (500 mln PLN dziennie)
III miejsce opcje procentowe (najmniejsze obroty spord pochodnych instrumentw pozagiedowych)
Bariery rozwoju rynku instrumentw pochodnych:
Bariera edukacyjna
Wykad XII
Czynniki rozwoju instrumentw pochodnych:
Liberalizacja obrotw kapitaowych [wkrtce zostan zniesione ograniczenia i bdzie mona gra wszystkimi
instrumentami pochodnymi ze wszystkich rynkw]
Wiksza aktywno inwestorw instytucjonalnych [obecnie fundusze inwestycyjne i emerytalne nie mog
korzysta z instrumentw pochodnych]
Budet
Budety samorzdowe
Zarzdzanie pastwem i jego ochrona (urzdy, obrona, bezpieczestwo, wymiar sprawiedliwoci) [musz
wystpowa w kadym pastwie]
Transfery o charakterze zwrotnym [np. w postaci obligacji dostaje si swoje pienidze wraz z odsetkami]
Zasada zdolnoci podatkowej [podatki powinni paci ci, ktrzy mog je paci]
Funkcja stabilizacyjna:
Ich nieskuteczno
Fiskalici a monetaryci
Podatki progresja
ASK (automatyczny stabilizator koniunktury) podatek dochodowy (nie trzeba uchwala zmian, nieadekwatno)
Dyskrecjonalne regulowanie poziomu opodatkowania (czas na legislacj, procedury, opr spoeczny, efekt
opnie)
Wydatki zasiki dla bezrobotnych [zwikszaj popyt, pobudzaj gospodark w fazie recesji]
Aparat skarbowy
30
Konstytucja
Ustawa Prawo budetowe
Ustawy budetowe [ustalane co roku] i uchway budetowe ST (samorzdu terytorialnego)
Ustawy podatkowe
Ustawy o finansach ST i f.c. (funduszy celowych)
Ustawy regulujce dziaalno ministra finansw i aparatu skarbowego
Ustawa karnoskarbowa
Ordynacja podatkowa [precyzuje techniki odwoawcze, kodeks postpowania administracyjnego w sprawach
podatkowych]
Budet pastwa
Budety ST
Ubezpieczenia spoeczne
Ca
Skadki ZUS
Subwencje i dotacje
Kredyty
Finanse regionalne i lokalne:
Problem decentralizacji finansowej regiony bogate i biedne, zadania oglnokrajowe [czy biedne powinny
dostawa i dawa tyle, co bogate, czy mnie]
Redystrybucja pozioma dobrowolno (np. jedna gmina pomaga drugiej rzadko si zdarza)
Wyczna dyspozycja ST niektrych podatkw [jest ich stosunkowo mao np. podatek od nieruchomoci]
Kredyty i poyczki
Finanse samorzdu terytorialnego w Polsce:
8.03.1990 ustawa o samorzdzie terytorialnym (gmina osobowo prawna, wasny majtek i dochody)
Decentralizacja zada decentralizacja problemw [problemy spady na gminy]
1988 samorzd trjszczeblowy [gminy, powiaty, wojewdztwa powiaty s niepotrzebne, maj za mao pienidzy, eby
co zrobi]
I.
II.
dochody wasne [nie mona ich zabra, stanowi 1/3 dochodw samorzdowych] (udziay w PIT, dochody z
majtku)
Subwencja oglna (ustawa obligatoryjna, ustalona oddzielnie, cel dowolny, wpierw instrument
wyrwnywania dysproporcji, nastpnie zadania owiatowe i drogowe [obecnie utrzymanie podstawwek i
drg gminnych pochania wikszo rodkw]
III.
Dotacje celowe na zadania zlecone i na dofinansowanie zada wasnych [zadania zlecone np. wybory,
referendum]
Dochody wasne:
Pastwowe fundusze celowe a samorzdowe f.c. [bardzo mao i dysponuj niewielkimi pienidzmi]
Fundusze celowe dysponuj okoo 100 mld PLM (3/4 FUS fundusz ubezpiecze spoecznych), f.c. ST zaledwie
2 mld PLN
Mniej rygorystyczne zasady gospodarki finansowej, limitem jedynie posiadane rodki, kumulacja na kolejne
okresy, budet nie moe przej nadwyek, cigo finansowania zada
FA (fundusz alimentacyjny ciganie ojcw, ktrzy nie pac alimentw oraz wspomaganie matek, gdy ojciec nie
paci alimentw) najstarszy, dysponent ZUS, krytyka nieskutecznej egzekucji
FOGR (fundusz ochrony gruntw rolnych) gwnie drogi dojazdowe, dochody z wycze gruntw [grunty rolne
s przekwalifikowywane na ziemie budowlane] bdne koo
PFK (pastwowy fundusz kombatantw) adnych dochodw wasnych krytyka [kombatanci nie pac
abonamentu RTV i mniej pac za telefon]
FUS (fundusz ubezpiecze spoecznych) ustawa z 13.10.1998 o systemie ubezpiecze spoecznych (emerytury,
renty, choroby, wypadki), dysponent ZUS, wypata gwarantowana przez pastwo (dotacje, kredyty, poyczki)
ZUS problemy informatyczne (II filar, nadpaty), problemy finansowe (kredyty, spada deficyt)
Wykad XIII
32
Podatek publicznoprawne, nieodpatne, przymusowe oraz bezzwrotne wiadczenie pienine na rzecz SP (Skarbu
Pastwa) lub samorzdu wynikajce z ustawy podatkowej.
Zasady podatkowe:
Fiskalne wydajno, elastyczno (mniej obciajcy w okresie recesji, wikszy w okresie prosperity), stao
(nie powinien zmienia si zbyt czsto)
Ekonomiczna nienaruszalno majtku podatnika (podatek katastralny obcia majtek suy wykurzaniu ludzi
z centrw miast)
Sprawiedliwo powszechno (wszyscy powinni paci), rwno (wszyscy pac rwn stawk podatek
liniowy),zdolno podatkowa (wiksze podatki dla tych, ktrych sta na pacenie wikszych podatkw progresja
podatkowa)
Techniczna pewno (stabilne zapewnianie funduszy na wydatki pastwa), dogodno (rne podatki w rnych
miesicach, stosownie do wydatkw, np. odcienie rolnikw wiosn i latem), tanio (pobieranie podatku powinno
by tanie, a np. pobieranie podatku rolnego kosztuje wicej ni wynosz wpywy z niego)
Ewolucja systemu w latach dziewidziesitych (w 1990 wysoki CIT i popiwek, od 92 PIT, od 1993 VAT (oba okoo
70% dochodw podatkowych).
Popiwek podatek od ponadnormatywnych wynagrodze.
Elementy konstrukcji podatku (podmiot, przedmiot, podstawa, stawka, terminy, ulgi, zwolnienia)
Ordynacja podatkowa z 29.08.1997
Najwiksze dochody
Najbardziej powszechny
Indywidualne dochody ze wszystkich rde oprcz gospodarstw rolnych
Przychd koszty = dochd - skadka ZUS = dochd opodatkowany * stawka = podatek skadka zdrowotna
podatek zapacony
Progresywny
Dwustopniowa skala
Dochd SP (najwaniejszy)
Zapis A na paragonie oznacza stawk 7%, B 22%.
VAT 0% tylko w eksporcie
Budownictwo socjalne = mniej ni 300 metrw kwadratowych i brak basenu 7%
Materiay budowlane 22%
Zwrot VAT-y bardzo duo procedur
Paliwo do autobusw 7%, do samochodw 22%
Podatek akcyzowy:
Dopata do ceny
Bardzo cenotwrczy
Istniaa akcyza od uywanych samochodw (suca ochronie polskiego przemysu motoryzacyjnego), ale UE zmusia
Polsk do jej zniesienia. Zostaa zastpiona opat ekologiczn, uzalenion od speniania norm.
Podatek od oszczdnoci (od 2001 roku M. Belka) ryczat 20% (pniej obniono do 19%).
Problem podatkw giedowych (podatku od dochodu kapitaowego).
Podatek od nieruchomoci (paci si za metry kwadratowe 15 marca, 15 maja, 15 wrzenia i 15 listopada):
Indywidualne decyzje
Liczne zwolnienia
Plany wprowadzenia podatku ad walorem od wartoci nieruchomoci(dziki niemu nie s budowane za due
mieszkania, im wicej osb, tym wiksze ulgi, ma obcia nadwyk niewykorzystanych metrw kwadratowych.
Problemem bdzie konieczno wyceny wszystkich mieszka).
Podatek rolny:
Wymiar skadki zwizany z dochodem (zaley od ceny kwintala zboa w danym okresie w zeszym roku wyniosa
okoo 100 z za hektar za 12 miesicy)
Podatek leny cena zaley od kubika drewna
Podatek od rodkw transportowych (bez aut osobowych od 10 lat):
34
Ponad 10 lat temu by uzaleniony od liczby centymetrw szeciennych silnika diesle byy dyskryminowane.
Za tira paci si okoo 5000 PLN rocznie.
Podatek ten zosta wrzucony 10 lat temu w cen paliwa (wzrosa ona o 15 groszy), kierowcy tirw pac go podwjnie.
Podatek od spadkw i darowizn (na rzecz osb fizycznych):
Mae
rednie
Due
Bliscy
0%
0%
0%
redni
Obcy
20%
Podatek od darowizn i spadkw po bliskich znis PIS wczeniej najmniejszy moliwy podatek wynosi 3%.
Nie mona sprzeda przez 5 lat otrzymanej od bliskiego nieruchomoci bo inaczej trzeba bdzie zapaci podatek.
Raz w yciu mona dosta mieszkanie do 110 metrw kwadratowych od obcego, ale nie mona mie innej
nieruchomoci i trzeba mieszka w nim 5 lat.
Podatek od spadkw w USA wynosi 20%.