Verkort lesschema

Naam:
Klas:
Dag- of deeltijdopleiding:
SLB:
Periode:

tijd

vak

(voor dagdelen)

P2 4de periode

2013-2014

Gegevens opleiding
Martina de Pater, Gea van der Sluijs, Kaja Platschorre
P 2A
Dagopleiding
4
Gegevens stageschool
Code:
Naam:
Plaats:
Groep/aantal l.l.:
Groep 5, Groep 5/6 en Groep 6/7
Mentor:
Datum:
Activiteit:
Dagdeel met het thema: De
Middeleeuwen.

Omschrijving geplande activiteit

NB:
Persoonlijk leerdoel voor dit dagdeel:
Ik kan dit dagdeel ieder kind laten leren op een manier die het dichtst
bij het kind ligt. Dit kan ik bereiken door het inzetten van
Meervoudige Intelligentie (Gardner) bij verschillende vakken. Dit kan
ik doen door verschillende opdrachten te geven waarin verschillende
intelligenties aangesproken worden en de klas te laten rouleren. Ook
kan ik dit doen door iedere les vanuit een andere intelligentie te
beginnen.

Leermiddelen

Extra uitleg voor mentor: Dit dagdeel moet ik geven voor een opdracht: Meester in je vak. Hierin moet
ik bewijzen dat ik basisbekwaam ben. Ik heb samen met mijn groepje waarmee ik de opdracht doe de
lessen voor dit dagdeel ontworpen aan de hand van een thema: de Middeleeuwen.
We hebben voor de opdracht ook een school moeten ontwerpen. Natuurlijk geen echte school, maar
een verzonnen school met een eigen site. Op de site staat bijvoorbeeld hoe ons onderwijs ontworpen
is, hoe wij kinderen zien, hoe wij het lesgeven zien en hoe wij lesstof zien. Meervoudige Intelligentie is
bij ons het belangrijkste onderdeel. Meervoudige Intelligentie is ontworpen/bedacht door Howard
Gardner. Hij beweert dat iedereen meerdere intelligenties heeft maar dat je op bepaalde gebieden in
meerdere mate intelligent bent dan op andere gebieden. Dit heeft dus ook alles te maken met de
manieren waarop kinderen leren en waarop ze kennis tot zich nemen. Tijdens dit dagdeel zal dus ook
centraal staan dat de kinderen op verschillende manieren informatie over de Middeleeuwen tot zich
nemen of gaan verwerken.
Aan de hand van een geschiedenisverhaal zal ik deze middag vervolgd worden, waarbij we telkens
even uit het verhaal stappen om een les te gaan doen. Het zullen dus niet echt afzonderlijke lessen
worden maar meer het thema Middeleeuwen aan de hand van meervoudige intelligentie tot ons
nemen.

Rekenen
Beginsituatie
Leerkracht: Het is de eerste keer dat ik een les ga geven over dit
onderwerp. Ik heb vaker een rekenles gegeven met concreet
materiaal en het digibord.
Lesinhoud: De rekenles zal los staan van de methodelessen. Deze les
gaat het over kastelen. De kinderen gaan echt bouwen met blokken
etc.
Leerling: De kinderen zullen het een leuke les vinden maar zullen er
misschien even achter moeten komen wat het met rekenen te maken
heeft.
Doelstelling
Aan het eind van de les kunnen de kinderen van ieder gebouwd
kasteel een vooraanzicht en zijaanzicht tekenen en kunnen ze blokjes
erbij doen of weghalen zonder dat de aanzichten veranderen.

10
min

Korte omschrijving van het lesverloop + leerkrachtrollen

Start/orintatie
We gaan eerst een klassengesprek houden over kastelen (vooral over
de opbouw van kastelen etc.)
Hoe zien ze eruit?
Hoeveel kanten hebben ze?
Als je bij de deur van het kasteel staat kun je dan alles van
het kasteel zien? Hoe komt dat?
Enzovoorts
Ook bespreek ik de termen: vooraanzicht en zijaanzicht, zodat de
kinderen goed weten wat dit is.

35
min

Kern
Op het bord maak ik een klein kasteel na met blokjes op de volgende
site:
http://www.fisme.science.uu.nl/toepassingen/00339/
Kinderen krijgen allemaal blokjes op hun tafel, in tweetallen gaan ze
aan de slag om een groot kasteel de bouwen.
Daarna tekenen ze op ruitjes papier het vooraanzicht en zijaanzicht.
Hoeveel blokjes hebben ze gebruikt?
Kunnen dat er ook minder/meer worden?
Probeer eens wat blokjes weg te halen zodat de aanzichten
het zelfde maken?
Ik geef de kinderen ook een werkblad met plaatjes: Waar stond de
schilder toen hij het kasteel schilderde?
Kinderen die het nog niet snappen kunnen even aan mijn bureau
komen staan. Samen gaan we van de slag met het bouwen van
kastelen. Kinderen kijken bij het vooraanzicht en tekenen wat ze zien.
Ik begeleidt ze daarbij.

15
min

Afronding
Met de klas kijken we de opdrachten na en is er tijd om vragen te
stellen.
We bouwen nog een groot kasteel op het bord en kijken welke blokjes
we weg kunnen halen zonder dat de aanzichten veranderen.

-Werkbladen
-Ruitjespapier
-Blokken
-Smartboard

Taal (stellen) en Spelling

Beginsituatie
Leerkracht: Ik ben het gewend om taal en spelling volgens de
methode te geven maar dit zal anders zijn. Ik vind het leuk om een
wat vrijere opdracht te geven.
Lesinhoud: Deze les staat los van de methode. Stellen wordt wekelijks
gegeven dus de les sluit wel aan bij de methodelessen.
Leerling: De kinderen schrijver vaker teksten maar hebben het dit jaar
nog niet over dit onderwerp gehad. Er zijn kinderen die het moeilijk
vinden om teksten te schrijven en hulp nodig hebben.
Doelstelling
Aan het eind van de les hebben de kinderen een vervolgverhaal
geschreven, aan de hand van een stappenplan, over de
Middeleeuwen.

10
min

Omschrijving van het lesverloop + leerkrachtrollen

Start/orintatie
De kinderen krijgen op het bord een boek uit de Middeleeuwen te zien
(http://www.muiderslot.nl/sites/default/files/flash/boek.swf). De
kinderen krijgen even de tijd om goed te kijken en te lezen. Daarna
ga ik met de kinderen bespreken wat de belangrijkste elementen van
zon middeleeuws boek zijn:
Wat zie je aan de tekst?
Is het hetzelfde als bijvoorbeeld Dolfi en Wolfi?
Hoe zit een oud verhaal in elkaar (opbouw)?
Enzovoorts.
Kern
Ik ga het verhaal van Bert vertellen: Er wordt op de deur gebonsd.
Van buiten klinkt gegil. Angstig houden ze de deur dicht. De volgende
dag Dit is een opstapje voor de opdracht die de kinderen gaan
doen.

40
Min

15
min

De kinderen gaan een verhaal schrijven over Bernt, een vervolg van
het verhaal over Bernt. Er moet in ieder geval een ridder en een
kasteel in voorkomen. Verder zijn de kinderen vrij in de verhaallijn.
Wel krijgen ze een stappenplan mee, wat we ook bespreken, over de
manier waarop ze deze opdracht aan kunnen pakken. Er zullen
kinderen zijn die het moeilijk vinden om zomaar een tekst te gaan
schrijven.
Afronding
Als iedereen klaar is met zijn/haar verhaal kiest de leerkracht een
paar kinderen uit die hun verhaal voor mogen lezen aan de rest van
de klas. Als het verhaal voorgelezen is bespreek ik met de klas
waarom dit een Middeleeuws verhaal is, waar je dat aan kunt merken
etc. We bespreken de tekst net zoals we een tekst bespreken bij
Stellen. De tekst kan ook nog bijgeschaafd worden na het bespreken
want de teksten die niet klassikaal aan de orde zijn gekomen gaan de
kinderen in tweetallen bespreken en herschrijven.

-Gelinieerd papier
-Pen
-Smartboard

Koken
Beginsituatie
Leerkracht: Het is de eerste keer dat ik een kookles ga doen in de
klas. Ik ben heel benieuwd hoe het zal gaan en wat de kinderen ervan
zullen leren.
Lesinhoud: Koken is geen standaard vak op de basisschool en daarom
gebeurt het bijna nooit. Deze les zullen wat Middeleeuwse gerechten
centraal staan.
Leerling: De kinderen zullen allemaal weleens gekeken hebben bij het
koken of geprobeerd hebben te koken, maar waarschijnlijk niet op
school (misschien bij een bijzondere middag of creamiddag)
Doelstelling
Aan het eind van de les weten de kinderen wat voor voedsel met in de
Middeleeuwen at en wat met gebruikte in de keuken.

15
min

60
Min

15
min

Omschrijving van het lesverloop + leerkrachtrollen

Start/orintatie
Ik begin door een (stukje van een) filmpje te laten zien over het
koken in de Middeleeuwen, zodat de kinderen enthousiast worden.
(https://www.youtube.com/watch?v=ZFx5Arop8ao).
Daarna bespreek ik met de kinderen wat ze nu precies hebben gezien
voor attributen, wat werd er allemaal gebruikt bij het koken.
Ook vraag ik wat we daarvan nu nog steeds gebruiken in onze keuken
of wat men toen gebruikte en wat lijkt op wat we nu in onze keuken
hebben.
Kern
Ik vertel de kinderen dat we iets heel leuks gaan doen, namelijk
Middeleeuws koken! Alle benodigdheden zijn al klaar en staan in de
keuken. Het is heel belangrijk dat de taken goed verdeeld worden en
daarom wordt de klas in groepjes verdeeld. Ieder groepje maakte en
bepaald gerecht. In ieder groepje wordt een lijst ingevuld waarop de
kinderen invullen wie wat gaat doen, zodat echt alle taken goed
verdeeld zijn. De gerechten die we gaan maken zijn:
Wafels met slagroom
Gevulde eieren
Kweetaart
Valse vis (appelgebak)
Het zijn gerechten die de kinderen waarschijnlijk zelf wel zullen
lusten.
We blijven natuurlijk niet in de klas maar gaan naar een andere
ruimte die dicht bij de keuken zit. Ieder groepje gaat aan tafel zitten.
Op de tafel staan alle benodigdheden en liggen de recepten.
Afronding
Natuurlijk ronden we deze les af door alle gerechten op te eten. Als
het opgegeten is zorgen we dat alles weer opgeruimd wordt en alles
schoongemaakt wordt. De groepjes krijgen ieder een taak
(afwassen/afdrogen, vloer schoonmaken, spullen wegzetten etc.)
Terug in de klas evalueren we over de samenwerking en
taakverdeling.

-Smartboard
-Recepten
-Boodschappen
-Keukenartikelen

Geschiedenis
Beginsituatie
Leerkracht: Ik heb al twee keer eerder een les gegeven vanuit
Meervoudige Intelligentie waarin de kinderen ook in groepjes gingen
werken. Ik vond dit nog best lastig en merkte ook dat de kinderen niet
zo gewend zijn aan werken in groepjes.
Lesinhoud: Dit dagdeel zal los staan van methodes e.d. Dit dagdeel
heeft als thema de Middeleeuwen en alle lessen/opdrachten zullen
hier over gaan.
Leerling: De kinderen hebben mij bij al eerder wat lessen gedaan met
meervoudige intelligentie en groepswerk. Ik hoop dat het beter zal
gaan deze les omdat ze het al eens gedaan hebben.
Doelstelling
Aan het eind van de les weten de kinderen dat je op verschillende
manieren kunt leren en kunnen ze aangeven welke manier zij het
fijnst vinden.

15
min

60
min

15
min

Korte omschrijving van het lesverloop + leerkrachtrollen

Start/orintatie
Ik vertel de leerlingen wat we deze middag gaan doen en dat we
werken vanuit het thema Middeleeuwen.
Ik begin met het vertellen/voorlezen van de proloog uit het boek: De
zwarte Kaproenen.
Zo bouw ik de spanning op voor het onderwerp de Middeleeuwen en
maak ik de kinderen enthousiast.
Na het vertellen vraag ik aan de kinderen welke bijzondere dingen ze
gehoord hebben. Of wat ze hebben gehoord wat we nu helemaal niet
meer gebruiken of hebben? Wat ze nog meer weten uit deze tijd?
Zo komen we uit op kernwoorden van de middeleeuwen.
Kern
Ik begin met vertellen dat iedereen op zijn eigen manier leert/werkt.
Vandaag gaan we op verschillende manieren leren over de
middeleeuwen met 4 verschillende opdrachten:
Doeknap: We maken een schild, een eigen familie wapen. Je kunt op
verschillende manieren je eigen schild ontwerpen. Dit kan je doen
door verschillende figuren uit gekleurd papier te knippen en erop te
plakken.
Taalknap: We maken een woordweb, welke woorden horen bij kasteel?
Maak met een aantal woorden je eigen spannende verhaal.
En verbindt de spreekwoorden aan de juiste betekenis en het juiste
plaatje.
Muziekknap: Componeer een eigen liedje! Het mag natuurlijk op een
bekende wijs, maar zorg dat het over de Middeleeuwen gaat.
Samenknap: Het is belangrijk om samen te werken en samen te
spelen. Speel memorie en kwartet. Kijk hoeveel woorden je nu al
kent. Ben je al snel klaar? Maak dan samen je eigen spel, bedenk
woorden uit de middeleeuwen en maak daar een tekeningetje bij net
zoals het bestaande memorie.
Ik deel de groep zo dat er 8 groepen zijn, 3/4 in elk groepje.
Dat betekend dat steeds twee groepjes dezelfde opdracht aan het
doen zijn. Voor elke opdracht hebben de kinderen 10-12 minuten. De
tijd loopt op de timer. Ik maak goede afspraken met de kinderen.
Afronding
Alle groepjes presenteren hun laatste onderdeel! Wat hebben ze ervan
geleerd? Hoe vonden ze deze manier van werken?

-Werkbladen
-De benodigdheden
bij de werkbladen
-Timer

Schrijven
Beginsituatie
Leerkracht: Ik heb al vaker schrijven gegeven aan de kinderen maar
heb nog nooit gekalligrafeerd met een klas. Ik heb dit zelf geleerd op
de Driestar en ik hoop dat ik de kinderen goed kan begeleiden.
Lesinhoud: Als Schrijven op het rooster staat betekend dit vaak een
bladzijde in het schrijfschrift schrijven. Nu zullen de kinderen gaan
kalligraferen met een halve knijper en ecoline.
Leerling: De kinderen hebben elke week schrijven. Ze schrijven in hun
schriften altijd aan elkaar met pen of potlood. Vaak vragen ze of ze los
mogen schrijven. Ik denk dat ze het kalligraferen leuk zullen vinden.
Doelstelling
Aan het eind van de les hebben de kinderen een begin gemaakt met
het schrijven in kalligrafieschrift.
Omschrijving van het lesverloop + leerkrachtrollen
Start/orintatie
Ik laat op het Smartboard een foto zien van het kalligrafieschrift. Ik
vraag aan de kinderen wie er weet hoe dit heet. Daarna vraag ik hoe
zij denken dat dit gedaan wordt.
15
min

30
Min

Ik vraag aan de kinderen wat het kalligraferen te maken heeft met de

Middeleeuwen. De kinderen komen erachter dat men in de
Middeleeuwen niet allemaal kon schrijven en dat er, als er geschreven
werd, vaak gekalligrafeerd werd.
Ik kan hier ook een filmpje bij laten zien:
http://schooltv.nl/video/kloosters-in-de-middeleeuwen-het-leven-ineen-klooster/#q=middeleeuwen
Kern
Allereerst worden er werkbladen uitgedeeld: voor ieder kind n. Op
de werkbladen staan oefeningen, vormen die overgetrokken kunnen
worden, waardoor de kinderen leren kalligraferen.
Ook krijgt ieder kind een halve knijper. Dit wordt gebruikt als
kalligrafeerpen.
Ieder kind, of ieder tweetal, krijgt een potje met ecoline (verschillende
kleuren).
De kinderen gaan eerst het oefenblad (of een aantal) maken om te
ervaren wat het is om te kalligraferen. Daarna mag er een poosje
geoefend worden op lege bladen. Op het bord komt een voorbeeld te
staan van letters in het kalligrafeerschrift. Ik doe voor hoe ze de
knijper vast moeten houden en ze deze over hun blad moeten
strijken. Ik begeleid ook zorgvuldig ieder kind en loop steeds langs,
zodat ik goed kan zien hoe ze het doen en tips kan geven.
Tenslotte moet ieder kind n woord opgeschreven hebben in het
kalligrafieschrift, wat te maken heeft met de Middeleeuwen.

min

Afronding
Ieder kind zorgt dat zijn/haar naam op de bladen staat. De
klassendienst haalt eerst de potjes met ecoline op. Daarna worden de
knijpers opgehaald en tenslotte de bladen. Het is heel belangrijk dat
ieder kind tijdens het opruimen op zijn/haar plek blijft zitten.

-Ecoline
-Wasknijpers
-Werkbladen
-A4 bladen

Muziek
Beginsituatie
Leerkracht: Ik heb n keer eerder een muziekles gegeven aan de
kinderen. Het viel me toen een beetje tegen hoe de kinderen met het
zingen omgingen. De sfeer werd erg lacherig. Ik hoop dat dit deze les
beter zal gaan.
Lesinhoud: De lesinhoud staat los van methodes e.d. Deze muziekles
zal gaan over de middeleeuwen, over muziek die gebruikt/gemaakt
werd door monniken en ridders.
Leerling: De kinderen krijgen niet heel vaak muziek. Wel luisteren ze
dagelijks naar een stukje klassieke muziek. Ik denk dat de kinderen
dit leuk zullen vinden omdat ze niet alleen hoeven te luisteren.
Doelstelling
Aan het eind van de les weten de kinderen hoe muziek opgebouwd
kan zijn (responsoriaal gezang en 1 stemmige en meerstemmige
muziek) aan de hand van Vader Jacob.

5
min

30
Min

Omschrijving van het lesverloop + leerkrachtrollen

Start/orintatie
Ik begin door de kinderen te vertellen dat we deze les gaan luisteren
en praten over muziek bij monniken en ridders.
De Heer van Voorne moest af en toe een brief versturen en nam
daarom Jacob van Maerlant in dienst, want de meeste mensen konden -Smartboard
niet lezen of schrijven. Hij was koster en hij kon schrijven, zoals
zoveel monniken. Hij schreef boeken over , maakte miniaturen en
schreef gedichten. Ook zong hij, als koster, vaak speciale gezangen
om God te eren. Deze liederen waren verzameld door Paus Gregorius
de Grote (paus van 590-604) en we noemen ze dan ook Gregoriaanse
gezangen.
Kern
Deze gezangen zijn dus zon 1400 jaar oud! Het is een responsoriaal
gezang. Dit betekent dat er 1 monnik voor zingt en de anderen a.h.w.
antwoord geven. (respons=reactie). Deze muziek is 1-stemmige
muziek: je hoort 1 stem en 1 melodie. Ook als alle monniken zingen,
zingen ze dezelfde melodie, dus als 1 stem. Er is alleen zang, geen
instrumenten. Ik laat de kinderen een fragment horen en vraag ze om
op te letten welke taal ze horen (Latijn). Ik vertel daarna hoe dit
komt, waarom deze taal werd gebruikt etc.
Ik ga daarna met de kinderen ervaren wat responsoriaal gezang is, dit
ga ik ook met de kinderen uitproberen/oefenen tot ze het goed
kunnen. Ik kan hier meerdere variaties in aanbrengen.
Ook ga ik met de kinderen ervaren/uitproberen wat eenstemmige en
tweestemmige muziek is. Ik ga dit doen door het liedje: Vader Jacob
in canon te zingen. Ik oefen dit ook meerdere keren met de kinderen.

min

Afronding
Tenslotte ga ik het nog met de kinderen hebben over de manier
waarop we muziek kunnen noteren. Als we bijvoorbeeld geen noten
kunnen lezen, maar we toch willen weten hoe hoog of laag we moeten
zingen, kunnen we hier andere manieren voor bedenken. Deze ga ik
ook met de kinderen uitproberen.