Erinowi, Nickowi, Rebece

Jerry

Rayowi i Jimowi
-

Danny

Jerry Hopkins
Danny Sugerman

NIKT
NIE WYJDZIE
STD YWY
w przekadzie

Grzegorza Grtkowskiego

Wydanie niniejsze zostao dokonane w uzgodnieniu

z Warner Books, Inc., New York

Tytu oryginau: No One Here Gets Out Alive

Copyright 1980 by Haku Olelo, Inc.

All rights reserved
Copyright for the Polish edition
1992 by Britannica Press & Education
Copyright for the translation
1992 by Grzegorz Grtkowski

ul. Ratajczaka 18
61-815 Pozna

Zdjcie na okadce: Joel Brodsky

Redaktor: Joanna Ciechanowska
Projekt okadki: Marek Gizelski
Redaktor techniczny: Henryk Gromadecki

ISBN 83-85365-09-5
Wyraamy serdeczne podzikowanie za zgod na opublikowanie utworw
Jimma Morrisona i zespou T h e Doors nastpujcym instytucjom: Arc Musie
Corp., Doors Music Co., Modern Music Publishing Co., Inc, United Artists
Music Co., Inc.
T r e tej ksiki zostaa oparta na prywatnych dociekaniach autorw i nie bya
autoryzowana przez rodzicw Jamesa Douglasa Morrisona i Pamel Courson
Morrison.

Powiedzmy po prostu, e prbowaem

dotrze do granic rzeczywistoci.
Byem ciekaw, chciaem zobaczy, co si stanie.
To byo to i nic wicej: po prostu ciekawo.
Jim Morrison
Los Angeles, 1969

Wstp
Jim Morrison by jeszcze za ycia na dobrej drodze do
zostania mitycznym bohaterem. Jest faktem raczej bezdyskusyjnym, e zosta nim po mierci. Jego mier, okryta
tajemnic i nieustajcymi nawet dzi dociekaniami, dopenia
jego konsekracji, zapewnia mu miejsce w panteonie utalentowanych, wraliwych artystw, ktrzy ycie odbierali zbyt
intensywnie, by mc je wytrzyma - takich jak Arthur
Rimbaud, Charles Baudelaire, Lenny Bruce, Dylan Thomas,
James Dean, Jimi Hendrix i inni.
Ksika ta nie rozwija ani nie rozwiewa mitu Morrisona, ma
raczej przypomina, e o Jimie i the Doors istnieje nie tylko
legenda; e legenda w istocie zostaa stworzona. Miejscami
tre ksiki staje w otwartej opozycji do mitu, to znw nie
rni si od niego. C, taki by ten czowiek.
W moim osobistym przekonaniu Jim Morrison by bogiem.
Dla niektrych spord Was zabrzmi to jak ekstrawagancja,
dla innych bdzie to przynajmniej mia deklaracj. Oczywicie, Morrison podkrela, e wszyscy jestemy bogami
i przeznaczeniem naszym jest stwarza siebie samych. Ja
chciaem tylko powiedzie, e uwaam go za boga
wspczesnoci. A przynajmniej za boyszcze.
A do dzisiaj mao rozumielimy tego czowieka. Swoj
dziaalnoci w zespole Doors zdobywa sobie wci nowe krgi
odbiorcw, podczas gdy prawdziwy talent i rda jego
inspiracji pozostaj nieznane. Historie jego aresztowa
i rnych wyczynw powtarzano w coraz bardziej pikantnych
wersjach, a portret czowieka rozmywa si wraz z upywem
czasu.
Morrison odmieni ycie Jerry'ego Hopkinsa i moje. Faktem jest, e odwrci bieg ycia wielu ludzi wok siebie, nie
tylko swego bezporedniego krgu, lecz take i tych, do

ktrych dociera jako kontrowersyjny wokalista i autor tekstw

the Doors.
W ksice tej pooylimy akcent na objciu caego okresu
ycia Jima, a nie na jego znaczeniu. Nie moemy podj niczego
wicej, jak tylko prb wniknicia w czowieka poprzez wydarzenia. Chcielimy pokaza, skd przyby i jak znalaz si na
drodze, ktr poda.
Nie jest atwo ot, tak, przenie si od razu w pierwsze z tych
miejsc - wrci do roku 1967, kiedy wikszo z nas usyszaa
0 nim po raz pierwszy. Poszukiwania tego ducha nie s
bynajmniej atwe, nawet, jeeli robi si to zgodnie z tym, co
mwi sam Jim: e jest si po prostu obcym, chccym zajrze do
rodka. Rock and roi zawsze przyciga udzi nieprzystosowanych do otoczenia, niepewnych kim s, a Morrison,
wanie jako outsider, posun si o krok dalej. W efekcie
powiedzia: Wszystko jest w porzdku; czujemy si dobrze.
Oczywicie, e otacza nas bl, e w ogle to jest pieko - ale o ile
to prawdziwsze od drogi, ktr idziecie wy!" - i wskaza palcem
rodzicw, nauczycieli i inne osoby, sprawujce wadz. I nie
ucieka si do mglistych aluzji; rozwcieczony faszem, nie
chcia, by si jedynie domylano, lecz gwatownie, z furi,
oskara. Uwiadomi nam, jak jest naprawd: Ludzie s
dziwni, gdy jeste obcy / brzydkie s twarze, gdy jeste sam".
piewa o tym, jak mogoby by: A mogoby nam by tak
dobrze razem opowiem ci o wiecie, ktry stworzymy / o jasnym, beztroskim wiecie / bez handlu, popiechu, wynalazkw
1 zaprosze". Pokazywa to z pasj, zaangaowaniem, ale
rwnie z wdzikiem, rwnie z mdroci. I prawie zawsze bez
najmniejszych kompromisw.
Wejcie w taki wiat zupenie Jima nie pocigao. Przeczekiwanie czy omijanie - to byo nie dla niego. Jego jedynym
celem byo przebi si przez to wszystko. Czyta o innych,
ktrzy tego dokonali i wierzy, e jest to moliwe. Chcia wzi
nas ze sob. Wieczorem bdziemy ju u b r a m " - piewa.
Pierwsze, magiczne lata zespou to co wicej ni tylko dzieje
zdobywania publicznoci przez Jima i jego kolegw

podczas krtkich wizyt w rnych miastach. To obszary poza

dobrem i ziem; to zmysowy, dramatyczny, muzyczny krajobraz. Oczywicie, ostatecznym przebiciem si na drug stron
moe by tylko mier.
Jedn nog po stronie ycia, pomidzy t u " a tam", mona
sta tylko przez chwil, poprzedzajc definitywne przekroczenie. I Jim tak uczyni. Zapamitale macha ramionami,
wzywa nas, bymy si przyczyli. To smutne, ale wydaje si, e
potrzebowa nas bardziej ni my jego. Bo przecie nie bylimy
gotowi i za nim tam, dokd chcia nas zabra. Pragnlimy
patrze na niego, moe nawet postpi kilka krokw, ale
w kocu nic z teg;: nie wyszo. Jim odszed sam, bez nas.
Jim nie domaga si pomocy, to raczej on chcia pomaga.
Nie wierz w lo, e Jim Morrison byl kiedykolwiek na drodze ku
mierci, jak gosio tylu piszcych o nim. Sdz, e jego droga
skaniaa si ku yciu. Nie yciu chwilowemu, lecz ku wiecznemu szczciu. Gdyby musia zgin, by tam doj, uczyniby
to bez wahania. Jeeli z jego odejciem wiza si jaki smutek, to
by to tylko al instynktowny lub pyncy z przyzwyczajenia.
Ale jako bg, jako wizjoner, on mia racj.
Historia, ktr przeczytacie, moe brzmie jak tragedia, ale
dla mnie jest to opowie o wyzwoleniu. I niewane ju, jak
depresj i rozpacz Jim wycierpia w ostatnich dniach swego
ycia. Wierz, e i wtedy doznawa radoci, nadziei i spokojnego
przekonania, e jest ju prawie w domu.
I to, jak umar, te nie jest istotne. Ani nie jest szczeglnie
wane to, e umar tak modo. Najwaniejsze jest, e y, i to y
wiadom celu: aeby odkry Ciebie i Twoje moliwoci. Tego
dokona. Jego krtkie ycie mwi o tym nadto wyranie. Ja za
powiedziaem ju zbyt wiele.
I nigdy nie bedzie kogo takiego, jak on.
Danny Sugerman
Beverly Hills, Kalifornia
22 marca 1979

JERRY H O P K I N S : Pisze o muzyce popularnej od ukoczenia uniwersytetu w roku 1957. Zwizany byl z wieloma pismami branowymi jako
reporter i opublikowa kilka ksiek o muzyce rockowej. W roku 1971
ukazaa si pierwsza i jak do tej pory najbardziej wyczerpujca biografia
Elvisa Presleya, napisana przez Hopkinsa i zatytuowana Elvis. Ksika
ta bya zadedykowana po czci Jimowi Morrisonowi za jego pomys".
Po domniemanej mierci Morrisona w roku 1971, Hopkins postanowi,
e jego nastpnym dzieem bdzie biografia wokalisty T h e Doors. Jerry
Hopkins po raz pierwszy zetkn si z Jimem gdy przeprowadza z nim
wywiad dla magazynu Rolling Stone". Powtrnie spotka go podczas
podry do Meksyku, kiedy to Hopkins opisywa tras koncertow T h e
Doors.
Od roku 1971 do 1975, Jerry Hopkins zbiera materiay dotyczce
ycia Morrisona. I wtedy wanie pozna Danny Sugermana, przyjaciela
i partnera w interesach Jima Morrisona.
Obecnie Jerry Hopkins mieszka na Hawajach z dwjk dzieci. Pisze
o muzyce hawajskiej i w dalszym cigu wspredaguje pismo Rolling
Stone".
D A N N Y S U G E R M A N : Ma trzydzieci cztery lata i mieszka w Beverly
Hills, gdzie prowadzi dobrze prosperujc agencj reklamow i impresaryjn. Jest take bliskim wsppracownikiem trzech yjcych
Doorsw, szczeglnie Raya Manzarka, ktrego karier artystyczn
opiekuje si od momentu rozwizania zespou. W czasach najwikszych
sukcesw T h e Doors, Sugerman pomaga im w interesach i by jednym
z czonkw Rodziny Doorsw". Majc trzynacie lat zaj si pisaniem,
do czego zachci go Jim Morrison. Pocztkowo Sugerman opisywa
koncerty zespou, pniej by szczegowym kronikarzem synnego
procesu Morrisona w Miami. By bardzo blisko zwizany z wokalist
T h e Doors, a po mierci Morrisona w Paryu, Sugerman w dalszym
cigu pisa o muzyce rockowej dla czasopism amerykaskich i zagranicznych.
Gdy Jerry Hopkins zakoczy zbieranie materiaw i napisa pierwsze
wersje biografii Morrisona, Sugerman zaj si przygotowaniem ostatecznej fazy publikacji, starajc si nada bohaterowi posta jak najbardziej rzeczywist, tak jak zachowa w pamici.

Spis treci
Wstp - Danny Sugerman

Napity uk
Lot strzay
Upadek strzay

13
75
225

Posowie - Michael McClure

Podzikowania
Dyskografia, ksiki,

374
377
379

filmy

Napity
uk

ROZDZIA

iedy, gdy nieg pokry

grub warstw gry wok Albuquerque, niedaleko Sandia
Peak, Steve i Clara Morrisonowie wybrali si z dziemi na
sanie. Steve suy w pobliskiej bazie lotniczej Kirtland jako
samodzielny oficer, druga osoba po dowdcy, w jednostce
zwanej Oddziaem Broni Specjalnych Lotnictwa Marynarki
Wojennej. Oznaczao to energi atomow, wwczas jeszcze
temat okryty tajemnic, o ktrym nie wolno byo rozmawia
w domu. Byo to zim 1955 roku. Jim Morrison wanie przed
kilkoma tygodniami skoczy dwanacie lat. Za niecay miesic
jego siostra, Anne, wyrastajca na pucoowatego skrzata, miaa
obchodzi dziewite urodziny. Andy, mocniej od Jima zbudowany, mia dopiero sze lat.
Scena jak z typowego pejzau zimowego: w tle onieone
gry nowomeksykaskie Sangre de Cristo, za bliej rumiane
policzki, ciemne, falujce wosy, ledwie wystajce spod ciepych
kapeluszy - zdrowe dzieciaki w cikich szubach, wdrapujce
si do sari. nieg nie pada, zawiewa tylko suchymi, tncymi
podmuchami, unoszony porywem wiatru znad gr.

Na krawdzi stoku Jim posadzi Andiego na dziobie sa,

Anne tu za nim, a sam wcisn si z tyu. Odpychajc si
rkami w grubych rkawiczkach, dzieci poruszyy sanie, ktre
zaczy rozpdza si z rosncym gwizdem.
Jechali coraz szybciej. Niedaleko wyonia si chata,
gwatowi); rosnca w oczach.
Sanie suny w d stoku niczym sputnik przemierzajcy
mrone przestworza. Andy wpad w przeraenie:
- Wyskakujmy! - wrzasn. - Skaczmy! Skaczmy!
Zacz si szamota, lecz nogi uwizione mia w dziobie sa.
Prbowa odsun si do tyu, ale siedzca za nim Anne bya
unieruchomiona. Jim przytacza ich oboje od tyu, tak, e byli
bezradni.
Chata bya tu-tu.
- Skaczmy! Skaczmy!
Sanie zbliyy si na niecae dwadziecia metrw od ciany
domu, jadc kursem, przy ktrym straszne zderzenie byo
nieuchronne. Anne patrzya przed siebie zmartwiaym z przeraenia wzrokiem. Andy jcza.
Sanie przejechay pod ogrodzeniem z belek i o dwa metry
od ciany zostay zatrzymane przez ojca. Gdy dzieci wydostay
si ze rodka, Anne paplaa co histerycznie o tym, jak Jim
zepchn ich w d i nie pozwoli uciec. Andy nie przestawa
paka. Steve i Clara prbowali uspokoi modsze dzieci.
Jim sta obok i wydawa si bardzo zadowolony.
- Ale byo fajnie! - skwitowa.
Matka Jima, Clara Clarke, bya jednym z piciorga dzieci, nieco
ekscentryczn, rozpieszi zon crk niezaangaowanego politycznie prawnika z Wisconsin. Matk stracia w wieku kilkunastu lat,
a kiedy w 1941 roku jej ojciec przenis si na Alask by tam
pracowa jako ciela, dwudziestojednoletnia crka pojechaa na
Hawaje do swej siostry akurat spodziewajcej si dziecka. Na
zabawie marynarskiej poznaa Steve'a, przyszego ojca Jima.

Stove wychowa si w maym miasteczku na rodkowej

Florydzie jako jedno z trojga dzieci, jedyny syn waciciela
pralni, czowieka o pogldach konserwatywnych. W dziecistwie dostawa zastrzyki na tarczyc dla uregulowania
wzrostu, a w college'u nazywany by przez swego kuzyna,
a zarazem najlepszego przyjaciela, szkolnym kowbojem: typ
witoszkowaty - zapalony metodysta, ale uwielbiany przez
dziewczyny". Steve ukoczy Akademi Morsk Stanw Zjednoczonych cztery miesice przed terminem, w lutym 1941
roku wkrtce po wprowadzeniu przypieszonych kursw
w celu dostarczenia armii wieych kadr oficerskich przed
nadchodzc wojn.
Steve i Clara poznali si tu przed japoskim atakiem na
Pearl Harbour. Pobrali si szybko w kwietniu 1942 roku.
Krtko przed tym, jak stawiacz min, na ktrym suy Steve,
wyszed z suchego doku i powrci na ponocny Pacyfik.
W nastpnym roku Steve wysany zosta do Pensacola na
Florydzie na przeszkolenie lotnicze, a rwno w jedenacie
miesicy pniej, 8 grudnia 1943 roku, James Douglas Morrison swym przyjciem na wiat wzbogaci wojenny wy demograficzny. Urodzi si w Melbourne na Florydzie, niedaleko
miejsca znanego dzi jako przyldek Canaveral.
Ojciec opuci procznego syna, by wrci na Pacyfik
i lata na Hellcatch z lotniskowca. Przez nastpne trzy lata
Clara mieszkaa z synkiem u rodzicw Steve'a w Clearwater.
Ich dom, pooony tu nad Zatok Meksykask, prowadzony
by wedle cisych rygorw - domownicy poddani byli
przesdom wiktoriaskim: Dzieci powinny by widoczne, ale
nie syszalne... Naley przemilcza rzeczy nieprzyjemne,
a znikn bez ladu... Czysto zaraz po pobonoci". Dziadkowie Jima ze strony ojca wychowali si w Georgii. adne
z nich nie pio ani nie palio.
Zachowanie Clary podczas nieobecnoci ma byo nienaganne, ale po zamkniciu w zaduchu przestarzaych pogldw

teciw i nudzie Clearwater, jej rado nie miaa granic, gdy

Steve powrci z Pacyfiku, prawie w rok po zakoczeniu
wojny, w rodku deszczowego lata 1946 roku.
Cige zmiany miejsca i podzielenie, cechujce ycie rodziny Morrisonw w czasie wojny, trway dalej przez cae
dziecistwo Jima. Pierwszym miejscem suby ojca byo
miasto Waszyngton, ale spdzi tam tylko sze miesicy, po
czym po raz pierwszy wysany zosta do Albuquerque, gdzie
przez rok pracowa jako instruktor jednego z wojskowych
kursw broni atomowej. W tym czasie czteroletni Jim mia ju
modsz siostr.
Wanie w okolicy Albuquerque Jim, jadc z rodzicami
autostrad z Santa Fe, przey co, co pniej opisywadramatycznie jako najwaniejsz chwil swojego ycia".
Napotkali wwczas przewrcon ciarwk i ujrzeli rannych,
umierajcych Indian z Pueblo lecych bezadnie, tak, jak
zostali wyrzuceni na asfalt.
Jim zacz paka. Steve zatrzyma wz, by zobaczy, czy
mona im jeszcze pomc, i wysa innego przygodnego wiadka
zdarzenia do telefonu w celu wezwania pogotowia. Jimmy - tak
rodzice nazywali syna, zanim skoczy siedem lat - patrzy
przez okno na chaos tej sceny, paczc bez przerwy.
Steve wrci do samochodu i ruszyli w dalsz drog, ale
chopiec nie uspokoi si. By coraz bardziej roztrzsiony,
szlocha histerycznie.
- Ja chc im pomc, chc im pomc...
Clara trzymaa syna w objciach, Steve uspokaja go.
- Ju dobrze, Jimmy, ju przesta!
- Oni umieraj! Oni umieraj!
W kocu jego ojciec powiedzia:
- To by sen, Jimmy. To nie wydarzyo si naprawd; to ci
si tylko przynio.
Jim ka dalej.

Po latach Jim mwi przyjacioom, e gdy samochd ojca

rusza ze skrzyowania, akurat umar jeden z Indian i jego
dusza wnikna w ciao chopca.
W lutym 1948 roku Steve'a wysano na ocean; oficer broni
specjalnych" znw znalaz si na lotniskowcu. Morrisonowie
zamieszkali w Los Altos, w pnocnej Kalifornii. Dla Jima byl
to pity dom w cigu czterech lat. Tu zacz chodzi do szkoy
i tu urodzi si jego modszy brat, Andy.
W wieku siedmiu lat Jim znw zosta wyrwany z miejsca,
gdzie mieszka: kariera ojca wymagaa przeniesienia si do
Waszyngtonu. W rok pniej, w 1952 roku, Steve'a skierowano do Korei, gdzie mia dowodzi atakami lotnictwa morskiego. Jego rodzina powrcia do Kalifornii i osiedlia si
w Claremont koo Los Angeles.
Niektrzy ludzie twierdz, e negatywne strony braku
zakorzenienia s bardzo wyolbrzymiane. Dziecko w cigle
przenoszcej si rodzinie traci wprawdzie tradycyjne korzenie,
ale nadrabia to wieloci dowiadcze. Niezalenie od tego, na
ile suszne s te, czy inne argumenty, pozostaje kilka specyficznych problemw.
Po pierwsze, czonkowie rodziny wojskowego wiedz, e
nigdzie nie pozostan na stae i na og nie maj wikszego
wpywu na to, kiedy i dokd przyjdzie im si przeprowadzi.
Rodzina wojskowego-marynarza musi by przygotowana na
to, e take w czasie pokoju bd dugie okresy suby ojca na
morzu i e w odrnieniu od onierzy armii ldowej, nie moe
on nikogo zabra ze sob. Rodzina taka uczy si traktowa
podr jak codzienno, zabiera tylko rzeczy najpotrzebniejsze: meble, srebra, porcelan, bielizn. Jim i jego rodzestwo
mieli przez cae dziecistwo mao zabawek i ksiek.
Wiele rodzin niechtnie nawizuje nowe przyjanie,
w wiadomoci, e mogyby one przetrwa najwyej rok lub
dwa. Inni prbuj za wszelk cen zdoby przyjaci i albo

wyczerpuj si pod wzgldem emocjonalnym, albo s tak

natarczywi, e narusza to przyjte normy.
Atmosfera koleestwa i rodzinnoci, panujca w bazach
wojskowych, pozwala oczywicie zatrze poczucie obcoci
w nowym rodowisku. Rodzina oficera jest zawsze mile
widziana, na przykad w klubie oficerskim; zawsze moe
zaaklimatyzowa si w tym nader ruchliwym wiatku. Odnosi
si to zwaszcza do marynarki wojennej, ktrej oficerowie
tworz niewielkie, zyte ze sob grono. Przez wiele lat najbliszymi przyjacimi Steve'a i Clary byli inni oficerowie
marynarki i ich ony. Co pewien czas, w coraz to nowych
miejscach, krzyoway si ich drogi. Dzieci z kolei zwykle
znajduj towarzystwo w szkole, a jeeli pochodz z rodzin
marynarskich, zmuszone s czciej szuka nowych przyjaci.
Psycholodzy, ktrzy badali bardzo ruchliw spoeczno
marynarsk, odkryli w niej szereg zjawisk patologicznych, od
alkoholizmu i konfliktw maeskich po rozwizo i poczucie braku przywizania do miejsca. Prawdopodobnie najwaniejszym czynnikiem jest tu powtarzajca si nieobecno
ojca rodziny. Rola matki zmienia si cigle w zalenoci od
tego, czy ojciec jest akurat w domu, czy nie, a dzieci czsto
odczuwaj zagubienie i niech do wadzy.
Kiedy Jim by may, Clara i Steve postanowili nigdy nie
podnosi w gniewie rki na dzieci, lecz stosowa inne rodki
dyscypliny, wyjania dzieciom wszystko, tumaczy im, kiedy
le postpiy. Czasami dyscyplina taka przeradzaa si w werbalne obnaanie, czasami w lodowate milczenie.
Doszo w kocu do tego - mwi dzisiaj Andy - e
prbowali doprowadzi nas do paczu. Mwili nam, e
zrobilimy co zego, tumaczyli, dlaczego tak postpilimy
i dlaczego le jest tak postpowa. Wytrzymywaem tak
dugo, jak mogem, ale oni zawsze potrafili postawi na
swoim. Jim w kocu nauczy si nie paka, mnie si to nigdy
nie udao".

Do chwili wyjazdu ojca do Korei Jim wyrs na lekko

pucoowatego chopca, ktremu inteligencja, wdzik i dobre
wychowanie przysporzyy sympatii nauczycieli i wychowawcy
jego pitej klasy. Ale potrafi te zaskoczy starszych nag
fanfaronad i szokujcym jzykiem. Jedzi na rowerze bez
trzymania; zosta wyrzucony z klubu skautw za ordynarne
odezwanie si do opiekunki. Napastowa brata.
W Claremont Jim zajmowa z Andym wsplny pokj
i najbardziej ze wszystkiego nie znosi cikiego oddechu
brata, szczeglnie, gdy czyta, oglda telewizj lub chcia spa.
Andy cierpia na chroniczne zapalenie migdakw, co utrudniao mu oddychanie w nocy.
Bywao, e Andy budzi si nagle, krztuszc si, rozpaczliwie prbujc nabra powietrza, po czym zauwaa, e ma usta
zalepione celofanow tam. W drugim ku Jim udawa, e
pi albo trzs si cicho ze miechu.
Gdy rodzina ponownie osiada w Albuquerque, Clara
przyja na p etatu posad sekretarki. Jim zapisany zosta do
szkoy podstawowej - w latach 1955-1957 skoczy sidm
i sm klas. Kto z rodziny odnis wraenie, e trjka dzieci
bardzo zya si wtedy ze sob w odruchu obrony przeciw
cigym zmianom miejsca", ale w tym samym okresie mieszkania w Nowym Meksyku rodzice zauwayli, e Jim si oddala.
Przestay go interesowa lekcje muzyki, odmawia wypeniania
domowych obowizkw, zacz poera ksiki. Wtedy te
dowiadczy owego niebezpiecznego zjazdu saniami.
We wrzeniu 1957 roku, po dwuletnim pobycie w Nowym
Meksyku, Morrisonowie przeprowadzili si po raz kolejny,
tym razem do Alamedy w pnocnej Kalifornii. Alameda jest
niedu wysp w zatoce San Francisco, znan z bazy lotnictwa
morskiego, stanowicej najwikszy kompleks przemysowy
w okolicy i zarazem najpotniejsze amerykaskie zgrupowanie lotniczo-morskie na wiecie. Dla Jima byo to dziewite

miasto rodzinne; tutaj chodzi do pierwszej i do poowy drugiej

klasy szkoy redniej.
Jedynym jego prawdziwym przyjacielem by w tym czasie
wysoki i gruby chopak o sennym gosie, F u d Ford. To on
wprowadza Jima w niuanse obyczajw szkoy w Alamedzie,
mwic mu, e przyjedanie na rowerze jest le widziane (Jim
zacz chodzi na piechot do odlegej o ptorej mili szkoy)
i e jest niedopuszczalne, by nosi w klasie czyste Levisy.
- Matka pierze mi je co tydzie - skary si Jim.
- Czasami dwa razy w tygodniu.
F u d rozoy rce bezradnie.
Jim rozpogodzi si:
- M a m pomys! Zostawi drug par naprzeciwko, pod
gankiem Richa Slaymakera. Bd si przebiera po wyjciu.
Byo to posunicie obliczone na zdobycie akceptacji.
Podobny cel miay podejmowane przez Jima prby zwrcenia
na siebie uwagi. Pewnego razu obwiza sobie wok ucha
jeden koniec sznurka, drugi woy do ust, i na wszelkife uwagi
odpowiada, e ma w gardle mae wiaderko, w ktre zbiera
lin do dowiadcze medycznych. Czyta z zapaem czasopismo M a d " i przyswoi sobie z niego niektre chwytliwe
powiedzonka. Mwi, e jest crackers to slip the rozzer the
dropsy in snide". Zacz te przejawia sw dominujc
pniej cech, odraz do wszelkich form wadzy: gdy miejscowy policjant wyrzuci go z kina w Alamedzie za siedzenie
w pierwszym rzdzie wrd grupy haaliwych obuzw,
warkn do niego:
- Najpierw si pan wylegitymuj!
Opracowa te wyszukane sposoby odbierania telefonu,
oparte na kontrowersyjnym humorze z M a d " , a przy tym
kaleczy jzyk bekotliwym zlewaniem gosek:
- Halo, tu kostnica Morrisonw... jak wy ich zaciukacie,
to my ich pochowamy!" i Halo, tu rezydencja Morrisonw,
T h e l m a p r z y telefonie".

Czasami zachowywa si subtelniej, ale i bardziej dziwacznie. Kiedy zosta zatrzymany za wchodzenie po schodach
przeznaczonych tylko do ruchu w d, postawiono go przed
dyurem uczniowskim i zapytano:
- Uwaasz si za winnego, czy nie?
- Jestem niewinny - odpar uroczycie - bo, jak widzicie,
nie mam ng.
Jim i F u d byli nierozczni. Razem zaczli popija, podkradajc din z butelki i uzupeniajc j wod. Markowali
mordercze bjki przy bilardzie w klubie oficerskim, by potem
chichota przez ca drog do domu. Dzielili te cierpienia
przebudzenia erotycznego. Jim zachca Fuda, by chodzi
razem z nim pod dom Joy Allen przy ujciu rzeki, gdzie
podgldali Joy i jej matk przebierajce si do kpieli. T u
obok, przy osiedlu maych domkw na wchodzcych w zatok
cypelkach, cigali kpielwki i wyskakiwali z wody na brzeg,
by przebiec pdem od jednego brzegu do drugiego i z powrotem. Jim opowiedzia te Fudowi, e odby stosunek
z dwiema dziewczynami naraz, i to w swym wasnym pokoju,
w czasie, gdy matka posza po zakupy. F u d pokrci gow
z zazdroci i zrewanowa si innym kamstwem.
Jim czsto spdza u Fuda cae popoudnia, piszc dziesitki
szokujco obscenicznych reklam radiowych z pogranicza zbocze erotycznych i tematyki wydalania oraz kau. Na przykad
o dubaniu w odbycie i o masturbacji:
Masturbacja wystpuje zazwyczaj pomidzy dwunastym
a osiemnastym rokiem ycia, chocia w niektrych przypadkach przedua si a do wieku dziewidziesiciu trzech lat
i dalej. By moe nie uwiadamiacie sobie niebezpieczestwa
z tym zwizanego. Czsto zdarzaj si powane uszkodzenia
skry na napletku prcia, ktre w wyjtkowych wypadkach
wymaga amputacji. Moe rwnie wda si stridopsis papun-

tasistula, czyli, mwic prostszym jzykiem, obrzmienie i zaczerwienienie prcia. Nikt przecie nie chce czego takiego.
Ale to nastpi, o ile nie zostanie wam udzielona natychmiastowa pomoc. My - Towarzystwo Zapobiegania Onanizmowi
- mamy w swym wyposaeniu specjalne, wyprbowane maszyny, a nasz personel, zoony z wyszkolonych sistr, jest
zawsze gotw zabra si energicznie do dziea i wyciga chtne
do pomocy rce, kiedy tylko potrzeba".
Jim narysowa owkiem drobiazgowy rysunek, przedstawiajcy skrzywionego, wymiotujcego mczyzn - wszystko przez zaniedbane nerki". Na innym widnia mczyzna
z butelk coca coli w miejscu czonka, z otwieraczem do puszek
zamiast jder i z jedn rk wycignit przed siebie, mokr od
luzu, ktrego wiksza ilo wypywaa z odbytu. Trzeci
przedstawia mczyzn z wzniesionym czonkiem wielkoci
kija baseballowego, trzymanym przez maego, klczcego
chopca, oblizujcego z ochot swe ostre ky.
Jim wykonywa setki takich rysunkw. Gdy by w lepszym
humorze, wycina razem z F u d e m postacie z niedzielnych
czasopism i aranowa z nich nowe scenki naklejajc je na
papier i dodajc dialogi i podpisy. Tematami bya na og
erotyka lub wydalanie kalu, ale wygupy te zdradzay
dowiadczenie i subtelny humor niezwyke dla czternastolatka.
Jim siedzia wieczorem sam w swoim pokoju. Odetchn
gboko, zamykajc ksik, od ktrej nie mg si oderwa
przez cztery godziny. Nazajutrz rano zacz j czyta na nowo.
T y m razem przepisywa wybrane fragmenty do notatnika,
ktry od niedawna nosi wszdzie ze sob.
Ksik t bya powie Jacka Kerouaca o pokoleniu
bitnikw, On the Road , wydana we wrzeniu 1957 roku,
dokadnie wtedy, gdy Morrisonowie przybyli do Alamcdy.

Jim odkry j w zimie. W tym czasie, gdy krytyk jednej z gazet

z San Francisco uku nowe, pejoratywne pojcie: bitnik.
wiatowym centrum bitnikw byo North Beach
w ssiedztwie San Francisco, odlege tylko o trzy kwadranse
drogi autobusem od Alamedy. W soboty Jim i F u d wczyli si
niestrudzenie po Broadwayu, zatrzymujc si, by pomyszkowa w ksigarni City Lights, w ktrej witrynie widnia szyld:
ksiki zakazane". Gdy za ktrym razem Jim ujrza jednego
z wacicieli ksigarni, poet Lawrence'a Ferlinghettiego,
rzuci nerwowe cze", ale gdy Ferlinghetti odpowiedzia na
przywitanie, Jim uciek.
Ferlinghetti by jednym z idoli Jima, obok Kennetha
Rexrotha i Allena Ginsberga. Ginsberg wywar na najwikszy wpyw jako ucielenienie literackiej postaci Carlo
Marxa, jednego z bohaterw On the Road Kerouaca, s m u t nego poety-kontestatora o mrocznej duszy". To przycigao
Jima jak magnes.
Fascynowa go te Dean Moriarty, brodaty bohater
nienego Zachodu", ktrego posta oywiaa akcj powieci
Kerouaca niczym amfetamina. By to jeden z kerouacowskich
szalecw, szalony w czynach, w sowach, w dzy ocalenia,
pragncy wszystkiego naraz. Czowiek, ktry nigdy nie ziewa
ani nie prawi banaw, lecz ponie, ponie, ponie jak fantastyczne, jaskrawote race, wybuchajce na ksztat pajkw na
tle gwiazd, z bkitn powiat porodku i z zachwyconym
ach!" publicznoci".
Jim zacz naladowa Moriartiego we wszystkim, z jego
przecigym miechem hii-hii-hii-hii" wcznie.
Czas duy si w Alamedzie. Jim pozorowa wypadki
rzucajc si do basenu w bazie wojskowej, sucha w kko
swych pyt Oscara Branda i Toma Lehrera, kci si z matk.
Clara bya krzykliwa; kiedy nie moga da sobie rady
z synem, grozia mu wstrzymaniem kieszonkowego. Chopak
mia si z niej. Raz, gdy zbliya si do niego w gniewie,

chwyci j, przycisn do podogi i pomaza jej rce dugopisem.

- Walczysz nie fair! - wciekaa si. - Walczysz nie fair!
A Jim mia si:
- Hii-hii-hii-hii, a-hii-hii-hii-hii...
W grudniu 1958 roku Jim przenis si z Kalifornii do
Alexandrii w Wirginii - by tam przed ca rodzin i do czasu
jej przyjazdu mieszka u przyjaci ojca z marynarki wojennej,
razem z ich synem, swoim rwienikiem. Jeff Morehouse by
drobnym chopcem w okularach, mzgiem klasowym. To on
przedstawi Jima Tandy Martin. T a n d y mieszkaa obok, o sto
metrw od obszernego domu, wynajtego przez Morrisonw
w styczniu, gdy Steve wrci do Pentagonu.
Ceglano-kamienny dom sta w pagrkowatej, zalesionej
okolicy, zwanej Beverly Hills, zamieszkaej przez zamone
mieszczastwo zoone z dyplomatw, wyszy korpus oficerski, czonkw rzdu, lekarzy, adwokatw i senatorw. Salon
w domu Jima wyoony by grubym dywanem w kwiaty
i umeblowany zabytkowymi sprztami (jeden z braci Clary by
antykwariuszem). Stay tam krzesa z mikkimi obiciami
i wielki telewizor. Rowery stawiano przy ganku.
W liceum imienia Jerzego Waszyngtona Jim i T a n d y mieli
swe szafki obok siebie. Zazwyczaj razem chodzili do szkoy
i razem wracali.
Jim uwielbia szokowa T a n d y .
- Patrz, zaraz tam wejd i obsikam t pomp. - owiadczy
pewnego dnia, sigajc wymownie do rozporka swych wojskowych spodni.
- Nie! - krzykna wystraszona Tandy.
Bardziej przemylan zabaw urzdzi zapraszajc dziewczyn, by popatrzya na jego mecz tenisowy z guchym
kuzynem. Przez prawie godzin Jim porozumiewa si ze
swym partnerem gestykulujc rkami i tumaczy te dialogi
stojcej w pobliu Tandy, ktra przysuchiwaa si

z przejciem. Nagle rozmowa zamienia si w spr, palce Jima

i jego kuzyna latay jak igieki i w kocu guchy chopiec oddali
si wyniole.
Jim wzruszy ramionami i oznajmi T a n d y , e odprowadzi
j do domu.
- O co wam poszo? - zapytaa.
- Ach, gupstwo. - odpowiedzia J im. - Pyta, czy moe i
z nami, odprowadzi ciebie, a ja mu nie pozwoliem.
Tandy nazwaa Jima okrutnym i wybuchna zami.
- Och, Jim, jak moge...
- O, rany! - odpar Jim - Przecie tak naprawd to on
wcale nie jest guchy!
T a n d y przestaa paka i zacza wrzeszcze z wciekoci.
Przez dwa i p roku bya jedyn przyjacik Jima w Alexandrii i cierpiaa najbardziej. Jim wyprbowywa j bez ustanku.
Pewnej soboty wybrali si do galerii sztuki Corcoran,
lecej niedaleko Waszyngtonu. G d y autobus przejeda
przez Potomac, Jim rzuci si na kolana i obj T a n d y za nogi.
- Jim! - szepna przeraona T a n d y . - Co ty wyprawiasz?
Przesta, w tej chwili przesta!
Jim szybkim ruchem zdj jeden z jej zgrabnych bucikw
i zacz ciga bia skarpetk.
- Jim, prosz ci! - chwycia poy swej spdnicy i cisna
je, a zbielay jej kostki doni. Nagy rumieniec pokry jej
policzki i szyj a po warkocz.
- Chc tylko ucaowa twoje pikne stopy - wybekota
Jim swym slangiem, ktrym lubi straszy dziewczyn.
Wywiczy to tak, e nie mona byo pozna, kiedy si zgrywa.
Potem podnis jej bos stop, musn j ustami i wycign
swe nosowe hii-hii".
Autobus zatrzyma si w pewnej odlegoci od galerii. Do
otwarcia pozostao jeszcze p godziny, wic Jim i T a n d y
weszli do pobliskiego parku. Gdy zbliyli si do duego posgu
nagiej kobiety przegitej w talii, Jim szepn Tandy do ucha:

- No, maa, le i pocauj t babk w dup.

- Jim!
- No, le.
- Przesta!
- Co, wic powiadasz, e boisz si podej do tyka
zwykego kawaka marmuru? - zapyta Jim swym charakterystycznym tonem.
- Chodmy std, Jim. - Tandy rozgldaa si nerwowo.
Grupka turystw fotografowaa posg.
- No, id Tandy, porusz tym kulistym miniem. Pocauj
j w gluteus maximus.
T a n d y przestaa nad sob panowa:
- Nie pocauj tego posgu jakby tego nie nazwa, moesz
sobie gada, ile ci si spodoba!
Po jej krzyku zapada cisza. T a n d y rozejrzaa si wok.
Wszyscy patrzyli na ni, a Jim siedzia na aweczce opodal
i spoglda w bok jak gdyby jej nie zna, cho z trudem
powstrzymywa wybuch miechu.
Pytaam go, dlaczego si cigle wygupia - mwi dzisiaj
T a n d y - A on odpowiada: Bo inaczej nigdy nie zainteresowaaby si m n " .
T a n d y nie bya jedynym obiektem eksperymentw Jima.
Cierpieli te nauczyciele, zwaszcza naiwna i staromodna
nauczycielka biologii w emerytalnym wieku. Na jej lekcjach
Jim wydurnia si bez skrpowania. Pewnego razu podczas
klaswki wskoczy na jedn z awek i zacz wymachiwa
z pasj rkami, skupiajc na sobie zdumione spojrzenia.
- Panie Morrison! - zabrzmia poirytowany gos nauczycielki. - Co pan wyprawia?
- Wanie wyganiam os - odpowiedzia Jim, nie schodzc
z awki.
Klasa zatrzsa si ze miechu.
- Osa ma prawo, by jej nie ruszano, panie Morrison.
Prosz wrci na miejsce!

Jim zeskoczy z awki i ze zwycisk min poszed na swoje

miejsce. Na nowo zapada cisza. Po chwili Jim znw wskoczy
na awki i gania za os po wszystkich ktach, a w kocu
wybieg na korytarz.
Gdy spnia si do szkoy, opowiada wydumane historyjki
o tym, jak zapali go bandyci albo jak zosta porwany przez
Cyganw. Za ktrym razem wyszed nagle z klasy, oznajmiajc prbujcemu go zatrzyma nauczycielowi, e udaje si
wanie na operacj guza na mzgu. Nazajutrz wychowawca
klasy wprawi Clar w osupienie, pytajc przez telefon
o wynik operacji.
Jim podchodzi do adnych dziewczt, kania si, recytowa
dziesi wersw jakiego sonetu albo osiemnastowiecznej
powieci, kania si powtrnie i spokojnie odchodzi. Po
lekcjach szed razem z kolegami na pole golfowe. Sam jednak
nie gra, lecz przechadza si po szerokiej na pi centymetrw
krawdzi ogrodzenia, ryzykownie balansujc dziesi metrw
nad rwcym w dole Potomakiem. W szkole krzycza do
kolegw przez cay korytarz: Hej, ty matkojebco!"
Niektre z tych wyczynw pene byy goryczy i okruciestwa. Wracajc autobusem z Waszyngtonu zauway kiedy, e przyglda mu si pewna starsza kobieta.
- Co sdzi pani o soniach? - zapyta.
Kobieta odwrcia si popiesznie.
- Pytam pani: co sdzi pani o soniach?
Zapytana nie odpowiadaa, wic nalega dalej:
- N o , wic jak z tymi soniami?
G d y autobus dojeda do Alexandrii, kobieta jczaa,
a wielu pasaerw prosio Jima, by da jej spokj.
- Przecie ja tylko pytaem o sonie! - odpar chopak.
Innym razem, spotkawszy razem z T a n d y inwalid na
wzku, zacz si wykrzywia, robi gupie miny i lini si
z szyderczego miechu.

Ordynarne zachowania Jima pocigay kolegw z Alexandra. Otaczali go na og najlepsi uczniowie, prymusi: midzy
innymi redaktor gazetki szkolnej, uwaany za najinteligentniejszego chopca w klasie i przewodniczcy samorzdu szkolnego. Wszyscy zabiegali o jego wzgldy, niewiadomie
naladowali jego sposb mwienia, przyswajali sobie jego
ulubione powiedzonka: T h a t ' s a hot one!" i Uhh... you got
me, right in the gonads!", prbowali umwi si z nim na
wsplne spotkania (Jim zawsze odmawia) i przekazywali sobie
historyjki zwane Jim Morrison stories". Magnetyzm Jima
stawa si faktem oczywistym, cho nieatwym do wytumaczenia.
Bylimy tak cholernie bezporedni - wspomina jeden
z jego kolegw z klasy. - Kiedy kto zrobi co niedozwolonego, co, o czym wszyscy marzylimy, bylimy mu
w pewnym sensie wdziczni. I lgnlimy do Morrisona
- skupialimy si wok niego."
T a n d y Martin przedstawia to inaczej: Kiedy jeste
w szkole redniej i jeste inny... Na przykad mi bardzo zaleao
na tym, by nalee do koa szkolnego, bo chciaam by wrd
ludzi, ale wiedziaam te, e to jest gwno warte, wic nie
mogam si przyczy. Kiedy mnie zaproszono, wrciam do
domu i ryczaam przez ca noc, wiedzc, e musz odmwi.
Byam nadszarpnita nerwowo. Kiedy wydaje ci si, e jeste
w porzdku, ale wszyscy wok postpuj inaczej, a do tego
masz tylko pitnacie lat, wtedy twoja wiara upada, otwiera si
rana. W tym wieku kady chce by wrd ludzi. Jima
zapraszali do AVO - to takie bractwo - i on im odmwi."
W latach nauki w szkole imienia Waszyngtona Jim mia
redni ocen 88,32 (w skali 1 - 1 0 0 - p r z y p . tum.) i dwukrotnie
zdoby wyrnienie honorowe, wszystko to kosztem minimalnego wysiku. Jego wspczynnik inteligencji wynosi 149
Wedug oblicze szkoy przekracza nieco krajow redni
ocen z matematyki (528 w stosunku do redniej 502) i o wiele

z przedmiotw humanistycznych - (630 do 478). Ale statystyki naprawd niewiele mwi. Bardziej wymowne byy
w tym czasie lektury Jima. Zaczytywa si Nietzschem,
ktrego poetycko-filozoficzne pogldy na estetyk, moralno i dualizm apollisko-dionizyjski pojawiay si stale
w jego rozmowach, poezji, piosenkach i zachowaniu. Czyta
te ywoty sawnych mw Plutarcha, skd wynis uwielbienie dla postaci Aleksandra Wielkiego. Podziwia jego
talent i wzorowa si na pewnych szczegach jego wygldu:
przej na przykad zwyczaj lekkiego pochylania gowy na
lewe rami". Pozna te poezj Artura Rimbaud i ulega jej
wpywowi, piszc swe krtkie poematy proz. Czyta wszystko, co napisali Kerouac, Ginsberg, Ferlinghetti, K e n n e t h
Patchen, Michael McClure, Gregory Corso i inni piewcy
pokolenia beatu. Ksika Life Against Death N o r m a n a O.
Browna staa u niego na pce obok Studs Lonigan Jamesa T.
Farrella i Outsidera Colina Wilsona; nastpny by Ulisses
(nauczyciel angielskiego w ostatniej klasie przeczuwa, e Jim
jako jedyny spord jego uczniw przeczyta i zrozumia t
ksik). Bliscy mu byli Balzac, Cocteau i Molier, a take
wikszo filozofw francuskiego egzystencjalizmu. Wydawao si, e Jim si swej intuicji przyswaja dokonania tych
zdobywczych umysw.
Teraz, po upywie dwudziestu lat, ten sam nauczyciel
opowiada o lekturach swego u c z n i a : , J i m czyta tyle, zapewne wicej, ni ktokolwiek inny w klasie. Ale wszystko, co
czyta, byo tak zaskakujce, e nawet pewien inny nauczyciel
chodzi do Biblioteki Kongresu, by sprawdza, czy ksiki,
o ktrych Jim opowiada, naprawd istniej. Byem skonny
podejrzewa, e chopak je wymyla. Byy to na przykad
ksigi z szesnasto- i siedemnastowiecznej angielskiej demonologii. Nigdy o nich nie syszaem. Ale istniej, a napisany
przez niego referat przekona mnie, e on je czyta. Ich
rdem moga by tylko Biblioteka Kongresu.

Jim stawa si pisarzem. Zacz prowadzi dziennik w postaci koonotatnikw, ktre wypenia codziennymi obserwacjami i refleksjami. Zapisywa tam fragmenty reklam z gazet,
urywki rozmw, pojedyncze myli i cae akapity z ksiek,
a kiedy poszed do ostatniej klasy, take coraz wicej poezji.
Skania si ku romantycznemu pojmowaniu poezji: fascynowaa go legenda Rimbauda i tragiczne przeznaczenie; homoseksualizm Ginsberga, Whitmana i samego Rimbauda, alkoholizm Baudelaire'a, Dylana Thomasa, Brendana Behana;
obd i naogi tylu innych, u ktrych cierpienie sprzgao si
z wizjonerstwem. Na tych stronach swych notatnikw Jim
widzia wasne oblicze.
By poet oznaczao dla wicej, ni tylko pisa. Wymagao
to rwnie zaangaowania w ycie i w mier w wielkim stylu
i z jeszcze wiksz nostalgi, budzenia si codziennie rano
z gorczkowym dreniem, ktre uspokoi moe tylko mier.
I w kocu trzeba te byo wiary, e to cierpienie kompensuje
si w niezwyky sposb. Jak mwi Wallace Stevens: Poeta to
kapan Niewidzialnego". A Shelley pisa: Poeci s nieuznanymi prawodawcami wiata... hierofantami nieznanej siy
natchnienia, odbiciem potnych cieni, z ktrych przyszo
uczyni teraniejszo."
Najlepiej chyba wyoy to sam Rimbaud w licie do Paula
Demeny: Poeta czyni si jasnowidzem przez dugotrwae,
bezmierne i wiadome rozprzenie wszystkich zmysw.
Wszystkie formy mioci, cierpienia, szalestwa: szuka sam
siebie i wyczerpuje w sobie wszystkie trucizny, by zachowa
z nich tylko kwintesencje. Nieopisana tortura, w ktrej trzeba
mu caej wiary, caej nadludzkiej siy, w ktrej staje si wrd
wszystkich wielkim chorym, wielkim przekltym - i najwspanialszym Uczonym! Bo dociera do Nieznanego! Niechaj
kona w swoim skoku przez rzeczy niesychane i nie do
nazwania..." (prze. J. Hartwig i A. Midzyrzecki) Poeta jako
zodziej ognia.

Jim napisa raz co, co okrela jako ballad-poemat",

zatytuowan Pony Express, a teraz wyrzuca z siebie mniejsze
okruchy, wypeniajc notatniki fragmentami, majcymi dostarczy materiau lub inspiracji niejednemu spord wczesnych utworw the Doors. Ocala wiersz zatytuowany Horse
Latitudes ktry Jim napisa po obejrzeniu ponurego malowida
na okadce jakiej ksiki, przedstawiajcego konie zrzucane
z pokadu hiszpaskiego galeonu, zatrzymanego przez cisz
morsk na Morzu Sargassowym:
Strefa koni
Gdy ciche morze zastyga w pancerz
Kiedy pospne i bezsilne
prdy rodz mae potwory
Prawdziwa egluga umiera
Niezrczna chwila
i pierwsze zwierz zrzucono
Nogi rozszalae, biegnce
w powolnym, zielonym galopie
Gowy taczce na wodzie
Uniesione
delikatne
po chwili
pogodzone
bezgona agonia w nozdrzach
wyszlachetniaych nagle
skazanych.
W wielu wierszach Jima, tak z pierwszego okresu, jak
i pniejszych, przewija si motyw wody i mierci. f-+ici;i
Jim by znakomitym pywakiem, jego najbli's*vp'izy)aci3ir
utrzymuj, e zawsze bardzo obawia si wodsf-.
W tym samym czasie T a n d y Martin przeniosa sie'%- college'u imienia Waszyngtona do pobliskiej szc*y St.^gnes'dta

dziewczt. Jim widywa j czsto, gdy przechodzia koo jego

domu i niejeden raz odprowadza. Spdzali wiele godzin,
dzielc si zwierzeniami.
- Jakie jest twoje najwczeniejsze wspomnienie? - pytaa
Tandy.
- Jestem w pokoju z czworgiem, czy piciorgiem dorosych i wszyscy mwi: Chod do mnie, Jimmy, chod do
mnie!" Wanie ucz si chodzi, a oni wszyscy mnie woaj:
C h o d tu do mnie!"
- Skd wiesz, e to nie co, co opowiadaa ci matka?
- To zbyt trywialne. Matka nie opowiadaaby takich
historii.
- Ale pomyl, Freud mwi, e...
By moe Jim uwaa, e to byo trywialne; w cigu najbliszych lat mia wydoby wicej podobnych wspomnie.
Wikszo z nich przedstawia jako sny. We wszystkich
wystpowali doroli wycigajcy rce do niego, gdy by maym
dzieckiem.
Tandy i Jim rozprawiali o tym, co ich przeraao, o tym, co
mieli ze sob wsplnego i kim pragnliby zosta. On mwi, e
chciaby by pisarzem, by mc wszystkiego dowiadczy. Raz
i drugi napomkn o sobie jako o malarzu i da dziewczynie dwa
mae obrazki olejne: portret T a n d y w formie soca i autoportret przedstawiajcy Jima jako krla.
Podobnie, jak pisania, prb malarskich dokonywa niemal
po kryjomu. Mia bardzo niewielkie kieszonkowe, wic krad
farby i pdzle, a skoczone obrazki znikay niemniej zagadkowo, jak pojawiay si rodki. Te z motywami erotycznymi
byy, rzecz jasna, chowane, niszczone albo rozdawane. Kopie
aktw De Kooninga Jim zamalowywa, za rysunki ogromnych, wowatych czonkw i sceny mioci francuskiej podrzuca kolegom z klasy do podrcznikw, wiedzc, e trafi
przed oczy nauczycieli. Jak zawsze, notowa wszystkie reakcje,
uczc si, co przeraa, co fascynuje, co doprowadza do furii.

Brat zapyta go kiedy, dlaczego maluje.

- Nie mona czyta przez cay czas - usysza w odpowiedzi. - Oczy si mcz.
Andy podziwia starszego brata, nawet wtedy, gdy Jim
stawa si bardzo nieprzyjemny. Pamita sytuacje, gdzy szli
razem przez pole i nage Jim podnosi z ziemi kamie,
mwic:
- Licz do dziesiciu.
Andy patrzy z niemym przeraeniem na brata, na kamie
w jego rku, znw na niego...
- Raz...
- Nie! - krzycza Andy. - Nie, nie!
- Dwa...
- Przesta, Jim! Prosz ci, przesta. Prosz ci...
Na trzy Andy ucieka, a Jim wykrzykiwa:
- Czterypiszesiedemosiemdziewidziesi! - po
czym rzuca i trafia.
Jim mia wtedy szesnacie lat. M a j c siedemnacie podszed pewnego razu do brata z gron min, trzymajc przez
szmat psie ajno. Goni wrzeszczcego chopaka po caym
domu, wreszcie zapa go i przycisn mu ajno do twarzy.
Byo z gumy. Andy odetchn z ulg.
N i e pamitam ju, ile razy, kiedy ogldaem telewizj, on
podchodzi od tyu, siada mi na twarzy i strzela bka - mwi
Andy. Albo po wypiciu mleka czekoladowego, czy soku
pomaraczowego, gdy lina staje si lepka i gsta, przyciska
mi kolanami ramiona, obezwadnia mnie i wypuszcza mi
flegm nad twarz, coraz niej, by w kocu wcign j
z powrotem znad samego mojego nosa".
Kiedy szli razem i mijali chopaka starszego i wyszego ni
Andy, Jim bekota swym ulubionym slangiem:
- Hej, ty, mj brajdak chce si z tob trzaska. Co ty na to?
W waszyngtoskim Z O O Jim namwi brata, by przeszed
po wskim murku nad gbok fos, oddzielajc zwierzta od

zwiedzajcych. Innym razem zachca go do podobnego

spaceru dwadziecia metrw nad autostrad.
- Gdybym stchrzy - mwi Andy - nazwaby mnie cip,
bo nigdy nie wymaga ode mnie czego, czego sam by nie
zrobi.
Jim odbywa wiele tego rodzaju przechadzek i tak, jak
z jazd saniami, nigdy nie dozna szwanku. Powiedzia kiedy:
Albo, stary, wierzysz, albo zlecisz!"
W okresie pobytu w Alexandrii Jim rzadko widywa si
z siostr i z rodzicami; najczciej wychodzi rano bez niadania i bez sowa. Jego siostra Anne stanowia dla tylko jeszcze
jeden obiekt nieustannych dokucza. Ojciec za by taki sam,
jak zawsze: zbyt zajty umysowo lub fizycznie nieobecny
Jedzi na przyldek Canaveral oglda wystrzeliwanie sputnikw Vanguard, grywa w golla w klubie marynarskim, lata
troch, by nie wyj z wprawy. W domu raczej rozwizywa
zadania matematyczne, ni zajmowa si synem, tak, jak
chopiec by tego pragn.
Jak dotd, Clara bya dominujc osob w rodzinie. Nawet
gdy Steve przebywa w domu, to ona troszczya si o budet
rodzinny. Typowa ona marynarza, nieomylna w tym, co
robia, od czyszczenia sreber, po urzdzanie partyjek bryda.
Kto z krewnych widzia w niej dusz towarzystwa, jedyn
osob na nogach o pierwszej w nocy, podczas gdy Steve spa
ju od dziewitej". Jim uwaa j za przewraliwion zrzd.
Irytowaa go swym wiecznym niezadowoleniem ze stanu jego
koszuli i z dugich wosw.
Jim mg nosi to samo ubranie caymi tygodniami, a
stawao si brudne i cuchnce. Kiedy nawet jeden z nauczycieli,
zaoferowa mu pomoc finansow. Ale gdy dosta od matki pi
dolarw na now koszul, kupi j za dwadziecia pi centw
w sklepiku Armii Zbawienia, a reszt wyda na ksiki. W kocu
Clara udaa si do matki Tandy, by ta poprosia dziewczyn
o przemwienie do chopaka. Tandy oczywicie odmwia.

Ktrego popoudnia, gdy T a n d y bya u Jima, oboje nagle

usyszeli, e wracaj jego rodzice. Jim chwyci przeraon
dziewczyn wp, zanis j po schodach na gr i pooy na
ko w sypialni rodzicw, rozrzucajc pociel. Tandy bronia
si, prbowaa dobiec do drzwi. Jim ruszy za ni. Chwila bya
znakomicie dobrana: Tandy w bluzce wycignitej ze spdnicy
od szamotania i Jim zbiegli ze schodw naprzeciw
wchodzcych do salonu rodzicw.
- Cze mamo, cze tato - wyszczerzy si Jim.
Clara martwia si dziwnoci" syna. Obawiaa si, e
odziedziczy ekscentryczno cechujc - jak sdzia - jej braci.
Bya zdezorientowana, gdy Jim zarzuci jej: Nie obchodz ci
moje stopnie, chcesz tylko, by byy dobre. Wtedy moesz
chwali si w klubie przy brydu!" A ju wszystkich zaszokowa, gdy przy obiedzie rzuci gniewnie yk na talerz ze
sowami: Mlaskasz jak winia!"
Innych te zdumieway osobliwe zwyczaje Jima. Gdy
wczy si wok Alexandrii w pustynnych butach, spodniach
z sukna mundurowego i koszuli typu Banlon, nie ostrzyony,
wydawa si zupenie nieobecny duchem, mg by nawet
wzity za obkanego. Bywa te bardzo tajemniczy. Na og
nie pozwalano mu uywa rodzinnego samochodu, ale koledzy
zawsze chtnie zabierali go na przedmiecia Waszyngtonu,
gdzie oddala si na piechot bez sowa wyjanienia.
Dokd chodzi? I co robi? Jedni sdz, e spotyka si
z jakim przyjacielem, poznanym w ktrym z maych antykwariatw, ktrych by bywalcem. Inni przypuszczaj, e
wasa si po ciemnych spelunkach przy starej Drodze nr
1 koo fortu Belvoir i sucha czarnoskrych bluesmanw. Ta
druga wersja wydaje si bardziej prawdopodobna. Jego ulubion muzyk, ktrej najczciej sucha u siebie w piwnicy,
by blues i spirituals z nagra Biblioteki Kongresu, w tym
czasie twierdzi, e nienawidzi rock and rolla. Lubi te
wczy si wzdu niszczejcych nabrzey Alexandrii

i gawdzi z owicymi ryby Murzynami. Zdarzao si, e

zabiera ze sob T a n d y na wieczorne spotkania z tymi przyjacimi".
Jeszcze dziwniejsze byy jego nocne wizyty koo domu
Tandy. Jim stawa po cichu w ogrodzie i wpatrywa si w okno
jej sypialni na pierwszym pitrze. T a n d y opowiada, e zawsze
si budzia, ale gdy schodzia na d, jego ju nie byo. Gdy
zarzucaa mu, e j budzi, zapewnia, e nie wychodzi z ka.
W ostatniej klasie rodzice zadrczali syna, by po skoczeniu
szkoy poszed do college'u. Molestowali go te, aby zrobi
sobie zdjcie potrzebne do zoenia tam dokumentw. Poniewa Jim nie zainteresowa si wyborem szkoy, rodzice sami
zapisali go do college'u St. Petersburg Junior na Florydzie
i zadecydowali, e bdzie mieszka u dziadkw w Clearwater,
niedaleko tej szkoy. Jim podda si decyzji ze wzruszeniem
ramion i owiadczy, e nie ma zamiaru pokaza si na
uroczystoci z okazji ukoczenia liceum. Ojciec by wcieky,
ale chopak nie zmieni zdania. Skoczyo si na tym, e
dyplom przesano poczt, po tym jak wywoano nazwisko
Morrison i nikt nie wystpi.
Ostatnie spotkanie Jima z T a n d y nastpio w pitkowy
wieczr. Podjechali samochodem na wybrzee Potomacu we
czwrk, razem z koleank T a n d y - Mary Wilson - i jej
chopakiem. Jim mia ze sob sze puszek piwa. Kiedy pniej
znaleli si u Mary, zaprezentowa swj notatnik z wierszami.
Gdy T a n d y zagbia si w lekturze, baznowa, przechwalajc
si, e przed wyjciem z domu wypi ojcu p butelki whisky.
T a n d y zdenerwowaa si i okazaa to:
- Och, Jim, dlaczego ty bez przerwy wkadasz mask? Czy
musisz gra przez cay czas?
Jim rozpaka si nagle i uklk przy niej, kajc histerycznie.
- Czy ty nie widzisz - wykrztusi wreszcie - e to wszystko
dla ciebie?

T a n d y przypomniaa sobie o Wilsonach picych na grze

i poradzia Jimowi, eby ju poszed.
- A! - odpowiedzia. - Boisz si, e obudz Wilsonw?
Denerwuj ci, tak? Nie wiedziaaby, co zrobi, gdyby zastali
mnie paczcego, co?
T a n d y przytakna.
Jim podszed do drzwi, powiedzia D o b r a n o c " i wyszed.
Dziewczyna westchna. Po chwili drzwi otworzyy si
gwatownie i Jim gono owiadczy:
- Zmieniem zdanie.
Po czym wyzna:
- Kocham ci.
T a n d y wyniole pocigna nosem:
- Pewnie, e tak.
- Ach, co za koturistwo! - chopak naumylnie dotkn j
sowem, ktrego nienawidzia. Zjeya si caa, a Jim chwyci j
za rk i bolenie j wykrci. T a n d y zdawia w sobie okrzyk
przeraenia, gdy wyszepta, e powinien wzi teraz ostry n
i poci jej twarz, zostawi straszne blizny, a wtedy ju nigdy
nikt prcz mnie na ciebie nie spojrzy".
Tandy nigdy nie powiedziaa o tym matce, ale pani Martin
bya wiadoma gwatownych zmian, -zachodzcych w osobowoci chopca. Sama dziewczyna obserwowaa to z dnia na
dzie. Kiedy poznaa go w drugiej klasie, wydawa si jej
niewinny i szczliwy. Teraz, w dwa i p roku pniej, ten sam
modzieniec by gorzki i cyniczny, natrtny i perwersyjny.
T r u d n o byo zrozumie przyczyn tych zmian. Jego jzyk
stawa si coraz bardziej jadowity, a groenie noem to tylko
jeden
z
wielu
podobnych,
szokujcych
postpkw
nastpujcych szybko po sobie. Matka ostrzegaa crk, e jej
przyjaciel wydaje si nieczysty, jak trdowaty", i bagaa j, by
przestaa si z nim widywa. Ocena to by moe przesadzona,
ale pod wpywem rozmowy obie przypomniay sobie sytuacj
sprzed dwch lat, kiedy to Jim dopiero przyjecha do Alexandrii.

Mia! wwczas problem, o ktrym nie mg powiedzie

rodzicom. - Tylko tyle wyzna Tandy, ktra w nadziei, e
pozna sekret, doradzia mu wizyt u modego alumna, zytego
z modzie opiekuna bractwa w prezbiterialnym kociele
westminsterskim. Jim zgodzi si i zosta umwiony.
- Nie wiem, czy w kocu pjd - krci gow do matki
Tandy, ktr spotka w szkole.
- Pjdziesz, pjdziesz! - zapewnia Tandy, stojca obok
z koleank. Razem zacigny Jima do samochodu.
Co byo tajemnic Jima i co powiedzia modemu pastorowi, pozostao sekretem. Jim z pewnoci nie wyjawi tego
nikomu innemu, a pastor utrzymuje, e nie pamita tej wizyty.
Teraz za, gdy Jim mia ukoczy szko, T a n d y zastanawiaa
si, czy problem sprzed dwch lat nie by zwizany wanie ze
zmian osobowoci", ktrej wszyscy byli wiadkami.
Nazajutrz Jim zadzwoni, przeprasza za incydent z noem
i prosi Tandy, by si z nim spotkaa. Dziewczynie bardzo
zaleao na spotkaniu z nim, ale na dugo przedtem obiecaa
pj z kim na uroczyste przyjcie taneczne i nie chciaa
odwoywa spotkania od tak dawna umwionego.
- Ale ja jad na Floryd - oznajmi Jim. - Jutro wyjedam
na dobre.
T a n d y bya jak oguszona. Pierwszy raz syszaa o jego
wyjedzie. W przypywie rozpaczy i zoci powiedziaa mu, e
tym razem przeholowa, nie uprzedzajc jej o tym wczeniej
i tu przed wybuchem paczu odwiesia suchawk.
Jim, doprowadzony do pasji, pobieg pod jej dom, stan
pod bujnie rozronitymi drzewami w ogrodzie Martinw
i wykrzykiwa:
- Nareszcie uwolni si od ciebie! Uwolni si! Odjedam
i nigdy nie napisz... W ogle o tobie nie pomyl!
Potem zada jeszcze zwrotu pamitnikw, ktre jej
poyczy. Natychmiast!" - T a n d y zjawia si z zacinitymi
ustami i przymknitymi oczami i wrczya mu notatniki.

W niedzieln noc T a n d y obudzia si i wiedziaa, e on stoi

w ogrodzie. Zbiega na dl i usyszaa oddalajce si znajome
kroki. Przez okno zdya jeszcze ujrze niewyran posta
wsiadajc do samochodu Morrisonw. Auto odjechao w noc,
ku Florydzie.

ROZDZIA

2
J

im przystan na skraju szosy,

rozgrzane) od palcego soca Florydy. Rozpi czarn marynark i poluzowa konierzyk czystej, biaej koszuli, cigajc
czerwony krawat w paski. Strj ten by mundurkiem college'u
w St. Petersburg. Lokalny autobus, ktrym jedzi do domu,
wanie otworzy przed nim drzwi.
Jim zaj wolne miejsce w poowie dugoci pojazdu i zacz
gwizda. Nastpnie wyda z siebie dwa lub trzy przecige
beknicia - gone, zaplanowane preludium do jednej z rozwlekych, aosnych anegdot lub przechwaek, jakie uwielbia
opowiada.
- Jeden z moich kumpli chcia sobie kupi psa myliwskiego
na kaczki - oznajmi. Poszed wic do starego owcy i zapyta go,
jak si upewni, czy kupuje dobr sztuk. Stary poradzi kumplowi, by zajrza psu w dup, bo trzeba mie psa z ciasnym odbytem,
inaczej kiedy zwierz wskoczy do stawu, napeni si wod i utonie.
No, wic kumpel idzie do psiarni, gdzie pokazuj mu mnstwo
psw i mwi, e wszystkie s po siedemdziesit pi dolarw. Na
to facet odpowiada, e chciaby je bliej obejrze...

Gdy Jim zacz swe opowiadanie, zdawao si, e mwi do

siebie, ale wkrtce wszyscy wok niego nastawili uszu.
- .. .podchodzi do duego, sympatycznego psiaka i podnosi
mu ogon. Och, nie - krzywi si - wielka dziura! - i ju jest przy
nastpnym. Handlarz podchodzi do niego, wskazujc na
pierwszego psa. Co pan u diaba wyprawia z moim psem?"
- mwi. N o , zagldaem mu w dup, ma cholernie wielki
otwr i gdy wskoczy do wody za kaczk, woda naleje si do
niego i zatopi go". Handlarz spoglda na: Tak, powiadasz
pan, e jest taki duy?" i wyciga rk, chwyta psa za jaja
i przekrca je o p obrotu, tak e odbyt zaciska si mocno.
Przepraszam - mwi w kocu - pies by wyregulowany na
przepirki".
Jim wycign swe dugie hii-hii-hii i rozpocz kolejn
historyjk, nie zwracajc uwagi na chrzknicia jednych pasaerw ani na kamienne milczenie innych. Wkrtce jadcy
autobusem studenci uwanie go suchali.
Wysiad z autobusu o trzy kwartay od domu, w ktrym
mieszka. Spacer trwa wystarczajc chwil, by obmyli kilka
sposobw rozdranienia babki Karoliny i dziadka Paula.
Oboje starsi Morrisonowie byli abstynentami i cho dziadek
mia sabo do psich wycigw, w ich luksusowym domu,
stojcym w eleganckiej dzielnicy, panowa fundamentalizm.
Jim przemiewa si z nich. Lekceway ich proby o cicie
wosw, o golenie si, o zmian ubrania, o pjcie do kocioa.
Grozi, e sprowadzi do domu murzysk dziewczyn i zostawia w swym pokoju puste butelki po winie. Czasami nie
odzywa si caymi dniami; wkracza w cisy rozkad dnia
dziadkw, a potem wychodzi cichy niczym czarny dym.
Jim nie znosi przestrzegania adnych zasad, zawsze mia
jaki dziwaczny punkt widzenia - wspomina jego babka.
Prbowa nas zaszokowa. Sprawiao mu to przyjemno.
Opowiada nam rzeczy majce nas wprawi w zakopotanie.
Zupenie go nie rozumielimy, adne z nas. I Jimmy mial tyle

rnych twarzy. Widziao si jedn, a za chwil ju inn. Nigdy

nie wiedzielimy, o czym myla".
Jim przez cay pierwszy rok college'u studiowa bez adnego zaangaowania, lekcewac wszystkie zajcia ponadprogramowe. Na pierwszy semestr mia nieszczeglne oceny: jedn
A, dwie B, jedn C i jedn D.
Ciekawiej wypady wyniki testw na osobowo, ktrym
poddano wszystkich nowych studentw. Jim zosta oceniony jako
impulsywny, beztroski, skonny do podniecenia - przeciwiestwo zdyscyplinowania i panowania nad sob, ale, co dziwne,
okaza si zarazem niemiay i zdolny do zdecydowanego
mylenia i dziaania. By te, wedug testu, wyjtkowo niechtnie
nastawiony wobec instytucji ycia spoecznego, mia tendencj do
rozczulania si nad sob. Ale jednoczenie reprezentowa typ
macho. Przejawia zainteresowania literatur oraz uzdolnienia
w zakresie kompozycji oraz porozumiewania si z ludmi.
Jim by zdolny do wyczynw wiadczcych o wirtuozerii
intelektualnej. Kiedy koledzy odwiedzali go w jego pokoju,
zachca ich: Podejdcie tu i wecie do rki jak ksik,
obojtnie jak" - mwi to chepliwym gosem, ale nie podnosi
si z dywanu swej sypialni - niemiay magik. Wecie jak
ksik, otwrzcie na pocztku ktregokolwiek rozdziau i zacznijcie gono czyta. Bd mia zamknite oczy i powiem
wam, co czytacie i kto jest autorem". I zatacza rk wok
siebie, wskazujc na setki ksiek pitrzce si na wszystkich
meblach i poustawiane wzdu cian.
Nigdy si nie pomyli!
Bardziej poytecznym, a nie mniej zapadajcym w pami
uczynkiem bya pomoc, ktrej Jim udzieli przyjacice,
majcej napisa prac semestraln. Zanalizowa wwczas wnikliwie i fachowo spory tomik poezji. Dla innego kolegi napisa
trzydziestostronicowy esej o lordzie Essex, jednym z kochankw krlowej Elbiety, i zaopatrzy go w obfit bibliografi z pamici.

Miaem napisa i wygosi mow na temat: Prawo

moralna - imperatyw naszego przetrwania - wspomina brat
Jima, Andy. - Nawet nie wiedziaem, co to do cholery oznacza.
Rodzice nie pozwolili mi wyjecha na ferie wielkanocne,
dopki nie skocz, a Jim chcia, abym jecha razem z nim.
Mczyem si nad tym przez wiele dni, a w kocu on zabra si
za to i napisa na nowo, dodajc mnstwo od siebie. Mowa bya
pikna, koczya si tak: Pyniemy po lepych orbitach,
bezbronni, samotni". Byy tam jeszcze trzy czy cztery takie
zdania pod rzd, i cho zupenie nie przypominao to mojego
stylu, dostaem ocen A.
Jim zwiza si z ma grupk absolwentw szkoy w Clearwater, z ktrymi pi. Upija si na wieczorkach tanecznych
i sta pod cian udajc, e jest drzewem. Pi te na przyjciach.
Pewnego razu powanie si skaleczy, ale by tak ordynarny
i agresywny, e lekarz w pobliskim szpitalu odmwi zajcia si
nim.
Jim jeszcze nie zacz pi duo i regularnie. Jeden z jego
szkolnych kolegw m> > i, e wygldao to tak, jak gdyby pil
tylko po to, by si upija. W przeciwnym razie nie pi w ogle"
Upicie si byo dla niego wanym wydarzeniem. Ale ju wtedy
byo wida, e jest to take rodzaj ulgi.
Wiele mwice zdarzenie zaszo w dniu jego osiemnastych
urodzin w grudniu gdy zosta zarejestrowany do poboru. Jim
odnosi si do wojska z prawdziw nienawici i ba si panujcych
tam obrzydliwych form wadzy. W 1961 roku ruch pacyfistyczny
nie by jeszcze rozwinity i chopak nigdy nie sysza o odmowie
penienia suby wojskowej ze wzgldw wiatopogldowych.
Zarejestrowa si wic, a po wyjciu z komisji upi si prawie do
nieprzytomnoci. Jeden z czonkw rodziny (nazwijmy go wujem),
mieszkajcy w Clearwater, wyplta go nastpnej nocy z jakiej
ogromnie kopotliwej sytuacji, mogcej skoczy si powanym
skandalem. Byo to widocznie dla Morrisonw tak krpujce, e
nawet po latach nie chcieli tego wyjawi.

W tym samym mniej wicej okresie Jim znalaz sobie azyl:

stary hotel wrd palm, na przedmieciach pomidzy Clearwater i St. Petersburgiem zwany Renaissance Gallery, z kawiarni, labiryntem pokoikw, scen i ogrdkw, figurujcy na
nieoficjalnej licie uczniowskiej jako lokal bez ogranicze".
Prawdopodobnie to przycigno Jima, a zebrania modych
ludzi czytajcych wiersze, piewajcych folk i pieni kontestacyjne oraz nastrj bohemy zatrzymay go na stae.
Hotel Renaissance prowadzony by przez gadatliwego,
trzydziestoletniego homoseksualist, Allena Rhodesa. W cigu
pierwszych trzydziestu minut po poznaniu go Jim usysza
ilo sw mogc wypeni dug powie, pakiet wiadomoci
zawierajcych anegdoty o przodkach, ktrzy w dziewitnastym
wieku pooyli podwaliny pod przemys St. Petersburga,
przesadzone opowieci o podbojach miosnych w zaciemnionym, wojennym Londynie, o przygodzie Rhodesa z msk
grup taneczn czerwonoskrych Szaunw oraz o pochodzeniu i skonnociach seksualnych wszystkich kotw, wczcych
si po pomieszczeniach lokalu. Wreszcie wysucha znaczcych
napomknie o Rajskim Ogrodzie, czyli obozie nudystw na
pnoc od T a m p y . Kade zdanie opatrzone byo wykrzyknikiem: N i e uwierzysz, padniesz t r u p e m ! "
Allen pamita, jak mwi Jimowi, e ma on wiele mskiego
sex-appealu - zupenie jak Elvis". I przypomina sobie, e
opowiada mu, jak wczy si po Londynie w czasie wojny:
szukajc na ulicach kogokolwiek, kogo mgby skusi. Nigdy
nie wkada nic pod spd.
Poka swojego freda, radziem kademu - mwi Rhodes.
To by niezawodny sposb".
Pod koniec roku szkolnego Jim odwiedzi sw rodzin,
mieszkajc teraz na przedmieciach San Diego. Gdy wrci
w lipcu do Clearwater, pozna wreszcie dziewczyn, ktra staa
si nastpczyni T a n d y Martin.

Mary Frances Werbelow miaa niecae szesnacie lat,

niecae metr szedziesit wzrostu i dugie, brzowe wosy.
T e g o lata zdobya drugie miejsce w konkursie piknoci
S u n ' N ' F u n . Skoczya wanie drug klas szkoy redniej
w Clearwater, gdy Jim spotka j na przyjciu.
- Hej, hej, spjrzcie no tam! - krzykn kto ostrzegawczo.
Jim koysa si na jednej nodze na krawdzi balustrady
balkonu, siedem metrw nad ziemi.
- Hej, ty, upie si, czy co?
Wybuch miechu.
Jim postawi praw stop na balustradzie, lew podnis do
gry, polizn si i zacz macha rkami. T y m razem spada.
Chopiec i dziewczyna, ktrzy stali najbliej, chwycili go
i wcignli do pokoju.
- Nie powinna bya tego robi - odezwa si Jim do
dziewczyny. - Ale dopki to ty, wszystko jest okay - i posa jej
czarujcy, chopicy umiech.
M a r y bya katoliczk i nawet mylaa kiedy o wstpieniu
do zakonu. Bya cicha, jak Jim, co dodawao jej dojrzaoci.
Powiedziaa chopcu, e p r a c u j e na cz etatu w studio
taca Freda Astaire'a i marzy o zostaniu w przyszoci
tancerk filmow. Jej przychylno dla Jima wzrosa, gdy
tylko usyszaa, e on chciaby pisa scenariusze i reyserowa filmy.
- Piszesz wiersze? - zapyta Jim.
- Czasami tak. Ale nigdy nie pokazuj ich nikomu.
- Ja mam kilka wierszy...
- Ty piszesz?
W ostatnim tygodnu wakacji J i m mia ju duy wpyw na
ycie M a r y Frances. Za jego namow zacza nosi ciemne
okulary, wbrew miejscowym obyczajom. Po raz pierwszy
w yciu sprbowaa alkoholu. Wreszcie oznajmia rodzicom,
e zamierza jedzi do niego na weekendy, gdy we wrzeniu
zacz studiowa na uniwersytecie stanowym Tallahassee.

Co wieczr Jim stawa prawie rozebrany na rodku swej

maej sypialni i wyciga si w gr na czubkach palcw,
prbujc dosign sufitu. Koleg, z ktrym dzieli pokj,
zapewnia, e dziki temu uronie i wydawao si, e w to
wierzy. Way 60 kilogramw i mia 174 centymetry wzrostu,
gdy wyjeda z Alexandra. Teraz utrzymywa, e od tego
czasu urs o prawie trzy centymetry.
W nowoczesnym domu o trzech sypialniach, odlegym
0 niecae dwa kilometry od campusu uniwersyteckiego, mieszka razem z picioma innymi studentami. Przedtem zna tylko
dwch z nich, pozostali byli przyzwoitymi wygodnisiami.
Zgodnie ze swym zwyczajem Jim natychmiast zacz ich
wyprbowywa. Wanie ostatnio zacz uwielbia Presleya
1 domaga si ciszy, ilekro ktr z jego pyt nadawano
w radiu. Regulowa wwczas odbiornik najgoniej jak mg
i siada naprzeciw jak zahipnotyzowany. Gdy dziadkowie
przysali mu koc elektryczny, odmwi dalszego uczestniczenia we wsplnej opacie za ogrzewanie. W wigili Wszystkich
witych - wito Halloween - zaszokowa wszystkich, zapraszajc do domu trup modych przebieracw, odzianych
tylko w peleryny, ktre im rozsuwa, gdy weszli do domu po
rozdawane przez niego cukierki.
Rozrabia te w autobusach, ktrymi dojeda razem
z kolegami na uczelni. Raz zapaci kierowcy za bilet dwudziestodolarowym banknotem i kci si z nim po chamsku,
gdy ten nie mia czym wyda reszty. Innym razem poszed na
ty wozu i gono zada, by wszyscy ciemnoskrzy przesiedli
si na przd. W kocu ktrego dnia usiad za kierowc,
naprzeciw dziesicioletniej dziewczynki i umiechn si do
niej.
- Cze! - zagadn.
Maa siedziaa sztywno, nerwowo spogldajc na obcego.
- adne masz buciki - zaczepi j, przechodzc na swj
prostacki slang.

Dziewczynka bya zmieszana.

- A w bucikach masz adne nki - cign dalej.
Kierowca spojrza w lusterko wsteczne i zauway, jak
Jim pochyla si nad dzieckiem i kadzie mu rk na kolanach. Autobus zatrzyma si przy krawniku i szofer odwrci si:
- Wyno si, mody czowieku! Ju ci nie ma!
- Ale prosz szanownego pana - odezwa si Jim. - To
by tylko niewinny komplement. Ona przypomina mi moj
modsz siostr. Przez chwil zatskniem za domem, prosz
pana.
W kocu kierowca da si przekona i pozwoli Jimowi
zosta, pod warunkiem, e chopak bdzie trzyma rce
przy sobie. W autobusie byli wszyscy wsplokatorzy Jima
i wszyscy udawali, e go nie znaj. Ale gdy tylko autobus
dojecha do campusu, Jim wyskoczy jako pierwszy i zawoa:
- Hej, chopcy! - i pomacha im.
Odruchowo pomachali w odpowiedzi. Wtedy krzykn:
- Pierdol was! - po czym ukoni si i odmaszerowa.
I n n y m razem poyczy od jednego z kolegw pontiaca
thunderbirda i przy cofaniu wpakowa go na sup telefoniczny. Wypija swym wspmieszkacom piwo, podjada ich
ywno, ubiera si bez pytania w ich stroje. Prowadzi przy
tym dokadne zapisy swoich wyczynw i reakcji na nie,
wypeniajc tym swj dziennik, jak gdyby by antropologiem,
a jego koledzy przedmiotem bada.
W niecae trzy miesice doprowadzi ich do kresu wytrzymaoci. Wszyscy byli w stanie cigej obawy o to, co stanie
si nastpnym razem. Bomba wybucha ktrej grudniowej
nocy, przy kocu trymestru, gdy Jim sucha za gono Elvisa.
Zapowiedzieli mu si, e ma si albo uspokoi, albo wynosi.
Odpowiedzia im, e to ich sprawa, e on nie robi nic, czego oni
nie mogliby wytrzyma, niczego od nich nie wymaga, wic

dlaczego chc, eby si zmieni, skoro on nie da od nich

adnych zmian. Ucili t przemow, kac mu si zabiera.
Jim zgodzi si, spokojnie wynis swoje rzeczy jeszcze tej
nocy i nastpnego dnia ju go nie byo.
Przeprowadzi si do przyczepy samochodowej, stojcej za
akademikiem dziewczt, o trzy kwartay od uczelni. Paci za
to pidziesit dolarw miesicznie, poow sumy, jak
dostawa poczt od dziadkw. Rodzice te przysyali mu
pienidze, ilekro do nich napisa.
C o miesic musia pisa list, aby dosta czek - mwi
Andy. - Nie pisa o adnych zdarzeniach, ani o niczym takim,
lecz po prostu opowiada historyjki. O tym, jak by w kinie,
gdy wybuch poar i wszyscy rzucili si do panicznej ucieczki,
a on jako jedyny zachowa spokj. Wszed na scen, usiad
przy pianinie i piewa, czym uspokoi publiczno i wszyscy
bezpiecznie opucili widowni. W innym licie opisywa ze
szczegami, jak przyglda si chopcu topicemu si w stawie".
W drugim trymestrze Jim zapisa si na dwa interesujce
go wykady. Jeden z nich powicony by filozofii protestujcej, czyli szeregowi mylicieli sceptycznych, krytykujcych i sprzeciwiajcych si tradycji filozoficznej, takich,
jak Montaigne, Rousseau, H u m e , Sartre, Heidegger i ulubiony przez Jima Nietzsche. Drugi wykad dotyczy psychologii
tumu i zachowania zbiorowego.
Profesor James Geschwender, niski, krpy, ciemnowosy
mczyzna, wspomina Jima jako jednego ze swoich najlepszych studentw. O n potrafi wcign profesura w niezwyke dyskusje - mwi Bryan Gates, kolega z . "U - wszyscy inni siedzieli wwczas jak oniemiali. Jim zdawa si
wiedzie ogromnie duo o naturze ludzkiej. Bez wysiku
przejrza na wskro wszystkich na roku. Ja lczaem nad
ksikami, a on, jak gdyby sam je pisa. Profesor bardzo go

szanowa i nawet mwi nam, e jego praca kocowa miaa

najlepsze tezy, z jakimi kiedykolwiek zetkn si u studenta,
majcego w kocu ograniczone przygotowanie naukowe.
Uwaa, e s to pogldy na poziomie dysertacji doktorskiej".
Bdc jeszcze w liceum, Jim przeczyta ksik N o r m a n a
O. Browna Life Against Death, interpretacj historii w d u chu freudowskim. Tezy tej pracy, jak ta, e ludzko naley
rozpatrywa jako cao niewiadom swych pragnie,
wrog yciu i niewiadomie skaniajc si ku samozniszczeniu, bardzo do niego przemwiy. Aparat represyjny
wywouje, wedug Browna, nie tylko nerwice u jednostek,
lecz rwnie patologie spoeczne. Jim wnioskowa, e
u zbiorowoci musz wystpowa neurozy na tle erotycznym, podobnie, jak u jednostek, i e mona je skutecznie
i szybko rozpozna i leczy".
Nauczyciel by oszoomiony! ,,Dla starszych rocznikw
/.organizowano dyskusj nad tezami J ima - wspomina Bryan
- ale rozmawiali tylko Geschwender i Jim. Zostawili nas
daleko w tyle. Po prostu nie mielimy w ogle pojcia,
o czym oni m w i " .
Pragnc sprawdzi swoj teori, Jim namawia trjk
znajomych, by pomogli mu przerwa emisj w radiowle na
terenie campusu.
- Wystarczy, e spojrz na tum - mwi do przyjaci.
- Tylko rzuc okiem na ludzi. Jedno, cile naukowe
spojrzenie i mog wyda psychologiczn diagnoz zbiorowoci. My we czterech, odpowiednio rozstawieni, moemy
ich odmieni. Moemy ich wyleczy. Moemy si z nimi
kocha. Moemy wywoa bunt.
W odpowiedzi koledzy spojrzeli na niego p u s t y m wzrokiem.
- Hej, chopcy, czy nawet nie chcecie sprbowa?
Przyjaciele oddalili si.

W weekendy Jim czsto jedzi autostopem do odlegego

o ponad trzysta kilometrw Clearwater, by widywa si
z Mary. Przez cay czas by zafascynowany jej subtelnoci,
oczarowany psychiczn i fizyczn niewinnoci. Dziewczyna
taczya i piewaa. Lubia przechadza si boso w deszczu.
Poza Mary, jedynym bliskim przyjacielem Jima w drugim
trymestrze studiw by Brian Gates, przypominajcy nieco
modego Basila Rathbone'a. Ojciec Bryana, podobnie jak
ojciec Jima, spdzi wiksz cz ycia w wojsku. Kiedy Jim
przemiewa si z Bryana, e ten przygotowuje si do kariery
handlowej, wyda mu si prymitywny i tpy. Bryan szczerze
i naturalnie zamkn Jimowi drog do wtrcania si we wasne
sprawy i to zbliyo ich do siebie. Nie byo wic zaskoczeniem,
kiedy w kwietniu, po kocu i.ymestru, gdy Bryan skoczy
studia, Jim zaproponowa mu wspln podr autostopem
przez Stany.
Jim zdy ju zdoby reputacj autostopowicza. Wiele razy
na swym szlaku pomidzy Tallahassee a Clearwater zrezygnowa z jazdy; raz nawet po godzinnym oczekiwaniu w deszczu, jedynie dlatego, e kierowca wyglda nieciekawie".
Bryan zastanowi si i uzna, e facet by sympatyczny.
W Clearwater Jim i Bryan spdzili dwa tygodnie, podczas
ktrych Jim planowa, e Mary majca w kwietniu ukoczy
sw szko, przyjedzie do niego do Kalifornii. Wyobraa
sobie, e znajd si razem w Los Angeles, wynajm mieszkanie, zdobd prac i bd studiowa na Uniwersytecie
Kalifornijskim. Jim mwi te Mary, e zrealizuje swoje
yciowe marzenie i zapisze si na wydzia filmowy, by uczy si
przekada swe myli i fantazje na jzyk filmu. Wreszcie Jim
i Bryan ruszyli na zachd i spdzili w drodze sze dni w taki
sposb, e sam Jack Kerouac byby z nich dumny.
W Mobile, w Alabamie mieli o czwartej nad ranem zatarg
z policj. Nastpnego dnia w Nowym Orleanie Jim poszed jak
w dym na przedmiecia, rozmawia z barmanem, ktrego

podejrzewa o hermafrodytyzm. Pniej prbowa poderwa

lesbijk, lecz jej kochanka wycigna n i zagrozia, e go
potnie. We wschodnim Teksasie podwozi ich kuzyn wiceprezydenta Lyndona Johnsona. Zostali wic zabrani na miejsce urodzin sawnego LBJ i na jego ranczo, gdzie jedli wou
pieczonego nad ogniskiem i poznali ciotk ma stanu.
O pnocy wjechali w Juarez do Meksyku i Jim przez ca noc
rozmawia sw akademick hiszpariszczyzn z meksykask
prostytutk w penej pijakw miejscowej spelunie. W Phoenix
o szstej rano zabraa ich jaka dziewczyna, ktra natychmiast
owiadczya:
- Mog i z jednym z was, obojtnie z ktrym. Potrzebuj
faceta, i to mocnego.
Syszc te sowa Bryan chwyci kierownic i samochd
zatrzyma si na poboczu.
- Id stary, zajmij si ni - mrukn Jim.
- O szstej rano chce nas zabra do siebie? Nie ma mowy.
Sam id, ja wysiadam.
Jim niechtnie poszed za przyjacielem.
G d y nastpnego popoudnia dotarli do Coronado, spotkao
ich chodne przyjcie. Przede wszystkim matka zapowiedziaa
Jimowi, e nie przestpi progu domu, dopki si nie ostrzye.
Po drugie wyrzucaa mu, e musiaa niepokoi si o jego
podr autostopem, a przecie posaa mu pienidze nu
samolot. Pniej zrobia awantur z powodu regularnych
wycieczek obydwu chopcw do San Diego, podczas ktrych
zwiedzali meliny hazardowe i marynarskie knajpy. Ale najbardziej zdumiao j to, e Jim wybiera si do Los Angeles, by
wstpi na U.C.L.A.
- Zaczekaj tylko, a ojciec wrci! Tylko poczekaj! Bdzie
w domu za niecay miesic i wtedy...
Ale do tego czasu Jima ju nie byo.
Przez trzy tygodnie modziecy szukali pracy, nocujc
u krewnych Bryana we wschodnim Los Angeles, w maej

przyczepie mieszkalnej. Ale pracy nie byo i wkrtce zabrako

pienidzy na mieszkanie. Przygody skoczyy si, a miae
plany spaliy na panewce. Pniej zadzwonia matka Jima,
zawiadamiajc, e ojciec za kilka dni przybija do Long Beach.
Spodziewam si, e bdziesz w porcie" - zakoczya.
Jim odwiesi suchawk niczego nie obiecujc, ale pojecha.
Oznajmi rodzicom, e zamierza pozosta w Los Angeles.
Zabronili mu tego. Chopak przedstawi dziesitki rnych
moliwoci, lecz wszystkie zostay odrzucone i w dwa tygodnie
pniej zosta odeskortowany do samolotu leccego na Floryd, gdzie mia si zapisa na skrcone zajcia letnie.
Jim z determinacj powrci do swej zamieconej ksikami
przyczepy na College Avenue i osiemnastego czerwca zapisa
si na wykady - na najmniejsz z moliwych liczb godzin.
Lato upyno bez szczeglnych wydarze, z wyjtkiem zaj
z historii redniowiecznej Europy. Jim powiedzia profesorowi, e wolaby napisa jedn dusz prac zamiast tradycyjnych dwch krtszych esejw, i e chciaby sam wybra sobie
temat.
- Byo to wprawdzie bez precedensu, ale byem tym
zaintrygowany, wic si zgodziem - wspomina wykadowca.
Jim napisa prac o Hieronimie Boschu, niderlandzkim
malarzu, widzcym wiat jako pieko, w ktrym czowiek
bdzi przez szataskie labirynty, pozbawiony wszelkiej pewnoci. Jim postawi tez, e artysta nalea do adamitw,
redniowiecznej sekty heretyckiej.
- Nie byem przekonany - mwi profesor - ale zafascynowao mnie to, co Jim napisa.
Jim skoczy zajcia dwudziestego sidmego sierpnia.
W trzy dni pniej zda ostatni egzamin i jeszcze raz wyruszy
autostopem do Clearwater, gdzie chodzi na pla, taczy na
przyjciach i pi. Pitego wrzenia by ju z powrotem w Tallahassee i zapisa si na wykad z historii sztuki pnego

renesansu, pogbiajcy wiedz o Boschu, oraz na kilka innych

wykadw na wydziale teatrologii: z wprowadzenia do nauki
o teatrze, historii teatru, podstaw gry aktorskiej i zasad
scenografii. Chcia w ten sposb stworzy sobie podstawy do
studiw kinematograficznych, ktre zamierza podj na
pocztku stycznia na Uniwersytecie Kalifornijskim. W tym
celu, w kilka dni po wpisaniu si na list studentw uniwersytetu stanowego na Florydzie, zgosi prob o formalne
przeniesienie i napisa list do swego dawnego liceum w Wirginii, proszc o przesanie swych ocen do rejestru U.C.L.A.
Nia nadchodzcy, czwarty i ostatni trymestr na uniwersytecie
florydzkim, Jim przeprowadzi si do hotelu Cherokee, gdzie
zaj pokj 206. By to jeden z podupadych hotelikw
w biednej dzielnicy, ktrego gomi bywali przed laty
urzdnicy pastwowi, odwiedzajcy miejscowe prostytutki.
W tym czasie Cherokee nie by ju burdelem - mwi Bryan
Gates - ale otoczka zej sawy pozostaa, wic dla Jima by to
prawdziwy dom. Czu si tam naprawd wspaniale".
Jim znalaz si w towarzystwie maej grupki starszych
studentw oraz niektrych asystentw i profesorw, ktrzy
spotykali si i pili na przyjciach na wydziale sztuki. Po kilku
tygodniach Jim przenis si z hotelu Cherokee do czteroosobowego pokoju, wynajtego wraz z dwoma nowymmi
znajomymi. W tym okresie najwaniejsza bya dobra zabawa.
Za ktrym razem Jim upi si winem i podczas artobliwej
bjki na parasole, w drodze na sobotni mecz pikarski, ukrad
hem policyjny z radiowozu patrolowego. Zosta zatrzymany
i zakuty w kajdanki. W zamieszaniu wywoanym prb ucieczki hem zagin, wskutek czego Jima oskarono o drobn
kradzie, zakcenie porzdku, opr wobec wadzy i publiczne
pijastwo.
Nazajutrz winowajca zjawi si w domu Ralpha Turnera,
profesora historii, na ktrego zajciach napisa sw prac
o Boschu. Wyzna, e spdzi noc w alkoholowym transie

i obawia si, e bdzie zmuszony zamieszka na terenie

campusu, jeeli wadze uniwersytetu dowiedz si o tym.
Profesor, ktry sam wyda niejedno przyjcie, natychmiast
zgodzi si mu pomc.
W poniedziaek T u r n e r towarzyszy Jimowi w wizycie
u fryzjera, pomg mu wypoyczy garnitur, poszed z nim do
sdu, a pniej zadzwoni w jego sprawie do dziekana. Jim zosta
ukarany grzywn w wysokoci pidziesiciu dolarw (mia tyle
pienidzy, ale nie chcia si ich pozbywa, wic poprosi matk,
by mu przysaa t sum, nie wyjaniajc powodu) i na pewien
czas mia by pod obserwacj.
Wstawiennictwo Ralpha Turnera, niezmiennie wysokie oceny Jima i szacunek, jakim darzyli go inni profesorowie, uchroniy go od powaniejszych konsekwencji. A chopak nie przestawa olniewa innych studentw i wykadowcw.
Na seminarium z historii teatru napisa artobliwy referat,
interpretujcy Czekajc na Godota jako opowie o wojnie
secesyjnej, z Grantem, Lee i Slave'em w rolach gwnych.
Profesor scenografii pamita, e jeden z projektw Jima przewidywa zawieszenie nad scen nagiego mczyzny, niby
ukrzyowanego. Wedle innego projektu, do sztuki Cat on a Hot
Tin Roof, w tle mia powoli rosn krek wiata reflektora,
z pocztku maleki, pod koniec sztuki wypeniajcy ca scen.
Wwczas okaza si miao, e jest to guz nowotworowy (gwny
bohater dramatu umiera na raka).
Wreszcie, nie majc adnego dowiadczenia aktorskiego, Jim
dosta jedn z dwch rl w studenckiej inscenizacji zaliczanej do
teatru absurdu" sztuki Harolda Pintera The Dumbwaiter. W programie Jim figurowa pod pseudonimem Stanisaw Bolesawski,
utworzonym z nazwiska wielkiego rosyjskiego reysera i reformatora teatru, Konstantego Stanisawskiego i elitarnego, polskiego
reysera, Ryszarda Bolesawskiego, ktry wsppracowa ze Stanisawskim w jego moskiewskim Teatrze Artystycznym, zanim
wyemigrowa do Stanw Zjednoczonych, by robi filmy.

Reyser Jima, Sam Kilman, zainteresowa go twrczoci

Antonina Artauda, ktry, przebywajc w domu dla psychicznie chorych, pisa w latach trzydziestych i czterdziestych
wezwanie do zrewolucjonizowania teatru: Musimy zrozumie, e teatr, podobnie jak epidemia, jest szalestwem, i e
jest komunikatywny; oto tajemnica jego powodzenia". Jim by
tym zachwycony.
Praca z Morrisonem bya interesujca - mwi Keith
Carlson, ktry gra z nim w The Dumbwaiter. Codziennie,
czekajc na podniesienie kurtyny, zastanawiaem si, co on
zrobi tym razem. T r u d n o go byo rozgry. Mia skonno do
tego, by kadego dnia gra zupenie inaczej. Nie koncentrowa
si na mnie, ani na dialogu, nie istniay dla niego tradycje gry.
Odgrywajc kolejne sceny i prowadzc dialog, sprawia
wraenie, e robi to w sposb zupenie nieumotywowany, lub
przynajmniej niespodziewany. W tle stale panowa niepokj,
poczucie, e wszystko balansuje na krawdzi utraty kontroli.
W tym okresie - w roku 1963 - kiedy wszyscy trzli si, by
na scenie nie dziao si nic niecenzuralnego, my zrobilimy
kilka wspaniaych, obscenicznych prb. Na przedstawieniach
pomijalimy te rzeczy, ale z Jimem nigdy nic nie byo pewne".
- T w j ojciec zosta kapitanem, Jim - powiedziaa matka
- dowdc jednego z najwikszych lotniskowcw na wiecie
(by to U S S Bon H o m m e Richard). Ma pod sob trzytysiczn
zaog i sprawuje nad ni wadz. Cieszy si respektem, bo sta
go na prawdziw dyscyplin. Jak by to odebrano, gdyby jego
syn, jego wasny syn, pokaza si wygldajc jak bitnik?
smego stycznia 1964 roku, na krtko przed rozstaniem
z rodzin, mieszkajc w Coronado i rozpoczciem studiw na
Uniwersytecie Kalifornijskim, Jim wybra si z ojcem na
manewry na Pacyfiku. By wieo ostrzyony. Niestety, jego
wosy nie byy zadowalajco krtkie i gdy tylko znalaz si na
pokadzie Bonny Dicka", jak nazywano okrt, zagoniono go

do fryzjera okrtowego, ktry ostrzyg to po raz drugi. T y m

razem tak samo, jak ojca - z tyu i po bokach maszynk, od gry
tak, by wosy lekko odstaway od skry. Jim by zy, ale
spokojny.
Kapitan, cho dumny z syna, postpowa z nim ostronie.
Zabra go na mostek i przedstawi oficerom. Chopiec ucisn
im donie grzecznie, ale bez umiechu. Fotograf okrtowy
zrobi kilka zdj. Po poudniu zrzucono na wod pywajce
cele w ksztacie ludzi, a Jimowi wrczono pistolet maszynowy
i namawiano go, by sobie postrzela do koyszcych si na
falach tarcz.
Jim zawsze opowiada o tym dniu z gorycz. Mwi te, e
kiedy ojciec wrci do domu po zdaniu komendy nad trzytysiczn zaog, ktr dowodzi z takim posuchem, natychmiast poszed pod komend swej ony. Kazaa mu wyrzuci
mieci - opowiada Jim. - Wrzasna na niego. No i ojciec to
zrobi. Wzi kube ze mieciami i posusznie wynis".
W tydzie pniej, dysponujc sum wystarczajc na
wynajcie maego mieszkanka o kilometr od uczelni, Jim
dopeni procedury wpisu w poowie roku, doczajc do
dwudziestu tysicy innych studentw w jednym z najwikszych
miasteczek
uniwersyteckich
w
Kalifornii.
W odrnieniu od swego starszego brata - uniwersytetu
w Berkeley - U.C.L.A. bya uczelni cakowicie apolityczn.
Studiowali tu opaleni, atletycznie zbudowani chopcy, na
ktrych przyjemnie byo popatrze. Ubierali si skromnie,
w sposb nie zdradzajcy rnic majtkowych.
Okoo roku 1964, w ktrym przyby Jim, szkoa filmowa
wchodzia w okres nazywany dzi Zotym Wiekiem. Na
wydziale pracowao kilku wybitnych reyserw, midzy innymi Stanley Kramer, Jean Renoir i Josef van Sternberg.
Wrd studentw te miay zabysn wspaniae, utalentowane indywidualnoci - na przykad mody Francis Ford Cop-

pola. Chyba najwaniejsze byo to, e w szkole wyznawano

oywiajc, niemal anarchistyczn filozofi, pod wpywem
ktrej Jim napisa: Atutem filmu jest to, e nie ma tu
ekspertw. Nie ma adnych arbitrw. Kady moe przyswoi
i zawrze w sobie cae dzieje filmu, co nie jest moliwe
w innych dziedzinach sztuki. Nie ma znawcw, wic teoretycznie kady student wie niemal tyle, co profesor".
Pierwsze procze Jima na Uniwersytecie Kalifornijskim
mino bez wikszych zdarze. Moe z jednym wyjtkiem.
Spdzi ferie wielkanocne z dwojgiem przyjaci z roku - ponurym, zaronitym intelektualist z Nowego Jorku i starsz od
siebie dziewczyn z Irlandii. Przez dwa dni pili w Tijuanie.
Przez pozosta cz wiosennego semestru Jim zdy przywiza si do przyjemnej rutyny: zaj w budynkach, rozrzuconych po olbrzymim, zalesionym miasteczku uniwersyteckim, dugich godzin samotnego czytania w bibliotece lub w swym
maym pokoiku, niedzielnych telefonw do Mary na Floryd,
przy uyciu zwykych automatw, w ktrych paci tylko za
pierwsze trzy minuty i lekcewac dalsze wezwania rozmawia
zwykle okoo godziny.
Popoudnia i wieczory spdza czasami w Lucky U, meksykaskiej restauracji pooonej koo szpitala weteranw wojennych, o niecae dwa kilometry od szkoy. Lubi to miejsce.
Obsugiway tam kobiety, peno byo niewidomych, popychajcych wzki z beznogimi przyjacimi, ktrzy pokrzykujc
podawali kierunek. Bywao, e inwalidzi upijali si i dochodzio
do bitew na kule. Jimowi kojarzyo si to z opowiadaniem
Nelsona Algrena; nazywa Lucky U miym zaktkiem" do picia.
W weekendy jedzi do Venice Beach. Venice bya w latach
pidziesitych mekk pokolenia beatu. Miaa wic tradycj
bohemy. Poeci, malarze i studenci mieszkali tam za grosze
w eleganckich niegdy, wiktoriaskich domach lub w chatach nad
brzegami licznych kanaw.

Z nadejciem lata Jim wrci do Coronado. Byl wychudzony po czterech miesicach marnego odywiania si, ale wkrtce
odzyska swe dziecinne policzki. Potem znowu wyjecha do
Meksyku, tym razem z bratem i ojcem chrzestnym, oficerem
marynarki w stanie spoczynku, ktry przed laty suy razem
z ojcem Jima na Pacyfiku. Andy wspomina to jako pijacki
wypad: Pojechalimy prawie dwiecie kilometrw na
poudnie, do Ensenady. Jim pokaza mi, jak si yje. Piem
piwo za piwem, a on wlk mnie od jednego baru do drugiego,
wykca si po hiszpasku z Meksykanami, gdy chcieli nas
oszuka, rozmawia z prostytutkami, biega po ulicach cigany
przez psy. To byo co!"
Po powrocie w okolice San Diego bracia czsto chodzili do
garnizonowego kina. Czasami Jim wnosi ze sob wino i upija
si. W bazach wojskowych zazwyczaj po filmie pokazuje si
ceremoni podniesienia flagi, czemu towarzyszy odegranie
hymnu. Kiedy Jim zapiewa na cae kino: O h h h h sayyyy
cannnn youuuu seeee..." Wszyscy inni siedzieli cicho.
Jim nie mia si czym zaj w Coronado, by wic znudzony
i zmczony. Wkrtce zacz prosi, by pozwolono mu wrci
wczeniej na uczelni, by mg nadrobi zalegoci z historii.
Na pocztku sierpnia wyjecha, obiecujc poszuka sobie pracy
na cz etatu. Do koca lata pracowa jako asystent w bibliotece wydziau teatralnego - odnosi zwracane ksiki na pki
i wypisywa upomnienia, zarabiajc dolara i dwadziecia pi
centw za godzin. Praca bya prosta, ale nie utrzyma jej
dugo. W padzierniku przyby nowy bibliotekarz i wyrzuci
modego pomocnika, gdy tylko si zorientowa, e nie ma on
zamiaru przychodzi do pracy punktualnie.
Pniej zjawia si Mary. Szybko znalaza prac w centrum
medycznym uniwersytetu i ku zdumieniu Jima, wynaja sobie
samodzielne mieszkanie. Powiedziaa, e chciaaby znale
menadera i postara si o prac jako tancerka - moe kiedy
uda im si zrobi wsplny film. Koledzy Jima z uczelni

mwili, e nigdy nie widzieli go tak uradowanego, jak tej

jesieni. Nawet jeeli nie wszystko byo zupenie tak, jak
planowa, byli w kocu razem - on i jego dziewczyna - w Kalifornii.
Jim znalaz sobie cise grono przyjaci spord najbardziej tajemniczych i niespokojnych studentw wydziau filmowego. Czterej najblisi mu chopcy byli, wziwszy z osobna,
raczej naiwni i niewinni, ale razem sprawiali wraenie paczki
zowrogiej lub w najlepszym przypadku podejrzanej.
Najdziwniejszy z nich by Dennis Jakob - absolwent
uczelni. Chopak wraliwy, lecz konfliktowy, niezwykle inteligentny, nazywany przez kolegw szczurem lub asic z racji
swego umykajcego chodu i garbu od wielu godzin spdzonych
w pozycji pochylonej nad maszyn drukarsk. Dennis by
modziecem naprawd uzdolnionym, reinkarnacj rosyjskiego reysera Siergieja Eisensteina. Francis Ford Coppola
wybra go na swego pierwszego asystenta, gdy krci Czas
Apokalipsy.
Jedn z przyczyn, dla ktrych Dennis pociga Jima, byo
to, e czyta rwnie duo lub nawet wicej. Najczciej
dyskutowali o ksikach Nietzschego. W okresie, gdy si
poznali, Jim zna ju wikszo dzie niemieckiego filozofa,
a Z genealogii moralnoci i Poza dobrem i ziem przeczyta jeszcze
w liceum. Ostatnio natomiast odkry Narodziny tragedii z ducha muzyki, cienk ksieczk, ktra wywara na niego nie
mniejszy wpyw ni Life Against Death Normana O. Browna.
Ksika ta, pierwsze dzieo Nietzschego, jest nadal prawdziwie
rewolucyjna jako jedna najciekawszych teorii tragedii, jakie
kiedykolwiek powstay. Powicona jest problemowi klasycznego dualizmu apolliskiej sztuki rzeby i dionizyjskiej sztuki
muzyki. Jak Nietzsche, Jim identyfikowa si z wiecznie
cierpicym Dionizosem - pozbawionym zudze, ucieleniajcym nieuleczalne, pierwotne cierpienie i jego wieczne
powroty". Cierpienie to jest hojnie wynagradzane. T r w a -

nie po mierci nie polega na transcendencji jednostkowej

wiadomoci, lecz raczej na ekstatycznym zlaniu si tej wiadomoci z pierwotn natur Wszechwiata", z tym co Jim i inni
nazywali Universal M i n d " - Wszechobecn Mdroci".
Dennis i Jim mogli godzinami siedzie i rozprawia o Nietzschem. Czasami dochodzio do sporw, lecz na ogl zgadzali
si ze sob entuzjastycznie i czytali sobie nawzajem dugie
cytaty z dzie filozoficznych. Pewnego dnia, rozmawiajc
o Dionizosie i wspominajc wers z Williama Blake'a: G d y b y
oczyszczono drzwi percepcji, wszystkie rzeczy przedstawiy by
si czowiekowi takimi, jakie s naprawd: jako nieskoczone".
Zdanie to nasuno Aldousowi Huxleyowi pomys na tytu
ksiki: The Doors of Perception Drzwi percepcji, a teraz
Dennis i Jim zdecydowali si stworzy zesp muzyczny.
Jednemu z przyjaci powiedzieli, e nazw siebie Drzwi:
Otwarte i Zamknite.
I n n y m studentem z najbliszego krgu Jima by John
DeBella, krzepki i prny syn policjanta z Brooklynu, rwnie
d u m n y z dwustu ksiek czytanych rocznie, jak z potnego
ciaa, mierzcego metr i osiemdziesit osiem centymetrw.
W cigu tygodnia w miasteczku uniwersyteckim otoczy go
mit: chadza pono do ksigar w dugim, czarnym prochowcu o niezliczonej liczbie naszytych od wewntrz kieszeni
i krad ksiki, ktre wzbudziy jego podliwo. W weekendy jedzi do Muscle Beach, by podrywa dziewczyny.
Fizyczna kompleksja i wyolbrzymiona w plotkach, ale
wielka gadatliwo Johna sprawiay, e wydawa si on
przeciwiestwem Dennisa Jakoba, ale mia z nim pewne
cechy wsplne. Jedna z nich to mio do ksiek i doktrynerskiej filozofii. Inna to rwny wiek: John, starszy od
Jima, mia dwadziecia pi lat. Wreszcie cechowaa go
p o d o b n a elokwencja. I obaj byli katolikami. Ilekro J o h n
lub D e n n i s zaczynali tka intelektualne arrasy, Jim sucha
zafascynowany.

- To szamanizm - mwi John. Bylimy pod wpywem

szamana: inspirowa nas poeta. Wszyscy temu ulegalimy.
Czci nieokrelonej filozofii studentw filmu na U.C.L.A.
byo zacieranie granic midzy rzeczywistoci i marzeniami.
Jednym z moich ulubionych cytatw by ten: Sny rodz
rzeczywisto". Phil Oleno by optany psychologi Junga
i bardzo wiele nauczylimy si od niego.
- Wyznawalimy teori Rzeczywistej Mrzonki - e ycie
nie jest tak porywajce i romantyczne, jak by powinno. Wic
mwi si rzeczy nieprawdziwe, bo lepiej, jeeli powstaj
fantazje. Nie jest istotne to, czy s prawd, dopki si w nie
wierzy.
W chwilach nudy Jim i John wymylali zabawy. Podobno
kiedy Jim razem z Philem Oleno, dobrym znajomym ich obu,
wyzwali Johna na zawody w kradziey ksiek z ksigarni
uniwersyteckiej. Zwycizc mia by ten, kto po upywie
godziny ujdzie z ksikami o najwikszej wartoci.
Innym razem Jim i John postanowili, e poderw obc
dziewczyn, napaj si i pjd do biblioteki muzycznej, by na
zmian puszcza swe ulubione pyty. Ze miechem namwili
jak panienk, by z nimi posza. Suchali muzyki z pyt, palili
trawk, a pniej John zacz odgrywa przed dziewczyn
teatr. Musiaa widocznie uzna, e Jim traktuje j powaniej,
bo posza z nim do domu, opowiadajc mu, jak z winy swego
chopaka zasza w ci, jak potem nabawia si choroby
wenerycznej, co w kocu doprowadzio do operacji macicy
i sterylizacji, jak... - wrd szlochu i ez paday kolejne
szczegy jej ycia. Jimowi przypomniao si opowiadanie
Dylana Thomasa The Followers, w ktrym dwaj chopcy
spotykaj si przypadkowo i okazuje si, e ycie obydwu jest
koszmarem.
Kiedy, gdy upili si w Lucky U, Jim nalega, by poszli do
pobliskiej biblioteki publicznej. John niechtnie pody za
nim i przechadza si wolnym krokiem midzy pkami,

zerkajc na dugo spdniczek i rajstopy dziewczt w czytelni.

Gdy natkn si na Jima, ten oddawa wanie mocz na podog
pomidzy dwoma rzdami pek. John chwyci go i zacz
wyciga z sali. Akurat zbliaa si jaka kobieta.
- Hao, prosz pani ! - zawoa Jim. - Halo, prosz pani...
Phil Oleno, trzeci z przyjaci, chopak o ciemnych, falujcych wosach, szerokiej, sympatycznej twarzy i potnej
klatce piersiowej, wyglda jak nieco powikszona kopia Jima.
Mia dwadziecia trzy lata, o dwa wicej ni Jim i jako jedyny
z paczki mieszka we wasnym domu, co naraao go na cige
docinki ze strony Johna i Jima.
Phil czyta niemal wszystko Junga i o Jungu. Na pkach
w swoim pokoju mia wikszo tych ksiek; podpisane byy
grubym, czarnym owkiem. Jim nie przyznawa Jungowi tak
wysokiej rangi wrd psychoanalitykw i po obejrzeniu
kadego filmu bardzo lubi spiera si z Philem o to, jak mona
interpretowa symbole w nim zawarte - wedug Junga czy
zgodnie z nauk Ferencziego, jak chcia Jim. Podobnie jak
Jung, Sandor Ferenczi by z pocztku wsppracownikiem
Freuda, a potem zerwa z mistrzem, odchodzc od jego nauki
raczej w swych metodach terpii, ni w teorii. Podczas, gdy
Freud zaleca swym pacjentom powcigliwo erotyczn,
dowodzc, e nastpi dziki temu koncentracja libido na
doznaniach emocjonalnych z przeszoci, Ferenczi posun
wyrzeczenia o wiele dalej, starajc si nakoni pacjentw,
aeby powstrzymywali si w jak najwikszym stopniu take od
jedzenia, picia i zaatwiania potrzeb fizjologicznych. Pniej
za pozwala im na co wrcz przeciwnego, namawia ich, by
okazywali mio i nie odmawiali sobie niczego. By bowiem
przekonany, e neurotykami s zazwyczaj osoby nie kochane
i nie akceptowane w dziecistwie przez rodzicw, i e tym,
czego im naprawd potrzeba, jest uczucie, czuo i ciepo.
Tak, jak zwykle bywa w rozmowach o psychoanalizie,
dyskusje pene byy odniesie do erotyki, co czasami wy-

kraczao poza tematy neuroz, fetyszw i dewiacji. Modziecy

rozprawiali o hermafrodytyzmie, nekrofilii, sadyzmie,
masochizmie i homoseksualizmie. Tote gdy Jim i Phil zrobili
wsplny film, jego tematyka nikogo nie zaskoczya. Ju
dawniej zamierzali zrobi wiele filmw. Phil mia pomys, by
nakrci co o yciu Rimbauda i pyta Jima, czy zechciaby
zagra w gwnej roli. Jim pragn sfilmowa synn scen
z ycia Nietzschego, ktry podbiegi do wonicy okadajcego
batem konia i rzuci si zwierzciu na szyj. ciek dwikow
do tego krtkiego filmu miay by oklaski. aden z tych
pomysw nie doczeka si realizacji. Jedyny film, jaki zrobili,
nie nis ze sob adnych myli: by po prostu wygupem. Jim
i Phil odbyli tylko wstpne kursy obsugi wiate, dwiku
i emisji, ale w ich szkole nawet od nowicjuszy oczekiwano, e
z takimi umiejtnociami i wyobrani jak maj, sprbuj
zrobi film. Nie musia by dugi ani skomplikowany, nie
musia nawet by dobry - chodzio o to, by oby si ze
rodkami. Tymczasem Phil nie nakrci adnego filmu, lecz by
speni wymagania, wynaj si absolwentom wydziau psychologii do filmu robionego w cisej tajemnicy i majcego
trafi prosto do archiwum. Bya ta rzecz o kobiecie
i mczynie: nadzy, demonstrowali pozycje i sposoby stosunku. Jim wykona z pomoc Phila niektre ujcia, splt je
w sekwencj o rosncym napiciu, a jako podkad dwikowy
uy zakoczenia Bolera Ravela. Podczas prezentacji studenci
wietnie si bawili, za to profesorw i instruktorw film
doprowadzi do pasji. Jim zosta powiadomiony, e zasuy na
najgorsz z moliwych ocen, a ponadto zostanie odnotowany
jako intrygant, wskutek czego na nastpny semestr znajdzie si
w specjalnej grupie dla studentw sprawiajcych problemy.
Prezentacje filmw studenckich odbyway si dwa razy do
roku, pod koniec sesji warsztatowych. Inne pokazy organizowano regularnie, zazwyczaj w pitkowe wieczory. Na jeden

z seansw zaproszono producentw z pobliskiej wytwrni

filmowej, ktrzy mieli przedstawi jeden ze swoich filmw,
a pniej - jak si spodziewali - wzi udzia w przyjacielskiej
dyskusji. Spotkanie zostao przerwane, gdy studenci uporczywie dokuczali fachowcom.
Na wszystkich tych seansach rej wodzi chopak powszechnie uwaany za najczarniejszy charakter i osobnika najbardziej
haaliwego i cynicznego - by to kolejny bliski przyjaciel Jima,
czwarty arcy-ekscentryk Zetego Wieku, gadatliwy, jasnowosy Mefistofeles, Felix Venable. Ze swym upodobaniem
do trunkw, narkotykw i do snucia caonocnych opowieci
przypomina Jimowi bohatera On the Road, Deana Moriartiego. Felix by najstarszym studentem w szkole filmowej
- mia trzydzieci cztery lata. Wstpi na U.C.L.A. po trzynas
tu latach imania si rnych zaj - midzy innymi prze/
duszy czas by kierowc autobusu, a kiedy indziej budow niczym odzi. Pracowa na og w okolicy San Francisco
i w latach 1948-1952 studiowa na uniwersytecie w Berkeley,
cho go nie ukoczy. Mimo prawie skoczonych studiw nie
mia problemw z dostaniem si na U.C.L.A., moe dlatego,
e jego oceny z Berkeley - poowa A " i poowa F "
- stanowiy tak intrygujcy rekord. A moe po prostu uznano,
e kiedy trzydziestoczteroletni facet chce uzyska stopie
naukowy, to trzeba da mu szans.
Podobnie jak John DeBella, Felix uwielbia opowiada
o sobie, z tym, e jego gawdy byy mniej chepliwe i bardziej
zabawne. Venable nie by intelektualist w tym stopniu, co inni
przyjaciele Jima ze szkoy filmowej, ale zwiza si z nim
rwnie mocno. Stanton Kaye, ktry powierzy Felixowi
gwn rol w jednym ze swoich filmw, uwaa, e jego
przyja z Jimem opieraa si na pokrewiestwie psychologicznym: Czuem, e Venable rozsypywa si na kawaki
jako czowiek, nie posiada okrelonego charakteru, tosamoci. By te starszy od innych i dlatego silniej ulega

naciskowi rodowiska. Bezradny prawie do impotencji y

w cigej obawie. To samo byo z Jimem. Obserwowaem ten
ich gboki nihilizm, poczucie beznadziejnoci; ulegali temu
silniej ni ja. Moe to by gniew, moe std pyna rozpacz".
Ogldacz to mroczny komediant - nabazgra Jim w jednym ze swych notatnikw. - Jest odraajcy w swej ciemnej
anonimowoci, w utajonej agresji". W ten sposb zacz
opisywa groz i si cichej zayoci z tym, co nieprzeczuwalne.
Robi setki podobnych notatek. Niektre z nich miay za
cztery lata doczeka si wydania, pocztkowo prywatnego,
pniej w wydawnictwie Simona i Schustera, pod tytuem The
Lords: Notes on Vision. Podczas studiw w szkole filmowej Jim
korzysta z nich piszc referat o estetyce filmu. Nie bdc
jeszcze w stanie robi filmw, myla i pisa o kinematografii
jako dziedzinie sztuki. Tajemnica atrakcyjnoci kina ley
w lku przed mierci". Stronice jego notatnikw zapeniay
si wiedz o filmie, ktrej cz zawdzicza Johnowi DeBelli.
Gdzie indziej usiowa uku definicj. Wyobraenia magii
i przemocy, seksu i mierci przewijaj si przez te strony jak
mtna rzeka. Kennediego zabio bluniercze spojrzenie"
snajpera, Oswald za znalaz schronienie wchonity
w ciep, mroczn i niem przepa cielesnego teatru".
Pojawia si wtek Edypa: W o l n o ci patrze na rzeczy, ale nie
p r b u j , jak smakuj. Moesz pieci sw matk tylko oczam i " . Wydawao si, e im wicej Jim widzia, im wicej
dowiadcza, tym czciej pisa - im wicej za rzeczy
zapisywa, tym gbiej zdawa si je rozumie. Obnaa si te
w tych zapiskach, jak gdyby na prb otwierajc sw dusz.
Ja nie wyjd - pisa. - To wy musicie wej do mnie. Na
moje ono, do mojego ogrodu, gdzie si ukazuj. Gdzie mog
zbudowa wszechwiat wewntrz czaszki, by rywalizowa
z rzeczywistoci".

Koniec roku 1964. Po pamitnym rajdzie na Ocean Indyjski, po tej demonstracji siy i wziciu udziau w incydencie
w zatoce Tonkin, kapitan Morrison jeszcze raz utrzyma
w ryzach buntujc si zaog Bon H o m m e Richarda (zawsze
by gr), po czym przekaza okrt komu innemu i zacz si
pakowa do kolejnej przeprowadzki. T y m razem do Londynu,
gdzie mia suy w sztabie Naczelnego Dowdztwa amerykaskiej marynarki wojennej w Europie. Przedtem jednak
pojecha na Zachodnie Wybrzee, by spdzi krtki urlop
z rodzin. Jim te przyjecha na Boe Narodzenie do domu, po
czym wszyscy Morrisonowie prcz niego wyruszyli na Floryd, by odwiedzi swych krewnych. Wwczas to Jim widzia
si z rodzicami po raz ostatni.
G d y ustpiy styczniowe deszcze, studenci szkoy filmowej
zaczli przesiadywa w Wozie Cygaskim", maej knajpce na
kkach, stojcej niedaleko od ich domkw. T a m wanie Jim
i jego koledzy z roku, wsplnie z modymi muzykami i artystami, pokazali to, co przyjaciel Morrisona, Bill Kerby, nazwa
caym gwnem i blichtrem szkoy filmowej": patali si po
uczelni, pracowali najmniej, ile tylko mogli, pokrywali sw
bezczynno chepieniem si i czcz gadanin. Jim spacerowa
wzdu ogrodze, rycza i wrzeszcza w drodze na zajcia,
ozdabia ciany w pokoju chopcw niecenzuralnymi rysunkami i turla puste butelki po winie w sali kinowej podczas
projekcji. Potem zaczy si typowe historie: narkotyki, ekscesy erotyczne i inne zwariowane wyczyny. Pewnego razu Jim
poczy wszystkie te trzy rzeczy: upi si i wszed o pnocy na
jedn z wieyczek budynku uczelni, by na jej szczycie rozebra
si i zrzuci ubranie na ziemi.
G d y kieruje tym okrelona idea - zapisa w notatniku - nie
ma niebezpieczestwa".
Niektrzy instruktorzy cenili Jima, tolerujc u niego to, co
kto nazwa dyletantyzmem; Jim te lubi niejednego z nau-

czycieli. Jego faworytem by Ed Brokaw, ktry zwyk czasami

opowiada na wykadzie potworne bzdury, by sprawdzi, czy
ktokolwiek go sucha. Jimowi podobao si szczeglnie to, e
Brokaw od czasu do czasu znika na wiele dni, zupenie, jak on
sam w pniejszych latach. ,,Brokaw byby uleg niszczycielskiej sile Jima - mwi Colin Young, dyrektor wydziau filmowego. - Poczu j i chcia ogrza rce przy tym ogniu, bo
wiedzia, jak czsto taki charakter czy si z prawdziwym
talentem". Brokaw by opiekunem grupy, w ktrej znajdowa
si Jim, i jemu jako pierwszemu chopak oznajmi, e rzuca
uczelni. Dopiero potem poszed do Colina Younga i powiedzia mu to samo.
Decyzja Jima o porzuceniu szkoy zapada najwyej na
tydzie lub dwa przed zakoczeniem studiw, po dwudniowym pokazie filmw studenckich, ktry jest najwaniejszym
wydarzeniem roku akademickiego, niemal jednoznacznym
z kocowym egzaminem. Wprawdzie od tego, czy film zostanie zakwalifikowany do publicznej premiery w uniwersyteckiej sali Royce Hall, nie zaleao ukoczenie studiw, ale
i tak wspzawodnictwo byo wielkie.
Wiksza cz z okoo czterdziestu filmw wywietlanych
na majowym pokazie powstaa w studio Project 170",
w ktrym produkowano krtkie, nieme kawaki, pozbawione
dialogw lub w ogle bez cieki dwikowej. Krcono zazwyczaj w soboty i zasad byo, e kady student peni kolejno
wszystkie role - w jednym tygodniu jest kamerzyst,
w nastpnym zmienia si w aktora, potem w inyniera dwiku
i tak dalej, by w kocu wyreyserowa swj wasny film.
Jim nie napisa scenariusza, lecz zapowiedzia Johnowi
DeBelli, ktrego naj jako kamerzyst: Wyjani ci wszystko, jak zaczniemy". Z jego pniejszych komentarzy wiemy, e
chcia zrobi film stawiajcy pod znakiem zapytania sam
proces krcenia filmu - film o filmie". Dzieo nie miao tytuu.
Skomponowane byo w formie montau, czy te sekwencji

abstrakcyjnych, luno powizanych ze sob zdarze, co D e Bella nazywa wwczas rozproszonym zlepkiem obrazw
o twrcy filmu i o jego oku". Zaczynao si to od ujcia Jima,
zacigajcego si mocno fajk pen trawki i odrzucajcego
gow do tyu. Potem kamera zatrzymywaa si na prbnym
wzorze napisu o pochyych literach, sucym do programw
telewizyjnych z serii Outer Limits. Dalej nastpowaa scena
z kobiet (wysok Niemk, dziewczyn DeBelli) ubran tylko
w stanik, majteczki i pas do podwizek. Obraz schodzi powoli
z jej twarzy w d, a w kocu ukazyway si jej pantofle na
wysokich obcasach, taczce na telewizorze. Na ekranie
odbywaa si defilada onierzy hitlerowskich. Kolejn scen
byo ujcie pokoju Jima, wytapetowanego zdjciami aktw
zPlayboya", ktre, jak wida, suyy za cel do rzucania
strzakami. W pokoju byo wielu chopcw, ktrzy najpierw
zaywali narkotyki, a pniej usiedli i ogldali filmy, ale kiedy
nagle tama si zerwaa, wszyscy wstali i zaczli rzuca palcami
cienie na biay, owietlony ekran. Pniej byo jeszcze
zblienie twarzy dziewczyny oblizujcej powierzchni oka
DeBelli (oczyszczaa je z brudu nagromadzonego podczas
ogldania kolejnych obrazw). Kocowe ujcie to gasncy
telewizor, obraz spaszczony do biaej linii, potem do kropki
- i wreszcie zapanowaa ciemno.
Pokaz by nie mniej chaotyczny od samego filmu. Najpierw
rozklciy si zcza i klisza nie chciaa przej przez projektor.
Jimowi kazano j poskleja, przez co przepuci swoj kolejk.
Gdy w kocu zaprezentowa film, reakcje wahay si od
rozbawienia, przez zmieszanie, do oburzenia. Niektrzy studenci sdzili, e Jimowi co si pomylio, prawie nikt nie zabra
gosu w dyskusji, cho wikszo bya zachwycona tym, e
ujrzaa dziewczyn DeBelli w samej bielinie. Nawet Ed
Brokaw, zwykle zaintrygowany oryginalnoci myli Jima,
tym razem nerwowo pstryka palcami, zaciska donie, w kocu
mrukn:

- Jim, jestem cholernie z ciebie niezadowolony.

Film nie zosta oczywicie zakwalifikowany do prezentacji
oglnouczelnianej w Royce Hall, a jego twrca otrzyma
zawyon ocen D " .
Jim by uraony odrzuceniem filmu. Podobno wyszed
z sali i paka; z pewnoci przey wielkie rozgoryczenie. Na
pocztku prbowa si broni, potem wpad w zo, na koniec
oznajmi swoje definitywne odejcie z uniwersytetu. Colin
Young stara si go uagodzi, ale w czerwcu, gdy nadszed czas
wypisywania dyplomw, Jim spacerowa po play w Venice,
palc trawk.
W tym samym czasie rozpada si jego zwizek z Mary.
Dziewczyna wci obstawaa przy swej ambicji zostania
gwiazd - Jim pocztkowo z tego pokpiwa, potem jednak
stara si jej to wyperswadowa. Wreszcie Mary wymylia, e
sprbuje swych si jako tancerka go-go w klubie Whiskey a Go
Go, otwartym w styczniu na Sunset Strip. Jim powiedzia jej,
e nie zgadza si, by odziana w krtk spdniczk z frdzlami
wytrzsaa tyek w szklanej klatce, dla podchmielonych facetw w rednim wieku. Kolejne starcie nastpio, gdy Mary
znalaza sobie menadera, ktry zabroni jej wzi udzia
w filmie krconym przez Jima, bo wystpienie w nim zaszkodzioby jej karierze. Trzecia ktnia wybucha, gdy Mary
zjawia si nieoczekiwanie w mieszkaniu Jima i przyapaa go
z inn dziewczyn. Jim powiedzia jej wwczas, e nie ma
prawa przychodzi do niego nie zaproszona. Obok ktni
mnoyy si grzeczne, ale przykre upomnienia, gdy zdaniem
Mary, chopak pozwala sobie na zbyt wiele z narkotykami.
Na dziedzicu uczelni Jim ujrza Raya Manzarka, znajomego DeBelli, ktrego skrycie podziwia, popierajc w duchu jego
odmow rozpowszechnienia filmu zawierajcego scen z aktem jego dziewczyny pod prysznicem. Na dodatek Jima
pocigaa muzyka grana przez Manzarka i jego zesp Rick and

the Ravens, ktrej sucha czsto w Turkey Joint West,

w pobliskiej osadzie nadmorskiej Santa Monica. Za ktrym
razem Ray zaprosi na scen Jima razem z kilkoma innymi
studentami ze szkoy filmowej i wszyscy opici piwem
zapiewali parti chrku do Louie, Louie". Teraz za,
w czerwcu, zesp Raya wynajto na zabaw z okazji zakoczenia roku akademickiego, by zagra razem z duetem
Sonny and Cher. T u przed imprez jeden z chopcw odszed
z zespou i kiedy Ray zatelefonowa na uczelni by uprzedzi,
e zagraj w piciu, usysza w odpowiedzi, e jeeli nie wystpi
ich szeciu, jak zapisano w kontrakcie, nie dostan zapaty.
- Hej, stary - krzykn Ray, gdy dostrzeg Jima. - Chcesz
z nami zagra?
- Nie umiem gra na niczym.
- Nic nie szkodzi, bdziesz tylko sta i trzyma gitar
elektryczn. T w j kabel pocigniemy gdzie za wzmacniacz.
Nie bdzie podczony.
Jim mawia pniej, e nigdy nie zarobi pienidzy rwnie
atwo.

Lot
strzay

ROZDZIA

3
W

iesz, co powinnimy zrobi?

Jim lea wycignity na ku, gapic si w sufit. Mwi
gosem, ktry jego koledzy ju dobrze znali. Bya to dziwaczna
mieszanina prostackiej gwary z urganiem nie wiadomo komu.
T r u d n o byo pozna, czy chopak mwi powanie, czy si
zgrywa. Czasami uywa tego tonu do odgrywania swych
zoliwych kawaw. To znw, jak tym razem, rozmawiajc
z koleg z uczelni Samem Kilmanem, pokrywa nim
wtpliwoci co do swego pomysu. W ten sposb zmniejsza
ryzyko.
- Nie wiem. Co masz na myli?
- Zamy zesp rockowy - powiedzia Jim, nie spuszczajc oczu z sufitu.
- Do diaba, stary, nie graem na bbnach od siedmiu lat.
A co ty by robi?
Jim usiad.
- Ja bd piewa - prawie nie wymawia tych sw
- U h m m m m gonnnna singggg".
Sam spojrza na niego niedowierzajco.

- Potrafisz piewa? - zapyta.

- A pierdol. Nie potrafi piewa - odszczekn Jim.
- No dobra, zamy, e mamy zesp i powiedzmy, e ty
piewasz - czego nie umiesz - to jak siebie nazwiemy?
- Drzwi! Jest znane. I jest nieznane. A to, co je dzieli, to
Drzwi i nimi wanie chc by. Ja chc by Drzwiami! - Ahh
wanna be th'doooorrrr..."
John DeBella i Phil Oleno pojechali do Meksyku, Dennis
Jakob i Felix Venable zostali w Venice. Jim rozwaa
moliwo wyjazdu do Nowego Jorku, ale na razie pozosta
przez kilka tygodni w Los Angeles, szukajc razem z Samem
jakiej pracy. Pniej rwnie przenis si do Venice. Zbieg
- to bardziej odpowiednie sowo, jako e wyjazd poprzedzio
zdarzenie, ktre wprawio go w ciki szok. Czternastego lipca
zgosi si mianowicie do rejestracji wojskowej i w dwa dni
pniej dowiedzia si, e zosta wcignity na list. Rzucajc
studia straci prawo do odroczenia suby i zosta zarejestrowany jako A l " .
Jim namyla si pospiesznie. Skama wadzom mwic, L
jest nadal na uniwersytecie, ale na pewno to ju sprawdzono
Nazajutrz pobieg na uczelni i zapisa si na wiele wykadw, n;i
ktre nigdy nic mia zamiaru chodzi.
Venice byo dla niego idealnym miejscem. May z pocztku
krg artystyczny przyciga z kadym dniem wicej dugowosych
modych ludzi, wczgw i artystw. Plaa zaroia si od cia,
tamburyny dray w rytm muzyki z radyjek tranzystorowych, psy
uganiay si za szybujcymi w powietrzu kolorowymi talerzami.
Postacie w niebieskich dinsach zasiaday po turecku w krg nad
oceanem, palono trawk, L S D leao na ladzie w miejscowym
sklepiku z uywkami. San Francisco miao Haight, a Los Angeles
swoj Wenecj. Zaczynaa si epoka hipisw.
Jim by jedn z bezimiennych postaci z dugimi wosami,
w T-shirt i dinsach, bdzcych po wybrzeu. Przez pewien

czas mieszka z Dennisem Jakobem w chacie nad b r u d n y m

kanaem, a potem przenis si na strych opuszczonego
magazynu sklepowego. Mia tam wiece, palnik bunsenowski do podgrzewania nieczsto zdobywanych konserw
i koc. Rzadko spa i jad, pija na og kwas chlebowy, napj
caej plaowej spoecznoci. Zacz pisa, tworzc w nagym
przypywie si wicej przez ten krtki czas, ni kiedykolwiek
pniej.
- Widzicie - mwi - narodziny rock and rolla zbiegy si z moj modoci, z przebudzeniem si mojej wiadomoci. To by prawdziwy przewrt, cho wtedy nie
omielibym si marzy, e bdzie to moj zasug. Wydaje
mi si, e przez cay czas, cho nie byem tego wiadom,
kumuloway si we mnie tendencje i zamiary, a w kocu
wszystko miaem ju przygotowane w podwiadomoci. Nie
mylaem o tym. To mylao si samo. A pojem istot
wydarzenia, jakim jest koncert rockowy, zesp, piew
i publiczno, dua publiczno. Te pierwsze pi, czy sze
piosenek, ktre napisaem, to byy notatki do wspaniaego
koncertu rockowego, ktry odbywa si w mojej wyobrani".
Chocia nikt nie mg przeczuwa, co przydarzy si
Jimowi, on jednak czu ju, e rozbrzmiewa w nim
wewntrzna muzyka, ktra szuka drg wyjcia na wiat.
Myl, e najpierw powstawaa mi w gowie muzyka, dopiero potem tworzyem sowa, by zawiesi je w
melodii, w pewnym rodzaju dwiku. Syszaem w sobie
ten dwik, a poniewa nie znaem zapisu muzycznego, jedynym sposobem utrwalenia go byo znalezienie
sw i dodanie ich do niego. Ale ile to razy zostaway
w kocu same sowa, a melodii nie mogem ju odtworzy".

Hej, ja ci kocham
Powiedz, jak masz na imi
Hej, ja ci kocham
Pozwl - wskocz do twej gry
By rok 1965, dopiero za trzy lata wiat mia usysze Hello,
I Love You. Teraz za Jim siedzia na piaszczystej play
w Venice, patrzc na smuk, dugonog, ciemn dziewczyn,
ktra skradaa si w jego stron.
Chodnik ciele si pod jej stopy
Jak pies ebrzcy o co sodkiego
Masz nadziej, e ci dostrzee, gupku?
Chciaby zrabowa ten przymglony klejnocik?
Do End. of the Night zainspirowaa Jima powie francuskiego
apologety faszyzmu i nieugitego pesymisty, Louisa-Ferdinanda
Celine'a, pt. Podr do kresu nocy. Pojedmy autostrad do
kresu nocy... Trzeci utwr, Soul Kitchen, opowiada o Olivii,
czyli maej knajpce w pobliu pasau w Venice, gdzie mona byo
dosta duy talerz eberek z fasol i chlebem kukurydzianym za
osiemdziesit pi centw, a normalny obiad z befsztykiem za
dolara dwadziecia pi. Jeszcze inny My Eyes Have Seen You
opisywa anteny telewizyjne, ktre Jim widzia ze swego strychu:
Patrzysz na miasto pod telewizyjnym niebiem..."
Jakkolwiek rda inspiracji tych utworw s oczywiste, ich
samych nie sposb nazwa banalnymi. Nawet te najprostsze
zawieraj enigmatyczne, poetyckie wyraenie, rytm lub choby
jeden wers czy obraz dziaajcy ze szczegln si. Choby sowa:
Twarze s brzydkie, gdy jeste sam" z People Are Strange, lub
taki fragment w piosence o Olivii: Twoje palce tkaj smuke
minarety / szepczc tajemnicz mow / Zapalam nastpnego
papierosa / Nauczmy si zapomnienia, nauczmy si zapomnienia..."

Te pierwsze piosenki-wiersze nasycone byy ciemnoci,

tak pocigajc Jima, e czu si jej czci. Wizje obdu
i mierci byy wyraone w sposb przejmujcy groz. W jednym z takich fragmentw, wczonych pniej do duszego
utworu pt. The Celebration of the Lizard, Jim napisa:
Kiedy miaem ma gr / Lubiem wpeza we wasny
umys / Chyba wiecie, o jakiej grze myl / Gra nazywaa si;
obd". W Moonlight Drive, skdind penej uroku piosence
o mioci, penej fantastycznych obrazw, dziaajcych na
odbiorc raczej jak malowido, ni wiersz, Jim dal zaskakujce zakoczenie: C h o d , kochanie, wybierzmy si
w ma podr / w d, w d, do na dno oceanu / jeeli tam
dotrzemy, bdziemy ju zawsze razem / Chod, kochanie,
utopimy si tej nocy / Chodmy w d, w d, w d..."
Kiedy Jim napisa te piosenki, powiedzia sobie: Teraz
musz je zapiewa". Okazja nadarzya si w sierpniu, gdy
spotka Raya Manzarka, przechadzajcego si po play w Venice
Beach.
- Hej, staruchu!
- Hej, Ray, jak si masz?
- wietnie. Mylaem, e pojechae do Nowego Jorku.
- Nie, zostaem tu. Mieszkaem u Dennisa i tutaj. Pisz...
- Piszesz? A co piszesz?
- O, nic takiego. Po prostu piosenki.
- Piosenki? - ucieszy si Ray. - Zapiewaj mi jak.
Jim usiad na piasku, Ray przyklk naprzeciw niego. Jim
zacz si koysa, wycigajc rce na boki i przesypujc piasek
miedzy palcami. Przymkn oczy. Wybra pierwsze wersy
z Moonlight Drive. Sowa pyny powoli i wyranie:
Popymy do ksiyca / ooch,
W gr, po fali przypywu
Zanurzmy si w wieczorze, tam
Gdzie we nie kryje si miasto...

Kiedy skoczy, Ray wykrzykn:

- To najlepsze cholerne teksty, jakie syszaem! Chod,
zaoymy zesp rock and rollowy i zarobimy milion dolarw!
- Ot to - odpowiedzia Jim. - Wanie o tym myl przez
cay czas.
Ray by do kanciasty, kocistej budowy ciaa, lecz
szczupy. Mierzy metr osiemdziesit pi centymetrw, way
okoo siedemdziesiciu trzech kilogramw. Mia niezwykle
szerokie ramiona oraz mocn, prostoktn szczk. Okulary ze
szkami bez ramek nadaway mu chodne, intelektualne wejrzenie. Gdyby wierzy w schematyczne zasady doboru aktorw
w Hollywood, mgby z tak aparycj by nadal ambitnym
absolwentem wyszej uczelni lub te zosta srogim, modym
dyrektorem szkoy w jednym z przygranicznych miasteczek
w stanie Kansas. Ale odznacza si te agodnoci. Na
skrzynkowatym podbrdku mia doeczek, a gos jego by
zawsze opanowany, miy, uspokajajcy. Ray lubi wyobraa
sobie, e jest dla kadego niby starszym bratem - zorganizowanym, inteligentnym, dojrzaym, mdrym, zdolnym do
wspczucia i do wzicia na siebie wielkiej odpowiedzialnoci.
By o cztery lata starszy od Jima, urodzi si w 1939 roku
w Chicago, w rodzinie robotnikw. Najpierw uczy si gry na
fortepianie w konserwatorium, potem skoczy ekonomi na
uniwersytecie DePaul i zapisa si na U.C.L.A. na wydzia
prawa. W dwa tygodnie pniej rzuci te studia i przyj posad
praktykanta w filii banku Westwood. Pracowa tam przez trzy
miesice, po czym powrci na Uniwersytet Kalifornijski, tym
razem na wydzia filmowy. Po rozejciu si z dziewczyn,
w grudniu 1961 roku, poszed do wojska. Chocia przypada
mu lekka suba - gra na pianinie w midzyjednostkowym
zespole w bazach na Okinawie i w Tajlandii - chcia jednak
wrci do cywila. Wic poskary si wojskowemu psychiatrze,

e zaczyna mie skonnoci homoseksualne. Zosta zwolniony

o rok wczeniej i znalaz si z powrotem w szkole filmowej,
w tym samym okresie, gdy przyby do niej Jim.
Ray zacz robi wyjtkowo ciekawe filmy, zawsze autobiograficzne
i
zawsze
podkrelajce
zmysowo
jego
japorisko-amerykaskiej dziewczyny, Dorothy Fujikawa. Jeden z nich, zatytuowany Evergreen , zawiera scen wyranie
zainspirowan fragmentem filmu Hiroszima moja mio Alaina
Resnaisa - kolejne zatrzymania ruchu chopca i dziewczyny,
biegncych ku sobie. W nastpnej scenie Ray i Dorothy
znaleli si nadzy pod prysznicem. Wykadowcy yczyli sobie,
by fragment ten zosta przerobiony i Ray zgodzi si na to, ale
kiedy wielu studentw skrytykowao go za ulego, cofn sw
decyzj i w czasie grudniowego pokazu rozprowadzi ulotk
z wyjanieniem, dlaczego film nie zosta wywietlony. (Pniej
zaprezentowano jednak zarwno Evergreen, jak i inne zrobione
przez Raya filmy i wszystkie doczekay si pochwa). W czerwcu, gdy Ray uzyska dyplom, szef wydziau Colin Young
przyzna, e jest on jednym z zaledwie kilku tegorocznych
absolwentw, ktrzy mog od razu krci filmy penometraowe. Nawet Newsweek odnotowa te pierwsze osignicia
Raya.
Ray i Jim poznali si przez Johna DeBell i wkrtce zostali
dobrymi przyjacimi. Moe nie byli bardzo sobie bliscy, ale
czy ich intelektualizm i entuzjazm dla naiwnej filozofii
Nietzschego. Pod wieloma wzgldami stanowili przeciwiestwa. Ray nigdy nie zapomina si ogoli i mia zawsze
zaprasowane kanty u spodni. Jim z pen wiadomoci ubiera
si niechlujnie, nosi zapiaszczone T-shirts i dinsy, a na
chodne noce wkada jeszcze brudn kurtk spawacza, wzit
z magazynu z odrzutami. Ray zaznajamia si z filozofi
Wschodu i w 1965 roku zacz studiowa transcendentaln

medytacj u Maharishi Mahesha. Jim natomiast nie interesowa si tym, wierzc, e droga wiedzie poprzez narkotyki
i szamanizm. Ray by praktykujcym estet, Jim skania si ku
dionizyjskiemu upojeniu, nie wyczajc tarzania sie po ziemi.
Ale mimo to czuli do siebie sympati i kiedy spotkali si na
play w Venice, Ray zaproponowa Jimowi, by wprowadzi si
do niego. Mgby spa na kanapie w salonie, a w cigu dnia,
gdy Dorothy bya w pracy, pracowaliby nad piosenkami. Jim
przysta na to bez wahania i od razu wzili si do roboty.
Gos Jima by saby, ale obaj zgodzili si, e to kwestia
pewnoci siebie, ktrej nabierze wraz z praktyk. Przez dwa
tygodnie pracowali bez przerwy: Ray siedzia przy pianinie
w swoim maym, pomysowo urzdzonym pokoju, Jim, nerwowo trzymajcy kartki z tekstami (na wszelki wypadek",
chocia zna wszystkie na pami) sta sztywno i nieruchomo.
Cigle mia nadziej, e ma, ktra jak byo to sycha, utkwia
mu w gardle, w kocu z niego wyleci. Ktrego dnia Ray
poszed z Jimem do domu swych rodzicw, gdzie odbywaa
prby grupa Rick and the Ravens.
Jim zapiewa swoje piosenki braciom Raya. Rick i Jim
Manzarkowie nie zrozumieli oczywicie ani Jima, ani jego
sw, ale zgodzili si popracowa z nim na prb. Inni znajomi
te zreszt nie rozumieli Jima. Kiedy Ray spotka dwch
kolegw z dawnej szkoy i powiedzia im, jakiego ma wokalist
w zespole, obaj byli zdumieni:
- Co, jeste w jednej grupie z Morrisonem? Na mio
bosk, Ray, co ci do tego skonio?
Jim by wci uwaany za osobnika ekstrawaganckiego,
cho inteligentnego. Wielu kolegw z klasy nie postawioby
jednego przeciw milionowi, e grupa zasilona przez niego
odniesie sukces.
Ray pozosta jednak lojalny, widzc u Jima co, co dostrzegali bardzo nieliczni. Najbardziej rzucay si w oczy
zmiany w jego wygldzie. Jim way ju nie siedemdziesit pi

kilogramw, lecz pidziesit dziewi. Straci sw charakterystyczn pulchno. By teraz szczupy i sprysty. Mia te
dusze wosy, wijce si wok uszu i opadajce na konierz,
otaczajce twarz, ktra bez pucoowatych policzkw staa si
naprawd przystojna. Przemiana bya zupena.
Jednak najwaniejsza rnica zasza w jego psychice. Emanowao z niego deliryczne, przejmujce poczucie pewnoci
obranej drogi; innymi sowy - magnetyzm, ktry zdawa si
przyciga wszystko, czego Jim potrzebowa.
Wkrtce po tym, jak Jim pozna rodzin Raya, bracia
Manzarkowie przenieli swe prby do domu w Santa Monica,
pooonego przy stacji autokarw Greyhound. Wtedy to do
zespou doszed nowy perkusista John Densmore, ktrego Ray
pozna w szkole medytacji.
John i Jim mieli ze sob wiele wsplnego. Obydwaj wywodzili
si z dobrych, mieszczaskich rodzin. Ojciec Johna by architektem. Obaj mieli po jednym bracie i jednej siostrze. Obaj wyrnili
si w szkole redniej zdolnociami w spokojnych dyscyplinach
sportu: John by wietnym tenisist, Jim pywakiem. John podziela entuzjazm Raya dla jazzu i jego arliw i pen powicenia
konwersj na nauk jogi u Maharishiego.
John mwi Jimowi i Rayowi, e ma ognisty temperament
i oczekuje, i dziki medytacji nauczy si panowa nad sob.
Majc dwadziecia lat cigle jeszcze mieszka z rodzicami (z
czego Jim natychmiast zacz pokpiwa), ale bardzo tskni do
samodzielnoci i mia nadziej, e dziki pracy w zespole
zdobdzie troch swobody. Jim i John znaleli si w jednej
grupie, ale nigdy nie zostali bliskimi przyjacimi.
John gra na perkusji od dwunastego roku ycia. W orkiestrze University High School w zachodnim Los Angeles grywa
na kotach. Potem, bdc w college'u zainteresowa si jazzem.
Zmienia szkoy, uczy si kolejno w Santa Monica, w Los
Angeles i w San Fernando Valley State.

Po dwutygodniowych prbach Ray z brami, ich nowy

wokalista, perkusista i wynajty basista (a bya nim dziewczyna, ktrej imienia nikt ju nie pamita) pojechali do Los
Angeles, do studia World Pacific, znajdujcego si przy
Trzeciej Ulicy. Zespl Rick and the Ravens mia kiedy
kontrakt z wytwrni pytow Aura Records i nagra dwie
piosenki. piewa je Ray, wystpujcy pod pseudonimem
Screaming Ray Daniels. Ich maa pyta zaraz po wydaniu
wsika na rynku nie zauwaona, a szefowie firmy Aura uznali,
e lepiej bdzie udostpni grupie na jaki czas studio do prb,
a nie od razu zabiera si do nagrywania. Teraz za w trzy
uodziny chopcy nagrali sze utworw. Przygotowalimy
sobie wtedy wietn tam d e m o " - wspomina Jim kilka lat
pniej. I powielilimy j w trzech egzemplarzach".
Tamy te Ray, Jim i John, a czasami Dorothy Fujikawa,
obnosili od jednej wytwrni do drugiej. Byy na nich utwory
napisane przez Jima tego lata w Venice: Moonlight Drive, My
Byes Have Seen You (wwczas zatytuowany Go Insane) End of
the Night i urocza, zwiewna piosenka o niezapomnianym
temacie - Summer's Almost Gone. Tamy prbne, jak i cay
zesp zostay kolejno odrzucone przez wszystkie firmy.
W tym samym mniej wicej czasie Jim pozna Pamel
Courson.
Pamela bya rudowos osiemnastolatk. Miaa piegi na
wierzchnich stronach doni, na bladej, delikatnej, miej twarzy
i rozsiane jak cynamon na caej dugoci ciaa. Dugie, proste
wosy nosia rozdzielone porodku. Jej wielkie, wietliste oczy
jarzyy si kolorem lawendy, przypominajc oczy postaci
z obrazw Waltera lub Margaret Keane: wraliwe, ulege,
kochajce.
Pam urodzia si 22 grudnia 1946 roku w Weed w Kalifornii, o kilka kilometrw od Mount Shasta, gry uwaanej przez
Indian za wit. Jej ojciec, tak jak Steve Morrison, by

lotnikiem w subie marynarki wojennej, ale nie pilotem, lecz

bombardierem. Jako pukownik rezerwy zosta dyrektorem
szkoy redniej w Orange, miecie od ktrego pochodzi nazwa
okrgu - Orange County. Pam powiedziaa Jimowi, e rzucia
nauk w klasie artystycznej w college'u Los Angeles City
i wanie rozglda si za jakim ciekawym zajciem.
W wiele lat pniej miaa wyzna, e to Jim nauczy j
ycia. Nazywaa siebie kreacj J i m a " . Opowiada jej o filozofach i napisa dla niej notatki o kadym, od Platona do
Nietzschego, wprowadza j w wielkie dzieje myli zachodniej. Da jej do przeczytania swe dzienniki, z miejsca zdobywajc wyznawczyni i opiekunk swej poezji.
Jim czyta po raz drugi The Doors of Perception Aldousa
Huxleya: Dziaania wikszoci tych, odmieniajcych wiadomo, rodkw mona dowiadczy tylko z polecenia lekarzy,
inaczej jest to postpowaniem nielegalnym i czy si ze
znacznym ryzykiem. Do nieograniczonego uycia w cywilizacji zachodniej dopuszczono tylko alkohol i tyto. Wszystkie
inne, chemiczne, Drzwi w cianie, okrelane s mianem
narkotykw, a ich nieupowanieni konsumenci to wykolejecy". Jim, ktrego rozbawio takie postawienie kwestii,
zwikszy zarwno rnorodno, jak i dawki zaywanych
specjaw.
Robi teraz wszystko, by rozsun zapory umysu. Otworzy drzwi percepcji...przebi si na drug stron...ruszy
autostrad do kresu nocy...ujrze zadziwiajce sceny w kopalni
zota...osioda we. Te uderzajce zdania, rozrzucone
pniej po tekstach utworw, trafiy do dziennikw Jima tej
ciepej jesieni, spdzonej na play. Obrazy i sowa szczeglnej,
jemu tylko waciwej poetyki, powstaway wtedy lawinowo, jak
w transie.
Jim poyka tabletki L S D , jak orzeszki do piwa lub raczej, jak
aspiryn, bo tak wwczas wygldaa, sprzedawana przez firm

Owsleya z San Francisco oryginalna biaa byskawica",

czysta i tania. Do tego oczywicie trawka, sprowadzana caymi
workami z Meksyku. Czasami te kostki cukru namoczone
LSD.
Przebi si na drug stron
Przebi si na drug stron
Przebi si na drug stron
Jim uzna, e czas ju zawiadomi mieszkajc w Londynie
rodzin o swoich planach. Napisa, e prbowa znale jak
prac po ukoczeniu studiw, ale wzbudza tylko wesoo
swym stopniem naukowym magistra kinematografii, a wic
teraz jest czonkiem zespou i piewa - i co oni na to?
Ojciec by jak sparaliowany. Przysa odpowied pen
ostrych wymwek. Przypomina Jimowi porzucone lekcje gry
na fortepianie i dziecinne, uparte odmowy uczestniczenia we
wsplnym piewaniu kold w Boe Narodzenie... a teraz
zaczyna piewa w zespole? Po tym, jak on przez cztery lata
paci za college?
N o , tak - pisa atwo wpadajcy w zo oficer - to ci stara
ciamajda!"
Jim nigdy nie przyjmowa krytyki z lekkim sercem. Po tym
licie nigdy ju nie napisa do rodzicw.
W padzierniku, w jednym z ilustrowanych czasopism,
ktre Jim i Ray czytali co tydzie, ukazao si zdjcie Billy'ego
Jamesa. T e n trzydziestotrzyletni byy aktor zajmowa si
kiedy promowaniem w Nowym Jorku Boba Dylana, ktry
podpisa kontrakt z wytwrni Columbia. W 1963 roku
przenis si do Kalifornii, by zajmowa si tu reklam. Przez
jaki czas wiodo mu si dobrze, co oznacza, e zaspokaja
normalne wymagania swych pracodawcw, ale pniej zacz
przejmowa styl ycia muzykw, a w kocu zmieni si tak

bardzo, e nie by ju w stanie doj do porozumienia

z kolegami ze wschodniego wybrzea i prawie wszystkimi
zwierzchnikami z Columbii. Zaproponowano mu wic nowe
stanowisko - jako menader od wynajdywania i rozwijania
modych talentw mia zadanie na tyle luno sformuowane, by
mc ignorowa sztywne zasady pracy przedsibiorstwa.
Dopki on peni t funkcj, polegaa ona na niestrudzonym
wyszukiwaniu takiej muzyki, jaka mu si podobaa.
Ray i Jim spojrzeli na fotografi. Billy nosi brod.
- Moe jest hipem? - zastanawia si Ray.
Kiedy Billy wrci z lunchu, zasta Jima, Raya, Dorothy
i Johna czekajcych w hallu, koo klimatyzatora, przed drzwiami swego biura. Skin im gow z nieobecnym wyrazem
twarzy, poprosi ich do rodka. Przyj uprzejmie tam demo
i wysucha ich szczerych zwierze, wiedzc, e byy one
opowiadane ju niejeden raz. W kocu obieca, e odpowie im
telefonicznie, za dzie lub dwa. Po dwch dniach jego
sekretarka zadzwonia do Jima, zawiadamiajc go, e Billy
yczy sobie widzie ich w swoim biurze, gdy tylko bd mogli.
Powiedziaem im, e jeeli zechc, mog zosta producentem ich pyt i e wprawdzie zauwayem ich talent, ale nie
byem wcale pewien, czy uda mi si wydoby to z nich w studio
- wspomina Billy. - Wiedziaem wic, e trzeba bdzie
zainteresowa nimi take jakiego innego producenta z Columbii. Poniewa spodziewaem si, e to bdzie trudne, kontrakt,
jaki im zaproponowaem, by umow na pi i p roku, w tym
sze miesicy okresu prbnego, w ktrym firma zobowizywaa si nagra dwie mae pyty i wyda przynajmniej
jedn. Nie chciaem sprawi, by przez duszy czas nie mogli
nic zrobi ze wzgldu na termin p r b n y " .
Jim nie mg w to uwierzy. Columbia! Firma Dylana!
Pomimo takiej zachty, zesp zacz si rozpada: jeden
z braci Raya odszed, drugiego zastpi kto inny. Nowym

muzykiem by Robby Krieger, gitarzysta, ktrego John i Ray

znali z kursu medytacji.
Dziewitnastoletni Robby by najmodszy z caej czwrki,
a do tego najmniej okazay. Mia mocno krcone, ciemnobrzowe wosy i bdne, zielone oczy, nadajce mu wygld
czowieka oszoomionego, co niektrzy przypisywali dziaaniu
narkotykw, a inni le dopasowanym szkom kontaktowym.
Wraenie dziwnoci potgowane byo przez jego gos: mwi
z wahaniem, jak gdyby zasypia, koce zda unosiy si
wysoko, w tonie zapytania, albo przechodziy w szept. Ale
pozory mog myli. Za spojrzeniem wystraszonego dziecka
kry si bystry umys i subtelne poczucie humoru, cech\
odziedziczone po ojcu, czowieku skromnym, cho zamonym,
doradcy agencji rzdowych do spraw planowania i finansw.
Tak jak John, Robby by Kalifornijczykiem. Urodzi si
6 stycznia 1946 roku w Los Angeles jako jedno z niepodobnych do siebie blinit. Uczy si w U n i H i g h " , ale
take w liceach w Pacific Palisades, na bogatych, nadmorskich
przedmieciach Los Angeles oraz w Menlo Park, eleganckiej,
peryferyjnej dzielnicy San Francisco. Spdzi rok na uniwersytecie kalifornijskim w Santa Barbara, a potem jaki czas na
U.C.L.A., gdzie trzykrotnie zmienia wydzia studiujc
w kocu fizyk. W tym wanie okresie John zaprosi go na
spotkanie z kilkoma chopcami, ktrzy nazwali siebie Doors.
- Drzwi (Doors)? - umiechn si Robby. A niech ich!
Robby gra kiedy razem z Johnem w zespole Psychodelic
Rangers i a dotd uwaa, e trudno o dziwniejsz nazw.
Robby powiedzia Jimowi, e gra na gitarze od pitnastego
roku ycia, a majc osiemnacie by w swych marzeniach
Montoy lub Segovi. Ale zmienia style muzyczne tak szybko,
jak szkoy, przerzucajc si z flamenco na folk, na bluesa,
wreszcie na rock. Szczeglnie lubi muzykw folkowych
- opowiada Jimowi o tym, jak by na koncercie Joan Baez na

uniwersytecie w Stanford. Jim oczywicie zacz mwi o Dyanie. Wtedy Robby wczy sw gitar i obojtnie zagra figur
zwan bottleneck". Jim sysza j przedtem na pytach, ale
nigdy nie widzia, jak si to robi. Z pocztku chcia, by Robby
gra bottleneck w kadym utworze.
Fachowe dyskusje i prby trway dalej. Czterej chopcy
przyzwyczajali si do siebie na codziennych spotkaniach
- u Raya, u Robbiego, ktrego rodzice mieli fortepian w jednym z mniejszych pokojw, albo w domu jednego z kolegw
z Venice. Prby odbyway si pi razy w tygodniu i zajmoway
cae popoudnia. W niektre weekendy zesp wystpowa - na
og za darmo - w restauracjach, na weselach i przyjciach
korporacji studenckich - w oparciu o dobrze znane standardy
typu Louie, Louie i Gloria, ale czasami grajc ktr z wasnych
kompozycji. Jim by jeszcze zbyt niemiay i niepewny, by
stan twarz w twarz z publicznoci, choby nieliczn.
Odwraca si wic plecami do salki tanecznej, albo, stojc
przodem, przymyka oczy i trzyma si kurczowo mikrofonu,
jak gdyby tylko to chronio go od utonicia na deskach sceny.
W istocie, podczas prawie wszystkich tych wystpw
wikszo piosenek piewa Ray, a Jim tylko akcentowa jego
piew piskami harmonijki ustnej lub dodawa gromkie yeah!"
albo drive on!".
Phil Oleno pracowa \v tym czasie jako szef nocnej zmiany
w domu towarowym. Nieliczne popoudnia wolne od prb
zespou Phil i Jim zwykle spdzali razem, wczc si po
miasteczku uniwersyteckim, palc traw i zaczepiajc
dziewczta z wydziau sztuk piknych. Jedn z nich bya Katie
Miller, o rok lub dwa modsza od Jima, przypominajca mod
Tuesday Weld: niewinna, zwiewna blondynka.
Katie bya wraliwa, niepewna swoich uzdolnie. Kade
zdanie zaczynaa od usprawiedliwienia. Ale najbardziej cierpiaa z powodu swej wielkodusznoci. Wygldao to tak, jak

gdyby prbowaa by matk dla wszystkich zabkanych dusz,

spotykanych na uczelni. Zapraszaa Jima, by mieszka u niej
kiedy tylko chcia i robia mu wystawne posiki. Prosia go, by
uywa jej samochodu ilekro bdzie potrzebowa co przewie. Czasami Jim bra samochd i znika na kilka dni, a Katie
chodzia pieszo i niepokoia si. Bywao te, e mieszka u niej
przez duszy czas. Robi potworny baagan, odzywa si do niej
niegrzecznie i krzycza na ni, uywajc swego jadowitego
jzyka. Chepi si po pijanemu innymi kobietami w swoim
yciu i grozi, e potnie noem ogromne obrazy, ktre Katie
namalowaa na zajciach i rozwiesia na cianach. Potem jednak
uspokaja j. Mwi, e jest taka dobra i pikna.
- Naprawd powinna pozna Jima - namawiaa Katie swa
przyjacik, Rosann White. Rosanna bya oburzona, syszc
niektre opowiadania Katie o Jimie, ale gdy go wreszcie
poznaa, bya nim zafascynowana. Czsto chadza bez koszuli
i kiedy odwraca gow z rozpuszczonymi, dugimi wosami
i napinay mu si minie na karku, wydawa si Rosannie
oywionym greckim posgiem. Bya te pod wraeniem jego
gosu, ktrego przez sze miesicy, podczas ktrych bywa
spokojny i wzburzony, nie wznis ponad szept. Rosanna*
przyznawaa, e troch boi si Jima, ale pki co udostpniaa mu
czarny tapczan w swoim mieszkaniu. Kolejn przysta na noce,
w ktre nie wraca na sw pla.
O ile pokoje Katie olnieway luksusem, mieszkanie Rosanny
urzdzone byo bardzo surowo. Bya wegetariank i nigdy nie
miaa w domu nic specjalnego do jedzenia, a poniewa nie palia
marihuany, nie kupowaa te taniej, ndznej ywnoci ulubionej
przez palaczy. Rzadko pijaa wino, wic Jim przynosi wasne.
Miaa za to rolinny szampon do wosw, ktry bardzo lubi, tote
czsto, wracajc z uczelni, zastawaa go w azience w dinsach
i dziurawym szlafroku, strojcego miny przed lustrem. Wciga
policzki jak modele, od ktrych roiy si reklamy mody w Vogue'u
i wdziczy si potrzsajc mokrymi, nieuczesanymi wosami.

- Jim - zapytaa kiedy Rosanna. - Dlaczego si nie

uczesa?
Jim przyklepa wosy i spojrza na ni z min uosobienia
seksu.
- Bo chc wyglda jak ptasie skrzydo.
Po czym pry si zmysowo, zakada rce, napinajc
muskuy pod cienk tkanin szlafroka i patrzy na ni przekornie.
Pewnej nocy, niedugo po poznaniu Rosanny Jim zjawi si
w jej mieszkaniu z Johnem Densmore i Katie, ktrzy wkrtce
wyszli, zostawiajc Rosann sam z Morrisonem. Dziewczyna,
coraz bardziej rozdraniona cigym wdziczeniem si i szeptami Jima, postanowia nie tumi swego zdenerwowania.
- Co to ma do cholery znaczy? - wybuchna, gdy Jim
znw zacz szepta. - Przecie naprawd nie mwisz w ten
sposb. W tej chwili przesta!
Jim obrci szept w nieprzyzwoit propozycj, wmawiajc
Rosannie, e po prostu chce z nim i do ka.
- Och, prosz ci, Jim - bya wyranie zgorszona.
- Przesta by tak strasznie faszywy. Przez cay czas jeste
napany, nie m a m z tob adnego kontaktu. Nawet teraz nie
mog z tob rozmawia, bo widz, jaki jeste napany
i faszywy. Jim, przecie ty przez cay czas grasz!
Jim pobieg do kuchni i po kilku sekundach by z powrotem,
trzymajc w rku zagity, stalowy n do krojenia misa.
Chwyci Rosann za prawy nadgarstek i wykrci jej rk na
plecy, zakadajc dwigni. Od szarpnicia rozpia si jej
bluzka i Jim przyoy ostrze do delikatnego ciaa jej brzucha.
- Nie wolno ci tak mwi do mnie - wyszepta. - Teraz ci
potn i przekonamy si, czy krwawisz.
Mwi to powanym tonem.
Kto wszed do mieszkania. Jim odwrci si i ujrza Johna
Densmore, ktry niespodziewanie wrci. Spojrza na Rosann, potem na trzymany w doni n i rozemia si.

- Hej, co si tu dzieje? N? Skd tu si wzi n?

Po chwili Rosanna przeprosia Jima, Jim przeprosi Rosann i zapyta j, czy mgby przenocowa u niej na tapczanie.
Rosie zgodzia si.
Pewnego dnia w listopadzie Jim zadzwoni do Raya. Bya
sma rano. Jim, napany L S D , chcia natychmiast urzdzi
prb zespou. Ray tumaczy mu, e jest za wczenie, ale Jim
nalega. W kocu zagrozi mu, e jeeli zaraz si nie zjawi, to
bdzie po wszystkim, to on pieprzy Doors i odchodzi. Ray
odpar, e przyjdzie, ale pniej.
Mino kilka godzin. Jim by razem z Felixem Venable
u Phila Oleno i dochodzi do siebie po narkotykach. Rozmawiali o widzianych przez siebie zdjciach pajczyn tkanych
przez pajki, ktrym zaaplikowano L S D i meskalin. Oleno
wyj ksik wypoyczon z biblioteki uniwersyteckiej i otworzy na tych fotografiach. Pajczyny budowane przez pajki
pod wpywem L S D byy geometryczne, a te powstae pod
dziaaniem meskaliny zaskakiway dowolnoci, chaosem, brakiem logiki i - jak sugerowa Jim - obdem. Chopcy
postanowili, e musz zdoby meskalin w najczystszej formie
- pejotlu, wycigu z meksykaskich kaktusw. Zaplanowali
wyjazd na pustyni, do Arizony.
Wyruszyli na wschd we trjk samochodem Phila, zrujnowanym czerwonym chevroletem ze zdejmowanym dachem,
w ktrym nie dziaa pierwszy ani wsteczny bieg. Gdy przejedali przez Hawthorne, miasteczko tu za Los Angeles, Jim
nakaza, by si zatrzymali. Wyskoczy z wozu, podbieg do
przechodzcej dziewczyny i pocaowa j. Wanie sadowi si
z powrotem na fotelu, gdy przed chevroleta zajecha radiowz
policyjny. Kaprys modzieca nie uszed uwagi strw
porzdku. Policjanci poprosili Jima o dowd tosamoci,
a nastpnie porozmawiali z dziewczyn i dowiedzieli si, e ma
ona dopiero czternacie lat.

- Chodcie - zawoa Jim. - dlaczego mnie nie zastrzelicie?

Chodcie, matkojebcy, gwniarze. Strzelajcie!
Co dziwne, policjanci pozwolili chopcom odjecha, udzielajc im upomnienia. Podr na wschd zostaa podjta na
nowo.
W dwa dni pniej, gdy Jim i Felix wrcili bez Phila,
potuczeni i pokaleczeni, zaczto plotkowa. Jim opowiada
niektrym kolegom, e dojechali do Arizony, spotkali Indian
i wyruszyli z nimi na pustyni. Nastpnie strzelali z ukw
wok kaktusw pejotlowych, bo - jak wyjania - jeeli kto
potrafi napi uk i wystrzeli, znaczy, e jest do silny, by
sprbowa tego specjau. Potem za uli pejotl, po czym Phil
postanowi ruszy dalej do Meksyku.
Inni usyszeli drug wersj, wyjaniajc obraenia. Wedle
niej Jim, Phil i Felix nie znaleli adnych Indian. Nie zdobyli
ani odrobiny pejotlu, za to natknli si na meksykaskich
awanturnikw, wczcych si wzdu brzegw rzeki Colorado, ktrzy nie tolerowali dugowosych mczyzn.
W Columbii nic si nie dziao. Kontrakt zosta podpisany,
w domu Robby'ego urzdzono uroczysty obiad, i na tym si
skoczyo. Billy James nie by w stanie zainteresowa producentw firmy zespoem. Doors kontynuowali prby i grywali
na przyjciach i przesuchaniach w klubach, gdy tylko nadarzaa si okazja.
W grudniu, podczas pokazw filmowych na U.C.L.A., na
ktrych wywietlano prbny film Raya, nakrcony na
zajciach w poprzednim roku, Doors waciwie po raz pierwszy wystpili na scenie, grajc samodzielny koncert. Bya to
improwizacja cieki dwikowej do wywietlanego filmu,
wykonana na instrumentach akustycznych. Pniej zosili si
na przesuchanie do jednego z klubw w Westchester,
z ktrego wypyn na szersze wody zesp the Turtles, znany
wwczas w Los Angeles, ale nie zostali zaakceptowani. Nie
chciano ich te w Bido Lito's, maym, lecz ulubionym przez

hipisw klubie w Hollywood, w ktrym przez duszy czas

grywa zesp Love. Powiedziano im, e ich wielkim mankamentem jest brak instrumentu basowego.
Zaczli zaprasza na prby basistw, ale ich brzmienie stao
si zbyt pene - jak u Rolling Stones, ktrych utwory czsto
wykonywali, lub jak u zespow grajcych electric bluesa. Nie
mogli si zdecydowa, czy chc tak radykalnej zmiany brzmienia, wic zgaszali si na kolejne przesuchania bez basisty. Na
pocztku stycznia zaproponowano im sta prac w London
Fog, maym klubiku na Sunset Strip, o niecae pidziesit
metrw od Whiskey a Go Go, ktrego waciciel nosi dziwaczne imi Jesse James. Chopcy przygldali si, jak zawieszano
nad wejciem transparent z napisem the Doors - zesp
z Venice" i nie posiadali si z radoci. Pierwszej nocy, ktrej
grali, nikt nie wszed do klubu.
Wynagrodzenie byo bardzo skpe; zdawao si, e
waciciel klubu chce zarobi na zespole, liczc na to, e
cignie on wielu studentw z U.C.L.A. na swoje koncerty.
Poniewa Fog, podobnie jak Bido Lito's, by klubem nie
zrzeszonym w zwizku zawodowym, wynajmowani muzycy
nie musieli by czonkami zwizku zawodowego muzykw
i waciciel klubu nie musia trzyma si wyznaczonych stawek
minimalnych. Doors grali sze razy w tygodniu, od dziewitej
wieczorem do drugiej w nocy, powtarzajc repertuar pi razy
i majc prawo do pitnastominutowej przerwy co godzin.
Dostawali za to po pi dolarw w dni powszednie i po dziesi
w pitki i soboty, pacone gotwk przy wyjciu - o ile
waciciel mia drobne.
Ssiedztwo wielkiego klubu Whiskey wcale nie wpywao
na skad ani liczebno publicznoci Doors w tym
pocztkowym okresie. Pomimo swej chwytliwej nazwy klub
London Fog by odwiedzany gwnie przez marynarzy,
strczycielki, dziwki i facetw w typie mafioso w czarnych
garniturach. Czasami wpadali te dziwaczni, wystraszeni

turyci. Nikt nie przychodzi dla samej atmosfery klubu;

wszystkim chodzio o co dziejcego si gdzie indziej.
W chwilach przerwy pomidzy odgrywaniem repertuaru chopcy wychodzili kolejno na ulic. Podchodzili do
Whiskey, gdzie pozwalano im stan w drzwiach i popatrzy na zesp - atrakcj wieczoru. Marzyli wwczas, e
stan si kiedy - jak uj to Jim - tak wielcy jak L o v e " ,
najpopularniejszy wtedy zesp undergroundowy w Los
Angeles.
Gra w klubie bya wiczeniem miaoci i pozwalaa
im nabra miaoci do wygadzanego stopniowo wasnego repertuaru. Z pocztku Jim wcza si tylko na krtkie
chwile, improwizujc krtkie partie na harmonijce ustnej
lub przejmujc gr na organach, gdy Ray wykonywa
solwki na flecie. Ale odkd zacz skupia si bardziej na
wizualnej stronie swoich wystpw, poniecha prb gry na
instrumentach. Ray odkry w tym czasie bas klawiszowy
Fendera, na ktrym mg gra lew rk, pozostawiajc
praw do akordw i partii solowych na swych organach Vox,
ktre dosta od firmy Columbia. W ten sposb rozwizany
zosta problem basu.
W lutym zesp mia ju w swym repertuarze co najmniej czterdzieci utworw, w tym okoo dwudziestu
piciu wasnych, midzy nimi The End, ktry na pocztku
roku 1966 by tylko zgrabnie napisan piosenk o zgasej
mioci:
Oto ju koniec, moja pikna przyjaciko
Oto ju koniec, moja jedyna, ju koniec
naszych wielkich planw, koniec
wszystkiego, co nas czyo, koniec
i nie ma ju bezpieczestwa, nie ma niespodzianek
koniec
i ju nigdy nie spojrz ci w oczy.

Z wyjtkiem Alabama Song, wzitej z musicalu Brechta

z muzyk Weilla pt. Wzlot i upadek miasta Mahagonny,
opowieci o chwale i korupcji przedwojennych, faszystowskich
Niemiec, utwory grane przez zesp byy dawnymi standardami bluesowymi lub znanymi przebojami rockowymi, takimi
jak Money, Back Door Man, Gloria czy Louie, Louie. Teraz ju
Jim piewa prawie wszystkie piosenki.
Jim z czasem nabiera pewnoci siebie. Nie udzi si, e ma
wielki gos. Ja nie piewam, ja krzycz" - mwi znajomym,
ale wiedzia, e jest coraz lepszy. Gdy zesp rozlunia si
w trakcie gry, Jim wymachiwa dramatycznie czarn chustk,
zarzuca j na mikrofon i obraca zmysowo wok twarzy.
Najwaniejsze dla Doors byo ich rosnce poczucie jedynoci". Po codziennych prbach, grajc teraz co noc dla
publicznoci, trzej muzycy i wokalista dobrze znali nawzajem
swe moliwoci i stawali si bardzo dobrzy. Stanowcze, jakby
troch kocielne brzmienie organw Flash Gordon Raya,
jazzowe bbnienie Johna, precyzyjnie podkrelajce piewany
tekst, subtelne, ostentacyjnie niedbae palcwki Robbiego
z pogranicza bluesa i flamenco, lekko zachrypnity, nierwny,
ale zmysowy tenor Jima, chwilami wpadajcy w baryton
- wszystko to skadao si na styl, ktrego zaledwie cie
zawieraa nagrana dawniej tama demonstracyjna. Przez
wiksz cz wystpu Jim nadal sta odwrcony tyem do
publicznoci, a twarz do kolegw, przyjmujc pozy
wywiczone na prbach, kiedy to, wedug relacji Raya, zwracali si do wewntrz, by skierowa do siebie wzajemnie
duchow energi". Z pomoc L S D - wspomina Ray - Doors
docierali do swej wsplnej duszy". Wikszo muzykw
grajcych ze sob przez duszy czas i szanujcych nawzajem
swj zmys muzyczny, odczuwa rodzaj porozumienia niedostpny ludziom nie grajcym lub nie piewajcym. T a k ,
byo co takiego - mwi Ray. - I wystpowao to z niezwyk
moc".

Czonkowie zespou zawsze byli zgodni w sprawach interesw; wszystko byo dzielone na rwne czci. Jim pisa
prawie wszystkie utwory, ale kiedy je nagraj - zapowiada
- pod kompozycjami podpisz si wszyscy, a honoraria
i wszelkie inne dochody bd rwno podzielone midzy ich
czterech. Wszystkie decyzje muzyczne podejmowane byy
nie wikszoci gosw, lecz jednomylnie.
Jim zacz wnosi na scen narkotyki, czasami ju w sobie
- r o z s z e r z o n e oczy, doznania zmysowe znieksztacone i zaostrzone na przemian, rozszczepienie jani - czasami za
w kieszeniach. Czeka wwczas, a Ray rozpocznie solo na
organach, po czym wyciga ampuk i podkada j sobie pod
nos. Za ktrym razem poczstowa te wszystkich muzykw,
gdy zagrali Little Red, Rooster i kiedy doszli do sw mae
psy zaczy szczeka, gocze psy zawyy", Ray zaszczeka,
John zawy, a Jim spad ze sceny. Innej nocy Jim, kompletnie
pijany, powrci do swych cudacznych, chopicych nieprzyzwoitoci, improwizujc nowe sowa do Glorii: a potem
przysza do mnie / przysza do mnie do ka / wesza mi do
ust..."
Jim nadal nie mieszka nigdzie na stae, lecz przenosi si
z jednego gocinnego tapczanu na drugi. Pamela bya jego
dziewczyn n u m e r jeden, ale nie ogranicza si do monogamii. Rozmawia z ni o zdobyciu jakiego mieszkania
w Laurel Canyon, ale w tym samym czasie sypia po caym
zachodnim Los Angeles. Nie mia te jeszcze swojego samochodu i zadowala si starym, tym volkswagenem Raya
albo singerem gazelle Raya. Kiedy by godny, chodzi, jak
wszyscy czonkowie zespou, do domu Johna, ktrego matka
bya do nich nastawiona najbardziej opiekuczo.
W kwietniu w grupie zagoci niepokj. Nadal nic nie
zdziaali. Czterdzieci dolarw tygodniowo na gow nie
wystarczao na ycie, a czsto nie dostawali nawet tyle.

Johnowi proponowano prac w innym zespole. John i Robby

zostali aresztowani za posiadanie marihuany, a Jim, ktry rok
wczeniej obroni si przed pjciem do wojska zmylonymi
studiami, zosta teraz ponownie sklasyfikowany jako Al
i w maju mia si zgosi na now komisj. W dodatku
w Columbii wcignito ich na list grup do odrzucenia.
Jeden z producentw Columbii, Larry Marks, wstpi
pewnej nocy do London Fog i przedstawi si jako ich opiekun
z ramienia firmy, ale nie ujrzeli go nigdy wicej. Nie dostali te
adnej wiadomoci od Billiego Jamesa. Na jego biurku John
zauway list zespow odrzuconych, a na niej Doors.
Zadali wic natychmiastowego zwolnienia z kontraktu.
- Poczekajcie jeszcze - perswadowa Billy. Dostaniecie
tysic dolarw, jeeli sze miesicy minie, a oni nie nagraj
wam pyty.
Muzycy pokrcili gowami. Billy westchn i zawoa koleg
z oddziau prawnego. Po chwili Doors byli wolni.
W kilka dni pniej waciciel London Fog dopeni tej
wolnoci, wyrzucajc zesp z klubu.
Za passa odwrcia si w maju.
Po pierwsze, Jim sfaszowa swe cinienie krwi, poziom
cukru, ttno, oddech, wygld i ton gosu - wszystko za pomoc
szerokiego asortymentu narkotykw - po czym poszed na
komisj wojskow. Owiadczy lekarzom, e jest homoseksualist i e jeeli go wezm, bd najbardziej uprzykrzonymi
matkojebcami na ziemi. Zosta odrzucony. Po drugie, w ostatni noc, gdy Doors grali w klubie London Fog, podesza do
nich poszukiwaczka modych talentw z Whiskey a Go Go
i zapytaa, czy mogaby zapisa ich na poniedziakowy wieczr.
Tylko t jedn noc - wyjaniaa im adna brunetka, Ronnie
Haran - ale szefowie bd si przygldali.
- Naprawd, opowiadaam im o was - przyznaa si
Jimowi. A my wanie szukamy grupy na stae.

Gdyby udao im si zdoby sta prac w Whiskey, tumaczya

dalej Ronnie, graliby swj repertuar dwukrotnie kadej nocy,
w porwnaniu z cztero- lub piciokrotnym powtarzaniem go
w London Fog. Dostawaliby za to - wedle stawek zwizkowych
- 499 dolarw i pidziesit centw do podziau. Jim i jego
koledzy przystali na propozycj z obojtnymi minami, ale
w rodku a gotowali si z radoci i ulgi.
- T a k - powiedzia Jim. Myl, e moemy sprbowa.
Poniedziaek, tak? Hej, to byoby jutro. H m , to do niedugi
termin.
Czowiekiem,
ktry
podejmowa
decyzje
jako
wspwaciciel PJ's (klubu tanecznego z fordanserkami tu
przy Sunset Strip) i Whiskey a Go Go, by trzydziestokilkuletni eks-policjant z Chicago, o imieniu i nazwisku jak z prozy
Damona Runyona: Elmer Valentine. Ronnie Haran, ktra
poznaa go, bdc mod gwiazdk w PJ's, zajmowaa si
sprawami reklamy obydwu lokali i wynajdywaniem nowych
wykonawcw. W 1966 roku braa te udzia w lansowaniu
szkockiego piosenkarza Donovana i kiedy rozgldaa si za
fotografem, zarekomendowano jej Paula Ferrar, koleg Jima
z uczelni, ktry namwi Ronnie na obejrzenie wystpu Doors
w London Fog. Paul nie by pierwszym ani ostatnim
czowiekiem, od ktrego Ronnie syszaa o tym zespole,
a poniewa bardziej ufaa pogoskom zasyszanym na ulicy ni
radom menaderw", zoya w kocu wizyt w Fog.
Elmer wspomina, e Ronnie Haran bagaa go, by wpisa
zesp na drugi wystp, bo pierwszy kompletnie mu si nie
spodoba. Powiedzia dziewczynie, e Jim wyglda mu na
amatora bez adnych zdolnoci, ktry przybiera poz, by ukry
brak talentu. Razia go te b r u d n a gba" Jima. Ale Elmer
mia sabo do Ronnie, wic w kocu przysta na to, by zesp
zagra jeszcze dwukrotnie.
Doors pozostali w Whiskey od poowy maja do poowy
lipca, w ktrym to okresie bywali przynajmniej raz w tygodniu

wyrzucani za doprowadzanie wacicieli do furii. Chopcy

starali si wprawdzie wywrze d o b r e wraenie na gwnych
gwiazdach klubu - a byli nimi the Rascals, the Paul
Butterfield Blues Band, the Animals, the Beau B r u m m e l s ,
T h e m , Buffalo Springfield i Captain Beefheart - ale
zamierzali rwnie z d m u c h n ich ze s c e n y " , czego
skutkiem byy wrzaski Phila T a n z i n i e g o , wsppracownika
Elmera:
- Za gono! Za gono! Wywal was przy wszystkich!
Uciszcie si! Ciszej! W rewanu, ilekro grali Unhappy Girl,
Ray tak dugo znca si nad najwyszymi rejestrami organw, a do ich pisku doczao si skrzeczenie Tanziniego.
Bazestwa Jima jeszcze bardziej zadraniay sytuacj. Czasami bywa tak pijany lub napany, e nie mg pojawi si na
scenie. Co gorsza, zdarzao mu si nieoczekiwanie wskoczy
na scen pomidzy wystpami i wrzeszcze:
- Pierdol Elmera! Pierdol Whiskey! Pierdol Phila!
Ilekro chopcw wyrzucano, Ronnie Haran dzwonia do
czternastoletniej dziewczyny z Beverly Hills, ktra bya jedn
z najgortszych mioniczek zespou, cho suchaa go stojc
przy kasie klubu, bo nie wpuszczano jej do rodka. Ona za
alarmowaa wszystkie swoje przyjaciki, ktre po kolei
dzwoniy do Whiskey i pytay, kiedy znowu wystpi the
Doors. Elmer mia zwyczaj odbiera w klubie telefony,
czerpa z nich to, co Ronnie z ulicznych plotek: rozeznanie
w sytuacji.
- Zawsze byo to samo - mwi Elmer, ktry wci nie wie,
e by, przynajmniej czciowo, nabierany - kozy, kozy, bez
przerwy gupie kozy, wypytujce bez przerwy: czy ten rogaty
skurczybyk w czarnych spodniach wystpuje dzi u was? N o ,
a e moja matka wychowaa niegupie szkraby, wic wstawiaem the Doors jako drugi zesp.
Na ulicach za szeptano:

- Musicie i do Whiskey i zobaczy the Doors. Wokalista

jest nieziemski!
Wystpy zespou szokoway mia erotyk - odziany
w skry wokalista trcy mikrofonem o krocze - ale zawieray
te przesanie intelektualne. Galeria grotesek, przewijajcych
si w tekstach Jima, fascynowaa publiczno zespou
w poowie lat szedziesitych. Utwory takie jak When the
Music's Over byy kolejno pene smutku, bluniercze, uspokajajce, wyraay danie, baganie, a nade wszystko frustracj.
Repertuar Doors by pynny. Czasami naradzali si nawet
przez pi minut, jaki utwr zagra jako nastpny.
- Co powiecie na Crystal Ship ? - pyta Jim.
- Nie, chyba nie - odpowiada Ray - nie mam ochoty.
John proponowa utwr, w ktrym Robby miaby dug
solwk na gitarze, ale wtedy Robby potrzsa przeczco
gow.
- When the Music's Over? - poddawa Jim.
Ray spojrza na niego w zamyleniu, umiechn si jak
Henry Fonda, nie odsaniajc zbw, i skin gow. John si
zgadza, Robby te przysta. Decydowaa jednomylno,
dewiza zespou.
When the Music's Over by utworem improwizacyjnym,
trwajcym jedenacie minut albo duej, w zalenoci od
rozbudowania partii instrumentalnych i fragmentw poezji
dodawanych przez Jima. Pod wieloma by to klasyczny utwr
Doors: rozwijany w bardzo udramatyzowanym nastroju,
skaniajcym do odbierania wystpu zarwno w kategoriach
muzycznych, jak i teatralnych.
Rozpoczyna si od szalonego riffu na organach i bagalnych
pomrukw
Jima,
prawie
traccego
oddech:
Yay..c'moan". W chwil pniej John zaczyna przesadnie
wymachiwa ramionami, dodajc gony, metronomiczny
rytm, i nagle, ku zaskoczeniu wszystkich, Jim wyskakiwa

wysoko w gr z mikrofonem w rku i wrzeszcza: Yeeeaahhhh!" Organy poddaway lini melodyczn, Robby dodawa
akcentujce j akordy na gitarze, a Jim zawodzi fatalistycznym
lamentem:
Gdy koczy si muzyka
Gdy koczy si muzyka
Gdy koczy si muzyka
Zgacie wiata
Zgacie wiata
Zgacie wiata
Po chwili, z moc:
Bo muzyka to twj niezwyky przyjaciel
I jeszcze silniej, prawie krzyczc:
Tacz w ogniu w jej rytm
Potem uspokajajco, ale tonem ostrzeenia:
Muzyka to twj jedyny przyjaciel
Bbny zaomotay.
A do koca
A do koca
A do koca
Tu Robby wchodzi z kaprynymi jkami i sprzeniami
swej psychodelicznej" gitary. John zaamywa nieruchomy
dotd rzd talerzy. Ray koysa si na krzeseku, wciskajc
akordy na organach, a porodku tej kakofonii Jim tarza si po

scenie, przyciska mikrofon do piersi, wierzga nogami, na

przemian kuli si jak embrion i prostowa. Potem melodia
zwalniaa i muzycy na nowo zgrywali si ze sob. Jim
wstawa.
Przekrelcie moj subskrypcj na zmartwychwstanie
Przelijcie moje uwierzytelnienia do wizie
T a m mam przyjaci
Twarz nie zatrzyma si w lustrze
Dziewczyna nie rzuci si z okna
wito yjcych przyjaci - krzykna
Czekaj na mnie
Na zewntrz
Ostatnie sowo to kolejny krzyk. Muzyka stawaa si
hipnotyczna.
I nim uton w najgbszy sen
Chc jeszcze usysze
Chc jeszcze usysze
Wrzask motyla
Chod, dziewczyno
Wr w moje objcia
N u t a niecierpliwoci wkradaa si w gos Jima, dodawaa
presji:
M a m y ju do wyczekiwania
Pochyleni z uchem przy ziemi
Gos porzuca ton gniewny, stawa si hipnotyczny jak
muzyka:

Sysz bardzo cichy dwik

Bardzo blisko i jeszcze bardzo daleko;
Taki agodny, taki czysty;
Przyjd dzisiaj, przyjd dzisiaj.
Nastrj smutku obraca si w gniew:
Co oni zrobili z Ziemi?
Co zrobili z nasz dziewicz siostr?
Spldrowali j, podeptali i splugawili
i pogryli j,
Pornli sztyletami od strony witu,
Powizali potami, zawlekli na dno.
Jedynym dwikiem byo rytmiczne pulsowanie serca,
ktre dochodzio z organw: dwie nuty - bum-bump
oraz na tym tle apokaliptyczne grzmienie bbnw. Bum-bump.
Bum-bump.
Sysz tak cichy gos
Z uchem przyoonym do ziemi
Jim trzyma mikrofon tu przy twarzy, obejmowa go lew
rk niemal z czuoci, praw za przytyka do ucha
- nasuchiwa. Praw nog, ugit w kolanie, wysun do
przodu, stop opar o podstaw mikrofonu. Lew nog,
wyprostowan, odstawi do tyu.
My chcemy wiata i chcemy go...
Chcemy wiata i chcemy go...
Przejcie na perkusji. I:
Ju!
Ju?

Perkusja ucicha. Jim wyskoczy do gry z wrzaskiem:

Teraz!!!
Organy powrciy oszalaym rytmem.
Perska noc;
Patrz - wiato,
Zbaw nas, Jezu, zbaw nas!
Wic gdy muzyka si koczy,
Zgacie wiata.
Muzyka to twj jedyny przyjaciel
Tacz w ogniu w jej rytm
Muzyka to twj niezwyky przyjaciel
A do koca
A do koca
A po
KONIEC!
Nawet tancerki go-go, ktre widziay to nic po raz pierwszy,
siedziay jak zahipnotyzowane.

ROZDZIA

4
G

dy dla czonkw zespou

stao si pewne, e pozostan w Whiskey przez duszy czas
- a po dwch pierwszych tygodniach przestali traktowa
wyrzucanie ich powanie - wszyscy czterej przeprowadzili si.
John i Robby opucili w kocu domy rodzinne, by podzieli si
maym mieszkaniem w Laurel Canyon i prbowa znale dla
zespou inne zajcia. Ray i Dorothy wynajli mieszkanie
naprzeciw play. Skadao si ono tylko z jednego pokoju
dwudziestometrowej dugoci, ktry znakomicie nadawa si
do odbywania prb. Jim zamieszka u Ronnie Haran, w maym
mieszkanku, wynajmowanym za 75 dolarw miesicznie,
pooonym niedaleko Whiskey. Wanie wtedy Ronnie zaproponowaa mu zawarcie kontraktu zapewniajcego, jak to
nazywaa, promocyjn opiek nad grup". Zacza te dzwoni do rnych wytwrni fonograficznych i namawiaa ich
agentw, by przyszli obejrze amerykaskich Stonesw".
Kilku z nich rzeczywicie przybyo. Producentowi pyt Beach
Boys, Nickowi Venetowi, nie podobali si zupenie. Lou
Adler, zajmujcy si karier Mamas and Papas, pozosta tak

samo niewzruszony, jak dziewi miesicy wczeniej, gdy Jim

i Ray prezentowali mu swe prbne nagrania. Zajrzao te kilku
muzykw z Rolling Stones, gdy byli akurat w Los Angeles, ale
i na nich Doors nie zrobili wraenia. Nie okaza te zainteresowania Jac Holzman, trzydziestoszecioletni producent muzyki
folk i fantazji elektronicznych, zaoyciel i szef firmy Elektra
Records. Elektra bya wwczas ma wytwrni, wchodzc
dopiero na rynek rockowy z zespoem Love. Po wyjciu
z Whiskey w t pierwsz noc, w poowie czerwca, Jac
skomentowa: Nie, oni nie maj w sobie iskry".
Holzmana ubagano, by obejrza Doors jeszcze raz - byo to
oczywicie dzieem Ronnie, ale nie tylko jej. Nalega na to take
Arthur Lee, lider Love. Holzman poszed powtrnie i uzna, e
jest co atrakcyjnego w grze Raya na organach. Ale za czwarta
wizyt zrobi nagle decydujcy krok: zaproponowa grupie
kontrakt. Chcia ich wzi na rok - jak zapowiedzia
-z moliwoci przeduenia umowy na dwa nastpne lata albo
do czasu wydania szeciu pyt, zalenie od tego, co potrwa
duej. Tytuem wynagrodzenia Doors mieli dosta dwa i p
tysica dolarw na pocztek, jako zaliczk przyszych honorariw, wynoszcych pi procent od zyskw ze sprzeday pyt.
Jac kad w swej propozycji nacisk na dwie najbardziej
charakterystyczne cechy firmy Elektra: mae rozmiary przedsibiorstwa i panujc w nim bezporednio. Chcia, by
uwiadamiano sobie, e Elektra zajmuje si prostymi przedsiwziciami, e rzdz ni jasne, zrozumiae zasady. Powiedzia, e artyci mog w kadej chwili atwo skontaktowa si
z kadym pracownikiem, a poniewa jest ich tak niewielu (w
porwnaniu np. z Columbi), producenci mog czuwa bardziej bezporednio nad ich wszystkimi poczynaniami.
Brzmiao to zachcajco. Kiedy Doors chcieli by tylko tak
znani, jak Love. Teraz pragnli ju osign znacznie wicej
i by moe maa firma bya w stanie im to umoliwi. Poza tym,
bya to przecie jedyna oferta, jak dostali. Po dowiadczeniach

z Columbi odnosili si ju nieufnie do kontraktw, ale

zaleao im na nagrywaniu. Odpowiedzieli, e chc si zastanowi i Jac odlecia do Nowego Jorku.
Pierwsz osob, ktrej pokazali kontrakt, by Billy James,
ich znajomy z Columbii. Orzek on, e nie moe oceni tego
bezstronnie, bo wanie opuszcza Columbi, by otworzy fili
Elektry na Zachodnim Wybrzeu. Jeeli zdecyduj si na
wspprac z t firm, on pomoe im we wszystkim, w czym
bdzie mg - obiecywa. Poradzi im te, by znaleli sobie
jakiego adwokata, ktry by ich wspiera pomocn rad.
Gdy pochwalili si kontraktem przed Ronnie Haran, dziewczyna zaprowadzia ich do swojego adwokata, Ala Schlesingera, ktry zgodzi si reprezentowa ich interesy, z wyjtkiem
przypadku konfliktu z Ronnie, bo wtedy musiaby wzi jej
stron. To byo krpujce, wic Robby porozumia si z ojcem,
ktry dotychczas zawsze suy im rad w sprawach interesw
i teraz poleci im wasnego adwokata, wytwornego, siwego
prawnika z Beverly Hills, ktry nazywa si jak kolejna posta
z pism Damona Runyona: Max Fink.
W czasie, gdy pan Max negocjowa z Holzmanem, Jim
przechodzi wanie niezwykle trudny okres. Mia za sob dwa
tygodnie intensywnego picia, ktre zaczo si, gdy w Whiskey
jako gwny zesp zacza wystpowa brytyjska grupa
T h e m . Jej wokalista i zarazem autor tekstw nie tylko nosi
takie samo nazwisko jak Jim, ale mia te wiele podobnych
zwyczajw. Jim i Van byli przekonani o pokrewiestwie
i upijali si z tej okazji.
Po tym nastpi okres zaywania narkotykw w ilociach
wikszych ni dotychczas. Ronnie prawie codziennie widziaa,
jak poyka L S D i przysiga, e raz wypali sze uncji
marihuany - nie pooy si spa przez p nocy, lecz po kolei
pali skrty grube jak palec. Mae mieszkanko byo cae
zamiecone nasionami i dbami, co doprowadzio Ronnie do
wciekoci. Jim zignorowa to, mwic, e od kiedy Robby

i John zostali aresztowani, s przewraliwieni na punkcie

narkotykw i molestuj go, by zmniejszy swoje dawki.
- No, tak, ale oni prbuj osign medytacj... - Nie
dokoczy zdania.
Jima medytacja nie pocigaa, ale wybra si na jeden
z wykadw Maharishiego, by zajrze mu w oczy i przekona
si, czy ten czowiek jest szczliwy. Jim uzna, e rzeczywicie
jest, po czym zadedykowa mu piosenk Take It As It Comes:
I d naprawd powoli / polubisz to coraz bardziej / chwytaj to
takim, jakim jest / ucz si doznawa radoci". Ale samemu nie
zamierza poddawa si dyscyplinie, jakiej wymaga medytacja.
W tym okresie przed wystpem Doors klub Whiskey
wypenia si ju oddanymi mionikami zespou. Ktrej nocy
Jim nie pojawi si w por na pierwsz cz koncertu. Ray,
Robby i John grali bez niego; wszystkie piosenki piewa
Manzarek. W przerwie Robby wrci do szatni, a John i Ray
popdzili do Tropicany, majc nadziej, e znajd tam Jima.
W cigu dziesiciominutowej jazdy Ray i John rozmawiali
o Jimie i narkotykach. John by wyranie zgorszony, wpada
w gniew. Ray zachowywa spokj.
- Wyglda to tak, jak gdyby on bra tyle narkotykw,
dlatego, e wy si tak ograniczacie - zauway.
Co takiego? Ja nigdy nie braem L S D czciej, ni raz na
tydzie - odpar John. A on je zaywa co drugi dzie, jeli nie
czciej.
Zaparkowali samochd koo domu, w ktrym mieszka Jim.
John przyznaje, e nigdy naprawd nie rozumia Morrisona. O n rzeczywicie prbowa wyj poza siebie, przekroczy wszystkie granice, doj najdalej, jak tylko mona.
Aby odkrywa! Nie mogem tego zrozumie; ja si wywodziem z hinduskiej, jasnej strony metafizyki. A on by zawsze
po stronie Nietzschego, jak by tego nie nazywa i docieka
egzystencjalnych".

Ray westchn idc przez parking w stron pokoju, ktry

Jim wynajmowa za osiem dolarw dziennie. Nuci: Przebi
si na drug stron..."
Podeszli do drzwi i zapukali. Nie byo odpowiedzi, ale
zdawao im si, e w rodku co si poruszyo.
- Jim? To my, Ray i John. Otwrz!
W kocu Jim otworzy. Sta i bezmylnie gapi si na
kolegw.
- Dziesi miligramw - powiedzia i zamilk.
Ray rozemia si. Nie uwierzy, e moe to by moliwe.
Normalna dawka L S D to trzydzieci pi setnych do p
miligrama.
- Chodmy, zobaczmy, co si dzieje. Przegapie ju
pierwszy koncert. Chod, pokaemy Tanziniemu, niech nas
popamita.
Jim wycofywa si w gb swego pokoju krcc gow
przeczco.
- Nie, stary, nie. Tutaj... - otworzy szuflad szafy.
- T u t a j , wecie sobie.
Wycign dwie garcie maych, purpurowych fiolek
z L S D i poda kolegom. Ray zauway, e w szufladzie lea te
pakiet marihuany. Cay kilogram.
Drugi wystp by jednym, wielkim szalestwem, ale do
czasu, gdy zesp mia gra przez ostatnie czterdzieci minut,
Jim by ju spokojny i rozwany.
- T y m razem wykonamy The End - powiedzia, kiwajc
gow z skupieniu.
The End by najbardziej pamitnym dzieem Doors,
a w kadym razie mia si nim sta po tym wystpie. Stanowi ucielenienie koncepcji teatru rockowego w jeszcze
wikszym stopniu ni When the Music's Over. Na pocztku
by prost piosenk o poegnaniu, zoon z dwu zwrotek. Ale
ostatnio trwa ju dwanacie m i n u t , a prawie za kadym
razem, gdy go wykonywali, Jim wstawia do lub usuwa

fragmenty poezji. Na t noc przygotowa now niespodziank.

U b r a n y w czarne spodnie i bluz typu T - s h i r t ,
z krconymi wosami na ramionach i wok nieogolonej
twarzy jak z obrazw Botticellego, Jim czai si pord wiate
i cieni na parkiecie Whiskey a Go Go. Przystan, obserwujc
dziewczyny w szklanych klatkach. Na parkiecie by Vito i jego
zwariowane, taczce arlekiny, znane z tego, e wynalazy
najlepsze zespoy w miecie - Byrds w klubie Ciro's, pniej Love w Bido Lito's, a nawet byy czonkami Mothers'
Auxiliary Franka Zappy. Vito razem ze sw wit bywa w dni
powszednie wpuszczany do Whiskey za darmo, bo wszdzie,
gdzie tylko si zjawia, nadcigay za nim paccy wielbiciele.
Jim zbliy si do sceny ociaym krokiem, z przymknitymi oczami i gow pochylon nisko na rami. Patrzy,
jak John, Robby i Ray zajmuj swe miejsca na scenie, po czym
przyczy si do nich i podszed do skraju sceny, przystajc
przy organach Raya. Rozlego si kilka niezgranych, rozgrzewajcych publiczno dwikw, a po nich cisza. Jim
i muzycy stali w zupenej ciemnoci.
Na parkiecie uciszyo si.
Jim uwiesi si na podstawie mikrofonu niczym kawa
cikiej tkaniny, gow odchyli do tyu, przymkn oczy.
Jedn rk trzyma mikrofon, drug przyoy do ucha.
Wreszcie wysun jedn nog do przodu, stawiajc j na
trjnogu mikrofonu i rozpocz cich, smutn recytacj:
Oto ju koniec, moja pikna przyjaciko
Oto ju koniec, moja jedyna, ju koniec
naszych wielkich planw, koniec
wszystkiego, co nas czyo, koniec
i nie ma ju bezpieczestwa, nie ma niespodzianek

koniec
i ju nigdy nie spojrz ci w oczy.
Czy potrafisz wyobrazi sobie, co nastpi,
Tak niezmierzone, wolne
I rozpaczliwa potrzeba
Poda rk obcemu
W krainie rozpaczy.
Akompaniament muzykw by rwnie hipnotyczny, jak
peen alu i groby gos. Organy pulsoway rytmem serca,
instrumenty perkusyjne Johna wybuchay nagymi kanonadami, brzmienie gitary Robbiego przypominao tony sitaru.
Zagubieni w rzymskiej pustyni blu
i wszystkie oszalae dzieci
czekaj na letni deszcz - ooochhh!
Sowa pyny powoli i wyranie. Jim zaznacza nawet
przerwy pomidzy sylabami, jak w swoim ulubionym sposobie
mwienia. Zdawao si, e dobiera sowa starannie jak chirurg
skalpele. Byo w tej przemowie i w muzyce jakie ociganie si,
ostrzeenie, wyczekiwanie i obawa.
Niebezpieczestwo czai si na skraju miasta
Jedmy Krlewsk Autostrad, dziewczyno
T a m straszne sceny w kopalni zota
Jedmy autostrad na zachd, dziewczyno.
Wszyscy gocie na parkiecie Whiskey stali nieruchomo,
wstrzymujc oddech, wpatrzeni w Jima, ktry nie drgn od
pocztku utworu. Nawet przy barze zapada cisza. W caym
klubie ucichy rozmowy; kelnerki zastygy, niby zahipnotyzowane przez posta na scenie.

Osiodajmy wa
Pojedmy na nim ku jeziorom
Pradawne jeziora
W jest dugi ... ma siedem mil
Osiodajmy wa
On jest stary ... ma zimn skr
Na zachodzie jest najlepiej
Na zachodzie jest najlepiej.
Przyjed tu, a my si zajmiemy reszt.
Wzywa nas niebieski autobus
Wzywa nas niebieski autobus
Kierowco, dokd nas zabierasz?
Jim zmruy oczy, zerkajc na publiczno i po chwili znw
je zamkn. Przez cay czas zowieszcze dwiki instrumentw
tworzyy mroczne to.
Jim otworzy oczy. Zdj mikrofon z podstawy i patrzy na
publiczno, stojc ze zczonymi nogami. Recytowa dwanacie wersw dopeniajcych ostateczn wersj utworu
i w czasie krtszym, ni zajmuje opis, czynicych z Morrisona
mit wspczesnej muzyki.
Zabjca obudzi si przed witem
Zaoy buty
Wzi sobie twarz z galerii staroci
I ruszy korytarzem.
Wszed do pokoju swej siostry i ...
Potem odwiedzi brata
A potem... ruszy korytarzem.
I podszed do drzwi
I zajrza do rodka

Tato?
Tak, synu?
Chc ci zabi. Mamo! Chc ci
ZERN!
Gos Jima wzmg si a do dzikiego krzyku, co brzmiao,
jak gdyby poamanymi paznokciami rozdzierano sztuk jedwabiu. Za jego plecami instrumenty rzziy i skowytay. aden
z chopcw nie sysza tych sw nigdy przedtem, ale nie byli a
tak zaskoczeni, by przerwa sw improwizowan wstawk
instrumentaln.
Kiedy Phil Tanzini usysza w piewie Jima co o rniciu
matki, krew napyna mu do gowy i poczu koatanie serca.
- Do! - rykn. - Ostatni raz tu gracie! Nigdy wicej!
Nigdy wicej Doors nie wejd do Whiskey! Nawet pacc za
wstp!
Jim piewa dalej z zamknitymi oczami:
Chod, dziewczyno, sprbuj szczcia z nami
Chod, dziewczyno, sprbuj szczcia z nami
Spotkamy si z tyu w niebieskim autobusie
Przyjd, ooochhh!
W miejscu, gdzie dawniej utwr si koczy, muzyka
przypieszya z sapicym rytmem, a Jim pomrukiwa
zmysowo. Gdy melodia powrcia do nastrojowych pierwszych dwikw utworu, zapiewa sowa bdce dotd drug
wersj tekstu:
To ju koniec, moja pikna przyjaciko
To ju koniec, moja jedyna
To tak boli, zostawi ci sam, ale nigdy ju
Nie pjdziesz ze mn
Koniec miechu i niewinnych kamstw

To ju koniec, moja pikna

Koniec, moja jedyna
To tak boli, zostawi ci sam, ale nigdy ju
Nie pjdziesz ze mn
Koniec miechu i niewinnych kamstw
Koniec tych nocy, kiedy prbowalimy umrze
To
jest
ju
koooonieeeec!
Powoli zaczyna si ruch na parkiecie, ludzie wracali do
swoich stolikw lub podchodzili do baru. Kelnerki przyjmoway zamwienia, rozlegy si pierwsze rozmowy.
Gdy chopcy weszli po schodach na gr do pokoju
muzykw, Phil Tanzini czeka ju na nich.
- Ty! - wrzasn do Jima, ktry przywlk si jako ostatni.
T y , sukinsynu, mierdzca mordo, i wy wszyscy, jestecie
wywaleni! Wszyscy! Won! Wynosi si! I nie miejcie
przyazi mi tu wicej!
Chopcy wiedzieli, e tym razem nie bdzie odwoania.
- Zern matk, zabi ojca, zern matk, zabi ojca,
zern matk, zabi ojca...
Sowa te, powtarzane monotonnie jak przy odmawianiu
mantry, unosiy si w mglicie owietlonym studio nagraniowym. Peno byo te innych dwikw - strojenia instrumentw, sprze i warkotw ustawianych mikrofonw,
wskazwek udzielanych przez goniki z kabiny reyserskiej
- ale wszyscy suchali cichego, przygnbiajcego zawodzenia
Jima, ktry lea na plecach tu przy perkusji.
- Zern matk, zabi ojca, zern matk...
Inspiracj byy Narodziny tragedii Nietzschego: Edyp,
morderca swego ojca, m swojej matki. Edyp, ktry rozwiza

zagadk Sfinksa". Jim mwi: Mona naprawd wpezn we

wasny umys przez cige, uparte powtarzanie sw."
- Zern matk, zabi ojca, zern matk...
Nietzsche zwraca w swej ksice uwag na to, e Sofokles
reprezentowa romantyczne podejcie do postaci Edypa. Nazwa go Najbardziej cierpic postaci sceny greckiej (...)
czowiekiem szlachetnym, przeznaczonym mimo swej
mdroci do bdu i ndzy, jednak w kocu przez ogromne swe
cierpienie wywierajcym wok siebie magiczn, bogosawion moc, dziaajc jeszcze po jego zgonie".
Jim by olniony.
Zern matk, zabi ojca, zern matk...
Okay, jestemy chyba gotowi - dobieg gos Paula Rothchilda z reyserki. Gdy Jim nie zareagowa, Paul powtrzy:
- Jim, jestemy ju gotowi.
Paul by producentem przydzielonym grupie przez firm
Elektra - trzydziestoletnim blondynem, krpym i niskim,
o jakie osiem centymetrw niszym od Jima. Mia krtkie,
krcone wosy, ostrzyone podczas niedawnego, omiomiesicznego pobytu w wizieniu za przemyt marihuany. By
synem piewaczki operowej i wyksztaconego, angielskiego
businessmana. Wychowa si w liberalnym, zwariowanym
rodowisku Greenwich Village. Jac Holzman wysa go w lipcu
do Los Angeles, by posucha zespou w Whiskey, a nagrywanie rozpoczto tu po wicie Pracy.
Rothchild i Doors wybrali utwory najlepiej wypadajce na
koncertach, by stworzy, jak to okrela Paul, dwikow
dokumentacj". Na dwch utworach gra sesyjny basista, na
trzecim muzycy podawali rytm tupic nogami. W ogle
wszystko odbywao si tak, jak gdyby stare studio Sunset
Sound byo nocnym klubem. Pomimo zupenego braku obycia
ze studiami i technik nagrywania czonkowie zespou radzili
sobie dobrze i kady z tych pierwszych utworw zarejestrowali
w dwch lub trzech podejciach. Wreszcie przysza kolej na

utwr majcy zaj przeszo poow jednej ze stron albumu

- na dramat epicki o Edypie - The End.
- Zern matk, zabi ojca, zern matk...
Paul niecierpliwi si:
- Jim!
Jim by napany. Gdy wsta, zawodzenie o Edypie nareszcie ucicho, a jego wzrok pad na may telewizorek, ktry
przynis ze sob. Spojrza na Johniego Carsona szepczcego
co po cichu. Chwyci nagle odbiornik i cisn go w kierunku
kabiny reyserskiej. Paul i inynier dwiku odruchowo
pochylili gowy. Telewizorek odbi si od grubej szyby
dwikoszczelnej i upad na podog. Jim by zdumiony.
Paul wstrzyma sesj i zaproponowa, by towarzyszca
Jimowi dziewczyna odwioza go do domu.
Nieeee - oponowa Jim. - N o , ju, walmy dalej.
Paul potrzsn gow i sam zaprowadzi Jima do samochodu dziewczyny. Po chwili wczyli si do ruchu na Sunset
Strip. Jim mrucza pod nosem:
- Zermatk...zabojc...zermatk...
Nagle odezwa si gono i wyranie:
- Musz wrci do studio.
Po czym otworzy drzwiczki samochodu i wyskoczy na
ulic. Pobieg z powrotem. Wspi si na drewnian bram
wysokoci dwch i p metra, pokona jako dwie pary drzwi
dzielce go od studio. Ciko dyszc zrzuca z siebie buty,
dinsy i koszul.
- Zer...matk...zab...ojc...
Nagi, chwyci jedn z wielkich popielniczek i z rozmachem
rzuci przed siebie. Nastpnie zdj ze ciany ganic i obla
chemiczn pian kabin reysersk, ciany, instrumenty.
Zniszczy jedn z gitar Robbiego i wynajty klawikord.
Wreszcie opuci ganic na ziemi. Usysza gosy.
- Jim? Jim, jeste tu?

By to Paul Rothchild, zaalarmowany przez Billie Waters,

dziewczyn, ktr Jim zostawi w samochodzie na rodku
Sunset Strip. Obydwoje zagldali przez bram. Jim wybieg do
nich.
- Hej, stary, jak doooooobrze, e jeste. Chod tu,
nagramy... nagramy par kawakw.
- Poczekaj chwilk, Jim - powiedzia Paul. - Wiesz, chyba
na razie std pjdziemy, chod, wstpimy gdzie i zabawimy
si. A tutaj nas przyapi. Moglibymy wpa w gupi sposb.
Jim da si namwi do wyjcia, ale zapomnia o butach.
Nazajutrz waciciel studio wezwa Paula. Pokaza mu buty
znalezione w samym rodku dziea zniszczenia i spokojnie
zapyta, czy ma odnale ich waciciela. Paul odpowiedzia, by
rachunek wysa na adres Elektry i kiedy muzycy zespou
weszli po poudniu do studio, wszystko byo wysprztane do
czysta i o caym zdarzeniu nawet nie wspomniano.
- Okay - powiedzia Paul. - Dzisiaj nagrywamy The End.
Myl, e uda si nam za pierwszym razem.
Utwr zosta nagrany w dwch podejciach.
Pniej, gdy Ray, John i Robby pokpiwali z Jima, e
podpali studio (Paul w kocu powiedzia im o wszystkim), ten
zaprzecza ze zdziwieniem.
- A popielniczka? - przypominali - A piana ganicza?
- Niemoliwe. Naprawd?
Ray pojawi si na scenie jako pierwszy, wzniecajc lekki
szmer wrd publicznoci. Zaraz po nim weszli Robby i John,
a na kocu Jim, idcy cikim krokiem kloszarda.
Byli w nowym, eleganckim klubie tanecznym Ondine,
pooonym koo mostu Pidziesitej Dziewitej Alei M a n hattanu. By to jeden z typowych klubw wielkomiejskiej
cyganerii z kabaretem w stylu brechtowskim, w ktrym
odgrywano
apokaliptyczne
przedstawienia,
rwnie
przytaczajce jak wypeniajcy sal dym palonej mari-

huany. Dla Doors by! to pierwszy wystp wyjazdowy. Nowy

Jork!
Jim przymkn oczy. Gow odrzuci butnie do tyu, jedn
nog postawi na podstawie mikrofonu, obejmujc metalowy
stojak udami. Potrzsn grzyw poskrcanych, ciemnych
wosw. Za jego plecami Robby zagra pierwsze dwiki Back
Door Mana. Rozleg si wrzask przypominajcy nocne nawoywanie pumy, po czym Jim zapiewa:
Och, jestem czowiekiem dwulicowym
Ludzie nic o tym nie wiedz
Ale mae dziewczyny to rozumiej...
Natychmiast zrodziy si pogoski, rozlegy si na ulicach,
rozeszy si jak szmugiel dobrej, taniej trawki z Meksyku.
Nastpnej nocy w klubie byy wszystkie groupies najlepszych
zespow.
- Musicie ich zobaczy - szeptay midzy sob. - Wokalista jest naprawd niesamowity.
Przez kilka nastpnych tygodni Jim wczy si po ulicach
biedniejszych dzielnic Manhattanu. Popija piwo na Bowery.
Zaglda do maych sklepikw na Lower East Side. Myszkowa wrd ksiek w antykwariatach przy Czwartej Alei.
Zesp mia te kilka spotka z przedstawicielami Elektry
- w celu podpisania umowy o rozprowadzaniu pyty przez
Nipper Music, (jedn z kompanii handlowych Holzmana,
nazwan tak od imienia jego dziesicioletniego syna), w celu
wsplnego wybrania zdjcia na okadk albumu i w celu
wyraenia zgody - cho bardzo niechtnie - na takie zmiksowanie utworu Break On Through, by sowa: he gets high
/ she gets high / she gets high" brzmiay jak: she get / she get
I she get". Break On Through mia si znale na pierwszym
singlu zespou i Jac Holzman obawia si, e uycie sowa
h i g h " zdyskwalifikuje piosenk u prezenterw radiowych.

Poniewa chopcy mieli bardzo mao pienidzy, wikszo

popoudni spdzali w swych pokojach w hotelu Henry H u d son, ogldajc telewizyjne reklamy i palc trawk. Czasami,
w chwilach wielkiego znudzenia, Jim zwiesza si na rkach
z parapetw okiennych.
Pod koniec listopada zesp powrci do Los Angeles, a Jim
zamieszka razem z Pamel Courson. Dotd widywali si tylko
od czasu do czasu, ale od niedawna dziewczyna miaa mae
mieszkanko w Laurel Canyon. Pamela od dawna nie moga si
pogodzi z brakiem odpowiedzialnoci u Jima, wic teraz
spodziewaa si najgorszego. Po pierwsze: przeprowadzi si,
byo dla Jima niemal rwnoznaczne ze spaniem u niej, bo
prawie nic nie posiada i nie byo czego przenosi. Co wicej
- i to przyprawiao Pam o frustracj - fakt, e Jim spa z ni od
wtorku do pitku, wcale nie oznacza, e tak samo bdzie
w sobot i niedziel, czy te w noce w przyszym tygodniu.
W istocie bya to bro obosieczna. Gdy zesp by na
koncertach w N o w y m Jorku, Pamela dzwonia tam trzy razy
dziennie w nadziei, e zastanie Jima w pokoju, a w kocu
daa za wygran i zacza spotyka si z modym aktorem,
T o m e m Bakerem. Kiedy Jim wrci (a Pam wrcia do niego),
mczyni zostali przyjacimi. Okazao si, e cz
ich wsplne fascynacje: poezja i teatr, i e obaj pochodz
z wojskowych rodzin, ktre nie zaznay staego miejsca
pobytu.
Przez kilka nastpnych tygodni muzycy, nie majc nic do
roboty, przesiadywali w maym biurze Elektry, pomagajc
w przygotowaniach do wydania pyty.
- Cze, chopaki - powita ich stary znajomy, Billy
James. - No jak, jestecie gotowi?
- T a k wyglda - odpowiedzia Ray. -1 wiesz, mylelimy
o tym, e chyba nie zamiecimy yciorysw. Takie wiadomoci, jak to, skd pochodzimy i jakie s nasze ulubione
kolory, zupenie nie pasuj do naszej muzyki.

- Tak, to oczywicie prawda - zgodzi si Jimmy. - Ale

i tak, prdzej czy pniej zapytaj was, jakie macie plany. Wic
moe byoby lepiej odwali to raz na zawsze i mie problem
z gowy.
Caa pitka przez prawie godzin dyskutowaa na temat
reklamy. Wszyscy zgadzali si, e nakrelenie zachcajcego
wizerunku jest bardzo wane, ale wypowiedzi wszystkich
innych zespow - tych z Elektry take - wydaway im si
beznadziejnie nudne.
Billy podszed do okna i przez chwil wpatrywa si w smog
wiszcy nad miastem, po czym nagle zaproponowa:
- A gdyby tak napisa to teraz? Moecie powiedzie, co
tylko si wam podoba, i wylemy to do Nowego Jorku.
Menader firmy, Sue Helms, wystenografowa powstay
w ten sposb tekst i przedstawi go muzykom do autoryzacji.
Zajmowa on trzydzieci stron i w ostatecznej wersji zawiera
niektre spord najbardziej fantazyjnych powiedzonek Jima.
Jego wypowiedzi wydane drukiem wywary trway wpyw na
- czsto zawony - sposb odbierania jego samego i caego
zespou.
N a scenie Doors zdaj si trwa w swoim
wasnym wiecie. W ich utworach tkwi nuta pradawne ci; s one pene przestrzeni. Przypominaj muzyk
karnawaow, ale gdy si kocz, zapada chwila ciszy.
Suchaczy przenika nieznane uczucie.
Moecie uzna to za przypadek, ale idealnie nadaj
si do tego, co robi; odczuwam to tak, jak gdybym
przez dwadziecia dwa lata napina ciciw i teraz
nagle wypuci strza. Po pierwsze jestem Amerykaninem; po drugie - Kalifornijczykiem; po trzecie
- mieszkacem Los Angeles. Zawsze bliskie mi byy
idee buntu przeciw wadzy. Kto zawiera pakt
z wadz, sam staje si jej urzdnikiem. Mnie

interesuje wszystko to, co wie si z przekraczaniem

i amaniem ustalonego porzdku, z rebeli, dezorganizacj, chaosem, zwaszcza za dziaania bez sensu
i znaczenia".
Cz notki reklamowej zawierajca fakty bya bardziej
konwencjonalna. Jim napisa w niej, e jego ulubionymi
zespoami s Beach Boys, Kinks i Love, e fascynuj go Frank
Sinatra i Elvis Presley, a na ywo najlepiej wypadaj Jack
Palance i Sarah Miles. Poda te, e nie ma rodziny, e jego
rodzice nie yj.
- Jim! - strofowa go Sue Helms. - T a k nie mona. Co oni
sobie pomyl?
Jim obstawa przy swoim: gdyby ktokolwiek pyta, rodzice
nie yj. I takie sformuowanie znalazo si w biografii.
W pierwszym tygodniu stycznia 1967 roku ukazay si
jednoczenie obie pyty: album zatytuowany The Doors i singel Break On Through. Reklama ze zdjciami twarzy czonkw
zespou i stylizowanym napisem: T h e Doors - przebi si
z poraajcym a l b u m e m " staa si najwaniejszym plakatem
rockowym na Sunset Strip. Grupa wystpia te po raz
pierwszy w sali Fillmore Auditorium Billa Grahama w San
Francisco, jako trzeci zesp, grajcy w pierwszej czci
koncertw the Young Rascals i the Sopwith Camel. Honorarium - trzysta pidziesit dolarw - byo bardzo niskie, ale
sala naleaa do najbardziej liczcych si w skali kraju.
Do San Francisco przyjechali wczeniej tak, by zdy na
rodowe wito H u m a n Be-In, wydarzenie o randze katartycznego, duchowego misterium, ktre jeszcze zanim dobiego
koca, ju weszo na stae do mitologii pop-kultury. Wielkie
tumy ludzi zebranych w parku Golden Gate wywary na
modych muzykach trwae wraenie. W cigu tego tygodnia
rozpocza si w San Francisco era Haight-Ashbury. Muzycy,
wszyscy bez wyjtku, czuli si jej czci.

Wystp w Fillmore Doors rozpoczli od tytuowego utworu

singla, Break On Through, a jako drug zagrali piosenk
dedykowan przez Jima Maharishiemu - Take It As It Comes;
eksponujc w ten sposb wskazania egzystencjalne, zawarte
w obydwu tekstach. Zazwyczaj zesp grajcy jako pierwszy,
wymieniony w programie na samym dole, wzbudza niewielkie zainteresowanie na tego typu koncertach. T y m czasem ju przy trzecim utworze fani Young Rascals
i the Sopwith Camel oraz stali bywalcy Fillmore zaczli
tumnie pcha si w stron sceny, aby lepiej widzie i sysze.
Zesp gra Light My Fire.
Wiesz, e to nie byoby prawd
Wiesz, e okamabym ci
Gdybym ci powiedzia
Dziewczyno, wyej si nie wzniesiemy
By to waciwie utwr Robbiego, ktry skomponowa
melodi i z ma pomoc Jima napisa tekst. Ray dorobi do
tego soczyste, otwierajce solo organowe, ktre wkrtce
zaczto uwaa za wizytwk brzmienia zespou. Co wicej,
trwajcy siedem do omiu minut utwr peen by interludiw
instrumentalnych uwiadamiajcych, e Doors to nie tylko
Jim Morrison. Czonkowie zespou utrzymuj, e nigdy nie
zagrali Light My Fire dwa razy identycznie; zawsze wykorzystywali jego specyficzny nastrj do stworzenia efektu mgy
dwikowej, w ktr wplatali zawie, improwizowane wstawki jazzowe, wzmagajc napicie a do oszaamiajcej kulminacji.
Wic min ju czas waha
Nie pora ju tarza si w bocie
Sprbujmy teraz - najwyej przegramy
I nasza mio stanie si stosem pogrzebowym

Chod, dziewczyno, rozpal mj pomie

Chod, dziewczyno, rozpal mj pomie
Sprbujmy podpali noc
Sprbujmy podpali noc
Publiczno Fillmore staa nieruchoma, zahipnotyzowana.
Podczas drugiego wystpu, gdy Doors wykonywali The
End, Jim, prbujc chwyci wyrzucony w gr mikrofon,
upad pomidzy bbny i zrani si w plecy. Widownia potraktowaa wrzask: Maamooo! Chc ci zeeern!" i upadek
bluniercy jako dziwaczny element choreograficzny. Nazajutrz pod wieczr kryy po miecie sowa: Idcie do
Fillmore zobaczy pierwsz cz koncertu".
Doors powrcili do San Francisco w trzy tygodnie pniej,
by zagra w Fillmore kolejn seri koncertw. T y m razem
take na trzecim miejscu - poprzedzajc wystpy Grateful
Dead i Junior Wells Chicago Blues Band. Podobnie, jak
w klubie Whiskey, chopcy zdmuchnli headlinerw ze
sceny".
Przez nastpne dwa miesice, do poowy marca, grupa
pozostaa w Kalifornii, i wcigaa sw ma pyt na coraz
wysze miejsca w plebiscytach przez uparte dzwonienie do
najpopularniejszej stacji radiowej i danie powtarzania
utworw. W Los Angeles pyta dosza do jedenastego miejsca.
Doors korzystali ze sprzyjajcej chwili. Wystpili na gratisowym koncercie na rzecz K P F K - F M , programu radiowego
utrzymywanego przez suchaczy. Pniej zagrali w starym
klubie Moulin Rouge, przemianowanym ostatnio na Hullabaloo. Pracowali te przez tydzie w klubie Gazzarriego na
Sunset Strip, gdzie przeprowadzono z nimi krtki, ale
brzmicy zachcajco wywiad dla dziennika Los Angeles
T i m e s " . Jeszcze w tym samym tygodniu, pod koniec lutego,
inny krytyk tej gazety, John Mendelsohn, nazwa Jima dziwacznie zmanierowanym nudziarzem spod ciemnej gwiazdy",

The End za okreli jako prb, jak nudny potrafi by w

Morrison, kiedy recytuje prostackie i prymitywne, silce si na
psychodeliczno zudy-niewidy". (W niecay rok pniej gdy
Jim spotka Mendelsohna w windzie, skorzysta z tego, e
krytyk nie mia odwrotu, umiechn si i wyrecytowa:
- Prostackie i prymitywne, silce si na psychodeliczno
zudy-niewidy, czy nie tak? )
Pniej Doors znowu pojechali do San Francisco, by po raz
pierwszy zagra w Avalon Ballroom, sali bardziej funky
i hippie" z dwch wielkich sal muzycznych tego miasta. T y m
razem sami wystpowali jako gwny zesp, po the Sparrow
i Country Joe and the Fish.
W tym czasie Jim i Pamela mieli ju nowe mieszkanie
w Laurel Canyon, przy Rothdell Trail. W pokoju byo tylko
kilka najpotrzebniejszych mebli, a w tle ani na chwil nie
ustawa warkot i szum wielkiego ruchu na bulwarze Laurel
Canyon. Jim czsto siadywa na balkonie i popijajc piwo
spoglda na ludzi wchodzcych i wychodzcych z Country
Store, maego sklepiku warzywnego oddalonego o pidziesit
metrw. W mieszkaniu przerobionym z garau tu obok
mieszka miy ssiad, dawniej dysk-dokej, a obecnie dostawca". Pamela chodzia do niego po heroin, narkotyk rzadko
uywany, jedyny, z jakim skrywaa si przed Jimem.
- Tylko prosz ci, nic nie mw Jimowi - bagaa. - Nigdy,
ale to nigdy nie wygadaj mnie przed Jimem. On by mnie po
prostu zabi.
Pam bywaa w klubie Gazzarriego kadej nocy, gdy wystpowali tam Doors. Pozostae wieczory spdzaa z Jimem na
Sunset Strip, siedzc przy nim, gdy upija si, a nastpnie wpada na scen w jakimkolwiek pobliskim klubie, przycza si do
grajcego tam zespou i piewa tak dugo, jak dugo tolerowano
jego ingerencj. Pniej wracali do domu. Byli zmczeni,
napani i pijani, a bywao to bardzo pno, zwykle okoo drugiej
w nocy. Do domu mieli dwadziecia minut drogi pod gr.

- Jim, prosz ci, pojedmy dzi stopem.

Jim zawsze odmawia i noc w noc szli na piechot. Pam
uwieszaa mu si na ramieniu, tulia si do niego, zataczaa si
i zapadaa w drzemk. Po chwili otrzsaa si i rozbudzaa.
- Prosz ci, Jim, pojedmy stopem.
- Chod, kochanie, jeszcze tylko kawaek. Spjrz, to tylko
kilka krokw...
Ich dom na Rothdell Trail sta si tematem napisanej przez
Jima piosenki - Love Street. Tak, jak we wszystkich utworach
opowiadajcych o Pameli lub jej dedykowanych, zawar w nim
nut wahania, niepewnoci co do ostatecznego zaangaowania,
i gryzc aluzj na zakoczenie:
Ona mieszka przy Ulicy Mioci
Mieszka ju od dawna przy Ulicy Mioci
Ona ma dom z ogrodem
Chciabym wiedzie, co si tam dzieje
Ma tam rne szmatki i mapki
leniwych lokai z diamencikami
Ona nie jest gupia i wie, co ma robi
Ona ma ciebie i ma mnie
Widz, e mieszkasz przy Ulicy Mioci
Jest tam sklepik, gdzie widuj si wszystkie stworzonka
Ciekawe, co one mog tam robi
w letnie niedziele i przez cay rok
Myl, e lubi to... na razie.
Ale Jim cigle sypia tam, dokd trafi, wracajc po pijanemu. Obija si po Sunset Strip, piewajc z napotkanymi
kapelami, o ktrych nikt ju nie pamita, upija si do
nieprzytomnoci z jednodniowymi przyjacimi". Pewnej
nocy biega, pijany, po caym cmentarzu hollywoodzkim,

szukajc grobu Rudolfa Valentino. Innym razem odgrywa

matadora przed pdzcymi samochodami. To znw spopieli
cz swoich notatnikw i wierszy w kuchni u ktrej z przyjaciek.
- T a n d y Martin! No, niech mnie diabli!
Jim by zdumiony, widzc sw sympati z lat szkolnych
w Nowym Jorku. Byo to w poowie marca, gdy Doors
przyjechali na kolejny tydzie koncertw w Ondine. Tandy
oznajmia Jimowi, e wysza za malarza, wydawc East
Village O t h e r " , popularnego, poetyckiego pisemka undergroundu. Jim zaprosi j do Jaca Holzmana na obiad i przedstawiajc j, wyranie podkrela, e to jego dawna przyjacika, a nie kolejna poderwana dziewczyna.
- Robby, to jest Tandy Martin; chodziem z ni do
szkoy...
Jac, to T a n d y , moja przyjacika z liceum.
Po obiedzie Jim si upi.
- Czy zawsze tyle pijesz, Jim?
- Nie zawsze tyle. Czasami pij duo wicej - rozemia
si.
Tandy patrzya na niego nieobecnym spojrzeniem.
- T a k , pij - odezwa si w kocu - ale dobrze mi z tym.
Teraz wszystko mog rozrni, wszystko oceni, wic nie
ruszam si z jednego miejsca. Kady yk to kolejna szansa.
Kolejna pikna szansa na szczcie.
Jim by wyjtkowo rozmowny, sowa pyny z niego strumieniem, a zdania poetyckie przeplatay si z bezsensownym
bekotem. Siedzieli przy oknie w wielkim salonie Jaca. Jim
wpatrywa si w pogrone w ciemnoci nocy ubosze dzielnice
Manhattanu, unikajc patrzenia na Tandy, kiedy mwi.
- Mwi si, e teraz razem piszemy piosenki na drug pyt.
Tak naprawd mamy ich ju dosy, a teraz, och, teraz ja prbuj
napisa jeszcze wicej.

- Czy masz jeszcze te notatniki, ktre dawae mi do

czytania?
Jim spojrza na Tandy, zakopotany tym, co musia powiedzie.
- Niektre mam. Ale wielu nie mog znale, a cz z nich
gupio spaliem w Los Angeles, kiedy byem napany. Mylisz,
ie po piciotlenku sodowym pamitaem, co w nich byo?
T a n d y siedziaa w milczeniu, z rkami zoonymi na
spdnicy, patrzc na Jima uwanie i smutno. Oboje zupenie
nie zwracali uwagi na inne osoby w pokoju.
Jim zacz szpera w kieszeniach, wycigajc pomite
chusteczki, kartoniki po odrywanych zapakach i czeki.
- Kto da mi nazwisko lekarza, psychoanalityka - powiedzia w kocu, wycigajc pognieciony wistek, oddarty z koperty.
- Kobieta-psychoanalityk - doda, po czym przeszed na
swj dawny slang:
- No, co o tym mylisz?
- Myl, e to mogoby pomc. Moe nie, ale co masz do
stracenia? To nie boli.
Jim nie odzywa si przez chwil, a potem nagle uci:
- Och, nie potrzebuj tego. Nie mam problemw z piciem.
Pniej zaprosi Tandy, by posuchaa ich koncertu
w Ondine.
- Hej, Jim - Ray woa go przez cay pokj. - Czas i,
jeste gotw?
Kiedy T a n d y przybya do klubu, okazao si, e Jim
zapomnia dopisa j do wiszcej na drzwiach listy osb
zaproszonych, wic nie chciano jej wpuci. Kiedy winowajca
nadszed, T a n d y bya ju zdenerwowana.
- Jim, niech ci diabli wezm! Przez ciebie ten typ
potraktowa mnie jak dziwk! Teraz mu powiedz, e to twoja
wina. Powiedz mu; on mnie po prostu omieszy.

Jim mrukn do faceta przy drzwiach:

- Taaak, ja miaem... miaem j zapisa.
Po czym odwrci si do Tandy:
- Ju dobrze? - zapyta sodkim tonem.
W chwil pniej poprosi j, aby posza do garderoby
zespou i poczekaa tam na niego, a sam uda si do baru, gdzie
dziesitki rozpalonych, nowojorskich maolatw przecigay
si w stawianiu mu drinkw.
Do uznania zespou przez krytyk muzyczn przyczyni si
w gwnej mierze dwudziestopicioletni Richard Goldstein,
jeden z najbardziej liczcych si krytykw rockowych w kraju.
Goldstein nie by na ich pierwszym koncercie w Ondine, ale
widzia ich u Gazzarriego, bdc przejazdem w Los Angeles.
Teraz za by ju w peni ich zwolennikiem, okrelajc dla
T h e Village Voice" ich powrt do Ondine jako oszaamiajcy sukces". Pyt nazwa niepowstrzymanym ciosem, penym mocy i zdecydowania". Spiera si z innymi
krytykami na temat The End, piszc, e kady, kto zabiera
gos w kwestii koncepcji literatury rockowej, powinien naprawd sumiennie i uwanie wsucha si w ten utwr". By to,
jego zdaniem, Joyce'owski pop". Jima za nazwa wczg
ulicznym, ktry znalaz si w niebie i wcieli si w chopca
z Chrw Anielskich".
- Chopaki, musicie rzuci okiem na listy - zagadn
kolegw John w tydzie pniej, gdy byli ju w Los Angeles.
- Dave Diamond zaprosi mnie i Robbiego do siebie i pokaza
mi stos listw tej wysokoci.
- Wszyscy chc sucha Light My Fire - doda Robby.
- Dave mwi, e bdziemy frajerami, jeeli nie wydamy tego
osobno na nastpnym singlu.
Diamond M i n e " Davida Diamonda bya jedn z najlepszych audycji rockowych w Los Angeles, a Light My Fire
grano rwnie w wielu innych programach. Ale jak nagra taki

utwr na singlu? Na duej pycie trwa on prawie siedem

minut, a na jednej stronie singla mieci si przecitnie dwa razy
mniej muzyki.
Kto podsun Jimowi pomys, by nagra Light My Fire
na dwie strony maej pyty, wedug dawnej tradycji piosenek
dzielonych na cz pierwsz i drug. Inni przestrzegali
przed kompromisem, radzili raczej pozostawi utwr nie
wydany. Czy Dylan nie mia wielkiego przeboju ze swego
szeciominutowego Like a Rolling Stone ? A jednak Jac
Holzman obstawa przy zarejestrowaniu skrconej wersji,
nalegajc, by zesp zjawi si w studio i nagra to jeszcze raz.
Chopcy sprbowali tak zrobi, ale w kocu zwrcili si do
swego producenta, Paula Rothchilda, aby wyci parti
instrumentaln z pierwotnej wersji.
W kilka dni pniej Doors wystpowali na Sunset Strip
w Ciro's, ktry by niegdy ekskluzywnym klubem gwiazd
filmowych, ostatnio za gniazdem, z ktrego wyszli the
Byrds. Jim przygotowywa si do tego wystpu bardzo
starannie. Na scenie wykona taniec szamana, wirujc dokoa,
wyskakujc w gr, wywijajc mikrofonem. Podnosi podstaw mikrofonu i pada razem z ni na deski, by po chwili
poderwa si na nogi, ustawi j na nowo, po czym znowu
upa i powtrzy wszystko kilka razy. Wysoka Murzynka
z ostrzyon gow wskoczya na scen i przyczya si do
jego taca. David T h o m p s o n , dawny kumpel Jima ze szkoy
filmowej, obsugujcy wiata w Ciro's, by tak zafascynowany, e zapomnia o swej konsolecie i sta, wychylajc si znad
tablicy przecznikw, wpatrzony w taczce postacie.
Z tumu publicznoci wyskoczy, niby wypchnity olbrzymi
spryn, modzieniec, ktry znalazszy si na scenie obj
Jima i poda mu swj kieliszek. Jim wychyli go. Gdy muzyka
ucicha, rozekscytowany Jim rozmawia ze wszystkimi. Doors wypadli na scenie znakomicie i doprowadzili publiczno
do euforii.

W tydzie pniej powtrzyli ten sukces, grajc dla dziesiciu tysicy ludzi - najliczniejszej publicznoci, jak mieli
dotd w swej karierze. Byo to na stadionie szkolnym w San
Fernando Bay, gdzie wystpowali w pierwszej czci koncertu
zespou Jefferson Airplane z San Francisco. Okazao si, e
ludzie przyszli na Doors. Po ich wystpie jedna trzecia
publicznoci opucia stadion.
Do tego czasu prawie wszystkie interesy zespou prowadzone byy przez Elektr i przez ojca Robbiego albo przez samych
muzykw. Jednak, gdy Light My Fire wszed na oglnokrajow list bestsellerw, wszyscy doszli do wniosku, e
chopcom potrzebni s zawodowi menaderowie.
Do tego kroku skoniy ich nie tylko spodziewane sukcesy.
Jak wspomina Robby zawsze byy jakie kaprysy Jima
i kopoty z nim. Wtedy musielimy naprawd bardzo si stara
o zorganizowanie kadego koncertu, a potem wynika problem,
jak cign Jima na czas. Wic pomylelimy w kocu:
dlaczego my to mamy robi? Potrzebny jest nam menader do
opieki nad Jimem".
Menader by te oczywicie potrzebny do wielu zwykych
obowizkw: trzeba byo umawia si z agencjami koncertowymi, wynajmowa agentw od reklamy, dba o potrzeby
muzykw i o ich interesy, chroni ich przed napastliwoci
promotorw, wacicieli klubw, prasy i publicznoci, wreszcie - jak mwi Ray - odbiera te przeklte telefony".
Po kilkutygodniowych poszukiwaniach i przedyskutowaniu kilku zoonych ofert, Doors doszli do porozumienia
z Asherem Dannem, odnoszcym sukcesy porednikiem w obrocie nieruchomociami, ktry mia kontakty handlowe ze
rodowiskiem show-businessu. Ostatnio zapragn znale si
bliej blasku sawy. Oraz z jego nowym partnerem, Salem
Bonafede, ktry promowa ju obiecujc grup ze wschodniego wybrzea, Dion and the Belmonts, a ostatnio wylansowa
piewc amerykaskich szos, Lainie Kazana.

Podobnie jak Jim, Asher by czowiekiem penym wdziku

i niemiaym, przystojnym urod kalifornijskiego tenisisty.
Poniewa sam tgo popija, mianowano go gwnym opiekunem Jima. Sal natomiast by zorganizowany, mwi szybko
i w aden sposb nie pociga Jima, ktry uwaa, e wyglda
on prawie jak mafioso: brakuje mu jedynie wsika.
Sal i Ash, zatrzymujcy dla siebie pitnacie procent
zyskw Doors plus pokrycie kosztw wasnych, co w owym
czasie stanowio typowe warunki, wkrtce znaleli dla zespou
agencj organizujc koncerty i firm reklamow. T o d d Schiffman by solidnym, dwudziestopicioletnim agentem,
noszcym marynarki w krat i szerokie krawaty. Pierwsz
rzecz, jak zrobi, byo podniesienie cen biletw na koncerty
Doors. W tym czasie muzycy dostawali od siedmiuset
pidziesiciu do tysica dolarw za wystp w Los Angeles.
W Nowym Jorku, gdzie grali przez trzy tygodnie, zarabiali
siedemset pidziesit na tydzie za trzy koncerty kadego
wieczora. T o d d uwaa, e s to stawki o wiele za niskie, wic
skontaktowa si z pocztkujcym menaderem z Denver,
ktry chcia zorganizowa dwa koncerty Jefferson Airplane we
wrzeniu. Zanim doszo do podpisania umowy, T o d d sw
szybk przemow i zrcznymi blefami osign to, e zamiast
Airplane wystpi mieli Doors, i to za siedem tysicy dolarw.
Gdy nadszed wrzesie, okazao si, e do tego czasu zesp
wart by jeszcze wicej, ale w kwietniu, przed wydaniem Light
My Fire, umowa ta ustalaa wysoko honorarium, ktrego
menader mg si odtd trzyma z wielk korzyci dla grupy.
Zrobiono jeden wyjtek. Sidmego maja Doors wystpili
w Valley Music Theatre na przedmieciach Los Angeles za
siedemset pidziesit dolarw, traktujc to jako podzikowanie dla Dave'a Diamonda, ktry zorganizowa ten koncert,
wkadajc we samemu ponad dziesi tysicy dolarw.
Zasug jego byo wzbudzenie rozgosu wok zespou przez
promocj radiow.

Mike Gershman, szczupy nowojorczyk, ktry przenis si

wanie na Beverly Hills, by zaoy rockow fili przedsibiorstwa reklamowego Rogers, Cowan and Brenner,
bdcego tym dla reklamy w Hollywood, czym General
Motors na rynku samochodowym, zapoznawa si z miejscow
scen, proszc w sklepie o dwanacie pyt zespow o najdziwniej brzmicych nazwach". T o , co znalaz na jednej
z nich, wystarczyo, by zaraz potem bombardowa T i m e "
i Newsweeka" gorczkowymi doniesieniami o the Doors.
W ten sposb obsuga grupy zostaa skompletowana. Mieli
swojego prawnika, pidziesicioletniego specjalist od prawa
karnego, ktrego hobby byo jednak prawo cywilne i praca
przy show-businessie. Mieli menaderw, ktrych pocigaa
nie tyle muzyka, co nadzieja na uczynienie gwiazdy z Jima.
Mieli wreszcie modego agenta od reklamy i krytyka, obydwu
otwierajcych nowe filie duych firm i z tego powodu chccych
dowie swej wartoci. Dobr by raczej przypadkowy, ale
udany.
Lato roku 1967. Czerwiec min pomylnie. Ju trzeciego
wydana na singlu wersja Light My Fire wesza na oglnokrajowe listy bestsellerw. Zaraz potem Doors udali si do San
Francisco, by w Fillmore po raz pierwszy wystpi na koncercie jako gwny zesp. Przed nimi mia zagra Jim Kweskin
Jug Band. Jedenastego polecieli do Nowego Jorku, gdzie
oczekiwa ich nowy szef reklamy Elektry, Danny Fields.
Nastpnie zostali podwiezieni wynajtym samochodem do
Village Theatre na Lower East Side, gdzie obchodzono
uroczysto pierwszej rocznicy dziaalnoci stacji radiowej
W O R - F M . Kiedy si tam pojawili, byo ju po wystpach
innych grup; kapela miejscowych jazzmanw, pozujcych na
rock and rollowcw koczya wanie haaliw wizank
utworw. Konferansjer, jeden z dysk-dokejw radia
W O R - F M , zrobi kilka aluzji o rozjanieniu wiate i zapowie-

dzia the Doors. Podniesiono kurtyn i na scen wyszed Jim

Morrison, wsparty rkami pod boki. Wsuchiwa si w dugo
nie milkncy aplauz widowni.
Nazajutrz Doors rozpoczli ostatni w swej karierze seri
wystpw w nocnym klubie. Przez trzy tygodnie mieli gra
w modnej, nowojorskiej sali tanecznej zwanej the Scene.
Podobnie, jak Ondine, the Scene bya mekk wyznawcw pop,
siedliskiem nocnych hulakw z bogatych przedmie, ubranych w pogniecione, aksamitne ciuchy prosto z Carnaby
Street. Bywaa tam rwnie modzie z East i West Village
- napana, optana muzyk, w dziwacznych strojach niczym
z garderoby teatralnej, ozdobionych pirami, frdzlami i pacyfami.
Wanie w tych dniach wielu nowojorczykw pojechao do
Kalifornii na wielki Monterey Pop Festival. Organizatorzy tej
imprezy z pocztku zapomnieli o istnieniu Doors, a potem
zdaniem dyrektora festiwalu, Johna Simona, byo ju za
pno, by wczy ich do programu. Chopcy byli tym
zmartwieni, zwaszcza, e the Scene zostaa zamknita na te
trzy dni, przez co musieli grywa w innych, maych klubikach
na Long Island i w Filadelfii.
Jim by w ponurym nastroju i pi niepohamowanie. Chodzi
na dugie, samotne spacery, trwajce zazwyczaj od wstania
z ka wczesnym popoudniem a do czasu, kiedy musia i
do klubu. W ktry poniedziakowy wieczr wybra si z Dannym Fieldsem i Paulem Rothchildem do klubu Max's Kansas
City na East Side i przez ca noc nie odzywa si do nikogo.
W czasie koncertu na Long Island, w dniach trwania festiwalu
w Monterey, zaskoczy kolegw prb rozebrania si na scenie.
Pomimo tego wszystkiego koncerty byy dobre, a nastrj
Jima poprawi si, kiedy Richard Goldstein znowu powici
grupie wiksz cz swej kolumny w Village Voice", nazywajc Jima szamanem seksualnym", i piszc, e Doors
zaczynaj si w miejscu, w ktrym kocz si Stonesi. Lillian

Roxon, inny liczcy si krytyk rockowy, napisa: Doors - to

rozkosz wprost nie do zniesienia".
Wreszcie do Nowego Jorku przyjechaa Pamela, aby by
razem z Jimem. Teraz wczy si po miecie razem z ni.
Odwiedzali star znajom z Los Angeles, Trin Robbins,
prowadzc sklepik, w ktrym Pam kupia sobie wiele par
szerokich spdnic sztruksowych. Ktrego dnia, gdy byli ju
w hotelu, zadzwoni T o m Baker. Pam powiedziaa, e Jim
przyjmuje wieczorem kilka osb, wic moe i on mgby
wpa. T o m obieca, e przyjdzie i przyprowadzi ze sob
kolegw, z ktrymi zamierza zrobi film: Andiego Warhola
Paula Morrisseya.
Na przyjciu po koncercie T o m przysiad si do Jima.
- No, jak wam idzie? - zapyta.
- Piknie, piknie.
Ray przyczy si do nich:
- Naprawd. Beatlesi kupili dziesi egzemplarzy naszej
pyty.
Jim doda:
- T a k , musimy by dobrzy, bo Pam rozglda si za
domem.
W nastpnym tygodniu Doors wystpili jeszcze dwukrotnie: poprzedzajc koncert Simona i Garfunkela w nowojorskiej
dzielnicy Forest Hills oraz jako gwny zesp w audytorium
szkoy w Greenwich, w stanie Connecticut. W Forest Hills
natrafili na publiczno Simona i Garfunkela, ktra okazaa si
zupenie obojtna na ekstrawagancje Jima, a nawet niezbyt
zainteresowana muzyk rockow.
- N o , i jak poszo? - zapyta Jima Danny Fields, gdy ten
pojawi si w biurze Elektry w nastpny poniedziaek.
- Wymiali mnie.
Danny zaniemwi.
- artujesz!

- Podniesiono kurtyn i ja staem, a oni ryczeli ze miechu.

Te pierdolce mnie nie znosiy i ja ich nienawidziem. Chciaem
ich pozabija. Chyba nigdy nikogo tak nie nienawidziem;
przez cay koncert nie mogem si pozbiera, tak mi dziaali na
nerwy.
Jednoczenie Light My Fire stale pi si do gry na licie
bestsellerw, suchany w caej Ameryce, od zachodu po
wschd. W trzecim tygodniu czerwca wszed do magicznej
T o p 10" i pozosta w niej przez co najmniej miesic,
wspinajc si miejsce po miejscu. Wreszcie dwudziestego
pitego lipca Sal i Ash dostali wiadomo telefoniczn z Elektry- Prosz, powiedzcie chopcom - rozleg si gos
w suchawce - e w najbliszym wydaniu Billboardu" s
numer jeden!
Zdobyli pierwsze miejsce! Prawdziwa wielko bya o krok.

ROZDZIA

5
N

a uroczystoc z okazji tego

sukcesu Jim kupi sobie nowe ubranie. Pikny strj z czarnej
skry, lecy na nim tak obcise, e kiedy stan przed wielkim
lustrem, wydawa si nagim chopcem skpanym w indyjskim
atramencie.
Sta przed lustrem przez dusz chwil, przybierajc rne
pozy, zdejmujc i wkadajc skrzan kurtk. W kocu odoy
j i po kolei napina muskuy sprystego, silnego ciaa,
napinajc kolejno minie brzucha i karku. Z kaskad ciemnych
wosw i wcignitymi policzkami wyglda jak Dawid, ktry
znalaz si w Hollywood, jak smuka do w czarnej rkawiczce.
- Gdy w czerwcu tego roku ujrzaem Jima w otoczeniu
wielbicielek, za scen w Fillmore - wspomina Danny Fields
- postanowiem, e skoro mam by odpowiedzialny za image
tego czowieka, skoro to jest moim jedynym zadaniem, to
przynajmniej poprawi jego gust co do kobiet.
W lipcu D a n n y przedstawi Jima telefonicznie Glorii
Stavers, wydawczyni czasopisma 16". Pniej, kiedy dowie-

dzia si, e cz osb z otoczenia Andy Warhola przebywa

w Castle, zazwyczaj pustym domu aktora Philipa Law, odkry,
e Jim pozna jedn z dziewczyn Warhola.
Nico bya kobiet bez okrelonego wieku, pen czaru,
nawet charyzmatyczn. W Niemczech, skd pochodzia,
pracowaa jako modelka, w 1958 roku pojawia si w filmie La
Dolce Vita Felliniego, przez pewien czas romansowaa z francuskim aktorem Alainem Delonem, przyjania si z Bobem
Dylanem i Brianem Jonesem. Staa si te jedn z gwiazd
filmu Warhola Chelsea Girls. Ostatnio piewaa w zespole
Exploding Plastic Inevitable, dziwacznym wkadzie Warhola
w muzyk rockow. Nico bya tego samego wzrostu, co Jim
i zawsze potrafia go okpi, jak ekscentrycznie by si nie
zachowywa. Poza tym lubia pi - dla Jima bya wprost
porywajca.
Wygldao to wszystko jak film Ingmara Bergmana, jak
sztuka napisana przez Brechta, a wystawiona przez Ionesco.
Jim pi wanie wino, kiedy zauway, e Danny ma wier
uncji haszyszu, ktre natychmiast mu zabra i wypali. Potem
przypomnia sobie, e przedtem bra ju troch L S D , wic na
wszelki wypadek zala wszystko wdk.
Danny zagadywa go:
- Musisz uwiadomi sobie, jak jest 16". To klucz do
wszystkich poniej dwunastu lat.
Jim spojrza na nie rozumiejcym wzrokiem.
- Czy masz przy sobie Tuinal?
- Wic wane jest, eby stworzy odpowiedni wizerunek.
- Czy jeste pewien, e nie mamy ju haszyszu?
Jim i Nico usiedli przy framugach drzwi, by pogapi si na
podog midzy sob.
Pno w nocy z dziedzica willi dobiegy gone wrzaski.
Jim targa Nico za wosy. W kocu udao jej si wyswobodzi
i w kilka minut potem Jim spacerowa nago, owietlony jasnym
wiatem ksiyca, po wskich parapetach willi.

Nazajutrz rano natomiast pywa w ogrodowym basenie,

przemierzajc go od brzegu do brzegu niezliczon ilo razy
z zawzitoci, niby konkurujc z samym sob.
- Jiiiim zwarrrriowa - mwia Nico swym gbokim,
wagnerowskim gosem. - Zupenie oszaaala.
Zdradzaa, e jest w nim zakochana.
Nastpnego dnia Jim wrci do Pameli. Nico, jak wiele
innych kobiet, miaa pojawi si jeszcze, po latach, w jego
yciu, ale tylko Pamel nazywa sw kosmiczn przyjacik". Rne Nico - dziesitki kobiet - byy dla aperitifami,
winem i likworem, ale Pam bya yciodajn wod.
Pod wieloma wzgldami bya do podobna. Jasna, powabnej
prezencji i drobnej kompleksji. Lubia zacisze domowe i unikaa
ostrego soca. Wolaa zawsze bezimienno zmierzchu. Obiecujca eksperymentatorka narkotykw, w odrnieniu od Jima
przedkadaa rodki uspokajajce nad psychodeliczne, a od
czasu do czasu nie odmawiaa sobie heroiny. Bez wahania
gotowa bya umwi si na randk, czy spdzi z kim jedn noc.
Tradycyjn moralno uwaaa za przeytek. ycie w latach
szedziesitych byo bardziej poddane wpywom egzystencjalizmu, bardziej hedonistyczne, a mniej surowe obyczajowo.
Pod pewnymi wzgldami Pamela przypominaa te matk
Jima. Jim mwi przyjacioom, e Pam b u d u j e gniazdko", e
dobrze gotuje. Ale potrafia te zrzdzi, izolowaa si od
kolegw Jima z zespou i powtarzaa mu nieustannie, e nie
podoba jej si kariera, jak wybra, e powinien raczej
powici si poezji. Wyrzucaa mu te, e za duo pi. Czasami
gniewao to Jima i wtedy sw wcieko kierowa na ni.
Zdarzyo si tak na przykad wtedy, gdy wybierali si razem do
Cheetah w Los Angeles, na pierwszy od duszego czasu
koncert Doors na wasnym terenie.
Jim, ubrany w swoje skry, sta przed lustrem w azience
i ukada wieo umyte wosy. Wciga policzki i napina kark,
wygina biodra i uda, przyjmujc androgyniczne pozy.

- To bdzie dobry koncert - krzykn z azienki do Pameli,

ktra ubieraa si w sypialni obok. - Czuj to. Cheetah jest
w Venice, wiesz?
- Och, Jim - Znw wkadasz te same, skrzane spodnie?
Nigdy nie zmieniasz ubra. W kocu zaczynasz mierdzie,
wiesz o tym?
Jim nie odpowiedzia. Na dole zatrbi samochd, ktry
przyby, by zabra ich na pla Los Angeles, niemal w to samo
miejsce, gdzie dwa lata wczeniej Jim spotka Raya i zapiewa
mu Moonlight Drive. Zbiegli ze schodw i kiedy Pamela chciaa
wsi do samochodu, Jim zastawi jej drog.
- Jim. O co znw...
- Zmieniem zdanie. Wiesz, nie pojedziesz dzisiaj. Przed
chwil bardzo staraa si mi dokuczy.
Jim wsiad do samochodu i kaza kierowcy ruszy, zostawiajc Pamel na chodniku.
Light My Fire pozostao na pierwszym miejscu listy
bestsellerw singlowych przez prawie cay sierpie, wic
Doors przystpili do nagrywania swej drugiej pyty dugograjcej, Strange Days, z wielkimi nadziejami. Min ju rok od
czasu nagrania pierwszego albumu i w unowoczenionym
pierwszym studio Sunset Sound mona ju byo rejestrowa
dwik na omiu, a nie na czterech ciekach. Zesp w peni
wykorzysta te nowe moliwoci, rozwijajc aranacje swych
utworw.
Do wiersza Horse Latitudes ze szkolnych lat Jima Paul
i inynier dwiku Bruce Botnick dorobili to z musique
concrete. Na jednej ciece Bruce nagra jasny, wysoki dwik
magnetofonu szpulowego, obracanego rk ze zmienn
prdkoci i uzyska co w rodzaju szumu wiatru. Jim, John,
Robby i Ray grali te na swych instrumentach w niekonwencjonalny sposb - szarpali na przykad struny fortepianu,
a dwiki organw zostay elektronicznie znieksztacone, co

dao rozmaite ciekawe efekty. Wrzucili nawet butelk coli do

metalowego kosza na miecie, rozbijali skorupy orzechw
kokosowych o drewnian podog, a obecni w studio koledzy
jczeli i zawodzili do utraty tchu. Na tym tle, czy te ponad
nim, Jim wykrzykiwa sowa wiersza:
Gdy ciche morze zastyga w pancerz...
W utworze tytuowym, Strange Days, Ray posuy si, jako
jeden z pierwszych muzykw rockowych, syntezatorem M o oga. W trzecim utworze, Unhappy Girl, nagra ca sw parti
w zwolnionym tempie. John doda do tego niedbay, zwolniony rytm i w efekcie uzyskali mikkie, plastyczne brzmienie.
Robili te inne eksperymenty. Paul prbowa stworzy
specjaln atmosfer studio nagraniowego, niezbdn do zarejestrowania niektrych utworw. Przy jednej z ballad, I Can't
See Your Face in My Mind, Paul zwrci si do chopcw
gonym szeptem, aby starali si wyobrazi sobie, e s
w Japonii i gdzie z oddali dobiegaj dwiki koto". Muzycy
zareagowali na to gonymi, nieprzystojnymi artami. Potem
Paul zaproponowa Jimowi, by przyprowadzi jak dziewczyn, ktra przytuliaby si do niego w trakcie nagrywania
You're Lost, Little Girl, ballady, z ktr wizali nadziej, e
Frank Sinatra nagra j dla Mii Farrow. Paul nabra takiego
entuzjazmu dla swego pomysu, e gotw by nawet zapaci za
prostytutk. Ale spodobao si to take Pameli, ktra natychmiast, tak jak staa, rozebraa si i podesza swym mikkim
krokiem do kabiny wokalnej Jima. Paul odczeka dusz
chwil, westchn gono: u u u u c h c h c h " . Po czym zwrci si
do Jima:
- No, to powiesz mi, jak bdziesz gotw, Jim.
W jakie dwadziecia minut pniej Jim pojawi si w kabinie reyserskiej. Paul wzruszy wymownie ramionami:
- Nie, oni s nie do pobicia.

Teksty Jima byy rwnie mocne w wyrazie jak na pierwszej

pycie. Utwr Horse Latitudes wyraa fascynacj mierci
toncych hiszpaskich ogierw. Moonlight Drive mia swe
szokujce zakoczenie. W People Are Strange zawarta bya
nuta szczerej, bolesnej niepewnoci. A w trwajcym jedenacie
minut When the Music's Over - zarwno wcieky protest:
Chcemy wiata i chcemy go ju!" jak i wyraz staej obsesji
Jima wasn mierci: I nim uton w najgbszy sen / Chc
jeszcze usysze / Chc jeszcze usysze / Wrzask motyla".
Byo wreszcie spojrzenie z gry na kobiety - w utworze
Unhappy Girl: zamknita w wizieniu swych wasnych
zasad" oraz w tytule You're Lost Little Girl. Drugi album nie
by tak niezwykym katalogiem psychicznych wstrzsw i cierpie jak pierwszy. Ale i tak w roku 1967, gdy wszyscy piewali
o kadzidle, listkach mity, i demie pomaraczowym pod
czystym niebem, stanowi mozaik samych cieni. Zdjcie na
okadce pyty byo te wyjtkowo dziwne: siacz, trbacz,
dwch akrobatw, kuglarz i para brykajcych karw. Jedyn
wzmiank o zespole jest plakat, naklejony na cian kamienicy
widocznej w gbi fotografii. W Elektrze chciano co prawda, by
na okadce znalazo si zdjcie muzykw otaczajcych Jima.
Jednak oni a zwaszcza Jim, byli nieprzejednani. Nie bdzie
fotografii zespou na okadce. Kompromisem byo cieniowe
zdjcie wewntrz, na kopercie, na tle tekstw.
Przez cae lato 1967 roku zesp jedzi po kraju. W Anaheim Convention Center w poudniowej Kalifornii wystpili
przed dziewiciotysiczn publicznoci. Jim mia na sobie
swe czarne, skrzane spodnie i wymazan farbami koszulk
gimnastyczn bez rkaww. Rzuca w publiczno zapalone
papierosy, a widzowie w odpowiedzi zapalali zapaki przy
Light My Fire. Pniej zesp ruszy na wschd na tygodniowe
wystpy w Filadelfii, Bostonie i New Hampshire, by po nich

powrci wreszcie do Los Angeles na wsplny z Jefferson

Airplane koncert w sali Cheetah. Light My Fire utrzyma sw
pierwsz lokat na licie bestsellerw przez trzy tygodnie, po
czym ustpi miejsca piosence All You Need Is Love Beatlesw.
W tym samym tygodniu szefowie Elektry zamiecili w prasie
notatk nastpujcej treci:
Wytwrnia Elektra Records zwrcia si do Zrzeszenia Amerykaskiego Przemysu Pytowego (RIAA)
z podaniem o uznanie albumu i singla zespou the
Doors za Zote Pyty. Prezes firmy, Jac Holzman,
oznajmi, e dotd, do 30 sierpnia, suma pochodzca
ze sprzeday albumu The Doors znacznie przekroczya
milion dolarw, a singel Light My Fire pojawi si na
rynku w nakadzie miliona egzemplarzy.
Menader firmy Elektra do spraw rynku, Mel
Posner, owiadczy, e sprzeda albumu i, osobno
notowana, sprzeda singla z niego, przekroczyy liczby miliona egzemplarzy niemal o tej samej godzinie.
T e n podwjny dowd mocy komercyjnej wskazuje
na to, e zesp the Doors ma najwiksz si przebicia
spord zespow debiutujcych w tym roku. Jako
jedyna grupa w tym roku zdobdzie Zot Pyt za
swj pierwszy album a co wicej, ze wszystkich
zespoow, jakie si ostatnio pojawiy, tylko Doors
sprzedali singla w nakadzie miliona egzemplarzy".
W kocu sierpnia byy jeszcze inne sukcesy. Na koncercie
w Cheetah wystpili po raz pierwszy jako zesp waniejszy ni
Jefferson Airplane, ktry gra w pierwszej czci imprezy. I po
raz pierwszy Jim wczy do swego repertuaru co w rodzaju
taca linoskoczka - balansujc na krawdzi wysokiej na trzy
metry sceny, by w kocu spa pomidzy widzw. Wygldao

to jak wypadek i wywoao ogromn sensacj. Publiczno

zachowywaa si ekstatycznie.
W tym okresie Doors mieli ju wywiczone do perfekcji to,
co nazywano brzemienn cisz w czasie koncertu. Czasami
w rodku utworu robili chwil przerwy lub te Jim przerywa
piew pomidzy dwiema sylabami. Owsley, znany producent
L S D , zaprzyjaniony z wszystkimi zespoami z San Francisco,
mwi muzykom, e te przerwy doprowadzaj go do szalestwa. Czasami pojedyncze osoby spord publicznoci
miay si. Gdy za ktrym razem zdarzyo si tak w Berkeley,
Jim by uraony i powiedzia:
- miejc si w czasie koncertu, w istocie miejecie si
z siebie.
Pniej za wyjania:
- Kiedy jestem na scenie, mam jedyn okazj, aby si
naprawd otworzy. Umoliwia mi to maska przedstawienia.
Wtedy, gdy ukrywam si za ni, w istocie mog si odsoni.
Dlatego, e traktuj to jako co wicej, ni tylko zwyky wystp
- odegranie paru kawakw i wyjcie. Odbieram to bardzo
osobicie. Czuj, e nie stworzylimy rzeczy skoczonej, dopki
wszyscy na sali nie poczuj pewnej wsplnoty. Czasami po
prostu przerywam utwr i pozwalam na dug chwil ciszy, by
rozwia wszystkie ukryte wrogoci, niepokoje i napicias. By
poczeka, a wszyscy bd razem".
Wkrtce po prbach z brzemienn cisz" w Berkeley, Jim
zrobi to samo podczas koncertu na Uniwersytecie Nowojorskim. W rodku The End zrobi czterominutow przerw i tym
razem nikt mu tego nie zakci. Przeciwnie - wywoao to w sali
efekt jak wewntrz kota cinieniowego. Temperatura rosa
wraz z cinieniem i w chwili, gdy publiczno gotowa bya
wybuchn, Jim skin na kolegw i zagrali dalsz cz
utworu.
- To tak, jak ogldanie fresku - mwi potem Jim - jest

ruch, ale zamroony. Lubi patrze na to, jak dugo ludzie s

to w stanie wytrzyma. Kiedy s ju na granicy, otwieram
zawr.
- A co by zrobi, gdyby za ktrym razem wpadli w sza
i ruszyli na scen? - zapyta kto. - I to nie z uwielbienia, lecz
tak, jakby chcieli ci zabi?
Jim pamita ksik Normana O. Browna i sw wasn
teori na temat neuroz na tle erotycznym u tumu. Zdawa si
ufa sobie.
- Zawsze wiem dokadnie, w ktrej chwili to zrobi
- odpowiedzia. - Taka sytuacja podnieca ludzi. Wiesz, co si
dzieje? Zaczynaj si ba, a strach jest niezwykle podniecajcy.
Ludzie lubi by straszeni. To dziaa na nich tak jak chwile
przed orgazmem. Wszyscy pragn tego zazna. To niezwyke
dowiadczenie.
Ojciec Jima, osoba nieznajoma dla niego w okresie,
gdy Light My Fire by na pierwszym miejscu, osign szczyt
swej wasnej listy przebojw, zostajc w wieku czterdziestu siedmiu lat najmodszym admiraem marynarki wojennej Stanw Zjednoczonych. Pracowa teraz w Pentagonie,
wic Morrisonowie - osiemnastoletni Andy i dwudziestoletnia Anne - zamieszkali w Arlington, w Wirginii.
Pewnego dnia wstpi do nich kolega Andiego. Mia ze sob
pierwsz pyt the Doors.
- Spjrz na to - powiedzia. - Czy to nie Jim?
Andy mwi, e sucha Light My Fire caymi tygodniami
i nie poznawa gosu brata. Poyczy pyt od kolegi i wieczorem sucha jej wraz z rodzicami. Clara zamkna czytan
wanie ksik, ale admirai nie zoy gazety. Gdy nadszed
fragment The End. o Edypie, gazeta zacza dre, z pocztku
lekko, pniej gwatownie kiedy nie byo ju wtpliwoci,
o czym mwi ten utwr. Do dzisiaj admira nie skomentowa
ani sowem pracy syna.

Nazajutrz rano matka Jima zatelefonowaa do nowojorskiego oddziau Elektry, mwic, e usiuje znale syna. Kiedy
podaa pewne szczegy dowodzce, e jest jego matk, dostaa
numer telefonu do hotelu na Manhattanie i nazwisko menadera koncertowego zespou. Odoya suchawk i ponownie nakrcia numer kierunkowy Nowego Jorku.
- Halo, tu pani Morrison; czy jest tam Jim?
- Jaki Jim?
- Jim. Jim Morrison. Jestem jego matk.
- Tak?
Mczyzna, ktry odebra telefon, wydawa si znudzony.
Wreszcie w suchawce zabrzmia inny gos.
- Halo?
- Jim? Och, Jim...
- Tak, mamo?
Clara nerwowo mwia, jak dobrze znowu go sysze. Pytaa
go o zdrowie. Strofowaa za to, e nie pisa. Opowiadaa, jak
bardzo si martwia i nawet chciaa wynaj prywatnego
detektywa, ale admira stanowczo si temu sprzeciwi. Stopniowo ulga w jej gosie zmieniaa si w uraz. Odpowiedzi Jima
na jej pytania i pretensje byy mrukliwe.
- Jim?
- T a k , mamo...
- Prosz ci, przyjed do domu na nasz tradycyjny obiad
w dniu Dzikczynienia. Andy i Anne...
- Oj, zdaje si, e bd wtedy naprawd zajty...
- Prosz ci, postaraj si, Jim. Prosz ci...
W kocu Jim powiedzia, e chyba niedugo bdzie mia
koncert w Waszyngtonie i moe matka mogaby przyj i ich
obejrze.
- Jeszcze jedno, Jim. Czy zrobisz matce du przysug?
Wiesz, jaki jest ojciec; ostrzy si, zanim przyjedziesz do domu.
Jim poegna si i natychmiast odwiesi suchawk. Odwrci
si do obecnych, ktrzy przysuchiwali si w milczeniu.

Nie, ja nie chc z ni nigdy wicej rozmawia.

Koncert odbywa si w sali balowej hotelu Hilton w Waszyngtonie. Pani Morrison przybya razem z Andym ju
wczesnym popoudniem i czekaa w hallu, a usyszaa, jak kto
przy biurku wymienia nazw Doors. By to T o d d Schiffman,
impresario zespou. Clara przedstawia si szybko i powiedziaa, e chciaaby zobaczy si z synem. T o d d posa kogo
do sali, w ktrej zesp rozstawia swj sprzt przed koncertem. Po chwili posaniec wrci i szepn cicho do Todda:
- Jim mwi: N i c z tego".
I tak przez nastpne cztery godziny T o d d przetrzymywa
Clar i Andiego za drzwiami. Zaprosi ich na obiad, usprawiedliwia si, zapewnia, e Jim zobaczy si z nimi wieczorem.
- Wszyscy robilimy to samo - wspomina Ray. - Wszyscy
po kolei staralimy si j zaj.
- No, nie wszyscy - wtrca Bill Siddons, wwczas
przystojny dziewitnastolatek, narciarz wodny i menader
koncertowy zespou.
Ray odtwarza to zdarzenie:
- Tak, prosz pani, on tu gdzie jest. Wanie widziaem,
jak przechodzi.
- Nie, ja go widziaem na zewntrz - Bill Siddons wczy
si do oszustwa.
Clara przysza wczenie na koncert i usyszaa, jak Bill
mwi:
- Co jest nie w porzdku z P.A.
Clara nie wiedziaa, e skrt P.A. oznacza gwny wzmacniacz, ale zapytaa nerwowo:
- Co pan rozumie przez nie w porzdku"? Gdzie jest Jim?
Co jest nie w porzdku z P.A. mojego syna?
Clara i Andy stali przy skraju sceny razem z T o d d e m
Schiffmanem, ktry zapewnia ich, e zobacz si z Jimem
zaraz po koncercie. Clara bya zaszokowana, a Andy zmieszany

wersj tekstu The End na koncercie. Po wrzaniciu: M a m o ,

chc ci zern!" Jim ypn na matk pustym spojrzeniem,
po czym krzykn to samo jeszcze raz, obnaajc zby.
Po koncercie T o d d zaopiekowa si Clar i Andym, zaprowadzi ich do pokoju hotelowego, gdzie, jak im powiedziano, mia na nich czeka Jim. Gdy si tam znaleli, przyzna si,
e Jim odlecia ju do Nowego Jorku, by wzi udzia w rewii
Eda Sullivana.
W kad niedziel potworny harmider panowa za kulisami
teatru Eda Sullivana przy Pidziesitej Czwartej Alei. Czasami zjawiaa si ponad setka goci i organizacja rewii stawaa si
bardzo utrudniona. Obszerne halle i garderoby a wibroway
od nawoywa clownw, tancerek i piewaczek sopranowych,
podczas, gdy pracownicy odpowiedzialni za produkcj, niosc
tablice, przeciskali si przez tum i prbowali poustawia
rozgadanych goci.
Muzycy z Doors zastali w swej garderobie Boba Prechta,
zicia Sullivana i zarazem reysera rewii.
- Wiecie, mamy pewien nieduy, maleki kopot - Precht
zetkn kciuk i palec wskazujcy prawej rki. - To nic
naprawd wanego, ale...
Czterej chopcy wymienili zdziwione spojrzenia.
- Chodzi o wasz utwr Light My Eire, ktry uwaam za
wprost wspaniay.
Muzycy nie odezwali si.
- Ach, wic sie... to znaczy, my, widzicie, w CBS nie mona
uy sowa higher". Wiem, e to gupie - wymownie wzruszy
ramionami i rozoy rce - ale trzeba bdzie zmieni ten wers.
Wycign kawaek papieru z kieszeni marynarki i przeczyta:
- To idzie tak: Dziewczyno, wyej si nie wzniesiemy".
Jim i jego koledzy nie byli zaskoczeni. Czy ich wasne
wydawnictwo nie wycio sowa h i g h " z piosenki na ich

pierwszej pycie? Jim wiedzia rwnie, e przed tygodniem

w innym programie CBS - w popularnym Smothers Brothers
Show - ocenzurowano wystp Pete'a Seegera i e Precht
osobicie cenzurowa Boba Dylana na rewii Sullivana.
- Jasne - zgodzi si Jim myl, e moemy zastpi ten
wers czym innym.
Precht rozpromieni si, pochlebi chopcom, e rwni
z nich kumple. Podbieg w kilku susach do drzwi i wezwa
tecia do rodka. Zwraca si do niego: Panie Sullivan".
- Piknie wygldacie umiechnici, chopcy - przymili si
Sullivan. - Nie bdcie tacy powani.
Jim spojrza na impresario telewizyjnego spod opuszczonych powiek i odmrukn:
- No, my wanie jestemy ponur grup.
Kiedy Precht i Sullivan wyszli, koledzy wymienili znaczce
spojrzenia. Jasne. Na prbie zapiewaj jeszcze wers
zastpczy, ale podczas koncertu oczywicie oryginalny.
Gdy to si stao, Bob Precht zacz wrzeszcze z wciekoci
w swej kabinie reyserskiej.
- Nie byo wam wolno! Przepadlicie na tej rewii! Nie
wystpicie tu nigdy wicej! - krzycza na malekie figurki,
widoczne na monitorach telewizyjnych.
Po koncercie napad na nich ze zoci:
- A obiecalicie! Obiecalicie mi...
- Ojej! - Jim rozoy rce. - Zdaje si, e zapomnielimy
w caym podnieceniu.
W tym samym tygodniu urzdzono przyjcie w piwnicy
winnej Delmonico's, ekskluzywnej restauracji przy Park Avenue. Przybyli wszyscy liczcy si pisarze i wydawcy, obecni
byli szefowie programw radiowych. By te Steve Paul,
waciciel sali the Scene oraz Andy Warhol. Danny Fields
usiad obok Glorii Stavers i sczy z ni wino. Zjawiy si te
groupies, zarwno te najwytworniejsze jak i najbardziej pospolite. Zostay i popijay. Jim upi si i rzuca w nie

kostkami lodu. Danny proponowa mu, by przesta pi. Jim nie

chcia o tym sysze. Dobrze wiedzia, czyje to przyjcie. Za
chwil otworzy butelk szampana, odtrcajc szyjk o kant
stou. Spodobao mu si i robi to dalej z butelkami szlachetnych win. Wyciga je z koszyczkw, odtukiwa szyjki,
wymachiwa nimi i podawa pijcym kolegom.
Jego zachowanie nie zmienio si po przyjciu. Andy
Warhol podarowa mu telefon z koci soniowej ozdobionej
zotem. Zaraz potem Jim znalaz si na tylnym siedzeniu
limuzyny, razem ze Stevern Paulem, Glori Stavers i Andym.
Gdy samochd mija skrzyowanie Park Avenue i Pidziesitej Trzeciej Ulicy, Jim wychyli si przez okno, wrzuci
telefon do kosza na mieci, stojcego przy krawniku i rykn
w stron przejedajcych samochodw.
Bya prawie trzecia w nocy. Jim postanowi objecha Jaca
Holzmana za to, e nie przyszed na przyjcie. Jac nie widzia
powodu, by zjawia si samemu, skoro wszystko to byo
wielkim sukcesem jego klientw. Party byo w istocie wydane
dla uczczenia sukcesu Light My Fire i miao by inicjacj
Doors w wiat wielkiego gwiazdorstwa i zapoznaniem ich
z pras. Byo oczywiste, e Jac wywiza si z zadania, wic po
c miaby si kopota uczestnictwem? A jednak wkrtce
miao si okaza, jak bardzo si myli.
Jim podpitym, podniesionym gosem poda kierowcy adres
Holzmana w eleganckiej dzielnicy Chelsea. Glori przeszed
dreszcz, Danny prbowa przekonywa Jima, e nie ma racji,
a Steve prosi, by go wysadzono, bo chce zapa takswk. Jim
nie zwraca na nich uwagi.
Przed domem Jaca Jim nalega, aby wszyscy podeszli razem
z nim do drzwi luksusowego, dziesiciopokojowego apartamentu Holzmana. Prbowa dzwoni przez domofon na
dole, ale nie byo odpowiedzi. Dzwoni wic do wszystkich
innych apartamentw, a jaki lekkomylny ssiad wpuci ca
grup do rodka.

Pod drzwiami Holzmana popis Jima stopniowo nabiera

rozmachu - od cigego dzwonienia do rzucania si ociaym,
pijanym ciaem o stalowe drzwi. Gdy w kocu upad na
podog, a z mieszkania wci nikt nie odpowiada, poprzesta
na rozciciu do poowy dywanu w hallu i haaliwie sprowadzi
cae towarzystwo po schodach o cztery pitra w d, do
wyoonego marmurami westybulu, gdzie dokadnie i metodycznie zarzyga cae wejcie.
A pniej Doors znw pojechali na zachd.
W przemyle reklamowym lista A " jest to rejestr pisarzy
i wydawcw, ktrych dany promotor chciaby w pierwszym
rzdzie zainteresowa swymi podopiecznymi. S na niej dziennikarze z T i m e ' u " , z Newsweeka" i N e w York Timesa",
a w roku 1967 byli rwnie z Saturday Evening Post",
z L i f e ' u " i z L o o k a " . Lista A " w przypadku the Doors bya
dusza ni u innych zespow, bo i grupa ta przycigaa
potencjalnie szersz publiczno. Oznaczao to, e ich lista
rozcigaa si od autorw piszcych dla T i m e s a " , do prasy
undergroundu; od Vogue'u" do 16".
- Udao mu si - mwi Danny Fields, promotor Elektry.
- by taki bystry. Dawa takie wietne wywiady, sypa bajecznymi cytatami. Powala ich. A oni mogli si wyy, piszc
o nim. W tym cay sekret. Sprawia, e kochali o nim pisa.
Wic go nie wymiewali, traktowali go naprawd powanie.
Jim i jego koledzy z zespou chcieli by traktowani powanie. Dlatego ich wywiady przypominay raczej napuszone
seminaria w college'ach. Wywiad z dziennikarzem Newsweeka", zrobiony w padzierniku w Los Angeles, by tego
dobrym przykadem.
- S rzeczy, ktre znamy - mwi Ray, cytujc Jima
- i rzeczy, ktrych nie znamy. Jest znane i nieznane. Pomidzy
nimi s drzwi - to wanie my.
Pniej wers ten miano odnale u Williama Blake'a.

- To poszukiwanie - tumaczy Jim. - Otwieranie kolejno

jednych drzwi po drugich. Jak dotd, nie ma w tym spjnej
filozofii ani polityki. Teraz pociga nas zmysowo i zo, ale
pamitajcie, e to tylko skra wa, ktra pewnego dnia
zostanie zrzucona. Nasza praca, nasze wystpy, s deniem do
przemian. Akurat teraz jestem bardziej zainteresowany ciemn
stron ycia, tym, co ze, cienist stron ksiyca, por nocy.
Ale widz po naszej muzyce, e poszukujemy, z wysikiem
staramy si przebi do jakiej janiejszej i bardziej wolnej
krainy.
- To jest jak rytualna ablucja - w sensie alchemicznym.
Najpierw trzeba przej przez okres chaosu, pomieszania.
Powrci w rejon pierwotnej katastrofy. Wychodzc od tego
oczyszcza si poszczeglne czci i znajduje nowe nasienie
ycia. Co, co przemienia cao istnienia, cao materii
i osobowoci, a w kocu, z nadziej, powstaje si i zalubia
wszystkie te dualizmy i przeciwiestwa. I wtedy nie mwi si
ju o dobrem i zem, lecz o pewnej czystej jednoci. Nasza
muzyka i nasze osobowoci, tak jak widzi si nas na koncercie,
s wci w stadium chaosu i nieuporzdkowania, by moe
tylko z zarodkiem procesu oczyszczenia. Pniej, gdy traktuje
si nas jako jedno, wszystko zaczyna si powoli jednoczy.
W kocu Jim wynalaz swj najbardziej chwytliwy slogan:
Moecie myle o nas jako o erotycznych politykach."
Dziennikarz T i m e ' u " prosi Jima o rozmow na temat
koncepcji teatru rockowego, czenia muzyki z form poetyckiego dramatu. O Los Angeles Jim powiedzia:
- To miasto potrzebuje pewnego rytuau, by poczy na
nowo swe rozpade czci. Doors poszukuj czego takiego
- pewnego rodzaju elektrycznych godw.
Potem doda jeszcze:
- Zasaniamy si muzyk, po to, by si odsoni.
Jim zawsze przywizywa wielk wag do prasy i tworzonego przez ni obrazu rzeczv. Przed kadym koncertem wypvtv-

wa agentw reklamowych Elektry, jacy dziennikarze s wrd

publicznoci i do jakich grup ludzi docieraj pisma, dla jakich
pisz. Nawiza te blisk wspprac z Glori Stavers przy
tekstach pisanych przez ni dla pisma 1 6 " , nie wypuszczajc
z rk adnego z nich, dopki nie by zupenie zadowolony.
Niemniej oryginalny by jego sposb pracy z fotografami.
Podczas pobytu the Doors w Nowym Jorku we wrzeniu
odbyo si kilka wanych sesji fotograficznych i to z tej wanie
okazji Jim odwiedzi Jaya Sebringa, najmodniejszego, hollywoodzkiego stylist wosw, zanim wyjecha z Los Angeles.
- Jak chciaby pan, eby to wygldao? - zapyta go Jay.
- Tak jak to - Jim pooy przed nim kartk wydart
z ksiki historycznej, ze zdjciem posgu. - Jak Aleksander
Wielki.
Hej, Jim. Teraz musisz mnie posucha - mwia Gloria
Stavers, chcc zrobi mu w swym apartamencie na East Side
seri zdj do zamieszczenia w 16".
- Chc, eby patrzy w obiektyw, a nie na mnie. Wyobra
sobie, e aparat to cokolwiek lub ktokolwiek. Co chcesz!
Kobieta, ktr zamierzasz uwie, mczyzna, ktrego chcesz
zabi, matka, ktr pragniesz zgorszy, chopiec, z ktrym
masz ochot pogada. On jest tym, czym chcesz, eby by, o to
wanie chodzi. Pamitaj o tym.
Wszyscy inni wyszli. Jim zacz buszowa po obszernym
mieszkaniu. Zaglda do szafek i wyciga szuflady, wyjmowa
ubrania i biuteri. Gloria chodzia w lad za nim, obserwujc
go uwanie. Jim stan przed lustrem i zmieni uoenie
wosw, zostawiajc je w wyszukanym nieadzie. Gdy Gloria
chciaa go uczesa, warkn na ni:
- T r z y m a j ten grzebie z dala ode mnie!
Powrcia wic do swej cichej roli fotografa. Jim wcign
jej futro fasonu trzy czwarte" na sw haftowan, indiask
bluz. Stan pod cian z rkami skrzyowanymi w kroku

i szeroko rozstawionymi nogami w spodniach z czarnej skry.

Gdy zaszemra aparat, spoglda spod opuszczonych powiek.
Potem zdj futro i bluz i zacz przymierza jej naszyjniki.
Nazajutrz Doors zgosili si do studio Joela Brodskiego
- f o t o g r a f a Elektry. Jim cigle mia na sobie skrzane biodrowe
spodnie i by bez koszuli. Na szyi mia pojedynczy sznur
maych, kolorowych paciorkw, poyczony od Glorii poprzedniej nocy. Pozostaym chopcom rozdano czarne poncza i ustawiono ich na czarnym tle, tak, by na zdjciu widniaa tylko
posta Jima i trzy inne gowy. Przez godzin Joel tylko
nieznacznie przestawia Johna, Raya i Robbiego. Jimowi za
pozwala przybiera kad poz, jak ten wymyli. Jim
wykrzywia si, robi grone miny, wyciga palec oskarycielskim gestem lub prosi o pomoc zoonymi rkami,
pry i wygina swe gitkie ciao. Potem zacz pi, pocigajc
whisky pomidzy kolejnymi pozami. Odrzuca gow do tyu,
podkrelajc potne muskuy karku, naladowa nadte wargi
Micka Jaggera i drwicy umieszek Elvisa. Warcza, parska,
sycza, strzela jzykiem. I ani razu si nie umiechn, ani razu
nie rozemia.
Chopaki z prawie wszystkich zespow, gdy fotografuj ich
w studio, wygupiaj si, artuj, bij i mocuj ze sob. A ci
nigdy niczego takiego nie robili. Zawsze traktowali bardzo
powanie to, co robili. A Jim by z nich najpowaniejszy.
Gloria zrobia tylko jedn klisz. Gdy tylko ujrzaa odbitki,
wysaa je, razem z pierwsz pyt Doors, do kolegi z Vogue".
W niecay tydzie pniej Jim zjawi si w studio fotograficznym tego pisma i podszed do wieszaka na kapelusze, wci
obwieszonego strojami z poprzedniej sesji zdj. Zacz je
przymierza i przebiera si.
No! - ucieszy si fotograf. - Teraz mam go na ywo!
W padzierniku Doors wystpili przed prawie pidziesiciotysiczn publicznoci, a w tych samych dniach trzydzieci pi tysicy modych ludzi wzio udzia w marszu na

Pentagon. Elektra ogosia, e dostaa ju zamwienia na

piset tysicy egzemplarzy drugiej pyty the Doors. Piciu
onierzy amerykaskiej piechoty morskiej zgino, a trzydziestu zostao rannych w Wietnamie, w wyniku omykowego
bombardowania z wasnych samolotw. John Wayne zacz
krci film o zielonych beretach. W San Francisco odbya si
parada obwieszczajca mier hipisa i narodziny Wolnego
Czowieka", a Joan Baez, Mimi Farina i jej matka zostay
aresztowane za demonstracje w centrum uzupenie armii
w Oakland. People Are Strange weszo do pierwszej dwudziestki oglnokrajowej listy bestsellerw. Na innej pycie Victor
Lundberg, urzdnik firmy reklamowej, czowiek w rednim
wieku, czyta List otwarty do mojego nastoletniego syna na tle
Wojennego H y m n u Republiki. Oto jego ostatnie wersy:
Jeeli nie odczuwasz wdzicznoci wobec kraju, ktry
da twemu ojcu moliwo pracowania dla rodziny,
aby da tobie wszystko, co masz, i jeeli nie jeste na
tyle dumny, by walczy o to, aby mc czyni to samo,
ja przyjmuj na siebie win za twj bd, za nieumiejtno docenienia tego, jak wiele warte jest nasze
prawe urodzenie. I przypomn ci, e twoja matka
bdzie ci kocha bez wzgldu na to, co uczynisz,
dlatego, e jest kobiet. I ja kocham ciebie, synu, ale
kocham take nasz kraj i zasady, na ktrych si on
opiera. Wic jeeli zdecydujesz si spali sw kart
powoania do armii, spalisz tym samym wiadectwo
swych narodzin. Od tej chwili nie bd mia syna.
To byo wymowne. W 1967 roku sytuacja bya jasna: My
kontra Oni. W padzierniku Jim zacz pisa swe najbardziej
zaangaowane utwory.
Pierwszy z nich wzi tytu od synnego narodowego
pomnika. Nazywa si Unknown Soldier i zosta dopracowany

na koncertach, podobnie, jak wczeniejsze piosenki Doors,

ktre wykrystalizoway si podczas gry w klubach Whiskey
a Go Go i Ondine. Po dwch - trzech miesicach utwr ten
rozwin si w jedno z najlepszych przedstawie teatralnych
grupy.
Czekajmy, a skoczy si wojna
A my obaj bdziemy troch starsi
Nieznany onierzu
Nagle pie pogrzebowa stawaa si witeczn. John
i Robby przyczali si do rytmu poddawanego przez Raya
- dziki rwnemu taktowi brzmiao to po wojskowemu, ale
przypominao te muzyk na zabawie tanecznej.
Czytanie gazet przy niadaniu
Dzieci karmione telewizj
Nienarodzone, ywe, ywe, martwe
Kula dzwoni w szczyt hemu
I wszystko si koczy dla nieznanego onierza
Wszystko si koczy dla nieznanego onierza
Tu nastpowa odgos maszerujcych ng - Jim, Ray
i Robby tupali zgodnym taktem, a John wybija odpowiedni,
marszowy rytm na werblu. Ray wylicza:
Raz
dwa
raz dwa trzy cztery
raz
dwa
raz dwa trzy cztery
raz

dwa
raz dwa trzy cztery
Kompaniaaaa...
Stj!
Tupanie urywao si i Jim przybiera poz umczonego
winia, stojcego przed plutonem egzekucyjnym. W zapadej
nagle ciszy wszystkie spojrzenia kieroway si na niego,
stojcego dumnie z podniesion gow i wypron piersi,
z rkami niby skutymi na plecach.
Prezentuj bro!
Cel!
W tym miejscu nastpowao dugie warczenie werbla,
a potem John zazwyczaj ama paeczk uderzajc ni z caej
siy w obrcz bbna, co imitowao strza. Jednoczenie Jim
skada si gwatownie wp, jak na zawiasach i ciko pada
na ziemi. Po nastpnej, jeszcze duszej ciszy, dyskretne
dwiki organw przywracay melodi, a z desek sceny, od
wykrconej, nieruchomej postaci dochodzi namaszczony
gos:
Wykop grb dla nieznanego onierza
Wtulonego w zagicie twego ramienia
Nieznany onierzu...
Nagle znowu byo wito. Jim by ju na nogach i taczy,
krzyczc radonie:
To ju
Wojna
To ju
Wojna

mino!
si skoczya!
mino!
si skoczya!

Drugi zaangaowany utwr Jima, napisany w tym okresie,

sprawiajcy z pocztku wraenie najbardziej buntowniczego,
by oglnie niezrozumiany, gdy przysuchiwano si tylko
dwm pierwszym wersom.
Pi do jednego, kochanie
Jeden wrd piciu
Nikt std nie wyjdzie ywy
Osigniesz swj cel, dziewczyno,
Ja zdobd, co moje
Dokonamy tego
Jeeli sprbujemy
Starzy si starzej
Modzi rosn w si
To moe dokona si w tydzie
Moe potrwa troch duej
Oni maj bro
Ale nas jest wicej
Wygramy, o, tak!
M a m y przewag
Chodmy!
T y t u utworu pochodzi od pierwszego wersu - Five to One
- bdcego urywkiem jakiej statystyki. Jim tego nie wyjania.
Paul Rothchild uwaa, e piciu do jednego" to tyle, co jeden
na kad szstk - a wic przybliony stosunek ludnoci
ciemnoskrej do biaej w Stanach Zjednoczonych, za jeden na
piciu, to ogoszony kiedy odsetek palcych narkotyki w Los
Angeles. Ale ilekro pytano o to Jima, odpowiada, e nie
uwaa tego utworu za polityczny.
Suchany w caoci, utwr wydaje si parodi naiwnej
retoryki buntu, panoszcej si po ulicach i zapeniajcej strony
prasy undergroundu w kocu lat szedziesitych. Tak

interpretacj wyranie potwierdza ostatni wers, na ktry

suchacze nie zwracali uwagi. Jim zwraca si w nim do
otaczajcych go modych ludzi, do coraz liczniejszych grup
hipisw, dzieci- kwiatw", ktrych widywa, ebrzcych na
chodnikach, pod kad sal koncertow.
Skoczyy si dni balowania, dziewczyno
Zapada ju noc
Cienie zmierzchu kryj tamte lata
A ty spacerujesz po parkiecie z kwiatem w doni
Chcesz mi wmwi, e nikt ci nie rozumie
A oddasz swe godziny za gar miedziakw.
I nie oznacza to bynajmniej, by Jim Morrison po prostu
odwrci si od pokolenia mioci", z ktrego Doors sami si
wywodzili. Wszyscy naprawd w to wierzylimy - mwi Ray
- gdy gralimy w Whiskey a Go Go, bylimy przekonani, e
hej, bracie, pieprzymy i podbijamy cay kraj, zmieniamy
wszystko, tworzymy doskonae spoeczestwo".
Jim za mwi w roku 1969: Z perspektywy historycznej
bdzie to pewnie kiedy wygldao jak okres trubadurw we
Francji. Jestem pewien, e bdzie si to wydawa czym
niezwykle romantycznym. Myl, e spodobamy si
przyszym ludziom, bo tyle rzeczy si zmienia, a my naprawd
uczestniczymy z entuzjazmem w tych zmianach." By to, jego
zdaniem, odrodzenie duchowe i kulturalne, jak to, co zdarzyo si w Europie po zakoczeniu wielkiej epidemii, ktra
zdziesitkowaa ludno tego kontynentu. Gdy zaraza ustpia,
ludzie taczyli, ubierali si w kolorowe stroje. Byo to co
w rodzaju niewiarygodnej wiosny".
Chocia Jim wczuwa si w sytuacj swych modych
mionikw, sam pod wieloma wzgldami by inny.
W odrnieniu od typowego h i p p y " , uwaa astrologi za
pseudonauk. Odrzuca koncepcj w peni zintegrowanej

osobowoci. Wyraa si z niesmakiem o wegetarianizmie,

bo czsto szed on w parze z fanatyzmem religijnym.
Wedug Jima by to dogmat - a wic co, co zupenie go
nie pocigao.
Wyksztacenie, inteligencja i pochodzenie take dzieliy
Jima od wielu spord jego zwolennikw. By absolwentem college'u, a nie wyrzuconym ze szkoy. Zachanny
czytelnik o wyrobionym, katolickim smaku, niezbyt pasowa
do stworzonego przez Marshalla M c L u h a n a wizerunku
czowieka nielinearnego, postliteralnego, plemiennego".
Czy chcia tego, czy te nie, by w sposb oczywisty wytworem zamonej rodziny mieszczaskiej z Poudnia: peen
wdziku, dcy do postawionego sobie celu, w niejednej
kwestii konserwatywny politycznie. Na przykad, na ludzi
wegetujcych w dobrobycie patrzy z tak sam pogard
iak na dugowosych ebrakw, ktrych krytykowa w Five
to One.
Od publicznoci odrniao go jeszcze to, e nad rodki
psychodeliczne przedkada alkohol. Pija go w tym okresie
w niemal legendarnych ilociach.
Asher D a n n mia na jego temat tak teori: kiedy upijali si
razem przed wanym koncertem, Jim szybko dochodzi do
siebie i na scenie by wzgldnie trzewy. Teoria ta okazaa si
jednak nieprzydatna pewnej nocy w listopadzie, kiedy Doors
mieli wystpi w San Francisco, w sali Winterland, nalecej
do Billa Grahama. Jim pi z Ashem w barze hotelowym od
trzeciej do smej: wypili po dziesi, czy dwanacie kolejek.
Pniej przyczy si do nich T o d d Schiffman, ktry
postawi jeszcze po jednym, zanim udao mu si zacign ich
do samochodu. Gdy pdzili po Fillmore Avenue, Jim wykrzykiwa przez okno wulgarne przeklestwa.
- Mylisz, e moe tak wystpi? - zapyta T o d d .
- Naturalnie - odpowiedzia D a n n . - Kiedy jest tak pijany
jak teraz, daje najlepsze koncerty.

Byo to tylko poowiczn prawd: Jim da najlepsze ze

swych koncertw po pijanemu, ale w takim stanie dawa te
czasami koncerty najgorsze.
Gdy tylko samochd si zatrzyma, podszed do niego Bill
Graham.
- Gdzieecie si, do cholery, wczyli? - wrzasn.
- Przecie jestemy, Bill - bekota Asher, nie mniej pijany
ni Jim. - Nie spnilimy si na koncert.
Graham zrobi gron min i krzykn:
- Wedug kontraktu zesp mia tu by godzin temu! To
znaczy: wszyscy czterej czonkowie zespou! Jim Morrison te!
Graham wycign rk w stron Jima:
- Jest pijany, prawda?
Od chwili, gdy Jim wszed na scen, panowa chaos.
Publiczno bya w ekstazie, pena uwielbienia, oszoomiona
narkotykami. Jim biega po scenie, doprowadzajc obsug
reflektora punktowego do rozpaczy. Rzuca si nad sam
krawd wysokiej sceny, balansowa nad studzienkami ze
sprztem owietleniowym, rozkrca mikrofon, trzymany za
kabel, jak lasso i wyrzuca go przed siebie, ponad gowy
publicznoci. Pod scen kbi si wir cinitych cia.
Bill Graham wbieg na sal opuciwszy swe biuro na pitrze
i przedziera si przez tum, wymachujc rkami, by zwrci na
siebie uwag Jima, wok ktrego furkota rozkrcony mikrofon. Muzyka dudnia; Jim sta z przymknitymi oczami. Nagle
wypuci mikrofon, ktry, wyrzucony jak z procy, rbn
nadchodzcego Grahama prosto w czoo i obali go na ziemi.
Pniej, w garderobie Jim prosi Ashera, by go uderzy, na
co ten w kocu przysta - trzasn go tak, e Jim pad jak dugi.
W listopadzie nazwa Doors pojawia si na stelaach
sprzedawcw gazet. Pisay o nich najlepsze pisma z listy A " :
Newsweek", T i m e " , T h e New York T i m e s " i Vogue".
I nie byy to jedynie wzmianki, czy pochlebne recenzje pyt.

Najlepsze amerykaskie gazety prowadziy rozwaania na

temat zespou i prboway zdefiniowa jego fenomen.
W numerze Newsweeka" z 6 listopada pisano - Otwieraj
si rozkoysane Drzwi: chd stali, niezwyke brzmienie, wiat
Halloweena i zakazany owoc". W Vogue'u" z 15 listopada
zamieszczono zdjcie Jima - z nagim torsem i z indiaskim
pasem z muszli, zawieszonym na szyi. Fotografia bya ilustracj
do artykuu pewnego profesora historii sztuki, ktry gosi
mieszczaskiej Ameryce, e Jim zdobywa ludzi. Jego utwory
s tajemnicze i pene grozy, nasycone symbolik przejt od
Freuda, poetyckie, nie za po prostu adne, pene odniesie do
erotyki, mierci, transcendencji... Jim Morrison pisze tak, jak
gdyby Edgar Allan Poe powrci na wiat pod postaci hipisa".
20 listopada w T i m e ' i e " zacytowano zdanie Jima, pochodzce z biografii czonkw zespou, wydanych przez
Elektr: Interesuje mnie wszystko to, co wie si z przekraczaniem i amaniem ustalonego porzdku, z rebeli, dezorganizacj, chaosem", a muzyk zespou opisano jako poszukiwanie, ktre z miejsca stawia Doors nie tylko ponad tak
oczywistymi cechami modego wieku jak alienacja i erotyka, ale
kieruje ich w pene tajemniczych symboli krainy niewiadomoci - krainy przeraajcych nocy, pulsujcych rytmw,
zgrzytliwych, metalicznych tonw, niespodziewanych widokw". Zdjcie, zrobione za scen, ukazywao Jima w czarnych skrach, patrzcego spode ba, jak gdyby by napany
i skrywa twarz przed obiektywem.
W istocie, nie byo adnego wikszego symbolu seksu
mskiego od czasu, gdy zgin James Dean, a Marlon Brando
si rozty" - pisa Howard Smith, dziennikarz T h e Village
Voice" - u Dylana bicie serca ma nazbyt intelektualne
brzmienie, a Beatlesi zawsze byli zanadto mili, aby by
bardziej sexy. I oto teraz zjawia si Jim Morrison z zespou
Doors. Jeli moje przeczucia mnie nie myl, to on zerodkuje
na sobie libido zbiorowoci na duszy czas".

Razem z t prognoz Smith zamieci jedno ze zdj Jima,

zrobionych przez Joela Brodskiego, ktre w firmie Elektra
zaczto nazywa wizerunkiem Modego L w a " . Byo to
popiersie, ukazujce Jima frontalnie, z nag klatk piersiow
i jednym ramieniem, z pojedynczym sznureczkiem paciorkw
Glorii Stavers wok muskularnego karku, z zarysem policzkw jak u Steve'a Canyona, zmysowo uoonymi wargami,
przenikliwym, intensywnym spojrzeniem, z lekkim zarostem
na policzkach, uwydatniajcym wysoko osadzone koci policzkowe i z wosami uoonymi na mod Aleksandra Wielkiego.
Nawet bardziej cynicznie nastawieni krytycy przyznawali,
e Jim Morrison jest supermanem kultury, e wyrasta ponad
ycie, e zdolny jest wzbudza podanie erotyczne u modych
dziewczt i u niejednego mczyzny, za myli ludzi o nastawieniu bardziej intelektualnym kierowa na gbokie wody.
Intelektualista i krytyk nowojorski, Albert Goldman, nazwa
go Dionizosem urodzonym na nartach w o d n y c h " i hipisowskim Adonisem". Natomiast Digby Diehl, majca wkrtce
obj funkcj wydawcy ksiek przy L o s Angeles T i m e s " ,
opisaa go, posugujc si odniesieniem do terminu Normana
O. Browna: polimorficzny, perwersyjny, dziecicy erotyzm".
Podczas kolejnej wizyty zespou w Nowym Jorku, Jim
pojawi si o pnocy, pijany, z bdnymi oczami, w sklepiku
z ubraniami przy Lower East Side. Tu mieszkaa Trina
Robbins, dobra przyjacika jego i Pameli z czasw ich
poprzedniego pobytu, trudnica si produkcj spodni o rozszerzanych nogawkach. Trina Robbins miaa pokoik na zapleczu sklepu. Gdy Jim zabbni w okno, obudzia si
i wpucia go. N i e odezwa si ani sowem. Wszed, rozebra
si i sta tak, nagi. I by taki pikny. Zdawao si, e jest troch
oniemielony, ale zapyta mnie, czy i ja si w kocu rozbior,
czy nie".

Jim widywa si czsto z Glori Stavers, inteligentn,

trzydziestoletni eks- modelk, wydajc magazyn nastolatkw 16". Ray, Robby i John ostrzegali Glori przed Jimem
zaraz po pierwszym z ni spotkaniu, opowiadajc jej o tej nocy,
kiedy Jim zdemolowa studio nagraniowe przy pomocy
ganicy. Bd ostrona" - uprzedza Robby, gdy Gloria
ustawiaa Jima pod cian do zdjcia. - O n teraz zrobi to, co
mu kaesz, jutro i pojutrze tak samo. A pniej, pewnego dnia
nagle wyskoczy z czym dziwacznym i szalonym". Brzmiao to
tak, jak gdyby Robby mwi o ukochanym bracie, ktry miewa
ataki szau. Ostrzeenie byo wypowiedziane delikatnie i szczerze.
Wsplna dusza zespou cigle dawaa o sobie zna. Kiedy
Gloria wyznaa Jimowi, e wolaaby pisa raczej tylko o nim
i jego samego fotografowa, a nie cay zesp, Jim zaniepokoi
si, e pozostali czonkowie grupy mog si poczu zlekcewaeni i najpierw stara si upewni, e uda si to zrobi bez
adnych ukrytych uraz. Kiedy za menaderowie przekonywali go, e mgby sta si wiksz gwiazd bez trzech kolegw
i szybciej si wzbogaci, pacc im jak solista muzykom
sesyjnym, zamiast dzieli dochody na cztery rwne czci, Jim
odpowiedzia, e zastanowi si nad tym. Natychmiast opowiedzia to Rayowi, Johnowi i Robby'emu, po czym wszyscy
razem uznali, e naley zmieni menaderw.
Jim mwi Glorii: Wystarczy mi tylko spojrze na Raya,
by wiedzie, kiedy posunem si za daleko". A gdy Gloria
powiedziaa o tym Rayowi, ten odpar: Wiesz, ja go bardzo
kocham".
Wsplnota grupy osigaa apogeum podczas koncertw.
Ray mwi: Kiedy syberyjski szaman jest gotw do wpadnicia w trans, wszyscy mieszkacy wioski zbieraj si razem,
klekocz koatkami, dm w wistawki i graj na wszystkich
instrumentach, jakie maj, by go odprowadzi. Sycha nieprzerwane, monotonne pulsowanie dwiku. Trwa to caymi

godzinami. To samo dzieje si w naszym zespole w trakcie

koncertu. aden wystp nie trwa tak dugo, ale mam wraenie,
e dziki naszym eksperymentom z narkotykami osigamy to
znacznie prdzej. Wiedzielimy, czym objawia si taki stan,
moglimy wic prbowa zbliy si do niego. To tak, jak
gdyby Jim by elektrycznym szamanem, a my - elektryczn
asyst szamana, stojc za nim i poddajc mu rytm. Czasami
on nie jest usposobiony odpowiednio, by osign ten stan, ale
my gramy i gramy, a wtedy on stopniowo zaczyna si w to
wczuwa. To nie do wiary, ale grajc na organach potrafi
przeszy go wstrzsem elektrycznym. John potrafi zrobi to
samo gr na bbnach. Czasami mona to dokadnie zaobserwowa: ten skurcz. Uderzam odpowiedni akord, a on reaguje
na to dreszczem. I wyzwala si. Czasami on jest po prostu
niesamowity. Naprawd, fenomenalny. I ludzie te to czuj".
Czua to take policja 9 grudnia 1968 roku. Nazajutrz po
dwudziestych czwartych urodzinach Jima Doors byli w New
Haven, w stanie Connecticut. Jim sta za scen, rozmawiajc
z dziewczyn w spdniczce mini. Policjanci przechadzali si
wzdu cian hallu. Pracownicy obsugi trasy wwozili wzmacniacze. Wielbiciele zespou, tacy, jak dziewczyna rozmawiajca
z Jimem, byli wszdzie. Koncert mia si rozpocz za p
godziny.
- Nie mona tu w spokoju porozmawia - powiedzia Jim.
- Znajdmy sobie jakie spokojniejsze miejsce.
Dziewczyna zgodzia si bez sowa i posza za Jimem, ktry
otworzy drzwi do azienki z prysznicami. Zajrzeli do rodka
i weszli.
W kilka minut pniej ciskali si i caowali.
Nagle wpad policjant:
- Hej, dzieciaki! Wynosi mi si std! Nie wolno wchodzi
za scen!
Jim spojrza na stra porzdku.
- Kto tak powiedzia?

- Ja mwi, e macie si wynosi. W tej chwili; rusza si!

- Zjedz to - Jim przytkn zoon rk do krocza.
Policjant sign po pojemnik z gazem zawicym, zawieszony u pasa.
- Ostatnie ostrzeenie. Ostatnia szansa.
- Ostatnia szansa, aby to zjad - szydzi Jim.
Gdy policjant skoczy w ich stron, dziewczyna ucieka,
a Jim dosta porcj chemicznego aerozolu prosto w twarz, po
czym omin napastnika i wybieg na olep do hallu,
wrzeszczc:
- Zagazowa mnie! Pierdolona winia!
Natychmiast otoczy go tum ludzi. Z troski, z jak si nim
zajto, policjant zrozumia, e si pomyli.
Po chwili przybieg Bill Siddons, szef trasy, i z pomoc
policjanta zaprowadzi Jima do azienki, gdzie przemyli mu
oczy wod. Niefortunny funkcjonariusz przeprasza. W kilka
minut pniej zacz si koncert.
Podczas koncertu studenci wielokrotnie podnosili wielk
wrzaw i wtrowali Jimowi, gdy wykrzykiwa: Chcemy
wiata i chcemy go... ju!" Kiedy z pogard plu na publiczno i rzuca stojakiem od mikrofonu, odpowiadali aplauzem.
Pniej, przy instrumentalnej partii Back Door Mana, Jim
zacz mwi:
- Chc wam opowiedzie o czym, co zdarzyo si kilka
minut temu tutaj, w New Haven. Bo to jest New Haven, tak?
New Haven, w stanie Connecticut, w Stanach Zjednoczonych
Ameryki, zgadza si?
Widownia ucicha, gdy Jim relacjonowa szczegy swego
przybycia: obiad, drinki, rozmow z kelnerk na temat religii,
spotkanie z dziewczyn w szatni. Zacz rozmawia z t
dziewczyn - opowiada. Na tle rytmu Back Door Mana jego
spontaniczna przemowa przybraa ton hipnotyczny:
- I pragnlimy odrobiny intymnoci... Wic weszlimy
do sali z prysznicami. Nie robilimy tam nic takiego. Stalimy

sobie, rozmawiajc... A tu nagle wpad na nas ten may, ten

w niebieskim mundurze i w maej, niebieskiej czapeczce...
Kordon policjantw sta tu pod scen, twarzami do
publicznoci, jak byo to przyjte na koncertach rockowych.
Policjanci mieli za zadanie powstrzymywa tum nastolatkw,
czsto pomysowo uzbrojonych, przed wtargniciem na scen.
Teraz, podczas przemowy Jima, kilku z nich odwrcio si
w jego stron.
Jini przedrzenia policjanta:
- C o wy tam robicie?"
- Nic".
- Ale on si nie odczepi - mwi dalej Jim. - Sta tam dalej,
a potem sign za siebie i wycign tak ma, czarn puszk
z czym. Wygldao to jak krem do golenia. I wywali mi to
prosto w oczy.
Teraz ju prawie wszyscy policjanci stali przodem do Jima.
Chcc omieszy maego czowieczka w niebieskim mundurze,
posugiwa si celowo bekotem d u r n y c h Poudniowcw".
Publiczno miaa si; jej miech godzi w policjantw.
- Cay wiat mnie nienawidzi! - krzykn Jim. - Pierdolony wiat! Nikt mnie nie kocha. Cay pierdolony wiat mnie
nienawidzi.
Publiczno siedziaa, oniemiaa.
Jim da znak kolegom i przeszli do ostatniego refrenu:
- Och, jestem czowiekiem dwulicowym...
Nagle na sali zapalono wiata. Robby podszed do Jima
i szepn mu na ucho:
- Zdaje si, e obrazie gliniarzy.
Jim zapyta publiczno, czy chce jeszcze muzyki. Gdy
w odpowiedzi zabrzmiao gone: Taaak!", krzykn:
- Dobrze, a wic zgasi wiata! Zgasi wiata!
wiata pozostay zapalone, a na scenie pojawi si porucznik policji, szef Wydziau do Spraw Modziey Komendy
Policji w New Haven i oznajmi, e Jim jest aresztowany. Jim

natychmiast odwrci si do intruza, przyjmujc wojownicz

poz: rozstawi szeroko opite w skr nogi, dugie, zmierzwione wosy odrzuci do tyu. Szturchn policjanta mikrofonem w nos.
- No i co, winio? - krzykn tonem, w ktrym dziecinna
zuchwao mieszaa si z awersj do wadzy. - Chod no tu,
masz, powiedz swoje!
W midzyczasie podbieg drugi policjant. Obydwaj chwycili Jima za ramiona i zawlekli Jima na tyy sceny, za kurtyn.
Zwlekli go ze schodw, przecignli przez parking, postawili
przed radiowozem i sfotografowali. Przed wrzuceniem do
samochodu aresztant zosta pobity i skopany. Zawieziono go
na posterunek, gdzie przedstawiono mu zarzuty: niemoralnego i nieprzyzwoitego pokazu", zakcenia porzdku i oporu
wobec wadzy.
Policja zatrzymaa te reportera T h e Village Voice"
i fotoreportera L i f e ' u " , w sposb niezamierzony zapewniajc
Jimowi ogromne rozreklamowanie wydarzenia.
W kilka dni pniej Jim siedzia na pododze w biurze
Doors wrd stosw nieprzeliczonych listw od wielbicieli,
gazet i czasopism z ostatnich dwch tygodni oraz kopert
z wycinkami prasowymi na temat zespou. Rozoy stron
z artykuem krytyka filmowego, zamieszczonym w L o s
Angeles Free Press".
Hej! - odezwa si po chwili. - Czy kto z was czyta, co
pisze o nas Gene Youngblood?
Obecni spojrzeli na wyczekujco. Jim umiechn si
gupio.
- On pisze - cytuj: Beatlesi i Stonesi s po to, by
rozsadzi ci umys. Doors s na pniej, kiedy po umyle nie
ma ju ladu".
Jim usiad prociej, jak gdyby czyta z notatek.
- Posuchajcie, co pisze o muzyce: Muzyka Doors jest
muzyk obelyw. To nie pozory. To zgbianie tajnikw

prawdy. Jest to muzyka awangardowa w treci, jeeli nie pod

wzgldem techniki: opowiada o obdzie, zalgym w gbi nas
wszystkich, o deprawacji i marzeniach, a wszystko to wyraa
wzgldnie konwencjonalnymi rodkami muzycznymi. W tym
tkwi jej moc i jej pikno - pikno, ktre przeraa.
Muzyka Doors jest raczej surrealistyczna ni psychodeliczna. Wicej w niej cierpienia ni narkotykw. To co wicej ni
rock - to rytua - rytua egzorcyzmw psycho- erotycznych.
Doors to czarownicy pop- kultury. Morrison za jest anioem,
wyniszczajcym anioem".
John Densmore wzi z rk Jima wycinki i spojrza na nie.
- O! - zauway. - A w pierwszym akapicie on pisze, e
akurat pieprzy si z dziewczyn i kiedy dotar na koncert, my
bylimy ju przy Horse Latitudes.
Wszyscy zebrali si w krg i ogldali wycinek.
- A spjrzcie tutaj - wskaza Bill Siddons. - Doors s
w stanie dokona seksualnego owiecenia".
Wybuchnli miechem i artowali przez nastpnych dziesi minut. Przez wiele miesicy od tego czasu Jim mawia, e
Youngblood jako pierwszy naprawd dostrzeg sam istot
tego, o co chodzio.
Pniej, tu przed Boym Narodzeniem, w przeddzie
pierwszego koncertu Doors w sali Shrine, Ray i Dorothy
zwrcili si do Jima i Pameli z prob o to, by zechcieli zosta
drubami na ich lubie.
- Nie mw! Kiedy, Ray?
- Dzisiaj po poudniu. Na ratuszu.
Tej nocy Jima musiano sprowadzi ze sceny, bo przez ca
noc chcia piewa tylko ballady o nowoecach.

ROZDZIA

6
J

im mieszka w dziesiciodolarowym pokoju w motelu Alta Cienega - mao oryginalnym,

jednopitrowym budynku o wszystkich pokojach identycznych,
wzniesionym na stoku wzgrza i oddzielonym od Sunset Strip
krtkim, stromym podejciem. W cigu najbliszych lat motel
ten mia si sta rodkiem jego wszechwiata.
Byo to dogodne miejsce, zwaszcza w okresach, kiedy Jim
nie mia samochodu albo gdy zabierano mu prawo jazdy za
pijastwo. Wszdzie byo std blisko, nawet jak na rozmiary
Los Angeles. Nowe biura Elektry i studio nagraniowe
pooone byy o niecae sto metrw w d bulwaru La Cienega,
szerokiej alei, znanej jako Dystrykt K n a j p , w ktrym Jim si
ywi. Jeszcze bliej znajdoway si wasne biura zespou i trzy
ulubione bary Jima.
Jim by w swoim pokoju nr 32, na drugim pitrze. Lea,
wycignity na duym, podwjnym ku przykrytym zielon
narzut. Szczupa, siedemnasto- lub osiemnastoletnia dziewczyna staa przy maym telewizorze, odwrcona plecami do
nieduej azienki.

Jim wychyli piwo i rzuci pust puszk w stron plastikowego kosza na mieci, stojcego kolo jasnej szafki. Nie
trafi!, zrzucajc na podog ksik - Pochodzenie i dzieje
wiadomoci.
- A, do cholery - zakl. Spojrza na dziewczyn i skin na
ni, by podesza do ka. Poderwa j na jedn noc; pozna ca
histori jej ycia, mia z ni stosunek od tyu". A teraz by
znudzony.
- Poka mi donie - rozkaza.
Dziewczyna wycigna ku niemu rce. Jim chwyci j
jedn rk za nadgarstek i zacz ciga jej piercionki
z palcw. Robi to brutalnie. Dziewczyna krzykna z blu.
- Podaj mi drug do - powiedzia, zanim uwolni
pierwsz. Dziewczyna wahaa si, wic wykrci jej nadgarstek
i powtrzy polecenie. Kiedy posuchaa, cign pozostae
piercionki, ocierajc jej skr na palcach.
Wreszcie j puci. Trzymajc piercionki w jednej rce,
wycign si wzdu ka. Sign po kolejn puszk piwa
z torby papierowej i kaza dziewczynie otworzy j. Zrobia to.
Nagle rozlego si stukanie do drzwi.
- Tak? - zapyta Jim z niezadowoleniem. - Kto tam?
- To sekret - dobieg przymilny, kobiecy gos.
Jim dobrze zna ten ton.
- Dlaczego nie przyjdziesz pniej. Nie mam nic na sobie
- odpowiedzia.
- Jim, specjalnie przyszam tu do ciebie, a ty mnie nawet
nie wpucisz!
- Teraz, Pam, kochanie, jestem zajty.
- Jim, wiem, e kto jest u ciebie. Wiem, e tak jest!
T r u d n o uwierzy, ale znw to samo. Jeste naprawd niesmaczny!
Jim siedzia cicho.
- Jim, mam w piecu wspania piecze barani na kolacj,
a moje nowe mieszkanie jest...

Jim przerwa:
- No, ale widzisz, jest tu ta gupia maa. Ley wanie na
ku z rozoonymi nogami, a ja nie wiem, co robi.
- Jeste niesmaczny, Jimie Morrison. Odchodz!
- Ale Pam, kochanie, to twoja siostra, Judy. Nie wariuj!
Jim odwrci si do dziewczyny, tumaczc jej, e nie ma
innego wyjcia, by moga uciec.
- A ni>e moesz wyj przez okno; do ziemi jest sze
metrw.
Rozejrza si szybko.
- Wiesz co, moe staniesz pod prysznicem.
Pamela znowu krzykna:
- Chc j zobaczy, Jim!
Tymczasem z dou nadesza pokojwka, krzyczc na Pamel, e zachowuje si za gono, e ma si wynosi. Jim woy
spodnie i koszul i wyszed z pokoju.
- No i widzisz, kochanie - powiedzia, obejmujc Pamel
ramieniem. - Wygupiaem si, nie byo tam twojej siostry.
Po czym wycign rk z piercionkami.
- Spjrz, to dla ciebie - powiedzia. - Dostaem je od
jakiej dziewczyny.
Pamela wybraa piercionek z turkusem, woya go na
palec, a inne wrzucia do kieszeni. Potem wsiedli do jej
samochodu i odjechali.
Byo to typowe zdarzenie. Jim potrafi okazywa kobietom
na zmian czuo i okruciestwo w cigu zaledwie kilku
minut. Niektrym wydawa si pieszczotliwym misiem. Wszystkim przyrzeka mio, ale od wielu, w tym od Pameli,
wymagao to duej tolerancji.
Aby zrekompensowa t przykro, Jim zaprosi Pamel na
wycieczk do Las Vegas, razem z Bobem Goverem i jego
dziewczyn. Gover by haaliwym, czterdziestoletnim
mczyzn, autorem Studolarowego nieporozumienia - zabawnej powieci o naiwnym, biaym chopaku z college'u i jego

nieufnej, czarnej, hipisowskiej prostytutce. Ostatnio New

York Times Magazine" zamwi u niego opowiadanie, przedstawiajce Jima jako produkt makiawelowskich obudnikw
z Hollywood. Gdy utrzymywa uparcie, e Jim jest jego wasn
kreacj, zrezygnowano z opowiadania. Ale przy okazji niedoszy autor i jego literacki bohater zostali przyjacimi,
dzielc zamiowanie do ksiek, kobiet i alkoholu. Gover
mieszka przed laty w Las Vegas i chcia pokaza je Jimowi od
strony nieznanej przez turystw. Widocznie Jim i Pamela
kcili si dalej, bo ostatecznie Jim pojecha do Las Vegas bez
niej.
Jim wygramoli si razem z kilkoma kolegami z samochodu
Govera. Stan w suchym, pustynnym cieple wieczora i przez
chwil wpatrywa si w szyld nocnego klubu, goszcy: Pussy
Cat a Go Go zaprasza na program: peny striptiz i zodzieje
samochodw". Jim rozemia si i ruszy chwiejnym krokiem
przez parking. Pi ju od popoudnia, a teraz byo okoo
dziesitej. Obejrza si na reszt towarzystwa i podnoszc palce
do ust, zacign si gono wyimaginowanym skrtem z trawki.
- Chcesz oberwa? - zapyta.
Stranik parkingu cofn si o krok niczym poraony, po
czym rzuci si przed siebie, sigajc jednoczenie po pak.
- Hej, chwileczk! - jeden z towarzyszy Jima zastpi
napastnikowi drog.
Stranik uderzy pak w najblisz gow, odwrci si
i rbn z kolei Jima. T e n wydawa si bardziej zaskoczony ni
poszkodowany, ale po policzku ciekaa mu krew. Stranik
uderzy go powtrnie.
Po chwili zjawia si policja. Jim i Gover, dwaj
z najduszymi wosami, znaleli si na tylnym siedzeniu
czarno-biaego radiowozu.
- Gnoje - szepn Jim i ucich.
- Gnoje - podnis gos. po czym znowu zamilk.
'

- winie - doda.
- winie - powtrzy
- wiskie gnojki.
Policjanci, siedzcy z przodu wozu ignorowali te obelgi, za
to Go ver prbowa uciszy Jima.
- Daj spokj, czowieku. Oni mog nam dooy, jeeli
tylko zechc. Wolno im.
- Nie, stary - odpowiedzia Jim. - To prba odwagi.
Bobowi zarzucono publiczne pijastwo, Jimowi to samo
plus wczgostwo i niemono wylegitymowania si. Jak
zwykle, prcz karty kredytowej nie mia nic w kieszeniach.
- Hej, kogo tam macie? - szydzi jeden z policjantw, gdy
wprowadzano obu aresztantw. - Czy to parka dziewczynek?
- No patrz, co za wosy. Ho, ho!
- Waciwie te pikne stworzonka powinny si rozebra.
Tylko wtedy bdziemy mogli si upewni, jakiej s pci. Co wy
na to?
Jima i Boba rozebrano, a po spisaniu kazano im si ubra
i zaprowadzono ich do celi. Prty krat sigay do sufitu, na
wysoko szeciu metrw. Gdy tylko zatrzasny si drzwi, Jim
wspi si po nich jak mapa, na sam gr, skd mg zaglda
do przylegego pokoju z biurkami policjantw.
- Hej, Bob - zawoa. - Czy to nie najohydniejsi
matkojebcy, jakich widziae?
I zamia si swym Ah- hii- hii- hii- hii!"
Jeden z policjantw podszed do celi i spojrza na niego.
- Kocz sub o pnocy i wtedy si spotkamy. Tylko ty
i ja w pokoju. Do zobaczenia, sodziutki.
Pi minut przed dwunast w nocy Jim uszed przed
niechybnym biciem: przyjaciele Boba zapacili kaucj
i winiowie odzyskali wolno. Jim powrci do przerwanej
zabawy.
To bya rwnie typowa scena. W pierwszym miesicach
1968 roku picie Jima rozroso si do rozmiarw, ktre prze-

raay kolegw. Kontynuujc tradycj Dylana Thomasa

i Brendana Behana, Jim byl ju nie tylko pijakiem mitycznym,
lecz take codziennym.
Na przyjciu u piosenkarza Johna Davidsona Jim upi si
razem z Janis Joplin. Paul Rothchild pamita, jak obejmowali
si ramionami: M r . and Mrs. Rock'n'Roll". Ale pniej Jim
nagle sta si nieprzyjemny. Chwyci Janis za wosy i wepchn
jej gow midzy swoje uda. Kiedy dziewczyna w kocu si
uwolnia, pobiega z paczem do toalety. Jima zacignito do
samochodu. Wwczas Janis zacza go goni. Wpada do
wntrza wozu i okadaa Jima po gowie butelk Southern
Comfort. Gdy odjedali, Jim zamiewa si z tego.
W Nowym Jorku, w sali Scene, Jim natkn si na stolik
z drinkami i w mig wypi wszystko, siedzc Janis na kolanach.
A potem, zwabiony muzyk, wszed, saniajc si na nogach, na
scen i pad na kolana przed Jimim Hendrixem, chwytajc go
za nogi w penym uwielbienia, pijackim ucisku.
Kiedy wrci do Los Angeles, sprzecza si w Barney's
Beanery ze swym koleg, Tomem Bakerem. W filmie, zrobionym wsplnie z Andym Warholem, T o m pojawia si nago,
a teraz pokpiwa z Jima, nazywajc go wabichujem".
- Ja przynajmniej wywiesiem go caego - mwi.
Jim by pijany, wic natychmiast sign do rozporka.
- No, to i ja potrafi - chwali si. - Mog to zrobi. To jest
nic. To nie sztuka.
Na lotnisku Midwestern Jim, znowu pijany, namwi
kogo, by go powozi na wzku bagaowym, z ktrego od czasu
do czasu spada, dostajc przy tym gwatownych drgawek, jak
przy ataku apopleksji. W kocu upad i nie rusza si. Lea
omdlay pod awk, wic Bill Siddons litociwie zasoni go
rcznym bagaem i kufrem z gitarami.
Jim przyj swj sukces w sposb typowy dla wiatka rock
and rollowego: zwyciasz i psujesz si. Mia coraz wicej
kochanek, zacz te wydawa masy pienidzy - nie na domy

i samochody, lecz na ogromne rachunki w knajpach i wysmakowane stroje - midzy innymi kurtk ze skrek jaszczurczych i kostium skrzany z nie narodzonego pony za dwa
tysice dwiecie dolarw. To drugie ubranie zostao bez
wahania wyrzucone do kosza na mieci na lotnisku, po tym, jak
o jedna osoba za duo wzia je za focze futerko. Otoczy si te
gronem pochlebcw, ktrzy towarzyszyli mu wszdzie,
tworzc tak charakterystyczn dla lat szedziesitych otoczk
pop-gwiazdy. Wozili Jima, dokd tylko zechcia. Przecigali
si w podawaniu mu ognia, gdy z rzadka bra do ust papierosy
z filtrem. Biegali po zakupy do sklepu z alkoholami. Sprowadzali do studio nagraniowego rozmaite napane groupies.
Jim zacz te kompletowa sw pierwsz kompani
prawdziwych pijakw, w ktrej znaleli si: aktor T o m Baker,
niemal nieznany wwczas wokalista Alice Cooper i muzyk
z jego zespou, Glen Buxton. Jim wtedy pi ju naprawd
konsekwentnie, cho mogo si wydawa, e nie przywizuje
do tego wagi. Cae dnie spdza w licznych barach, otaczajcych jego motel. Nigdy nie wchodzi do studio bez butelki
w rku.
Alkohol by dla niego panaceum, magicznym balsamem,
zaspokajajcym wszystkie potrzeby, rozwizujcym problemy. Jim traktowa picie jak historyczn powinno. Upijanie
si licowao take z ywioem dionizyjskim, z ktrym si
identyfikowa.
Byo
wreszcie
mocno
osadzone
w amerykaskiej tradycji kulturalnej.
Praca nad trzecim albumem bya niemal od pocztku
zwariowana. Najpierw w sali prb, a potem i w studio
nagraniowym patay si gromady postronnych osb. Bruce
Botnick wspomina, e pewnej nocy w kabinie wokalnej pojawia si gruba dziewczyna z uniesion spdnic, bez majtek.
Mg kady, kto chcia.
Wreszcie pewnego wieczoru John rzuci paeczki i wyszed.
Zrobi to ju raz wczeniej, kiedy Jim by zbyt pijany, by

piewa na koncercie z okazji rozjedania si do domw

studentw uniwersytetu Michigan. T y m razem miao to by
ostatecznie.
- Do tego! - splun. Mam do, odchodz. T y m razem
ju za wiele tego. Odchodz!
I wyszed.
Ray i Robby spojrzeli na siebie, a potem na Jima, lecego
na pododze w powikszajcej si kauy moczu. Ray wsta
ociale i podszed do kabiny reyserskiej. Wzruszy swymi
wielkimi ramionami i powiedzia:
- Nie wiem...
Nastpnego dnia praca ruszya, jak co dzie, z wszystkimi
czterema muzykami.
Ray, Robby i John zaczli dyskretnie radzi si swych
znajomych, kogo mona by naj, by roztoczy nad Jimem
przyjacielsk opiek. Paul Rothchild zaproponowa Bobbiego
Neuwirtha, swego przyjaciela, mieszkajcego wtedy w Nowym
Jorku. Muzycy kiwnli gowami - tak, syszeli ju o nim.
- Czy on nie by czasem na trasie z Dylanem?
- Nawet wicej - odpowiedzia Paul. Neuwirth dziaa jak
katalizator. Projektowa scenografi koncertw, by zrwnowaony, odpowiedzialny, a przy tym odznacza si beztroskim
usposobieniem. Zna te wszystkich ludzi, ktrych mona byo
zna. Kogo chcecie pozna - mawia. - Marlona Brando?"
Joan Baez twierdzia, e to on zainspirowa Dylana do napisania Like a Rolling Stone.
- A wic - cign Paul - on by mu to wybi z gowy raz na
zawsze. On moe go rozerwa, wcign w kontakt intelektualny, zabawi si z nim, przyzwyczai go pi mniej, dziaa
energiczniej, krcej spa i zjawia si w por na koncerty.
Trzej koledzy zgodzili si, e brzmi to zachcajco, wic
Paul zatelefonowa do Nowego Jorku, do Jaca Holzmana, by
mu obwieci, e sytuacja pogorszya si tak zaskakujco, e nie
ma adnej pewnoci, czy trzecia pyta w ogle powstanie - o ile

kto nie zajmie si Jimem. Jac obieca, e Elektra bdzie

pokrywa poow pensji Neuwirtha.
Poniewa Neuwirth reprezentowa typ wszdobylskiego
artysty, okazao si, e pozna ju kiedy Jima w Nowym Jorku,
tote teraz nie byli sobie obcy. Ale chcc, aby pojawienie si
Neuwirtha w nowej roli wydawao si czym naturalnym, Paul
przywiz go ze sob w marcu, kiedy sam doczy do zespou
podczas trasy koncertowej. Plan rozszerzy si wwczas o nowy punkt - Bobby mia zrobi film o zespole, miniatur
dokumentaln, ktra mogaby by uyta do promocji jednego
z nowych singli; tak jak filmy do Break On Through i do
Unknown Soldier.
Jim zdawa sobie oczywicie spraw z sytuacji. Nie
udmy si, e koledzy zrobili to za jego plecami - mwi Bobby
Neuwirth. - Nikt nigdy nie zrobi nic za plecami tego kota.
Kady, kto go zna, wie, e on nie by takim durniem. Zawsze
wszystko wyczuwa - natychmiast. Ode mnie wymagano,
aebym by - kim w rodzaju nie narzucajcego si szefa, tak?
Ale wyszo zupenie inaczej. Kot by doskonale wiadom
kadego ruchu, jaki dzia si wok niego". A wic, jak
wspomina Bobby - w kocu wyszed z tego sympatyczny
zwizek. Najpierw prbowa nauczy Jima gra na gitarze, ale
Jim nie chcia. Uwaa, e to zajmie zbyt wiele czasu. Potem
wic robili to, co Bobby umia najlepiej - wczyli si po
knajpach.
N i e byo w tym nic krpujcego - mwi Bobby. - Bawilimy si dobrze; przecie ja te lubi zimne piwo... no
i teuil. Spjrzmy prawdzie w oczy: z Jimem nie mona byo
porozmawia inaczej ni przy kieliszku. Zawsze koczyo si
przy drinku.
Wkrtce po najciu Neuwirtha Jac Holzman odwiedzi
grup w studio podczas jednej z sesji nagraniowych. Po
kryjomu wpuszczono go do kabiny nagra wokalnych.

- Musz prosi pana o przysug - zagadn go wwczas

Robby.
- Tak, Robby?
Krieger wyjawi mu, e chcieliby dosta wczeniej nalene
im honoraria, ktre miay by im wypacone dopiero za kilka
miesicy.
- Ile wam potrzeba?
- Nie wiem. Chcemy wykupi si z kontraktu z Salem
i Ashem.
O tym posuniciu muzycy dyskutowali od miesicy. Dann
i Bonafede znaleli im dobrego agenta i solidn firm reklamow. Ale jednoczenie prbowali dokona rozamu w zespole, namawiajc Jima, by zostawi kolegw i rozpocz
solow karier. Poza tym dostarczali mu zbyt wielu butelek za
scen. Chopcy zwrcili si wic do ojca Robbiego, a nastpnie
do swego adwokata, Maxa Finka.
Jac Holzman od pocztku nie lubi menaderw Doors, bo
czu, e wznosili oni cian midzy nim a zespoem. Na
przykad kiedy nalegali, by muzycy zmienili numery telefonw
i nie podawali ich ludziom z Elektry. Wic teraz chtnie
wypaci im dwiecie pidziesit tysicy dolarw, cz kwoty
gwarantowanej przez sprzeda pyty. Dann i Bonafede mieli
si zadowoli jedn pit tej sumy.
Doors postanowili powierzy prowadzenie grupy swemu
dawnemu menaderowi koncertowemu - Billowi Siddonsowi.
Bill opuci ich na pocztku roku, by wznowi nauk w szkole
i dziki temu unikn poboru do wojska. Ale teraz, gdy
zaproponowali mu nie okrelony procent od zyskw, lecz sta
pensj w wysokoci tysica piciuset dolarw miesicznie,
obliczy, e bdzie go sta na rezygnacj z tej formy unikania
wojska i zaangaowanie dobrego adwokata (ktry zosta faktycznie znaleziony i nieco pniej zaatwi zwolnienie z wojska
take Robbiemu).
Dziewitnastoletni Bill by obywatelem kanadyjskim maj-

cym prawo staego pobytu w Stanach, ale wyglda jak

klasyczny Kalifornijczyk z poudnia: wysoki, blondyn, o wyranej indywidualnoci, mionik surfingu, motocykli, narkotykw i adnych dziewczt.
W tych czasach nie byo czym nadzwyczajnym, by
czowiek w wieku Billa, z ca naiwnoci wiek jego cechujc,
zosta doskonaym menaderem zespou rockowego. Czonkowie zespow czsto zwracali si w kopotach o pomoc do
swych szefw trasy. Poza tym byo oczywiste, e muzycy sami
bd kierowa sw dziaalnoci, podejmujc wszystkie istotne
decyzje. Natomiast Bill bdzie prowadzi biuro i peni rol
cznika midzy nimi a adwokatem, agentami, ksigowymi
i dziennikarzami.
Nastrj i zachowanie Jima ulegy poprawie i cztery koncerty w nowojorskiej sali Fillmore East naleay do najlepszych
w ostatnim okresie. Bill Graham zdecydowanie oponowa
przeciw projekcji drastycznego w wyrazie filmu, jaki Doors
zrobili do utworu Unknown Soldier (Jim zosta w nim przywizany do supa na play w Venice i rozstrzelany, z ust
tryskaa mu krew). W kocu jednak si zgodzi.
Modzie, przeywajca okres rozkwitu, przyja biao-czarnego, iryjskiego Morrisona jak posta nie mniej wan ni
Bg. Oto jak pisarz Kris Weintraub opisa Jima na amach
pisma C r a w d a d d y " w lecie 1968 roku:
Podszed do mikrofonu, uchwyci go praw rk,
palcami lewej doni przytrzymujc podstaw, i podnis gow, tak, e strumie wiata pad mu na twarz.
W tym momencie zacz si wiat. Nigdzie nie ma
drugiej podobnej twarzy. On jest tak pikny - nawet
nie przystojny w zwykym sowa znaczeniu. Chyba
dlatego, patrzc na niego mona powiedzie, e jest
Bogiem. Gdyby zechcia umrze za nas na krzyu,
wszystko byoby w porzdku, bo on jest Chrystusem.

Inny, bardziej opanowany dziennikarz wspomina w tym

samym pimie:
Cay wiat wituje bez opamitania, kiedy Morrison,
po swej symbolicznej mierci na filmie, piewa z histeri w glosie: T o ju mino! Wojna si skoczya!"
Gdy wywietlono ten film w Fillmore East, moda
publiczno, dotknita frustracj antywojenn,
wpada w sza. Wojna si skoczya" - wrzeszczay
nastolatki w sali. Doors zakoczyli pieprzon wojn.
T e n may utworek, zagrany z uczuciem, porwa widowni. Jimmy razem z kolegami dokonali tego nie
pierwszy raz.
Gdy Unknown Soldier znalaz si na listach przebojw,
pojawi si kolejny problem. Stao si to w Los Angeles, kiedy
zesp znalaz si ponownie w studio nagraniowym. Ray
podszed do Vince'a Treanora, menadera do spraw sprztu,
i poprosi o troch drobnych na col z automatu.
- Mwicie o forsie? - powiedzia Vince. - A wic, czy nie
pora rozejrze si za nowym menaderem?
Myla oczywicie o sobie. Ray by zaskoczony.
Vince by zdania, e Bill przynosi zespoowi ogromne straty
i powiedzia to osobno kademu z muzykw. W kocu caa
czwrka zamkna si z Paulem Rothchildem w kabinie
reyserskiej. Troch pniej doczy do nich Bill, ktry
przeszed obok Vince'a dumnie, ledwie skinwszy mu gow.
Doors postanowili pracowa dalej z Billem. Zgadzali si, e
Vince jest geniuszem w dziedzinie elektroniki (kiedy
w gorczkowej sytuacji rozoy na czci, naprawi i zoy
z powrotem wzmacniacz gitarowy Robbiego na ciemnej scenie). Byli te przekonani, e trudno byoby znale kogo
rwnie przywizanego do zespou, jak ten uzdolniony konstruktor organw z Massachussets. Ale czuli, e nie jest to

czowiek o porzdnym charakterze. Mia zoliwe usposobienie i by jednym z tych ekscentrykw, ktrych zachowanie
dziaa na wielu ludzi odpychajco. Uznali wic, e Vince
powinien dosta podwyk i awansowa z menadera do spraw
sprztu na szefa trasy. Mia odtd zarabia miesicznie piset
dolarw zamiast czterystu i dostawa sto dolarw za kady
koncert.
Po rozwizaniu tego niewielkiego w sumie problemu,
muzycy powrcili do rzeczy najwaniejszej - do skoczenia
trzeciej pyty.
A praca nad ni wcale nie sza gadko. Dug kompozycj,
zatytuowan Celebration of the Lizard skrelono z repertuaru,
pozostawiajc tylko jej krtki fragment, nazwany Not to Touch
the Earth. Pierwsze wersy tego utworu - Nie dotyka ziemi
Nie widzie soca" - Jim zaczerpn ze spisu treci ksiki
The Golden Bough. W swej roboczej wersji Lizard trwa
dwadziecia cztery minuty i jego wycofanie po wielu godzinach
pracy studyjnej oznaczao, e na poow pyty nie ma materiau.
W tej sytuacji chopcy signli do niewielkich resztek swego
wczesnego repertuaru i nagrali piosenki napisane przez Jima
w Venice, midzy nimi t, ktra miaa si sta kolejnym
wielkim przebojem: Hello I Love You.
Adam Holzman, may syn Jaca, przypomnia im, e maj
ten utwr zarejestrowany na swej dawnej tamie demo. Nad
aranacjami innych kompozycji pracowano w studio, co
pochono wiele kosztownego czasu studyjnego. W jednej
z nich, My Wild Love, w ogle zrezygnowano z muzyki
i nagrano j na ywo, zaprosiwszy wszystkich obecnych, by
klaskali, tupali i piewali w chrku.
Wicej czasu potrzeba byo, by zadowoli perfekcjonist
Paula Rothchilda. Nagranie prawie kadego utworu wymagao
co najmniej dwudziestu prb - nota bene wiele podej byo
chybionych z winy Jima - za Unknown Soldier, zarejest-

rowany zosta w dwch czciach, po stu trzydziestu prbach.

Prac nad pyt ukoczono ostatecznie w maju.
Jim wytrzyma to z determinacj, ale coraz silniej okazywa
sw frustracj i znudzenie, lekcewac sw muzyk
i powicajc si coraz wikszej liczbie innych, nie muzycznych zaj. Jednym z nich by film.
Kiedy francuski reyser, Jean- L u c Godard, przyjecha na
Uniwersytet Poudniowokalifornijski na amerykask premier swego filmu La Chinoise, Jim zaj miejsce w pierwszym
rzdzie. Pisarz Bob Gover, znajomy Jima, pisa akurat scenariusz filmowy i wsplnie z nim zastanawia si nad obsadzeniem go w filmie. Joan Didion, autorka pochlebnego
artykuu o Jimie, zamieszczonego w Saturday Evening Post",
i jej m, pisarz John Gregory D u n n e , starali si o prawo
ekranizacji ksiki Needle Park i zamierzali powierzy gwne
role Jimowi i jego przyjacielowi, Tomowi Bakerowi. Za
krtki, czarno- biay film dokumentalny Bobbiego Neuwirtha,
pod tytuem Not to Touch the Earth, rozpowszechniany by
jako swego rodzaju prototyp innych, krconych przez Doors,
filmw promujcych utwory.
- Pomys polega na tym - mwi Bobby - aby Doors nie
musieli ju wicej jecha na Dick Clark Show czy inne takie
rewie. Wysyaliby tylko swj ostatni film. W ten sposb nikt
nie musiaby dwiga adnych wzmacniaczy, nikt nie musiaby
by trzewy.
Film Neuwirtha nigdy jednak nie zosta wykorzystany.
Utworu Not to Touch the Earth postanowiono nie wydawa na
singlu i w ten sposb Bobby odpad z kompanii.
Rwnoczenie z jego odejciem podjto decyzj o zrobieniu
dokumentalnego filmu penometraowego. Czterej muzycy
chtnie zgodzili si podzieli koszty midzy siebie, przekonani,
e film bdzie inwestycj, ktra w przyszoci sowicie si
opaci. Gdyby wszed do normalnego rozpowszechniania
i zyska tak popularno jak, na przykad Don't Look Back

Boba Dylana, mogliby mie z tego znaczne zyski. Nawet

sprzedanie go telewizji byoby zadowalajcym wyjciem.
W kadym za wypadku, spodziewano si, e film uwydatni
twrczy charakter grupy, podnoszc te jej warto finansow.
Zrobienie filmu przez zesp byo w 1968 roku znakomitym
posuniciem, a Doors wpadli na ten pomys jako jedni
z pierwszych.
Na zakup kamer, sprztu owietleniowego, nagrywajcego
i montaowego wydano dwadziecia tysicy dolarw. Zatrudniono te na peny etat trzech filmowcw. Dwaj z nich byli
dawnymi kolegami Jima i Raya ze studiw. Pierwszym by
Paul Ferrara, przystojny dentelmen, przed laty bywalec
w rodowisku Venice, ostatnio pracujcy jako fotograf. D r u gim - Frank Lisciandro, nieco ekscentryczny adept zen,
odznaczajcy si miym gosem, ktry razem ze sw on
Kathy, pniejsz sekretark zespou, suy przez dwa lata
w korpusie pokojowym w Afryce. Trzecim by Babe Hill,
jeden z dawnych przyjaci Paula Ferrary ze studiw, pochodzcy z rwninnych przedmie Inglewood, gdzie mieszka
do niedawna z on i dwjk dzieci.
Przez nastpne trzy miesice ta trjka towarzyszya zespoowi w wojaach po caej poudniowej Kalifornii - od
Disneylandu do Cataliny - a pniej po caych Stanach,
filmujc ich przy pracy i na koncertach. Jak wszyscy, ktrzy
znaleli si w orbicie zespou, trzej filmowcy byli pod
wraeniem siy osobowoci Jima, zafascynowani jego wielkodusznoci. Po niedugim czasie stali si jego najbliszymi
przyjacimi. Zwaszcza agodny jak dziecko Babe, ktremu
otwarta i szczera akceptacja wszystkich i wszystkiego z miejsca
zjednaa symapati Jima. Nie wiem, czy ten kocur jest gupi
czy genialny, ale z pewnoci potrafi by szczliwym" - powiedzia o nim Jim.
W tym czasie Jim zmaga si na nowo ze sw poezj.
Podczas, gdy koledzy z zespou traktowali The Celebration of

the Lizard jak kamie u nogi, dopki utwr ten nie zosta
ostatecznie wyczony z repertuaru trzeciej pyty, Jim by
zadowolony z jego tekstu, w ktrym widzia czysty dramat".
Powraca w nim wielokrotnie do swych ulubionych motyww
takich, jak wizienie, obd, sny i mier. (Niestety, tylko dwa
ze stu trzydziestu trzech wersw tego poematu miay by
szerzej zapamitane: Jestem Krlem Jaszczurw / Wszystko
mog uczyni"). Mia te satysfakcj, kiedy opublikowa
w czasopimie E y e " artyku, wygrzebany spord notatek
z czasw studenckich. By to erudycyjny esej o wyobrani
poetyckiej, wnikliwy i napisany piknym jzykiem, lecz tak
ezoteryczny, e redakcja dodaa od siebie dziesitki przypisw,
wyjaniajcych trudne aluzje.
Pamela podarowaa Jimowi teczk z toczonej skry na
wiersze, ktre on starannie i pracowicie przepisywa na czysto,
i umwia go na spotkanie z poet z San Francisco, Michaelem
McClure. Kiedy Jim powiedzia, e chciaby obejrze now,
kontrowersyjn sztuk McClure'a, The Beard, zadzwonia do
jednego ze starych przyjaci swej siostry, ktry by impresariem poety, i dostaa od niego bilety na przedstawienie
w Los Angeles. Po spektaklu Jim spotka si z tym piewc
pokolenia beatu, jednym ze swych idoli z czasw licealnych.
Spotkanie okazao si obustronnym rozczarowaniem. Michael
McClure nie czyta przedtem adnych wierszy Jima. T e n za
czu si przed spotkaniem tak oniemielony, e przyszed na
nie kompletnie pijany. A jednak, gdy wyszed chwiejnym
krokiem, czu si podniesiony na duchu. Agent McClure'a,
Michael Hamilburg, powiedzia m u , e chciaby zapozna si
z jego twrczoci i zgodzi si z tym, e jego wiersze powinny
zosta wydane bez adnych odniesie do Jima - gwiazdy rocka.
W tym samym czasie Jim by coraz bardziej znudzony
gwiazdorstwem muzycznym. Na pocztku razem z Raiem
wyobraa sobie Doors jako inteligentn grup, oscylujc
midzy teatrem, poezj i wietnie wykonan, poszukujc

muzyk. Tymczasem byo dla oczywiste, e plany te upady

z winy publicznoci, ktrej ogromn wikszo pocigaa tylko
sensacyjna posta seks- idola.
Teraz wic zacz okazywa publicznoci pogard i odwraca
si od swych fanw. Przez cae miesice ignorowa widzw, nie
poddawa si ich oczekiwaniom i upija si tak, e koncerty
czsto na tym cierpiay. Na pocztku lata 1968 roku zachowywa
si szokujco arogancko, chcc w ten sposb odrzuci bezmylny, nierozumny aplauz, z jakim go przyjmowano.
Dziesitego maja Doors byli w Chicago. Jim przechodzi
z szatni na scen, eskortowany przez oddzia chicagowskich
policjantw, rozmylajc by moe o napisanym w latach
studiw referacie na temat erotycznych neuroz u tumu.
Z pewnoci to, co nastpio pniej, byo zastanawiajce; Jim
sam to przyzna. W tym okresie zaczynao by w modzie, eby
zesp potrafi spowodowa wtargnicie publicznoci na scen
podczas koncertu. Jim chcia si przekona, czy uda mu si
posun to o krok dalej - postanowi wywoa rozruchy.
Koledzy z zespou byli ju na scenie i rozpoczynali typow
dla Doors, haunting przygrywk. Jim zrzuci koszul, przesun rk po dugich wosach i wspi si na schodki.
W szeciu wielkich susach znalaz si na rodku sceny, chwyci
mikrofon i wrzasn przecigle.
Pitnastotysiczna publiczno powitaa go wrzaw jak po
przemwieniu Hitlera. Zesp za w odpowiedzi wykona po
kolei wszystkie swe zapalne" utwory, poczynajc od
Unknown Soldier. W 1968 roku, gdy nastroje antywojenne
gwatownie przybieray na sile, piosenki o Nieznanym
onierzu o mao nie wycofano cakowicie z anteny radiowej,
za drastyczny film, zrobiony przez Doors z myl o telewizyjnej promocji utworu, zosta zatrzymany przez cenzur. Pomimo to Unknown Soldier na singlu wszed do T o p 40, stajc si
pieni wojenn ruchu, ktry peni nadziei modzi ludzie
nazywali wwczas Rewolucj.

Jako drugi utwr zagrali Break On Through ; po niin Five to

One. Kiedy Jim wrzasn: M y chcemy wiata i chcemy go
ju!" w When the Music's Over, zebrany tum wykrzycza to
samo danie.
Na tym koncercie Jim da z siebie wszystko, uy kadej
znanej sobie sztuczki: pada i wyskakiwa w gr, tarza si
w niby w agonii, rzuca si na deski sceny z tak si, e zrani
si w bok, obija maracasy o uda, opite w skrzane spodnie,
a potem rzuci je w stron dziewczt z pierwszych rzdw,
rozpi koszul i cisn j w lad za maracasami.
Po koncercie byy dwa bisy, a po nich Bill Siddons
oznajmi: Doors odjechali; opucili ju budynek".
Byo to takie samo owiadczenie, jak po koncertach Beatlesw i Stonesw. T u m tupa i wrzeszcza: Jeszcze! Jeszcze!
Jeszcze! Jeszcze! Jeszcze! Jeszcze!..."
Kto stan na balustradzie balkonu, balansujc o sze
metrw nad gowami publicznoci i szykowa si do skoku
w d, w rozkoysany tum, na tward posadzk. Wrd ludzi
rozszed si pomruk, a potem naga cisza, gdy wszyscy zwrcili
gowy ku bezimiennemu nastolatkowi, ktry odbi si nogami
od barierki, trzymajc rce wycignite na boki niczym
skrzyda.
T u m rozdzieli si w miejscu, w ktre spada chopak.
Rozlego si guche uderzenie. Wszyscy wstrzymali oddech,
a modzieniec poderwa si na nogi i przerwa cisz:
- No i co si gapicie?
T u m eksplodowa i ruszy w stron sceny. Wla si na jej
skraj, posun si o trzy metry, zosta zepchnity, po czym
zaatakowa ponownie, dochodzc do instrumentw.
W kocu obsuga techniczna i policjanci burmistrza Daleya, kopic i bijc napastnikw pakami, paeczkami perkusyjnymi, zostawionymi przez Johna i podstaw mikrofonu Jima,
wyparli modzie ze sceny. Jim Morrison zdoby dowd swej
teorii.

Dla setek tysicy, moe dla milionw modych ludzi, Jim

byl niecierpliwie wyczekiwanym rebeliantem, wymarzonym
partnerem seksualnym, Krlem Jaszczurw, czowiekiem szalonym i romantycznym. Dla mieszczaskiej Ameryki stanowi
publiczne zagroenie. By niecenzuralny i impertynencki. To
byo jego zowieszcze oblicze.
W yciu prywatnym, z przyjacimi, odznacza si prostot
i niewinnoci, niemiaym sposobem bycia i agodnym
gosem. Ale sam przyznawa, e pocigaj go skrajnoci:
Sdz, e najistotniejsze s punkty: najwyszy i najniszy.
Wszystkie inne s po prostu porodku. Pragn swobody
prbowania wszystkiego - przynajmniej raz chciabym wszystkiego dowiadczy". Potrafi by niezwykle uprzejmy i
grzeczny, imponowa erudycj. Przy innych za okazjach
bywa nawet ordynarny lub, jak wola to okrela, pierwotny".
Przede wszystkim jednak Jim Morrison byl charyzmatyczny.
Wobec kolegw umia by uprzedzajco grzeczny, niemal
ulegy. Jac Holzman wspomina: Poczytywa sobie za zasad,
by nie urazi nikogo tym, co mwi. Szuka sposobu zgodzenia
si z kadym. T a k , jak Japoczycy, nie mwi 'nie', tylko 'tak,
ale...' ". Kiedy nie mg si z czym zgodzi podczas wywiadu,
mawia zawsze: T a k , rozumiem, o co panu chodzi, ale
moe..." Czasami okazywa wspczucie swoim wielbicielom.
W Filadelfii, na przykad, dopilnowa, by dwch chopcw,
ktrych koledzy zostawili bez grosza, dostao pokj na noc,
a w Nowym Jorku rozmawia zatroskany z chopcem, ktry
zosta ranny w czasie koncertu. Innym razem odda kurtk
napotkanemu na rogu ulicy nastolatkowi, ktry dra z zimna
w czasie burzy. Jac mwi: Wydaje mi si, i wiele jego
zachowa wskazywao na to, e lubi pozostawia ludzi w lekkiej niepewnoci". Kiedy chcia, mia maniery bez zarzutu.
Umia te prowadzi pasjonujce dyskusje.

Bywao, e okazywa wielk serdeczno. Dozna jej na

przykad may, ledwie nastoletni chopak, dla ktrego Jim by
zarazem bohaterem i starszym bratem - Jim zdawa si
szczeglnie lubi t drug rol. Denny Sullivan zetkn si
z zespoem przez jednego z pracownikw obsugi technicznej
i by tak zachwycony koncertem, na ktry poszed, e prosto
z niego skierowa si do biura Doors w West Hollywood. By
moe z powodu wieku - mia tylko trzynacie lat - i niewielkiego wzrostu, nikomu nie przyszo na myl zatrzyma go.
Niedugo pniej wszyscy z otoczenia grupy wiedzieli, kim
jest. Ale rwnie wkrtce pniej Bill Siddons uzna, e may
za wiele pata si midzy nimi i utrudnia prac. Kiedy
powiedzia Denniemu, e ma ograniczy swe wizyty do
minimum, chopiec by zaamany. Ale zaraz potem Jim
uniewani zastrzeenia Billa, powierzajc Denniemu opiek
nad poczt. Listy od fanw przynoszono w tym okresie caymi
torbami. Denny dostawa dziesi centw za odpowied na
kady list.
Jim nie lekceway swych wielbicieli i by naprawd
przekonany, e Denny bdzie spenia to zadanie z sercem,
lepiej, ni robiaby to etatowa suba, ktrej zatrudnienie
rozwaano wczeniej. Tak wic Denny zacz pojawia si
w biurze jeszcze czciej, zaniedbujc szko na rzecz przebywania z ludmi, z ktrymi czu si najmocniej zwizany.
W pewne pitkowe popoudnie, wiele tygodni pniej, Jim
zapyta Denniego, bez specjalnej intencji, dlaczego nosi tak
krtkie wosy. Chopak odpowiedzia, e rodzice ka mu si
strzyc.
- Ka ci? - Jim zmarszczy brwi. - No, to wicej ci do
tego nie zmusz.
- Jak to? Dlaczego?
- Dlatego, e ja tak mwi. Bo im nie pozwol. Bo od teraz
nie musisz robi tego, czego nie chcesz. Nie musisz si strzyc,
jeli sam nie chcesz, jasne?

Jim wycelowa palec w pier chopca. Wiedzia, e jego

zdanie zmienia dla chopca wszystko.
- Wic kiedy nastpnym razem zaczn o tym gada,
powiedz mi, a ja ci naucz, jak sobie z nimi poradzi.
Jim wci pi niepohamowanie. Nikt nie by w stanie go
powstrzyma; wpynicie na niego w jakiejkolwiek osobistej
kwestii byo niepodobiestwem. Poza tym wszyscy zdawali
sobie spraw z tego, e to on spord czonkw zespou
poddany jest najwikszym naciskom, wic pozwalali mu pi,
ilekro z kaprysu lub potrzeby siga po butelk. Znalaz si,
rzec mona, w takiej sytuacji, e mg robi i robi wszystko, co
zechcia, nie baczc przy tym, jak bardzo przeszkadza to
otoczeniu. Taki tryb ycia, jakkolwiek przyjty nieumylnie,
oczywicie go wyniszcza.
By coraz bardziej opuchy i zwiotczay. We wosach mia
ju pierwsze srebrne nitki. Nad paskiem obcisych, biodrowych spodni skrzanych pojawia mu si fada tuszczu, zacz
wic wypuszcza koszul na wierzch, by j ukry. Kiedy
spotkany na ulicy fan powiedzia mu, e zaczyna by gruby,
zapisa si do klubu zdrowotnego na Beverly Hills, ale wkrtce
to zaniedba.
Co gorsza, Paul Rothchild ostrzega go, e zaczyna traci
gos. Paul nigdy nie uwaa go za wybitnego wokalist, cho
mawia czasami, e Jim jest pierwszy do zawodzenia od
czasw Sinatry". Ale, jego zdaniem, nie mia zmysu wokalnego. Myla raczej kategoriami teatru ni piewu. A i ten gos,
ktry mia, niszczy pijastwem".
Tymczasem sukcesy jeszcze trway. W pierwszych miesicach 1968 roku czytelnicy Village Voice" uznali Jima za
wokalist roku, Doors za najlepszy debiut roku, za Ray
Manzarek obwoany zosta trzecim instrumentalist w kraju,
po Ericu Claptonie i Ravi Shankarze. Pierwsza pyta zespou
znalaza si na drugim miejscu, ustpujc tylko Sierantowi
Pepperowi. Siedmiostronicow rozkadwk w czasopimie

 L i f e " powicono rozwaaniom o literackich i muzycznych

wartociach utworw Doors, a aresztowanie Jima w New
Haven przedstawiono w wietle przychylnym zatrzymanemu.
Grupa zostaa te odnotowana w Who is Who In America, co
w dziedzinie muzyki rockowej byo zaszczytnym wyjtkiem.
Ale, jak pisaa krytyk Diana Trilling o Marilyn Monroe,
fortuna ma zwyczaj odwracania si od gwiazd wczeniej czy
pniej - nazwaa to prawem negatywnej kompensacji. Dla
Jima nadeszo to w czerwcu, podczas jednego ze spotka
czonkw zespou.
Jim zaparkowa swj samochd, Shelby G T 5 0 0 Cobra
(zawsze uznawa tylko amerykaskie marki) na parkingu przed
barem topless, naprzeciw biura zespou w West Hollywood.
Zauway, e w sali prb na dole nie ma nikogo, wic powoli
wszed na gr zewntrznymi schodami i otworzy drzwi na
pitrze.
W pierwszym pokoju stay trzy lub cztery zwyke biurka,
stary tapczan, gramofon i maszynka do kawy. W wielkim
baaganie walay si listy od fanw, gazety, czasopisma i pyty.
W kcie urzdzona bya maa azienka z prysznicem za
zasonk. Na cianie wisiay zote pyty zespou - teraz ju
cztery.
Jim podszed po cichu do swojego biurka, stojcego w kcie
naprzeciw wejcia. Nie odzywa si do obecnych - Billa
Siddonsa, sekretarki i muzykw. Rzuci okiem na kilka najciekawszych i najbardziej dziwacznych listw, odkadanych
codziennie na jego prob, po czym wycign z papierowej
torby zimnego hamburgera i ugryz kawaek. Przeuwa powoli, tak jak powoli mwi i chodzi. Po kilku minutach spojrza.na
kolegw i oznajmi, e odchodzi.
- Co?! - wszyscy obrcili si ku niemu.
- No... odchodz - powtrzy.
Wszyscy naraz zaczli co mwi, potem nagle ucichli. Bill
zapyta:

- Dlaczego?
- Nie chc ju tego robi. Dawniej chciaem, ale ju nie chc.
Wrd czonkw zespou obowizywaa od dawna zasada:
gdy nie byli co do czego zgodni, co do jakiego koncertu, czy
utworu, czegokolwiek, wtedy rezygnowali z tego w ogle.
Decydowaa jednomylno. Jim mia tylko jeden gos z czterech, ale nie mona go byo przegosowa.
Bill i muzycy przekrzykiwali si w przytaczaniu sukcesw,
dowodzili, jak wszystko si akurat teraz doskonale ukada,
a przecie nic ich nie zmusza do robienia jakiej okrelonej
rzeczy. Mog pj w dowolnym kierunku.
- To nie jest to, co chciabym robi - powtrzy Jim
przebierajc rk w stosie listw. Ugryz nastpny ks hamburgera.
Ray podnis si, podszed do niego i poprosi go powanie,
z nut przestrachu w gosie:
- Jeszcze p roku. Dajmy sobie jeszcze sze miesicy.
Nigdy nie jest atwo wyskoczy z pdzcego pocigu.
Jimowi te i to nie udao. Doors odbywali wanie prby
przed swym najbardziej prestiowym jak dotd koncertem
- noc pitego lipca zagra mieli w Hollywood Bowl. A zaraz
po tym olbrzymi Singer Bowl w N o w y m Jorku. Zbliaa si
data europejskiego tournee; trzeci longplay i singel z utworami
z niego stay si jednoczenie przebojami rynku pytowego.
Krtko mwic, ich sytuacja wyzwalaa wewntrzn si,
zdoln unosi zesp jeszcze przez cae lata.
W tym czasie mogo si wydawa, e Doors prbuj
przerosn samych siebie. Na koncert w Hollywood Bowl
wynajli trzech dodatkowych kamerzystw, mieli wic w sumie piciu filmowcw. Na scenie spitrzono w trzydziestometrow konstrukcj pidziesit dwa wzmacniacze, dajce czn
moc szedziesiciu tysicy wat na sam mikrofon wokalny,
zdoln pchn gos Jima daleko poza amfiteatr, pomidzy
wzgrza Hollywoodu.

Triumfalny aplauz nie mial koca. Koncert, na ktrym

Doors grali jako gwny zesp, ustawi ich na rwni z Beatlesami, nada im rang amerykaskich Stonesw". Elektra
dostaa zamwienia z gry na prawie p miliona egzemplarzy
trzeciej pyty, a w cigu najbliszych dziesiciu tygodni
sprzedano ich 750 tysicy, co wywindowao album na szczyt
listy najlepiej sprzedajcych si pyt. Hello I Love You zaj
pierwsze miejsce na licie singli, stajc si drug ma pyt
grupy sprzedan w nakadzie miliona egzemplarzy.
W cigu piciu miesicy przygotowywania albumu kilka
razy zmieniano jego tytu. Pocztkowo mia si on nazywa The
American Nights, wedug pomysu Jima. Pniej The Celebration of the Lizard, gdy Jim chcia, aby okadka imitowaa
skr jaszczurki. Ostatecznie za Waiting for the Sun - od
tytuu utworu, ktry w kocu nie ukaza si na nim. Na
pewnym etapie pracy Jim chcia recytowa pomidzy piosenkami fragmenty wierszy, pniej zdecydowa si wydrukowa
na kopercie cay tekst The Celebration of the Lizard - poematu,
ktry tak dugo opiera si prbom poczenia go z muzyk.
Jim wyjania sw fascynacj gadami: Nie zapominajmy,
e jaszczur i w identyfikowane s z tym, co niewiadome,
a take z siami za. Jest co takiego gboko w pokadach
ludzkiej pamici, co zblia nas do wy. Nawet, jeeli nigdy nie
widziao si wa. Myl, e te stworzenia s wcieleniem
wszystkiego, czego si boimy". Jim mwi te, e zaproszeniem do wiata mrocznych si" by sam poemat, ale nie posta
Krla Jaszczurw. T o by w caoci art - utrzymywa. By
moe ludzie nie zrozumieli mnie, ale tego nie powinno si bra
powanie. Jeeli grasz w westernie w roli czarnego charakteru,
nie znaczy to wcale, e nim jeste. To tylko maska wkadana na
czas przedstawienia. Naprawd, nie traktuj tego serio. Przecie byo w tym tyle ironii".
W lipcu Doors znw wyruszyli na tras - z Hollywood
pojechali do Dallas i Houston, potem do Honolulu, wreszcie

do Nowego Jorku. Najwikszym i chyba najbardziej pamitnym spord tych wystpw by koncert zagrany drugiego
sierpnia w Singer Bowl, na terenie dawnych Targw wiatowych w N o w y m Jorku. Co prawda Bill Graham nalega, by
zagrali po raz kolejny w jego Fillmore East, ale scena na
wolnym powietrzu w Queens zapewniaa im piciokrotnie
liczniejsz publiczno i dawaa moliwo wsplnego
wystpu z the Who, brytyjskim zespoem, ktry wanie ogosi
zamiar napisania rock- opery. Doors obiecywali sobie, e
bdzie to ekscytujcy, artystyczny wieczr.
- Morrison- Morrison- Morrison- Morrison- Morrison...
Jim wysiad z czarnej limuzyny. Ekipa operatorw filmowych posuwaa si z kamer przed nim lub za nim. Przechodzc wzdu dugiego, wijcego si rzdu dziewczt, Jim
wydawa si spokojny i rozluniony. G d y wchodzi na tyy
sceny, otoczy go pluton nowojorskich policjantw.
- Morrison- Morrison- Morrison...
Jego nazwisko stao si zaklciem wykrzykiwanym w caej
okolicy. Za chwil, cichy i powany, pojawi si na schodkach
wiodcych na scen. Policjani zajli miejsca przy krawdzi
sceny, a kamerzyci - Paul i Babe - ustawili si za plecami Jima.
Na pogronej w ciemnoci scenie byszczay tylko kolorowe wiateka wzmacniaczy, a na organach Raia arzyo si
kadzido.
- Morrison- Morrison- Morrison...
Muzycy zagrali pocztek utworu Back Door Man. Jim
podbieg do mikrofonu w chwili, gdy dosigo go wiato
punktowego reflektora. Publiczno wpada w sza, a Jim
wypeni ca sal przecigym, bolenie przeszywajcym uszy
wrzaskiem. Przez chwil sta nieruchomo, po czym rzuci si
na deski, wijc si i wierzgajc.
Przez nastpn godzin by zjaw w bluzie meksykaskiego
chopa i czarnych, skrzanych spodniach. Wirowa na jednej
nodze, pada niby city blem, wi si po ziemi, by po chwili

zerwa si na nogi; ciskai si zoonymi rkami za krocze

i wyskakiwa przed siebie z przymknitymi oczami
i obrzmiaymi ekstatycznie wargami. Modzi ludzie z widowni
zaczli atakowa scen niczym uki, wpadajce do rozgrzanego
grilla. Napierali na policjantw stojcych na skraju sceny,
gdzie uformowali kordon niebieskich koszul i granatowych
spodni pomidzy zespoem a rozpalon publicznoci.
Nikt nic nie widzia. Jim skrca si na grze z rkami
wepchnitymi midzy uda. Muzyka pulsowaa.
Widzowie wspinali si sobie na ramiona, by wgramoli si
na scen, a policjanci wyapywali ich i dosownie ciskali
z powrotem w ciemno.
Na strw porzdku poleciay dziesitki skadanych krzese. Wielu widzw byo pokaleczonych.
Koncert zakoczy si przedwczenie i nastpiy Rozruchy
N u m e r Dwa. W szczytowym okresie tej epoki, kiedy rockowe
zamieszki zdobyway sobie nieoficjalnie dobr saw i wywoyway wielkie nagwki w gazetach, taki przebieg koncertu
mg tylko podnie reputacj grupy. Przez cay sierpie pd
pocigu wzrasta. Utwr Hello 1 Love You by ju czwarty
tydzie na pierwszym miejscu w caych Stanach. O Doors
pisano w artykule powiconym teatrowi rockowemu, zamieszczonym na lamach Vogue". Krytycy w magazynie N e w
York" i dzienniku Los Angeles T i m e s " uznali trzeci album
grupy na najlepszy z dotychczasowych.
Czekaa na nich Europa.
Utwr Hello I Love You by pierwszym wielkim przebojem
Doors w Europie i przygotowywa atmosfer ich oszaamiajcej,
trzytygodniowej wycieczki. Gdy Doors wyldowali w Londynie, ta hipnotyzujca piosenka bya ju na szczycie list
brytyjskich. Na lotnisku witay ich setki fanw i ekipa Granada
T V , majca filmowa nie tylko ich przejcie przez komor celn,
lecz take pierwszy z czterech koncertw w Roundhouse.

W Europie czekano na Doors i chopcy wiedzieli o tym.

Roundhouse by niewielkim teatrem, liczcym tylko dwa i p
tysica miejsc. Doors przyzwyczaili si ju gra dla wikszej
publicznoci. Kontrakt przewidywa cztery koncerty w cigu
dwch wieczorw; dziesi tysicy biletw dawno sprzedano.
Tymczasem na zewntrz zgromadziy si nastpne tysice,
z nadziej, e moe uchwyc cho cie atmosfery panujcej
w rodku. Prezenter John Peel napisa w pimie Melody
Maker": Anglia przyja Doors rwnie gorco, jak Ameryka
naszych Beatlesw".
Wystpy w Roundhouse byy nieopisanym sukcesem. Publiczno reagowaa gorco, a zesp by w swej najlepszej
formie. W atmosferze niewielkiej sali Jim zachowywa si
w sposb bardziej teatralny ni zwykle. Po kadym koncercie
widownia domagaa si wielokrotnych bisw. Prasa brytyjska
zupenie zignorowaa koncerty Jefferson Airplane w pierwszej
czci programu, powicajc ca uwag amerykaskim
krlom acid- rocka." Dziesi tysicy szczliwcw opowiedziao swe wraenia tumom innych, a Granada TV pokazaa
nieobecnym, co ich omino. Sawa Doors w Londynie
signa rozmiarw legendy po ich jedynym, i to zaledwie
tygodniowym, pobycie w tym miecie.
Morrison spotka si z Angli i triumf Jankesw nie ulega
kwestii. Teraz dalej - do Kopenhagi, Frankfurtu i Amsterdamu!
Jedyny wikszy problem w czasie tournee wynik w Amsterdamie. Jeszcze we Frankfurcie Jim dosta od kogo kawaek
haszyszu wielkoci poowy kciuka. Gdy nazajutrz chopcy
wysiedli z samolotu w Amsterdamie i podchodzili do odprawy,
Bill Siddons zapyta:
- Kto co ma?
- Tak, ja mam ten hasz - mrukn Jim.
Wszyscy inni byli czyci.

- N o , to pozbd si go.
Wic Jim pozby si - przeu go i pokn. Przedtem
w samolocie pi dosy duo, a pniej podczas lunchu z organizatorami koncertu w Amsterdamie wypi jeszcze wicej,
po czym wyruszy na zwiedzanie synnej dzielnicy pod
czerwonymi latarniami". Siddons poleci komu z obsugi
trasy:
- Id za nim i zadbaj o to, by wrci w por na koncert.
Jim pi dalej przez cae popoudnie i wczesny wieczr.
W midzyczasie dosta od jednego z fanw kolejny kawaek
haszyszu, ktry natychmiast pokn. Okoo dziewitej wyznaczony opiekun zacign go do takswki.
Doors znw wystpowali poprzedzani przez Jefferson
Airplane. Jim zjawi si na tyach sceny w poowie koncertu
Jefferson, wybieg nagle w krg wiata w chwili, gdy grali
znany utwr i prbowa piewa, taczy i wirowa dookoa,
zataczajc si w zamroczeniu.
Do dzi nie wiadomo dokadnie, co si pniej stao
- wiadkowie nie s co do tego zgodni. Jedni opowiadaj, e
Jim upad gdzie koo skrzyde i zosta zniesiony ze sceny. Inni
utrzymuj, e kto wyprowadzi go do szatni swego zespou,
gdzie siedzia na stoeczku przy pianinie, bliski piczki,
z opadajc gow i pustymi, uciekajcymi oczami. Koledzy
gorczkowo naradzali si, co robi.
Posano na scen prob do Airplane, by przeduyli swj
wystp. Nastpnie ekipom technicznym obydwu zespow
polecono, by zuyy jak najwicej czasu, wynoszc sprzt
Jefferson i instalujc Doors. Za scen zapada tymczasem
decyzja: Vince Treanor ogosi, e Morrison nagle zachorowa,
lecz pozostaa trjka zamierza pomimo to zagra.
- I powiedz im, e wszyscy, ktrzy chc, mog natychmiast dosta zwrot pienidzy - doda Bill Siddons.
Nagle Jim zsun si z krzeseka na podog, jakby go kto
po cichu, dyskretnie udusi. Bill podskoczy ku niemu, wydo-

by z kieszeni mae lusterko i przyoy mu je do ust,

wypatrujc mgieki ycia.
- Odsun si! - krzykn do obecnych. - Nie widz, czy
oddycha. Odsun si, do cholery!
Sta pochylony nad ciaem Jima, wpatrujc si w lusterko.
Twarz lecego miaa kolor starej koci soniowej, oddech by
ledwie dostrzegalny. Lekarz, ktry przedar si przez publiczno, po krtkich ogldzinach owiadczy:
- Monsieur dozna zapaci.
Te sowa przerway zapatrzenie. Jima natychmiast zabrano
do szpitala; bezruch wywoany przeraeniem przerodzi si
w furi. Trzej muzycy z Doors byli tak wciekli na Jima, e
zagrali ten koncert, z Raiem w roli wokalisty, tak jak gdyby od
pocztku stanowili trio.
Nazajutrz okazao si, e Jima nie zawioda jego niezwyka
zdolno do regeneracji - mia ju nawet kolory na policzkach.
- Powinnicie byli sysze, co doktor mwi mi dzi rano
- p o w i t a odwiedzajcych go kolegw. Zapyta mnie, jak to si
stao. Odpowiedziaem, e chyba musiaem by przemczony,
a on da mi pgodzinny wykad o niebezpieczestwach pracy
w businessie muzycznym i ostrzega mnie, bym uwaa na
pazernych menaderw, ktrzy wyzyskuj talent.
Bill i trzej koledzy patrzyli na niego, a on umiecha si
niemiao.

ROZDZIA

7
N

a czas wojay zespou po

kontynencie Pamela zostaa w Londynie. Mieszkaa w kosztownym apartamencie, ktry znalaza w drogiej, modnej
dzielnicy Belgravia. Przez pierwsze dni chodzia po miecie
razem z Jimem; spacerowali po Soho, wzdu Carnaby i Oxford Street. Pamela kupowaa ciuchy. Szstego padziernika
ogldali program stacji telewizyjnej Granada The Doors Are
Open , przedstawiajcy Jima w kontekcie kontestacji, a koncert w Roundhouse - przeplatany doniesieniami filmowymi
o zjedzie demokratw w Chicago i o niedawnej demonstracji
pod ambasad amerykask w Londynie. Aluzje byy czytelne,
ale Jim uzna, e zesp i tak wypad zupenie dobrze.
W tydzie pniej doczy do nich poeta Michael McClure, ktry przyjecha do Londynu, by spotka si z Elliotem
Kastnerem, amerykaskim producentem filmowym, przebywajcym na emigracji w Anglii. Kastner chcia obsadzi Jima
w roli Biiliego Kida w filmowej adaptacji sztuki Michaela, The
Beard. Jim i Michael szybko zapomnieli o swej dawnej

niezrcznoci i w cigu w.*.lu dni spdzonych na dyskusjach

i piciu zaprzyjanili si ze sob. Dla Jima, Michaela i Pameli
upicie si byo nakazem wielkiej tradycji poetyckiej, wic ju
pierwszej nocy, po kielichu, prbowali nadaremnie zapa
takswk i wybra si w omiogodzinn podr na pnoc,
do Krainy Jezior, ojczyzny L a m b a , Scotta, Wordswortha
i Coleridge'a. Za kadym razem zatrzymywa ich ten sam
policjant patrolujcy okolic, ktry wreszcie, o czwartej rano,
zagrozi, e zamknie ich, jeeli jeszcze raz wyjd z mieszkania.
Nazajutrz Michael obudzi si z kacem tak strasznym jak
po przedawkowaniu meskaliny" i z bezczynnoci zacz
czyta wiersze Jima, ktre znalaz na stole. Sysza ju o nich
wczeniej, ale nigdy nie czyta adnego z nich. Wywary na
nim ogromne wraenie. Ju przedtem zacz sobie wyobraa, e Jim jest wcieleniem w ludzk posta shelleyowskiego Alastora, androgenicznego p-czowieka, p-ducha,
mieszkajcego w lasach, bytujcego w sferze intelektu
i pikna. Wiersze, ktre przeczyta przed niadaniem
- niektre z nich miay by pniej wydane jako The Nezc
Creatures - w niczym nie zakciy mu tej wizji.
Kiedy Jim zjawi si na niadanie, Michael powita go
stwierdzeniem, e jego zdaniem te wiersze powinny zosta
opublikowane. Gniew Jima na Pamel, ktra zostawia je
rozoone na stole, zagodnia pod wpywem pochway poety.
Jim zapyta go, co sdziby o wydaniu poezji prywatnie.
Odpowiedziaem, e jeeli by je wyda, kierujc si ich
prawTdziw wartoci, byoby to czym innym ni prnym
publikowaniem si - mwi McClure. Jim nie pragn
rozgosu jako poeta, poniewa by Jimem Morrisonem,
gwiazd rockow. Sw poezj chcia wyranie od tego oddzieli. Powiedziaem mu, e take Shelley wrydawa swoje
wiersze prywatnie, e Lorca chyba w ten sposb ogosi swe
pierwsze dzieo. Ja sam te to robiem".

Rozmowy o poezji, przeplatane piciem, trway dwa lub trzy

dni. Jim tumaczy, e dedykowa swoje wiersze Pameli, bo ona
jest ich wydawc.
- Przeglda je i wykrela wszystkie gwna" i pierdolenia" - powiedzia z umiechem.
Michael spojrza na i rzek:
- ona Marka Twaina robia dokadnie to samo.
Potem za przeglda kartki z wierszami i komentowa:
- Czy znasz wiersz Williama Carlosa Williamsa, The Red
Wheelbarrow? To jedno z wielkich dzie obiektywizmu. Ma
wiele wsplnego z twoim wierszem o Ensenadzie. On przypomina mi The Red Wheelbarrow swoj przestrzeni i konkretnoci, cho w technice jest impresjonistyczny. Przesuwa si
jak film, jak niemy film.
W pierwszym tygodniu po powrocie do Los Angeles Jim
uda si do biura Mike'a Hamilburga, impresaria literackiego
Michaela. Wzi ze sob czterdzieci dwie strony wierszy
i dwadziecia fotografii, zrobionych podczas wycieczki do
Meksyku. Razem tworzyo to New Creatures. Mia te przy
sobie dugi poemat zatytuowany Dry Water. Hamilburg,
zapoznawszy si z tym materiaem, by peen entuzjazmu
i zgodzi si, e naley ochodzi obraz Jima - gwiazdy
rockowej. Przed kocem padziernika tomik The New Creatures znalaz si na warsztacie redaktorskim w wydawnictwie
Random House w Nowym Jorku, a Jim planowa wydanie go
prywatnie w Los Angeles.
W tym samym czasie sprawa dokumentacji filmowej znalaza si w martwym punkcie. Wydano ju prawie trzydzieci
tysicy dolarw i wszyscy prcz Jima chcieli zrezygnowa
z dalszych prb. Monta by daleki od ukoczenia, nie
sfilmowano te jeszcze adnej z planowanych sekwencji fabularnych. Wreszcie doszo do kompromisu. Zarzucono dalsze
projekty, Paul Ferrara i Frank Lisciandro zgodzili si pra-

cowa bez wynagrodzenia, a muzycy postanowili wyoy

jeszcze trzy do czterech tysicy dolarw, potrzebnych do
ukoczenia montau. Mieli nadziej, e gotowy film uda im si
sprzeda telewizji.
W ostatnich dniach padziernika Jim znikn w studio
montaowym - maym pokoiku, usytuowanym za sal prb
w biurze zespou. Wszdzie, gdzie tylko spojrze, stay puszki
z kliszami filmowymi, a do tablicy z notatkami przypite byy
kartki z propozycjami tytuu filmu, w wikszoci zaczerpnitymi z tekstw Jima. Johnowi Densmore'owi najbardziej
podobao si Mute Nostril Agony, ale ostatecznie wybrano
sugesti Raya: Feast of Friends, czyli wito Przyjaci",
wers z When the Music's Over. Jim usiad przy Movioli i zrobi
wiele proponowanych ci montaowych, zestawiajc je od
razu w prbn sekwencj, ale wszystkie ostateczne decyzje
pozostawia Paulowi i Frankowi. Jim doskonale zdawa sobie
spraw, e film nie powstaje na jakim jednym, okrelonym
etapie - mwi Frank - lecz wyania si drog specyficznej
ewolucji, e wszystkie stadia jego ksztatowania sumuj si
i skadaj na kocowy produkt. By niezmiernie pochonity
procesem montau filmu".
Podczas przegldania tych tam Jim odkry rzecz dla siebie
zaskakujc. Babe, Frank i Paul dawali z siebie wszystko
w czasie koncertu Doors w nowojorskim Singer Bowl, aby
utrwali jego burzliw atmosfer. Pokaza, jak Jim miota si
po scenie, a zaledwie o kilka metrw od niego policjanci
podnosz do gry kilkunastoletnich chopcw i rzucaj ich
z powrotem w tum. K i e d y po raz pierwszy obejrzaem ten
film, byem zdumiony - powiedzia pniej Jim - bo, stojc na
scenie, jako jedna z gwnych postaci filmu, patrzyem na to
wszystko tylko ze swojego punktu widzenia. A tutaj, kiedy
zobaczyem seri zdarze, nad ktrymi, jak sdziem, w pewien sposb panuj... gdy ujrzaem, jak to si naprawd
dziao., uwiadomiem sobie, e byem tam po prostu

kukiek, poruszan przez wiele si, o ktrych prawie nie mam

pojcia".
Chocia Jim by tak zaskoczony chaosem i przemoc, jakie
wznieca na koncertach, pierwszego listopada Doors rozpoczli najbardziej obfitujc w rozruchy tras koncertow
w swej karierze. Wynajli na ni czterech najwikszych goryli
z Agencji Detektywistycznej Parkera, zatrudniajcej uprzejmych, ciemnoskrych dentelmenw, z ktrych kady way
przynajmniej sto dziesi kilogramw i posiada prawo noszenia broni.
Koncerty w Milw aukee i Columbus pierwszego i drugiego
listopada przebiegy normalnie. Jedyn ich cech godn odnotowania byo to, e Jim piewa wicej utworw bluesowych,
a mniej wasnych, podobnie, jak podczas niektrych wystpw
w Europie. Ale osiem nastpnych dni pocigno za sob
zamieszki, rannych i aresztowania w Chicago, Cleveland, St.
Louis i Phoenix.
W nagwku na pierwszej stronie Phoenix Gazette"
pisano: Zamieszki w Coliseum", a w artykule poniej:
Odbywajce si w Coliseum Targi Stanowe przerodziy si
wczoraj wieczorem w bitw midzy modzie a policj. Win
za to ponosi zesp Doors, zapewne najbardziej kontrowersyjna grupa na wiecie. Wokalista Jim Morrison pojawi si na
scenie w starych lachach i zachowywa si wulgarnie. Rzesza
dzieciakw witaa aplauzem bazestwa Morrisona, ktry
obrzuca widowni rnymi przedmiotami, przeklina i wykonywa nieprzyzwoite gesty". Aresztowano ponad dwadziecia
osb.
Jim, zapytany o to, jak czu si w atmosferze zamtu w sali
koncertowej, odpowiada dwuznacznie. T o bya kupa wietnej zabawy... bardzo przyjemnej - powiedzia jednemu
z dziennikarzy. - My mielimy z tego zabaw, dzieciaki miay
zabaw, gliny te miay zabaw. To taki dziwaczny trjkt.
Spjrzmy na to logicznie: gdyby nie byo tam policjantw, czy

ktokolwiek atakowaby scen? N o , bo po co ci ludzie chc si

tam dosta? Kiedy ju znajd si na scenie, zachowuj si
bardzo spokojnie. Nie robi nic wicej. Jedyn podniet do
naporu na scen jest zagrodzona droga. Jestem o tym
przekonany. To bardzo interesujce - bo oto dzieciaki maj
okazj wyprbowa gliniarzy. Policjantw widzi si codziennie, spacerujcych w mundurach, z rewolwerami, i kady jest
ciekaw, co by si stao, gdyby ich tak zaatakowa. Wydaje mi
si, e to dobrze, to daje dzieciakom szans zmierzenia si
z wadz".
Innemu dziennikarzowi wyzna: Kilkakrotnie prbowaem wznieci niewielkie zamieszki i po tych paru razach
zrozumiaem, e to bzdura. Wkrtce doszo do tego, e ludzie
uwaali koncert za nieudany, jeeli caa publiczno nie
zerwaa si z miejsc i nie poganiaa po sali. A to absurd, bo to do
niczego nie prowadzi. Myl, e lepiej byoby zagra koncert,
utrzymujc t energi wewntrz ludzi. Tak, eby zabrali j ze
sob, wychodzc na ulic i wracajc do domw".
Ale w tym czasie publiczno bya ju nauczona, czego
naley oczekiwa od koncertu Doors: zamieszek i transcendencji. Gdyby nie to, miaaby naprawd okazj ujrze Krla
Jaszczurw, zachowujcego si tak, jak niewielu potrafio. By
tak napany, gdy potykajc si spada ze sceny, tak pijany, gdy
krzykiem zastpowa zapomniane wersy utworw, tak wysoko
wdrapywa si na wzmacniacze, by nastpnie z nich spada
i nie mc wsta. Doors dawali show - rewelacyjny show,
jakiego nie by w stanie stworzy nikt inny.
Cay zesp ciko pracowa, by stan na poziomie oczekiwa ludzi. Byli, bezdyskusyjnie, najbardziej dramatyczn
grup na widnokrgu. A wrd swej publicznoci mieli
zarwno hipisowskie rodowisko undergroundu jak i kilkunastoletnich kontestatorw. Morrison umia porwa jednych
i drugich i z widzw spektaklu uczyni jego bezporednich
uczestnikw.

Ale im bardziej uwiadamia sobie, e tak nastawieni ludzie

nie zwracaj uwagi na muzyk i sowa, tym silniejsz frustracj
okazywa na scenie i poza ni. Zaczyna te czu si
przytoczony brzemieniem oczekiwa widowni. Nie mia
trudnoci z porwaniem jej na pocztku kariery zespou, kiedy
ludzie przychodzili na koncerty otwarci na to, co nastpi. Ale
ostatnio publicznoci nie satysfakcjonowao ju nic innego, jak
to, o czym syszaa, co, jak uwaaa, ma przyobiecane. C wic
robi w takiej sytuacji?
Doors wyroli ponad ycie. Ich stosunki z publicznoci
staway si z koncertu na koncert coraz bardziej nienormalne.
Jim nic tylko nie czu si wart uwielbienia, jakie mu okazywano, ale i nie mia pomysu, co poradzi na zaistnia sytuacj.
Jego pogard odebrano jedynie jako dodatkow atrakcj. By
moe - rozmyla - waciwym wyjciem byoby przesta
akceptowa wizerunek siebie, stworzony przez ludzi. Nie byo
to bezporednim rozwizaniem, ale, by moe, mgby doj
do tego stopniowo i po pewnym czasie obniy oczekiwania
publicznoci. A nawet, co niewykluczone, radykalnie poprawi swoje stosunki z ni.
Na pocztku grudnia, po pierwszym od ponad roku
wystpie zespou w programie telewizyjnym T h e Smothers
Brothers Show, Jim poszed do baru Troubadour, gdzie,
upiwszy si tak, e prawie nie mg chodzi, namwi jedn
z kelnerek, aby wysza razem z nim. Gdy podchodzi z ni do
samochodu, nazywanego Blue Lady, zaczepio go dwch
pederastw.
- le trafilicie, chopcy - powiedzia krtko.
Zboczecy poszli jednak za nim i wpakowali mu si do
samochodu. Jim ruszy ostro, dociskajc peda gazu do oporu
i wyjecha na Doheny Drive. Znalaz si po niewaciwej
stronie jezdni; pdzi jak szalony. Przed sob zobaczy drzewo.
Rozlegy si krzyki, pisk opon, klaksony, wreszcie samochd

zatrzyma si, uderzywszy w krawnik. Drzwi otworzyy si.

Pasaerowie wypadli na zewntrz, nie robic sobie krzywdy,
a Jim pogna dalej, w noc.
Kelnerka pobiega z powrotem do baru, by zapa
takswk. Po chwili Jim pojawi si na nowo, krzyczc na ni,
by wsiada razem z nim do jego samochodu. Dziewczyna
sprzeciwiaa si. Mwia mu, e jest zanadto szalony, wic
w kocu odjecha sam, by zakoczy swj rajd o kilometr dalej,
uderzajc sw Blue Lady w drzewo na Sunset Boulevard.
Odwieziono go do motelu, nieprzytomnego, ale poza tym
nawet nie dranitego.
W p godziny pniej, gdy zadzwonia tam kelnerka z baru
Troubadour, baga j, by przysza do niego. Pobiega wic
i gdy znalaza si w jego pokoju, Jim zacz szlocha.
- Ja nie chc nikogo zrani - mwi. - Nie chc zrobi
nikomu krzywdy...
Dziewczyna pytaa go, o co mu chodzi. On jednak wci
paka, powtarzajc:
- Ja nie chc nikogo zrani. Ja nie chc...
Nikt nie by ranny i tylko w kilka dni pniej oddano
samochd do naprawy do warsztatu na Beverly Hills.
W nastpnym tygodniu, w pitek 13 grudnia, Doors
wystpili u siebie po raz pierwszy od czasu koncertu w Hollywood Bowl. Grali jako gwny zesp w sali Forum, liczcej
osiemnacie tysicy miejsc. Po poudniu przed koncertem
nagrywali pierwsze utwory na czwart pyt i Jim wyszed ze
studia Elektry na par godzin przed tym, zanim przysano po
niego samochd. Razem ze swym bratem, Andym, ktry mia
teraz dziewitnacie lat i przyjecha w odwiedziny z San Diego,
poszed do pobliskiego sklepu z alkoholami i kupi sze
butelek piwa i p litra wdki. Wszystko to wypi, wracajc na
parking przed studiem Elektry, za kolejne puste butelki tuk
o ciany.

Promotor imprezy znakomicie wywiza si ze swego

zadania, dbajc o kampani reklamow. W telewizji ju od
kilku tygodni pokazywano Jima Morrisona, odzianego w skry
migocce brylancikami. Zapowiadajce koncert plakaty pokryy Los Angeles od nadmorskich przedmie a po West
Hollywood. We wszystkich rockowych programach radia
zachystywano si wiadomoci: Doors wrcili! Sala bya
wypeniona. Z koncertem wizano wielkie oczekiwania.
Publiczno zignorowaa pierwsz cz koncertu. Rozmawiaa przy popisach chiskich muzykw folkowych, umieszczonych w programie przez Raya (zebra on wicej oklaskw,
zapowiadajc ich wystp, ni oni sami sw gr). Gwizdaa na
Jerriego Lee Lewisa, ilekro zapiewa piosenk country.
A kiedy pojawili si Doors, przy kadej okazji domagaa si
Light My Fire. Kto rzuci na scen cay pk ogni sztucznych,
ledwie chybiajc Jima. Jim podszed do skraju sceny.
- Hej! - krzykn do tumu, a jego gos zagrzmia przez
trzydzieci dwa olbrzymie, nowe wzmacniacze, zbudowane
przez Vince'a.
- Skoczcie z tym cholernym rykiem!
Publiczno, rozemocjonowana, szumiaa gono.
- Zamknijcie mordy!
Odpowiedzi bya mieszanina entuzjazmu, miechu i pojedynczych okrzykw: all right".
- Co wy tu robicie? - zapyta Jim. - Dlaczego tu
przyszlicie dzi wieczorem?
Nie byo odpowiedzi. Tego si nie spodziewali i Jim o tym
wiedzia.
- Wic suchajcie: moemy gra muzyk przez ca noc, ale
to nie jest to, na co naprawd czekacie, prawda? Chcecie
jeszcze czego. Chcecie czego wicej, czego wikszego ni
kiedykolwiek widzielicie, tak?
Ryk entuzjazmu na widowni.
- No, to pierdolcie si. My przyszlimy gra muzyk.

Zespl zacz gra Celebration of the Lizard. Cichy, ponury

pocztek utworu zachca do gonych rozmw, a jednak
wszyscy milczeli. Gdy muzycy zagbili si w dalsze czci
utworu, publiczno uwanie suchaa. Koncert by bez zarzutu - sowa pyny wyranie, z naciskiem, z nowym,
nieznanym uczuciem. Jim nie taczy. Nie wyskakiwa w gr.
Nie krzykn ani razu. Kiedy przesta potrzsa maracasami,
powiesi je na podstawach bbnw. Utwr trwa prawie
czterdzieci minut, a gdy dobieg koca, publiczno siedziaa
nieruchomo. adnego zamieszania, adnych owacji, ledwie
rzadkie oklaski. Muzycy nie kaniali si, nie machali na
poegnanie, lecz po cichu zeszli ze sceny i przemknli do
szatni. T u m by jak skamieniay. Potem powoli zacz topnie
- pojedyncze postaci wychodziy z ogromnej sali i znikay
w nocy.
Jima i Pameli nie wpuszczono po koncercie na przyjcie dla
prasy, bo stranicy ich nie poznali, a w spisie zaproszonych
osb nie figuroway ich nazwiska. Wbrew obawom Pameli, Jim
nie wszcz awantury. Przeciwnie, obrci t sytuacj
w przemiewki z biurokracji.
- Ale ja mam przyjaci na wysokich stanowiskach
- droczy si ze stra.
- Nasza odpowied jest bez zmian: pastwo nie wejd.
Wkrtce zostali rozpoznani i uroczycie wprowadzeni do
rodka, gdzie natychmiast otoczya ich gromada zebranych.
Po przyjciu Jim, jego brat i Pamela rozgrywali puszk po
piwie mecz na wielkim, cichym i pustym parkingu przed
Forum.
Bill Graham przez wiele miesicy prbowa na nowo
sprowadzi Doors do nowojorskiej sali Fillmore East, ale Bill
Siddons stale odmawia. Tumaczy, e gdy zesp przyjedzie
nastpnym razem na wschodnie wybrzee, wystpi raczej
w Madison Square Garden - sali o dwudziestu tysicach

miejsc, ktra z racji swej sawy i rozmiarw bya najbardziej

prestiow i dochodow w Nowym Jorku.
- To byo nie za twojej pamici, Bill - powiedzia na to
Graham - ale to ja jako jedyny zaprosiem Doors do Fillmore
w San Francisco. Kiedy nie mieli jeszcze adnego przeboju, ja
daem im pierwsz szans.
- T a k , zgadza si - odci si Siddons. - I zdaje mi si, e
zapacie im trzysta pidziesit dolarw.
- Suchaj, ty may gwniarzu...
Oczywicie rozmowa skoczya si nieprzyjemnie i Siddons
postara si, aby szefem organizacji koncertw w Madison
Square Garden by kto inny ni Graham. Doors jako pierwszy
zesp awansowali od sieci Fillmore'w do Garden i, jak sdzi
Siddons, Graham mgby chcie si tam znale.
- W tak wielkich salach nie ma si adnego kontaktu
z publicznoci - powiedzia Graham na odchodnym. - Nie
mw mi o wibrafonach w fabryce cementu. Ciesz si, e
chopcom powodzi si tak dobrze, ale powiedz im, e moim
zdaniem granie w takich hangarach zaszkodzi ich interesom.
W poowie stycznia 1969 roku Doors przeywali rzeczywicie okres powodzenia. Byli naprawd amerykaskimi Beatlesami", zespoem numer jeden w Stanach. Odmawiali ju
wystpw w salach, mieszczcych mniej ni dziesi tysicy
wiernych fanw, a za kady koncert dali 35 tysicy dolarw
lub 60 procent zysku, zalenie od tego, ktra suma bya wysza.
Ich najnowszy singel, Touch Me, zdumiewajco tradycyjna
piosenka o mioci, napisana przez Robbiego, miaa si wkrtce
sta kolejn pyt sprzedan w nakadzie miliona egzemplarzy.
Aby odtworzy jej brzmienie na koncertach w Nowym Jorku,
wynajto na tras basist i saksofonist jazzowego oraz wielu
skrzypkw z Filharmonii Nowojorskiej. W plebiscycie czytelnikw, zamieszczonym w styczniowym numerze magazynu Eye", Doors zostali uznani za najlepszy zesp, a Jima
obwoano najbardziej seksownym mczyzn rock and rolla".

Nazajutrz po wspaniaym koncercie w Madison Square

Garden Jim wyda przyjcie w swym apartamencie w hotelu
Plaza. Jego wsaty sekretarz z ramienia Elektry, David Anderle, przedstawi go osobie, z ktr spotkanie, jak sdzi, powinno
mu si spodoba - /. sympatyczn, malutk blondynk z nowojorskiego biura Elektry, Diane Gardiner. Diana bya atrakcyjn, mi, dwudziestoletni dziewczyn, absolwentk college'u, pochodzc z Kalifornii. Pomagaa w sprawach reklamy wielu znanym grupom, takim jak Cream, Bee Gees
i Jefferson Airplane, ale muzycy Doors, zwaszcza za Jim
Morrison, dranili j. Jim wanie zaczyna by pijany i opowiada krpujce dowcipy.
- Jaka jest rnica - pyta - pomidzy bystrym karzekiem,
a chorob weneryczn?
Wszyscy obecni spuszczali wzrok na podog.
- No, pierwsze, to po prostu chytry skrzat...
Diane poprosia Jima na chwil do sypialni. Powiedziaa, e
powinien pilnie do kogo zadzwoni.
Gdy znaleli si sami, zacza:
- Teraz zastanw si, Jim. Jeste wietny w spotkaniach
z pras, w towarzystwie, ale poza tym... do cholery, ty si
staczasz, i... ja miaam za zadanie to poprowadzi, ale to
niewane. Mog straci prac... po prostu pjd tam do nich
i powiem, e zadzwonie do kogo i musisz natychmiast si
z nim spotka, musisz gdzie jecha. Ty wyjdziesz, a ja tu
zostan i usprawiedliwi ci.
Diane spojrzaa na Jima, ktry si nie odezwa.
- Niech to diabli, prbuj ci pomc, odpowiedz mi...
prosz ci, Jim.
Jim mia na sobie ten sam strj, co poprzedniej nocy,
podczas koncertu w Madison Square Garden - meksykask
bluz z surowego ptna, czarne, skrzane spodnie i czarne
buty. Sta przy drzwiach sypialni, lew rk swobodnie oparty
o futryn, z wysunitym zmysowo biodrem i z kieliszkiem

bourbona w prawej rce. Umiechn si krzywym, chopicym umiechem i wycign si na plecach na ku.
Spojrza w zatroskan twarz Diane.
- Chc ci zern - powiedzia.
Jedn rk trzyma pod gow, drug, z kieliszkiem, pooy
sobie w kroku.
Dobrze, Jim, jasne - Diane nerwowo wysza z pokoju.
Popoudnie przeszo w nowojorski zmierzch. Wypito ogromne iloci alkoholu, zjedzono ciasteczka czekoladowe z haszyszem, przyniesione przez Ellen Sander, niemia, cho upart
brunetk, ktra w swym artykule w Saturday Review"
nazwaa Jima Mickey Mouse de Sade". Zapanowao to
dziwaczne uczucie, jak gdyby wszyscy gocie byli tu od zawsze
i nikt nigdy nie mia wyj. Nagle Jim padl na podog
i podszed na kolanach do tapczanu, na ktrym siedziaa Ellen.
Zacz si koysa w przd i w ty, przysuwajc twarz coraz
bliej i bliej do twarzy Ellen.
- Zapiewaj nam piosenk, Ellen.
Ellen wcigna stopy pod siebie.
- Ja nie piewam, Jim. Ja jestem zawodow publicznoci,
- No ju, Ellen - nalega Jim. - Prosz ci, zapiewaj nam
piosenk.
- Naprawd nie. Nie jestem piosenkark; ja pisz.
Jim odchyli si do tyu i rykn:
- Powiedziaem piewaaaj!!!
Ellen znw zaprotestowaa:
- Ja nie piewam, to ty piewasz, ty jeste wokalist i ty
nam co zapiewaj.
Mwia to proszco, cichym gosem:
- A ja jestem tylko krytykiem.
Jim nie przestawa koysa si oniemielajco i wpatrywa
si w ni gronie. W kocu, sabym, wystraszonym gosem,
zacza piewa pocztkowe wersy Hey, Jude Beatlesw. Tylko
pierwsze cztery. Potem przerway jej oklaski i napicie si

rozadowao. Jim poszed do sypialni i wczy dwik w migajcym telewizorze.

- Mickey Mouse de Sade - mrucza do siebie.
Przez cay weekend by w zym nastroju. Koncerty w Madison Square Garden wypady wietnie i caa trasa bya wielkim
sukcesem, ale co go drczyo i nawet przez tych kilka dni
w Nowym Jorku nie odzywa si do kolegw z zespou. Okazao
si, e kiedy by w Londynie z Michaelem McClure i Pamel, do
Jaca Holzmana, wci kierujcego reklam muzyki Doors,
zwrcia si pewna agencja reklamowa, proszc o udzielenie
firmie Buick pozwolenia na uycie utworu Light My Fire za
pidziesit tysicy dolarw, w celach reklamowych. Jac odpowiedzia, e zapyta czonkw zespou. Robby, John , Ray
i Bill Siddons, nie mogc skontaktowa si z Jimem, zagosowali
bez niego. Wrciwszy do Stanw, Jim usysza Come on,
Buick, light my fire" i uda si prosto do Jaca Holzmana. Dopad
go na patio pod biurem Davida Anderle i owiadczy mu, e ten
utwr jest dla niego witoci, pomimo tego, e znuyo go ju
wykonywanie go na koncertach.
- Chc, eby to byo jasne, Jac, mwi ci to teraz, bo chc,
eby nie byo nieporozumie: nigdy wicej nie zrb czego
podobnego. Ta piosenka jest mi bardzo bliska i nie ycz sobie,
by ktokolwiek jej uywa.
Utworu ostatecznie nie sprzedano, ale i tak Jim traktowa
wszystkich chodno, cho nikomu prcz Jaca nie wyjawi, co go
gnbio.
Zreszt nie byo to jego jedynym zmartwieniem.
Bdc w Nowym Jorku, Jim zawar now przyja - z gadatliwym, towarzyskim grubasem, Fredem Myrow, ktry, majc
dwadziecia osiem lat, by asystentem Leonarda Bernsteina
i kompozytorem, zatrudnionym w Filharmonii Nowojorskiej.
David Anderle sprowadzi go do Plaza specjalnie na spotkanie
z Jimem.

Jim przeoy! kieliszek z prawej rki do lewej i wymieni

z przybyszem zwyczajowy ucisk doni. Zaraz potem odcign
go na stron, niemal jak konspirator. Sysza ju wiele o Fredzie Myrow - e jest on jednym z najbardziej obiecujcych
kompozytorw wiatowej awangardy muzyki powanej. Ale
doszy go te pogoski, e Fred chce odej. Posucha Beatlesw i uzna, e to, co sam robi, jest nie na miejscu. Postanowi
zaj si formami bardziej popularnymi. Jim nadchodzi
z przeciwnego kierunku, ale obydwaj pragnli niemale tego
samego: istotnej zmiany.
- Jeeli w cigu roku nie znajd nowej drogi twrczego
rozwoju - wyzna Jim Fredowi na samym pocztku rozmowy
- bd ju tylko sam nostalgi.
Fred by bardzo zaskoczony tym owiadczeniem, wiedzc,
iak rzadko artysta wybiega myl tak daleko naprzd nazajutrz
po ogromnym sukcesie. Ale los artysty starzejcego si napawa Jima przeraeniem. Chocia nigdy nie przyznaby si do
tego gono przed nikim z wyjtkiem najbliszych przyjaci,
ale uwaa si za posta rewolucyjn, za kogo, kto zapewnia
rwnowag spoeczn, bdc zaprzeczeniem swego ojca. Tak
si przynajmniej wydawao. Jim nie lubi mwi tego otwarcie,
ale by bardzo podobny do ojca. Stawiali sobie przeciwne cele,
ale cechowaa ich ta sama ambicja i energia.
Jim nie chcia przewodzi za wszelk cen rewolcie, ale
gdyby mia nastpi przewrt, byby cakowicie po jego
stronie. Cho twierdzi, e niektre z piosenek uoy w natchnieniu, nigdy nic by niewiadomy buntowniczego i apokaliptycznego charakteru tego natchnienia. Gdy jego fani i publiczno rockowa przyzwyczaili si widzie w nim czoow
posta wczesnych ruchw politycznych i spoecznych, Jim
nie reagowa na to oficjalnie, ale osobicie czu si dumny.
Przez duszy czas wierzy, e pyty mog odgrywa tak
sam rol, jaka przypada ksikom i drukowanym manifestom
we wczeniejszych rewolucjach. Cigle jeszcze nie by przeko-

nany, e jest w bdzie. Czu jednak, e potrzebuje zwrci si

w nowym kierunku. Tote, umwiwszy si z Fredem Myrow
na nastpne spotkanie, wrci do Los Angeles i podda si
wpywowi uczniw radykalnego teoretyka teatru, Antoine'a
Artauda - czyli trzydziestodwuosobowej grupie Living Theatre, ktra odbywaa wanie tournee po Stanach.
Jim by entuzjast Teatru Okruciestwa jeszcze w okresie
studiw na uniwersytecie stanowym na Florydzie, kiedy po
raz pierwszy czyta Artauda. W lecie 1968 roku wypytywa
Johna Carpentera, dziennikarza L o s Angeles Free Press",
o jego przyjaciela, czonka grupy Le Living. Pniej, gdy
dowiedzia si, e Michael M c C l u r e zna zaoycieli tego
teatru, Judith Malin i Juliana Becka, wycisn od niego
wicej wiadomoci. W listopadzie czyta tyle razy zamieszczony w pimie R a m p a r t s " artyku o tej radykalnej grupie, a zapamita z niego cae fragmenty: Oni nie s
waciwie aktorami, przedstawiajcymi sztuki - pisa autor,
Stephen Schneck - lecz wdrujc trup poszukiwaczy Raju,
pojmowanego jako totalne wyzwolenie, dajcych go n a tychmiast" i praktykujcych hipnologi. Ich wygld i postawa s skrajnym przeciwiestwem tego, co w represyjnym,
totalitarnym pastwie zwyko si nazywa Prawem
i Porzdkiem".
Kiedy Jim si dowiedzia, e zesp ten ma si zjawi
w lutym 1969 roku w miasteczku studenckim Uniwersytetu
Poudniowokalifornijskiego, poleci swej sekretarce zarezerwowa szesnacie biletw na kady z piciu zapowiedzianych
spektakli, a pniej zaprosi Marka Amatina, przedstawiciela
teatru, do domu na obiad.
Mieszka teraz w komfortowym, zacisznym domu w dzielnicy Beachwood Hills w Hollywood, ktry wynaj dla Pameli.
By pokcony z Pamel i nie przedstawi Marka innym
obecnym. Po obiedzie szorstko poegna si ze wszystkimi
i zosta sam na sam z Markiem. Pi i yka mae, biae tabletki,

ktre proponowa te gociowi, nie mwic, e jest to amfetamina. Rozmawiali bez przerwy a do rana.
Mark zwierzy si Jimowi ze swych przey, opowiada, jak
bardzo si zmieni. Tego wieczoru, kiedy zobaczyem ich po
raz pierwszy, wrciem do domu z trzynastoma osobami,
ktrych nigdy przedtem nie znaem. Byem wstrznity.
Przedtem na scenie rozebraem si. Kiedy szedem do teatru,
nawet nie nio mi si o tym wszystkim, co nastpio. No i stao
si! N i m upyn dzie, zrozumiaem, e tak wanie powinno
wyglda ycie. Wrciem wic do swojej pracy w biurze
podry i gdy tylko kazano mi si stamtd zabiera, powiedziaem szefowi, e go pierdol i wyszedem".
- T o , co robiem odtd, uwaaem za misj polityczn
i duchow - mwi dzisiaj Mark. To wanie o tym Jim
najbardziej chcia si upewni. Jego dzieo byo kiedy
dowiadczeniem religijnym, ale stao si show- businessem,
z czego by wyjtkowo niezadowolony. Living Theatre skada
si z ludzi, ktrzy przyszli kiedy na przedstawienie i ju zostali.
Jim chcia dowiedzie si czego o tym szczeglnym entuzjazmie. Mwi, e chce znale sposb wczenia przesania politycznego do tego, co robi, ale nie wie jeszcze, jak tego dokona
ani od czego zacz. Czu, e wszyscy czekaj, a przemwi, gotowi sucha go we wszystkim. Nakadao to na niego ogromn
odpowiedzialno. A on jeszcze nie wiedzia, co powiedzie.
- Jak to si dzieje, e Living Theatre wznieca tak eufori
- pyta Jim Marka. - Jak my moemy wzbudzi u ludzi
zaangaowanie i powicenie w takim stopniu? Co powinienem
zrobi?
acuch wydarze, wiodcy prost drog do wypadnicia
zespou Doors z aski, rozpocz si w pitkow noc, 28 lutego
1969 roku, kiedy to Living Theatre wystawi swe rewolucyjne
przedstawienie zatytuowane tour de force, Paradise Now. Na
Jima podziaao to z moc kataklizmu.

Siedzia razem z przyjacimi w pierwszym rzdzie, tak

samo, jak przez cay tydzie. Przedstawienie rozpoczo si od
Obrzdw teatru partyzanckiego, podczas ktrych aktorzy
wymieszali si z publicznoci, wypowiadajc pierwsze
z piciu kluczowych, katartycznych zda:
- Nie wolno mi podrowa bez paszportu.
Living Theatre przyby do Stanw Zjednoczonych po
czteroletnim pobycie w Europie. Przez ten czas skad grupy
sta si wielonarodowociowy, wic wszyscy poznali osobicie
udrk przekraczania granic. Aktorzy narzucili widowni dialog, niekiedy zmuszajc widzw do odpowiedzi i wykrzykujc
swe kwestie z pasj i frustracj w glosie.
- Nie mog swobodnie podrowa, nie wolno mi znale
si tam, gdzie chc.
- Jestem odgrodzony od mojego przyjaciela. Moje granice
s wytyczane arbitralnie przez innych.
- Wrota Raju s zamknite przede mn!
Po kilku minutach aktorzy byli bliscy histerii, a publiczno
Teatru Uniwersyteckiego czua si wewntrznie odmieniona.
Jim poderwa si razem z innymi z miejsca i wszyscy wykrzykiwali hasa dajce Raju natychmiast.
Aktorzy po cichu wycofywali si z widowni. Wrcili na
scen. Zrobili krtk przerw, po czym zaczli od nowa,
przechodzc do drugiego zdania:
- Nie wiem jak powstrzyma wojny!
I dalej podobnie: seria skarg, rzucanych z si eksplozji.
- Nie moesz y bez pienidzy!
- Nie wolno mi pali marihuany!
I w kocu:
- Nie wolno mi zdj ubrania!
- Samo ciao, z ktrego jestemy zbudowani, jest tabu!
- Wstydzimy si tego, co najpikniejsze; boimy si tego, co
najpikniejsze!
- Nie wolno nam zachowywa si wobec siebie naturalnie!

- Kultura represjonuje mio!

- Nie wolno mi zdj ubrania!
Aktorzy zaczli si rozbiera, zdjli z siebie prawie wszystko i stanli w przejciach midzy rzdami krzese i na scenie.
Zakazane czci ciaa pozostawili zasonite. Byo to demonstracj prohibicji. Kiedy rozbieranie si doszo do dozwolonych
granic, zaczli znowu krzycze:
- Nie wolno mi zdj ubrania! Jestem na zewntrz Wrt
Raju!
Wtedy wanie na scen wtargnli policjanci i spektakl
zosta przerwany.
Nastpnego dnia mia si odby koncert Doors, po ktrym
Jim i Pamela zamierzali spdzi razem tydzie na Jamajce,
w domku, ktry ju szykowano na ich przyjazd. Przed
wyjciem z domu pokcili si. Potem, na lotnisku, wybucha
kolejna sprzeczka, po ktrej Jim odesa Pamel do domu,
a sam spni si na samolot. Klnc i wyrzucajc sobie, e nie
wzi ze sob alkoholu, zarezerwowa sobie miejsce na
nastpny lot, po czym uda si do baru, gdzie czeka i pi. Gdy
znalaz si na pokadzie samolotu, wypi tyle, ile tylko zdoa
wyprosi wdziczeniem si do stewardessy. W Nowym Orleanie byo midzyldowanie. Jim znowu poszed do baru
i przegapi odlot. Zanim postara si o miejsce na kolejny lot
i zatelefonowa do sali koncertowej, by powiedzie kolegom, e
troch si spni, by ju pijany.
Pi zreszt nadal - przez ca drog do Miami.

Upadek
strzay

ROZDZIA

8
G

orca, parna, poudniowa noc.

Pod Jimem uginay si kolana. Jedn rk opar si o stojcy
na prawo od niego olbrzymi, czarny wzmacniacz, drug podnis w gr du, brzow butelk piwa i wychyli j duszkiem.
Broda, od niedawna pokrywajca jego policzki, nadawaa mu
mefistofeliczny wygld. Ciemn bluz bez konierza wypuci
na spodnie, by ukry rosncy od whisky brzuch. Zerkn z ukosa
w ciemno, kryjc tum publicznoci.
Byo kilka minut po jedenastej, gdy wchon swe ostatne
piwo. Doors byli ju spnieni z rozpoczciem koncertu
o ponad godzin; publiczno czekaa rozgorczkowana. Na
Floryd przyjechali po raz pierwszy - koncert by rezultatem
zwycistwa, jakie odnieli w plebiscycie popularnoci, przeprowadzonym na uniwersytecie w Miami. Teraz okazao si
jednak, e nawet najzagorzalsi fani mog ulec napiciu i zdenerwowaniu, napchani w nieprawdopodobnym toku do starego
hangaru odzi latajcych, w ktrym nie byo miejsc siedzcych
ani wentylacji.

Ray, Robby i John w ciemnoci podeszli do swych instrumentw. Ray spoglda niespokojnie na Johna, ktry by
tak wcieky na Jima z powodu jego spnienia, e a zbielay
mu palce, w ktrych zaciska paeczki. Potem przenis wzrok
na Robbiego. T e n koysa gryfem gitary z nieobecnym wyrazem twarzy, jak gdyby nie podlega panujcemu wok napiciu.
Za scen organizatorzy koncertu w Miami wykcali si
wciekle z Billem Siddonsem i penomocnikiem zespou, ktry
przylecia z Nowego Jorku, by rozstrzygn konflikt. Siddons
uwierzy zapewnieniom organizatorw, e dochd z koncertu
nie bdzie wyszy ni 42 tysice dolarw i zgodzi si przyj
proponowane honorarium w wysokoci 25 tysicy, a nie, jak
zazwyczaj, zarezerwowa sobie w kontrakcie 60 procent
z oglnego dochodu. Ale kiedy podpisa i zwrci umow,
organizatorzy usunli z sali krzesa i sprzedali dodatkowe
siedem tysicy biletw. Bill poczu si zniewaony i wpad
w furi.
Jim pochyli si nad konsolet, ustawion za perkusj, by
zada od Vince'a Treanora nastpnego piwa. Oficjaln
funkcj Vince'a by nadzr nad rozstawianiem i skadaniem
oraz dziaaniem potnego systemu naganiajcego. Jego
nieoficjalna rola polegaa na zaopatrywaniu Jima w trunki. Ale
tym razem potrzsn gow odmownie. Nie ma wicej piwa,
moe by cola.
- Nie przesadzaj - upomnia Jima po cichu. - Jestemy
w Miami pierwszy raz.
Jim odwrci si, podszed do skraju sceny i czkn gono.
Patrzc w niespokojn ciemno zapyta, czy dostanie co do
picia. Kto przepchn si przez tum z butelk taniego wina
w rku.
Na pocztku Ray skin na Johna, by rozpocz Break On
Through utwr, ktrym najczciej otwierali swe koncerty.
Grali jego pocztek przez prawie dziesi minut. Nie udawao

si - Jim nie sucha. Rozmawia z publicznoci, popija

z papierowego kubka. Muzycy przerwali gr, gdy Jim wsta
i chwyci swj may, zoty mikrofon.
- Nie mwi o adnej rewolucji! - krzykn.
Jego gos brzmia ostro, przenikliwie. Mogo si wydawa,
e jest to pocztek recytacji.
- Mwi o tym, by si dobrze bawi. O tym, jak dobrze
spdzi czas tego lata. Przyjedcie wszyscy do Los Angeles,
spotkajmy si tam. Pooymy si na play, zanurzymy nogi
w oceanie. Bdzie nam dobrze. Czy jestecie gotowi? Are you
ready? Are you readdddyyyy? Arrr yew rreeeadyy?
Are...are...a- r- e yewwwwww...Uouououou...Oooouuuooou!
Zesp zagra z kolei wejcie do znanego utworu z pierwszej
pyty - Back Door Mana.
- Goniej! Dalej, chopcy, goniej! Jeszcze! Yeahhh!
Yeahhh! A h h h m m m uh back door man...
Po zapiewaniu czterech pierwszych wersw Jim znw
zacz mwi. Teraz jego gos brzmia proszco. Czy przemawiajc do widowni, zwraca si jednoczenie do Pameli?
- Hej, suchajcie - krzykn. - Jestem samotny. Potrzebuj
troch mioci, potrzebuj was. Chodcie! Chc si troch
zabawi, chc zazna troch mioci. Czy nikt mnie nie kocha?
Chodcie!
Publiczno wstrzymaa oddech.
- Potrzebuj was. Tyle was tam jest, a nikt nie chce mnie
kocha. Chod tu, kochanie! I need it, I need it, I need it, need
ya, need ya, need ya, need ya! Come on! Yeah! I love ya. Come
on. Nikt nie chce tu przyj i pokocha si ze mn, co?
W porzdku. To trudno. Znajd sobie kogo innego.
Muzycy byli ju u kresu cierpliwoci, ale przez cay
czas grali w tle tych baga. G d y Jim na chwil ucich, zagrali Five to One, a on podj wreszcie i zapiewa pierwszy
wers z bajeczn precyzj. Potem rozgada si na nowo,
poruszony chciwoci organizatorw, ktrzy stoczyli w sali

taki tum ludzi. Ale pamita te o przedstawieniu Paradise

Now.
- Jestecie kup pieprzonych idiotw!
Ludzie znw wstrzymali oddech ze zdumienia.
- ...ktra tylko sucha i robi to, co jej ka, ktra pozwala wodzi si za nos. Jak dugo moe tak by, jak mylicie? Jak dugo
zamierzacie na to pozwala? Jak dugo jeszcze? Moe to lubicie,
moe podoba si wam to, e wpychaj wam gb w gwno...
Jim ublia publicznoci, by wyrwa ludzi z letargu,
podobnie jak aktorzy Living Theatre postpowali ze sw
widowni.
- Jestecie stadem niewolnikw! - krzykn. - Co zamierzacie z tym zrobi, co z tym zrobicie, co zrobicie? - krzycza
ochrypym gosem, po czym znowu zacz piewa:
- Skoczyy si dni balowania, dziewczyno. Zapada ju noc.
Zesp dobrn jako do koca utworu, lecz potem Jim wrci
do swej przemowy:
- Nie mwi o adnej rewolucji. Nie mwi o demonstracjach. Nie mwi o wychodzeniu na ulice. Mwi o tym, by
mie troch zabawy, o tym, by troch potaczy. O tym, by
kocha kogo, kto stoi obok nas. By go obj. Mwi o mioci.
Mwi o odrobinie mioci. Love, love, love, love, love, love,
love. Obejmij swojego cholernego przyjaciela i kochaj go.
Come oooooooaaannnn Yeahhhh!
Pniej, jakby dla przykadu, Jim cign przez gow sw
bluz i cisn j w tum, gdzie znika, wchonita jak kawa
misa, rzucony midzy rozjuszone psy. Wpatrzony w publiczno, wsun kciuki pod pas i zacz si bawi klamr. O tej
chwili myla od czasu obejrzenia Paradise Now. Przygotowa
si do tego starannie, ale o niczym nie uprzedzi kolegw
z zespou.
Ray zawoa, by zagrali Touch Me, liczc na to, e skieruje
uwag Jima z powrotem na muzyk. Jim zapiewa dwa wersy
i zamilk.

- Hej, poczekajcie chwil, poczekajcie chwil! - krzykn.

- Zaczekajcie, pierdol to! Nie, poczekajcie, przestacie,
przestacie! Poczekajcie chwil! Nie wezm tego gwna!
Pierdol was!
Jim poczerwienia na twarzy, by wcieky, rycza chrapliwym gosem z mikrofonem wepchnitym do ust.
- Kurwa!
T u m grzmia.
Jim zacz odpina pas. Ray zawoa do Vince'a:
- Vince, Vince, zatrzymaj go! Nie pozwl mu na to!
Vince przeskoczy przez stojc przed nim konsolet
i w dwch susach znalaz si koo Jima. Jedn rk przytrzyma
mu spodnie w talii, drug chwyci go od tyu, uniemoliwiajc
mu rozpicie paska.
- Nie rb tego, Jim. Nie rb tego - baga.
Chocia Jim na og nie wkada majtek, tym razem mia na
sobie spodenki gimnastyczne, tak due, e wystaway nad
skrzane spodnie. Zamierza zrzuci spodnie. Ale nie obnay
si, lecz doj do dozwolonej granicy, o ktrej mwili aktorzy
w przedstawieniu Paradise Now. Dobrze wiedzia, co robi;
wszystko mia dokadnie zaplanowane. Ale teraz reakcja Raya
i przemoc fizyczna ze strony Vince'a wszystko mu popsuy.
Nadejcie Raju zostao zatrzymane.
Faktem zaskakujcym, cho czysto przypadkowym byo to,
e przez cay ten czas zesp wci gra piosenk Touch Me.
W kocu Jim uspokoi si nieco i koncert zosta wznowiony.
Jim by bardzo pijany, chocia dopyw piwa zosta dawno
odcity, a on sam przesta ju bra napoje od publicznoci.
Sowa tekstw intonowa ochrypym gosem. Zapomina
niektre wersy i gubi si, wraca i powtarza to samo. Wyrzuci
z siebie szybk, wciek tyrad o tym, e urodzi si i studiowa
na Florydzie:
- ...Ale potem zmdrzaem i wyjechaem do piknego
stanu, ktry nazywa si Kalifornia.

Znajomy Jima z Los Angeles, Louis Marvin, wielki ekscentryk, u ktrego Doors grali jeden ze swych pierwszych
koncertw w roku 1966, zbliy si, trzymajc na rku ma
owieczk i poda j Jimowi.
- Wiesz, zernbym j - powiedzia Jim - ale jest jeszcze
za moda.
Potem zerwa jednemu z policjantw kapelusz z gowy
i posa go powolnym lotem w stron gromady widzw,
a policjant natychmiast zabra mu jego kapelusz, ktry przedtem kto mu naoy, i rzuci go w tym samym kierunku, co
wywoao duo miechu.
Jim wraca cigle do niektrych zda i powtarza je uparcie
pomidzy kolejnymi utworami.
- Chc widzie, e taczycie. Chc widzie, e si dobrze
bawicie - mwi. - Nie ma zakazw. Nie ma ogranicze!
Nie mona byo mie wtpliwoci, co do rda jego
inspiracji i zamiarw.
- Hej, posuchajcie! - zawoa. - Mylaem dotd, e
wszystko to jest jedn wielk bzdur, e to miechu warte.
A teraz, przez kilka ostatnich dni spotykaem si z ludmi,
ktrzy potrafi co zrobi. Ktrzy chc zmieni wiat. Chc
pj w ich lady. Chc zmienia wiat.
Przez prawie godzin Jim zaprasza i namawia publiczno
do wejcia na scen, a wreszcie tum zacz napiera. Jeden
z organizatorw ostrzeg przez mikrofon, e mog by ranni
i zagrozi przerwaniem koncertu. Modzi ludzie szturmowali
dalej. Byo ich ju na scenie ponad stu, wirowali i taczyli przy
muzyce, ktrej zesp nadal nie przestawa gra.
- Nie wyjdziemy std, zanim nie zdejmiemy z siebie
czego - krzykn Jim. Zacz taczy z dwiema, czy trzema
dziewczynami. Scena trzsa si tak bardzo, e John i Robby
obawiali si, czy wytrzyma. Coraz wicej rk unosio si w gr
pod scen. Ci, ktrzy nie mogli si wdrapa, chcieli by na ni
wcignici. W kocu jeden z bramkarzy, majcy czarny pas

karate, wczy si do rozbawionej grupy i sprawnym prztyczkiem strci Jima ze sceny. Jim wyldowa na dole, podnis si
i natychmiast pocign za sob dugiego, tanecznego wa,
zoonego z kilkuset osb. W kilka minut pniej pojawi si na
balkonie i macha do publicznoci, wreszcie znik w szatni.
Koncert by zakoczony.
W szatni zebrao si ponad dwadziecia osb; wszyscy
mwili co naraz. Niektrzy ualali si nad zniszczonym
sprztem i, co byo nieuniknione, ranionymi widzami. Bill
Siddons mia pniej zezna, e Jim wystka co w rodzaju:
Och, zdaje si, e si obnayem". Gdy obecni spierali si co
do tego, doda jeszcze: Teraz zobaczymy, czy Buick zechce
uy Light My Fire". wiadkowie twierdz, e Jim si mia, e
by cigle w doskonaym humorze i nie mwi nic sensownego
ani godnego zapamitania. Oglnie panowa przyjemny
nastrj, czciowo dziki odpreniu, jakie wszyscy odczuwaj
po zakoczeniu wystpu. Ale take dziki komicznej sytuacji,
kiedy Siddons wrczy jednemu z policjantw pienidze za
stracony kapelusz. Szeciu innych policjantw miao si
z tego i mwio, e przez cay czas bawili si znakomicie.
W p godziny pniej w sali koncertowej, czyli starym
hangarze lotniczym, pozosta tylko Vince Treanor, kilku
bramkarzy i czonkowie ekipy technicznej zespou, ktrzy
skadali sprzt i ogldali olbrzymie rumowisko. Scena bya
przeamana i bujaa si niebezpiecznie, ale wiksze wraenie
robiy tysice pustych butelek po winie i piwie oraz majtki
i staniki w iloci wystarczajcej, aby otworzy dobrze zaopatrzony sklepik z bielizn. Jak wspomina Vince: Co metr
- ptora - leaa jaka cz garderoby".
Jima udao si powstrzyma od rozebrania si i wstpienia
do raju, ale na publiczno w Miami nikt nie mia wpywu.
W cigu najbliszych trzech dni, ktre Jim spdzi tak jak
zamierza - na Jamajce - tylko, e bez Pameli, przyszo jego

i caego zespou znalaza si w rkach politykw, policji i prasy

z Miami. W niedziel, w jednej z gazet w tym miecie pisano, e
Jim zrzuci ze sceny trzech policjantw, zanim zosta z niej
usunity przez trzech nastpnych. W poniedziaek cytowano
wypowied sieranta policji: T y m razem naley wierzy
dzieciakom. Moemy je tylko pochwali. T e n facet zrobi
wszystko, co mg najgorszego, by wywoa zamieszki, a publiczno si nie ruszya". Natomiast zastpca naczelnika policji
owiadczy, e kiedy tylko znajdzie policjanta, ktry by
wiadkiem jakiegokolwiek wykroczenia, wyda nakaz aresztowania Jima.
T e g o samego dnia zastpca burmistrza miasta, czowiek
o wygrowanych ambicjach politycznych, pyta z oburzeniem:
Jak mona byo dopuci do czego takiego w obiekcie
nalecym do naszego miasta?"
We wtorek wszyscy wydzierali sobie z rk najwiesz
sensacj: szef wydziau do spraw wykrocze Wikszego Miami, byy prokurator miejski, wezwa do wszczcia zakrojonego
na szerok skal dochodzenia sdowego... Prawodawca stanowy, prezes klubu zrzeszajcego Biura Wymiany Walut w Miami, wystosowa do burmistrza miasta Jackosonville prob
o odwoanie koncertu Doors, majcego si odby w nastpnym
tygodniu... Kapitan wydziau bezpieczestwa wewntrznego
departamentu policji w Miami oznajmi, e podj ostateczn
decyzj o wydaniu nakazu aresztowania Jima... za dziewitnastoletni ex- pikarz Mike Levisque planowa rozwin
kampani przeciw nieobyczajnoci w oparciu o prowincjonalne pismo katolickie.
Ostrze spado w rod, 5 marca, kiedy Bob Jennings,
dwudziestodwuletni urzdnik biura prokuratury stanowej,
zgodzi si peni rol powoda w sprawie Jima, ktrego
oskarono o jedno przestpstwo - nieprzyzwoite, niegodne
zachowanie - oraz trzy wykroczenia - nieprzystojne obnaenie
si, jawn profanacj i pijastwo. Najbardziej zastanawiajce

i kontrowersyjne byo oskarenie o przestpstwo, gdy w protokole szczegowych zarzutw zapisano, e Jim w sposb
sprony i obraliwy obnay swj czonek, umieci na nim rce
i potrzsa nim, a nastpnie wymieniony oskarony symulowa
akt masturbacji na sobie i oralnej kopulacji na innych". Na
konferencji prasowej, zorganizowanej przez zastpc naczelnika policji Miami, owiadczono, e w przypadku skazania za
te zarzuty Jim moe si znale w wizieniu Raiford - jednym
z najciszych wizie na Florydzie - na siedem lat i sto
pidziesit dni. Nazajutrz nazwiska Jima i pozostaych
czonkw zespou obsmarowano na pierwszych stronach gazet
w caym kraju.
W tym samym czasie Jim spdza smutny urlop na morzu
Karaibskim. By jedynym biaym czowiekiem w starym
dworku, wynajtym na swoje nazwisko. Ray i Dorothy przebywali na francuskiej Gwadelupie, za John i Robby oraz ich
dziewczyny - Julia i Lynn - mieszkali rwnie na Jamajce, lecz
gdzie indziej, w pewnej odlegoci od Jima. Jim mwi im
pniej, e w jego domu straszyo i e kiedy jeden z czarnoskrych sucych zaproponowa mu marihuan, nie mia
odmwi i wypali skrta wielkoci kubaskiego cygara, po
czym dowiadczy wizji zawierajcych przeycie wasnej mierci. Od tego czasu przez wiele miesicy nie pali marihuany.
Opuci swj dom z trwog i zamieszka z Johnem i Robbym tu obok play. Ale nie interesoway go zajmujce ich
sporty wodne, wic wkrtce, znudzony i wyranie rozgoryczony, powrci do Kalifornii.
Wydawao si czym niepojtym, e to, co Bill Siddons
nazwa z pocztku kolejnym b r u d n y m koncertem D o o r s " ,
przykuwao tyle uwagi i miao tak wielki wpyw na zesp.
Przez pierwszy tydzie, czy duej, muzycy artowali z tego.
Kiedy Jim zjawi si w biurze, Leon Barnard zapyta:
- No i jak poszo w Miami?

Jim umiechn si i odpowiedzia:

- Piknie! Spodobaoby ci si.
Gdy w gazetach w caym kraju zaczy mnoy si doniesienia o zjedzie w obronie obyczajnoci, organizowanym przez
Mike'a Levisque w Orange Bowl, Doors zaczli planowa swj
wasny zjazd powicony tej samej sprawie, ktry odbyby si
w Rose Bowl. Podczas tej imprezy Jim mia przekaza
Mike'owi Levisque, specjalnie przybyemu z Miami, czek na
znaczn sum pienidzy.
Wkrtce jednak arty ustay. Po upywie niecaych trzech
tygodni stao si jasne, e incydent z Miami zagraa
przyszoci zespou. W poufnym licie, rozesanym wrd
czonkw Stowarzyszenia Menaderw Sal Koncertowych
ostrzegano, e nie mona przewidzie, co zrobi zespl Doors
i przytaczano szereg zarzutw przeciw Jimowi. W wyniku
tego prawie wszdzie zabroniono organizowania ich koncertw.
Pierwszym miastem, w ktrym odwoano koncert, byo
Jacksonville. Zaraz potem zespoowi odmwiono prawa
wystpu w Dallas i Pittsburghu, a pniej w Providence,
w Syracuse, Filadelfii, Cincinnati, w Clevelandzie i Detroit.
Zawieszono nawet koncert na Uniwersytecie Stanowym
w Kent. A co najbardziej przeraajce, w wielu miastach
utwory Doors zaczy znika z anten stacji radiowych.
Prasa nie ustawaa w nagonce. Krzykliwie donoszono
o kadym nowym fakcie zarwno wanym, jak i bahym.
W Rolling Stone" zamieszczono nawet caostronicowy list
goczy rodem z westernu, poszukujcy ciganego". Po raz
pierwszy w karierze zespou prasa obrcia si przeciw niemu.
Kiedy na zjedzie w Orange Bowl wystpiy osobicie Anita
Bryant i Jackie Gleason - plus trzydzieci tysicy ludzi
- reakcja przeciw incydentowi Jima przybraa charakter narodowego ruchu, pocigajc za sob podobne zjazdy w innych
miastach i zyskujc aprobat prezydenta Nixona.

Pod koniec marca FBI zgodzia si obciy Jima zarzutem

bezprawnej ucieczki. Byo to mieszne, gdy Jim opuci
Miami na trzy dni przed wszczciem pierwszych krokw
prawnych, ale w biurze zespou zjawi si agent policji
federalnej z nakazem aresztowania. T e g o dnia czonkowie
grupy zrozumieli, jak powana jest sytuacja.
Bill Siddons opublikowa owiadczenie spokojne jak na
zaistniae warunki, ale zdradzajce, z jakim niepokojem Doors
patrzyli na ten koszmar, pragnc, by si rozwia:
Nie moemy powiedzie nic, co postawioby t spraw
w lepszym wietle. Pozostawiamy to wszystkim: niech
mwi co chc, wedle swego uznania. Niech ludzie
wyrzuc z siebie nagromadzony gniew, a kiedy ju
wszystko minie, ruszymy dalej nasz drog. Nie mamy
na ten temat nic do powiedzenia, dobrego, zego ani
obojtnego.
Jim nie mia ani jednego dnia, w ktrym co nie przypomniaoby mu o Miami. Czwartego kwietnia zgosi si w towarzystwie adwokata do FBI i zosta zwolniony po wpaceniu
5 tysicy dolarw kaucji.
W midzyczasie film Feast of Friends przygotowywano do
pierwszych projekcji. Jim rozpocz te krcenie nowego
filmu. Utworzywszy sw wasn spk produkcyjn, nazwan
Hi Way Productions. Jim zatrudni swych przyjaci - Franka
Lisciandro, Babe Hilla i Paula Ferrar, wykupi wiksz cz
sprztu, uytego przy produkcji pierwszego filmu i ulokowa
go w dwch maych pokoikach na pitrze budynku, noszcego
niecodzienn nazw D o m Czystych Myli, stojcego naprzeciw biura Elektry.
Krcenie filmu rozpoczto w tygodniu wielkanocnym.
Dominowa znowu wtek mierci na pustyni - brodaty Morrison wczy si po kalifornijskich grach w okolicy Palm

Springs. W drodze autostopem do Los Angeles spotka

zdychajcego kojota, a pniej zamordowa pierwszego kierowc, ktry zabra go ze sob.
Podczas krcenia zakoczenia filmu w Los Angeles Jim
odby dziwaczn rozmow telefoniczn z Michaelem M c C l u re. Zadzwoni do niego, do San Francisco i nie przedstawiajc
si, powiedzia:
- Wykoczyem go.
Michael pozna go po gosie.
- Jim?
Pomyla, e moe Jim jest pijany, ale nie by pewien.
Jim nagle odwiesi suchawk i wyszed z budki, z ledwie
widocznym umiechem na ustach.
- Teraz jedziemy do gmachu 9000 - zadecydowa.
Pi bez przerwy przez ostatnich kilka godzin, ale nie by
pijany. Byo z nim kilka osb: Ginni Ganahl, sekretarka
zespou, Kathy Lisciandro oraz Frank, Babe, Paul i Leon.
Kiedy wjechali wind na szczyt siedemnastopitrowego budynku 9000, stojcego przy Sunset Boulevard, zapad ju
zmierzch. Zgodnie ze swym pomysem Jim mia opasa si
lin, ktra byaby niewidoczna na filmie, i wykona taniec na
parapecie dachu szerokoci niespena pmetrowej, majc pod
sob siedemnastopitrow przepa, a na dole chodnik bulwaru. Jego towarzysze mieli trzyma lin, chronic go przed
mierci w przypadku utraty rwnowagi.
G d y Jim wyjani im, na czym polega ma scena, wszyscy
byli przeraeni. Wiedzieli, e nie odwiod go od zrobienia
dokadnie tego, co sobie obmyli. Ale nie byliby przyjacimi,
gdyby nawet nie sprbowali mu tego wyperswadowa.
- Chyba nie zamierzasz naprawd tego zrobi, Jim?
- zapyta Leon.
Jim spojrza na niego. Zdawao si, e traktuje to pytanie jak
zuchwao. Wymownym ruchem zrzuci z siebie ubezpieczajc lin, wskoczy na parapet, kaza Paulowi uruchomi

kamery i wykona swj taniec, koczc go wysikaniem si nad

krawdzi dachu na lecy w dole Sunset Boulevard. Kady,
kto go nie zna, odebraby t scen jako szalestwo, jako pijacki
wybryk.
O ile w swych filmach Jim gra charyzmatycznego bohatera
sceny rockowej, ksiki, ktre wydawa, rzucay wiato na
inne jego oblicze; ukazyway poet.
By bardzo zadowolony z wydania swoich poezji. Tomik
The Lords prezentowa si nadzwyczaj okazale: osiemdziesit
dwie rimbaudowskie obserwacje poetyckie na tematy wizji
i kinematografii wydrukowane byy na piknym, kremowym
papierze czerpanym o formacie osiem i p na jedenacie cali,
a oprawne w sztywn, niebiesk okadk z czerwonym grzbietem i tytuem wytoczonym zotymi literami. The New Creatures zostao wydane nieco skromniej: na czterdziestu dwch
stronach o zwykych wymiarach znalazy si nowsze wiersze,
wydrukowane na bladotym papierze z gatunku uywanego
na okadki czasopism, oprawione w brzow okadk, przypominajc podrczniki szkolne, z tytuem rwnie zotymi
literami. Do biura zespou przywieziono po sto egzemplarzy
obydwu ksiek i zoono je pod cian, koo biurka Billa
Siddonsa. Na wszystkich okadkach widniao nazwisko
uywane przez Jima - poet: James Douglas Morrison.
Przez cae New Creatures przewijay si wtki konfliktw
seksualnych, przeplatane obrazami cierpienia i mierci. S tam
zabjstwa i lincze, trzsienia ziemi i dzieci - upiory, owrzodzenia jamy ustnej i rzeczka, we-korzenie za, ludzie taczcy
na pokruszonych kociach, rabunki, zamieszki i artyci w piekle. Jest te groteskowe wyrzeczenie si wiata, jest stale
wyczuwalna obecno Lovecrafta i Boscha. Czsto powtarzaj
si motywy wzite ze wiata zwierzcego: insekty, jaszczurki,
we, ory, ryby jaskiniowe, wgorze, salamandry, robaki,
szczury i dzikie psy.

Ostatni wiersz cienkiego tomiku przenika ta sama desperacja, co wszystkie inne. Jest to pozostawiony bez tytuu opis
szcztkw po Apokalipsie, wdrwki po ziemi jaowej.
Wiersze te skaday si na gbokie i przenikliwe spojrzenie
na nieuleczaln ran, bezdenn rozpacz, ktrej nie da si
racjonalnie wyjani ani poj, ale ktra w poezji wyraona
zostaa w sposb jaskrawy, ostry i bolesny.
Czwrka dziennikarzy nowojorskich, ktrzy przybyli, by
wzi udzia w telewizyjnej dyskusji, wydawaa si zdziwiona, gdy Jim wkroczy do studio Programu 13. Kiedy widzieli
go po raz ostatni, pi miesicy wczeniej, w Madison Square
Garden, by gadko ogolony i odziany w swoje czarne skry.
T e r a z nosi gst brod i ciemne okulary lotnicze, mia na
sobie baweniane, prkowane spodnie podrnicze, pali
cienkie, dugie cygaro. Wyglda prawie jak przystojny,
krzepki Che Guevara.
Zawsze tak samo charyzmatyczny, a przy tym opanowany
i peen wdziku, uprzejmie napomyka, jak cieszy si, e goci
w studio szkolnym, gdzie nie ma cenzury, a sowo mwione
i muzyk traktuje si powanie.
Aluzja Jima do braku cenzury nie bya przypadkowa,
bowiem Doors zamierzali wykona nieokrojon wersj utworu Build Me a Woman. Kiedy w rok pniej piosenka ta
znalaza si na koncertowym albumie, wers Niedzielny
domokrca / chrzecijaski matkojebca" zosta wycity.
Natomiast na antenie PBS pojawi si, cho Jim zagodzi
ryzykowny wyraz niewyranym piewem.
Doors wykonali rwnie rozbudowany poemat muzyczny,
od ktrego pochodzi tytu ich czwartej pyty - The Soft
Parade, a podczas dziesiciominutowego wywiadu z Richardem Goldsteinem Jim zaprezentowa tomik The New Creatures i przeczyta z niego kilka wierszy. Zapytany, czy nie chce
ju by uwaany za erotycznego polityka'', przyzna po raz

pierwszy publicznie, e rzuci to tylko jako chwytliwy frazes,

o jakie zawsze napraszaj si dziennikarze.
Taki by n o w y " Jim Morrison - szczery, powany,
uprzejmy, na prob swego adwokata", odmawiajcy komentarzy na temat Miami, peen chopicego czaru, yjcy poezj.
Ale wnikliwy obserwator dostrzegby z pewnoci, e Jim
znw manipuluje rodkami masowego przekazu. Przez zmian
ubrania, zapuszczenie brody, podkrelanie swej twrczoci
poetyckiej i szczere wypowiedzi na temat swej kontrowersyjnej
przeszoci, stwarza nowy wizerunek siebie. Wizerunek bardziej uczciwy. Nie dlatego, by poprzednie wcielenie
- w skrzanym kostiumie - byo mniej prawdziwe, lecz
narzucao ograniczenia i Jim wyrs ju z niego. A w nowym
wcieleniu atwiej mu byo y i by w zgodzie ze sob. Jim
uczy si.
Wywiad dla stacji PBS by pierwszym wywiadem Jima od
czasu Miami. Drugi zacz z nim przeprowadza ju w niecay
tydzie pniej korespondent pisma, ktre - zdaniem Jima
- najpowaniej zachwiao jego pozycj: Rolling Stone". Jim
spotka si z Jerrym Hopkinsem czterokrotnie w przecigu
dwch lub trzech tygodni i udzieli mu bodaj najduszego
i najgbszego ze swych wywiadw. Sprawia wraenie, e
chcia zaspokoi ciekawo, chcia by zrozumiany. Mwi
powoli, starannie wac sowa, jak szlifierz, dobierajcy klejnoty do nacicia.
Zgodnie z oczekiwaniami, odmwi dyskutowania o Miami
-z powodw natury prawnej, jak to okreli. Ale, czego si nie
spodziewano, skomentowa swe stosunki z rodzin. Niezbyt
wyczerpujco, ale szczerze i z dystansem. Na co takiego nie
pozwoli sobie nigdy przedtem. Jerry zapyta go, po co
stworzy sw pierwsz wersj na temat rodzicw. Jim namyla
si chwil przed odpowiedzi, po czym odpar:
- Po prostu nie chciaem ich w to uwika. Naprawd,
nietrudno jest powynajdywa pewne osobiste szczegy, jeeli

komu na tym zaley. Od chwili urodzenia pozostawiamy za

sob lady. Wydaje mi si, e stwierdzenie, i rodzice nie yj,
byo swego rodzaju artem. M a m brata, ale nie widziaem go
ju od jakiego roku. W ogle nie widuj si z nimi. To ju i tak
najdusza z moich wypowiedzi na ten temat.
Zwierzenie to nie odkryo zbyt wiele. Ale ju sam fakt, e
Jim skonny by w ogle przyj do wiadomoci istnienie swej
rodziny, mwi wiele o tym, jakie zmiany zachodziy w jego
podejciu do rnych stron ycia, innych ni gwna dziedzina
dziaalnoci. Innymi sowy, jak okreli to Bill Siddons w jakim wywiadze, Jim mia w sobie cae chmary maych
demonw. Myl, e teraz jest ich ju znacznie mniej. I zdaje
si, e teraz sam wyrzuca je ze swego ustroju".
Niektre odpowiedzi Jima paday od razu w bardzo
wygadzonej formie: Interesuje mnie film, bo jest on dla mnie
najcelniejszym wrd form sztuki odwzorowaniem rzeczywistego biegu wiadomoci - zarwno w yciu wyobrani, jak
i w codziennej percepcji wiata". A proponowana przeze
definicja rytuau: to rodzaj rzeby na podobiestwo
czowieka. W pewien sposb jest to zblione do sztuki, gdy
ujmuje energi w pewn form; z drugiej strony - to obyczaj,
czy te powtrzenie, powracajcy tradycyjnie scenariusz lub
widowisko, obcione pewnym znaczeniem. Ono przenika
wszystko. Jest jak gra". I jeszcze taka myl: Logicznym
rozwiniciem ego jest Bg" i logicznym rozwiniciem ycia
w Stanach Zjednoczonych jest zosta ich prezydentem".
Pod koniec trzeciej sesji Jim przecign si z wdzikiem
i spojrza na Jerriego, ktry sprawia wraenie, jak gdyby
wyczerpay mu si pytania.
- Nie chcesz porozmawia o moim piciu? - zapyta.
Z umiechem rozpar si wygodnie na krzele.
- N o , jasne, tak - powiedzia Jerry. - Masz reputacj w...
- W upijaniu si - dokoczy Jim. - Tak, to prawda,
zupena prawda. Upijanie si jest... no, upijaniem si. Ma si

cakowit kontrol nad sob... do pewnej chwili. To twj

wasny wybr, za kadym razem, gdy bierzesz kolejny yk. To
caa seria maych wyborw.
Nastpia chwila milczenia. Jerry czeka na co wicej.
- To jest jak... myl, e jak rnica pomidzy samobjstwem a powoln kapitulacj.
Czy Jim naprawd uwaa, e powoli zapija si na mier
i godzi si z tym, gdy byo to czci poetyckiej tradycji,
w ktrej by tak rozmiowany? Czy te, dc do wywoania
dramatycznego efektu, chcia zasugerowa, e taki jest jego los?
Jerry postanowi to wyjani:
- Co przez to rozumiesz? - zapyta.
Jim rozemia si lekko.
- Nie wiem, stary. Chodmy tu, naprzeciwko i napijmy
si.
Na ostatnim spotkaniu Jim owiadczy Jerriemu, e wolaby przeczyta dugi wiersz, ni znw odpowiada na pytania. Utwr ten, wwczas jeszcze bez tytuu, opublikowano
pniej jako An American Prayer. Podobnie jak wiksza cz
jego wczesnych wierszy i niektre z najbardziej znanych
piosenek, poemat mwi o nadcigajcej amerykaskiej apokalipsie i mia form kolejnej litanii skarg rodka stulecia - czsto
osobistych i wypowiadanych z gniewem.
W kilka tygodni pniej, trzymajc w rku pismo z wydrukowanymi wywiadami (jego okadk zdobio wykonane przez
Paula Ferrar zdjcie, przedstawiajce Jima w skrzanych
spodniach i bez koszuli), patrzc na zamieszczony w tekcie
wiersz, zapisany zgodnie z jego wskazwkami i z podpisem
James Douglas Morrison, Jim by ogromnie zadowolony.
- Nareszcie - powiedzia przyjacioom - ten szmatawiec
zaczyna dostrzega prawdziwy talent, kiedy si z nim styka.
W czerwcu czwarta pyta Doors bya ju zupenie gotowa.
Praca nad ni trwaa cay rok i przyniosa wiele frustracji. Jim
by autorem tylko polowy materiau. Jego energia wyranie

skierowaa si ostatnio raczej ku poezji, kosztem tekstw

piosenek. Z tego powodu, jak i dlatego, e Jim nie chcia, by
mylano, i piosenka Tell All the People, majca si ukaza na
kolejnym singlu zespou, zostaa napisana przez niego, stosowany dotychczas napis Songs by the D o o r s " , zastpiono
wyszczeglnieniem konkretnych nazwisk.
Ale, podobnie jak na pycie poprzedniej, w utworze The
Soft Parade byy liczne morrisonowskie wersy", zbyt m r o czne i barwne zarazem, by mogy wyj spod innego pira.
Shaman's Blues zawiera nastpujcy obraz: zimne,
miadce szczki szarego niedwiedzia / ju u twoich n g " ,
a The Soft Parade - wyliczank: katakumby / piszczele ze
obkw / zimowe kobiety uprawiaj kamienie / nios swe
dzieci do rzeki", ktrej ostatni wers wywouje natychmiast
pytanie: aby je wykpa, czy utopi?
Do Easy Ride, utworu, ktry Jim mia nadziej wyda
osobno na singlu, napisa tekst prosty i atwy. Ale w ostatniej zwrotce nie mg si powstrzyma przed dodaniem
poetyckiego splotu: Krlowo piczki / bd moj on / w gniewie, w ciemnoci / u mego boku / zza maski swej
dumy / potrznij latem / krokami swymi / odmierz dni
zimowe".
Oglnie jednak czwarty album nie by tak erupcj liryzmu
jak poprzednie, a uycie symfonii La Cienega" - wedle
okrelenia Vince'a Treanora - czyli sekcji smyczkw z Filharmonii w Los Angeles i sekcji instrumentw dtych, zoonej
z najlepszych w okolicy jazzmanw sesyjnych, nieco przyciemnio przejrzyste dawniej brzmienie zespou.
Znalezienie pracy przez zesp stao si koniecznoci.
Realizacja nowej pyty kosztowaa 86 tysicy dolarw, ale
znacznie gorszy by trwajcy przez cay czas krach ekonomiczny grupy, rezultat - jak nazywa to Jim - incydentu w Miam i " . Ray wspomina, e odwoano im dwadziecia pi kon-

certw, odbierajc - jak mawia John - milion dolarw

zamroonych w wystpach".
W dwunastu miastach organizatorzy koncertw wnieli do
sdu pozwy o odszkodowania za straty spowodowane odwoaniem ich imprez przez miejscowych dobroczycw. Wprawdzie ostatni przebj singlowy Touch Me, wydany w dniach
zdarzenia w Miami, zosta sprzedany prawie tak samo dobrze
jak Light My Fire, ale pienidze rozeszy si szybko na
adwokatw. Sprzeda kolejnej pyty przebiegaa znacznie gorzej, odkd u dwudziestu najwaniejszych prezenterw radiowych zesp znalaz si na czarnej licie. To ostatnie niepowodzenie okazao si krtkotrwae i kiedy ludzi dobiegy nowe
wieci na temat grupy, album zacz sprzedawa si lepiej.
Chocia piosenka Touch Me nagrana zostaa jeszcze przed
koncertem w Miami, w okresie, gdy go wydano, atwo byo
podejrzewa w tym pewn zbieno. Doniesienia prasowe
o nieprzystojnym obnaeniu si, a obok tego danie: Dotknij
mnie!", wspinajce si po listach przebojw-nastolatki niewinnie podjy to skojarzenie i fani zespou gotowi byli nawet
wybaczy mu wszystkie trbki i smyczki wobec tego, co uwaali
za wspania zuchwao.
Wreszcie Bill Siddons przynis pierwsze dobre wiadomoci.
- Mamy kilka pewnych koncertw - oznajmi. - Czternastego i pitnastego czerwca w Chicago i Minneapolis. Szesnastego w Eugene w Oregon, a siedemnastego na festiwalu pop
w Seattle.
- Eje - cicho odezwa si Jim, odwracajc si od stojcej
w biurze lodwki, z ktrej wyciga puszk Coorsa. - Zdaje mi
si, e umawialimy si: koniec z wystpami pod goym niebem.
Koledzy patrzyli na niego niezdecydowanie.
- Te koncerty s pewne - broni si Bill. - Naprawd,
potrzebujemy pracy. Od czasu Miami upyny ju trzy miesice. To duga przerwa.

- To dlaczego teraz mamy cztery oferty pod rzd? Co

obiecali agenci? Zapewnili, e nie zrzuc portek?
- Musimy podpisa umow. Po pi tysicy dolarw za
wystp. Tracimy je tylko w przypadku kolejnego skandalu. To
zostao wpisane do umw.
- Pierdolona klauzula - mrukn Jim. Rzuci si na tapczan
i pocign yk piwa z puszki. - Zao si, e to jednak przede
wszystkim rock and roli.
W obydwu miastach Jim zachowywa si bardzo spokojnie;
nie wystpi w skrzanym stroju i uwaa, by nie wykrzykn
adnego przeklestwa. Mia powody do ostronoci. W Minneapolis tu przed wejciem zespou na scen menader sali
i policjanci stanli po obu stronach wejcia, przygotowani na
wypadek nieprzystojnego obnaenia". Rozpocza si postmiamijska psychoza.
Szesnastego czerwca Doors polecieli do Eugene, a siedemnastego na festiwal pod Seattle. Ku rozczarowaniu publicznoci nadal zachowywali si powcigliwie, ale jednoczenie
zaczynali na nowo odczuwa rado wsplnego grania. Na
festiwalu nie wypado to najlepiej. Od czasu koncertu w Hollywood Bowl wiedzieli, e ich muzyka nie nadaje si do
wykonywania na wolnym powietrzu. Ale pomimo tego okazao
si, e nadal potrafi we czterech zagra w idealnej harmonii.
Kady nastpny koncert by lepszy pod wzgldem muzycznym, swobodniejszy, bardziej spontaniczny od poprzedniego.
Rwnie tryb ycia Jima podczas trasy sta si bardziej
umiarkowany - miny ju dni, kiedy zamawia siedem da, by
kadego tylko sprbowa. Spdza czas czytajc, chodzc do
kina i ogldajc krajobrazy. Unika hotelowych barw i nocnych klubw.
Czu si dobrze, cieszy si nawet z takiego biegu rzeczy.
Oczekiwania publicznoci wydaway si teraz mniejsze. By
moe odnis w Miami sukces, starajc si, jak powiedzia
jednemu z dziennikarzy, sprowadzi swj mit do absurdu

i tym samym pozby si go". A jednak wci pewna cz

publicznoci przychodzia na koncerty nie dla muzyki, lecz
eby zobaczy, jak rozebrany wokalista piewa Touch Me.
Wraz z nadejciem lata przybyo umwionych koncertw
- w Toronto, Meksyku, San Francisco, Filadelfii, Pittsburgu,
Las Vegas i Los Angeles. W tym czasie Ameryka bya gboko
pogrona w erze paranoi", jak okrelano ten okres na amach
Rolling Stone". Przed rokiem zamordowano Martina Luthera Kinga i Roberta Kennediego, a podczas zjazdu demokratw w Chicago policja wywoaa zamieszki. Morderstwo
dokonane przez band Mansona wykorzystano do ataku na
ca kultur modzieow, jeszcze niedawno traktowan tak
przychylnie. Byo rzecz oczywist, e Doors s jednym
z celw nagonki.
W T o r o n t o zapowiedziano im, gdy tylko weszli na scen, e
policja bdzie interweniowa, jeli Jim choby drgnie. Na dwa
dni przed koncertem w Filadelfii burmistrz miasta wygrzeba
ustaw z 1879 roku, pozwalajc mu cofn zezwolenie na
kad imprez, ktra moe by niemoralna, nieprzyjemna lub
mie zy wpyw na widzw". Kiedy organizator koncertu
odwoa si od jego decyzji i wygra, muzykw ostrzeono, e
kierowcy ich samochodw s narkomanami. Koncert w Pittsburgu zosta przerwany, kiedy setki nastolatkw wtargny na
scen. W Las Vegas w sali zjawi si szeryf z przygotowanymi
dla caej czwrki nakazami aresztowania in blanco. Rubryk
zarzutw mona byo wypeni w kadej chwili w zalenoci od
zachowania muzykw.
Pomimo napicia koncerty byy dobre i cieszyy si wielkim
powodzeniem. Jimowi spodobao si to, e nareszcie mia
okazj tylko piewa i nawet traktowa t sytuacj z humorem.
Jednak w gbi by rozdraniony bezmylnoci wadz i zacz
zastanawia si, co zrobi, by zaradzi temu raz na zawsze.
Doors z mieszanymi uczuciami oczekiwali na koncerty
w Meksyku, majce si odby w kocu czerwca w Plaza

Monumental, czyli na najwikszej corridzie miasta. Oznaczao

to kolejny wystp pod goym niebem, dla wielkiej, czterdziestoomiotysicznej publicznoci. Ale muzycy byli wiadomi, e
tym razem presti imprezy bdzie waniejszy od wrae
estetycznych, a poniewa ceny biletw wahay si od czterdziestu centw do dolara, wierzyli, e bd ich mogli obejrze
take ludzie niezamoni. Zaplanowano te, e zespl wystpi
ponadto dobroczynnie na rzecz Czerwonego Krzya lub
Organizacji Narodw Zjednoczonych w hotelu Camino Real
oraz w ekskluzywnym nocnym klubie.
Okazao si, e organizator ich koncertu w Meksyku
- mody, brodaty dekorator wntrz, Mario Olmos, nie zdoa
zebra wszystkich wymaganych zezwole. Wic skontaktowa
si z Javierem Castro, dwudziestoszecioletnim piosenkarzem,
wacicielem nocnego klubu Forum, liczcego tysic miejsc,
a pod wzgldem wykwintu wntrza i klienteli dorwnujcego
nowojorskiej Copacabanie. Olmos zaoferowa mu cztery
wystpy Doors po pi tysicy dolarw za noc. Nastpnie
znaleli wsplnika, ktry zgodzi si wystawi czek na dwadziecia tysicy jako gwarancj dla zespou i ju nazajutrz
caostronicowe reklamy w meksykaskich gazetach zapowiaday koncert Doors w Forum w najbliszy weekend.
Nikt nic uzgodni tych planw z muzykami, tote wpadli we
wcieko, gdy Mario i Javier zjawili si w ich biurze z gazet
i czekiem w rku, z dziwacznymi obietnicami na ustach.
W biurze tego wieczoru panowa pmrok. Na biurku Billa
Siddonsa walay si puste butelki po piwie, plakaty i prasowe
anonse o koncertach w Forum. Czonkowie zespou siedzieli
zatroskani i rozmawiali o tym, e powinni zaprosi medium.
Pomys wzi si std, e Alan Ronay i Leon Barnard mieli
przeczucie mierci Jima. Zdarzyo si tak nie po raz pierwszy,
ale tym razem wydawao si zwiastowa zy los.
Bill Siddons zawsze bardzo przejmowa si takimi przeczuciami. Ju w zeszym roku niejeden raz w poniedziaek rano

powtarzano wiadomo, e Jim nie yje, e w weekend

przedawkowa narkotyki. Bill za kadym razem wpada w panik i dzwoni, przeraony, do wszystkich znajomych,
prbujc znale Jima - a poszukiwany osobicie dementowa
plotki, kiedy przychodzi do biura, by poczyta listy od fanw.
- A mwili, e wykorkowa mawia wtedy Bill z widoczn ulg.
- Tak? - dziwi si Jim, otwierajc lodwk w pokoju Billa,
by sign po puszk Coorsa. - Znowu? A jak tym razem?
Jimowi nie powiedziano o przeczuciach jakie mia jego
bliski przyjaciel Alan oraz Leon. Zabrano si z powrotem za
pakowanie rzeczy przed wyjazdem do Meksyku.
- Jiim! Jiim! Gdzie jest Jiim! - tysice fanw przybyy, by
powita zesp w Meksyku.
Muzycy przeszli przez odpraw celn i znaleli si w hallu
budynku lotniska. Jima nie poznano z powodu gstej brody
- nie przypomina Jima Morrisona, namalowanego na frontowej cianie klubu Forum. Nawet w jego otoczeniu przyjto
to z niezadowoleniem. Namawiano Billa Siddonsa, by
przemwi do Jima. Bill prbowa, ale broda pozostaa.
Koncerty zaliczay si do najlepszych, jakie Doors dali
w caej swej karierze. Okazao si, e w Meksyku znani s
o wiele bardziej ni si spodziewali. Gorce przyjcie ze strony
bogatej modziey, wypeniajcej klub kadej nocy, zdopingoway ich do dania z siebie wszystkiego, cho nie uszo ich
uwagi, jak osobliwe byy niektre przejawy ich popularnoci.
Najbardziej zdumieni byli reakcj publicznoci na The End .
Pierwszej nocy Jim i jego koledzy nie zwrcili uwagi na
ponawiane wezwania do wykonania tego utworu, ale nazajutrz
zagrali go. Kiedy zbliali si do partii edypalnej", widzowie
zaczli si nawzajem ucisza sykaniem, co brzmiao tak, jak
gdyby sala bya pena wy.
- Ojcze?... Tak, synu?

Jim zamilk, syszc reakcj jak wzbudziy te sowa - bowiem nagle wszyscy modzi ludzie w sali ryknli:
- Chc ci zaaaabi!
Jim spojrza w ciemno, wyranie zaskoczony.
- Matko? - odda kuszco.
- Chc... - i znowu tum eksplodowa.
Jim nie mg otrzsn si z wraenia.
The End by tak popularny w Meksyku odkd wydano go na
przeduonym singlu i grano w szafach grajcych wszystkich
kanjp tak dugo, a jego sowa powszechnie znano na pami.
Meksyk to edypalny kraj - mawia pniej Jim - optany
narodowym machismo i Kocioem Matki Boskiej".
Muzykw Doors traktowano w Meksyku jak monarchw.
W cigu tygodniowego pobytu korzystali z komfortu, ktrym
rekompensowano im wzmoony wysiek. Mieli czas na zwiedzenie okolicy, przy czym okazao si, e do ich dyspozycji s
czarne i biae cadillaki, kierowcy i kobieta imieniem Malu. Na
co dzie agentka reklamy klubu Forum, teraz oddelegowana
do opieki nad zespoem i tumaczenia rozmw. Caa ta obsuga
bya dostpna przez 24 godziny na dob. Motel, w ktrym
mieszkali muzycy, znajdowa si w najelegantszej dzielnicy
miasta. Zostali przedstawieni synowi prezydenta, ubranemu
wedug wzorw najnowszej mody z Carnaby Street i otoczonemu wit amerykaskich dziewczt, okrelanych mianem
groupies prezydenckich". (W czasie zwiedzania muzeum
antropologicznego Jim poderwa jedn z nich, bardzo podobn
do Pameli). Pewnego razu kto przynis za scen plastikow
torb, w ktrej byo p kilograma kokainy i rozdawa j
kademu w dowolnej iloci.
Przez cay tydzie Bill Siddons spotyka si z rnymi
ludmi. Z pocztku prbowa zorganizowa darmowy koncert
w parku, ale nie dosta na to zgody, gdy rzd nie pozwala na
tak liczne zgromadzenia modziey w miejscach publicznych.
(Rok wczeniej doszo do rozruchw studentw i wielkich

strajkw). Potem stara si o zorganizowanie wystpu w telewizji i nawet doprowadzi do podpisania umowy na dwugodzinny
program o Doors, ich muzyce i pogldach, ale ostatecznie nic
z tego nie wyszo.
Muzycy wracali do swego motelu po pitym i ostatnim
z koncertw. Kierowca cadillaca, w ktrym jecha Jim, pdzi
szerokim, trzypasmowym bulwarem sto trzydzieci kilometrw na godzin, a na zakrtach pod ktem prostym zwalnia do
dziewidziesiciu. Prdko wywoywaa u wszystkich nerwowe wybuchy miechu.
Jim zrobi pistolet z kciuka i palca wskazujcego
i naladowa odgosy strzaw.
- Andele! Andele! - pokrzykiwa po hiszpasku.
Doors mknli przez meksykask noc.
Powrt do normalnej pracy by nadal trudny. Przed wyjazdem do Meksyku zawieszono im kolejne dwa koncerty, w St.
Louis i Honolulu, tote przez cay lipiec mieli tylko jedn
pewn umow - na kilka koncertw w poniedziakowe wieczory, w kinie w Los Angeles. Sal t wynaja ich wasna firma
pytowa. Bilety rozchwytano w cigu godziny od chwili
rozpoczcia sprzeday.
Odbyy si dwa koncerty. Przed kadym z nich Jim
rozprowadza wrd publicznoci odbitki swego impresjonistycznego poematu, napisanego po niedawnej mierci gitarzysty Rolling Stones, Briana Jonesa, Oda do Los Angeles, gdy
myl o zmarym Brianie Jonesie. Podobnie jak w An American
Prayer, byy w nim Joyce'owskie gry sw i przenikliwa
kontemplacja mierci.
Sztormowa fala komentarzy prasowych po incydencie
w Miami zacza nareszcie stopniowo opada. W czerwcu,
lipcu i sierpniu, kiedy Doors byli waciwie bez pracy, w wielu
pismach, na ktrych Jimowi zaleao, ukazay si pochlebne
artykuy.

W jednej z gazet w Los Angeles koncert w Aquarius

nazwano jednym z najbardziej porywajcych koncertw
rockowych w cigu ostatnich lat". Inna donosia w nagwku:
Publiczno sucha nowego Jima Morrisona". W Rolling
Stone", magazynie, ktry najbardziej omieszy Jima tu po
Miami, zamieszczono pochlebn recenzj tomiku Feast of
Friends, a potem zdjcie Jima na okadce i wywiad przeprowadzony przez Jerriego Hopkinsa, liczcy ponad osiem
tysicy sw. A w kocu reporta z Meksyku dugoci czterech
tysicy sw. W lipcowym numerze pisma Jazz & P o p " Pata
Kenneliego chwalono wystp Jima w nowojorskim programie
telewizyjnym Channel 13. W pierwszym tygodniu sierpnia
na amach Los Angeles Free Press" ukaza si dugi,
w przychylnym tonie utrzymany, artyku o Doors, pira
modego dramaturga Harveya Perra. Pniej Jim i Harvey
poznali si i zaprzyjanili, a artyku zosta wczony do ksiki
The Doors Complete, ktra jest zbiorem doniesie prasowych
o zespole.
Nie jestem zupenie przekonany - pisa Harvey
- czy mj osobisty podziw dla Doors ma co
wsplnego z ich utworami. Przyznaj, e niektre
z nich s sabe, ale odkrywam w nich to, e muzycy
pozwalaj sobie na prostot, dziki ktrej uzyskuj
o wiele silniejsze wraenie ni ci pomniejsi artyci,
ktrzy prostoty wiadomie unikaj. Wydaje mi si,
e zesp, ktry wspi si na wyyny poezji, powinien wiedzie, e ma prawo popenia bdy. Zbyt
nieliczni s ci, ktrzy osigaj to pierwsze, nie pacc drugim. Tak wanie jest z poezj Morrisona,
z ktrej wiksza cz to dziea oryginalnego poety,
Whitmana rewolucyjnych lat szedziesitych, ale s
w niej te wiersze uczniowskie. Nie ma nic zego
w przechodzeniu od jednego artystycznego bieguna

do drugiego. S to przecie ludzkie przypywy

i odpywy, a nie ma sztuki bez cech ludzkich. Ale,
powtrz, to e podziwiam the Doors, sprawia nie
ich muzyka, a by moe nawet nie poezja, nie
umiejtnoci techniczne, charyzma, ani te koncert
w Aquarius, cho kada z tych rzeczy jest dziwna,
pikna i podniecajca. Chodzi tu raczej o drenie,
jakim mnie przejmuj, gdy czuj, e prbuj oni
wej sami i wprowadzi nas w wiat wykraczajcy
poza ograniczon krain rocka, w wiat sigajcy
filmu, teatru i rewolty. Kiedy widuje si Morrisona
nie na scenie, lecz w codziennym yciu, w tych
cichszych chwilach: w kinie, na filmie N o r m a n a
Mailera The Deer Park, na kadym przedstawieniu
Living Theatre, na premierze przedstawienia James
Joyce Memorial Liquid Theatre, wystawionego przez
teatr Company, zawsze we waciwym miejscu,
0 waciwej porze, szczerze przejtego t sfer sztuki,
ktra raczej pozostaje w pewnej relacji do ycia ni
w bezporedniej z nim stycznoci. Taka osoba nie
musi ju nosi w sobie ziaren poezji, ale jeeli posiada
1 je, to trzeba przyjrze si temu bliej, potraktowa
to powaniej. A Jim Morrison i the Doors z pewnoci s tego warci. Zbliyli si do Sztuki, bez
wzgldu na to, jak obrazili, rozbawili, czy nawet
przyprawili o dreszcze krytykw rockowych. Kryteria, ktrymi naley mierzy ich sztuk, s starsze
i gbsze.
W kilka dni po koncercie w Aquarius, w czwartkowe
popoudnie, Jim zjawi si w biurze i wszed do azienki.
Denny siedzia przy jego biurku, oboony listami, i telefonowa.
- O, do cholery - krzykn nagle.

- Co, mamy dzi poetycki nastrj? -kto zakpi.

- Co tam? - zapyta Jim, ktry wszed wanie do biura,
zapinajc rozporek.
- Nic - mrukn Denny, udajc, e czyta list.
- Co to ma znaczy nic"? - zwrci mu uwag Jim. - Nie
odzywaj si tak do mnie. Ja powicam cenny czas z mojego
napitego rozkadu zaj, aby dowiedzie si i by moe pomc
w czym, co wydaje si agodnym przypadkiem pecha, a ty to
lekcewaco odrzucasz.
Wida byo, e Jim jest w dobrym humorze.
D e n n y bardzo si stara zdoby bilet na koncert Rolling
Stones, majcy si odby w Los Angeles ju nazajutrz. Bilety
jednak byy ju od kilku tygodni sprzedane, a teraz, odkadajc
suchawk, wyczerpa wszystkie swoje znajomoci. A w dodatku dowiedzia si, e nie bdzie ju w sprzeday adnych
dodatkowych biletw.
Czy mgby zdoby dla mnie bilet na Stonesw? - zapyta
z wahaniem.
- Po co ci Mick Jagger, skoro masz mnie?
W gosie Jima zabrzmiaa mieszanina zuchwaoci i urazy.
Denny nie odpowiada. Nie chcia zrobi Jimowi przykroci, ale ogromnie zaleao mu na biletach, a by przekonany,
e Jim moe je zdoby za pomoc jednego telefonu. Jim za
dalej bawi si z nim:
- To znaczy, kiedy jest ten koncert? W najbliszy pitek,
tak? A mnie si zdawao, e mielimy zrobi co razem w ten
wieczr - powiedzia.
Kpi jeszcze przez chwil, a wezwano do innego pokoju na
jakie spotkanie.
W nastpne popoudnie, a by to pitek czyli dzie koncertu, Jim pojawi si w biurze. Denny tak samo siedzia przy jego
biurku, zajty listami. Obydwaj zachowywali si tak jak gdyby
rozmowa z poprzedniego dnia w ogle nie miaa miejsca. Jim
wycign z kieszeni kurtki dwa bilety.

- Spjrzcie, co dostaem wczoraj wieczorem. Kto powiedzia do mnie po prostu: Hej, Jim, mam dwa bilety na koncert
Stonesw i chciabym ci je da. Wyobraacie sobie?"
Jim spojrza na bilety i doda:
- Do licha, patrzcie, co tu jest napisane: trzeci rzd! Na si
was nie wycigam, ale mi si nie przydadz. Czy kto chce?
W pokoju byy, prcz Jima, trzy osoby, te same, co
poprzedniego dnia.
- Jasne, Jim, ja bym wzia, jeeli tobie nie s potrzebne
- ucieszya si sekretarka.
Bill powiedzia, e ju ma. Ray te mia. Denny siedzia
cicho, zawstydzony.
Jim usiad przy biurku naprzeciw Denniego i pooy rk
na czytanym przez niego licie.
- Masz dzi szczliwy dzie, stary. Chc ci zaproponowa
pewien ukad - powiedzia.
Denny podnis gow.
- Nie chc adnych ukadw z tob - odpar.
- Nie chcesz nawet dowiedzie si, o co chodzi? - zapyta
agodnym tonem.
Denny kiwn gow, e chce.
- Dobra, a wic ukad jest taki: ty mi oddasz moje pieprzone
biurko, a ja tobie te bilety.
I pooy je na biurku.
Denny zerwa si z krzesa. Obieg biurko. Ucisn Jima,
po czym chwyci bilety i rzuci si w stron drzwi.
- Hej! - krzykn Jim.
- No? - chopak przystan.
- Mgby przynajmniej powiedzie dzikuj.
Jim i Pamela mieszkali w West Hollywood, przy Norton
Avenue, niedaleko biura. Pamela bya napana i nieznona;
Jim, ze suchawk przy uchu, prbowa porozmawia z Babe
Hillem. Pam uparcie przeszkadzaa, brzczc bez przerwy
w tle.

- Tak...tak, Babe...
- Jim, posuchaj mnie - powiedziaa Pamela. - Od t
suchawk i posuchaj, to waniejsze od tego, gdzie si
umwisz z Babem...
- Przepraszam, Babe, co mwie?
- ...po ty, by, jak zwykle, urn si z nim. Mwi do ciebie,
Jim. Jim!
Jim ignorowa j, nachylajc si nad telefonem i odwracajc
od niej plecami.
- Babe, przepraszam za te haasy w tle. Wiesz, jak to jest
z Pamel...
- Jim! Chcesz mnie sprowokowa do ktni? - Pamela
podniosa gos o p oktawy i dwadziecia decybeli.
- Jim, do cholery, ile razy zaczynasz ktni, wychodzisz
potem i upijasz si, a potem zawsze robisz jakie gupstwo.
Niech ci diabli, Jim.
Pam nie zwracaa zupenie uwagi na wielu przyjaci Jima.
Nawet wicej, bya chorobliwie zazdrosna o kadego, z kim
Jim spdza czas, zamiast by z ni. Teraz ju nie wahaa si
gwatownie protestowa przeciw nieustannemu przyjmowaniu przez Jima goci. Jeszcze bardziej nie znosia jego
cigych niedomwie. Natomiast przyjaciele Jima tolerowali Pamel, wiedzc, e Jim naprawd j kocha i e mimo swej
miesznej i uciliwej chci posiadania go wycznie dla
siebie, dziewczyna jest dla niego dobra i ma na niego dobry
wpyw.
Jim nie lubi wielu spord jej znajomych, z ktrych cz
bya homoseksualistami. Pam prbowaa mu uwiadomi, e
nie lubi u innych tego, czego nie moe znie lub zaakceptowa
u siebie. W kadym razie byli to ludzie, zaspokajajcy jej
potrzeby towarzyskie, odpowiadajcy jej potrzebom i darzcy
j wspczuciem, ktrego nic moga oczekiwa od Jima. A przy
tym nie oczekiwali niczego konkretnego w zamian. A jednak
Jim czul, e wykorzystuj j, by zbliy si do niego.

Czciowo mia racj, ale nie chcia urazi jej, mwic to

otwarcie. Wic czepia si innych rzeczy.
Nie mg rwnie pogodzi si z tym, jakie braa narkotyki.
Uwaa, e rodki uspokajajce s niebezpieczne. Jednoczenie
czul si troch winny, bo to on namwi j do sprbowania
narkotykw, wic o tym te nie mwi gono. Nie wiedzia
natomiast o jej dowiadczeniach z heroin. Ona za miaa
wyrzuty sumienia, e ukrywa je przed nim.
To obustronne ukrywanie si oddalao ich od siebie,
a poniewa adna ze stron nie bya gotowa wyzna prawdy,
coraz to wybuchay ktnie. Zazwyczaj zaczynao si od
drobnostek, na przykad od tego, na jaki film pj wieczorem.
Kiedy pokcili si strasznie o to, czego oczekuje od ycia
przecitny zoty retriever. (Mieli psa tej rasy, ktry si wabi
Sage).
W powietrzu latay wazony, ksiki i naczynia. Kiedy, gdy
Pamela skarya si, w jakim nieporzdku s ksiki, Jim
wyrzuci kilkaset z nich przez okno z drugiego pitra. D o m
rozbrzmiewa wrzaskami i odgosami ktni, a w kocu Jim
znika albo Pamela wychodzia dumnie do znajomych
homoseksualistw, mieszkajcych naprzeciw, na Beachwood
Hills, i oznajmiaa: Dzi na barometrze mamy... gwno".
Czasami za mcia si, wynajmujc lnic limuzyn,
ktrej Jim uywa, jedc od czasu do czasu z kolegami do
Meksyku. Razem z szoferem robia zakupy, wiedzc, e
rachunek zostanie przedstawiony Jimowi. Zdarzao jej si
wydawa przy takich okazjach dwa tysice dolarw i wicej.
Pewnego razu, po wyjtkowo ostrej ktni, spowodowanej
piciem Jima, Pamela z furi przetrzsna sw szuflad z przyborami do makijau. Chwycia szmink do ust, i kiedy Jim
wyszed z domu, napisaa ni na lustrze w azience. Ale mi
symbol seksu nawet mu nie staje!"
Po
innych
ktniach
oszaamiaa
si
rodkami
uspokajajcymi lub czasami heroin, po czym widywano j, jak

w barze Troubadour cauje si pod stoem z kelnerem z Beverly Hills, Polo Lounge'em jak przechodzi z jednego przyjcia na
drugie w dzielnicy bogatych gwiazd muzyki rockowej, jak
siedzi rozparta na tylnym siedzeniu samochodu i stuka palcami
w takt rock and rolla. Miaa dziesitki romansw. Jeden z nich
- z modym ksiciem francuskim, ktry mia posiado
w Afryce Pnocnej i podziela jej zainteresowanie heroin
- traktowano jako co naprawd powanego. Inny, z synem
nieyjcego magnata filmowego, bya te czym wicej ni
zwykym flirtem.
Jim odnowi swe dawne romanse, dzwonic do swych
byych dziewczyn - do Ann Moore, Pameli Zarubiki i Gayle
Enochs. Okres, gdy suy jako pogotowie erotyczne, waciwie
ju min. Z Anne, Pamel i Gayle widywa si najwyej
dwa-trzy razy w miesicu, ale pozosta z nimi w bardzo
dobrych stosunkach.
Gayle bya mi brunetk, ktr Jim zabra ze sob do
Nowego Jorku, gdy Doors mieli wystpi w programie
szkolnej telewizji. Miaa dom niedaleko mieszkania Pameli
w Beachwood Hills, wic Jim czasami chodzi do niej i zwykle
rozmawiali przez ca noc. Bywao te, e przechadzali si
po bulwarze Hollywood, jedli w restauracjach z narodowymi kuchniami rnych krajw, za ktrymi Jim przepada,
albo kupowali butelk wina i szli do jednego z kin na
Western Avenue, specjalizujcych si w filmach zagranicznych.
Jego znajomo z Anne miaa jeszcze bardziej intelektualny charakter. Anne studiowaa archeologi i antropologi na
Stanowym Uniwersytecie Kalifornijskim i pisywaa do jednego z pism modzieowych. Prowadzili dugie dyskusje
o literaturze egipskiej i ydowskiej na temat potopu, albo
o Ginsbergu, Corso i Kerouacu. Jim namawia j, by poczytaa ich ksiki i zapisaa si na niektre wykady na
wydziale filmowym.

Z Pamel Zarubic widywa si rzadziej. Zazwyczaj wtedy,

gdy, pijany niemal do nieprzytomnoci, przychodzi pnym
wieczorem do jej maego mieszkania w Hollywood, aby
sprzecza si z ni na temat poezji.
- Poeta? - wymiewaa go z sympati w gosie - daj mi
przykad. Poeta? Lord Byron? A gdzie widzisz siebie, malutki?
Zreszt, to wcale niele, jak na chopca z Los Angeles.
Jim uwielbia to. Pamela, tak jak inne kobiety, bardzo go
kochaa, a i on mwi im wszystkim, e je kocha. Czasami
rzeczywicie tak czu. Ale najczciej po prostu sam chcia by
kochany i akceptowany, i to jako czowiek, a nie jako gwiazdor.
A jednak najsilniej zaangaowany by w zwizek z Pamel
Courson. Nadal tylko j nazywa swa kosmiczn przyjacik". W sierpniu ksigowy oznajmi mu, e kosmiczna
przyjacika wydaje pienidze w kosmicznych ilociach i e
jego ostatni upominek" dla niej moe powanie pogorszy
jego sytuacj finansow. Jim poradzi Bobowi Greene, by si
0 to nic martwi i doda, e woli wydawa pienidze na Pamel
ni na adwokatw. Pam chciaa mie na wasno boutique
1 Jim wanie podpisywa umow.
Lokal, ktry znaleli, by odpowiednio duy na potrzeby
Pameli. Znajdowa si na parterze D o m u Czystych Myli,
waciwie pod biurami firmy HiWay, wic Pam moga pilnowa Jima w cigu dnia. Do zaprojektowania wntrza sklepu
wynajto znajomego artyst z Topangi, zatrudniono cieli.
Z pocztku pad pomys, by boutique nazwa Fuckin' Great
- wydrukowano nawet seri reklamwek z t nazw, ale
w kocu zdecydowano si na Themis, imi greckiej bogini
sprawiedliwoci, prawa i porzdku.
Na dole rzemielnicy wprawiali w sufit mae kawaki
luster. W tym samym czasie na grze, w pokoju G firmy
HiWay, sucym jako sala montau, Jim pali niewielkie
cygaro i rozmawia o morderstwie Sharon Tte, ktrego
dokonano przed tygodniem. Jedn z ofiar zbrodni by Jay

Sebring, ktry w 1967 roku ostrzyg Jima na Aleksandra

Wielkiego.
Od tego czasu miny tylko dwa lata, a Jim bardzo si
zmieni. Jego wosy nie byy ju poskrcane i starannie
rozczochrane, nie mia te wcignitych policzkw ani
gitkiego, muskularnego torsu jak z penej supw liny. Miny
czasy skr i paciorkw. Jim wyglda teraz prawie zupenie
zwyczajnie: jak przystojny, lubicy piwo student college'u,
z przydugimi wosami i kanciast szczk. Zacz te
umiecha si troch czciej.

ROZDZIA

9
c

hocia pod koniec lata Jim

byl w pokojowych stosunkach z Pamel, coraz wicej czasu
spdza z tymi, ktrych dziewczyna najbardziej nie lubia:
z Frankiem Lisciandro, Babe Hillem i Paulem Ferrar.
Wsplnie koczyli film, rozpoczty w marcu w Palm Springs,
a teraz ju zatytuowany: HWY.
Niektre z najwikszych rozczarowa Jima wyniky z jego
zainteresowa filmem. Przez cae miesice on, Frank, Babe
i Paul przygotowywali projekty. Rozmawiali z T i m o t h y m
Learim o zrobieniu dokumentacji filmowej jego kampanii
gubernatorskiej w Kalifornii, ale pniej Leary zosta aresztowany. Spotkali si z Carlosem Castaned, chcc zdoby
prawa filmowe do jego ksiki The Teachings of Don Juan, ale
dowiedzieli si, e nie s pierwsi. Pewien amerykaski
scenarzysta proponowa Jimowi napisanie muzyki do woskiego filmu, ale i z tego nic nie wyszo, gdy okazao si, e Jim
miaby oprcz tego take wystpi w tym filmie, w roli
wokalisty rockowego, ktry wywoa skandal w londyskim
Albert Hall.

Pniej przez Elmera Valentine, dawnego znajomego Jima

z Whiskey a G o - G o , pozna Steve'a McQueena. G r u p a
McQueena kompletowaa wanie obsad do filmu Adam at
6 A.M. Po pierwszym spotkaniu McQueen chodno podzikowa Jimowi za wspudzia. To prawda, e Jim mwi
zbyt wiele, poucza ich jak powinni zrobi film i jak przerobi
scenariusz. Chocia ogoli si przed tym spotkaniem,
wyglda nieatrakcyjnie ze sw nadwag i chorobliw bladoci. Obawiali si o jego picie - wspomina Elmer - to byo
najgorsze".
Wreszcie Jim pozna Jima Aubreya, legendarnego
ex-szefa korporacji CBS Television, zwanego Umiechnit
Kobr, ktrego posta zainspirowaa Jacqueline Susann do
napisania ksiki The Love Machine. W tym okresie Aubrey
znajdowa
si
akurat
pomidzy
dwoma
gigantami
show-businessu: wkrtce mia obj we wadanie M G M .
Aubrey po pierwsze wywietli obydwa filmy Jima. Potem
zorganizowa uroczysty lunch w Luau na Beverly Hills.
Jednym z zaproszonych by Bill Belasco, gadatliwy asystent
Aubreya. G d y tylko Jim wyszed, Aubrey powiedzia, zwracajc si do Belasco:
- Jim Morrison bdzie najwiksz gwiazd filmow
nastpnej dekady. T e n chopak to James Dean lat siedemdziesitych"
Po czym poleci mu pozyska Jima za wszelk cen.
Jim wyszed ze spotkania nieufny.
- Ci faceci mwi, e chc zrobi co ze scenariusza, ktry
napisaem razem z Michaelem - powiedzia swemu przyjacielowi, Frankowi Lisciandro. - Ale myl, e gwnie chodzi im
o to, ebym wywiesi, co trzeba, na ekranie.
Problemy prawne Jima byy coraz powaniejsze. Floryda
wystpia o jego ekstradycj pod miesznym zarzutem
ucieczki przed p r a w e m " , a F B I prowadzia intensywne
ledztwo, inwigilujc jego rodowisko, przesuchujc jego

dawnych kolegw. Zainteresowano si nawet jego wydziaem

na Uniwersytecie Stanowym na Florydzie.
Dziewitego listopada 1969 roku Morrison zjawi si w sdzie w Miami u sdziego Murraya Goodmana i podpisa owiadczenie, e czuje si niewinny. Po zapaceniu kaucji w wysokoci piciu tysicy dolarw zosta zwolniony. Sdzia powiadomi go, e proces rozpocznie si w kwietniu przyszego roku.
Jedenastego, tu po powrocie do Los Angeles, Jim pokci
si z Pamel. W kilka godzin pniej, wczesnym wieczorem,
przyszed do biura zespou. Rozejrza si wok.
- Hej, Leon... Frank. Co powiecie na to, by skoczy do
Phoenix na Stonesw?
Bill Siddons i menader koncertowy Doors, Rich Linneil,
byli organizatorami tego koncertu, wic Jim mia cztery bilety
na miejsca w pierwszym rzdzie. Zadzwoni jeszcze do T o m a
Bakera. We czwrk kupili sze puszek piwa i butelk
Courvoisiera. Wszystko to wypili w drodze na lotnisko.
- Na imi mam Riva - przedstawia si stewardessa,
rozpoczynajc pierwsze grzecznoci jeszcze przed odlotem.
- Skoro masz na imi Riva - krzykn T o m Baker - to twj
facet na pewno nazywa si Old M a n Riva.
Jim i Leon przyczyli si do T o m a , piewajc chrem:
- T h a t old man riva, he just keep rolling...
Stewardessa bya wyranie zmieszana, ale przystpia do
udzielania instrukcji o maskach tlenowych. Gdy maska wypada jej z rki, T o m odezwa si gono:
- Moja dziewczyna te ma co takiego, ale nazywa to
krkiem.
Potem wyszed do toalety, a wracajc wrzuci Jimowi
kawaek myda do kieliszka. Jim nacisn guzik, wzywajc
stewardess, a kiedy podesza do niego, poskary si:
- On mi wrzuci mydo do drinka.
- Nie ma sprawy, Jim, nie przejmuj si, dobrze? Przynios
ci nastpny kieliszek.

Jednak zamiast przynie obiecany trunek, przyprowadzia

ze sob kapitana samolotu, ktry owiadczy:
- Jeeli panowie nie zmieni swojego zachowania,
zawrcimy do Los Angeles, gdzie wszyscy czterej zostaniecie
aresztowani.
Przyjaciele na chwil ucichli, ale kiedy przechodzia koo
nich druga stewardessa, Sherry, T o m chwyci j za udo.
Pniej Jim rzuci w Leona sandwiczami, ktre mu podano,
a T o m w Jima pustym kubeczkiem plastikowym.
Stewardessy i zaoga samolotu zdawali si nie zauwaa
tych wybrykw, ale kiedy samolot zatrzyma si na lotnisku
w Phoenix, otoczyy go samochody policyjne z migajcymi
wiatami na dachach.
W kabinie pasaerskiej samolotu ogoszono przez intercom:
- Szanowni Pastwo, bardzo prosimy o przyjcie przeprosin linii lotniczych Continental; wysiadanie opni si
o kilka minut.
Przed Jimem i T o m e m stan pilot.
- Jako kapitan tego samolotu aresztuj obydwu panw.
Wszyscy inni pasaerowie wysid najpierw, a panw odeskortuje F B I .
FBI? Tego si nie spodziewali.
- Za co? Co takiego zrobilimy?
- Hej, chwileczk - zawoa Baker za odchodzcym lotnikiem.- Prosz mi odczyta moje prawa!
- Jakie s zarzuty? - pyta Leon.
Samolot by ju prawie pusty; pozostao w nim tylko
czterech przyjaci i agenci FBI z Phoenix, ktrzy zapili
Jimowi i Tomowi kajdanki na plecach i wyprowadzili ich na
zewntrz, wprost przed grupk fotoreporterw.
- Jakie s zarzuty? - prbowa jeszcze pyta Leon, przyjmujc rol wiadka.
T o m wychodzi z samolotu ze spuszczon gow, odwracajc twarz od obiektyww i przymykajc oczy. Jim

przeciwnie: schodzi po schodkach z aroganck min, wyprostowany, z podniesion gow i d u m n y m umiechem na twarzy.
Jim i T o m spdzili w areszcie noc i prawie cay nastpny
dzie, po czym zostali oskareni o pijastwo, zakcenie
porzdku i utrudnienie lotu. To ostatnie byo wykroczeniem
przeciw nowym przepisom o komunikacji lotniczej i mogo
si skoczy grzywn w wysokoci 10 tysicy dolarw oraz
wyrokiem dziesicioletniego wizienia. Jim nie mia jeszcze
dwudziestu szeciu lat, a gdyby dosta taki wyrok plus trzy
lata za Miami, mg spdzi nastpnych trzynacie lat
w wizieniu.
Wytwrnia Electra Records nalegaa, by zesp ukoczy
prac nad sw nastpn pyt jak najprdzej. Od chwili
wydania Soft Parade nie upyno jeszcze sze miesicy, ale
firmie zaleao na tym, by na wita Boego Narodzenia wyda
album koncertowy. We wrzeniu zesp rozpocz prby
nowego materiau, a w listopadzie przymierza si ju do
nagrywania.
Jak na ironi, nowe utwory, powstae w okresie depresji po
incydencie w Miami, byy dynamiczne i pene siy witalnej.
Napisane przez Jima teksty miay si okaza jego najlepszym
dzieem w cigu ostatnich lat, a Ray, Robby i John podjli
wyzwanie, dodajc do nich muzyk, wykonan lepiej ni
kiedykolwiek przedtem.
rdem tego przypywu energii by po czci Jim, dla
ktrego wiosna tego roku bya okresem wyjtkowo twrczym.
Przy caym swym zaangaowaniu w film, nie przesta pisa
piosenek i wierszy. Wydawao si, e zrozumia wreszcie, i
przeznaczeniem jego jest wywrze trway wpyw na muzyk,
a nie film. Przekonanie to zaowocowao nawrotem si
twrczych. Napisa znakomite teksty w zaledwie rok po tym,
Jak obawia si, e jest ju wyjaowiony" pod wzgldem
artystycznym.

T y t u pyty Morrison Hotel pochodzi od prawdziwego

hotelu, pooonego w ubogiej i niebezpiecznej dzielnicy na
przedmieciach Los Angeles. Hotel ten odkryli Ray i Dorothy,
gdy pewnego weekendu jedzili po miecie. Pokj kosztowa
tam dwa i p dolara za noc. Na pycie jest kilka utworw
trafnie charakteryzujcych Ameryk w roku 1969. W jednym
z nich powraca w postaci ekspresyjnego dwuwiersza wspomnienie Jima z lat dziecistwa. Mowa o Peace Frog, utworze,
ktrego ywa melodia tak spodobaa si Robbiemu, Johnowi
i Raiowi, e nagrali j, gdy jeszcze nie miaa tekstu. Ale pniej
Ray znalaz w jednym z notatnikw Jima wiersz pod tytuem
Abortion Stories, ktry prawie w caoci uyto jako tekst do
Peace Frog.
Zaskoczeniem byo to, jak znakomicie sowa napisane
kiedy przez Jima pasoway do muzyki, skomponowanej przez
jego kolegw.
Krew na ulicach oblewa mi kostki
Krew na ulicach siga po kolana
Krew na ulicach miasta Chicago
Fala krwi wzbiera f pynie za mn
Podczas jednej z prb Jim zaimprowizowa dwa nastpne
wersy w charakterze refrenu.
Krew na ulicach rozlana w rzek smutku
Krew na ulicach otacza mi uda
Potoki spywaj ku podnom miasta
Krzyk kobiet tonie w fali ka.
Kiedy znw nadszed refren, Jim zapiewa:
Ona przybya do miasta, potem odjechaa
z promieniem soca we wosach.

Po czym powrci do tekstu wiersza. Nastpiy dwa wersy

zainspirowane widokiem wypadku, w ktrym zginli indiascy robotnicy z przewrconej ciarwki. Zapiewa ponurym gosem:
Indianie rozsypani na autostradzie witu krwawi
Duchy tocz si w skorupce dziecicego umysu
A pniej:
Krew na ulicach miasta New Haven
Krew plami dachy i palmy w Venice
Moja mio wrd krwi tego strasznego lata
Krwawa czerwie soca nad Wynionym L.A.
Krwawy wrzask blu, gdy odcinaj jej palce
Krew przyjdzie na wiat, gdy zrodzi si nard
Krew kwiat rany magicznego pojednania
Roadhouse Blues, ktry z pocztku mia nada tytu caej
pycie, podobnie jak wiele innych utworw Jima opowiada
o Pameli. Piszc i piewajc: Nie spuszczaj z oczu drogi / rce
trzymaj na kierownicy / tak, jedziemy do Roadhouse / tam
bdzie nam naprawd dobrze" Jim uywa zda, powtarzanych wielokrotnie, gdy Pamela prowadzia samochd, wiozc
go do letniego domku w dzielnicy Topanga pod Los Angeles,
ktry dla niej kupi. O swej mioci do Pameli piewa w Blue
Sunday: A teraz znalazem / moj dziewczyn...". Pameli
powicona bya take piosenka Queen of the Highway. Ona
bya ksiniczk / Krlow Autostrady / Trzymaa kartk
z napisem / Zabierzcie nas do Mdre / Nikt nie mg jej ocali
Prcz lepego Tygrysa / On by Potworem / Czarnym,
odzianym w skry..." Ostatnie sowa piosenki byy sarkastyczn aluzj do ich pogmatwanych uczu: M a m nadziej, e
to jeszcze potrwa cho chwil".

Chocia utwory powstay szybko, Jim najczciej przychodzi na sesje nagraniowe pijany i zdarzao si, e nagrywanie piewu jednej piosenki trwao ca noc. Za ktrym
razem w studio zjawia si Pamela i znalazszy butelk Jima,
wypia wszystko, by nie mg si upi.
Wic stali obydwoje na rodku sali, nie panujc nad sob,
i wrzeszczeli - wspomina inynier dwiku Bruce Botnick,
jedyny wiadek tego zdarzenia. - Jim chwyci j i potrzsa ni
gwatownie, zdaje mi si, e na pokaz przede mn. Ona dara
si na cay gos. Krzyczaa, e nie powinien wicej pi i dlatego
wypia mu jego alkohol. Wreszcie ocknem si i powiedziaem: 'Hej, stary, opanuj si, ju pno'. On spojrza na
mnie, puci j i mrukn: 'Tak, to prawda'. A potem otoczy j
ramieniem i wyszli, obejmujc si. Czuj, e wszystko to zrobi
ze wzgldu na mnie. Widziaem ju przedtem nie raz, jak robi
podobne rzeczy - na kocu zawsze rzuca takie zabawne
spojrzenie, eby wybada, jaka jest reakcja".
Problemw byo coraz wicej.
Jim znowu rozbi si w swojej Blue Lady. T y m razem ci
pi maych drzewek na bulwarze La Cienega, niedaleko
D o m u Czystych Myli. Porzuci samochd i pobieg do budki
telefonicznej, skd zadzwoni do Maxa Finka i zawiadomi go,
e skradziono mu wz.
Film Feast of Friends zosta zrecenzowany w pimie Variety", ktrego opinia moga powanie obniy potencjalne
zainteresowanie nim. Nazwano go poaowania godn strat
czasu, filmem skleconym z uj do jakiego wikszego zamierzenia albo prbk, ktrej nie udao si sprzeda jakiemu
programowi telewizyjnemu, specjalizujcemu si w zajmowaniu czasu dzieciom po powrocie ze szkoy". Natomiast w rubryce rozmaitoci pisma Rolling Stone" okrelono go mianem
staromodnej, pretensjonalnej, gupiej, rozmamanej, niewiarygodnie nudnej i chyba niedokoczonej pierwszej przymiarki

debiutujcego amatora". Jeeli tego byo mao, by pognbi

Jima, wygwizdanie filmu na festiwalach w San Francisco
i w Santa Cruz dopenio miary.
Runnin' Blue, najnowszy singel Doors z pyty Soft Parade,
bdcy hodem zoonym Otisowi Reddingowi, a zarazem
trzeci ma pyt autorstwa Robbiego pod rzd, pojawi si na
licie przebojw i osign szedziesite czwarte miejsce.
W niedalekiej przyszoci miay si zacz procesy w Miami
i Phoenix.
Odbyy si pierwsze projekcje filmu HWY o autostopowych przygodach Jima i zosta on odebrany jako w pewien
sposb... niedopracowany".
Jedna z dziewczyn Jima bya w ciy.
Ksigowy Jima skary si na ekstrawagancje Pameli.
Akceptowa jej kieszonkowe, potrafi pogodzi si z kosztami
jej hulanek i rnymi rachunkami. Ale boutique by szalestwem. Pochon ju osiemdziesit tysicy dolarw, a Pamela wanie buszowaa po Europie, kupujc nowe towary.
Tego byo dla Jima za wiele. Pokcili si i Pamela pojechaa do
swego francuskiego ksicia, ktrego kochaa, a przynajmniej
tak mwia swym przyjacikom.
Jim pi.
Wszyscy byli pijani. T o m , Frank, Babe i oczywicie sam
Jim, przesiadujcy w barze Barney's Beanery.
- Cipa z pana, panie Morrison - drani go T o m Baker.
Paskudna, ndzna cipa.
Jim nie zwraca na niego uwagi. Frank i Babe spucili wzrok
na swe kieliszki.
- A teraz prosz nam powiedzie, panie Jimie Morrison,
gwiazdo rocka - cign T o m , wydzierajc si na cay bar
- prosz nam powiedzie, co si zdarzyo w Miami.
To by dla Jima temat kopotliwy. Spojrza na Jima, po
czym wypi yk ze swojego kieliszka.
- No wal, Jim, powiedz nam to raz na zawsze.

- Tak - powiedzia Jim cichym gosem. Zrobiem to.

- Co zrobie, Jim? - nalega T o m ostrym, triumfujcym
tonem.
- Pokazaem go.
- Dlaczego, Jim? Kiedy ja rozebraem si w moim filmie,
mwie, e to nie sztuka.
- Widzisz - powiedzia Jim tak cicho, e koledzy musieli
pochyli si ku niemu, by sysze. - Chciaem zobaczy, jak on
bdzie wyglda w wietle jupiterw.
Nastpia sekunda ciszy, po czym Babe i Frank jednoczenie wybuchnli miechem, parskajc dopiero co wzitym
do ust trunkiem. Jim umiechn si blado.
Zdarzenie u Ahmeta i Miki Ertegunw byo mniej zabawne. Ahmet by czarujcym modziecem, synem tureckiego
dyplomaty, ktry zaoy koncern fonograficzny Atlantic Records i sta si bardzo bogaty. Jego ona bya jedn z najbardziej znanych pa domu na Manhattanie. Ahmet wiedzia, e
kontrakt Doors z Elektr dobiega koca i chcia pozyska Jima
do swojej firmy, wic zaprosi go na przyjcie. Dzisiaj pamita
tylko to, e Jim w cigu chwili zmieni si z wytwornego
dentelmena z Poudnia, o nienagannych manierach i przycigajcym sposobie opowiadania, we wciekego pijaka, ktry
wskoczy na kanap i szarpa drogie obrazy, wiszce na
cianach. Jekyll i Hyde.
smego grudnia 1969 roku Jim obchodzi swe dwudzieste
szste urodziny z Billem Siddonsem i jego on Cheri,
Frankiem i Kathy Lisciandro oraz Leonem Barnardem, w domu Siddonsw na Manhattan Beach. Po kolei przed Jimem
postawiono butelk koniaku i rozdano skrty z marihuany.
W tym czasie marihuana dziaaa ju le na Jima - stawa si po
niej nerwowy lub dostawa szau.
Jim i Leon rozmawiali artobliwie o zrobieniu wsplnego,
bazeskiego strip-tease'u. Pniej rozmowa przesza na Micka Jaggera. Jim okaza wspaniaomylno, niespodziewa-

nie nazywajc Jaggera ksiciem wrd ludzi, cho by moe

byo w tym wiele sarkazmu. Pniej podzikowa wszystkim za
przyjcie i, wypiwszy do dna sw butelk, zapad w drzemk.
- O Boe, spjrzcie! - krzykn po chwili Leon - Spjrzcie
na niego!
Leon poderwa si na nogi. Jim, ktry lea w fotelu
i wydawa si nieprzytomny, zdoa jako wyplta z rozporka
swj czonek i la na podog.
- O, Jezu! - krzykn Bill.
Skoczy na drugi koniec pokoju, chwyci duy, krysztaowy
kielich i podstawi go pod strumie moczu. Ku jego zdumieniu, Jim napeni naczynie. Bill wzi ze stou nastpny kielich
i Jim napeni take i ten, a po nim trzeci.
Leon, Frank, Kathy i Cheri pkali ze miechu.
Pniej Frank i Kathy zabrali Jima do biura zespou
i pooyli go, cigle picego, na tapczanie.
Sytuacja stawaa si trudna do zniesienia. Kolejne zdarzenia miotay Jimem na wszystkie strony. Paul, Frank i Babe
chcieli dosta wicej pienidzy, by mc dokoczy filmy.
Natomiast muzycy domagali si przerwania przygody z filmem, uwaajc, e zaangaowanie Jima w t dziaalno
pozbawia go energii, ktr powinien powica zespoowi.
Chcieli rwnie, by zgoli brod i schud chocia o kilka
kilogramw przed seri koncertw, majc rozpocz si ju za
kilka tygodni w Nowym Jorku. Pamela nieustannie molestowaa go, by rzuci karier wokalisty Doors i prowadzi z ni
normalne ycie rodzinne, w ktrym - jak sobie wyobraaa
- Jim bdzie w spokoju pracowa nad sw poezj. Jednoczenie
Jim mia co najmniej dwadziecia procesw o plagiat. By te
wiadom, czego bdzie oczekiwa publiczno podczas nadchodzcych koncertw, a najbardziej chciaby tylko sta
spokojnie i piewa. Adwokaci zabronili mu poruszania tematu
Miami, gdy tymczasem on czu rozpaczliw potrzeb

ogoszenia swej niewinnoci i napitnowania hipokryzji narosej wok caej sprawy. Vince zacz znowu napomyka
o koniecznoci zmiany menadera. Dochodzia do tego staa,
przytaczajca wiadomo, e nie mona po prostu przej
si po ulicy, by zaraz nie zosta rozpoznanym (std
te broda). Ta niedogodno stawaa si coraz bardziej
uciliwa.
Nazajutrz po swoich urodzinach Jim siedzia na tapczanie i popijajc piwo stara si jako uporzdkowa sobie list wszystkich tych spraw. Kiedy wszed Bill i kilka innych
osb, Jim skin gow osobno kademu z przybyych z nieobecnym wyrazem twarzy, po czym opuci wzrok na lecy
przed nim na biurku n u m e r L o s Angeles T i m e s a " . Gapi si
na gazet bezmylnie. W Azji poudniowo-wschodniej trwaa
wietnamizacja". Indianie ju trzeci tydzie okupowali
wysp Alcatraz. Poprzedniego dnia - w jego urodziny!
- w Los Angeles doszo do czterogodzinnej strzelaniny
midzy policj a Czarnymi Panterami. Sd Najwyszy postawi Charlie Mansona i czwrk jago kompanw w stan
oskarenia za morderstwo Sharon T t e i pozostaych osb.
Jim odoy gazet. Z wysikiem podnis swe ociae
ciao i przepuka gardo.
- Zdaje mi si, e mam kryzys nerwowy.
Wszyscy rzucili si ku niemu, chcc go uspokoi, prbujc
za wszelk cen powiedzie co, co poprawi mu nastrj.
Przeraaa ich myl, e tym razem naprawd wysidzie. Bill
zbieg po schodach, by sprowadzi Vince'a Treanora, ktry
pracowa na dole, w sali prb.
Jim spojrza na Billa zbolaym wzrokiem.
- Kiedy wczoraj wieczorem postawie przede mn t
butelk Courvoisiera - powiedzia - zdawae si mwi:
T o dla faceta, ktry pije". Dlatego musiaem wypi
wszystko.
G d y do pokoju wszed Vince, Jim zwrci si do niego:

- Wiesz, Vince, wtedy w Miami ja wiedziaem, co robi.

Miaem na sobie spodenki bokserskie. Nie zauwaye ich?
Wiedziaem, co robi, a ty mi przeszkodzie.
Z kolei obejrza si na Leona i przypomnia mu zdarzenie na
dachu budynku 9000, kiedy to Leon obawia si, e Jim
spadnie z krawdzi parapetu.
- Nie rozumiesz? - zapyta. - Musiaem. Nie mogem si
powstrzyma.
Byo to dziwaczne i niepokojce wyzwanie. Jim nigdy dotd
nie przyznawa si w ten sposb, przed ludmi, do swoich
saboci.
W nastpnym tygodniu wynajli dla niego kolejnego opiekuna, czarnoskrego pikarza z Uniwersytetu Poudniowokalifornijskiego, ktry mierzy metr dziewidziesit trzy centymetry wzrostu i wystpowa w roli stray osobistej Micka
Jaggera podczas ostatniego tournee Rolling Stones po Stanach
Zjednoczonych.
Jim natychmiast polubi Toniego Funchesa.
- Chodmy si napi - zaproponowa.
- Jasne, Jim. Wszystko, co kaesz - mrugn Tony. Moe
jak ju bdziemy w tej knajpie, przedstawiby mnie ktrej
z tych tancerek w toplessie?
Jim by z Frankiem na wakacjach w Meksyku, a pozostali
czonkowie zespou niespokojnie czekali w Nowym Jorku na
jego przyjazd. Po wielu staraniach i podpisaniu pierdolonej
klauzuli", zesp mia umow na wystp w prestiowej sali Felt
Forum.
W pokoju hotelowym Billa Siddonsa zadzwoni telefon.
- Uuuch... uciek mi samolot.
- O Boe, Jim! - Bill natychmiast przypomnia sobie
identyczn wiadomo od Jima o spnieniu na samolot
w drodze do Miami.
- Jim, czy jeste trzewy?

- Nnno...
Koncerty siedemnastego i osiemnastego stycznia - po dwa
kadego wieczoru - Bill Siddons, muzycy zespou i Elektra
- traktowali bardzo powanie. Wystpy miay by nagrywane
na album koncertowy, nad ktrym zaczto pracowa ju
w lecie poprzedniego roku. W N o w y m Jorku dziaao najwicej pism i dziennikarzy, tote koncert zorganizowano wanie tam, chcc dowie, e Doors nadal s w stanie
zagra jako jeden zespl. Nieudany koncert lub - co gorsza - nastpny skandal typu Miami, byby samobjstwem
grupy.
Bill przemawia tonem zdenerwowanego ojca:
- Jim, czy zaatwie nastpn rezerwacj?
Jim twierdzi, e tak i poda n u m e r lotu.
- Dobra. Samochd bdzie na ciebie czeka.
- A, Billy? No... jest midzyldowanie w Miami.
- Jim, masz nie wysiada z samolotu, dobrze?
Bill odoy suchawk i natychmiast zadzwoni do T o n i e go Funchesa.
- Wsiadaj do samolotu i le w tej chwili do Miami. Masz
przej Jima. Wyjd na jego samolot i gdy tylko wylduje,
dopilnuj, eby Jim zosta na pokadzie. Zrobi ci rezerwacj
na powrt razem z nim.
Koncerty uday si znakomicie. Zesp wykona przede
wszystkim swe starsze utwory, takie, jak Moonlight Drive,
Backdoor Man, Break On Through, Light Aiy Fire i The End.
Byo te kilka pamitnych wydarze, jak ten, gdy w trakcie
jednego z koncertw do Doors przyczyli si na kilka
piosenek John Sebastian i Dallas Taylor, perkusista zespou
Crosby, Stills, Nash and Young. L u b kiedy mody pederasta
rzuci si na Jima i owin mu si wok kolan. Gdy
sprowadzono go ze sceny, Jim skwitowa to komentarzem:
- No tak, to jest cay Nowy Jork. Na scen pchaj si tylko
chopcy.

Zdanie to znalazo si na pycie koncertowej (bez adnych

wyjanie). Natomiast nie ma na niej innego zdania, wypowiedzianego, kiedy kto rzuci Jimowi skrta z marihuany, wielkoci skuwki od pira.
- To mi wanie podoba w fajkach nowojorskich - powiedzia Jim. - Mona sobie nimi poduba w zbach.
Podczas pobytu Doors w Nowym Jorku odbyo si kilka
spotka. Cz z nich powicono kwestiom reklamy i promocji pyty Morrison Hotel i zawsze zapraszano na nie zesp. Jim
nienawidzi zebra i rzadko bra w nich udzia. Wola pozwala, by inni decydowali za niego. A jednak pojawi si
w biurach Elektry. Gdy mwiono o jego wizerunku jako
gwiazdy i rozprowadzano projekt kampanii, majcej na celu
uoenie na nowo stosunkw z publicznoci. Jim plea na
tapczanie w swej kurtce zamszowej, podbitej barankiem
i przysuchiwa si, jak agenci oddziau reklamowego wytwrni
rozprawiaj z przejciem o Jimie Morrisonie - Czowieku
Renesansowym".
Z czterostronnicowej notatki wynika jednak, e Jim nie
pozosta na to zupenie obojtny.
Jim Morrison jest znanym czowiekiem, poszukujcym rozszerzenia horyzontw swych artystycznych moliwoci. Kada sawna osoba musi stworzy
swj odpowiedni wizerunek. Wizerunek optymalny to
taki, ktrym obie strony - jej publiczno i on sam
- czuj si dobrze. Pierwszestwo ma oczywicie
jednostka, bo to ona zwizana z nim jest najbardziej
bezporednio. Poniewa bycie Czowiekiem Renesansowym oznacza prbowanie wszystkiego bez ogranicze i eksperymentowanie z kadym typem twrczoci
i de, myl, e Morrison moe czu si dobrze
z czym takim. Ustawiwszy si w takiej pozycji, moe
prbowa wszystkiego, y i postpowa jak chce, nie

zabiegajc, a nawet nie dbajc, o towarzyszc temu

dobr lub z saw.
Na marginesie by jeszcze dopisek: N a scenie nie ma jak
dotd Leonardw, a to si spodoba w Poughkeepsie".
Jim nie mg znie tego, e instytucja kreuje w ten sposb
jego image. Poza tym, po trzech latach Elektra zmieniaa sw
polityk reklamow i coraz wyraniej eksponowaa samego
Morrisona, a nie zesp jako cao. Nastpnego dnia Jim
poszed na przyjcie, zorganizowane przez Elektr.
Uroczysto naleaa do przyjtej przez firm konwencji.
Wikszo koncernw fonograficznych wydaje wystawne
przyjcia dla swych najlepszych zespow, gdy zblia si
termin odnowienia kontraktu.
Bankiet by bardzo wytworny. Podano krlewskie kraby
z Alaski, kuleczki z czarnego kawioru, Dom Perignon. Zaproszono setki goci, wrd nich crk Ingrid Bergman Pi
Lindstrom i kompani gwiazd z otoczenia Andiego Warhola.
Wszyscy zgromadzili si na galerii czterdziestego czwartego
pitra drapacza chmur, z rozlegym widokiem na Manhattan.
Na zakoczenie przyjcia wywietlono film Alfreda Hitchcocka 39 Steps.
Mina druga w nocy. Gdy Jim i Pamela wychodzili,
dziewczyna, przechodzc obok gospodarza przyjcia, szefa
Elektry Jaca Holzmana, rzucia na dobranoc rujnujce zdanie.
Jac by przekonany, e namwi j do tego Jim.
- No, a gdyby co, to przez ten rok wszyscy jestemy
w Atlanticu - powiedziaa sodkim gosem. - Dzikujemy za
wspaniay wieczr.
Jim tylko si umiechn.
Kampania reklamowa Renesansowego Czowieka zostaa
zarzucona.
W pierwszym tygodniu lutego ukaza si nowa pyta,

a zesp mia zaskakujco udane koncerty w sali Arena w Long

Beach i w Winterland w San Francisco. Sprzedano wszystkie
bilety, ukazay si pochlebne recenzje. Jim zgoli brod,
przywdzia czarne dinsy i czarn kurtk i piewa jak za
najlepszych czasw. Doszo te wreszcie do podpisania umowy
midzy Jimem i Billem Belasco a Michaelem McClure na
produkcj filmu The Adept. Firma Jima, HiWay oraz St. Regis
Films Billa, podzieliy si jednoroczn opcj na prawa filmowe
niepublikowanej powieci Michaelam pacc piset dolarw
tytuem zaliczki od oglnej ceny ich kupna - piciu tysicy
dolarw.
W marcu wszystkie gazety odnotoway uznanie Morrison
Hotel, pitego albumu Doors, wydanego przez Elektr, za
Zot Pyt, podkrelajc, e jest to pierwszy amerykaski
zesp hard-rockowy, ktry uzyska pi Zotych Pyt pod
rzd. I cho koncert w Buffalo zosta odwoany, umwionych
byo wiele innych: w Salt Lake City, Denver, Honolulu,
Bostonie, Filadelfii, Pittsburgu, Columbus i Detroit.
Z pyty Morrison Hotel nie byo przeboju singlowego, za to
album ten przywrci grupie pozycj faworytw krytyki,
zyskujc pochlebne recenzje w niemal wszystkich liczcych si
pismach. Nie byo smyczkw ani trbek. Zesp mia czas na
dopracowanie utworw od strony muzycznej przed sesj
nagraniow, wykonujc je wielokrotnie na koncertach. T
sposobno mieli po raz pierwszy od czasu debiutanckiej pyty
i skutek by widoczny. Morrison Hotel peen jest energii, ktrej
brakowao dwm poprzednim pytom. Gos Jima jest tutaj
dojrzalszy i gbszy, a muzycy udowadniaj, e s coraz lepsi
lako instrumentalici. By to artystyczny powrt. Doors skompletowali zestaw utworw, ktre zabrzmiay razem z poraajc si.
Dave Marsh, wydawca pisma ,,Creem", pisa: Doors
zaprezentowali nam najbardziej obezwadniajcy rock and roli,

jaki kiedykolwiek syszaem. Kiedy s w dobrej formie, s po

prostu nie do pobicia. Jestem przekonany, e mam przed sob
najlepsz z ich dotychczasowych pyt".
Chwali ich take Rock Magazine": Mwicie, e Morrison
nie jest ju sexy, e staje si stary i gruby. Tak, ale na tej pycie
nie wida brzucha od piwa, sycha za to jdra. Pity album
Doors jest ich najmocniejszym i najlepszym jak dotd dzieem".
Podobnie wyraa si krytyk pisma Circus" w numerze
z maja 1970 roku - Morrison Hotel jest chyba najlepsz pyt
Doors. Z pewnoci przysporzy grupie nowych wielbicieli
i uspokoi tych, ktrzy, jak ja, uwaaj dwa poprzednie krki za
knoty. Mocny, zowieszczy hard-rock, jeden z najlepszych
albumw dziesiciolecia. Wicej energii w skrzanych spodniach Morrisona".
Tylko T h e Rolling Stone" zachowa powcigliwo,
owiadczajc, e jedynie dwie pierwsze pyty Doors naprawd
si licz i pozostan na dugo w pamici. Za Morrison Hotel
mona uczciwie poleci tylko zdeklarowanym mionikom
zespou.
Jim przez cay okres by w zym nastroju. Nie mg
odpdzi od siebie myli o zbliajcym si procesie w Phoenix
i wyrokach, ktre mogy by cikie: do trzech miesicy i 300
dolarw za napa osobist, do dziesiciu lat i 10 tysicy
dolarw za utrudnianie pracy personelu linii lotniczej i stwarzanie zagroenia lotu pasaerskiego. Jim, Frank, T o m i Leon
polecieli do Phoenix we rod, dwudziestego pitego marca,
aby przed procesem odby krtkie spotkanie z Billem Siddonsem i adwokatem Jima, Maxem Finkiem. Zamwiono alkohole, Jim i T o m , jak zwykle, zaczli si w nich przeciga.
T o m zrobi si agresywny. Chcia wyj z piciem na
zewntrz.
- Do diaba z tym pieprzonym piciem w pokoju. Chodmy,
Jim.

Jim natychmiast si zgodzi i wsta od stolika. Siddons

radzi im, by si nie oddalali. Wola, by nie pokazywali si
publicznie, przynajmniej nie tego wieczora. Wyobrazi sobie,
e Jim na pewno zostanie aresztowany, chociaby za pijastwo,
czym zrobi prasie bajeczny prezent na dzie procesu.
Nagle Leon wskoczy na stolik do kawy, wrzeszczc na
Jima:
- Idiota! Idiota! Idiota!
- Dlaczego mnie tak nazywasz? - zapyta Jim. - Dlaczego
krzyczysz na mnie jak dziecko?
- Bo zachowujesz si jak dziecko!
Frank podszed do Leona i zaproponowa mu, by ten
pilnowa swego wasnego zasmarkanego nosa. W tej samej
chwili przerwao im stukanie do drzwi. Kto otworzy, wesza
utleniona blondynka.
- Szukam Jima - oznajmia przybya.
Jim jednym skokiem znalaz si przy niej i przytuli usta do
jej bluzki. Wszyscy inni na palcach opucili pokj.
Nazajutrz rano Jim i T o m woyli biae koszule, krawaty
i dwurzdowe marynarki. Dugie wosy zaczesali do tyu
i zwizali na karku. Leona i Franka wezwano jako wiadkw,
podobnie jak obydwie stewardessy, Riv Mills i Sherry Ann
Mason, ktra rwnie skadaa zeznania. Sherry sw relacj
przekonaa sdziego. Zeznaa, e przez cay czas trwania lotu
bya napastowana pomimo wielu upomnie, by przeladowca
trzyma rce przy sobie. Proszona o rozpoznanie napastnika,
wskazaa Jima.
Jim by zdezorientowany - Sherry wskazywaa na niego,
ilekro opisywaa zachowanie Toma. Pomylia ich ze sob;
wygldao to jak scena z Alicji w krainie czarw. W kocu
prokurator poleci jej nie okrela Jima i T o m a po imionach,
lecz jako osob na miejscu A" i osob na miejscu B". Jim
zosta uwolniony od zarzutu o naruszenie przepisw linii
lotniczej, ale uznany winnym groenia, przeszkadzania, na-

pastowania, i deprymowania podczas pracy dwch stewardess". T o m a uznano za niewinnego, a ogoszenie wyroku
odoono o dwa tygodnie.
Jim, Leon, T o m , Frank, Bill Siddons, Max i miejscowy
adwokat, zajmujcy si spraw z urzdu, wrcili do hotelu
i zasiedli w barze koktajlowym. Czekaa ich niespodzianka
- przy jednym ze stolikw siedziay obydwie stewardessy
i pilot, ktry aresztowa T o m a i Jima.
Bill i Leon podeszli do nich, by przywita si po przyjacielsku. Jim zamwi sw pierwsz podwjn whisky.
Bill czarowa obydwie panienki, zabawia je przez p
godziny, po czym przyprowadzi je do swego stolika. Sherry
usiada naprzeciw Jima, ktry wypi ju cztery podwjne
i akurat zapewnia dziewczyn, e jest cudowna.
- Wiesz - powiedzia - myl, e w innych okolicznociach
co mogoby by midzy nami.
Po pewnym czasie i kilku nastpnych podwjnych Jim
postanowi popiewa. Podnis si z krzesa i niepewnym
krokiem podszed do pianina.
- Nie bdzie ci przeszkadzao, jeeli zapiewam do tego,
prawda? - zapyta zdumionego pianisty.
Szef baru skoczy w jego stron jak bramkarz, rzucajcy si
na pik.
- Nie, nie, nie! Przykro mi, panie Morrison, ale nie. To
niemoliwe.
Jim odczu to jako wtargnicie znienawidzonej wadzy.
- Pierdol si, cholero jedna! Pierdol si, pierdol si!
Max i mody adwokat natychmiast wyprowadzili go z baru.
Reszta towarzystwa posza za nimi. W hallu T o m namawia
Jima na wskoczenie do fontanny. Jim spojrza na niego
przepitym wzrokiem i wzi rozbieg w stron sadzawki.
T y m razem powstrzyma go Bill i z pomoc innych
wepchn do windy hotelowej. Gdy zamykay si drzwi, Jim
znw krzycza: Pierdol si!"

Nazajutrz rano wszyscy wrcili do Los Angeles. Jim

poszed zaraz do baru Palms z T o m e m i kilkoma dziewczynami
- jedn z nich Jim w zagadkowy sposb przywiz z Phoenix,
druga bya dawn groupie zespou.
Wszyscy duo pili i grali na loterii. Kiedy T o m , pijany,
zacz wazi na stolik loteryjny, waciciel lokalu zadzwoni do
biura szeryfa, a Jim i Babe zawlekli T o m a do pobliskiego biura
Doors.
Po drodze T o m bekota:
- Morrison, nic jeste, cholero jedna, dobry! Cay wiat ci
nienawidzi! Nienawidzi ci! Nie jeste w porzdku!
Kiedy znaleli si w biurze, Jim, Babe i kilka innych osb
zasugerowao, eby T o m lepiej sobie poszed. W kocu Jim
wyjawi, czym jest przygnbiony. Paci za wszystkie wydatki
Toma zwizane z procesem: za samolot, za hotel, za jedzenie,
picie, adwokata i wszystko inne, zosta czciowo obciony
jego win, a w zamian spotykay go tylko obelgi.
W pewnej chwili podbieg do T o m a i prbowa popchn
go w stron drzwi. T o m mia si.
- Masz std i - warkn Jim. - To miejsce interesw.
Ktry z kolegw T o m a rzuci si z kolei na Jima. Wtedy do
akcji wkroczy T o n y Funches i obezwadni napastnika, po
czym z pomoc Babe'go wyrzuci go za drzwi. Jim wlizn si
do pokoju Billa Siddonsa, by zawiadomi biuro szeryfa.
Radiowz, dopiero co wzywany do baru Palms, przyjecha ju
po chwili.
- Co, chcesz mi powiedzie, e wezwae gliny? - zapyta
Tom.
Sta naprzeciw grupki kolegw i patrzy na Jima ze zdumieniem.
- Co, wic to pan nas wezwa - pytali policjanci, rwnie
zaskoczeni.
Bab posprzecza si o co z wysannikami szeryfa, ktrzy
Postanowili zignorowa go i wyj. T o m wsiad do samochodu

swego kolegi i odjecha, zostawiajc Jima, Babe'go i Toniego

na chodniku. Gdy w dziesi minut pniej wrci, by rzuci
kamieniem w okno biura zespou, Jima ju nie byo - poszed
do baru Barney's Beanery na kolejnego drinka. Od tego czasu
Jim i T o m nie widzieli si przez prawie rok.
Przez cay kwiecie Jim by bardziej ni zwykle zajty
swymi kopotami prawnymi. Przed ponownym wyjazdem do
Phoenix szstego kwietnia przejrza robicy due wraenie,
szedziesiciotrzystronicowy dokument, przygotowany przez
Maxa Finka na proces w Miami. Jim by zachwycony elokwencj swego obrocy podczas procesu w Phoenix - nazwa go
prawdziwym Perry Masonem i bardzo si ucieszy, widzc, e
pismo podwaa prawomocno paragrafw, na mocy ktrych
zosta aresztowany.
Na pierwszych dziesiciu stronach Max objania
wspczesne postawy spoeczne i kanony obyczajowoci" tak,
jak widzia je Jim i on sam: Modzie, a take znaczna cz
ludzi dojrzaych, sprzeciwia si hipokryzji i faszowi nienagannego po wierzchu, a skorumpowanego od wewntrz
spoeczestwa. Zakamane i przestarzae idee wiktoriaskie
rozsypay si w wietle wiedzy, rozwoju nauki i edukacji..."
Jako precedensy prawne Max przyj sprawy sdowe,
wywoane przez filmy I Am Curious Yellow i Midnight Cowboy.
Powoywa si na powie Henriego Millera Zwrotnik Raka
i na malarstwo Gauguina, Picassa i Michaa Anioa. Wiele
miejsca powici na udowodnienie, e pierwszy i czternasty
punkt poprawki do konstytucji zapewniaj wolno przedstawie teatralnych i w krtkim rysie historycznym opisa
obawy przed polityczn potg teatru". Zacytowa ustawy
Sdu Najwyszego, zapewniajce wolno sowa. Na koniec
podwaa konkretne zarzuty, dowodzc, e pozostaj one
w sprzecznoci z pierwsz, sm albo czternast poprawk. S
nieokrelone a do stopnia wykluczajcego prawomocno, lub

nie poparte faktami. Z czterech przepisw, ktre Jim jakoby

naruszy - podkrela - najnowszy zosta uchwalony w 1918
roku.
Szstego kwietnia Jim i Max pojechali do Phoenix pod
pretekstem wniesienia skarg na race naruszanie prawa. Gdy
Max powiadomi sdziego, e stewardessa Sherry popenia
bd i chciaaby zmieni swe zeznania, sdzia odroczy wydanie
wyroku i wyznaczy Jimowi dat kolejnego przyjazdu na inny
dzie w kwietniu.
Sidmego kwietnia z wydawnictwa Simon & Schuster
nadesano pierwsze egzemplarze ksiki. Jim trzyma w rku
cienki tomik i nie mg si nim nacieszy. Na okadce widnia
tytu The Lords and The New Creatures, a pod nim sowo:
wiersze". Jim nie by zadowolony ze sposobu, w jaki uyto jego
imienia. yczy sobie James Douglas Morrison, a wydrukowano
Jim Morrison. Zamieszczono take zdjcie Modego Lwa" na
pierwszej i ostatniej stronie okadki, a w notce na obwolucie
wydawcy napomknli o jego karierze muzycznej, nazywajc
jego publiczno dzieciakami". Wszystko to byy rzeczy,
ktrych nie lubi. Nota na okrywajcej ptno obwolucie,
niezbyt trafnie i bardzo powierzchownie charakteryzowaa jego
poezj. Byo tam napisane: Autor obserwuje i opisuje
wspczesn Ameryk - miasta, narkotyki, filmy, pogo za
pienidzmi, starych wykolejecw i now, woln mio..."
Pomimo to Jim wysa do swego wydawcy w Nowym Jorku
telegram ze sowami: Dzikuj Panu oraz Simonowi i Schusterowi. Ksika przesza moje oczekiwania". Za Michaelowi
McClure wyzna:
- Oto pierwszy raz, kiedy mnie nie osrali.
Michael przysiga, e Jim mia zy w oczach.
Nazajutrz Babe Hill, po upiciu si z Jimem w Phone Booth,
wypad z jadcego samochodu i zama sobie dwa krgi szyjne,
a jeszcze nastpnego dnia Jim wystpi pijany na koncercie
w Bostonie.

Koncert przedua si i o drugiej w nocy menader sali

postanowi sign do przecznika i odci zespoowi dopyw
prdu. Jednak mikrofon Jima w tajemniczy sposb dziaa
nadal.
Jim zmruy oczy, zdj swj may, zoty mikrofon z podstawy i mrukn tak, by mona go byo usysze:
- Chujossacze.
Ray poderwa si i podbieg do niego. Tego on i jego koledzy
z zespou obawiali si najbardziej. Gwatownie zasoni Jimowi
usta doni, chwyci go wp i znis ze sceny jak kuk.
Publiczno dopraszaa si wicej muzyki.
W chwil pniej Jim wymkn si Rayowi i ponownie
wbieg na scen. Podbieg do jej skraju i wrzasn:
- Musimy zebra si razem i pobawi si! Oni zwyci,
jeeli im na to pozwolimy!
Zanim Jim obudzi si nastpnego ranka, koncert w Salt
Lake City by ju odwoany. Menader sali z tego miasta by
w Bostonie pord publicznoci i nie spodobao mu si to, co
zobaczy.
Paranoja po Miami trwaa. Przed prawie kadym koncertem menaderowie sal dali od Vince'a, by wycza Jimowi
prd, gdyby ten zacz mwi co niecenzuralnego". Muzycy
obawiali si codziennie, czy ich nastpny wystp nie zostanie
odwoany dosownie w ostatniej minucie.
Incydent w Miami poruszy cay mechanizm. W wielu
miastach do umw o wystpach, zawieranych z rnymi
zespoami, wpisywano lub doczano jako aneks gwarancje
przyzwoitoci. A nawet wymagano, by muzycy wpacali kaucj
pienine, ktre utraciliby w wypadku niezgodnego z prawem, wulgarnego, obelywego lub w inny sposb niemoralnego zachowania na scenie".
Siedemnastego i osiemnastego kwietnia Doors grali w wielkiej sali kongresowej w Honolulu, po czym Jim poegna
si z kolegami, udajcymi si na krtkie wakacje i polecia

z Siddonsem do Phoenix, by spotka si z Maxem i stewardess Sherry. Dwudziestego kwietnia Sherry odwoaa swe
zeznania i powdztwo przeciw Jimowi zostao umorzone.
We wrzeniu poprzedniego roku Jim dzwoni i pisa do
dziennikarki z Nowego Jorku, Patricii Kennely. W marcu
odnowi ten kontakt, a teraz, kiedy zrecenzowaa w swym
pimie tomik jego poezji, wysa telegram z podzikowaniami.
Patricia bya wtajemniczon i praktykujc czarownic,
wysok kapank sabatu - rzecz fascynujca dla Jima. Akurat
nazajutrz po otrzymaniu telegramu pojechaa do Filadelfii na
spotkanie z innymi czarownicami. Doors znaleli si w Filadelfii tego samego dnia, wic Patricia posza na ich koncert w sali
Spectrum, a potem krtko rozmawiaa z Jimem za kulisami.
Jim powiedzia jej, e nastpnego dnia bd grali w Pittsburgu,
ale potem on przyjedzie do Nowego Jorku. Kiedy si tam
znalaz, spdzi pierwsz poow tygodnia z Pamel, w hotelu
Navarro, a drug z Patrici w jej maym mieszkaniu.
Jim, razem z Pamel i Billem Belasco, ktry cigle bral
udzia w jego licznych podrach za miasto, robi zakupy
w Pitej Alei i chodzi na obiady do Lchowa i Mama Leone,
ulubionych restauracji rodowiska show-businessu. Z Patrici
wybra si do Fillmore East na koncert Jefferson Airplane.
Usiedli razem z Allenem Ginsbergiem w kabinie owietleniowej.
Grace Slick miaa ju w tym czasie sposb na natrtn
publiczno, domagajc si starych utworw. Kto wanie
krzykn:
- Zapiewaj White Rabbit, Gracie!
- O, widz, e Jim Morrison jest tu dzi z nami - podniosa
wzrok.
Jim mrukn dzikuj, Grace" i na tym poprzesta. Nie
Podoba mu si pocztek koncertu, powiedzia nawet Patrycji,
e Jefferson to najnudniejsza grupa, jak sysza w yciu.

Wszyscy stoj przodem w rzdku i graj najgoniej jak mog.

Nikt nie prbuje zrobi z tego przedstawienia. Nie ma tych
subtelnych wstawek, ktre ma mj zesp".
Kolejna nieprzychylna dla Doors recenzja pojawia si
w kocu maja w Amusement Business", magazynie czytywanym przez promotorw koncertw i menaderw sal.
W pimie tym wykrzywiano purytariskie usta na Doors nie
jeden raz od czasu aresztowania Jima w New Haven. T y m
razem nagwek na pierwszej stronie donosi: Jim Morrison
i zesp Doors wynaleli now sztuczk, by nka menaderw
sal". W artykule cytowano wypowied menadera Cobo Hall
z Detroit, gdzie Doors ostatnio wystpowali. Skary si on, e
zesp dosownie opanowa cay budynek i w rezultacie wicej
nic maj tam prawa wstpu". Koncert, o ktrym bya mowa
w artykule muzycy i ich fani uznali za doskonay.
Wydawao si, e Jim otrzsn si z gnbicej go depresji
nerwowej. Sprawia wraenie rozlunionego i wypocztego.
W ostatnim tygodniu maja pojecha razem z Babe'em do San
Francisco na premier nowej sztuki i piewa z drugorzdnymi
kapelami w jednym z nocnych topless-klubw na North
Beach. Stamtd polecia na kilka dni do Vancouveru, gdzie
wczy si po miecie z Ihorem Todorukiem, malarzem
i wydawc kanadyjskiego pisma pop, ktry miesic wczeniej
zorganizowa tam festiwal filmw Jima Morrisona. Jim opowiada mu bez przerwy o Paryu i o tym, jak bardzo chciaby
tam pojecha. Zapewnia, e zrobi to, kiedy tylko upora si
z naglcymi problemami.
Po fatalnym koncercie w Vancouver i do dobrym w Seattle, kalendarz zaj Jima na najbliszy okres wypeniay nie
koncerty, lecz wizyty w sdzie. Proces w Miami mia si
rozpocz w sierpniu, ale obrocy chwytali si wszystkich
rodkw, by go przeoy na pniej. Dziewitego czerwca
zoyli wniosek o umorzenie sprawy, argumentujc, e trzy

paragrafy, na podstawie ktrych Jim zosta oskarony, byy

nieprecyzyjne i dotyczyy zachowania, ktre nie podlega
jurysdykcji policyjnej. Wniosek zosta odrzucony, wic w trzy
dni pniej adwokaci odwoali si do innego sdu w Miami
z daniem procesu sdowego.
W midzyczasie, pomidzy wizytami w sdzie, Jim mia
kolejne pokazy swego filmu HWY dla przyjaci i agentw od
dystrybucji. Film ten by ju wywietlany wielokrotnie, ale
tylko raz publicznie, na festiwalu filmowym w Vancouver.
Pozostae seanse odbyy si w Synanonie i w prywatnych
salkach projekcyjnych. Ktrego dnia dwaj modzi producenci
filmowi, Bobby Roberts i Hal Landers, zwrcili si do Jima
z propozycj nakrcenia filmu z nim i Michele Phillips,
wokalistk zespou the Mamas and the Papas. Zamiast odpowiedzi Jim wywietli im HWY i wkrtce Roberts i Landers
dyskutowali nad tym, skd zdoby dotacj na rozbudowanie
tego filmu do rozmiarw penometraowych. Gdy Jim dojrza
w tym kolejny spisek wyzyskiwaczy, uci wszelkie dalsze
negocjacje. Pozosta nieprzejednany nawet wtedy, gdy Frank
stara si go uagodzi.
Bardziej obiecujce wydaway si pertraktacje z M G M . Jim
spotyka si regularnie z Belasco i Aubreyem, rozmawiajc
o Adepcie i da si przekona, e scenariusz mona by
z powodzeniem skrci. Komentowa wprawdzie, e chc
zrobi z sekwoi wykaaczk".
Jim i Bill Belasco szukali nowego reysera, zatrudniajc
w kocu T e d a Flickera, najlepiej znanego z kierowania improwizacyjn trup teatraln Premise Players, jak i z niedocenionej satyry The President's Analyst, zrobionej wsplnie
z Jamesem Coburnem. Sprawa powoli zaczynaa si ukada.
Aubrey chcia, by Jim zagra, i to nie tylko w Adepcie, ale
i w filmie Corky. Jimowi nie podoba si scenariusz (rol, do
ktrej chcia go zaangaowa Aubrey, ostatecznie gra Robert
Klak), ale zgodzi si schudn troch do wasnego filmu

- w kocu, kto widzia o grubym sprzedawcy coca coli?

- i zgoli brod, ktrej pozwoli odrosn po procesie w Phoenix.
W poowie czerwca koncern M G M zaproponowa Jimowi
dokadnie to, czego chcia: 35 tysicy dolarw na ostateczne
dopracowanie scenariusza oraz, jeeli zostanie on zaakceptowany, jeszcze pidziesit za prac aktora i - obok Billa
- wspproducenta. Jak na Hollywood nie byo to wysokie
wynagrodzenie, ale zadowalao Jima. Poleci on swym adwokatom, by jeszcze przecignli spraw procesu, podpisa
czek na szeset dolarw na rzecz Federalnej Agencji Linii
Lotniczych w zwizku z lotem do Phoenix (niezalenie od
procesu), po czym zacz pakowa jedn walizk na podr do
Francji i Hiszpanii.

ROZDZIA

10
P

atricia
Kennely
wpada
w panik. Kiedy si obudzili, Jim mial ponad 38 stopni
gorczki. Nie posza wic do pracy, lecz zostaa, by opiekowa
si nim. Wysza tylko po co lekkiego do jedzenia - kupia zup
i piwo imbirowe. W dwie godziny pniej Jim mia ju prawie
39 dziewi stopni. Patricia daa mu aspiryn, tetracyklin
i kazaa pi wod, do ktrej dolaa troch alkoholu dla
rozgrzania. Pniej prbowaa skontaktowa si z Leonem
Barnardem. Jej lekarz, mieszkajcy zaledwie o dwie ulice dalej,
nie udziela wizyt domowych. Tymczasem gorczka Jima
przekroczya 39 stopni.
Jim przyby do Nowego Jorku poprzedniego dnia. By,
razem z Leonem i jednym z jego przyjaci, w drodze do
Europy. Przywiz ze sob prawie gotowe tamy z materiaem
na album koncertowy. Chocia by zupenie pijany, kiedy
Patricia spotkaa si z nim w hotelu, spdzili miy, spokojny
wieczr, ogldajc nowy film z Mickiem Jaggerem Ned Kelly
i dwukrotnie, najnowsze dzieo Ingmara Bergmana - Pasja
Anny. Jedyne ciekawsze zdarzenie zaszo, gdy kadli si do

ka: Jim wycign Patricii krek antykoncepcyjny i rzuci

nim przez pokj jak plastikowym talerzem. Za teraz, w mgliste, nowojorskie popoudnie, lea w jej mieszkaniu i czu si jak
umierajcy.
O drugiej po poudniu Patricia postanowia, e zmierzy mu
temperatur jeszcze raz, zanim wezwie pogotowie. Nagle,
w cigu pitnastu minut, gorczka Jima spada do 38 stopni. Po
nastpnych trzech godzinach Jim wsta i spacerowa po pokoju
jak gdyby nic si nie zdarzyo. Wrci do swego pokoju,
przebra si i, zabrawszy ze sob Leona, poszed na umwiony
obiad z Patrici. Potem znw obejrzeli jaki film, a u Brentana
Jim kupi Patricii. troch ksiek.
Nastpnego dnia Jim i Patricia byli maestwem.
Pat, w tym czasie dwudziestoczteroletnia, bya redaktorem
naczelnym pisma muzycznego, jednym z krytykw wiernych
grupie Doors w rodowisku publicystw ze Wschodniego
Wybrzea. Jej uczucie do Jima zaczo si w chwili, gdy go
poznaa. Ptora roku wczeniej robia z nim wywiad w hotelu
Plaza. Kiedy wwczas wesza do pokoju, Jim wsta, a kiedy
zostaa przedstawiona, zwyczajowo ucisn jej do. Patricia
wspomina t sytuacj: Pomylaam wtedy: ' M j Boe, matka
nauczya go dobrych manier i on jeszcze je wszystkie pamita'.
G d y podalimy sobie rce, przeskoczyy iskry. Byo to oczywicie tylko wyadowanie, spowodowane przesuniciem moich butw po dywanie, ale poszy prawdziwe iskry, jak
w ksice. Jimowi strasznie si to spodobao, powiedzia
nawet: ' T o omen'. I mia racj".
Od tego czasu Ptricia czsto pisywaa w swoim pimie
o Jimie i o Doors, w dojrzaym, krytycznym stylu, z cytatami
i odniesieniami do literatury. Zawsze traktowaa Jima powanie - analizowaa jego twrczo, a nie posta. G d y b y
T h o m a s Stearns Eliot by zespoem rockowym - napisaa raz
- byby zespoem Doors i napisaby The Soft Parade. W recenzji z tomiku The Lords and The New Creatures sugerowaa, e

ponowna lektura przy najbliszej okazji Poetyki Arystotelesa

albo, jeszcze lepiej, Przedmowy do ballad lirycznych, mogaby
pomc autorowi w niezbdnym przywrceniu pewnych zasad
poetyki".
Patricia miaa wasne, przemylane pogldy na prawie
kady temat i, podobnie jak Jim, city, irlandzki jzyk.
Odznaczaa si niepospolit urod - miaa dugie, kasztanowe
wosy, brzowe oczy i atrakcyjn figur. Posiadaa rozlega
wiedz na temat okultyzmu i wspaniay dar opowiadania.
Pod wieloma wzgldami znajomo z ni bya dla Jima
jednym z jego typowych romansw. Poza Pamel z adn
dziewczyn nie widywa si bardzo czsto ani nie spdza
wicej ni kilka dni naraz. Od czasu poznania Patricii widzia
si z ni nie wicej ni siedem, osiem razy. Przez telefon
rozmawiali rzadko. Troch wyjtkowo osobistych listw, mae
upominki z biuterii, czasami ksiki i egzemplarze trzech
prywatnie wydanych tomikw Jima - to byo wszystko, nic
wic nie wskazywao na istnienie gbszego uczucia.
Zachowanie Jima wobec Patricii te nie rnio si specjalnie od sposobu, w jaki traktowa inne kobiety. Z ni rwnie
pi, chodzi na spacery, wyprbowywa na niej swe nieustanne
gry. Siedzimy w barze - wspomina Patricia - a on nagle
wyskakuje z jedn ze swych zaskakujcych historyjek nie
wiadomo o czym. Mwi na przykad: 'Pewnej nocy spaem,
owietlony przez ksiyc w peni. Kiedy si obudziem,
okazao si, e to twarz mojej matki, ktra na mnie patrzya. Co
o tym mylisz? Jak ci si zdaje, co to oznacza?' Zawsze
wyprbowywa ludzi, stara si wyczu granic ich wytrzymaoci, sprawdzi reakcje. I do nikogo nie mia zaufania.
Wydaje mi si, e nie ufa mi nawet wtedy, gdy mwiam, e go
kocham. Spodziewaam si, e sysza to od kadej kobiety,
z ktr spa choby raz, ale ja naprawd tak czuam. I wiedziaam, e mwic mu to, daj mu do rki bro przeciw mnie,
ktr zawsze odtd moe mi trzyma przy skroni. Kiedy po raz

pierwszy wspomniaam mu o moim uczuciu, odpowiedzia:

'No tak, teraz, gdy mnie kochasz, chyba ju nigdy nie bd
mg pozby si ciebie.' Spytaam: 'A wic chcesz si mnie
pozby, Jim?' A on umiechn si, przymkn oczy i powiedzia: 'Nie.' I wtedy powiedzia, e mnie kocha. I chyba mwi
prawd".
Bya noc w rodku lata 1970 roku. W mieszkaniu Patricii,
urzdzonym w stylu wiktoriaskiego neogotyku, pony wiece. Trwao wyjanianie ceremonii zalubin. Czarownicy i czarownice, czyli Wikkanie, nie s satanistami. Czcz oni pierwotne siy natury: Bogini Triad, Wielk Matk i jej mski
odpowiednik - Pana, Rogatego Boga. Jest to wierzenie religijne starsze od chrzecijastwa i judaizmu. Przez wielu badaczy
uwaane za jedyn przetrwa pozostao pierwotnej religii
powszechnej.
Zalubiny wikkaskie - tumaczya Patricia - s poczeniem dusz w porzdkach karmy i kosmosu, ktre owocuje
w przyszych wcieleniach obojga zalubionych: mier ich nie
rozdziela, raz zawarty lub pozostaje raz na zawsze w polu
widzenia Bogini. Patricia powiedziaa te Jimowi e, wedle
legendy, krl Henryk V I I I polubi Ann Boleyn w obrzdku
wikkaskim - by moe wanie z takich przyczyn.
Ceremoni prowadzia jedna z przyjaciek Patricii, wtajemniczona kapanka sabatu, w asycie wysokiego kapana.
Podczas modlitwy, wezwa do Boga i bogosawiestw, kierowali oni rytualnym stykaniem rk Jima i Patricii. Zrobili im
nacicia na nadgarstkach i przedramionach, aby zmiesza kilka
kropli krwi w kielichu czerwonego wina, ktre potem nowoecy wypili, po symbolicznym przekroczeniu kija mioty,
wymianie lubowa i finaowym wywoywaniu obecnoci
Bogini.
Dla Patricii byo to jedn ze zwyczajnych ceremonii jej
religii, ale Jim by tym rytuaem oszoomiony. Podarowa

Patricii srebrny claddagh, tradycyjny, irlandzki piercie

lubny, a dosta od niej dorwnujcy mu zoty. Prowadzca
ceremoni kapanka i Patrycja, majca ten sam stopie wtajemniczenia, spisay rcznie dwa jednobrzmice dokumenty, jeden
po angielsku, drugi pismem runicznym. Podpisali je wszyscy
obecni, Jim i Patricia przypiecztowali swe podpisy krwi i z t
chwil zostali uznani za maestwo. Jim zemdla.
W sobot Jim i Leon polecieli do Parya, gdzie zamieszkali
w ekskluzywnym hotelu Georges V, pacc po szedziesit
dolarw za dob. Zaraz po przybyciu przystpili do zwiedzania
miasta. Pili w dziesitkach ulicznych kawiarenek, odwiedzali
miejsca spotka egzystencjalistw na lewym brzegu, mieszali
si z grupkami Cyganw, muzykujcych na uliczkach Montmartre'u. Odbyli pielgrzymk do domu Balzaca, grobu Napoleona i katakumb. Pniej Leon polecia do Kopenhagi, a Jim
pobieg do swego przyjaciela, Alana Ronaya, ktry o tydzie
wczeniej rozpocz swe coroczne wakacje w Paryu.
Alan czsto opowiada Jimowi o Paryu i czciowo to on
skoni go do przyjazdu. Jim i Alan widywali si do czsto od
czasu wsplnych studiw na U.C.L.A., bo klisze, na ktrych
nakrcono filmy Feast of Friends i HWY byy wywoywane od
strony technicznej w firmie, w ktrej Alan pracowa. By on
jednym z bardziej tajemniczych przyjaci Jima i niewiele
wiadomo o ich znajomoci. Bardzo do Jima przywizany,
musia dzieli si nim z Frankiem, Babe'em i wieloma innymi
osobami, ale nie lubi spotyka si z nim w tym samym miejscu
i czasie, co oni. Zazwyczaj widywa si z samym Jimem
z wyjtkiem dnia, w ktrym Jim i Babe, wtargnli do niego
pijani, o trzeciej w nocy.
Przez tydzie Jim by kwintesencj amerykaskiego turysty, gdy ze zmierzwionymi wosami przechadza si chwiejnym
krokiem w letnim deszczu. Ale w przeddzie wyjazdu znowu
dosta gorczki.

- Zapalenie plue? O, Jezu, gdzie on jest? Jak si czuje? Czy

Max ju wie? Lepiej odmy rozpraw.
Bill Siddons nerwowo bawi si owkiem, rozmawiajc
przez telefon z Babe'em. Dowiedzia si, e Jim wrci z Parya
i jest z Pamel w jej mieszkaniu przy Norton Avenue, no i e ma
zapalenie puc, cho czuje si niele. Jeszcze tego samego dnia
Bill rozmawia z Jimem, ktry opowiada, e po rozstaniu
z Alanem pojecha do Hiszpanii i Maroko, podrujc pocigiem i wynajtymi samochodami. Mwi te, e czu si le
ju w Nowym Jorku przed wyjazdem, a w Europie bez przerwy
lao.
Jim spdzi w Europie prawie trzy tygodnie. Gdy wrci
do Los Angeles, akurat sd federalny w Miami odrzuci
wniosek o umorzenie sprawy z wzgldu na konstytucj.
Sdzia powiedzia, e s to argumenty, ktrych obrona bdzie
moga uy, skadajc odwoanie, jeeli Jim zostanie uznany
za winnego. Nie zgodzi si te na odoenie rozprawy
z powodu choroby oskaronego. Jim, jak zwykle, szybko
wraca do zdrowia i w kocu lipca, w dniach, gdy ukazaa si
pyta koncertowa Doors, hula ju po Sunset Strip i po
bulwarze Santa Monica.
Czwartego sierpnia by sam w klubie T h e Experience i gdy
ju zamykano, poprosi waciciela, Marshalla Brevitza, o odwiezienie go do domu. Jeszcze przed rokiem Jim pojechaby
sam, bez wzgldu na to, jak byby pijany. Ale tym razem wypi
za duo, by mc chodzi.
- Miaem kiedy klub w Miami - opowiada Marshall,
pakujc go do samochodu. - Ciekawe, e byem w spce z tymi
samymi dwoma facetami, ktrzy prbowali was oszwabi,
kiedy tam gralicie. Potem zbankrutowali. To przez nich
porzuciem interes w Miami.
Jim kiwn gow i wybekota:
- Teraz w lewo... zdaje si.

Marshall skrci i gada dalej: I wiesz, ci dwaj otworzyli

sklep z upominkami w jednym z tych hoteli. I zrobili interes na
olejku do opalania... Czy nie powinnimy ju by na miejscu?
Jim wymamrota co, co brzmiao jak:
- Skr tuw leff...
Po godzinnym jedeniu wok kilkunastu domw w kwadracie ulic, Jim wskaza wreszcie may domek, typowy dla
zachodniego Los Angeles. Wydawao mu si, e znalaz.
- O, to tu - powiedzia.
Marshall odprowadzi go do drzwi.
- - sykn Jim. W rodku jest dziewczyna, na pewno
wcieka na mnie, wic... .
Leciutko zastuka do drzwi.
Cisza.
Zastuka troch mocniej.
Cigle brak odpowiedzi.
Zastuka mocno.
- Hej, Jim - nerwowo wykrztusi Marshall. - No, to na
razie, cze.
I szybkim krokiem oddali si w stron samochodu, pozostawiajc przed domkiem Jima, ktry osuwa si po zamknitych drzwiach.
Rankiem znaleziono go, zwinitego w kbek, picego pod
drzwiami szedziesicioczteroletniej kobiety, wacicielki domu. Bdc przekonana, e brodaty, dugowosy czowiek, jest
nastpnym Charlie Mansonem, wezwaa pomoc z pobliskiego
posterunku policji i Jima oskarono o publiczne pijastwo.
Byo to we czwartek rano.
W pitek Jim polecia do Miami na rozpraw.
- Spjrzcie! - Jim wskazywa palcem may samolocik,
cigncy transparent reklamowy z napisem: Uwielbiamy
Spiro Agnew".
-,

 Czy kto wierzy w omeny? - zapyta.

Byo ponad trzydzieci stopni ciepa, a wilgotno powietrza dochodzia do stu procent. Bez bogatych, zimowych
turystw Miami zdawao si wyludnione. Wielkie hotele przy
play wyglday jak grobowce. Jim sta przed hotelem Carillon, grobowcem redniej kategorii, o westybulu wyoonym
beowym marmurem, z krysztaowymi yrandolami i stale
oblonym basenie. Od chwili jego przyjazdu na Floryd nie
wydarzyo si nic godnego uwagi. W niedziel chcia popatrze
na gr w jai-alai, ale dowiedzia si, e w lecie korty s
zamknite. Zamiast tego poszed na wycigi psw. Przez cay
czas nie oddala si od hotelu. Lea w basenie, pi w klimatyzowanym barze, wygrzewa si w saunie na dachu. Naradza si
z Maxem Finkiem, czy wszyscy czonkowie zespou powinni
zeznawa i zadecydowali, e tak. Potem rozmawiali jeszcze
niezobowizujco o zorganizowaniu koncertu na cele dobroczynne. Wszyscy artowali dla poprawienia nastroju i w sumie niewiele uwagi powicali rozprawie.
By poniedziaek, dziesity sierpnia. Czekajc na takswk,
by pojecha do sdu, Jim artowa na temat transparentu
reklamujcego Spiro Agnew. Mia na sobie kowbojskie buty,
czarne dinsy i wiejsk koszul z Meksyku. W rku trzyma
szkolny zeszyt z okadk z toczonej skry.
No, dobra - powiedzia w kocu - jedziemy.
Wsiad do takswki razem z Babe'em, swym obroc
- Maxem Finkiem - i dziennikarzem Mike'iem Gershmannem. Koledzy z zespou i Tony Funches pojechali nastpn
takswk.
W p godziny pniej bdzi w labiryntach korytarzy
olbrzymiego gmachu sdu. Przechadzajc si, przeglda plik
stu pidziesiciu zdj, wrczony mu przez adwokata z Miami, Boba Josefsberga. Fotografie bardzo mu si podobay. Od
czasu do czasu zatrzymywa si przy ktrej z nich i objania j
Babe'emu i innym:

- O, to o tej mwi, e udaj stosunek oralny z gitar

Robbiego, prawda? O, a to ta z owieczk. Owieczka bya
bardzo spokojna i cichutko pomrukiwaa w caym tym zgieku,
daj sowo. Wygldam tu troch satanicznie, jakbym nis j do
rzeni. T a k , a zesp gra dalej. Wiecie, zaczynam wierzy, e
jestem niewinny.
artowa bez przerwy, ale by przygnbiony. Stara si
zachowa chd i spokj - publicznie owiadcza, e stacza
batali o ochron wolnoci dziaa artystycznych - ale nie mg
odegna obaw. W innych chwilach trzs si z wciekoci.
W cigu piciu dni spdzonych na Florydzie dowiedzia si
wiele o politykach z Miami i zakulisowym wymiarze caej
sprawy. W miecie spodziewano si, e sdzia Murray Goodman obejmie wakujce, wysokie stanowisko w sdzie. W listopadzie zamierza stan do wyborw. Skazanie Morrisona
byoby jego sukcesem i powikszyoby szanse na powodzenie.
Poza tym byo prawdopodobne, e Goodman jest nastawiony
wobec obrocy Jima, Boba Josefsberga, ktry ju wczeniej
dosta propozycj objcia tego samego stanowiska i odrzuci j.
Stan Floryda kontra Jim Morrison, czyli sprawa numer
69-2355 znowu wygldaa, jak Oni kontra My.
Max Fink kad w swych wywiadach prasowych nacisk na
ten wanie aspekt. Tydzie wczeniej zapowiada, e zada,
aby czonkowie awy sdziowskiej obejrzeli przedstawienie
teatralne Hair i film dokumentalny Woodstock , co pozwoli im
umieci czyn Jima we waciwym kontekcie. Teraz za
dodawa: T r z e b a pogodzi si z faktem, e problemy, przeciw
ktrym protestuj przedstawiciele modego pokolenia, tacy jak
Jim Morrison, s dzieem pokolenia ich ojcw".
Max owiadczy, e spodziewa si dugiego, szecio- lub
nawet dziesiciotygodniowego procesu, gdy zamierza powoa a stu wiadkw obrony. Ju od miesicy mody adwokat
Dave Tardiff rozmawia na jego polecenie z potencjalnymi

wiadkami, z ktrych wszyscy gotowi byli powiadczy, e Jim

si nie obnay. W pogotowiu byo te wielu ekspertw, w tym
dwch profesorw psychologii z Uniwersytetu w Miami,
ktrzy mieli omwi problemy wspczesnych postaw
spoecznych, docent-anglista, gotowy wyjani kwestie etymologiczne, by udowodni, e jzyk Jima nie by obraliwy,
a jedynie kontrowersyjny, wreszcie wydawcy czasopism
z Miami i Miami Beach, mogcy przypomnie o miejscowych
wczgach-komikach, ktrych wyuzdane wystpy w hotelach
uchodziy bezkarnie.
W kocu sdzia Goodman owiadczy, e rejestr spraw
wniesionych jest zbyt obszerny, by rozprawa moga si rozpocz przed rod. Wobec tego we wtorek Ray, Robby i John
wynajli samochd i pojechali do Key West, a Jim zosta
w swym pokoju i czyta.
W dwa dni pniej Max przemawia do wszystkich zapowiedzianych awnikw:
- Jeeli zostanie udowodnione to, e pan Morrison zrobi
to, co mona znale we wszystkich bestsellerowych ksikach
i co pokazywane jest na scenach teatrw, moe wwczas
zastanowicie si pastwo, czy ten czowiek jest chroniony
przez prawo tak samo jak wszyscy inni.
Mwi te:
- S pewne wyraenia potoczne, ktre pastwo zgodnie
uwaaj za obraliwe. Takie czteroliterowe sowa, ktrych
brzmienie i znaczenie jest czym powszednim dla znacznej
czci naszego spoeczestwa, czym powszechnie spotykanym w sztukach, ksikach i wrd wszystkich modych ludzi
w Stanach. A wic, jeeli pan Morrison uywa takich sw
i wyrae, czy pastwo s tym zaszokowani?
T r u d n o powiedzie, jaki skutek wywary te przemowy.
Skad awy sdziowskiej wybrano w pitek - zasiado na niej
czterech mczyzn i dwie kobiety: byy kucharz wojskowy,
obecnie mechanik, robotnik ukadajcy kafelki w firmie wy-

twarzajcej posadzki, mechanik, sucy od dwudziestu trzech

lat w stray nadbrzenej, nauczyciel wychowania plastycznego
w szkole podstawowej, gospodyni z Miami, matka dwudziestotrzyletniego syna i trzydziestoletniej crki oraz samotna
gospodyni, ktra dawniej pracowaa jako agent ubezpieczeniowy. Bob Josefsberg natychmiast zaprotestowa przeciw temu
skadowi. Mwi, e jeeli Jim ma by sdzony przez rwnych
sobie, to wszyscy awnicy powinni mie poniej trzydziestu lat.
Sdzia zrobi kwan min i owiadczy, e wemie to pod
uwag, po czym przewd zamknito na weekend.
Kiedy Jim wychodzi z sdu, podszed do niego mody
prokurator, Terrence McWilliams, ubrany w oliwkowy garnitur i pomaraczow koszul. Waha si, by zakopotany.
Wreszcie zapyta Jima, czy przypadkiem nie ma ze sob
egzemplarza swej najnowszej pyty. Powiedzia, e skompletowa ju sobie wszystkie inne, ale Absolutely Live zabrako
w sklepie. T o n jego gosu mwi wszystko: byo mu przykro,
nie chcia caej tej sprawy, zosta do niej wyznaczony. Wykonywa tylko swe zadanie.
Nie miao to jednak oznacza, e McWilliams bdzie
bardziej agodny na sali sdowej. O jego prawdziwym stosunku do sprawy Jima lepiej wiadczy list, ktry pniej posa
Jimowi. Zawiera on kawaek nieudolnego wierszyda:
Gra kiedy zesp Doors nazywany
i ku zgorszeniu wikszoci
by przez dzieciaki oklaskiwany
za protest w imi modoci
wiadkowie twierdzili za zgodnie
Ze lider zrzuci spodnie.
Tego samego wieczoru Jim, Babe i T o n y wybrali si do sali
Convention Center w Miami Beach na koncert Creedence
Clearwater Revival, a pniej do H u m p Room w hotelu Marco

Polo, gdzie Jim przyczy si do zespou Canned Heat na

cztery piosenki. Potem - zapisa Babe w swym dzienniku
- Jim, ja i Ina (Gottlieb, stewardessa, ktr poznali podczas
lotu do Miami), poszlimy do Fontainebleau, gdzie mieszkali
muzycy z Creedence Clearwater Revival. Gralimy na loterii
i pilimy, a ja miaem do i zemdlaem na kanapce obok
stolika loteryjnego. Kiedy si ocknem, Jim lea nieprzytomny pod tym stolikiem..."
W poniedziaek wszyscy byli z powrotem w oddziale D"
gmachu sdu w Miami. Prokurator, tym razem ubrany w jasnoczerwon koszul, sta naprzeciw Jima, koczc sw przemow gonym odczytaniem aktu oskarenia:
- Oskarony w sposb wulgarny i obelywy obnay swj
czonek, umieci na nim rce i potrzsa nim, a nastpnie
symulowa akt masturbacji na sobie i oralnej kopulacji na
innych..."
Kiedy skoczy, powoli podnis oczy nad kartk i posa
Jimowi nie, jak kae tradycja, spojrzenie pene potpienia, lecz
puste i wystraszone, na ktre Jim odpowiedzia kamiennym
wzrokiem.
McWilliams zacytowa z nagrania, co uwaa za wulgarny
jzyk uywany w czasie wystpu: Jestecie kup pieprzonych
idiotw... wpycha si wam gb w gwno... obejmij swojego
cholernego przyjaciela i kochaj go. Chcecie zobaczy mojego
wacka? Sdziowie siedzieli nieruchomo i bez wyrazu.
W poudnie po raz pierwszy gos zabra Max Fink, przybierajc poz niemile dotknitego faktami, lecz wyrozumiaego
dziadka. Mia nadziej, e uda mu si narzuci awnikom
podobny stosunek do sprawy.
- Wyobrania moe kadego ponie, wic warto zda sobie
spraw, e s pewne rnice pomidzy tym, co powiedzia
prokurator, a zeznaniami wiadkw. Uycie pewnych sw nie
ulega wtpliwoci. M a m szedziesit dwa lata i nie byem na
adnym z takich koncertw, ale wiem, e tak si dzisiaj mwi.

Modzi ludzie uywaj takich sw bez adnych zdronych

intencji. Po prostu tak yj i o tak si wyraaj. Koncert rockowy
jest manifestacj ich odrbnoci. Zgdmy si: w sali byo tego
wieczoru dwudziestu szeciu funkcjonariuszy policji w mundurach i wielu tajnych. Nikt nie zaaresztowa pana Morrisona na
scenie. Muzyk rockowy pracuje bardzo ciko. Schodzi ze sceny
zlany potem, by spotka si z kolegami, podzieli wraeniami
przed odjazdem do hotelu, a potem na Jamajk. Ale nikt go nie
aresztowa - nie doszo do adnego przestpstwa. Sowa, jakie
pady, s dopuszczalne. Zo tkwi w umysach.
Pierwszym wiadkiem oskarenia bya kilkunastoletnia
dziewczyna, ktra sprawiaa wraenie celowo ucharakteryzowanej: miaa na sobie biae buciki i row spdniczk mini.
Wosy spia w koski ogon. Powiedziaa, e w dniu koncertu
miaa dopiero szesnacie lat i zobaczya, jak Jim zrzuci spodnie
do kolan, obnay si na dziesi sekund, pniej... - zajkna
si - ujrzaa, jak si dotyka. Zapytana o to, jakich niecodziennych sw Jim uywa na scenie, odpowiedziaa, e tych
zaczynajcych si na liter f " . Na pytanie, jakie wraenie
zrobio na niej to, co przeya, odrzeka:
- Byam zaszokowana, to byo gorszce.
Max wzi j w krzyowy ogie pyta, porwnujc odpowiedzi z zaprzysionym owiadczeniem, zoonym przez
ni w kwietniu, w ktrym twierdzia, e widziaa, jak Jim
ociera si na scenie o mod kobiet, ale nie bya pewna, czy
mia opuszczone spodnie.
- Czy miaa ostatnio jakie kopoty z pamici? - zapyta
Max.
Dziewczyna wybuchna paczem, wic sdzia Goodman
zarzdzi krtk przerw, by da jej czas na uspokojenie si.
Po przerwie dziewczyna zaprzeczya sobie jeszcze dwa razy,
a w kocu przyznaa si, e ona i jej chopak nie zapacili za
wstp na koncert, lecz zostali wpuszczeni przez jej szwagra,
policjanta.

Po dziewczynie zeznawa jej chopiec, ktry potwierdzi

zoone przez ni zeznania. I znowu Max wytkn niezgodnoci
pomidzy tym, co usysza, a dawnymi, zaprzysionymi zeznaniami. Dawniej chopiec twierdzi, e tylko niejasno pamita",
co Jim zrobi, a czego nie. Teraz za pamita wszystko.
W odpowiedzi na pytanie prokuratora powiedzia, e w dniu
koncertu mia dwadziecia lat, wic sam nie by specjalnie
zaszokowany tym, co widzia, ale obawia si o sw dziewczyn.
Z kolei na pytanie Maxa przyzna, e zabra j na film Woodstock, cho wiedzia, e tam rwnie pokazywana jest nago.
Nastpnie w roli wiadka wystpia matka dziewczyny,
ktra nie bya na koncercie, ale stwierdzia, e jej crka bya po
powrocie do domu wyranie zgorszona.
W poniedziaek wieczorem, wraz z przybyciem Patricii
Kennely, zacz si nowy dramat. W pitek, czternastego
sierpnia Jim rozmawia z ni przez telefon i dowiedzia si, e
dziewczyna jest w ciy. Wic poprosi j, by przyjechaa do
Miami. Wysa swojego dziennikarza i adwokata razem z on,
by odebrali j z lotniska.
Gdy popijali w barze hotelowym, Jim by bardzo miy, ale
ilekro Patricia prbowaa skierowa rozmow na sw ci,
odpowiada wymijajco. Na jego prob przywioza ze sob
trzydzieci egzemplarzy najnowszego numeru swego pisma,
z jego zdjciem na okadce i nowym wierszem, zatytuowanym
The Anatomy of Rock, wewntrz. Jim oglda seri jednakowych zdj, a potem zacz czyta wiersz.
W kocu podnis oczy na Patrici i powiedzia, e moe na
sdzie zrobi wraenie wiadomo, e oskarony jest nie tylko
gwiazd muzyki rockowej, ale suy te spoeczestwu, piszc
poezj. Wreszcie kaza jej pj do swego pokoju, obiecujc, e
pniej do niej przyjdzie. Nie przyszed.
Ju wczeniej sdzia Goodman ustali, e posiedzenia sdu
odbywa si bd co drugi dzie, wic Jim mia wolny wtorek.

Tego dnia znowu nabra Patrycj, dwukrotnie zapewniajc j

przez telefon, e przyjdzie, po czym nie przyszed, lecz spdzi
cay dzie z Babe'em.
W rod by z powrotem w sdzie. Patricia przysza take - bya wcieka, ale staraa si nie okazywa tego.
Ekipa telewizyjna sfilmowaa ich podczas ktni w hallu.
W chwili, gdy Jim obiecywa, e t noc spdz razem, wszed
sdzia.
Tego dnia wezwano troje wiadkw. Pierwszym bya
policjantka, ktra w czerwcu zeznawaa, e nie syszaa
adnych obelywych sw. Teraz za twierdzia inaczej
i wprawia sdziego w zakopotanie, wygadujc si, e
w midzyczasie syszaa nagranie z koncertu. Drugi wiadek,
student, ktry robi w trakcie koncertu zdjcia, zezna, e nic
widzia obnaenia narzdw pciowych. Byo to kolejnym
rozczarowaniem dla prokuratora, ale przy trzecim doczeka
si on pomylnego obrotu. wiadkiem by rudy dwudziestoczterolatek, Bob Jennings, ktry wnis spraw przeciw
Jimowi do sdu, a teraz cytowa due fragmenty monologu
Jima i przysiga, e Jim obnay si na pi do omiu sekund.
Zeznanie jego brzmiao przekonywajco, a jedynym zarzutem, jaki znalaz przeciw niemu Max, byo to, e Jennings
przez ostatnie trzy lata pracowa w biurze prokuratora
stanowego, podobnie jak jego matka, a siostra bya sekretark
sdziego. Jim i jego przyjaciele przekonali si ostatecznie, e
wiadek realizuje wytyczne ludzi, pracujcych dla sdziego
Goodmana.
- Id teraz do pokoju - rozkaza Jim Patricii, z ktr pi
w barze hotelowym. - Pjd si przebra i za p godziny
u ciebie bd.
W p godziny pniej rozpocza si obiecywana od
dawna rozmowa.

- Wiem, e teraz, kiedy masz na gowie proces i wszystko,

nie jest najlepsza pora ani miejsce, eby wymaga od ciebie
decyzji - zacza Patricia - ale faktem jest, e si stao i teraz...
Jim umiechn si z wahaniem i mrukn:
- Damy sobie rad.
- Posuchaj, mnie te nie przeraa samo to, co si stao.
Przecie wiesz. Ale tak si skada, e jeste jedynym
mczyzn, o jakim mylaam, e jest godny tego, aby by
ojcem mojego dziecka. Teraz to si zdarzyo i nie wiem, co
mam robi. Naprawd uwaam, e jeste mi winien co wicej
ni tylko par czekw.
Jim spojrza na ni, potem odwrci oczy.
- Jeeli bdziesz miaa to dziecko, zniszczysz nasz przyja. Dziecko w niczym nie zmieni mojego ycia, ale zupenie
odmieni twoje. Raz na zawsze.
- Mogabym pj do sdu.
Spojrza na ni zdumiony:
Jeszcze jeden proces? Oczywicie, e moesz, i bdzie to
wygldao tak jak teraz. Zajmie bardzo duo czasu. Najpierw
musisz mie to dziecko, to - no, powiedzmy p roku. Potem
mnstwo problemw z udowodnieniem, e masz racj - badania
krwi i takie rzeczy. Ja zaprzecz zarzutom i bdziesz musiaa
znale wiadkw, a pewnie nie bdzie adnych, bo ja ju
wszystkich wykupi. Nawet, jeeli w kocu dojdzie do procesu,
moesz go przegra. Do tego jeszcze ogromne rozdmuchanie caej sprawy, czego nie znosisz. Gdyby mimo to w kocu wygraa,
co z tego bdziesz miaa? Troch pienidzy, odrobina satysfakcji
i straszne rozgoryczenie. Chyba sama widzisz, e nie warto.
Patricia bya zapakana.
- Nie mog uwierzy, e ty to mwisz.
No, a co chciaaby, ebym powiedzia?
- Nie wiem, do cholery! Niech ci diabli wezm! Czy dla
ciebie to adna rnica, e to jest nasze dziecko, twoje i moje,
a nie twoje i Pameli?

- Ja... tak, adna rnica. Nie znisbym dzieciaka. adnego. Nie sta mnie na to, nie chc takiej odpowiedzialnoci.
- Nie sta ci na to tylko emocjonalnie - dokuczya mu.
- No, a czy nie byoby lepiej mie dzieciaka z kim, kto
chciaby by jego ojcem?
- Naturalnie. Wic co proponujesz?
- To naprawd zaley od ciebie. Jeeli chcesz mie dzieciaka, bdzie to twj dzieciak. Jeeli chcesz usun ci, ja
zapac za to i przyjad do Nowego Jorku, eby by z tob
w tym czasie. Obiecuj, e przyjad. Bd przy tobie i wszystko
pjdzie dobrze, zobaczysz. Wszystko to mona zrobi w jeden
weekend. Ja bd mia przerw w procesie. Moe potem uda
nam si gdzie wyjecha...
Patricia ogldaa swe paznokcie, piercionki, koce kasztanowych wosw sigajcych do pasa. Wreszcie spojrzaa mu
prosto w oczy.
- Postanowione - powiedziaa chodno i po cichu.
Zapada bardzo duga cisza, wreszcie Jim umiechn si do
niej swym znanym, chopicym umiechem i powiedzia
dziwnym gosem:
- To byoby zupenie niezwyke dziecko, wiesz? Geniusz
po matce i poeta po ojcu.
- Bardzo moliwie - sucho odpara Patricia. - Ale nie mamy
powodw, by je mie. To nie jest eksperyment, czy dwoje
wspaniaych ludzi moe stworzy koo siebie wspaniae malestwo. Ja te nie przepadam za dziemi i chciaam je mie
tylko dlatego, e ono byoby twoje. A to chyba najgorszy
z moliwych motyw, by mie czyjekolwiek dziecko.
Jim nie zareagowa na to, a po chwili wyzna:
- Wiesz, nigdy przedtem nie miaem takiego problemu.
Patricia wybuchna:
- Przesta mnie karmi takim gwnem. Wiem, e to
nieprawda. Wiem przynajmniej o czterech razach i wiem, co
byo z Suzy Creamcheese i...

- Nie, nie, to nieprawda! Nic z tego. Nigdy przedtem nie

miaem nic takiego. Nie pomylaa, e dla mnie to tak samo
bolesne, jak dla ciebie? Sama powiedziaa, e to take moje
dziecko. No, ale musisz by dzielna.
Patricia wolaa nie odpowiada. W kocu Jim zaproponowa, by poszli jeszcze do baru. Zgodzia si.
- Chc by pewna, e dobrze si zrozumielimy: mam
usun ci, a ty za to zapacisz i przyjedziesz do Nowego
Jorku, eby by przy mnie, tak?
- Dokadnie tak.
- A jak mylisz, co zrobimy potem?
- Myl, e razem popaczemy nad tym.
- No tak - westchna - to ju chodmy si napi.
Poniewa Doors mieli umwione dwa koncerty w Kalifornii w pitkowy i sobotni wieczr, sdzia zgodzi si kontynuowa przesuchiwanie wiadkw nazajutrz, we czwartek,
a potem zrobi przerw do wtorku. W tym dniu sytuacja
dugo si waya, a w kocu doszo do katastrofy. Patricia
pozwolia Jimowi spdzi ze sob noc i znw byo im ze sob
dobrze, lub raczej na tyle dobrze, na ile by mogo. W sdzie
za przedstawiono sto pidziesit fotografii, z ktrych adna
nie pokazywaa najmniejszego nawet wykroczenia, a jedyny
wiadek przesuchiwany tego dnia take zezna, e nie widzia
nic niezgodnego z prawem. Ale pniej sdzia Goodman
ogosi, e adne dowody odnoszce si do kanonw obyczajowoci" nie bd brane pod uwag. T y m samym sparaliowa gwn lini obrony.
T w a r z Jima przybraa barw mokrego cementu, gdy
czyta zapisan na dwch stronach decyzj sdu. Po cichu
pooy kartki przed sob na stole i spojrza na Maxa, ktry
rozgniewa si i chcia protestowa.
- Wysoki Sdzie - poprosi uprzejmie - czy awnicy mog
opuci sal?

Sdzia poleci awnikom wyj, a wtedy Max przedstawi

swe argumenty:
- Wyczenie dowodw, zwizanych z kwesti standardw
spoecznych, a dotyczcych sw, o ktrych zgodnie orzekamy,
e zostay uyte, wyczenie zezna okrelajcych wpyw tych
sw na wspczesn, mod publiczno, bdzie zaprzeczeniem sprawiedliwej rozprawy.
Max spiera si o to z pasj przez ponad p godziny,
powoujc si na rozwj wolnoci sowa, na kierunek, w jakim
rozwija si dramat i na obecne prawa artystw i dramaturgw
do swobodnej wypowiedzi. Byo to, jak powiedzia Jim w kilka
miesicy pniej, doskonae podsumowanie tego historycznego procesu, ale nie przynioso rezultatu". Goodman
wysucha mowy z policzkiem wspartym na doni i okularami
na kocu nosa, a pniej, bez sowa komentarza, oznajmi, e
jego decyzja pozostaje w mocy.
W pitek rano Jim i jego koledzy polecieli do Los Angeles,
gdzie spotkali si z chopcami z zespou, ktrzy przybyli tam
w tym samym tygodniu. Po czym razem pojechali autobusem
na pnoc, do Bakersfield, na pierwszy koncert, a nazajutrz na
poudnie, do San Diego, na drugi. Koncerty uday si znakomicie, ale zmczyy Jima.
Nastpnego dnia Jim zapa drugi oddech i poszed upi si
z Babe'em. Bylimy urnici - wspomina Babe - zamiewalimy si, taczalimy si po ulicy". Stewardessy, ktre zabrali
ze sob, nie byy w tak wietnym nastroju, tote oddaliy si
dumnie. Dwaj przyjaciele nie przestawali si mia. Ryczeli
i pokadali si ze miechu.
Pniej wrcili na Floryd, gdzie Jim przez ca noc nie
pooy si spa, zaywajc kokain i sprzeczajc si od pnocy
do smej rano ze swym koleg, dramaturgiem Harveiem
Perrem, ktry ostatnio zajmowa si reklam na rzecz Elektry.
O smej rano Jim przerwa rozmow, zamwi sobie
arbuza, zjad go prawie caego, po czym spotka si z ad-

wokatami w sdzie. Na ten dzie przewidziane byy zeznania

kolejnych czterech wiadkw oskarenia, funkcjonariuszy
i tajnych agentw policji. Kady z nich sysza obelywe sowa
lub widzia obnaenie Jima. Jeden z nich opisa nawet, e
czonek Jima by w trakcie osigania erekcji".
We rod Jim, Ray i Babe pojechali do Everglades, gdzie
pywali wodolotem, obejrzeli pokaz zapasw aligatorw i jedli
abie udka oraz hush puppies.
We czwartek znowu zjawili si w sdzie, by wysucha
kolejnej grupy wiadkw oskarenia: jeszcze trzech policjantw i cywila" - kobiet, ktra pracowaa w policyjnej
centrali telefonicznej i zostaa wpuszczona na koncert przez
znajomego policjanta. Wszyscy zoyli zeznania obciajce,
a na pytanie Maxa, dlaczego, skoro oskarony zachowywa si
w taki sposb, wiadkowie nie aresztowali go za kulisami zaraz
po koncercie, jeden z nich odpowiedzia, e obawiali si
rozruchw ze strony publicznoci.
- Jakiej publicznoci? - zapyta Max. - Przecie w szatni
byli tylko czonkowie zespou, kilku ich przyjaci i policja.
Pytanie pozostao bez odpowiedzi i wkrtce o nim zapomniano, gdy oskaryciel doczy do dowodw rzeczowych
tam, nagran przez kogo z publicznoci. Magnetofon ustawiono na barierce przedziau awnikw i wcinito guzik
play". Na godzin i pi minut sal wypenio mgliste
brzmienie muzyki Doors i ochrype okrzyki Jima.
- Czy nikt nie pokocha mojej dupy? Jestecie kup pieprzonych idiotw! Jestecie stadem niewolnikw! Nie mwi
o adnej rewolucji, mwi o tym, by si dobrze bawi... Mwi
o mioci... Chc zmienia wiat...Chc widzie, e taczycie,
chc widzie, e si dobrze bawicie, chc zobaczy, e przyjdziecie tu i pobawimy si razem. Nie ma zakazw. Nie ma
ogranicze. Chodcie!
- Widzicie - mwi Harvey Perr - Jim i Max zgodzili si na
puszczenie tam, bo chcieli wykaza, e wszystko to naley

rozumie w pewnym kontekcie, e wszystko wypywao

z rytmu. To byo czym w rodzaju improwizacji, ekspresj
uczu, podczas, gdy ich zdaniem byo to zniewaajce. Gdy on
mwi f u c k " , mia na myli kochanie si. Pieprzy si"
znaczyo kocha". Wedug mnie zamiast zniewagi byo to
nawoywanie do buntu: do buntu przeciw zawyonym cenom
biletw, przeciw caemu systemowi, i do kochania si. Mwi:
Pieprz si z kim, kto stoi obok ciebie". Ale wszystko w tym
rytmie, jak w jednym z jego wierszy. Jak w tym wielkim,
awanturniczym, pijanym poemacie, nawoujcym do buntu.
Jak u Dylana Thomasa.
W pitek wieczorem Jim polecia do Londynu, gdzie
przesiad si do maego samolotu, leccego na wysp Wight, by
spotka si z reszt zespou na jeden koncert. Jedyny, jaki
pozosta z odwoanej trasy europejskiej. By sobotni wieczr.
Jim nie spa od trzydziestu szeciu godzin. Doors wyszli na
scen o drugiej w nocy. Po nich gra mieli the Who, zesp, na
ktry czekaa publiczno. Znowu grali w zych warunkach
- na wolnym powietrzu, przy bardzo zlej pogodzie, silnym
wietrze, niedostatecznym owietleniu i marnym nagonieniu.
Ich wystp wypad - zdaniem jednego z brytyjskich czasopism
muzycznych - jak suchanie pyty Doors na zepsutym, zwalniajcym gramofonie. Jim by rzeczywicie nie w formie i przez
cay czas bezsilnie wisia na mikrofonie. Po koncercie wczy
si przez kilka godzin po terenie, na ktrym odbywa si
festiwal, udzieli krtkiego, pobienego wywiadu dziennikarzowi jakiego angielskiego czasopisma, ale przede wszystkim
przyglda si publicznoci. Zanim znalaz si z powrotem
w Londynie, podj decyzj: koncert na festiwalu na wyspie
Wight by jego ostatnim publicznym wystpem.
Strona oskarenia zakoczya sw kampani w rod, po
zaprezentowaniu jeszcze dwch zgorszonych wiadkw profanacji. Nadesza kolej na obron.

Bob Josefsberg zwrci si o uniewinnienie Jima, argumentujc, e z zezna wiadkw strony oskarajcej wynikaj
powane sprzecznoci. Sdzia Goodman nonszalancko odrzuci wniosek, po czym powanie ograniczy moliwoci
obrony: moga ona przedstawi tylko siedemnastu wiadkw,
czyli tyle samo, ile strona oskarajca, a przy tym nie mogli si
wrd nich znale tak zwani eksperci".
Przez pozosta cz dnia i cay dzie nastpny Max i jego
partner z ramienia sdu wypytywali pierwsz pitk wiadkw
obrony. Wszyscy zeznali, e znajdowali si w miejscach
najdogodniejszych do obserwacji i nie widzieli, by Jim si
obnay. Brzmiao to przekonywajco, ale w ten sam sposb
wiadkowie oskaryciela twierdzili, e co widzieli. W sali
zapanowaa atmosfera znuenia, niewidoczna lecz wyczuwalna, jak klimatyzacja. Niemal z ulg przyjto ogoszon wieczorem decyzj o odroczeniu dalszej rozprawy na jedenacie dni.
Jim i Babe polecieli do Nassau, gdzie czekali na nich Frank
i Kathy Lisciandro. Przez tydzie opalali si i pili.
Czternastego wrzenia, gdy wszyscy znw znaleli si
w sdzie, obrona wysuchaa co najmniej dziesiciu wiadkw
w cigu dwch i p godziny, a nazajutrz kolejnych piciu. (W
ten sposb limit siedemnastu osb zosta przekroczony, ale
z powodu popiechu Maxa nikt ju ich nie liczy). Byy midzy
nimi nie pracujce kobiety, studenci, lekarze i policjanci
i wszyscy powtarzali zdanie pierwszego wiadka: nie widzieli
obnaenia. Zeznania brzmiay niemal jednakowo, jak gdyby
znaczna cz publicznoci w Miami skupia uwag na tym
drobnym fragmencie koncertu. Za kadym razem sdzia pyta
Terrence'a McWilliamsa, czy ma pytania do wiadka. Lecz ten
milcza.
Proces, ktry wlk si bezwadnie przez ponad miesic,
zacz zmierza ku kocowi. Zeznania Jima i pozostaych
czonkw zespou, zoone szesnastego i siedemnastego
wrzenia, nie wniosy nic nowego. Ja nie musiaem zeznawa

- powiedzia pniej Jim - ale uwaalimy, e bdzie dobrze,

jeeli awnicy poznaj mnie troch lepiej, bo dotd mogli tylko
na mnie patrze. Myl zreszt, e w sumie niewiele to
zmienio".
Zeznanie Jima byo spokojne i rzeczowe. Na pytania Maxa
i Terrence'a McWilliamsa odpowiada rwnie grzecznie
i z wdzikiem - powoli i starannie dobierajc sowa, robic
pene namysu pauzy i przygadzajc wsy palcami. Mwi
zdecydowanie, lecz tonem agodnym, w sposb przekonywajcy i budzcy zaufanie.
Wreszcie Max owiadczy:
- Obrona dzikuje za gos.
Sdzia Goodman zgodzi si nie przerywa procesu na
sobot, lecz wysucha ostatnich owiadcze i przekaza
spraw awie. Przed wejciem do sdu Jim dowiedzia si
z lokalnej gazety, e w Londynie zmar Jimi Hendrix. Znowu
zastanawia si na gos:
- Czy kto wierzy w omeny?
Skoro obrona po linii kanonw obyczajowoci" zawioda,
Max i Bob Josefsberg nie mogli omin caego materiau
dowodowego, zgromadzonego przez oskaryciela, lecz musieli
frontalnie go zaatakowa. Przez ponad trzy godziny Max
drobiazgowo analizowa dowody i wykazywa sprzecznoci
i niedokadnoci w zeznaniach. Pniej przez ponad godzin
Bob Josefsberg cytowa tekst Nowego Stroju Imperatora,
tworzc wspczesn przypowie, ktr zakoczy zwrotem
do prokuratora, ktremu towarzyszy elegancki ukon:
- Teraz za kolej na pana, panie McWilliams.
McWilliams wygosi pgodzinn mow o wydwiku
niemal apologetycznym, po czym usiad, nie patrzc na Jima.
O dziewitej wieczorem awnicy rozpoczli narad i pl
godziny przed pnoc podjli decyzj o trzech spord
czterech zarzutw. Oskarony - oznajmili - nie jest winien
zarzutw pierwszego i czwartego - nieprzyzwoitego, niegod-

nego zachowania (symulowanej masturbacji i symulowanej

kopulacji oralnej, czyli przestpstwa) ani te pijastwa, czyli
wykroczenia. Winien jest natomiast zarzutu trzeciego - jawnej
profanacji, czyli wykroczenia. (Podczas swego wystpienia Jim
by pytany, czy si obnay. Odpowiedzia wwczas, e nie
pamita, bo by zbyt pijany, przyznajc si mimowolnie do
zarzutu czwartego. Teraz, jak na ironi, zosta z tego zarzutu
zwolniony). awnicy owiadczyli sdziemu Goodmanowi, e
zawiera si to w zarzucie drugim, o publiczne obnaenie si.
Sdzia nakaza awnikom pozostanie w hotelu Miami
i zarzdzi przerw do dziesitej rano w niedziel, kiedy to rada
miaa wznowi sw narad.
W niedziel rano, gdy awnicy weszli na sal, Jim czyta
biografi Jacka Londona eglarz na koniu, pira Irvinga
Stone'a. Starszy przysigy odczyta werdykt: oskarony zosta
uznany winnym zarzutu drugiego.
Wydanie wyroku zostao odoone na koniec padziernika.
Poniewa nie udaoby si dokona ekstradycji Jima z Kalifornii
za wykroczenie, kaucj podwyszono z 5 do 50 tysicy
dolarw, by skoni go do powrotu na sal sdow.
Jim opuci sal z powag. Ubrany by w czarne dinsy
i buty oraz haftowan koszul, ktr dosta od jednego z fanw.
Zatrzyma si, by porozmawia z dziennikarzami.
- T e n proces i jego zakoczenie nie zmieni w niczym
mojego stylu ycia. Utrzymuj bowiem, e nie zrobiem nic
zego.
Najblisze miesice po procesie byy pod pewnym
wzgldem gorsze od samego procesu. W Miami Jim musia
liczy si z czasem. Teraz ju bez adnej kontroli stacza si ku
katastrofie.
Zaraz po powrocie z Florydy zacz si panicznie ba,
dowiedziawszy si o mierci Janis Joplin z powodu przedawkowania narkotykw. Najpierw Jimi. Teraz Janis. Gdy Jim

wczy! si po miecie z kolegami, mawia: Pijecie z N u m e rem Trzeciem". Potem pokci si Pamel tak strasznie, e go
zostawia. Spakowaa bagae i poleciaa do Francji, do swego
bogatego, francuskiego ksicia.
Dni mijay Jimowi w knajpach, a noce w hotelu Strip, gdzie
on i Babe mieszkali w przylegych pokojach.
- Hej, Babe, spjrz no!
Jim zwiesza si za rce z balustrady balkonu Hyatt House,
dziesi piter nad bulwarem Sunset Strip. By pijany i zakokainowany.
- Wolabym, eby da z tym spokj - powiedzia Babe.
- Przez ciebie si niepokoj.
Wyszed na balkon, spojrza w d ponad barierk, a potem
opuci wzrok na Jima, cigle wiszcego na rkach.
- Wiesz, przycigasz zupenie niezy tumek - doda.
Powtrnie rzuci okiem w d i zauway menadera hotelu,
ktry sta na chodniku, wymachujc rkami. W chwil pniej
gwatownie zaomotano do drzwi. Babe pomg Jimowi wej
do rodka i posadzi go w fotelu, po czym wpuci wciekego
menadera i grupk policjantw z biura szeryfa.
- Co tu si dzieje? Co wy sobie, do cikiej cholery,
mylicie?
- Wszystko jest w porzdku - odpowiedzia Babe, wskazujc Jima. Policjanci wkroczyli do pokoju. Twierdzili
pniej, e otworzenie drzwi przez Babe'ego byo zaproszeniem do wejcia, a gest wskazania Jima - gocinnym skinieniem. Kiedy przeszukiwali pokj, Babe'emu udao si ukry
obydwa roki z kokain za stojc na kredensie plakietk
reklamow, reklamujc Pokj pod Szablami. Policjanci znaleli jednak troch marihuany. Jima tym razem nie aresztowano, bo nie by to jego pokj, ale zosta przeniesiony na tyy
hotelu, do pokoju z oknami wychodzcymi na parking.
Salli Stevenson, dziennikarka pisma Circus", ktra zapytaa Jima o koncert w Miami, jako pierwsza osoba doczekaa si

obszerniejszej odpowiedzi. Miaem ju naprawd do wizerunku, ktry mi stworzono i ktry czasami, wiadomie, lecz
najczciej niewiadomie, wsptworzyem. Tego byo ju za
wiele. Nie mogem duej wytrzyma, wic skoczyem z tym
w cigu jednego, wspaniaego wieczoru. I chyba cay problem
polega na tym, e nazwaem publiczno kup pieprzonych
idiotw, dlatego wanie, e byli publicznoci. No, bo co oni
tam waciwie robili? T o , co chciaem im brutalnie przekaza,
to byo: 'Uwiadomcie sobie, e przyszlicie tu nie po to, by
wysucha kilku piosenek, zagranych przez dobrych m u zykw, lecz po co zupenie innego'. Dlaczego miabym tego
nie zauwaa i nie stara si jako tego zmieni?"
Mwi te, e uwaa wywiad za drog porozumienia o coraz
wikszym znaczeniu, majc swe pierwowzory w spowiedzi
przy konfesjonale, w dyskusji i w krzyowym ogniu pyta
w sdzie. Wyraa obawy, e policjanci w Los Angeles s
idealistami... niemal fanatycznie przekonanymi o wasnej racji",
e zbudowali sobie ca filozofi na poparcie swej tyranii".
Wywiad by peen refleksji i zdecydowanych przekona.
Jim po raz pierwszy przyzna publicznie, e by moe nie
bdzie ju dugo y. N i e przecz, e by to pikny okres - te
ostatnie trzy, czy cztery lata. Spotkaem mnstwo interesujcych ludzi i w niedugim czasie przeyem tyle, e w innych
warunkach zajoby mi to dwadziecia lat ycia. Nie mog
powiedzie, e auj". Ale doda te: G d y b y m mia zacz
jeszcze raz, myl, e wybrabym raczej ycie cichego, skromnego artysty, chodzcego wasnymi ciekami po swym
ogrdku". A gdyby musia pj do wizienia? Mia nadziej,
e trzej jego koledzy pjd dalej i stworz swj wasny,
instrumentalny styl, uniezaleniony od tekstw, ktre przecie
nie s tak naprawd decydujce dla muzyki".
Trzydziestego padziernika Jim polecia do Miami na
ostatnie spotkanie z sdzi Murraiem Goodmanem. Przed
odczytaniem wyroku sdzia wygosi krtk mow.

- Argument, e pana zachowanie byo akceptowalne z punktu widzenia wspczesnych kanonw obyczajowoci nie jest
suszny. Twierdzenie, e nasz nard zalicza do swych obyczajw nieprzystojne obnaenie si i wulgarny jzyk, jakiego
pan uywa, rwnaoby si twierdzeniu, e ta nieznaczna
mniejszo, ktra zachowuje si nieprzyzwoicie, narusza prawo i porzdek i odnosi si z pogard wobec naszych instytucji
i dziedzictwa, ustala prawa moralne dla nas wszystkich".
Jim zorientowa si od razu, e ta pikna mowa jest czci
kampanii wyborczej i ma na celu przysporzy sdziemu kilka
gosw wicej w nastpnym miesicu. Wyrok by taki, jakiego
si spodziewa: maksymalny. Za profanacj zosta skazany na
szedziesit dni cikich robt w wizieniu Dade County, a za
obnaenie si sze miesicy cikich robt, po czym mia
odby kar dwch lat i czterech miesicy wizienia z zawieszeniem i pod kuratel. Na dodatek wymierzono mu grzywn
w wysokoci 500 dolarw.
W pierwszym tygodniu listopada Patricia posza do szpitala
w Nowym Jorku i usuna ci w dwudziestym tygodniu
rozwoju podu. Jim nie przyjecha ani nie zadzwoni.
W cigu dwch tygodni od wydania wyroku Max Fink
zoy odwoanie do sdu okrgowego. W tych samych dniach
Elektra wydala pierwszy skadankowy album Doors, zatytuowany 13 od liczby utworw, wybranych z pierwszych
piciu pyt zespou.
Stosunki zespou z wytwrni byy chodne. Jac Holzman
za adn cen nie chcia by kojarzony ze spraw Miami.
Wyda nawet swemu personelowi instrukcje, by zawsze unikaa tego tematu. Traktowano si nawzajem z kurtuazj, ale
kiedy szefowie Elektry chcieli, by zesp zaakceptowa decyzj
wydania pyty skadankowej, oczywiste byo, e ich proba jest
tylko formalnoci. Album Morrison Hotel sprzedawa si
dobrze, jeeli wzi pod uwag okolicznoci w jakich si ukaza

i to, e wszed na rynek bez pomocy pilotujcego singla. Pyta

Absolutely Live, wydana wiele miesicy pniej, bya do
droga i sprzedawaa si sabo - rozeszo si tylko 225 tysicy
egzemplarzy (dwukrotnie mniej ni pyty Morrison Hotel).
Elektra chciaa wypuci co na rynek w okresie zakupw
przedwitecznych, wic ostatecznie Doors zaaprobowali, acz
niechtnie, wydanie skadanki 13. Jim zgodzi si nawet zgoli
brod na sesj fotograficzn, podczas ktrej powstao zdjcie
na tyln stron okadki.
Jimowi bardzo nie podobaa si okadka Absolutely Live. Na
pocztku miao si na niej znale efektowne, gruboziarniste,
niebieskawe zdjcie zespou, widzianego od tyu w Aquarius
Theatre, gdzie nagrany zosta zamieszczony na pycie utwr
The Celebration of the Lizard. A jednak graficy Elektry uznali,
e sama fotografia nie bdzie dostatecznie chwytliwa i potraktowali j jako to dla kolorowego zdjcia samego Jima z zagranego ponad rok wczeniej koncertu w Hollywood Bowl.
Sylwetk wokalisty naoono na fotografi z Aquarius i zanim
ktokolwiek z biura zespou dowiedzia si o tej zmianie, oddano
album do drukarni. Jim by wcieky.
Nie lubi te okadki Trzynastki, na ktrej by bardzo mody
i duo wikszy od kolegw. W Elektrze chciano po prostu mie
adnego" Jima Morrisona. Co dziwne, Jim wyjawi swj
gniew tylko kilku najbliszym przyjacioom. Ray, Robby
i John przyzwyczaili si ju, e caa uwaga koncentruje si na
wokalicie zespou, ale Jima bardzo to gniewao.
W tygodniu po wydaniu Trzynastki dawny przyjaciel Jima
z U.C.L.A, Felix Venable, zmar na raka odka.
Jim mia teraz w swym rozkadzie dnia prby materiau na
nastpn pyt. Spdza wic czas w sposb bardziej twrczy,
pomimo depresji psychicznej. Poniewa wikszo utworw
powstaa ju wczeniej, praca nad albumem sza nadspodziewanie sprawnie. Ponura piosenka Cars Hiss By My Window
(ze sowami O k n o zaczyna dre / z wibrujcym

jkiem / nieczua dziwka zabije ci / w ciemnym pokoju")

pochodzi z jednego z niewielku ocalaych notatnikw
z Venice. Wiersz uyty jako tekst utworu The WASP \ Texas
Radio and the Big Beat do ksieczki o zespole, wydanej
w 1968 roku. Wwczas te powstay sowa piosenki Changeling, natomiast L'America przeznaczona bya do filmu
Antonioniego Zabriskie Point, cho nie zostaa w nim wykorzystana.
Wrd nowego materiau dwa utwory trway siedem i osiem
minut, obydwa czyy w sobie wietn muzyk i mocne,
poetyckie, autobiograficzne teksty. Pierwszy, L.A. Woman,
by rozpaczliwym hodem dla Los Angeles. Miasta, ktre
Jimowi wydawao si teraz chore i obce: Czy jeste
szczliw, mod dziewczyn w Miecie wiate / czy tylko
jeszcze jednym upadym anioem / Miasta Nocy?" Dla Jima
Los Angeles byo miastem nocy" (wyraenie to zaczerpn
z powieci Johna Rechiego). Opisywa je w nastpnych wersach: mknie po twych autostradach / o pnocy snuje si
alejami / policjanci w swych wozach, bary topless / jeszcze nie
widziaem kobiety / tak samotnej, tak samotnej..."
W nastpnym fragmencie zwraca si do siebie w anagramie
uoonym z Jim Morrison": M r . Mojo Risin' / Uno si
coraz wyej / musisz wznosi si coraz wyej / wznosi si,
wznosi si..."
Utwr Riders on the Storm nie zawiera gier sw. By
powolny, bardziej jazzowy i melodyjny ni L.A. Woman . Jest
te uwaany za jeszcze silniej autobiograficzny: Jedcy
burzy / mkniemy do domu naszych narodzin / rzuceni na ten
wiat / jak pies, ktremu zabrano ko / jak aktor bez
przydziau / Jedcy burzy". W innym zdaniu pojawia si
znajomy motyw - mio do Pameli: wiat zaley od ciebie
nasze ycie nie skoczy si nigdy / dziewczyno, musisz kocha
swojego faceta". Obraz: na drodze czeka morderca" znalaz
si w tym utworze jako echo f i l m u / / W Y .

Muzycy zanieli ten material do Paula Rothchilda. Stosunki z nim psuy si stopniowo ju od stycznia, gdy skoczyli
nagrywa Morrison Hotel. Jego uparte denie do perfekcji
spowodowao, e utwory rejestrowano przerywajc, wracajc
i zaczynajc od nowa dziesitki razy, a do skompletowanie
albumu koncertowego trzeba byo nagra tak wiele koncertw.
John skary si, e Paul wywleka z nich bebechy". Co
gorsza, Paulowi nic podobay si nowe utwory. T o byo
okropne - mwi nawet dzisiaj - piosenki byy sabe, nastrj
ponury, chopcy grali byle jak". Po trzech tygodniach
przysuchiwania si temu powiedziaem przez goniki: Nie,
do tego!" i przerwaem sesj. Poszlimy na obiad i rozmawiaem z nimi przez trzy godziny. N o spjrzcie sami
- mwiem - nie idzie. Sdz, e ludzie nie zechc tego sucha.
Po raz pierwszy w yciu nudz si, siedzc w studio. Chce mi
si spa. Midzy wami s cholerne napicia". I powiedziaem
do Jima: 'Stary, to twoja pyta. To pyta, ktrej ty chcesz, wic
ty to doprowad do koca. Dlaczego nie mielibycie wyprodukowa jej sami? Ja wysiadam'".
Krytyka bolaa ich zwaszcza, gdy Paul nazwa Riders ou
the Storm muzyk koktajlow". Muzycy przyznali, e nie
grali dobrze, e, by moe, nie byli dobrze przygotowani do
nagrywania, ale nie tracili wiary w materia. Po obiedzie
wrcili do studio z inynierem dwiku, Bruce'em Botnickiem
i umwili si, e podziel si z nim rol producenta.
Pamela nadal przebywaa w Europie, a Jim hula w poszukiwaniu dziewczyny, ktra - jak okreli to Bill Siddons,
posunaby si do wszystkiego".
- Jim wanie tak traktowa ycie - jako posuwanie si a do
koca - mwi Bill. - Szczeglnie wtedy, gdy by pijany,
przeciga kad czynno a do ostatecznych konsekwencji.
Bez wzgldu na to, czy wynosio go to do nieba, czy cigao
w piekielne bagno. Oto jedna z cech, ktrymi przyciga do
siebie ludzi - wyczuwali to. Moja ona Cheri sugerowaa mu

kiedy, e pewnie chciaby by z kobiet, ktra byaby w stanie

posun si rwnie daleko jak on, ktra porwaaby go tam,
gdzie on porywa innych".
By moe Jim uwierzy, e znalaz tak kobiet w Ingrid
T h o m p s o n , wysokiej, dorodnej mieszkance Skandynawii
w typie Julii Newmar. Dziewitnastego listopada, gdy jej m
wyjecha w interesach do Portugalii, Jim przenis si do
hotelu Chateau Marmont na Sunset Boulevard i zacz si z ni
widywa.
Ingrid otworzya drzwi wejciowe, robic jedynie ma
szpar, w ktr Jim natychmiast wsun nog. By pijany;
z gst brod i w starej, zachanej kurtce wojskowej wyglda
jak opj z grskiej wioski. Ingrid otworzya drzwi szerzej.
- Wiesz, e zawsze ci kochaem - powiedzia Jim.
Przez duszy czas spdza u niej dwie do czterech nocy
tygodniowo. Czsto przychodzi z inn dziewczyn, ktr
sodk przemow nakania do odwiezienia do d o m u " i zawsze zdy jeszcze wyciska na progu. Ingrid nie znosia tego
i nie ukrywaa swego oburzenia, ale on tylko wzrusza ramionami i mwi, e daje jej tyle, ile moe. Pod koniec miesica
owiadczy jej, e chce, aby miaa jego dziecko i teatralnym
gestem wrzuci jej tabletki antykoncepcyjne do kominka.
- Naprawd zawrcilimy sobie w gowach - mwi Ingrid.
- adne z nas nie spodziewao si tego. Oboje naprawd
kochalimy ycie. Jedyn rzecz niedobr w tym wszystkim
by nadmiar kokainy. To nam wymywao umysy. Jim uwaa,
e ja jestem bardziej szalona od niego i chcia sprawdzi, jak
daleko potrafi si posun.
Jim zaywa kokain ju od ponad roku. Pierwszy raz wzi
wiksz dawk w dniu, kiedy do spki z Michaelem McClure
dosta od wytwrni M G M tysic dolarw zaliczki na prac nad
scenariuszem. Pniej bra z Paulem Rothchildem w trakcie
sesji nagraniowej pyty Morrison Hotel. Pewnego razu kupi
ca uncj razem z jednym z agentw M G M i rozkaza mu:

Bdziesz j trzyma w swoim sejfie i dawa mi tylko od czasu

do czasu, jasne? Bez wzgldu na to, co bd mwi". Kiedy
wyzna Patricii Kennely: G d y b y m mia gr koki, zrobibym
to - tylko dlatego, e bym j mia".
Pewnej nocy, wracajc do Ingrid, przynis ze sob szampana i wicej kokainy ni zwykle, w puszce od trzydziestopiciomilimetrowego filmu. Wszed do niej z rkami radonie uniesionymi i usiad przy stoliku do kawy. Po wzniesieniu toastw na cze inteligencji, urody i europejskiego
wdziku Ingrid, pochon zawarto swego kieliszka jednym
haustem. Nastpnie odkrci wieczko puszki i wysypa kupk
koki na szklany blat stolika. Powoli, w ciszy, podzieli j kart
kredytow Bank Americard na kilka dwucalowych rzdkw.
Pniej wycign nowy banknot studolarowy i skrci go
w rurk. Kolejno wdychali proszek, pochaniajc za kadym
razem porcj wartoci pidziesiciu dolarw.
Efekt by prawie natychmiastowy. Bicie serca przypieszyo, lekko wzrosa temperatura ciaa, rozszerzyy si
renice, na twarzach wykwity rumiece. W kilka minut
pniej stali si gadatliwi, podnieceni, niespokojni. Czuli
pewno siebie, wyrastali ponad ycie. Wcignli nastpn
porcj.
Upojenie kokain, chocia pene rozkoszy, trwa bardzo
krtko. Kto, kto moe sobie na to pozwoli, bierze wtedy
wicej. Jim wchon ostatnio w ten sposb wielkie iloci tego
narkotyku ze Steve'em Stillsem i kilkoma jego kolegami,
a teraz powtarza to z Ingrid. Po trzech godzinach puszka po
filmie bya prawie pusta. Rozebrali si wic i taczyli w promieniach ksiyca. Potem padli na ko. Ingrid opowiadaa
o swym kraju rodzinnym, o dziwnych przyjacioach. Mwia,
e kilka razy pia krew.
- O, cholera - zdumia si Jim.
- Naprawd, sowo daj - Ingrid kiwaa gow z przekonaniem. - T a k , czasami pij.

- N o , dobra - odpowiedzia Jim z umiechem. - Wic

napijmy si oboje - teraz.
Mwi to powanym tonem.
Ingrid prbowaa obrci to w art. Pstrykajc palcami
powiedziaa:
- Ach, zapomniaam - dostawca krwi dzisiaj nie przyszed.
- Napijmy si teraz troch krwi - powtrzy Jim.
Pamita, jak Patricia pobraa mu krew z nadgarstka
i przedramienia do ceremonii lubnej - pewnie dlatego wtedy
zemdla. Zawsze odczuwa paniczny strach przed ostrymi
przedmiotami.
- Masz jak yletk? - zapyta.
Po tonie jego gosu Ingrid poznaa, e to ona bdzie miaa
dostarczy krwi. Posza do azienki poszuka yletki. Po chwili
trzymaa ostrze przy fadzie skry, w kciku pomidzy kciukiem a pozostaymi palcami. Przymkna oczy i nerwowo
zacisna do. Spojrzaa - nie byo krwi. Znw opucia
powieki i zamkna rk.
Po pitej prbie byo ju mnstwo krwi. Jim, jczc,
chwyta j do kieliszka po szampanie. Poszli do ka, a potem
jeszcze taczyli, mac na czerwono swe nagie ciaa.
Rankiem Jim obudzi si na przecieradle poplamionym
krwi, z brzowymi plackami zakrzepej krwi na ciele. By
bliski histerii. Paranoja rozwijaa si.
Od koca listopada, przez cay pierwszy tydzie grudnia
Jim prawie codziennie przyjmowa u siebie, w hotelu Chateau
Marmont, Larriego Marcusa i jego znajomego, autora scenariuszw, Syrusa Mottela. Kiedy przyszli po raz pierwszy
i zastukali po cichu, Jim wyjrza przez okno, by zobaczy, kto
stoi przed drzwiami. W kocu zostali wpuszczeni do jego
sanktuarium, zawalonego od ciany do ciany ksikami,
wrd ktrych najwicej byo zbiorkw poezji. W lodwce
mia peno piwa, ale nic do jedzenia.

Rozmawiali o pomyle nakrcenia filmu o problemie

tosamoci. Przyjli sugesti Jima, by opowiedzie w nim
histori modego filmowca z Los Angeles, ktry pewnego dnia
porzuca prac, on i dzieci i znika w dunglach Meksyku, aby
rozpaczliwie poszukiwa absolutnego zera". Jim i Larry
ucisnli sobie rce i z pomoc Maxa sporzdzili umow. Jim
mia by wspautorem scenariusza, wspproducentem
i odtwrc gwnej roli, za co Larry osobicie gwarantowa mu
dwadziecia pi tysicy dolarw.
Wieczory Jim spdza czsto w restauracji Cock'n'Bull przy
Sunset Strip. Za ktrym razem, gdy by tam z Frankiem
Lisciandro, zacz parodiowa pomys scenariusza, wyszydza
go, a ostatecznie przekl swj pomys, brutalnie zaprzepaszczajc nadzieje Larriego i swoje wasne. Przy innej okazji,
bdc z Larrym i Syrusem, Jim wypi do kolacji trzy butelki
szkockiej, po czym wybieg na bulwar i za pomoc swej
skrzanej kurtki kierowa ruchem, jak gdyby po jezdni przebiegay byki z Pamplony.
Pewnego dnia Jim mia podwie Larriego Marcusa pod
studia filmowe Columbia najnowszym ze swych kilku brzydkich, wynajtych samochodw. Bez sowa wozi go po caym
Los Angeles przez p dnia. Nie wczy nawet radia. Larry
siedzia cicho - da si zapa.

ROZDZIA

11
S

zstego grudnia Jim zadzwoni pod numer otrzymany od Jaca Holzmana, by porozmawia
z inynierem dwiku, twrc nowego studio Elektry.
- Pojutrze s moje urodziny - powiedzia. Bardzo
chciabym nagra troch poezji.
smego zjawi si w studio Village Recorders, o dwie ulice
od swego ulubionego baru z okresu studiw - Lucky U. Przed
przyjciem do studio pi z Frankiem i Kathy, Alanem Ronayem i pewn szwedzk dziewczyn. Gdy tylko si tam znalaz,
dosta od technika szklank irlandzkiej whisky. Po chwili
zaczo si nagrywanie, przerywane piciem.
Wikszo utworw, ktre nagra tego wieczoru, miaa
form inwokacji, tak jak An American Prayer. Przez cztery
godziny Jim czyta swe wiersze z grubej ksieczki, zszytej
z kartek starannie przepisanych na maszynie, coraz bardziej
i bardziej pijany.
Sesja ta bardzo podniosa Jima na duchu. T a k , e zgodzi si sprbowa znowu wystpi na ywo - w pitek,

jedenastego grudnia w Dallas i nastpnego dnia w Nowym

Orleanie.
W Dallas Doors triumfowali. Doors przekonali sceptykw
i siebie samych, e wci s powan sil, z ktr trzeba si
liczy. Bilety na obydwa wystpy w szeciotysicznej sali
sprzedano do ostatniego miejsca; zespl dwukrotnie bisowa.
Jim byl w dobrym nastroju, muzyka brzmiaa potnie i precyzyjnie. Ku radoci widzw odegrali prawykonanie Riders on
the Storm. Po skoczonym wystpie wypili za kulisami toast,
gratulujc sobie wzajemnie udanego powrotu.
T y m czasem w Nowym Orleanie nastpia tragedia. O ile
koncert w Dallas by dobry, a w Miami niecenzuralny, Nowy
Orlean skoczy! si katastrof. T e j nocy duch uchodzi z Jima
na oczach kolegw. Ray mwi: Wszyscy to widzieli.
W polowie koncertu zabrako mu si. Wisia na stojaku od
mikrofonu i wygasa. Wida byo, jak opuszcza go energia. By
wycieczony". Chcc jakby zaprzeczy wasnej saboci, Jim
porwa stojak mikrofonu i zacz ciska nim o ziemi, raz, drugi
i trzeci, a sycha byo, jak upie drzazgi z desek sceny.
Wreszcie rzuci stojakiem w skamienia publiczno,
odwrci si, usiad pod bbnami i siedzia bez ruchu.
Doors nigdy wicej nie wystpili publicznie jako kwartet.
Po powrocie do Los Angeles Jim doczeka si radosnej
wiadomoci: Pamela wrcia z Parya. Bya zadowolona,
dowiadujc si, e Jim nie nudzi si w czasie jej nieobecnoci,
ale przyznawaa si przyjacikom, e jej sprawy nie ukadaj
si zbyt dobrze. Mwia im, e cieszy si z powrotu na Norton
Avenue, nawet pomimo tego, e Jim nadal mieszka w Chateau
- tumaczy, e potrzebuje duego mieszkania do omawiania
interesw. Pam wiedziaa za, e wkrtce powrci do jej ka
i stou.
Gdy Jim przywlk si do biura zespou na kilka dni przed
Boym Narodzeniem, Kathy Lisciandro, ona Franka,

penica funkcj sekretarki zespou, powiedziaa m u , e na

biurku czeka na niego telegram.
Na kartce, przypitej pinezk do blatu, byo napisane:
, J e s t e m w miecie. Zadzwo. Patricia".
Jim nie widzia si z Patrici Kennely od czasu Miami, nie
odwiedzi jej w dniach usuwania ciy. Patricia zapisaa numer
telefonu Diany Gardiner, ktra dawniej zajmowaa si reklam
zespou. Jim wiedzia, bo Pamela mieszkaa w tym samym domu, pitro wyej, a nie majc wasnego telefonu, czsto korzystaa z grzecznoci Diany. Patricia zatrzymaa si wanie tam.
Jim zadzwoni do niej w p godziny pniej. Postanowi
razem z kolegami, e sw pyt nagraj w sali prb pod biurem
zespou, wic zaprosi Patrici, by przysza tam, a on przez ten
czas skoczy nagrywa piosenk. Odmwia, tumaczc, e
nagrywanie muzyki nudzi j... wic moe to on by wpad. Jim
obieca przyj, ale nie pojawi si.
W cztery dni pniej, w pierwszy dzie wit Boego
Narodzenia, Patricia odebraa telefon w mieszkaniu Diany.
Dzwoni kto do Pameli. Postanowia wic pj na gr
i zawoa j. Dotd przez duszy czas unikaa tej konfrontacji.
Widziaa Pamel tylko raz, przez krtk chwil, na przyjciu
w hotelu Hilton w Nowym Jorku. Gdy Pam odoya
suchawk, zaczy rozmawia. Pamela bya bardzo
oszoomiona rodkami uspokajajcymi, wic Patricia, by docign do jej poziomu, wypalia troch marihuany. Rozmawiay przez prawic trzy godziny, popijajc wino. Nie byo
adnej skrywanej niechci, adnego antagonizmu. Pamela
powiedziaa Patricii, e nie wzia z Jimem lubu - a przyznawaa si do tego bardzo rzadko i tylko przyjacioom,
w biurze zespou pozostajc pani Morrison. W zamian
usyszaa o usunitej ciy, ale o wikkaskich zalubinach nie
pado ani sowo.
- Och - westchna Pamela - to pikne...
Przerwaa.

- ...ale byoby jeszcze pikniejsze, gdyby kochaa Jima na

tyle, by mie to dziecko.
Patricia przerwaa:
- Wol myle, e kochaam Jima, siebie i to dziecko na tyle
mocno, by go nie mie.
- T a k , ale gdyby je urodzia, mogaby wyjecha i mieszka na wsi. Oczywicie, Jim nigdy nie przysaby ci pienidzy,
bo on ju taki...
Nagle rozlego si szczekanie Sage'a, psa Pameli. Jim
podchodzi do wejcia. Patricia zdenerwowaa si, Pamela
zblada jak ciana, po czym wybiega na zewntrz, witajc Jima
potokiem sw:
- Jim, Jim, nie wchod tam. Nie moesz teraz wej. Diane
wanie si...
Jim zamiewa si, idc po schodach do mieszkania Pameli.
Pam wrcia do pokoju Diany i rozpaczliwie przypada do
Patricii:
- Co robi? On mnie zabije. Wie, e tu byam i rozmawiaam z tob. Wie, e to ty.
Po czym skoczya w stron schodw i pobiega na gr za
Jimem.
Po pewnym czasie Jim zszed sam i przywita si z Patrici
ciepo, po przyjacielsku. Napeni jej szklank, mwi do niej
z czuoci w gosie. Kiwa gow ze skruch, gdy wyrzucaa
mu, e w Miami czua si przez niego jak groupie. Tumaczy
si, e czu si wtedy strasznie z powodu procesu i wszystkich
problemw.
- Ale ty jedna, spord wszystkich ludzi, powinna mnie
zrozumie - powiedzia. - Bo bya tam.
G d y przysza Pamela, w pokoju byo ju wiele osb.
W midzyczasie przysza Diana i kilkoro goci, ktrzy
te mieli nocowa. Jim i Patricia siedzieli na pododze,
bo nogi uginay si pod nimi od alkoholu, i gono krzyczc, grali w karty w wojn. Jim pozwoli Pameli przy-

czy si do gry i pobi je obydwie dwadziecia razy pod

rzd.
W chwil pniej Pamela prbowaa zacign go na gr,
ale odmwi, owiadczajc, e zostanie tam, gdzie jest. Ich
gona wymiana zda krpowaa wszystkich obecnych.
W kocu Diana litociwie daa Pameli troch azotanu amylowego i odprowadzia j na gr.
Pniej, gdy wszyscy inni poszli ju spa, Jim namawia
Patrici, by posza z nim do Chateau. Potem zmieni zamiar
- powiedzia, e jest zanadto pijany, by prowadzi samochd.
Zapewni Patrici, e j kocha i zaproponowa jej spanie na
pododze. Dziewczyna wzruszya ramionami. Znaleli woln
kodr, owinli si ni i zasnli na rodku pokoju.
O dziesitej rano Pamela zesza na d i zastukaa do drzwi
Diany. Diana wysza ze swej sypialni, zrobia szpar
w drzwiach powitaa j sowami:
- Nie przecz, e on tu jest.
Pamela wdara si do rodka i stana nad Jimem i Patrici,
ktrzy leeli, nadzy, pod kodr Diany. Scena jak z francuskiej
farsy - tak absurdalna, potworna i mieszna zarazem, e nikt
nie mg zdecydowa si, czy wybuchn miechem, paczem,
czy rzuci si z pazurami.
- M a m ci tylko jedno do powiedzenia - odezwaa si
w kocu Pamela. -1 powiem to przy wszystkich: Jim, niech ci
cholera wemie, zepsue mi Boe Narodzenie. Psujesz mi je co
roku. To ju czwarty raz. Duej tego nie znios!
Jim umiecha si. Patricia, wiedzc, e jest to jedna z takich
chwil, ktre pozostaj w pamici do koca ycia, przygryzaa
wargi, by nie parskn miechem. Prbowaa jednak zachowywa si taktownie:
- Pamela, to nie jest tak, jak ci si zdaje... daj ci sowo.
Diana przerwaa:
- Pamela, potrzeba ci troch witamin i soku pomaraczowego. Chod ze mn do kuchni.

Pamela posusznie odesza, a Jim zacz wciga spodnie.

- O, Boe - mrucza. - Nie chc sysze, jak to si skoczy.
- Och, nie zostawiaj mnie tak, Jim - prosia Patricia, ale
miaa si razem z nim. - Sam tego chciae. Czyj to by
pomys, by tu zosta?
- No tak, no tak. Masz racj, jak zwykle.
Gdy Pamela i Diana wrciy, niosc wino, wszyscy zasiedli
razem po turecku i spojrzenia si skrzyoway.
- No, nie przejmuj si tym - powiedzia Jim do Pameli,
obejmujc j ramieniem. - Przecie to wszystko w rodzinie.
W kocu lojalno i cierpliwo Pameli zwyciyy i na
wikszo nocy w styczniu i lutym 1971 roku Jim wraca do jej
ka. Nareszcie i on wydawa si zadowolony z ycia w domowym cieple.
T e j zimy pracowa rwnolegle nad czterema zamierzeniami
w czterech pasjonujcych go dziedzinach: poezji, filmie,
muzyce i teatrze. We wszystkich mia by nie tylko autorem,
lecz take wykonawc. Max Fink wynegocjowa od Elektry
skromn zaliczk na album z poezj. Jim na nowo spotyka si
z Larrym Marcusem, autorem scenariuszy, ktry tym razem
chcia nakrci we Woszech film z udziaem Jima. Widywa
si te znowu ze swym przyjacielem, Filharmonicznym
F r e d e m " Myrow, rozmawiajc o zrobieniu rewii, w ktrej Jim
graby jeca wojennego w Wietnamie.
Najwicej radoci sprawiaa mu jednak nowa pyta Doors,
nagrywana w tym czasie w biurze i sali prb, nazywana
tymczasowo The Doors' Workshop. Jej producentami byli sami
czonkowie zespou, z pomoc swego wiernego inyniera
dwiku, Bruce'a Botnicka.
- Nareszcie - mwi wszystkim Jim - nagrywam pyt
buesow.
Byo to prawd. Doors odzyskali swj temperament i charakterystyczne brzmienie. Nie brako im Brechtowskiej

chwytliwoci, powrci nastrj czcy rytm karnawau z koszmarem nocnym - tak typowy dla ich pocztkw w klubie
Whiskey.
Towarzystwo przeciwdziaania narkomanii - fundacja Do
It Now - staraa si wszystkimi moliwymi rodkami zredukowa, jeeli zatrzyma si nie dao, spoycie w Stanach Zjednoczonych, metedryny, potocznie zwanej speed. Dla wikszej
skutecznoci swych dziaa towarzystwo zwracao si do
najpopularniejszych idoli modziey o kilka sw apelu w ramach wywiadu, zatytuowanego Speed zabija", nadawanego
w odcinkach przez radio. WTzi w tym udzia Frank Zappa
i wiele innych gwiazd muzyki rockowej. Jim przez kilka
miesicy lekceway proby towarzystwa, a ktrego dnia,
kiedy zatelefonowano do niego do biura, nagle zgodzi si na
spotkanie w tej sprawie jeszcze tego samego popoudnia. Go
mia nagra na tam jego apel przeciw narkotykom. Zgoda
Jima zdziwia wszystkich obecnych.
- No, a dlaczego, u diaba, nie? Od speedu robaki lgn si
w uszach. Znam te dziewczyny, ktrym si zdaje, e mwi do
ciebie, a nie dobywaj gosu. Nie chc, by moi fani suchali
muzyki z otpiaymi, zatrutymi bami.
Dotd wszyscy byli przekonani, e Jim nigdy nie uyje
swego wpywu do przekonywania swoich mionikw - w aden sposb, bez wzgldu na to, kiedy i w jakiej sprawie. Skd
wic ta naga odmiana?
- Mwie, zdaje mi si, e chcesz, eby twoi fani sami za
siebie myleli? - zapyta Denny Sullivan.
Denny wci opiekowa si poczt zespou i sta si ju
naprawd wan osobistoci w biurze. Jim ostrzega go przed
niebezpieczestwami pyncymi z uycia mocnych narkotykw.
- Tak, cholera, chciabym, eby tak byo, ale oni nie potrafi.
W tym cay gwniany sk. A tak na marginesie, to kto mianowa
ci strem moich spraw?

Jim artowa, ale by zarazem powany. O metedrynie

sysza ostatnio bardzo ze rzeczy.
Kiedy przedstawiciel towarzystwa zjawi si w kocu,
niosc magnetofon i tam, na ktr chcia nagra szedziesiciosekundow wypowied, Jim usiad i zaprosi gocia do
zajcia miejsca naprzeciw, po drugiej stronie swego biurka.
Wydawao si, e chce go zadowoli.
- Tak, a wic to, o co chcemy pana prosi - zacz nerwowo
reporter - to co w rodzaju T u Jim Morrison z zespou
D o o r s " , a potem, no, co wasnymi sowami, o tym, e speed
zabija.
Jim zastanawia si przez chwil, po czym kiwan gow.
- Dobrze - powiedzia. - Czy to dziaa? Prba,
prba mikrofonu! Teraz niech pan cofnie tam i upewni si,
e to dziaa. Nie chcemy przecie zrobi wszystkiego
tylko po to, eby si okazao, e straci pan jedyn okazjReporter cofn tam, puci, sprawdzi, e nagrywanie
dziaa i ponownie przewin do pocztku.
- Gotowe?
- Gotowe.
- Dobra, no, to zaczynamy.
Jim namyla si przez chwil, po czym zacz:
- Hej tam, mae gnojki, co suchacie radia zamiast odrabia
lekcje, tu Jim Morrison z Doors...
Reporter zatrzyma magnetofon, a Jim ypn obuzersko na
Denniego.
- Co pan zrobi? - zapyta. - Ja nie skoczyem!
- Ale prosz, moemy to zrobi w jedn minut, jeeli pan
powie po prostu to, o co chodzi. Prosz pamita, e to ma i
na anten.
Jim wysucha go uwanie i kiwn gow.
- T a k , chyba rozumiem. Czy mog sprbowa jeszcze raz?
Cofnito tam.

- Hej, co tam u was sycha, dzieciaki? To wasz stary

kumpel, Jim Morrisom. piewam w takiej kapeli, the Doors,
moe syszelicie. Nagralimy ju par kawakw, ale jeszcze
nigdy nie zapiewaem piosenki bdc na speedzie. Pijany
- taaaak..
Rozdraniony wywiadowca przerwa:
- Nie! Prosz zrozumie, o co nam chodzi. Frank Zappa
mia z tego kup zabawy. Pan te moe zrobi to wietnie, ale
prosz zachowywa si powanie.
Wydawao si, e Jim zrozumia.
- W porzdku, jasne. Niech pan przewinie tam. T y m
razem bdzie dobrze. Obiecuj.
- Cze, tu Jim Morrison z Doors. Chc wam powiedzie,
e wstrzykiwanie speedu nie jest zdrowe, lepiej go wdychajcie.
Magnetofon zosta zatrzymany, reporter siedzia bez ruchu.
W pokoju zapada cisza.
- O co chodzi? Dobrze wyszo?
Go tylko potrzsn gow. Jim wsta i pooy mu rk na
ramieniu.
- No, przepraszam. Sprbujmy jeszcze raz. Niech pan
cofnie tam. Naprawd, nie chciaem. T y m razem bdzie pan
to mia. Naprawd.
Reporter spojrza na niego.
- Naprawd?
- Obiecuj.
Ustawiona na nowo tama ruszya.
- Cze, tu Jim Morrison. Nie wstrzykujcie sobie speedu.
Na Boga, moi mili, lepiej palcie traw.
Reporter spojrza na niego:
- No, jestemy ju blisko. Gdyby jeszcze zmieni te
ostatnie sowa.
- Tak, wiem dokadnie, o co panu chodzi - zapewnia Jim.
Jeszcze raz, przewimy to.
I ym razem Jim przedstawi si i ostrzeg:

- Wstrzykiwanie speedu jest niezdrowe, speed zabija nawet

gsi. Jeli rbniecie gsi dol speedu, bdzie ju zawsze pywaa
w kko.
Przedstawiciel towarzystwa antynarkotycznego straci ju
ca cierpliwo i by bliski lez. Jim baga go:
- No, prosz pana, przepraszam, tak mi to wpado do
gowy. T y m razem na pewno bdzie dobrze. Daj sowo.
- Ja ju nie wiem - potrzsa gow reporter. - Przecie nie
mog straci tu caego dnia.
- A wic ostatni raz - nalega Jim.
- No, dobrze, ale jeeli znw nic wyjdzie, ja rezygnuj.
Przepraszam. T y m razem wyjdzie. W jednym podejciu
- wie pan, co to znaczy?
Jim przysun trzymany w rku mikrofon pod same usta.
Umilk na moment, po czym zacz:
- Cze, tu Jim Morrison z Doors. Mam wam co do
powiedzenia - umiechn si do reportera, ktry odpowiedzia
umiechem penym nadziei. - Nie wstrzykujcie sobie speedu.
Speed zabija. Bagam was, nie bierzcie speedu, bierzcie prochy
depresyjne, halucynogenne, uspokajajce, bierzcie Seconal, to
wszystko jest o wiele tasze i...
Tama obracaa si nadal, ale nieszczsny wywiadowca nie
wytrzyma. Zerwa si z miejsca, wcign paszcz, chwyci magnetofon i wypad z biura. Pokj zatrzs si od miechu. Przemowa Jima nie nadawaa si do wykorzystania na antenie radia.
- O co mu chodzio? - zapyta. - Syszaem, co powiedzia
Alice Cooper: e jeeli zapie kogo na wstrzykiwaniu speedu,
pjdzie za nim do domu i wywiesza mu dzieciaki. Przecie ja
niczego takiego nie powiedziaem.
Fundacja Do It Now nigdy nie uzyskaa od Jima apelu
antynarkotycznego.
Jim ju od duszego czasu nie spotyka si z miejscow
pras, cho podobay mu si niektre gazety. Lubi na przykad

Los Angeles Free Press" za jej niezaleny charakter. A poniewa wiedzia, jak rol peni ona w yciu codziennym miasta,
zgodzi si udzieli dugiego wywiadu jej dziennikarzowi
muzycznemu, Bobowi Chorushowi. Po raz kolejny pokaza si
jako inteligentny, mylcy czowiek. Zapytany o zamieszki,
wywoywane przez publiczno podczas dawnych koncertw
Doors, odpowiedzia, e ludzie roj si zupenie jak insekty
i niektre inne gatunki zwierzt, demonstrujc w ten sposb
problemy, jakie niesie przeludnienie. Nie przemylaem tego
jeszcze do koca - przyzna szczerze - ale myl, e jest tu
pewne pokrewiestwo".
Kilka spord jego wypowiedzi miao charakter aforyzmw: Wydaje mi si, e sztuka, a zwaszcza film, jest dla
czowieka sposobem potwierdzenia wasnej egzystencji," czy
na temat Charlie'ego Mansona: W tym przypadku proces
mia za zadanie uatwi spoeczestwu oswojenie si z tym
potwornym zdarzeniem".
T e m a t picia wynik przypadkowo, kiedy Jim powiedzia, e
w cigu dwch ostatnich lat straci wiele dobrej muzyki,
poniewa nie by (razem z Babe'em) wpuszczany do baru
Troubadour. Wwczas wywiadowca zapyta o picie. Jim
zamilk na chwil, opuci gow i przygadzi wsy kocami
palcw.
- No tak, by okres, kiedy piem w ogromnych ilociach
- powiedzia w kocu. - Wisiao nade mn tyle problemw, e
nie mogem sobie poradzi.
Znw przerwa na chwil.
- Myl te, e picie jest sposobem na przetrwanie w tak
zatoczonym otoczeniu. A poza tym pynie ze znudzenia.
Wiem, e ludzie pij z nudy. Ale ja lubi pi. Picie rozlunia
ludzi, czsto pobudza do rozmowy. No i, hmm, jest troch
jakby hazardem. Rozumie pan? Wychodzi si na noc, by pi
i nie wiadomo, gdzie to si skoczy, co bdzie rano. Moe
wszystko pj dobrze, a moe nastpi katastrofa. To jest jak

rzut komi. Wszyscy pal trawk. Myl, e powoli przestajemy ju uwaa j za narkotyk. Ale trzy lata temu przesza
nad nami fala rodkw halucynogennych. Myl, e nie ma
takich tytanw, ktrzy prbowaliby tego przez duszy czas,
nie wpadajc w nag. Wic nastpuje uzalenienie, take od
alkoholu, ktry te jest narkotykiem. Zamiast stara si myle
wicej, prbuje si zabi myl - alkoholem, heroin, rodkami
uspokajajcymi. Su one do umierzania blu i dlatego tak
atwo w to wpa.
Jim mwi jak obserwator ycia Ameryki u progu lat
siedemdziesitych, ale z pewnoci mia na myli take siebie
i Pamel. Pamela a dotd ukrywaa przed nim, e sporadyczne
zaywa heroin, ale Jim wiedzia, e mona j zaliczy do osb
uzalenionych od rodkw uspokajajcych, podobnie jak on
sam spenia prawie wszystkie kryteria alkoholizmu. Chocia
dziennikarzowi Free Press" powiedzia, e okres najwikszego picia ma ju za sob, osoby z jego otoczenia byy przeraone
ilociami alkoholu jakie pochania.
Zakoczenie monologu Jima na temat picia byo jeszcze
bardziej bezceremonialne ni jego pocztek.
- Lubi alkohol - powiedzia. - To jest tradycja, a poza
tym nienawidz dorobkiewiczostwa. Czy wyraam si jasno?
Nie znosz u ludzi ndznego ciuania, dotyczcego nawet
sfery seksu, wic nigdy tak nie postpuj. Dlatego lubi
alkohol. Idzie si do pierwszego sklepu na rogu i bierze si go
zza lady.
Prawd jest, e pracujc w tylu dziedzinach naraz, Jim nie
pi ju ze znudzenia. Pi, tak jak we wczesnej modoci, dla
samego efektu. Pi, by si upija.
Pewnego dnia wszed do sklepiku Pameli piewajc na cay
gos Back Door Mana, w towarzystwie dwch partnerw
zawartej niedawno umowy. Spojrza na Denniego, ktry
pomaga Judy, siostrze Pameli, w prowadzeniu sklepu.

- Sprzedajcie tym dentelmenom troch ubra - wybekota.

- Co chcielibycie kupi? - zwrci si do nich. - Mamy
pikne materiay i wietne ubrania, zaprojektowane w naszej
fabryce w Szwajcarii, gdzie zatrudniamy Pigmejw. Ich
drobne donie i bystre oczy zapewniaj produkty najwyszej
jakoci.
Nagle opad na krzeso i opuci gow na piersi. Jego gos
przeszed w pochrapywanie.
Gdy si obudzi, jego towarzyszy ju nie byo, bya natomiast starsza siostra Denniego. Chopiec przedstawi j Jimowi.
- To twoja siostra? - zapyta Jim. - Nigdy mi nie mwie,
e masz tak siostr. No, no. Co za sikorka!
W tej samej chwili do sklepu wesza dostojna dama po
pidziesitce. Przekonana, e okrzyk Jima odnosi si do niej,
rzucia si na szyderc, uzbrojona w torebk, i gonia go wok
wystawy biuterii, zaprzestajc pogoni dopiero po dwch, czy
trzech trafieniach.
- O, Jezu - jcza Jim. - Nie oberwaem tak od czasu, gdy
ojciec gania mnie po kuchni z kijem baseballowym.
Innym razem Jim wjecha do sklepu na rowerze, staranowa
wieszak z koszulami i wywali si na ubrania. Obecna przy tym
Pamela dostaa szau:
- O rany, ty cholero pieprzona, znowu pijany! Niech ci
diabli wezm, Morrison, ty skurwysynu!
- Pijany - pyta Jim, podnoszc si powoli, z niewinnym
umiechem. - Ale nie, prosz pani. Przewrciem si. To by
wypadek.
Po chwili zjawi si Babe i Jim poszed z nim do baru Palms,
by pi dalej.
T e j nocy w Chateau Marmont Jim bawi si w Tarzana.
Wszed na dach i prbowa zsun si do swego pokoju po
rynnie. Nie zabi si tylko dlatego - mwi Babe - e odbi si

od dachu szopy, przylegajcej do tylnej ciany jego domu. To

byo nieprawdopodobne".
Dla Jima byo obojtne, co pi. Jednego dnia pochania cae
bomby dinu, nazajutrz whisky urozmaicane piwem, to znw
czysta tequila, Singapore Slings lub inny tropikalny trunek,
z owocami, kiedy by godny. Tylko skutek by za kadym
razem identyczny - totalne zamroczenie.
Mia ju kopoty ze zdrowiem. Od popalania pojedynczych
papierosw podczas koncertw doszed do trzech paczek
Marlboro dziennie. Cierpia na ataki gwatownego kaszlu.
Kiedy, jak powiedzia Roobiemu, wykrztusi troch krwi.
Jego glos mia jeszcze w gardowy, szorstki, zmysowy
odcie, ale by ju nieodwracalnie zniszczony. Gdy Jac Holman usysza pierwsze, robocze tamy pyty L.A. Woman,
pomyla: T o ostatnie dzieo Jima-wokalisty".
Jim sta si otyy, way osiemdziesit kilogramw - o dwadziecia wicej ni w czasach, gdy na pierwszych zdjciach
reklamowych eksponowa swj tors podobny do gruzowatej
liny. Jad mao, wikszo kalorii spoywa w alkoholu. Mia
obrzmiae ciao pijaka.
Michael McClure od grudnia by abstynentem i pisa do
Jima, namawiajc go, aby te sprbowa przesta pi, ale nie
doczeka si odpowiedzi. Kiedy umwi si z nim oraz
Sylvia Romano na lunch, dziewczyna zaproponowaa pewn
zabaw.
- Pewnie zgodzicie si z tym - powiedziaa - e kady, bez
wzgldu na to, w jakim jest wieku, wewntrz, w duszy, czuje,
e ma ile lat, i chciaby by odpowiednio do tego traktowany.
Michael owiadczy, e w ten sposb nie przekroczy nigdy
jedenastu lat. Sylvia powiedziaa, e w tajemnicy przed ludmi
czuje si dziewitnastolatk.
Jim, ktry zaledwie par tygodni wczeniej obchodzi swe
dwudzieste sidme urodziny, stwierdzi ponuro, e czuje si,
jak gdyby mia czterdzieci siedem lat.

Ktrego dnia, w pierwszym tygodniu stycznia 1971 roku,

Jim siedzia przy swym biurku i czyta Rolling Stone". By
zaskoczony, widzc, e jeden z najwaniejszych krytykw
muzyki rockowej w tym pimie chwali najnowsz pyt Doors
13.
Na dole muzycy nagrywali razem z zaproszonymi znajomymi - basist Elvisa Presleya, Jerrym Scheffem i Markiem
Benno, grajcym na gitarze rytmicznej. Jim traci czas, czekajc, a z dou przyjdzie wiadomo, e wszystko jest gotowe
do nagrywania piewu. T y m razem zamierza zaimprowizowa
studio wokalne w maej azience na dole. W wikszoci
utworw piewa na ywo, podczas gdy inni grali. Tak byo
o wiele atwiej. Po dziesiciu dniach sesji wszystko byo ju
nagrane i tylko na dwch spord dziewiciu utworw
(L'America, piosenka do filmu Zabriskie Point, zostaa nagrana
kilka miesicy wczeniej) parti piewu trzeba byo powtrzy.
Materia by dobry i rnorodny, pozwala wykaza si
wszystkim czonkom zespou na rwni. Jim zapiewa jeden
z utworw bluesowych Johna Lee Hookera, dawniej czsto
wykonywan przez Doors - Crawling King Snake. W innym,
ich wasnym bluesie, zatytuowanym Cars Hiss By My Window, Robby zagra przejrzyst, melodyjn parti na gitarze,
w style Jimmy Reeda, a Jim przybra odcie gosu czarnego
bluesmana i pod koniec utwory doskonale zaimitowa gosem
brzmienie gitary bluesowej. W rodku Hyacinth House Ray
pokaza swe przewrotne poczucie humoru. Po absurdalnych
sowach: widz, e azienka jest wolna", wplt w melodi
cytat z poloneza As-dur Chopina. Utwr Riders on the Storm
by klarowny i jazzujcy, tajemniczy i tchncy nadziej. Love
Her Madly, piosenka Robbiego, majcy dokadnie w rok
pniej ukaza si na singlu, melodyjny i dynamiczny, przypomina muzyk Doors z wczeniejszego okresu, gdy bya ona
bardziej spontaniczna, bardziej funky, ale te wyranie komercyjna.

Teksty Jima raz jeszcze signy szczytw, zwaszcza

w duszych utworach, takich jak L.A.Woman, Riders on the
Storm i w The WASP, nad ktrym pracowa bardzo dugo.
Murzyni wrd lasw
przybrani w jasne pira
nuc:
Zapomnij o nocy
yj razem z nami w lazurowych lasach
T u t a j , na obwodzie
nie ma ju gwiazd, tutaj
jestemy nieprzytomni Niepokalani
I dalej, w tym samym utworze: A teraz ci powiem: nie
bdzie dla nas przebaczenia za zmarnowanie witu".
W kadym z tych trzech utworw Jim zawar nowy trop:
narastajc potrzeb ucieczki. Zapowiada, e M r . Mojo
Risin" to nie tylko anagram jego imienia i nazwiska, lecz take
pseudonim, ktrego bdzie uywa w swych kontaktach z biurem, gdy ucieknie do Afryki. Nikt nie potraktowa tego
powanie.
Been Down So Long wzio swj zagadkowy tytu i refren:
Byem w depresji tak cholernie dugo / e wydaje mi si
wyyn" od tak samo zatytuowanej ksiki Richarda Fariny.
Jest w tym utworze nuta hardego, mskiego szowinizmu:
No i co, dziewczyno,
Nie padasz na kolana?
Chod, maa, kochanie,
Chod i daj mi sw mio
Ta sama twarda msko pojawia si w piosence Johna Lee
Hookera:

Chod, penij,
Chod, penij,
o tak, na rkach i na kolanach, dziewczyno
Penij po mnie
W czasach, gdy uwaga wszystkich skupiaa si na ruchu
wyzwolenia kobiet, sowa takie nie mogy przej nie
zauwaone.
Na prob Denniego Jim napisa komentarz do nowej
pyty swymi dziecinnymi, duymi gryzmoami i wysa go do
Dave'a Marscha z redakcji pisma C r e e m " . Pniej doda do
tego wyjanienie wtkw autobiograficznych: opisa pyt
jako sw wizj Los Angeles - mikrokosmosu Ameryki.
Podkreli, e przyby do Los Angeles, by robi filmy,
a skoczyo si na muzyce.
Wyjawi te wiele swych najbliszych zamiarw. Midzy
innymi napisanie dugiego eseju na temat procesu w Miami.
List swj zakoczy sowami:
Nie jestem szalony
Interesuje mnie wolno
z najlepszymi yczeniami
J. Morrison
Samotna posta o widocznej nadwadze, w pogniecionej,
znoszonej kurtce i dinsach, z du gow i zaronita twarz,
poruszaa si powoli po ulicach Hollywoodu. Jim spacerowa
tak dzie po dniu, spogldajc jak gdyby po raz ostatni na
magiczn krain ze stiuku, po czym wraca do mieszkania
przy N o r t o n Avenue.
Wikszo nocy i wiele dni w styczniu i pierwszej poowie
lutego spdzi w d o m u " z Pamel. On czyta, ona projektowaa ubiory dla swego sklepu. Czasami siada na pododze
i warcza na psa:

- M m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m - ah
hummmmmmmmmmmmmmmmmm.
A Sage odpowiada tym samym tonem:
- Mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm.
Po czym Jim powtarza pomruk, a pies odpowiada,
wznoszc si o ton wyej.
Wtedy przyczaa si Pamela, a Jim skary si, e psuje
ca zabaw. Czasami schodzili pitro niej i rozmawiali
z Dian o wyjedzie do Francji. Byo to ju postanowione.
Mieli wyjecha niedugo i zamieszka w Paryu jak emigranci
przez p roku, moe duej. Pamela bya tym pomysem
oczarowana. Nawet Jimowi przynosi on ulg.
Opuszczenie Los Angeles byo dla niego koniecznoci,
podobnie jak wyjazd do Parya. Nowa pyta Doors bya prawie
skoczona, wic Jim nie mia adnych zobowiza wobec
zespou, czy wytwrni. Nie by zgorzkniay, ale rozpaczliwie
szuka odmiany. Uwierzy nawet, e dopki pozostaje w Kalifornii, nie bdzie w stanie wyzwoli si spod presji ludzi
i miejsc, z ktrymi przebywa tak dugo. Nie majc prawdziwych wrogw, musia ucieka od przyjaci.
Wybr Parya byl rzecz naturaln. Alan Ronay cigle
opowiada mu o tym miecie, w ktrym bywa co roku. Fred
Myrow te mieszka tam kiedy i porusza wyobrani Jima
romantycznymi historiami. Due znaczenie mia te podziw
Jima dla dziea i postaci Rimbauda, Baudelaire'a i Celine'a.
Pary by, wreszcie, tradycyjn oaz amerykaskich pisarzy
- i kochankw.
- Wiara Jima w Pary bya czym niezwykym - opowiada
pisarka Salli Stevenson, ktra rozmawiaa z nim, zanim
wyjecha. - Wierzy, e to jest miejsce, w ktrym bdzie mg
by sob, w ktrym nie bdzie oblegany przez ludzi, robicych
z jego ycia cyrk i przeobraajcych go w kogo, kim nie jest.
Nie zatrzymywa go te aden z aktualnych projektw. Film
HWY mg znale swego dystrybutora lub nie i nie wymaga

obecnoci autora w Los Angeles. Mg si tym zaj Frank.

Decyzj co do okadki taniego wydania swych wierszy Jim
mg przesa poczt. Larry Marcus przyj niemal z ulg
propozycj odoenia planw filmowych na p roku, bo akurat
dosta od Artura Penna ofert napisania scenariusza. Pyta
z nagraniami poezji moga poczeka lub te mogli dokoczy j
koledzy z zespou podczas nieobecnoci Jima (tak, jak niejeden
album, ktry koczyli bez jego udziau).
Jim obiecywa sobie, e w Paryu bdzie spdza czas
w sposb bardziej twrczy, wicej pisa, i z t myl zwrci si
do swych impresariw literackich, by dowiedzie si, czy
byliby zainteresowani jego impresjonistyczn autobiografi.
Odczuwa ch napisania czego, przynajmniej prbki, ktr
przesaby im drog pocztow.
Wreszcie powiedzia Pameli, e powinna pojecha do
Parya najprdzej jak bdzie moga, by poszuka mieszkania.
- No, chod, Jim. Nie moesz pojecha do Parya,
wygldajc jak Stary Czowiek z Gr.
Diana Gardiner wskazywaa na jego krzaczast brod.
Siedzieli we trjk w jej mieszkaniu i pili wino. Pamela
zgodzia si, e Jim bdzie wyglda lepiej, gdy nie bdzie tak
zaronity.
- N i e - p r o t e s t o w a Jim. - Ja, och nie, ja nie chc tego robi.
Tak czuj si lepiej.
Rozsiad si w fotelu.
- No, ale Pam jest innego zdania - nalegaa Diana. - A jeeli
jej opinii nie ufasz, to czyjej?
,,Wic usiad przy stole jadalnym - wspomina dzi Diana.
- Pamela skrcia mu brod i wsy. Wyglda naprawd
wietnie.
W ostatnich dniach przed wyjazdem Pameli wybrali si
razem do Weed - miasta, w ktrym si urodzia. Wzili ze sob
Sage'a i pojechali mercedesem tysic kilometrw na pnoc.

Pniej odwiedzili jej rodzicw w Orange i zostawili u nich

psa. Czternastego lutego Jim odwiz Pamel na lotnisko.
Nazajutrz, znalazszy si w Paryu w zimny, deszczowy
poranek, Pam wprowadzia si do hotelu Georges V, ktry, jak
twierdzi Jim, wyglda jak czerwony, pluszowy burdel".
- Teraz moesz przyj - mwia Diana przez telefon.
- Pamela wyjechaa.
Rozmawiaa z Patrici Kennely, ktra bya w Los Angeles
ju od dwch tygodni i do tej pory tylko raz, krtko widziaa si
z Jimem. T y m razem mieszkaa u swej przyjaciki. Diana
powiedziaa jej, e Jim tylko czeka na wyjazd Pameli, by si
z ni skontaktowa - wic moe teraz przyjdzie i zrobi mu
niespodziank.
- No! - ucieszya si Diana, widzc Patrici, gdy Patricia
przysza z butelk wina. - Nasza przyjacika Grace Slick
mwi, e trzeba mie wicej, ni jedn osob. Wic po prostu
wyobra sobie, e Jim jest jak gdyby mskim odpowiednikiem
Justyny.
W chwil pniej przyszed Jim i wszed na gr, do
mieszkania Pameli. Wszystkie meble zostay ju oddane na
przechowanie, zosta tylko materac, biblioteczka pena
ksiek, telewizor, may, szklany stolik i ulubiony przez Jima,
czerwony fotel do czytania. Patricia odczekaa kilka minut
i zastukaa do drzwi. Kiedy Jim otworzy, powiedziaa:
- Patrz, mam tu butelk wina, a nie mog otworzy.
Pomylaam, e moe ty...
Jim chwyci j w objcia. Zostaa cay tydzie.
Patricia pamita ostatni dzie: T o byo prawdziwe pieko.
Zaczo si o czwartej w jakim barze topless-bottomless.
Wypilimy tyle tequili i piwa, e barman posya nam co trzeci
kolejk gratis. Pamitam tylko, e ja wypiam czternacie.
Potem poszlimy do studio nagraniowego Jima, gdzie odbywaa si sesja, i przyjacika, u ktrej mieszkaam, zacza

czarowa Jima. Byam wcieka i powiedziaam jej: 'Nie

obchodzi mnie, co zrobicie, gdy ja ju std wyjad, ale
poczekajcie przynajmniej do tego czasu'".
Jim by zdeklarowanym poligamist, a dziewczyna bya
naprawd napalona, wic gotw by z ni znikn. Byli
w studiach nagraniowych Poppy, gdzie miksowano pyt
Doors. Przyjacika Patricii wysza niby do toalety. W pi
minut pniej ulotni si take Jim. A po nastpnych piciu
minutach Patricia zastaa ich, ciskajcych si na trawniku
przed studio.
- Wstawa! - wrzasna, stajc nad nimi.
Jim spojrza na ni z sennym umiechem.
- Wstawa! Jedno i drugie! Ale ju!
Leca z Jimem dziewczyna pocigna Patrici na ziemi.
Przez chwil trzy ciaa tarzay si po trawie, po czym Patricia
opanowaa si i spokojnie poprosia:
- Pozwl mi porozmawia chwil z nim samym.
Jej koleanka oddalia si, a Jim powiedzia:
- Posuchaj, kochanie, wiesz, e jestem dzi zanadto pijany,
eby si kocha, wic pozwl mi si z ni przespa.
- A czy wiesz, e to moja ostatnia noc w Los Angeles. Jutro
wracam do domu i pewnie ju nigdy si nie zobaczymy.
Jim zdenerwowa si:
- No, to trudno. Ju nie spdzimy ze sob nocy.
- wietnie. Ale bdziesz bardzo miy, jeeli rwnie nie
spdzisz jej z ni.
Gdy znaleli si z powrotem w mieszkaniu, Jim zacz
przeszukiwa szafki kuchenne i szuflady. Dziewczyny zapytay
go, czego szuka.
- Och - odpar. - Szukam noa albo noyczek, ebycie
mogy mnie wykastrowa. Jedna z was dostanie wacka, druga
cae ciao.
- A komu dostanie si dusza?
- Dusz chciabym zachowa, jeeli mi wolno.

Patricia i jej przyjacika patrzyy, jak Jim zbiera wszystkie

ostre przedmioty, wkada je pod stojc w salonie kanap, po
czym kadzie si i zasypia.
- Lea sztywno i wyglda, jakby by z wosku - wspomina
Patricia. - To byo okropne. Naprawd, wydawao si, e nie
yje. Oparcia kanapy obramoway go jak trumna. Czuam, e
ju nie zobacz go ywego.
Nazajutrz Patricia poleciaa do Nowego Jorku, a z Londynu
po omiu miesicach wrci T o m Baker. Jim i T o m nie widzieli
si jeszcze duej. Teraz rzucili si sobie w objcia jak bracia.
Wieczorem Jim by tak pijany i agresywny, e wyrzucono ich
obydwu z jednego z klubw na Santa Monica Boulevard.
Wysawszy Pamel do Parya, Jim zachowywa si jak
beztroski kawaler. Wrci do swej prostytutki, ktr nazywa
L.A. Woman, na dugie, czue poegnania. Zacz przesiadywa w nowym klubie Marshalla Brewitza, w Palms albo
w Phone Booth, najczciej w towarzystwie T o m a , Babe'ego
i Franka.
W tych samych dniach widywa si z jedn ze swych
dziewczyn, ktra usuwaa ci. T y m razem on chcia mie
dziecko, a ona odmwia. Z czterema innymi spdzi po jednej
nocy. Zadzwoni pod wszystkie numery, na jakie si natkn,
porzdkujc swe biurko w biurze zespou.
Trzeciego marca Elektra wydaa przyjcie z okazji otwarcia
nowego, wikszego biura w Los Angeles. Po pokazaniu si tam
(ze sowami: Zapaciem za wejcie, wic chyba wolno mi
zobaczy, jak to wyglda") Jim uda si do Freda Myrowa,
z ktrym pi i rozmawia, cigle wracajc do pomysu zrobienia
wsplnej rewii.
- Chcielimy uchwyci ten moment p r z e o b r a e n i a - w s p o mina Fred - ktry tak mocno odczuwalimy w Los Angeles na
przeomie lat szedziesitych i siedemdziesitych. Jak pisa
Huxley: Co tam czyhao midzy wiecznie zielonymi krzaka-

mi a garaami". Chodzio o to piekielne otoczenie. Los

Angeles - cokolwiek to, u diaba, znaczy, byo tematem, ktry
chcielimy rozwin w przedstawieniu. Chcielimy je ukaza
we wspomnieniach jeca wojennego, dalekie, nierzeczywiste,
ale zarazem bliskie. Dziki swemu kolorytowi; chcielimy
wydoby to, co trzeba w nim znie, to, co w nim namacalne
i to, co utajone; oczywistoci i zawioci tego miasta, ktre nie
jest miastem. Treci przedstawienia byoby to, jak patrzy si
na to, co zna si bardzo dobrze, gdy widzi si to na nowo, po
dugiej nieobecnoci, wracajc jak gdyby z tamtego wiata".
Jim i Fred sporzdzili czterostronicowy konspekt spektaklu. Jim przez cay czas powtarza, e musi jecha do Parya.
- A wic dobrze, okae si - powiedzia w kocu, gdy Fred
znw zacz namawia go do zostania. - Jutro wyjedam. Do
Parya albo do Cataliny.
Jim i Babe odbyli ju w tym samym tygodniu caodzienny
rejs wzdu brzegu jachtem zespou do Palos Verdes. Czwartego marca wybrali si z dwiema dziewczynami do Cataliny.
Za nami bardzo trudna podr - zapisa Babe w swym
dzienniku. - Wszyscy zakokainowani i zupenie zalani. Ranek
bardzo pikny i czysty, pokj w hotelu z widokiem na Zatok
Avalon. Poszlimy do Big Mike'a na niadanie, ktre postawio
nas na nogi. Jedlimy jajecznic, kiebas, szynk, sardynki,
oliwki, kartofle, chili, zimne miso, grzanki i piwo, piwo,
piwo!"
Kilka nastpnych dni Jim spdzi z Babe'em, zaegnawszy
ktni, ktra wybucha na basenie. Obejrzeli razem walk
Muhammada Aliego z Joe'em Frazierem. Spacerowali po
play w Venice. Pojechali do Santa Monica Pier na lunch i - jak
zapisa Babe - troch baznowali, ganiajc si po pasau,
a P"tem wrcili do miasta".
Nastpnego dnia Jim polecia do Parya.

ROZDZIA

12
J

eeli wierzy pniejszym opowiadaniom Pameli, ich krtkie wygnanie" w Paryu byo
idyll. Miny wszystkie napicia, powodujce depresj. Jim
prawie przesta pi. Pisa duo nowej, tchncej wieoci
poezji. Pracowa te nad ksik o procesie w Miami (albo nad
autobiografi - Pamela podawaa obydwie wersje). Zainspirowany oper, ktr razem obejrzeli, zacz pisa symfoni. yli
jak nowoecy, zgodnie jak nigdy przedtem.
Byy to fantazje Pameli.
Najbardziej lubia opowiada o ich wycieczce do Maroko. Pewnego dnia obudziam si rano i ujrzaam przystojnego mczyzn w sali bilardowej hotelu, rozmawiajcego
z dwiema amerykaskimi dziewczynami. Natychmiast zakochaam si w nim. Dopiero potem uwiadomiam sobie, e to
Jim. Nie poznaam go, bo wsta wczenie, zgoli brod i by
tak gadki. Odkd tyle schud, wyglda jak nowo narodzony.
To byo takie przyjemne - znw si zakocha, na nowo,
w mczynie, ktrego ju przecie kochaam".

W paryskim d o m u " , czyli czasami w hotelu Georges V,

a czciej w mieszkaniu wynajtym na prawym brzegu,
panowa przede wszystkim spokj. W mieszkaniu tym spdzali
najwicej czasu. Byo ono due, soneczne, pooone w starej,
eleganckiej, rezydencjonalnej dzielnicy Le Marais, w pobliu
Place de la Bastille. Wynajli je za trzy tysice frankw
miesicznie.
Naleao ono do modej francuskiej modelki, Elizabeth
(ZoZo) Larivire i jej aktualnego chopca, amerykaskiego
producenta filmowego. Para ta wanie zbieraa si do wyjazdu
- on do Stanw, gdzie mia rodzin, ona na poudnie Francji,
na plan filmu. Tymczasowo zaproponowali Pameli jedn
z trzech obszernych sypial, a z chwil wyjazdu mieli zostawi
im cao na przynajmniej dwa miesice.
Przez dwa tygodnie, do 10 kwietnia, ZoZo mieszkaa tam
nadal, przygldajc si, jak dziwna para z Ameryki przystosowuje si do ycia w Paryu i jakby na nowo przyzwyczaja
do siebie. Ich wzajemny stosunek by dla niej czym niezrozumiaym. Ilekro rozmawiaa z Pamel, ta mwia
wycznie o Jimie i o tym, jaki on jest cudowny - ,,w kko tylko
Jiiim, Jiiim, Jiiim". Ale pniej, gdy nie wrcia na noc,
zabawiwszy si w jakim paryskim towarzystwie, poznanym
przez swego bogatego ksicia, rano bagaa ZoZo przez telefon,
by zgodzia si skama za ni:
- Och, prosz ci, powiedz Jimowi, e byam ca noc
u twojej przyjaciki i e wrc o dwunastej.
ZoZo niejeden raz musiaa podobnymi kamstwami tumaczy Pamel.
Jim po cichu robi niadanie dla siebie i dla ZoZo. Podawa
jej je do ka, siada obok i rozmawiali, jedzc. Czasami
wchodzi rano do najmniejszej z trzech sypial, do ktrej
wstawi sobie biurko ZoZo i pisa albo przekopywa niezliczone wistki, notatniki, tamy, fiszki, zdjcia, listy od
fanw i rkopisy, ktre przywiz ze sob. Szuka pord nich

ladw i zapisw swej przeszoci, prbujc dokadnie ustali,

do czego si odnosiy. Po kilku godzinach, gdy wiato,
wpadajce przez okno od podwrza, zmieniao kt padania
i barw, przenosi si ze swymi notatnikami do jadalni. Inne
ranki spdza na dugich, samotnych spacerach.
Caymi godzinami wczy si ulicami Parya, zwiedza
dzielnic po dzielnicy, tak jak w Hollywood. Rusza na pnoc
wsk, bezdrzewn uliczk Beautreillis, przy ktrej mieszka.
Mija kilka kwartaw kamienic, stojak gazeciarza, ksigarni,
trzy mae restauracyjki, klub judo, fryzjera dla chopcw, po
czym skrca na zachd, w ulic St. A n t o i n e - o d k r y t e stragany
rzenikw, wiszce krliki, stosy czereni, tace z rybami
i krewetkami, kalafiory wielkie jak piki koszykowe - i wreszcie
wychodzi na jedno z tysica synnych miejsc Parya.
Szczeglnie lubi Luwr, zostao mu to po modzieczych
zainteresowaniach sztuk.
Niejeden poranek mija mu na powolnym spacerze ulic
Beautreillis na poudnie. Minwszy pi przecznic, trafia na
Wysp witego Ludwika, jedno z ulubionych miejsc swych
przechadzek. To wanie tutaj, na Quai d'Anjou, zwiedza
Htel de Lauzun, w ktrym kiedy bywa Baudelaire, i gdzie
Gautier przychodzi do swego Klubu Haszyszowego.
- T u t a j jest tak piknie - mwi ZoZo albo Pameli po
powrocie. Zbudowali to miasto i wyrzucili wszystkie projektyAle wbrew rojeniom Pameli nadal pi - i to duo. Z wielkim
entuzjazmem zapoznawa si z dwoma najbardziej charakterystycznymi typami francuskich knajp- winiarniami bistro
i kawiarenkami ulicznymi. Amerykanie wci mieli w hollywoodzki", hemingwayowsko-fitzgeraldowski stosunek do
Parya - miasto byo im bliskie i obce zarazem. Zatrzymanie
si w bistro lub cafe nie byo odruchem spontanicznym, lecz
obowizkiem. Nie wznie pochwalnego toastu, to bya obraza.
Jim otar si nieomal o takie blunierstwo pewnego dnia

w pierwszym tygodniu kwietnia w maym klubie Astroquet na

Boulevard St. Germain. Nazwa jego pochodzia z poczenia
francuskiego troquet (kawiarenka) i sowa astro, sugerujcego
przestrze kosmiczn. Wntrze urzdzone byo w stylu
szkicw Bucka Rogersa.
Jim pi w samotnoci, gdy uwag jego zwrcia wchodzca
wanie grupka modych mczyzn z gitarami w futeraach. Po
chwili podszed do ich stolika.
- Chopcy, jestecie ze Stanw?
- No, jasne! Skd jeste?
Nikt go nie pozna.
- Z Kalifornii.
- Ja te. Z jakiej szkoy?
- No... z U.C.L.A.
- Hej, ja te! Kiedy tam bye?
Jim myla przez chwil, poda rok szedziesity czwarty
i pity. Mody Amerykanin znw krzykn:
- Hej, ja te! Na jakim wydziale?
- No... kinematografia.
Chopak zaniemwi. Byo to jak gra w dwadziecia pyta.
- Och, to ty... ty...ty piewasz? Z zespoem...
Jim skin gow.
- Och, Jezu! Zatkao mnie. Ja nawet nie...
Jim postawi trunki, czyst whisky i piwo, to samo, co sam
pi. Chopak przedstawi si:
- Phil Trainer. A to s moi kumple, sami Amerykanie.
Gramy w grupie Clinic. Mj stary pracuje tu w ambasadzie.
W cigu dugich godzin przed witem gitary wywdroway
z futeraw i Jim zapiewa Crawling King Snake. Powiedzia
swoim nowym kolegom, e zamieci ten utwr na nowej pycie
Doors, ktra ma si ukaza w tym samym tygodniu w Stanach.
Pali bez przerwy; gos mia ciki i zachrypnity. Pomidzy
piosenkami rozmawiali o muzykowaniu i gwiazdorstwie. Jim
wyzna, e osign wszystko, co tylko byo do osignicia

i zaskoczy ich mwic, e bra L S D dwiecie pidziesit razy.

Jeszcze wiksze wraenie zrobi, opowiadajc o tym, jak
zdemolowa studio nagraniowe. Powiedzia te, e naprawd
bardzo kocha kolegw z zespou i jest mu przykro, e
Robbiemu Kriegerowi nie dawa tego dostatecznie odczu.
O wicie z caego towarzystwa pozostali tylko Jim i Phil,
Jim zapala jednego papierosa od drugiego i zaciga si tak
mocno, e dostawa atakw oskrzelowego kaszlu. Phil, rwnie
wokalista, mwi dzi: Mylaem wtedy, e niszczy sobie puca
i gardo. Tak strasznie si zaciga, och, Boe. Jeeli co
pamitam z tej nocy, to ten obraz: jak ssie papierosa - zasssysa,
a potem kaszle, kaszle, kaszle".
Obaj byli strasznie pijani, gdy wytoczyli si wczesnym
rankiem z klubu. Jim rozpi spodnie i wysiusia si.
- Do da funky chicken - pobekiwa. - Do da funky chicken.
Pniej, gdy zapi spodnie, zaproponowa, by zapali
takswk i pojechali poszuka Pameli.
- Do da funky chicken
Kiedy okazao si, e Pam nie wrcia do mieszkania
w dzielnicy Marais, Jim wiedzia, dokd si uda - do dzielnicy
aciskiej, do domu pewnego fotografa modelek. Wszed bez
pukania, wiedzc, gdzie jest klucz i gdy znalaz Pamel w ku
z fotografem, przypuci atak na barek. Najpierw wdka.
Potem rum, a potem, co mu wpado w rk, prosto z butelki,
bez zaksek i bez mieszania. Po godzinie picia posia Phila, by
obudzi Pamel.
Gdy zeszli na niadanie do pobliskiej kawiarni, Pamela
zamwia dla Jima spaghetti i szklank mleka dla uspokojenia
odka.
- Jim, nic bdziesz ju pi, prawda? - zacza si przymila.
- Jim?
Jim siedzia w milczeniu, zapatrzony w ruchliwy bulwar.
Wreszcie podsumowa:
- Do da funky chicken.

W kilka dni pniej wynajli samochd i ruszyli na

poudniowy zachd przez winnice Francji, przez Orlean,
Tours, Limoges i Tuluz. Przez Andorr wjechali do Hiszpanii. W Madrycie zwiedzili Prado, gdzie Jim znalaz Ogrd
rozkoszy ziemskich Hieronymusa Boscha, jego gwne arcydzieo, na ktrym w jednej z tajemniczych twarzy dopatrywano
si autoportretu samego artysty.
Stamtd pojechali na poudnie do Grenady, gdzie na Jimie
ogromne wraenie wywara Alhambra - paac mauretaski,
powszechnie uwaany za najpikniejszy zachowany zabytek
archuektury
Zachodniego
Islamu:
twierdza,
zoona
- przewietlonych socem krugankw ze lnicymi, niebieskimi dachwkami.
Jim i Pamela mieli znw okres zgody. Wszystko byo niemal
tak idealne, jak w tym dniu, ktrym si chwalia. Wsplne ycie
przez duszy czas w samochodzie i maych hotelikach wywoywao drobne sprzeczki, ale byy te dugie okresy zupenie
bezkonfliktowe. Nie wyprowadzi ich z rwnowagi nawet
mwicy po angielsku Arab, ktry obrabowa ich ze stu
dolarw, obiecujc duy kawaek haszyszu.
Z Tangeru pojechali na poudnie wzdu wybrzea Atlantyku do Casablanki, a pniej w gb ldu, do Marrakeszu.
Mieli doskonay apetyt, pili miejscowe wino, filmowali wszystko now kamer Super-8, kupion jeszcze w Paryu. Po trzech
tygodniach, na pocztku maja oddali samochd i polecieli
z powrotem do Parya.
Ich mieszkanie byo przez kilka pierwszych dni zajte, wic
wprowadzili si do eleganckiego hotelu L'Htel na lewym
brzegu, ktrego dwadziecia pi pretensjonalnie urzdzonych
pokojw cieszyo si coraz wikszym powodzeniem wrd
goszczcych w Paryu gwiazd muzyki rockowej. Przycigaa
ich z pewnoci magia rezydencji, w ktrej mieszka Oscar
Wilde". Z' miejscem tym zwizana jest historia kolejnej
hulanki Jima, pod koniec ktrej wypad przez okno z drugiego

pitra, ldujc na dachu samochodu, po czym oddali si, jak

gdyby nic nie zaszo - poszed kawaek dalej, napi si.
Okres mieszkania na lewym brzegu, w dzielnicy St.-Germain, nie rni si specjalnie od dni, jakie spdzali w domu
przy bulwarze Santa Monica - tu te znajdoway si wszystkie
najsynniejsze lokale: Caf de Flore, w ktrym przed laty
popijali Sartre i Camus, La Coupole, gdzie na filarach wisiay
obrazki Picassa, Klee'ego, Modiglianiego i wielu innych, Art
Deco Heaven, niegdy kwatera Scotta i Zeldy (Jim mwi, e
jest identyczna jak Ratner's, delikatesy na nowojorskiej Lower
East Side). Dla tumw modych Francuzw spord wielu
hipisowskich klubw undergroundu najbardziej liczyy si:
nowo otwarty Le Bulle i ulubiony przez Jima labirynt piwnicznych zakamarkw - Rock'n'Roll Circus.
Jeszcze sze - osiem miesicy wczeniej Circus by dla
Parya tym, czym dla Los Angeles Whiskey: gony, drogi,
/. dobrymi zespoami i dobrym sprztem. Przychodzio si tam,
by pi lub szuka zaczepienia w show-businessie. A muzyka
bya naprawd wyborna: grywali tam Led Zeppelin, Richie
Havens i Johnny Winter, czasami pojawia si kto z Beach
Boys. Jednak wiosn 1971 roku wszystko wygldao ju
inaczej. Klub sta si targiem heroiny, odwiedzanym przez
zawodowy margines - prostytutki, zodziei i strczycielki.
Amerykaski emigrant Cameron Watson, dysk-dokej, ktry
jeszcze na pocztku roku puszcza tam pyty, a pniej
przenis si do Le Bulle, tak opisywa the Circus: ociae,
nieruchome sylwetki na godzie narkotycznym, rozwalone na
parkiecie tanecznym". Jimowi oczywicie bardzo si to podobao: od spleenu sztucznego do najprawdziwszego pod
socem. Dla niego wcale nie musiao to oznacza staczania si
w d.
Pitek, sidmy maja. Jim, pijany i usposobiony agresywnie,
przesiadywa w Circus. W kocu zrobi si zy, zacz rzuca

poduszkami i roztrca meble. Nie poznano go, wic naturalnie po chwili znalaz si za drzwiami. Mody francuski student,
Gilles Yepremian, zauway, jak Jim wdaje si w ostr ktni
z klubowym wykidaj.
- Ty czarnuchu...
Jim zmczy si krzykiem i prbowa zapa takswk.
Pierwszy kierowca nie chcia go zabra. Jim podszed do
drugiego, ktry te go odprawi. Znowu zacz wrzeszcze.
Gilles, ktry nie rozumia prawie nic po angielsku, mwi, e
brzmiao to jak I want meat! I want meat!".
Gilles pozna Jima i podszed do trzeciego takswkarza,
namawiajc go, by ich zabra, ale gdy tylko przejechali przez
Sekwan, Jim zacz si domaga, by go wypuszczono. Chcia
popywa. We mgle wczesnego poranka przechadzao si
dwch francuskich policjantw. Ich peleryny i sztywne czapki
tworzyy dobrze znajome sylwetki.
- Pierdolone winie - splun Jim, po czym krzykn na cay
gos:
- Pierdolone winie!
Flegmatyczni policjanci nie przerwali swego tradycyjnego,
leniwego spaceru. Gilles wcisn Jima do nastpnej takswki
i zabra go do swego kolegi, Herv Mullera, ktry mieszka
w siedemnastej dzielnicy, w pobliu Place de l'Etoile.
Takswkarz poskary si na niewielki napiwek, na co Jim
rzuci mu pen gar pienidzy. Gdy weszli po schodach na
pite pitro, Jim szepn:
- C - musimy by cicho.
Otworzya im maa, milutka dziewczyna, emigrantka z Czechosowacji, Yvonne Fuka.
-Tak?
- Przyprowadziem
wam
kogo,
kogo
spotkaem
w Rock'n'Roll Circus - powiedzia Gilles.
Yvonne zerkna za jego plecy, na chwiejnm posta,
uczepion porczy schodw. W tym czasie bya gwnym

grafikiem w Best", jednym z najlepszych francuskich czasopism rockowych. Jej chopak, Herv, z ktrym mieszkaa w duym pokoju z kuchni i azienk, pracowa w redakcji tego samego pisma. Od razu poznaa Jima i zaprosia ich obu do rodka.
Jim wtoczy si przez drzwi z gow kiwajc si bezwadnie
na boki. Rozejrza si, zobaczy ko i ruszy w jego stron.
Gdy by ju blisko, upad na nie i spa prawie do poudnia.
Kiedy wsta, przedstawili si sobie.
W lodwce nic byo wiele jedzenia, wic Jim zaprosi
wszystkich do znanej sobie restauracji. Lokalem tym okaza si
Alexander. Mieci si w pobliu hotelu Georges V, z ktrym
mg miao konkurowa pod wzgldem menu. Jima powitano
wprawdzie jak staego gocia lub przynajmniej kogo, kto
rozdaje hojne napiwki, ale okazao si, e w restauracji nie
podaje si niada. Zaproponowano im poczekanie na lunch.
Jim rozpocz lunch dwiema Bloody Mary, po ktrych
zamwi butelk szkockiej Chivas Regal. Po godzinie by ju
pijany i coraz to odzywa si w stron stolika, przy ktrym
siedzieli francuscy businessmani, na szczcie nie rozumiejcy
po angielsku:
- Wygldacie na gupich... Powiedzcie, jestecie matkojebcy? Jestecie gnojki?
Pi dwa razy tyle, co inni" - mwi Herv ze smutkiem
w gosie. - Pod koniec posiku kelner podszed do niego
z dwiema butelkami koniaku i zapyta, ktr ma poda. A Jim
chwyci jedn z nich, odtrci szyjk i wsun butelk do ust.
Potem wypytywa Yvonne o jak dziewczyn: 'Zaatwisz mi
kociaka?' Wreszcie zapaci za wszystko jednym czekiem. Byo
nas picioro, rachunek wynis siedemset frankw".
Gdy szli do samochodu, Jim opiera si ciko na Yvonne.
- Musisz mnie std wydosta - prosi. - Zabierz mnie std.
Przeszedszy pidziesit metrw, nie mg dalej i. M u sia odpocz. Posadzili go na awce i Herv poszed po
samochd, by podjecha bliej.

Gdy Herv wrci, Jim zacz si wyrywa i trzeba byo

umieci go w samochodzie si. Zajechali pod dom i zacza si
wspinaczka na pite pitro, do mieszkania Herv'ego.
W poowie drogi Jim usiad i odmwi dalszego wysiku.
- Zostawcie mnie - powiedzia, siedzc na podecie
ppitra.
Po chwili zawy:
- Wy pieprzone czarnuchy!
W kocu Yvonne i Herv zawlekli go do mieszkania
i pooyli na ku, gdzie natychmiast zasn. Bya trzecia po
poudniu, w sobot, smego maja.
Herv i Yvonne spotkali si z nim raz jeszcze. T y m razem
by u nich z Pamel na obiedzie, rozmawiali o poezji i filmie.
Jim przypomnia sobie, e wzi ze sob do Parya kopie
filmw Feast of Friends i HWY i chcia im je wywietli.
Podarowa te odbitk An American Prayer Herv'emu, ktry
od razu zapyta, czy mgby przetumaczy poemat na francuski. Z kolei Yvonne zaproponowaa, e zrobi do tego kilka
ilustracji. Jim by bardzo zainteresowany moliwoci
wsppracy.
Pod wieczr Jim, po odrobinie wina, wyzna Yvonne
powody swego przyjazdu do Parya. M a m tak do tego
wszystkiego. Ludzie widz we mnie gwiazd rock and rolla, a ja
ju nie chc mie z tym nic wsplnego. Nie mog ju z tym
wytrzyma. Chciabym, eby mnie nie poznawano - w kocu,
co oni sobie myl; e kim jest Jim Morrison?
W nastpnym tygodniu Jim i Pamela wyjechali na Korsyk.
Polecieli do Marsylii, gdzie Jim zgubi prawo jazdy, paszport
i portfel, wic musieli wrci do Parya, by zrobi duplikaty
w ambasadzie amerykaskiej. Po czym znw ruszyli do
Marsylii, a stamtd do Ajaccio, gwnego portu i stolicy
Korsyki i rodzinnego miasta Napoleona. Korsyka znana jest
rwnie z tego, e zasila parysk policj ogromn liczb
rekrutw.

Malownicze wioski leay u stp stromych zboczy czerwonawych skal, podobnych do Rocky Mountains albo Alp
Francuskich. Uliczkami przy play snuy si zapakane, ubrane na czarno wdowy po zaginionych rybakach. Modych ludzi
nie byo prawie wcale. Wszdzie unosia si wo korsykaskiej
maquis trawy, ktr ywi si bydo, wic pachnie ni take
miso, sery i mleko. Jim i Pamela spdzili na wyspie dziesi
dni, z ktrych tylko jeden upyn bez deszczu. Pamela
nazywaa to idyll.
Doors oficjalnie rozstali si z Elektr, koczc zwizek,
trwajcy od czterech lat i dziesiciu miesicy. W tym samym
tygodniu ukazay si: ostatni a l b u m - L.A. Woman i przedostatni singel - Love Her Madly. Obie pyty szybko wspinay si do
gry na listach bestsellerw. Fotografia na okadce L.A.
Woman ukazywaa cay zesp, nie akcentujc specjalnie adnej
z postaci. W rzeczywistoci Jim ugi troch nogi, by wyda si
nawet nieco mniejszym od kolegw. W dodatku, poniewa
nikomu nie udao si namwi go na zgolenie brody, po raz
pierwszy pojawi si z twarz w peni zaronit i demonicznym, chytrym umieszkiem. Zrewanowa si w ten sposb za
okadki Absolutely Live i Trzynastki.
Krytycy jednogonie wychwalali pyt. Odrodzenie zespou, rozpoczte wraz z Morrison Hotel, postpio jeszcze
dalej. Umilkli sceptycy i defetyci - Doors stanowczo
powrcili. Album doszed do pitego miejsca, singel osign
sidme. Cay przemys pytowy poruszony by faktem negocjacji zespou z koncernami Atlantic i Columbia i proponowanymi bezprecedensowymi kwotami. John, Ray i Robby spotykali si raz na pewien czas, by pogra wsplnie w swej salce
prb. Ray piewa; przygotowywano nowy materia przed
zbliajcym si powrotem Jima.
Mniej wicej w tym czasie Jim, ktry o najnowszych
sukcesach zespou wiedzia niewiele lub nic, zadzwoni do

biura i powiedzia Billowi Siddonsowi, e muzyka znw

zaczyna go pochania, ale chce jeszcze odpocz. W tym
samym tygodniu zadzwoni te do Johna Densmore i pyta go,
jak wygldaj sprawy. Gdy John uwiadomi mu, jak wietnie
sprzedaj si obydwie pyty i jak chwali je prasa, Jim by
zaskoczony.
- Jeeli to im si podoba, poczekajcie tylko, a usysz to, co
ju mam gowie na nastpny raz - powiedzia.
Jim wyglda nieco lepiej ni zwykle. By gadko ogolony,
schud troch, bardzo pomoga mu zmiana ubrania. Korzystajc z jego nieuwagi Pamela wyrzucia zniszczone dinsy
i kurtk od munduru polowego, pamitajc jego lata studenckie. Mia teraz na sobie zapinan koszul, pulower i spodnie
koloru khaki. Tylko buty Frye, znoszone i prawie zgnie,
pozostay.
Wrciwszy z Korsyki, Jim wynaj prywatn sekretark,
Robin Wertle, wysok, szczup blondynk z Kanady, znakomicie mwic po francusku. Robin pracowaa wczeniej jako
ksigowa, impresario i projektantka u fotografa mody. Pamita,
e poznali si, gdy jej fotograf wyjeda wanie z Parya na
wiele miesicy. Miaam wic nagle tyle wolnoci, e zgodziam
si bez wahania. Jim ani Pamela nie znali francuskiego, mieli
wic pewne trudnoci w codziennym yciu".
Wedle umowy praca polega miaa na dbaniu o dom, od
umawiania si ze sprztaczk, po przepisywanie listw, dzwonienie do Ameryki, kupowanie mebli, wypoyczenie maszyny
do pisania i starania o wywietlenie jednego z filmw Jima".
Wydawao si, e Jim wiadomie zmierza do pogodzenia tych
dwch, skconych ze sob, demonw: gwiazdorstwa i bycia
sob. Ale szo to powoli, wymagao wysiku, wic w sumie unika
mylenia o tym, gdy tylko mg.
Jedenastego czerwca Herv i Yvonne przyjechali, by zabra
Jima i Pamel na Le Regard du Sourd (Spojrzenie guchego),

sztuk bez dialogw, wystawian prawie wycznie przez

guchoniemych aktorw. Kiedy zjawili si na ulicy Beautreillis, Jim powiedzia, e Pamela nie moe i z nimi, bo
przyjecha wanie ich bliski przyjaciel z Ameryki. Gociem
tym by Alan Ronay.
Na t noc Pamela znika w towarzystwie tak zwanych minets
- modych, androgenicznych dandysw, noszcych ciemne
okulary i biae spodnie drelichowe, ktrzy jedynie rzadko
i z aski odzywali si po angielsku. Pamela uwielbiaa ich, a Jim
nienawidzi i nie ukrywa, jak bardzo nie podobaj mu si te
spotkania.
Czas mija. Jim spotyka si wiele razy ze swymi starymi
przyjacimi, Agnes Varda i Jacques'em Demy. W roku 1968
Jacques prbowa sforsowa bariery dzielce go od Doors, by
zaprezentowa Jimowi swj pierwszy amerykaski film, Model
Shop. Teraz by ju filmowcem powszechnie cenionym za swe
Parasolki z Cherbourga. Jego ona, Agnes, nazywaa siebie
babk filmowej Nowej Fali i zapraszaa Jima na projekcj
swego filmu dokumentalnego Lions Love.
Jim bardzo si z nimi zaprzyjani i przez tych kilka lat
nabra gbokiego szacunku dla Agnes. Bya kobiet malutkiego wzrostu, mierzya tylko metr i pidziesit siedem
centymetrw. Wyrniaa si byskotliw inteligencj, bezporednioci zachowania i ochrypym gosem. Sympatyzowaa z ludnoci robotnicz, celowo uywaa taniego samochodu i podziwiaa modych radykaw za to, e potrafili
odrzuci ideay mieszczastwa.
Jim odwiedzi te Rory Flynn, crk Errola, dziewczyn
zadziwiajco wysok i chud. Przed laty, w roku 1966 bya
jedn z pierwszych groupies Doors w klubie Whiskey. Teraz
Rory pracowaa jako modelka. Zjedli razem bezalkoholowy
lunch.
W midzyczasie Pamela spotkaa si ze sw przyjacik
w Caf de Flore. Pniej, w mieszkaniu w dzielnicy Marais,

Jim mwi jej, e proponuj mu gwn rol w filmowej wersji

Catch My Soul, muzycznej adaptacji Otella, wystawianej
dawniej w Los Angeles, z Jerrym Lee Lewisem w roli Jagona.
Wymienia obsad: Tina T u r n e r , Joe Frazier i Melanie.
Wspomnia te, e dosta jednoczenie ofert zagrania z Robertem Mitchum w adaptacji alegorycznego opowiadania Normana Mailera o polowaniu na niedwiedzia alaskaskiego,
zatytuowanego Why Are We in Vietnam?
- Odmwiem im - powiedzia Jim. - I chyba nie zajm si
filmem, bo zabraoby mi to zbyt wiele czasu, ktry wol
powici na pisanie.
Zjedli obiad w La Coupole. Kiedy wracali do domu,
natknli si na rozruchy studenckie w okolicy bulwaru St.
Michel. Zamieszki z rzucaniem cegami odbyway si niemal
w kady weekend, jako pozostao po strajku powszechnym
i wielkim buncie studentw w roku 1968. Kilka tygodni
wczeniej Jim i Pamela znaleli si w samym rodku takiego
zamieszania. Obydwoje uwaali, e jest to widok smutny,
a zarazem fascynujcy. Postanowili nie zatrzymywa si, by
popatrze.
Jedna z przyjaciek Pameli napisaa w Crawdaddy":
Jim wyglda o wiele lepiej ni zwykle, zwaszcza
w porwnaniu z okresem procesu w Miami. Twierdzi,
e przesta pi, wyranie wyszczupla, ale kuchnia
francuska te zbiera swoje niwo, wic nie odzyska
jeszcze sylwetki zowieszczego upiora, ktry, opity
czarnymi skrami, nawiedza Los Angeles jako Krl
Jaszczurw.
By pierwszy dzie lipca, Pary lea w ognistym upale. Jim
wpad w cik, przygnbiajc depresj. W ostatnich dniach
pi bardzo duo i tym razem prbowa skoczy z piciem raz na
zawsze. Stara si te zabra do pisania, by zrzuci z siebie

przytaczajcego go, podwjnego nelsona i obrci energi

w wysiek twrczy. Nie udawao mu si. Siedzia, oklapy, przy
stole jadalnym i czeka, a napyn sowa. Ta odrobina, ktr
z siebie wydusi, nie bya na poziomie Jima Morrisona. Dobrze
o tym wiedzia. Co pewien czas stawa na kilka minut przed
lustrem i dugo patrzy sobie w oczy, szukajc w nich
odpowiedzi. Alan Ronay nigdy jeszcze nie widzia go w tak
zym stanie, Pamela te bya wystraszona. Prbowali na rne
sposoby rozerwa go, pocieszy, ale bez skutku. Wreszcie
drugiego lipca, w pitek wieczorem, Alan zaproponowa, by
poszli razem na obiad do pobliskiej restauracji. Jim nie chcia
narzuca si im, bdc w takim stanie, wic jedli w ciszy, nie
rozmawiajc ze sob.
Po kolacji nada telegram do swego wydawcy, Jonathana
Dolgera, przesyajc mu sw decyzj o wygldzie okadki
taszego wydania tomiku The Lords and The New Creatures.
Chcia, by zamiast zdjcia Modego L w a " , zrobionego przez
Joela Brodskiego, wykorzystano fotografi autorstwa Edmonda Teske. Mia na niej brod i wyglda bardziej poetycznie.
Potem odprowadzi Pamel do domu, a sam poszed na
polecany mu przez Alana film Pursued z Robertem Mitchum
w roli gwnej.
Dokd poszed po filmie, lub nawet czy by w kinie, to
naley ju do domysw. Rozmaite wersje relacji na temat tego
wieczoru pene s sprzecznoci. Jedni mwi, e poszed do
Rock'n'Roll Circus, tak przytoczony sw depresj, e kupi
troch heroiny i przedawkowa j w azience klubu, po czym
wyniesiono go stamtd tylnymi drzwiami i odstawiono do
domu, do wanny. Inni powiadaj, e po poegnaniu z Pamel
i Alanem uda si prosto na lotnisko, gdzie widziano go,
wsiadajcego do samolotu. Nie da si te wykluczy, e
spacerowa przez ca noc. Albo te poszed do kina i po prostu
wrci po filmie do domu, gdzie po chwili zacz si skary na
ze samopoczucie i mwi, e chce wzi kpiel. Ta ostatnia

wersja jest najczciej spotykana, ale cokolwiek przydarzyo si

w pitkow noc, pitego lipca - w poniedziaek rano - rozesza
si pogoska, e Jim nie yje.
Tego dnia z redakcji londyskich dziennikw zaczto
dzwoni do angielskich biur Elektry. Nikt nie potrafi powiedzie, czy Jim yje. Dziennikarze syszeli, e znaleziono go,
martwego, w jego paryskim mieszkaniu. Skd wzia si ta
pogoska i czy tym razem bya prawd? Clive Selwood, ktry
jako pierwszy pobieg do angielskiego biura Elektry, skontaktowa si z jej fili we Francji, by sprawdzi wiadomo. We
francuskiej Elektrze nie wiedziano nawet o tym, e Jim
przebywa w Paryu. Clive zadzwoni wic do ambasady
amerykaskiej i francuskiej policji. Obie instytucje odpowiedziay, e nic im nie wiadomo o mierci obywatela amerykaskiego, ktry nazywa si Jim Morrison.
Wobec tego dziennikarz postanowi zapomnie o caej
sprawie, ktr uzna za jeszcze jeden faszywy alarm. By ju
o tym prawie przekonany, gdy zadzwoniono do niego z dwch
najwaniejszych, angielskich tygodnikw rockowych - dwa
telefony jeden po drugim. Clive powiedzia, jak mao wie,
a potem postanowi skontaktowa si z Billem Siddonsem
w Los Angeles. Z powodu rnicy w czasie zerwa go z ka.
- Bill... Nie mog sprawdzi tego w aden sposb, ale
dostajemy pogoski o mierci Jima.
- Bill umiechn si z pobaaniem:
- Och, daj spokj, Clive...
I pokiwa gow, po czym wrci do ka. Nie mg jednak
zasn i w kocu poczu, e sam musi zadzwoni do Jima.
Suchawk podniosa Pamela i powiedziaa tylko tyle, eby
lepiej jak najszybciej si zjawi - jak gdyby chodzio o pjcie za
rg. Pam nie przepadaa za Billem, ale wiedziaa, e chopak
potrafi zaatwia sprawy. Bill zadzwoni na lotnisko i zarezerwowa miejsce na najbliszy lot. Pniej zadzwoni do Raya
i obudzi go.

- Ray, posuchaj, Jim by moe nie yje. Nic wiem, czy tym
razem to prawda, czy nie. Wanie rozmawiaem z Pamel, bya
niewyrana. Chciaa, ebym zaraz tam lecia. No, wic lec
i sam si dowiem.
- Och, Jezu - westchn Ray. - Jasne, lec i daj zna, gdy
tylko bdziesz co wiedzia.
Bill zapewni go, e zawiadomi i poprosi, by podzwoni do
najbliszych, ale na pewno zaznaczajc, e moe si to okaza
kolejnym faszywym alarmem.
- Och, Bill - doda jeszcze Ray. - Moe po gosie nie
sycha, e mnie zmartwie, ale bd pewien...
- Czego pewien?
- A, ju nie wiem, po prostu bd pewien.
Siddons przyby do Parya we wtorek, 6 lipca. W mieszkaniu zasta Pamel, zapiecztowan trumn i podpisany akt
zgonu. Szybko i bez rozgosu zrobiono przygotowania do
pogrzebu. Sidmego lipca Pamela wypenia formalnoci
w ambasadzie amerykaskiej, identyfikujc zmarego jako
Jamesa Douglasa Morrisona, poet. Podaa, e nie mia
rodziny. Za oficjaln przyczyn mierci uznano atak serca.
Siddons dziaa szybko i skutecznie. We rod po poudniu
trumn zoono w ziemi na Pre La Chaise, cmentarzu, ktry
Jim niedawno zwiedza, szukajc grobw Edith Piaf, Oscara
Wilde, Balzaca, Bizeta i Chopina. Obecnych byo pi osb:
Pamela, Siddons, Alan Ronay, Agnes Varda i Robin Wertle.
Rzucili na grb kwiaty i poegnali si.
Bill pomogl Pameli spakowa rzeczy i we czwartek wrcili
do Los Angeles, gdzie Bill oznajmi wszystkim, e prawic
niczego si nie dowiedzia. Pamela bya w szoku i odpoczywaa.
Mino od tej pory prawie dziesi lat, a ludzie wci pytaj:
czy Jim Morrison naprawd nie yje? I - jak umar?
Jeszcze przez mierci - zakadajc, e nie yje - by jedn
z tych szczeglnych postaci, o ktrych nagym zgonie atwo

powstaj pogoski. Gdy jego sawa sigaa zenitu, umiera"

niemale co tydzie, na og ginc w wypadku samochodowym, spadajc z balkonu hotelowego podczas popisywania si
przed przyjacimi, a czasami wskutek przedawkowania alkoholu, rodkw halucynogennych lub seksu.
W jaki sposb umar? Przez lata narosy niezliczone teorie.
Niektre z nich s produktem strasznego rozczarowania. Wiele
osb twierdzi - i ma na poparcie tego mocne argumenty - e
byoby to zupenie nie w jego charakterze, umrze tak, jak to
opisywa Siddons, na atak serca, w wannie.
Wersja oficjalna jest nastpujca: Pamela i Jim byli sami
w mieszkaniu. Mina pnoc w sobot, trzeciego lipca 1971
roku. Jim wykrztusi troch krwi. Zdarzao mu si to ju
wczeniej - mwi Pamela - wic, cho zaniepokoia si, nie
bya przeraona. Jim twierdzi, e czuje si dobrze i powiedzia, e pjdzie si wykpa. Pamela na nowo zasna.
Obudzia si o pitej rano i zobaczya, e Jim nie wrci do
ka. Wesza do azienki i znalaza go w wannie. Rce trzyma
na jej porcelanowych brzegach, gow mia odrzucon do tyu,
mokre wosy tworzyy wok niej spltany wieniec, na gadko
ogolonej twarzy pozosta niewinny, chopicy umiech. W pierwszej chwili Pamela pomylaa, e to jeden z jego makabrycznych dowcipw, ale po chwili wezwaa oddzia reanimacji
miejscowej stray poarnej. Przyjecha lekarz i policja - opowiadaa - ale byo ju za pono.
Jedn z okolicznoci, podtrzymujcych pocztkowe niedowierzanie, by problem czasu. Bill zrelacjonowa prasie sw
wersj w cae sze dni po mierci Jima, dwa dni po pogrzebie.
Powracam wanie z Parya, gdzie uczestniczyem w pogrzebie Jima Morrisona - poda Siddons w specjalnym
owiadczeniu, (opublikowanym przez agencj reklamow
w Los Angeles). - Jim zosta pochowany bardzo skromnie,
w obecnoci jedynie kilkorga bliskich przyjaci. Pierwsze
wiadomoci o jego mierci i pogrzebie nie zostay ogoszone,

poniewa ci spord nas, ktrzy byli Mu bliscy i kochali Go

jako czowieka, pragnli unikn zgieku i cyrkowej atmosfery,
towarzyszcej mierci takich gwiazd jak Janis Joplin i Jimi
Hendrix.
Mog zapewni, e Jim umar bardzo spokojnie, z naturalnych przyczyn. Od marca przebywa ze sw on, Pamel,
w Paryu. By tam u lekarza, bo mia kopoty z pucami.
Skary si na nie take w sobot, dzie, w ktrym umar".
W cigu nastpnych dni Bill nie wyjawi ju nic wicej, bo
nic wicej nie wiedzia.
Innym elementem, przyczyniajcym si do niewiary, by
fakt, e Bill nie widzia ciaa. W mieszkaniu Jima i Pameli
zobaczy tylko zamknit trumn i akt zgonu z podpisem
lekarza. Nie byo protokou policyjnego, nie przeprowadzono
wizji lokalnej. W istocie wszystko opiera si na sowach Pameli,
e Jim umar.
Dlaczego nie przeprowadzono sekcji zwok? "Dlatego, e
nie chcielimy dziaa w ten sposb. Pragnlimy zostawi
Jima w spokoju. Nie narusza powagi i godnoci, z ktrymi
umar".
Kim by lekarz? Siddons nie wiedzia, Pamela mwia, e
nie pamita. Tymczasem podpis moe by sfaszowany albo
kupiony.
W kadym razie, taka jest oficjalna wersja odejcia
Jima Morrisona. Inne wersje s z pewnoci bardziej dziwaczne, ale by moe rwnie wiarygodniejsze.
W Paryu za przyczyn zgonu uwaano heroin. Jim by
staym gociem nocnego klubu Rock'n'Roll Circus,
uwaanego za mekk miejscowych handlarzy tym narkotykiem. Jima zawsze pocigali degeneraci z marginesu, ludzie
z gorszego bieguna spoeczestwa. Przy kadej okazji odwiedza zakazane zauki Nowego Jorku i Los Angeles. W Circus bywa regularnie, ludzie stamtd znali go. Co prawda,
sprowadzaa go tam ciekawo i zawsze przyjmowa raczej rol
obserwatora, a nie uczestnika. Pi z wykolejericami, ale jest

mao prawdopodobne, by tam przedawkowa narkotyki. Przede wszystkim dlatego, e od dawna czu lk przed zastrzykami
podskrnymi. Gdyby tej nocy wstrzykn sobie heroin, byby
to jego pierwszy zastrzyk, cho zdarzao mu si ju przedtem
wdycha heroin. No, ale zosta znaleziony w wannie, a to jest
na og pierwsze miejsce, w jakim ukada si ofiar przedawkowania heroiny, prbujc j odratowa. Czy niektre graffitti na jego grobie, (np. ,,Have mercy for junkies" i Shootez"
nie podtrzymuj wiary w to, e umar z przedawkowania, a nie
na atak serca?
Gdyby Jim przedawkowa heroin, lekarz prawdopodobnie
zauwayby lady po ukuciach. Jeeliby jednak wdycha
heroin, nie byoby sposobu udowodnienia tego bez pobrania
prbek krwi. Sekcji nie przeprowadzono; nie dowiemy si
tego. Moliwo t trzeba jednak bra pod uwag. Heroina
wdychana powoduje mier ju w zadziwiajco niskiej dawce,
jeeli miesza si z alkoholem. Obydwa rodki, uzupeniajc si,
paraliuj system nerwowy i oddechowy, w wyniku czego
nastpuje spokojna, bezbolesna mier.
W krgu przyjaci Jima kryy jeszcze inne teorie. Jedna
z nich umierca go w chwili, gdy kto wyj mu oczy noem
(rzekomo dla wyzwolenia duszy"). Wedle innej, Jim zgin
od czarw odtrconej kochanki, dziaajcych na wielk odl e g o - z Nowego Jorku. Zwolennicy kolejnej wersji uwaaj
go za ofiar spisku politycznego, majcego na celu pozbawienie
wpyww i usunicie gwnych postaci kontrkultury, ruchu
hipisowskiego i Nowej Lewicy (podejrzewano istnienie
potnej, zorganizowanej sieci spiskw o wielkim zasigu,
odpowiedzialnej za strzelaniny w Kent State i Jackson State,
zamieszki na Isla Vista, zamachy bombowe Weathermanw,
wyroki cikiego wizienia da Timothiego Leary i semki
Chicagowskiej, a nawet morderstwo dokonane przez Charlie'ego Mansona, nie mwic ju o mierci Jimiego Hendrixa,
Janis Joplin i prawie trzydziestu Czarnych Panter). Jim by

dostatecznie znany oraz, co mogo budzi wiksz obaw,

dostatecznie potny, by mc poruszy znaczne siy. To mogo
ju by wystarczajcym powodem do podjcia akcji zapobiegawczej . Jest rzecz pewn, e wadze si go bay. Dowiody tego,
nakazujc FBI dyskretnie przeledzi jego przeszo po
wydaniu nakazu aresztowania w Miami.
Inni, mniej skonni dopatrywa si konspiracji, twierdz, e
Jim przedawkowa kokain, narkotyk, ktry z pewnoci lubi.
Ale z kolei kokaina rzadko bywa miertelna, nawet w duych
dawkach. S wreszcie tacy, co wierz, e Jim umar z przyczyn
naturalnych, ale utrzymuj, e Pameli przy tym nie byo.
Moga wyjecha na weekend ze swym ksiciem i nie wraca a
do poniedziaku, kiedy to znalaza Jima nieywego - czym
mona by wytumaczy opnienie wiadomoci o jego mierci.
Wreszcie, cz ludzi wzrusza ramionami i mwi, e,
wyczajc wersje o morderstwie, nie jest wane to, jakie byy
szczegy jego mierci: czy przedawkowa co, czy dozna
ataku serca, czy te po prostu zapi si (jak jeszcze inni
twierdzili od pocztku). Ostatecznie w kadym przypadku
wychodzi na j e d n o - n a samobjstwo. W taki, czy inny sposb,
Jim sam skoczy ze sob, a doszukiwanie si szczegw, to
tylko prby okrelenia kalibru tego metaforycznego pistoletu,
ktry przyoy do swej skroni.
Prawd jest, e nikt nie wie na pewno, jak umar Jim
Morrison. Ale jeeli y kiedy czowiek, ktry dojrza do
mierci, ktry by do niej przygotowany i zapowiada j swym
yciem, by to Jim. Ciao jego byo stare, a duch zmczony.
Z drugiej strony, s te ludzie, ktrzy nie przyjmuj adnej
z tych wersji. Mwi po prostu: Jim wcale nie umar". Nie
jest to znowu a tak fantastyczne, jak mogoby si zrazu
wydawa. Jeeli y kiedy czowiek, ktry dojrza do tego, by
uciec, ktry by do tego przygotowany i zapowiada to swym
yciem, take by to Jim. Zgadzaoby si to doskonale z jego
nieprzewidywalnym charakterem, gdyby zaaranowa sw

mier, aby znale schronienie, porzuci ycie publiczne.

Mial ju do wizerunku jaki sam stworzy, z jakiego nastpnie
wyrs i nie mg si pozby. Szukajc uznania w poezji, cigle
uwiadamia sobie, e czyni to na prno, bo i tak wszystko
przesoni posta Morrisona - herosa kultury. Lubi piewa
i czu si bardzo zwizany z wartociami muzyki Doors.
Rwnoczenie rozpaczliwie szuka wytchnienia od napi,
jakie nioso ze sob gwiazdorstwo. I by moe w ten weekend,
trzeciego, czy czwartego lipca, znik po prostu z oczu wiata, by
znale sobie spokojne miejsce do tworzenia i swobod, jak
daje anonimowo.
Faktem jest, e ziarna takiej mistyfikacji zostay zasiane.
W Fillmore w San Francisco, w roku 1967, gdy Doors nie mieli
jeszcze ani jednego przeboju singlowego, Jim proponowa
kolegom upozorowanie pokazowej mierci, by cign na
zesp powszechn uwag. Pamitano te, jak zapowiada, e
bdzie uywa anagramu Mr. Mojo Risin', kontaktujc si
z biurem, gdy ucieknie do Afryki". Co wicej, Jim powiedzia
obydwu autorom niniejszej ksiki, e widzi przed sob zmian
rodzaju kariery i pojawi si jako businessman, w garniturze
i pod krawatem. Za Steve Harris, asystent Jaca Holzmana,
dobrze pamita, jak po mierci Briana Jonesa Jim wypytywa
go, co staoby si, gdyby to on nagle umar. Chcia wiedzie,
jak wpynoby to na interesy, co powiedziaaby prasa i kto by
w to uwierzy.
Ziarna zostay zreszt zasiane jeszcze wczeniej. Gdy Jim
poznawa ycie i poezj Artura Rimbaud, by pod wraeniem
faktu, e Rimbaud napisa niemal wszystkie swoje wiersze do
dwudziestego roku ycia. Pniej znik w Afryce Pnocnej,
gdzie zosta strzelcem, prowadzcym karawany i handlarzem
niewolnikw. A z Mary Frances Werbelow dugo dyskutowa
o tym, jak uczniowie wykradli ciao Chrystusa. Dowcipkowa
na temat skoku Wielkanocnego", ale rozmyla o tym powanie i logicznie.

Wszyscy najblisi przyjaciele Jima zgadzaj si, a niektrzy

wrcz upieraj przy tym, e wybryk taki byby nie tylko bardzo
w jego stylu, ale co wicej, e z pen powicenia pomoc
Pameli mg on naprawd, w niewiarygodny sposb, znikn.
Agnes Varda i Alan Ronay nie chc mwi. Robin Wertle
i Herve Muller zapewniaj, e nie znaj adnych szczegw.
Siddons wie tylko to, co sam widzia i co usysza od Pameli.
A Pamela zabraa tajemnic do grobu, umierajc w trzy lata po
Jimie.
Od tamtej pory mina ju dekada, a cigle nie mamy
adnego znaku od M r . Mojo Risin'.

Posowie
P o e t a W i l l i a m Blake powiedzia: D r o g a n a d m i a r u
w i e d z i e do p a a c u m d r o c i . Jim Morrison rozumia to
i by niepohamowany. Poeci dochodz do mdroci, jeeli s
prawdziwymi poetami, lub te nie osigaj jej nigdy, bo s
boskimi gupcami. To w sumie jedno i to samo.
A oto inne przysowie z Zalubin Nieba i Piekl Blake'a:
Ostrono to bogata, obrzydliwa, stara panna na usugach
Niezdolnoci". Jim nie by ostrony i to wyjania, dlaczego
rzadko napotyka na swej drodze niezdolno. By stale przeobraajcym si herosem, obezwadnia nas sw moc
i miaoci. Odczuwa wszystkimi zmysami i wzmacnia ich
doznania za pomoc alkoholu (substancji uwiconej przez
Dionizosa, boga sztuki dramatycznej i upojenia), narkotykw
oraz wrzcego eliksiru swego bogactwa wewntrznego. By
jedn z najjaniejszych dusz jakie znaem i chyba najbardziej
skomplikowan - jako e my wszyscy, ssaki zbudowane z ciaa
i nerww, dymy do pewnej zoonoci.
Fascynowao go kade dowiadczenie zmysowe. Cieszya
go kada zmiana we wasnym systemie nerwowym. Gdy
przesta by odzianym w czarne skry wokalist Doors i symbolem seksu, zosta piknym rozbitkiem, wcielonym we
wraliwego bluesmana.
Jedn z rzeczy, ktre podobaj mi si w jego biografii, jest
to, w jaki sposb ukazuje ona, e Jim by wiadomym swego
posannictwa poet. Na tym opieraa si moja z nim przyja
i pokrewiestwo dusz. Autorzy dostrzegli te, e Jim nie by
materialist. Nie pocigay go dolary, rzecz najwaniejsza dla
niejednej gwiazdy rock and rolla. On kocha rnorodno
dowiadcze i uczynkw. Pragnby przemiany wiata materialnego w kruszec nienasyconego zachwytu.

Spotkalimy
si
w
Londynie,
by
porozmawia
o nakrceniu filmu wedug mojej sztuki The Beard. Jim
przyszed po mnie na lotnisko, a ja opowiedziaem mu moje
fantazje - o romantycznych poetach, unoszcych si na
nocnym niebie wok samolotu. Pokazaem mu nowy wiersz
o Billym the Kid, a wtedy on nagle napisa w moim notatniku
wiersz o Jean Harlow. Odbylimy poetycki spacer po miecie,
od nocnych rozrywek Soho po T a t e Gallery. Pniej, przy
ksiycu w peni, pojechalimy razem z innym jeszcze poet,
Christopherem Logue, obejrze nowy szpital, ktry postawiono na miejscu domu Blake'a. Wpadalimy do klubw
muzycznych Bag of Nails i Arethus. Widzielimy Christine
Keeler, gwiazdy filmowe i puste szklanki po Courvoisierze,
wdawalimy si w dyskusje filozoficzne z reyserami filmowymi.
W Londynie po raz pierwszy zetknem si z poezj Jima.
Oszoomiony jasn mgiek kaca, silnego jak po meskalinie,
znalazem rkopis The New Creatures, lecy na stoliku do
kawy w jego pokoju, w dzielnicy Belgravia. Byem oczarowany
tym, co przeczytaem.
Nie znam adnego lepszego poety z jego pokolenia. Niewielu te poetw byo tej miary postaciami ycia publicznego,
wystpujcymi przed tumem (kim takim by Wodzimierz
Majakowski w Zwizku Radzieckim, w latach dwudziestych
i trzydziestych). Nikt te nie mia kariery tak krtkiej, a zarazem potnej.
Wszyscy znaj muzyk Doors i legend kulturaln, ale Jim
by uczulony na tym punkcie, by jego poezji nie odczytywano
przez pryzmat jego postaci jako gwiazdy muzyki rockowej.
Strzeg swych wierszy przed takim gwatem. Pracowa nad
nimi niemale w ukryciu. Gdy ujrzaem rkopis The New
Creatures, zaproponowaem mu prywatne wydanie go tylko
dla przyjaci i zostawienie szerszej publikacji na pniej,
gdyby tego zechcia. Tak te si stao.

Jim - to dwaj artyci wewntrz jednego czowieka - ognisty,

namitny wokalista - widziaem go raz, jak piewa tak dugo,
e publiczno musiaa pooy si na sali, by sucha - i cichy,
utalentowany poeta. By M r . Mojo Risin' i James Douglas
Morrison, poeta nalecy do szkocko-amerykariskiej tradycji.
Recytowalimy razem poezj i widziaem jego obawy, czy
zostanie odczytany w takim wanie kontekcie. Suchaem go
po jego mierci z tam, w maej chatce, pozostaej po niemieckim forcie we Wschodniej Afryce. Za kadym razem syszaem
prawdziwego poet. Gdy czytam Morrisona, czuj, e straciem przyjaciela. Czuj to braterskie porozumienie - tak, jak
mwi George McDonald:
mier jedynie od mierci uchroni
Mioci moc w tym, e jest mierci
w tym, e przepeni gbi grobowca
e schodzc w wieczno fal, kocha nie przestaje
Obecno i twrczo Jima wywoay drc fal, wewntrz
ktrej stoi on - jasna posta, piewajca w krgu reflektorw,
przez systemy nagonienia. A jego wiersze i teksty piosenek
dowodz do dzi ostatecznie, e mier jedynie od mierci
uchroni".
Michael McClure
w sierpniu 1979

Podzikowania
W rok po domniemanej mierci Jima Morrisona Jerry
Hopkins wysany zosta do Europy jako podrny korespondent magazynu Rolling Stone". Stao si to dla niego
pobudk do podjcia bada nad ustaleniem szczegw jedynego europejskiego tournee Doors i ostatnich miesicy
spdzonych przez Jima w Paryu. W trakcie bada, obejmujcych cae ycie Jima, Jerry podrowa od jego siedziby
w Los Angeles do poprzednich miejsc zamieszkania - w Clearwater i Tallahassee na Florydzie, do Alexandrii w Wirginii, do
Alamedy w Kalifornii, a take do Nowego Jorku, Atlanty,
Valdosty w Georgii, San Francisco, Mammoth, Monterey
w Kalifornii i Miami na Florydzie.
Osoby, ktrym obydwaj autorzy s winni szczegln
wdziczno, to trzej pozostali czonkowie Doors - Ray
Manzarek, Robby Krieger i John Densmore; Bill i Cheri
Siddonsowie, Frank i Kathy Lisciandro, Babe Hill, Leon
Barnard, Paul Rothchild, Diane Gardiner, Paul Ferrara,
Bruce Botnick, Gloria Stavers, Michael McClure, Herve
Muller, Billy James, Denny Sullivan, Ronnie Haran Mellen,
Jac Holzman, Dorothy Manzarek, Lynn Krieger.
Swj cenny czas i wspomnienia podzielili z Jcrrym take:
Patricia Kcnnely, Rosanna (White) Norton, Fred i liana
Myrow, Tandy Martin Brody, Vince Treanor, Gerard (Fud)
Ford, Phil Oleno, Pani Walter Martin, James Merrill, Randy
Maney, Andy Morrison, Bob Hungerford, Ralph T u r n e r ,
Sammy Kilman, T h a d Morrison Jr., T h a d Morrion I I I ,
Margaret Morrison Blumberg, Nick, Pamela Zarubica, David
Thompson, Pani Paul R. Morrison i John DeBella.
Wywiadw udzielili rwnie: Elmer Valentine, Mario,
Larry Marcus, Harvev Pcrr, Sylvia Romano, Mike Gershman,
Danny Fields, Jonathan Dolger, Judy Sims, David Anderle,

Digby Diehl, Russ Miller, Mike Hamilburg, Michael Ford,

Garry Essert, Julia (Brosse) Densmore Negron, Gayle
Enochs, Charles Lippincott, Barry Opper, Eva Gardonyi,
John Ptak, Linda Kelly, Gay Blair, Bill Runyan, George
(Bullets) Durgom, Salli Stevenson, Jac Ttana (Joe Kooken),
Annie Moore, Bill Belasco, Ron Raley, Nina i Adam Holzmanowie, T o d d Schiffman, Paddy Faralla, Bill Kerby, Renata
Eder, Sue Helms, Pamela Courson, Stanton Kaye, Naomi
Grumette, Clare (Sparks) Locb, Marshall Brewitz, Anne
Schlosser, Paddy Monk, Judy Huddiestone, Samatha Spitzer,
Ellen Sander, Bill Graham, John Harris, Alan Weber, Bill
Thompson, Ned Moraghan, Robin Wertle, Patricia Charley,
Leslie Gilb, Steve Wax, Trina Robbins, Philippe Paringaux,
Elizabeth (ZoZo) Larivire, Yvonne Fuka, Dominique L a m b lin, Phil Trainer, Cameron Watson, Herve de Lilia, Arthur
Dorlag, Charles Reimer, Ashley Ahl, Joe Burke, Luther Davis
Jr., T o m Reese, Frances Warfield, Hilton Davis, Diane
Warfield, Deucalion Gregory, Ihor Todoruk, James Blue,
Colin Young, John Tobler, John Morris, Clive Selwood,
David Apps, Elliott Kastner, Chris Greenwood, Rory Flynn,
Gus Dana, Terence McCartney Filgate i Roger Tomlinson.
Osoby, ktre prosz o przyjcie moich osobistych podzikowa: Rich Linnell, Kim Fowley, Iggy Pop, Alice
Cooper, Patti Smith, Alan Lanier, Nigel Harrison, Jim Ladd,
Shelly Ladd, Harvey Kubernick, Penelope Abrams, Mel
Posner, Marty Fox, Bob Greene, Eric Rudolph, oddziay
Elektra Records w Nowym Jorku i Los Angeles (szczeglnie
dziewczta z dziau reklamy na Zachodnim Wybrzeu), Marcy
Rudo, Dave Marsh i T o d d Gray. Ponadto moja rodzina:
Barbara Reinhart, Ken Keyes, John Randell i Shep Gordon
- ci wszyscy, ktrzy dostarczyli mi inspiracji do tej misji
i znosili zwizane z ni kopoty.
Instytucje, ktrym przesyamy wyrazy naszej wdzicznoci: Biuro Publicznej Informacji Marynarki Wojen-

nej w Pentagonie, Elektra Records International, gazety

i czasopisma: Billboard", Cashbox", Miami Herald",
Miami News Leader", Los Angeles T i m e s " , Melody
Maker", New Musical Express", Roger, Cowan and Brenner
w Beverly Hills i Londynie, Gibson and Stromberg, Uniwersytet Stanowy na Elorydzie, St. Petersburg Junior College,
Szkoa im. George'a Washingtona, czasopisma: Crawdaddy", C r e e m " , T h e Village Voice", Rolling Stone" i Circus".
Jerry i ja chcielibymy szczeglnie gorco podzikowa
fanom Doors na caym wiecie, ktrzy dowiedli, e prawdziwe
wartoci nigdy nie gin, e Jim Morrison i Doors yj przez
swoje teksty i muzyk.
Daniel Sugerman

D y s k o g r a f i a pyt
w y d a n y c h w S t a n a c h Zjednoczonych:

numer

tytu/data wydania

Single:
45611

Break On Through
End of the Night (1/1967)

45615

Light My Fire
The Crystal Ship (4/1967)

45621

People Are Strange

Unhappy Girl (7/1967)

45624

Love Me Two Times

Moonlight Drive (11/1967)

45628

The Unknown Soldier

We Could Be So Good Together (3/1968)

45635

Hello I Love You

Love Street (6/1968)

45646

Touch Me
Wild Child (12/1968)

45656

Wishful, Sinful
Who Scared You (2/1969)

45663

Tell All the People

Easy Ride (5/1969)

45675

Running Blue
Do It (8/1969)

45685

You Make Me Real

Roadhouse Blues (3/1970)

45726

Love Her Madly

Don't Go No Further (3/1971)

45738

Riders On the Storm

Changeling (6/1971)

E-46005

Roadhouse Blues
Albinoni Adagio (1/1979)

S i n g l e - seria S p u n Gold":
45051

Light My Fire
Love Me Two Times (4/1971)

45052

Touch Me
Hello, I Love You (9/1972)

45059

Riders On the Storm

Love Her Madly (9/1972)
Albumy:

74007

The Doors (1/1967): Break On Through; Soul

Kitchen;
The Crystal Ship;
TwentiethCentury
Fox; Alabama Song; Light My Fire; Back Door
Alan; I Looked at You; End of the Night; Take It As
It Comes; The End

74014

Strange Days (8/1967): Strange Days; You're Lost

Little Girl; Love Me Two Times; Unhappy Girl;
Horse Latitudes; Moonlight Drive; People Are
Strange; My Eyes Have Seen You; I Can't See Your
Face in My Mind; When the Music's Over

74024

Waiting for the Sun (7/1968): Hello, I Love You;

Love Street; Not to Touch the Earth; Summer's
Almost Gone; Wintertime Love; The Unknown Soldier; Spanish Caravan; My Wild Love; We Could
Be So Good Together; Yes the River Knows; Five to
One

75005

The Soft Parade (7/1969): Tell All the People;

Touch Me; Shaman's Blues; Do It; Easy Ride; Wild
Child; Runnin' Blue; Wishful, Sinful; The Soft
Parade

75007

Morrison Hotel (2/1970): Roadhouse Blues; Waiting for the Sun; You Make Me Real; Peace Frog;

Blue Sunday; Ship of Fools; Land Ho!; The Spy;

Queen of the Highway; Indian Summer; Maggie
M'Gill
2-9002

Absolutely Live (7/1970, album podwjny): Who

Do You Love; Medley: Alabama Song/Back Door
Man; Love Hides; Five to One; Build Me a Woman;
When the Music's Over; Close to You; Universal
Mind; Break On Through ft2; The Celebration of
the Lizard; Soul Kitchen

74079

1 3 (11/1970): Light My Fire; People Are Strange;

Back Door Man; Moonlight Drive; Crystal Ship;
Roadhouse Blues, Touch Me; Love Me Two Times;
You're Lost Little Girl; Hello, I Love You; Wild
Child; Unknown Soldier

75011

L. A. Woman (4/1971): The Changeling; Love Her

Madly; Been Down So Long; Cars Hiss by My
Window; L.A. Woman; L' America ; Hyacinth House; Crawling King Snake; The WASP (Texas
Radio & the Big Beat); Riders On the Storm

2-6001

Weird Scenes Inside the Gold Mine (1/1972,

album podwjny): Break On Through; Strange
Days; Shaman's Blues; Love Street; Peace Frog;
Blue Sunday; The WASP, End of the Night; Love
Her Madly; Spanish Caravan; Ship of Fools; The
Spy; The End; Take It As It Comes; Running Blue;
L.A. Woman; Five To One; Who Scared You ( You
Need Meat); Don't Go No Further; Riders On the
Storm; Maggie M'Gill; Horse Latitudes; When the
Music's Over

EQ-5035

The Best of the Doors (8/1973, pyta kwadro foniczna): Who Do You Love; Soul Kitchen;
Hello, I Love You; People Are Strange; Riders On
the Storm; Touch Me; Love Her Madly; Love Me
Two Times; Take It As It Comes; Moonlight Drive,
Light My Fire

5E-502

An American Prayer (11/1978): Awake; To Come

of Age; The Poet's Dreams; World on Fire; An
American Prayer

Wszystkie pyty wydala wytwrnia Elektra Records.

Ksiki:
The Lords
wydana prywatnie, w nakadzie 100 egz.
Western Lithographers, Los Angeles,
wiosna 1969.
The New
Creatures
wydana prywatnie jw.
The Lords and The
Simon and Schuster,
maj 1970.

New

Creatures

An
American
Prayer
wydana prywatnie, nakad 500 egz.,
W r estem Lithographers, Los Angeles, lato 1970.
The Lords and The
Simon and Schuster,
jesie 1971.

New

Creatures

Filmy:
Break On
Through
16 mm, kolor. Film promocyjny Elektry dla T V , 2 min. 25 s.
The
Unknown Soldier
16 mm, kolor, jw., 3 min. 10 s.
Feast of Friends
16 mm, w wikszej czci kolorowy, scenariusz i zdjcia: Jim
Morrison i Paul Ferrara. Produkcja: Paul Lisciandro. Dwik:
Babe Hill. Wsplprodukcja: the Doors, 40 min.
HiWay
(HWY)
35 mm, kolor. Film Jima Morrisona, Franka Lisciandro
i Paula Ferrary. Dwik: Babe Hill. Piosenka tytuowa:
Georgie Ferrara. Muzyka: Fred Myrow, 50 mm.
The Doors Are Open
film telewizyjny, czarno-biay, z reportaem z koncertu i wstawkami z wydarze politycznych roku 1968. Czteroczciowy.
Produkcja: Granada T V , Londyn. Nakrcony podczas koncertu Doors w Roundhouse w Londynie.