Budowa i czynnoci skry

Skra (cutis, derma) - budowa

Naskrek epidermis

Skra waciwa

dermis

Tkanka podskrna (tuszczowa) subcutis

Naskrek - epidermis

Warstwa rogowa stratum corneum

Warstwa jasna stratum intermediale

Warstwa ziarnista stratum granulosum

Warstwa kolczysta stratum spinosum

Warstwa podstawna stratum basale

Warstwa podstawna

Keratynocyty podstawne - warstwa rozrodcza naskrka (podziay komrkowe)

- jednorzdowa
- keratyna 5
- desmosomy i pdesmosomy
- ziarna melaniny

Melanocyty co 5-10 komrka

Komrki Langerhansa

Komrki Merkla

Warstwa kolczysta

Kilkanacie rzdw wielobocznych keratynocytw (acanthosis pogrubienie warstwy

kolczystej)

Desmosomy (mostki midzykomrkowe,kolce), acantholysis rozpad pocze

desmosomalnych

Cytokeratyny, biaka wice keratyn

Komrki Langerhansa
Wypustki melanocytw jedynie w dolnych warstwach
Warstwa ziarnista

Kilka rzdw wielobocznych spaszczonych komrek

Ziarna keratohialiny poredni produkt keratynizacji

Biaka wice keratyny: lorikryna, inwolukryna, filagryna

Keratynosomy ciaka blaszkowate zbudowane z fosfolipidw

Warstwa ziarnista
Warstwa jasna

W naskrku doni i stp

W stanach chorobowych z zaburzeniami rogowacenia np. rogowiec

Warstwa rogowa

Kilkanacie rzdw spaszczonych komrek bez jder korneocyty (hyperkeratoza

pogrubienie warstwy rogowej)

Keratyna biako hydrofilne

Fosfolipidy (w bonach komrkowych i w keratynosomach) hydrofobowe
Fosfolipazy A i C leukotrieny i prostaglandyny

Warstwa rogowa
Rnicowanie keratynocytw proces rogowacenia (keratynizacji)

Trwa 26-28 dni

Z keratynocyta powstaje blaszka keratynowa

Zanik jdra

Zmiana ekspresji biaek:

- cytokeratyn (1, 5, 10, 11, 14, 15)
- wicych keratyn (lorikryna, inwolukryna, filagryna)
- desmosomalnych (desmoglein 1-4, desmokolin 1-3)
Poczenia midzykomrkowe
Poczenie midzykomrkowe
Desmosom
Poczenie midzykomrkowe
Desmosom
Bona podstawna naskrka
Poczenie skrno-naskrkowe
Bona podstawna naskrka
Zona bony podstawnej
Basement membrane zone (BMZ)
Dermo-epidermal junction (DEJ)
Poczenie skrno-naskrkowe
pdesmosom
Melanocyty i melanogeneza

Komrki dendrytyczne, neuroektodermalne

Ziarna melaniny w melanosomach

Melanosomy s przekazywane do keratynocytw podstawnych i fagocytowane przez

makrofagi skry waciwej (melanofory)

Melanogenez pobudzaj: UV, stan zapalny, metale (Cu, Ag, Au), MSH, estrogeny,
hormony tarczycy)

Melanogenez hamuj: vit. C, hormony kory nadnercza, hydrochinon

Komrki Langerhansa

Komrki rozpoznajce i prezentujce antygen

We wszystkich warstwach naskrka, gwnie w kolczystej

Komrki dendrytyczne, owalne jdro, jasna cytoplazma, ziarnistoci Birbecka w ksztacie

rakiety

Liczba zmienna, wzrasta w przewlekych chorobach zapalnych np. AZS

Komrki Merkla

W warstwie podstawnej

Ziarnistoci neuroendokrynne

cz si synaptycznie z obwodowymi zakoczeniami nerwowymi i desmosomalnie z

keratynocytami

Rak Merkla
Skra waciwa
- topografia

Warstwa brodawkowata brodawki skry waciwej

(papillomatosis wyduenie brodawek)

Warstwa siateczkowata
Papillomatoza
Skra waciwa
- zrb cznotkankowy

Wkna (biaka)
-kolagenowe kolagen typu I
-retikulinowe, siateczkowate, srebrochonne kolagen typu III
-elastyczne elastyna, fibrylina
-fibronektyna

Glikozaminoglikany (GAG)
-kwas hialuronowy
-siarczan hondroityny
-siarczan dermatanu
-heparyna

Wkna retikulinowe
Wkna elastyczne
Skra waciwa
- komrki

Fibroblasty (fibrocyty)

Mastocyty

Histiocyty (skrne makrofagi)

Limfocyty

i inne
Skra waciwa - komrki
Ukad naczyniowy skry

Splot powierzchowny (podbrodawkowy)

- naczynia brodawek skrnych i grnych czci splotw przydatkw skrnych

Splot gboki
- dolne czci splotw przydatkw skrnych np. brodawek wosw
Ukad nerwowy skry

Zakoczenia nerwowe wolne

Zakoczenia nerwowe upostaciowane

Przydatki skry

Gruczoy potowe ekrynowe

Gruczoy potowe apokrynowe

Gruczoy ojowy

Mieszki wosowe
Paznokcie
Gruczoy potowe ekrynowe

Budowa cewkowa:
- cz wydzielnicza (zwinita, 1 warstwa komrek wydzielniczych, gboko na pograniczu
tkanki podskrnej)
- cz wyprowadzajca (prosta cewka, 2 rzdy komrek)

Rozmieszczenie: cae ciao, najwicej na doniach i podeszwach, czole, gowie

owosionej, doach pachowych

Aktywno gruczow spada z wiekiem (ropnie mnogie niemowlt, wid starczy)

Rola: termoregulacja
Gruczoy potowe ekrynowe
Gruczoy potowe apokrynowe

Budowa cewkowa: - cz wydzielnicza (zwinita, gbiej osadzona, szersza, 1 rzd

komrek) cz wyprowadzajca (uchodzi do mieszkw wosowych)

Rozmieszczenie: pachy, krocze, brodawki sutkowe, powieki, przewody suchowe

zewntrzne

Czynno podlega wpywom hormonalnym (androgeny), zaczynaj dziaa w okresie

pokwitania

Ropnie mnogie pach

Gruczoy ojowe

Typ wydzielania holokrynowy

Budowa zrazikowa na obwodzie warstwa sebocytw rozrodczych, w rodku przewd

wyprowadzajcy uchodzcy do mieszka wosowego

Podlegaj wpywom hormonalnym (androgeny)

Okolice ojotokowe: ciemi, okolice zauszne, rodek twarzy, boki szyi, rynny ojotokowe
przednia i tylna, ppek, krocze

Szczyt wydzielania: okres niemowlcy i okoopokwitaniowy

Trdzik pospolity, zapalenie ojotokowe

Mieszek wosowy

Korze wosa i odyga wosa

Opuszka wosa: dolna rozszerzona cz wosa

Macierz wosa
Brodawka wosa

Misie przywony
Mieszek wosowy
-przekrj poprzeczny

Wos: rdze, kora, powoczka wosa

Pochewka wewntrzna (od opuszki do ujcia gr. ojowego) : warstwa jasna, watstwa
ciemna z ziarnami trichohialiny, powoczka

Pochewka zewntrzna: budowa podobna do naskrka

Bona szklista

Wknista cznotkankowa torebka wosa

Cykl wosowy

Anagen faza wzrostu

Katagen faza przejciowa

Telogen faza spoczynkowa

Cykl wosowy podlega wpywom: genetycznym, hormonalnym, rodowiskowym

Trichogram
Paznokie
Symptomatologia chorb skry
Wykwity chorobowe

S to zmiany skrne, na podstawie ktrych ustalamy rozpoznania

Wykwity

Pierwotne:
-plama
-grudka/blaszka
-guz/guzek
-bbel
-pcherz/pcherzyk
-krosta
-cysta

Wtrne:
-naderka
-pknicie/rozpadlina
-owrzodzenie
-strup
-uska
-blizna
Plama - macula
Ograniczona zmiana zabarwienia skry leca w jej poziomie

Plamy naczyniowe rozszerzenie lub nowotworzenie naczy (naczyniak paski,

teleangiektazje)

Plamy rumieniowe/zapalne (ryczka, przyuszczyca plackowata)

Plamy barwnikowe/odbarwione (plamy soczewicowate, ostuda, piegi/ bielactwo)
Plamy zogowe (plamica, tatua, srebrzyca)
Plamy naczyniowe
Plamy rumieniowe
Plamy barwnikowe/odbarwione
Plamy zogowe
Grudka - papula

Wykwit wyniosy ponad powierzchni skry, o odmiennej spoistoci, dobrze

odgraniczony, ustpujcy bez blizny

Grudki naskrkowe (znami naskrkowe, brodawka wirusowa, uszczyca)

Grudki naskrkowo-skrne (liszaj paski)
Grudki skrne (kiowa osutka grudkowa, liszaj lnicy, grudki zapalne w trdziku)
Grudka naskrkowa
Blaszka - plaque

Wiksza grudka, powstaje w wyniku zlewania si grudek (uszczyca)

Grudka naskrkowo-skrna
Grudka skrna
Guz/guzek
- tumor, nodus, tuber
- tuberculum, nodulus

Wyniosy wykwit rozwijajcy si w skrze wasciwej w jej gbszych warstwach,

rodkowej i podskrnej, moe ulec rozpadowi, ustpuje z pozostawieniem blizny

Guz > 0,5 cm

Guzek < 0,5 cm

Guzy/guzki zapalne (czyrak, grulica toczniowa, rumie guzowaty)

Guzy nowotworowe zoliwe i agodne (rak podstawnokomrkowy, wkniak twardy)
Guzy zapalne
Guzy nowotworowe
Bbel pokrzywkowy - urtica

Wykwit obrzkowy zwizany z gwatownym obrzkiem, wysikiem w skrze waciwej,

cechuje si widem, szybkim powstawaniem i szybkim ustpowaniem, bez blizny

Wyniosy, dobrze odgraniczony, barwy porcelanowo-biaej lub rowej

Obrzk Quinckego obrzk tkanki podskrnej w obrbie bon luzowych

Bbel
Pcherzyk/pcherz
bulla/vesicula

Wyniosy ponad powierzchni, wypeniony pynem surowiczym, ustpuje bez blizny (z

wyj. pcherzy dermolitycznych)

Pcherz >0,5 cm
Pcherzyk <0,5 cm

Pcherze rdnaskrkowe
-podrogowe (liszajec)
-obrzkowe: 1-obrzk rdkomrkowy, zwyrodnienie wodniczkowe (opryszczka), 2-obrzk
midzykomrkowy, spongioza (wyprysk)
-akantolityczne (pcherzyca)

Pcherze podnaskrkowe
-(pemfigoid pcherzowy, rumie wielopostaciowy)
-dermolityczne (epidermolysis bullosa dystrophica)
Pcherze rdnaskrkowe
Pcherze podnaskrkowe
Krosta - pustula

Drobny pcherzyk wypeniony ropn (mtn) treci, ustpuje bez blizny

Krosty przymieszkowe (trdzik, zapalenie mieszkw wosowych)

Krosty naskrkowe (uszczyca krostkowa)

Krosty
Cysta, torbiel - cystis

Rodzaj guza, ktry powstaje w wyniku otorbienia treci pynnej w skrze waciwej lub
tkance podskrnej
Acne nodulo-cystica, hidrocystoma
Naderka erosio, excoriatio

Ubytek czci lub caego naskrka powyej bony podstawnej

Powstaje w nastpstwie: pknicia krosty lub pcherzyka oraz mechanicznego dziaania

tj. otarcia, zadrapania (przeczos), maceracji np.. W fadach (wyprzenie-intertrigo)

Goi si bez blizny

Naderka
Owrzodzenie - ulcus

Ubytek sigajcy w gb skry waciwej

Ustpuje z pozostawieniem blizny

Owrzodzenie
Strup - crusta

Powstaje w wyniku zaschnicia na powierzchni naderki lub owrzodzenia wydzieliny

surowiczej ropnej lub krwistej razem z martwymi elementami tkankowymi i mikroorganizmami
Strup
uska - squama

Wykwit utworzony przez elementy zrogowaciaego naskrka czciowo ju od niego

oddzielone

Moe by wynikiem:
-nadmiernego rogowacenia (hyperkeratoza)
-niepenego rogowacenia (parakeratoza)
uska
Blizna - cicatrix

Tkanka czna wknista zastpujca ubytki skry waciwej

Cechy blizny: zanik poletkowania, cieczenie naskrka, zanik przydatkw

Nastpstwo owrzodze lub zmian ulegajcych rozpadowi (owrzodzenia podudzi, grulica)

Blizny zanikowe (cicatrix atrophicus) tocze, grulica

Blizny przerose (cicatrix hypertrophicus) trdzik bliznowcowy

Blizny
Inne terminy dermatologiczne

Osutka (exanthema)

Osutka na bonach luzowych (enanthema)

Erytrodermia (erythrodermia)

Zliszajowacenie (lichenisatio lub lichenifikatio)

Zliszajcowacenie (impetiginisatio)

Spryszczenie (eczematisatio)

Naciek (inflammatio) zapalny lub nowotworowy

Elementy diagnozy dermatologicznej

Cechy zmian skrnych: kolor, wielko, ksztat, brzeg (ostry/zatarty), powierzchnia,

cechy palpacyjne (tkliwy/ spoisty/ mikki/ przesuwalny/ nieruchomy)

Ewolucja wykwitw

Polimorfizm wykwitw

Rozmieszczenie zmian: uoglnione, rozsiane, symetryczne, jednostronne itp oraz

konkretne okolice ciaa (lokalizacja predylekcyjna)

Ukad zmian: linijny, obrczkowaty itp..

Objawy subiektywne: wid, bl

Zajcie bon luzowych lub innych narzdw

Czas trwania, przebieg, nawrotowo

Wiek pacjenta

Etiopatogeneza: czynniki zewntrzne, uwarunkowania genetyczne

Skra

Badania dodatkowe