Historia Starozytna W Polsce

Akme.
Studia historica 5
HISTORIA STAROYTNA
W POLSCE
I N F O R M ATO R
Ryszard Kulesza
Marek Stpie
(red.)
Warszawa 2009
Publikacja donansowana przez wadze rektorskie

Uniwersytetu Warszawskiego
oraz Dziekana Wydziau Historycznego UW
Druk i oprawa Zakad Graczny UW. Zam. 1087/09
Spis treci
WSTP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Biaystok Uniwersytet w Biaymstoku
Zakad Historii Staroytnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Literatury Antycznej i Staropolskiej . . . . . . . . . . .
Bydgoszcz Uniwersytet im. Kazimierza Wielkiego
Katedra Archeologii i Cywilizacji Staroytnych . . . . . . . . .
Katedra Historii Edukacji i Wychowania w Rodzinie . . . . . .
Czstochowa Akademia im. Jana Dugosza
Gdask Uniwersytet Gdaski
Zakad Archeologii Antycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Katedra Filologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Katowice Uniwersytet lski
Katedra Filologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kielce Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego
Zakad Historii Powszechnej w Piotrkowie Trybunalskim . . . .
Krakw Uniwersytet Jagielloski
Zakad Historii Bizancjum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Archeologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu . . . . . . . . .
Instytut Filologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Prawa Rzymskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
11
15
17
20
34
37
52
58
63
68
78
86
90
98
104
119
125
144
Krakw Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie

Katedra Historii Kocioa w Staroytnoci, Instytut Historii,
Wydzia Historii i Dziedzictwa Kulturowego. . . . . . . . . .
Krakw Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji
Narodowej w Krakowie
Katedra Historii Staroytnej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lublin Katolicki Uniwersytet Lubelski
Katedra Historii Bizancjum . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Instytut Bada nad Antykiem Chrzescijaskim . . . . . . . .
Lublin Uniwersytet im. Marii Curie-Skodowskiej
Zakad Historii Staroytnej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Katedra Prawa Rzymskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . .
d Uniwersytet dzki
Katedra Historii Bizancjum . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Katedra Filologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Jzykoznawstwa i Indoeuropeistyki. . . . . . . . . . .
d Wschd-Zachd Szkoa Wysza im. Henryka Jwiaka
Wydzia Filologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Olsztyn Uniwersytet Warmisko-Mazurski
Pracownia Historii Staroytnej i redniowiecznej Powszechnej .
Opole Uniwersytet Opolski
Katedra Cywilizacji rdziemnomorskiej . . . . . . . . . . .
Pozna Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Zakad Historii Spoeczestw Antycznych . . . . . . . . . . .
Zakad Historii Staroytnego Wschodu . . . . . . . . . . . .
Pracownia Historii Bizancjum . . . . . . . . . . . . . . . . .
Instytut Filologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rzeszw Uniwersytet Rzeszowski
Zakad Historii Staroytnej i Orientalistyki . . . . . . . . . .
Zakad Prawa Rzymskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Siedlce Akademia Podlaska
Zakad Historii Kultury Antycznej . . . . . . . . . . . . . . .
Supsk Akademia Pomorska
. 158
. 165
. 170
. 176
. 177
. 192
. 203
. 208
. 232
. 244
. 250
. 252
. 259
.
.
.
.
274
293
303
309
. 353
. 363
. 364
. 368
Szczecin Uniwersytet Szczeciski

Toru Uniwersytet Mikoaja Kopernika
Katedra Jzyka i Cywilizacji Greckiej . . . . . . . . . . . . .
Katedra Filologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Archeologii Antycznej . . . . . . . . . . . . . . . . .
Midzynarodowy Orodek Studiw Helleskich Koinonema
Warszawa Uniwersytet Warszawski
Instytut Archeologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Centrum Archeologii rdziemnomorskiej . . . . . . . . . .
Instytut Filologii Klasycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Staroytnego Wschodu . . . . . . . . . . . . . . . . .
Instytut Artes Liberales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Warszawa Uniwersytet im. Kardynaa Stefana Wyszyskiego
Katedra Historii Wczesnochrzecijaskiej Literatury aciskiej
Katedra Wczesnochrzecijaskiej Literatury Greckiej . . . . .
Warszawa Polska Akademia Nauk
Zakad Archeologii rdziemnomorskiej . . . . . . . . . . . .
Wrocaw Uniwersytet Wrocawski
Zakad Epoki Brzu i Wczesnej Epoki elaza . . . . . . . . .
Instytut Filologii Klasycznej i Kultury Antycznej. . . . . . . .
Zielona Gra Uniwersytet Zielonogrski
Zakad Archeologii i Historii Staroytnej . . . . . . . . . . .
Zakad Historii Nauki i Kultury . . . . . . . . . . . . . . . .
Zakad Historii redniowiecznej . . . . . . . . . . . . . . . .
. 371
.
.
.
.
.
375
381
393
398
404
.
.
.
.
.
.
406
445
502
520
529
556
. 584
. 586
. 586
. 590
. 617
. 627
. 633
. 651
. 652
. 654
INDEKS OSOBOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656
Wstp
Pierwotnie zamierzalimy wyda informator obejmujcy cao Altertumswissenschaft w Polsce w jzyku angielskim. Splot niesprzyjajcych okolicznoci
sprawi, e stao si to niemoliwe, a my, po zebraniu wikszoci materiaw
musielimy podj decyzj, czy przedsiwzicie w jakiejkowiek formie kontynuowa. W zwizku z tym, e tak wielu Kolegw podjo wspprac, przysyajc nam materiay, o ktre prosilimy, uznalimy, e nie moemy zawie
Ich zaufania i podda si w sytuacji, gdy nie otrzymalimy od waciwych
w tej sprawie instytucji niezbdnych rodkw nansowych. Z yczliw pomoc przyszy wadze rektorskie Uniwersytetu Warszawskiego w osobie prof.
Wodzimierza Lengauera, ktry uzna inicjatyw za wart wsparcia, za co
winnimy Mu ogromn wdziczno.
Chcielimy stworzy portret zbiorowy naszego rodowiska, uwzgldniajc
wszystkie specjalnoci zajmujce si histori staroytn. Zwrcilimy si do
historykw, archeologw i lologw z prob o przekazanie materiaw
obrazujcych dziaalno orodkw akademickich oraz tworzcych je badaczy.
Efekty owego apelu przerosy nasze oczekiwania i zmusiy do zmodykowania
pocztkowych zaoe. Prosilimy o podstawowe dane adresowe, syntetyczne
opisy historii i teraniejszoci orodkw oraz o bibliograe indywidualne,
proponujc przyjcie zasady, e zamieszczamy wszystkie publikacje ksikowe
oraz najwaniejszych 10-20 artykuw. Z jednych orodkw nadeszy bardzo
krtkie opisy, z innych dugie. Z tych pierwszych w myl polityki
samoograniczania przekazano nam mniej publikacji, anieli prosilimy,
z drugich za znacznie wicej. Postanowilimy uszanowa indywidualne
decyzje Kolegw i uwzgldni rwnie bardziej rozbudowane bibliograe.
Mamy nadziej, e wzbogaci to obraz rodowiska, jaki wyania si z tego
Informatora.
Nasze ingerencje sprowadzay si po wikszej czci do ujednolicenia

nadesanych materiaw. Stosunkowo proste, cho ogromnie pracochonne,
gdy Koledzy zastosowali bardzo rne formy zapisu, okazao si to w przypadku
bibliograi. Nierzadko jednak nie udao si nam samodzielnie dotrze do
cytowanych pozycji, co skutkuje brakiem informacji o redaktorze tomu
zbiorowego lub numerw stron wzmiankowanego tekstu. Czasami mielimy
te wtpliwoci, co do dokonanych klasykacji. Ostatecznie uznalimy, e
sam Autor wie najlepiej, do ktrej z wyodrbnionych przez nas kategorii
konkretna jego publikacja naley. W rezultacie w pozycji Ksiki, zgodnie
z decyzjami Koleanek i Kolegw, znalazy si zarwno samodzielne publikacje
ksikowe, jak i katalogi, wydawnictwa rdowe oraz inne osobne publikacje
o rnej objtoci. Z reguy nie zaznaczalimy, e lista publikacji nie jest
kompletna, o ile z korekty autorskiej nie wynikao, e powinnimy postpi
inaczej. Zgodnie z wol autorw zamieszczamy rwnie publikacje nie majce
bezporedniego zwizku z sam histori staroytn.
W przypadku opisw orodkw zamiar ujednolicenia okaza si ponny.
Cz Kolegw, do ktrych si zwrcilimy, dostarczya materiay wedle
zaproponowanego porzdku. Inni przekazali materia zorganizowany wedle
wasnego pomysu. Ostatecznie postanowilimy uszanowa rnorodno
formy i treci, uznajc, e w najlepszym tego sowa znaczeniu zobrazuj one
bogactwo naszego rodowiska.
Sowo wyjanienia winnimy Czytelnikom w zwizku z ukadem materiau
w czciach prezentujcych skad osobowy oraz publikacje. Za oczywisty
uznalimy porzdek alfabetyczny, ale postanowilimy respektowa inne
propozycje Koleanek i Kolegw.
Na koniec winnimy jeszcze jedno wyjanienie. Z bardzo nielicznych
orodkw nie otrzymalimy adnych materiaw. W ich przypadku poprzestajemy na podaniu podstawowych informacji, ktre pozyskalimy gwnie
w internecie. W nielicznych bardzo przypadkach brak informacji od Kolegw
oraz w internecie skutkuje brakiem opisu historii i teraniejszoci orodka.
Serdecznie dzikujemy wszystkim Kolegom, ktrzy nadesali materiay. Po
obrbce redakcyjnej s oni waciwie autorami czci opisowych, ktre nam
przekazali. Sowa podzikowania kierujemy do prof. prof. Tadeusza
Aleksandrowicza, Wodzimierza Appela, Jerzego Axera, Piotra Bieliskiego,
Benedetto Bravo, Jadwigi Czerwiskiej, Edwarda Dbrowy, Tomasza Derdy,
Zoi Gombiowskiej, Kazimierza Ilskiego, Jana Iluka, Juliusza Jundzia,

Wiesawa Kaczanowicza, Macieja Kokoszki, Kazimierza Korusa, ks. Romana
Krawczyka, Marka Kuryowicza, Kazimierza Lewartowskiego, ks. Stanisawa
Longosza, Adama ajtara, Mieczysawa Mejora, Marka Mielczarka, Cypriana
Mielczarskiego, Leszka Mrozewicza, Danuty Musia, Krzysztofa Nareckiego,
ks. Jzefa Naumowicza, Krzysztofa Nawotki, Marka Jana Olbrychta, Ewdoksii
Papuci-Wadyki, Tomasza Polaskiego, Joanny Rostropowicz, Macieja
Salamona, Siergieja Sharypkina, Nicholasa Sekundy, Joachima liwy, Elbiety
Wesoowskiej, Ewy Wipszyckiej, Krzysztofa Tomasza Witczaka, Stefana
Zawadzkiego, Adama Zikowskiego. Dzikujemy za nadesane materiay dr.
dr. Renacie Cioek, Andrzejowi Gillmeistrowi, Henrykowi Kowalskiemu,
Danucie Oko, Sebastianowi Ruciskiemu, Magorzacie Sandowicz, Robertowi
Suskiemu, Bronisawowi Szubelakowi, Wojciechowi Tyborowskiemu, Mironowi
Wolnemu oraz mgr. Jzefowi Figlowi SDS. Dzikujemy te za wspprac
naszym zakadowym kolegom Pawowi Janiszewskiemu, ukaszowi
Niesioowskiemu-Span, Jackowi Rzepce, Markowi Wcowskiemu, Robertowi
Winiewskiemu, Aleksandrowi Chrystianowi Wolickiemu a zwaszcza
Krystynie Stebnickiej, ktra zgodzia si opisa dzieje naszego orodka.
Mamy nadziej, e Koleanki i Koledzy uznaj publikacj za poyteczn.
Nam praca nad ni uwiadomia jak mao wiemy o tym, co dzieje si w innych
orodkach, jak zrnicowane jest nasze rodowisko i jak wielki potencja
intelektualny sob reprezentuje.
Ogromnie dzikujemy za wsparcie nansowe przedsiwzicia prorektorowi
Uniwersytetu Warszawskiego prof. Wodzimierzowi Lengauerowi oraz dziekan
Wydziau Historycznego UW prof. Elbiecie B. Zybert.
1 . B I A Y S TO K
1.1. Uniwersytet w Biaymstoku
1.1.1. Zakad Historii Staroytnej, Instytut Historii, Wydzia
Historyczno-Socjologiczny
adres: Plac Uniwersytecki 1, 15-420 Biaystok
e-mail / website: historia@uwb.edu.pl / http://historia.uwb.edu.pl
tel. / fax: +48 (85) 745 74 44 / +48 (85) 745 74 43
1.1.1.1. Historia i zakres badawczy jednostki

Zakad Historii Staroytnej zosta utworzony w Instytucie Historii Uniwersytetu w Biaymstoku w 2001 r., ale badania nad staroytnoci byy prowadzone w Biaymstoku od chwili powstania uczelni (jako lii Uniwersytetu
Warszawskiego), co miao miejsce w 1968 r. W tym samym roku zosta utworzony Wydzia Humanistyczny, a w jego ramach Zakad Historii. Wkrtce
potem od 1972 r. oddelegowana do Filii UW w Biaymstoku zostaa doc.
Ewa Wipszycka, ktra bya zwizana z biaostock uczelni do 1990 r. W okresie tym prof. Wipszycka napisaa wraz ze swoim mem, prof. Benedetto
Bravo Histori staroytnych Grekw, (t. 1, Warszawa 1988) oraz Vademecum
historyka staroytnej Grecji i Rzymu, (t. 1, Warszawa 1979, t. 2, Warszawa
1986). Prof. Wipszycka penia wiele funkcji w lii, w tym dziekana Wydziau Humanistycznego Filii UW w Biaymstoku w 1978 r., przewodniczcego
Rady Naukowej Instytutu Historii od 1983 roku. Oprcz E. Wipszyckiej
w Filii UW zatrudnionych byo take kilku innych staroytnikw, m.in. dr
Jan Trynkowski i mgr Aleksander Wolicki. Dr Trynkowski specjalizowa si
w badaniach nad antyczn Dacj, a mgr Wolicki nad histori Grecji w okresie klasycznym. W latach osiemdziesitych XX w. istnia Zakad Historii Staroytnej i redniowiecznej kierowany przez doc. S. Aleksandrowicza. Po kolejnej reorganizacji staroytnicy (J. Trynkowski, A. Wolicki) weszli w skad
Zakadu Historii Powszechnej i Polski do koca XVIII wieku (kierowanego
przez prof. A. Wyczaskiego). W 1997 r. Filia UW w Biaymstoku zostaa
przeksztacona w Uniwersytet w Biaymstoku. W tym samym roku mgra
A. Wolickiego przeniesiono do Instytutu Historycznego UW. W jego miejsce
zatrudniono absolwentw IH UW w 1997 r. mgr. Roberta Suskiego,
11
a w 1998 r. mgr. Tomasza Mojsika. W 2000 r. przeszed na emerytur

dr Trynkowski. W 2001 r. dokonano kolejnej reorganizacji struktury Instytutu. Podzielono dotychczasowy Zakad Historii Powszechnej i Polski do XVIII
w. na szereg mniejszych jednostek. Wrd nowo powoanych zakadw by
Zakad Historii Staroytnej, ktrego pierwszym kierownikiem zostaa prof.
Albertyna Szczudowska-Dembska. W skad zakadu weszli: mgr T. Mojsik
(ucze prof. Wodzimierza Lengauera z UW), mgr R. Suski (ucze prof. Ewy
Wipszyckiej z UW) oraz archeolog dr M. Karczewski. Do kolejnych zmian
doszo po przejciu na emerytur prof. Dembskiej. Kierownikiem Zakadu
zosta najpierw tymczasowo dyrektor prof. J. Tgowski, a potem prof. Z. Dalewski obaj mediewici. Zmieni si take skad osobowy dr Karczewski
przenis si do Zakadu Historii Nowoytnej, a Zakad Historii Staroytnej
zasilili w 2005 r. dr R. Kosiski (ucze prof. Macieja Salamona z UJ), dr Tomasz Mojsik oraz dr Robert Suski.
(opracowa dr Robert Suski)
1.1.1.2. Aktualny skad osobowy
1.1.1.2.1. Kierownik
prof. UwB dr hab. Zbigniew Dalewski kurator
1.1.1.2.2. Pracownicy i doktoranci
dr Rafa Kosiski
dr Tomasz Mojsik
dr Robert Suski
1.1.1.3. Zainteresowania badawcze i najwaniejsze publikacje z zakresu historii staroytnej pracownikw jednostki
prof. UwB dr hab. Zbigniew Dalewski
(kultura polityczna redniowiecza; ideologia, rytuay i symbolika wadzy)
dr Rafa Kosiski
(monastycyzm konstantynopolitaski V wieku; dzieje cesarstwa rzymskiego
w okresie pnoantycznym i wczesnobizantyjskim; problematyka monozytyzmu i nestorianizmu, rdoznawstwo pnoantyczne)
12
Ksiki
2006, Hagiosyne kai eksusia. Konstantynopolitascy wici mowie i wadza w V wieku po Chr., Warszawa.
Artykuy / recenzje / inne publikacje
2007, The Life of Nestorius as seen in Greek and Oriental sources [w:] (red.) Dariusz
Brodka, Micha Stachura, Continuity and Change. Studies in Late Antique
Historiography, (Electrum 13), Krakw, s. 155-170.
dr Tomasz Mojsik
(metapoetyka, geneologia, religijno w Grecji oraz panowanie Antygonidw)
2001, [rec.] YMNOI OMHPIKOI czyli HYMNY HOMERYCKIE; Tekst, przekad,
wstp i opracowanie Wodzimierz Appel, Wydawnictwo Algo, Toru 2001, s. 364,
Przegld Historyczny 92, s. 477-483.
2001, Poetica Homerica I: Muzy, Muza czy theos tis? Meander 56, s. 159-179.
2001, Czarnogurowe dzieo Eksekiasa: scholia disiecta, varietas rationis albo imaginationis redundantia [w:] Znaki czasu. Colloquia Herbertiana t. 1, s. 47-60.
2004, O pieni ludowej albo pynnym plsaniu do przodu (na marginesie ksiki
Roberta Zawadzkiego, Pie ludowa staroytnej Grecji. Rnorodno form i gatunkw, Wydawnictwo WSP w Czstochowie, Czstochowa 2001, s. 137),
2004, [rec.] W. Appel, Klea kai aklea andron. Zarys dziejw greckiej poezji epickiej od
Choirilosa do Nonnosa, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu,
Toru 2002, s. 188, Eos.
2004, Nie tylko Muzy. Pewne aspekty wyobrae Grekw epoki archaicznej o poezji i jej
rdach, Moda Polonistyka 4, s. 125-135.
2006, Vates socialis metapoetyka antyczna a ryty przejcia [w:] (red.) J. Sieradzan,
Inicjacje: spoeczne znaczenie sytuacji liminalnych w rytach przejcia, Biaystok,
s. 53-66.
2007, Manipulacje przestrzeni i czasem w historiograi. Perspektywa narratywistyczna
[w:] (red.) P. Guzowski, M. Liedke, Czowiek wobec miar i czasu w przeszoci,
Krakw, s. 239-252.
2007, Tragedia w domu Antygonidw albo o (poli)narracji historycznej [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 123-144.
13
dr Robert Suski
(pne cesarstwo rzymskie; kryzys wieku III; tetrarchia, historia polityczna,
mentalnoci, kultury, historiograa)
Ksiki
2008, Konsolidacja Cesarstwa Rzymskiego za panowania cesarza Aureliana 270-275,
Krakw.
2001, Historia Augusta a chrzecijastwo, Meander 56, s. 255-268.
2001, Jeszcze raz o lararium Aleksandra Sewera, Meander 56, s. 391-410.
2002, Aurelian and the Senat. A few remarks upon emperor Aurelian`s policy of political
nominations [w:] (red.) T. Derda, J. Urbanik, M. Wcowski, Euergesias Charin.
Studies Presented to Benedetto Bravo and Ewa Wipszycka by Their Disciples, The
Journal of Juristic Papyrology. Supplement 1, Warszawa, s. 279-293.
2005, Why Eusebius of Nantes was not the Author of Kaisergeschichte [w:] (red.) J. Styka,
Studies of Roman Literature, Classica Cracoviensia 9, s. 43-71.
2007, CIL, XII, 5456, Restitutor orbis, likwidacja Imperium Galliarum i tribunicia
potestas Aureliana [w:] (red.) P. Guzowski, M. Liedkie, Czowiek wobec miar
i czasu w przeszoci, Krakw, s. 13-26.
2007, Aurelian, Club and Herodotus. The Weapons of troops from Palestine in the Battle
of Emesa (272 AD), Eos 94, s. 121-133.
2007, The Assumption of the Title Persicus Maximus by Probus and the Date of the
Saturninus`s revolt, Eos 94, s. 281-293.
2008, Cognomina ex virtute Persicus Maximus i Parthicus Maximus w propagandzie
cesarzy Illyryjskich [w:] (red.) P. Janiszewski, E. Wipszycka, R. Winiewski,
Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze 7, Warszawa,
s. 183-199.
2008, Charyzmatyczna legitymizacja wadzy cesarskiej podczas rzdw cesarzy illyryjskich,
1.1.2. Zakad Literatury Antycznej i Staropolskiej, Instytut Filologii

Polskiej, Wydzia Filologiczny
adres: Pl. Uniwersytecki 1, 15-420 Biaystok
e-mail / website : ifp@hum.uwb.edu.pl / http://ifp.uwb.edu.pl/
tel. / fax: 85 745 74 54
14
1.1.2. Zakad Literatury Antycznej i Staropolskiej, Instytut Filologii

Polskiej, Wydzia Filologiczny
Zakad powsta w 1998 r. z inicjatywy prof. Wandy Popiak. Od 1 padziernika 2004 r. Zakadem kieruje prof. Mieczysaw Mejor. Z uwagi na charakter Instytutu w jednostce nie prowadzi si regularnych bada nad literatur
antyczn. Jednake pracownicy w ramach swych zainteresowa naukowych
publikuj artykuy, w ktrych poruszane s problemy zwizane z kultur
antyczn.
prof. UwB dr hab. Mieczysaw Mejor
1.1.2.2.2.. Pracownicy i doktoranci
dr Boena Chodko
dr Bernadetta Puchalska-Dbrowska
dr Wiesaw Stec
dr Piotr Stasiewicz
mgr Elbieta Jurkowska
1.1.2.3. Zainteresowania badawcze i najwaniejsze publikacje
z zakresu historii staroytnej pracownikw jednostki
prof. UwB dr hab. Mieczysaw Mejor
(literatura antyczna)
2006, Czy druk wynaleli Rzymianie? O niektrych nowoytnych interpretacjach De
natura deorum II, 37, 93 M. Tuliusza Cycerona, Rocznik Biblioteki Narodowej
37-38, s. 55-62.
2007, Pnoantyczna Echtheitskritik na podstawie Symplicjusza Commentaria in Galeni
De sectis (pocz. VI w.) [w:] (red.) K. Korotkich, J. awski, D. Zawadzka,
wiato w dolinie. Prace oarowane prof. Halinie Krukowskiej, Biaystok,
s. 511-514.
15
2004, [Rec.] Wilhelm Geerlings, Christian Schulze (red.), Der Kommentar in Antike
und Mittelalter. Beitraege zu seiner Erforschung, Leiden 2002. Clavis
Commentariorum Antiquitatis et Medii Aevi, 2. Bryn Mawr Classical Review
(2004.03.24) http://ccat.sas.upenn.edu/bmcr/
2004, [Rec.] S. Trojahn, Die auf Papyri erhaltenen Kommentare zur Alten Komoedie.
Ein Beitrag zur Geschichte der antiken Philologie, Mnchen Leipzig 2002, Eos
91, s. 174-177.
Redakcje naukowe, opracowania
2006, [Oprac.] H. Szelest, M. Cytowska, Historia literatury staroytnej Grecji i Rzymu,
Warszawa.
16
2. BYDGOSZCZ
2.1. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
2.1.1. Katedra Archeologii i Cywilizacji Staroytnych, Instytut
Historii i Stosunkw Midzynarodowych, Wydzia
Humanistyczny
adres: ul. Przemysowa 34, 85-758 Bydgoszcz
e-mail / website: historia@ukw.edu.pl / http://www.ukw.edu.pl
tel. / fax: +48 (52) 325 92 00 / +48 (52) 325 92 27

Katedra Archeologii i Cywilizacji Staroytnych powstaa w 2001 r. i wchodzi
w skad Instytutu Historii i Stosunkw Midzynarodowych. Zatrudnieni
w niej badacze zajmuj si archeologi pradziejow ziem polskich (prof. Janusz
Ostoja-Zagrski, dr Justyna ychliska) oraz badaniami nad antykiem
(prof. Leszek Mrozewicz, dr Sebastian Ruciski). Do krgu osb zwizanych
z orodkiem ze wzgldu na swoje zainteresowania badawcze naley rwnie
dr Dariusz Spychaa. Badania dotyczce historii staroytnej koncentruj si
na okresie Cesarstwa Rzymskiego ze szczeglnym uwzgldnieniem dziejw
religii, symboliki wadzy, przemian w administracji imperium. Tematyka ta
wynika z zainteresowa badawczych prof. Leszka Mrozewicza (ktry sprawuje opiek naukow w zakresie bada nad staroytnoci) i znajduje odzwierciedlenie w pracach doktorskich obronionych w ostatnich latach (Sebastian
Ruciski, Praefectus Urbi. Stranik porzdku publicznego w Rzymie w okresie
wczesnego Cesarstwa (od Augusta do Dioklecjana), 2005; Dariusz Spychaa,
Cesarze rzymscy a arianizm od Konstantyna Wielkiego do Teodozjusza Wielkiego 312-395, 2005; Magorzata Rabenda, Ludi saeculares w ideologii wadzy
Septimiusza Sewera, 2006). Znalaza te ona wyraz w piciu dysertacjach doktorskich, nad ktrymi trwaj prace o rnym stopniu zaawansowania oraz
w pracy habilitacyjnej Sebastiana Ruciskiego, ktra bdzie powicona prefekturze pretorianw w czasach wczesnego Cesarstwa.
Zaplecze naukowe katedry przez pierwsze lata dziaalnoci byo bardzo
skromne. W 2007 r. sytuacja ulega poprawie dziki przejciu ksigozbioru
17
po zmarym prof. Richardzie Kleinie, historyku i lologu klasycznym pracujcym w Erlangen Nrnberg. Prof. Leszek Mrozewicz, w porozumieniu
z pani Gertrud Klein, za zgod jej i Rodziny, postanowi przekaza ksigozbir Uniwersytetowi Kazimierza Wielkiego, liczc na to, e w ten sposb
zapocztkowany zostanie w Instytucie Historii i Stosunkw Midzynarodowych UKW proces tworzenia zaplecza naukowego warsztatu badawczego
historyka staroytnoci.
(opracowa dr Sebastian Ruciski)
prof. dr hab. Janusz Ostoja-Zagrski
dr Sebastian Ruciski
dr Dariusz Spychaa
dr Sebastian Ruciski
(wczesne cesarstwo rzymskie, ustrj, spoeczestwo, urzdy)
Ksiki
(w druku), Praefectus urbi. Stranik porzdku publicznego w Rzymie w okresie wczesnego Cesarstwa.
1998, Geneza cesarskiej prefektury miejskiej, Eos 85, s. 91-105.
2001, Pegazus prefekt miasta trzech cesarzy z dynastii awijskiej?, Eos 88, s. 299-306.
2003, Trois prfets de la Ville de lempereur Domitien, Eos 90, s. 83-110.
2003, Le rle du prfet des vigiles dans le maintien de lordre public dans la Rome
Impriale, Eos 90, s. 261-274.
2004, Ochrona porzdku publicznego w Rzymie we wczesnym Cesarstwie [w:] (red.)
L. Mrozewicz, K. Balbuza, Miasto w staroytnoci. Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej. Pozna, 19-21 wrzenia 2002 r., Pozna, s. 253-267.
18
2004, Prefekt miasta przeladowc chrzecijan na podstawie wiadectwa w. Justyna,

Studia Gnesnensia 18, s. 291-301.
2004, Position des curatores regionum dans la hirarchie administrative de la ville de
Rome, Eos 91, s. 108-119.
2005, Praefectus Urbi. Le Gardien de lordre public Rome sous le Haut-Empire Romain
( partir dAuguste jusque Diocltien), Eos 92, s. 283-288.
2006, La procdure pnale devant le tribunal du prfet de la ville sur la base du tmoignage de Saint Justin, Revue Internationale des Droits de lAntiquit 53,
s. 367-379.
2007, Le pouvoir administratif du prfet de la ville lgard des trangers dans la Rome
impriale (Luc. Peregr. 18), Rivista Storica dellAntichit 37, s. 123-132.
2007, Prefekt miasta nadzorc obcych w cesarskim Rzymie na podstawie De morte
Peregrini 18 Lukiana z Samomaty [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy,
Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 521-539.
2007, Rola polityczna widowisk w Rzymie w okresie wczesnego Cesarstwa [w:] (red.)
Z. Zyglewski, Polska w krgu polityki, kultury i gospodarki europejskiej. Ksiga
pamitkowa z okazji 70-lecia urodzin prof. Maksymiliana Grzegorza, Bydgoszcz,
s. 27-33.
2007, Sposoby ochrony porzdku publicznego w republikaskim Rzymie, Przegld
Bydgoski 18, s. 51-67.
2007, Vigilesque suo pro Caesare curae, dulce opus. Prefekt miasta stranikiem bezpieczestwa cesarza w I wieku po Chr. [w:] (red.) A. Dbiski, H. Kowalski, M.
Kuryowicz, Salus rei publicae suprema lex. Ochrona interesw pastwa w prawie
karnym staroytnej Grecji i Rzymu, Lublin, s. 249-259.
dr Dariusz Spychaa
(Rzym okresu pnego cesarstwa, chrzecijastwo)
Ksiki
2007, Cesarze rzymscy a arianizm od Konstantyna Wielkiego do Teodozjusza Wielkiego,
312-395 r., Pozna.
Redakcje naukowe / wstpy / opracowania
2006, [wspred.] Staroytno w wielu perspektywach. Materiay Oglnopolskiej
Studenckiej konferencji naukowej. Bydgoszcz 23-24 kwietnia 2003 r.,
Bydgoszcz.
19

2000, Konstantyn II wobec sporu ariaskiego (lata 337-340), Meander 55, s. 233-238.
2002, Konstans i Konstancjusz II wobec arianizmu od 340 do 350 roku [w:] (red.)
Z. Kropidowski, W subie ksiki, Bydgoszcz, s. 27-41.
2006, Konstancjusz II a sprawa ariaska, lata 350-361, Universitas Gedanensis
2 (32), s. 23-33.
2007, Apolinary z Laodycei a kontrowersja ariaska w IV wieku, Universitas Gedanensis
1-2 (33-34), s. 54-61.
2007, Cesarze rzymscy a synody w latach 361-370 [w:] (red.) Z. Kropidowski, W krgu historii i bibliologii, Bydgoszcz, s. 157-164.
2007, Stosunki rzymsko-gockie a konikt katolicko-ariaski od Konstancjusza II do
Teodozjusza Wielkiego 337-395 r. [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy,
2008, Ksika w yciu wsplnot eremickich i zakonnych w IV-VI wieku (w druku
w materiaach konferencyjnych Od ksiki dawnej do biblioteki wirtualnej
przeobraenia bibliologii polskiej. Na marginesie trzydziestolecia Instytutu
Informacji Naukowej i Bibliologii UMK w Toruniu, Toru 23-24. 10. 2007).
2.1.2. Katedra Historii Edukacji i Wychowania w Rodzinie,

Instytut Pedagogiki, Wydzia Pedagogiki i Psychologii,
UKW w Bydgoszczy
adres: ul. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz pok. 47, 48, 49 (budynek gwny)
e-mail / website: http://www.jjun@ukw.edu.pl
tel./fax: (52) 341 93 49, 341 91 49
2.1.2.1. Historia jednostki i zakres badawczy

W 1976 r. po ukoczeniu studiw historycznych w UG i uzyskaniu magisterium z historii staroytnej (Problematyka gospodarcza w Listach w. Hieronima, promotor prof. St. Mrozek) zatrudniony zostaem w WSP w Bydgoszczy jako asystent w Zakadzie Teorii i Historii Wychowania. Od tego czasu
datuj si pocztki uprawianej badawczo historii staroytnej w Bydgoszczy.
Dziki yczliwoci kierownika Zakadu dra A. M. de Tchorzewskiego mogem
realizowa swoje zainteresowania staroytnoci rzymsk najpierw w aspekcie
morskim, a nieco pniej dziejw pienidza w wietle dzie Ojcw Kocioa na
zachodzie cesarstwa. Wspieraa mnie take yczliwa opieka prof. St. Mrozka.
W 1980 r. obroniem rozpraw doktorsk pt. Pienidz w aciskiej literaturze
20
chrzecijaskiej okresu pnego cesarstwa rzymskiego (opublikowana w Studia

Antiquitatis Christianae T. 3, Warszawa 1984).
Stypendia woskie oraz Fundacji Lanckoroskich umoliwiy wyjazdy do
Rzymu i przygotowanie do druku rozprawy doktorskiej oraz sporej syntezy
rzymskich dokona na morzu (przeleaa si ona niestety w rnych wydawnictwach prawie 10 lat i wydana zostaa dopiero w WSP w 1991 r.). Stopniowo zaczem si bardziej koncentrowa na problematyce rodziny rzymskiej
jako rodowiska wychowawczego i na badaniu zapatrywa Rzymian na wychowanie w rodzinie.
W 1988 r. nastpi podzia istniejcego do tej pory Zakadu Teorii i Historii Wychowania WSP w Bydgoszczy na Zakady Teorii oraz Historii Wychowania. Kierownictwo tego ostatniego powierzono mnie, po uzyskaniu
w 1987 r. habilitacji z historii staroytnej w UG na podstawie pracy Teoretyczne
problemy wychowania w rodzinie rzymskiej III w. p.n.e. III w. n.e. (Bydgoszcz
1987).
Zaczem od tego okresu prolowa zesp pracownikw Zakadu (mgr
mgr I. Baszczyk, A Ossowska, B. Stawoska, V. Rczewska) na problematyk
rodzinn w Rzymie i w ogle staroytno w aspekcie historii i historii wychowania. Pod moim kierunkiem powstay rozprawy doktorskie: B. Stawoskiej
(Rodzina w aciskiej epigrace chrzecijaskiej (napisy datowane konsularnie)
Rzymu IIIVI w. (1994 r.), V. Rczewskiej (Rodzina w rdach ikonogracznych epoki cesarstwa rzymskiego (IV w.) 1996 r.), A. Ossowskiej (Moralistyka greckojzyczna a aciska okresu wczesnego cesarstwa rzymskiego wobec
problemw wychowania w rodzinie (1998 r.)) i I. Baszczyk (Pogldy Seneki
Modszego na wychowanie rodzinne w kontekcie jego reeksji nad zasadami
i realiami rzdzcymi spoeczestwem rzymskim I w. n.e. (2000 r.)).
Zakad Historii Wychowania zosta w 1990 r. przeksztacony w Katedr
Historii Wychowania, ktra w 1999 r. zmienia nazw na Katedra Historii
Edukacji i Wychowania w Rodzinie bdc o tak szerokim prolu bada oraz
obejmujc studia nad antykiem jedyn w kraju (w obrbie wydziaw pedagogicznych). W 1997 r. otrzymaem najpierw tytu profesora na podstawie
dotychczasowego dorobku oraz rozprawy Rodzina rzymska w czasach prosperity i przemian ideologicznych II wieku. Apulejusz, Fronton, Marek Aureliusz
i Tertulian (Bydgoszcz 1996), a nastpnie, w tym samym roku, stanowisko
profesora zwyczajnego Akademii Bydgoskiej.
21
W 2000 roku do zespou doczya moja doktorantka, mgr W. Rudnicka,

ktra obronia w UKW rozpraw doktorsk zatytuowan Metody w ksztaceniu elementarnym i wychowaniu rodzinnym maego dziecka u schyku Republiki i za Cesarstwa rzymskiego. Z Katedry odesza natomiast dr V. Rczewska,
w 2006 r. dr W. Rudnicka, a w 2008 r. z powodu zasadniczych rnic, co
do sposobu prowadzenia zaj dydaktycznych i pracy naukowej zrezygnowaem ze wsppracy z dr dr I. Baszczyk i A. Zwierzchowsk.
Obecnie Katedra realizuje zadania w skadzie trzysosobowym: prof. J. Jundzi, dr B. Stawoska-Jundzi i dr M. Kosznicki (doktoryzowa si pod kierunkiem prof. Jundzia, zatrudniony w UG, wsppracuje z Zakadem naukowo i dydaktycznie).
Rwnolegle midzy 1990 a 1999 r. funkcjonowaa utworzona przeze mnie
Pracownia Historii Staroytnej w Zakadzie Historii Staroytnej i redniowiecznej na Wydziale Humanistycznym WSP. W zespole tym, oprcz mnie
pracoway mgr A. Bazir i dr B. Stawoska. Dziki powstaniu Pracowni Instytut Historii mg podj si prowadzenia studiw magisterskich. Opracowane zostay programy nauczania na jednolitych studiach dziennych i zaocznych, pniej licencjackich i magisterskich uzupeniajcych, prowadzono
zajcia wykadowe, konwersatoria, proseminaria i seminaria, zwaszcza w zakresie historii staroytnego Rzymu. Programy opieray si o zasad przedstawiania blokw tematycznych dotyczcych caej staroytnoci jak: typy pastw;
ustroje; spoeczestwa z rozbiciem na podstawowe warstwy; gospodarka,
zwaszcza historia pienidza; religie; dziaalno na morzach; kultury staroytne. Gromadzono pomoce naukowe i ksigozbir, gwnie z funduszy Katedry Historii Wychowania, gdy poparcie dla poczyna Pracowni w Instytucie byo minimalne z powodu jednostronnego prolowania dziaa prawie
wycznie na uprawianie historii najnowszej. Spowodowao to zreszt moje
i dr B. Stawoskiej-Jundzi odejcie z Pracowni.
Dorobek zespou (wraz z dokonaniami pracownikw, ktrzy pniej odeszli z Katedry) to ponad 150 artykuw naukowych, kilkanacie prac zbiorowych oraz 12 prac autorskich. Zorganizowano 6 konferencji oglnopolskich,
w tym kilka z udziaem goci zagranicznych. Byy one powicone gwnie
problematyce zwizanej z rodzin w staroytnoci, jedna aktywnoci Rzymian
na morzu. Przecitnie przewijao si przez nie po kilkudziesiciu uczestnikw,
kilka razy przekraczajc nawet sto osb: archeologw, historykw, historykw
22
sztuki, historykw wychowania, lologw klasycznych, patrologw z prawie

wszystkich orodkw naukowych w kraju, a take, w kilku przypadkach z zagranicy Niemiec, Macedonii, Bugarii, Czech.
Poczynania badawcze zespou opieraj si przede wszystkim na pobytach
studyjnych w Rzymie i Bugarii (tu dr B. Stawoska-Jundzi) oraz zakupach
publikacji zachodnich. W Bydgoszczy zgromadzono jeden z bardziej kompletnych w kraju zbiorw publikacji zachodnich na temat rodziny rzymskiej
(poza zagadnieniami prawnymi), ale take lampek rzymskich i problematyki
morskiej w Rzymie. Od kilku lat gromadzimy take publikacje dotyczce
twrczoci Apulejusza (II w. n.e.) oraz w ogle powieci staroytnej, rzadko
spotykane lub w ogle niedostpne w kraju oraz problematyki rodziny wczesnochrzecijaskiej.
Prol badawczy reprezentowany, przez poszczeglnych czonkw kierowanego przeze mnie zespou, przedstawia si nastpujco. Zajmowaem si badaniem funkcjonowania gospodarki pieninej w pnej staroytnoci widzianej przez pryzmat wiadectw zachodnich Ojcw Kocioa, ktrzy
nadspodziewanie duo przekazali na ten temat. Ich rozproszone, co prawda
wzmianki, zawieraj jednak dane o szerokim zakresie uytkowania pienidza,
take w dziaaniach Kocioa, w tym zakonw. Niektrzy Ojcowie Kocioa
przedstawiali wizje waciwego ich zastosowania, nie tylko ograniczajc si do
powszechnego w Kociele zalecenia ich rozdania biednym. W kraju bada
tych nie podjto, dr I. Milewski przeprowadzi jednak analogiczne analizy
wschodnich rde patrologicznych.
Innym nurtem zainteresowa Rzymem jest badanie problematyki morskiej, budownictwa morskiego i okrtowego, eglugi handlowej i przewozw
pasaerskich, rybowstwa, rnych aspektw rekreacji zwizanych z morzem i wtkw morskich w kulturze Rzymu. Staram si wykorzystywa
wszystkie dostpne w tym zakresie rda, a ostatnio specjaln uwag zwrciem na lampki rzymskie i ich zdobienia motywami morskimi. Zbieno
tych motyww z wystpujcymi na gemmach, kameach i sarkofagach, a rnice w stosunku do monet i zdobie ceramiki wymaga dalszych analiz. Zbierajc wczesne wyniki bada opublikowaem monogra rzymskich poczyna
na morzu, ale m.in. z racji przyrostu rde, do wielu poruszanych tam wtkw zamierzam jeszcze wraca. W kraju niestety ta problematyka take nie
jest szerzej uprawiana, najbardziej kompetentnie dziaa w tym zakresie
23
dr St. Ducin, ale dosy dugo nie pojawiaj si jego nowe prace w tym
zakresie.
Moje badania nad maestwem i rodzin dotycz analizy pogldw pisarzy rzymskich okresu od III w. p.n.e. po IV w. n.e. odnoszcych si do
dziejw rodziny, jej skadu, struktury, funkcji i dziaa w interakcjach z otoczeniem oraz zada wychowawczych. Analizowaem pozycj dziecka, matki
w rodzinie i zapatrywania na ni, a take publikowaem prace dotyczce realiw w tym zakresie. Badam wic rodzin jako rodowisko wychowawcze
i wychowanie w rodzinie. Specjaln uwag kieruj na zapatrywania na ycie
rodzinne i jego realia w II w n.e. Spowodowane to zostao zainteresowaniem
si twrczoci Apulejusza. Ta pena aluzji, gboko zakodowana twrczo
(gwnie Metamorfozy) poprowadzia mnie take w kierunku penetrowania
zawartoci innych powieci czasw rzymskich, z myl opracowania caoci
prezentowanych tam treci zwizanych z rodzin. To z kolei, niejako naturalnie, skonio mnie do analizowania caej twrczoci II wieku, jednego z najbardziej podnych w dziejach Rzymu. Badawcze wycieczki czyniem take
w kierunku zapatrywa Ojcw Kocioa na wychowanie rodzinne oraz w ogle pisarzy okresu pnego cesarstwa. Natomiast incydentalnie tylko zajmuj
si problematyk ksztacenia w Rzymie. Tak, jak i w stosunku do poprzednio
wspominanych zakresw badawczych, tak i odnonie rodziny rzymskiej poza
Bydgoszcz nie prowadzono bada nad wychowaniem w jej rodowisku, nie
zajmowano si take dydaktycznie antykiem w ramach historii edukacji.
Dziaajc w zakresie historii wychowania (lepiej mwi o historii edukacji)
publikuj take teksty dotyczce dydaktyki historii wychowania okresu staroytnego, walorw dydaktyczno-wychowawczych wiedzy o staroytnoci,
popularyzuj wczesne rozwizania odnoszce si do ycia rodzinnego. Jestem
promotorem 8 prac doktorskich i okoo 400 prac licencjackich i magisterskich,
przede wszystkim dotyczcych antyku.
Dr B. Stawoska-Jundzi od pocztku lat 90. prowadzi badania inskrypcji
chrzecijaskich z miasta Rzymu. Pocztkowo koncentrowaa si na napisach
datowanych konsularnie, aby wychwyci osadzony dokadnie w czasie caoksztat przekazu dotyczcego ycia maeskiego i rodzinnego, odzwierciedlonego w inskrypcjach nagrobnych III VI wieku. Poza tymi badaniami,
uwieczonymi doktoratem, publikuje prace zwizane z rnymi aspektami
ycia chrzecijan, ktrych wiadectwa znajduj si w inskrypcjach z katakumb
24
rzymskich, przede wszystkim jednak odnoszcych si do rodziny, m.in. dotyczce alumnw, a ostatnio ludzi najstarszych. W 2008 r. opublikowaa rozpraw habilitacyjn powicon maym dzieciom (do 7 roku ycia) w rodzinach chrzecijan z Rzymu i w zachodnich prowincjach po wiek VI (wic
i w czasach formowania si porzymskiego adu na Zachodzie). Do tej pory
nie prowadzono w kraju ani za granic tego rodzaju bada, z wyjtkiem studiw zwizanych z demogra i wiekiem zawierania maestw u kobiet
i mczyzn, w dodatku na niepenym materiale.
Drugi nurt bada zwizany jest z opracowywaniem glinianych lampek
rzymskich z wykopalisk w Novae (Mezja) prowadzonych przez poznask
Midzynarodow Ekspedycj Archeologiczn Novae (UAM), kierowan przez
dra A. B. Biernackiego. Sporzdzony przez ni katalog obejmuje okoo 200
lamp i ich fragmentw z I - VI w., a jego warto ley midzy innymi w analizie ikonograi tych zabytkw i jej znaczenia ideologicznego. W dydaktyce
historii staroytnej i historii wychowania wykorzystuje szeroko nie tylko rda pisane, ale i archeologiczne oraz ikonograczne, gwnie z okresu Rzymu,
ale i dotyczce innych kultur z zamiarem wydania ich wyboru do celw dydaktycznych i naukowych. Takie dziaania prowadzone s tylko w naszej Katedrze i spotykaj si z cakowitym niezrozumieniem w rodowisku historykw
wychowania. Jest promotorem okoo 70 prac licencjackich i magisterskich,
gwnie dotyczcych antyku, opracowaa liczne programy nauczania z historii staroytnej i wielu zagadnie z historii edukacji.
Mgr M. Kosznicki z UG pod moim kierunkiem opracowa rozpraw doktorsk Ksztacenie i wychowanie w literaturze zachodniego chrzecijastwa I
IV w. n.e. obronion w 1997 r. (wydana w Gdasku w 1999 r.). Obecnie
kontynuuje on te badania rozszerzajc je na krg pogldw poza chrzecijaskich, sostycznych w okresie III IV w., wsppracuje z Katedr naukowo
i dydaktycznie, publikuje prace zwizane z dydaktyk historii (jest autorem
podrcznikw), take odnonie staroytnoci.
W badaniach swoich i wsppracownikw staraem si wyznacza takie
zakresy poczyna, aby jak najmniej obejmoway to, co zostao ju poruszane
w kraju i za granic. Jednak spowodowao to pewn izolacj naukow i w zakresie zapatrywa na dydaktyk, gdy mimo organizacji kilku konferencji
inni nie podejmowali podobnych bada. Mimo to mona byo nawiza
owocn wspprac z UG, UAM i KUL. Nie dotyczy to jednak rodowiska
25
historykw wychowania, ktrzy na og nie chc wyj poza XIX- wieczn

perspektyw widzenia edukacji antycznej, nie akceptuj nawet problematyki
rodzinnej, jako tematyki waciwej dla historii wychowania. Nieco prowincjonalne nastawienie tego rodowiska, jak i atmosfera naukowa w UKW niezbyt sprzyja wic szerszej recepcji tego, co robimy.
(opracowa prof. Juliusz Jundzi)
prof. dr hab. Juliusz Jundzi
2.1.2.2.2. pracownicy i doktoranci (wg stanu z czerwca 2009 r.)
dr Micha Kosznicki
dr hab. Boena Stawoska-Jundzi
mgr Sylwia Stpie-Kelm
prof. dr hab. Juliusz Jundzi
(Rzym, spoeczestwo, wychowanie i edukacja, rodzina, marynistyka)
Ksiki
1984, Pienidz w aciskiej literaturze chrzecijaskiej okresu pnego cesarstwa rzymskiego, Studia Antiquitatis Christianae, t. 3, Warszawa.
1987, Teoretyczne problemy wychowania w rodzinie rzymskiej (III w. p.n.e. III w.
n.e.), Bydgoszcz.
1991, Rzymianie a morze, Bydgoszcz.
1996, Rodzina rzymska w czasach prosperity i przemian ideowych II wieku. Apulejusz,
Fronton, Marek Aureliusz, Tertulian, Bydgoszcz.
2001, Wzorce i modele wychowania w rodzinie rzymskiej okresu III wiek p.n.e. III
wiek n.e., Bydgoszcz.
1986, w. Ambroy, O Tobiaszu, tumaczenie i opracowanie [w:] (red.) K. Obrycki,
w. Ambroy, Wybr pism, Warszawa.
26
Artykuy / recenzje / inne publikacje (wybrane)

1977, Transport i handel morski w pnym cesarstwie rzymskim w wietle Listw
Euzebiusza Hieronima, Nautologia 13, z. 2, s. 28-41.
1979, Wiedza o morzu i jego rola w yciu spoeczestwa zachodniorzymskiego w epoce
pnego cesarstwa na podstawie Hexaemeronu Ambroego z Mediolanu,
Nautologia 15, z. 1, s. 9-17.
1981, Kotwica w literaturze i sztuce wczesnochrzecijaskiej, Nautologia 17, z. 2,
s. 32-41.
1983, Budownictwo morskie w okresie cesarstwa rzymskiego, Nautologia 19, z. 1,
s. 60-72.
1983, Rybowstwo morskie w okresie cesarstwa rzymskiego, Nautologia 19, z. 3,
s. 2848.
1983, Okrutne morze w ujciu Rzymian okresu cesarstwa, Meander 38, s. 243251.
1984, Naumachie pokazowe bitwy morskie staroytnych Rzymian, Nautologia 20,
z. 2, s. 29-36.
1984, Pogldy aciskich Ojcw Kocioa na genez i istot pienidza, Vox Patrum
4/6-7, s. 148-165.
1988, Ewolucja konstrukcji kotwicy jako przejaw postpu technicznego w budownictwie
okrtowym Rzymian, Antiquitas 14, s. 79-87.
1988, Idea ony i matki w Wyznaniach w. Augustyna a klasyczne wzorce rzymskie,
Vox Patrum 8/15, s. 817-830.
1990, Gubernator realistyczne a symboliczne ujcie problematyki morskiej u Ojcw
Kocioa, Vox Patrum 10/19, s. 817-828.
1990, Omasztowanie statkw rzymskich, Nautologia 25, z. 1/4, s. 3-12.
1991, Morskie przewozy pasaerw w epoce rzymskiej, Nautologia 26, z. 3/4,
s. 17.
1991-1992, Stosunek Ojcw Kocioa do przedstawicieli zawodw morskich, Vox
Patrum 11-12/20-23, s. 205-212.
1992, Specyka wieku dziecicego w oczach Rzymian okresu cesarstwa a wychowanie
w rodzinie, Studia Pedagogiczne 18, s. 7-21.
1992, Rzymskie zapatrywania na psychik dziecka, Antiquitas 16, s. 13-27.
1992, Zawieszenie sterw statkw rzymskich, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
37, z. 2, s. 133-144.
1992, Modele maestwa w Rzymie pogaskim a chrzecijaskim [w:] (red.) J. liwiski,
Spoeczestwo i kultura do XVI w., Olsztyn s. 9-18.
1993, Typy maestw a wychowanie dziecka w rodzinie rzymskiej [w:] (red.) J. Jundzi,
Rodzina w staroytnym Rzymie, Bydgoszcz, s. 73-84.
27
1993, Pochway matek w literaturze czasw rzymskich [w:] (red.) J. Jundzi, Rodzina
w staroytnym Rzymie, Bydgoszcz, s. 257-268.
1993, Partnerstwo w maestwie rzymskim typy i modele, Miscellanea Anthropologica
et Sociologica 2, s. 89-96.
1993, The Ways of Salvage from the Shipwrecks in the Roman Times, Antiquitas 18,
s. 81-88.
1993, Nowe trendy badawcze i rdowe w studiach nad histori wychowania w staroytnej Grecji i Rzymie [w:] (red.) T. Jamuna, I. i G. Michalscy, Metodologia
bada naukowych historii wychowania, d, s. 106-112.
1993, Motyw statku na glinianych lampkach rzymskich realia a symbolika [w:] (red.)
J. Jundzi, Morze w Imperium Rzymu, Bydgoszcz, s. 125-140.
1993, Motyw steru w zdobnictwie rzymskich, glinianych lampek oliwnych [w:] (red.)
J. Jundzi, Morze w Imperium Rzymu, Bydgoszcz, s. 141-159.
1994, Das Geld in der lateinisch-christlichen Literatur des sptrmischen Kaiserreiches,
Pomoerium (Bochum) 1, s. 101-126.
1994, Trapy rzymskich statkw handlowych zawieszone pod dolonem (okres cesarstwa)
[w:] (red.) H. Kowalski, W. ladkowski, Terra, mare et homines, Lublin, s. 179198.
1995, Kryzys czy ewolucja w rzymskiej aktywnoci na morzach w okresie pnego cesarstwa rzymskiego (prowincje zachodnie a wschodnie), Antiquitas 21, s. 159170.
1995, Motywy wojenno-morskie w sztuce okresu Cesarstwa [w:] (red.) E. Dbrowa, Pod
znakiem Aresa i Marsa, (Zeszyty Naukowe UJ. Prace historyczne 117),
Krakw, s. 143-158.
1995, Odysseus Ship on a Lamp from Novae [w:] (red.) A. Biernacki, Novae. Studies
and Materials I, Pozna, s. 61-69.
1995, Okrt w sztuce rzymskiej [w:] (red.) J. Rostropowicz, Morze w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole, s. 185-195.
1996, Synteza antycznego ksztacenia i wychowania w ujciu H. I. Marrou [w:] (red.)
K. Puchowski, J. erko, Szlakami przeszoci i czasw wspczesnych, Gdask,
s. 378-384.
1996, Zum Verstndnis der Bedingungen und Vorteile der Bewirtschaftung der
Meerumgebung bei den Kirchenvtern (IV V. Jh. n. Chr.). Grundri des Problems,
Pomoerium (Bochum) 2, s. 83-89.
1996, Rozdawnictwa pienidzy w pnym cesarstwie rzymskim (Zarys problemu), Vox
Patrum 16/30-31, s. 49-56.
1998, Relacje midzy rodzin ma a wielk w Rzymie cesarskim II wieku, Zeszyty
Naukowe. Studia Pedagogiczne 34, s. 19-30.
28
1998, Rola intelektu w ideale kobiety, bohaterki romansw okresu cesarstwa rzymskiego
[w:] (red.) W. Jamroek, D. od-Strzelczyk, Rola i miejsce kobiet w edukacji
i kulturze polskiej, t. 1, Pozna, s. 13-20.
1999, Strach i uwielbienie mczyni a kobiety w okresie rozkwitu cesarstwa rzymskiego [w:] (red.) J. Jundzi, Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w staroytnoci i redniowieczu, Bydgoszcz, s. 90-98.
1999, egluga rzeczna staroytnych Grekw i Rzymian, Rzeki 8, s. 81-104
2000, Rodzina i wyksztacenie ponad wszystko. Problematyka rodzinna i rozwj intelektualny w rzymskiej rodzinie arystokratycznej II w. [w:] (red.) J. Jundzi, Domus
et familia. Ideay i realia ycia rodzinnego, Bydgoszcz, s. 27-44.
2001, Przeciwko rewolucji ewolucyjno zmian stosunkw wewntrzrodzinnych
w Rzymie II w. p.n.e. V w. n.e. [w:] Przeomy w historii. Pamitnik XVI
Powszechny Zjazd Historykw Polskich Wrocaw 15-18 wrzenia 1999 r., t. 2,
cz. 1, Toru, s. 17-24.
2002, Powieci czasw rzymskich o najmodszych dzieciach [w:] (red.) J. Jundzi, Dziecko
w rodzinie i spoeczestwie, t. 1 Staroytno redniowiecze, Bydgoszcz, s. 116124.
2003, [haso] Ksztacenie w staroytnoci [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku,
t. 2, (red.) T. Pilch, Warszawa, s. 910-918.
2004, Dziecistwo w staroytnym Rzymie rda, periodyzacja, moliwoci bada [w:]
(red.) J. ebrowski, Spoeczestwo, opieka, wychowanie, Prace dedykowane Irenie
Jundzi w osiemdziesiciolecie urodzin, Gdask, s. 43-52.
2004, Wyksztacenie w Rzymie cesarskim, uwarunkowania spoeczno kulturalne [w:]
(red.) K. Bartnicka, Historia, spoeczestwo, wychowanie. Ksiga pamitkowa
dedykowana prof. J. Miso, Putusk Warszawa, s. 435-446.
2004, Symboliczne i propagandowe znaczenie ikonograi morskiej w guralnym zdobnictwie glinianych lampek rzymskich okresu cesarstwa [w:] (red.) L. Morawiecki,
P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji
Historii Staroytnej PTH Rzeszw 12-14 wrzenia 2000, Rzeszw, s. 425-442.
2004, Przeciwko Kwintylianowi ksztacenie domowe w staroytnoci [w:] (red.)
K. Jakubiak, A. Winiarz, Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX
wieku, Bydgoszcz, s. 21-27
2005, Naruszanie dobrych obyczajw w zwizku z naduywaniem bogactw (zwaszcza
pienidzy) u twrcw niechrzecijaskich a w pogldach Ojcw Kocioa okresu
cesarstwa [w:] (red.) H. Kowalski, M. Kuryowicz, Contra leges et bonos mores.
Przestpstwa obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie, Lublin, s. 127-138.
2006, [haso] Rodzina w staroytnoci [w:] (red.) T. Pilch, Encyklopedia pedagogiczna
XXI wieku, t. 5, Warszawa, s. 363-370.
29
2007, Wychowanie dla potrzeb spoeczestwa i pastwa powszechnego w cesarstwie rzymskim (II IV w.) [w:] (red.) B. Stawoska-Jundzi), Prace Katedry Historii
Edukacji i Wychowania w Rodzinie t. 1 W krgu bada przeszoci ycia rodzinnego, Bydgoszcz, s. 157-164.
2008, Morze wyzwaniem dla bogw i ludzi. Vox Patrum 28/50.1, s. 353-364.
2008, Rodzina jako rodowisko wychowawcze w wietle powieci czasw rzymskich.
Pedagogika Rodziny nr 1 (3), s. 7-14.
2009 (w druku), Apulejusz o mczyznach odpowiedzialnych za patologiczne sytuacje
w rodzinie, (15 stron).
1992, Studia Pedagogiczne. Historia Wychowania, t. 18, Bydgoszcz.
1993, Rodzina w staroytnym Rzymie, Bydgoszcz.
1993, Morze w Imperium Rzymu, Bydgoszcz.
1994, Wychowanie w rodzinie od staroytnoci po wiek XX, Bydgoszcz.
1995, Rodzina a wychowanie cigo i zmienno na przestrzeni wiekw, Bydgoszcz.
1995, Rodzina w spoeczestwach antycznych i wczesnym chrzecijastwie. Literatura,
prawo, epigraka, sztuka, Bydgoszcz.
1996, Studia Pedagogiczne. Wychowanie w rodzinie, t. 32.
1999, Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w staroytnoci i redniowieczu, Bydgoszcz.
2000, Domus et familia. Ideay i realia ycia rodzinnego, Bydgoszcz.
2002, Dziecko w rodzinie i spoeczestwie, t. 1 Staroytno redniowiecze,
Bydgoszcz.
dr Micha Kosznicki
(Rzym, wychowanie, rodzina, dziecko, chrzecijastwo, metodologia)
Ksiki
1999, Ksztacenie i wychowanie w literaturze zachodniego chrzecijastwa I - IV w. n.e.,
Gdask.
2002, Historia 1. Podrcznik dla liceum oglnoksztaccego, Wrocaw.
2002, Historia 1. Przewodnik metodyczny do przedmiotu historia dla klasy pierwszej
liceum oglnoksztaccego, Wrocaw.
2003, Historia 2. Podrcznik dla liceum oglnoksztaccego, Wrocaw.
2003, Historia 2. Przewodnik metodyczny do przedmiotu historia dla klasy drugiej liceum
oglnoksztaccego, Wrocaw.
2004, Historia 3, cz. 1. Podrcznik dla liceum oglnoksztaccego, Wrocaw.
30
2004, Historia 3, cz. 2. Podrcznik dla liceum oglnoksztaccego, Wrocaw.

2005, Historia 3. Przewodnik metodyczny do przedmiotu historia dla klasy pierwszej
liceum oglnoksztaccego, Wrocaw.
1998, Obraz modziey w twrczoci zachodnich Ojcw Kocioa (do koca IV w.),
Studia Pedagogiczne 34, s. 83-91.
1999, Kobiety w yciu i twrczoci w. Ambroego [w:] (red.) J. Jundzi, Partnerka,
matka, opiekunka, Bydgoszcz, s. 222-230.
2000, Korespondencja rodzinna Auzoniusza [w:] (red.) J. Jundzi, Domus et familia,
Bydgoszcz, s. 79-84.
2002, Dziecko w aciskiej hagiograi pnoantycznej [w:] (red.) J. Jundzi, D. odStrzelczyk, Dziecko w rodzinie i spoeczestwie, t. 1, Bydgoszcz, s. 234-245.
2007, Obcy w twrczoci pnoantycznych sostw, Antiquitas 29, s. 327-334.
2007, Mowa Temistiusza O umiarkowaniu w uczuciach albo mioci do dzieci [w:]
(red.) B. Stawoska-Jundzi, Prace Katedry Historii Edukacji i Wychowania
w Rodzinie, t. 1, Bydgoszcz, s. 187-195.
2008, Pnoantyczna mowa pogrzebowa Himeriusza z Prusy po mierci dziecka [w:]
(red.) B. Stawoska-Jundzi, Prace Katedry Historii, Edukacji i Wychowania
w Rodzinie, t. 1, Bydgoszcz, s. 197-205.
dr hab. Boena Stawoska-Jundzi

(Rzym, wychowanie, rodzina, kobieta, dziecko, wczesne chrzecijastwo, archeologia), pozycje wybrane
Ksiki
2008, Vixit cum parentibus. Dzieci w wieku do siedmiu lat w rodzinach chrzecijan
z Rzymu III VI wieku, Bydgoszcz.
2008, Terracotta Oil Lamps from the excavations of the Adam Mickiewicz University,
International Interdisciplinary Archaeological Expedition at Novae /Moesia Inferior/.
Seasons 1960-1997, Pozna Sevastopol (Novae. Studies and Materials vol. III,
ed. A. B. Biernacki).
1993, Kilka uwag oglnych nad znaczeniem inskrypcji wczesnochrzecijaskich w badaniach nad rodzin rzymsk [w:] (red.) T. Jamuna, I. i G. Michalscy, Metodologia
w badaniach naukowych historii wychowania, d, s. 196-202.
31
1993, Mae dziecko w chrzecijaskiej epigrace nagrobnej III VI w. [w:] (red.)

J. Jundzi, Rodzina w staroytnym Rzymie, Bydgoszcz, s. 111-137.
1993, Alumni w inskrypcjach chrzecijaskich Rzymu [w:] (red.) J. Jundzi, Rodzina
w staroytnym Rzymie, Bydgoszcz, s. 235-257.
1993, Einige Bemerkerung zur Onomastik und Prosopographie christlicher Inschriften
fr Alumnen [w:] Prosopographica, (red.) K. Ilski, L. Mrozewicz, Pozna, s. 247258.
1993, Problematyka morska w inskrypcjach chrzecijaskich uwagi wprowadzajce
[w:] (red.) J. Jundzi, Morze w Imperium Rzymu, Bydgoszcz, s. 175-187.
1995, Relacje rodzice dzieci od 17 roku ycia w datowanych inskrypcjach nagrobnych
miasta Rzymu [w:] (red.) J. Jundzi, Wychowanie w rodzinie od staroytnoci po
wiek XX, Bydgoszcz, s. 113-128.
1994, Formuy v.h. i h.f. (oraz pochodne) w chrzecijaskich inskrypcjach z prowincji
i miasta Rzymu [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Ilski, Studia Moesiaca 2, Pozna,
s. 127-144.
1995, Rodzina w datowanych konsularnie, aciskich inskrypcjach Rzymu [w:] (red.)
J. Jundzi, Rodzina a wychowanie cigo i zmienno na przestrzeni wiekw,
1995, Zrnicowanie oraz zanikanie informacji o stosunkach rodzinnych w formularzu
chrzecijaskich inskrypcji rzymskich a prowincjonalnych okresu pnego cesarstwa,
Antiquitas 21, s. 171-177.
1995, Rodzina w VI wiecznych (datowanych konsularnie), aciskich inskrypcjach chrzecijaskich [w:] (red.) J. Jundzi, Rodzina w spoeczestwach antycznych i wczesnym chrzecijastwie, Bydgoszcz, s. 315-330.
1996, Wsplne fundacje rodzicw dla dzieci w datowanych konsularnie inskrypcjach
chrzecijaskich Rzymu (III VI w.), Studia Pedagogiczne 28, s. 37-48.
1995, Symbolism of the Cross on Clay oil lamps from Novae [w:] (red.) A. B. Biernacki,
Novae. Studies and Materials, vol. 1, Pozna, s. 47-60.
1998, Problematyka rodzinna w aciskich inskrypcjach chrzecijaskich Rzymu, okres
najwczeniejszy: II/III III w. [w:] (red.) K. Jakubiak, Z dziejw edukacji i wychowania w rodzinie, Studia Pedagogiczne 34, Bydgoszcz, s. 51-82.
2000, Kwantytatywne aspekty poycia maeskiego kobiet w aciskich inskrypcjach
chrzecijaskich z Rzymu, datowanych konsularnie (III VI w.) [w:] (red.)
J. Jundzi, Domus et familia. Ideay i realia ycia rodzinnego, Bydgoszcz,
s. 67-79.
2002, Relief Decoration on the Lamps from Novae [w:] (red.) M. Drinov, The Roman
and Late Roman City. The International Conference (Veliko Tyrnovo 26-30 July
2000), Soa, s. 418-428.
32
2002, Mamma, tata i papas w aciskich inskrypcjach chrzecijaskich z Rzymu III

VII wieku, Vox Patrum 22/42-43, s. 487-500.
2004, Kobieta w Kociele, maestwo i rodzina w polskich badaniach patrologicznych
[w:] (red.) A. W. Janke, Pedagogika rodziny na progu XXI wieku. Rozwj, przedmiot, obszary reeksji i bada, Toru, s. 98-105.
2005, Treci zwizane z antykiem chrzecijaskim w dydaktyce historii wychowania na
studiach pedagogicznych [w:] (red.) T. Gumua, St. Majewski, Historia wychowania w ksztaceniu nauczycieli. Tradycja i wspczesno. Teoria i praktyka, Kielce,
s. 241-247.
2005, Przewinienia dzieci. Rzymskie opinie o niewaciwych zachowaniach dziecicych
[w:] (red.) H. Kowalski, M. Kuryowicz, Contra leges et bonos mores. Przestpstwa
obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie, Lublin, s. 127-138.
2007, Prospoeczne i aspoeczne tendencje wychowania w rodzinach chrzecijan w globalnym spoeczestwie Cesarstwa Rzymskiego I IV wieku [w:] (red.) R. Sajkowski,
Studia z dziejw staroytnego Rzymu, Olsztyn, s. 47-53.
2008, Chopcy nazwani pueri w inskrypcjach chrzecijaskich z Rzymu, Vox Patrum
28/52.2, s. 1027-1038.
2008, Partnerstwo poprzez maeski kompromis. Analiza Laudatio Turiae, rzymskiej
inskrypcji nagrobkowej z koca I w. p.n.e. [w:] (red.) A. W. Janke, Wychowanie
rodzinne w teorii i praktyce. Rozwj pedagogicznej orientacji familiologicznej,
Bydgoszcz Toru, s. 12-23.
2009, Senex christianus. Ludzie w wieku 70 lat i powyej w wietle aciskich inskrypcji chrzecijan z Rzymu (III VI w.) [w:] (red.) R. Sajkowski, M. Wolny, Grecja,
Kartagina, Rzym, Olsztyn, s. 143-171.
2009 (w druku), Epitaa dla najstarszych i dla najmodszych chrzecijan w katakumbach
rzymskich (18 stron).
2007, W krgu bada przeszoci ycia rodzinnego, Prace Katedry Historii Edukacji
i Wychowania w Rodzinie, t. 1, Bydgoszcz.
33
3 . C Z S T O C H O WA
3.1. Akademia im. Jana Dugosza w Czstochowie
3.1.1. Zakad Historii Staroytnej i Kultury Antycznej, Instytut
Historii, Wydzia Filologiczno-Historyczny
adres: Aleje Armii Krajowej 36a; 42-200 Czstochowa
e-mail / website: ih@ajd.czest.pl / http://www.wfh.ajd.czest.pl
tel. / fax: 34 361 14 25

W 1990 r. Rada Wydziau Humanistyczno-Pedagogicznego Wyszej Szkoy
Pedagogicznej w Czstochowie podja uchwa o utworzeniu studiw historycznych, a Senat uczelni zaopiniowa j pozytywnie. W tym samym roku
w wyniku reorganizacji utworzono Wydzia Filologiczno-Historyczny, w jego
za strukturze Instytut Filozoczno-Historyczny, w skad ktrego wszed Zakad Historii Staroytnej i redniowiecznej. Zakad rozpocz dziaalno
1 padziernika 1990 r., a organizatorem i pierwszym kierownikiem zosta
prof. Aleksander wieawski. Wrd twrcw nowego kierunku by rwnie
nestor staroytnikw prof. Eugeniusz Konik. Pocztkowo ksztacono na trzyletnich studiach zawodowych we wsppracy z Uniwersytetem dzkim, a od
roku akademickiego 1993/1994 na picioletnich, dwustopniowych studiach
magisterskich. Pozyskanie samodzielnej kadry akademickiej zaowocowao
w roku akademickim 1997/1998 przejciem na jednostopniowy, picioletni
system studiw. Ponowna reorganizacja w 2002 r. doprowadzia do wyonienia Instytutu Historii, a w konsekwencji do podziau Zakadu Historii Staroytnej i redniowiecznej. Powsta samodzielny Zakad Historii Staroytnej
i Kultury Antycznej kierowany przez prof. Wiesawa Kaczanowicza. Pracownikami Zakadu byli dr Bronisaw Szubelak, dr Tomasz ado, dr Katarzyna
Chmielewska i mgr Ewelina Brczek-Ryga. W 2001 r. Centralna Komisja
do Spraw Tytuu Naukowego i Stopni Naukowych przyznaa Wydziaowi
Filologiczno-Historycznemu Wyszej Szkoy Pedagogicznej w Czstochowie
uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych
w dyscyplinie historia. Przeksztacenie Wyszej Szkoy Pedagogicznej w Aka-
34
demi im. Jana Dugosza, w 2004 r. i uzyskanie akredytacji na lat pi w 2007

roku zbiego si z przyznaniem Wydziaowi Filologiczno-Historycznemu Akademii uprawnie do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dyscyplinie historia. Obecnie czynni zawodowo badacze dziejw staroytnych w Zakadzie to dr Bronisaw Szubelak i dr Tomasz ado.
Pierwszy z nich specjalizuje si w bronioznawstwie staroytnym, co znajduje
odbicie w publikacjach ksikowych i artykuach zamieszczanych w periodykach. Drugi za jest znawc dziejw politycznych schykowej Republiki Rzymskiej. Pocztkowo zajmowa si dziaalnoci Katona Utyceskiego, za obecnie koncentruje swoje zainteresowania na konikcie Sertoriusza z Rzymem.
3.1.1.2. Aktualny skad osobowy jednostki
dr Katarzyna Chmielewska
dr Bronisaw Szubelak
dr Tomasz ado
3.1.1.3. Zainteresowania badawcze i najwaniejsze publikacje z zakresu
historii staroytnej pracownikw jednostki
dr Bronisaw Szubelak
(wojskowo staroytna, archeologia)
Ksiki
1999, Legionista Cezara- studium uzbrojenia, Czstochowa.
2007, Hoplita grecki VII-V w. p.n.e.- studium bronioznawcze, Zabrze.
1997, Zagadnienia bronioznawcze w ilustracji i opisie ksikowym jako element ksztatujcy wyobrani ucznia na przykadzie podrcznika,,Staroytno Julii Tazbirowej
i Ewy Wipszyckiej [w:] (red.) J. Walczak, A. Zielecki, Przeszo w szkole przyszoci, Czstochowa, s.195-198.
35
2002, Gajusz Juliusz Cezar jako wdz w oczach wasnych i relacjach autorw antycznych
[w:] (red.) J. Rostropowicz, Studia nad kultur antyczn 2, Opole, s. 131142.
2003, Uzbrojenie piechoty egipskiej za panowania XVIII i XIX dynastii, Piotrkowskie
Zeszyty Historyczne 5, 2003, s. 351-356.
2007, Uzbrojenie falangitw macedoskich za Antygonidw [w:] (red.) K. Nawotka,
M. Pawlak, Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 175-183.
2008, Pugio czy parazonium narzdziem mordu w Idy Marcowe 44 r. przed Chr. ? [w:]
(red.) L.Mrozewicz, Idy marcowe 2050 lat pniej, Pozna, s. 111-119.
dr Tomasz ado
(Rzym okresu republikaskiego, historia polityczna)
1999, Misja cypryjska Katona Modszego (lata 5856 p.n.e.) [w:] (red.) W. Kaczanowicz,
Rzym antyczny. Polityka i pienidz III, Katowice, s. 21-40.
2003, Katon Utyceski w publicystyce rzymskiej doby upadku Republiki, Biuletyn
Instytutu Filozoficzno Historycznego Wyszej Szkoy Pedagogicznej
w Czstochowie 32, 10, s. 2133.
2004, Wok daty urodzenia Katona Modszego [w:] (red.) W. Kaczanowicz, Studia
z dziejw antyku, Katowice, s. 6680.
2004, Wpyw dzieka Munacjusza Rufusa na wizerunek Katona Modszego [w:] (red.)
L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci, Rzeszw,
s. 295-305.
2004, Uwagi o Marku Perpernie, przywdcy spisku na ycie Sertoriusza [w:] (red.)
A. Sotysiak, Zamach stanu w dawnych spoecznociach, Warszawa, s. 6976.
2006, Sertoriusz a Hispanienses, Zeszyty Historyczne Akademii im. Jana Dugosza
w Czstochowie 9, s. 714.
2006, The Inuence of the Sertorian Conict on the Situation of the Roman Republic
in the Seventies of the First Century BC, Eos 93, s. 129136.
2007, Antysullaski charakter sojuszu Mitrydatesa VI Eupatora z Kwintusem Sertoriuszem
[w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas
29, s. 397413.
2008, The Process of Romanization in the Spanish Provinces at the Time of the Sertorian
War [w:] (red.) W. Kaczanowicz, The Ancient Rome. Politics and Money,
Katowice, s. 924.
36
4. GDASK
4.1. Uniwersytet Gdaski
Historyczny
adres: ul. Wita Stwosza 55, 80-952 Gdask-Oliwa
e-mail / website: sekih@uiv.gda.pl / http://www.historia.ug.gda.pl/
tel. / fax: (+48) 58-523-22-88 / 58 523-21-47
4.1.1.1. Historia, dziaalno naukowa i zakres badawczy jednostki

We wrzeniu 1977 r. kierownikiem Zakadu Historii Staroytnej zosta prof.
Stanisaw Mrozek. Funkcj t peni do 31 maja 1994 r., kiedy to przeszed
na emerytur. W tym te okresie badania naukowe Profesora i jego pracownikw koncentroway si przede wszystkim wok kwestii zwizanych z zagadnieniami historii spoeczno gospodarczej wiata rzymskiego, a zwaszcza
rol ekonomiczn i spoeczn pienidza rzymskiego, histori cen i pac, stosunkami spoecznymi w miastach italskich i prowincjonalnych w okresie cesarstwa, a take problematyk szeroko rozumianej prywatnej dobroczynnoci
w Italii i w prowincjach oraz rzymskim kultem zmarych. Naley podkreli
pionierski charakter tego nurtu badawczego, stworzonego przez Profesora
S. Mrozka, z uwagi na to, e po raz pierwszy na wiksz skal wykorzysta
w badaniach naukowych istniejcy rnorodny materia epigraczny. Istotnym
elementem powstaych w tym czasie prac byo okrelenie walorw inskrypcji
jako wanych rde poznawczych, zwaszcza dziki wypracowaniu nowych
kryteriw datowania, stworzeniu nowych formularzy epigracznych i poddaniu ich wszechstronnej analizie. W tym te kontekcie mwi si nawet o istnieniu gdaskiej szkoy epigrakw. Dziki osobistemu zaangaowaniu prof.
Mrozka, w 1978 r. w Gdasku odbyo si, zorganizowane wsplnie przez
Uniwersytet Gdaski i lcole Franaise de Rome, midzynarodowe kolokwium powicone dewaluacji pienidza w staroytnym Rzymie z udziaem
najwybitniejszych specjalistw w tym przedmiocie.
Szerokie kontakty midzynarodowe, take na gruncie osobistych kontaktw, oprcz dziaalnoci cile naukowej kierowany przez Profesora Zakad
37
Historii Staroytnej prowadzi rwnie szeroko rozumian dziaalno dydaktyczn. W ramach obowizujcych na uczelni zaj pracownicy Zakadu prezentowali studentom I i II roku studiw wybrane zagadnienia wiata staroytnego (Bliski Wschd, Grecja, Rzym) w formie wykadw kursowych,
wykadw monogracznych, proseminariw, konwersatoriw z zakresu numizmatyki, paleograi, epigraki oraz wicze z historii staroytnej i jako
dodatkowego przedmiotu jzyka greckiego. W tamtym czasie pracownikami Zakadu Historii Staroytnej byli: K. Gombiowski, J. Iluk, E. Marciniak,
a zajcia z jzyka greckiego prowadzi P. Gruszka. W wyniku reorganizacji
struktur wydziaowych na Uniwersytecie z Zakadu odesza cz osb. Od
1985 do 1994 r. pracownikami tego Zakadu pozostawali: prof. Mrozek,
dr hab. J. Iluk oraz mgr J. Pudliszewski.
Profesor w trakcie pracy uniwersyteckiej dba take o dalsze ksztacenie
podlegej mu modej kadry naukowej zachcajc swoich podwadnych do
twrczej pracy naukowej, czsto suc im rad i pomoc w wyjanianiu wielu kwestii, a zwaszcza w poruszaniu si po zawiym wiecie epigraki aciskiej. Nawizane przez Profesora kontakty i jego pozytywne opinie o wsppracownikach umoliwiy im rwnie wyjazdy naukowe w orodkach
uniwersyteckich za granic (m.in.: J. Iluk Niemcy; E. Marciniak Wochy;
J. Pudliszewski Belgia). Dziki temu, w kwerendach bibliotecznych, docierano do najnowszych, europejskich i wiatowych, publikacji naukowych,
wwczas niedostpnych w kraju. Efektem tych eksploracji naukowych byy
doktoraty napisane pod kierunkiem Profesora przez wsppracownikw, bd
jego uczniw. Tytu naukowy doktora nauk humanistycznych z zakresu historii staroytnej uzyskay w tym okresie nastpujce osoby: P. Gruszka (Pryncypat Trajana w wietle korespondencji Pliniusza Modszego 1973 r.); J. Iluk
(Kary pienine w inskrypcjach nagrobnych w okresie Cesarstwa Rzymskiego
1974 r.); E. Marciniak (Prywatne fundacje budowli uytecznoci publicznej na
terenie Italii w okresie wczesnego Cesarstwa 1977 r.); J. Jundzi (Pienidz
w literaturze chrzecijaskiej w okresie pnego Cesarstwa Rzymskiego 1983
r.); R. Pankiewicz (Zmiany wartoci metali szlachetnych w dziejach rzymskich
1982 r.); J. Pudliszewski (Prywatne uroczystoci nagrobne w wietle epitaw
aciskich w okresie Cesarstwa Rzymskiego 1995 r.).
W Zakadzie powstay rwnie w tym czasie trzy rozprawy habilitacyjne.
Napisali je: K. Gombiowski (Ktezjasz z Knidos. Grecki historyk perskiej mo-
38
narchii Achemenidw 1981 r.), J. Jundzi (Pienidz w aciskiej literaturze

chrzecijaskiej pnego cesarstwa rzymskiego 1984) oraz J. Iluk (Ekonomiczne i polityczne aspekty cyrkulacji zota w pnym Cesarstwie Rzymskim 1988 r.).
Wikszo tych prac badawczych zostaa opublikowana w formie odrbnych monograi bd artykuw umieszczonych w czasopismach krajowych
lub zagranicznych. Ponadto pracownicy zakadu uczestniczyli w licznych krajowych konferencjach naukowych powiconych rnym aspektom dziejw
staroytnych.
Od 1994 r. kierownikiem Zakadu jest prof. Jan Iluk. Wsppracujcy
z nim historycy wywodz si z seminariw historii staroytnej, ale s wrd
nas take absolwenci lologii klasycznej i studiw teologicznych (Ponticio
Istituto Biblico w Rzymie, Teologische Fakultt Univ. Mnster). Poznajemy
i komentujemy ycie wok wity i w wityniach antycznych, majc za
sob przygotowanie historyczne i lologiczne. W tym zespole jestemy w stanie podejmowa prace nad religiami spoeczestw Bliskiego Wschodu, krajw
hellenistycznych i prowincji Cesarstwa Rzymskiego.
Wikszo z pracownikw od lat publikuje prace z zakresu dziejw religii
staroytnych. Gros tych publikacji odnosi si do dziejw judaizmu (G. Szamocki, Z. Brzostowski), judeochrzecijastwa (B. Grka, W. Gajewski, A. Michalak) i chrzecijastwa ponoantycznego (J. Iluk, I. Milewski). Zajmujemy
si egzegez Starego (G. Szamocki) i Nowego Testamentu (B. Grka, W. Gajewski), a take pimiennictwem patrystycznym (J. Iluk, I. Milewski). Niektrzy z nas doskonal si take w tumaczeniu tekstw Ojcw Kocioa
(J. Iluk, I. Milewski).
W naszym zespole s take doktoranci z Instytutu Historii, spord ktrych
wywodz si pracujcy dzisiaj w rnych placwkach badawczych doktorzy:
L. Krzykowski, L. Kostuch, A. Michalak, M. Og, A. Pajkowska, B. Siek,
a take wsppracujcy z nami lolog klasyczny z Akademii Pomorskiej
w Supsku: Z. Brzostowski.
Zesp nasz zaczyna si ksztatowa w poowie lat 90-tych w dwch, ale
blisko ze sob zwizanych miejscach: w Zakadzie Historii Staroytnej UG
i na spotkaniach z okazji lektoratu jzyka hebrajskiego, prowadzonego przez
profesora Wadysawa Paubickiego. Owoce naszej pracy, to przede wszystkim
kilkanacie monograi autorstwa B. Grki, J. Iluka i I. Milewskiego, powiconych dziejom antycznego judaizmu, judeochrzecijastwa i chrzecijastwa.
39
Jeszcze w tym roku akademickim ukae si rozprawa habilitacyjna I. Milewskiego omawiajca losy biskupw we Wschodnim Cesarstwie w IV i w V
wieku. Cao dorobku naszego zespou uzupeniaj drobniejsze przyczynki
do dziejw religii z krgu cywilizacji bliskowschodnich i rdziemnomorskich,
a take tumaczenia niepublikowanych w jzyku polskim tekstw patrystycznych. Potwierdzeniem wartoci naukowych prac religioznawczych s dysertacje doktorskie obronione w Zakadzie Historii Staroytnej (W. Gajewskiego,
B. Grki, L. Kopotowskiego, L. Kostuch, A. Michalaka, I. Milewskiego)
i habilitacje (B. Grki w Instytucie Religioznawstwa UJ i I. Milewskiego
w UG). Z naszym Zakadem wsppracuje historyk dr Micha Kosznicki
z Zakadu Metodyki Nauczania Historii (UG) i lolodzy klasyczni: dr Zbigniew Brzostowski z Zakadu Historii Staroytnej Pomorskiej Akademii
w Supsku, oraz dr Anna Pajkowska z Instytutu Filologii Klasycznej UG.
Zesp redaguje wasny periodyk Christianitas Antiqua, ktry ukazuje
si (od 2003 r.) w dwch seriach: Fontes i Commentationes.
Doktoraty przygotowane w Zakadzie Historii Staroytnej i zatwierdzone
przez Rad Naukow Instytutu Historii UG (po 1994 r.): 1. Grka Bogusaw:
Basileia a Ekklesia w koncepcji Mateusza, promotor prof. Jan Iluk, recenzenci: ks. prof. Henryk Pietras (Papieski Wydzia Teologiczny w Warszawie),
prof. Wadysaw Paubicki (UG). Obrona 24 czerwca1996 r.; 2. Milewski
Ireneusz: Pienidz w pismach greckich Ojcw Kocioa IV wieku (na przykadzie
pism kapadockich Ojcw Kocioa i Jana Chryzostoma), promotor prof. Jan
Iluk, recenzenci prof. Waldemar Ceran (U), prof. Maciej Salamon (UJ).
Obrona 25 maja 1998 r.; 3. Gajewski Wojciech: Struktura organizacyjna
Kocioa do poowy II wieku w Cesarstwie Rzymskim, promotor prof. Jan
Iluk, recenzenci prof. Marian Filipiak (UMCS Lublin), prof. Wadysaw
Paubicki (UG). Obrona 6 lipca1998 r.; 4. Krzykowski Leszek: Metody
prowadzenia sporw wewntrzkocielnych w IV i w 1 poowie V wieku w pracach niektrych antycznych historykw Kocioa, promotor prof. Jan Iluk,
recenzenci ks. prof. dr hab. Augustyn Eckmann (KUL), prof. Juliusz Jundzi
(WSP Bydgoszcz). Obrona 7 czerwca 2000 r.; 5. Kostuch Lucyna: Wyobraenia androgyniczne w staroytnych religiach pogaskich krgu kulturowego basenu Morza rdziemnego, promotor prof. Jan Iluk, recenzenci prof. Piotr
Stawiski (UJ), prof. Wadysaw Paubicki (UG). Obrona 16 padziernika
2000 r.; 6. Michalak Aleksander Roman: Ideologia witej wojny w wietle
40
ruchw rewolucyjnych w Palestynie w pocztkach chrzecijastwa (4 r. p.n.e.

73 r. n.e.), promotor prof. Jan Iluk, recenzenci prof. Leszek Mrozewicz
(UAM Pozna), o. prof. Henryk Pietras S.J. (WSFP Ignatianum Krakw).
Obrona 9 maja 2006 r.; 7. Pajkowska Anna: Cesarz Julian Apostata w wiadectwach historyka Ammiana Marcelina i teologa Grzegorza z Nazjanzu, promotor prof. Jan Iluk, recenzenci prof. Waldemar Ceran (U), prof. Leszek
Mrozewicz (UAM Pozna). Obrona 16 padziernika 2007 r.; 8. Og
Monika: Stosunek pnoantycznych chrzecijan do rzymsko-hellenistycznych wity i posgw bstw, promotor prof. Jan Iluk, recenzenci prof. Urszula
Mazurczak (KUL), O. prof. Henryk Pietras S.J. (WSFP Ignatianum Krakw). Obrona 20 czerwca 2008 r.; 9. Siek Bartomiej: Obraz cesarstwa
rzymskiego w ksigach seweriaskich Historii Rzymskiej Kasjusza Diona Kokcejana, promotor prof. Jan Iluk, recenzenci prof. Krzysztof Gombiowski
(UG), prof. Juliusz Jundzi (UKW Bydgoszcz). Obrona 7 lipca 2008 r.
prof. UG dr hab. Jan Iluk
4.1.1.2.2. Pracownicy
prof. UG dr hab. Bogusaw Grka
dr Wojciech Gajewski
dr Ireneusz Milewski
dr Jacek Pudliszewski
dr Grzegorz Szamocki
prof. UG dr hab. Bogusaw Grka
(chrzecijastwo, koci, biblistyka)
Ksiki
1997, Koci jako Krlestwo Syna Czowieczego, Krakw.
41
2000, Pomidzy aktem wiary a faktem chrztu. Instytucja nawrcenia w Kociele pierwotnym, Krakw.
2001, Z wody i Ducha (J 3,5). Janowa perspektywa inicjacji w chrzest, Krakw.
2005, Inicjacja w ycie wieczne w Ewangelii w. Jana. Struktura inicjacji w wietle
J 1,10-12; 3,1-21; 5,1-47; 20,30-31, Gdask.
2008, Jezus i Samarytanka (J 4,1-42). Historia i inicjacja, Krakw.
1999, Sadzawka Bethesda (J 5,2) w patrystycznej i wspczesnej egzegezie, Vox Patrum
19/36-37, s. 455-464.
2000, Absolutna mio Boga (J 3,16), Studia Religiologica 33, s. 117-125.
2000, Narodziny z wody i Ducha (J 3,5), Przegld Religioznawczy 195, s. 29-39.
2001, Nikodem i jego kwestia (J 3,1-2), Ruch Biblijny i Liturgiczny 3, s. 173-188.
2002, Woda i Duch (J 3,5). Problem hermeneutyczny, Ruch Filozoczny, s. 475489.
2002, Zstpienie i wstpienie Syna Czowieczego (J 3,13), Studia Bobolanum 1,
s. 45-52.
2002, Zakoczenie Ewangelii Marka (16,8). Kwestia lingwistyczna, Studia Classica
et Neolatina 5, s. 47-53.
2003, Zeloci wobec wojny i terroru, Studia Religiologica 36, s. 65-77.
2003, Chrzecijastwo pierwotne wobec ruchu zelockiego, Studia Bobolanum 3, s. 135156.
2003, Kopotliwa wieloznaczno pojcia Ioudaioi w Ewangelii Jana, Przegld
Religioznawczy 208, s. 21-30.
2003, Dekalog. Kodeks moralnoci czy prawa?, Zeszyty Naukowe KUL 3-4, s. 11-44.
2003, Praxis jako kryterium prawdy w Ewangelii Jana (3,19-21), Roczniki Filozoczne
KUL 51, s. 303-320.
2005, Wsplna Deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu. Krok milowy czy
we waciwym kierunku?, Christianitas antiqua. Commentationes 1, s. 13-56.
2005, Perspektywa inicjacji wczesnochrzecijaskiej na podstawie Listu do Rzymian 8,
28-30, Christianitas antiqua. Commentationes 1, s. 57-71.
2005, Inicjacja na granicy Ojcw Apostolskich: Logion posannictwa (Mk 16,15-18)
a Freer Logion, Christianitas antiqua. Commentationes 1, s. 90-104.
2005, Credo Janowego Prologu a Credo nicejsko-konstantynopolitaskie, Przegld
2000, Pedagogia w wierze ku przyszoci [w:] (red.) S. Konstaczak, Wychowanie dla
przyszoci, Supsk, s. 79-84.
42
2000, Biblijny model czowieka [w:] (red.) M. Adamkiewicz, S. Konstaczak, Wok

lozoi wychowania, Supsk, s. 213-220.
2003, Thanatos w Ewangelii Jana [w:] (red.) J. Kolbuszewski, Problemy wspczesnej
tanatologii. Medycyna Antropologia kultury Humanistyka, Wrocaw, s. 249256.
2003, Logion posannictwa (Mk 16,15-18) a Freer Logion. Problem literacki i hermeneutyczny [w:] (red.) Z. Abramowicz, Chrzecijaskie dziedzictwo duchowe narodw sowiaskich, Biaystok, s. 53-64.
2008, Podejcie inicjacyjne do Ewangelii Jana [w:] (red.) Anna Marchewka, Rem acu
tangere. Studia Interdisciplinaria ad Linguam et Litteras Graecorum Antioquorum
Pertinentia, Gdask, s. 187-195.
2008, Starochrzecijaska polemika antyjudaistyczna, Jews and Slavs 21, Jerusalem
Gdask, s. 420-428.
dr Wojciech Gajewski
(chrzecijastwo, koci, biblistyka)
2003, Judeochrzecijaska struktura gminy jerozolimskiej. Od dodeka do episkopatu,
Przegld Religioznawczy 207-210, s. 41-63.
2004, Inicjacja w pismach Ojcw Apostolskich na przykadzie Didache i Pierwszego
Listu do Koryntian Klemensa Rzymskiego, Christianitas Antiqua 2, s. 72-89.
2005, Mowa gwiazd: astrologia staroytna w wietle pism Starego i Nowego Testamentu
[w:] (red.) T. Siuda, Biblia i ekumenizm, 3, (Wydzia Teologiczny Uniwersytetu
im. Adama Mickiewicza), s. 120-130.
2005, Formua kat oikon ekklesia (1 Kor 16:19) i jej konsekwencje w Corpus Paulinum,
Przegld Religioznawczy 217, s. 63-78.
2006, wita we wczesnym Kociele. wiadectwo Nowego Testamentu i Ojcw Kocioa,
Przegld Religioznawczy 220, s. 77-108.
2007, Judaistyczne korzenie chrzecijastwa. Stosunek judeochrzecijastwa do instytucji
i zwyczajw judaizmu okresu drugiej wityni, Gdaski Rocznik Ewangelicki
1, s. 9-33.
2008, Koci a Synagoga: pocztki kryzysu. Przyczyny rozejcia si Kocioa i Synagogi
w I wieku, Gdaski Rocznik Ewangelicki 2, s. 23-40.
43
prof. UG dr hab. Jan Iluk

(Rzym, chrzecijastwo, koci, judaizm, ekonomia, pienidz)
Ksiki
1985, Grzywny sepulkralne w italskich epitaach z okresu Cesarstwa Rzymskiego,
Gdask.
1988, Ekonomiczne i polityczne aspekty cyrkulacji zota w pnym Cesarstwie Rzymskim,
Gdask.
1995, Maestwo i rodzina w staroytnym chrzecijastwie [w:] W. Paubicki, J. Iluk,
Maestwo i rodzina w dawnym judaizmie i staroytnym chrzecijastwie,
Gdask.
1997, J. Iluk, A. Paner, Historia, Staroytno. Podrcznik dla szk rednich,
Koszalin.
1997, A. Paner, J. Iluk, Historia, redniowiecze. Podrcznik dla szk rednich,
Koszalin.
1997, A. Paner, J. Iluk, Na tabliczce, papirusie i pergaminie. rda historyczne dla
uczniw szkoy redniej. Staroytno-redniowiecze, Koszalin.
1999, A. Paner, J. Iluk, W czasach dawnych i najdawniejszych. Historia dla klasy V,
Krakw.
2006, ydowska politeja i Koci w Imperium Rzymskim u schyku antyku, t. I, Jana
Chryzostoma, kapana Antiochii, Mowy przeciwko judaizantom i ydom,
Gdask.
2007, Aspects conomiques et politiques de la circulation de lor au Bas-Empire,
(Collection Moneta 64), Wetteren (Belgique).
2007, w. Jan Chryzostom, Mowy przeciwko judaizantom i ydom. Przeciwko ydom
i Hellenom, przekad i komentarz, rda Myli Teologicznej 41, Krakw.
2008, Jan Chryzostom, Komentarz do Listu w. Pawa do Galatw, przekad i opracowanie, rda Myli Teologicznej 47, Krakw.
1972, Kilka uwag o roli Marka Licyniusza Krassusa w I triumwiracie, Zeszyty
Naukowe Wydziau Humanistycznego Uniwersytetu Gdaskiego: Historia 1,
s. 5-23.
1972, O karach pieninych na nagrobkach aciskich, Filomata 259, s. 460-470.
1976, Warto follisa w wietle inskrypcji nagrobnych z pierwszej poowy IV w. n.e.,
Wiadomoci Numizmatyczne, 20, s.174-179.
44
1978, Grzywny sepulkralne w wietle italskich epitaw z okresu Cesarstwa Rzymskiego,

Zeszyty Naukowe Wydziau Humanistycznego Uniwersytetu Gdaskiego:
Historia 7, s.45-76.
1979, Drachmae in the sepulchral-penal system of Asia Minor in period of the Early
Roman Empire, Eos 67, s. 279-286.
1985, The export of gold from the Roman Empire to barbarian countries from the 4th to
the 6th centuries, Mnsterische Beitrge zur Antiken Handelsgeschichte 4,
s. 79-103.
1985, Trybuty i donativa cesarzy rzymskich wypacane plemionom barbarzyskim w V
i w VI wieku, Eos 78, s. 331-347.
1987, Pnorzymskie skarby solidw z pnocno-zachodniej Europy w wietle barbarzyskich podbojw od IV do VI wiekw, Wiadomoci Numizmatyczne 31, s. 1-38.
1986, Rzymskie solidy na Pomorzu Nadwilaskim w wietle kontaktw Cesarstwa
Rzymskiego z plemionami barbarzyskimi, Zeszyty Naukowe Instytutu
Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego: Seria Wisa, s. 5-20.
1987, Skarb solidw w 1764 w Xanten (RFN) znaleziony, Wiadomoci Numizmatyczne
31, s. 76-87.
1993, De sepulcris violatis w tradycji chrzecijaskiej pnego Cesarstwa Rzymskiego,
Supskie Studia Historyczne, s. 15-31.
1994, Maestwo w okowach prawa i Kocioa. Z dziejw pnorzymskiego spoeczestwa, Przegld Religioznawczy 172, s. 3-28.
1994, Kocielna akumulacja zota w pnym Cesarstwie Rzymskim, Przegld
1995, Rodzina i wsplnota w staroytnym chrzecijastwie [w:] (red.) J. Jundzi, Rodzina
w spoeczestwach antycznych i wczesnym chrzecijastwie. Literatura, prawo,
epigraka, sztuka, Bydgoszcz, s. 215-241.
1996, Antyczne pocztki redniowiecznego antyjudaizmu (cz. I), Gdaskie Studia
Mediewistyczne 3, Gdask, s. 29-65.
1996, Copulari alienigenae w wietle prawa rzymskiego w pnym Cesarstwie Rzymskim,
Studia Batyckie, Koszalin, s. 9-26.
1997, Antyczne pocztki redniowiecznego antyjudaizmu (cz. II), Gdaskie Studia
Mediewistyczne 4, Gdask, s. 20-36.
1997, Chrzecijaska moralno i rzymska obyczajowo wobec procreatio i adulterium
[w:] (red.) H. Cyrzan, ycie jako warto w kulturach wiata, Gdask,
s. 62-86.
1997, Reformacyjny przeom w chrzecijaskich kontrowersjach wok istoty maestwa
[w:] (red.) J. Iluk, D. Mariaska, Protestantyzm i protestanci na Pomorzu,
Gdask-Koszalin, s. 149-178.
45
1997, Prawo doby chrzecijaskiej w obronie dzieci, Miscellanea. Gdaskie Studia

Socjologiczne Gdask, s. 71-96.
1998, Krzy i miecz. Chrzecijanie pierwszych wiekw wobec suby wojskowej, Studia
Batyckie. Historia 3, Koszalin, s. 33-61.
1998, [wspaut.] Istorija o razorenii swiatogo grada Jerysalima ot Tita syna Wespasjanowa.
Nieizwiestnij pierewod Andrieja Bodakowskogo 1707 r. szkoa sw. Dimitrija
Rostowskogo [w:] Materiay wiatowego Kongresu Slawistw, Jerozolima, 2-9 grudnia 1996 r., Jews and Slavs 6, Jerozolima, s. 129-140.
1998, [wspaut.] Historycy greccy mistrzami wychowania obywatelskiego, Wiadomoci
Historyczne 227 (41), s. 129-140.
1998, [wspaut.] By obywatelem. W greckiej szkole patriotyzmu [w:] (red.) J. Rulka,
Materiay z sesji Wartoci wychowawcze w historii, Bydgoszcz, s. 108-127.
1998, Jan Chryzostom adwersarz ydw [w:] Tematy. Ksiga jubileuszowa w 70.
Rocznic urodzin profesora prof. Leszka Moszyskiego, Gdask, s. 330-348.
1998, Batycki epizod wczesnobizantyjskich dziejw. Znaleziska solidw na Pomorzu
Nadwilaskim z V-VI w. [w:] Gdask redniowieczny w wietle najnowszych
bada archeologicznych i historycznych, Gdask, s. 51-63.
1999, Napitnowane, cho podane. Ojcw Kocioa i prawa rzymskiego problemy z kobietami [w:] (red.) J. Jundzi, Partnerka. Matka. Opiekunka. Status kobiety
w Staroytnoci i redniowieczu, Bydgoszcz, s. 66-89.
2000, Koci antyczny wobec pienidza i kapitau. Od Nowego Testamentu do pism
Ojcw Kocioa [w:] (red.) J. Bachrz, Pienidz w literaturze i teatrze. Materiay
z sympozjum Temat w literaturze i teatrze, Gdask, s. 8-29.
2000, Jan Chryzostom przeciwko judaizmowi i judaizantom, Przegld Religioznawczy
197, s. 41-71.
2003, Joann Zlatoust i antiochijskije judaizanty, Jews and Slavs 11, (JerusalemGdask), s. 43-57.
2003, Augustyna, biskupa Hippony, rozprawa o ydach i judaizmie, Przegld
2003, Bibliograa dziejw judaizmu i chrzecijastwa w spoeczestwach hellenistycznorzymskich, Przegld Religioznawczy 208, s. 117-168.
2004, Ojcw Kocioa dowd wiecznego zniszczenia wityni Jerozolimskiej [w:] Od
Liryki do Retoryki. W krgu sowa, literatury i kultury; prace oarowane profesorom J. i E. Kotarskim, Gdask, s. 23-39.
2005, Pnorzymskie pastwo wobec chrzecijasko-ydowskiego koniktu (IV i V wiek n. e.)
[w:] (red.) Z. Stachowski, Religioznawstwo polskie w XXI wieku, Tyczyn, s. 577-601.
2005, Ostatnia w antyku rebelia ydw (351-353 r.) [w:] Hortus Imaginum. Studia
historyczne dedykowane pamici Stanisawa Mielczarskiego, Gdask, s. 63-89.
46
2005, Jana Chryzostoma Rozprawa o antiocheskich judaizantach- dotd zwana Drug

mow przeciwko ydom, Przegld Religioznawczy 217, s. 79-105.
2006, Chrzecijaska i ydowska politeia u schyku antyku, Przegld Religioznawczy
219, s. 71-97.
2006, Chrzecijaska i ydowska politeja w pnorzymskim pastwie (IV-V wiek),
Supskie Studia Historyczne 12, s. 9-31.
2006, w ujciu Jana Chryzostoma, Przegld Religioznawczy 220, s. 145-156.
2007, Mdro antycznego chrzecijastwa w aforyzmach i pouczeniach Ojcw Kocioa,
Gdaski Rocznik Ewangelicki 1, s. 33-64.
2008, John Chrysostoms Sermons about the Jewish Politeia (Adversus Judaeos), Jews
and Slavs 21, Jerusalem-Gdask, s. 391-419.
2008, Jana Chryzostoma wizja chrzecijaskiej oikumene [w:] Chrzecijaskie dziedzictwo duchowe narodw sowiaskich. Wok kultur rdziemnomorskich. Jzyk.
Literatura. Kultura. Historia, Biaowiea 17-19 maja 2007 r., Biaystok, s. 45-60.
2008, Judaizm i judaizanci w nauczaniu Jana Chryzostoma. Historia i legenda [w:]
(red.) N. Widok, Czasy Jana Chryzostoma i jego pasterska pedagogia, Opolska
Biblioteka Teologiczna 105, Opole, s. 267-288.
2008, Jan Chryzostom objania Hymn o mioci (1Kor13); (In 1Epistolam ad Corinthios
hom.33-34) [w:] Ksiga Jubileuszowa Ksidza Profesora Stanisawa Longosza,
(Vox Patrum 28/52.1), Lublin, s. 291-315.
2008, Mio w nauczaniu Jana Chryzostoma (Ponoantyczna pragmatyka chrzecijaskiego ycia) [w:] (red.) B. Moejko, A. Paner, Mio w czasach dawnych,
Gdask, s. 3-29.
2008, Jan Chryzostom, XII i XIII homilia na List do Hebrajczykw [w:] J. Iluk,
Kapastwo Melchizedeka w Jana Chryzostoma Komentarzu do Listu do
Hebrajczykw, Christianitas Antiqua II, s. 120-155.
dr Ireneusz Milewski
(chrzecijastwo, koci antyczny, pienidz, pne cesarstwo rzymskie)
Ksiki
1999, Pienidz w greckiej literaturze patrystycznej IV wieku (na przykadzie pism kapadockich Ojcw Kocioa i Jana Chryzostoma), Gdask.
2003, Marek Diakon, ywot witego Porriusza, biskupa Gazy, tumaczenie, wstp
i komentarz, Christianitas Antiqua, fontes 1, Gdask.
2008, Depozycje i zsyki biskupw w Cesarstwie Wschodniorzymskim (325-451),
Gdask.
47

1998, Majtek kocielny i jego funkcja w wietle pism kapadockich Ojcw Kocioa i Jana
Chryzostoma, Vox Patrum 18/34-35, s. 415-435.
1998, Bankierzy, lichwiarze i ich dziaalno w wietle pism greckich Ojcw Kocioa IV
wieku, Eos 85, s. 205-220 .
1999, Miejsca zsyek biskupw wschodniorzymskich w IV i V wieku, Vox Patrum
19/36-37, s. 367 386.
1999, Dziaalno dobroczynna przedstawicielek rodw arystokratycznych i domw panujcych we wschodnich prowincjach cesarstwa w IV i V wieku [w:] (red.)
J. Jundzi, Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w staroytnoci i redniowieczu, Bydgoszcz, s. 235-259.
2000, Lhne und Preise bei den Kappadokischen Kirchenvtern und bei Johannes
Chrysostomus, Mnsterische Beitrge zur Antiken Handelsgeschichte 19/1,
s. 48-58.
2000, Powtrne wykorzystywanie wity pogaskich w pnej staroytnoci, Vox
Patrum 20/38-39, s. 561-575.
2000, Die sptantike Korruption und der mterkauf im Lichte der Schriften der griechischen Kirchenvter des 4. Jahrhunderts [w:] (red.) M. Andrzejewski, Beitrge
zum Altagsleben. Danzig, Bremen und die Antike, Gdask, s. 153-159.
2000, Okolicznoci mierci biskupw wschodniorzymskich w IV i V wieku. Przyczynek
do dziejw Kocioa pnoantycznego, Przegld Religioznawczy 197, s. 99-112.
2001, Bankers, Usurer and Merchants. Businessmen of the Late Antiquity Cities in
Reports of Greek Church Fathers of the Fourth Century, Mnsterische Beitrge
zur antiken Handelsgeschichte 20/1, s. 96-113.
2001, Kocielne i cesarskie ustawodawstwo w walce z dawn obyczajowoci w yciu
codziennym chrzecijan IV i V wieku [w:] (red.) M. Kuryowicz, Crimina et
mores. Prawo karne i obyczaje w staroytnym Rzymie, Lublin, s. 101-112.
2001, Kilka uwag o roli biskupa w miecie pnoantycznym (na przykadzie prowincji
wschodnich), Vox Patrum 21/40-41, s. 407-424.
2002, Transformation of pagan temples in late antiquity (on the example of the Eastern
Roman Provinces), Eos 89, s. 71- 89.
2002, A Few Remarks on the Terminology of Coin Units in Greek Patristic Literature
of the Fourth Century, Mnsterische Beitrge zur antiken Handelsgeschichte
21/2, s. 24-43.
2002, Biskupi i ich dzieci. Kilka uwag o stanie rodzinnym dostojnikw kocielnych we
wschodnich prowincjach Cesarstwa w IV i V wieku [w:] (red.) J. Jundzi,
D. od-Strzelczyk, Dziecko w rodzinie i spoeczestwie. Staroytno redniowiecze, Bydgoszcz, s. 219-233.
48
2006, Dzieci jako uczestnicy cudownych zdarze w Vita Porhyrii episcopi Gazensis Marka
Diakona, Vox Patrum 26/48-49, s. 405-417.
2006, Late Roman Tax System in View of the Writings of Greek Church Fathers of the
Fourth Century, Mnsterische Beitrge zur antiken Handelsgeschichte 25/1,
s. 11-27.
2006, Economic Aspects of Depositions and Exiles of Bishops in the Late Roman Empire
(on Example of the Church Dignitaries from the Eastern Provinces). Introductory
Notes, Laverna 17, s. 99-116 .
2006, Kilka uwag o depozycjach i zsykach biskupw zachodniorzymskich za panowania
Konstancjusza II, Przegld Religioznawczy 220, s. 109-120.
2007, Spoeczne uwarunkowania obecnoci onatych biskupw w Kociele wczesnobizantyskim (do poowy V wieku) [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina
Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi Waldemarowi Ceranowi,
d, s. 401-415.
2008, Jan Chryzostom i jego stronnicy w starciu z patriarch aleksandryjskim Teolem
[w:] (red.) N. Widok, Czasy Jana Chryzostoma i jego pasterska pedagogia,
Opolska Biblioteka Teologiczna 105, Opole, s. 87-116.
dr Jacek Pudliszewski,
(religia rzymska, kult zmarych i obyczaje pogrzebowe; medycyna rzymska)
Ksiki
1997, Prywatne uroczystoci nagrobne w wietle epitaw aciskich w okresie Wczesnego
Cesarstwa Rzymskiego, Gdask.
1996, La question montaire chez Horace, Eos 84, s. 103-114.
1995, Kilka uwag na temat ycia rodzinnego w Hiszpanii rzymskiej [w:] (red.)
W. Paubicki, Maestwo i rodzina w religiach wiata, Gdask, s. 161-167.
1997, Kwiaty w rzymskim kulcie zmarych [w:] (red.) J. Kolbuszewski, Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna Antropologia kultury Humanistyka (Materiay
I KK Tanatos 97, Karpacz 6-8 listopad 1997), Wrocaw, s. 227-232.
1997, Pliniusz Starszy o bursztynie [w:] Bursztynowa Komnata. Fakty i mity. Materiay
z konferencji naukowej z 5 X 1996 roku w Pasku, Gdask, s. 12-19.
1999, Rzymski kult zmarych w wietle testamentu Lingona [w:] (red.) J. Kolbuszewski,
Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna Antropologia kultury Humanistyka
(Materiay III KK Tanatos 99, Karpacz 4-6 listopad 1999), Wrocaw, s. 111-117.
49
2001, Relacje Pliniusza Starszego o Chinach. Uwagi wstpne [w:] (red.) J. Wodarski,
Chiny w oczach Polakw do XX wieku. Pastwo Spoeczestwo Kultura,
Gdask.
2001, Rzymskie obyczaje pogrzebowe w wietle lex collegii Lanuvini (CIL XIV 2112)
[w:] (red.) J. Kolbuszewski, Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna
Antropologia kultury Humanistyka, t. V (Materiay V KK Tanatos 01, Karpacz
8-10 listopad 2001), Wrocaw, s. 377-387.
2001, Udzia kobiet w municentia privata miast prowincji hiszpaskich w I III w.
n.e., Supskie Studia Historyczne 9, s. 19-25.
2002, Familia Silvani rzymskie stowarzyszenie religijno pogrzebowe (AE 1929,161)
[w:] (red.) J. Kolbuszewski, Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna antropologia kultury humanistyka, t. 6 (Materiay VI KK Tanatos 2002, Szklarska
Porba 7-9 listopad 2002), Wrocaw, s. 519-527.
2002, Uroczystoci nagrobne w miastach Italii w IV wieku n.e. [w:] (red.) J. Kolbuszewski,
Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna antropologia kultury humanistyka, t. 6 (Materiay VI KK Tanatos 2002, Szklarska Porba 7-9 listopad
2002),Wrocaw, s. 528-536.
2003, Collegium Aesculapii et Hygiae niektre aspekty dziaalnoci rzymskiego stowarzyszenia religijno pogrzebowego. Analiza inskrypcji CIL VI 10234 [w:] (red.)
J. Kolbuszewski, Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna antropologia
kultury humanistyka, t. 7 (Materiay VII KK Tanatos 2003, Szklarska Porba
5-7 listopad 2003),Wrocaw, s. 21-31.
2003, Budowa grobowca w wietle justyniaskich Digestw. Uwagi wstpne [w:] (red.)
J. Kolbuszewski, Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna antropologia
kultury humanistyka, t. 7 (Materiay VII KK Tanatos 2003, Szklarska Porba
5-7 listopad 2003), Wrocaw, s. 33-38.
2004, Panem et circenses w miastach Hiszpanii rzymskiej w wietle rde epigracznych
(I-III w.n.e.), Supskie Studia Historyczne 11, s. 9 23.
2005, Quintus Cominius Abascantus i jego testament jako przyczynek do bada nad
rzymskim kultem zmarych (AE 2000, 334,b) [w:] (red.) J. Kolbuszewski,
Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna antropologia kultury humanistyka, t. IX (Materiay IX KK Tanatos 2005, Szklarska Porba, listopad 2005),
Wrocaw, s. 235-244.
2007, Uroczystoci nagrobne ku czci zmarych w antycznym miecie Philippi w wietle
aciskich rde epigracznych (II-III w. n.e.) [w:] (red.) J. Kolbuszewski
Problemy wspczesnej tanatologii. Medycyna antropologia kultury humanistyka, t. XI (Materiay XI KK Tanatos 2007, Szklarska Porba, 14-16 listopad
2007), Wrocaw, s. 271-277.
50
2007, Tituli sepulkrales jako rdo do bada prozopogracznych przedstawicieli stanu

ekwickiego w epoce Sewerw (193-235 n.e.) [w:] (red.) J. Kolbuszewski, Problemy
wspczesnej tanatologii. Medycyna antropologia kultury humanistyka, t. 11
(Materiay XI KK Tanatos 2007, Szklarska Porba, 14-16 listopad 2007),
Wrocaw, s. 279-288.
dr Grzegorz Szamocki
(chrzecijastwo, biblistyka)
Ksiki
2001, Motyw bramy w Nowym Testamencie. Przyczynek do teologii biblijnej, Pelplin.
2004, Greka Nowego Testamentu. Intensywny kurs podstawowy, Pelplin.
2001, Chrzecijaskie wchodzenie do krlestwa niebieskiego na podstawie Jezusowego
wezwania Wchodcie przez ciasn bram! ... (Mt 7,13-14), Studia Gdaskie
14, s. 99-129.
2002, Biblijny model wychowania w rodzinie, Universitas Gedanensis 14/1, s. 1925.
2002-2003, Palec to Boy (Wj 8,15ab). Dlaczego palec a nie rka?, Studia Gdaskie
15-16, s. 5-17.
2002-2003, W Betanii, po drugiej stronie Jordanu (J 1,28): Miejsce dziaalnoci Jana
Chrzciciela, Studia Gdaskie 15-16, s. 19-26.
2003, Aktywno Boga przed stworzeniem? Kolejna prba interpretacji Rdz 1,1-2,
Collectanea Theologica 73/4, s. 31-52.
2004, Oko za oko, zb za zb. Formua talionu w biblijnym prawie Izraela, Studia
Gdaskie17, s. 37-56.
2005, Hebrajskie wyraenia be-/le-nachala (jako dziedzictwo) i be-jad (w rk) w odniesieniu do Boego daru ziemi dla Izraela, Przegld Religioznawczy 217, s. 3-8.
2006, Do czego Jozuemu odwaga i moc? Studium literacko-historyczne zachty bd
mny i mocny w Joz 1,6-9, Przegld Religioznawczy 220, s. 11-22.
2007, Znaczenie cudw w Biblii, Studia Gdaskie 21, s. 51-58.
2007, Opowiadanie o obrzezaniu w Joz 5,2-9. Apel deuteronomisty i jego bezporedni
adresaci, Collectanea Theologica 3, s. 5-26.
2008, Xwhy Ksiga Jozuego [w:] (red.) A. Kumirek, Hebrajsko-polski Stary Testament:
Prorocy. Przekad z kodami gramatycznymi, transliteracj i indeksem sw hebrajskich, Warszawa, s. 1-104.
51
2008, Wprowadzenie do Listu w. Pawa do Galatw [w:] J. Iluk, Jan Chryzostom:

Komentarz do Listu w. Pawa do Galatw, Krakw, s. 5-14.
4.1.1.4. Wsppraca naukowa z jednostk

Dr Zbigniew Brzostowski (AP Supsk), dr Micha Kosznicki (Zakad Metodyki Nauczania Historii UG), dr Monika Og (PWSZ w Gogowie), dr Anna
Pajkowska (Instytut Filologii Klasycznej UG), dr Aleksander Michalak (na
stau w University of Dublin), dr Bartomiej Siek (Biblioteka Pomorskiej
Akademii Medycznej w Gdasku).
dr Micha Kosznicki zob. Bydgoszcz, UKW
dr Zbigniew Brzostowski zob. Supsk APS
4.1.2.
Zakad Archeologii Antycznej, Instytut Archeologii, Wydzia

Historyczny
adres: ul. Bielaska 5, 80-952 Gdask

e-mail / website: hisarch@univ.gda.pl / www.univ.gda.pl
tel./fax (58) 301 36 51 wewn. 41
4.1.2.1. Historia i zakres budowy jednostki

Nabr na studia archeologiczne po raz pierwszy przeprowadzono na Uniwersytecie Gdaskim w 2003 r. We wrzeniu 2008 r. Zakad Archeologii zyska
status Instytutu i utworzono Zakad Archelogii Antycznej. W bliskiej przyszoci Instytut Archeologii powinien uruchomi studia doktoranckie. W chwili obecnej prowadzone s studia licencjackie i magisterskie.
Do niedawna pracownicy Zakadu uczestniczyli w greckich wykopaliskach
na pnoklasycznym i hellenistycznym stanowisku Phalasarna na Krecie (na
zaproszenie dr Elpidy Hadjidaki). Na zaproszenie dra Arisa Tsaravopoulosa
czterech studentw z Gdaska brao udzia w wykopaliskach na Antikytherze
w 2008 r. Obecno Uniwersytetu w tym miejscu powinna by kontynuowana w nastpnych latach.
Zostao podpisane porozumienie midzy National Museum of Macedonia
oraz Valencian Institute of Classical and Oriental Studies (IVECO) w sprawie
52
rozpoczcia wsplnych wykopalisk w Negotino (Republika Macedonii) w celu

zlokalizowania staroytnego miasta Antigoneia nad Axiosem. Pierwsze wykopaliska zaplanowano na 2009 r.
Podjto rwnie rozmowy zmierzajce do rozpoczcia wsplnie z Zakadem
Archeologii Uniwersytetu w Istambule wykopalisk w pnorzymskim i bizantyskim kompleksie paacowym w Rhegion (dzis. Kkekmece, ok.
19 km od Istanbuu).
4.1.2.2.1. Kierownik Zakadu
prof. UG dr hab. Nicholas Sekunda archns@univ.gda.pl
prof. UG dr hab. Andrzej Piotr Kowalski
dr Sawomir Jdraszek tarchon@wp.pl
dr Sawomir Jdraszek
(historia i archeologia, staroytny Egipt i Syro-Palestyna)
(w druku), The Origins of the Amazon Shield [w:] Hellenistic Warfare 1 (Publication
of the First International Conference on Hellenistic Warfare).
Egyptians in the Ptolemaic Army [w:] Hellenistic Warfare 2 (Publication of the Second
International Conference on Hellenistic Warfare)
(w druku), Some Egyptian Stratagems in Polyaenus [w:] The Ancient Taktika. Some
Egyptian Stratagems in Polyaenus.
Bes antropomorzacja czyli uczowieczenie demona (zoone do druku).
(w druku), Terakotowe przedstawienia kawalerzysty z Egiptu hellenistycznego, Gdaskie
Studia Archeologiczne.
S. Jdraszek, K. Cybulska, Atlantyda, Inne Oblicza Historii nr 14.
Falasarn, Inne Oblicza Historii nr 15.
53
(w druku), U rde pogaskiego antysemityzmu, Inne Oblicza Historii.

(w druku), Biblioteka Aleksandryjska, Inne Oblicza Historii.
(w druku), Armia Lagidw organizacja i struktura (monograa popularno-naukowa).
prof. UG dr hab. Nicholas Sekunda

(Historia staroytnej Grecji, dzieje Achemenidw, wojna w staroytnoci)
Ksiki:
1984, [wspaut.], The Army of Alexander the Great, London (Osprey Men-at-Arms
Series 148).
1986, [wspaut.], The Ancient Greeks, Armies of Classical Greece 5th and 4th Centuries
B.C., London (Osprey lite Series 7).
1992, [wspaut.], The Persian Army 560-330 B.C., (Osprey lite Series 42),
London.
1994, [wspaut.], Seleucid and Ptolemaic Reformed Armies 168-145 BC. Volume 1:
The Seleucid Army, Stockport.
1995, [wspaut.], Seleucid and Ptolemaic Reformed Armies 168-145 BC. Volume 2:
The Ptolemaic Army under Ptolemy VI Philometor, Stockport.
1995, [wspaut.], Early Roman Armies, London (Osprey Military Publishing).
1996, [wspaut.], Republican Roman Army 200-104 BC, London (Osprey Military
Publishing).
1998, [wspaut.], The Spartans, London (Osprey Military Publishing).
2000, Nick Sekunda, Adam Hook, Greek Hoplite 480-323BC, Oxford (Osprey
Military Publishing).
2001, Hellenistic Infantry Reform in the 160s BC, d.
2002, Marathon 490 BC The First Persian Invasion of Greece, Oxford (Osprey Military
Publishing).
1980, Greek Siege Warfare, Popular Archaeology, Vol. 1, no. 9 (March), s. 10-14.
1982, A Bronze Horse-Frontlet from Vrokastro, Crete, Annual of the British School
at Athens 77, s. 251-2.
1983, The Rhomphaia, a Thracian Weapon of the Hellenistic Period [w:] (red.) A.G.
Poulter, Ancient Bulgaria I, Nottingham, s. 275-283.
1984, Regimental Uniforms: a look at the Army of Alexander the Great, Popular
Archaeology, Vol.5, no.12 (June), s. 15-16.
54
1985, Achaemenid Colonization in Lydia, Revue des tudes Anciennes 87,

s. 7-30.
1987, Warriors of Ancient Greece, Archaeology Today Vol. 8, no.1 (Feb.), s. 6-10.
1988, Some Notes on the Life of Datames Iran 26, s. 35-53.
1988, Achaemenid Military Terminology, Archologische Mitteilungen aus Iran 21,
s. 69-77.
1988, Persian Settlement in Hellespontine Phrygia [w:] (red.) Amlie Kuhrt & Heleen
Sancisi-Weerdenburg, Achaemenid History III: Method and Theory. Proceedings
of the Fifth Achaemenid History Workshop, Leiden, s. 175-196.
1989, The Persians [w:] (red.) General Sir John Hackett, Warfare in the Ancient World,
London, s. 82-103.
1989, Hellenistic Warfare [w:] (red.) General Sir John Hackett, Warfare in the Ancient
World, London, s. 130-135.
1990, IG II2 1250: A Decree Concerning the Lampadephoroi of the Tribe Aiantis,
Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 83 (= Acta of the University of
New England Seminar on Greek and Latin Epigraphy ed. Ian Worthington,
s. 149-182, pl. IV).
1990, Nicholas Sekunda, Angus MacBride, The Macedonian White-Shields Regiment,
Military Illustrated 29, s. 19-24.
1991, Achaemenid Settlement in Caria, Lycia and Greater Phrygia [w:] (red.) H.S.W.
Sancisi-Weerdenburg & Amlie Kuhrt, Achaemenid History VI: Asia Minor and
Egypt, Leiden, s. 83-143.
1992, Athenian Demography and Military Strength 338-322 B.C., Annual of the
British School at Athens 87, s. 311-355.
1992, Simon Chew, Philip II of Macedon, Military Illustrated 54, s. 46-50.
1994, (Rec.) L. Poznanski, Asclpiodote, Trait de Tactique (d. Bud, Paris 1992),
The Classical Review 44, 1, s. 36-7.
1994, Iphicrates and the Menestheid Family of Miletus, Annual of the British School
at Athens 89, s. 303-306.
1994, Chapter 8: Classical Warfare [w:] (red.) Sir John Boardman, Cambridge Ancient
History, Plates to Volumes V & VI (Cambridge), s. 167-193, pls. 179-220.
1996, Anatolian War-Sickles and the Coinage of Etenna [w:] (red.) R. Ashton, Studies
in the Coinage of Ancient Turkey, Royal Numismatic Society, Special Publication
no. 29 = British Institute of Archaeology at Ankara, Monograph No. 17,
London, s. 9-17.
1994, The Tomb of Lyson and Kallikles, Military Illustrated 72 (May), s. 29-33.
1994, The Roman Army and the Samnite Wars, Ancient Warrior 1 (Winter /5),
s. 12-17.
55
1995, Greek Warfare, (Rec.) J. Rich, G. Shipley (edd.), War and Society in the Greek
World (1993), Classical Review 45, 1, s. 122-123.
1995, Catastrophe Theory, (Rec.), The End of the Bronze Age. Changes in Warfare and
the Catastrophe ca. 1200 B.C. (1993), Classical Review 45, 1, s. 119-121.
1995, Greek Cavalry, (Rec.) I. G. Spence, The Cavalry of Classical Greece. A Social
and Military History with Particular Reference to Athens (1993) and L. J. Worley,
Hippeis. The Cavalry of Ancient Greece (1994), Classical Review 45, 2, s. 312315.
1996, (Rec.) James G. DeVoto (ed., tr.), Flavius Arrianus TEXNH TAKTIKA (Tactical
Handbook) and EKTAIS KATA ALANN (The Expedition Against the Alans)
(1993, Classical Review 46, 1, s. 156-7.
1996, (Rec.) P. Krentz, E. L. Wheeler (ed., tr.), Polyaenus Stratagems of War (1994),
Classical Review 46, 1, s. 157-8.
1997, Ouakrianos, Iranica Antiqua 32, s. 163-4.
1997, The Kylloi and Eubiotoi of Hypata during the Imperial Period, Zeitschrift fr
Papyrologie und Epigraphik 118, s. 207-226.
1997, Nearchus the Cretan and the Foundation of Cretopolis, Anatolian Studies 47,
s. 217-223.
1998, Itabelis and the Satrapy of Mysia, American Journal of Ancient History 14,
1 (1989), s. 73-102.
1998, Lysimachos and Gazaios of Oloosson, Annual of the British School at Athens
93, s. 439-452.
2000, Hoplite Shield Devices, Osprey Military Journal 2, 5, s. 16-22.
2000, Land-use, Ethnicity, and Federalism in West Crete [w:] (red.) Roger Brock,
Stephen Hodkinson, Alternatives to Athens. Varieties of Political Organization
and Community in Ancient Greece, Oxford, s. 327-347.
2001, (Rec.) Margaret C. Miller, Athens and Persia in the fth century BC. A study in
cultural receptivity (1997) American Journal of Archaeology 105, s. 554-5.
2001, Greek Swords and Swordsmanship, Osprey Military Journal 3, 1, s. 34-42.
2001, The Sarissa, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Archaeologica 23, s. 1341.
2001, Antigonid Iconography in a Cretan Shield-Device from Demetrias, Archeologia
52, s. 19-22, pl. vi.
2002, Food and Drink Greek Military Cuisine, Osprey Military Journal 4.1,
s. 3-6.
2002, Aeginetan Slave Numbers and Colonization in Crete and Elsewhere [w:] (red.)
W. Suder, tudes de Dmographie du Monde Grco-Romain, Antiquitas 26,
s. 107-126.
56
2003, OGIS 248 und die Sldnerregimente des Heeres Antiochos IV. Epiphanes [w:]
(red.) W. Appel, Collecteana Classica Thorunensia XIV. Studia Graeco-Latina
Universitatis Nicolai Copernici, Toru, s. 145-49.
2003, (Rec.) M.B. Hatzopoulos, LOrganisation de lArmee Macedonienne sous les
Antigonides. Problemes anciens et Documents nouveaux ( 30,
Athens 2001), Classical Review 53, 1, s. 146-7.
2003, The Stele of Thersagoras of Polyrrhenia from Demetrias, Eulimene 4, s. 77-80.
2003, A Macedonian Companion in a Pompeian Fresco, Archeologia 54, s. 29-33
tabl x-xi.
2005, R.H.J. Ashton, The coinage of Oinoanda, N.V. Sekunda, Appendix 3: a Note
on the Tauric Sword and Shield Symbol, Numismatic Chronicle, s. 82-84,
pl. 7-8.
2005, Arianos (Polyb. 8.16-20): an Iranian or Cretan Mercenary at Sardeis in 214 BC?,
Ancient Iran and its Neighbours, Electrum 10, Krakow, s. 53-58.
2006, A Life-Table for the Spartan Male Population [w:] (red.) J.-N. Cornisier, Guerre
et Demographie dans le Monde Antique, Paris, s. 51-9.
2006, Pamela Armstrong, Nicholas Victor Sekunda, A Byzantine Soldier from the
Crusading Era, Quaestiones Medii Aevi Novae 11, s. 11-21.
2006, Catalogue entries to nos. 311-19 [w:] (red.) Franck Goddio, Manfred Clauss,
Egypts Sunken Treasures Munich, Berlin, London, New York, s. 292-5.
2006, (Rec.) Matthew Trundle, Greek Mercenaries. From the Late Archaic Period to
Alexander, London New York 2004, Classical Review 56, 1, s. 155-6.
2006, (Rec.) Brian Campbell, Greek and Roman Military Writers, Selected Readings,
London New York, 2004, Classical Review 56, 1, s. 76-7.
2006, Robert Drews, Early Riders: The Beginnings of Mounted Warfare in Asia and
Europe, New York, London 2004, American Journal of Archaeology 110, nr.
4, April, s. 12-3.
2006, The Introduction of Cavalry Thureophoroi into Greek Warfare, Fasciculi
Archaeologiae Historicae 19, s. 9-17.
2007, Military Forces in the Hellenistic World and the Roman Republic (a) Land Forces
[w:] The Cambridge History of Greek and Roman Warfare, Vol. I Chapter 8
(Cambridge 2007), s. 325-57.
2007, Boxus the Persian and the hellenization of Persis [w:] (red.) C.J. Tuplin, Persian
Reponses: political and cultural interaction with(in) the Achaemenid Empire,
Swansea, s. 225-235.
2007, Antony Keen, Nicholas Sekunda, Xenophon the Rhetor [w:] (red.) Nicholas
Sekunda, Corolla Cosmo Rodewald, Gdask, s. 25-38.
57
2007, P. Juhel, Borel A. Noguera, J. Rzepka & N.V. Sekunda. A New Greek Inscription
from the Area of Tremnik (Republic of Macedonia / Skopje), Zeitschrift fr
2007, Kilka uwag na temat ubioru czonkw ambasady perskiej, ukazanych na Rolce
Sztokholmskiej [w:] Studia z Dziejw Wojskowoci, Budownictwo, Kultury, Praca
Dedykowana prof. dr hab. Andrzejowi Nowakowskiemu z okazji 45-lecia pracy
naukowej, Archeologia Historica Polonica 17, s. 491-8.
2007, Corolla Cosmo Rodewald, Gdask.
1997, [wspred.] Assistant editors R.W.V. Catling, N.V. Sekunda, I. Arnaoutoglou,
A Lexicon of Greek Personal Names, Volume III.A The Peloponnese, Western
Greece, Sicily and Magna Graecia, Oxford.
2000, [wspred.] A Lexicon of Greek Personal Names, Volume III.B Central Greece:
From the Megarid to Thessaly, Oxford.
4.1.3. Katedra Filologii Klasycznej, Wydzia Filologiczny

adres: ul. Wita Stwosza 55, 80-952 Gdask-Oliwa
e-mail / website: katfklas@ug.edu.pl /katfklas@univ.gda.pl http://www.l.ug.gda.pl/
pl/lologia_klasyczna/
tel. 58 / 52 32 238, 52 32 214

W roku 1984 powsta w Uniwersytecie Gdaskim zaoony przez prof.
Stefana Zabockiego Zakad Filologii Klasycznej i Neolatynistyki, ktry
dziesi lat pniej (w r. 1994) zosta przeksztacony w Katedr Filologii
Klasycznej. W jej ramach powoano dwa zakady: Zakad Hellenistyki i Kultury Greckiego Wschodu oraz Zakad Latynistyki i Literatury Porwnawczej.
W Katedrze wyodrbniony zosta take Zesp Lektorw Jzyka aciskiego.
Specjalno naukow Katedry stanowi mniej wicej zgodnie z podziaem na zakady dwie gwne dziedziny: 1) literatura i kultura staroytnej
Grecji (proza historyczna i naukowa; istota poczucia odrbnoci kulturowej
Grekw w stosunku do ludw Wschodu; zwizki kulturalne Grecji i Rzymu);
2) literatura rzymska (epoka augustowska i okres cesarstwa; dramat antyczny)
oraz literatura nowoaciska, staropolska i literatura porwnawcza (poezja
58
Jana Kochanowskiego, Szymona Szymonowica, twrczo autorw dziaajcych

w Gdasku od XVI do XVIII wieku; renesansowa poezja z krgu jzykw
romaskich).
Pracownicy Zakadu Latynistyki i Literatury Porwnawczej nastawieni s
zdecydowanie na badania o charakterze historycznoliterackim. Historyka staroytnego zainteresowa ewentualnie mog prace powstajce w Zakadzie
Hellenistyki i Kultury Greckiego Wschodu.
Od 1986 r. Zakad Filologii Klasycznej, a potem Katedra prowadzi studia
magisterskie w zakresie lologii klasycznej. Obecnie na studiach I stopnia
istniej dwie specjalizacje: lologia klasyczna i cywilizacja rdziemnomorska;
na studiach II stopnia: na razie tylko lologia klasyczna, od roku akademickiego 2009/2010 rwnie studia neolatynistyczne.
Zatrudnieni w Katedrze profesorowie prowadz seminaria doktoranckie
w ramach Filologicznego Studium Doktoranckiego (literatura staroytna, literatura nowoaciska i literatura porwnawcza) oraz Historycznego Studium
Doktoranckiego (historia kultury Grecji i greckiego Wschodu).
prof. dr hab. Zoa Gombiowska, tel. (+ 48 58) 52 32 238 lub 52 32 214
4.1.3.2.2.1. Zakad Latynistyki i Literatury Porwnawczej
prof. dr hab. Zoa Gombiowska kierownik
prof. UG dr Duncan McQueen
dr Izabela Bogumi
dr Tatiana Krynicka
doc. Norajr Ter-Grigorian
mgr Jacek Pokrzywnicki
mgr Agnieszka Witczak
59
4.1.3.2.2.2. Zakad Hellenistyki i Kultury Greckiego Wschodu

prof. dr hab. Krzysztof Gombiowski kierownik, am_kg@poczta.onet.pl
dr Bogdan Burliga, lbb@univ.gda.pl
dr Grzegorz Kotowski, grzegorzkotlowski@poczta.onet.pl
dr Anna Marchewka, am_kg@poczta.onet.pl
dr Ewelina Marciniak
dr Anna Ry, lrs@univ.gda.pl
4.1.3.2.2.3. Zesp Lektorw Jzyka aciskiego
mgr Jolanta Czyma
mgr Ra Horbowy
dr Ewa Milkamanowicz
mgr Jan Opolski
dr Anna Pajkowska, anna554@wp.pl
mgr Renata Skiba
mgr Elbieta Starek
dr Bogdan Burliga
(wojskowo staroytna)
Ksiki
2007, Eneasz Taktyk. Obrona oblonego miasta, Warszawa.
2005, Demokracja, polis i religia [w:] Religia i polityka w wiecie antycznym, s. 73-82.
prof. dr hab. Krzysztof Gombiowski

(Grecja a Orient, wiedza Grekw o staroytnym wschodzie, Herodot, Ksenofont)
Ksiki
1981, Ktezjasz z Knidos: grecki historyk perskiej monarchii Achemenidw, Gdask [wraz
z przekadem zachowanych fragmentw].
60
1993,
1997,
2002,
2005,
Ksenofont. onierz i pisarz, Wrocaw.

Po Grecji klasycznym szlakiem, Gdask.
Na czarnomorskim szlaku staroytnych Grekw, Gdask.
Periplus Skylaksa z Karyandy. Z jz. greckiego przeoy, wstpem i komentarzem opatrzy, Gdask.

2003, Kolumna wowa wotum platejskie, Collectanea Philologica 5, s. 15-27.
2003, Pojcia hellenizm i barbaryzm jako wyznaczniki Herodotowej i europejskiej
humanitas, Meander 58, s. 253-263.
2005, Pojcia hellenizmu i barbaryzmu jako wyznaczniki Herodotowej i europejskiej
humanitas [w:] (red.) Ks. R. Popowski, Humanitas grecka i rzymska, Lublin,
s. 31-45.
2004, Uwagi uzupeniajce do chronologii wyprawy Cyrusa Modszego [w:] (red.)
I. Mikoajczyk, Sapere aude. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Dr Hab.
Marianowi Szarmachowi z okazji 65 rocznicy urodzin, Toru, s. 123-129.
2008, Czy w stosunku do Cyropedii Ksenofonta ma racj bytu krytyka historyczna (na
przykadzie opisu bitwy pod Thymbrarami Cyr. VII 1)? [w:] (red.) A. Marchewka,
Rem acu tangere, Gdask, s. 143-153.
dr Grzegorz Kotowski
(religia grecka i ludw anatolijskich)
2005, Przenikanie si wierze greckich i karyjskich w inskrypcjach wybranych miast
Karii [w:] Religia i polityka w wiecie antycznym, s. 186-196.
dr Anna Pajkowska
(Rzym okresu pnego Cesarstwa, Julian Apostata)
Ksiki
2006, List do rady i ludu ateskiego Juliana Apostaty, przekad, wstp i objanienia,
(Fontes Historiae Antiquae 7), Pozna.
2009, Anna Pajkowska, Cesarza Juliana Misopogon czyli Nieprzyjaciel Brody, przekad, wstp i objanienia Anna Pajkowska, Fontes Historiae Antiquae, t. 14,
Pozna.
61

2000, Julian Apostata a restitutio Romanae religionis, Przegld Religioznawczy 197,
s. 71-78.
2002, Grzegorz z Nazjanzu o cesarzu Julianie Apostacie (na podstawie mw IV i V),
Studia Classica et Neolatina 5, Gdask, s. 22-35.
2006, Historyk Ammianus Marcellinus o mierci cesarza Juliana Apostaty, Studia
Classica et Neolatina 7, Gdask, s. 12-30.
2006, Polityka antychrzecijaska cesarza Juliana Apostaty (na podstawie Mw IV i V
Grzegorza z Nazjanzu i Dziejw Ammiana Marcellina), Przegld Religioznawczy
220, s. 121-144.
Ukoczony zosta przekad Cyropedii Ksenofonta jako praca zbiorowa Zakadu

Hellenistyki i Kultury Greckiego Wschodu dla Wydawnictwa Prszyski
i S-ka.
62
5 . K ATOW I C E
5.1. Uniwersytet lski w Katowicach
5.1.1. Zakad Historii Staroytnej, Instytut Historii, Wydzia Nauk
Spoecznych
adres: ul. Bankowa 11, 40-007 Katowice
e-mail / website: ih.wns@us.edu.pl / www.historia.us.edu.pl.
tel. (32) 359 21 28

Uruchomienie orodka bada nad histori staroytn w Katowicach wie si
z powstaniem w 1968 r. Uniwersytetu lskiego. Jedn z jego jednostek sta
si wwczas Wydzia Humanistyczny, w ramach ktrego funkcjonowa Instytut Historii, majcy w swoim skadzie Zakad Historii Staroytnej i redniowiecznej. Organizatorem zespou staroytnikw by zmary w 1998 r. prof.
zw. dr hab. Andrzej Kunisz (wwczas doktor), zatrudniony w 1969 r. na
umow-zlecenie, a od 1970 r. na staym etacie. W zwizku z reorganizacj
Uczelni, w dniu 1 padziernika 1973 r. powsta istniejcy w dalszym cigu
Wydzia Nauk Spoecznych, w obrbie ktrego nadal funkcjonuje Instytut
Historii. W dwa lata pniej, w 1975 r. prof. Kunisz zosta kierownikiem
Zakadu Historii Staroytnej i redniowiecznej; funkcj t peni niemal do
swojej mierci. W dniu 1 marca wyodrbni si natomiast samodzielny ju
Zakad Historii Staroytnej.
Zakad liczy w chwili obecnej szeciu pracownikw: prof. zw. dr hab.
Wiesaw Kaczanowicz, dr hab. Norbert Rogosz, dr Agata Aleksandra Kluczek,
dr Agnieszka Bartnik, dr Edelgarda Foltyn, dr Piotr Boro. Dwie ostatnie
z wymienionych osb prowadz zajcia dydaktyczne z dyscyplin archeologicznych i realizuj badania nie zwizane z krgiem rdziemnomorskim. Prol
naukowy pozostaych pracownikw Zakadu dotyczy spraw historii antyku,
przy czym wiodcym wtkiem bada s studia nad numizmatyk rzymsk.
Bardziej szczegowe informacje na temat Zakadu Historii Staroytnej
Uniwersytetu lskiego w Katowicach znajduj si na stronie internetowej
www.historia.us.edu.pl.
63

prof. zw. dr hab. Wiesaw Kaczanowicz
dr. hab. Norbert Rogosz
dr Agata Aleksandra Kluczek
dr Agnieszka Bartnik
prof. zw. dr hab. Wiesaw Kaczanowicz
(numizmatyczne aspekty tzw. kryzysu Cesarstwa Rzymskiego w III w. n. e.,
dzieje rzymskiej Brytanii)
Ksiki
1985,
1990,
1997,
2003,
Uzurpacja Karauzjusza w Brytanii i Galii u schyku III w. n. e., Katowice.

Aspekty ideologiczne w rzymskim mennictwie lat 235-284 n.e., Katowice.
Cesarz Probus, 276-282 n.e., Katowice.
Probus the Emperor, 276-282 AD. A biographical Study, Cieszyn.

1976, Propaganda rzymskiej polityki podbojw na monetach epoki Trajana, Wiadomoci
Numizmatyczne 20, s. 158-173.
1978, Seria rzymskich emisji o typach regionalnych z czasw Hadriana, Biuletyn
Numizmatyczny 132-133, s. 61-66.
1978, Uzurpacja Karauzjusza i Allektusa w wietle ikonograi i legend monet (wybrane
zagadnienia) [w:] (red.) A. Kunisz, Historia i Wspczesno 3, s. 5268.
1982, Brytania i Irlandia w opisie Bedy Czcigodnego [w:] (red.) A. Kunisz, Historia
i Wspczesno 6, s. 6576.
1985, Rzymskie teksty z Vindolandy (Wielka Brytania), Meander 40, s. 257265.
1987, W sprawie galijskich mennic Karauzjusza, Antiquitas 13, s. 1124.
1988, Aspekty ideologiczne w mennictwie cesarza Tacyta (275-276 r. n. e.) [w:] (red.)
A. Kunisz, Studia z dziejw staroytnego Rzymu, Katowice, s. 97111.
64
1991, An Ideology in the Coinage of the Roman Empire in the 3rd C. Methodological
Assumptions of the Surveys, Polish Numismatic News 5, s. 141144.
1991, Obieg pieniny na terenie rzymskiej Brytanii w czasach uzurpacji Karauzjusza
i Allektusa, Wiadomoci Numizmatyczne 35, s. 113129.
1992, Motywy religijne w rzymskim mennictwie drugiej poowy III w. n. e. (do 284 r.),
Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia 27, s. 115125.
1993, Gordian III. Idea wadcy okresu pocztkw kryzysu Cesarstwa Rzymskiego wietle
rde numizmatycznych [w:] (red.) A. Kunisz, Polityka i pienidz 1, s. 68
76.
1994, Classis Britannica [w:] (red.) H. Kowalski, W ladkowski, Annales Universitatis
Mariae Curie Sklodowska (Sectio F, Historia) 49. Wolumen in Memoria
Thaddei opuszko Terra, Mare et Homines, s. 199207.
1995, Wa Hadriana pogranicze wiata rzymskiego i celtyckiego [w:] (red.) E. Dbrowa,
Prace Historyczne 117. Materiay z konferencji naukowej Wojna i wojskowo w staroytnoci, s. 111118.
1995, Mennictwo uzurpatorskie w Cesarstwie Rzymskim w III w. n. e. Zarys problematyki [w:] (red.) T. Kotula, A. adomirski, Kryzysy pastwa rzymskiego: Republika
i Cesarstwo. Materiay z konferencji naukowej, Antiquitas 21, s. 137
146.
1996, Propaganda of Philip the Arabian`s Dynastic Idea (244-249 A. D.). Numismatic
Evidence, Notae Numismaticae / Zapiski Numizmatyczne 1, s. 8286.
1996, Regionalizm w ideologii cesarstwa rzymskiego lat 235284 n. e. wiadectwo monet [w:] (red.) J. Staszewski, Pamitnik XV Powszechnego Zjazdu Historykw
Polskich 1, Warszawa, s. 9199.
1997, Uwagi w sprawie bada nad biogra cesarza Probusa (276282 n. e.) [w:] (red.)
A. Kunisz, Rzym antyczny. Polityka i pienidz 2, s. 160170.
1997, Les monnaies comme source pour les tudes sur les lites provinciaels pendant la
crise de lÈmpire Romain au IIIe sicle [w:] Les lites provinciales sous le Haut
Empire Romain, (Materiay midzynarodowego kolokwium Wrocaw, 79 kwiecie 1994), Antiquitas 22, s. 2933.
1999, Nieznana moneta rzymskiego uzurpatora Prokulusa, Magazyn Numizmatyczny
28, s. 57.
2000, rda numizmatyczne do dziejw idei wadzy charyzmatycznej w Cesarstwie
Rzymskim doby kryzysu III w. [w:] (red.) K. Ruchniewicz, J. Tyszkiewicz,
W. Wrzesiski, Pamitnik XVI Powszechnego Zjazdu Historykw Polskich 2,
Toru, s. 3945.
2001, Coinage on Behalf and with Names of Roman Empresses of the Years 235284.
Introductory Notice, Antiquitas 25, s. 3137.
65
2001, Napyw monet rzymskich na obszar lska [w:] (red.) A. Barciak, Lux romana
w Europie rodkowej ze szczeglnym uwzgldnieniem lska, Katowice,
s. 137141.
2001, Moneta Allektusa znaleziona w Kownie [w:] (red.) J. Kolendo, A. Bursche,
B. Paszkiewicz, Korpus znalezisk rzymskich z europejskiego Barbaricum Polska,
Suplement 2 Nowe znaleziska importw rzymskich z ziem Polski 2, Warszawa,
s. 137141.
2002, Rudolf Ranoszek jako pedagog [w:] (red.) A. Barciak, Kultura edukacyjna na
Grnym lsku, Katowice, s. 8386.
2004, Prof. dr hab. Andrzej Kunisz (19321998) [w:] (red.) W. Kaczanowicz, Studia
z dziejw antyku. Pamici Profesora Andrzeja Kunisza, Katowice, s. 7-13, wersja anglojzyczna s. 1520.
2004, Profesor Andrzej Kunisz jako numizmatyk, Notae Numismaticae / Zapiski
Numizmatyczne 5, s. 205-208, wersja anglojzyczna s. 208-211.
2005, Lìdologie des monnaies Romains l`poque de la crise de lÈmpire au IIIe sicle.
Les aspects mthodologiques [w:] (red.) C. Alfaro, C. Marcos, P. Otero, XIII
Congresso International de Numismatica. Actes Proceedings Actes, t. 1, Madrid,
s. 705-707.
dr hab. Norbert Rogosz

(polityczne, spoeczne, militarne oraz religijne problemy z dziejw Rzymu
w epoce upadku Republiki)
Ksiki
1992, Polityczna rola trybunatu ludowego w Rzymie w latach restauracji sullaskiej
(78-80 p. n. e.), Katowice.
2004, Polityczna rola senatu w Republice Rzymskiej w latach 59-55, Katowice.
1998, Funkcjonowanie senatu w Republice Rzymskiej w 51 r. p. n. e. [w:] (red.)
L. Morawiecki, Res historia, z. 5: Graecorum et Romanorum memoria, Lublin,
s. 133-152.
1999, Bellum Gallicum VIII, 52, 4-5 (Wiarygodno przekazu i datacji wydarze) [w:]
(red.) W. Kaczanowicz, Rzym antyczny. Polityka i pienidz, t. 3, Katowice,
s. 41-59.
2005, W sprawie intercesji G. Skryboniusza Kuriona z 1 marca 50 r. przed Chrystusem
przeciwko wyznaczeniu nastpcy G. Juliusza Cezara w prowincjach galijskich [w:]
66
(red.) I. Panic, M. W. Wanatowicz Wieki stare i nowe, t. 4, Katowice,

s. 9-36.
2007, Pierwsze prby wykorzystania prawa do zwalczania triumwirw (lata 59-58)
[w:] (red.) A. Dbiski, H. Kowalski, M. Kuryowicz, Salus rei publice suprema
lex. Ochrona interesw pastwa w prawie karnym staroytnej Grecji i Rzymu,
Lublin, s. 221-247.
2007, Pozaitalscy sojusznicy G. Juliusza Cezara w jego zmaganiach z Gn. Pompejuszem
i obrocami Republiki w latach 49-48 przed Chrystusem [w:] (red.) K. Nawotka,
2007, Charakter przemian politycznych w Republice Rzymskiej w latach 60-59 przed
Chrystusem [w:] (red.) I. Panic, M. W. Wanatowicz, Wieki Stare i Nowe, t. 5, s. 9-38.
2007, Wybory pontifeksa Maksymusa w 63 r. przed Chrystusem, Magazyn
Numizmatyczny 35, s. 5-33.
2008, An Assessment of the Political Role of the Senate in the Roman Republic [w:] (red.)
W. Kaczanowicz, Rzym antyczny. Polityka i pienidz (The Ancient Rome. Politics
and Money), t. 4, s. 25-54.
dr Agata Aleksandra Kluczek

(ideologia wadzy cesarskiej, aspekty propagandowe monet rzymskich IIII w.)
Ksiki
2000, Polityka dynastyczna w Cesarstwie Rzymskim w latach 235-284, Katowice.
2006, Studia nad propagand polityczn w Cesarstwie Rzymskim II III w., Toru.
2009, Vndiqve Victores. Wizja rzymskiego wadztwa nad wiatem w mennictwie zotego wieku Antoninw i doby kryzysu III wieku studium porwnawcze,
Katowice.
2004, Bogini Roma w subie ideologii wadzy cesarskiej w pastwie Rzymskim doby
kryzysu III w. n. e.. wiadectwo monet [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Balbuza,
Miasto w staroytnoci, Pozna, s. 231-251.
2004, Wojna idei na monetach Galliena i Postumusa w III w. n. e. [w:] (red.)
W. Kaczanowicz, Studia z dziejw antyku. Pamici Profesora Andrzeja Kunisza,
Katowice, s. 206-226.
2006, Empereur romain et dieux. Sources numismatiques et investiture divine dÀurlien
(270-275), Acta Facultatis Philosophicae Universitatis Ostraviensis 226,
Historie. Historica, 13, s. 9-26.
67
2006, Le monde des barbare dans la propaganda impriale au sicle dòr des Antonins
et pendant la priode de la crise du IIIe sicle, Eos 93, s. 275-296.
2007, Virtus Augusti dans le monnayage et la propaganda de lèmpereur Aurlien (270275 apr. J.-C.) [w:] (ed.) P. Berdowski, B. Blahaczek, Haec mihi in animis
vestis templa. Studia Classica in Memory of Profesor Lesaw Morawiecki, Rzeszw,
s. 321-334.
2008, Empereur invaincu et barbares. Les reprsentations des barbares dans le monnayage romain l`poque impriale (235-284 apr. J.-C.) [w:] (ed.) W. Kaczanowicz,
Rzym antyczny. Polityka i pienidz (The Ancient Rome. Politics and Money)
4, s. 104-134.
2008, Roman Emperor as the World Ruler, A. D. 235-284, Eos 95, s. 75-90.
dr Agnieszka Bartnik
(numizmatyka celtycka, wierzenia plemion celtyckich)
2004, Jak dzik sta si Merkurym. Ewolucja wizerunku oraz funkcji Boga-Dzika
w wierzeniach plemienia Linonw, Pisma Humanistyczne 6, s. 143-149.
2004, miejsce kultw agrarnych w wierzeniach plemion Eduw, Linonw i Senonw,
Studenckie Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego, 6, s. 53-58.
2005, Wyobraenia zwierzt oraz ich boskie odpowiedniki w ikonograi monet celtyckich,
Magazyn Numizmatyczny 33, s. 31-38.
2005, Funkcja metamorfoz w wierzeniach celtyckich, Classica Catoviciensia. Scripta
Minora 9, s. 6-12.
2006, Pi reform monetarnych Wang Manga. Przyczynek do historii mennictwa chiskiego, Magazyn Numizmatyczny 34, s. 83-92.
2007, Mennictwo Atrebatw, Magazyn Numizmatyczny 35, s. 42-66.
2008, Paliegeneza, reinkarnacja, metempsychoza, wdrwka dusz. Celtowie a doktryna
Pitagorasa, Podteksty 3. (publikacja elektroniczna, www.podteksty.eu).

adres: pl. Sejmu lskiego 1, 40-032 Katowice
e-mail / website: kfk@us.edu.pl / www.kfk.us.edu.pl
tel. / fax: 32 200 94 17 / 32 200 92 33
68

Katedra Filologii Klasycznej zostaa utworzona na Wydziale Filologicznym
Uniwersytetu lskiego w Katowicach w 1991 r. Zaoycielem i pierwszym
kierownikiem Katedry by neolatynista prof. Stefan Zabocki (19322001),
ktry kierowa t jednostk do 1998 r., w pierwszych czterech latach przy
wydatnej pomocy wczesnych doktorw Jzefa Budzyskiego i Jzefa Sieronia. Po prof. Zabockim kierownikiem katedry zosta jzykoznawca klasyczny prof. Micha Bednarski. W latach 20032004 katedr kierowa dziekan
Wydziau Filologicznego prof. Piotr Wilczek. Od roku 2004 kuratorem, a od
2009 kierownikiem katedry jest badacz kultury i tradycji antycznej dr hab.
Tadeusz Aleksandrowicz, prof. U, ktry w latach 19952002 peni obowizki zastpcy dwch pierwszych kierownikw. W 2008 r. w Katedrze utworzono trzy pracownie: Hellenistyki, Latynistyki oraz Kultury i Tradycji Antycznej.
Prowadzone w katedrze badania naukowe koncentruj si na wybranych
problemach jzykoznawstwa klasycznego i metryki, literatury greckiej i aciskiej oraz kultury i tradycji antycznej ze szczeglnym uwzgldnieniem literatury i kultury bizantyskiej oraz nowoaciskiej.
Katedra Filologii Klasycznej wydaje dwa roczniki: obcojzyczne Scripta
Classica (od 2004 r.) i polskojzyczne Classica Catoviciensia. Scripta Minora (od 2001 r.), a wczeniej zainicjowaa wydawanie periodyku Pallas
Silesia Antyk na lsku (w 1997 r.). Ponadto w ramach wasnej serii wydawniczej Filologia Klasyczna, ukazujcej si w Wydawnictwie Uniwersytetu lskiego w Katowicach, pracownicy Katedry opublikowali kilkanacie
monograi naukowych.
Od roku 1992 w Katedrze prowadzone s picioletnie stacjonarne studia
magisterskie z zakresu lologii klasycznej, obejmujce jzyk aciski i grecki,
obie literatury antyczne oraz kultur i tradycj antyczn, a take intensywne
kursy jzyka woskiego i nowogreckiego. Od roku 2007 Katedra prowadzi
trzyletnie stacjonarne studia licencjackie, ktrych absolwenci mog kontynuowa nauk na dwuletnich studiach magisterskich, a najlepsi na czteroletnich
studiach doktoranckich z zakresu literaturoznawstwa lub jzykoznawstwa klasycznego. Od pocztku studia lologii klasycznej byy prowadzone w cisej
wsppracy z Uniwersytetem Jagielloskim, dziki czemu studenci mogli sucha wykadw profesorw Romualda Turasiewicza (19302005), Jzefa Kor-
69
pantego, Jerzego Styki i Huberta Wolanina, a take Joanny Rostropowicz

z Uniwersytetu Opolskiego. Katedra dysponuje specjalistycznym ksigozbiorem, funkcjonujcym w ramach Biblioteki Wydziau Filologicznego jako wyodrbnione Lectorium Classicorum.
[Szerzej na temat historii i dziaalnoci Katedry zob: T. Aleksandrowicz,
Professor Stefan Zabocki (19322001) the Founder and the First Head of the
Department of Classics at the University of Silesia in Katowice [w:] Scripta
Classica, vol. 2, ed. T. Sapota, Katowice 2005, s. 106110; idem, Ten Years
of the Department of Classics at the University of Silesia in Katowice [w:] Scripta Classica, vol. 1, ed. T. Sapota, Katowice 2004, s. 916; idem, Quinze
annes des tudes classiques lUniversit de Silsie Katowice [w:] Scripta
Classica, vol. 5, ed. T. Aleksandrowicz, Katowice 2008, s. 918].
prof. U dr hab. Tadeusz. Aleksandrowicz, tel. 32 200 94 17 tadeusz.aleksandrowicz@us.edu.pl
5.1.2.2.2.1. Pracownia Hellenistyki
dr Anna Szczepaniak (kierownik) tel. 32 200 94 17 a.m.szczepaniak@gmail.
com
prof. dr hab. Micha Bednarski tel. 32 200 94 17
prof. U dr hab. Jzef Siero, tel. 32 200 94 17
dr Jan Kucharski, tel. 32 200 94 17 jan.cook@op.pl
dr ukasz Tolski, tel. 32 200 94 17 lukatof@gmail.com
mgr Agata Ciempiel (doktorantka), tel. 32 200 94 17
mgr Kamila Kowalczyk (doktorantka), tel. 32 200 94 17
mgr Sylwia Lajbig-Wgrzyska (doktorantka), tel. 32 200 94 17
mgr Zbigniew Szczurowski (doktorant), tel. 32 200 94 17
70
5.1.2.2.2.2. Pracownia Latynistyki

dr Tomasz Sapota (kierownik), tel. 32 200 94 17 tomasz.sapota@us.edu.pl
prof. zw. dr hab. Jerzy Styka, tel. 32 200 94 17
dr hab. Hubert Wolanin, tel. 32 200 94 17
dr Anna Kucz, tel. 32 200 94 17 kucz@naos.pl
dr Katarzyna Lesiak, tel. 32 200 94 17
mgr Marta Wowra (doktorantka), tel. 32 200 94 17
mgr Andrzej Wilanowski (doktorant), tel. 32 200 94 17
5.1.2.2.2.3. Pracownia Kultury i Tradycji Antycznej
dr Przemysaw Marciniak (kierownik), tel. 32 200 94 17
przemyslaw.marciniak@us.edu.pl
prof. U dr hab. Tadeusz Aleksandrowicz, tel. 32 200 94 17
mgr Maciej Helbig (doktorant), tel. 32 200 94 17
mgr Patrycja Matusiak (doktorantka), tel. 32 200 94 17
barkasowa@gmail.com
mgr Agata Sowiska (doktorantka), tel. 32 200 94 17
mgr Katarzyna Warcaba (doktorantka), tel. 32 200 94 17
mgr Katarzyna Wjcik-Owczarek (doktorantka), tel. 32 200 94 17
prof. U dr hab. Tadeusz Aleksandrowicz
(pna Republika Rzymska, historia polityczna i spoeczestwo, znaczenie
nobilitas, kultura i tradycja antyczna)
Ksiki
1990, Zainteresowania literackie rzymskiej nobilitas w schykowym okresie Republiki,
Katowice.
1996, Elita wadzy a oratorstwo w schykowym okresie Rzeczypospolitej Rzymskiej,
Katowice.
2002, Kultura intelektualna rzymskich konsulw w schykowym okresie Republiki,
Katowice.
71

1995, W krgu sporw o chronologi procesu upadku Republiki Rzymskiej [w:] (red.)
A. Kunisz, W 2500-lecie powstania Republiki Rzymskiej. Studia historyczne,
Katowice, s. 919.
1997, Grecka inskrypcja w Cieszynie, Pallas Silesia Antyk na lsku, 1, s. 6166.
1997, Motywy antyczne w kulturze lska Cieszyskiego [w:] (red.) J. Rostropowicz,
Tradycje kultury antycznej na lsku, Opole, s. 299306.
1997, Polityczna rola oratorstwa w dziaalnoci Gajusza Juliusza Cezara [w:] (red.)
A. Kunisz, Rzym antyczny. Polityka i pienidz, t. 2, Katowice, s. 3849.
1999, Polityczna i kulturalna rola nobilitas w schykowym okresie Republiki Rzymskiej
[w:] (red.) W. Kaczanowicz, Rzym antyczny. Polityka i pienidz, t. 3, Katowice,
s. 920.
2001, Dziea autorw rzymskich w cieszyskim ksigozbiorze ks. Leopolda Jana Szersznika
[w:] (red.) A. Barciak, Lux Romana w Europie rodkowej ze szczeglnym uwzgldnieniem lska, Katowice, s. 243250.
2002, Profesjonalizm i predylekcje oratorskie rzymskiej nobilitas w schykowym okresie
Republiki [w:] (red.) J. Rostropowicz, Studia nad kultur antyczn, t. 2, Opole,
s. 117130.
2003, aciskie chronostychy cieszyskie [w:] (red.) J. Rostropowicz, Tradycje kultury
antycznej na lsku, t. 2, Opole, s. 191199.
2004, La culture intellectuelle des consuls romains la n de la Rpublique, Eos 91,
s. 356365.
2004, Formacja intelektualna homines novi w schykoworepublikaskiej nobilitas
[w:] (red.) W. Kaczanowicz, Studia z dziejw antyku. Pamici Profesora Andrzeja
Kunisza, Katowice, s. 4865.
2005, Humanitas Romana a kultura intelektualna rzymskich konsulw z lat 14643
przed Chr. [w:] (red.) R. Popowski, Humanitas grecka i rzymska, Lublin,
s. 105120.
2006, Imperium maius et ratio. Sur les consuls romains des annes 14643 avant
J.- Chr. [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica, vol. 3, Katowice, s. 4256.
2006, Obraz historiograi rzymskiej w wykadach lozaskich Adama Mickiewicza [w:]
(red.) A. Nawarecki, B. Mytych-Forajter, Wykady lozaskie Adama Mickiewicza,
Katowice, s. 113121.
2007, Soli Deo honor et gloria autour de la pragmatique du texte antique [w:] (red.)
A. Kucz, A. Malina, Ethos and Exegesis, Katowice, s. 4653.
2007, Le professeur Andrzej Kunisz (19321998) fondateur du premier centre dtudes sur lAntiquit Katowice [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica, vol. 4,
Katowice, s. 96104.
72
2008, Antyk i wspczesno: wok pragmatyki tekstu antycznego (1 Tm 1, 17). Z bada

nad tradycj antyczn na Grnym lsku [w:] (red.) E. Wesoowska, C. Bartol,
A. A. Mikoajczak, T. Wikarjak, Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae
et Latinae, vol. 18, Pozna 2008, s. 389395.
2009, M. Terentius Varron dans la culture romaine et europenne [w:] (red.) T. Sapota,
Scripta Classica, vol. 6, Katowice, 4457.
prof. dr hab. Micha Bednarski

(jzykoznawstwo klasyczne)
Ksiki
1981,
1994,
2000,
2000,
acina potoczna, Krakw.

Studia nad greck terminologi gramatyczn Apolloniosa Dyskolosa, Krakw.
Apollonios Dyskolos i jego gramatyka, Krakw.
Apollonios Dyskolos O skadni, przekad, interpretacja, wstp, Krakw.
dr Jan Kucharski
(dramat grecki okresu klasycznego)
Ksiki
(w druku), Athenian tragedy of revenge, Katowice.

2004, Orestes Lock. The Motif of Tomb Rituals in the Oresteia and the Two Electra
Plays, Eos 91, s. 933.
2005, The Problem of Stasis in the Oresteia [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica,
vol. 2, Katowice, s. 2351.
2006, Eurypides Ion: the Contemporary and the Past [w:] (red.) T. Sapota, Scripta
Classica, vol. 3, Katowice, s. 2941.
dr Anna Kucz
(pimiennictwo aciskie)
Ksiki
2005, Dyskurs z Filozo w Consolatio Philosophiae Boecjusza, Katowice.
73

2004, La relazione fra losoa e la poesia in Platone e Boezio [w:] (red.) T. Sapota,
Scripta Classica, vol. 1, Katowice, s. 2329.
2005, Virtus domitor fortunae [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica, vol. 2, Katowice,
s. 96105.
2006, Lintegumentum nelle opere di Boezio e di Guglielmo di Conches [w:] (red.)
T. Sapota, Scripta Classica, vol. 3, Katowice, s. 7985.
2006, Monuductio ad amplectendam doctrinam et virtutem o umiowaniu nauki
i cnoty w aciskiej szkole na lsku, lskie Studia Historyczno-Teologiczne
39, z. 2, Katowice, s. 421428.
2007, Destino dellanima nella dottrina di Eraclito e di Arnobio [w:] (red.) T. Sapota,
Scripta Classica, vol. 4, Katowice, s. 5761.
2007, Identity of an Ancient Text [w:] (red.) A. Kucz, A. Malina, Ethos and Exegesis,
Katowice, s. 1820.
2007, Coraggio! Io sono! Non avete paura! Due riessioni sulla paura e sulla tempest
[w:] (red.) A. Kucz, A. Malina, Ethos and Exegesis, Katowice, s. 198207.
2008, Homo, res infelix et miser la dottrina arnobiana sulluomo [w:] (red.)
T. Aleksandrowicz, Scripta Classica, t. 5, Katowice, s. 7985.
dr Przemysaw Marciniak
(dramat grecki w czasach bizantyskich, europejska recepcja Bizancjum)
Ksiki
2004, Greek Drama in Byzantine Times, Katowice.
2009, Ikona dekadencji. Wybrane problemy europejskiej recepcji Bizancjum od XVII do
XX wieku, Katowice.
Artykuy/recenzje/recenzje
2004, Dealing with the Heritage Byzantine Experiments with Greek Drama [w:] (red.)
T. Sapota, Scripta Classica, vol. 1, Katowice, s. 6793.
2005, Bizantyska Safona. Legenda i twrczo Kassji przegld problematyki [w:]
(red.) R. Turasiewicz, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii
Umiejtnoci 34, Krakw, s. 4148.
2006, P. Marciniak M. Bk, Antynomia Grecji i Rzymu w wykadach lozaskich [w:]
(red.) A. Nawarecki, B. Mytych-Forajter, Wykady lozaskie Adama Mickiewicza,
Katowice, s. 122129.
74
2007, Byzantine Theatron A place for performance? Theatron [w:] (red.) M. Grnbart,
Rhetorische Kultur in Sptantike und Mittelalter, Berlin New York, s. 275
283.
2007, Theatre that did not exist. Byzantine theatre and performances [w:] (red.)
V. Vatchkova, Tz. Stepanov, Byzantium as seen by itself and by the others, Soa,
s. 177188.
2007, Ignatios und das Drama in Byzanz [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica, vol.
4, Katowice, s. 4757.
2007, Modern theatre theory and medieval text. The case of Byzantine theatre [w:] (red.)
A. Kucz, A. Malina, Ethos and Exegesis, Katowice, s. 75.
2007, I co z tym Bizancjum? Bizancjum w literaturze i kulturze od XVII do XX wieku.
Rekonesans [w:] (red.) M. Borowska, M. Kalinowska, J. awski, Filhellenizm
w Polsce. Rekonesans, Warszawa, s. 7990.
2007, Na kopoty... Bizancjum. (Nowo)greckie kopoty z bizantysk przeszoci [w:]
(red.) K. Korotkich, J. awski, D. Zawadzka, wiato w dolinie. Prace oarowane Profesor Halinie Krukowskiej, Biaystok, s. 715720.
2009, A Dramatic Afterlife. The Byzantines on Ancient Drama and its Authors, Classica
et Mediaevalia 60, s. 116.
2009, Greek Playwrights in the Light of Byzantine Sources, Journal of Australian Early
Medieval Studies 5, s. 7588.
2009, The Byzantine Sense of Humor [w:] (red) G. Tamer, Humor in der arabischen
Kultur, BerlinNew York, s. 127135.
mgr Patrycja Matusiak

(pimiennictwo aciskie)
2005, aciska inskrypcja w kociele Mariackim w Katowicach, Meander 60, s. 112
121.
2006, Some Reection Concerning the Usage of Liquamen in the Roman Cookery [w:]
(red.) T. Sapota, Scripta Classica, t. 3, Katowice, s. 5767.
2007, Silius Italicus, Punica, I, 56-139 [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica, t. 4,
Katowice, s. 8488.
dr Tomasz Sapota
(pimiennictwo aciskie, magia i religia rzymska)
75
Ksiki
2001, Magia i religia w twrczoci Lucjusza Apulejusza z Madaury. Studium wpyww
orientalnych w kulturze rzymskiej w drugim wieku naszej ery, Krakw.
(w druku), Juwenalis, Katowice.
1999, The magic and religion in works of Lucius Apuleius of Madaura. The impact of
the Orient on the Roman literature of the second century A.D., Eos 86, s. 339
346.
2004, Roman Prejudices against Jews [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica, t. 1,
Katowice, s. 4351.
2006, Multicultural Character of Apuleius Writings [w:] (red.) T. Sapota, Scripta
Classica, t. 3, Katowice, s. 6878.
2007, Reading Juvenals Satires [w:] (red.) A. Kucz, A. Malina, Ethos and Exegesis,
Katowice, s. 6974.
2008, A Note on the Speaker in Juvenals Satires [w:] (red.) T. Aleksandrowicz, Scripta
prof. U dr hab. Jzef Siero

(lozoa grecka i rzymska)
Ksiki
1994, Inspiracje lozoczne w twrczoci Wergiliusza, Katowice.
2003, Status jednostki i pastwa w greckiej polis w wietle lozoi Sokratesa, Platona
i Arystotelesa, Katowice.
2005, Pojcie szczcia i przyjani w literaturze i lozoi staroytnej, Katowice.
2007, Problem cierpienia w literaturze i lozoi staroytnej Grecji. Zagadnienia wybrane, Katowice.
2004, Pojcie szczcia i przyjani w lozoi Arystotelesa [w:] (red.) T. Sapota, Scripta
2006, Pojcie cierpienia w Dziejach Herodota, Nowy Filomata 3, s. 163178.
76
dr Anna Szczepaniak
(metryka grecka)
Ksiki
(w druku), Bacchylides Dactylo-Epitrites against the Background of Early Greek Colometry,
Katowice.
2004, Asynarteton, asynartetyczny, synarteza, Eos 91, s. 313344.
2006, Bacchylides Dactylo-Epitrites against the Background of Early Greek Colometry,
Eos 93, s. 359367.
2008, The Ill-fated Mother In the Margin of Bacchyl. 5. 136142 M [w:] (red.)
T. Aleksandrowicz, Scripta Classica, t. 5, Katowice, s. 1923.
dr ukasz Tolski
(jzykoznawstwo klasyczne)
Ksiki
2006, Modalno w epinikiach Pindara, Katowice.
2002, Modality in Pindars odes. Study of pragmatic-systematic functions of AN/KE(N)
particle with the optative in the main clause in Greek, Eos 89, s. 353356.
2005, On Studies in Some Systematic and Interpretational Aspects of Greek Syntax
Modus Potentialis [w:] (red.) T. Sapota, Scripta Classica, t. 2, Katowice, s. 83
95.
2007, In search of lost meanings. Towards a methodology of the pragmatics of ancient
texts [w:] (red.) A. Kucz, A. Malina, Ethos and Exegesis, Katowice, s. 2132.
77
6. KIELCE
6.1. Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego
w Kielcach
Humanistyczny
adres: ul. eromskiego 5, 25-369 Kielce
e-mail / website: Instytut.Historii@ujk.kielce.pl / http://www.ujk.edu.pl/ihis/
tel. (41) 349 73 22 / (41) 349 73 07

W utworzonym w 1969 r. Wyszym Studium Nauczycielskim (WSN) w Kielcach prowadzono zajcia z historii staroytnej. Wkrtce po przeksztaceniu
WSN w Wysz Szko Pedagogiczn im. Jana Kochanowskiego (1976 r.)
powoano do ycia Instytut Historii. W jego strukturze znalaz si Zakad
Historii Staroytnej zorganizowany przez dra L. Owczarka (ucze prof. Eugeniusza Konika z Uniwersytetu Wrocawskiego). Dr Owczarek specjalizuje
si w historii i archeologii Tracji oraz rzymskiej Anatolii (rozprawa doktorska
pt. Rzym a barbarzycy nad Dolnym Dunajem w pierwszej poowie III wieku;
przekad ksiki D. Danova, Trakowie, 1987). Przygotowa rwnie trzytomowy wybr rde dla studentw historii (Grecja, 1988; Cesarstwo rzymskie,
1986; Rzym od czasw najdawniejszych do upadku republiki, 1987). W latach
1981-1998 w Zakadzie pracowaa ponadto historyk, dr J. Dryk, ktrej
zainteresowania badawcze obejmoway dzieje Etruskw, archeologi Maopolski, status kobiet w spoeczestwie rzymskim oraz wizerunek dzieci w antycznej literaturze i sztuce (rozprawa doktorska pt. Ziemie dzisiejszej Maopolski
a Imperium Rzymskie). Od 1983 do 1990 r. Zakadem kierowa prof. E.
Konik, lolog klasyczny i archeolog, absolwent Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, ucze m. in. S. Witkowskiego, R. Gansica i E. Bulandy.
Prof. Konik zasyn jako badacz staroytnego lska (lsk staroytny a imperium rzymskie 1965). W latach 80. XX w. opublikowa zaopatrzony w komentarz przekad Wojen hiszpaskiej (BH), afrykaskiej (BAfr.) i aleksandryjskiej
(BAl.) i rozpocz prace nad tumaczeniem Wojny gallijskiej Cezara (1978).
78
Od 1987 r. zatrudniona jest w Zakadzie dr K. Ryszewska, historyk i archeolog, specjalistka w zakresie archeologii redniowiecznej (ceramika, architektura przedromaska, historia bada archeologicznych). Od 1987 do 1997 r.
w Zakadzie pracowa mgr M. Kuak, ktry zajmowa si Aleksandrem Wielkim, a zwaszcza jego wypraw do Indii.
Kolejnym kierownikiem Zakadu by prof. E. Dbrowa, dobrze znany
historyk z Uniwersytetu Jagielloskiego (1990-1997). Prof. S. Cinal z Uniwersytetu Jagielloskiego, lingwista i specjalista w dziedzinie studiw porwnawczych w zakresie religii, kierowa Zakadem od 1999 do 2002 r. W krgu
jego zainteresowa badawczych znajdoway si studia semickie (jzyki, religia,
kultura; Ugarit, Qumran, Biblia ydowska, zaratusztrianizm) (rozprawa doktorska: Baal z Ugarit i inni bogowie burzy staroytnej Syrii i Palestyny 1997).
W 2003 r. w Zakadzie zostaa zatrudniona dr L. Kostuch, ktrej zainteresowania badawcze skupiaj si na dziejach religii rzymskiej (kult zwierzcy),
staroytnej wojny i bstw wojennych w literaturze i sztuce. Dr S. Orzechowski, historyk i archeolog, zajmuje si staroytn metalurgi na terenach Barbaricum i Galii oraz problematyk ekonomii i rodowiska w okresie wpyww
rzymskich. Zatrudniona od 2004 r. dr K. Twardowska, historyk Bizancjum,
specjalizuje si w dziejach politycznych, spoecznych i kulturalnych wschodnich prowincji rzymskich w V wieku.
Od 2008 r. kierownikiem Zakadu jest dr hab. T. Polaski, prof. UJK,
absolwent Uniwersytetu Jagielloskiego, ucze J. liwy (archeologia Wschodu), S. Stabryy (literatura aciska), R. Turasiewicza (literatura grecka), A. Zaborskiego (staroytne jzyki semicko-afrykaskie).
prof. UJK dr hab. Tomasz Polaski Polanski27@yahoo.com /
www.ujk.kielce.pl
6.1.1.2.2. Pracownicy i doktoranci:
dr Lucyna Kostuch
dr Katarzyna Ryszewska
79
dr Kamilla Twardowska
dr Szymon Orzechowski
dr Lucyna Kostuch
(wojskowe funkcje bstw greckich i rzymskich, symbolika wojskowa w antycznej literaturze i ikonograi, sakralne funkcje zwierzt wedug Grekw
i Rzymian)
Ksiki
2003, Wyobraenia androgeniczne w wierzeniach przedchrzecijaskich krgu rdziemnomorskiego, Kielce.
2004, Formy obecnoci bstw opiekuczych wojny w militarnych przedsiwziciach staroytnego wiata Grecji i Rzymu [w:] (red.) J. Drabina, Religie a wojna i terroryzm, Studia Religiologica, 36, s. 37-64.
2006, Militarne funkcje wa w kulcie Ateny [w:] (red.) L. Kostuch, K. Ryszewska,
Zwierz jako sacrum w pradziejach i staroytnoci, Kielce, s. 33-44.
2006, Das Androgyne Gleichgewicht der Krfte in der Vorstellungswelt der Mittelmeervlker,
Parerga. Midzynarodowe Studia Filozoczne, 1, s. 53-61.
2006, Sakralny charakter wa jako symbolu walki w kulturze antycznego wiata,
Rocznik Teologiczny ChAT 48, 1-2, s. 165-178.
2007, Kilka uwag o wyprawie Amazonek na Attyk [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak,
Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 115-121.
2008, The philosophy of arms. Weaponry in the minds of the Ancient Greeks, Parerga.
Midzynarodowe Studia Filozoczne, 3.
2009, Cleopatras Snake or Octavians? The Role of the Cobra in the Triumph Over the
Egyptian Queen, Klio, 91, 1.
2006, [wspred.] Zwierz jako sacrum w pradziejach i staroytnoci, t. 1-2, Kielce.
80
dr Szymon Orzechowski
(staroytne hutnictwo elaza na obszarze kultury przeworskiej ze szczeglnym
uwzgldnieniem regionu Gr witokrzyskich oraz rzymskiej Galii; okres
wpyww rzymskich w Maopolsce, zagadnienia osadnicze, gospodarcze i przyrodnicze; archeometalurgia badania eksperymentalne nad rekonstrukcj
procesu redukcji elaza w piecach kotlinkowych)
Ksiki
2007 Zaplecze osadnicze i podstawy surowcowe staroytnego hutnictwa witokrzyskiego,
Kielce.
1991, Prba rekonstrukcji stanu zalesienia pnocno-wschodnich obrzey ysogr w okresie wpyww rzymskich przyczynek do poznania rodowiskowych warunkw
rozwoju witokrzyskiego okrgu hutniczego, Acta Archaeologica Carpathica,
t. 30, s. 167-186.
1992, Domniemany skarb monet rzymskich ze Starachowic, Wiadomoci
Numizmatyczne 36, z. 3-4, s. 149-154.
1994, La sidrurgie ancienne dans les Montagnes Sainte-Croix, contexte naturel et humene [w:] (red.) M. Mangin, La sidrurgie ancienne de LEst de la France dans
son contexte europen, Paris, s. 351-361.
1995, [wspaut.] La sidrurgie ancienne et lexploitation minire dans les Montagnes
Sainte-Croix (Petite Pologne). I. Bilan des recherches 1955-1990, Dialogues
dHistoire Ancienne 21/1, s. 203-224.
1996, Sozial-wirtschaftliche Aspekte der frhgeschichtlichen Eisenverhttung im HeiligKreuz-Gebirge (w. Krzy-Gebirge) [w:] (red.) Z. Woniak, Kontakte lngs der
Bernsteinstrasse (zwischen Caput Adriae und den Ostseegebieten) in der Zeit um
Christi Geburt, Krakw, s. 317-338.
1996, [wspaut.] Ewidencja stanowisk ula elaznego z okresu wpyww rzymskich
na obszarze witokrzyskiego okrgu hutniczego uwagi do metodyki bada [w:]
Archeologiczne Zdjcie Polski metoda i dowiadczenia. Prba Oceny, Biblioteka
Muzealnictwa i Ochrony Zabytkw, t. 95, seria B, Warszawa, s. 177-191.
1996, La sidrurgie ancienne et lexploitation miniere dans les Montagnes Sainte-Croix
(Petite Pologne) II. Ateliers, habitat, chronologie, Dialogues dHistoire Ancienne
22/1, s. 327-373.
1998, La sidrurgie ancienne et lexploitation miniere dans les Montagnes Sainte-Croix
(Petite Pologne) III Archeometrie et histoire: les Montagnes Sainte-Croix et les
81
rgions productives europennes (n de l Age de fer dbut du Moyen Age),

Dialogues dHistoire Ancienne 24/1, s. 138-193.
1998, Miecz rzymski z cmentarzyska w Starachowicach, woj. kieleckie. Kontekst archeologiczny odkrycia [w:] Corpus der Romischen Funde im europaischen Barbaricum.
Nowe znaleziska importw rzymskich z ziem Polski, Suplement t. 1, Warszawa,
s. 53-64.
1999, Chronologie de la metallurgie ancienne dans les Montagnes Sainte-Croix (Pologne)
vue a travers les recherches sur lhabitat, Pallas 50/2, s. 405-418.
1999, [wspaut.] Paleometallurgie A Mleiha: une premier approche [w:] (red.)
M. Mouton, Mleiha I Environement, strategies de subsistance et artisanats, LyonParis, s. 171-190.
2000, Zesp cmentarzysk i bogatych depozytw monetarnych z doliny rzeki Kamiennej
a zagadnienie chronologii staroytnego hutnictwa witokrzyskiego [w:] (red.)
K. Bracha, St. Wiech, Midzy Wis a Pilic. Studia i Materiay do Dziejw
Kielecczyzny, t. 2, Kielce, s. 35-61.
2000, ysa Gra i jej miejsce w zoonym ukadzie osadniczym witokrzyskiego okrgu
hutniczego- zagadnienie orodka kultowego w staroytnoci [w:] (red.) ks. Daniel
Olszewski, R. Gryz, Klasztor na witym Krzyu w polskiej kulturze narodowej,
Kielce, s. 31-48.
2002, Zaplecze surowcowe staroytnego hutnictwa witokrzyskiego zoa rud elaza
i potencjalne rejony ich wydobycia [w:] (red.) A. Grodzicki, M. W. Lorenc, Uczniowie Agricoli Tradycje grnicze w Polsce i Czechach, Jelenia Gra, s. 45-64.
2002, Zaplecze osadnicze staroytnego okrgu hutniczego w Grach witokrzyskich i jego
relacje ze strefa produkcyjn [w:] (red.) S. Orzechowski, Hutnictwo witokrzyskie
oraz inne centra i orodki staroytnej metalurgii elaza na ziemiach polskich,
Kielce, s. 27-43.
2003, Rudki eine Eisenerzgrube der rmischen Kaiserzeit [w:] (red.) R. Muller,
Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Band 25, Berlin New York,
s. 406-409.
2004, [wspaut.] ule miseczkowate ze staroytnego centrum hutniczego w Grach
witokrzyskich, Hutnik 71/10, s. 512-517.
2006, Wyniki najnowszych bada na stanowiskach osadniczych i produkcyjnych witokrzyskiego centrum hutniczego [w:] (red.) S. Orzechowski, I. Suliga, 50 lat bada nad staroytnym hutnictwem witokrzyskim. Archeologia Metalurgia
Edukacja, Kielce 2006, s. 33-73.
2006, [wspaut.] Mines et mtallurgies en Gaule la n de l,ge du fer lepoque
romaine [w:] (red.) D. Paunier, Celtes et Gaulois. lArchologie face lhistoire,
Lausanne, s. 131-162.
82
2007, Czarna metalurgia w Galii przed podbojem rzymskim. Zarys problematyki,

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 3-4, s. 235-259.
2007, [wspaut.] Materials for analysis of post-reduction stages of metallurgical processing at the ancient iron production site at the Gry witokrzyskie (Holy Cross
Mountains) [w:] (red.) B. Cauuet, Orfvres et forgerons. Lapproche exprimentale en archologie minire et mtallurgique, Paris.
2008, (w druku) The region of iron: the Przeworsk Culture iron producing centre in
Barbaricum [w:] (red.) P. i S. Cerw, Early ironworking in Europe II. Archaeology
and experiment, Plas Tan y Bwlch.
2002, Hutnictwo witokrzyskie oraz inne centra i orodki staroytnej metalurgii elaza
na ziemiach polskich, Kielce.
[wspred.], W witokrzyskiej kuni Hefajstosa, Kielce.
2006, [wspred.], 50 lat bada nad staroytnym hutnictwem witokrzyskim, Archeologia
Metalurgia Edukacja, Kielce.
prof. UJK dr hab. Tomasz Polaski

(historia Grecji i Wschodu, sztuka w literaturze, teoria i praktyka przekadu
greka, acina, hebrajski, koptyjski; orientalizm w kulturze grecko-rzymskiej;
opr Wschodu wobec dominacji grecko-rzymskiej; propaganda rzymska
w okresie cesarstwa; Egipt ptolemejski i rzymski, chrzecijaski Wschd
problematyka grecka, syryjska i koptyjska; szkoa retoryczna w Gazie; sztuka
chrzecijaska w literaturze Wschodu; rda greckie, syryjskie i koptyjskie
od IV do VII w.)
Ksiki
1998, Oriental Art in Greek Imperial Literature, BAC 36, Trier.
2002, Ancient Greek Orientalist Painters. The Literary Evidence, Krakw.
1992, Jerome as a Translator of Hebrew Poetry. I. Grammar and Lexicography, Grazer
Beitrge 18, s. 155-170.
1993, Jerome as a Translator of Hebrew Poetry. II. Poetics, Grazer Beitrge 19, s. 173187.
83
1992, The Imperial Propaganda and Historical Tradition according to a Selection of

Coins from the Collection of Augustine Czartoryski. I. The Fides-Concordia Group,
Studies in Ancient Art and Civilization 4, s. 47-57.
1992, The Imperial Propaganda and Historical Tradition... II. The Image of Success in
the Foreign and Interior Policy of the Emperor, Studies in Ancient Art and
Civilization 5, s. 45-58.
1992, Translation Technique in the Septuagint. Selected Problems in the Song of Songs,
Eos 80, s. 233-243.
1997, Greeks and Peoples of the Orient in the Distorting Mirrors of Mutual
Misunderstanding, Studies in Ancient Art and Civilization 8, s. 33-46.
1997, Between Snobbery and Alienation. Oriental Art Description in the Greek Imperial
Literature A Mirror of East West Relations, Prace Komisji Filologii Klasycznej
Polskiej Akademii Umiejtnoci 25, Krakw, s. 70-88.
1998, Is It or Is It Not Lucians? An Art Historians Supplement to the Controversy over
the Authorship of the Syrian Goddess, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej
Akademii Umiejtnoci 27, Krakw, s. 161-186.
1999, Oriens militans: The Extremist Traditionalist Movements in the Provincial Populace
of the Ptolemaic Egypt and their Ideology, Studies in Ancient Art and Civilization
9, s. 23-48.
2000, The peoples of Syria and Canaan in the Theban Private Tomb Painting. The Scenes
of Tribute [w:] (red.) K. Ciaowicz, J. Ostrowski, Les civilisations du basin
mditerranen. Hommages Joachim liwa, Krakw, s. 193-210.
2001, The Persian Warriors in the Poecile Marathon Painting [w:] Festschrift
R. Turasiewicz, Classica Cracoviensia 6, s. 231-256.
2002, (Rec.) K. Noethlichs, Die Juden im christlichen Imperium Romanum (4.-6.
Jahrhundert), Berlin 2001, Grazer Beitrge 21, s. 234-236.
2003, Oriens militans. Liberation Movements in Ptolemaic Egypt [w:] International
Conference on Freedom and its Limits in Ancient World, Electrum 9, Krakw,
s. 75-85.
2004, Konikt Wschodu i Zachodu w historiograi greckiej od Herodota do Prokopiusza
z Cezarei, Vox Patrum 23/44-45, s. 329-351.
2004, Lycophrons Alexandra: Loan Words, Sacred Idols and Prophetic Writings. Oriental
Mimesis in the Alexandra of Lycophron, Folia Orientalia 40, s. 233-257.
2005, Two Persian Princesses in the Paintings of the Greek Orientalists, Grazer Beitrge
24, s. 197-210.
2006, The Boukoloi Uprising, Or How the Greek Intellectuals Falsied Oriental History
[w:] (red.) J. Styka, Violence and Aggression in the Ancient World, Classica
Cracoviensia 10, s. 149-164.
84
2006, Literalism and Paraphrase as a Means of Preservation of Religious Textual Authority

in the Coptic, Greek and Latin Asclepius Apocalypse [w:] (red.) C. Galewicz,
Texts of Power and the Power of Text. Readings in Textual Authority Across History
and Cultures, Krakw, s. 87-98.
2006, Boukoloi Banditry: Greek Perspectives on Native Resistance, Grazer Beitrge
25, s. 229-248.
2007, The Three Young Men in the Furnace and the Art of Ecphrasis in the Coptic
Sermon by Theophilus of Alexandria, Studies in Ancient Art and Civilisation
10, s. 79-100.
2008, Paintings, Mosaics, Icons. A Syriac Hymn on the Cathedral of Edessa, Folia
Orientalia 45, s. 199-225.
dr Katarzyna Ryszewska
(historia bada archeologiczno-architektonicznych w Polsce; dzieje bada
archeologicznych na Kielecczynie w XIX i pierwszej poowie XX wieku, ceramika naczyniowa uytkowana w polskich klasztorach redniowiecznych)
Ksiki
2001, Pnoredniowieczna ceramika naczyniowa z opactwa benedyktynw w Mogilnie,
Kielce.
1990, Badania archeologiczno-architektoniczne budownictwa przedromaskiego w Polsce,
Cz. I [w:] (red.) J. Chudziakowa, Z bada nad redniowieczn architektur
Kujaw i Wschodniej Wielkopolski, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony
Zabytkw, Seria B, t. 86, Warszawa, s. 7-30.
1995, Badania archeologiczno-architektoniczne budownictwa przedromaskiego w Polsce, Cz.
II (1945-1980), Acta Universitatis Nicolai Copernici: Archeologia 23, s. 85-139.
2002, Z dziejw bada archeologicznych na Kielecczynie w XIX wieku, Rocznik
witokrzyski: Seria A Nauki Humanistyczne, t. 27, s. 27-37.
2003, Badania archeologiczne na obszarze guberni kieleckiej i radomskiej w kocu XIX
i na pocztku XX wieku, Almanach Historyczny 5, s. 185-210.
2005, Technologia wykonania naczy ceramicznych uytkowanych w polskich klasztorach
w okresie pnego redniowiecza, Almanach Historyczny 7, s. 41-55.
2006, Amatorskie badania archeologiczne na obszarze midzyrzecza Wisy i Pilicy (do
1918 roku) [w:] (red.) U. Oettingen, Kielczanie w yciu miasta i regionu w XIX
i XX wieku, Kielce, s. 81-94.
85
2007, Udzia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w badaniach i gromadzeniu zabytkw archeologicznych na ziemiach midzyrzecza Wisy i Pilicy do 1939 r.,
Midzy Wis a Pilic, t. 6, s. 147-158.
2007, Kuchenne naczynia ceramiczne uywane w redniowiecznych polskich klasztorach,
Almanach Historyczny 9, s. 35-46.
2006, [wspred.] Zwierz jako sacrum w pradziejach i staroytnoci. Zbir studiw,
t. 1-2, Kielce.
dr Kamilla Twardowska
(historia polityczna, spoeczna i kulturalna wschodniej czci cesarstwa w V w.)
Ksiki
2006, Kobiety a wadza. Cesarzowe bizantyskie II po. V w. po Chr., Krakw.
1999, U boku ma-kilka sylwetek mao znanych cesarzowych z pnego cesarstwa rzymskiego, Nowy Filomata 4, s. 293-300.
2000, Jan i Eudoksja, Nowy Filomata 3/100, s. 201-206.
2007, Sw kilka o cesarzowej Zenonis, Almanach Historyczny 9, s. 27-33.
(w druku), Cesarzowa Eudoksja-crka Ewy, Almanach Historyczny.
(w druku), Melania Modsza pnoantycznym wzorem witoci, Almanach
Historyczny.
(w druku), Mczestwo w. Cypriana autorstwa cesarzowej Atenais-Eudokii, Studia
Litteraria, Krakw.
(w druku), ywot Marii/Marinosa przykadem wczesnochrzecijaskiej pokory, Nowy
Filomata.
6.1.2. Zakad Historii Powszechnej do XIX wieku i Historii

Historiograi, Instytut Historii, Wydzia FilologicznoHistoryczny, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy
Jana Kochanowskiego Filia w Piotrkowie Trybunalskim
adres: ul. J. Sowackiego 114/118, 97-300 Piotrkw Trybunalski
e-mail / website: e-mail: ih@unipt.pl
tel. (44) 732 74 63 lub (44) 732 74 00 wew. 243
86

prof. dr hab. Edward A. Mierzwa
prof. Serhiy Sharypkin
dr Jacek Bonarek
dr Patrycja Jakbczyk-Adamczyk
dr Artur Mkarski
prof. Serhiy Sharypkin
(dzieje kultury antycznej; cywilizacja egejska epoki brzu; geograa staroytna; teoria przypadkw jzyka greckiego (aktualny projekt aciska terminologia medyczna)
Ksiki
2000, [wspaut.] Wspczesna aciska medyczna terminologia. Podrcznik dla studentw, Lww (w jzyku ukraiskim).
2000, Dialekt mykeski jako stan jzykowy interpretowany [w:] (red.) Zarzdzenie
i edukacja. Ksiga pamitkowa jubileuszu Ksidza Infulata Mieczysawa Jzefczyka,
Warszawa, s. 299-317.
2000, Instrumentalis Mycenaeus Versuch einer Metatheorie, DO-SO-MO. Fascicula
Mycenologica Polona 1, s. 25-36.
2000, Locativus separativus w tekstach mykeskich [w:] Grecja mykeska a Grecja klasyczna, Warszawa-Olsztyn, s. 35-44.
2001, La disparition de linstrumental en grec, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica
Polona 3, s. 35-41.
87
2002-2003, Instrumental-Ablative or Separative Locative, DO-SO-MO. Fascicula

Mycenologica Polona 4/5, s. 91- 107.
2004, Platoska legenda o Atlantydzie w wietle antycznych rde historycznych,
Piotrkowskie Zeszyty Historyczne6, s. 3-25.
2005, W sprawie rde platoskiej legendy o Atlantydzie [w:] (red.) R. Sajkowski,
Religia i polityka w wiecie staroytnym (Materiay konferencji naukowej, Ostrda
21-23.X.2001), Ostrda, s. 45-56.
2006, Nc 4408 and the Mycenaean case syntax., DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica
Polona 6, s. 107-121.
2006, Professor Solomon Lurye, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica Polona 6,
s. 137-142.
2005, Wyspa Santoryn Pompeje wiata egejskiego, Ostrdzki Przegld Historyczny
1, s. 12-20.
2007, Accusativus treci jzyka starogreckiego, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica
Polona 7.
2007, [Rec.]: Carlo Consani, Sillabe e sillabari. Fra competenza fonologica e pratica
scrittoria, Alessandria 2003, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica Polona 7.
2008, Accusativus w jezyku Homera [w:] (red.) A. Marchewka, Rem acu tangere.Studia
interdyscyplinaria ad Linguam et Litteras Graecorum Antiquorum pertinentia .
Materiay z konferencji naukowej Teoria i praktyka wspczesne metody bada
nad jzykiem i literatur greck Gdask 23-25 padziernika 2006 roku, Gdask,
s. 29-41.
2008, Irrelevant Phonetic Features and the Rules of the Linear B Script, Pasiphae.
Rivista di lologia e antichit egee2, s. 735-752.
2008, Kaukaz w historiograi rzymskiej I w. n.e. [w:] Kaukaz w stosunkach midzynarodowych. Przeszo, teraniejszo, przyszo, Piotrkw Trybunalski, s. 21-34.
2009, Historia i mitologia w dziele Pomponiusza Meli De chorographia (I w. n.e.),
Piotrkowskie Zeszyty Historyczne 10, s. 143-152.
2009, W sprawie motyww geogracznych w poezji rzymskiej epoki pryncypatu [w:]
(red.) R. Sajkowski, M. Wolny, Grecja Kartagina Rzym, t. 1, Olsztyn,
s. 85-111.
2007, [wstp do] J.W. Otkupszczikow, Dysk z Fajstos, DO-SO-MO. Fascicula
Mycenologica Polona 7.
88
Przekady autorw wspczesnych

1998, E. Spathari, S. K. Petropolu. Korynt Mykeny Nauplia Tiryns Epidauros.
Ateny, Olympic Color, Ioannis Decopoulos.
2001, N. Marinatos. Santoryn. Soce i lawa. Przewodnik historyczno-archeologiczny,
Ateny.
2002, S. Logiadou-Platonos. Knossos. Cywilizacja minojska. Przewodnik archeologiczno-turystyczny, Ateny.
89
7. K R A KW
7.1. Uniwersytet Jagielloski
Historyczny
adres: ul. Studencka 3, 31-116 Krakw
(adres do korespondencji: Instytut Historii UJ, ul. Gobia 13, 31-007
Krakw)
e-mail / website: historia@argo.hist.uj.edu.pl / http://jazon.hist.uj.edu.pl/ih/
tel. (12) 422 10 33 w. 1242 / 1243 / 1456

Pocztki Zakadu Historii Staroytnej UJ sigaj 1921 roku, kiedy podjto
decyzj o powoaniu do ycia Seminarium Historiae Antiquae. Seminarium to
rozpoczo dziaalno w 1922 r., z chwil powoania na jego kierownika
prof. Ludwika Piotrowicza. W 1945 r. seminarium zostao reaktywowane pod
nazw Zakad Historii Staroytnej. Na jego kierownika powoany zosta
prof. L. Piotrowicz. Peni on t funkcj a do 1957 r. Kolejnymi kierownikami Zakadu Historii Staroytnej UJ byli: prof. prof. Jzef Wolski (19571980) i Aleksander Krawczuk (1980-1988). Obecnie funkcj t (od 1988)
sprawuje prof. Edward Dbrowa. Badania prowadzone w Zakadzie koncentruj si na dziejach Grecji, historii wiata hellenistycznego oraz Rzymu w dobie republiki i wczesnego cesarstwa. Zakad skada si z 4 pracownikw:
prof. Edward Dbrowa, dr Sawomir Sprawski, dr Tomasz Grabowski oraz
dr Maciej Piegdo. Publikacje Zakadu: seria Electrum (redaktor serii: E. Dbrowa) opublikowanych 17 tomw (2010); seria Mediterraneum (redaktor serii: S. Sprawski) opublikowanych 6 tomw (2009); seria Notos.
Studia Antiqua et Byzantina (redaktor serii: S. Sprawski) opublikowane
2 tomy (2009)
90
prof. dr hab. Edward Dbrowa, uwdabrow@cyf-kr.edu.pl
dr Tomasz Grabowski grabo.t@wp.pl
dr Maciej Piegdo piegdon@o2.pl
dr hab. Sawomir Sprawski ssprawski@gmail.com
prof. dr hab. Edward Dbrowa
(historia Iranu w epoce Arsacydw; dzieje Bliskiego Wschodu w epoce hellenistycznej i rzymskiej; rzymska wojskowo okresu republiki i wczesnego cesarstwa)
Ksiki (wybr)
1983, La politique de lEtat parthe lgard de Rome dArtaban II Vologse I (ca 11ca 79 de n..) et les facteurs qui la conditionnaient, Krakw.
1988, Gaugamela 331 p.n.e., Warszawa.
1990, Rozwj i organizacja armii rzymskiej (do pocztku III wieku n.e.), Filomata
(Zeszyt specjalny 3), Krakw.
1993, Legio X Fretensis. A Prosopographical Study of its Ocers (I-III c.A.D.), HistoriaEinzelschriften, Heft 66, Stuttgart.
1996, Templum gentis Flaviae pomnik polityki dynastycznej Domicjana., Xenia
Posnaniensia 15, Pozna.
1998, The Governors of Roman Syria from Augustus to Septimius Severus, Antiquitas,
Reihe I, Bd. 45, Bonn.
2010, The Hasmoneans and their State. A Study in History, Ideology, and the Institutions,
(Electrum, t. 16), Krakw.
1981, Les rapports entre Rome et les Parthes sous Vespasien, Syria 58, [1983], s. 187204.
1984, Vologse Ier et lHyrcanie, Iranica Antiqua 19, s. 141-147.
91
1984, Le programme de la politique en Occident des derniers Arsacides. Essai de reconstitution, Iranica Antiqua 19, s. 149-165.
1985, Un aspect peu connu de la politique de Rome lgard du Bosphore sous le rgne
dAuguste, XVe Confrence Internationale dtudes Classiques Eirene, Nesebar
[Thracia, 7 (1985)], s. 79-83.
1985, Ala Flavia Agrippiana et ala Flavia Agrippiana, Zeitschrift fr Papyrologie und
Epigraphik 59, s. 227-233.
1986, Lattitude dOrode II lgard de Rome de 49 42 de n.., Latomus 45, s. 119-125.
1986, Cohortes Ituraeorum, Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 63, s. 221230.
1987, Les premiers otages parthes Rome, Folia Orientalia (Krakw) 24, s. 6371.
1986, The Frontier in Syria in the First Century A.D. [w:] (red.) Ph. Freeman, D. Kennedy,
The Defence of the Roman and Byzantine East. Proceedings of a colloquium held at
the University of Sheeld in April 1986, Oxford, s. 93-108.
1989, Les hros de luttes politiques dans lEtat parthe dans la premire moiti du Ier sicle
de notre re, Iranica Antiqua 24, s. 311-322.
1989, Roman Policy in Transcaucasia from Pompey to Domitian [w:] (red.) D. French,
C. S. Lightfoot, The Eastern Frontier of the Roman Empire. Proceedings of a colloquium held at Ankara in September 1988, Oxford, s. 67-76.
1991, Dromedarii in the Roman Army: A Note [w:] (red.) V.A. Maxeld, M.J. Dobson,
Roman Frontier Studies 1989. Proceedings of the XVth International Congress of
Roman Frontier Studies, Exeter, s. 364-366.
1991, Die Politik der Arsakiden auf dem Gebiet des sdlichen Mesopotamiens und im
Becken des Persischen Meerbusens in der zweiten Hlfte des I.Jahrhunderts n.Chr.,
Mesopotamia 26, s. 141-153.
1992, Knige Syriens in der Gefangenschaft der Parther. Zwei Episoden aus der Geschichte
der Beziehungen der Seleukiden zu den Arsakiden, Tyche 7, s. 45-54.
1993, La frontire orientale de lEmpire romain, Topoi 3, s. 363-367.
1993, Wer waren sie denn? Einige Bemerkungen am Rande einer Inschrift aus Palmyra
[w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Ilski, Prosopopographica, Pozna, s. 53-62.
1994, The bellum Commagenicum and the ornamenta triumphalia of M. Ulpius Traianus
[w:] (red.) E. Dbrowa, The Roman and Byzantine Army in the East. Proceedings
of a colloquium held at the Jagiellonian University, Krakw, in September 1992,
Krakw, s. 19-27.
1994, Dallautonomia alla dipendenza. Le citt greche e gli Arsacidi nella prima met
del I secolo d.C., Mesopotamia 29, s. 185-198.
1995, M. Paccius Silvanus Quintus Coredius Gallus Gargilius Antiquus et son cursus
honorum [w:] Nunc de Suebis dicendum est. Studia archaeologica et historica G.
Kolendo ab amicis et discipulis dicata, Warszawa, s. 99-102.
92
1996, The commanders of Syrian legions, 1st-3rd c. A.D. [w:] D.L. Kennedy, The Roman
Army in the East. (Journal of Roman Archaeology. Supplementary Series-18).
Ann Arbor, Michigan, s. 277-296.
1997, The rivers in the defensive system of Roman Syria (from Augustus to Septimius
Severus) [w:] (red.) W. Groenman-van Waateringe, B.L. van Beek, W.J.H.
Willems & S.L. Wynia, Roman Frontier Studies 1995. Proceedings of the XVIth
International Congress of Roman Frontier Studies, Oxford, s. 109-111.
1998, Zeugnisse zur Geschichte der parthischen Susiane und Elymais [w:] (red.)
J. Wiesehfer, Das Partherreich und seine Zeugnisse (Historia-Einzelschriften,
Heft 122), F. Steiner Verlag, Stuttgart, s. 417-424.
1998, Philhellen. Mithridate Ier et les Grecs [w:] (red.) E. Dbrowa, Ancient Iran and
the Mediterranean World. Proceedings of an international conference in honour of Professor Jzef Wolski held at the Jagiellonian University, Cracow, in
September 1996, (Electrum 2), Krakw, s. 35-44.
1996, The Origin of the Templum Gentis Flaviae: a Hypothesis, Memoirs of the
American Academy in Rome, vol. 41, [1998], s. 153-161.
1999, Lexpdition de Dmtrios II Nicator contre les Parthes (139-138 avant J.-C.),
Parthica 1, s. 9-17.
1999, Agricola et la Syrie (Tac. Agric. 40, 1-2), Syria 76, [2000], s. 177-180.
2000, Legio III Gallica [w:] (red.) Y. Le Bohec, C. Wol, Les lgions de Rome sous le
Haut-Empire. Actes du Congrs de Lyon (17-19 septembre 1998), Lyon, s. 309315.
2000, Legio X Fretensis [w:] (red.) Y. Le Bohec, C. Wol, Les lgions de Rome sous le
Haut-Empire. Actes du Congrs de Lyon (17-19 septembre 1998), Lyon, s. 317325.
2002, ... ostentasse Romana arma satis .... The military factor in Roman-Parthian
relations under Augustus und Tiberius [w:] (red.) Ph. Freeman, J. Bennett,
Z. T. Fiema & B. Homann, Limes XVIII. Proceedings of the XVIIIth International
Congress of Roman Frontier Studies held in Amman, Jordan (September 2000),
Oxford, vol. 1, s. 275-279.
2003, Les colonies honoraries ou les colonies de vtrans ? Observations sur liconographie
de quelques types de revers de monnaies coloniales [w:] (red.) P. Defosse, Hommages
Carl Deroux, vol. 3 : Histoire et pigraphie, Droit, Bruxelles, s. 127-134.
2002, The Hasmonean Kingship: Between Tradition and Hellenisation, Albright Institute
of Archaeological Research. 2001-2002 Fellows Reports (ASOR Newsletter,
vol. 52, 3), Fall, s. 6-7.
2003, Les colonies et la colonisation romaine en Anatolie et au Proche-Orient (II-III
s. aprs J.-C.): nouvelles observations, Electrum 7, s. 71-82.
93
2003, La colonisation romaine au Proche-Orient au IIe et IIIe s. apr. J.-C.: une question
nglige [w:] EPKO. Studi in onore di Franco Sartori, a cura del Dipartimento
di Scienze dellAntichit dellUniversit di Padova, Padova, s. 73-82.
2004, Le uexillum sur les monnaies coloniales (IIe IIIe s. aprs J.-C.), Latomus 63,
s. 394-405.
2004, De lassujettisement lindpendence. Observations sur les relations entre les
Sleucides et les Maccabes (de 152 env. 114 av. J.-C.), Electrum 8, s. 67-84.
2004, Roman Military Colonization in Anatolia and the Near East (2nd-3rd c. AD): the
Numismatic Evidence [w:] (red.) G. Salmeri, A. Raggi, A. Baroni, Colonie romane nel mondo greco, (Minima epigraphica et papyrologica. Supplementa 3),
Roma, s. 211-231.
2004, Lupa Romana sur les revers des monnaies des villes dAsie Mineure (II-III s. aprs
J.-C.) [w:] (red.) H. Heftner und K. Tomaschitz, Ad Fontes! Festschrift fr
Gerhard Dobesch zum 65. Geburtstag am 15. September 2004 dargebracht von
Kollegen, Schlern und Freunden, Wien, s. 479-483.
2004, Les Sleucides et llymade, Parthica 6, s. 107-115.
2005, Les aspects politiques et militaires de la conqute parthe de la Msopotamie,
Electrum 10, s. 73-88.
2005, La legio III Gallica, la colonisation militaire et les Svres [w:] (red.) F. Beutler,
W. Hameter, Eine ganz normalle Inschrift und hnliches zum Gebrutstag
von Ekkehard Weber. Festschrift zum 30. April 2005, Althistorisch-Epigraphische
Studien, Bd. 5, Wien, s. 35-43.
2006, Religijne elementy w polityce Hasmoneuszy [w:] (red.) D. Quirini-Popawska,
Religie wiata rdziemnomorskiego, Portolana, vol. 2, Krakw, s. 35-42.
2005, The Hasmonean Monarchy in the Hellenistic Context. Some Observations,
Electrum 11, s. 159-169.
2005, Les Grecs sous les drapeaux des Arsacides, Parthica 7, s. 65-70.
2006, Religion and Politics under the Hasmoneans [w:] (red.) R. Rollinger, B. Truschnegg,
Altertum und Mittelmeerraum: Die antike Welt diesseits und jenseits der Levante.
Festschrift fr Peter W. Haider zum 60. Geburtstag, Stuttgart, s. 113-120.
2006, Marc Antoine, les Parthes et lArmnie [w:] (red.) G. Traina, Studi sullet di
Marco Antonio, (Rudiae 18), Galatina, s. 343-352.
2006, The Conquests of Mithridates I and the Numismatic Evidence, Parthica 8,
s. 37-40.
2007, Samarie entre Jean Hyrcan et Antiochos IX Cyzicne, Mlanges de lUniversit
Saint-Joseph 60, s. 447-459.
2007, Naval Operations during Persian Expedition of Emperor Julian (363 AD) [w:]
(red.) A. S. Lewin, P. Pellegrini, The Late Roman Army in the Near East from
94
Diocletian to the Arab Conquest. Proceedings of a colloquium held at Potenza,

Acerenza and Matera, Italy (May 2005), (BAR International Series 1717),
Oxford, s. 237-242.
2008, The Statutes of the King and the Hasmoneans: A Note, Scripta Judaica
2009, The Roman Army in Syria under Augustus and Tiberius [w:] (red.) A. Morillo,
N. Hanel & E. Martin, Limes XX. Estudios sobre la Frontera Romana / Roman
Frontier Studies, vol. 2, Madrid, s. 997-1005.
dr Tomasz Grabowski
(historia Egiptu w okresie hellenistycznym)
Ksiki
2005, Ptolemeusze i Rzym przyja czy zaleno? Stosunki polityczne w latach 27343 p.n.e., Krakw.
2001, Egipt midzy Rzymem a Seleukidami na pocztku II w. p.n.e., Przegld
Historyczny 92, s. 393-404.
2004, The Formation of the Kingdom of Cyrene at the end of the 2nd c. BC, Electrum
8, s. 85-90
2005, Interwencja rzymska pod Eleusis w 168 p.n.e., Przegld Historyczny 96,
s. 1-19
2006, The Ptolemaic Policy towards Rome and Pontus during The First Mithridatic War,
Electrum 11, s. 191-198.
2007, Ptolemeusze i Rzym w po. II w. p.n.e. [w:] (red) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy,
2008, Ptolemys Military and Political Operations in Greece in 314308 BC, Electrum
14, s. 33-46.
dr Maciej Piegdo
(dzieje republiki rzymskiej w III-I w. p.n.e.; historia, archeologia i cywilizacja
pnocnej Italii od czasw prehistorycznych po cesarstwo rzymskie romanizacja; relacje Rzymu republikaskiego ze wschodnimi ssiadami pastwami hellenistycznymi i ich spadkobiercami; etnogeneza rnych ludw
Europy)
95
Ksiki
2009, Galia Przedalpejska. Studia nad rzymsk obecnoci w pnocnej Italii w III-I w.
p.n.e., (Notos. Scripta Antiqua et Byzantina 1), Krakw.
2004, Marcus Licinius Crassus in relation to the trial of Publius Claudius Pulcher in
the year 61 BC, Electrum 8, s. 91-104.
2004, Podbj Galii Cisalpejskiej przez Rzym w III-II w p. Chr. Motywy, przebieg,
konsekwencje, Nowy Filomata 8/1, s. 55-62.
2004, Caesar et Transpadani: ludno Galii Cisalpejskiej w polityce Gajusza Juliusza
Cezara, Nowy Filomata 8/4, s. 259-270.
dr hab. Sawomir Sprawski

(historia polityczna i spoeczna Grecji od epoki archaicznej do wczesnohellenistycznej; dzieje Tessalii i Macedonii; wojskowo grecka; historiografia
grecka)
Ksiki
1999, Jason of Pherae. A Study on History of Thessaly 431-370 p.n.e., Electrum 3,
Krakw.
2005, Grecja staroytna [w:] J. Bonarek, T. Czekalski, S. Sprawski, S. Turlej, Historia
Grecji, Krakw, s. 11-242.
2009, Tessalia. Tessalowie i ich ssiedzi. Eozwaania nad rdami do dziejw regionu
w okresie archaicznym, Krakw.
1992, Wojna wita w staroytnej Grecji. Problem terminologii, Acta Universitatis
Nicolai Copernici: Historia 27, z. 254, Toru, s. 43-49.
1995, Tessalowie i bitwa pod Narthakion (394 r. p.n.e.), ZNUJ, Prace Historyczne
zeszyt 117, Krakw, s. 11-20.
1996, Ostatnia wyprawa Jazona z Feraj. Przyczynek do rozwaa nad rdami polityki Filipa II Macedoskiego wobec Grecji [w:] Studia Classica et Byzantina
Alexandro Krawczuk Oblata, Krakw, s. 25-46.
1998, Miejsce Penestw w yciu politycznym i ekonomicznym staroytnej Tessalii [w:]
(red.) D. Quirini-Popawska, Niewolnictwo i niewolnicy w Europie od staroytnoci po czasy nowoytne, Krakw, s. 23-39.
96
1998, Harmoci spartascy w Histiaia. Z dziejw stosunkw Sparty z jej sojusznikami

w latach 404-371, Res Historica 5, s. 39-65.
2000, Dynasteia i basileis. Arystokracja tessalska w okresie archaicznym i klasycznym,
2002, , Thessaliko Hemerologio
41, s. 209-218.
2003, Phillip II and the Freedom of the Thessalians, Electrum 9, s. 55-66.
2004, Battle of Tegyra 375. Breaking Through and the Opening of the Ranks, Electrum
8, s. 13-26.
2004, Najazd Dorw i migracje plemion greckich w kocu II tysiclecia p.n.e. Konstrukcja
i dekonstrukcja obrazu [w:] (red.) M. Salamon, J. Strzelczyk, Wdrwka i etnogeneza w staroytnoci i redniowieczu, Krakw, s. 55-73.
2004, Were Lycophron and Jason Tyrants of Pherae? Xenophon on History of Thessaly [w:]
(red.) Ch. Tuplin, Xenophon and his World. Papers from a conference held in
Liverpool in July 1999, Historia Einzelschriften 172, Stuttgart, s. 437-452.
2005, All the Kings Men Thessalians and Philip IIs Designs on Greece [w:] (red.)
D. Musia, Society and Religions. Studies in Greek and Roman Histories, Toru,
s. 31-49.
2005, Herodot, Dzieje, przekad S. Hammer, opr. R. Turasiewicz, B.N. seria II tom
252, Wrocaw-Warszawa-Krakw [werykacja przekadu i przypisy].
2005, , Thessaliko Hemerologio
48, s. 177-194.
2006, Alexander of Pherae: infelix tyrant [w:] (red.) S. Lewis, Ancient Tyranny.
Edinburgh, s. 135-147.
2006, Miejsce sanktuarium w Dodonie w yciu politycznym staroytnej Grecji w IV
w i w pocztkach III w. p.n.e., Portolana. Studia Mediterranea 3, s. 43-54
2006, Jason of Pherai, a leader of The Thessalians, YEPIA 4, s. 203-210.
2006, [rec.] Ivan Jordovi: Anfnge der Jngeren Tyrannis. Vorlufer und erste
Reprsentanten von Gewaltherrschaft im spten 5. Jahrhundert v. Chr, Bern /
Frankfurt a.M. [u.a.]: Peter Lang 2005, Sehepunkte 6/10 [15.10.2006], http://
www.sehepunkte.de/2006/10/10345.html
2007, Wwz Tempe i jego militarne znaczenie [w:] (red.) B. Berdowski, B. Blahaczek,
Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica in Memory of Professor Lesaw
Morawiecki, Rzeszw, s. 137-149.
2008, Leonnatuss Campaign of 322 BC, Electrum 14, s. 9-31.
2008, Writing Local History: Archemachus and his Euboika [w:] (red.) J. Pigo, The
Children of Herodotus: Greek and Roman Historiography and Related Genres,
Cambridge, s. 102-118.
97
2008, Aristotle on the History of Euboia? Remarks on the Author of Peri Euboias (FGrH
423), Journal of Classical Studies Matica srpska 10, s. 107-116.
2008, 1o, Thessaliko Hemerologio
54, s. 3-16.
2009, 2o, Thessaliko Hemerologio
55, s. 17-36.
2009, Philokrates (601) [w:] (red.) I. Worthington, Brills New Jacoby, Brill Online,
http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=bnj_a601
2009, Proxenos of Chalcis (425) [w:] (red.) I. Worthington, Brills New Jacoby, Brill
Online, http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=bnj_a425
2009, Archemachos of Euboia (424) [w:] (red.) I. Worthington, Brills New Jacoby,
Brill Online, http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=bnj_a424
2009, Nikomedes of Akanthos (772) [w:] (red.) I. Worthington, Brills New Jacoby,
Brill Online, http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=bnj_a772
2009, Balagros (773) [w:] (red.) I. Worthington, Brills New Jacoby, Brill Online,
2009, Anonymus (776) [w:] (red.) I. Worthington, Brills New Jacoby, Brill Online,
7.1.2. Zakad Historii Bizancjum, Instytut Historii, Wydzia

Historyczny
adres: ul. Studencka 3, 31-116 Krakw
(adres do korespondencji: Instytut Historii UJ, ul. Gobia 13, 31-007 Krakw)
e-mail / website: historia@argo.hist.uj.edu.pl / http://jazon.hist.uj.edu.pl/ih/
tel. (12) 422 10 33 w. 1242 / 1243 / 1456

Zakad Historii Bizancjum, kontynuujcy tradycje bizantynistyki krakowskiej
(prof. Leon Sternbach) zosta utworzony w Instytucie Historii w 1985 r. Zatrudnia obecnie cztery osoby (2 profesorw, 2 doktorw). Prowadzi badania
w zakresie historii pnego antyku i Bizancjum. Publikuje seri Byzantina
et Slavica Cracoviensia (dotd 5 tomw).
Badania pracownikw dotycz szeroko pojmowanych dziejw kultury pnoantycznej ze szczeglnym uwzgldnieniem rodowisk pogaskich oraz relacji midzy pastwem rzymskim i grupami mniejszoci wyznaniowych. Drugim obszarem badawczym s studia nad stosunkami midzy cesarstwem
98
bizantyskim a ludami barbarzyskimi zwaszcza Sowianami, trzecim numizmatyka pnoantyczna i bizantyska.

Kontynuujc dotychczasow tematyk pracownicy Zakadu rozszerz w najbliszych latach badania o charakterze rdoznawczym, publikujc prace
analityczne na temat pnoantycznych kodykacji oraz historiograi wczesnobizantyskiej.
Obok bada nad pnym antykiem i wczesnym Bizancjum (IV-VII w.)
kontynuowane s w Zakadzie studia nad pniejszym dziejami cesarstwa
wschodniego w VIII XV w.
prof. dr hab. Maciej Salamon
prof. dr hab. Maria Dzielska
dr Micha Stachura
dr Stanisaw Turlej
prof. dr hab. Maria Dzielska
(kultura hellenistyczna, Aleksandria, religia i teologia)
Ksiki
1986, Apollonius of Tyana in Legend and History, Roma.
1995, Hypatia of Alexandria, Cambridge Mass.-London (Praca wydana w jz. greckim
(Ateny 1997), tureckim (Stambu 1999), koreaskim (Seul 2002), hiszpaskim
(Madryt 2003), tajskim (Bangkok 2005)).
2005, Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma Teologiczne. Hierarchia niebiaska, Hierarchia
kocielna, Imiona boskie, Teologia mistyczna, Listy, wyd. 2 poprawione, Krakw.
2006, Hypatia z Aleksandrii, Wyd. 2 poprawione, Krakw.
99

1971, Les ides politiques dans la morale stocienne de Marc-Aurle, Eos 59, s. 241254.
1976, La participation du milieu dAlexandrie la discussion sur lidal du souverain
dans les deux premiers sicles de lEmpire Romain, Eos 64, s. 43-58.
1987, Fragment de lhistoire des voyages des philosophes Grecs en Perse, Folia Orientalia
24, s. 149-157.
1991, Ipazia e la sua cerchia intellettuale [w:] Paganism in the Later Roman Empire
and in Byzantium, Byzantina et Slavica Cracoviensia, t. 1, Krakw, s. 45-60.
1998, Il theios aner [w:] I Greci, Storia Cultura Arte Societ, t. 3, cz. 3 Trasformazioni,
Torino, s. 1261-1283.
2001, Among the Divine Women of Late Antiquity [w:] Studia Archaeologica. Liber
amicorum Ianussio A. Ostrowski ab amicis et discipulis oblatus, Cracoviae, s. 101113.
2002, Wstp pt. Wielki Proklos i red. naukowa [w:] Proklos, Elementy teologii, przek.
R. Sawa, Warszawa, s. 3-26.
2002, Porzdek anielski w Hierarchii niebiaskiej Pseudo-Dionizego Areopagity [w:]
(red.) H. Oleschko, Ksiga o Anioach, Krakw, s. 122-131.
2004, Aleksandria pera rdziemnomorza czy anus mundi, Portolana [w:] Studia
Mediterranea, t. 1, Krakw, s. 31-39.
2004, Good and Being in Salutios On the Gods and the Universe [w:] Being or Good?
Metamorphoses of Neoplatonism, Lublin, s. 75-81.
2004, Mczennicy pogascy pnego hellenizmu [w:] Sympozja Kazimierskie powicone
kulturze wiata pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, Prace Wydziau
Historyczno-Filologicznego KUL 108, t. 4, Lublin, s. 39-55.
2008, Learned Women in the Alexandrian Scholarship and Society of Late Hellenism
[w:] What happened to the Ancient Library of Alexandria? Library of the Written
World v. 3. The Manuscript World, vol. 1, Leiden-Boston, s. 129-147.
prof. dr hab. Maciej Salamon

(pne Cesarstwo Rzymskie i wczesne Bizancjum historia polityczna, ustrj,
numizmatyka)
Ksiki
1975, Rozwj idei Rzymu Konstantynopola od IV do 1. po. VI w., Katowice.
1977, rodowisko kultury aciskiej w Konstantynopolu w IV wieku, Katowice.
1987, Mennictwo bizantyskie, Zarys Mennictwa Europejskiego, t. 6, Krakw.
100

1971, The Chronology of Gothic Incursions into Asia Minor in the IIIrd Century A.D.,
Eos 59, s. 109-139.
1979, La conception de lempereur Julien Apostat pour la rorganisation du monnayage
Romain, Wiadomoci Numizmatyczne, 23 nr 1 [=Polish Numismatic News,
3], s. 20-30.
1979, Priscianus und sein Schlerkreis in Konstantinopel, Philologus. Zeitschrift fr
Klassische Philologie, 123, s. 91-96.
1984, Calocaerus magister pecoris camelorum e lindole della sua rivolta in Cipro nel
334 [w:] Studi in onore di Arnaldo Biscardi, t. 5, Milano, s. 79-85.
1978, War Konstantinopol im IV Jahrhundert eine lateinische Sprachinsel? [w:] XVe
Confrence Internationale dtudes Classiques Eirene, Nesebar [Thracia 7
(1985)], s. 250-256.
1985, Some Unique Obverse Legends on Bronze Coins of Maurice and Phocas from the
Eastern Mints (589-610), Wiadomoci Numizmatyczne, 39 (wyd. 1986),
nr 1-2 [= Polish Numismatic News, 4(1986)], s. 55-65.
1990, Acclamation or Barbarism in the Legend of Leontius (484-488) Solidus,
Wiadomoci Numizmatyczne, 34(wyd. 1991) [= Polish Numismatic News,
5(1991)], s. 154-159.
1991, Justin II, la Nouvelle Rome et le consulat [w:] Idea giuridica e politica di Roma
e personalit storiche, cz.1, Da Roma alla Terza Roma. Documenti e Studi.
Rendiconti del X Seminario, Campidoglio 21 aprile 1990, Roma, s. 59-69.
1992, Costantinopoli: Nuova Roma o Roma Orientale? [w:] Atti del Convegno
Internazionale. Itinerari di idee, uomini e cose fra Est ed Ovest europeo, Udine
21-24 Novembre 1990, Udine, s. 463-473.
1993, Alanicus, Vandalicus, Africanus dans la titulature de Justinien, Antiquitas 18,
s. 191-198.
1994, Basiliscus cum Romanis suis [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Ilski, Studia Moesiaca,
Pozna, s. 179-196.
1993, Theology and Coinage. The Name of Theoupolis on the Coins of Antioch [w:]
Proceedings of the 11th International Numismatic Congress, Louvain-la-Neuve,
t. 3, s. 15-20.
1994, Greek Elements in the Inscriptions of Byzantine Coins in the Sixth Century,
Byzantina et Slavica Cracoviensia 2, s. 53-59, 15 il.
1995, Coinage and Money in the Epigrams of Palladas. A Few Remarks [w:] (red.)
S. Stabrya, Everyday Life and Literature in Antiquity, Classica Cracoviensia
1, s. 91-101.
101
1996, The Byzantine Gold Coin Found at kw (Southern Poland) and the Problem
of Lightweight Solidi in Central Europe, Notae Numismaticae / Zapiski
1999, Numizmatyka [w:] (red.) E. Wipszycka, rdoznawstwo czasw pnego antyku, Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu, t. 3, Warszawa, s. 490-584,
tabl.1-20.
2000, Eine Wende in der Mnzgeschichte Chersons unter Justin II [w:] (red.) B. Kluge,
B. Weisser, XII. Internationaler Numismatischer Kongress Berlin 1997. AktenProceedings-Actes, Berlin, s. 868-873, 10 il.
2004, A Late-Roman Bronze Coin Find at Thubursicum Numidarum (Now Khemissa,
Algeria), Notae Numismaticae / Zapiski Numizmatyczne 5, s. 61-73.
2006, M. Salamon, M. Wooszyn, Byzantine Coins from the 6th and 7th Century Found
in Poland and their East-Central European Context, Bulletin du Cercle dtudes Numismatiques 43, z. 2, s. 235-244.
dr Micha Stachura
(chrzecijastwo pnoantyczne)
Ksiki
2000, Heretycy, schizmatycy i manichejczycy wobec cesarstwa rzymskiego, Krakw.
1991/1992, Marcjon z Pontu i pocztki kocioa marcjonitw, Vox Patrum 11-12/2023, s. 345-360.
2000, Pojcie heretycy w ustawodawstwie Konstantyna Wielkiego i jego nastpcw,
Historyka 30, s. 59-72.
2003, Zur Motivation der Hretikerverfolgung im Spiegel von Gesetzestexten der
Theodosianischen Dynastie [w:] (red.) D. Brodka, J. Janik, S. Sprawski, Freedom
and Its Limits in the Ancient World. Proceedings of a Colloquium Held at the
Jagiellonian University, Krakw, September 2003, Electrum 9, s. 249-262.
2004, The Eunomian (Anomean) Church in the Christian Roman Empire [w:] (red.)
E. Dbrowa, Titulus. Studies in Memory of Dr Stanisaw Kalita, Electrum 8,
s. 115-131.
2004, W poszukiwaniu istoty przestpstwa innowiercw studia nad terminologi ustaw
wymierzonych w niekatolikw wydanych w latach 364-450/455 [w:] (red.) T.
Derda, E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku staroytnoci. Studia rdoznawcze, t. 5, Krakw, s. 219-269.
102
2006, Eunomian rights to draw testaments in the legislation of 389-399, Zeitschrift

der Savigny-Stiftung fr Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 92,
s. 45-62.
2006, Kodeks Teodozjusza nowo odkrywane rdo historyczne, Przegld Historyczny
97, s. 311-331.
2006, Stadt und Peripherie in der Hretikerpolitik der frhbyzantinischen Kaiser (ca.
325 bis 455), Palamedes. A Journal of Ancient History 1, s. 133-152.
2007, Kritik der superstitio und Armation der Orthodoxie in den Gesetzen des Codex
Theodosianus [w:] (red.) E. Dbrowa, Studies on the Late Roman History,
2007, Wandlungen und Kontinuitt in der Hretiker- und Heidenpolitik in den Werken
von Sokrates und Sozomenos [w:] (red.) D. Brodka, M. Stachura, Continuity
and Change. Studies in Late Antique Historiography, Electrum 13, s. 131-146.
2007, Idea wykluczenia z rzymskiej spoecznoci obywatelskiej w antymanichejskim ustawodawstwie cesarzy pnorzymskich [w:] (red.) M. Kokoszko, M.J. Leszka,
Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi Waldemarowi
Ceranowi, Byzantina Lodziensia 12, d, s. 533-542.
2008, Zwolennicy zesanego biskupa Konstantynopola Jana Chryzostoma w oczach rzymskiego wymiaru sprawiedliwoci [w:] (red.) N. Widok, Czasy Jana Chryzostoma
i jego pasterska pedagogika, Opole, s. 117-135.
2007, D. Brodka, M. Stachura, Continuity and Change, Studies in Late Antique
Historiography Electrum 13, Krakw.
dr Stanisaw Turlej
(Sowianie w staroytnoci, Grecja pnego antyku i wczesnego Bizancjum)
Ksiki
2001, The Chronicle of Monemvasia. The Migration of the Slavs and Church Conicts
in the Byzantine Source from the Begining of the 9th Century, Byzantina et
Slavica Cracoviensia 4, Cracow.
2005, Ziemie greckie w okresie pnego antyku III-VI w.; Ziemie greckie w okresie redniobizantyskim VII-XII w. [w:] J. Bonarek, T. Czekalski, S. Sprawski, S. Turlej,
Historia Grecji, Krakw, s. 245-334.
103

1998, The So-Called Chronicle of Monemvasia. A Historical Analysis, Byzantion 68,
s. 446-468.
1999, The Legendary Motif in the Tradition of Patras. St. Andrew and the Dedication
of the Slavs to the Patras Church, Byzantinoslavica 60, s. 374-399.
1997, Was Monemvasia Founded in the Times of Justinian I?, Byzantinoslavica 58,
s. 405-412.
2007, The collapse of the Avar Khaganate and the Situation in the Southern Balkans.
Byzantine and Bulgarian Relations in the Early 9th Century. The Birth of Krums
Power and Foundations, Byzantina et Slavica Cracoviensia 5, Cracow, s. 3154.
2007, Upadek granicy cesarstwa na Dunaju [w:] (red.) S.Turlej, Barbarzycy u bram
Imperium, Krakw, s. 185-246.
7.1.3. Zakad Archeologii Klasycznej, Instytut Archeologii, Wydzia

Historyczny
adres: ul. Gobia 11, 31-007 Krakw, Polska
e-mail / website: archeo@argo.hist.uj.edu.pl / http://www.archeo.uj.edu.pl/
tel. / fax: tel.: + 48 12 663 12 89; +48 12 663 12 83 / fax: +48 12 663 12 94

Zakad Archeologii Klasycznej powsta w 1998 r. w wyniku podziau Zakadu Archeologii rdziemnomorskiej. Historia Zakadu siga XIX wieku, kiedy to dnia 9 czerwca 1897 roku powstaa pierwsza na ziemiach polskich
Katedra Archeologii Klasycznej, utworzona specjalnie dla Piotra Biekowskiego. Wczeniej jeszcze w roku 1867 z inicjatywy prof. Jzefa epkowskiego (archeologa pradziejowego) powsta tzw. Gabinet Archeologiczny UJ z bogatymi zbiorami znalezisk archeologicznych ze wszystkich ziem polskich,
a take zabytkami z zakresu kultur staroytnych, stanowicy zaplecze dydaktyczne dla prowadzonych wykadw. Z tym wanie Gabinetem zwiza si
Biekowski zanim obj Katedr. W roku 1901 zosta profesorem zwyczajnym,
cieszy si duym uznaniem midzynarodowym gwnie jako znawca rzeby
greckiej, jego prace w tym zakresie a szczeglnie dotyczce przedstawie
barbarzycw w sztuce antycznej byy pionierskie. Zajmowa si take zabytkami antycznymi zgromadzonym w zbiorach polskich i poczyni kroki
104
w kierunku rejestrowania i opracowywania znalezisk importw antycznych

na ziemiach polskich, bra udzia w badaniach terenowych w Nubii, by czonkiem wielu krajowych i zagranicznych instytucji naukowych. Zorganizowa
wzorow katedr dyscypliny, w ktrej nie mia poprzednikw, nada jej rwnie taki prol naukowy, ktry realizowany jest w sumie do dnia dzisiejszego.
Do grona uczniw i wsppracownikw P. Biekowskiego, ktrzy objli
katedry archeologii klasycznej na innych polskich uczelniach naleeli: Edmund
Bulanda we Lwowie (1916), Mieczysawa Ruxerwna w Poznaniu (1923),
Rajmund Gostkowski powoany zosta na katedr archeologii klasycznej
w Wilnie (1937), Stefan Przeworski jako docent zwiza si z Uniwersytetem
Warszawskim. Stanisaw Jan Gsiorowski zosta nastpc P. Biekowskiego
po jego przedwczesnej mierci w 1925 r. obejmujc kierownictwo Katedry
w 1930 r., ktre to stanowisko piastowa (z przerw w okresie II wojny wiatowej) do 1953 r. kiedy usunito go z powodw politycznych z Uniwersytetu.
Najmodszym uczniem Biekowskiego by Kazimierz Bulas, ktry przez
wiele lat wsppracowa z Gsiorowskim w Krakowie, a pniej, w 1946 r.,
zosta powoany na katedr archeologii klasycznej w Toruniu. Do najwikszych
osigni krakowskiej archeologii klasycznej w okresie midzywojennym naley opracowanie w ramach midzynarodowego projektu Unii Akademickiej
trzech polskich fascykuw monumentalnej serii Corpus Vasorum Antiquorum
wydanych przez Polsk Akademi Umiejtnoci w Krakowie. Obejmoway
one ogromn wikszo ceramiki antycznej z polskich zbiorw, ukazay si
pod redakcj E. Bulandy, dwa w peni zostay opracowane przez Bulasa, trzeci natomiast jest wsplnym dzieem Bulasa i Bulandy (CVA Pologne 1-3,
Varsovie-Cracovie 1931-1936).
Po ustpieniu z Uniwersytetu Gsiorowskiego piecz nad Katedr przemianowan na Katedr Archeologii rdziemnomorskiej i nad jej zbiorami
zabytkw peni V. Mol, kierownik Zakadu Historii Sztuki redniowiecznej UJ.
Nowy etap w dziejach krakowskiej archeologii klasycznej rozpocz si
w grudniu 1954 roku, gdy kierownikiem Katedry zostaa Maria Ludwika
Bernhard, do tej pory zwizana z orodkiem warszawskim. Kierowaa Katedr,
w roku 1971 przemianowan na Zakad Archeologii rdziemnomorskiej
(wchodzcy w skad utworzonego wwczas Instytutu Archeologii UJ), do
105
roku 1978. Prof. Bernhard w swej dziaalnoci wiadomie nawizywaa do

wczeniejszych osigni orodka krakowskiego, zwaszcza do nurtw badawczych wyznaczonych przez P. Biekowskiego, a nastpnie kontynuowanych
przez S. Gsiorowskiego i K. Bulasa. Na czoowym miejscu postawia badania
nad sztuk greck, ze szczeglnym uwzgldnieniem greckiej ceramiki i malarstwa wazowego. Naley tu wymieni kolejnych siedem fascykuw Corpus
Vasorum Antiquorum (CVA Pologne 4-10, Varsovie-Cracovie 1965-1993) oraz
monumentalne opracowanie Historia staroytnej sztuki greckiej (t. 1-4, 19701989), a take podrcznik akademicki Greckie malarstwo wazowe (1966). Pod
jej kierunkiem wznowione zostay w 1957 roku studia magisterskie z zakresu
archeologii rdziemnomorskiej. Prof. Bernhard wyksztacia te grup uczniw,
do ktrej nale m.in. J. liwa, J. A. Ostrowski. K. Ciaowicz oraz E. Papuci-Wadyka. Po jej przejciu na emerytur kierownictwo Zakadu obj J. liwa, ktry sprawowa te funkcj nieprzerwanie przez 20 lat. Stulecie archeologii rdziemnomorskiej w Krakowie Zakad uczci organizujc w roku 1997
wielk konferencj midzynarodow (por. publikacje niej).
Teraniejszo.
W roku 1998 Zakad Archeologii rdziemnomorskiej IA UJ podzieli si
zgodnie z regionalnymi kryteriami wyodrbnienia uprawianej dziedziny na
Zakad Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu (kierowany przez J. liw)
oraz Zakad Archeologii Klasycznej, ktry odziedziczy po dawnej katedrze
Biekowskiego nie tylko nazw, ale i gwne nurty badawcze. Aktualnie prowadzone w nim s badania nad archeologi i sztuk staroytnej Grecji i jej
kolonii, Cypru i Rzymu oraz oddziaywaniem kultur klasycznych na tereny
rodkowo- i wschodnioeuropejskiego Barbaricum.
W latach 1998-2004 Zakadem kierowa J. A. Ostrowski, a od roku 2005
kierownictwo przeja E. Papuci-Wadyka. W Zakadzie aktualnie zatrudnieni s prof. Janusz A. Ostrowski, dr Jarosaw Bodzek oraz dr Wojciech Machowski, natomiast doktorantami s: mgr S. Borowicz, G. aczek, M. Czech,
A. Ocha-Czarnowicz, A. Dobosz, M. Korczyska, K. Lach.
Dziaalno badawcza pracownikw Zakadu Archeologii Klasycznej skupia si gwnie na dwch wanych nurtach badawczych, ktre s reprezentatywne przede wszystkim dla UJ i w zasadzie rzadko poruszane przez archeologw klasycznych z innych polskich orodkw akademickich.
106
W zakresie archeologii i sztuki staroytnej Grecji i Cypru najwikszy nacisk pooony jest na badania ceramiki greckiej i cypryjskiej, w tym rwnie
okresu hellenistycznego, ktrej powicano bardzo mao uwagi. W ramach
tej problematyki przygotowywana jest nowa edycja wzmiankowanych wyej
przedwojennych polskich tomw prestiowej midzynarodowej serii Corpus
Vasorum Antiquorum (wsppraca z Polsk Akademi Umiejtnoci w Krakowie). Szczeglnym zainteresowaniem pracownikw Zakadu cieszy si nie
tylko ceramika hellenistyczna, ale szerzej sztuka okresu hellenistycznego oraz
badania ikonograczne w zakresie sztuki greckiej oraz sztuki regionw znajdujcych si pod wpywem helleskim.
Wany nurt badawczy Zakadu to problemy greckiego osadnictwa na pnocnych wybrzeach Morza Czarnego. Pracownicy oraz doktoranci i studenci Zakadu we wsppracy z Muzeum Archeologicznym w Odessie prowadz
(od 1998 r.) w ramach Projektu Koszary (Koshary Project) badania stacjonarne wykopaliskowe oraz ratownicze na stanowisku Koszary (Koshary)
w pobliu wspczesnej wsi Koszary, ok. 40 km na wschd od Odessy,
u ujcia Limanu Tiligulskiego, ok. 700 m od brzegu Morza Czarnego. Ten
projekt badawczy nansowany by poza rodkami UJ midzy innymi z grantw KBN i MNiSW.
Koszary to zesp stanowisk zoony z greckiej osady, kopca oarnego (ros.
zolnik zbliony do greckiej eschary) i nekropoli datowanych na okres od
przeomu V/IV do poowy III w. p.n.e. Wchodziy one w obrb miasta-pastwa Olbii, jednej z najwaniejszych greckich kolonii pnocnych wybrzey
Morza Czarnego. Z naukowego punktu widzenia stanowisko w Koszarach
daje znakomite pole do bada o charakterze kompleksowym. Jest wyjtkowe
tak ze wzgldu na znakomity stan zachowania struktury architektonicznej
osiedla, pozostaoci fortykacji, ladw dziaalnoci wytwrczej i gospodarczej,
jak i na obecno otwartego miejsca kultowego oraz rozlegej nekropoli. Wanie te elementy stwarzaj doskona szans na rozpoznanie wszystkich funkcji niewielkiego orodka typu miejskiego, jego zaplecza oraz potencjau ekonomicznego i demogracznego. Celem prowadzonych tu prac jest okrelenie
charakteru i pozycji zespou w Koszarach w obrbie zaplecza wiejskiego (chory) Olbii i struktury pastwa olbijskiego, a take zdeniowanie relacji midzy
rodowiskiem Grekw nadczarnomorskich a miejscowymi plemionami, gwnie Scytami. Przedmiotem zainteresowania s te zagadnienia obrzdku po-
107
grzebowego, a szczeglnie greckie cmentarzyska kurhanowe znajdujce si na

tych terenach. W ramach Projektu Koszary powstaj take prace magisterskie
i doktorskie.
Pracownicy i doktoranci oraz studenci Zakadu uczestnicz ponadto w badaniach Centrum Archeologii rdziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego w miejscowoci Nea Pafos na Cyprze (odsanianie centralnej czci
miasta hellenistycznego i rzymskiego). Przedmiotem bada s zagadnienia
zwizane ze studiami nad ceramik hellenistyczn stolicy Cypru oraz systemem
ekonomicznym wyspy w wietle produkcji i dystrybucji ceramiki, a take jej
handlu w tym okresie w wietle importu i eksportu amfor transportowych
(w tym stemplowanych).
W zakresie zainteresowa pracownikw Zakadu znajduje si rwnie pastwo nabatejskie w okresie hellenistycznym i rzymskim, a szczeglnie jego
stolica Petra.
W zakresie archeologii staroytnego Rzymu badania koncentruj si przede
wszystkim na kwestiach ikonograi rzymskiej (zwaszcza personikacjach antycznych) i jej zwizku z wydarzeniami politycznymi, oraz na ikonograi
rzymskich sarkofagw (tak pogaskich, jak i wczesnochrzecijaskich). Rwnie, w zwizku z prowadzonymi zajciami dydaktycznymi, rozwijane s badania nad recepcj kultury antycznej w sztuce nowoytnej Europy.
Szeroko zakrojone s take badania numizmatyczne, obejmujce mennictwo greckie (zwaszcza maoazjatyckie) i rzymskie. W tym zakresie duym
osigniciem byo opublikowanie tomu w ramach midzynarodowej serii Sylloge Nummorum Graecorum wydawanej pod auspicjami Union Academique
International, obejmujcego 583 monety wybite w mennicach pooonych
na pnocnych wybrzeach Morza Czarnego. W katalogu znalazy si egzemplarze z Olbii, Chersonezu, Pantikapajonu, Gorgipii, Fanagorii oraz monety
wadcw Krlestwa Bosporaskiego. Przygotowuje si take rozpraw porwnujc monety Licji i Cylicji. Opracowywane te s znaleziska monet antycznych z terenu Polski.
Inny nurt bada Zakadu, to problematyka dotyczca dziejw polskiej
archeologii klasycznej i historii polskiego kolekcjonerstwa zabytkw antycznych. Instytut Archeologii posiada wasny zbir zabytkw staroytnych, w tym
greckich i rzymskich, wchodzcych niegdy w skad wspomnianego Gabinetu Archeologicznego UJ, a pochodzcych z darw wielu Polakw (m.in. Jzef
108
Ignacy Kraszewski, Jan Matejko, Stanisaw Tarnowski, a przede wszystkim

Wadysaw Czartoryski). Pracownicy Zakadu uczestnicz rwnie w opracowywaniu i publikacji zabytkw znajdujcych si w innych polskich i zagranicznych zbiorach muzealnych.
Kontakty midzynarodowe i inne formy dziaalnoci: prcz partnera ukraiskiego, pracownicy Zakadu maj kontakty naukowe z wieloma instytucjami archeologicznymi m.in. Grecji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Cypru, Woch
i Francji. Pracownicy Zakadu s czonkami wielu towarzystw naukowych
krajowych (m.in. PAN, PAU) i zagranicznych. Pracownicy Zakadu bior
udzia w licznych kongresach i konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych. Wielokrotnie odbywali stypendia i stae w wielu prestiowych zagranicznych orodkach archeologicznych (min. w Grecji, Woszech, Wielkiej
Brytanii, Niemczech, Francji, na Cyprze). Kierowali i realizowali jako wykonawcy liczne projekty badawcze KBN. Wspuczestniczyli rwnie w organizacji wystaw archeologicznych (1999 wazy greckie ze zbioru Instytutu
i monety z kolekcji Hutten-Czapskiego, eksponowana w Muzeum Ksit
Czartoryskich w Krakowie; 2001- dokumentacja fotograczna z wykopalisk
na Ukrainie; 2002 ceramika grecka ze zbioru Instytutu). Zakad wsppracowa te przy wystawie w Muzeum Narodowym w Krakowie Skarby znad
Morza Czarnego. Zoto, rzeba, ceramika z kolekcji Muzeum Archeologicznego w Odessie (17.03-04.06 2004). W zwizku z t ekspozycj, zorganizowana zostaa towarzyszca jej wystawa dokumentacji fotogracznej z wykopalisk w Koszarach.
W marcu 2006 roku w zwizku ze wspomnianymi ekspozycjami w Muzeum Narodowym zostaa te zorganizowana przez nasz Zakad w Instytucie
Archeologii UJ jednodniowa midzynarodowa konferencja naukowa dotyczca problematyki nadczarnomorskiej: PONTIKA 2006, z ktrej materiay
opublikowano w roku 2008 (por. niej). W kwietniu 2008 w zwizku z dziesicioleciem wykopalisk polsko-ukraiskich bada w Koszarach oraz brytyjsko-gruziskich bada w Pichvnari w Gruzji (staroytna Kolchida) Zakad
zorganizowa wielk midzynarodow konferencj PONTIKA 2008 Recent
Research on the Northern and Eastern Black Sea in Ancient Times. Naszymi gwnymi wsppracownikami byli Uniwersytet i Ashmolean Museum
w Oksfordzie, British Academy oraz Polska Akademia Umiejtnoci. Program
obejmowa trzy wielkie zagadnienia: grecka kolonizacja, oddziaywania grec-
109
ko-barbarzyskie oraz rezultaty nowych bada archeologicznych, w trakcie

10 sesji zaprezentowano 75 referatw i 8 posterw. Rezultaty konferencji
zostan opublikowane w prestiowej midzynarodowej serii wydawanej
w Wielkiej Brytanii British Archaeological Reports. International Series (Archeopress, Oxford). Konferencji towarzyszya wystawa fotograi zatytuowana ukazujca dorobek 10 lat bada Projektu Koszary z katalogiem (por. publikacje).
Plany i zamierzenia na przyszo. W najbliszych latach Zakad zamierza
kontynuowa wymienione wyej gwne kierunki bada w zakresie archeologii, sztuki, ikonograi i numizmatyki staroytnej Grecji i jej kolonii, Cypru
i Rzymu. W zakresie prac terenowych przewiduje si dokoczenie bada wykopaliskowych greckiej osady i cmentarzyska w Koszarach na Ukrainie oraz
dalszy udzia w pracach na Cyprze. Planowana jest intensykacja dziaalnoci
wydawniczej Zakadu, m.in.:
- opublikowanie (we wsppracy z PAU) pierwszego tomu nowej edycji
Corpus Vasorum Antiquorum obejmujcego kolekcj naczy staroytnych Instytutu Archeologii i Muzeum Uniwersytetu Jagielloskiego (260 obiektw);
- rozpoczcie publikacji ostatecznych rezultatw bada na Ukrainie;
- opublikowanie obronionych i przygotowywanych w Zakadzie prac doktorskich i rozprawy habilitacyjnej;
- wsplnie z Zakadem Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu kontynuacja serii Studies in Ancient Art and Civilization;
- opublikowanie materiaw konferencji PONTIKA 2008.
Wanym zadaniem bdzie rwnie (wsplnie z Zakadem Archeologii
Egiptu i Bliskiego Wschodu) doprowadzenie do uzyskania waciwych pomieszcze do przechowywania i eksponowania (przynajmniej czciowego)
zbioru zabytkw staroytnych oraz publikacja katalogu najwaniejszych obiektw z tego zbioru.
(opracowaa prof. Ewdoksia Papuci-Wadyka)
prof. dr hab. Ewdoksia Papuci-Wadyka
110

prof. dr hab. Janusz A. Ostrowski
dr Jarosaw Bodzek
dr Wojciech Machowski
Doktoranci
(stan na rok 2008/2009):
mgr Sebastian Borowicz
mgr Grzegorz aczek
mgr Maciej Czech
mgr Agnieszka Ocha-Czarnowicz
mgr Agata Dobosz
mgr Marta Korczyska
mgr Katarzyna Lach
dr Jarosaw Bodzek
(mennictwo Azji Mniejszej okresu archaicznego i klasycznego; sztuka staroytnej Licji; znaleziska monet greckich i rzymskich na terenie Polski, Europy
rodkowej i wiata rdziemnomorskiego; sztuka okresu hellenistycznego)
Ksiki
2007, Sylloge Nummorum Graecorum. Poland. Volume III. The National Museum in
Cracow. Part 4. Sarmatia-Bosporus, Krakw.
1994, Uwagi na temat portretu monetarnego w Licji koca V i pierwszej poowy IV w.
p. n. e. [w:] Munus Amicitiae. Studia archeologiczne powicone pamici Olgi
Hirsch-Dyczek, Krakw, s. 111-135.
1996, Monety rzymskie z kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, Notae Numismaticae
/ Zapiski Numizmatyczne 1, s. 23-36.
1998, Staroytne monety greckie z daru Stanisawa Mineyki w kolekcji Muzeum Narodowe
w Krakowie [w: ] Archeologia rdziemnomorska w Uniwersytecie Jagielloskim
1897-1997, Krakw, s. 231-263.
111
1999, Katalog monet Seleucydw w Muzeum Narodowym w Krakowie [w:] J.Wolski,

Dzieje i upadek imperium Seleucydw, Krakw, s. 209-235.
1999, Zwyciski kawalerzysta z Samarii, Wiadomoci Numizmatyczne 43, z. 1-2
(167-168), s. 21-30.
2000, A Lycian Prototype for the Coin from Samaria? [w:] (red.) Krzysztof M. Ciaowicz,
Janusz A. Ostrowski, Les civilisations du bassin mditeranen. Hommages
Joachim liwa, Krakw, s. 331-340.
2000, Pharnabazos in Kyzikos. Der Seesieg in Kunst und Numismatik zu Beginn des 4.
Jhs. V. Chr. [w:] (red.) Bernd Kluge, Bernhard Weiser, XII. Internationaler
Numismatischer Kongress Berlin 1997. Akten Proceedings Actes, vol. I, Berlin,
s. 170-178.
2001, Motyw jeca w sztuce staroytnej Licji VI i IV w. przed Chr. [w:] red. E. PapuciWadyka, Joachim liwa, Studia archaeologica. Liber amicorum Ianussio
A. Ostrowski ab amicis et discipulis oblatus, Krakw, s. 33-52.
2003, Naval Supremacy in the Monetary Iconography of Achaemenids [w:] (red.)
F.M. Stpniowski, The Orient and the Aegean. Papers presented at the Warsaw
Symposium, 9th April 1999, Warszawa, s. 9-24.
2004, Drachma Cezarei kapadockiej ze skarbu denarw Nietulisko Mae I [w:] (red.)
W. Kaczanowicz, Studia z dziejw antyku. Pamici Andrzeja Kunisza, Katowice,
s. 142-152.
2004, Pharnabazus Once Again, Notae Numismaticae / Zapiski Numizmatyczne
5, s. 17-33.
2004, [wspaut.] Koszary grecka osada nad Morzem Czarnym w wietle picioletnich
bada polsko-ukraiskiej ekspedycji (1998-2002) [w:] MARE INTERNUM
Materiay z konferencji Instytutu Historii UJ (Krakw, listopad 2002), Portolana.
Studia Mediterranea, t. 1, Krakw, s. 47-64.
2006, [wspaut.] Greek settlement on the northern Black Sea coast. Polish-Ukrainian
excavations in Koshary (Odessa province): Third preliminary report Seasons
2000-2003 [w:] Recherches archologiques de 1999-2003, Krakw, s. 354374.
2007, [wspaut.] [w:]
.
, 2007 ., 361-365.
2007, Remarks on the Iconography of Samarian Coinage. Hunting in Paradeisos?, Israel
Numismatic Research 2, s. 35-45.
2004-2007, Moneta Tyras znaleziona w Koarach, Prace i materiay Muzeum
Archeologicznego i Etnograficznego w odzi. Seria Numizmatyczna
i Konserwatorska 13, s. 41-48.
112
2008, Koshary (Ukraine) Coin Finds In 2004-2005 [w:] (red.) E. Papuci-Wadyka,

PONTIKA 2006: Proceedings of the International Conference, Krakw, 18th
March 2006, Krakw, s. 13-23.
dr Wojciech Machowski
(obrzdek pogrzebowy w staroytnej Grecji; kolonizacja grecka nad Morzem
Czarnym; Grecja egejska ze szczeglnym uwzgldnieniem obrzdku pogrzebowego; cywilizacja nabatejska)
Ksiki
2007, Petra, Wrocaw-Warszawa-Krakw.
2008, [wspaut.] Midzy Olbi a Odess. Badania archeologiczne greckiej osady
w Koszarach nad Morzem Czarnym (1998-2008)/ Between Olbia and Odessa,
Archaeological Research of the Greek Settlement at Koshary on the Black Sea
(1998-2008), Katalog Wystawy Fotograi. Muzeum Uniwersytetu Jagielloskiego,
Collegium Maius, 21 kwiecie-31 maj 2008, Krakw.
(w druku), The barrows of the Greek necropoleis from the northern Black Sea area,
Krakw.
1997, Staroytna Petra. Stan bada i topograa, Meander 52, s. 471-489.
1998, Skalne grobowce Petry, Meander 53, s. 621-629.
2000, The Kurgans of Olbia [w:] (red.) K. Ciaowicz, J. A. Ostrowski, Les Civilisations
du Bassin Mditerranen. Hommages Joachim liwa, Cracovie, s. 271-279.
2001, Kurhany na nekropoli Pantikapajonu [w] Studia Archaeologica. Prace dedykowane Profesorowi Januszowi A. Ostrowskiemu w szedziesiciolecie urodzin, Krakw,
s. 277-286.
Studia Mediterranea 1, Krakw, s. 47-64.
2005, The barrows of the Greek necropolises from the northern Black Sea area, tudes
et Travaux 20, s. 109-119.
2000-2003 [w:] Recherches archologiques de 1999-2003, Krakw, s. 354374.
113
2007, Tumulusy w Grecji w epoce brzu [w:] Studia nad epok brzu i wczesn epok
elaza. Ksiga powicona Profesorowi Markowi Gedlowi na pidziesiciolecie
pracy w Uniwersytecie Jagielloskim, Krakw, s. 403-453.
2007, The Barrows of the Iron Age in Mainland Greece, Cyprus and the Aegean Islands,
Studies in Ancient Art and Civilizations 10, s. 51-62.
2008, Kurhany w staroytnej Grecji, Alma Mater, numer specjalny 99, Uniwersytet
Jagielloski, Krakw, s. 134-138.
(w druku), Childrens Burials in the Koshary Necropolis Some Remarks, BAR
International Series, 6 ss., 6 il.
prof. dr hab. Janusz A. Ostrowski

(ikonograa antyczna, zwaszcza pnoantyczna i wczesnochrzecijaska; sarkofagi rzymskie; personikacje antyczne; recepcja antyku w kulturze i sztuce
europejskiej; polskie kolekcjonerstwo zabytkw antycznych)
Ksiki
1990, Les personnications des provinces dans lart romain, Warszawa.
1991, Personications of Rivers in Greek and Roman Art, Krakw.
1992, [wspaut.] Corpus Signorum Imperii Romani, Pologne II/2, Universit de
Varsovie, Institut dArchologie, Warszawa.
1994, Sownik artystw staroytnoci, Katowice.
1999, Staroytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Krakw.
1999, [wspaut.] Corpus Signorum Imperii Romani, Pologne III/2, Universit de
Varsovie, Institut dArchologie, Warszawa.
2000, [wspaut.] Encyklopedia Historyczna wiata, vol. II, Staroytno I, Krakw.
2001, [wspaut.], Sondanye prouvania v zemliseto na selo Mitino, Obiekt 1.
Mestnostta Aydarica [w:] Rasskopki i prouvania, XXVII, Mieczysaw Domaradzki
i kollektiv, Materialy za archeologia na Sredna Struma, Academie Bulgare des
Sciences, Soa.
2005, Midzy Bosforem a Eufratem. Azja Mniejsza od mierci Aleksandra Wielkiego do
najazdu Turkw selduckich, Wrocaw-Warszawa-Krakw.
2005, [wspaut.] Wielka Historia wiata t. 3, wiat okresu cywilizacji klasycznych,
pod red. naukow A. Krawczuka, Krakw.
2007, [wspoaut.] Egipt, Grecja, Italia... Zabytki staroytne z dawnej kolekcji Gabinetu
Archeologicznego Uniwersytetu Jagielloskiego, praca zbiorowa pod red. J. liwy,
Krakw (14 artykuw, cznie 90 s.).
114

1966, Les portraits romano-gyptiens du Muse Czartoryski a Cracovie [w:] (red.)
Mlanges oerts Kazimierz Michaowski, Warszawa, s. 151-154.
1970, Zagadnienie portretw z Fajum, Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego
w Krakowie 10, s. 59-82.
1972, Frammenti sconosciuti di sarcofagi paleocristiani, Rendiconti della Ponticia
Accademia Romana di Archeologia, 44, s. 203-207.
1983, The Lower Strumenica valley during the Roman Period and in the Late Antiquity
[w:] The Lower Strumenica Valley in Prehistoric, Ancient and Early Medieval
Times, Krakw, s. 75-91.
1984, Apocryphal and Canonical Scenes. Some Remarks on the Iconography of the
Sarcophagus in the Collection of the National Museum in Cracow, Etudes et
Travaux 13, s. 316-319.
1985, Karol Lanckoroski (1848-1933) Archologe, Kunsthistoriker und Sammler
[w:] Zur Geschichte der klassischen Archologie Jena Krakw, (Wissenschaftliche
Beitrge der Friedrich-Schiller-Universitt Jena), Jena, s. 100-120.
1986, Fragmenty wczesnochrzecijaskich sarkofagw w kolekcjach krakowskich, Roczniki
Teologiczno-Kanoniczne KUL 33, s. 21-93.
1990, Simulacra barbarorum. Some Questions of Roman Personications [w:] Akten des
XIII Internationalen Kongresses fr Klassische Archologie Berlin 1988, Mainz,
s. 566-567.
1991, Personications of Rivers as an Element of Roman Political Propaganda, Etudes
et Travaux 15, s. 310-316.
1994, Le courant idaliste et raliste de la personnication des provinces provinces romaines [w:] (red.) 50 Years of Polish Excavations in Egypt and the Near East. Acts
of Symposium at the Warsaw University 1986, Warszawa, s. 271-280.
1996, Personications of Countries and Cities as a Symbol of Victory in Greek and
Roman Art [w:] Griechenland und Rom. Vergleichende Untersuchungen
zu Entwicklungstendenzen und hhepunkten der antiken Geschichte, Kunst
und Literatur. Akten des Symposium Jena 1988, Tbilissi-Erlangen-Jena, s. 264272.
1996, Simulacra gentium et uminum. Propagandowe elementy sztuki rzymskiej [w:]
(red.) Studia Classica et Byzantina Alexandro Krawczuk oblata, Krakw, s. 129
138.
1998, Hadrian i personikacje Judei [w:] (red.) Amicorum Dona. Studia dedykowane
Profesorowi Stefanowi Skowronkowi w siedemdziesiciolecie urodzin, Krakw,
s. 147-153.
115
1998, Cum restrictis ad terga manibus. Wizerunki jecw jako element rzymskiej
propagandy [w:] (red.) D. Quirini-Popawska, Niewolnictwo i niewolnicy
w Europie od staroytnoci po czasy nowoytne. Materiay sesji Instytutu Historii
UJ, Krakw 18-19.XII.1997, Krakw, s. 41-47.
1998, Personikacje rzek w sztuce antycznej [w:] (red.) Cognoscere causas. Czowiek
a natura w cywilizacji staroytnej Grecji i Rzymu, Studia Classica et Neolatina
3, Gdask, s. 9-40.
2000, Karol Lanckoroski (1848-1933) Kenner und Sammler der Kunst [w:] Aus der
Geschichte sterreich in Mitteleuropa, Heft 2, Kultur und Bildung, Schriftenreihe
des Instituts Janineum in Wien, Wien, s. 30-66.
2003, The Evolution of Roman Bust Portraits, Sztuka i Kultura 4/2003.
2003, Rafael i jego spadkobiercy [w:] (red.) Materiay Sesji Naukowej UMK w Toruniu,
Toru, s. 65-75.
2005, Polish-Bulgarian archaeological Investigations in the middle Struma Valley [w:]
(red.) Jan Bouzek, Lidia Domaradzka, The Culture of Thracians and their
Neighbours. Proceedings of the International Symposium in Memory of Prof.
Mieczysaw Domaradzki with the Round Table Archaeological Map of Bulgaria,
BAR International Series 1350, Oxford, s. 269-273.
2006, Antyczne korzenie nowoytnych personikacji krain, krajw, pastw[w:] (red.)
D. Quirini-Popawska, Mare Apertum, Portolana. Studia Mediterranea 3,
s. 37-50.
2008, Nowoytny Fidiasz Antonio Canova [w:] Antonio Canova. Katalog wystawy
pod red. naukow J.A. Ostrowskiego, Muzeum Narodowe w Krakowie, Krakw,
s. 23-44.
prof. dr hab. Ewdoksia Papuci-Wadyka

(sztuka i archeologia staroytnej Grecji, Cypru oraz kolonii greckich na terenie pnocnych wybrzey Morza Czarnego; w szczeglnoci ceramika i greckie malarstwo wazowe)
Ksiki
1989, Corinthian and Italo-Corinthian Pottery from the Polish Collections, WarszawaKrakw.
1995, Nea Pafos. Studia nad ceramik hellenistyczn z polskich wykopalisk (1965-1991),
Krakw.
1998, [wspaut.] Bibliograa ceramiki hellenistycznej: 1980-1995, Thessaloniki, Cypr
(nry 1347-1405) (w jz. greckim).
116
2001, E. Papuci-Wadyka, Sztuka staroytnej Grecji, Warszawa-Krakw.

2007, [wspoaut.] Egipt, Grecja, Italia... Zabytki staroytne z dawnej kolekcji Gabinetu
Archeologicznego Uniwersytetu Jagielloskiego, praca zbiorowa pod red. J. liwy,
Krakw (14 artykuw, cznie 90 s.).
2008, [wspaut.] Midzy Olbi a Odess. Badania archeologiczne greckiej osady
w Koszarach nad Morzem Czarnym (1998-2008)/ Between Olbia and Odessa,
Archaeological Research of the Greek Settlement at Koshary on the Black Sea
(1998-2008), Katalog Wystawy Fotografii. Muzeum Uniwersytetu
Jagielloskiego, Collegium Maius, 21 kwiecie 31 maj 2008, Krakw.
1994, Ceramika hellenistyczna z polskich wykopalisk w Pafos: cysterna W/73 [w:] III
Naukowe Spotkanie na temat ceramiki hellenistycznej: datowane zespoy, warsztaty, Thessaloniki 24-27 wrzenia 1991, Ateny, s. 257-268, il. 208-217 (w jzyku greckim).
1995, Hellenistic Pottery from Nea Paphos First Results of Scientic Analysis (with
Appendix by J. Raabe, M. Daszkiewicz A Preliminary Report on Results of
Physico-Chemical Investigations) [w:] (red.) H. Meyza, J. Mynarczyk, Hellenistic
and Roman Pottery in the Eastern Mediterranean Advances in Scientic Studies
(Acts of the II Nieborw Pottery Workshop, 18-20 December 1993), Warsaw,
s. 277-298.
1997, Zespoy ceramiki hellenistycznej z polskich wykopalisk w Pafos na Cyprze [w:] IV
Naukowe spotkanie na temat ceramiki hellenistycznej, Mitilene 27-30 marca 1994,
Ateny, s. 267-274, il. 193-198 (w jz. greckim).
1998, Ceramika hellenistyczna wprowadzenie, Archaiognosia, 1995-96, s. 353-379,
il. 40-59 (w jz. greckim).
2000, Hellenistic Pottery from the Polish Excavations at Nea Paphos (Maloutena), 19651995: the Status of Research and Prospects for Future Study [w:] Acts of the Third
International Congress of Cypriot Studies, Nicosia, s. 721-738.
2000, (Haso) Grecji staroytnej sztuka [w:] BRITANNICA. Edycja Polska, tom 14,
Pozna, s. 301-320.
2003, [wspaut.] Volterra, Paris, Cracovie: Litineraire dun couvercle durne cinraire
de la tombe des Ceicna Fetiu, Studi Etruschi 69 (Serie III), Roma, s. 221242.
2004, [wspaut.] Greek Amphorae from the Polish-Ukrainian Excavations at Koshary,
Odessa District (Fourth and Third Centuries BC) a First Presentation [w:] (red.)
J. Eiring, J. Lund, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean,
(Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, September
117
26-29, 2002), Monographs of the Danish Institute at Athens, vol. 5, Athens,

s. 313-324.
Studia Mediterranea 1, Krakw, s. 47-64.
2004, [wspaut.] Polnische-ukrainische Ausgrabungen an dem antiken Fundstellenkomplex
von Koary bei Odessa [w:] (red.) J. Blajer, J. Poleski, Recherches archologiques
de 1993-1998, Krakw, 243-265.
2004, [wspaut.] Nea Paphos, Season 2003, Polish Archaeology in the Mediterranean
XV, Warsaw, s. 279-300.
2000-2003 [w:] Recherches archologiques de 1999-2003, Krakw, s. 354-374.
2006, [wspaut] The Polish-Ukrainian Excavation at Koshary (Odessa province) season 2004, wiatowit, vol. 6 (47), fasc. A, Warszawa, 109-113, il. 111-120.
2007, [wspaut.] [w:]
.
, , s. 361-365.
2007, [wspaut.] Nea Paphos. Season 2005, Polish Archaeology in the Mediterranean
XVII, Warszawa, s. 393-407.
(w druku) [wspaut.] The Black glaze pottery of fourth and third centuries BC. from
the Polish-Ukrainian excavations in Koshary (Black Sea coast, Odessa district), First
Presentation [w:] 7th Scientic Meeting on Hellenistic Pottery, Aigio 2005, Athina.
2001, [wspred.] Studia Archaeologica, Liber Amicorum Ianussio A. Ostrowski ab
amicis et discipulis oblatus, Krakw.
2008, PONTIKA 2006 / 2006. Recent Research in Northern Black Sea
Coast Greek Colonies/
, (Proceedings of the International Conference, Krakow, 18th March,
2006), Krakw.
2008, Alma Mater numer specjalny 99, powicony Instytutowi Archeologii UJ
zawiera kilkanacie artykuw wszystkich pracownikw Zakadu oraz doktorantw G. aczka i A. Dobosz.
Ponadto w dorobku pracownikw Zakadu od chwili jego powstania jest ponad 150 artykuw w krajowych i zagranicznych specjalistycznych czasopi-
118
smach i seriach wydawniczych oraz na amach Meandra, Alma Mater,

Eos, Portolana i in. (szczegowo zob. strony internetowe Instytutu
Archeologii UJ dotyczce poszczeglnych pracownikw).
7.1.4. Zakad Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu, Instytut
Archeologii, Wydzia Historyczny
adres: ul. Gobia 11, 31-007 Krakw, Polska
e-mail / website: archeo@argo.hist.uj.edu.pl / http://www.archeo.uj.edu.pl
tel. / fax: tel.: +48 12 663 12 89; +48 12 663 12 83 / fax: +48 12 663 12 94

Zakad utworzony w 1998 r. (po reorganizacji jednostki istniejcej od r. 1897).
Prol badawczy Zakadu obejmuje zagadnienia dotyczce cywilizacji staroytnego Egiptu i Bliskiego Wschodu od IV tys. p.n.e. do czasw greckorzymskich. Gwne kierunki badawcze to studia nad osadnictwem predynastycznym i wczesnodynastycznym w Delcie Egipskiej (Tell el-Farcha), studia
nad architektur egipsk czasw redniego Pastwa (Kasr el-Sagha) oraz studia
nad obrzdkiem pogrzebowym epoki brzu w Transjordanii (Tell el-Umeiri);
s to przedsiwzicia realizowane w oparciu o wyniki wasnych bada wykopaliskowych). Nadto prowadzone s studia nad sztuk i religi egipsk (egipska
magia, amulety piecztne i skarabeusze, gemmy magiczne), studia nad oddziaywaniami cywilizacji egipskiej w czasach nowoytnych (w tym m.in. nad
recepcj kultury staroytnego Egiptu w Europie XVII-XX w. oraz nad rol
Egiptu w dziejach kultury polskiej), a take poszukiwania zwizane z dziejami
archeologii i pocztkami polskiego kolekcjonerstwa (m.in. dzieje krakowskich
kolekcji staroytnoci); w zakres dziaa wchodz bowiem materiay pochodzce nie tylko z wasnych prac wykopaliskowych, lecz take z dawniejszych
zbiorw polskich (w tym take kolekcji Gabinetu Archeologicznego UJ).
Do waniejszych osigni naukowych naley m.in. odsonicie i rozpoznanie struktury urbanistycznej osiedla robotniczego w Kasr el-Sagha (Egipt
z czasw redniego Pastwa) oraz wyniki aktualnie prowadzonych studiw
nad osadnictwem predynastycznym i wczesnodynastycznym w Tell el-Farcha
(Egipt). Spore znaczenie maj take badania nad pocztkami archeologii rdziemnomorskiej i histori polskiego kolekcjonerstwa. Do istotnych osigni
119
naley rwnie opracowanie licznych kategorii zabytkw egipskich i bliskowschodnich z wielu kolekcji polskich i zagranicznych (m.in. amuletw, skarabeuszy, gemm magicznych, drobnej plastyki brzowej, ceramiki).
Od r. 1991 ukazuje si pod redakcj J. liwy periodyk Studies in Ancient
Art and Civilization [SAAC] (do tej pory 12 fascykuw).
prof. dr hab. Joachim liwa
prof. dr hab. Krzysztof M. Ciaowicz
dr Mariusz Jucha
dr Joanna Dbowska-Ludwin
Doktoranci
mgr Katarzyna Baszczyk
mgr Katarzyna Bodziony
mgr Artur Buszek
mgr Krzysztof Cichowski
mgr Marcin Czarnowicz
mgr Anna Longa
mgr Anna Nodzyska
mgr Grzegorz Pryc
mgr Anna Zajc
mgr Szymon Zdziebowski
prof. dr hab. Krzysztof M. Ciaowicz
(archeologia i sztuka staroytnego Egiptu i Bliskiego Wschodu ze szczeglnym
uwzgldnieniem okresw formowania pierwszych cywilizacji; najwaniejszy
120
nurt badawczych zainteresowa to geneza pastwa egipskiego; pocztki monarchii, religii i sztuki w tym rejonie wiata)
Ksiki
1991, Les palettes gyptiennes aux zoomorphes et sans dcoration. Etudes de lart
prdynastique, Krakw.
1993, Symbolika przedstawie wadcy egipskiego w okresie predynastycznym, Krakw.
1997, K.M. Ciaowicz, B. Adams, Protodynastic Egypt, Shire Egyptology 25,
Pembrokeshire.
1999, Pocztki cywilizacji egipskiej, Warszawa-Krakw.
2001, La naissance dun royaume. LEgypte dans la periode prdynastique la n de la
Iere dynastie, Krakw.
1997, Remarques sur la tte de massue du roi Scorpion [w:] (red.) J. liwa, Studies in
Ancient Art and Civilization 8, Krakw, s. 11-27.
2001, Predynastic Period, The Oxford Encyklopedia of Ancient Egypt III, The
American University in Cairo Press, s. 61-65.
2002, K.M. Ciaowicz, M. Chodnicki i inni, Tell el-Farkha Seasons 1998-1999.
Preliminary report, MDAIK 58, s. 89-117.
2002, K.M. Ciaowicz, M. Chodnicki i inni, Polish excavations at Tell el-Farkha
(Ghazala) in the Nile Delta. Preliminary report 1998-2001, Archeologia 53,
s. 63-119.
2000, Les civilisations du bassin Mditerranen. Hommages Joachim liwa, (red.)
K.M. Ciaowicz, J.A. Ostrowski, Krakw.
dr Joanna Dbowska-Ludwin
(obrzdek pogrzebowy we wczesnym Egipcie; egipska architektura grobowa;
staroytne systemy pisma)
2004, Cemetery at the Eastern Kom [w:] Chodnicki M., Ciaowicz K.M. et al., Polish
Excavations at Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile Delta. Preliminary Report
2002-2003, Archeologia 55, 66-68.
121
2004, The graves of Tell el-Farkha (Seasons 2001-2002) [w:] (red.) Hendrikx S.,
Friedman R., Ciaowcz K.M., Chodnicki M., Egypt and its Origins. Studies
in Memory of B. Adams, Orientalia Lovaniensia Analecta 138, s. 399-420.
2006, Tell el-Farkha necropolis in 2003 [w:] (red.) Kroeper K., Chodnicki M.,
Kobusiewicz M., Archaeology of Early Northeastern Africa, Pozna, s. 935943.
2006, The Graves [w:] Chodnicki M., Ciaowicz K.M. et al., Polish Excavations at
Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile Delta. Preliminary report 2004-2005,
Archeologia 57, s. 94-96.
2007, Badania nad pismem egipskim w XIX wieku [w:] (red.) Szturc W., BiziorDombrowska M., Hieroglifem pisane dzieje Staroytny Wschd w wyobrani
romantykw, Warszawa, s. 29-52.
2008, Burial custom and political status of local societies. A view from Tell el-Farkha
[w:] (red.) Midant-Reynes B., Tristant Y., Rowland J., Hendrickx S., Egypt and
its Origins 2, Orientalia Lovaniensia Analecta 172, s. 1107-1117.
dr Mariusz Jucha
(zagadnienia z zakresu historii, sztuki i architektury staroytnego Egiptu; ceramika egipska; architektura staroytnego Egiptu)
Ksiki
2005, Tell el-Farkha II. The Pottery of the Predynastic Settlement (Phases 2 to 5),
Krakw-Pozna.
1998, Egipskie osiedla rzemielnicze. Uwagi na temat historii architektury i organizacji
pracy, Nowy Filomata 1, s. 45-55.
1999, Egipskie osiedla rzemielnicze. Zasady planowania i konstrukcje architektoniczne,
Meander 54, s. 187-211.
1999, Egipskie osiedla rzemielnicze w okresie Starego Pastwa. Uwagi na temat planowania, na podstawie materiau porwnawczego, Afryka, Azja, Ameryka aciska
Studia i Materiay 75, s. 103-111.
2000, Cylindrical Jars from Tell el-Farkha [w:] (red.) K.M.Ciaowicz, J.A.Ostrowski,
Les Civilisations du Bassin Mditerranen. Hommages Joachim liwa, Krakw,
s. 105-111.
2001, Initial Results of Research on Predynastic and Early Dynastic Pottery from Tell
el-Farkha (1998- 1999) [w:] (red.) J. Popielska-Grzybowska, Proceedings of the
122
First Central European Conference of Young Egyptologists. Egypt 1999: Perspectives

of Research, Warsaw 7-9 June 1999, wiatowid Supplement Series E:
Egyptology, vol. I, WES, vol. III, Warszawa, s. 39-45, pl.7-15.
2001, Decorated Pottery from Tell el-Farkha (Seasons 1998-2000) [w:] (red.) E. PapuciWadyka, J. liwa, Studia Archaeologica. Liber Amicorum Ianussio A. Ostrowski
ab Amicis et Discipulis Oblatus, Cracoviae, s. 145-163.
2002, Pottery [w:] M. Chodnicki, K.M. Ciaowicz, Tell el-Farkha Seasons 1998-1999.
Preliminary Report, Mitteilungen des Deutschen Archologischen Institutes
58, s. 104-107.
2002, Protodynastic and Early Dynastic Pottery from the Western Kom (Phases 4-5) [w:]
(red.) M. Chodnicki, K.M. Ciaowicz, Tell El-Farkha (Ghazala) Season 2001,
PAM 13, Reports 2001, 122.
2002, Pottery from the Tombs nos. 1-3 [w:] M. Chodnicki & K.M. Ciaowicz, Polish
1998-2001, Archeologia 53, s. 99.
2002, M. Chodnicki, K.M. Ciaowicz, M.A. Jucha, Chronology [w:] M. Chodnicki
& K.M. Ciaowicz, Polish Excavations at Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile
Delta. Preliminary Report 1998-2001, Archeologia 53, s. 66-67.
2003, Tell el-Farkha 1998-1999: Pottery from Predynastic and Early Dynastic Strata
[w:] (red.) Z. Hawass, Egyptology at the Dawn of the Twenty-rst Century.
Proceedings of the Eight International Congress of Egyptologists, Cairo 2000, vol.
1, Cairo & New York, s. 262-271.
2003, K.M. Ciaowicz, M.A. Jucha, Tell el-Farkha 1998-2000. Stratigraphy and
Chronology of the Western Kom [w:] (red.) J. Popielska-Grzybowska, Proceedings
of the Second Central European Conference of Young Egyptologists. Egypt 2001:
Perspectives of Research, Warsaw 5-7 March 2001, Warszawa, s. 29-35, il.4-12.
2003, The pottery from Tell el-Farkha. Phases 3-5 [w:] M. Chodnicki, K.M. Ciaowicz,
Polish Excavations at Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile Delta. Preliminary
Report 1998-2001, Archeologia 53, 2002, s. 91-99.
2003, Tell el-Farkha 2001. The settlement pottery of phases 5 and 4 a preliminary
report [w:] L. Krzyaniak, K. Kroeper, M. Kobusiewicz, Cultural Markers in
the Later Prehistory of Northeastern Africa and Recent Research, Studies in
African Archaeology 8, Pozna Archeological Museum, s. 185-199.
2004, Kontakty Egiptu z Palestyn na przeomie IV i III tys. p.n.e. [w:] (red.) D. QuiriniPopawska, Portolana, Studia Mediterranea 1, s. 9-21.
2004, R. Abamowicz, J. Dbowska, M.A. Jucha, The Graves of Tell el-Farkha (seasons
2001-2002) [w:] (red.) S. Hendrickx, R.F. Friedman, K.M. Ciaowicz &
M. Chodnicki, Egypt at its Origins. Studies in Memory of Barbara Adams.
123
Proceedings of the International Conference Origin of the State. Predynastic and

Early Dynastic Egypt, Krakw, 28th August 1st September 2002, OLA 138,
s. 399-419.
2005, Western Kom. The Settlement Pottery of Phases 2 and 3 [w:] M. Chodnicki,
K.M. Ciaowicz, Polish Excavations at Tell el-Farkha (Gazala) in the Nile Delta.
Preliminary Report 2002-2003, Archeologia LV, 2004, s. 51-52.
2005, The Pottery from the Graves [w:] M. Chodnicki, K.M. Ciaowicz, Polish
Excavations at Tell el-Farkha (Gazala) in the Nile Delta. Preliminary Report
2002-2003, Archeologia LV, 2004, s. 68-70.
2005, (rec.) G.A. Belova, T.A. Sherkova (red.), Ancient Egyptian Temple at Tell Ibrahim
Awad: Excavations and Discoveries in the Nile Delta, Moscow 2002, Folia
Orientalia 41, s. 275- 279.
2006, Tell el-Farcha 1987-1999. Ceramika predynastyczna i wczesnodynastyczna (Tell
el-Farkha 1987-1999. Predynastic and Elary Dynastic Pottery), Recherches
Archeologiques de 1999-2003, Krakw, s. 463-465.
2006, Pottery from the Graves [w:] M. Chodnicki, K.M. Ciaowicz i in., Polish
2004-2005, Archeologia 57, s. 97-101.
2007, Naqada IId2/IIIa1 Pottery in the Nile Delta. A View from Tell el-Farkha, Studies
in Ancient Art and Civilization 10, s. 23-39.
2007, Western Kom. The Settlement Pottery of phase 1 [w:] (red.) M. Chodnicki, K.M.
Ciaowicz, Polis Excavations at Tell el-Farkha (Ghazala) in the Nile Delta.
Preliminary Report 2004-2005, Archeologia 57, 2006, s. 77-80.
2008, Tell-el Farcha i rozwj kontaktw handlowych Egiptu od V do pocztku III tys.
p.n.e., Alma Mater numer specjalny 99, s. 210-215.
2008, The Corpus of Potmarks from the Graves at Tell el-Farkha [w:] Midant-Reynes
B. and Tristant Y. with the collaboration with Rowland J. and Hendrickx S.,
Egypt at its Origins 2. Proceedings of the International Conference Origins of the
State. Predynastic and Early Dynastic Egypt Toulouse (France), 5th-8th September
2005, OLA 172, Leuven-Paris, s. 133-149.
prof. dr hab. Joachim liwa

(zagadnienia sztuki i archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu; oddziaywanie
cywilizacji staroytnego Egiptu na spoeczestwa nowoytnej Europy XVI-XX
w.; dzieje archeologii i pocztki polskiego kolekcjonerstwa)
124
Ksiki
1989, Egyptian Scarabs and Magical Gems from the Collection of Constantine SchmidtCiyski, Warszawa-Krakw.
1992, [wspaut.] Stanisaw Kostka Potocki, O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski,
t.1-4, Warszawa-Krakw.
1997, Sztuka i archeologia staroytnego Wschodu, Warszawa-Krakw.
1999, Egyptian Scarabs and Seal Amulets from the Collection of Sigmund Freud,
Warszawa-Krakw.
2003, Skarabeusze egipskie, Krakw 1995 (II wyd. Wrocaw).
1991-2008, Studies in Ancient Art and Civilization 1-12, Krakw.
1994, Munus Amicitiae, Studia archeologiczne powicone pamici Olgi Hirsch-Dyczek,
red J. liwa, Krakw.
1998, Archeologia rdziemnomorska w Uniwersytecie Jagielloskim 1897-1997. Materiay
z sympozjum naukowego, Krakw 21-23 padziernika 1997, Krakw.
1999, Jagiellonian University. Centenary of Mediterranean Archaeology 1897-1997.
International Symposium: Cracow, October 1997, Krakw.
2007, Egipt, Grecja, Italia... Zabytki staroytne z kolekcji IA UJ, Krakw.
7.1.5. 1. Instytut Filologii Klasycznej, Wydzia Filologiczny

adres: Al. Mickiewicza 9/11, 31-120 Krakw Collegium Paderevianum (VI
pitro)
e-mail / website: ifklas@vela.lg.uj.edu.pl / www.lg.uj.edu.pl/ifk
tel. (+48 12) 663 23 24
Gwne kierunki bada: Historia literatury rzymskiej; historia i teoria literatury greckiej; cywilizacja pnego antyku rzymskiego i wczesnego Bizancjum;
antyczna teoria literatury; antyczna estetyka literacka; antyczna krytyka literacka; historia i teoria greckiej pedagogiki; historiograa antyczna i bizantyjska;
literatura i kultura wczesnochrzecijaska; elegia i liryka augustowska; historia
i teoria listu poetyckiego; satyra antyczna; dramat grecki; grecka wymowa
poklasyczna; poetyka pnoantyczna; antyczna myl polityczna; mitologia
grecka i rzymska; jzykoznawstwo staroytne; dialektologia grecka; mykenologia.
125

prof. dr hab. Kazimierz Korus (dyrektor Instytutu)
7.1.5.2.2.1. Katedra Filologii Greckiej
prof. dr hab. Kazimierz Korus (kierownik) kazimierz.korus@uj.edu.pl
dr Joanna Janik joanna.janik@uj.edu.pl
dr Krzysztof Bielawski bielawsk@homini.com.pl
7.1.5.2.2.2. Katedra Filologii aciskiej
prof. dr hab. Jerzy Styka (kierownik) jerzy.styka@uj.edu.pl
prof. dr hab. Stanisaw Stabrya stasta@vela.lg.uj.edu.pl
prof. dr hab. Stanisaw nieewski snez@vela.lg.uj.edu.pl
dr Antoni Bobrowski antoni.bobrowski@uj.edu.pl
dr Anna Wasyl anna.wasyl@uj.edu.pl
7.1.5.2.2.3. Zakad jzyka greckiego i aciskiego
dr hab. Hubert Wolanin (kierownik) hubert.wolanin@uj.edu.pl
dr Wojciech Sowa wojciech.sowa@uj.edu.pl
dr Rafa Ros
7.1.5.2.2.4. Zakad Bizantynistyki i Neogrecystyki
dr hab. Dariusz Brodka (kierownik)
dr Micha Bzinkowski
dr Agnieszka Heszen agnieszka.heszen@uj.edu.pl
7.1.5.2.2.5. Zakad Metodyki Nauczania Jzykw Klasycznych
prof. dr hab. Jzef Korpanty (kierownik)
126
dr Aleksandra Klczar aleksandra.kleczar@uj.edu.pl

dr Krystyna Wo
dr Krzysztof Bielawski
(tragedia grecka, teatr grecki; leksykograa grecka zwaszcza terminologia
teologiczna, rytualna i kultowa; historia idei religijnych; historia teologii; patrologia)
Ksiki
2003, Terminy rytualno-kultowe w tragedii greckiej okresu klasycznego, Krakw.
1994, [wspaut.] W obliczu antropologii Ojcw Kocioa, Universitas 12/4, s. 15-17.
1996, W krgu poj kultowych tragedii greckiej. Wybrane terminy inicjacyjne na przykadzie Bakchantek Eurypidesa, Eos 84, s. 35-52.
1997, Ostatnie sowo Wernera Jaegera [w:] W. Jaeger, Wczesne chrzecijastwo i grecka
paideia, przek., opr. i redakcja naukowa K. Bielawski, Bydgoszcz, s. 9-19.
1998, Thiasos w Bakchantkach Eurypidesa, Meander 53, s. 3-13.
1998, Grzegorz Cudotwrca, Mowa na cze Orygenesa, wstp monograczny na temat
Grzegorza Cudotwrcy, opracowanie tekstu, redakcja naukowa, bibliograa,
(seria rda Myli Teologicznej, tom 14), Krakw, s. 7-45.
2001, Prawdziwe ycie lologii. Walter Burkert i jego Staroytne kulty misteryjne
[w:] W. Burkert, Staroytne kulty misteryjne, przek. i opr. K. Bielawski,
2001, Jzyk kultowo-rytualny a tragedia grecka. Zarys dziejw problemu i jego perspektywy, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci 29,
Krakw, s. 33-58.
2002, Teoria i metodologia sownikw technicznych oraz ich zastosowanie w badaniach
nad tragedi greck [w:] Freedom and Democracy in Greek Literature. Essays in
Honor of Prof. Romuald Turasiewicz, Krakw, s. 257-281.
2003, Sza jako dowiadczenie religijne i jego okrelenia w tragedii greckiej, Prace
Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci 31, Krakw,
s. 45-62.
2003, Pojcia theologia i theologos w greckiej tradycji literackiej, Terminus 5/1, s. 81-105.
127
2003, Terminy rytualno-kultowe w tragedii greckiej okresu klasycznego, Polska Akademia

Umiejtnoci, Krakw.
2006, The Theology of Violence in the Greek Tragedy, Classica Cracoviensia 10, s. 2736.
2006, Pajany delckie kontekst historyczny, Konteksty 2/273, s. 52-59.
2008, Papirus z Derveni. Najwiksze odkrycie lologiczne XX wieku, Kronos 2, s. 208221.
2008, Komentarz do wykadu Wodzimierza Staniewskiego pt. Gardzienice praktykowanie humanistyki. Esej teatralny czyli Jak inspirowa mog wykopaliska
[w:] Teatr obiecany. Sympozjum w Szkole Wyszej Psychologii Spoecznej, Warszawa
22-23 stycznia 2008, s. 237-246.
2008, Esse dicitur gramatyka aciskiej plotki, Mle. Kwartalnik Filozocznokulturalny 4, s. 115-116.
dr Antoni Bobrowski
(historia literatury rzymskiej; elegia i liryka augustowska; historia kultury
staroytnej Grecji i Rzymu; mitologia grecka i rzymska; recepcja wtkw antycznych w kulturze europejskiej)
Ksiki
1997, Mitologia w rzymskiej elegii i liryce miosnej okresu augustowskiego, Krakw.
1998, Poezja staroytnej Grecji i Rzymu. Interpretacje, Krakw.
2009, Dziennik wojny trojaskiej Diktysa z Krety. Studium istorycznoliterackie,
Krakw.
1991, The Propemptikon in the Augustan Poetry (Hor. Od. III 27; Prop. I 8; Ovid. Am.
II 11: A Comparative Study, Eos 79, s. 203-215.
1993, Mythology and Composition in Tibullus II 3 and Propertius II 8, Classica
Wratislaviensia 17, s. 119-124.
1994, Propertius 2.8 and 2.9 as Counterparts, Symbolae Osloenses 69, s. 108-120.
1995, Exempla mitologiczne w liryce miosnej Horacego, Meander 50, s. 227-236.
1997, La realta e il mito nella struttura del carme 68 di Catullo [w:] (red.) J. Styka,
Studies of Greek and Roman Antiquity, Classica Cracoviensia 3, s. 99-108.
1998, wiat poetycki augustowskiej elegii i liryki miosnej, Meander 53, s. 353367.
128
2001, [wspaut.] Sownik acisko-polski, t. 1, red. naukowy J. Korpanty, Warszawa.

2002, Mythology as a Means of Artistic Expression in Augustan Elegy and Lyrics [w:]
(red.) J. Styka, The Myth in the Ancient Literature, Classica Cracoviensia 7,
s. 75-85.
2003, Freedom and Servitude In the Augustan Elegy [w:] (red.) D. Brodka, J. Janik,
S. Sprawski, Freedom and Its Limits In the Ancient World, Electrum 9, Krakw,
s. 113-120.
2004, An Unheroic Hero. The Figure of Achilles in the Ephemeris belli Troiani by Dictys
of Crete, Eos 91, s. 274-287.
2006, Racjonalizacja tradycji mitologicznej w Dzienniku wojny trojaskiej Diktysa
z Krety [w:] (red.) J. Czerwiska, Z. Danek, B. Olaszek, Irracjonalno w kulturze antycznej i tradycji nowoytnej Europy, Collectanea Philologica 9, d,
s. 175-192.
2007, A Heroic Legend in Historiographic Disguise [w:] (red.) D. Brodka, M. Stachura,
Continuity and Change. Studies in Late Antique Historiography, Electrum 13,
Krakw, s. 193-210.
2007, The Wrath of Achilles in the Journal of the Trojan War by Dictys of Crete [w:]
(red.) J. Styka, From Antiquity to Modern Times. Classical Poetry and Its Modern
Reception, Classica Cracoviensia 11, s. 129-145.
dr Micha Bzinkowski
(literatura nowogrecka; recepcja antyku we wspczesnej poezji greckiej; recepcja mitu w literaturze europejskiej; jzyk nowogrecki; literatura grecka
okresu archaicznego; mit w eposie greckim okresu archaicznego; jzyk grecki
bizantyski; tumaczenie wspczesnej literatury greckiej)
Ksiki
2006, Ajschylos w twrczoci Jorgosa Seferisa, Collectanea Classica Thorunensia 15.
Studia Graeco-Latina 5 Universitatis Nicolai Copernici, Toru.
2006, Rozmwki greckie, Krakw.
(w druku), Ulysses among the Asphodels. Necromancy and Conversation with the Dead
as literary motives in Poetry of George Seferis, Krakw.
2000, Konstelacje i gromady gwiazd w Iliadzie i Odysei prba rekonstrukcji wyobrae
i wiedzy astronomicznej Homera, Nowy Filomata 1, s. 9-27.
129
2000, [wpaut.] Wok problematyki deniowania Boga. Prawosawne wyznania wiary w. Grzegorza Palamasa i patriarchy Gennadiosa Scholariosa, Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Jagielloskiego: Studia Religiologica 33, Krakw, s. 235-246.
2001, Jedno homeryckie porwnanie technika budowania opisw w Iliadzie i Odysei
Homera, Nowy Filomata 2, s. 81-89.
2004, Oulios aster Motyw Syriusza u Homera, Nowy Filomata 2, s. 97-103.
2004, Uwagi na temat dialektw jzyka nowogreckiego, Biuletyn Glottodydaktyczny
11, Krakw, s. 115-121.
2004, Eleutheria e thanatos! The Idea of Freedom in Modern Greek Poetry during the
War of Independance in 19th century. Dionysios Solomos Hymn to Liberty,
Terminus 6, s. 123-133.
2005, Literatura nowogrecka [w:] Encyklopedia literatury wiatowej, Krakw, s. 202207.
(w druku), Classical Inspirations of George Seferis. Some remarks on the references to
Ancient Greek myths in his poetry, Graecolatina et Orientalia, Bratislava.
Przekady prac wspczesnych
2000, Konstandinos Kawas, wiece, Nowy Filomata 1, s. 28.
2000, Melissanthi, Do nocy, ktra nadchodzi, Nowy Filomata 1, s. 38.
2004, Antyczna Grecja w twrczoci Jorgosa Seferisa [w:] Z Parnasu i Olimpu. Przegld
greckiej literatury wspczesnej, Warszawa, s. 176-179.
2004, Jorgos Seferis [w:] Z Parnasu i Olimpu. Przegld greckiej literatury wspczesnej,
Eseje (fragmenty), s. 171-173; Na sposb J. S., s. 162-163, Sze Haiku, s. 164;
Notatki na tydzie, s. 165-166; Eurypides, Ateczyk, s. 167; Ajanapa I, s. 168;
Helena, Warszawa, s. 169-170.
2004, Takis Sinopulos, Odys nad rzek (fragment), Nowy Filomata 1, s. 18.
2005, Jannis Ritsos, Rozpacz Penelopy, Nowy Filomata 1, s. 64.
2005, Jannis Ritsos, Nauzykaa, Nowy Filomata 1, s. 38.
2005, Melissanthi, Persefona, Nowy Filomata 1, s. 22.
2005, Jorgos Seferis, Butelka w morzu, Nowy Filomata 3, s. 178.
2005, Jorgos Seferis, Astyanaks, Nowy Filomata 3, s. 202.
2005, Jorgos Seferis, Andromeda, Nowy Filomata 3, s. 216.
dr Joanna Janik
(epos grecki okresu archaicznego; grecka literatura etyczno-lozoczna V-IV w.;
pojcia etyczne i polityczne w greckiej literaturze archaicznej i klasycznej)
130
Ksiki
2003, Terms of the Semantic Sphere of dike and themis in the Early Greek Epic Poetry,
Krakw.
1994, Pierwiastki demokratyczne w platoskiej koncepcji pastwa opisanej w PRAWACH,
Meander 49, s. 121-135.
1995, Between Real and Ideal State; The Elements od Greek Poleis in Political Philosophy
of Plato and Aristotle [w:] (red.) S. Stabrya, Everyday Life and Litterature in
Antiquity, Krakw, s. 3-11.
2002, Retoryka w tragedii greckiej, Biuletyn Glottodydaktyczny 8, s. 117-127.
1997, Retoryka w greckiej polis; sztuka przekonywania czy oszukiwania? [w:] Midzy
prawd i norm a bdem; Dialogicon 6, s. 85-83.
2000, Dramat grecki jako dokument przemian kulturowych. Prba interpretacji Eumenid
Ajschylosa, Nowy Filomata 1, s. 29-37.
2000, Dike in the Works of Homer, Eos 87, s. 5-31.
2001, Sanktuarium Apollona w Delfach, Nowy Filomata 1, s. 57-68.
2002, The Meaning of Justice in the Poetry of Hesiod and Its Continuation in the Lyric
of Solon, Eos 89, s. 203-227.
2002, Few Remarks on the Ideal King in Greek Epic and Tragedy, Classica Cracoviensia
7, s. 97-104.
dr Aleksandra Klczar
(literatura hellenistyczna, w tym przede wszystkim ydowska; Romans
o Aleksandrze; nauczanie jzykw klasycznych; recepcja i funkcje motyww
antycznych w kulturze popularnej)
Ksiki
2006, Ezechiel Tragik i jego dramat Exagoge (Wyprowadzenie z Egiptu) [w:] Apokryfy
Starego Testamentu, t. 1, Krakw Mogilany.
1999, Drugi Ezechiel, albo o ostatniej greckiej tragedii, Nowy Filomata 2, s. 95100.
1999, The Exagoge of Ezechiel: Analysis of the Dramatic Structure of the Play, Eos
87/1, s. 113-118.
131
2001, Harry Potter, a Latin Speaker?, Biuletyn Glottodydaktyczny 7, s. 77-89.

2003, Do the Hodayot Psalms Display a Consistent Theology?, The Qumran Chronicle
11/1-4, s. 79-90.
2004, The Character of Jonathan Son of Saul in Jewish and Christian Interpretations,
The Polish Journal of Biblical Research, 3/2(6), s. 165-174.
2006, Harry Potter i /rzekomo/ martwe jzyki, czyli o tumaczeniach powieci J.K. Rowling
na jzyki klasyczne, Nowy Filomata 10/4, s. 271-282.
2007, The Black Gate of Alexander? Tracing Possible Inuence of the Alexander Romance
on JRR Tolkiens The Lord of the Rings, Studia Litteraria UIC 2.
2008, Dion: miasto u stp Olimpu, Nowy Filomata 12/2, s. 139-150.
2009, ydzi i Rzymianie, Egipcjanie i Grecy: imago gentium w Contra Apionem Jzefa
Flawiusza, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci
39, Krakw, s. 21-35.
2009, Miosierdzie krla? Ocena stosunku Aleksandra Wielkiego do jecw w relacjach
biografw i historykw antycznych [w:] (red.) P. F. Nowakowski, W. Szymborski,
Miosiedzie: teoria i praktyka yciowa, Krakw.
prof. dr hab. Jzef Korpanty

(historia literatury i kultury aciskiej; aciska terminologia polityczno-socjalna; instrumentacja dwikowa; leksykograa; retoryka antyczna)
Ksiki
1979, Rzeczpospolita potomkw Romulusa, Warszawa.
1976, Studia nad acisk terminologi polityczno-socjaln okresu republiki rzymskiej,
Wrocaw.
1985, Obraz czowieka i lozoa ycia w literaturze rzymskiej epoki augustowskiej,
Warszawa.
1991, Lukrecjusz rzymski aposto epikureizmu, Wrocaw.
1990, La religio dans le poeme de Lucrece, Grazer Beitrge 17, s. 81-112.
1991, Rmische Ideale und Werte im augusteischen Prinzipat, Klio 73, s. 432-447.
1997, Syllabische Homophonie in lateinischer Dichtung und Prosa, Hermes 125,
s. 330-346.
1998, Quelques remarques sur la terminologie politique employe par les optimates et les
populares, Classica Cracoviensia 4, s. 83-93.
132
2000, Anagrams and Two Other Related Sound Repetitions, Classica Cracoviensia 5,
s. 193-209.
2001, Lautwiederholungen in den Arseis des lateinischen Hexameters, Classica
2005, De sonorum iterandorum arte Petroniana, Scripta Classica, t. 2, Katowice,
s. 8-22.
2007, Vergiliana (I. Horatianum illud molle atque facetum quid signicet II. De Turno
observationes aliquot III. De arte poetica in Aeneidis epilogo conspicua), Classica
2007, De Romanorum moribus a Petronio et Ammiano Marcellino castigatis, Scripta
Classica 4, s. 9-17.
2007, De Catulli carmine 16, Eos 94, s. 307-312.
2008, De Didone ab Aenea deserta, Classica Cracoviensia 12, s. 59-93.
2009, Ze studiw nad Eneid Wergiliusza: I. Eneasz bohater eposu II. Dlaczego Eneasz
zabi Turnusa? [w:] (red.) S. Stabrya, Prace Komisji Filologii Klasycznej
Polskiej Akademii Umiejtnoci 39, Krakw, s. 51-102.
2001, 2003, Sownik acisko-polski, tom 1, A-H stron 847, tom 2, I-Z stron 1000,
Warszawa (redakcja naukowa i autorstwo 70% hase).
prof. dr hab. Kazimierz Korus

(historia i teoria literatury greckiej, zwaszcza satyry, dramatu, poklasycznej
wymowy oraz antycznej krytyki literackiej; teoria greckiej pedagogiki; zagadnienia z historii kultury, a szczeglnie staroytnego systemu nauczania)
Ksiki (wybr)
1978, Program wychowawczy Plutarcha z Cheronei, Prace Komisji Filologii Klasycznej
Polskiej Akademii Nauk, Krakw.
1982, Poetyka Lukiana z Samosat. Kryteria oceny i wartociowania, (Rozprawy habilitacyjne, t. 71, Uniwersytet Jagielloski), Krakw.
1991, Die griechische Satire. Die theoretischen Grundlagen und ihre Anwendung auf
Homers Epik, Krakw.
2003, Grecka proza poklasyczna, Krakw.
2004, [przekad i wstp; wspaut. przypisw i komentarzy] Plutarch, ywoty rwnolege, t. 1, Warszawa.
133
2005, [wspaut. przekadu, wstpu, komentarzy i przypisw] Plutarch, ywoty rwnolege, t. 2, Warszawa.
2005, Cytaty greckie na kad okazj, o bogach, czowieku i sprawach ludzkich, Krakw.
1981, The motif of Panthea in Lucians Encomium, Eos 69, s. 47-56.
1984, The Theory of Humour in Lucian of Samosata, Eos 72, s. 295-313.
1985, ber den Einuss der pdagogischen Ansichten der Sophisten auf Plutarchs pdagogisches System [w:] Kultur und Fortschrift in der Blutezeit der griechischen Polis,
Berlin, s. 188-205.
1986, Zur Chronologie der Schriften Lukians, Philologus 130/1, s. 96-103.
1990, Funktionen der literarischen Gattungen bei Lukian, Eos 78, s. 119-131.
1995, De genio Socratis. Analyse und Interpretation eines Plutarchischen Dialog [w:]
Prinzipat und Kultur im 1 und 2 Jh., Bonn, s. 267-282.
1995, Zur Poetik der Mimen von Herondas, Analecta Cracoviensia, s. 51- 66.
2000, Alle origini del mimo letterario greco [w:] Studies in Ancient Literary Theory and
Criticism, Krakw, s. 131-159.
2002, Artyzm dialogw diegematycznych Plutarcha, Studia Graeco-latina Universitatis
Nicolai Copernici, t. 4, Collectanea Classica Thorunensia 13, s. 79-94.
2002, ycie i twrczo Ptolemeusza w wietle nowszych bada, Biuletyn Glottodydaktyczny 8, Krakw s. 141-146.
2002, Pie nad Pieniami i komentarz Orygenesa [w:] (red.) J.C. Kauny, U rde
kultury wczesnochrzecijaskiej, Materiay z sesji naukowej 25 kwietnia 2002 r.,
Krakw, s. 7-15.
2006, Sofokles. Tragedia teatralny obraz kondycji ludzkiej [w:] (red.) E. ubieniewska,
W wiecie literatury i teatru. Sztuka wspuczestnictwa, Krakw, s. 16-55.
2006, Demokracja i prawda [w:] Prace powicone pamici Adama Uruszczaka, Krakw,
Prace Instytutu Prawa Wasnoci Intelektualnej 96, s. 57-66.
2006, Sofrosyne i liai Profesora Romualda Turasiewicza (11.10.1930-1.01.2005), Eos
93/1, s. 11- 25.
2007, Komiczna funkcja ekfrazy w Pharmakeutria Teokryta, Roczniki Humanistyczne
54/3, Lublin, s. 77-91.
2007, Etyczna konstrukcja Iliady [w:] (red.) J.Styka, From Antiquity to Modern Times.
Classical Poetry and its Modern Reception. Essays in Honour of Stanisaw Stabrya,
Krakw, s. 79-92.
2008, Narcyz i Plotyn: od pikna ku Piknu [w:] (red.) M. Ciela-Korytowska,
I. Puchalska, M. Siwiec, Materiay sesji pt. Oblicze Narcyza: obecno autora
w dziele, Krakw, s. 9-21.
134
2008, Greckie rda preambuy konstytucyjnej [w:] (red.) W. Uruszczak, P. wicicka,

A. Kremer, Ut magis leges sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi
Sondlowi w pidziesit rocznic pracy naukowej, Krakw, s. 201-206.
2008, Mim i motywy komiczne w Orestei Ajschylosa, Symbolae Philologorum
Posnaniensium Graecae et Latinae 18, s. 1-11.
2008. Dla Polski. ycie i dziaalno Kazimierza Morawskiego [w:] (red.) R. M. Zawadzki,
S. Stabrya, Kazimierz Morawski (1852-1925) w subie nauki i narodu,
Komisja Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejtnoci: Monograe 16,
Krakw, s. 9-17.
2008, Greckie rda idealistycznego mylenia o mioci. Platon-Plutarch-wity Metody
z Olimpu [w:] (red.) Kazimierza Korusa, rda Humanistyki Europejskiej, Seria:
Iuvenilia Philologorum Cracoviensium, t. 1, Krakw, s. 13-31.
2008, NOMOS-AGAPH. Antike Quellen der Europischen Kultur, Classica Cracoviensia 12, s. 95-110.
1995-2003, [red.] Biuletyn Glottodydaktyczny 1-10, Krakw.
2008, [red., wstp] Agnieszka Ligza, ...przepyn rzek ycia, Ksigarnia Akademicka,
Krakw.
2008, [red.] Seria: Iuvenilia Philologorum Cracoviensium, t. 1: rda humanistyki
europejskiej, Krakw.
dr Wojciech Sowa
Ksiki
2008, Studien zum Phrygischen, Gttingen.
prof. dr hab. Stanisaw Stabrya

(historia literatury rzymskiej epoki augustowskiej i cesarskiej; antyczna teoria
literatury; recepcja kultury antycznej w literaturze nowoytnej; kultura wczesnochrzecijaska)
Ksiki
1970, Latin Tragedy in Virgils Poetry, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej
Akademii Nauk 10, Krakw Wrocaw Warszawa.
1974, Funkcja noweli w strukturze gatunkw literatury rzymskiej, Prace Komisji
135
Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Nauk 14, Wrocaw Warszawa

Krakw.
1982, Problemy genologii antycznej, Warszawa- Krakw.
1983, Wergiliusz. wiat poetycki, Wrocaw.
1996, Hellada i Roma w Polsce Ludowej. Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach
1945-1975, Krakw.
1989, Owidiusz. wiat poetycki, Wrocaw.
1996, Hellada i Roma. Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1976-1990,
Krakw.
1998, Ksiga legend rzymskich, Warszawa Krakw.
2001, Antyczna literatura grecka i rzymska (Sownik WSiP), Warszawa.
2002, Historia literatury staroytnej Grecji Rzymu. Zarys, Wrocaw.
prof. dr hab. Jerzy Styka

(antyczna teoria literatury; antyczna estetyka literacka; historia literatury rzymskiej; historia idei estetycznych; cywilizacja pnego antyku; recepcja kultury
antycznej w literaturach hispanojzycznych; metodyka nauczania jzykw
klasycznych)
Ksiki
1987, La littrature grecque la lumire de lappreciation esthtique des auteurs romains
depuis Auguste jusquau IIe sicle aprs J.-Ch., Prace Komisji Filologii Klasycznej
Polskiej Akademii Nauk 21, Wrocaw-Krakw.
1994, Studia nad literatur rzymsk epoki republikaskiej: Estetyka satyry republikaskiej;
Estetyka neoterykw, Uniwersytet Jagielloski, Rozprawy habilitacyjne Nr 247,
Krakw.
1995, Fas et antiqua castitudo. Die sthetik der rmischen Dichtung der republikanischen
Epoche, Bochumer Altertumswissenschaftliches Colloquium 19, Trier.
1997, Estetyka stosownoci (decorum) w literaturze rzymskiej, Prace Komisji Filologii
Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci, Krakw.
2008, Sydoniusz Apollinaris i kultura literacka w Galii V wieku, Prace Komisji Filologii
Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci 38, Krakw.
1996, [red.] Studies of Greek and Roman Literature, Classica Cracoviensia 2.
1997, [red.] Studies of Greek and Roman Antiquity, Classica Cracoviensia 3.
136
1998, [red.] Studies of Greek and Roman Civilisation, Classica Cracoviensia 4.

2000, [red.] Studies in Ancient Literary Theory and Criticism, Classica Cracoviensia 5.
2001, [wspred.] Freedom and Democracy in Greek Literature. Essays in Honour of
Professor Romuald Turasiewicz, Classica Cracoviensia 6.
2002, [red.] The Myth in the Ancient Literature, Classica Cracoviensia 7.
2004, [red.] The Roman Epic Poetry, Classica Cracoviensia 8.
2005, [red.] Studies of Roman Literature, Classica Cracoviensia 9.
2006, [red.] Violence and Aggression in the Ancient World, Classica Cracoviensia 10.
2007, [red.] From Antiquity to Modern Times. Classical Poetry and Its Modern Reception.
Essays in Honour of Stanisaw Stabrya, Classica Cracoviensia 11.
2008, [red.] Studies of the Ancient Literature and Culture, Classica Cracoviensia 12.
1979, Literatura grecka w krytycznej ocenie Horacego, Meander 34, s. 455-470.
1980, Funkcja dialogu w strukturze satyr Horacego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu
Jagielloskiego: Prace Historyczno-literackie 39, s. 7-22.
1980, Estetyczne wartoci literatury greckiej w krytycznym ujciu M. F. Kwintyliana,
Eos 68/2, s. 303-327.
1982, Literatura grecka w estetycznej ocenie rzymskich archaistw, Meander 37/3,
s. 129-146.
1985, Pogldy Sokratesa na literatur i sztuki plastyczne, Filomata 396, s. 259-268.
1986, La littrature grecque en vue des ides esthtique de Snque, Eos 74/2, s. 279301.
1986, Funkcja motyww antycznych w strukturze Szaraczy Gabriela Garcii Marqueza,
Meander 41/4-5, s. 159-169.
1987, Horacjaska koncepcja sztuki, Filomata, s. 3-17.
1987, Vincente Blasco Ibez, Mare Nostrum Luis Martn Santos, Czas milczenia:
dwie koncepcje mitu Odyseusza, Meander 42/2-3, s. 121-135.
1987, Profesor Stanisaw Skimina, Uczony Nauczyciel Czowiek, Meander 42/79, s. 35-42.
1988, El mito odisiaco en la poesa de Luis Jimnez Martos, Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Jagielloskiego: Varia 242 (Estudios Hispnicos), s. 157-165.
1990, Estetyka tragedii republikaskiej w pismach Cycerona, Meander 45/7-9, s. 279291.
1990, Estetyka komedii rzymskiej w pismach Cycerona, Meander 45/10-12, s. 279291.
1991, Die Bedeutung der exemplaria Graeca in den Kunstansichten rmischer Autoren
der augusteischen und der Kaiserzeit, Klio 73, s. 143-156.
137
1993, Satyra Menippejska Warrona: problem gatunkowej odrbnoci, Meander 48/910, s. 441-459.
1993, Liryka preneoterykw, Meander 48/11-12, s. 523-540.
1994, Prba rekonstrukcji struktury satyr Lucyliusza, Meander 49/5-6, s. 219-229.
1994, Antyk i kultura europejska u schyku II tysiclecia po narodzeniu Chrystusa,
Informator Instytutu Teologicznego Ksiy Misjonarzy. PAT 14, s. 72-85.
1994, Annales Ennii: gwny model estetyczny eposu republikaskiego, Meander
49/11-12, s. 557-569.
1995, Der Realismus in den literarischen Ansichten rmischer Autoren, Classica
1995, Estetyka poematw naukowo-dydaktycznych w republikaskim Rzymie, Meander
1-2, 1995, s. 15-22.
1995, Estetyka rzymskiej palliaty, Meander 51/3-4, s. 107-125.
1995, Gatunkowa stosowno (decorum) w rzymskiej tragedii republikaskiej, Filomata
431-432, s. 247-258.
1995, Die literarische Gattung als eine Form der Kommunikation in der Antike [w:]
Kommunikation durch Zeichen und Wort, Bochumer Altertumswissenschaftliches
Colloquium 23, Trier, s. 195-206.
1995, Kategoria stosownoci (decorum) w rzymskiej teorii literackiej, Prace Komisji
Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci 23, Krakw, s. 85-97.
1996, Nauczanie jzyka aciskiego w grupach zerowych na I roku studiw lologii
klasycznej, Jzyki Obce w Szkole 4, s. 364-370.
1996, Die Kategorie der Anmut in der Literturtheorie und Kritik der Rmer [w:] (red.)
I. Lewandowski, K. Liman, LITTERIS VIVERE, Ksiga pamitkowa oarowana Prof. Andrzejowi Wjcikowi, Pozna 1996, s. 83-93.
1996, Programmatische nderungen in der rmischen Literatur der republikanischen
Epoche, Classica Cracoviensia 2, s. 75-87.
1997, Decorum in Poetry: Horaces Ars Poetica, Classica Cracoviensia 3, s. 47-69.
1998, Rola inspiracji w platoskich pogldach na poezj, Nowy Filomata 1, s. 3-14.
1998, Convenientia partium. Kategoria harmonii i symetrii w antycznej estetyce literackiej, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci
27, Krakw, s. 29-53.
1998, Kategoria harmonii w antycznej teorii literackiej, Sprawozdania z Czynnoci
i Posiedze Polskiej Akademii Umiejtnoci 62, Krakw, s. 62-70.
1998, Zur Entwicklung der rmischen Lyrik in der Zeit der Republik, Classica
Cracoviensia 4,s. 59-69.
1999, La culture littraire romaine dans la Gaule du Ve sicle selon le tmoignage de
Sidoine Apollinaire, Terminus 1, s. 43-61.
138
2000, Gustaw Przychocki uczony i humanista [w:] Liber Aureus Facultatis Philologicae
Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, Krakw, s. 308-313.
2000, Formen des Gattungswandel in der rmischen Satire: Lucilius Horaz, Classica
2001, Horaz und die Ennianische Dichtung, Classica Cracoviensia 6, s. 203-215.
2001, [rec.] Martin Hose (Hrsg.), Meisterwerke der antiken Literatur. Vom Homer bis
Boethius, Mnchen 2000, Eos 88/2, s. 365-375.
2002, Die Poetik des Mythos bei Sidonius Apollinaris, Classica Cracoviensia 7, s. 37-43.
2003, Intertekstualne zwizki Horacego z poezj Katullusa: milczenie czy misterna aluzyjno? Meander 58, s. 219-231.
2004, Die epische sthetik von Sidonius Apollinaris: Kaiserliche Panegyrika, Classica
2004, Jzyki i kultura klasyczna aktualne potrzeby i zadania we wspczesnej dydaktyce szkolnej [w:] (red.) T. Lewowicki, Kultura antyczna i wspczesna edukacja,
Warszawa, s. 37- 45.
2004, Epitalamia Sydoniusza Apollinarisa zarys poetyki: [w:] (red.) I. Mikoajczyk,
Sapere Aude, Ksiga Pamitkowa Ofiarowana Prof. Dr Hab. Marianowi
Szarmachowi z Okazji 65 Rocznicy Urodzin, Toru, s. 277-292.
2005, Nachklnge der epischen Sprache und Motiven des Lukrez in der Poesie Horazens,
Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci 34,
Krakw, s. 11-19.
2005, Humanitas litterarum w pismach Sydoniusza Apollinarisa, [w:] (red.)
ks. R. Popowski. Humanitas grecka i rzymska, Materiay z konferencji Naukowej
Polskiego Towarzystwa Filologicznego Humanitas grecka i rzymska u rde
kultury europejskiej, Lublin, 17-20 IX 2003, Lublin 2005, s. 123-142.
2005, Jzyki klasyczne stan nauczania w krajach Unii Europejskiej [w:] (red.) ks.
R. Popowski, Humanitas grecka i rzymska. Materiay z konferencji Naukowej
Polskiego Towarzystwa Filologicznego Humanitas grecka i rzymska u rde kultury europejskiej, Lublin, 17-20 IX 2003, Lublin, s. 243-258.
2005, Die intertextuele Poetik von Statius, Classica Cracoviensia 9, s. 29-42.
2005, [rec.] Stephen Halliwell, The Aesthetics of Mimesis. Ancient Texts and Modern
Problems, Princeton and Oxford 2002, Gnomon 77, s. 262-264.
2007, Techniki obrazowania w poezji Sydoniusza Apollinarisa [w:] Ksiga pamitkowa
ku czci Ksidza Profesora Remigiusza Popowskiego SDB, Roczniki Humanistyczne.
Filologia Klasyczna 54-55/3, s. 141-155.
2007, Musarum Cultor. Stanisaw Stabrya Uczony, Humanista, Czowiek, Classica
139
2007, Epitalamio tardoantico tradizionale e cristiano: Sidonio Apollinare e Paolino di

Nola [w:] Atti del Convegno Dulce melos. Lateinische und griechische christliche
Dichtung in Spaetantike, Mittelalter und Neuzeit, Wien, s. 103-119.
2008, Znaczenie Annales Enniusza w rozwoju rzymskiego eposu narodowego [w:] Libet
Sapere Sine Pompa, Sine Invidia, Tom jubileuszowy powicony Profesor Ludwice
Rychlewskiej, Classica Wratislaviensia 28, s. 51-58.
2008, ycie literackie w Arles (Arelate) na podstawie twrczoci Sydoniusza Apollinarisa,
Symbolae Philologorum Posnaniensium 18, s. 305-326.
2008, Rmische Schule der Sptantike im Lichte der Briefe von Sidonius Apollinaris,
Classica Cracoviensia 12, s. 157-176.
prof. dr hab. Stanisaw nieewski

(historiograa rzymska i grecka; myl polityczna rzymska i grecka; epika rzymska; historia literatury rzymskiej: epoka republikaska, augustowska, wczesne
cesarstwo)
Ksiki
1993, Problem boskoci Oktawiana-Augusta w poezji augustowskiej, Krakw.
2000, Koncepcja historii rzymskiej w Ab Urbe Condita Liwiusza, Krakw
2003, Salustiusz i historia Rzymu. Studia porwnawcze na tle historiograi greckiej
i rzymskiej, Krakw.
2004, [przekad, oprac. i wstp] Gajusz Waleriusz Flakkus, Argonautyki ksig osiem,
Krakw.
2006, Wojna, pokj i bogowie w staroytnym Rzymie, Krakw.
(w druku), Publiusz Papiniusz Stacjusz, Sylwy (Silvae), ksigi I-V, wstp, przekad
i opracowanie.
1988, Owidiusz i August w Metamorfozach, Meander 43, s. 397-409.
1991, Problem boskoci Oktawiana-Augusta w twrczoci Wergiliusza, Meander 46,
s. 11-27.
1993, The Divinity of Augustus in the late poetry of Horace and in elegies of Tibullus
and Propertius, Eos 81, s. 61-76.
1997, W krgu poj etyczno-prawnych w dziele Liwiusza: Fides, Meander 52, s. 129139.
1997, Te mensis adhibet deum. The Emperor`s Divinity and the 4th Book of Horaces Odes,
Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 11, s. 61-74.
140
1997, Uwagi nad lozo historii w Ab Urbe Condita Liwiusza, Prace Komisji
Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci 25, Krakw, s. 89-139.
1997, Livy`s views upon the nature and philosophy of Roman religion, Classica
1998, Divine Connections of Marcus Antonius in the years 43-30 B.C., Grazer Beitrge
22, s. 129-144.
1999, Valerius Flaccus, Argonautica, liber primus, przekad i przypisy, Nowy Filomata
4, s. 251-280.
2001, Patronat literacki w Rzymie republikaskim do czasw Oktawiana-Augusta,
Terminus 1-2, s. 203-218.
2002, Studia nad terminologi polityczno-spoeczn u Salustiusza na tle epoki, Terminus
1, s. 121-144.
2002, Incerti auctoris Aetna. Poemat dydaktyczny nieznanego autora, przekad i przypisy, Terminus 2, s. 105-145.
2002, Etna: Poemat dydaktyczny nieznanego autora, wstp, przekad, opracowanie,
Terminus 2, s. 105-145.
2003, Rutyliusz Klaudiusz Namacjanus i jego poemat O powrocie z Rzymu do Galii,
wstp, przekad, opracowanie, Terminus 1, s. 173-215.
2006, Statius, Achilleis, liber primus et secundus, przekad i opracowanie, Scripta
Classica 3, s. 86-111.
2007, Laus Pisonis, wstp, przekad, opracowanie, DO-SO-MO. Fascicula
2007, In medio mihi Caesar erit templumque tenebit. The Concept of OctavianAugustus` divinity in Roman poetry of the years 30-17 B.C. [w:] (red.) P. Berdowski,
B. Blahaczek, Haec mihi in animis vestris templa. Studia classica in memory of
Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw, s. 171- 196.
2007, From research on theology of victory in republican Rome (literary testimonies)
[w:] (red.) J. Styka, From antiquity to modern times. Classical poetry and its
modern reception. Essays in honour of Stanisaw Stabrya, Classica Cracoviensia
11, Krakw, s. 335-352.
(w druku), The Concept of Octavian-Augustus` Divinity in Roman Poetry of the Years
30-17 B.C., Grazer Beitrge.
dr Anna Wasyl
(liryka okresu augustowskiego Horacy; elegia okresu augustowskiego wygnacza twrczo Owidiusza; list poetycki historia i teoria gatunku; patronat literacki w Rzymie republikaskim i augustowskim; rzymska teoria
141
i krytyka literatury; poezja i poetyka pnego antyku; tradycja klasyczna w literaturze woskiej; poezja i epistolograa aciska woskiego humanizmu)
Ksiki
2002, Rzymski list poetycki. Prba opisania gatunku, Krakw.
2000, [wspaut.] Responsa prudentium. Wybr tekstw rdowych zawierajcych pogldy rzymskiej jurysprudencji, Krakw.
2002-2003, Petrarca e le sue epistole agli illustri antichi. Un saggio monograco,
Terminus 4 (2), s. 35-62 (Parte 1); 5 (1) (Parte 2), s. 51-80.
1998, Barbitos Lesbio primum modulatus civi. Prba zebrania horacjaskich uwag na
temat naladownictwa i oryginalnoci we wasnej poezji lirycznej, Meander 53,
s. 261-269.
1998, The addressees of Horaces First Book of Epistles [w:] (red.) J. Styka, Studies of
Greek and Roman Civilisation, Classica Cracoviensia 4, Krakw, s. 41-58.
2000, O poietes. La gura dOmero nelle poesie del Carducci, Kwartalnik Neolologiczny
47/2, s. 137-149.
2003, Ovidius multipatiens. Epic elements in Ovids Tristia [w:] (red.) J. Styka, Studies
of Greek and Roman Civilisation, Classica Cracoviensia 8, Krakw, s. 105-127.
2004, Poets freedom and its boundaries. Literary patronage in the eyes of Roman authors
of Late Republican and Augustan period [w:] (red.) D. Brodka, J. Janik, S.
Sprawski, Freedom and Its Limits in the Ancient World. Proceedings of a colloquium held at the Jagiellonian University, Krakw, September 2003, Electrum
9, s. 91-111.
2005, Dziedzictwo kulturalne antyku w ocenie Petrarki [w:] (red.) ks. R. Popowski,
Humanitas grecka i rzymska u rde kultury europejskiej, Lublin, s. 203-229.
2005, Re(f )using the Muses. Some remarks on Paulinus: use of classical tradition in Poem
10 [w:] (red.) J. Styka, Studies of Greek and Roman Literature, Classica
Cracoviensia 9, Krakw, s. 73-93.
2006, Amicitia w listach z wygnania Owidiusza [w:] Owidiusz twrczo, recepcja,
legenda, Warszawa, s. 107-119.
2006, Simul ante retroque respiciens. Qualche riessione sulla poetica dell Africa di
Francesco Petrarca, Terminus 8 (1), s. 29-36.
2006, Ovid, Epistulae ex Ponto, Book I. Edited with Introduction, Translation and
Commentary by Jan Felix Gaertner, Oxford 2005 art. recenzyjny, Eos 93/2,
s. 377-381.
142
2007, Maximianus and the Late Antique Reading of Classical Literary Genres [w:] (red.)
J. Styka, From Antiquity to Modern Times. Classical Poetry and its Modern
Reception. Essays in honour of Stanisaw Stabrya, Classica Cracoviensia 11,
Krakw, s. 353-381.
2007, Le metamorfosi di Medea in Ovidio, Metamorphoses VII, e Draconzio, Romulea
X, Eos 94/1, s. 81-99.
2008, The Dull Epigrammatist and His Not Too Learned Public. Some Notes on Luxoriuss
Introductory Poems [w:] (red.) J. Styka, Studies of Greek and Roman Literature,
Classica Cracoviensia 12, Krakw, s. 197-220.
dr hab. Hubert Wolanin

(gramatyka aciska; historia jzykoznawstwa staroytnego)
Ksiki
1996, Sowotwrstwo w myli jzykoznawczej staroytnej Grecji. Od Homera do
Dionizjusza Traka, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii
Umiejtnoci 24, Krakw.
2004, Fleksja w gramatyce staroytnej Grecji, Krakw.
1989, Derywacja w Techne grammatike Dionizjusza Traka, Eos 77, s. 237-249.
1990, Problematyka jzykoznawcza w Sdzie Samogosek Lukiana, Meander 45,
s. 3-11.
1995, Plato and the position of etymology in Greek intellectual culture [w:] (red.)
W. Smoczyski, Analecta Indoeuropaea Cracoviensia I. Safarewicz memoriae
dicata, Krakw, s. 513-535.
1995, The Word Faces the Experience of Athenian Everyday Life [w:] (red.) S. Stabrya,
Everyday Life and Literature in Antiquity, Classica Cracoviensia 1, Krakw,
s. 21-36.
1995, Aristotle on the Word as a Vehicle of Semantic Function, Eos 83, s. 251-263.
1999, Aulus Gellius and Vulgar Latin [w:] (red.) Hubert Petersmann, Rudolf Kettemann,
Latin vulgaire latin tardif. Actes du Ve Colloque international sur le latin
vulgaire et tardif, Heidelberg 5-8 septembre 1997, Heidelberg, s. 497-503.
1999, Izomorzm jzyka dawniej: Apollonios Dyskolos, Peri syntakseos I, 1-3 [w:]
(red.) M. Brzezina, H. Kurek, Collectanea linguistica in honorem Casimiri
Polaski, Krakw, s. 295-307.
2000, Staroytna Olimpia, Nowy Filomata 4, 285-310.
143
2001, Kategoria strony w klasycznej acinie z punktu widzenia eksji funkcjonalnej,

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Jzykoznawczego 57, s. 107-126.
2002, Gramatyczny status liczebnikw mille i milia w acinie, Biuletyn Glottodydaktyczny UJ 8, s. 49-56.
2004, Arystoteles o rodzaju gramatycznym wyrazw, Scripta Classica 1, s. 52-66.
2004, Metajzyk w Hermeneutykach Arystotelesa z perspektywy tumacza, Symbolae
Philologorum Posnanienium 16, s. 47-60.
2004, Rodos wyspa Heliosa, Nowy Filomata 8, s. 133-150.
2005, Sycylijska Taormina i jej grecki teatr, Nowy Filomata 9, s. 75-80.
2006, Warron jako teoretyk jzyka [w:] (red.) L. Stankiewicz, Mistrz Wadysaw Strzelecki
(1905-1967), Wrocaw, s. 139-150.
2006, Aristotles ptosis onomatos: a predicative variant of onoma?, Eos 93, s. 203231.
2006, Prawo (nomos) i prawodawca jzyka (nomothetes) w Platoskim Kratylosie [w:]
(red.) J. Halberda, M. Hosowicz, A. Karabowicz, Prace powicone pamici
Adama Uruszczaka, Krakw, s. 67-84.
2006, Sic transit gloria mundi: casus Aquileiae, Nowy Filomata 10, s. 67-79.
2006, Asklepiejon w ojczynie Hipokratesa, Nowy Filomata 10, s. 289-304.
2007, Jzykowe implikacje Arystotelejskiej logiki i ontologii, DO-SO-MO. Fascicula
2007, Linguistic bases of A. Gellius literary criticism: remarks on the essay 2,6, Classica
2007, Kos: pochwaa prowincji, Nowy Filomata 11, s. 217-239.
2008, Jzykoznawstwo historyczne w jzykoznawstwie antycznym [w:] (red.) L.
Bednarczuk, W. Smoczyski, M. Wojtya-wierzowska, Jzykoznawstwo historyczne i typologiczne w 100-lecie urodzin Profesora Tadeusza Milewskiego,
Krakw, s. 479-488.
2008, [wspaut.] Thera: ycie na wulkanie, Nowy Filomata 12, s. 271-293.
2009, Kartagina: jak Feniks z popiow, Nowy Filomata 13, s. 53-66.
7.1.6. 1. Zakad Prawa Rzymskiego, Katedra Powszechnej Historii

Pastwa i Prawa, Wydzia Prawa i Administracji
adres: ul. Gobia 9, Krakw
tel. 422 10 33 wew. 1201
144

prof. UJ ks. dr hab. Franciszek Longchamps de Brier b@uw.edu.pl
tel. 422 10 33 wew. 1206
prof. dr hab. Janusz Sondel (profesor emeritus)
dr Andrzej Kremer andrzej.kremer@msz.gov.pl
dr ukasz Marzec lmarzec@uj.edu.pl
dr Tomasz Palmirski palmirski@interia.pl
dr Paulina wicicka paulinkas@poczta.fm
mgr Karolina Wyrwiska (doktorantka) karolina.wyrwinska@uj.edu.pl
dr Andrzej Kremer
(prawo rzymskie)
1986, Sprawozdanie: Midzynarodowe Kolokwium Historyczno Prawne w Jabonnej,
Czasopismo Prawno-Historyczne 38/2, s. 217-220.
1989, Z dziejw Katedry prawa rzymskiego Akademii Krakowskiej w XVI w., Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego. Prace Prawnicze 125, s. 51-64.
1989, Z dziejw Katedry prawa rzymskiego Akademii Krakowskiej w XVII w.,
Czasopismo Prawno-Historyczne 41, s. 53-67.
1991, Titus Aristos Ansichten im Bereich der ungennanten Kontrakte, Archivum
Iuriducum Cracoviense 24-25, s. 51-65.
1992, [rec]. W. Bojarski, W. Dajczak, A. Sokala, Przewodnik do wicze z prawa
rzymskiego, red. W.Bojarski, Toru 1990, Zeitschrift der Savigny Stiftung fr
Rechtsgeschichte 109, s. 742-744.
145
2000, Die Verhltnisse do ut facias und facio ut des als ausgewhlte Beispiele der
Innominatkontrakte in klassischen rmischen Recht [w:] Au-del des Frontires.
Mlanges Woodkiewicz, t. 1, Warszawa, s. 409-428.
2000, Wybrane zagadnienia aestimatum w prawie klasyczny [w:] Profesorowi Janowi
Kodrbskiemu in memoriam, d, s. 145-168.
2003, Die Anfnge der unbenannten Vertrge in Gutachten der Juristen in klassischen
rmischen Recht [w:] (red.) J. Sondel, J. Reszczyski, P. Scilicki, Roman Law
as formative of Modern Legal system. Studies in Honour of Wiesaw Litewski,
Krakw, s. 265-273.
2007, 15. Zawarcie zwizku maeskiego przed konsulem (wybrane zagadnienia),
Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyskiego 7/1, s. 177194.
2008, Pro patria et scientia vivere: 50 lat pracy naukowej Profesora Janusza Sondla
[wersja polska i anglojzyczna] [w:] (red.) W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremer,
Ut magis leges sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi Sondlowi
w pidziesit rocznic pracy aukowej, Krakw.
2008, Decisiones von Pedro Ruiz de Moros ein Beispiel der juristischen Literatur in
Polen des 16. Jahrhunderts [w:] (red.) W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremer,
Ut magis leges sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi Sondlowi
w pidziesit rocznic pracy aukowej, Krakw.
2008, [wspred.], Ut magis leges sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi
Sondlowi w pidziesit rocznic pracy naukowej, Krakw (w druku).
prof. UJ ks. dr hab. Franciszek Longchamps de Brier

(prawo rzymskie i jego recepcja w epokach pniejszych)
Ksiki
1995,
1999,
2004,
2004,
2006,
2007,
[wspaut.] Repetytorium z prawa rzymskiego, Warszawa.

[wspaut.] 565 zagadek z prawa rzymskiego, Warszawa.
Naduycie prawa w wietle rzymskiego prawa prywatnego, Wrocaw.
Czy poza Kocioem nie ma zbawienia? Pytanie dla kadego, Krakw.
Il fedecommesso universale nel diritto romano classico, Warszawa.
Naduycie prawa w wietle rzymskiego prawa prywatnego, wyd. 2 poprawione
i uzupenione, Wrocaw.
146
2008, [wspaut.] Ustawa zasadnicza Pastwa Miasto Watykan oraz inne akty ustrojowe wstp, wybr i tumaczenie, Warszawa.
1994, The Role of International Dispute Resolution for Environmental Air Pollution
Law, Polish Yearbook of International Law21, s. 249-267.
1994, Mandatum incertum w klasycznym prawie rzymskim, Prawo Kanoniczne 37/12, s. 223-248.
1994, [rec.] Ryszard M. Maajny: Mur separacji pastwo a koci w Stanach
Zjednoczonych. Katowice 1992, Wyd. Uniw. l., s. 328, Pastwo i Prawo 49/3,
s. 84-86.
1995, [rec.] Jzef Krukowski, Pastwo i Koci podstawy relacji prawnych, Lublin
1993, Red. Wyd. KUL, s. 320, Przegld Sdowy 9, s. 128-130.
1995, Church-State Relations: Separation without the Wall, Studia Iuridica 30, s. 6192.
1995, Przeciw reliktom Owiecenia w prawie wyznaniowym, Pastwo i Prawo 50/ 1,
s. 72-74.
1996, Allargamento della circolazione dei beni mortis causa: le origini del fedecommesso [w:] Mlanges H. Kupiszewski, Warszawa, s. 205-214.
1996, [rec.] Wojciech Dajczak, Zapisy na rzecz ony w prawie rzymskim, Toru 1995,
Wydawnictwo UMK, s. 204, Pastwo i Prawo 51/3, s. 83-84.
1997, [rec.] Felice Mercogliano, Tituli ex corpore Ulpiani. Storia di un testo,
(Pubblicazioni della Facolt di Giurisprudenza dellUniversit di Camerino 44),
Jovene Editore, Napoli 1997, pp.121, The Journal of Juristic Papyrology 27,
s. 175-177.
1997, Z bada nad rzymskim prawem spadkowym: konstrukcja dogmatyczna deikomisu uniwersalnego, Studia Iuridica 34, s. 107-147.
1997, Czyby ju staroytni Rzymianie...? Pecunia traiecticia, Przegld Ubezpiecze
Spoecznych i Gospodarczych 8, s. 2.
1998, Il rispetto per la volont del de cuius sullesempio dei fedecommessi romani, Revue
Internationale des Droits de lAntiquit 45, s. 479-500.
1998, Fideicommissum hereditatis w rdach rzymskiego prawa klasycznego, Prawo
Kanoniczne 41/1-2, s. 223-238.
1998, Prawnospadkowe pochodzenie actio Pauliana? Na marginesie pracy C. Masi Doria
Bona libertorum. Regimi giuridici e realt sociali, Casa Editrice dott. Eugenio
Jovene Napoli 1996, 510 stron, Czasopismo Prawno-Historyczne 50/1,
s. 299-303.
147
1998, Fideikomis uniwersalny a swoboda dysponowania majtkiem na wypadek mierci: zmiany zakresu podmiotowego w rzymskim prawie spadkowym, Studia Iuridica
36, s. 137-158.
1999, Podstawienie powiernicze, Kwartalnik Prawa Prywatnego 8/2, s. 323-340.
1999, Warunki, terminy i deikomis uniwersalny w rzymskim prawie prywatnym, Studia
Iuridica 37, s. 95-122.
2000, Rzymski deikomis uniwersalny a zasada prawa spadkowego nemo pro parte testatus pro parte intestatus decedere potest [w:] Prawo wczoraj i dzi. Studia dedykowane K. Sjce-Zieliskiej, Warszawa, s. 155-172.
2000, Nec stultis solere succurri [w:] Au-del des Frontires. Mlanges Woodkiewicz,
t. 1, Warszawa, s. 469-475.
2000, Linviolabilit degli ambasciatori romani nel principato, Orbis Iuris Romani
(Brno) 6, s. 47-57.
2001, Kilka uwaga o powodach ograniczania marnotrawcw w zarzdzaniu wasnymi
dobrami [w:] Honeste vivere... Ksiga pamitkowa ku czci Profesora Wadysawa
Bojarskiego, Toru, s. 111-118.
2001, Zakaz naduywania wasnego prawa male nostro iure uti non debemus [w:]
(red.) W. Woodkiewicz i J. Krzynwek, aciskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sdw polskich, Warszawa, s. 127-151.
2001, Niektre przykady naduycia prawa w rzymskim prawie prywatnym: wadza
ojcowska, Czasopismo Prawno-Historyczne 53/1, s. 159-167.
2002, [rec.] Card. Zenon Grocholewski, La losoa del diritto di Giovanni Paolo II,
Editrice FALMA EDIUM, Roma 2002, ss. 63, Zeszyty Prawnicze 2/2, s
. 218-226.
2003, La buona fede mortis causa? Le disposizioni poenae nomine e la querela inociosi testamenti [w:] (red.) L. Garofalo, Il ruolo della buona fede oggettiva nellesperienza giuridica storica e contemporanea. Atti del Convegno internazionale di
studi in onore di Alberto Burdese, t. 2, Padova, s. 398-415.
2003, Kilka uwag o wasnoci (na marginesie bada nad naduyciem prawa w rzymskim
prawie prywatnym), Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyskiego 3/2, s. 195-210.
2003, Naduycie prawa u pocztkw problemu [w:] (red.) H. Izdebski i A. Stpkowski,
Naduycie prawa. Konferencja Wydziau Prawa i Administracji 1 marca 2002,
Warszawa, s. 45-48.
2005, Possesso e propriet nel pensiero di san Tommaso, Revue Internationale des Droits
de lAntiquit 52, s. 249-259.
2005, Rechtsmissbrauch in der polnischen Rechtsprechung zum BGB-Sachenrecht aus
der Perspektive der rmisch-rechtlichen Tradition [w:] (red.) W. Dajczak
148
i H.-G. Knothe, Deutsches Sachenrecht in polnischer Gerichtspraxis, Berlin,

s. 261-289.
2005, Skargi edylw kurulnych a dyrektywa 1999/44/EC Parlamentu Europejskiego
i Rady w sprawie okrelonych aspektw sprzeday i gwarancji na dobra konsumpcyjne, Studia Iuridica 44, s. 427-437.
2005, Summum ius summa iniuria. O ideologicznych zaoeniach w interpretacji staroytnych tekstw rdowych, Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynaa
Stefana Wyszyskiego 5/1, s. 51-68.
2006, Problemy podporzdkowania prawu [w:] (red.) H. Izdebski i P. Skuczyski,
Etyka zawodw prawniczych. Etyka prawnicza, Warszawa, s. 159-166.
2007, Il giusto bilanciamento come garanzia della libert religiosa nel diritto costituzionale dellEuropa e degli Stati [w:] (red.) E. Castorina, Proli attuali e prospettive di diritto costituzionale europeo, Torino, s. 372-386.
2007, Qui suo iure utitur neminem laedit. Il conitto delle regole nel diritto [w:] (red.)
B. Sitek, Riessioni in materia di oggetto della prestazione nel diritto contrattuale europeo alle luce delle radici storiche, Olsztyn, s. 40-62.
2007, Wizja ustroju pastwa w nauczaniu spoecznym Kocioa katolickiego po Soborze
Watykaskim I [w:] (red.) M. Zubik, Prawo a polityka. Materiay z konferencji
Wydziau Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 24 lutego 2006,
2007, Koci rzymskokatolicki wobec rozdziau Kocioa i pastwa [w:] (red.) M. Pietrzak,
Francuska ustawa z 9 grudnia 1905 roku o rozdziale kociow i pastwa z perspektywy 100 lat, Warszawa, s. 57-69.
2008, Audiatur et altera pars. Szkic o brakujcej kolumnie Paacu Sprawiedliwoci [w:]
(red.) W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremer, Leges sapere. Studia i prace dedykowane prof. Januszowi Sondlowi w 50 rocznic pracy naukowej, Krakw, red.
s. 271-283.
2008, Wobec dekodykacji: tradycja romanistyczna i prawo kanoniczne [w:] (red.)
A. Konieczny, Studia Historycznoprawne. Tom powicony pamici prof. Edwarda
Szymoszka (Acta Universitatis Wratislaviensis 3063, Prawo 305), Wrocaw,
s. 179-188.
2008, Wolno sowa w Internecie w wietle orzecznictwa Sdu Najwyszego Stanw
Zjednoczonych [w:] (red.) P. Girdwoy, Prawo wobec nowoczesnych technologii.
Materiay z konferencji Wydziau Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
2 marca 2007, Warszawa, s. 93-107.
2008, Il principio di sussidiariet nella Polonia democratica [w:] (red.) G.C. De Martin,
Sussidiariet e democrazia. Esperienze a confronto e prospettive, CEDAM,
s. 99-111.
149
2008, [rec.] Wojciech Dajczak, Rzymska res incorporalis a ksztatowanie si poj rzeczy i przedmiotu praw rzeczowych w europejskie nauce prawa prywatnego,
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
(Prawo, nr 161), Pozna 2007, ss, 268, Kwartalnik prawa prywatnego 17/
2, s. 591-596.
2009, Instytucje rzymskiego prawa administracyjnego? [w:] (red.) J. Bo, A. Chajbowicz,
Nowe problem badawcze w teorii prawa administracyjnego, Wrocaw, s. 103111.
dr ukasz Marzec
(prawo rzymskie i jego recepcja w prawie angielskim)
2001, Prawo rzymskie w systemie anglosaskim, Studenckie Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Jagielloskiego 5, s. 83-95.
2002, Prawo rzymskie historyczny skadnik anglosaskiej kultury prawnej?, Studenckie
Zeszyty Prawnicze Towarzystwo Biblioteki Suchaczw Prawa Uniwersytetu
Jagielloskiego, 7/8, s. 141-157.
2002, Prawo rzymskie skadnik angielskiej doktryny i praktyki prawa narodw?,
2003, Civil lawyers w Anglii Tudorw i wczesnych Stuartw, Czasopismo PrawnoHistoryczne 55/2, s. 213-230.
2004, Kilka uwag o sdownictwie Admiralicji w Anglii, Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu
Kardynaa Stefana Wyszyskiego 1/1, s. 75-89.
2004, Wiesaw Litewski, 1933-2004, Pastwo i Prawo 5, s. 101-103.
2005, Kilka uwag o Sdzie Kanclerskim i systemie equity w Anglii, Zeszyty Prawnicze
Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyskiego 5/1, s. 195-212.
2005, Czy prawo angielskie to tylko common law? Na marginesie artykuu Rafaa Maki
Sdowe stosowanie Corpus Iuris Civilis w RPA na podstawie wybranych orzecze,
2006, De Usu et Authoritate Iuris Civilis Romanorum podrzdna rozprawa czy dzieo wiatowej romanistyki, Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynaa Stefana
Wyszyskiego 6/1, s. 145-157.
2006, Prawo rzymskie w dawnej Anglii w wietle pogldw Artura Ducka, Zeszyty
Prawnicze Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyskiego 6/2, s. 117-136.
150
2007, Sprawa Fibrosa vs Fairbairn. Polska spka, Izba Lordw i prawo rzymskie,
2008, Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jagielloskim w dwudziestoleciu midzywojennym [w:] (red.) M. Pyter, B. Szmulik, Nauki historycznoprawne w polskich uniwersytetach II Rzeczypospolitej, Lublin, s. 37-52.
2008, Czy prawo rzymskie pokonao Kana La Manche? [w:] (red.) W. Uruszczak,
D. Malec, Krakowskie studia z historii pastwa i prawa, t. 2, Krakw,
s. 43-53.
2008, De Usu et Authoritate Iuris Civilis Romanorum in Regno Galliarum. Przegld
bazy bibliogracznej, Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynaa Stefana
Wyszyskiego 8/1, s. 141-150.
2008, Prawo rzymskie jako element tworzcy kultur prawn Europy w wietle pogldw
Arthura Ducka [w:] (red.) W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremer, Ut magis
leges sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi Sondlowi w pidziesit rocznic pracy naukowej, s. 295-307.
prof. dr hab. Janusz Sondel

(prawo rzymskie; recepcja prawa rzymskiego w epokach pniejszych)
Ksiki
1961, Rafa Taubenschlag szkic biograczny, praca wykonana na zlecenie Wojewdzkiej
Rady Narodowej w Rzeszowie.
1967, Szczeglne rodzaje depozytu w prawie rzymskim, Krakw.
1971, Precarium w prawie rzymskim, Krakw.
1976, Ze studiw nad prawem rzymskim w Polsce piastowskiej, Krakw.
1984, Studia nad prawem rzymskim w Jus Culmense, Krakw.
1988, Ze studiw nad prawem rzymskim w Polsce okresu Owiecenia, Krakw.
1988, Elementy romanistyczne w rewizjach prawa chemiskiego: lidzbarskiej (1566),
nowomiejskiej (1580) i toruskiej (1594), Toru.
1993, [wspaut.] Rewizja nowomiejska prawa chemiskiego 1580 (1814) zwana take Jus Culmense lub Jus Culmense Polonicum(Teksty pomnikw prawa chemiskiego w przekadach polskich nr 6), Toru.
1997, Sownik acisko-polski dla prawnikw i historykw, Krakw.
2006, Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloski a Koci rzymskokatolicki, Krakw.
151

1973, Le leges sumptuariae considres comme lexpression des conditions sociales et conomiques de la Rome antique, Archivum Iuridicum Cracoviense 6, s. 101-124.
1976, O wspczesnych wartociach prawa rzymskiego, Przegld Humanistyczny 6,
s. 85-93.
1978, W sprawie prawa rzymskiego w Kronice Polskiej Wincentego Kadubka, Kwartalnik
1980, Polnische Romanistik in den vergangenen fnfunddreissig Jahren, Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego 543, s. 95-105.
1982, Artur Duck niedoceniany poprzednik Savignyego i jego pogldy na rol prawa
rzymskiego w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego 625,
(Prace Prawnicze 97), s. 69-86.
1982, O pocztkach recepcji prawa rzymskiego w polskim prawie miejskim, Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego 625, (Prace Prawnicze 97), s. 37-53.
1982, Z problematyki rzymskiego prawa morskiego, Czasopismo Prawno-Historyczne
34, s. 139-144.
1982, Die Bedeutung des rmischen Rechts in Altpolen im Lichte der Ansichten vom
Arthur Duck, Zeitschrift der Savigny Stiftung 99, s. 343-356.
1983, Zur Bedeutung des rmischen Rechts in Polen in der Regierungszeit des Kasimirs des
Grossen [w:] (red.) Studi in onore di Arnaldo Biscardi, t. 4, Milano, s. 691-714.
1983, aciski tekst rewizji toruskiej prawa chemiskiego, Studia rdoznawcze
28, s. 197-202.
1983-1984, La situazione delle ricerche romanistiche in Polonia Index Quaderni
camerti di studi romanistici 12, s. 83-86.
1984, The Beginnings of Knowledge of Roman Law in the Old-time Poland [w:] Sodalitas
Scritti in onore di Antonio Guarino, Napoli, s. 3989-4002.
1986, Rafaa Taubenschlaga badania nad histori prawa polskiego, Czasopismo PrawnoHistoryczne 38,s. 157-169.
1986, Z rozwaa o wpywach prawa rzymskiego w Korekturze pruskiej, Czasopismo
Prawno-Historyczne 38, s. 27-47.
1985, Elemente des rmischen Rechts im altpolnischen Stadtsstrafrecht, Archivum
Iuridicum Cracoviense 18, s. 75-105.
1986, O roli prawa rzymskiego w dawnej Polsce (uwagi oglne), Acta Universitatis
Lodziensis. Folia Iuridica 21, s. 45-65.
1988, Lambiente giuridico dellantica Polonia nel raggio di inuenza dellUniversit di
Bologna, Commentationes Historicae Krakw, s. 91-101.
1986, Rafa Taubenschlag studioso di storia del diritto polacco, Bullettino dellIstituto di Diritto Romano 28/29, s. 231-244.
152
1988, Nauczanie prawa rzymskiego w Polsce w okresie Owiecenia, Czasopismo PrawnoHistoryczne 40, s. 213-229.
1989, Z bada Adama Vetulaniego nad prawem rzymskim w Polsce, Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Jagielloskiego 876, (Prace Prawnicze 125), s. 123-138.
1990, Leges sumptuariae w rewizji toruskiej prawa chemiskiego twr samodzielny
czy recypowany?, Acta Universitatis Nicolai Copernici Prawo XXX Nauki
Humanistyczno-Spoeczne z. 218 (Studia z dawnego prawa sdowego i miejskiego), Toru, s. 57-68.
1990, Stanisaw Wrblewski jako romanista, Krakowskie Studia Prawnicze 23, s. 161174.
1991, Nadanie szlachectwa profesorom Uniwersytetu Krakowskiego przez Zygmunta I,
Krakowskie Studia Prawnicze 24, s. 111-129.
1993, Wasno prywatna w prawie rzymskim [w:] (red.) T. Wawak, Wasno prywatna, Krakw, s. 19-32.
1993, Antyfeministyczny traktat Gabriela Taszyckiego z 1792 roku, Czasopismo PrawnoHistoryczne 45, s. 365-377.
1993, Elemente des rmischen Rechts in den Kodikationsprojekten des Kulmer Rechts,
Ius Commune 20, s. 25-60.
1994, Il ruolo del latino nella penetrazione del diritto romano in Polonia. I problemi delle
contemporanee traduzioni di termini giuridic [w:] Atti del Convegno Internazionale
Il latino del diritto (Perugia 8-10 ottobre 1992), Roma, s. 353-360.
1994, Ustawy przeciw luksusowi w staroytnym Rzymie, Sprawozdania z czynnoci
i posiedze Polskiej Akademii Umiejtnoci 58, s. 25-29.
1994, Pawe Kuszewicz i jego tumaczenie rewizji nowomiejskiej prawa chemiskiego
[w:] Historia Prawa Historia Kultury, Ksiga Pamitkowa ku Czci p. Prof.
Witolda Maisla, Krakw, s. 263-289.
1994, Elementy romanistyczne w prawie karnym Polski przedrozbiorowej [w:] Ksiga
Pamitkowa Prof. Henryka Kupiszewskiego, Prawo Kanoniczne 37, s. 101-116.
1995, Rola prawa rzymskiego w ksztatowaniu polskiej kultury prawnej [w:] Tradycje
antyczne w kulturze europejskiej perspektywa polska, Warszawa, s. 47-69.
1995, Prawo rzymskie w dokumentach Akademii Krakowskiej [w:] Dawne prawo i myl
prawnicza. Prace historyczno-prawne powicone pamici Wojciecha Marii Bartla,
Krakw, s. 171-181.
1996, Z rozwaa o acisko-polskiej terminologii i leksykograi prawniczej [w:]
Parlament, prawo, ludzie. Studia oarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi
w szedziesiciolecie pracy twrczej, Warszawa, s. 267-272.
2000, Rafa Taubenschlag romanista, papirologo, storico del diritto polacco [w:] Audel frontires Mlanges de droit romain oerts Witold Woodkiewicz, Warszawa, s. 933-954.
153
2000, Bonifacy Garycki profesor prawa rzymskiego Uniwersytetu Jagielloskiego z przeomu XVIII i XIX wieku [w:] Myl polityczna. Ksiga dedykowana Profesorowi
Markowi Waldenbergowi, Krakw, s. 377-393.
2000, Kodeks Justyniana jako podstawa prawna w postpowaniu sdowym o crimen laesae
maiestatis w osiemnastowiecznej Polsce, Nowy Filomata 4/2, s. 143-148.
2000, Bonifacy Garycki (1742-1822) [w:] (red.) J. Stelmach, W. Uruszczak, Zota
Ksiga Wydziau Prawa i Administracji, Krakw, s. 105-111.
2000, Fryderyk Zoll starszy (1834-1917) [w:] (red.) J. Stelmach, W. Uruszczak, Zota
2000, Rafa Taubenschlag (1881-1958) [w:] (red.) J. Stelmach, W. Uruszczak, Zota
2000, Elementy prawa rzymskiego w miejskim prawie karnym w dawnej Polsce [w:]
(red.) Anna Pikulska-Robaszkiewicz, Profesorowi Janowi Kodrbskiemu in memoriam, d, s. 375-398.
2001, Prawo rzymskie w procesie sprawcw porwania Stanisawa Augusta [w:] (red.)
Marek Kuryowicz, Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w staroytnym
Rzymie, Lublin, s. 191-200.
2001, Prawo rzymskie jako podstawa projektw kodykacyjnych w dawnej Polsce, Zeszyty
Prawnicze Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyskiego 1, s. 47-69.
2001, Sdownictwo nad scholarami Akademii Krakowskiej [w:] Historia integra. Ksiga
Pamitkowa oarowana Prof. Stanisawowi Salmonowiczowi w siedemdziesiciolecie urodzin, Toru, s. 249-272.
2001, Dzieje Katedry Prawa Rzymskiego Uniwersytetu Jagielloskiego w czasach
I Rzeczypospolitej [w:] Dziedzictwo prawne XX wieku. Ksiga Pamitkowa z okazji 150-lecia Towarzystwa Biblioteki Suchaczw Prawa Uniwersytetu Jagielloskiego,
Krakw, s. 169-216.
2001, Prawo rzymskie jako rdo inspiracji [w:] (red.) A. Lityski, M. Mikoajczyk,
Przez tysiclecia: pastwo prawo jednostka, t. 3, Katowice, s. 11-28.
2001, Prawo rzymskie jako rdo inspiracji, Czasopismo Prawno-Historyczne 53/2,
s, 9-26.
2001, Il diritto romano quale fonte dispirazione [w:] Honeste vivere. Ksiga Pamitkowa
ku czci Profesora Wadysawa Bojarskiego, Toru, 235-243.
2002, Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jagielloskim od reformy Kotaja do 1945
roku [w:] (red.) H. Olszewski, Studia z historii ustroju i prawa Ksiga dedykowana Profesorowi Janowi Walachowiczowi, Pozna, s. 347-381.
2002, Kilka uwag na temat pocztkw Uniwersytetu Krakowskiego (w zwizku z prac
S. Szczura, Papie Urban V i powstanie Uniwersytetu w Krakowie, Krakw 1999),
Kwartalnik Historyczny 109/1, s. 117-125.
154
2003, Il diritto romano quale basi dei progetti di codicazione nellantica Polonia [w:]
(red.) J. Sondel, J. Reszczyski, P. ilicki, Roman Law as Formative of Modern
Legal Systems Studies in Honour of Wiesaw Litewski, Krakw, s. 137-150.
2004, Aleksander Mickiewicz i jego pogldy na tle sporu z pocztkw XIX wieku na
temat roli prawa rzymskiego w dawnej Polsce [w:] (red.) W. Uruszczak i D. Malec,
Krakowskie studia z historii prawa, Krakw, s. 9-25.
2006, Wiesaw Litewski (17 V 1933-24 I 2004) [w:] Kronika Uniwersytetu Jagielloskiego
za rok akademicki 2003/2004, Krakw, s. 292-296.
2007, Prawo rzymskie w wiecie wspczesnym [w:] Haec mihi in animis vestris templa.
Studia classica in memory of Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw, s. 423437.
2007, Il diritto romano allUniversit Jagellonica (dal momento della sua fondazione
no ai giorni nostri) [w:] Fides Humanitas Ius. Studi in onore di Luigi Labruna,
t. 8, Napoli, s. 5331-5350.
2003, [wspred.] Roman Law as Formative of Modern Legal Systems Studies in Honour
of Wiesaw Litewski, Krakw.
dr Paulina wicicka
(prawo rzymskie; recepcja prawa rzymskiego w epokach pniejszych)
Ksiki
2005, Proces Jezusa w wietle prawa rzymskiego. Studium z zakresu rzymskiego procesu
karnego w prowincjach wschodnich w okresie wczesnego pryncypatu, Krakw.
2003, Prawo rzymskie repetytorium, Krakw.
2004, Zeszyt wicze z prawa rzymskiego, Krakw.
2006, Testy przygotowujce do egzaminw na aplikacje prawnicze, z. 8-10, Warszawa.
2003, Lingwistyczne i nielingwistyczne koncepcje normy prawnej rozwaania z dziedziny teorii norm, Studenckie Zeszyty Prawnicze Towarzystwo Biblioteki
Suchaczw Prawa Uniwersytetu Jagielloskiego 9-10, s. 115-135.
2004, Metody rozumowania prawniczego w staroytnoci, Studenckie Zeszyty Prawnicze
Towarzystwo Biblioteki Suchaczw Prawa Uniwersytetu Jagielloskiego 1112, s. 147-169.
155
2004, Owiadczenia woli skadane przez Internet w wietle nowelizacji przepisw ksigi I Kodeksu cywilnego, Studenckie Zeszyty Prawnicze Towarzystwo Biblioteki
Suchaczw Prawa Uniwersytetu Jagielloskiego 11-12, s. 101-119.
2004, Kodeks Napoleona a prawo rzymskie, Kwartalnik Prawa Prywatnego 4, s. 10951132.
2004, [rec.] J. Ciecielg, Poncjusz Piat prefekt Judei, Nowy Filomata 1, s. 71-74.
2005, Some remarks on the civil liability based on fault in Rome and contemporary
civil doctrine [w:] The Feast of a Legal Thought. Materiay pokonferencyjne,
Mykolas Romeris University w Wilnie, z. 3, s. 491-496.
2006, Le droit de jouir et disposer de la manire la plus absolue kilka uwag na temat
konstrukcji prawa wasnoci w Kodeksie Napoleona, Studenckie Zeszyty Prawnicze
Towarzystwo Biblioteki Suchaczw Prawa Uniwersytetu Jagielloskiego 13,
s. 11-20.
2006, Ekonomiczne aspekty i ekonomiczna analiza odpowiedzialnoci akwiliaskiej [w:]
Materiay ze Spotkania Romanistw w Suchej Beskidzkiej 9-12 czerwca 2005,
2007, Wybrane zmiany fragmentw dotyczcych odpowiedzialnoci akwiliaskiej dokonane w okresie poklasycznym i justyniaskim, ktrych przyczyn moga by doktryna chrzecijaska czy rzeczywicie bya? [w:] Cuius regio, eius religio?
Materiay pokonferencyjne ze Zjazdu Historykw Pastwa i Prawa, Lublin 20-23
IX 2006 r., Lublin, s. 53-82.
2007, Reconstruction of the lex Aquilia as an Example of Textual Reconstruction of
Ancient leges [w:] Erinneern und Vergessen, Jahrbuch Junge Rechtsgeschichte
2, Mnchen, s. 447-468.
2007, Gos w dyskusji nad Procesem Jezusa, Czasopismo Prawno-Historyczne 59/1,
s. 247-284.
2007, D.9.2.30.1 Le dilemme de Paulus sur la protection aquilienne du crancier
gagiste, Revue Internationale des Droits de lAntiquit 54, s. 471-502.
2007, [rec.] A. Stpkowski, Linstitution du trust dans le systme mixte du droit priv
cossais, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1, s. 289-298.
2007, [rec.] S. Karolak, Sprawiedliwo Sens Prawa. Eseje, Gazeta Sdowa 10/160,
s. 41-46.
2008, Lex Aquilia de damno problemy z datacj ustawy [w:] Krakowskie Studia Prawnicze.
Zeszyt powicony pamici Prof. Stanisawa Pazy, t. 2, Krakw, s. 17-32.
2008, D.9.2.27.30: m, ona i przedziurawione pery. Kilka uwag na temat stosunkw
osobistych i majtkowych miedzy maonkami w staroytnym Rzymie [w:] Prawo
blisko czowieka. Z dziejw prawa rodzinnego i spadkowego. Materiay konferencji
156
zorganizowanej przez Sekcj Historii Pastwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki

Suchaczw Prawa Uniwersytetu Jagielloskiego (7-8.03.2007), Krakw, s. 15-36.
2008, Uprawniona reakcja na czyn niedozwolony w staroytnym Rzymie na przykadzie
bezprawnego spowodowania szkody na mieniu. Szkic historyczny [w:] (red.)
W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremer, Leges Sapere. Studia i prace dedykowane
Profesorowi Januszowi Sondlowi w 50-t rocznic pracy naukowej, Krakw,
s. 595-620.
2008, [wspaut.] Pro Patria et Scientia Vivere. 50 lat pracy naukowej Profesora Janusza
Sondla [w:] (red.) W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremer, Leges Sapere. Studia
i prace dedykowane Profesorowi Januszowi Sondlowi w 50-t rocznic pracy naukowej, Krakw, s. 17-33.
2008, Pro Patria et Scientia Vivere. 50 Years of Scientic Work of Professor Janusz Sondel
[w:] (red.) W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremer, Leges Sapere. Studia i prace
dedykowane Profesorowi Januszowi Sondlowi w 50-t rocznic pracy naukowej,
Krakw, s. 35-50.
2009, Si de interpretatione iuris quaeratur... ? Reeksje na temat granic prawniczej
zasadnoci interpretacyjnej w staroytnym Rzymie [w:] (red.) M. Maecki, wiat,
Europa, Maa Ojczyzna. Studia oarowane Profesorowi Stanisawowi Grodziskiemu
w 80-lecie urodzin, Bielsko-Biaa, s. 119-143.
2009, Sinusoid of Legal History. Learning from Roman Law a fascinating challenge
for our (post) modernity [w:] Turning Points and Break Lines, Jahrbuch Junge
Rechtsgeschichte 4, Mnchen, s. 454-488.
2009, Jubileusz Profesora Janusza Sondla, Czasopismo Prawno-Historyczne 61/1,
s. 406-408.
2009, [wspaut.] Europejskie Forum Modych Historykw Prawa, Czasopismo PrawnoHistoryczne 61/1, s. 417-424.
2008, [wspred.] Leges Sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi
Sondlowi w 50-t rocznic pracy naukowej, Krakw.
mgr Karolina Wyrwiska

Ksiki
2004, [wspaut.] Prawo rzymskie. Repetytorium, Krakw.
2004, [wspaut.] Prawo rzymskie. Zestaw wicze dla studentw prawa, Krakw.
157

2005, Sit modus in rebus rzecz o Leges Sumptuariae w prawie rzymskim, Studenckie
Zeszyty Prawnicze Towarzystwo Biblioteki Suchaczw Prawa Uniwersytetu
Jagielloskiego.
2006, Ekonomiczne i prawne podoe zawierania kontraktw kupna rzeczy przyszej
oraz kupna nadziei w staroytnym Rzymie, Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu
Kardynaa Stefana Wyszyskiego 6/2.
2006, Gospodarcze i polityczne znaczenie ekwitw w Rzymie u schyku III i w II w.
p.n.e., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego. Prace Instytutu
Wasnoci Intelektualnej UJ 96.
7.2. Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie

7.2.1. Katedra Historii Kocioa w Staroytnoci, Instytut Historii,
Wydzia Historii i Dziedzictwa Kulturowego
adres ul. Kanonicza 9, I pitro, pok. 202, 31-002 Krakw
e-mail / website: WH@pat.krakow.pl
tel. / fax: 012 421 65 19

Katedra Historii Kocioa w Staroytnoci prowadzi wieloletnie badania nad
dziejami kultury i literatury chrzecijaskiej pierwszych wiekw na tle historii Cesarstwa Rzymskiego. Aktualne zadania koncentruj si na pogbieniu
i propagowaniu wiedzy z historii, patrologii i archeologii Kocioa pierwszych
wiekw, czc prac nad rdami i wykopaliskami archeologicznymi z prac dydaktyczn. Dziaalno naukowa pracownikw Katedry stanowi pewien
pomost midzy Wschodem a Zachodem. W zakresie prac interdyscyplinarnych
Katedra podja wieloletnie badania nad okreleniem wzajemnych relacji religii i gospodarki, poczynajc od staroytnoci a po dzie dzisiejszy. Badania
prowadzone przy wsppracy z przedstawicielami podmiotw gospodarczych
o charakterze midzynarodowym przynosz obustronne korzyci i w sytuacji
kryzysu ekonomicznego rodz coraz ciekawsze perspektywy.
158

ks. dr Lucjan Bielas (kurator) xljb@pro.onet.pl
dr Jzef Cezary Kauny, tel. 12 421 65 19 atkaluzn@cyf-kr.edu.pl
ks. dr Krzysztof Leon Tyburowski ktyburo@prorok.wsd.rzeszow.pl
ks. dr Lucjan Bielas
(dzieje Kocioa w Imperium Rzymskim)
Ksiki
2001, Apostazja cesarza Juliana w wiadectwach antycznych pisarzy i w nowoytnej
historiograi, Krakw.
1989, Chrzecijanin a dobra materialne w myli w. Grzegorza Wielkiego, Teologia
Patryst, Josef Fink; Das Petrusgrab in Rom, hrsg. H.M. Schmidinger. Tyrolia,
Wien 1988, Folia Historica Cracoviensia 1, s. 85-87.
1991, Dziecko przed urodzeniem w staroytnym wiecie pogaskim, Ruch Biblijny
i Liturgiczny 44/1-3, s. 37-41.
1993, Ustawa szkolna cesarza Juliana, Analecta Cracoviensia 25, s.15-20.
1998, Koci a niewolnictwo. Od Chrystusa do Konstantyna Wielkiego [w:] (red.)
D. Quirini-Popawska, Niewolnictwo i niewolnicy w Europie od staroytnoci po
czasy nowoytne, Krakw, s. 57-65.
2000, Dzie wity w tradycji ydowskiej i wczesnochrzecijaskiej, Nowy Filomata
4, s. 267-278.
2003, ycie codzienne papiea Grzegorza Wielkiego w wietle jego korespondencji.
Zagadnienia wybrane [w:] (red.) S. Stabrya, R.M. Zawadzki, Studia i rozprawy
oarowane profesorowi Tytusowi Grskiemu. Charisteria Tito Grski Oblata,
Krakw, s. 9-21.
159
2004, Miejsce chrzecijastwa w procesie ewolucji antycznego niewolnictwa, Polonia

Sacra. Czasopismo Wydziau Teologicznego Wydawnictwo Naukowe Papieskiej
Akademii Teologicznej w Krakowie 8 (58), s. 27-38.
2005, Chrzecijanin a dobra materialne w myli w. Grzegorza Wielkiego, Teologia
Patrystyczna, 2, s. 117-132.
2006, Pami i odpowiedzialno [w:] (red.) P. Dudzik, Do was przybywam. Biskup
i kardyna Karol Wojtya w Jaworznie, Jaworzno, s. 10-12.
2006, Wspomnienia ksidza Lucjana Bielasa [w: ] (red.) P. Dudzik, Do was przybywam.
Biskup i kardyna Karol Wojtya w Jaworznie, Jaworzno, s. 102-105.
2007, Problem lustracji w Kociele pierwszych wiekw [w:] (red.) J. C. Kauny,
Staroytno chrzecijaska. Materiay zebrane, t. 1, Krakw, s. 75-89.
2007, Bruno Pftze komendant obozu Neu Dachs [w:] (red.) K. Miroszewski, Z.
Woniczka. Materiay z konferencji naukowej kwiecie 2006 Obz dwch totalitaryzmw Jaworzno 1943-1956, t. 2, Jaworzno, s. 7-16.
2007, Odstpstwo od wiary w Kociele pierwszych wiekw, Biuletyn Instytutu Pamici
Narodowej 4(75), s. 8-13.
2007, Lavant prastare sanktuarium Tyrolu Wschodniego, Orze Skalny. Kwartalnik
Oddz. Chrzanw Polskiego Towarzystwa Tatrzaskiego 42(11), s. 31-32.
2007, w. Krzysztof z Obermauren, Orze Skalny. Kwartalnik Oddz. Chrzanw
Polskiego Towarzystwa Tatrzaskiego 43(11), s. 35-36.
2007, Boe Narodzenie w Obermauren, Orze Skalny. Kwartalnik Oddz. Chrzanw
Polskiego Towarzystwa Tatrzaskiego 44(11), s. 16.
2007, Teczki witych 1, Echo Megziugorja. Echo Maryi Krlowej Pokoju 232,
s. 2-3.
2007, Teczki witych-2, Echo Megziugorja. Echo Maryi Krlowej Pokoju 233,
s. 2-3.
2007, Teczki witych 3, Echo Megziugorja. Echo Maryi Krlowej Pokoju 232,
s. 2-3.
2008, Wczesnochrzecijaskie kocioy w Aguntum i Lavant (Austria) [w:] (red.)
B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak, Sympozja Kazimierskie powicone kulturze wiata pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 6, Lublin,
s. 213-225.
2008, [konsultacja naukowa] Guy Bedouelle, Wielka ilustrowana Historia Kocioa,
Krakw.
160
dr Jzef Cezary Kauny

(kultura i archeologia Kocioa staroytnego)
Ksiki
2004, Ksztatowanie si przedstawie chrystologicznych jako wiadectwo przemian ideowych w Kociele III i IV wieku, Studia Laurentiana 4, Krakw.

1998, Magia sowa i obrazu zawarta w murach wity chrzecijaskich [w:] (red.)
A. Regiewicz, Magia sowo i obraz, s. 25-29.
1999, [rec.] W. Turek, Tertulian. Opracowanie i wybr tekstw, Krakw 1999, ss. 296,
Folia Historica Cracoviensia 6, s. 263-271.
2000, [wspaut.] Szczliwy po trzykro narodzony, czyli sw kilka o ikonogracznym
przesaniu mozaiki Baptysterium Ariaskiego z Rawenny [w:] (red.) A. Regiewicz,
Dzieckiem podszyte. Rzecz o dziecistwie, Zabrze, s. 29-53.
2000, Mitologia antyczna na chrzecijaskiej subie, czy chrzecijanie na subie mitw?
[w:] (red.) A. Regiewicz, Mity nasze powszednie, Zabrze, s. 15-25.
2001, Usysze niemy krzyk nadziei, czyli sw kilka o symbolice wczesnochrzecijaskich
pyt nagrobnych, Pomys 1, s. 86-94.
2001, Gorczka sobotniej nocy, nova et vetera, Journal of Urban Ethnology 4,
s. 25-37.
2001, Stosunki Kocioa z pastwem rzymskim na przykadzie prowincji Afryki Pnocnej
(II-IV wiek), Nowy Filomata 2, s. 111-124.
2002, [rec.] Flneur na mocie, red. P.J. liwiski, A. Regiewicz, Oborniki lskie
2001, ss. 144, Studia Laurentiana 2, s. 169-171.
2002, [rec.] R. Korte, Przesanie z podziemi. Katakumby rzymskie, Warszawa 2002,
ss. 139, Studia Laurentiana 2, s. 165-166.
2002, Biskup Apolinary. Sw kilka o ikonogracznym przesaniu mozaiki z apsydy
bazyliki San Apollinare in Classe [w:] (red.) B. Iwaszkiewicz-Wronikowska,
D. Prchniak, Sympozja kazimierskie powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 3, Lublin, s. 89-101.
2002, Od metropolii do nekropoli, czyli w poszukiwaniu cielesnoci i duszy miasta,
Pomys 3, s. 27-34.
2002, wity jako protektor nie-witych w miecie. Przykad w. Apolinarego biskupa
Rawenny, Studia Laurentiana 2, s. 265-281.
2002, Dziedzictwo wzorcw antycznych w sztuce wczesnochrzecijaskiej [w:] (red.)
J.C. Kauny, U rde kultury wczesnochrzecijaskiej, Krakw, s. 77-92.
161
2003, Koci a sztuka w Cesarstwie Rzymskim I-IV wieku [w:] (red.) S. Stabrya,
R.M. Zawadzki I, Studia i rozprawy oarowane profesorowi Tytusowi Grskiemu.
Charisteria Tito Grski Oblata, Krakw, s. 61-84.
2004, Wpyw zjawiska rygoryzmu na rozpowszechnienie kultu mczestwa we wczesnym
chrzecijastwie [w:] (red.) B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak,
Sympozja kazimierskie powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, 4, Lublin, 127-135.
2005, Sztuka [w:] (red.) C. Kauny, Europejczyk wobec sacrum. Wczoraj i dzi, Krakw,
s. 29-45.
2005, Spotkanie religii z polityk w architekturze sakralnej pnoantycznej Rawenny
[w:] (red.) B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak, Sympozja kazimierskie
powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 5: Miejsce
wite w epoce pnego antyku, (Towarzystwo Naukowe KUL, Prace Wydziau
Historyczno-Filologicznego 121), Lublin, s. 65-79.
2006, Sztuka na subie sacrum na przykadach z przeomu IV i V wieku [w:] (red.)
J.C. Kauny Europejczyk wobec sacrum, Krakw, s. 29-45.
2006, Antyczne korzenie ikonograi chrzecijaskiej na przykadzie wizerunkuDelphinus salvator [w:] (red.) J. Urban, Stromata historica in honorem Romani Mariae
Zawadzki, Krakw, s. 55-68.
2007, Troska o czysto i wito Kocioa Zachodniego na przeomie II i III wieku [w:]
J.C. Kauny, Staroytno chrzecijaska. Materiay zebrane, t. 1, Krakw, s. 91103.
2008, [rec.] Ravenna tra Oriente e Occidente: stori e archeologia, red. A. Augenti,
C. Bertelli, I Quaderni di Flaminia 8 (2007), ss. 84, il. 14, Folia Historica
Cracoviensia, s. 165-169.
2009, Chrystus Delphinus salvator. W poszukiwaniu korzeni ikonograi chrzecijaskiej [w:] (red.) J. Marecki, L. Rotter, Symbol znak przesanie. Symbolika
zwierzt, Krakw, s. 93-104.
Redakcje naukowe
2002, [red.] U rde kultury wczesnochrzecijaskiej, Krakw.
2005, [red.] Europejczyk wobec sacrum. Wczoraj i dzi, Krakw.
2007, [red.] Staroytno chrzecijaska. Materiay zebrane, t. 1, Krakw.
ks. dr Krzysztof Leon Tyburowski

(teologia historii w myli staroytnego Kocioa; herezja, schizmy i spory doktrynalne w pierwotnym Kociele; staroytna antropologia chrzecijaska)
162
Ksiki
1999, Lumanit peccatrice prima della venuta di Cristo nel Commento al Corpus
Paolino dell Ambrosiaster, Roma.
1997, Cztery etapy historii zbawienia w myli patrystycznej: zarys ogly i wybrane przykady, Resovia Sacra 4, s. 201-211.
1999, Ostatni milenarysta Zachodu, Resovia Sacra 6, s. 253-264.
2000, Kwestia roli Prawa Mojeszowego w podziale historii zbawienia na etapy w Licie
do Rzymian w. Pawa wedug wspczesnej interpretacji teologiczno-egzegetycznej.
Patrystyczna pba ustosunkowania si do problemu, Resovia Sacra 7, s. 99110.
2001, Unus Adam peccavit in omnibus / in Adam omnes peccaverunt. La solidariet del
genere umano con il peccato di Adamo nel pensiero esegetico dellAmbrosiaster [w:]
(red.) A. Szal, J. Trojnar, Ecclesiae Premisliensi serviens. Ksiga Jubileuszowa
dedykowana Ksidzu Infuatowi doktorowi Stanisawowi Zygarowiczowi, Przemyl,
s. 551-568.
2001, Gli elementi della natura umana secondo lAmbrosiaster, Resovia Sacra 8, s. 101115.
2002, Chrystus jako Legatus / Vicarius Dei i Archangelus / Pimus Angelus Dei w myli
egzegetyczno-teologicznej Ambrozjastra, Studia Sandomierskie 9, s. 265-276.
2002, Una persona / unitas personae nel Contra Sermonem Arianorum dAgaostino
dlppona, Studia Catholica Podoliae 1, s. 123-130.
2003, I diritti del diavolo sullumanita peccatrice nella teologia dellAmbrosiaster, Studia
Catholica Podoliae 2, s. 489-501.
2003, Przedmiot grzechu Adama w myli Ambrozjastra na tle wspczesnego mu status
quaestionis, Studia Sandomierskie 10, s. 239-251.
2002/2003, Limportanza dellincarnazione del Figlio di Dio nel Commentarius in
Epistulam ad Romanos dellAmbrosiaster, Resovia Sacra 9/10, s. 95-105.
2004, Ambrozjaster i zarys jego wizji historii zbawienia, Studia Sandomierskie 11/2,
s. 265-276.
2004, Bg i diabe i ich formae i exempla dla czowieka wedug myli Ambrozjastra,
Studia Sandomierskie 11/3, s. 135-152.
2004, Struktura piekie wedug Ambrozjastra, Studia Sandomierskie 11/4, s. 119129.
2004, Homo ad imaginem Dei w teologii Ambrozjastra, Studia Catholica Podoliae
3, s. 383-402.
163
2004, Linusso del peccato di Adamo sugli elementi della natura umana nel pensiero
dell Ambrosiaster, Studia Catholica Podoliae 3, s. 363-373.
2004, Le conseguenze della risurrezione di cristo nel pensiero dell Ambrosiaster, Studia
Catholica Podoliae 3, s. 375-382.
2004, Limportanza della Legge Mosaica nello sviluppo della storia della salvezza secondo il Commentarius in Epistulam ad Romanos dell Ambrosiaster, Resovia Sacra
1, s. 49-71.
2004, Wkad Damazego w kocielne i wieckie umocnienie wadzy papiestwa, Vox
Patrum 24/46-47, s. 211-222.
2005, Limportanza della Traditio Apostolica di Ippolito di Roma per la vita della
Chiesa Temi generali, Resovia Sacra 12, s. 71-86.
2005, Moechia i fornicatio jako delicta inremissibilia w De pudicitia Tertuliana, Studia
Sandomierskie 12/4, s. 133-144.
2005, mier jako konsekwencja grzechu Adama wedug myli Ambrozjastra, Studia
Sandomierskie 12/1, s. 61-70.
2005, La scontta del diavolo e la redenzione del genere umano mediante lopera salvica di Cristo nel Commentarius in Epistulam ad Romanos dell Ambrosiaster,
Studia Catholica Podoliae 4, s. 547-556.
2005, [rec.] Agostino interprete di Paolo, Commento di alcune questioni tratte dalla
Lettera ai Romani. Commento incompiuto della Lettera ai Romani. Introduzione,
traduzione e note di Maria Grazia Mara, Milano 1993, Studia Sandomierskie
12/3, s. 151-154.
2006, [rec.] Hanna Yousef Fadlo Francis, The Spoken Aramaic (
, ) , bmw 2003, s. 118, Studia Sandomierskie
13/4, s. 118-121
2006, [rec.] . , , .
II , 1996, s. 156, Studia Sandomierskie 13/2. s. 141145.
2006, Legis naturalis essentia secundum nonnullos Ecclesiae primitivae scriptores lineamenta generalia, Resovia Sacra 13, s. 35-47.
2007, Niedziela w myli Tertuliana [w:] (red.) E. Biaogowski, A. Garbarz, H. Janicka,
M. Trawka, S. Zych, Ecclesiae, Patriae et homini serviens. Ksiga pamitkowa
dedykowana ksidzu biskupowi Kazimierzowi Grnemu, t. 2, Rzeszw, s. 287303.
2007, Czowiek jako obraz i podobiestwo Boga w myli w. Grzegorza z Nyssy, Studia
Sandomierskie 14/2-4, s. 313-320.
2007, [rec.] Wprowadzenie do jzyka syryjskiego, opracowa ks. Antoni Tronina przy
wsppracy ks. Mariusza Szmajdziskiego, Kielce 2003 (pozycja nr 6 serii Studia
164
Biblica pod red. ks. Henryka Witczyka), s. 159, Studia Sandomierskie 14/1
(oddane do druku).
2008, Il peccato di Adamo e il suo inusso sulla storia dellumanit secondo un Anonimo
del IV secolo, Studia Sandomierskie 15/2-3, s. 181-194.
2007/2008, Le linee principali del Commentarius in Epistulas Paulinas di un Anonimo
del IV secolo, Resovia Sacra 14/15, s. 149-158.
2008, Ancora sul ruolo del demonio nella storia secondo un Anonimo del IV secolo, Vox
Patrum 28/52.2, s. 1265-1275.
2009, Nieznany dokument Stolicy Apostolskiej zezwalajcy na odprawianie mszy w kaplicy prywatnej na zamku w Czudcu, Studia Sandomierskie 16/1-2, s. 253260.
2009, [wspaut.] Msza w. zwana trydenck wedug Mszau w. Piusa V z 1570 r.,
Zwiastowanie 18/3, s. 109-130.
2009, [przekady aciskich dokumentw prawnych] [w:] Z Dziejw Brzostku. Studia
i Materiay, t. 2: Okres staropolski i czasy zaborw, Brzostek, s. 185-266.
2009, (w druku) Wzajemna wierno maeska w nauczaniu Jana Chryzostoma, Vox
Patrum 29/ 53.
2009, (w druku) Kontekst historyczno-ko cielny dokumentu Benedykta XVI Summarum
Ponticum z 7 lipca 2007 r., Studia Sandomierskie 16/3-4.
1998, Lo Spirito che Signore e d la vita. Sussidio pastorale missionario per lanno
1998, Roma 1997. / Duch wity Pan i Oywiciel. Wytyczne duszpastersko
misyjne na rok 1998, Katowice (tumaczenie czci 1).
7.3. Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej

w Krakowie
7.3.1. Katedra Historii Staroytnej, Instytut Historii, Wydzia
Humanistyczny
adres: ul. Podchorych 2, 30-084 Krakw
e-mail / website: ihap@up.krakow.pl / www.wsp.krakow.pl/historia/index.php?page=struktura/khst
tel. / fax: 12 662 61 81
165

Katedra Historii Staroytnej powstaa 1 kwietnia 2003 roku zastpujc istniejcy dotychczas Zakad Historii i Kultury Antycznej AP w Krakowie, prowadzony przez wiele lat przez prof. dr hab. Stefana Skowronka, wybitnego
znawc zagadnie archeologii, kultury i numizmatyki antycznej. Obecnie
katedr kieruje dr hab. prof. UP Marek Wilczyski. W katedrze zatrudniony
jest jeden profesor nadzwyczajny UP, dwch adiunktw. Mimo przejcia na
emerytur, nadal wsppracuje z katedr prof. dr hab. Stefan Skowronek prowadzc cenione przez studentw zajcia i wspierajc swoj bogat wiedz
dziaalno naukow katedry.
Zainteresowania badawcze pracownikw katedry skupiaj si wok zagadnie historii staroytnej Palestyny w okresie rzymskim, numizmatyki antycznej oraz historii i kultury pnego cesarstwa rzymskiego. Szczegowy
opis zainteresowa badawczych i publikacji pracownikw katedry znale
mona w opisach poszczeglnych osb.
W ramach czynnoci dydaktycznych pracownicy katedry prowadz wykady
i wiczenia z archeologii ziem polskich, historii staroytnej i jzyka aciskiego.
prof. UP dr hab. Marek Wilczyski marekw@ap.krakow.pl
tel. 662 61 87 / 501 75 53 43
prof. dr hab. Stefan Skowronek, tel. 662 61 87
dr Teresa Wntrzak, tel. 662 61 87
dr Jerzy Ciecielg, tel. 662 61 87 cjerzy@ap.krakow.pl / hirkan@interia.pl
prof. UP dr hab. Marek Wilczyski
(historia pnego cesarstwa rzymskiego i wczesnego Bizancjum ze szczeglnym
uwzgldnieniem Wielkiej Wdrwki Ludw i roli plemion germaskich
166
w zmianach zachodzcych na zachodzie cesarstwa w IV-VI w. n.e.; prosopograa pnoantyczna i wczesnobizantyska; problem kontynuacji idei imperium uniwersalnego w epokach po staroytnoci)
Ksiki
1994, Zagraniczna i wewntrzna polityka afrykaskiego pastwa Wandalw, Krakw.
2001, Germanie w subie zachodniorzymskiej w V w. n.e. Studium prosopograczne,
Krakw.
2002, Historia. Ludzie i epoki, Klasa I, Podrcznik dla liceum oglnoksztaccego, liceum
prolowanego i technikum, Krakw (Staroytno s. 1-189).
1991, Bemerkungen ber das Verhltnis der Wandalenknige zu den berresten des
Heidentums in nordafrikanischen Provinzen [w:] Paganism in the Later Roman Empire
and in Byzantium, Byzantia et Slavica Cracoviensia 1, s. 105-111.
1996, Czy Wandalowie byli wandalami? [w:] (red.) Studia Classica et Byzantina
Aleksandro Krawczuk oblata, Krakw, s. 197-215.
1998, Inimicus Romanorum amicus Romanorum. Athaulfus rex, Amicorum dona [w:]
Studia classica et Orientalia Stephano Skowronek ab amicis, collegis, discipulis
oblata, Krakw, s. 191-209.
1997, Problemy zwizane z tworzeniem prosopograi Germanw w subie zachodniorzymskiej w V w. n.e., Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie
181 (Prace Historyczne 18), Krakw, s. 7-17.
2004, Gocja czy Romania? Migracje Wizygotw, Wandalw i Burgundw w V w. n.e.
oraz stosunek ich wadcw do administracji rzymskiej [w:] Wdrwka i etnogeneza w staroytnoci i redniowieczu, Krakw, s. 159-178.
prof. dr hab. Stefan Skowronek

(dzieje mennictwa w staroytnoci aspekty ikonograczne; muzealnictwo
numizmatyczne; kolekcje monet staroytnych)
Ksiki
1967, On the Problems of the Alexandrian Mint, Travaux du Centre dArchologie
Mditerranenne de lAcademie Polonaise des Sciences, Warszawa.
1978, Przedstawienia kultowo-religijne na monetach Aleksandrii egipskiej I-III w. n.e.,
Krakw.
167
1981, Le culte de la desse Dmeter. Mythologie Greco-Romaine, mythologies priphriques, tudes diconographie, Paris.
1994, Moneta w kulturze staroytnego judaizmu. Spr o mennictwo Heroda Wielkiego,
Krakw.
1998, Imperial Alexandrian Coins, Krakw.
dr Teresa Wntrzak
(historia i literatura pnego antyku; patrologia; polityka religijna cesarzy
rzymskich IV i V w.; historia Kocioa w okresie pnego antyku przekady
dokumentw, studia rdoznawcze)
Ksiki
2001-2002, [wspaut.] Dokumenty soborw powszechnych. Tekst grecki, aciski, polski, t. 1-2, Krakw.
2002, Znaczenie poj lozoczno politycznych w De civitate Dei w. Augustyna,
Krakw.
dr Jerzy Ciecielg
(historia ydw w okresie drugiej wityni jerozolimskiej 538 przed Chr.-135
po Chr.; autonomiczne mennictwo ydowskie; Judea jako prowincja rzymska;
dzieje dynastii hasmonejskiej i herodiaskiej; diaspora ydowska w epoce staroytnej)
Ksiki
2000, Palestyna w czasach Jezusa. Dzieje polityczne, Krakw.
2002, Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiaskiej,
Krakw.
2003, Poncjusz Piat, prefekt Judei, Krakw.
1997, Some Remarks on the Coinage of Herod Philip, Notae Numismaticae / Zapiski
1999, Coins of Aretas IV, King of Nabataeans (9 BC AD 40), Notae Numismaticae
/ Zapiski Numizmatyczne 3/4, s. 103-128.
168
2000, The Reign of Archelaus, Ethnarch of Judaea, The Polish Journal of Biblical
Research 1/1, s. 117-126.
2003, Jakub Sprawiedliwy, brat Paski jako posta historyczna [w:] (red.) Z.J. Kapera,
Ossuarium Jakuba, brata Jezusa. Odkrycie, ktre podzielio uczonych, KrakwMogilany, s. 9-37.
169
8. LUBLIN
8.1. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawa II
8.1.1. Katedra Historii Staroytnej, Instytut Historii,
Wydzia Nauk Humanistycznych
adres: Al. Racawickie 14, 20-950 Lublin
website: www.kul.lublin.pl/1314.html
tel. (81) 445 44 22

Jedna z trzech katedr istniejcych na Sekcji (w Instytucie) Historii od momentu utworzenia KUL w 1918 roku. Katedr historii staroytnej zajmowa
przed wojn prof. Konstanty Chyliski, jeden z organizatorw nowej Uczelni w Lublinie, zatrudniony na KUL jako profesor zwyczajny historii staroytnej na Wydziale Nauk Humanistycznych w latach 1918-1935 (wicerektor
KUL w latach 1918-1921). Od 1947 r. kierowa ni prof. Jan S. o (od 1947
z-ca prof., w 1957 r. mianowany docentem, w 1961 r. prof. nadzw.), a adiunktem bya dr Aleksandra Chodko-Domaniewska (od 1951 r. do mierci
w 1955 r.). Po przejciu na emerytur prof. J. osia (w 1961 r.) kuratorem
katedry zosta prof. Zygmunt Suowski. Jego opieka nad katedr trwaa a do
1976 r., kiedy to na stanowisko docenta przy katedrze powoany zosta dr
hab. Edward Zwolski (zatrudniony na WNH od 1957 r. jako asystent; od
1965 r. adiunkt, w 1976 r. habilitacja na UW i docentura, od 1992 r. do
mierci w 1997 r. stanowisko prof. nadzw. KUL). Asystentem doc. E. Zwolskiego zosta w roku akad. 1979/80 mgr Krzysztof Gbura, w 1992 r.
mgr (obecnie dr) Lech Trzcionkowski; od 1997 r. mgr (obecnie dr) Maciej
Mnnich. Ponadto przez krtki czas pracowa mgr (obecnie dr) Fabian Tryl.
Od 2003 r. pracownikiem katedry jest take dr hab. Piotr Kochanek. Od
tego take roku kierownikiem Katedry jest Krzysztof Narecki, poprzednio
sprawujcy przez dwa lata funkcj kuratora Katedry.
Obszar badawczy Katedry obejmuje zarwno czasowo, jak i przestrzennie
do odlege zagadnienia, od historii religii staroytnego Bliskiego Wschodu,
poprzez lozo i religi staroytnej Grecji, a po horyzonty geograczne
170
Grecji, Rzymu i Bizancjum. Dokadniejsze dane, wraz z publikacjami, zawarte s na stronach www poszczeglnych pracownikw.
O trzech zasuonych profesorach larach Katedry Historii Staroytnej
wicej napisano we wspomnieniowych artykuach: J. Smereka, Profesor Konstanty Chyliski, Eos 40, 1939, z. 1-2, s. 1-12; E. Zwolski, Jan Stanisaw
o, Summarium 3 (23), 1974, s. 289-291; L. Trzcionkowski, Edward Zwolski (9 II 1932-19 IX 1997), Zeszyty Naukowe KUL 42, 1999, nr 1-2,
s. 235-244.
prof. KUL dr hab. Krzysztof Narecki kngreka@kul.lublin.pl
http://pracownik.kul.pl/krzysztof.narecki/
dr Lech Trzcionkowski trzcion@wp.pl
http://pracownik.kul.pl/lech.trzcionkowski/
dr Maciej Mnnich munnich@kul.lublin.pl http://pracownik.kul.pl/
maciej.munnich/ http://www.kul.lublin.pl/art_892.html
http://www.kul.lublin.pl/art_1411.html
dr Maciej Mnnich
(demonologia biblijna; syro-kananejski bg Reszef; hebrajskie wierzenia dotyczce ycia pozagrobowego; wykorzystanie archeologii w studiach biblijnych)
Ksiki
2004, Obraz Jahwe jako wadcy choroby w Biblii Hebrajskiej na tle bstw bliskowschodnich, Lublin.
171

1999, Schemat staroytnej lamentacji bliskowschodniej na przykadzie babiloskiego
poematu Bd chwali pana mdroci oraz 30. rozdziau Ksigi Joba, Zeszyty
Naukowe KUL 43, s. 3-13.
2002, Azazel nowe interpretacje, Ruch Biblijny i Liturgiczny 55, s. 89-108.
2003, Przemiany pierwotnych wierze dotyczcych wiata umarych w Biblii Hebrajskiej
na tle wierze bliskowschodnich, Roczniki Humanistyczne 51, s. 5-27.
2004, Hezekiah and Archeology. The Answer for Nadav Naaman, Ugarit-Forschungen
36, s. 333-346.
2004, O pokusach uwicania historii, albo o nadgorliwoci biblijnego Kronikarza sw
par [w:] (red.) U. Borkowska, Cz. Deptua, R. Knapiski, Z. Piat,
E. Winiowski, Peregrinatio ad veritatem. Studia ofiarowane Profesor
Aleksandrze Witkowskiej z okazji 40-lecia pracy naukowej, Lublin, s. 315-324.
2004, Biblijny Reszef ywe bstwo czy martwy wyraz?, Zeszyty Naukowe KUL 47,
s. 49-68.
2005, [rec.] . Niesioowski-Span, Mityczne pocztki miejsc witych w Starym
Testamencie, Warszawa 2003, Ruch Biblijny i Liturgiczny 58/1, s. 71-80.
2005, Resheph God of the Netherworld?, Archiv orientln 73, s. 161-184.
2005, Polityka religijna wadcw ydowskich wobec podbitych ludw [w:] (red.)
R. Sajkowski, Religia i polityka w wiecie antycznym, Ostrda, s. 29-37.
2005, Otarze hebrajskie. Problemy biblijne i archeologiczne [w:] (red.) B. IwaszkiewiczWronikowska, D. Prchniak, Sympozja kazimierskie powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 5: Miejsce wite w epoce pnego
antyku (Towarzystwo Naukowe KUL, Prace Wydziau Historyczno-Filologicznego
121), Lublin, s. 129-149.
2006, What did the Biblical Goat-Demons Look Like?, Ugarit-Forschungen 38, s. 523533.
2008, The Cult of the Bronze Serpents in Ancient Canaan and Israel [w:] (red.)
B. J. Schwartz, A. Melamed, A. Shemesh, Iggud. Selected Essays in Jewish Studies,
vol. I: The Bible and Its World, Rabbinic Literature and Jewish Law, and Jewish
Thought, Jerusalem, s. 39-56.
2008, Moje posanie jest midzy zmarymi, ... o ktrych ju nie pamitasz, ktrzy wypadli z Twej rki (Ps 88,6). wiat umarych w wyobraeniach biblijnych rodowisk
mdrociowych, Theologica Wratislaviensia 3, s. 37-46.
(w druku) Two Faces of Resheph in Egyptian Sources [w:] (red.) I. J. de Hulster,
R. Schmitt, Iconography and Biblical Studies. Proceedings of the Iconography
Sessions at the Joint EABS/SBL Conference, 2226 July 2007, Vienna, Austria,
(Alter Orient und Altes Testament 361), Mnster.
172

2008, [wspred.] Staroytna Palestyna midzy Wschodem a Zachodem (Studia
Historico-Biblica 1), Lublin.
2008, [wspred.] Zachowa tosamo. Staroytny Izrael w obliczu obcych religii i kultur (Rozprawy i Studia Biblijne 31), Warszawa.
prof. KUL dr hab. Krzysztof Narecki

(grecka terminologia lozoczna; presokratycy; Platon; Arystoteles; kultura
grecka okresu archaicznego i klasycznego; historia lologii klasycznej i bada
staroytniczych w KUL i w Polsce. Efektem bada byy m.in. liczne prace
powicone Heraklitowi z Efezu, jak rwnie innym przedsokratykom i Arystotelesowi, szczeglnie uywanej przez nich terminologii lozocznej (np.:
w postaci Sownika terminw Arystotelesowych, wydanego w VII tomie Dzie
Wszystkich Arystotelesa); zwieczeniem zainteresowa wczesnym okresem lozoi greckiej bya rozprawa habilitacyjna studium semantyczno-lozoczne o pojciu logos we wczesnej myli greckiej)
Ksiki
1994, Sownik terminw Arystotelesowych [w:] Arystoteles, Dziea Wszystkie, t. 7,
1999, Logos we wczesnej myli greckiej. Studium semantyczno-lozoczne, Lublin.
2006, T. Madaa, K. Narecki, Filologia Klasyczna w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
w latach 1918-2004, red. K. Narecki, Lublin.
Artykuy / recenzje / inne publikacje (wybr)
1987, Stosunek Heraklita z Efezu do wielkich przedstawicieli tradycyjnej kultury greckiej,
Roczniki Humanistyczne 35/3, s. 5-35.
1993, O zasadzie tosamoci przeciwiestw w myli Heraklita z Efezu, Roczniki
Humanistyczne 41, z. 3, s. 5-45.
1993, La fonction cosmologique du feu. Remarques sur la vision hraclitenne du monde, Eos 81/2, s. 199-211.
1994, Le rle des sens et de lme humaine dans la thorie de la connaissance dHraclite dphse, Eos 82/1, s. 17-30.
1996,, Rozwj pojcia logos we wczesnej myli greckiej, cz. 1: Epika i liryka, Roczniki
Humanistyczne 44/3, s. 21-51.
173
1996, Bibliograa do t. 5 Dzie Wszystkich Arystotelesa, Warszawa, s. 506-530.

1997, Rozwj pojcia logos we wczesnej myli greckiej, cz. 2: Idea Logosu u Heraklita
z Efezu, Roczniki Humanistyczne 45, z. 3, s. 5-41.
1998, Logos we fragmentach Epicharma, Roczniki Humanistyczne 46/3, s. 5-29.
1999, Logos w myli Parmenidesa z Elei, Roczniki Humanistyczne 47, s. 5-27.
2000, Le logos aux origines de la pense grecque. tude smantique et philosophique,
Eos 87/2, s. 365-371.
2001, Bibliograa do t. 6 Dzie wszystkich Arystotelesa, Warszawa, s. 922-968.
2001, Metodologia nowoczesnej rozprawy naukowej wedug Diogenesa z Apollonii,
Roczniki Humanistyczne 49, s. 5-13.
2001, Logos w poematach Empedoklesa z Akragas, Przegld Filozoczny NS 10/2
(38), s. 135-155.
2002, Historia powstania Sownika H. G. Liddella: A Greek-English Lexicon, Meander
57/2, s. 205-223.
2003, Bibliograa do t. 1 Dzie wszystkich Arystotelesa, wyd. 2, Warszawa, s. 519527.
2003, La fonction du logos dans la pense de Parmnide dEle [w:] (red.) M. Fattal,
Logos et langage chez Plotin et avant Plotin, Paris, s. 37-60.
2003, Wok ksiki Bogoljuba ijakovia BIBLIOGRAPHIA PRAESOCRATICA,
Studia Antyczne i Mediewistyczne 36, s. 219-227.
2005, [rec.] Logos et language chez Plotin at avant Plotin, sous la direction de Michel
Fattal, Editions LHarmattan, Paris 2003, pp. 366 [seria] Collection Ouverture
philosophique dirige par Dominique Chateau et Bruno Pquignot, Philotheos.
International Journal for Philosophy and Theology 5, p. 446-449.
2007, Pliniusz Starszy [w:] Powszechna Encyklopedia Filozoi, t. 8: Pap-Sc, Lublin,
s. 292-294.
2007, Protagoras [w:] Powszechna Encyklopedia Filozoi, t. 8: Pap-Sc, Lublin, s. 509512.
dr Lech Trzcionkowski:
(historia religii staroytnej Grecji, teoria oary, mit i rytua, orzm)
174

1993, Wojna i religia w Anabazie Ksenofonta, Roczniki Humanistyczne 41/3, s. 6981.
1995, dla Hermesa w kalendarzu obrzdowym demu Erchia, cz. 1, Roczniki
Humanistyczne 43.
1997, dla Hermesa w kalendarzu obrzdowym demu Erchia, cz. 2, Roczniki
Humanistyczne 43.
2000, Plutarcha Vita Solonis 8, 4-6 i Tesmoforia ateskie, Roczniki Humanistyczne
48/3, s. 33-65.
2001, Misteria Demeter na terenie Attyki (Obrzdy Lykomidw we Flyi pomidzy inicjacj a misterium) [w:] (red.) D. Kosiski, Misteria, inicjacje, Krakw, s. 139155.
2004, Religioznawcy i historycy. Kilka uwag na marginesie ksiki Kazimierza Banka
Mistycy i bezbonicy, Przegld Historyczny 95/4, s. 1-15.
2004, Historyczne aspekty eposu homerowego [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji
staroytnej, t. 1, Lublin, s. 41-61.
2005, Biograa staroytna staroytno biograi [w:] (red.) R. Kasperowicz, E. Wolicka,
Biograa, historiograa. Dawniej i dzi. Biograa nowoczesna nowoczesno
biograi, Lublin, s. 11-28.
2005, [przekad] U rde teorii oary [w:] (red.) H. Hubert, M. Mauss, Esej o naturze i funkcji oary, Krakw, s. VII XVII.
2005, To hieron. Funkcje miejsce witych w religii staroytnej Grecji [w:] (red.)
B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak, Sympozja kazimierskie powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 5: Miejsce wite w epoce pnego antyku, (Towarzystwo Naukowe KUL, Prace Wydziau HistorycznoFilologicznego 121), Lublin, s. 21-34.
2006, 14. Posowie [w:] L. Winniczuk, Staroytni Grecy i Rzymianie w yciu prywatnym i pastwowym, Warszawa, s. 600-606.
2008, Wespazjan na grze Karmel (Tacyt, Hist. 2,78; Swetoniusz, Vesp. 5) [w:] (red.)
M. Mnnich, . Niesioowski-Span, Staroytna Palestyna midzy Wschodem
a Zachodem, Lublin, s. 195-207.
Redakcje naukowe / wstpy / opracowania / komentarze
2005, [wspaut.] Plutarch, ywoty rwnolege, t. 1. Tezeusz, Romulus, Likurg, Numa,
(komentarz i przypisy), Warszawa.
2005, [wspaut.] Plutarch, ywoty rwnolege. t. 2. Solon, (przekad i komentarz),
Kamillus i Koriolan (komentarz), Warszawa.
175
2008, [wspaut.] Plutarch, ywoty rwnolege, t. 3. Katon, (przekad i komentarz),

Warszawa.
8.1.2. Katedra Historii Bizancjum, Instytut Historii, Wydzia Nauk

Humanistycznych
adres: Al. Racawickie 14, 20-950 Lublin
website: http://www.kul.lublin.pl/art_566.html
tel. (81) 445 44 22

Dzie 1 grudnia 2008 jest faktycznym pocztkiem dziaalnoci Katedry Historii Bizancjum w KUL. Katedra ta zatem dopiero raczkuje. Jednak sama
tradycja studiw bizantynologicznych w KUL ma znacznie starszy rodowd
i wie si z ni wiele nazwisk wybitnych badaczy. Katedra ta nie rozpoczyna
wic swej dziaalnoci w prni. Klimat interdyscyplinarnych bada nad Bizancjum jest bowiem w KUL obecny od wielu dziesitkw lat (por. P. Kochanek, Katedra Historii Bizancjum, Vox Patrum 23, 2003, t. 44-45, s. 741746). Aktualnie jedynym etatowym pracownikiem katedry jest tylko jej
kierownik, dr hab. Piotr Kochanek, prof. KUL.
Obszar interdyscyplinarnych bada katedry obejmuje dzieje Cesarstwa
Rzymskiego i Bizancjum uprawiane w kontekcie szeroko rozumianej historii
staroytnej, zarwno bliskowschodniej jak i grecko-rzymskiej.
prof. KUL dr hab. Piotr Kochanek pk1960jzpl@yahoo.de
http://www.kul.lublin.pl/art_18599
prof. KUL dr hab. Piotr Kochanek
(bestiariusze i herbariusze staroytne i redniowieczne; historia architektury
w staroytnoci; historia geo- i kartograi staroytnej i redniowiecznej; idea
176
religijno-politycznego centrum w myli staroytnej i narodziny europocentryzmu)

Ksiki
1992, La Fisiologia dellEsamerone di San Basilio, Roma.
2004, Die Vorstellung vom Norden und der Eurozentrismus. Eine Auswertung der patristischen und mittelalterlichen Literatur, Verentlichungen des Instituts fr
Europische Geschichte Mainz. Abteilung fr Abendlndische Religionsgeschichte 205, Mainz.
1998, Les strates rdactionnelles de la Table des Nations et linversion de la loi de primogniture, Ephemerides Theologicae Lovanienses 74, s. 273-299.
2005, Gdzie ley Raj? Biblia a redniowieczny obraz wiata, [w:] (red.) B. IwaszkiewiczWronikowska, D. Prchniak, Sympozja kazimierskie powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 5: Miejsce wite w epoce pnego
antyku, (Towarzystwo Naukowe KUL, Prace Wydziau Historyczno-Filologicznego 121), Lublin, s. 83-118.
2007, Periodyzacja dziejw ludzkoci Epifaniusza z Salaminy [w:] (red.) M. Kokoszko,
M. J. Leszka, Byzantina Europaea, Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi
Waldemarowi Ceranowi, (Byzantina Lodzienisa 11), d, s. 233-252.
2008, Anatole-Dysis-Arktos-Mesembria, Vox Patrum 28/52.1, s. 471-488.
2008, Wspczesne rekonstrukcje globusa Kratesa z Mallos [w:] (red.) G. Bujak,
T. Nowicki, P. Siwicki, Archiva temporum testes. rda historyczne jako podstawa pracy badacza dziejw, Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Stanisawowi
Olczakowi, (Towarzystwo Naukowe KUL, Prace Wydziau HistorycznoFilologicznego,143), Lublin, s. 247-260.
2009, Mantik und Magie in den Schriften des Basilius des Groen [w:] (red.) H. Grieser,
A. Merkt, Volksglaube im antiken Christentum. Festschrift fr Theofried Baumeister,
Darmstadt, s. 322-338.
8.1.3. Instytut Bada nad Antykiem Chrzecijaskim KUL

adres: ul. Chopina 29/5a, 20-029 Lublin
e-mail / website: voxpatr@kul.lublin.pl / www.voxpatrum.pl
tel. / fax: (81) 445 30 80
177

Instytut Bada nad Antykiem Chrzecijaskim KUL (do 1 IX 2006 r. jako
Midzywydziaowy Zakad Bada nad Antykiem Chrzecijaskim) zosta powoany do istnienia decyzj Senatu Akademickiego KUL w dniu 13 maja
1969 roku. Gwn inicjatork powstania tej instytucji bya przybya z Wilna do Lublina, prof. Leokadia Maunowiczwna, wykadowca literatury aciskiej pnego antyku na Sekcji Filologii Klasycznej KUL, a take przybyy z Francji doc. dr hab. Jan Maria Szymusiak SJ, kierownik katedry
patrologii na Wydziale Teologii KUL. Swojego poparcia udzieli te wczesny
przewodniczcy Komisji Episkopatu d/s Nauki Katolickiej ks. kard. Karol
Wojtya.
Pierwszym kierownikiem zosta o. J.M. Szymusiak SJ (1969-1971), kolejnymi L. Maunowiczwna (1971-1980), Barbara Filarska (1980-1991)
i penicy do dzisiaj t funkcj ks. Stanisaw Longosz (1991-). Do pierwotnych
regulaminowych zada Instytutu, ktre z czasem ulegy pewnej modykacji,
naleao: koordynowanie bada nad antykiem chrzecijaskim w Polsce,
tumaczenie pism Ojcw Kocioa i uporzdkowanie dotychczasowych przekadw, prowadzenie bada nad archeologi i sztuk wczesnochrzecijask,
opracowywanie polskiej bibliograi antyku chrzecijaskiego, podejmowanie
bada semantycznych w zakresie ewolucji poj jzyka chrzecijastwa, nawizywanie i utrzymywanie kontaktw naukowych z analogicznymi orodkami krajowymi i zagranicznymi, propagowanie tematyki wczesnochrzecijaskiej
w polskiej kulturze.
Jednym z najwaniejszych zada Instytutu jest propagowanie tematyki
staroytnego chrzecijastwa w kulturze polskiej. Instytut zacz to czyni
najpierw przez organizowane przez siebie oglnopolskie, przewanie dwudniowe sympozja naukowe, czsto z udziaem prelegentw zagranicznych
i w rnych miejscach Polski. Zorganizowano ich dotd 35: dwa pierwsze
(15 XII 1969, Lublin; 13-14 II 1970, Krakw rezydencja kard. K. Wojtyy) miay charakter organizacyjno-rozpoznawczy, osiem kolejnych (8-9 V 1970,
Warszawa; 5-6 XI 1970, Lublin; 24-25 II 1971, Lublin; 21-22 IV 1971,
Lublin; 26-27 V 1971, Krakw rezydencja kard. K. Wojtyy; 3-4 XI 1971,
Wocawek; 16-17 II 1972, Lublin; 25-26 1972, Gniezno) charakter tumaczeniowy, przygotowujcych tumaczy tekstw wczesnochrzecijaskich, a pozostae byy ju monotematyczne:
178
1973 (23-24 V, Lublin): Archeologia i ikonograa wczesnochrzecijaska

(7 prelekcji),
1974 (12-13 II, Krakw, rezydencja ks. kard. K. Wojtyy): Stan polskich
bada nad patrologi i archeologi chrzecijask (10 prelekcji),
1974 (30-31 V, Wgrowiec): Chrzest w okresie patrystycznym (5 prelekcji),
1975 (5-6 V, Lublin): Eucharystia w okresie patrystycznym (8 prelekcji),
1976 (31 V 2 VI, Krakw, Metropol. Sem. Duch.): wito i kult witych
w okresie patrystycznym (13 prelekcji),
1977 (31 V 2 VI, Lublin): Pielgrzymki w staroytnoci chrzecijaskiej (9
prelekcji),
1978 (19-21 X, Tarnw, WSD): Modlitwa staroytnych chrzecijan (35 prelekcji) (wsporganizacja z Sekcj Patrystyczn i Katedr Patrologii
ATK),
1979 (15-17 V, Lublin): w. Bazyli w 1600 rocznic mierci (15 prelekcji),
1979 (16-19 X, Lublin): Relacje midzy architektur a liturgi w IV i V
wieku (22 prelekcje),
1981 (12-13 III, Lublin): w. Jan Chryzostom. Archeologia wczesnochrzecijaska (11 prelekcji),
1983 (24-25 XI, Lublin): Rodzina i maestwo w staroytnoci chrzecijaskiej (19 prelekcji),
1984 (21 V, Lublin): w. Damazy w 1600 rocznic mierci i kard. J. Danilou
w 10 rocznic mierci (3 prelekcje),
1987 (24-25 IV, Lublin): w. Augustyn w 1600 rocznic chrztu (23 prelekcje),
1988 (18 X, Lublin): Katecheza patrystyczna w 1600 rocznic mierci Cyryla Jerozolimskiego (11 prelekcji),
1991 (29-30 X, Lublin): Kapastwo w staroytnoci chrzecijaskiej (30
prelekcji),
1992 (27-28 X, Lublin): Praca charytatywna w staroytnoci chrzecijaskiej
(29 prelekcji),
1995 (23-24 XI, Lublin): Symbol Apostolski w nauce i sztuce Kocioa pierwszego tysiclecia (12 prelekcji),
1997 (25-26 XI, Lublin): w. Ambroy w 1600. rocznic mierci (20 prelekcji)
1999 (25-26 V, Lublin): Polskie studia nad antykiem chrzecijaskim (21 prelekcji),
179
2000 (27-28 XI, Lublin): Tajemnica Wcielenia w nauce Ojcw Kocioa (22
prelekcje),
2002 (25-26 V, Lublin): wieccy w staroytnoci chrzecijaskiej (22 prelekcje),
2003 (7-10 X, Lublin wsporganizacja z Katedr Historii Filozoi Staroytnej i redniowiecznej KUL oraz Midzywydziaowym Zakadem
Historii Kultury w redniowieczu KUL): Byt czy dobro? Metamorfozy
neoplatonizmu (27 prelekcji),
2004 (23-24 XI, Lublin): Papiestwo w staroytnoci chrzecijaskiej (28 prelekcji),
2006 (28-29 XI, Lublin): Jan Pawe II a antyk chrzecijaski (23 prelekcje),
2008 (27-28 XI, Lublin): Maestwo, rodzina i wychowanie w nauczaniu
w. Jana Chryzostoma (24 prelekcje)
Problematyk wczesnochrzecijask propagowali rwnie kierownicy Instytutu na falach radiowych: prof. L. Maunowiczwna w latach 1969-19785 audycji i ks. S. Longosz w latach 1979-1988 157 dziesiciominutowych
audycji w Radiu Watykaskim; w latach 1997-1998 Instytut zorganizowa
cykl 18 dwudziestominutowych prelekcji w Katolickim Radiu Lubelskim nt.
Staroytni Doktorzy Kocioa.
Wrd innych waniejszych zada, ktre podj Instytut, bya wsppraca
z podobnymi orodkami krajowymi i zagranicznymi. Dlatego te pracownicy
Zakadu (zwaszcza L. Maunowiczwna i S. Longosz) wystpowali z prelekcjami na kongresach patrystycznych w Oksfordzie (1971, 1975 1979 1987
1991, 1995), Rzymie (1972), Toronto (1979), Mediolanie (1974) i Strasburgu
(1992). Obecnie placwka wsppracuje z Istituto Patristico Augustinianum
w Rzymie, Institut des Sources Chrtiennes w Lyonie i Paryu, Association
Internationale des Etudes Patristiques w Toronto, a zwaszcza LAnne Philologique i Association Internationale dEtudes Patristiques, dla ktrych przygotowuje do publikacji polsk bibliogra patrystyczn.
Instytut, z inicjatywy prof. B. Filarskiej, podj te zadanie propagowania
sztuki wczesnochrzecijaskiej, ktre przejawiao si m.in. w zorganizowaniu
kilku oglnopolskich sympozjw archeologicznych z udziaem prelegentw
zagranicznych (23-24 V 1973, 13-19 X 1979, 11-12 III 1981), uczestnictwie
pracownikw Zakadu w midzynarodowych kongresach archeologicznych
180
(Rzym 1975, Bonn 1991, Split 1994), inwentaryzacji zabytkw sztuki

wczesnochrzecijaskiej w Muzeach Narodowych w Warszawie i Krakowie
oraz publikowaniu artykuw o tematyce archeologicznej; ten rodzaj aktywnoci naukowej przyczyni si do oywienia zainteresowa archeologi chrzecijask w Polsce, wpyn take na powoanie katedr Historii Sztuki Staroytnej i Wczesnochrzecijaskiej na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL
(1969) i Archeologii Chrzecijaskiej na Wydz. Teologii ATK (1971).
Od pocztku swego istnienia Instytut pooy nacisk na opracowywanie
patrystycznych bibliograi przegldowych i tematycznych. Owocem tej dziaalnoci byo m.in. opracowanie pionierskiej w skali europejskiej publikacji
Janiny Czerniatowicz i Czesawa Mazura pt. Recepcja antyku chrzecijaskiego
w Polsce I. Wiek XV-XVIII 1. Autorzy i teksty 2. Problemy doktrynalne (Lublin
1978-1983). Od 1993 roku Instytut corocznie publikuje na amach wydawanego przez siebie periodyku Vox Patrum nastpujce materiay bibliograczne: przegld dorobku naukowego polskich badaczy antyku chrzecijaskiego, patrystyka w czasopismach polskich i zagranicznych, wykaz prac
dyplomowych o antyku chrzecijaskiego ukoczonych w polskich orodkach
naukowych oraz rnorodne tematyczne bibliograe nt. wczesnego chrzecijastwa.
Kolejn inicjatyw wydawnicz byo te opracowanie wasnej serii tumaczeniowej o charakterze antologicznym, zatytuowanej Staroytne Teksty Chrzecijaskie, ktr rozpoczto wydawa w 1976 roku. Dotd opublikowano
3 tomy: Wybr kaza i homilii na wita Paskie i Maryjne (Lublin 1976),
Antologia listu starochrzecijaskiego (Lublin 1978), Antologia modlitwy
wczesnochrzecijaskiej (Lublin 1993), w przygotowaniu s za kolejne dwa.
W propagowanie tematyki wczesnochrzecijaskiej w Polsce znakomicie
wpisay si organizowane na wybrane tematy staroytnoci chrzecijaskiej od
1995 roku w ramach Komisji Bada nad Antykiem Chrzecijaskim Towarzystwa Naukowego KUL, comiesiczne spotkania z otwartymi wykadami
nt. staroytnoci (gwnie chrzecijaskiej), wygaszanymi przez prelegentw
uczelni lubelskich i innych polskich orodkw uniwersyteckich; bierze w nich
udzia przecitnie 25-50 osb.
Najcenniejszym jednak rodkiem propagowania problematyki staroytnego chrzecijastwa byo zaoenie (1981) przez ks. S. Longosza jedynego
w Europie rodkowo-Wschodniej periodyku patrystycznego (procznika)
181
Vox Patrum. Antyk Chrzecijaski (dotychczas ukazay si 52 tomy), ktry

sta si nieocenion pomoc dla badaczy antyku chrzecijaskiego. Publikuje
on bowiem na swych amach nie tylko artykuy (kady tom zawiera okrelon tematycznie problematyk, a take miscellanea), ale rwnie dokumenty
Kocioa zwizane z tematyk wczesnochrzecijask, recenzje, bibliograe
tematyczne i przegldowe, sprawozdania oraz obszerny dzia informacyjny
dotyczcy aktualnych i planowanych imprez naukowych. Warte podkrelenia
jest rwnie to, e periodyk Vox Patrum, publikujcy artykuy z obcojzycznymi streszczeniami lub w jzykach kongresowych, jako jedno z nielicznych polskich czasopism teologiczno-humanistycznych, zosta zakwalikowane w ramach European Reference Index for the Humanities (ERIH) do
kategorii C w grupie Religious Studies and Theology, nadto w rankingu
publikacji naukowych, dokonanym przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, otrzymuj 6 lub 4 punkty.
Obecnie Instytut Bada nad Antykiem Chrzecijaskim KUL jest jedynym
w Polsce niedydaktycznym centrum propagujcym w naukowy sposb myl
wczesnochrzecijask, dysponujcym wasn specjalistyczn bibliotek podrczn (ok. 4000 pozycji).
Bibliograa wybrana nt. Instytutu: L. Maunowiczwna, Un Istituto Interdipartimentale di Studi sullAntichit Cristiana in Polonia, Rivista di storia
e letteratura religiosa 9 (1973), s. 391-392; A. Malinowski, 10-lecie Midzywydziaowego Zakadu Bada nad Antykiem Chrzecijaskim, RTK 26 (1979)
z. 4, s. 7-22; S. Longosz, Wywiad dla Radia Watykaskiego na temat Vox
Patrum, Vox Patrum 3 (1983), s. 495-499; A. Malinowski, Komisja Bada
nad Antykiem Chrzecijaskim KUL, Vox Patrum 3 (1983), s. 281-286; S.
Longosz, Vox Patrum w Oksfordzie, Vox Patrum 7 (1987), s. 527-530; A.
Stpniewska, Midzywydziaowy Zakad Bada nad Antykiem Chrzecijaskim
KUL, Vox Patrum 9 (1989), s. 377-383; S. Longosz, Odrodzona Komisja
Bada nad Antykiem Chrzecijaskim, Vox Patrum 11-12 (1991-92), s. 561569; tene, Midzywydziaowy Zakad Bada nad Antykiem Chrzecijaskim,
w: Ksiga pamitkowa w 75-lecie KUL, Lublin 1994, s. 604-610; tene, Midzywydziaowy Zakad Bada nad Antykiem Chrzecijaskim KUL jako propagator myli wczesnochrzecijaskiej w Polsce (w 30-lecie dziaalnoci), Vox Patrum 19 (1999), s. 21-38; J. Figiel, Indeks Vox Patrum 1 (1981)-24 (2004),
Vox Patrum 25 (2005) s. 541-645; S. Longosz, Instytut Bada nad Antykiem
182
Chrzecijaskim KUL Regulamin Midzywydziaowego Zakadu Bada nad

Antykiem Chrzecijaskim KUL, Vox Patrum 25 (2005), s. 541-645, s. 666667; tene, Jan Pawe II a organizacja polskich studiw nad antykiem chrzecijaskim, Vox Patrum 27 (2007) s. 67-99; tene, Instytut Bada nad Antykiem
Chrzecijaskim w: Katolicki Uniwersytet Lubelski. 90 lat istnienia, Lublin
2008, s. 130-135; S. Longosz, Midzywydziaowy Zakad Bada nad Antykiem
Chrzecijaskim, w: Encyklopedia Katolicka, t. 12 (Maryja Modlitwa), Lublin
2008, s. 944-946.
a) plany badawcze
Wrd planw badawczych, jakie wytyczy sobie nasz Instytut do zrealizowania w najbliszej przyszoci, s nastpujce zadania:
organizacja sympozjw (w cyklu dwuletnim) na rnorodne tematy
dotyczce staroytnoci chrzecijaskiej. Najblisze, ktre bdzie miao miejsce w 2010 roku, dotyczy bdzie zagadnienia: Stosunek do ludzi starszych
w staroytnoci pogaskiej i chrzecijaskiej.
organizacja comiesicznych otwartych spotka dyskusyjnych z prelekcj
na wybrany temat staroytnoci chrzecijaskiej w ramach Komisji Bada nad
Antykiem Chrzecijaskim TN KUL.
kontynuacja wydawania periodyku patrystycznego Vox Patrum, ktrego najbliszy tom bdzie powicony zagadnieniu: Maestwo, rodzina
i wychowanie w nauczaniu w. Jana Chryzostoma.
opracowanie i przygotowanie obszernej antologii tekstw patrystycznych
na temat aborcji i obrony ycia pocztego w staroytnoci.
opracowanie antologii tekstw na temat maestwa, rodziny i wychowania w staroytnoci chrzecijaskiej,
opracowanie antologii tekstw dotyczcych kapastwa wczesnochrzecijaskiego.
opracowanie monumentalnej Polskojzycznej bibliograi antyku chrzecijaskiego 1895-2005 (przekady, opracowania, prace dyplomowe) w ukadzie
alfabetycznym wg autorw wczesnochrzecijaskich (fragmenty wg autorw
nowoytnych zostay ju opublikowane [w:] Sz. Pieszczoch, Patrologia, t. 1,
Gniezno 19942, 201-280; Vox Patrum 18 (1998) t. 34-35, 575-606; 23
(2003) t. 44-45, 521-623; 24 (2004) t. 46-47, 705-714).
(opracowa Jzef Figiel SDS)
183

prof. KUL ks. dr hab. Stanisaw Longosz, dyrektor, redaktor naczelny Vox
Patrum
dr Alicja Stpniewska
mgr lic. Jzef Figiel SDS
mgr lic. Jzef Figiel SDS
(historia dogmatw, ze szczeglnym uwzgldnieniem chrystologii; monastycyzm w staroytnoci chrzecijaskiej; bibliograa patrystyczna (opracowywanie tematycznych i przegldowych bibliograi)
2000, Fenomen tajemnicy wcielenia w pismach dogmatycznych w. Ambroego, Vox
Patrum 20/38-39, s. 171-184.
2001, Ojcowie Kocioa o cierpieniu, Zeszyty Formacji Duchowej 15, s. 25-35.
2001, Pocztki monastycyzmu w Armenii (IV-V wiek), Vox Patrum 21/40-41, s. 99110.
2002, Traktat Pseudo-Ambroego O godnoci kapaskiej. Problem autorstwa i recepcji, Vox Patrum 22/42-43, s. 537-542.
2003, Collatio. Dzielenie si Sowem w tradycji patrystycznej, Zeszyty Formacji
Duchowej 21, s. 50-57.
1999-2007, Patrystyka w czasopismach, Vox Patrum 19/36-37, s. 633-659; 20/3839, s. 703-732; 21/40-41, s. 597-644; 22/42-43, s. 705-739; 23/44-45, s. 657690; 24/46-47, s. 705-739; 25/49-50, s. 495-539; 27/50-51, s. 769-833.
2007, Jan Pawe II a antyk chrzecijaski. Polskojzyczna bibliograa wybrana, Vox
Patrum 27/50-51, s. 725-735.
prof. KUL ks. dr hab. Stanisaw Longosz

(problematyka wczesnochrzecijaskiej rodziny i wychowania; teoria i geneza
dramatu wczesnochrzecijaskiego i teatru w okresie patrystycznym oraz re-
184
cepcja dramatu klasycznego w literaturze wczesnochrzecijaskiej; piew i muzyka wczesnochrzecijaska; bibliograa patrystyczna (opracowywanie tematycznych i przegldowych bibliograi); inwektywa wczesnochrzecijaska;
zagadnienia kapastwa wczesnochrzecijaskiego; aspekty jzyka Ojcw
Kocioa; mczestwo w staroytnoci, kult w. Mikoaja z Myry, teologia w.
Atanazego z Aleksandrii i Ojcw Kapadockich, dziaalno duszpasterska Jana
Chryzostoma, myl w. Hieronima, w. Augustyna, Lucyferiusza z Calaris
i Optata z Milewy)
Ksiki
1979, De auctoritate traditionis apud S. Athanasium Alexandrinum (373). Excerptum
ex dissertatione ad doctoratum in theologia et scientiis patristicis, Roma.
1971, [haso] Inwektywa chrzecijaska [w:] (red.) J. Szymusiak, M. Starowieyski,
Sownik Wczesnochrzecijaskiego Pimiennictwa, Pozna, s. 530-537.
1971, Literacki charakter Thalii Ariusza, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 18,
s. 113-117.
1972, Inwektywa Lucyferiusza z Calaris, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 19,
s. 181-194.
1974, wity Atanazy a Biblia, Ruch Biblijny i Liturgiczny 27, s. 237-246.
1976, Ojcowie u w. Atanazego Aleksandryjskiego, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne
3, s. 133-149.
1977, Ciao Chrystusa spoczywa przed nami: Eucharystia u w. Jana Chryzostoma,
Currenda 127, s. 271-274.
1978, Kult witego Atanazego, Currenda 128, s. 69-72.
1979, wity Atanazy Ojciec ortodoksji, Ateneum Kapaskie 92, s. 390-398.
1979, Relikwie i kult witego Atanazego, Collectanea Theologica 49, s. 183-185.
1979, Niektre aspekty teologii mczestwa w literaturze wczesnochrzecijaskiej,
Tarnowskie Studia Teologiczne 7, s. 49-73.
1979, Damnati ad bestias, Tarnowskie Studia Teologiczne 7, s. 82-104.
1979, La tradizione nella controversia ariana (318-362). Testimonianze non Atanasiane,
Augustinianum 19, s. 443-468.
1980, Argument patrystyczny w okresie sporw ariaskich (318-362), Studia Antiquitatis
Christianae 2, s. 196-211.
1980, Rodzinne wychowanie dziecka wedug w. Bazylego, Currenda 130, s. 249-258.
185
1981, Najstarsze modlitwy rzymskie w przekazie Liwiusza, Tarnowskie Studia

Teologiczne 8, s. 53-62.
1981, Znak krzya witego w yciu staroytnych chrzecijan, Tarnowskie Studia
1981, Rodzina wczesnochrzecijaska i jej zadania w nauczaniu w. Bazylego Wielkiego,
Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 28, s. 149-168.
1982, Muzyka instrumentalna w ocenie wczesnochrzecijaskich pisarzy, Musica
Antiqua. Acta Scientica, t. 6, Bydgoszcz, s. 355-388.
1983, Wulla propagator kultury chrzecijaskiej w staroytnej Mezji i Tracji, Vox
Patrum 3/4-5, s. 125-159.
1984, Papie Damazy, jako obroca czystoci wiary, Vox Patrum 4/6-7, s. 208236.
1984, Mczestwo w. Floriana (Passio S. Floriani). Problem autentycznoci, Vox
Patrum 4/6-7, s. 411-421.
1985, Ojcowie Kocioa a przerywanie ciy, cz. I: Przerywanie ciy w okresie przedchrzecijaskim, Vox Patrum 5/8-9, s. 231-273.
1985, Orygenizm i spory wok Orygenesa (W 1800-lecie jego urodzin), Vox Patrum
5/8-9, s. 395-412.
1985, rodowisko muzyczne Konstantynopola w ocenie Jana Chryzostoma, Musica
Antiqua. Acta Scientica 7, Bydgoszcz, 299-316.
1986, Pierwsze w Europie polskie wydania pism Cyryla Jerozolimskiego, Vox Patrum
6/10-11, s. 268-283.
1986, Ojciec Bober, jako lolog i patrolog (1917-1986), Vox Patrum 6/10-11, s. 395410.
1987, wity Atanazy o Eucharystii [w:] (red.) W. Myszor, E. Stanula, Pokarm niemiertelnoci. Eucharystia w yciu pierwszych chrzecijan, Katowice, s. 77-88.
1988, Papie Celestyn I o w. Augustynie, Vox Patrum 8/14-15, s. 47-48.
1988, Liturgia eucharystyczna na 1600-lecie chrztu w. Augustyna, Vox Patrum 8/1415, s. 169-182.
1988, wity Augustyn a staroytny dramat teatralny, cz. 1-2, Vox Patrum 8/14-15,
s. 369-394, 859-879.
1988, Widowiska teatralne zagroeniem dla ycia rodzinnego wedug w. Jana Chryzostoma
[w:] (red.) J. rutwa Chrzecijanie a ycie publiczne w Cesarstwie Rzymskim
III-IV wieku, Lublin, s. 135-198.
1989, Ojcowie Kocioa. Semantyczny rozwj pojcia, Vox Patrum 9/16-17, s. 61109.
1989, Midzynarodowe Stowarzyszenie Studiw Patrystycznych AIEP, Vox Patrum
9/16-17, s. 303-309.
186
1989, Centra bada nad antykiem chrzecijaskim w wiecie, Vox Patrum 9/16-17,
s. 321-355.
1989, Mowy w. Augustyna o Wawrzycu diakonie, Vox Patrum 9/16-17, s. 797806.
1989, Czy Pawe Aposto cytowa komediopisarza Menandra? Opinie Ojcw Kocioa,
Vox Patrum 9/16-17, s. 907-924.
1989, Teoria dramatu w pismach autorw wczesnochrzecijaskich. Wybr tekstw, opracowanie, noty i wstp [w:] (red.) E. Udalska, O dramacie. Wybr rde do teorii
dramatycznych, t. 1, Od Arystotelesa do Goethego. Poetyki Manifesty
Komentarze, Warszawa, s. 113-152.
1989, Augustins theatricum carmen, Studia Patristica 22, s. 290-293.
1990, Atellana w okresie patrystycznym, Vox Patrum 10/18-19, s. 273-291.
l990, wity Grzegorz z Nazjanzu w Polsce (W 1600. rocznic jego mierci), Vox
Patrum 10 (18-19), s. 988-998.
1990, Relikwie i kult w. Grzegorza z Nazjanzu, Vox Patrum 10/18-19, s. 998-1006.
1990, Claude Mondsert (1906-1990) organizator serii Sources Chrtiennes, Vox
Patrum 10/18-19, s. 1045-1054.
1991, El theatricum carmen de Agustin, Augustinus, s. 181-184.
1991, Cze Eucharystii w staroytnoci chrzecijaskiej [w:] (red.) M. Rusecki, M.
Ciso, Jezus Eucharystyczny, Lublin, s. 61-80.
1991-1992, Teatr Pompejusza w opinii staroytnych autorw pogaskich i chrzecijaskich,
Vox Patrum 11-12/20-23, s. 253-278.
1992, Teatr miejscem kultu bstw pogaskich w opinii autorw wczesnochrzecijaskich,
Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia 27, s. 135-149.
1993, Lantico mimo anticristiano, Studia Patristica 24, s. 164-168.
1993-1995, Patrystyczna motywacja celibatu kapaskiego, Vox Patrum 13-15/24-29,
s. 285-311.
1993-1995, Pisma przeciw synezaktom, Vox Patrum 13-15/24-29, s. 337-365.
1993-1995, Problem autorstwa pseudo-Cyprianowego De singularitate clericorum, Vox
Patrum 13-15/24-29, s. 367-376.
1995, Pisma Starochrzecijaskich Pisarzy na tle innych polskich serii patrystycznych,
Studia Antiquitatis Christianae 11, s. 61-74.
1995, Klasyczna twrczo Apolinarych z Laodycei, Roczniki Teologiczne 43, s. 145163.
1996, Zarys historii inwektywy wczesnochrzecijaskiej, Roczniki Teologiczne 43,
s. 363-390.
1996, Zalki dramatu chrzecijaskiego w literaturze patrystycznej, Roczniki
Humanistyczne 44, s. 263-273.
187
1996, Ojcowie Kocioa w katechezie Jana Pawa II, Vox Patrum 16/30-31, s. 3348.
1996, Nazwa eucharistia w okresie przedchrzecijaskim, Vox Patrum 16/30-31,
s. 349-364.
1996, Ksenodochium hospicjum wczesnochrzecijaskie, Vox Patrum 16/30-31,
s. 275-336.
1996, Patristic Study in Poland, Bulletin of Canadian Society of Patristic Studies
20, s. 7-8.
1997, I germi del dramma cristiano nella letteratura patristica, Studia Patristica 31,
s. 59-69.
1997, Pdramatyczne homilie patrystyczne [w:] (red.) W posudze sowa Paskiego.
Ksiga Pamitkowa z okazji 70 urodzin ks. prof. J. Kudasiewicza, Kielce, s. 322347.
1997, Struktura Symbolu Apostolskiego [w:] (red.) R Knapiski, Symbol Apostolski
w nauczaniu i sztuce Kocioa do Soboru Trydenckiego, Lublin, s. 77-98.
1997, Chrystologia Ojcw Kapadockich, Vox Patrum 17/32-33, s. 155-176.
1998, Die Rezeption der klassischen Tragdie in den Schriften des Hl. Johannes
Chrysostomus [w:] (red.) W. Ceran, Mlanges dHistoire Byzantine oerts Oktawiusz Jurewicz loccasion de son soixante-dix annes, d, s. 56-70.
1998, Seneca saepe noster. Przyczyny popularnoci Seneki u staroytnych chrzecijan [w:]
(red.) N. Widok, Orbis antiquus. Studia lologiczne i patrystyczne, Opole,
s. 45-70.
1999, Instytut Patrystyczny w Tarnowie, Vox Patrum 19/36-37, s. 135-158.
2000, Bogarodzica w nauce Ojcw Kapadockich, Salvatoris Mater 2, s. 84-104.
2000, Wczesnochrzecijaskie traktaty o wcieleniu, Vox Patrum 20/38-39, s. 7-10.
2000, Atanazjaska terminologia teologii wcielenia, Vox Patrum 20/38-39, s. 141156.
2001, Hymny w. Hilarego i Kolumby, Studia Antiquitatis Christianae 15, s. 271292.
2001, w. Mikoaj z Myry patron Kocioa [w:] (red.) W. Tabasz, Brzeziny 500 lat
kocioa w. Mikoaja (1501-2001), Brzeziny Ropczyce, s. 7-74.
2001, Agathangelos i jego Historia Armenii, Vox Patrum 21/40-41, s. 443-452.
2001, Agathangelosa Chrzest Armenii, Vox Patrum 21/40-41, s. 452-454.
2001, Agathangelosa Mczestwo Rypsymy, Vox Patrum 21/40-41, s. 459-464.
2001, Homilia V Jana I Mandakuniego O miosierdziu chrzecijaskim, Vox Patrum
21/40-41, s. 479-482.
2002, Ojcowie Kocioa w nauczaniu Jana Pawa II o wieckich, Vox Patrum 22/4243, s. 7-10.
188
2002, Geneza i pierwsze znaczenie terminu wiecki laicus w literaturze wczesnochrzecijaskiej, Vox Patrum 22/42-43, s. 53-65.
2002, Epifaniusz z Salaminy Pisma przeciw obrazom, Vox Patrum 22/42-43,
s. 551-557.
2002, Opiekucza funkcja aniow w nauce OO. Kocioa [w:] (red.) H. Oleschko,
Ksiga o anioach. Materiay interdyscplinarnej sesji naukowej w Krakowie 8-9 X
1999 r. nt. Anioowie duchow osnow wiata, Krakw, s. 151-205.
2002, Liczba uczestnikw I Soboru Nicejskiego (325) w relacji Ojcw Kocioa IV wieku [w:] Ku prawdzie w mioci. Ksiga Pamitkowa ks. bpa J. rutwy, Lublin,
s. 71-86.
2003, Dramatyzowane homilie o Janie Chrzcicielu i chrzcie Chrystusa, Vox Patrum
23/44-45, s. 65-76.
2003, Recepcja w. Augustyna w kulturze polskiej, Vox Patrum 23/44-45, s. 397416.
2003, Optat z Milewy i jego dzieo, Vox Patrum 23 (44-45), s. 433-442.
2004, Aborcja i porzucanie dzieci w staroytnoci pogaskiej i chrzecijaskiej. Materiay
bibliograczne, Roczniki Teologiczne 51, s. 279-291.
2004, Rodzina wczesnochrzecijaska Kocioem domowym, Roczniki Teologiczne 51,
s. 27-56.
2004, Niepokalane Poczcie w kontekcie nauczania Ojcw Kocioa o witoci Maryi
(II-IV w.) [w:] (red.) J. Kumala, Tota pulchra es Maria. Materiay z oglnopolskiego sympozjum mariologicznego w Licheniu (17-20 2004), Liche, s. 43-85.
2004, w. Atanazy Aleksandryjski a Biskupi Rzymu, Vox Patrum 24/46-47, s. 163191.
2004, Cathedra Petri w eklezjologii Optata z Milewy, Vox Patrum 24/46-47, s. 597603.
2005, Prawo rzymskie o aborcji [w:] (red.) H. Kowalski, M. Kuryowicz, Contra leges
et bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnoci greckiej i rzymskiej, Lublin,
s. 209-220.
2005, Szkoa antiocheska (Diodor z Tarsu, Jan Chryzostom, Teodor z Mopsuestii,
Teodoret z Cyru) [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej, t. 2,
Lublin, s. 1039-1078.
2005, Ingerencja cesarskiego wojska w spory religijne w ocenie Optata z Milewy, Vox
Patrum 25/48-49, s. 313-319.
2005, Aborcja w opinii w. Augustyna, Roczniki Teologiczne 52, s. 125-140.
2005, Recepcja w. Augustyna w polskiej literaturze patrystycznej [w:] Teologia polska
i europejska wobec nowych wyzwa (Materiay VII Kongresu Teologw Polskich,
KUL 12-15 IX 2004), t. 3, Lublin, s. 259-278.
189
2006, Imago Dei kateikona Theou w literaturze przedchrzecijaskiej i chrzecijaskiej

do koca II wieku, Teologia Patrystyczna 3, s. 85-128.
2006, w. Telemach/Almachiusz a zakoczenie walk gladiatorskich [w:] (red.)
P. Berdowski, B. Blahaczek, Haec mihi in animis vestris templa. Studia classica
in memory of Professor Lesaw Morawiecki, Krakw, s. 347-364.
2007, Antykoncepcja i aborcja w ocenie Jana Chryzostoma, Roczniki Teologiczne10,
s. 279-525.
2006, Maryja w apokryfach Starego Testamentu, Vox Patrum 26/48-49, s. 357366.
2007, Jan Pawe II a organizacja polskich studiw nad antykiem chrzecijaskim, Vox
Patrum 27/50-51, s. 67-99.
2007, Nazwy otarza chrzecijaskiego w literaturze patrystycznej, Vox Patrum 27/5051, s. 497-533.
2009, Patrystyczne traktaty o muzyce [w:] (red.) K. Gd, In persona Christi. Ksiga
na 80-lecie urodzin ks. prof. dra hab. Cz.S. Bartnika, Lublin, s. 171-196.
2009, (w druku) piew w rodzinie rodkiem wychowania w pedagogii w. Jana
Chryzostoma, Roczniki Teologiczne 56.
dr Alicja Stpniewska
(recepcja antyku klasycznego i chrzecijaskiego w literaturze polskiej; muzyka w staroytnoci chrzecijaskiej; kobieta w literaturze wczesnochrzecijaskiej)
Ksiki
1998, Mickiewicz w krgu Homera. Struktura epicka Pana Tadeusza, Lublin.
1982, Rok Benedyktyski w Polsce, Vox Patrum 2/2-3, s. 109-119.
1982, Funkcja muzyki w poezji Homera, Musica Antiqua. Acta Scientica t. 6,
1985, Rola muzyki w Biblii, Musica Antiqua. Acta Scientica t. 7, Bydgoszcz,
s. 361-378.
1985, Wychowanie rodzinne dziewczt w pedagogice w. Hieronima, Vox Patrum
5/8-9, s. 151-176.
1986, Mczennicy wczesnochrzecijascy w Wykadach lozaskich A. Mickiewicza, Vox
Patrum 6/10-11, s. 183-202.
190
1986, Czy aciscy Ojcowie Kocioa znali tragediopisarzy greckich?, Vox Patrum 6/1011, s. 607-626.
1986, Ks. Hugo Kotaj o autorach wczesnochrzecijaskich, Vox Patrum 6/10-11,
s. 769-774.
1987, Antyk chrzecijaski w kapliczkach przydronych, Vox Patrum 7/12-13, s. 383406.
1988, Gdzie ty, tam i on. Sen w. Moniki, matki w. Augustyna (Confessiones III 11,
19), Vox Patrum 8 (13-14), s. 125-132.
1989, Midzywydziaowy Zakad Bada nad Antykiem Chrzecijaskim KUL, (w 20-lecie istnienia), Vox Patrum 9/16-17, s. 377-384.
1990, Latynizmy w polskim przekadzie Historii Aleksandra Wielkiego, Vox Patrum
10/18-19, s. 835-848.
1995, Analiza homeryckiej struktury rozpozna w poematach Adam Mickiewicza
(Grayna, Konrad Wallenrod), Roczniki Humanistyczne 43, s. 71-79.
1995, Iliada i Odyseja podstaw teoretycznych zaoe epopei w estetyce romantyzmu
(A. Mickiewicz i G.W.F. Hegel), Meander 50, s. 127-132.
1995, Delimitacje w inwokacjach Pana Tadeusza A. Mickiewicza, Meander 50,
s. 361-370.
1996, Rola kategorii anagnorisms w strukturze homeryckiej Pana Tadeusza Adama
Mickiewicza, Roczniki Humanistyczne 44, s. 285-313.
1997, Ksidz Profesor Emil Stanula, Vox Patrum 17/32-33, s. 7-14.
1997, Nie zrealizowana powie Henryka Sienkiewicza o Julianie Apostacie, Vox Patrum
17/32-33, s. 391-397.
2001, Maryja w twrczoci Grzegorza z Nareku, Vox Patrum 21/40-41, s. 111126.
2002, eski klub inteligencji chrzecijaskiej na rzymskim Awentynie IV wieku, Vox
Patrum 22/42-43, s. 261-292.
2003, Sylwia matka papiea Grzegorza Wielkiego, Vox Patrum 23/44-45, s. 363373.
2005, wita Emmelia matka Bazylego Wielkiego i Grzegorza z Nyssy, Vox Patrum
25/48-49, s. 67-77.
2008, Ksidz Profesor Stanisaw Longosz. Filolog, patrolog, dydaktyk, zaoyciel i redaktor Vox Patrum, Vox Patrum 28/52-53, s. 25-38.
2008, w. Nonna matka Grzegorza z Nazjanzu w jego twrczoci poetyckiej, Vox
Patrum 28/52-53, s. 1039-1047.
191
8.2. Uniwersytet Marii Curie-Skodowskiej

Humanistyczny
adres: Pl. M. Curie-Skodowskiej 4a, 20-031 Lublin
website: http://www.umcs.lublin.pl/historia
tel. / fax: +48 (81) 537 26 88, 537 26 43, 537 52 99 / +48 (81) 537 52 82

Zakad Historii Staroytnej UMCS zosta powoany ju w pocztkach istnienia Wydziau Humanistycznego UMCS w 1952 r. Jego organizatorem i pierwszym Kierownikiem by dr Eugeniusz Konik (ucze E. Bulandy i K. Majewskiego, jeden z zaoycieli Wydziau). Zakad nie by jednostk samodzieln,
lecz dziaa w ramach Katedry Historii Powszechnej, kierowanej przez prof.
Jzefa Garbacika. W 1954 r. w Zakadzie zosta zatrudniony asystent, mgr
Tadeusz oposzko, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, ucze prof. Izy
Bieuskiej-Maowist.
W 1956 r. doc. Eugeniusz Konik przenis si do Wrocawia, gdzie obj
Katedr Historii Staroytnej na miejscowym Uniwersytecie. W tej sytuacji
powoano Kuratora Zakadu, ktrym zosta prof. Adam Wiliski, kierownik
Katedry Prawa Rzymskiego UMCS. W 1958 r., w wyniku reorganizacji katedr
historycznych, Zakad Historii Staroytnej wraz z Zakadem Historii redniowiecznej utworzyy Katedr Historii Powszechnej Staroytnej i redniowiecznej, kierowan przez doc. Henryka Zinsa.
W 1961 r. zosta zatrudniony w UMCS doc. Roman Kamienik, absolwent
Uniwersytetu dzkiego. Wraz z Jego przyjciem wydzielono Zakad, przeksztacajc go w Katedr Historii Staroytnej i powierzajc R. Kamienikowi
jej kierownictwo. W tym samym roku T. oposzko obroni na Uniwersytecie
Warszawskim doktorat pod kierunkiem prof. Izy Bieuskiej-Maowist.
W 1971 r. przeprowadzona zostaa kolejna reorganizacja struktur naukowych i dydaktycznych w UMCS, powoano Instytuty, w ramach ktrych
dziaa miay Zakady. Dotychczasowa Katedra Historii Staroytnej zostaa
poczona z Katedr Archeologii w jeden wsplny Zakad Historii Staroytnej
i Archeologii, kierowany przez prof. Aleksandra Gardawskiego, wchodzcy
w skad Instytutu Historii. W 1973 r. dr T. oposzko uzyska stopie dok-
192
tora habilitowanego, na podstawie rozprawy pt. Podstawy spoeczne ruchu

Publiusza Klodiusza.
W 1974 r., w zwizku z reaktywowaniem na UMCS studiw archeologicznych, oddzielono Zakad Historii Staroytnej od Archeologii, a kierownikiem zosta doc. Roman Kamienik, ktry w tym samym roku uzyska
tytu profesora nadzwyczajnego. Jednoczenie zatrudniono w Zakadzie asystentw: mgra Henryka Kowalskiego i mgr Elbiet Mazurkiewicz (obecnie
Woniak).
W 1982 r. H. Kowalski obroni doktorat na podstawie pracy pt. Nielegalne metody walki wyborczej w Rzymie w okresie schyku Republiki.
W 1985 r. mgr E. Woniak obronia doktorat pt. Kolekcjonerstwo dzie
sztuki w Rzymie w okresie pnej Republiki.
Od 1985 r. kierownikiem Zakadu by prof. Tadeusz oposzko, a w latach
1994-2004 funkcj t peni prof. Lesaw Morawiecki. Obecnie funkcj kuratora peni prof. dr hab. Henryk Gmiterek.
W okresie 55 lat dziaalnoci Zakadu jego skad osobowy poszerza si.
Twrc Zakadu by prof. Eugeniusz Konik (1914-2002), wychowanek Uniwersytetu Lwowskiego, pniejszy Kierownik Katedry, a nastpnie Zakadu
Historii Staroytnej Uniwersytetu Wrocawskiego, historyk, lolog i archeolog,
tumacz i znawca dzie Juliusza Cezara.
Od 1954 r. a do mierci w 1994 r. pracowa w Zakadzie prof. Tadeusz
oposzko, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, ktry w UMCS przeszed
ca karier naukow, uwieczon uzyskaniem w 1989 r. tytuu profesora
zwyczajnego. By wybitnym znawc problematyki spoecznej staroytnego
Rzymu, autorem podrcznikw z tego zakresu. By take znakomitym popularyzatorem historii staroytnej, zwaszcza problematyki eglugi, odkry geogracznych i wojen morskich w staroytnoci. Peni funkcje Dyrektora Instytutu Historii (1987-1991), Dziekana Wydziau Humanistycznego
(1975-1981), Prorektora ds. Studenckich (1982-1984).
Od 1961 r. a do mierci w 1991 r. zatrudniony by w Zakadzie prof.
Roman Kamienik. By absolwentem Uniwersytetu dzkiego, specjalist w zakresie problematyki niewolnictwa i powsta niewolniczych oraz wojen domowych w staroytnym Rzymie.
W latach 1994-2004 w Zakadzie zatrudniony by prof. Lesaw Morawiecki (ucze prof. J. Wolskiego, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego),
193
znakomity znawca numizmatyki antycznej. Jego zainteresowania naukowe

koncentroway si na ideologii i propagandzie, a zwaszcza zagadnieniu ksztatowania si wadzy charyzmatycznej w okresie schyku Republiki Rzymskiej.
Przedwczesna mier w 2004 r. uniemoliwia Mu dokoczenie bada nad
ideologicznymi aspektami dziaalnoci Marka Juliusza Brutusa oraz nad mennictwem etruskim i podrcznikiem numizmatyki staroytnej.
Pracownicy Zakady prowadz zajcia dydaktyczne z zakresu historii staroytnej (wykady, wykady fakultatywne, konwersatoria) na studiach historycznych (dziennych, zaocznych i podyplomowych), archeologii oraz studiach
lozoczno-historycznych. Dla studentw kulturoznawstwa prowadzone s
zajcia z kultury antycznej. W Zakadzie powstao ok. 100 prac magisterskich.
Studia doktoranckie ukoczyo 5 absolwentw.
Problematyka badawcza Zakadu praktycznie ju od pocztku jego istnienia koncentrowaa si na zagadnieniach politycznych i spoecznych Rzymu
epoki pnej republiki i wczesnego cesarstwa (prof. E. Konik, prof. R. Kamienik, prof. T. oposzko, dr H. Kowalski, dr E. Woniak, dr D. Sapek,
prof. L. Morawiecki, dr I. u, dr P. Madejski). Rezultatem tej swoistej szkoy lubelskiej jest ranga Zakadu w rodowisku historykw staroytnoci,
ugruntowana licznymi publikacjami (R. Kamienik, Studia nad powstaniem
Spartakusa, Lublin 1984; R. Kamienik, Rubikon, Lublin 1987; T. oposzko,
Trybunat Publiusza Klodiusza, Warszawa 1974; T. oposzko, Mouvements sociaux Rome dans les annes 57-52 av. J.C., Lublin 1980; T. oposzko, Ruchy
plebejskie w Rzymie (od Grakchw do Cezara), Lublin 1982; T. oposzko,
Historia spoeczna republikaskiego Rzymu, Warszawa 1987; T. oposzko, Zarys dziejw spoecznych cesarstwa rzymskiego, Lublin 1989; D. Sapek, Gladiatorzy i polityka, Wrocaw 1995; I. u, Oddziay pretorianw w staroytnym
Rzymie, Lublin 2004).
Uzupenieniem tej problematyki s prowadzone, wsplnie z Katedr Prawa Rzymskiego UMCS i Katedr Prawa Rzymskiego KUL, badania nad zagadnieniami prawa karnego w staroytnoci. Wyniki zostay przestawione na
6 konferencjach naukowych, ktrych rezultaty opublikowano w ksikach:
m. in.: Kara mierci w staroytnym Rzymie, pod red. H. Kowalskiego i M.
Kuryowicza, Lublin 1995; Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w staroytnym Rzymie, pod red. M. Kuryowicza, Lublin 2001; Contra leges et bonos
mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie, pod red. H. Ko-
194
walskiego i M. Kuryowicza, Lublin 2005; Salus rei publice suprema lex. Ochrona interesw pastwa w prawie karnym staroytnej Grecji i Rzymu, pod red.
A. Dbiskiego, H. Kowalskiego i M. Kuryowicza Lublin 2007.
Trzecim nurtem zainteresowa badawczych pracownikw Zakadu bya
problematyka historii morskiej w staroytnoci (prof. T. oposzko, dr S. Ducin). Z tego zakresu opublikowano ksiki: T. oposzko, Tajemnice staroytnej
eglugi, Gdask 1977; T. oposzko, Staroytne bitwy morskie, Gdask 1992;
T. oposzko, Katastrofy morskie antycznych ot wojennych, Lublin 1993; T. oposzko, Staroytni piraci Morza rdziemnego, Lublin 1994; T. oposzko,
Najwikszy kataklizm w dziejach ludzkoci, Lublin 1996; S. Ducin, Sztuka
nawigacji w staroytnej Grecji i w Rzymie, Lublin 1997.
Nowy aspekt bada dotyczy historii wojskowoci: zagadnienia uzbrojenia
armii rzymskiej, organizacji gwardii pretoriaskiej oraz relacje midzy onierzami (dr S. Ducin, dr D. Sapek, dr I. u). Opracowano projekt badawczy
pt. Legionista rzymski, w ramach ktrego prowadzone s prace nad rekonstrukcj uzbrojenia legionistw rzymskich; zwizane z Zakadem Studenckie
Koo Amatorw Antyku rekonstruuje te niemilitarne aspekty funkcjonowania spoeczestwa rzymskiego: np. kuchni, rkodzielnictwo antyczne.
Przy Zakadzie dziaa take Studenckie Koo Naukowe Epigrakw UMCS
Exploratio. Dr I. u realizuje grant habilitacyjny pt. Boni et mali milites
Romani. Relacje midzy onierzami wojsk rzymskich w okresie Wczesnego
Cesarstwa, natomiast dr P. Madejski stworzy dostpn on-line baz bibliograczn Eridanos (www.eridanos.umcs.lublin.pl).
Realizowane s rwnie projekty badawcze: 1) kapani i religia rzymska
w okresie pnej republiki (dr H. Kowalski); 2) ideologia i propaganda w okresie pnej Republiki i wczesnego cesarstwa (dr H. Kowalski, dr P. Madejski);
3) sport i widowiska w staroytnoci (dr D. Sapek); 4) niewolnictwo antyczne (dr D. Sapek).
W ramach projektw ukazay si dwa numery czasopisma Res Historica
pod tytuem Graecorum et Romanorum memoria, t. I, Lublin 1998, t. II,
Lublin 2002. Trzeci tom specjalny jest w druku (Terra, mare et homines II:
studies in memory of Professor Tadeusz oposzko, ed. H. Kowalski, P. Madejski,
Lublin 2009). W 2010 r. ukae si opracowane przez dra D. Sapka obszerne
(ok. 800 stron) kompendium Sport i widowiska wiata antycznego, Krakw
2008. W druku znajduje si natomiast rodzaj przewodnika do bada nad
195
sportem antycznym Sport antyczny w Polsce. Dzieje zainteresowa, stan bada,

bibliograa.
W Zakadzie powstay te podrczniki i skrypty: R. Kamienik, Dzieje staroytne, Lublin 1975; T. oposzko, H. Kowalski, Historia staroytna. Przewodnik metodyczny dla studentw historii, Lublin 1992; Historia wiata, t. III,
IV, V, pod red. L. Morawieckiego, Krakw. Dr Pawe Madejski tworzy internetow baz danych pt. Eridanos. Bibliograa Polskich Bada nad Antykiem
i Tradycj Antyczn.
W Zakadzie Historii Staroytnej UMCS przeprowadzono 1 habilitacj
(T. oposzko 1974) oraz 10 doktoratw: J. Szulczyk 1972, promotor
prof. R. Kamienik; H. Kowalski 1982, promotor T. oposzko; E. Woniak
1985, promotor T. oposzko; D. Sapek 1994 promotor prof. T. oposzko; S. Ducin 1999, promotor prof. L. Morawiecki; K. Wroski 2001,
promotor prof. L. Morawiecki, I. u 2001, promotor prof. L. Morawiecki, M. mietanka 2002, promotor prof. L. Morawiecki; P. Madejski 2005,
promotor prof. L. Mrozewicz, W. Bejda 2007, promotor prof. L. Mrozewicz.
(opracowa dr Henryk Kowalski)
prof. dr hab. Henryk Gmiterek (kurator) p. 228; tel. 537 52 96, henryk.
gmiterek@umcs.lublin.pl
dr Henryk Kowalski pokj 306; tel. (81) 537 52 99 Henryk.Kowalski@umcs.
lublin.pl
dr Elbieta Woniak pokj 304; tel. (81) 537 26 88
dr Dariusz Sapek pokj 304; tel. (81) 537 26 88 Dariusz.Slapek@umcs.lublin.
pl
soy-ireth@o2.pl
dr Stanisaw Ducin pokj 305; tel. (81) 537 26 43 Stanislaw.Ducin@umcs.
lublin.pl
dr Ireneusz u pokj 305; tel. (081)537 26 43 irluc@klio.umcs.lublin.pl
196
dr Pawe Madejski pokj 306; tel. (81) 537 52 99 achilles@hektor.umcs.

lublin.pl
mgr Anna Lewartowicz (staystka) pokj 306 tel. (81) 537 52 99
dr Stanisaw Ducin
(pocztki oty wojennej i handlowej staroytnego Rzymu oraz szeroko rozumiane kwestie rozwoju staroytnej eglugi i szkutnictwa w rejonie basenu
Morza rdziemnego)
Ksiki
1997, Sztuka nawigacji w staroytnej Grecji i w Rzymie, Lublin.
(w druku), Rzymskie okrty wojenne okresu Republiki, Annales UMCS.
1995, Kwinkwerema rzymska okresu republik (Zagadnienia konstrukcyjne) [w:] (red.)
E. Dbrowa, Pod znakami Aresa i Marsa. Materiay z konferencji naukowej
Wojna i wojskowo w staroytnoci, Krakw, 24-26 wrzenia 1993, Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego, 1146, Prace Historyczne, z. 117, s. 5367.
1995, Zagadka tessarakontery Ptolemeusza IV. Czterdzieci rzdw wiose czy wiolarzy?,
Annales UMCS, Sectio F, vol. L, s. 45-66.
1995, Sztuka nawigacji w Rzymie w okresie republiki [w:] (red.) J. Rostropowicz,
Morze w kulturach staroytnej Grecji i Rzymu, Opole, s. 221-235.
1996, Rammsporne rmischer Kriegsschie im 3.-1. Jh. v.u.Z., Pomoerium, 2, s. 2129.
1996, Nadbrzene miejsca kultu i ich rola w staroytnej egludze greckiej, Meander
51, s. 587-605.
1996, Stosowanie kary mierci w armii rzymskiej w okresie wojen punickich [w:] (red.)
H. Kowalski, M. Kuryowicz, Kara mierci w staroytnym Rzymie, Lublin, s. 153165.
1998, Konstrukcja drewnianych czci poszycia rzymskich statkw i jej ewolucja na przestrzeni dziejw Rzymu [w:] Graecorum et Romanorum memoria, Lublin,
s. 67-86.
197
1998, Ewolucja konstrukcji poszycia statkw i okrtw rzymskich na przestrzeni III

wieku p.n.e. i IV wieku n.e., Res Historica, z. 5, s. 67-86.
1999, Ksztatowanie si rzymskiej wiadomoci morskiej w wietle wybranej literatury
okresu republiki i pryncypatu [w:] (red.) M. Haponiuk, M. Rajewski, Wok
antropologii, lozoi i historii, Lublin, s. 187-199.
2000, egluga grecka [w:] (red.) M. Szulc, Wielka Historia wiata 600-330, Krakw,
s. 79-82.
2004, Mitrydates VI Eupator a rozwj piractwa w I poowie I wieku p.n.e. w wietle
rzymskiej literatury [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Historii Staroytnej PTH
(Rzeszw 12-14 wrzenia 2000), Rzeszw, s. 185-200.
dr Henryk Kowalski
(Rzym okresu pnej republiki, historia polityczna i spoeczna)
Ksiki
1992, [wspaut.] Historia staroytna. Przewodnik metodyczny dla studentw historii,
Lublin.
1990, Catilina und Clodius. Analogien und Dierenzen (wspautor T. oposzko),
Klio 72, s. 199-210.
1995, Cicero, Augur und Politiker. Die Theorie und Praxis der Auspizien in Ciceros Ttigkeit,
Acta Classica Universitatis Scientiarum Debreceniensis 31, s. 125-139.
1995, Rola polityczna kapanw w Rzymie w okresie schyku republiki [w:] (red.)
A. Kunisz, 2500-lecie powstania Republiki Rzymskiej, Katowice, s. 31-51.
1996, Auspicja w myli lozocznej i dziaalnoci politycznej Marka Tulliusza Cycerona
[w:] Terra, mare et homines. Volumen in memoriam Thaddei oposzko, Annales
UMCS, Sectio F, vol. 49, 1994, s. 81-95.
1996, Prawne i lozoczne aspekty kary mierci w procesie Katylinarczykw [w:] (red.)
H. Kowalski, M. Kuryowicz, Kara mierci w staroytnym Rzymie, Lublin,
s. 41-57.
1998, Praemia legis w rzymskim ustawodawstwie de ambitu I wieku p.n.e., Res
Historica, 5, s.101-113.
2001, Przekupstwa wyborcze w Rzymie w okresie cesarstwa [w:] (red.) M. Kuryowicz,
Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w staroytnym Rzymie, Lublin, s. 5772.
198
2002, Impietas w religii rzymskiej w okresie schyku republiki, Res Historica 14;
Graecorum et Romanorum memoria 2, s. 103-123.
2004, Impietas chrzecijan? [w:] Sympozja Kazimierskie powicone kulturze wiata
pnego antyku i wczesnego chrzecijanstwa, t. 4, Mczennicy w wiecie pnego
antyku, Lublin, s. 57- 69.
2004, Propaganda religijna Publiusza Klodiusza [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski,
Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Historii
Staroytnej PTH (Rzeszw 12-14 wrzenia 2000), Rzeszw, s. 217-230.
2004, Religia i polityka w zamachach stanu w Rzymie w okresie schyku republiki [w:]
(red.) A. Sotysik, Zamach stanu w dawnych spoecznociach, Warszawa,
s. 51-67.
2004, Pontifex maximus w religii i pastwie rzymskim, Vox Patrum, 24, t. 46-47,
s. 19-31 (druk 2006).
2006, Loca sacra, sancta et religiosa. Terminologia miejsc witych w staroytnym Rzymie
[w:] (red.) B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak, Sympozja kazimierskie
powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 5: Miejsce
wite w epoce pnego antyku, (Towarzystwo Naukowe KUL, Prace Wydziau
Historyczno-Filologicznego 121), Lublin, s.35-46.
2007, Leges per vim contra auspicia latae. Religia, polityka i prawo karne w Rzymie
w okresie schyku republiki [w:] (red.) A. Dbiski, H. Kowalski, M. Kuryowicz,
Salus rei publice suprema lex. Ochrona interesw pastwa w prawie karnym staroytnej Grecji i Rzymu, Lublin, s. 103-114.
2007, Pastwo i religia rzymska wobec obcych kultw i rytuaw w okresie republiki,
2008, Ludi Megalenses obrzdy, widowiska, teatr [w:] (red.) J. Olko, Obrzd, teatr,
ceremonia w dawnych kulturach, Warszawa, s. 107-117.
2009, Idy Marcowe 44 r. przed Chr. religia i polityka [w:] Idy Marcowe 2050 lat
pniej, pod red L. Mrozewicza, Pozna 2009, s. 67-83.
2009, Antyczne i wczesnochrzecijaskie tradycje wit Boego Narodzenia [w:] (red.)
A. Kdzierska, I. Wawrzyczek, O wyszoci wit Boego Narodzenia, Lublin,
s. 23-36.
1994, [wspred.], Terra, mare et homines, Lublin.
1995, [wspred.], Kara mierci w staroytnym Rzymie, Lublin.
2005, [wspred.], Contra leges et bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej
Grecji i Rzymie, Lublin.
199
2007, [wspred.] Salus rei publice suprema lex. Ochrona interesw pastwa w prawie
karnym staroytnej Grecji i Rzymu, Lublin.
2009, [wspred.], Terra, mare et homines: studies in memory of Professor Tadeusz
oposzko, Lublin.
dr Ireneusz u
(wojskowo staroytnych Rzymian; charakter relacji czcych onierzy z ludnoci cywiln Imperium Romanum; epigraka onierzy rzymskich; numizmatyka rzymska okresu republiki i wczesnego cesarstwa)
Ksiki
2004, Oddziay pretorianw w staroytnym Rzymie. Rekrutacja. Struktura. Organizacja,
Lublin.
1997, Pretorianie na monetach cesarza Klaudiusza, Lubelskie Wiadomoci
Numizmatyczne, 6, s. 21-25.
1998, Geneza gwardii pretoriaskiej, Res Historica, z. 5, s. 153-164.
2000, Pretorianie, ich zadania i miejsce w ramach rzymskiego systemu wojskowego [w:]
(red.) E Dbrowa, Grupy spoeczne ich organizacja i funkcja w wiecie staroytnym, Electrum 4, Krakw, s. 37-47.
2001, Armia rzymska [w:] Wielkiej Historii wiata 44 p.n.e. 285, pod red. M. Szulca,
Krakw, t. 5, s. 167-182.
2004, Udzia gwardii pretoriaskiej w zamachach stanu w 69 I 193 r. n. e. [w:] (red.)
A. Sotysik, Zamach stanu w dawnych spoecznociach, Warszawa, s. 133-147.
2005, Boni et mali milites. Relacje midzy onierzami wojsk rzymskich na przykadzie
gwardii pretoriaskiej [w:] (red.) H. Kowalski, M. Kuryowicz, Contra leges et
bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie, Lublin,
s. 229-241.
2005, CONCORDIA PRAETORIANORUM i FIDES PRAETORIANORUM na denarach z roku 69 n.e., Przegld Historyczny, 96/3, s. 403-419.
2006, Wierzenia onierzy rzymskich w okresie wczesnego cesarstwa na przykadzie formacji pretoriaskiej [w:] (red.) D. Quirini-Popawska, Religie wiata rdziemnomorskiego, Portolana. Studia Mediterranea 2, Krakw, s. 55-66.
2007, Orgio et migratio, przemieszczanie si onierzy w obrbie Imperium Romanum
naprzykadzie formacji stacjonujcych w Rzymie [w:] (red.) D. Quirini-Popawska,
200
Mare apertum. Przepyw idei, ludzi i rzeczy w wiecie rdziemnomorskim,

Portolana. Studia Mediterranea 3, Krakw, s. 51-67.
2007, Praetorians from Pisaurum and Fanum Fortunae in Northern Umbria, Eos 94,
s. 101-122.
2008, Prozopograa w badaniach nad karierami onierzy wojsk rzymskich [w:] (red.)
A. Grak, I. u, D. Magiera, Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, tom I,
Lublin Siedlce, s. 13-27.
2008, Disciplina militaris charakter relacji midzy rzymskim dowdc a onierzami
[w:] (red.) A. Dbiski, S. Jwiak, Romanitas & Christianitas. Stanislao Podzie
(1913-1962) in memoriam, Lublin, s. 83-93.
dr Pawe Madejski
(religia rzymska i grecka; ideologia w cesarstwie rzymskim; numizmatyka antyczna; epigraka antyczna, nowoytna i najnowsza; obecnie badany problem
zemsta w spoecznociach staroytnych Grekw i Rzymian oraz historia
emocji w wiecie antycznym)
1998, Archiwa i kancelarie w staroytnym Rzymie [w:] (red.) I. MamczakGadkowska,
Pamitnik II Oglnopolskiego Zjazdu Studentw Archiwistyki, Pozna, s. 9-31.
2000, Kancelarie i archiwa pryncypackie w okresie julijsko klaudyjskim [w:] (red.)
J. osowski, Pamitnik III Oglnopolskiego Zjazdu Studentw Archiwistyki,
Lublin, s. 41-53.
2002, M. Ulpius Phaedimus kariera jednego wyzwoleca, Res Historica 14, s. 184191.
2003, [rec.] W. Boruch, Aspekty polityczne i ideologiczne panowania cesarza Domicjana
(81-96 r. po Chr.) w wietle mennictwa imperialnego, Pozna 2002, Eos, 90,
2, s. 373-379.
2004, Rola wyzwolecw cesarskich w zamachach stanu od Oktawiana Augusta do
Hadrina [w:] (red.) A. Sotysik, Zamach stanu w dawnych spoecznociach,
2004, Tabularia w pejzau politycznym miast Italii u schyku wojen domowych I w.
p.n.e. obserwacje poety [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Balbuza, Miasto w staroytnoci, Pozna, s. 421-439.
2006, [rec.] S. nieewski, Wojna, pokj i bogowie w staroytnym Rzymie, Krakw 2006,
Meander, 61, 3-4, s. 309-314.
201
2006, Bibliograa Polskich Bada nad Antykiem i Tradycj Antyczn Eridanos,

Meander, 61, 3-4, s. 360-363.
2006, Etiologia rzdw Saturna [w:] (red.) K. Ryszewska, L. Kostuch, Zwierz jako
sacrum w pradziejach i staroytnoci, t. II, Kielce, s. 181-193.
2007, Rozwj ikonograi Pax do pocztkw rzdw Flawiuszy [w:] (red.) P. Berdowski,
B. Blahaczek, Haec mihi in animis vestris sunt templa. Liber in memoriam Leslai
2008, Oary przy Ara Pacis [w:] Sympozja Kazimierskie powicone kulturze wiata
pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 6, Oara kapan otarz w wiecie pnego antyku, Lublin, s. 25-40.
2009, Idy Marcowe: przebieg wydarze w rdach staroytnych i wczesnoredniowiecznych (rekonesans) [w:] (red.) L. Mrozewicz, Idy Marcowe: 2050 lat pniej,
Pozna, s. 175-199.
2009, [wspred.], Terra, mare et homines: studies in memory of Professor Tadeusz
oposzko, Lublin 2009.
dr Dariusz Sapek
(agonistyka grecka, widowiska rzymskie; niewolnictwo epoki schyku republiki rzymskiej; wybrane zagadnienia ycia codziennego staroytnych Rzymian;
recepcja antyku w Polsce)
Ksiki
1993, Rzymian historie sekretne, Lublin.
1995, Gladiatorzy i polityka. Igrzyska w okresie pnej republiki rzymskiej, Wrocaw.
2009, Sport i widowiska wiata antycznego, Krakw.
2010. Sport antyczny w Polsce. Dzieje zainteresowa, stan bada, bibliografia
(w druku).
1998, Bustuarius gladiator ein Mythos der erstem Gladiators?, Pomoerium 3, s. 37-50.
2001, Krwawe igrzyska. Mity i rzeczywisto [w:] Wielka historia wiata, 44 p.n.e.-285
n.e., Krakw, s. 183-190.
2002, Prostytucja grobowa w staroytnym Rzymie. Sacrum czy profanum?, Graecorum
et Romanorum memoria II, Lublin, s. 125-141.
202
2004, Amfiteatr w miecie rzymskim. Ppek wiata czy peryferium [w:] (red.)
L. Mrozewicz, K. Balbuza, Miasto w staroytnoci, Pozna, s. 397-420.
2004, Gladiatorzy z Kyzikos niewolnicy okresu III wojny domowej w Rzymie wobec
idei wolnoci [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda
w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Historii Staroytnej PTH (Rzeszw
12-14 wrzenia 2000), Rzeszw, s. 319-340.
2005, Niewolnicy w przebraniu wolnych. Teatr czy droga do wolnoci [w:] (red.)
H. Kowalski, M. Kuryowicz, Contra leges et bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie, Lublin, s. 317-332.
2006. Le temps des lexiques? M. Golden, Sport in the ancient world from A to Z, Eos
XCIII, f.1, 2006, s. 171-178.
2006-7. Wielka Encyklopedia Sportu, T. 1, Krakw, s. 9-123 (kalendarium); T. 2,
Krakw 2007 (w obu tomach 40 hase o sporcie w staroytnoci).
2007, Fugiamus nos? Quo fugiamus?. The Escape From or To? The Dionysiuss Case
[w:] Haec mihi in animis vestris sunt templa. Liber in memoriam Leslai Morawiecki,
Rzeszw, s. 151-169.
2009. O hetruskich wazach St. Kostki Potockiego, prezydencie Lublina i Legionach
Polskich we Woszech [w:] (red.) H. Taras, A. Zakocielna, Hereditas praeteriti.
Additamenta archeologica et historica dedicata Ioanni Gurba Octogesimo, Lublin,
s. 523-534.
8.2.2. Katedra Prawa Rzymskiego, Instytut Historii i Teorii Pastwa

i Prawa, Wydzia Prawa i Administracji
adres: Plac Marii-Curie Skodowskiej 5, 20-031 Lublin
(budynek Wydziau Prawa i Administracji),
website: http://www.umcs.lublin.pl/jednostki.php?id=1206
tel. / fax: 81 537 54 34/35/36; 537 53 48

Katedra utworzona zostaa w 1951 r. W r. 1970 wesza w skad Instytutu
Historii i Teorii Pastwa i Prawa UMCS. Organizatorem i pierwszym kierownikiem Katedry by dr Adam Wiliski, wwczas jako zastpca profesora,
a nastpnie (od 1956 r.) jako docent oraz (od 1968 r.) profesor tytularny.
Pracowali tu m. in. Mieczysaw onierczuk (od 1961; od 1981 kierownik
Zakadu Prawa Rzymskiego w Filii UMCS w Rzeszowie i prof. UMCS);
Marek Kuryowicz (od. 1966; od 1977 kierownik Katedry, od 1989 profesor).
203
Od 1982 r. Elbieta ak (po doktoracie w 1992 r. pozostaje na stanowisku

adiunkta); Krzysztof Amielaczyk (od 1985 r., obecnie doktor habilitowany
od 2007); Iwona Szpringer (asystentka od 1997 r., po doktoracie w 2006 r.
adiunkt).
W Katedrze przeprowadzone zostao pi doktoratw. Mieczysaw onierczuk doktoryzowa si w 1969 r. na podstawie rozprawy Falsus procurator
w rozwoju historycznym instytucji prokuratora rzymskiego prawa prywatnego (promotor prof. A. Wiliski), Marek Kuryowicz obroni doktorat w 1973
r. (Adopcja rzymskim prawie przedklasycznym i klasycznym; promotor prof.
A. Wiliski), a nastpnie: Elbieta ak (Cura prodigi w prawie rzymskim)
w 1992 r., Krzysztof Amielaczyk (Lex Cornelia de sicariis et veneciis w prawie rzymskim w 1994 r. a Iwona Szpringer w roku 2005 r. (Pierwszestwo
zastaww w prawie rzymskim). Promotorem tych doktoratw by prof.
M. Kuryowicz (ponadto promotor dwu doktoratw na KUL i dwu zewntrznych w UMCS).
Ponadto przeprowadzone zostay trzy habilitacje. W 1977 r. odbyo si
kolokwium habilitacyjne M. Kuryowicza (Adoptio prawa rzymskiego. Rozwj
i przemiany w okresie poklasycznym i justyniaskim (wydawnictwo UMCS,
Lublin 1976), w 1978 r. kolokwium habilitacyjne Mieczysawa onierczuka
i rozprawy habilitacyjnej pt. Sdownictwo polubowne w prawie rzymskim. Okres
przedklasyczny i klasyczny (Wydawnictwo UMCS, Lublin 1977), za w 2007 r.
kolokwium habilitacyjne Krzysztofa Amielaczyka na podstawie rozprawy
Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Wydawnictwo UMCS,
Lublin 2007).
Program dydaktyczny realizowany w Katedrze obejmowa zawsze obowizkowe zajcia (wykady i wiczenia) dla studentw z prawa rzymskiego, a ponadto z aciskiej terminologii prawniczej). Prowadzone s rwnie wykady
monograczne i fakultatywne z historii prawa pastw antycznych (M. Kuryowicz) oraz z rzymskiego prawa karnego (K. Amielaczyk).
Badania naukowe prowadzone byy w Katedrze przede wszystkim w zakresie rzymskiego prawa osobowego (m.in. A. Wiliski, studia nad alienacj
niewolnikw; E. ak o kurateli nad marnotrawcami), obligacyjnego i procesowego (m.in. M. onierczuk o instytucji prokuratora rzymskiego prawa
prywatnego oraz o sdownictwie polubownym), prawa rodzinnego (m.in. M.
Kuryowicz o rzymskiej adopcji). Ostatnio rozwinite zostay badania nad
204
rzymskim prawem karnym m. in. rozprawy doktorska i habilitacyjna K.

Amielaczyka; cykl publikacji o dziaalnoci karno-administracyjnej edylw
rzymskich (M. Kuryowicz), sze (wsp)zorganizowanych oglnopolskich
konferencji o rzymskim prawie karnym, dziki ktrym Katedra Prawa Rzymskiego UMCS zyskaa opini czoowego orodka badawczego w tym zakresie
w Polsce. Badania obejmuj take histori i znaczenie prawa rzymskiego w Polsce i w tradycji europejskiej (m. in. M. Kuryowicz, historia i wspczesno
prawa rzymskiego), niekiedy o charakterze interdyscyplinarnym (np. Akademia Zamojska wspautor W. Witkowski z Katedry Historii Pastwa i Prawa UMCS).
prof. dr hab. Marek Kuryowicz 81 537 54 34
mk44@op.pl

dr hab. Krzysztof Amielaczyk, 81 537 54 35 amielan@interia.pl
dr Iwona Szpringer 81 537 54 36
dr Elbieta ak 81 537 54 36
Szczegowy wykaz publikacji naukowych pracownikw Katedry (Zakadu)
zawiera m. in. opracowanie Marii Zabockiej, Romanistyka polska po II wojnie
wiatowej, Warszawa 2002 (z uzupenieniem w artykule: Stan bada polskiej
romanistyki, Studia Prawnoustrojowe UWM 7, 2007, s. 9-19). Biece dane
zawiera rwnie bibliografia publikowana w Czasopimie PrawnoHistorycznym. Krtk histori i charakterystyk Katedry zawiera rwnie
ksika: Quid leges sine moribus. Studia nad prawem rzymskim dedykowane
profesorowi Markowi Kuryowiczowi w 65. rocznic urodzin oraz 40-lecie pracy
naukowej, Lublin 2009.
205
prof. dr hab. Marek Kuryowicz

Ksiki
1976, Adoptio prawa rzymskiego. Rozwj i przemiany w okresie poklasycznym i justyniaskim, Lublin.
1980, [wspaut.] Historia prawa pastw antycznych (ze szczeglnym uwzgldnieniem
prawa rzymskiego), Lublin.
1981, Die adoptio im klassischen rmischen Recht (Studia Antiqua 6), Warszawa.
1984, Historia i wspczesno prawa rzymskiego, Lublin.
1994, Prawo i obyczaje w staroytnym Rzymie, Lublin.
1997, [wspaut.] Rozprawa Jana Zamoyskiego o senacie rzymskim, Lublin.
1999, Sownik terminw zwrotw i sentencji prawniczych aciskich oraz pochodzenia
aciskiego, Krakw.
2003, [wspaut.] Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykadu, Krakw,
2006, Prawo rzymskie: historia tradycja wspczesno, Lublin.
2008, Prawa antyczne. Wykady z historii najstarszych praw wiata, Lublin.
2008, Symbol prawa ludzkiego. Szkice o prawie rzymskim w utworach Louisa Aragona
i Mieczysawa Jastruna, Lublin.
1996, [wspred.] Kara mierci w staroytnym, Lublin.
1998, [wspred.] Religia i prawo karne w staroytnym, Lublin.
2001, [red.] Crimina et mores. Prawo karne i obyczaje w staroytnym Rzymie,
Lublin.
2005, [wspred.] Contra leges et bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej
Grecji i Rzymie, Lublin.
2007, [wspred.] Salus rei publicae suprema lex. Ochrona interesw pastwa w prawie
karnym staroytnej Grecji i Rzymu, Lublin.
dr hab. Krzysztof Amielaczyk

(prawo rzymskie)
Ksiki
2007, Rzymskie prawo karne w reskryptach cesarza Hadriana, Lublin.
206

2009 [red.] Quid leges sine moribus. Studia nad prawem rzymskim dedykowane profesorowi Markowi Kuryowiczowi w 65. rocznic urodzin oraz 40-lecie pracy naukowej, Lublin 2009.
dr Iwona Springer
(prawo rzymskie)
Ksiki
2006, Pierwszestwo zastaww w prawie rzymskim, Lublin.
207
9. D
9.1. Uniwersytet dzki
9.1.1. Katedra Historii Bizancjum, Instytut Historii, Wydzia
Filozoczno-Historyczny
adres: ul. A. Kamiskiego 27a, 90-219 d
e-mail / website: bizancjum@uni.lodz.pl / www.bizancjum.uni.lodz.pl
tel. / fax: 42 635 61 82, 42 635 61 00, 42 635 61 93

dzka Katedra Historii Bizancjum jest najstarszym, dziaajcym nieprzerwanie orodkiem studiw bizantynistycznych w Polsce. Wsptworzy Instytut
Historii Wydziau Filozoczno-Historycznego Uniwersytetu dzkiego.
W chwili obecnej w Katedrze zatrudnionych jest 4 profesorw, 2 doktorw
i 2 magistrw. W skad zespou wchodz ponadto stali wsppracownicy,
doktoranci oraz uczestnicy dwch seminariw magisterskich.
Historia Katedry
Katedra Historii Bizancjum Uniwersytetu dzkiego jest dzieem czterech
pokole historykw, ktrym udao si stworzy wyjtkowy zesp naukowy.
Jego czonkowie podejmuj wsplnie wysiki zmierzajce do pogbienia wiedzy o historii antyku, cesarstwa bizantyskiego oraz redniowiecza.
Katedra szczyci si tym, e moe czerpa z bogatego dziedzictwa studiw
bizantyskich w Polsce, rozwijajcych si od ponad stu lat (symbolicznym
ich pocztkiem jest opublikowanie przez Leona Sternbacha, profesora Uniwersytetu Jagielloskiego Meletemata graeca w 1886 roku). Czonkowie zespou kontynuuj tradycje pierwszej polskiej katedry bizantynistycznej zaoonej z inicjatywy prof. Kazimierza Zakrzewskiego w 1935 r. na
Uniwersytecie Warszawskim. Jakkolwiek nie udao si wskrzesi warszawskiej
bizantynologii (wskutek mierci jej zaoyciela, a take rozproszenia Jego studentw) zatrudniona na nowo utworzonym Uniwersytecie dzkim uczennica prof. Zakrzewskiego, Halina Evert-Kappesowa, zdoaa wznowi studia
nad dziejami Bizancjum. W 1950 r. rozpocza prac w Zakadzie Historii
208
Staroytnej i redniowiecznej, a pniej, w 1957 r., stworzya osobny Zakad

Historii Bizancjum. W latach 1966-1975 bya jednoczenie kierownikiem
Zakadu Historii Staroytnej i redniowiecznej. Wspomniany rok 1957, gdy
prof. Evert-Kappesowa obja kierownictwo utworzonego Zakadu Historii
Bizancjum, uznaje si obecnie za pocztek studiw bizantynologicznych w odzi. Zainteresowania naukowe pierwszej dzkiej bizantynoloki obejmoway
stosunki gospodarczo-spoeczne w okresie redniobizantyskim, relacje Bizancjum z Zachodem w czasach krucjat, problematyk kolonizacji sowiaskiej
i wsi bizantyskiej. Prof. Evert-Kappesowa wytyczya zasadnicze cele badawcze dla dzkiego rodowiska bizantynistycznego, czc za w swojej dziaalnoci badawczej i dydaktycznej reeksj nad Bizancjum i histori staroytn,
zapocztkowaa specyczne podejcie badawcze, charakterystyczne do dzi dla
dzkiego orodka. Jest ono widoczne zarwno w pracy dydaktycznej (od
ponad pidziesiciu lat dzcy bizantynolodzy wykadaj i egzaminuj z historii staroytnej), jak i dorobku naukowym. Rwnie wyrany jest dzki
maria bizantynologii z mediewistyk.
Dziaalno prof. Haliny Evert-Kappesowej przyczynia si do pojawienia
si drugiego pokolenia bizantynistw w odzi prac akademick podjli:
Waldemar Ceran (zatrudniony w 1960 r.), Piotr Krupczyski (zatrudniony
w 1969 r.) oraz Magorzata Dbrowska (zatrudniona w 1978 r.). Wprawdzie
jednostka bizantynistyczna znikna w 1970 r. w wyniku reorganizacji struktur organizacyjnych Uniwersytetu, ale wspomniani uczeni kontynuowali swoje badania. Zesp powiksza stale zbiory specjalistycznej literatury, odbyway si promocje magisterskie, trway prace nad dysertacjami doktorskimi. Gdy
Halina Evert-Kappesowa przesza na emerytur w 1975 r., jej nastpc na
stanowisku kierownika Zakadu Historii Staroytnej i redniowiecznej zosta
doc. dr Bogumi Zwolski, a po jego przedwczesnej mierci w 1980 r., Waldemar Ceran.
Przez nastpne dwadziecia siedem lat wanie prof. Waldemar Ceran by
niekwestionowanym mistrzem dzkiego orodka bizantynologicznego. Jego
szerokie zainteresowania badawcze obejmoway ca niemal histori pnego
antyku i wczesnego redniowiecza, histori Antiochii (zwaszcza stosunki spoeczne i ekonomiczne), posta cesarza Juliana Apostaty i Teodozjusza Wielkiego, polityczn teologi Euzebiusza z Cezarei i Jana Chryzostoma, stosunek
elit pogaskich i chrzecijaskich o centralizacji i biurokratyzacji cesarstwa,
209
pojcie polis w pnym antyku, a take histori bizantynologii polskiej, ktrej zbadaniu i propagowaniu powieci niema cz ycia naukowego. Szczegowe yciorysy i bibliograa naukowa prof. prof. Haliny Evert-Kappesowej
i Waldemara Cerana znajduj si na stronie internetowej Katedry Historii
Bizancjum, www.bizancjum.uni.lodz.pl.
W okresie kierownictwa prof. Cerana mia miejsce wyjtkowo dynamiczny rozwj studiw nad Bizancjum w odzi. Seminarium magisterskie Profesora przycigao coraz wiksz liczb studentw. Prawie siedemdziesiciu
osigno magisterium. W tym te czasie uformowa si trzon obecnego zespou naukowego. Najzdolniejsi uczniowie Profesora przygotowali swoje rozprawy doktorskie i kontynuowali kariery naukowe. W rezultacie potencja
naukowy jednostki wzmocnili przedstawiciele trzeciego ju pokolenia dzkich
bizantynistw: Sawomir Bralewski (w 1985 r.), Maciej Kokoszko (w 1987
r.), Teresa Woliska (w 1992 r.), Mirosaw J. Leszka (w 1996 r.). Osignicia
naukowe oraz wzrost liczby czonkw zespou stay si ostatecznym impulsem
do przywrcenia Zakadu Historii Bizancjum w 1992 r. i w kocu do podniesienia orodka do rangi Katedry Uniwersytetu w 2003 r.
W chwili jej powstania w Katedrze Historii Bizancjum zatrudnieni byli:
prof. Waldemar Ceran (kierownik Katedry), dr hab. Magorzata Dbrowska
prof. U, dr Piotr Krupczyski, dr Sawomir Bralewski, dr Maciej Kokoszko,
dr Teresa Woliska, dr Mirosaw J. Leszka, mgr Kiri Marinow. W latach
2004-2007 nastpujcy uczniowie prof. Cerana przeszli pomylnie procedury habilitacyjne: Mirosaw J. Leszka (2004), Teresa Woliska (2005), Maciej
Kokoszko (2006), Sawomir Bralewski (2007). Samodzielno uzyska Zakad
Historii redniowiecznej Europy Zachodniej i Lewantu, z prof. Magorzat
Dbrowsk (kierownikiem) i mgr. Kiriem Marinowem. Na emerytur przeszli: w 2006 r. dr Piotr Krupczyski, a w 2007 r. prof. Waldemar Ceran,
ktry zakoczy tym samym swoj dziaalno na stanowisku kierownika KHB,
a zarazem swoje ocjalne zaangaowanie w Katedrze. Kierownikiem Katedry
zosta dr hab. Maciej Kokoszko prof. U. Nadal jednak prof. Ceran bra
aktywny udzia w pracach zespou, przed przejciem na emerytur wspdecydowa o przyjmowaniu do pracy czwartego, najmodszego pokolenia historykw zatrudnionych w Katedrze. Nale do niego dr Pawe Filipczak, mgr
Andrzej Kompa i mgr Kiri Marinow, ktry w 2007 r. przeszed z Zakadu
kierowanego przez prof. Dbrowsk do Katedry Historii Bizancjum.
210
W skad Katedry wchodz obecnie profesorowie: Teresa Woliska, Sawomir Bralewski, Maciej Kokoszko (kierownik Katedry), Mirosaw J. Leszka,
adiunkt: dr Pawe Filipczak, dwaj asystenci: mgr Kiri Marinow i mgr Andrzej
Kompa) oraz starszy wykadowca (emerytowany) dr Piotr Krupczyski. Do
grona wsppracownikw Katedry naley dr Magorzata B. Leszka oraz liczna grupa doktorantw.
W roku akademickim 2007/2008 Katedra Historii Bizancjum witowaa pidziesit rocznic istnienia dzkiego orodka bizantynologicznego.
W 2009 r. zmar prof. Waldemar Ceran, niekwestionowany twrca dzkiej
szkoy bizantynologicznej.
prof. U dr hab. Maciej Kokoszko
prof. U dr hab. Sawomir Bralewski
prof. U dr hab. Mirosaw J. Leszka
prof. U dr hab. Teresa Woliska
dr Pawe Filipczak
dr Piotr Krupczyski
dr Magorzata B. Leszka
mgr Andrzej Kompa
mgr Kiri Marinow
Doktoranci
mgr Dorota Adamek
mgr Katarzyna Buszewska
mgr Baej Cecota
mgr Jolanta Dybaa
mgr ukasz Erlich
mgr Andrzej Hoasek
mgr Krzysztof Kalaczyski
211
mgr Tomasz Kotala

mgr Bartomiej Lazurek
mgr Joanna Wieczorek
mgr Szymon Wierzbiski
mgr Arkadiusz Wodarczyk
prof. U dr hab. Sawomir Bralewski
(stosunki midzy pastwem a Kocioem w okresie pnorzymskim i wczesnobizantyskim (IV-VI w.), zwaszcza polityka Konstantyna Wielkiego i historiograa kocielna; papiestwo w oczach Bizantyczykw)
Ksiki
1997, Imperatorzy pnego cesarstwa rzymskiego wobec zgromadze biskupw (Byzantina
Lodziensia 1), d.
2001, Konstantyn Wielki, Krakw.
2006, Obraz papiestwa w historiograi kocielnej wczesnego Bizancjum (Byzantina
Lodziensia 10), d.
2009, Cesarz Konstantyn Wielki wobec kontrowersji ariaskiej (Labarum), Pozna.
1992, Sobr w Chalcedonie w polityce wewntrznej cesarza Marcjana, Acta Universitatis
Lodziensis: Folia Historica 44, s. 53-74.
1993, Postawa cesarza Teodozjusza II wobec biskupw, Acta Universitatis Lodziensis:
Folia Historica 48, s. 39-60.
1995, Linuence de lempereur Constance II sur la composition des conciles, Warszawskie
Studia Teologiczne 8, s. 127-148.
1996, Le choix du lieu pour la dlibration des conciles convoqus par les empereurs du
Bas-Empire romain, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 56, s. 4973.
1998, Le retard de lvque Jean dAntioche sur le concile dEphse en 431: accident ou
choix dlibr? [w:] Mlanges dhistoire byzantine oerts Oktawiusz Jurewicz
loccasion de son soixante-dixime anniversaire (Byzantina Lodziensia 3), d,
s. 43-55.
212
1998, Polityka Konstantyna Wielkiego wobec Arian po soborze w Nicei: nagy zwrot czy
kontynuacja? Vox Patrum 18/34-35, s. 335-355.
2000, Wtki polityczne w oskareniach ferowanych przeciwko biskupom w pnym
Cesarstwie Rzymskim, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 67,
s. 7-22.
2000, Mnisi na soborach i synodach organizowanych przez imperatorw pnego Cesarstwa
Rzymskiego, Piotrkowskie Studia Historyczne 2, s. 5-25.
2000, Czy cesarz Konstantyn Wielki zabiega o kompromis z donatystami?, Vox Patrum
20/38-39, s. 427-448.
2001, Historiograa pro- i antykonstantyska w Bibliotece Focjusza, Piotrkowskie
Zeszyty Historyczne 3, s. 31-40.
2001, Est-ce que lempereur Constantin Ier le Grand accorda la tolrance lgard des
donatistes?, Eos 88, s. 127-132.
2001, [rec.] T. Woliska, Stosunki papiea Grzegorza Wielkiego z dworem cesarskim
i administracj bizantysk, Piotrkw Trybunalski 1998 Piotrkowskie Zeszyty
Historyczne 3, s. 302-306.
2002, [rec.] M. B. Leszka, Rola duchowiestwa na dworze cesarzy wczesnobizantyskich,
d 2000 Przegld Nauk Historycznych 1, s. 188-192 (Duchowni na
bizantyskim dworze).
2002, [rec.] W. Ceran, Historia i bibliograa rozumowana bizantynologii polskiej (18001998), d 2001 Przegld Historyczny 93, s. 237-238 (Wszystko
o Bizancjum w Polsce w Bibliotece profesora Waldemara Cerana).
2002, Uwagi na temat antyheretyckiego ustawodawstwa cesarza Konstantyna Wielkiego,
Przegld Nauk Historycznych 1/1, s. 7-20.
2002, Cesarska egzekucja uchwa zgromadze biskupw w pnym Imperium Romanum,
Przegld Historyczny 93/3, s. 1-17.
2005, Kanony kocielne w sporze midzy Wschodem a Zachodem na tle schizmy antiocheskiej w IV wieku, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 80, s. 2743.
2006, Rozbienoci w ocenie Jana Chryzostoma w relacjach Sokratesa i Hermiasza
Sozomena [w:] (red.) P. Krupczyski, M. J. Leszka, Cesarstwo Bizantyskie,
Dzieje-Religia-Kultura. Studia oarowane Profesorowi Waldemarowi Ceranowi
przez uczniw na 70-lecie Jego urodzin, d-ask, s. 9-24.
2006, Limage de la papaut dans lhistoire ecclsiastique de Socrate, Vox Patrum
26/48-49, s. 82-88.
2007, Teodoret z Cyru wobec de biskupw Rzymu do prymatu [w:] (red.) M. Kokoszko,
M. J. Leszka, Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi
Waldemarowi Ceranowi, (Byzantina Lodziensia 11), d, s. 69-80.
213
2007, Euzebiusz z Cezarei wobec aspiracji biskupw Rzymu do prymatu, Przegld

Nauk Historycznych 6, s. 47-67.
(w druku), Porrowa kolumna w Konstantynopolu i jej wczesnobizantyska legenda,
Vox Patrum.
(w druku), Memorabilia w historiach kocielnych Sokratesa i Sozomena kilka uwag,
Przegld Nauk Historycznych.
dr Pawe Filipczak
(rebelie i niepokoje spoeczne w miastach w okresie wczesnobizantyskim;
dzieje Antiochii w IV-VI w.; Syria w okresie wczesnobizantyskim)
Ksiki
2009, Bunty i niepokoje w miastach wczesnego Bizancjum (IV w. n.e.), (Byzantina
Lodziensia 12), d.
2002 / 2003, Staroytne zabytki Iranu, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica Polona
4/5, s. 145-157.
2002, [rec.] W. Ceran, Historia i bibliograa rozumowana bizantynologii polskiej (18001998), d 2001 Piotrkowskie Zeszyty Historyczne 4, s. 245-249.
2003, Na szlaku staroytnych i redniowiecznych zabytkw Syrii, Piotrkowskie Zeszyty
2004, Wadze pastwowe wobec zamieszek fakcji cyrkowych w Antiochii, w wietle
Kroniki Jana Malalasa, Piotrkowskie Zeszyty Historyczne 6, s. 35-49.
2004, [rec.] J. H. W. G. Liebeschuetz, The Decline and Fall of Roman City, Oxford
2001, Przegld Nauk Historycznych 3, s. 202-209.
2005, Klasykacja rozruchw spoecznych w syryjskiej Antiochii (IV VI w. n.e.), Acta
Universitatis Lodziensis: Folia Historica 80, s. 55-79.
2006, Siy policyjne w Antiochii w wietle listw i mw Libaniusza [w:] (red.)
M. J. Leszka, P. Krupczyski, Cesarstwo Bizantyskie. Dzieje religia kultura. Studia oarowane Profesorowi Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na
70-lecie Jego urodzin, ask-d, s. 53-71.
2007, Historia diakona Barochasa. Kilka uwag na temat niepokojw spoecznych w miastach wczesnego Bizancjum [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina
(Byzantina Lodziensia 11), d, s. 107-120.
214
(w druku) Julian, prefekt Konstantynopola,

(w druku) Kilka uwag na temat rozruchw w Konstantynopolu w 512 r. n.e.,
(w druku) Profesor Waldemar Ceran (7 IX 1936-20 VI 2009), Przegld Nauk
Historycznych
(w druku) [wspaut.] Professor Waldemar Ceran (7 IX 1936-20 VI 2009),
Byzantinoslavica
prof. U dr hab. Maciej Kokoszko

(historiograa bizantyska; medycyna w staroytnoci i w Bizancjum; dietetyka w staroytnoci, pnym antyku i w Bizancjum; kuchnia staroytna
i bizantyska)
Ksiki
1998, Descriptions of Personal Appearance in John Malalas Chronicle (Byzantina
Lodziensia 2), d.
2005, Ryby i ich znaczenie w yciu codziennym ludzi pnego antyku i wczesnego
Bizancjum (III-VII w.) (Byzantina Lodziensia 9), d.
1991, [wspaut.] Ancient Epirus and its Inhabitants, Linguistique Balkanique 34,
s. 41-49.
1992, Teozoa cesarza Juliana Apostaty, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica
44, s. 39-51.
1993, Portret Augusta u Malalasa, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 48,
s. 61-70.
1995, Platonic Foundations of the Portrait of Emperor Basil II in the Chronographia
by Michael Psellos [w:] Collectanea philologica II in honorem Annae Mariae
Komornicka, d, s. 159-169.
1996, Heroic Portraits in the Fifth Book of John Malalas Chronicle, Acta Universitatis
1997, Jan Malalas, autor i jego dzieo, Studia Historyczne 40, s. 3-16.
1998, Imperial Portraits in George Kedrenos Chronicle [w:] Mlanges dhistoire byzantine oerts Oktawiusz Jurewicz loccasion de son soixante-dixime anniversaire (Byzantina Lodziensia 3), d, s. 151-163
2000, Nauka antyczna a opisy portretowe w dzieach Prokopiusza z Cezarei, Eos 87,
s. 255277.
215
2000, Kanon portretowania w historiograi bizantyskiej na przykadzie Boemunda

w Aleksjadzie Anny Komneny, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica
67, s. 59-73.
2001, Orygenes zjonomist? Kilka uwag na temat Przeciw Celsusowi I 33, Vox
Patrum 21/40-41, s. 173-194.
2001, Skd bra rekruta do armii i dlaczego? Antyczna nauka wyjaniajca sugestie
Wegecjusza zamieszczone w dziele Epitoma rei militaris, Piotrkowskie Zeszyty
2002, Bounties of Egyptian Waters. A Few Comments on Molluscs and Other Frutti di
Mare in Dietetics and Cuisine as Presented in Ancient and Byzantine Greek
Sources, Eos 89, s. 287-303.
2002, Elementy zjonomiki w Deipnosostach Atenajosa z Naukratis, Meander 57,
s. 125-139.
2003, Bounties of Egyptian Inland Waters. A Few Comments on Fish in Dietetics and
Egyptian Cuisine Contained in the Collectiones medicae of Oribasius, Eos 90,
s. 57-73.
2005, Kuchnia i dietetyka pnego antyku oraz Bizancjum. Kilka uwag na temat spoycia, sporzdzania, przyrzdzania, wartoci dietetycznych i zastosowa medycznych
konserw rybnych w antycznej i bizantyskiej literaturze greckiej, Acta Universitatis
2006, Medycyna bizantyska na temat aiora, czyli kilka sw o jednej z procedur terapeutycznych zastosowanych w kuracji cesarza Aleksego I Komnena (na podstawie pism medycznych Orybazjusza, Aecjusza z Amidy i Pawa z Eginy) [w:]
Cesarstwo bizantyskie. Dzieje religia kultura. Studia oarowane profesorowi
Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na 70-lecie Jego urodzin, ask-d,
s. 87-111.
2006, Sosy w kuchni greckiej. Garum (gros) i pochodne, Vox Patrum 26/48-49,
s. 289-298.
2006, Historia kuchni antycznej i bizantyskiej. Sos karyke (kark). Komentarz do
Chronograi Michaa Psellosa, Przegld Nauk Historycznych 5, s. 167-178.
2006, [rec.] Andrew Dalby, Food in the Ancient World from A to Z, Routledge, LondonNew York 2003, ss. 408, Przegld Nauk Historycznych 5, s. 255-259.
2007, [rec.] Sawomir Bralewski, Obraz papiestwa w historiograi kocielnej wczesnego
Bizancjum, Byzantina Lodziensia X, d 2006 Vox Patrum 27/50-51,
s. 703-707.
2007, Medycyna bizantyska o antidotum z trzech rodzajw pieprzu. Komentarz na
temat jednego ze rodkw farmaceutycznych zastosowanych w leczeniu cesarza
Aleksego I Komnena [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina Europaea.
216
Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi Waldemarowi Ceranowi (Byzantina

Lodziensia 11), d, s. 253-264.
2007, Delikatesy i medykamenty. Komentarz na temat znacze terminu halme (hlm)
w antycznych i bizantyskich rdach greckich, Przegld Nauk Historycznych
6, s. 91-107.
2008, Zosima the Deacon and his pilgrimage to Constantinople or on the origins of
a certain mistake [w:] Rus i Vizantija. Mesto stran vizantijskogo kruga vo vzaimootnoenijach Vostoka i Zapada. Tezisy dokladov XVIII Vserossijkskoj naunoj
sessii vizantinistov. Moskva, 20-21 oktiabria 2008 goda, Moskva, s. 73-75.
2008, Krtki komentarz do kilku terminw urobionych od rzeczownika karyke (kark),
Przegld Nauk Historycznych 7, s. 5-20.
2008, [wspaut.] Focjusz a kuchnia grecka czyli kilka sw o abyrtake (abyrtk), Vox
Patrum 28/52.1-2, s. 495-504.
2008, Znaczenie terminu sarda (srda). Nowa interpretacja, Rozprawy Komisji
Jzykowej Wrocawskiego Towarzystwa Naukowego 35, s. 27-34.
2008, [rec.] Sawomir Bralewski, Obraz papiestwa w historiograi kocielnej wczesnego
Bizancjum (The Image of Papacy In the Early Byzantine Church Historiography)
Byzantina Lodziensia, 10. d, University of od 2007. 334 p. Byzantinische
Zeitschrift 101, s. 237-241.
2008, [rec.] Kamilla Twardowska, Cesarzowe bizantyskie 2 po. V w. Kobiety a wadza
[Byzantine Empresses in the Second Half of the V century. Women and Power]
Krakw 2006, pp. 256 (= Mediterraneum III) Byzantinoslavica 66, s. 369374.
2008, [rec.] Kamilla Twardowska, Cesarzowe bizantyskie 2 po. V w. Kobiety a wadza,
Mediterraneum III, Krakw 2006, ss. 256, Przegld Historyczny 99, s. 324329.
2008, [rec.] Prokopiusz z Cezarei, O budowlach. Przeoy, wstpem, objanieniami
i komentarzem opatrzy P. . Grotowski, Prszyski i S-ka, Warszawa 2006,
2008, [rec.] A. Dalby, S. Grainger, The classical cookbook, Collectanea Philologica
11, s. 177-181.
2008, [rec.] Prokopiusz z Cezarei, O budowlach. Przeoy, wstpem, objanieniami
i komentarzem opatrzy P. . Grotowski, Prszyski i S-ka, Warszawa 2006, ss.
2009, [rec.] Joan P. Alcock, Food in the ancient world, Greenwood Press, Westport,
Connecticut-London 2006, s. 276, Przegld Historyczny 100, s. 255-256.
2009, [rec.] Apicius, a critical edition with an introduction and an English translation
of the Latin recipe text Apicius, wyd. Christopher Grocock, Sally Grainger, Prospect
217
Books, Blackawton, Devon 2006, ss. 414, Przegld Historyczny 100, s. 265266.
2009, [wspaut.] Dieta mnichw syryjskich. Komentarz do terminu autofya lachana
(autofy lchana) w Historia religiosa Teodoreta z Cyru [w:] (red.) A. Reginek,
G. Strzelczyk, A. do, Omnia tempus habent. Miscellanea theologica Vincentio
Myszor quadragesimum annum laboris celebranti ab amicis sodalibus discipulisque
oblata, Katowice, s. 145-156.
2009, [wspaut.] Stosunki etnolingwistyczne w staroytnym Epirze [w:] (red.)
R. Sajkowski, M. Wolny, Grecja Kartagina Rzym (Z antycznego wiata, t.
1), Olsztyn, s. 9-26.
2009, Fish as a food source in Greek dietetics. An overview of late antique and early
Byzantine doctrines [w:] (red.) D. Makowiecki, S. Hamilton-Dyer, I. Riddler,
N. Trzaska-Nartowski, M. Makohonienko, Fishes culture environment through archeoichthyology, ethnography and history. The 15th meeting of the ICAZ sh
remains working group (FRWG). September 3-9, 2009 in Pozna and Toru,
Poland, Pozna, s. 122-125.
(w druku) [wspaut.] Professor Waldemar Ceran (7 IX 1936-20 VI 2009),
Byzantinoslavica
(w druku), Some technical terms from Greek cuisine in classical and Byzantine literature, Eos.
(w druku), Kilka sw o occie, ktry podano Chrystusowi na krzyu.
(w druku), Kilka sw o roli rekinw, galeoi (galeo), w kuchni greckiej antyku i wczesnego Bizancjum, Przegld Nauk Historycznych.
(w druku), Dieta redniowiecznego Bizancjum? Krtka historia kandaulos (kndaulos)
/ kandylos (kndylos) na podstawie Lxen synagg Focjusza [w:] III Kongres
Mediewistw Polskich. Polska i Europa w redniowieczu przemiany strukturalne, d, 22-24 wrzenia 2008.
(w druku), [wspaut.] Pami o luksusie antyku w dzieach pisarzy bizantyskich.
Tradycja kuchni greckiej [w:] (red.) B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak,
Sympozja Kazimierskie powicone kulturze wiata pnego Antyku i wczesnego
chrzecijastwa, t. 7.
(w druku), [wspaut.] Termin kandaulos (kndaulos) / kandylos (kndylos) na podstawie Lxen synagg Focjusza oraz Commentarii ad Homeri Iliadem Eustacjusza
z Tessaloniki, Vox Patrum.
(w druku), What was administered to Christ on the cross. A few words on the alimentary and therapeutic role of vinegar w tomie pokonferencyjnym Midzynarodowej
Konferencji Naukowej Biblia Slavorum Apocryphorum. II. Novum
Testamentum, d, dn. 15-17 maja 2009 r.
218
(w druku), [wspaut.] The term kandaulos (kndaulos) / kandylos (kndylos) in Lxen

synagg of Photius and Commentarii ad Homeri Iliadem of Eustathius of
Thessalonica, Byzantinische Zetschrift
(w druku), [wspaut.] Photius and Eustathius of Thessalonica on Greek cuisine intricacies, or a few words on abyrtake (abyrtk), Byzantinoslavica
(w druku) haso Fish, shing, Byzantium [w:] (red.) R. Bagnall, K. Brodersen,
C. Champion, A. Erskine and S. Huebner, The Encyclopedia of Ancient History.
(w druku) haso Cooking, Byzantine [w:] (red.) R. Bagnall, K. Brodersen, C. Champion,
A. Erskine and S. Huebner, The Encyclopedia of Ancient History.
(w druku), [rec.] Sally Grainger, Cooking Apicius. Roman Recipes for Today, Totnes,
Blackawton, Devon (Prospect Books) 2006, s. 128 Przegld Nauk
Historycznych.
(w druku), [rec.] [wspaut.] Eat, drink and be merry (Luke 12:19). Food and wine
in Byzantium. In honour of Professor A. A. M. Bryer, ed. L. Brubaker, K. Linardou,
Aldershot, Hampshire (Ashgate Publishing Limited) 2007, ss. 272, Vox
Patrum.
(w druku), [rec.] [wspaut.] Anthimus, On the observance of foods. De observatione
ciborum, translated and edited by Mark Grant, 2nd edition, Blackawton, Totnes,
Devon 2007, ss. 142, Przegld Nauk Historycznych.
(w druku), [rec.] [wspaut.] Eat, drink and be merry (Luke 12:19). Food and wine
in Byzantium. In honour of Professor A. A. M. Bryer, ed. L. Brubaker, K. Linardou,
Aldershot, Hampshire (Ashgate Publishing Limited) 2007, ss. 272,
Byzantinoslavica.
(w druku), [rec.] [wspaut.] Joan P. Alcock, Food in the ancient world, Westport,
Connecticut London (Greenwood Press) 2006, ss. 276, Eos.
2007, [wspred.] Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi
Waldemarowi Ceranowi, (Byzantina Lodziensia 11), d.
mgr Andrzej Kompa

(historiograa bizantyska V-IX w., chronograe bizantyskie, w tym zwaszcza Jerzego Synkellosa i Teofanesa Wyznawcy, ustrj, ideologia polityczna
i wiat intelektualny w Cesarstwie Bizantyskim w V-VIII w.; cesarstwo za
rzdw Leona I (457-474); kaganat chazarski oraz relacje midzy Chazarami
a Bizancjum w VII-IX w.)
219

2006, Polityka wewntrzna Justyniana II w wietle Krtkiej historii patriarchy Nicefora
i Chronograi Teofanesa Wyznawcy [w:] (red.) P. Krupczyski, M. J. Leszka,
Cesarstwo Bizantyskie. Dzieje religia kultura. Studia oarowane Profesorowi
Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na 70-lecie Jego urodzin, ask-d,
s. 113-138.
2007, Cesarz bez cesarstwa. Justynian II midzy obaleniem a powrotem na tron,
Iuvenilia 2, s. 29-43 (= Materiay z XIV Oglnopolskiego Zjazdu Historykw
Studentw. Wrocaw 30 III-2 IV 2006, wyd. Instytut Historyczny Uniwersytetu
Wrocawskiego).
2007, Kto i dlaczego zabi Papatzysa i Balgitzisa? Glosa do dziejw Bizancjum i Chazarw
w pocztkach VIII w. [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina Europaea.
Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi Waldemarowi Ceranowi, (Byzantina
2008, Tajna misja bizantyska na Kaukazie w pocztkach VIII w. [w:] (red.) P.
Olszewski, K. Borkowski, Kaukaz w stosunkach midzynarodowych. Przeszo
teraniejszo przyszo, Piotrkw Trybunalski, s. 47-58.
2008, Nicefor, patriarcha Konstantynopola polityk, teolog, historyk [w:] Ksiga pamitkowa XV Oglnopolskiego Zjazdu Historykw Studentw (18-21 kwietnia 2007),
vol. II, d, s. 155-173.
2009, Zbieno losw a zbieno narracji. O strukturze i autorstwie Chronograi
Teofanesa [w:] (red.) M. J. Leszka, T. Woliska, redniowieczna wizja wiata.
Jedno czy rnorodno (idee i teksty) III Kongres Mediewistw Polskich, Polska
i Europa w redniowieczu. Przemiany strukturalne. d 22-24 wrzenia 2008,
d, s. 133-152.
(w druku), Rzymska poena laquei? Jeszcze kilka sw na temat mierci Papatzysa
i Balgitzisa.
(w druku), Pami najdawniejszej przeszoci w redniobizantyskich rdach konstantynopolitaskich.
(w druku), Ztei historian exaision. Historycy bizantyscy w dialogu ze swymi
rdami.
dr Piotr Krupczyski
(pnorzymska i bizantyska armia; wojna u schyku staroytnoci i we wczesnej historii Bizancjum; wyprawy Belizariusza oraz jego stosunki z dworem
cesarskim)
220
Ksiki
1981, Trudnoci zachodnich wypraw Belizariusza, d.
1978, Belizariusz a dwr i ocerowie, Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu dzkiego. Nauki Humanistyczno-Spoeczne, Seria I, zeszyt 29,
s. 3-24.
1985, Cywilizacja bizantyjska i jej wpyw na Europ, Materiay z sesji popularnonaukowej, Muzeum Historii Miasta odzi, d, s. 1-9.
1992, Armia w twrczoci Grzegorza z Nazjanzu, Acta Universitatis Lodziensis: Folia
Historica 44, s. 29-38.
1993, Armia w greckich Historiach Kocioa IV-VI wieku, Acta Universitatis Lodziensis:
1996, The Army of the Later Roman Empire Described in New History by Zosimus,
Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 56, s. 101-112.
1998, Les simples soldats de larme du Bas Empire romain lidal et la ralit daprs
les traits de Vegece et de Pseudo-Maurice [w:] Mlanges dhistoire Byzantine oerts
Oktawiusz Jurewicz loccasion de son soixante-dixime anniversaire (Byzantina
2007, Profesor Waldemar Ceran [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina
d, s. 17-24.
2006, [wspred.] Cesarstwo Bizantyskie. Dzieje religia kultura. Studia oarowane Profesorowi Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na 70-lecie Jego urodzin,
ask-d.
dr Magorzata B. Leszka
(rola duchowiestwa na dworze cesarskim i w yciu politycznym w czasach
wczesnego Bizancjum; cesarzowe w okresie wczesnego i redniego Bizancjum)
Ksiki
2000, Rola duchowiestwa na dworze cesarzy wczesnobizantyskich (Byzantina
Lodziensia 5), d.
221

1993, Rola biskupa w miecie pnego antyku, Mwi wieki 7, s. 39-43.
1993, Patriarcha Akacjusz wobec uzurpacji Bazyliskosa 475-476 roku, Acta Universitatis
1996, The Role of the Constantinopolitan Patriarch at the Early Byzantine Emperors
Court, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 56, s. 137-158.
1998, The Attitude of Early Byzantine Emperors towards the Process of Electing Bishops
of Constantinople [w:] (red.) W. Ceran, Mlanges dHistoire Byzantine Oerts
Oktawiusz Jurewicz lOccasion de son Soixante-Dixime Anniversaire (Byzantina
1998, Midzy ortodoksj a monozytyzmem. Obsada tronw patriarszych Konstantynopola,
Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy w polityce cesarza Zenona, Vox Patrum
18/34-35, s. 437-453.
1999, Udzia si zbrojnych w procesie odsuwania od wadzy biskupw aleksandryjskich
podczas kontrowersji ariaskiej na Wschodzie, Vox Patrum 19 (36-37), s. 349365.
2000, Cesarzowa Eudoksja i Jan Chryzostom z dziejw pewnego koniktu, Mwi
wieki 9, s. 6-10.
2001, Agrypina Modsza, Mwi wieki 4, s. 46-49.
2001, Atenais-Eudokia, crka lozofa, Mwi wieki 9, s. 45-49.
2002, Helena matka Konstantyna Wielkiego, Mwi wieki 4, s. 30-32.
2002, Dziewica na bizantyskim tronie, Mwi wieki 11.
2003, Midzy zwolennikami anomeizmu a homejczykami biskupie peregrynacje
Eudoksjusza z Germanikei, Przegld Nauk Historycznych 2, 2, s. 5-28.
2005, Fabia, ona Herakliusza, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 80,
s. 95-100.
2006, Cesarzowa Ino-Anastazja, ona Tyberiusza-Konstantyna [w:] (red.) P. Krupczyski,
M. J. Leszka, Cesarstwo Bizantyskie. Dzieje-religia-kultura. Studia oarowane
Profesorowi Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na 70 lecie Jego urodzin,
ask-d, s. 157-167.
2007, ony cesarza Konstancjusza II [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina
2008, Konstantynpol i jego mieszkacy w Nowej historii Zosimosa, Vox Patrum
28/52-53, s. 573-584.
222
prof. U dr hab. Mirosaw J. Leszka

(stosunki bizantysko-bugarskie w VII-XII w.; pastwo bugarskie w VII-XI
w. zwaszcza panowanie Kruma i Symeona; uzurpacje w okresie wczesnoi redniobizantyskim; arystokracja wojskowa w 2. poowie V w.; cesarzowe
w okresie wczesno- i redniobizantyskim; Konstantynopol u schyku antyku
i we wczesnym redniowieczu)
Ksiki
1999, Uzurpacje w cesarstwie bizantyskim w okresie od IV do poowy IX wieku
(Byzantina Lodziensia 4), d.
2003, Wizerunek wadcw pierwszego pastwa bugarskiego w bizantyskich rdach
pisanych (VIII pierwsza poowa XII wieku) (Byzantina Lodziensia 7), d.
1992, Bizantyskie pocztki europejskich koronacji, Mwi wieki (nr specjalny),
s. 1-5.
1993, Legalizacja wadzy uzurpatorw we wczesnym Bizancjum, Acta Universitatis
1996, Legalization of Usurpers Power in Byzantium from the Seventh to the First Half
of the Ninth Century, Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 56, s. 159175.
1997, By cesarzow w Bizancjum, Mwi wieki 6, s. 39-42.
1998, Empress-Widow Verinas Political Activity during the Reign of Emperor Zeno [w:]
(red.) W. Ceran, Mlanges dHistoire Byzantine Oerts Oktawiusz Jurewicz
lOccasion de son Soixante-Dixime Anniversaire, (Byzantina Lodziensia 3), d,
s. 128-136.
1999, Bugaria i Chazarzy wobec walk o wadz w Bizancjum w pocztkach VIII w.,
Balcanica Posnaniensia 9, s. 49-62.
1999, Cesarzowa Ariadna, Meander 54, s. 267-278.
1999, Lupicyna-Eufemia ona Justyna I, Meander 54, s. 555-562.
1999, Wizerunek wadcw bugarskich u Teofanesa i Nicefora, Slavia Antiqua 40,
s. 203-213.
1999, Wybr Zoi, czyli kobieta na bizantyskim tronie, Mwi wieki 1, s. 5-9.
2000, Armatus: a story of Byzantine general from the 5th century, Eos 87, s. 335343.
2000, Liwia, pierwsza rzymska cesarzowa, Mwi wieki 11, s. 32-35.
223
2000, Wizerunek wadcw bugarskich u Konstantyna Porfirogenety, Genesiosa

i Kontynuatora Teofanesa, Slavia Antiqua 41, s. 9-25.
2000, Zbrodnie cesarza Fokasa, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 67,
s. 45-58.
2000, [rec.] Jarosaw Dudek, Caa ziemia dyrracheska pod panowaniem bizantyskim
w latach 1005-1205, Wydawnictwo Wyszej Szkoy Pedagogicznej im. T. Kotarbiskiego, Zielona Gra 1999, s. 195, Przegld Historyczny 91, s. 593-595.
2001, [rec.] Idzi Panic, Ostatnie lata Wielkich Moraw, Katowice 2000, s. 238,
Wydawnictwo Uniwersytetu lskiego (Prace Naukowe Uniwersytetu lskiego
w Katowicach nr 1847), Kwartalnik Historyczny 108, s. 87-90.
2001, [rec.] Gennadij Grigorjevi Litavrin, Vizantija i slavjanie (sbornik statiej), SanktPeterburg 1999, s. 604, Aletejja Slavia Antiqua 42, s. 174-179.
2001, [rec.] Lech Leciejewicz, Nowa posta wiata. Narodziny redniowiecznej cywilizacji europejskiej, Wydawnictwo Funna, Wrocaw 2000, s. 491, Przegld
2001, [rec.] Lynda Garland, Byzantine Empresses. Women and Power in Byzantium,
AD 527-1204, Routledge, London New York 1999, s. 343, Przegld
2001, [rec.] Protobugarzy i chrzecijastwo: I. Wenedikow, Prabygarite i christianstvoto, Stara Zagora 1998, s. 239, Tygiel Kultury nr 4-6 (64-66), s. 209-211.
2001, [rec.] Marek Wilczyski, Germanie w subie zachodniorzymskiej w V w. n.e.
Studium historyczno-prosopograficzne, Krakw 2001, ss. 516, Przegld
2001, Car Piotr w opinii Bizantyczykw, Slavia Antiqua 42, s. 97-106.
2001, Julia Domna, matka ojczyzny, Mwi wieki 12, s. 51-52.
2001, Faustyna Modsza, ona Marka Aureliusza, Mwi wieki 6, s. 44-45.
2001, Galla Placydia, cesarzowa upadajcego imperium, Mwi wieki 7, s. 43-48.
2001, Mesalina, ona Klaudiusza, Mwi wieki 1, s. 37-39.
2001, Symeona, wadcy Bugarii, sny o potdze, Tygiel Kultury 4-6 (64-66), s. 6-10.
2002, ladami Bizantyczykw po Tesalonice, Mwi wieki 7, s. 51-57.
2002, Konstantyna, ona cesarza Maurycjusza, Przegld Nauk Historycznych 1, 1,
s. 21-32.
2002, Synobjczyni i wita, Mwi wieki 9, s. 42-46.
2002, Chan Krum i basileus Nikefor I w wietle Per Nikphrou tou basils ka ps
afsin ta kla en Boulgara, Slavia Antiqua 43, s. 35-43.
2002, Aelia Zenonis, ona Bazyliskosa, Meander 57, s. 87-93
2002, [rec.] Agata Aleksandra Kluczek, Polityka dynastyczna w Cesarstwie Rzymskim
w latach 235-284, Wydawnictwo Uniwersytetu lskiego, Prace Naukowe
224
Uniwersytetu lskiego w Katowicach nr 1, 1899, Katowice 2000, ss. 169,

2002, [rec.] Petr Angelov, Blgarija i blgarite v predstavite na vizantijcite (VII-XIV
vek), Izdatelstvo LIK, Soa 1999, s. 285, Slavia Antiqua 43, s. 188-191.
2003, [rec.] Judith Herrin, Women in Purple. Rulers of Medieval Byzantium, London
2003, [rec.] Paul Stephenson, Byzantiums Balkan Frontier. A Political Study of Northern
Balkans, 900-1204, Cambridge University Press, Cambridge 2000, s. 352,
2003, [rec.] [wspaut.] Ivan Boilov, Vasil Gjuzelev, Istorija na srednovekovna Blgarija
VII-XIV vek, Soa 1999, Izdatelska kta Anubis, s. 704 Slavia Antiqua 44,
s. 204-209.
2003, Cesarzowa Martyna, ona Herakliusza, Meander 58, s. 447-458.
2004, Rola cesarzowej Teofano w uzurpacjach Nicefora Fokasa (963) i Jana Tzymiskesa
(969) [w:] (red.) A. Sotysik, Zamach stanu w dawnych spoecznociach, Warszawa,
s. 227-235.
2004, Bazylissa Teofano, Mwi wieki 6, s. 48-52.
2004, [rec.] V.V. Kuma, Vojennaja organizacja vizantijskoj imperii, Aletejja, SanktPeterburg 2001, s. 425, Slavia Antiqua 45, s. 196-199.
2004, [rec.] Jacek Bonarek, Romajowie i obcy w Kronice Jana Skylitzesa. Identykacja
etniczna Bizantyczykw i ich stosunek do obcych w wietle Kroniki Jana Skylitzesa,
Wydawnictwo Adam Marszaek, Toru 2003, ss. 211, Przegld Nauk
Historycznych 3, s. 195-199.
2004, [rec.] Lech A. Tyszkiewicz, Hunowie w Europie. Ich wpyw na Cesarstwo Wschodnie
i Zachodnie oraz na ludy barbarzyskie (The Huns in Europie. Their Inuence
on the Eastern and Western Roman Empire and Barbarian Peoples, English summary on pp. 188-190)), Wrocaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocawskiego,
2004, pp. 200, Acta Universitatis Wratislaviensis 2695.
2005, [rec.] [wspaut.] T. ivkovi, Juni sloveni pod vizantijskom vlau (600-1025),
Beograd 2002, s. 512, Slavia Antiqua 46, s. 174-177.
2005, [rec.] Izabela Lis, wici w kulturze duchowej i ideologii Sowian prawosawnych
w redniowieczu (do XV w.), Wydawnictwo <<scriptum>> Tomasz Sekunda,
Krakw 2004, s. 193 (Miscellanea Slavica et Balcanica), Przegld Historyczny
96, s. 642-645.
2005, [rec.] Marcin Pawlak, Walka o wadz w Rzymie w latach 425-435, Wydawnictwo
Naukowe Grado, Toru 2004, ss. 214 Przegld Nauk Historyczny 4, s. 145-149.
2005, Illus Izauryjczyk wobec uzurpacji Bazyliskosa, Acta Universitatis Lodziensis:
225
2005, Kilka uwag na temat mierci Prebuda, ksicia Rynchinw, Slavia Antiqua 46,
s. 57-62.
2005, [rec.] [wspaut.] Andrzeja Michaka fascynujca historia Sowian poudniowych
(uwagi na marginesie ksiki Sowianie Sowianie poudniowi, Dom Wydawniczy
Bellona, Warszawa 2004), Slavia Antiqua 46, s. 148-156.
2006, Leoncja ona cesarza Fokasa [w:] (red.) P. Krupczyski, M.J. Leszka, Cesarstwo
Bizantyskie. Dzieje-religia-kultura. Studia oarowane Profesorowi Waldemarowi
Ceranowi przez uczniw na 70 lecie Jego urodzin, ask-d, s. 169-179.
2006, O II , Studia
Balkanica 25, s. 145-152.
2006, Obraz wojny w Listach Mikoaja Mistyka do Symeona, wadcy bugarskiego,
Slavia Antiqua 47, s. 9-16.
2006, Konstantynopol w listach Teolakta, arcybiskupa Ochrydy, Vox Patrum 26,
vol. 49, s. 335-341.
2006, [rec.] [wspaut.] Georgi N. Nikolov, Centralizm i regionalizm w rannosrednovekovna Blgarija (kraja na VII-naaloto na XI v.), Akademino izdatelstvo
Marin Drinov, Soa 2005, ss. 231, Slavia Antiqua 47, s. 214-217.
2006, [rec.:] Kamilla Twardowska, Cesarzowe bizantyskie 2 po. V w. Kobiety a wadza, Historia Iagellonica (Meditrraneum t. III), Krakw 2006, ss. 255, Przegld
2007, [rec.] Teresa Woliska, Sycylia w polityce Cesarstwa Bizantyskiego w VI-IX wieku, Byzantina Lodziensia 8, d, Wydawnictwo Uniwersytetu dzkiego 2005,
ss. 378, Byzantinische Zeitschrift 100, s. 264-266.
2007, [rec.] Tomasz Szelg, Bitwa pod Adrianopolem, Seria Bitwy/Taktyka 8, Wydawnictwo
inforteditions, Zabrze 2006, s. 191, Przegld Historyczny 98, s. 605-608.
2007, Bugarskie niedole arcybiskupa Teolakta, Mwi Wieki 11, s. 21-24.
2007, Poborcy podatkowi w wietle korespondencji Teolakta, arcybiskupa Ochrydy [w:]
(red.) M. Kokoszko, M.J. Leszka, Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa
oarowana Profesorowi Waldemarowi Ceranowi (Byzantina Lodziensia 11),
d, s. 359-366.
2007, I 811 [w:] (red.) M. Kaimakamova,
M. Salamon, M. Smorg-Rycka, Byzantium, New Peoples, New Powers: The
Byzantino-Slav Contact Zone, from the Ninth to the Fifteenth Century, Cracow,
s. 55-62 (= Byzantina et Slavica Cracoviensia 5).
2007, Leon V i chan Krum w wietle fragmentw Chronograi (AM 6305) Teofanesa
Wyznawcy, Przegld Nauk Historycznych 6, s. 109-117.
2007, Kilka uwag na temat losw Illusa Izauryjczyka w latach 479-484, Meander
62, s. 99-107.
226
2008, Konstantynopol w Kronice Marcellina Komesa, Vox Patrum 28 (52-53),

s. 585-592.
2008, Stracone zudzenia. Religijny kontekst stosunkw bizantysko-bugarskich w latach
863-927 [w:] (red.) M. Walczak-Mikoajczakowa, Religijna mozaika Bakanw,
Gniezno, s. 32-39.
2008, [rec.] Raszo Raszew, Simeon Weliki. Sztrichi kym licznostta i deleto mu, Izdatelstwo
Faber, Soja 2007, ss. 138, Przegld Historyczny 99, s. 329-332.
2008, [rec.] Maciej Kokoszko, Ryby i ich znaczenie w yciu codziennym ludzi pnego
antyku i wczesnego Bizancjum (III-VII w.), d: Wydawnictwo Uniwersytetu
dzkiego 2005, 443 pp. (=Byzantina Lodziensia IX), Byzantinoslavica 66,
s. 362-363.
2009, [rec.] [wspaut.] Wczesna Sowiaszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze
przedmiotu, t. 1-2, pod red. A. Wdzkiego, Slawistyczny Orodek Wydawniczy,
Warszawa 2008 (s. 783+286) Byzantinoslovaca 3.
2009, Pokonaem ci, Juliano. Opowie o bizantyskiej damie, Mwi wieki 2,
s. 9-13.
2009, Cesarz w listach Teolakta, arcybiskupa Ochrydy [w:] (red.) A. Reginek, G.
Strzelczyk, A. do, Omnia tempus habent. Miscellanea theologica Vincentio
Myszor quadragesimum annum laboris celebranti ab amicis sodalibus discipulisque
oblata, Katowice, s. 170-175.
(w druku), Dlaczego Bizantyczycy przegrali bitw pod Anchialos (917)? Wersja Leona
Diakona.
(w druku), Dzieje Longina, brata cesarza Zenona.
(w druku), Mieszkacy Konstantynopola wobec uzurpacji Prokopiusza 365-366 r.
(w druku), Mikoaj Mistyk, patriarcha Konstantynopola w wietle korespondencju
z Symeonem, wadc Bugarii.
(w druku), Niepokoje spoeczne w Konstantynopolu w wietle Kroniki Marcellina
Komesa.
(w druku), Pami o bitwie pod Adrianopolem (378) w bizantyskiej historiograi (V
pocz. IX w.).
(w druku), Teolakt, arcybiskup Ochrydy bizantyski pasterz Bugarw.
2006, [wspred.] Cesarstwo Bizantyskie. Dzieje religia kultura. Studia oarowane Profesorowi Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na 70-lecie Jego urodzin,
ask-d.
2007, [wspred.] Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi
Waldemarowi Ceranowi (Byzantina Lodziensia 11), d.
227
2008, T. Gregory, Historia Bizancjum, tum. J. Hunia, Krakw.
mgr Kiri Marinow

(dzieje stosunkw bizantysko-sowiaskich; redniowieczna Bugaria (zwaszcza XII-XV w.); teoria i praktyka bizantyskiej sztuki wojennej; znaczenie
Biblii w wiecie bizantyskim; dzieje starocerkiewnej literatury sowiaskiej
oraz cywilizacji bakaskiej w redniowieczu)
2003, [rec.] [wspaut.] . , . ,
VII-XIV , , 1999, ss. 704, Slavia Antiqua
44, s. 204-209.
2004, [rec.] Vassil Gjuzelev, Mittelalterliches Bulgarien. Quellen, Geschichte, Haupstdte
und Kultur, Analecta Isisiana, LVII, Isis Verlag, Istanbul 2001, ss. 390, Slavia
Antiqua 45, s. 184-190.
2004, Rola Tyrnowa w procesie legalizacji wadzy bugarskich uzurpatorw (XII-XIV
w.) [w:] (red.) A. Sotysiak, Zamach stanu w dawnych spoecznociach, Warszawa,
s. 299-313.
2004, Problem zdobycia Tyrnowa przez Turkw Osmaskich w literaturze naukowej
oraz w wietle rde pisanych i archeologicznych, Mars 17, s. 3-24.
2005, [rec.] [wspaut.] Andrzeja Michaka fascynujca historia Sowian Poudniowych
(uwagi na marginesie ksiki Sowianie Sowianie poudniowi, Dom
Wydawniczy Bellona, Warszawa 2004, pp. 280), Slavia Antiqua 46, s. 146156.
2005, Wybrane problemy upadku Tyrnowa, Acta Universitatis Lodziensis: Folia
2006, Hemus jako baza wypadowa i miejsce schronienia podczas walk o restytucj pastwowoci bugarskiej pod koniec XII i na pocztku XIII wieku [w:] (red.) P.
Krupczyski, M. J. Leszka, Cesarstwo Bizantyskie. Dzieje. Religia. Kultura.
Studia oarowane Profesorowi Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na 70-lecie
Jego urodzin, ask d, s. 181-199.
2006, [rec.] [wspaut.] . ,
( VII XI .),
, 2005, ss. 230, Slavia Antiqua 47,
s. 214-217.
2007, M XIII . [w:] (red.) M.
Kaimakamova, M. Salamon, M. Smorg-Rycka, Byzantium, New Peoples,
228
New Powers: The Byzantino-Slav Contact Zone, from the Ninth to the Fifteenth
Century, Cracow, s. 267-284 (= Byzantina et Slavica Cracoviensia 5).
2007, Kilka uwag na temat ideologiczno-eschatologicznej wymowy Bugarskiej kroniki
apokrycznej, Fundamenta Europaea 4, s. 61-75.
2007, Zadania oty cesarskiej w wojnach bizantysko-bugarskich (VII-XI w.) [w:] (red.)
M. Kokoszko, M.J. Leszka, Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana Profesorowi Waldemarowi Ceranowi (Byzantina Lodziensia 11), d,
s. 381-392.
2007, Dziaania oty cesarzy bizantyskich oraz okrtw ich sprzymierzecw w wojnach
z Bugari (XII-XIV w.), Przegld Nauk Historycznych 6, s. 119-141.
2008, Twierdza Emona na nadmorskich stokach redniowiecznego Hemusu, Vox
Patrum 28 (52-53), s. 617-633.
2009, [rec.] [wspaut.] Wczesna Sowiaszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze
przedmiotu, t. 1-2, pod red. A. Wdzkiego, Slawistyczny Orodek Wydawniczy,
Warszawa 2008 (s. 783+286), Byzantinoslovaca 3.
(w druku), [rec.] [wspaut.] Angel Nikolov, Politieska misl v rannosrednevekovna
Blgarija (sredata na IX-kraja na X vek), Paradigma, Soja 2006, ss. 350,
Byzantinoslavica
(w druku), Midzy Bugari, Bizancjum a Serbi mnisze peregrynacje w. Teodozjusza
Tyrnowskiego i w. Romia Widyskiego, Balcanica Posnaniensia 15 .
prof. U dr hab. Teresa Woliska

(Cesarstwo Bizantyskie w VI-X w.; stosunki midzy Bizancjum a barbarzyskimi ludami Europy Zachodniej (Frankami, Longobardami, Ostrogotami);
Armenia w VI-VII w.; Bizantyska Sycylia; Bizancjum i papiestwo (zwaszcza
w VI-VII w.); myl i aktywno polityczna papiea Grzegorza I Wielkiego;
Justynian I i jego nastpcy)
Ksiki
1998, Stosunki papiea Grzegorza Wielkiego z dworem cesarskim i administracj bizantysk, Piotrkw Trybunalski.
2003, Justynian Wielki, Krakw.
2005, Sycylia w polityce cesarstwa bizantyskiego w VI-IX wieku (Byzantina Lodziensia
8), d.
229

1993, Spr o tytu patriarchy ekumenicznego pomidzy papieem Grzegorzem Wielkim
a biskupami Konstantynopola w wietle walki o prymat w Kociele powszechnym,
Acta Universitatis Lodziensis: Folia Historica 48, s. 95-126.
1996, Gregory in Constantinople as a Responsalis of Pope Pelagius II, Acta Universitatis
1997, [rec.] M. Dbrowska, acinniczki nad Bosforem Byzantiaka 17, s. 527529.
1998, Justynian Wielki, cesarzowa Teodora i upadek Jana z Kapadocji, Piotrkowskie
Zeszyty Historyczne 1, s. 5-29.
1998, The Policy of Gregory the Great towards Eastern Illyricum [w:] (red.) W. Ceran,
Mlanges dhistoire byzantine oerts Oktawiusz Jurewicz loccasion de son
soixante-dixieme anniversaire (Byzantina Lodziensia 8), d, s. 81-109.
1999, Spisek Artabana i Arsacesa przeciwko Justynianowi I Wielkiemu, Eos 86, s. 137152.
2000, Zwizki rodzinne w polityce Justyniana Wielkiego, Acta Universitatis Lodziensis:
2000, Rola Sycylii w wojnach wandalskich i gockich Justyniana Wielkiego, Przegld
2000, [rec.] M. J. Leszka, Uzurpacje w cesarstwie bizantyskim w okresie od IV do
poowy IX wieku, d 1999, Przegld Historyczny 91, s. 120-124.
2000, [rec.] J. Dudek, Caa ziemia dyrracheska pod panowaniem bizantyskim w latach 1005-1205, Zielona Gra 1999, Byzantinische Zeitschrift 93, s. 291294.
2002, Armescy wsppracownicy Justyniana Wielkiego, cz 1, Dezerterzy z armii perskiej w Bizancjum, Przegld Nauk Historycznych 1, s. 5-31.
2004, [rec.] P. Cesaretti, Teodora, prze. B. Bielaska, Warszawa 2003, ss. 336, Przegld
2004, [rec.] S. Ronchey, Lo stato bizantino, Torino 2002, Byzantinoslavica 62, s. 318321.
2005, Bessas kariera Ostrogota w Bizancjum, Acta Universitatis Lodziensis: Folia
2005, Wadza i moralno w wietle korespondencji papiea Grzegorza Wielkiego,
Teologia patrystyczna 2, s. 47-60.
2005, Armescy wsppracownicy Justyniana Wielkiego, cz 2, Wielka kariera eunucha
Narsesa, Przegld Nauk Historycznych 4, s. 29-50.
2005, Midzy Bizancjum, Longobardami i Frankami. Rola temu Sycylii w bizantyskiej
polityce wobec Italii (VII-IX w.), Przegld Historyczny 96, s. 21-40.
230
2006, Prby stworzenia sojuszu antysaraceskiego na poudniu Italii, Przegld

2006, Konstantynopolitaska misja Liudpranda z Cremony (968) [w:] (red.) P.
Krupczyski, M. J. Leszka, Cesarstwo Bizantyskie. Dzieje, religia, kultura. Studia
oarowane Profesorowi Waldemarowi Ceranowi przez uczniw na 70 lecie Jego
urodzin, ask-d, s. 201-223.
2006, Jedenastowieczne echo sporu o tytu ekumenicznego patriarchy, Vox Patrum 26,
s. 725-734.
2007, Walka Bizancjum i Persji o Lazyk w czasach Justyniana I Wielkiego (527-565),
2007, Konikt wok obsady biskupstwa Salony (593-599). Sukces czy poraka papiea
Grzegorza I Wielkiego? [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina
2008, Administracja rzymskiej Armenii w czasach Justyniana I Wielkiego [w:] (red.)
P. Olszewski, K. Borkowski, Kaukaz w stosunkach midzynarodowych. Przeszo
teraniejszo przyszo, Piotrkw Trybunalski, s. 35-46.
2008, Konstantynopol i jego mieszkacy widziani oczyma Liudpranda z Kremony, Vox
Patrum 28 (52-53), s. 1243-1255.
2008, Polityka, przyjanie i podarunki w wietle korespondencji papiea Grzegorza
Wielkiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloskiego: Studia Religiologica
41, s. 141-156.
(w druku), Wareg w Bizancjum. Sycylijska przygoda Haralda Srogiego, Balcanica
Posnanensia.
(w druku), Sittas tajemniczy m Komito, Przegld Historyczny.
(w druku), Sposoby upamitnienia wadcw wczesnobizantyskich w IV-VI w. [w:] (red.)
B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak, Sympozja Kazimierskie powicone kulturze wiata pnego Antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 7.
(w druku), Zaopatrzenie Konstantynopola w wod we wczesnym redniowieczu (IV-VII
w.) [w:] III Kongres Mediewistw Polskich. Polska i Europa w redniowieczu
przemiany strukturalne, d, 22-24 wrzenia 2008.
(w druku), A. Sirago, Amalasunta. La regina, Eos.
(w druku), M. Angold, The Fourth Crusade, Przegld Historyczny.
231

adres: ul. Lipowa 81, 90-568 d
e-mail / website: lklas@uni.lodz.pl / www.lklas.uni.lodz.pl
tel. / fax: 42 665 53 74, 42 665 53 68 / 42 665 58 59

Historia Katedry Filologii Klasycznej jest nierozerwalnie zwizana z powstaniem Uniwersytetu dzkiego. Bya jedn z pierwszych katedr ksztatujcej
si od podstaw w 1945 r. uczelni.
W dziaalnoci katedry wyrni mona trzy etapy. Pierwszy z nich, obejmujcy lata 19451950, by okresem dynamicznego powojennego rozkwitu
funkcjonowania jednostki we wszelkich aspektach, ze szczeglnym uwzgldnieniem dydaktyki. Pierwszym kierownikiem Katedry zosta w dniu 1 wrzenia 1945 r. prof. Jan Oko. Niestety Profesor zmar 12 wrzenia 1946 r. Na
jego miejsce nie mianowano kierownika, lecz powoano kuratora jednostki.
prof. Rajmunda Gostkowskiego.
Sytuacja dramatycznie zmienia si w latach pidziesitych, ktre byy dla
Katedry okresem szczeglnie trudnym. Po tym, jak w roku akademickim
1949/50 decyzj wadz komunistycznych wprowadzono studia dwustopniowe
(dwuletnie zawodowe i trzyletnie magisterskie), a w roku akademickim
1950/51 zawieszono rekrutacj na I rok studiw lologii klasycznej, Katedra,
pozbawiona moliwoci prowadzenia edukacji dydaktycznej, zostaa zdegradowana do roli placwki usugowej dla innych kierunkw. Od roku 1961/62
rozpocz si okres restytucji dziaalnoci naukowo-dydaktycznej Katedry i jej
dynamiczny rozkwit, ktry trwa do chwili obecnej.
Przez kolejne lata Katedra Filologii Klasycznej rozwijaa si, a grono jej
wykadowcw poszerzyo si o wybitnych specjalistw z zakresu hellenistyki
i latynistyki: prof. Jerzy Schnayder, prof. Anna Komornicka czy kierujcy
Katedr w latach 19631976 prof. Stefan Owiecimski.
Od roku 1976, po przejciu na emerytur wczesnego kierownika KFK
U, prof. Stefana Owicimskiego, Katedr przez wiele lat kierowa prof.
Bohdan Winiewski. W latach 19962005 funkcj kierownika peni prof.
Ignacy R. Danka. Od roku 2005 do chwili obecnej kierownikiem Katedry
jest prof. Jadwiga Czerwiska.
232
W obrbie zainteresowa Katedry Filologii Klasycznej znajduje si kultura wiata antycznego oraz studia w takich dziedzinach jak literatura poszczeglnych krgw kulturowych i jzykowych, badania komparatystyczne na polu
recepcji kultury, literatury i jzykw klasycznych, cay czas prowadzona jest
rwnie praca translatorska nad tekstami staroytnymi.
W ramach Katedry Filologii Klasycznej dziaaj dwa zakady (Zakad Literatury Greckiej i Kultury rdziemnomorskiej i Zakad Literatury aciskiej)
oraz pracownia (Pracownia Recepcji Literatury Antycznej).
Gwne kierunki bada w Katedrze Filologii Klasycznej: literatura grecka
i aciska i jej recepcja, historia literatury greckiej, historia literatury aciskiej,
dramat i teatr staroytny, religia staroytnych Grekw i Rzymian, lozoa
staroytna, historia staroytna, neohellenistyka, archeologia rdziemnomorska, muzyka staroytna, metodyka nauczania jzyka aciskiego.
Zakad Literatury Greckiej i Kultury rdziemnomorskiej;
Kierunki bada prowadzonych w zakadzie: Epika archaiczna Homer, Hezjod; liryka epoki archaicznej; dramat klasyczny tragedia, dramat
satyrowy, komedia; lozoa moralna Platona i Arystotelesa; religia i mity
staroytnych Grekw (np. rytuay sparagmosu i omofagii w przekazach literackich, staroytne dyskusje na temat tradycyjnych form kultu); badania nad
recepcj literatury, lozoi i retoryki antycznej; translatoryka (min.: dialogi
Platona, dramat satyrowy, Pliniusz).
Zakad Literatury aciskiej;
Kierunki bada prowadzonych w zakadzie: problematyka etyczna
i antropologiczna poematu Lukrecjusza; recepcja tego poematu; etyka Cyceroska, Cyceroska koncepcja politologiczna, epistolograa Cycerona; lozoczna teoria jzyka i epistemologia Platona; muzyka i muzykologia w staroytnoci klasycznej.
Katedra Filologii Klasycznej U prowadzi studia I stopnia (3-letnie) oraz
studia II stopnia (2-letnie). W ramach studiw licencjackich studenci mog
wybiera pomidzy specjalnoci ogln lologia klasyczna oraz lologia
klasyczna z nowoytn kultur i sztuk rdziemnomorsk. Studia magisterskie oferuj studentom a pi specjalnoci: specjalno nowogreck, wosk,
literaturoznawstwo, jzykoznawstwo oraz edytorstwo.
233
Ponadto Katedra Filologii Klasycznej oferuje studentom nauk jzyka woskiego, prowadzon przez doskonaego specjalist lologa klasycznego i romanistk w jednej osobie. Poziom nauczania tego jzyka otwiera drog do
uzupenienia wiedzy z zakresu lologii klasycznej w wiodcych orodkach
woskich w trakcie trwania studiw.
Studenci, ktrzy pragn uzyska dodatkowe kwalikacje pedagogiczne,
uprawniajce do podjcia pracy w rnych typach szk, mog w ramach
studiw uczszcza na zajcia o specjalnoci nauczycielskiej: Metodyka nauczania jzyka aciskiego, Pedagogika oraz Psychologia. W ramach tych zaj odbywaj si praktyki szkolne.
Pene studia lologii klasycznej (3 letnie I stopnia + 2 letnie uzupeniajce) daj absolwentom z tytuem magistra:
tak znajomo jzykw klasycznych, ktra umoliwia samodzieln prac z oryginalnymi tekstami autorw staroytnych (tumaczenie na jzyk polski, analiza literacka i naukowa);
gruntown wiedz z zakresu: literatury greckiej i rzymskiej, jzykoznawstwa ze szczeglnym uwzgldnieniem gramatyki opisowej i historycznej obu
jzykw klasycznych, historii staroytnej Grecji i Rzymu, lozoi, archeologii
rdziemnomorskiej;
wszechstronne wyksztacenie humanistyczne, co pozwala na podjcie
pracy w najrozmaitszych zawodach i na rnorodnych stanowiskach oraz atwe przystosowanie si do oczekiwa przyszego pracodawcy (instytuty naukowe, biblioteki, archiwa, wydawnictwa, rodki masowego przekazu);
moliwo wykonywania zawodu nauczyciela jzyka aciskiego i kultury antycznej w szkoach oglnoksztaccych;
znajomo jzyka woskiego i nowogreckiego w mowie i pimie.
prof. U dr hab. Jadwiga Czerwiska Jadwiga.Czerwinska@interia.pl
tel. 607 44 56 79
234

9.1.2.2.2.1. Zakad Literatury Greckiej i Kultury rdziemnomorskiej
KFK
prof. U dr hab. Hanna Zalewska-Jura (kierownik)
prof. U dr hab. Jadwiga Czerwiska
dr Magdalena Koluk
dr Joanna Rybowska
dr Joanna Sowa
mgr Yvonne Borowski
mgr Magorzata Budzowska
Doktoranci
mgr Katarzyna Chiyska
mgr J. Dylewski
mgr A. Jakubiak
mgr M. Szkudlarek
mgr Monika Szafraska-Sienkiewicz
9.1.2.2.2.2. Zakad Literatury aciskiej
prof. dr hab. Zbigniew Danek (kierownik)
dr Anna Maciejewska
mgr Marta Czapiska
mgr Adriana Grzelak-Krzymianowska
Doktoranci:
mgr D. Jaboska
mgr S. Krukowska
mgr K. Mrozek
235

mgr Yvonne Borowski
(poezja aciska)
2005, [rec.] Post Scriptum lologa klasycznego, Meander 60, s. 268-272.
2002, [wspaut.] Caecilius Ticidas and Metella in Catullus Poem XXXV, iva Antika,
52, vol. 1-2, s. 109-114.
mgr Magorzata Budzowska

(literatura grecka okresu klasycznego)
2003, Pojcie akrazji u Arystotelesa i jej odzwierciedlenie w wybranych tragediach
Eurypidesa, Nowy Filomata 4, s. 243-257.
2004, Dziecko jako oara wojny w sztukach Eurypidesa i Seneki w wietle sceny
z Astyanaksem, Collectanea Philologica 8, s. 101-109.
2006, Aspekty etyczne aktu zemsty w sztukach Eurypidesa, Collectanea Philologica 9,
s. 149-154.
mgr Marta Czapiska

(lozoa grecka, Platon)
2005, Platoska epanodos, czyli niezwyka podr duszy. Rozwj koncepcji, Nowy
Filomata, 9/1, s. 11-21.
2006, Cykl odnawiania si wiata, czyli platoski rok kosmiczny u Cycerona, Collectanea
Philologica 9, s. 79-83.
prof. U dr hab. Jadwiga Czerwiska

(literatura grecka okresu klasycznego, dramat grecki, Tukidydes)
236
Ksiki
1999, Czowiek Eurypidesa wobec zagroenia ycia, namitnej mioci i ekstazy religijnej,
d.
2007, Anthropeia physis come dramatis persona in Euripide, d.
1984, Problem religii u Tukidydesa i jej zwizki z lozo sostyczn, Meander 39,
s. 255-267.
1986, Koncepcja ARETH w ujciu sostw i Tukidydesa, Meander 41, s. 211223.
1988, Pastwo i prawo w wietle nauki sostycznej oraz przekazu historycznego
Tukidydesa), Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 7,
s. 37-49.
1995, Agony racji w Alkestis Eurypidesa, Collectanea Philologica 1, s. 91-102.
1995, Motywy prodikejskie w koncepcji mierci u Eurypidesa, Collectanea Philologica
2, s. 65-79.
1995, Poetyka Arystotelesa a tragedia Eurypidejska. Zagadnienia wybrane do studium
porwnawczego, Meander 50, s. 419-432.
1996, La nozione thymos da Omero, Eraclito e Democrito, Eos 84, s. 7-22.
1996, Das Problem der menschlichen Natur in der Tragdie des Euripides. Ein
Portrttriptychon der Iphigenie, Eos 84, s. 243-251.
1998, Agon racji Medei i Jazona w Medei Eurypidesa, Filomata 4, s. 257-271.
1999, Video meliora proboque deteriora sequor, Listy Filologicke 3-4, s. 157-166.
1999, Meditatio mortis, Collectanea Philologica 3, s. 223-237.
2000, Podoe lozoczne religii ausraskiej [w:] Tradycje indoeuropejskie w ruchu ausraskim, d, s. 50-54.
2000, Z bada nad anthropeia psyche. Heraklitejski aforyzm B 85, Meander 55,
s. 493-499.
2002, Retoryczny aspekt prozy historycznej Tukidydesa, Collectanea Philologica 4,
s. 77-98.
2002, Euripides Man, Eos 89, s. 145-150.
2002, Agon literacki Eurypidesa na tle agonistycznego charakteru kultury greckiej,
Sprawozdania z Czynnoci i Posiedze Naukowych TN 41, s. 113-138.
2003, Approfondimento del dramma. Saggio sulle fonti della letteratura antica. www.
centrumlatinitatis, org. s. 1-4.
2003, Hymny do Dzeusa w Trojankach Eurypidesa [w:] (red.) J. Czerwiska, Hymn
antyczny i jego recepcja, d, s. 83-92.
237
2003, Agony racji w tragediach Eurypidesa. Agon psychologiczny Medei, Collectanea

2004, mier dziecka w tragedii greckiej, Funeralia Lednickie 6, s. 29-33.
2004, Sztuka przekadu Jerzy anowski jako tumacz Eurypidesa [w:] (red.) Lucyna
Stankiewicz, Jerzy anowski (1919-2000) uczony, tumacz, popularyzator,
Wrocaw, s. 85-95.
2004, Fantastyka i baniowo w Alkestis Eurypidesa [w:] (red.) Gociwit Malinowski,
Thaleia. Humor w antyku, Classica Wratislaviensia 20, s. 18-33.
2004, Trylogia trojaska jako dramat poetycki [w:] (red.) Jadwiga Czerwiska, Hanna
Zalewska-Jura, Dramat antyczny i jego recepcja, Collectanea Philologica 8,
s. 83-100.
2005, Dramaturgiczny wymiar aktu hiketei w Hiketides Eurypidesa [w:] (red.)
M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szastyskiej-Siemion w siedemdziesit rocznic urodzin przez
przyjaci, kolegw, uczniw oarowana, Classica Wratislaviensia 26, s. 113123.
2005, Hercules furens a Euripidean allegory of human madness, Eos 42, s. 161182.
2005, [wspaut.] Plutarch na warsztacie Adama Naruszewicza tumacza i komentatora Tacyta, Prace Komisji Filologii Klasycznej Polska Akademia Umiejtnoci,
Krakw, s. 67-82.
2006, Czym innym starzec, jak gosem i cieniem? [w:] (red.) W. Dzieduszycki,
J. Wrzesiski, Staro wiek spenia, Funeralia Lednickie, Pozna, s. 169185.
2006, Hekabe: innowacje mitologiczne i ich wpyw na kreowanie idei tragicznej [w:]
Mistrz Wadysaw Strzelecki (1905-1967), Wrocaw, s. 57-71.
2006, [haso] Enkomion [w:] Sownik rodzajw i gatunkw literackich, pod red.
Grzegorza Gazdy i Sowini Tyneckiej-Makowskiej, Krakw, s. 209-210.
2006, [haso] Epinikion [w:] Sownik rodzajw i gatunkw literackich, pod red.
Grzegorza Gazdy i Sowini Tyneckiej-Makowskiej, Krakw, s. 219-221.
2006, Literackie wiadectwa zwierzcej oary w rytuale greckim [w:] (red.) L. Kostuch,
K. Ryszewska, Zwierz jako sacrum w pradziejach i staroytnoci, Kielce, t. II,
s. 73-92.
2007, rodowisko pomiertne czowieka w metaforze myli antycznej [w:] (red.)
W. Dzieduszycki, J. Wrzesiski, Funeralia Lednickie, Pozna, s. 343-353.
2007, [wspaut.] Hiketeia proba czy danie w wietle pogranicz kulturowych [w:]
Pogranicza, d, s. 35-54.
238
prof. dr hab. Zbigniew Danek

(lozoa grecka okresu klasycznego; Platon, Sokrates)
Ksiki
1995, Jest jaka suszno sowa.. O platoskim dialogu Kratylos, d.
2000, Myl, wic nie wiem Prba interpretacji platoskiego dialogu Teajtet,
d.
1984, Lukrecjusz o pocztkach rodzaju ludzkiego, Studia Filozoczne 1, s. 121134.
1990, O pewnym bdzie Platona, Meander 45, s. 149-164.
1990, Myl sowa nie wypowiedziane. Platon: Teajtet, Sosta, Fileb, Studia Filozoczne
4, s. 163-175.
1992, Platon o spostrzeganiu zmysowym, Meander 47, s. 469-487.
1992, Kto si przyni Sokratesowi?, Eos 80, s. 221-232.
1995, Gleichgltig, wer der Erzhler ist? zu Phaidros 275b5-c2, Collectanea
1996, Alterum Socraticae maieuseos testimonium, Collectanea Philologica 2, s. 8191.
1999, Bezcelowo wysiku poznawczego Platon wobec paradoksu, Collectanea
2000, Dialog Platona Teajtet a Platoska krytyka pisma, Ruch Filozoczny 7/1,
s. 57-68.
2000, Czy Platon w dialogu Sosta wyjania istot bdu?, Meander 55, s. 501512.
2003, Wenus nadzieja zyki epikurejskiej (Z rozwaa nad hymnem Lukrecjusza do
Wenus De rerum natura I, 1-43), Collectanea Philologica 6, s. 139153.
2003, dzkie przekady poematu Lukrecjusza De rerum natura, Collectanea Philologica
6, s.37-62.
2005, De Socrate apud Aristophanem collaudato, Eos 92, s. 19-28.
239
mgr Adriana Grzelak-Krzymianowska

(literatura antyczna)
2003, Czowiek Zotego Wieku, czyli helleski idea ycia szczliwego, Meander 58,
s. 373-388.
2006, Czy dobro najwysze Lukrecjusza ma charakter racjonalny?, Collectanea
2008, Hezjod, Ajschylos, Leopardi trzy oblicza Prometeusza, Nowy Filomata 12/2,
s. 119-127.
dr Magdalena Koluk
(percepcja antyku w czasach nowoytnych, staroytna medycyna)
Ksiki
2007, Editing Galen and Hippocrates in the Renaissance. An Exhibition of SixteenthCentury Editions in the Library of Edward Worth (1678-1733), assisted by
Jean-Paul Pittion Dublin, The Edward Worth Library de Dublin.
2005, Normes de la rhtorique mdicale au XVIe sicle [w:] 5e Table ronde sur la mdecine,
d. J. Vons, Tours, Centre dEtudes Suprieures de la Renaissance [tekst dostpny
w Internecie].
2005-6, Emblematy Andrea Alciato w Medei Pierrea Jaquelot, Meander 60, s. 461479.
2006, De Sectis: au del des sectes de lAntiquit, Collectanea Philologica 9, s. 221233.
2007, Intertekstualno u schyku Odrodzenia: Medea Pierrea Jaquelota, Symbolae
Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 17, s. 131-148.
2007, Pour satisfaire tant aux doctes, que aux peu savans: la question de la nomenclature mdicale dans le discours prfaciel la Renaissance, Journal de la Renaissance
5, s. 223-230.
2008, Ceste grande et vaste mer de la composition des medicamens: le statut de la pharmacie et la gure de lapothicaire dans la prface mdicale de la Renaissance (1528
1628), Revue dHistoire de la Pharmacie 56, N 358, 2e TRIM., s. 203216.
240
2008, Sedulus, dus, dignus honore, vigil: le jeu de la varietas dans la construction de
la gure du mdecin dans la prface mdicale de la Renaissance, Journal of the
History of Rhetoric, Rhetorica.
dr Anna Maciejewska
(muzyka staroytna, semantyka grecka)
1995, (Badania jzykoznawcze przed
Platonem) [w:] Studies in Greek Linguistic: Proceedings of the 15th Annual Meeting
of the Department of Linguistics, Faculty of Philosophy, Aristotle University of
Thessaloniki, 11-14 May 1994, Thessaloniki, s. 114-122.
1998, Problemy transkrypcji polskiej nazw i imion nowogreckich, Miscellanea Graeca
et neohellenica, s. 34-46.
2000, Aulos, czyli waciwie co?, Meander 55, s. 3-15.
2001, :
; (Rnice semantyczne midzy jzykiem nowogreckim a polskim: wskazwka rnych kryteriw kategoryzacji?) [w:] STUDIES
IN GREEK LINGUISTICS, Proceedings of the 21st Annual Meeting of the
Department of Linguistics, Faculty of Philosophy, Aristotle University of Thessaloniki,
12-14 May 2000, Thessaloniki, s. 395-401.
2003, Linia melodyczna poezji greckiej i jej zwizki z akcentem wyrazowym na przykadzie Hymnu Delckiego I , Collectanea Philologica 6, s. 93-102.
2004, Aulos w komedii antycznej, Collectanea Philologica 7, s.181-192.
2006-2007, Cykl artykuw popularnonaukowych p.t. Instrumenty muzyczne staroytnej Grecji i Rzymu, cz. 1-3, Poradnik Muzyczny 1-2, 3-4/2006, 1-2/2007,
kadorazowo s. 6-7.
1997, [wspred.] Manolis Triandafyllidis, Maa gramatyka nowogrecka, Instytut
Studiw Nowogreckich, Thessaloniki, (przekad z jzyka nowogreckiego na
polski i opracowanie; wspautorstwo z Iren Szelgiewicz i Wand
Gawowsk).
2003, [wspred.] Martin L. West, Muzyka staroytnej Grecji, Krakw, (przekad
z jzyka angielskiego na polski; przy wsppracy Macieja Kaziskiego, ktry
dokona przekadu rozdziaw 11 i 12).
241
2007, [wspred.] Symeon z Tesaloniki, O wityni Boej, Wydawnictwo Uniwersytetu

Jagielloskiego, Krakw, (przekad z greki bizantyjskiej na jzyk polski; redakcja naukowa, komentarz i sownik terminologiczny: Georgi Minczew).
dr Joanna Rybowska
(religia grecka, kult Dionizosa)
1999, [wspaut.] Historia Koa dzkiego Polskiego Towarzystwa Filologicznego [w:]
(red.) J. anowski, A. Szastyska-Siemion, Acta Societatis Philologae Polonorum
vol. III, Antiquorum non immemores, Polskie Towarzystwo Filologiczne (18931993), Warszawa-Wrocaw, s. 232-239.
2000, Mykeskie wiadectwa potwierdzajce obecno boga Dionizosa na obszarze Grecji
w II tysicleciu p.n.e. [w:] Acta Societatis Philologae Polonorum vol. VI, Grecja
mykeska a Grecja klasyczna, Warszawa-Olsztyn, s. 17-24.
2003, Hymn orcki 44 do Semele, Collectanea Philologica, 6, s. 131-37.
2004, Maski Bakchantek, Collectanea Philologica, 8, s. 43-58.
2006, Obaskaiwianie mocy, czyli racjonalizm Grekw w irracjonalnym stosunku czowieka do bogw (na przykadzie Dionizosa i jego dytyrambu). Monograa gatunku. Collectanea Philologica, 9, s. 123-148.
dr Joanna Sowa
(lozoa grecka; Platon)
Przekady
2000, Prima verba. Krakowskie mowy uniwersyteckie (wydania krytyczne i przekady,
wspaut., praca zbiorowa pod red. E. Jung-Palczewskiej), d.
2000, [wspaut.] Disce puer. Podrcznik do aciny redniowiecznej (praca zbiorowa
pod red. D.Gwisa i E. Jung-Palczewskiej), Warszawa.
2007, Platon, Lizys (przekad i komentarz), Collectanea Philologica10.
1997, a dramatis personae w platoskim dialogu Lizys, Meander 52,
s. 61- 73.
1998, Znaczenie pojcia w platoskim dialogu Lizys, Ruch Filozoczny 55/1,
s. 83-91.
242
1999, Czy przyja jest cnot? (PHILIA i ARETE u Platona i Arystotelesa), Meander
54, s. 125-133.
1999, Pojcie przyjani u Arystotelesa a w platoskim dialogu Lizys, Collectanea
2001, Motyw poytku jako podstawa przyjani w platoskim dialogu Lizys, Classica
2005, Wspdziaanie i wspzawodnictwo w obrazie przyjani u Platona i Arystotelesa
[w:] (red.) ks. R. Popowski, Humanitas grecka i rzymska, Lublin, s. 73-85.
2006, Uczucie jako droga do poznania w lozoi przyjani Arystotelesa, Collectanea
prof. U dr hab. Hanna Zalewska-Jura

(literatura grecka okresu klasycznego)
Ksiki
1999, Wtki i elementy mityczne w epigramach Antologii Palatyskiej, Wrocaw.
2006, W rytmie sikinnis. Studium nad warstw aluzji i podtekstw w greckim dramacie satyrowym, d.
1986, Nauki etyczne Hezjoda i Teognisa w wietle gnomiki archaicznej, Meander 41,
s. 201-210.
1990, Bstwa miosne w Antologii Palatyskiej, Meander 45, s. 159-175.
1995, Topika morska w metaforyce epigramw Antologii Palatyskiej [w:] Morze w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole, s. 113-119.
1997, Epigramatyczny wizerunek greckiego Hadesa [w:] Epigram grecki i aciski w kulturze Europy, Pozna, s. 65-76.
2002, Epigramatyczny charakter Apollina i Artemidy, Collectanea Philologica 4.
2003, Echa hymnw homeryckich w inwokacji I ksigi Corporis Theognidei, Colletanea
2003, Technika translatorska Stefanii Warszawskiej na przykadzie tumaczenia elegii
Teognisa z Megary, Colletanea Philologica 7, s. 29-35.
2004, O pocztkach greckiego dramatu satyrowego, Collectanea Philologica 8, s. 2141.
2004, Sofoklesowa wersja mitu o Hermesie w wietle innych rde literackich, Colletanea
243
2005, Dramat satyrowy jako instrument polityczny Pizystratydw, Collectanea

Philologica 9.
9.1.3. Zakad Jzykoznawstwa i Indoeuropeistyki

adres: ul. Lipowa 81, 90-568 d, pok. 408, 410, 403
e-mail / website: ilolog@uni.lodz.pl / http://lolog.uni.lodz.pl
tel. / fax: 42 665 53 72 / 42 665 52 54

Zakad Jzykoznawstwa i Indoeuropeistyki istnieje od roku 2002, zatrudnia
4 osoby (poprzednio w latach 2002-2007 pi osb) i kontynuujc tradycje
Pracowni Sownika Jzyka Indoeuropejskiego (powstaej w roku 1983 z inicjatywy prof. Ignacego Ryszarda Danki) rozwija badania jzykoznawcze o charakterze historyczno-porwnawczym w zakresie jzykw klasycznych (greckiego i aciskiego), a take innych pokrewnych jzykw indoeuropejskich.
Prowadzone studia maj prowadzi do stworzenia sownika rekonstruowanego prajzyka indoeuropejskiego oraz historyczno-etymologicznego sownika
jzyka indoeuropejskiego kierowanego do czytelnika polskiego. Wiele uwagi
powica si religiom doby antycznej ujmowanym z historyczno-porwnawczego punktu widzenia, a take wierzeniom, kulturze i historii ludw indoeuropejskich. W zakres tematyki badawczej wchodzi take literatura grecka
(np. literatura hellenistyczna, epigramatyka) i aciska (np. rzymska elegia
miosna). Ponadto podejmowane s szeroko pojte studia historyczne, literackie i lingwistyczne (rwnie onomastyczne) dotyczce wyspy Krety i jej
dziejw na przestrzeni czterech tysicleci (poczwszy od zagadnie minojskomykeskich a po neohellenistyczne).
W latach 2002-2008 w Zakadzie Jzykoznawstwa i Indoeuropeistyki (ktry pocztkowo podlega Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu dzkiego, a od wrzenia 2008 r. uzyska samodzielny status) byli zatrudnieni nastpujcy pracownicy: 1) prof. Ignacy Ryszard Danka wybitny filolog
klasyczny i jzykoznawca, zaoyciel dzkiej szkoy indoeuropeistycznej, kierownik Zakadu Jzykoznawstwa i Indoeuropeistyki (w latach 2002-2007),
obecnie emeryt U; 2) dr Idaliana Kaczor, 3) dr Elwira Kaczyska, 4) dr
Jzef Macjon obecnie emeryt U, 5) dr Tamara Roszak, 6) dr hab. prof.
U Krzysztof Tomasz Witczak. W roku akademickim 2007-2008 kuratorem
244
Zakadu bya prof. U dr hab. Hanna Zalewska-Jura, a w roku 2008-2009

prof. dr hab. Roman Sadziski.
Literatura: I. R. Danka, T. Roszak, K. T. Witczak, Jzykoznawstwo indoeuropejskie w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu dzkiego, Rozprawy
Komisji Jzykowej TN 50, 2005, s. 185-194.
vacat
prof. dr hab. Ignacy Ryszard Danka (emeritus)
prof. U dr hab. Krzysztof Tomasz Witczak ktw@uni.lodz.pl; tel. 505 294
680
dr Idaliana Kaczor 603 884 979
dr Elwira Kaczyska aradaina@gmail.com, tel. 798 960 101
dr Jzef Macjon (emeritus)
dr Tamara Roszak teutomera@gmail.com, tel. 696 637 538
mgr Maria Bralewska 508 148 098
mgr Magorzata Rzdkiewicz 669 402 111
mgr Daria Zawiasa 798 937 353
prof. dr hab. Ignacy Ryszard Danka
(Egea i Anatolia w II tysicleciu p.n.e.; kult Apollina i Artemidy; religia rzymska)
Ksiki
1987, Pierwotny charakter Apollina i Artemidy. Studium na temat pochodzenia Letoidw
i ich zwizkw z innymi bogami (dzkie Towarzystwo Naukowe. Prace
Wydziau I - Jzykoznawstwa, Nauki o Literaturze i Filozoi Nr 88), Wrocaw.
2007, Pelazgowie autochtoni Hellady. Pochodzenie, jzyk, religia, d.
245

1971, Pierwotny Apollo, Pajan, Helios, Meander 26/4, s. 153-167.
1976, De Feralium et Lemuriorum consimili natura, Eos 64, s. 257-268.
1976, De religione Ovidiana [w:] Acta Conventus Omnium Gentium Ovidianis Studiis
Fovendis,Tomis a die XXV ad diem XXXI mensis Augusti MCMLXXII habiti,
Nicolao Barbu Eugenio Dobroiu Michaele Nasta curantibus, Bucurestiis,
s. 213-232.
1983, De Larum cultu rustico et familiari, Eos 71, s. 57-71.
1986, Stosunki etniczne, jzykowe i kulturowe w Anatolii w drugim tysicleciu przed
nasz er, Rozprawy Komisji Jzykowej dzkiego Towarzystwa Naukowego
32, s. 59-65.
2004, Pochodzenie imienia latyskiego boga gaju Wirbiusza [w:] (red.) I. Mikoajczyk,
Sapere Aude. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi dr. hab. Marianowi
Szarmachowi z okazji 65 rocznicy urodzin, Toru, s. 117-121.
2008, Problem substratu przedgreckiego w badaniach naukowych [w:] (red.) A. Marchewka,
Rem acu tangere. Studia Interdisciplinaria ad Linguam et Litteras Graecorum
Antiquorum Pertinentia, Gdask, s. 7-16.
dr Idaliana Kaczor
(religia i mitologia grecka, religia rzymska)
Ksiki
2001, Kult drzew w tradycji mitologicznej i religijnej staroytnych Grekw i Rzymian,
Acta Universitatis Lodziensis: Folia Litteraria Polonica 3, d.
1995, Pan gwne bstwo pasterskie staroytnych Grekw [w:] (red.) I. R. Danka,
K. T. Witczak, Collectanea Philologica I in honorem memoriamque Stephani
Owiecimski (1906-1990), d, s. 157-162.
dr Elwira Kaczyska
(kultura i religia Grecji mykeskiej; geograa antycznej Krety)
Ksiki
2000, [wspaut.] Studia nad religi kretesk w epoce mykeskiej, Olsztyn.
246

1995, Mykeski orodek kultowy w miejscowoci ma-sa (Malla), Eos 83, s. 11-15.
1996, [wspaut. przekadu] Strabon z Amasei, Opis Krety (Geographica X 4, 1-15),
Meander 51/3-4, s. 223-232.
1998, [wspaut.] Quaestiones Mycenaeae III: Kult Dzeusa na Krecie w wietle tekstw
linearnych B, Meander 53, s. 327-339.
1999, The Panacra Mountains in Callimachus and Epimenides, Eos 86, s. 33-37.
2000, Rwnina Omfalijska w Kallimachejskim Hymnie do Dzeusa (w. 42-45), Eos
87, s. 101-111.
2000, Wizerunek Kreteczykw w twrczoci Kallimacha z Cyreny, Meander 55/6,
s. 513-535.
2000, Gos w sprawie Karnessopolis [w:] (red.) J. Axer, Grecja mykeska a Grecja klasyczna. Acta Societatis Philologae Polonorum, t. 6, Warszawa Olsztyn,
s. 9-15.
2001, Jeszcze raz o grobie Dzeusa na Krecie, Roczniki Humanistyczne 49, z. 3,
Lublin, s. 95-124.
2001, [wspaut.] Zagadnienie lokalizacji orodka kultowego w Asos, Classica
2002, [wspaut.] Odyseusz-Askis na brzegach Germanii, Collectanea Classica
Thorunensia XIII. Studia Graeco-Latina IV Universitatis Nicolai Copernici,
Toru, s. 191-201.
2002, Czy istniaa kreteska Metymna? Studia nad przekazami Klaudiusza Eliana
i Stefana Bizantyjskiego, Collectanea Classica Thorunensia XIII. Studia GraecoLatina IV Universitatis Nicolai Copernici, Toru, s. 65-77.
2002, Il motivo della tomba di Zeus a Creta in Epimenide e Callimaco, iva Antika
56, z. 1-2, s. 83-107.
2002-2003, A Mycenaean Cult Place at Malla, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica
Polona 4/5, s. 69-77.
2003, Kreteskie wito Theodaisia w Ajtiach Kallimacha z Cyreny, Collectanea
2004, Kallimachejski mit o Britomartis-Diktynnie [w:] (red.) G. Malinowski, Thaleia.
Humor w antyku. Ksiga pamitkowa Janinie awiskiej-Tyszkowskiej w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw oarowana, (Acta
Universitatis Wratislaviensis 2656), Classica Wratislaviensia 24, s. 70-78.
2007, [wspaut.] Dla kogo mykenologia?, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica
Polona 7, s. 137-150.
247
mgr Magorzata Rzdkiewicz

(staroytna Tracja)
2006, The Thracian Inscription from Ezerovo: An Attempt at a New Interpretation,
Linguistique Balkanique 45 (3), A la Memoire du Prof. Dr. Georgi T. Rikov
(Soa 2007), s. 455-463.
prof. U dr hab. Krzysztof Tomasz Witczak

(Grecja mykeska; religie wiata rzymskiego; pnocne Barbaricum)
Ksiki
2000, [wspaut.] Studia nad religi kretesk w epoce mykeskiej, Olsztyn.
2005, Jzyk i religia Luzytanw. Studium historyczno-porwnawcze, d.
1987, Z problematyki weneckiej. Raz jeszcze o relacji Korneliusza Neposa o przybyszach
z Indii, Slavia Occidentalis 44, s. 73-79.
1991, [wspaut.] Ancient Epirus and its inhibitants, Linguistique Balkanique 34,
nr 1-2, s. 41-49.
1991, Quaestiones Mycenaeae I. Przedgrecka bogini ma-pa-sa a homerycka ,
Meander 45/7-8, s. 263-267.
1992, Quaestiones Mycenaeae II. Partnerstwo bstw mskich i enskich w religii Grekw
mykeskich, Meander 47/9-10, s. 459-468.
1992-93, Two Bithynian Deities in the Old and New Phrygian Inscriptional Texts [w:]
Studies in Memory of Andrzej Czapkiewicz, t. 2, Folia Orientalia 29 s. 265-271.
1993, Greek Aphrodite and her Indo-European origin. With an excursus on Myc. pe-rewa2 and Pamph. [w:] (red.) L. Isebaert, Miscellanea Linguistica GraecoLatina, (Collection dtudes Classiques, vol. 7), Namur, s. 115-123.
1994, An Egyptian itinerary of the Aegean Sea from 14th century B.C., iva Antika
44/ 1-2, s. 65-71.
1995, Egipski periplus Morza Egejskiego z czternastego stulecia p.n.e. [w:] (red.)
J. Rostropowicz, Morze w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole, s. 1323.
1996, [wspaut.] U-po-jo po-ti-ni-ja and the Cult of Baetyls, iva Antika 46/1-2,
s. 5-12.
248
1996, [wspaut. przekadu] Strabon z Amasei, Opis Krety (Geographica X 4, 1-15),

Meander 51/3-4, s. 223-232.
1997, lsk w epoce antycznej: kult Alkw (Tacyt, Germania 43) i jego celtycka geneza
[w:] (red.) J. Rostropowicz, Tradycje kultury antycznej na lsku, Opole, s. 4356.
1998, Pogldy Trakw na narodziny i mier czowieka na tle porwnawczym [w:] Studia
Classica et Neolatina III. Cognoscere causas. Czowiek a natura w cywilizacji
staroytnej Grecji i Rzymu, Gdask, s. 176-182.
1998, [wspaut.] Quaestiones Mycenaeae III: Kult Dzeusa na Krecie w wietle tekstw
linearnych B, Meander 53, s. 327-339.
2001, [wspaut.] Zagadnienie lokalizacji orodka kultowego w Asos, Classica
2001, Reve Gallaeco. A Contribution to the Worship of A Sky-God in the Ancient Gallaecia
and Lusitania, Eos 88, s. 245-253.
2002, [wspaut.] Odyseusz-Askis na brzegach Germanii, Collectanea Classica
Thorunensia XIII. Studia Graeco-Latina IV Universitatis Nicolai Copernici,
Toru, s. 191-201.
2002-2003, [wspaut.] For All the Gods. Studies in the Votive Sentences in Three
Cretan Scripts (Hieroglyphic, Linear A and Linear B), DO-SO-MO. Fascicula
Mycenologica Polona 4/5, s. 37-57.
2003, [wspaut.] Wytwrczo naczy w dobie preceramicznej. Midzy archeologi
a lingwistyk, Pomorania Antiqua 19, s. 63-74.
2003, El Ro del Olvido, Veleia. Revista de prehistoria, historia antigua, arqueologa
y lologa clsica 20, s. 355-359.
2003, Zagadnienie Botw-Butonw w wietle rde pisanych [w:] Tradycje kultury
antycznej na lsku, t. 2, Opole, s. 209226.
2004, [wspaut.] Palici the Sicilian Twin Brothers and the Indo-European Myth
about Divine Twins, iva Antika 54 (1-2), s. 45-60.
2005, Synkretyzm bstw luzytaskich i rzymskich jako przejaw postpujcego procesu
romanizacji [w:] (red.) R. Sajkowski, Religia i polityka w wiecie antycznej,
Ostrda, s. 209-229.
2005, [wspaut.] Egeria jeziorna bogini?, Meander 60/2, s. 78-86.
2007, Co nowego przekazuj nam tabliczki linearne B z beockich Teb?, DO-SO-MO.
Fascicula Mycenologica Polona 7, s. 123-134.
2007, [wspaut.] Dla kogo mykenologia?, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica
Polona 7, s. 137-150.
2009, [wspaut.] Stosunki etnolingwistyczne w staroytnym Epirze [w:] (red.)
R. Sajkowski, M. Wolny, Grecja, Kartagina, Rzym, Olsztyn, s. 9-26.
249
mgr Daria Zawiasa

(religie rdziemnomorskie, bstwa sycylijskie)
2002-2003, [wspaut.] For All the Gods. Studies in the Votive Sentences in Three
Cretan Scripts (Hieroglyphic, Linear A and Linear B), DO-SO-MO. Fascicula
2004, [wspaut.] Palici the Sicilian Twin Brothers and the Indo-European Myth
about Divine Twins, iva Antika 54/1-2, s. 45-60.
2006, [wspaut.] The Sicilian Palici as Divine Twins, Ollodagos 20, s. 13-27.
9.2. Wschd-Zachd Szkoa Wysza im. Henryka Jwiaka

9.2.1. Wydzia Filologiczny
adres: ul. Rewolucji 1905 nr 44, 90-213 d
e-mail / website: ektorat@wschodzachod.edu.pl / http://www.wschodzachod.edu.pl
tel. / fax: 42 632 29 29, 42 632 40 15 / 42 632 23 51

Uczelnia zostaa wpisana do rejestru szk niepublicznych w dniu 4 maja
2006 roku pod numerem 181 jako Wysza Szkoa Humanistyczna
Wschd-Zachd w odzi. Od 29 kwietnia 2009 r. Uczelnia nosi nazw
Wschd-Zachd Szkoa Wysza im. Henryka Jwiaka. Dziaalno dydaktyczna rozpocza w roku akademickim 2006/2007 studiami na kierunku
stosunki midzynarodowe. Wkrtce potem Uczelnia otrzymaa uprawnienia
do ksztacenia na poziomie studiw I stopnia na kierunku lologia, co zaowocowao utworzeniem Wydziau Filologicznego i uruchomieniem w roku
akademickim 2007/2008 studiw na specjalnoci lologia angielska, a w kolejnym studiw w zakresie lologii japoskiej. W przygotowaniu kolejne
specjalnoci lologiczne. W roku akademickim 2008/2009 pierwsi absolwenci opucili mury naszej uczelni.
250
9.2.1.2. Aktualny skad osobowy (najwaniejsze publikacje

z zakresu historii staroytnej)
dr Danuta Jdrzejczak
dziekan Wydziau Filologicznego

prof. dr hab. Krzysztof Tomasz Witczak
prof. dr hab. Jacek Winiewski
mgr Marcin Jzefaciuk
dr Danuta Jdrzejczak
(kultura i religia rzymska)
2005, [wspaut.] Egeria jeziorna bogini?, Meander 60, 2, s. 78-86.
2009, Wygnania lozofw za czasw Domicjana [w:] (red.) R. Sajkowski, M. Wolny,
Grecja, Kartagina, Rzym, Olsztyn, s. 119-126.
prof. dr hab. Krzysztof Tomasz Witczak

(Grecja mykeska; religie wiata rzymskiego; pnocne Barbaricum)
zob. 9.1.3.3.
251
10. OLSZTYN
10.1. Uniwersytet Warmisko-Mazurski
10.1.1. Pracownia Historii Staroytnej i redniowiecznej Powszechnej,
Instytut Historii i Stosunkw Midzynarodowych, Wydzia
Humanistyczny
adres: ul. Kurta Obitza 1, 10-725 Olsztyn
e-mail / website: historia.human@uwm.edu.pl / www.uwm.edu.pl/historia
tel. / fax: 89 524 64 40 / 089 527 36 12

Rozwj historii staroytnej na Uniwersytecie Warmisko-Mazurskim jako
dziedziny bada naukowych siga czasw Wyszej Szkoy Pedagogicznej i wie si z dziaalnoci prof. Sergiusza Sharypkina, ktry obejmujc katedr
w roku 1997 doprowadzi do zredagowania i wydania dwch tomw czasopisma DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica Polona, powiconego kulturze Grecji mykeskiej. Badania naukowe w naszym orodku prof. Sharypkin
prowadzi do roku 2002. Obecnie histori staroytn na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warmisko-Mazurskiego zajmuj si dr Ryszard Sajkowski i dr Miron Wolny. W obszarze bada dra Ryszarda Sajkowskiego
pozostaj zagadnienia dotyczce problematyki religijnej, zwaszcza kultu cesarskiego. Ponadto R. Sajkowski podejmuje w swoich badaniach problematyk prawn, przede wszystkim za sdownictwo cesarza i senatu u progu
pryncypatu. Std te pojawia si konieczno wchodzenia w tematyk bdc obszarem zainteresowa przede wszystkim romanistw (perduellio, adulterio, maiestas, repetundae). Istotne jest ukazanie wzajemnych relacji cesarza
i senatu oraz wspodpowiedzialno tych organw za wydanie ostatecznej
decyzji. Historyk nie moe jednak poprzestawa na samej analizie podstawy
prawnej konkretnych wyrokw. Przygotowanie do rozprawy sdowej, jej przebieg i zakoczenie, zawsze odbywao si w atmosferze walki politycznej. Same
procesy naley bowiem traktowa jako or w rku cesarza, fakcji czy poszczeglnych senatorw, ktrzy dziki nim realizowali swoje wasne cele. Dr Miron
Wolny podejmuje badania dotyczce elit wadzy kartagiskiej. Ustalanie sta-
252
tusu i kompetencji poszczeglnych osb z uwagi na brak kartagiskiej bazy

rdowej opiera si na analizie terminologii grecko-aciskiej, ktra nadaa
kartagiskiemu aparatowi wadzy swj wasny aparat pojciowy. Z tego powodu uzyskanie koherencji pomidzy danym terminem a faktycznym zakresem kompetencji i statusem postaci przeze okrelanym wymaga zaawansowanych bada komparatystycznych ukierunkowanych na rewizj poj
okrelajcych dowdcw oraz poszczeglne organa wadzy. Sposb i formy
sprawowania wadzy w pastwie kartagiskim przywouj analogie z pastwami hellenistycznymi, co uzasadnia konieczno szerszego wejrzenia w problematyk rozwoju tych monarchii i dziaalno czoowych postaci okresu hellenistycznego. Z tego te powodu M. Wolny zajmuje si rwnie dziaalnoci
Pyrrusa.
Obydwaj pracownicy przygotowuj obecnie do publikacji rozprawy habilitacyjne. W druku znajduje si zredagowana przez nich praca zbiorowa Grecja-Kartagina-Rzym, planowana jako pierwszy tom serii Z antycznego wiata.
10.1.1.2. Aktualny skad osobowy (najwaniejsze publikacje z zakresu
historii staroytnej)
ks. prof. dr hab. Alojzy Szorc
dr
dr
dr
dr
dr
dr
dr
Ryszard Sajkowski anch4@interia.pl

Miron Wolny miron.w@wp.pl
Magorzata Chudzikowska-Wooszyn
Jan Gancewski
Kazimierz Grawski
Mirosaw Homann
Jacek Kowalewski
253

dr Ryszard Sajkowski
(religie wiata rzymskiego wczesne Cesarstwo Rzymskie historia polityczna,
ideologia, sdownictwo)
Ksiki
2001, Divus Augustus Pater. Kult boskiego Augusta za rzdw dynastii julijsko-klaudyjskiej, Olsztyn.
1991, Rozwj kultu cesarskiego za pryncypatu Tyberiusza, Meander 46, s. 29-42.
1991, Czy Klaudiusz chcia by bogiem?, Mwi wieki, s. 32-36.
1992, Pewne aspekty stosunku Tyberiusza do wyznawcw judaizmu i bogini Izydy [w:]
Ksiga Pamitkowa dla uczczenia 40-letniej pracy naukowej i dydaktycznej Prof.
dr hab. Marii Jaczynowskiej, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Historia
27, s. 83-88.
1994, Midzy damnatio memoriae a apoteoz. Kilka uwag na temat pogrzebu
Tyberiusza w kontekcie kultu cesarskiego [w:] (red.) J. liwiski, Spoeczestwo
i polityka do XVII wieku, Ksiga pamitkowa ku czci Profesora doktora Wacawa
Odyca w 70-lecie urodzin, Studia i Materiay WSP Olsztyn 65, s. 25-38.
1994, Antonia Modsza a sukcesja Kaliguli [w:] (red.) J. Jundzi, Wychowanie w rodzinie od staroytnoci po wiek XX. Materiay z konferencji naukowej Katedry
Wychowania czerwiec 1993 r., Bydgoszcz, s. 49-61.
1997, Imago boskiego Augusta w wityni Marsa Mciciela [w:] (red.) J. liwiski, Od
staroytnoci do wspczesnoci. Studia historyczne, Wydanie jubileuszowe z okazji
75. rocznicy urodzin i 55-lecia pracy zawodowej w tym 30-lecia pracy naukowej
Profesora Tadeusza M. Gelewskiego, Olsztyn, 51-72.
1997, Prba oskarenia Lucjusza Enniusza (Tac., Ann. III 70) [w:] (red.) J. liwiski,
Od staroytnoci do wspczesnoci. Studia historyczne, Wydanie jubileuszowe
z okazji 75. rocznicy urodzin i 55-lecia pracy zawodowej w tym 30-lecia pracy
naukowej Profesora Tadeusza M. Gelewskiego, Olsztyn, s. 73-78.
1998, Julia Augusta a prawo o obrazie majestatu [w:] (red.) A. Dbiski i M. Kuryowicz,
Religia i prawo karne w staroytnym Rzymie, Lublin, s. 127-138.
1998, Sprawa Falaniusza i Rubriusza. Pocztek procesw o obraz majestatu za rzdw
Tyberiusza, Zeszyty Naukowe Wyszej Szkoy Pedagogicznej w Olsztynie 13,
Prace Historyczne 2, (red.) T. Filipkowski, s. 11-21.
254
1999, Sacerdos divi Augusti [w:] Spoeczestwo i religia w wiecie staroytnym, t. 2,

Studia dedykowane Prof. Dr hab. Marii Jaczynowskiej, Acta Universitatis Nicolai
Copernici, Historia 31, s. 121-139.
1999, Oskarenia o obraz majestatu w procesach de repetundis. Obwinienie Gajusza
Juniusza Sylanusa z roku 22 n.e., Czasopismo Prawno-Historyczne 51, s. 347357.
2000, Genius Augusti [w:] (red.) W. Appel, P. Wojciechowski, Z antycznego wiata:
Religio, Cultus, Homines, Toru, s. 51-72.
2000, Klasykacja przestpstw o obraz majestatu za rzdw Tyberiusza na podstawie katalogu Swetoniusza (Tib. 58), Echa Przeszoci 1, (red.) T. Filipkowski, s. 1726.
2000, Przejawy opozycji wobec Augusta i jego bezporednich nastpcw w niektrych
rodowiskach wschodniej czci Imperium Romanum [w:] Grecja mykeska a Grecja
klasyczna, Acta Societatis Philologae Polonorum 6, Warszawa-Olsztyn,
s. 25-33.
2001, [rec.] Domus et Familia. Ideay i realia ycia rodzinnego, red. I. Baszczyk,
J. Jundzi, Wydawnictwo Wers, Bydgoszcz 2000, DO-SO-MO. Fascicula
2003, Pompa funebris Augusta w oczach Kasjusza Diona, Collectanea Philologica 5,
(red.) J. Czerwiska, d, s. 115-129.
2004, Domus Augusta domus divina [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia
i propaganda w staroytnoci, Materiay konferencji Komisji Historii Staroytnej
PTH, Rzeszw 12-14 wrzenia 2000, Rzeszw, s. 369-382.
2005, Elementy skadowe oskarenia Emilii Lepidy w 20 r. [w:] (red.) H. Kowalski,
M. Kuryowicz, Contra leges et bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie, Lublin, s. 283-291.
2005, Konserwatyzm religijny cesarza Tyberiusza na przykadzie ksig sybilliskich [w:]
(red.) R. Sajkowski, Religia i polityka w wiecie antycznym, Ostrda, s. 174-179.
2006, Kwestia sukcesji Tyberiusza w latach 4-14 n.e. [w:] (red.) Z. JaroszewiczPieresawcew, I. Makarczyk, Ad fontes. Studia oarowane Ksidzu Profesorowi
Alojzemu Szorcowi w siedemdziesiciolecie urodzin, Olsztyn, s. 367-374.
2007, Wybrane problemy oskarenia Gajusza Syliusza i jego maonki Sozji, Studia
Prawnoustrojowe UWM nr 7, Olsztyn, s. 107-113.
2007, Rola hymnw w kulcie Augusta [w:] (red.) R. Sajkowski, Studia z dziejw staroytnego Rzymu, Olsztyn, s. 37-44.
2007, [rec.] Rzymskie prawo publiczne, red. Bronisaw Sitek, P. Krajewski, Wydawnictwo
UWM, Olsztyn 2004, s. 174, Ostrdzki Przegld Historyczny 1, 2005, s. 223227.
255
2005, Religia i polityka w wiecie antycznym, Ostrda.

2007, Studia z dziejw staroytnego Rzymu, Olsztyn.
2007, Ostrdzki Przegld Historyczny 1, 2005, Ostrda.
dr Miron Wolny
(wojny punickie; Rzym okresu wielkich podbojw historia polityczna,
Kartagina)
Ksiki
2007, Hannibal w Italii 218-217 p.n.e. Studia nad uwarunkowaniami pocztkowych
sukcesw kartagiskich, Olsztyn.
2001, Bitwa nad rzek Ticinus w roku 218 p.n.e, Studium Vilnense 9, Wilno,
s. 138-139.
2001, Pierwsze starcie Kartagiczykw z Rzymianami w okolicach rzeki Ticinus w roku
218 p.n.e. Strategiczne i taktyczne znaczenie bitwy, DO-SO-MO. Fascicula
2001, [rec.] Serge Lancel, Hannibal, przeoy R. Winiewski, Warszawa 2001, PIW,
s. 398, DO-SO-MO. Fascicula Mycenologica Polona 3, s. 87-88.
2002-2003, Operacyjny oddzia Magona w bitwie nad rzek Trebi 218 p.n.e., DOSO-MO. Fascicula Mycenologica Polona 4/5, Piotrkw Trybunalski, s. 167-175.
2002-2003, Przemwienia Hannibala do wojsk w roku 218 p.n.e. prawda o relacjach
wodza z onierzami czy wymys antycznej historiograi?, DO-SO-MO. Fascicula
2003, [rec.] Ryszard Sajkowski, Divus Augustus Pater. Kult boskiego Augusta za rzdw
dynastii julijsko-klaudyjskiej, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2001, s. 302, Echa
Przeszoci 4, s. 288-291.
2004, [rec.] Krzysztof Kciek, Dzieje Kartagiczykw. Historia nie zawsze ortodoksyjna,
Wydawnictwo Askon, Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2003, s. 249, Echa
Przeszoci 5, s. 433- 440.
2004, Fragment przekazu Fabiusza Piktora w dziele Polibiusza (III, 8, 1-8), Echa
2005, Maharbal poddowdca kartagiski w wojsku Hannibala (219-216/15 p.n.e.),
Echa Przeszoci 6, s. 7-29.
256
2005, Spoeczny i religijny kontekst koniktu Gajusza Flaminiusza z senatem w roku

217 p.n.e. [w:] (red.) R. Sajkowski, Religia i polityka w wiecie antycznym,
Ostrda, s. 99-108.
2005, [rec.] Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Historii
Staroytnej PTH. Rzeszw 12-14 wrzenia 2000, pod red. L. Morawieckiego
i P. Berdowskiego, Biblioteka Frazy, Rzeszw 2004, s. 487, Echa Przeszoci 6,
s. 268-276.
2006, [rec.] Krzysztof Nawotka, Aleksander Wielki, Wrocaw 2004, Echa Przeszoci
7, s. 382-388.
2006, Najwczeniejsze wzmianki o bursztynie zachowane w tekstach autorw antycznych
[w:] (red.) J. Hochleitner, W. Moska, Dzieje pozyskiwania i wykorzystywania
bursztynu na ziemiach polskich, Jantar, s. 12-17.
2006, Hannibals Oath before Expedition to Gades (237 B. C.) Functions and Way
of Reception, Antiquitas 28, s. 27-31.
2006, Kopoty Hannibala z przekroczeniem rzeki Rodan, Nowy Filomata 10/2, s. 111115.
2006, Ofensywa Magona na wybrzee liguryjskie (205-203 p.n.e.) [w:] (red.) Z. JaroszewiczPieresawcew i I. Makarczyk, Ad Fontes. Studia oarowane Ksidzu Profesorowi
Alojzemu Szorcowi w siedemdziesit rocznic urodzin, Olsztyn, s. 450-458.
2006, witokradztwo Pyrrusa w wityni Persefony w Lokroi Epizephyrioi, Echa
2007, Lex Claudia a rozwj politycznej kariery Gajusza Flaminusza, Studia
Prawnoustrojowe 7, s. 324-334.
2007, Dasius aus Brundisium ein historiographisches Rtsel, DO-SO-MO. Fascicula
2007, Rola poddowdcw kartagiskich w zwyciskim marszu Hannibala przez Itali
(218- 216 p.n.e.), Antiquitas 29.
2007, Logxoforoi w bitwie pod Kannami (216 p.n.e.), Ostrdzki Przegld Historyczny
1, s. 19-24.
2007, Prba przekupienia Gajusza Fabrycjusza podczas rokowa pokojowych z Pyrrusem
po bitwie pod Heraklej (280 p.n.e.). Przyczynek do rozwaa na temat korupcji
wrd wyszych urzdnikw rzymskich [w:] (red.) R. Sajkowski, Studia z dziejw
staroytnego Rzymu, Olsztyn, s. 7-13.
2007, Poselstwo Magona do Kartaginy w sprawie wynegocjowania nowych posikw militarnych dla Hannibala w roku 215 p.n.e. [w:] (red.) R. Sajkowski, Studia
z dziejw staroytnego Rzymu, Olsztyn, s. 14-23.
2007, Motywy zdeprecjonowania dziea Sosylosa przez Polibiusza (Pol., III, 20, 5) [w:]
(red.) J. Rostropowicz, Studia nad kultur antyczn, 3, Opole, s. 83-89.
257
2007, [rec.] Stanisaw nieewski, Salustiusz i historia Rzymu. Studia porwnawcze na

tle historiograi greckiej i rzymskiej, Homini, Krakw 2003, s. 255, DO-SOMO. Fascicula Mycenologica Polona 7, s. 269-273.
2007, [rec.] G. Daly, Cannae. The Experience of Battle in The Second Punic War,
London: Routledge 2002, s. XVIII+253, Echa Przeszoci 8, s. 284-289.
2008, [rec.] Bernard Nowaczyk, Powstanie Spartakusa 73-71 p.n.e., Wydawnictwo
Bellona, Warszawa 2008, s. 204, Echa Przeszoci 9, s. 337-340.
2008, Wojskowo staroytna we wspczesnych badaniach polskich historykw. Zarys
problemu [w:] (red.) W. ach, Polska myl wojskowa na przestrzeni dziejw,
Olsztyn, s. 72-79.
2008, Oszustwo Abilyksa kcja literacka czy rzeczywisty symptom saboci polityki
Barkidw w Hiszpanii w pocztkowym okresie drugiej wojny punickiej?, Echa
258
11. OPOLE
11.1. Uniwersytet Opolski
11.1.1. Katedra Cywilizacji rdziemnomorskiej, Instytut Historii,
Wydzia Historyczno-Pedagogiczny
adres: ul. Strzelcw Bytomskich 2, 45-084 Opole
e-mail / website: insthist@uni.opole.pl / www.historia.uni.opole.pl
tel. / fax: (77) 401 61 80 / (77) 401 61 88

Badania nad antykiem w opolskim rodowisku naukowym
Z chwil powoania w Opolu Wyszej Szkoy Pedagogicznej badaniami nad
wiatem staroytnym zaj si dr Alojzy Gembala (ur. 1904 r.), absolwent
historii i lologii klasycznej Uniwersytetu Jagielloskiego w Krakowie. W dziejach WSP w Opolu zapisa si jako znakomity organizator nauki, on to bowiem w 1958 r. uruchomi kierunek historii. Dr Alojzy Gembala da si
rwnie pozna jako wietny znawca problematyki wiata staroytnego. Stopie doktora uzyska na podstawie rozprawy Achaja i Zwizek Achajski
w III wieku przed Chr. na tle stosunkw politycznych i spoecznych Grecji.
Do waniejszych publikacji dr. Gembali naley opublikowany w 1951 r. Zarys dziejw staroytnego Wschodu. Wiele pokole studentw opolskiej historii
zapamitao go jako autora znakomitych skryptw do dziejw spoeczestw
antycznych: Historia staroytna (cz I - Wschd, cz III Rzym).
Po dr. Alojzym Gembali, ktry zmar w 1963 roku w Cieszynie, histori
staroytn w Opolu zaj si prof. Eugeniusz Konik, profesor Uniwersytetu
Wrocawskiego. Pracowa na opolskiej WSP w latach 1960-1969. W jego
yciorysie naukowym wane miejsce zajmoway badania nad staroytnym lskiem. Napisa prac doktorsk na temat Kontakty plemion lska z imperium rzymskim w pierwszych wiekach naszej ery. Na bazie tych materiaw
opracowa nastpnie obszerne studium lsk staroytny a imperium rzymskie
(wydane w Ossolineum, Warszawa-Wrocaw 1959). Kolejnym opracowaniem
z tej tematyki bya ksika Monety rzymskie na lsku (wydana w 1961 r.),
259
stanowica, po wczeniejszych, znakomitych pionierskich pracach uczonych

niemieckich, pierwsze polskie powojenne dzieo z tego zakresu. Z zakresu tej
tematyki prof. Konik opublikowa take artyku Drogi Rzymian znad Adriatyku do Batyku (opublikowane w pracy zbiorowej Morze w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole 1995, red. J. Rostropowicz) oraz Ziemie lskie
w zasigu wpyww rzymskich [w:] Tradycje kultury antycznej na lsku, praca
zbiorowa pod red. J. Rostropowicz, Opole 1997). Do historii polskich bada
nad antykiem wszed jako znawca Gajusza Juliusza Cezara i jego epoki. Opublikowa spor liczb prac z zakresu wojskowoci, opieki medycznej w rzymskich legionach, a przede wszystkim szeroko znane Corpus Caesarianum,
obejmujce krytyczne wydanie i przekad wraz z objanieniami dzie Cezara.
Wraz z prof. Konikiem, jako jego asystent a nastpnie adiunkt, badaniom
nad antykiem powica si dr Leonard Owczarek. Pracowa w opolskiej WSI
od roku 1961. Jego polem badawczym bya problematyka staroytnej Tracji
i Mezji. W 1963 r. opublikowa prac Mezja przed podbojem rzymskim (WSI
Opole 1963). W 1971 r. poegna si z Opolem i przyj prac w Wyszej
Szkole Pedagogicznej w Kielcach.
Od 1971 r. badania nad histori staroytn w opolskim instytucie historycznym kontynuowaa prof. Lucyna Szafran-Szadkowska. Dnia 1 grudnia
1987 r., wraz z rozwojem Instytutu, utworzono Zakad Archeologii i Historii Staroytnej pod jej kierownictwem. Zakad ten by pocztkowo dwuosobowy oprcz kierownika zatrudniona w nim bya doc. Joanna Rostropowicz,
uczennica prof. Jerzego anowskiego, badaczka antyku greckiego i rzymskiego, dotychczasowa lektorka jzyka aciskiego. Niebawem, jesieni 1989 r.,
kadra powikszya si o nastpnych pracownikw: mgr. Benedykta Chaupnika, ktry pod okiem prof. Lucyny Szadkowskiej zgbia tajniki archeologii,
oraz mgr Janiny Wolszy, dotychczasowej lektorki jzyka aciskiego w Studium
Jzykw Obcych. Mgr Wolsza daa si szybko pozna jako znakomity znawca kultury staroytnej Grecji i Rzymu. W krgu jej zainteresowa naukowych
znajdowa si Polibiusz, a szczeglnie nakrelone przez niego sylwetki wodzw.
Opublikowaa artyku na ten temat w oglnopolskim miesiczniku Meander.
Pracowaa w Zakadzie Historii Staroytnej do 1995 r.
W tym te czasie prac na opolskiej uczelni na okres dwch lat (od jesieni 1988 do jesieni 1990 r.) podj prof. Wodzimierz Lengauer, historyk
staroytny z Uniwersytetu Warszawskiego.
260
Konsekwencj rozwoju Instytutu Historii by podzia zakadu na dwa

odrbne, z ktrych pierwszy skupi uwag na archeologii, a drugi na historii
staroytnej i kulturze antycznej. Nastpio to 13 czerwca 1992 r. Aby wzmocni szczupe siy kadrowe katedry, zatrudniono w niej emerytowanego profesora Uniwersytetu Wrocawskiego, Jerzego anowskiego, ktry ju wczeniej,
w latach 1966-1969 by zwizany z opolsk uczelni, prowadzc wykady
z zakresu kultury antycznej dla przyszych nauczycieli. Pracujc w Zakadzie
Historii Staroytnej od 1995 do 1998 r., wzbogaci ofert dydaktyczn o wykady na temat kultury antycznej, a szczeglnie zwizkw midzy tragedi
greck a polityk.
Od roku 1997 do swojej mierci w 1998 r. w tutejszym zakadzie pracowa rwnie dr hab. prof. UO Mieczysaw Domaradzki, archeolog, ktry od
1989 r. by profesorem Bugarskiej Akademii Nauk i prowadzi prace wykopaliskowe na terenie rodkowej Bugarii. W Instytucie Historii Uniwersytetu
Opolskiego wykada histori staroytn ziem polskich.
W 2000 r. Zakad Historii Staroytnej przeksztacono w Katedr Cywilizacji rdziemnomorskiej, jednostk adekwatn do prowadzonych przez jej
pracownikw, stosunkowo zrnicowanych bada. Kierownikiem zostaa
prof. Joanna Rostropowicz, specjalizujca si w dziejach kultury wiata hellenistycznego.
Tematyce tej pozostaje wierna przez cay okres swoich bada, poczwszy
od dysertacji obronionej w 1976 roku (napisanej pod kierunkiem prof. dr.
Jerzego anowskiego), powiconej odczytaniu problematyki macedoskogreckiego spoeczestwa w literaturze hellenistycznej. Na bazie tyche bada
opublikowaa ksik Odbicie rzeczywistoci spoecznej, politycznej i gospodarczej
w poezji aleksandryjskiej (PWN, Warszawa-Wrocaw 1983). W dalszym toku
docieka zwrcia uwag na epos aleksandryjski Apolloniosa z Rodos o wyprawie po zote runo i udowodnia, e ten poemat mitologiczny jest silnie osadzony w realiach monarchii hellenistycznych III wieku przed Chrystusem i propaguje idee dworu Ptolemeuszw w Aleksandrii. Owocem bada jest praca
Apolloniosa z Rodos epos o Argonautach (Opole 1988). Nastpnie zaja si
kolejnym wanym centrum kultury hellenistycznej dworem macedoskim
w Pelli, gdzie jako przyjaciel krla Antygona Gonatasa dziaa jeden z najwikszych hellenistycznych twrcw Aratos z Soloj. Dokonujc reinterpretacji tekstu, autorka wykazaa, e synny epos o gwiazdach z III wieku przed
261
Chrystusem jest rwnoczenie dzieem poety dworskiego, czonka krgu philoi, czyli przyjaci krla, biorcych udzia w jego rzdach, i jako takie wyraa aprobat polityki wadcy i wszelkich jego poczyna. Wyniki bada zostay opublikowane w pracy Krl i poeta, czyli o Fajnomenach Aratosa z Soloj
(Opole 1999). Przemylenia nad epok hellenistyczn, nad miejscem kultury
w spoeczestwie tego okresu, wzajemnymi relacjami midzy krlami hellenistycznymi jako mecenasami kultury a twrcami zostay zawarte w ksice
Krlowie i Charytki. Poeci na hellenistycznych dworach (Opole 2002). Prof.
Rostropowicz jest autork okoo 350 artykuw naukowych i popularno-naukowych ogoszonych w pismach krajowych i zagranicznych. Jest autork
licznych przekadw z jzyka greckiego, aciskiego i niemieckiego na jzyk
polski.
Od 1993 roku na stanowisku adiunkta w Katedrze Cywilizacji rdziemnomorskiej pracuje dr Gabriela Wciso, historyk staroytnego Rzymu. Jej terenem badawczym bya problematyka spadku kulturowego Etruskw w wiadomoci Rzymian. Owocem jej bada bya dysertacja Problematyka Etruskw
w literaturze greckiej i rzymskiej. Opublikowaa sporo artykuw z tego zakresu. Kolejnym tematem badawczym dr Wciso jest historiograa pnego antyku. Z tej problematyki przygotowaa rozpraw pt. Salwian z Marsylii (Wydawnictwo Wydziau Teologicznego, Opole 2007) oraz opublikowaa sporo
artykuw. W 2004 roku dr Wciso wydaa podrcznik do jzyka aciskiego
dla studentw historii.
Od 1995 do 2006 roku asystentem w katedrze bya mgr Anna Rozmus,
w krgu zainteresowania ktrej znalaza si problematyka magii staroytnej.
Z tego zakresu opublikowaa kilka artykuw (Tajemna moc czarw, Analiza
czynnoci magicznych w Czarodziejkach Teokryta i inne). Anna Rozmus skierowaa rwnie zainteresowania badawcze na Pauzaniasza, synnego perieget
greckiego z II wieku po Chrystusie. Owocem jej bada w tym zakresie byo
studium Sylwetka Pauzaniasza na tle epoki (Studia nad kultur antyczn,
t. 2, Opole 2003).
Zwizana z katedr od wielu lat jako doktorantka, a zatrudniona na stanowisku asystenta od roku 2006 mgr Magorzata Mysona zaja si tematyk
chorb, lekarzy i pacjentw w Grecji okresu archaicznego. W opracowaniu
jest dysertacja na temat medycyny greckiej epoki archaicznej.
262
Drugim nurtem bada prowadzonych przez pracownikw katedry jest

neolatynistyka lska oraz recepcja kultury antycznej na lsku. Badaniom
tym powica uwag szczeglnie dr Beata Gaj, od 2003 roku adiunkt w Katedrze Cywilizacji rdziemnomorskiej Instytutu Historii UO. Wykadaa
take na Uniwersytecie lskim. Opublikowaa ksik Tradycje retoryczne
na dawnym lsku (XVI- XVIII wiek) (Katowice-Opole 2007) oraz kilkanacie artykuw w czasopismach naukowych. Tumaczka prozy i poezji
aciskiej na jzyk polski, tumaczya m.in. Mowy kocielne Fabiana Birkowskiego o w. Jacku wydane wraz z jej komentarzem lologicznym (Opole
2007). Opracowaa i przez kilka lat realizowaa w liceum program autorski
Kultura jzyka z retoryk oraz Jzyk aciski z elementami kultury rdziemnomorskiej. Czonek Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Polskiego
Towarzystwa Retorycznego oraz Komisji Historycznoliterackiej PAN odzia
w Katowicach.
Wpisujc si w ten nurt bada, mgr Anna Rozmus opublikowaa artyku
nt. zainteresowa wiatem staroytnym na dziewitnastowiecznym lsku
(Filomatia, czyli mio wiedzy, publikacja wsplna z Dorot Kurpiers).
Z pracami katedry zwizani s dwaj doktoranci: mgr Piotr Letki oraz
Krzysztof Potaczek. Piotr Letki Interesuje si histori staroytnego Rzymu,
a przede wszystkim jego dziejami wojskowymi, ze szczeglnym uwzgldnieniem kawalerii rzymskiej w III i IV wieku n.e. (uzbrojenie, taktyka, rola
oddziaw jazdy w rzymskim systemie wojskowym). Krzysztof Potaczek powici uwag problematyce pretorianw w okresie wczesnego cesarstwa rzymskiego.
Katedra wydaje dwa cykle wydawnicze: Studia nad kultur antyczn
(rocznik, w chwili obecnej w opracowaniu jest tom 4) oraz Tradycje kultury antycznej na lsku (pismo ukazuje si nieregularnie, obecnie w opracowaniu jest tom 3). W 2006 roku pracownicy katedry wraz z gronem mionikw kultury antycznej powoali do ycia pismo lski Filomata,
nawizujce do lomackiej idei Ryszarda Gansica. Pismo publikuje prace
naukowe z zakresu recepcji myli antycznej na lsku oraz eseje i poezj wspczesn, inspirowane motywami antycznymi.
Katedra Cywilizacji rdziemnomorskiej powica sporo si na organizacj
konferencji krajowych i midzynarodowych. W 1994 roku zorganizowano
konferencj nt. Morze w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, w roku
263
1996 na temat kultury antycznej, w 1997 r. pt. Tradycje kultury antycznej

na lsku. W 1998 r. wraz z Instytutem Archeologicznym i Muzeum Bugarskiej Akademii Nauk opolska Katedra zorganizowaa w Pistiros w Bugarii
konferencj naukow pt. Pistiros i Tazos. W latach 2000-2003 Katedra organizowaa cztery spotkania midzynarodowe Silesia Latina sympozja powicone krzewieniu kultury antycznej i jzyka aciskiego. Rok 2004 zaowocowa
midzynarodow konferencj nt. Joseph Wilpert, badacz katakumb ze lska.
Jako pokosie sesji ukazaa si pozycja Joseph Wilpert (1857-1944), archeolog
chrzecijaski. ycie i dzieo (praca zbiorowa pod red. J. Kopca i J. Rostropowicz, Opole 2007). Sympozjum zorganizowane w Kamieniu lskim z okazji
60. rocznicy mierci wielkiego uczonego zainspirowao obecnych na nim woskich uczonych do kontynuowania rozpocztych w Opolu bada nad yciem
i dzieem wielkiego archeologa z Dzieowa koo Baborowa. W maju Ponticio Istituto di Archeologia Cristiana w Rzymie, przy wspudziale Katedry
Cywilizacji rdziemnomorskiej zorganizowao midzynarodow konferencj
nt. Giuseppe Wilpert (1857-1944) esponente della scuola romana di Archeologia Cristiana.
Pracownicy katedry przywizuj wielk wag do popularyzacji kultury
antycznej jako rda niewygasajcych inspiracji kulturalnych Europy. Od
1990 roku corocznie organizuje si Dni Kultury Antycznej, w ramach ktrych
zaprasza si do wygoszenia wykadw znanych badaczy wiata antycznego,
organizuje si studenckie konferencje naukowe, a teatr studencki przedstawia
sztuki zwizane ze wiatem antycznym. Imprezie towarzysz wystawy, projekcje
lmw o tematyce antycznej, konkursy wiedzy mitologicznej. W 2006 r. ukazaa si pozycja Xenia Opoliensia zawierajca cz wykadw wygoszonych
przez zagranicznych i polskich goci katedry oraz nazwiska prelegentw i tytuy wykadw wygoszonych w ramach Dni Kultury Antycznej. W latach
2002-2007 (przez cztery i p roku) raz w tygodniu, w kad sobot w programie Radia Opole Joanna Rostropowicz nadawaa audycj na temat kultury wiata staroytnego.
Katedra Cywilizacji rdziemnomorskiej utrzymuje kontakty naukowe
z orodkami krajowymi oraz zagranicznymi. Do najwaniejszych partnerw
nale Uniwersytet Jana Gutenberga w Moguncji, ktry dwukrotnie zaprosi
prof. Joann Rostropowicz do prowadzenia zaj ze studentami (w semestrze
letnim 1997 roku oraz w semestrze zimowym 2007 roku) oraz Uniwersytet
264
Palackiego w Oomucu, ktry zaproponowa wymian wykadowcw zajmujcych si recepcj kultury antycznej w Europie.
(opracowaa prof. Joanna Rostropowicz)
prof. dr hab. Joanna Rostropowicz
dr Beata Gaj
mgr Magorzata Mysona-Dumnicka
dr Gabriela Wciso
Doktoranci
mgr Piotr Letki
mgr Krzysztof Potaczek

dr Beata Gaj
(neolatynistyka lska; recepcja kultury antycznej na lsku)
Ksiki
2007, Tradycje retoryczne na dawnym lsku (XVI XVIII), Katowice-Opole.
2007, Lektury Fabiana Birkowskiego na podstawie jego aciskich mw ku czci w. Jacka,
Prace Komisji Naukowych Polskiej Akademii Nauk. Oddzia w Katowicach.
Komisja Historycznoliteracka, Katowice, z. 31.
1998, Kultura jzyka z retoryk, czyli o nowej propozycji programowej, Nauczyciel
i szkoa 2/5, s. 90-96.
265
1999, Walenty Prajbizjusz (1588-1632) z Bolesawca. O wiadomoci literackiej w siedemnastowiecznym oratorstwie, Pallas Silesia 3/1-2 (4-5), s. 56- 61.
2000, Z bada nad tacem w staroytnej Grecji, Classica Catovicensia Scripta Minora
1/2, Katowice, s. 39- 6.
2002, Tajniki dramaturgii Ajschylosa. Prometeusz w okowach mit jako narzdzie
objaniania wiata [w:] (red.) J. Ryba, rdziemnomorskie korzenie. Podrcznik
do ksztacenia kulturowo-literackiego oraz jzykowego dla klasy I liceum oglnoksztaccego, liceum prolowanego, technikum. Cykl 1: W poszukiwaniu pocztkw, Goleszw, s. 38-42.
2002, Der Katalog der gelehrten Mdchen und Frauen von Gregor Martin von
Baldhofen, Elisabeth Johanna Westonia gewidmet [w:] Joseph von Eichendor
Konversatorium. Hefte fr Kultur und Bildung, Zeszyty edukacji kulturalnej
34, Opole, s. 108-119.
2003, De neolatinis poetis Silesiis, qui etiam arte rhetorica eminuerunt [w:] M. Bednarski,
Scripta Classica, Katowice, s. 94-102.
2003, Virtus, ojczyzna, wiara, przyja, mio i poezja silniejsza ni mier ponadczasowe wartoci w poezji Horacego [w:] (red.) J. Ryba, rdziemnomorskie korzenie. Podrcznik do jzyka polskiego, kl. 1: Ksztacenie kulturowo-literackie oraz
ksztacenie jzykowe. Cykl 4: Wobec wartoci, Goleszw, s. 52-57.
2003, Retoryka w nauczaniu i wychowaniu szkolnym na lsku na przeomie XVI
i XVII w. [w:] (red.) J. Rostropowicz, Tradycje kultury antycznej na lsku, t. 2,
Opole, s. 87-102.
2003, Retoryka podstawowym narzdziem bada nad dawnym lskim oratorstwem.
Cyceronianizm lski [w:] (red.) J. Z. Lichaski, Uwie sowem, czyli retoryka
stosowana, Warszawa, s. 14-184.
2003, Patrocinale Silesiae, czyli o sposobach laudacji witych w lskim XVII-wiecznym
oratorstwie, Rocznik ubowicki 1, s. 75-5.
2004, Katalog uczonych dziewczt i kobiet zachowany wrd utworw lskich poetw:
Bilowiusa i Martina, powiconych Elbiecie Joannie Westonii [w:] (red.)
Z. Gombiowska, Studia Classica et Neolatina, t. 6, Gdask, s. 103-112.
2005, Retoryka pozaliteracka na nowoaciskim lsku, Rocznik ubowicki 3,
s. 19-30.
2006, Retoryczny agon w lskim oratorstwie szkolnym XVII i XVIII wieku [w:] (red.)
M. Skwara, Retoryka w Polsce. Teoria i praktyka w ostatnim pwieczu, Szczecin,
s. 95-112.
2007, Kultura retoryczna w ksistwach legnickim i brzeskim a idee reformacyjne [w:]
(red.) Jan Harasimowicz, Aleksandra Lipiska, Dziedzictwo reformacji w ksistwie legnicko-brzeskim. Materiay midzynarodowej konferencji naukowej zorga-
266
nizowanej w dniach 8-10 grudnia 2005 r. w Muzeum Miedzi w Legnicy, Legnica,

s. 227-243.
2007, [przekad] Mowy kocielne Fabiana Birkowskiego o w. Jacku, opracowaa
M. Rowiska-Szczepaniak, Opole, s. 4- 42.
2007, aciski w. Jacek, czyli kilka sw od tumaczki [w:] Mowy kocielne Fabiana
Birkowskiego o w. Jacku, opracowaa M. Rowiska-Szczepaniak, Opole, s. 4352.
2007, Z dziejw lskiej historiograi : Katalog kobiet Martina z Baldhofen (XVI/XVII
w.), Dziejopisarstwo Martina i Godfryda Hankich (XVII/XVIII w.) [w:] (red.)
Wiesaw Hadkiewicz i Tomasz Jaworski, Czowiek pogranicza polsko-niemieckiego, Zielona Gra, s. 145-158.
2007, Chymiatrica oscula (chemiczne pocaunki), czyli o aciskiej XVII-wiecznej prozie
naukowej na przykadzie lska [w:] (red.) J. Z. Lichaski, Forum artis rhetoricae. Kwartalnik powicony historii i teorii retoryki oraz retoryce praktycznej 3-4 (10-11), s. 44-61.
2007, Women in Ancient Philosophy [w:] (red.) Joanna Rostropowicz, Studia nad
kultur antyczn, t. 3, s. 65-76.
2008, Retoryka w szkole [w:] (red.) Piotr Wilczek, Maria Barowska, Agnieszka
Budzyska-Daca, Retoryka. Podrcznik akademicki, Warszawa, s. 355-360.
mgr Magorzata Mysona-Dumnicka

(medycyna grecka)
2002, Iliada pierwszy europejski dokument o charakterze medycznym [w:] (red.)
J. Rostropowicz, Studia nad kultur antyczn, t. 2, Opole.
mgr Piotr Letki

(dzieje wojskowoci rzymskiej, ze szczeglnym uwzgldnieniem jazdy rzymskiej
w III i IV wieku n.e.)
2008, Kawaleria rzymska w opisie Flawiusza Wegecjusza Renatusa [w:] (red.) K. Bobiatyski, P. Gawron, M. Nagielski, Studia Historyczno-Wojskowe, t. 2, Zabrze,
s. 17-29.
2008, Szara pod Argentoratum, czyli o cikozbrojnej kawalerii na polach staroytnych
bitew, Gazeta Rycerska 4, s. 7-9.
267
2007, [rec.] Bitwa pod Adrianopolem (recenzja ksiki Tomasz Szelga, Bitwa pod
Adrianopolem 9 sierpnia 378, Zabrze 2006), Przegld Historyczno-Wojskowy
2, s. 203-206.
(w druku), Miecz w sztuce wojennej staroytnych Celtw i Rzymian wybrane zagadnienia.
mgr Krzysztof Potaczek

(pretoriane w okresie wczesnego cesarstwa rzymskiego)
prof. dr hab. Joanna Rostropowicz
(kultura wiata hellenistycznego; relacje midzy krlem, dworem krlewskim
a twrcami kultury)
Ksiki
1983, Odbicie rzeczywistoci politycznej, spoecznej i gospodarczej w poezji aleksandryjskiej, Warszawa-Wrocaw.
1988, Apolloniosa z Rodos epos o Argonautach, Opole.
1998, Krl i poeta, czyli o Fajnomenach Aratosa z Soloj, Opole.
2002, Krlowie i Charytki. Poeci na hellenistycznych dworach, Opole.
2004, Muza nie da umrze mowi godnemu chway. O lskim badaczu katakumb,
Josee Wilpercie (1857-1944), Opole.
1979, Comments of the Controversy between Apollonius of Rhodes and Callimachus,
Eos 67, s. 75-79.
1980, wiat dziecka w Argonautykach Apolloniosa z Rodos, Sprawozdania OTPN,
Seria B Nr 18, s. 59-65.
1981, Opisy pr dnia u Apolloniosa z Rodos, Sprawozdania OTPN, Seria B, Nr 19,
s. 29-37.
1981, Sotades i polityczne nuty jego poezji, Meander, s. 452-459.
1982, Remarks to Id. XVII, lines 43-45 of Theocrithus, Eos 70, s. 233-235.
1983, Dwa hellenistyczne spojrzenia na prac: Leonidas i Apollonios, Meander 3-5.
1988, Rzym i Rzymianie w poezji aleksandryjskiej /III i II w. przed n.e., Antiquitas 14,
s. 257-266.
1988, Einige Bemerkungen ber den Einuss der antiken Ideen auf die Fhrer der
Franzsischen Revolution [w:] Materialien der Konferenz in Potsdam.
268
1990, Echa Pindara u Apolloniosa z Rodos, Classica Wratislaviensia 12, s. 53-61.

1990, The Argonautica by Apollonios of Rhodes as a Nautical Epos. Remarks on the
Realities of Navigation, Eos 78, s. 107-117.
1990, Echa Pindara u Apolloniosa z Rodos, Classica Wratislaviensia 12, s. 53-61.
1990, The Argonautica by Apollonios of Rhodes as a Nautical Epos. Remarks on the
Realities of Navigation, Eos 78, s. 107-117.
1990, Das Heraklesbild in den Argonautica des Apollonios Rhodios, Acta Classica
Universitatis Scientiarum Debrecensis 26, s. 31-34.
1992, Kontakty ziem dzisiejszego lska z Imperium Rzymskim w wietle literatury antycznej, Zeszyty Naukowe WSP w Opolu: Historia 28, s. 7-14.
1993, Ekskursy etnograczne w Argonautykach Apolloniosa z Rodos. Kwestia ichwiarygodnoci, Sprawozdania OTPN, Seria A: Wydzia I Nauk Historycznych
i Spoecznych, Nr 24, s. 43-51.
1993, Das Gebiet des heutigen Schlesiens im Licht der antiken Literatur, Jahrbuch der
Schlesischen Friedrich Wilhelms-Universitt zu Breslau 34.
1994, Horacy o Kleopatrze. Podziw czy strach? [w:] (red.) Z. Gombiowska, Studia
Classica et Neolatina 1, Gdask, s. 41-51.
1994, Dioskurowie w Argonautykach Apolloniosa z Rodos a deikacja Ptolemeuszw,
1995, Problem boskich genealogii wadcw hellenistycznych w wietle Argonautyk
Apolloniosa z Rodos, Zeszyty Naukowe WSP nr 24.
1995, Rola i znaczenie rodziny w ujciu literatury aleksandryjskiej [w:] Rodzina w wiecie staroytnym, Bydgoszcz.
1995, Theoi Soteres in den Argonautika des Apollonios Rhodios und die Ptolemer, Listy
lologicke 118, s. 191-201.
1994, wiat morza w Argonautykach Apolloniosa z Rodos, Nautologia 29/2 (114),
s. 13-18.
1995, Chejron, wychowawca Jazona, Classica Wratislaviensia 18, s. 47-52.
1995, wiat dziecka w poezji aleksandryjskiej [w:] (red.) J. Jundzi, Rodzina w spoeczestwach antycznym i wczesnym chrzecijastwie. Literatura, prawo, epigraka,
sztuka, Bydgoszcz, s. 29-38.
1995, Etoiles et mythes stellaires dans la poesie alexandrine, Eos 83, s. 265-272.
1996, Antigonos Gonatas in den Fajnomena des Aratos von Soloj, Eos 84, s. 65-72.
1996, The Alexandrian and the Dramma (Several Remarks and Reexions), Eos 85.
1996, Tajemniczy gwiazdozbir, czyli o Engonasin w Fajnomenach Aratosa z Soloi,
Classica Wratislaviensia 20, s. 27-35.
1997, Nad Aratosem. ywot czowieka losem eglarza [w:] (red.) J. Rostropowicz, Morze
w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole, s. 119-130.
269
1997, Ryszarda Gansica badania nad antykiem [w:] (red.) Z. liwiok, Profesor dr
Ryszard Gansiniec z ycia i twrczoci, Katowice, s. 41-45.
1997, Tematyka argonautyczna w epigramach greckich [w:] Epigram grecki i aciski
w kulturze Europy, Pozna, s. 43-56.
1997, Pankracego Vulturinusa Pochwaa lska [w:] (red.) J. Rostropowicz, Tradycje
kultury antycznej na lsku, Opole, s. 95-125.
1997, O gwiazdach w utworach Teokryta [w:] (red.) J. Rostropowicz, Studia nad
kultur antyczn, Opole, s. 41-51.
1997, O gwiazdach i mitach astralnych w poezji aleksandryjskiej, Meander 52, s. 51-59.
1997, Aratosa z Soloj poemat o gwiazdach [w:] (red.) Z. Gombiowska Cognoscere
causas. Czowiek a natura w cywilizacji staroytnej Grecji i Rzymu, Studia
Classica et Neolatina III, Gdask, s. 66-76.
1998, Homer, wychowawca Europy, Pallas Silesia 4, s. 13-19.
1998, Aratosa z Soloj poemat o gwiazdach [w:] (red.) Z. Gombiowska, Cognoscere causas. Czowiek a natura, Studia Classica et Neolatina 3, Gdask, s. 66-76.
1999, Monumentalbrunnen in Oppeln [w:] (red.) Jan Bouzek, Classical Tradition in the
Central European Architecture of the second half of the 19th century, Praga.
1999, Ryszarda Gansica (1888-1958) badania nad lozoa staroytn, HEKSIS
3-4 /1999, Warszawa s. 72-79.
1999, Wizja najwyszego Boga w Fajnomenach Aratosa z Soloj [w:] Czowiek i Koci
w dziejach, Opole, s. 379-387.
2000, Rudolfa Ranoszka badania nad wiatem staroytnym [w:] Prof. dr hab. Rudolf
Ranoszek. Z ycia i twrczoci, Katowice 2000, Wszechnica Grnolskiego
Towarzystwa Przyjaci Nauk im. W. Rodzieskiego w Katowicach, Katowice,
s. 19-27.
2000, Elegia o ciciu ksicia opolskiego Mikoaja II [w:] (red.) Z. Gombiowska,
W aciskiej Polsce i w cesarskim Rzymie, Studia Classica et Neolatina, Gdask,
s. 19-25.
2000, Die Griechen und Barbaren auf dem Marktplatz [w:] (red.) M. Domaradzki,
Pistiros et Thasos, Athens-Sophia-Praha-Opole, s. 261-266.
2000/2001, Casper Fuscinus Elegie ber den Tod des Oppelner Frsten Nikolaus II.,
Oberschlesisches Jahrbuch 16/17, s. 43-48.
2001, Georg III. Graf von Oppersdor, ein neulateinischer Dichter aus Oberglogau [w:]
(red.) Gerhard Kosellek, Die oberschlesische Literaturlandschaft im 17. Jahrhundert,
Bielefeld, s. 125-134.
2001, Rzymianie i lzacy w Pankracego Vulturinusa Pochwale lska [w:] (red.)
A. Barciak, Lux Romana w Europie rodkowej ze szczeglnym uwzgldnieniem
lska, Katowice, s. 234-242.
270
2001, Koncepcja postpu ludzkoci u Aratosa [w:] (red.) J. awiska-Tyszkowska,

Staroytni Grecy i Rzymianie wobec otaczajcego ich wiata, Classica Wratislaviensia
22, s. 67-75.
2002, Fajnomena Aratosa z Soloj podrcznik astronomii? [w:] (red.) J. Rostropowicz,
Studia nad kultur antyczn, t. 2, Opole, s. 77-87.
2002, Kilka uwag o edukacyjnej roli aciskiego teatru na Grnym lsku i twrczoci
dramatycznej Georga III Oppersdora w Gogwku [w:] (red.) A. Barciak, Rola
edukacyjna szkl na Grnym lsku, Katowice, s. 238-247.
2002, Dziecko w spoeczestwie hellenistycznym. Dziecko bawice si [w:] (red.) J.
Jundzi i D. od-Strzelczyk, Dziecko w rodzinie i spoeczestwie, t. I,
Bydgoszcz 2002, s. 34-42.
2002, Druga ksiga emblematyczna Jerzego von Oppersdora powicona onie Esterze
Barbarze von Meggau, Studia Classica et Neolatina.
2003, aciskie ksigi ermblematyczne hrabiego Georga von Oppersdora z Gogwka,
Rocznik ubowicki, Rok I, Tom I, (red.) J. Rostropowicz, ubowice 2003,
s. 45-74.
2003, Erudycja klasyczna Georga III von Oppersdora [w:] (red.) J. Rostropowicz,
Tradycje kultury antycznej na lsku, Opole 2003, s. 103-116.
2003, Proojmion w Fajnomenach Aratosa z Soloj Hymn, hymn ku czci Zeusa, (red.)
Jadwiga Czerwiska, d.
2003, Hrabiego Georga von Oppersdora z Gogwka ksigi emblematyczne, Studia
Neolatina, (red.) J. Wabiska-Milewska, Warszawa, s. 147-157.
2003, The God and the peoples in the Phainomena Aratos of Soloi, Eirene.
2002, Lenica, jej okolice i mieszkacy w osiemnastowiecznym protokolarzu paraalnym
[w:] (red.) A. Lipnicki, Osiem wiekw ziemi legnickiej, Wrocaw, s. 191-226.
2003, Mit Dike w Fajnomenach Aratosa z Soloj, Collectanea Pholologica 5.
2004, Aratos, astronomowie i Euklides [w:] (red.) W. Kaczanowicz, Studia z dziejw
antyku. Pamici Profesora Andrzeja Kunisza, Katowice, s. 41-47.
2004, Humor w Argonautykach Apolloniosa z Rodos [w:] (red.) G. Malinowski,
Thaleia. Humor w antyku, Classica Wratislaviensia 24, s. 89-95.
2004, Miasto hellenistyczne nowi krlowie, ich dwory i przyjaciele (Aleksandria i Pella)
[w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Balbuza, Miasto w staroytnoci, Pozna, s. 89-110.
2005, Die lateinische Gedichte Georgs III., Graf von Oppersdor aus Oberglogau [w:]
Noctes Neolatinae. Neo-latin texts and studies, Bd. 5, Alaudae ephemeridis nova
series. Fasciculus primus, curavit A. E. Radke, HildesheimZurichNew York
2005, s. 49-60.
2005, Apollonios z Rodos i Teognis [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore, Erato.
Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szastyskiej-Siemion w sie-
271
demdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw oarowana,

2004, Dionizos w Argonautykach Apolloniosa z Rodos [w:] (red.) I. Mikoajczyk, Sapere
aude. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi dr hab. Marianowi Szarmachowi
z okazji 65 rocznicy urodzin, Toru 2004, s. 255-262.
2006, Rev. Josef Wilpert from Silesia the Explorer of the Roman Catacomba [w:] (red.)
J. Rostropowicz, Josef Wilpert w 60-lecie mierci, Opole 2006.
2006, Wadysawa Strzeleckiego uwagi o aluzjach politycznych w niektrych tragediach
Seneki [w:] (red.) L. Stankiewicz, Mistrz Wadysaw Strzelecki (1905-1967),
Wrocaw 2006, s. 97-102.
2008, Kilka uwag o przekadzie Fajnomenw Jana Kochanowskiego, Classica
2007, Opolska Junona, lski Filomata 2, s. 60-71.
2007, The Myth of Orion in Fenomena by Aratos of Soloi [w:] Studia nad kultur
antyczna, t. 3. Opole, s. 77- 83.
2007, Joseph Wilpert, the famuos archaeologist of Dzielw [w:] Ksiga Wilpertowa,
Wydawnictwo Wydziau Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2007,
s. 9-43.
2008, Dzeus w Argonautykach Apolloniosa z Rodos, Symbolae Philologorum
2008, [rec.] Herbert Myliwiec, Pisma lologiczne (rec. w jzyku angielskim), Anzeiger
fr Altertumswissenschaft, 61/1-2, s. 6-10.
2007, Kogo bogowie kochaj, ten umiera modo. O C.O. Mllerze z Brzegu, lski
Filomata 3-4.
2008, Wadca hellenistyczny i jego dwr [w:] (red.) J. Rostropowicz, Studia nad
kultur antyczn t. 4, Opole.
2009, Stosowanie powtrze w Argonautykach Apolloniosa z Rodos, Classica
Wratislaviensia, Wrocaw, (w druku).
(w druku), Wilpert und seine schlesische Heimat, Roma.
(w druku), The portrait of Nero in the novel Rome In the Reign of Nero by J.I. Kraszewski,
Mainz.
1995, Morze w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole.
1997, Studia nad kultur antyczn, t. 1, Opole.
1997, Tradycje kultury antycznej na lsku, t. 1, Opole.
2000, [wspred.] Pistiros et Thasos. Structures economiques das la peninsule Balkanicque
aux VII-II siecles avant J.-C., Opole.
272
2002, Tradycje kultury antycznej na lsku, t. 2, Opole.

2007, [wspred.] Ksiga Wilpertowa, (Wydzia Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego
i Katedra Cywilizacji rdziemnomorskiej), Opole.
[wspred.] lski Filomata, procznik, nr 1-4.
dr Gabriela Wciso
(spadek kulturowy Etruskw w wiadomoci Rzymian; historiograa pnego antyku)
Ksiki
2007, Salwian z Marsylii, Opole.
1995, Piracka dziaalno Etruskw po upadku ich potgi politycznej [w:] (red.)
J. Rostropowicz, Morze w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole.
1997, Salwian z Marsylii sylwetka twrcy w wietle jego dzie, a zwaszcza listw [w:]
(red.) J. Rostropowicz, Studia nad kultur antyczn, t. 1, Opole.
2002, Stosunek Salwiana do barbarzycw [w:] (red.) J. Rostropowicz, Studia nad
kultur antyczn, t. 2, Opole.
273
12. POZNA
12.1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
12.1.1. Zakad Historii Spoeczestw Antycznych, Instytut Historii,
Wydzia Historyczny
adres: w. Marcin 78, 60-809 Pozna
e-mail / website: zhsa@amu.edu.pl / www.zhsa.amu.edu.pl
tel. (61) 829 47 29 (pok. 306); (61) 829 47 30 (pok. 307)
Fax: (61) 829 47 25

Zamys rozwinicia w Poznaniu bada nad dziejami wiata staroytnego narodzi si wraz z ide utworzenia Uniwersytetu. Na sidmym () posiedzeniu Komisji [Organizacyjnej] w 1918 r., ktre odbyo si 31 grudnia [],
zgodzono si na potrzeb utworzenia katedry historii staroytnej powszechnej.
8 lipca 1919 r. Komisja powoana do obsady Katedry Historii Staroytnej,
ktr tworzyli lologowie klasyczni: Jan Sajdak, Ryszard Ganszyniec i Seweryn Hammer, powierzya kierownictwo Katedry Ludwikowi Piotrowiczowi
z Krakowa. W ten sposb powoano do ycia pierwsz w odrodzonej Polsce
katedr historii staroytnej.
Katedra Historii Staroytnej rozpocza sw dziaalno od 1 padziernika
1919 r. Do jej obsady wadzom Uniwersytetu Poznaskiego udao si pozyska
w osobie Ludwika Piotrowicza wybitnego uczonego, dobrze ju znanego w krgach naukowych. Niestety pozosta w Poznaniu zaledwie do roku 1922, ale
okres pracy na Uniwersytecie Poznaskim by dla profesora Ludwika Piotrowicza czasem niezwykle twrczym. To tutaj opublikowa swoj rozpraw habilitacyjn o rdowych korelacjach midzy Plutarchem a Appianem, ksik
o nomarchach Egiptu grecko-rzymskiego oraz rozpraw o kulcie panujcego
w staroytnoci. Odejcie Ludwika Piotrowicza w roku 1922 okazao si niemoliwe do nadrobienia. Nie udao si wadzom Uniwersytetu pozyska adnego profesora historii staroytnej, ktry gotw byby zwiza si trwale z poznask Alma Mater. Na krtko tylko (1929/1930), zaangaowany jako
wykadowca historii staroytnej, pojawi si w Poznaniu Kazimierz Zakrzew-
274
ski, wybitny bizantynista, ucze Konstantego Chyliskiego, habilitowany we

Lwowie w roku 1927. Dydaktyka z zakresu dziejw staroytnych przesza
w caoci w rce lologw klasycznych.
Przeom dokona si dopiero w latach pidziesitych. W lipcu 1954 r.
w Uniwersytecie Poznaskim zatrudniony zosta dr Tadeusz Zawadzki, z poznask Alma Mater pozosta zwizany do roku 1968. Po utworzeniu w roku
1958/1959 Zakadu Historii Staroytnej (w ramach Katedry Historii Powszechnej) obj jego kierownictwo, podobnie jak pniej (od 1 listopada
1961) Katedry Historii Powszechnej Staroytnej. Tadeusz Zawadzki (7 IV
1919-4 I 2008) by uczniem Ludwika Piotrowicza. Doktoryzowa si Krakowie w roku 1951 na podstawie pracy powiconej zagadnieniom agrarnospoecznym na terenie Azji Mniejszej w czasach hellenistycznych. Szybko
jednak, skierowa swoje zainteresowania badawcze na tereny w obrbie Morza
Czarnego. Efektem tego bya publikacja rde pisanych dotyczcych Olbii.
Przeomowym momentem w yciu naukowym Tadeusza Zawadzkiego byo
uzyskanie stypendium do Francji na czas od wrzenia 1958 do lipca 1959 r.
(Collge de France w Paryu). Nawiza wwczas wspprac naukow ze
wiatowej sawy badaczami, profesorami Louisem Robertem i Hansem-Georgem Paumem. Pchno to ostatecznie jego zainteresowania naukowe w kierunku epigraki, zwaszcza krajw naddunajskich i nadczarnomorskich, oraz
prozopograi. W dniu 3 padziernika 1967 roku Rada Pastwa nadaa doc.
dr. Tadeuszowi Zawadzkiemu tytu naukowy profesora nadzwyczajnego. Zbiego si to z podjciem przez niego gocinnych wykadw (professeur invit) na
Uniwersytecie Misricorde w szwajcarskim Fryburgu w roku akademickim
1967/1968, skd ju nie powrci.
Tadeusz Zawadzki pozostawi w Poznaniu dwoje uczniw, wwczas doktorw: Juli Zabock i Wodzimierza Pajkowskiego. Brak samodzielnego
pracownika nauki w zakresie historii staroytnej nie wry zbyt dobrze. Na
szczcie z zawirowa, w ktre wpada nauka polska w nastpstwie wydarze
roku 1968, poznaska historia staroytna wysza w miar obronn rk. By
to czas likwidowania katedr i tworzenia na wydziaach struktury instytutowozakadowej. W ten sposb przestaa istnie Katedra Historii Powszechnej Staroytnej, a w jej miejsce, w ramach Instytutu Historii Wydziau FilozocznoHistorycznego, utworzono, ostatecznie w roku 1970, Zakad Historii
Staroytnej. W tym samym czasie, w roku 1969, arbitraln decyzj zlikwido-
275
wano Katedr Archeologii rdziemnomorskiej. Jej wczesny kierownik, prof.

dr Stefan Parnicki-Pudeko, znalaz na krtko schronienie w Katedrze Historii Sztuki, obejmujc nawet jej kierownictwo. Bliszy mu jednak by wiat
historykw i archeologw. Gdy w roku 1970 zaproponowano Profesorowi
objcie kierownictwa nowo utworzonego Zakadu Historii Staroytnej w Instytucie Historii zgodzi si. Dla rodowiska polskich historykw wiata
staroytnego by wwczas prawdziw desk ratunku: Pozna nie mia bowiem
w tym czasie, po wyjedzie na stae z Polski prof. Tadeusza Zawadzkiego,
samodzielnego pracownika nauki o tej specjalnoci. Profesor Stefan ParnickiPudeko kierowa Zakadem a do przejcia na emerytur (1984).
Profesor Stefan Parnicki-Pudeko (10 VII 1914-16 IV 1994) studia wysze
z zakresu lologii klasycznej i archeologii rozpocz na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego we Lwowie, gdzie jego mistrzami byli tacy wybitni uczeni
jak Edmund Bulanda, Ryszard Ganszyniec (Gansiniec), Jerzy Kowalski i Stanisaw Witkowski. Proces edukacji przerwa wybuch II wojny wiatowej. Studia lologiczne ukoczy zaraz po wojnie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po uzyskaniu magisterium przenis si do Wrocawia, gdzie spotka
si ze swoim mistrzem z czasw lwowskich, wybitnym archeologiem Edmundem Buland, ktry swego dawnego ucznia powita z otwartymi rkoma i natychmiast zaangaowa na etacie asystenta we wanie utworzonej na Uniwersytecie Wrocawskim Katedrze Archeologii Klasycznej. W roku 1949 Stefan
Parnicki-Pudeko obroni prac doktorsk, napisan pod kierunkiem prof.
Edmunda Bulandy, pt. Udzia czynnikw urbanistycznych w powstaniu i rozwoju greckiej agory. Rozprawa ta ukazaa si drukiem dopiero w roku 1957,
pod nieco zmienionym tytuem, stajc si natychmiast wydarzeniem naukowym. Ugruntowaa ona pozycj dra Stefana Parnickiego-Pudeko w polskim
wiecie nauki, uczynia go te znanym i poza granicami naszego kraju.
Prac na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pocztkowo
na etacie docenta, Stefan Parnicki-Pudeko podj 1 padziernika 1958.
W roku 1966 otrzyma tytu profesora nadzwyczajnego, a w 1977 zwyczajnego. Przeniesienie si do Poznania oznaczao cakowity zwrot w dotychczasowej jego karierze. Przede wszystkim musia si zaj tak naprawd reaktywowaniem Katedry Archeologii rdziemnomorskiej, zupenie zaniedbanej
po mierci prof. Sabiny Ruxer, jej poprzedniego kierownika. Okazao si, e
Katedra nie ma ani wasnego pomieszczenia, ani adnego pracownika. Docent
276
S. Parnicki-Pudeko zdoa te trudnoci jednak dosy szybko przezwyciy:

odnalaz jedynego ucznia prof. Mieczysawy Ruxer, mgra Jerzego Kubczaka,
ktrego zatrudni w Katedrze na etacie asystenta. Uzyska te skromne pomieszczenia. Rozumia przy tym doskonale, e prawdziwym wyznacznikiem
dziaalnoci Katedry bd wykopaliska w stree rdziemnomorskiej. W roku
1960, przy walnym wspudziale doc. Stefana Parnickiego-Pudeko, Ekspedycja Uniwersytetu Warszawskiego, kierowana przez prof. Kazimierza Majewskiego, rozpocza wykopaliska w Bugarii. Zastpc kierownika Ekspedycji
zosta Stefan Parnicki-Pudeko, na ktrego barki spad gwny ciar prac
organizacyjnych. Na miejsce eksploracji wybrano antyczn miejscowo o nazwie Novae, zlokalizowan w pobliu dzisiejszego miasta Swisztowa nad Dunajem.
Obejmujc kierownictwo Zakadu Historii Staroytnej w roku 1970, profesor Parnicki-Pudeko pchn jego rozwj na zupenie nowe tory. Obok utrzymania dotychczasowych kierunkw bada, tj. przede wszystkim nad epok
hellenistyczn (Wodzimierz Pajkowski) i Bliskim Wschodem w staroytnoci (Julia Zabocka), o czym niej, historycy poznascy uzyskali moliwo
zetknicia si z archeologi rdziemnomorsk w praktyce. W Novae wiedz
i dowiadczenie zdobywali studenci i modzi pracownicy rnych specjalnoci,
dla wszystkich byo tam miejsce. Profesor Stefan Parnicki-Pudeko kierowa
si przesaniem, e w umyle, osobowoci kadego, kto raz otrze si o Novae,
pozostanie mio do kultury antycznej w jej szerokim rozumieniu.
W roku 1970 veniam legendi uzyskaa dr Julia Zabocka (14 II 1931-26
III 1993), uczennica Tadeusza Zawadzkiego. Pochodzia ze lska, do Poznania przybya w roku 1955, po studiach na Uniwersytecie w Kazaniu, z nakazem pracy w Uniwersytecie Poznaskim. Doktorat, obroniony w roku 1962,
napisaa pod kierunkiem Tadeusza Zawadzkiego. Na tym etapie jej kariery
naukowej interesowaa j przede wszystkim epigraka grecka okresu rzymskiego i stosunki spoeczno-gospodarcze na terenie Azji Mniejszej. Podaa
wic ladami swego Mistrza. Zapewne jednak studia nad Anatoli staroytn
stay si inspiracj do podjcia bada nad Bliskim Wschodem staroytnym
w ogle. Sygnaem tego by wybr rde do historii staroytnego Wschodu,
opublikowany wraz z Tadeuszem Zawadzkim, ktry doczeka si dwch wyda i suy kilku pokoleniom studentw. Dziki staraniom Tadeusza Zawadzkiego uzyskaa dwuletnie (1963-1965) stypendium badawcze do Instytutu
277
Orientalistycznego w Leningradzie (Sankt Petersburg), gdzie posiada znajomo jzyka akadyjskiego i pisma klinowego. W 1970 r. Julia Zabocka uzyskaa habilitacj na Uniwersytecie w Poznaniu na podstawie rozprawy o stosunkach agrarnych w monarchii Sargonidw, opublikowanej rok pniej.
W roku 1982 otrzymaa tytu profesora nadzwyczajnego. Jest autork pierwszej polskiej syntezy dziejw Bliskiego Wschodu w staroytnoci. Jej bezsprzeczn zasug byo wprowadzenie do Poznania bada nad dziejami staroytnego Bliskiego Wschodu, tak skutecznie dzisiaj kontynuowanych przez jej
ucznia, prof. Stefana Zawadzkiego i jego zesp.
Uczniem Tadeusza Zawadzkiego by rwnie Wodzimierz Pajkowski
(31 VII 1934 25 X 1992). Ukoczy on studia historyczne w Poznaniu
w roku 1957 prac magistersk o gminie wiejskiej w staroytnej Ligurii, napisan pod kierunkiem Tadeusza Zawadzkiego, ktry bezporednio po obronie zaangaowa go w charakterze asystenta w Katedrze Historii Powszechnej
Staroytnej i redniowiecznej. Zainteresowania Itali doby Cesarstwa Rzymskiego szybko jednak odeszy na plan dalszy na rzecz bada nad stosunkami
plemiennymi i procesami urbanizacyjnymi w zachodniej czci Pwyspu Bakaskiego. Bya to niewtpliwa inspiracja ze strony Mistrza, prof. Tadeusza
Zawadzkiego. W roku 1966 Wodzimierz Pajkowski obroni tez doktorsk
Plemiona Epiru a procesy jego urbanizacji, opublikowan kilka lat pniej
pod nieco zmienionym tytuem. Rwnolegle ogosi szereg artykuw, cz
z nich w jzyku niemieckim. Publikacje te uczyniy jego osob, specjalisty od
dziejw plemion iliryjskich, szeroko znan w kraju i zagranic. W roku 1977
przedstawi obszern rozpraw habilitacyjn powicon siedzibom i historii
plemion iliryjskich, opublikowan w roku 1981 i wznowion pomiertnie
w jzyku niemieckim, ktr ostatecznie ugruntowa swoj pozycj badacza
stosunkw etnicznych zachodniej czci Pwyspu Bakaskiego.
Zainteresowania badawcze Wodzimierza Pajkowskiego nie ograniczay
si tylko do zachodnich Bakanw. Prdko obj nimi cay Pwysep, zajmujc si wielkimi migracjami w czasach prahistorycznych, bada zwizki midzy
rnymi czciami wiata rdziemnomorskiego a Pwyspem Bakaskim.
Nieobce mu byy rwnie problemy innych epok. W momencie powstania
Ekspedycji Archeologicznej w Novae aktywnie wczy si do jej prac. Bra
udzia w kilku kampaniach wykopaliskowych, zajmowa si publikacj stemplowanych cegie i dachwek.
278
Zwizki z Bugari stay si rwnie impulsem do zainteresowania si dziejami Trakw. Uczestniczy w kilku konferencjach trakologicznych, jako stypendysta rzdu bugarskiego kilkakrotnie przebywa na badaniach naukowych
w Soi. To poszerzenie spektrum naukowego wyrobio w nim przekonanie
o koniecznoci integrowania rodowiska naukowego zajmujcego sie dziejami
Pwyspu Bakaskiego, pocztkowo tylko staroytniczego, szybko jednak
uzna za celowe poczenie ze sob specjalistw od rnych epok. Zaowocowao to konferencjami midzynarodowymi o nazwie Balcanicum, ktre
odbyy si w Poznaniu kolejno w latach 1982, 1983, 1985 i 1989 i nadal s
kontynuowane. Ich konsekwencj byo zainicjowane przez Wodzimierza Pajkowskiego wydawnictwa o nazwie Balcanica Posnaniensia. Efektem tych
dziaa byo utworzenie w Instytucie Historii, z jego inicjatywy, Zakadu Bakanistyki, dziaajcego do dzisiaj.
Obok wizji zintegrowanych bada nad dziejami Pwyspu Bakaskiego
jako caoci, z uwzgldnieniem tzw. obszarw peryferyjnych, Wodzimierz
Pajkowski dostrzega konieczno wdroenia w Poznaniu bada nad dziejami
Bizancjum. Ide t wpaja swoim uczniom, a podj j prof. UAM dr hab.
Kazimierz Ilski, gdy tylko uzyska habilitacj. Sta si on inicjatorem Pracowni Historii Bizancjum.
Na przestrzeni dziewidziesiciu lat od powoania Katedry Historii Staroytnej sytuacja w zakresie bada nad dziejami staroytnymi zmienia si
radykalnie. Nie ma wtpliwoci, e przeom dokona si wraz z zatrudnieniem
w Uniwersytecie Poznaskim w roku 1954 Tadeusza Zawadzkiego, ktrego
uczniowie skutecznie przyczynili si do ugruntowania tej dyscypliny w naszej
Alma Mater. Ogromnym impulsem dla dalszego rozwoju byo objcie kierownictwa Zakadu Historii Staroytnej przez prof. Stefana Parnickiego-Pudeko w roku 1970, co spowodowao symbioz archeologii z badaniami historycznymi. Dzisiaj Uniwersytet im. Adama Mickiewicza dysponuje dobrze
rozwinit kadr specjalistw od dziejw staroytnych. Na bazie Zakadu Historii Staroytnej wyodrbniy si, w roku 1996, dwie odrbne jednostki:
Zakad Historii Bliskiego Wschodu, kierowany przez ucznia Julii Zabockiej,
prof. dra hab. Stefana Zawadzkiego, i Zakad Historii Spoeczestw Antycznych pod kierownictwem prof. dra hab. Leszka Mrozewicza, ucznia Wodzimierza Pajkowskiego i Stefana Parnickiego-Pudeko. Z tego Zakadu wyszed,
279
wspomniany ju, prof. UAM dr hab. Kazimierz Ilski, tworzc w roku 2004
Pracowni Historii Bizancjum.
(opracowa prof. Leszek Mrozewicz)
(fragmenty wystpienia na konferencji Kult panujcego w staroytnoci;
Historia staroytna w Polsce 1919-2009; Pozna, 2-3 grudnia 2009; peen
tekst ukae si w materiaach z konferencji])
Wybrana bibliograa
1924, A. Wrzosek, Zaoenie Uniwersytetu w Poznaniu [w:] Uniwersytet Poznaski
w pierwszych latach swego istnienia () za rektoratu Heliodora wicickiego.
Ksiga pamitkowa wydana staraniem Senatu Uniwersytetu Poznaskiego pod
red. A. Wrzoska, Pozna.
1981, J. Wolski, Piotrowicz Ludwik, Polski Sownik Biograczny t. 26, Warszawa,
s. 450.
1990, J. Kolendo, O historykach wiata staroytnego w Polsce midzywojennej, Filomata
398, s. 277-280.
2006, L. Mrozewicz, Profesor Tadeusz Zawadzki (7 IV 1919-4 I 2008), Meander
LXVI, 3-4, 2006 [2009], s. 190-194.
2006, T. Schramm, Zarys dziejw Instytutu Historii UAM [w:] Instytut Historii
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1956-2006, Pozna.
1993, L. Mrozewicz, Profesor Stefan Parnicki-Pudeko, Eos 81, s. 323-324.
1993, S. Zawadzki, In memory of Julia Zabocka [w:] ulmu IV. Everyday Life in
Ancient Near East. Papers Presented at the International Conference, Pozna,
19-22 September, 1989, edited by J. Zabocka, S. Zawadzki, Wydawnictwo
Naukowe UAM, Pozna.
1995, L. Mrozewicz, Wodzimierz Pajkowski (1934-1992), Balcanica Posnaniensia
VII, s. 9-12.
Zainteresowania i projekty badawcze jednostki
Historia wczesnego Cesarstwa Rzymskiego (I-III w.); dzieje prowincji rzymskich nad Renem i Dunajem; prozopograa i epigraka; ksztatowanie si
klasycznej polis; miasta greckie a ludy barbarzyskie, kolonie greckie na zachodnim wybrzeu Morza Czarnego; ideologia i propaganda wadzy cesarzy
rzymskich; numizmatyka Imperium Romanum; rzymska polityk zagraniczna doby Sewerw; mit trojaski na Sycylii, u Etruskw oraz w I wieku
280
przed Chr.; wschodnie prowincje Cesarstwa Rzymskiego w dobie dynastii

awijskiej, orientalizacja Cesarstwa Rzymskiego w okresie panowania dynastii
awijskiej.
Realizowany (zespoowo) projekt badawczy
TRANSFORMACJA IMPERIUM RZYMSKIEGO W CZASACH FLAWIJSKICH
Uwag nasz przy tym projekcie, koncentrujemy przede wszystkim na takich

kluczowych problemach jak: 1) oblicza kryzysu pastwa i dojcie Flawiuszy
do wadzy, 2) uformowanie nowej elity wadzy, 3) przebudowa struktur administracyjnych pastwa, 4) armia: jej rola polityczna i miejsce w spoeczestwie, 5) prowincje ich miejsce w ramach Imperium (unikacja administracyjna, sposb zarzdzania przez urzdnikw pastwowych, wzrost
gospodarczy, awans kulturowy, rnice midzy Wschodem a Zachodem), 6)
urbanizacja i municypalizacja Cesarstwa, miejskie elity prowincjonalne, 7)
romanizacja jako zjawisko kulturowe, 8) cesarz w pastwie i spoeczestwie
ideologia wadzy oraz religijne wyniesienie panujcego i jego rodziny, 9)
przemiany w sferze religii, wierzenia spoza Italii, chrzecijastwo i jego rola,
10) transformacja w kulturze duchowej i artystycznej, stare wzorce i nowe
zjawiska, 11) Rzym a wiat zewntrzny.
Efektem kocowym projektu bdzie wyczerpujca, naukowa monograa,
ktra mamy nadziej stanie si pierwszym powanym polskim wkadem
w midzynarodowe badania nad epok awijsk, wypeniajc zarazem luk
w naszej rodzimej nauce.
Zakad publikuje dwie serie: 1) XENIA POSNANIENSIA. series altera, pod
redakcj Leszka Mrozewicza i Marii Musielak, 2) FONTES HISTORIAE
ANTIQUAE, pod redakcj Leszka Mrozewicza i Marii Musielak, Wydawnictwo Naukowe UAM.
prof. dr hab. Leszek Mrozewicz moesia@amu.edu.pl tel. 61 829 47 30, p. 307
281

Pracownicy:
prof. UAM dr hab. Maria Musielak marmus@amu.edu.pl tel. 61 829 47 29,
p. 306
dr Katarzyna Balbuza balbuza@yahoo.com tel. 61 829 47 29, p. 306
dr Anna Tatarkiewicz ostia@amu.edu.pl tel. 61 829 47 29, p. 306
dr Krzysztof Krlczyk krolczykk@yahoo.de tel. 61 829 47 29, p. 306
Doktoranci:
mgr Jakub Kozowski jkozlowski@inbox.com
mgr Piotr Jaga

dr Katarzyna Balbuza
(ideologia i propaganda we wczesnym Cesarstwie Rzymskim)
Ksiki
2005, Triumfator. Triumf i ideologia zwycistwa w staroytnym Rzymie epoki Cesarstwa,
Pozna.
2000, [sprawozdanie] Ideologia I propaganda w staroytnoci (Oglnopolska konferencja historykw staroytnoci, Rzeszw 12-14 IX 2000), Eos 87, s. 405-406.
2002, Triumph as the expression of Roman ideology of victory from Augustus to
Diocletianus, Eos 89, s. 361-366.
2003, [rec.] Agata Aleksandra Kluczek, Polityka dynastyczna w Cesarstwie Rzymskim w latach 235-284, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu lskiego (Prace Naukowe
Uniwersytetu lskiego w Katowicach nr 1899), 2000, ss. 170, Eos 90/1.
2004, The Aspects of Domitians Ideology of Victory [w:] (red.) L. Ruscu, C. Ciongradi,
R. Ardevan, C. Roman, C. Gazdac, Orbis Antiquus. Studia in honorem Ioannis
Pisonis, Cluj-Napoca, s. 25-33.
2004, Roma Aeterna symbolem cywilizacji (czasy Hadriana) [w:] (red.) L. Mrozewicz,
K. Balbuza, Miasto w staroytnoci. Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej PTH, Pozna, 19-21 wrzenia 2002 r. (Xenia Posnaniensia 3), Pozna,
s. 213-221.
282
2004, Ideologia zwycistwa cesarza Klaudiusza (w aspekcie podboju Brytanii) [w:] (red.)
L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay
oglnopolskiej konferencji Komisji Historii Staroytnej PTH, Rzeszw 12-14
wrzenia 2000, Rzeszw, s. 383-389.
2004, The triumph in the service of the dynastic policy of emperors during the principate,
Eos 91, s. 63-82.
2005, [rec.] Marek Jan Olbrycht, Aleksander Wielki i wiat iraski, Rzeszw,
Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2004, 412 ss, Sehepunkte 5/7-8.
2007, Aion z Afrodyzjas a koncepcja lozoczna saeculum aureum Augusta [w:] Materiay
z Konferencji Polskiego Towarzystwa Historycznego, Sekcji Historii Staroytnej,
Toru (w druku).
2007, Problem wiecznoci pastwa w Rzymie Augusta [w:] (red.) Piotr Berdowski, Beata
Pawowska, Haec mihi in animis vestris templa. Liber in memoriam Leslai
Morawiecki, ediderunt, Rzeszw, s. 197-205.
2007, Idea Aeternitas w ideologii wadzy cesarzy z dynastii awijskiej [w:] (red.)
K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 559571.
2008, William Szekspir a idy marcowe [w:] (red.) L. Mrozewicz, Idy marcowe 2050
lat pniej, Pozna 2008, s. 211-219.
2008, Via Appia Antica longarum regina viarum, Studia Periegetica 2, s. 17-31.
(w druku), Aeternitas an element of Emperor Trajans self-representation (an outline of
the problem) [w:] Ksiga Pamitkowa ku czci prof. Tadeusza oposzko.
(w druku), AVGVSTA IN AETERNITATE. Motyw wiecznoci w Rzymie Antoninw
(ze szczeglnym uwzgldnieniem Faustyny Starszej) [w:] Ksiga Pamitkowa dla
prof. Jzefa Wolskiego.
2003, [oprac.] L. Schumacher, Faszystowska recepcja propagandy augustowskiej (Xenia
Posnaniensia. Series altera 15), Pozna.
2004, [wspred.] Miasto w staroytnoci. Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej,
Pozna, 19-21 wrzenia 2002 (Xenia Posnaniensia. Monograe 3), Pozna.
2005, [oprac.] Ch. Marek., Grecka polis w czasach hellenistycznych (Xenia
2005, [oprac.] K. Nawotka., mier i grb Aleksandra Wielkiego (Xenia Posnaniensia.
Series altera 22), Pozna.
2005, [oprac.] J.P. Martin, Kult panujcego w Cesarstwie Rzymskim (Xenia Posnaniensia. Series altera 23), Pozna.
283
2005, [oprac.] R. Urban, Rzym w pomieniach. 19 lipca 390 (?) przed Chr. i 64 po
Chr. (Xenia Posnaniensia. Series altera 25), Pozna.
2005, [oprac.] G. von Blow, Romuliana-Iatrus. Dwa przykady pnorzymskiej architektury prowincjonalnej (Xenia Posnaniensia. Series altera 26), Pozna.
2009, [oprac.] F. Kolb, Troja. Mity, polityka, historia i nauka (Xenia Posnaniensia.
2005, G. von Blow, Romuliana-Iatrus. Dwa przykady pnorzymskiej architektury
prowincjonalnej (Xenia Posnaniensia. Series altera 26), Pozna.
dr Krzysztof Krlczyk
(weterani rzymscy i ich rola spoeczna i polityczna w okresie wczesnego Cesarstwa;
historia Rzymu w dobie Sewerw; dzieje prowincji granicznych Imperium
Romanum; limes rzymski; lwowskie rodowisko bada nad staroytnoci)
Ksiki
2005, Inskrypcje weteranw z prowincji naddunajskich Cesarstwa Rzymskiego (I-III w.
po Chr.), Pozna.
2009, Veteranen in den Donauprovinzen des Rmischen Reiches (1.-3. Jh. n. Chr.),
Pozna (w druku)
1994, Kulty religijne weteranw w Mezji Dolnej [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Ilski,
Studia Moesiaca, t. 2, Pozna, s. 47-61.
1994, [rec.] The Roman Army in the East. Proceedings of the Colloquium held at the
Jagiellonian University, Krakw in September 1992, ed. by E. Dbrowa, Eos
82, s. 144-145.
1995, [rec.] Z. Drozdowicz (red.) Zarys encyklopedyczny religii, Pozna 1992,
1999, Status prawny weteranw w okresie Cesarstwa Rzymskiego uwagi wstpne [w:]
(red.) L. Mrozewicz, K. Ilski, Aetas Imperatoria, Pozna, s. 289-316.
1999, Veteranen in den Donauprovinzen des Rmischen Kaiserreiches (1.-3. Jh. n. Chr.),
Eos 86, s. 165-170.
2000, Prowincja Recja organizacja i miejsce w ramach Imperium, Nasze Historie
5, s. 86-90.
2000, Wojsko rzymskie w Mogontiacum, Nasze Historie 5, s. 91-96.
284
2001, [wspaut.] Inskrypcje aciskie [w:] (red.) E. Wipszycka, Vademecum historyka

staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo staroytnoci klasycznej, t. 1/2, wyd.
2 zm., Warszawa, s. 186-251.
2001, Veterans in the Politics in Rome in the late Roman Republic (from Marius to
Octavian), Eos 88, s. 285-298.
2001, [rec.] G. Wesch-Klein, Soziale Aspekte des rmischen Heerwesens, Stuttgart 1998,
Eos 88, s. 189-192.
2003, Veteranen in lateinischen Inschriften aus den Donauprovinzen des Rmischen
Reiches (1.-3. Jahrhundert n. Chr.) [w:] (red.) P. Noelke, Romanisation und
Resistenz in Plastik, Architektur und Inschriften der Provinzen des Imperium
Romanum. Neue Funde und Forschungen. Akten des VII. Internationalen
Colloquiums ber Probleme des Provinzialrmischen Kunstschaens Kln 2.bis 6.
Mai 2001, Mainz am Rhein, s. 327-335.
2003, Roman Veterans in Novae (Moesia Inferior), Novensia 14, s. 273-285.
2004, Veteranen im Leben des antiken Mainz (Mogontiacum, Germania superior) [w:]
(red.) L. Ruscu i inni, Orbis Antiquus. Studia in honoren Ioannis Pisonis, ClujNapoca, s. 89-99.
2004, Die Rechtsstellung der Veteranen im Rmischen Reich, Eos 91, s. 85-107.
2004, Weterani w yciu staroytnego Mogontiacum (Germania Superior) [w:] (red.) L.
Mrozewicz, K. Balbuza, Miasto w staroytnoci. Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej PTH, Pozna, 19-21 wrzenia 2002 r. (Xenia Posnaniensia
3), Pozna, s. 269-291.
2004, Weterani w polityce rzymskiej schyku republiki (od Mariusza do Oktawiana) [w:]
(red.) L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci.
Materiay konferencji Komisji Historii Staroytnej PTH Rzeszw 12-14 wrzenia
2000, Rzeszw, s. 201-215.
2005, Die rmische Stadt Brigetio und ihre Munizipalaristokratie in den epigraphischen
Quellen [w:] (red.) A. o, K. Nawotka, Elite in Greek and Roman Antiquity,
Wrocaw, s. 133-140.
2007, Dziaalno budowlana Sewerw w Rzymie [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak,
2007, Polscy badacze staroytnoci na Uniwersytecie Lwowskim (1873-1939) szkic do
portretu [w:] (red.) P. Berdowski, B. Blahaczek, Haec mihi in animis vestris
templa. Studia Classica in Memory of Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw,
s. 23-46.
2008, Idy Marcowe w historiograi i literaturze polskiej [w:] (red.) L. Mrozewicz), Idy
Marcowe 2050 lat pniej, Pozna, s. 253-268.
285

2003, W. Kuho, Cesarz Dioklecjan. Historyczne znaczenie tetrarchii (Xenia
Posnaniensia . Series altera 17), Pozna.
2005, G. Wesch-Klein, Twrcy prowincji rzymskich (Xenia Posnaniensia. Series altera 24), Pozna.
2006, L. Borhy, Brigetio. Rzymskie miasto w Panonii w wietle rde archeologicznych
(Xenia Posnaniensia. Series altera 27), Pozna.
2006, L. Schumacher, Zabjstwo cesarza Sewera Aleksandra w Sicilia pod Moguncj
(Xenia Posnaniensia. Series altera 28), Pozna.
2008, P. Herz, Ze studiw nad rzymskim kalendarzem wit (Xenia Posnaniensia.
prof. dr hab. Leszek Mrozewicz
(historia Rzymu okresu wczesnego Cesarstwa; inskrypcje aciskie, prozopograa
prowincji naddunajskich)
Ksiki
1982, Rozwj ustroju municypalnego a postpy romanizacji w Mezji Dolnej, Pozna.
1989, Arystokracja municypalna w rzymskich prowincjach nad Renem i Dunajem
w okresie Wczesnego Cesarstwa, Pozna.
1992, [wspaut.] Inscriptions latines de Novae, Pozna.
1995, Legionici mezyjscy w I wieku po Chrystusie, Pozna.
1999, Historia powszechna. Staroytno, Pozna.
2002, [wspaut.] Historia. Dzieje staroytne. Podrcznik dla I klasy liceum oglnoksztaccego, liceum prolowanego i technikum, Pozna.
(w druku), Palaeography of Latin Inscriptions from Novae, Pozna.
1973, Religia Achajw w wietle pisma linearnego B, Filomata 71, s. 65-71.
1974, Miniowie w Grecji II tysiclecia p.n.e., Filomata 283, s. 108-114.
1975, Strategiczne przesanki utworzenia rzymskiej prowincji Mezji Dolnej (Qua de causa
ripa Thraciae Moesia inferior facta sit?), Meander 30, s. 281-291.
1977, Cesarz Decjusz i moneta z Novae, Filomata 307, s. 316-324.
1978, Une inscription latine en lhonneur de Septime Svere et de sa famille, nouvellement
dcouverte Novae, Archeologia 28, s. 117-124.
286
1979, Res municipalis w Mezji Dolnej, Antiquitas 8, s. 139-146

1980, Einige Bemerkungen zur demographischen Struktur Novae, Eos 68, s. 349-354
1978, Municipium Novae: problem lokalizacji [w:] Novae-Sektor Zachodni 1976, 1978,
Pozna, s. 197-200.
1981, L. Iulius Faustinianus co(n)s(ularis) Moesiae inferioris, Eos 69, s. 99-103.
1982, Munizipalaristokratie in Moesia inferior, Eos 70, s. 299-318.
1984, Ein neuer rmischer Senator aus Novae (Moesia inferior), Zeitschrift fr
1984, Victoria Aug(usta) Panthea Sanctissima, Zeitschrift fr Papyrologie und
1984, Die Romanisierung der Provinz Moesia inferior. Eine Problemskizze, Eos 72,
s. 375-392.
1985, Domo Cappadocia. Zu einer Veteraneninschrift aus Novae (Moesia inferior), Eos
73, s. 297-300.
1987, Przesiedlenia ludnociowe na rzymsk stron Renu i Dunaju w okresie Wczesnego
Cesarstwa (do wojen markomaskich) (Les dplacements de populations sur la rive
romaine du Rhine et du Danube sous le Haut-Empire, jusquaux guerre contre les
Marcomans), Eos 75, s. 107-128.
1988, Inskrypcje aciskie z Novae (kampanie wykopaliskowe 1984 i 1986), Archeologia
39, s. 172-178.
1989, Die punischen Kriege in der polnischen Geschichtsschreibung, Studia Phoenicia
10, s. 345-352.
1993, Canabenses, consistentes et la question du loyalisme dtat dans les provinces limitrophes [w:] Lepigraa del villagio (Epigraa et antichit, 12), Faenza, s. 91-100.
1993, Die Statthalter des ungeteilten Moesien [w:] Prosopographica, Pozna, s. 23-34.
1993, Laurentes Lavinates und die Provinz Dakien (Ein Beitrag zur Geschichte der
Romanisierung) [w:] Prosopographica, Pozna, s. 217-225.
1994, Przedstawiciele ordo senatorius na terenie prowincji Mezji do jej podziau w r. 86
[w:] Studia Moesiaca, Pozna, s. 25-39.
1995, Struktury municypalne w rzymskich prowincjach nad Renem i Dunajem (I-III
w.) [w:] (red.) J. Staszewski, Pamitnik XV Powszechnego Zjazdu Historykw
Polskich, t. I cz. 1, Toru, s. 83-89.
1995, Jupiter mit Adler. Eine unverentlichte rmische Bildlampe aus Mainz [w:]
Nunc de Suebis dicendum est. Studia archaeologica et historica Georgio Kolendo
ab amicis et discipulis dicata. Studia oarowane profesorowi Jerzemu Kolendo
w 60-lecie urodzin i 40-lecie pracy naukowej, Warszawa, s. 199-203.
1999, Grenze als Faktor der Stadtentwicklung in den Grenzprovinzen des Rmischen Reiches
[w:] Scripta Minora, t. 3 (Aetas Imperatoria), s. 337-345.
287
1999, Munizipalgesellschaft und rmische Ritter. Das Beispiel der Nordprovinzen des
Rmischen Reiches [w:] LOrdre questre. Histoire dune aristocratie (IIe siecle av.
J.-C. IIIe siecle ap. J.-C.), Rome, s. 31-78.
1999, Zwischen Bedrohung und Normalitt: Epigraphik der Umbruchszeit.Moesische
Provinzen angesichts der Krise der rmischen Welt [w:] XI Congresso Internazionale
di Epigraa Greca e Latina. Atti, Roma, s. 467-479.
2000, Antyk rdem integracji europejskiej [w:] Poszukiwanie Europy (Studia Europaea
1), Pozna, s. 15-26.
2001, Amicitia Romana. Die freundliche Politik des Kaisers Claudius in den
Donaulndern [w:] (red.) M. Peachin, Aspects of Friendship in the Graeco-Roman
World. Proceedings of a conference held at the Seminar fr Alte Geschichte,
Heidelberg, on 10-11 June, 2000, Portsmouth, Journal of Roman Archaeology:
Supplementary series 43, s. 109-119.
2001, C. Petillius Q. f(ilius) Pom(ptina) t(ribu) Firmus in Moesien, Eos 88, s. 7579.
2002, Prowincje naddunajskie w polityce cesarza Klaudiusza, Res Historica 14
(Graecorum et Romanorum memoria 2), s. 145-16.
2002, C. Licinius Mucianus und Moesien (= Prosopographia Moesiaca 6), Eos 89,
s. 321-323.
2003, Prosopographia Moesiaca [7]: T. Clodius M. f. Fal(eria tribu) Eprius Marcellus: legatus legionis IV Scythicae (?) [w:] (red.) A. Bursche, R. Cioek, Antyk i barbarzycy. Ksiga dedykowana Profesorowi Jerzemu Kolendo w siedemdziesit rocznic
urodzin, Warszawa, s. 311-312.
2004, T. Aurelius Fulvus, legatus legionis III Gallica in Moesia (68-69) [= Prosopographia
Moesiaca VI], Epochi. Istoriesko spisanie (Veliko Tarnovo) XII, 1-2, s. 327331.
2004, Legio XV Apollinaris und die Dakerkriege Domitians [w:] Orbis Antiquus, Cluj,
s. 630-632.
2004, Via et imperium Strassenbau und Herrschaft in rmischer Welt [w:] (red.)
Regula Frei-Stolba, Siedlung und Verkehr im Rmischen Reich. Festschrift
H.E. Herzig, Bern-Frankfurt a. M., s. 345-359.
2005, Datierte Inschriften aus Novae [w:] (red.) M. Mirkovi, Rmische Stdte und
Festungen an der Donau, Beograd, s. 193-198.
2005, M. Licinius Crassus Frugi leg. Aug. pr. pr. Moesiae ca. 41-43 [w:] (red.) F. Beutler,
W. Hameter, Eine ganz normale Inschrift und hnliches zum Geburtstag von
Ekkehard Weber, Wien, s. 95-99.
2005, Veteranen eine Elite? [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy, Rzymianie
i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 111-115.
288
2006, [wspaut.] Argentine students identity and studying in Europe trends, problems
and paradoxes [w:] (red.) A. Gromkowska-Melosik, K. Hada, European Higher
Education for the World Studies on Students Mobility, Pozna, s. 119-131.
2006, Religion et despotisme: le cas de Domitien [w:] Pouvoir et religion dans le monde
romain en hommage Jean-Pierre Martin, Paris, s. 89-96.
2006, Ludwik Piotrowicz, Pozna i kult panujcego [w:] (red.) L. Mrozewicz,
L. Piotrowicz, Kult panujcego w staroytnoci, Pozna, s. 11-25.
2006, [wspaut.] Argentine students identity and studying in Europe trends, problems
and paradoxes [w:] (red.) A. Gromkowska-Melosik, K. Hada, European Higher
Education for the World Studies on Students Mobility, Pozna, s. 119-131.
2006, Profesor Tadeusz Zawadzki (7 IV 1919-4 I 2008), Meander 66/3-4, s. 190194.
2007, Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis 13 II 2007, Pozna, s. 11-16. Inschriften
der Statthalter des ungeteilten Moesien [w:] Acta XII Congressus Internationalis
Epigraphiae Graecae et Latinae. Provinciae Imperii Romani Inscriptionibus
Descriptae, Barcelona, s. 983-986.
2007, Prosopographia Moesiaca VIII: Cn. Cornelius Lentulus (10-6 przed Chr.) [w:]
(red.) P. Berdowski, B. Blahaczek, Haec Mihi in animis vestris templa. Studia
Classica in Memory of Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw, s. 213-219.
2007, Inschriften der Statthalter des ungeteilten Moesien [w:] Acta XII Congressus
Internationalis Epigraphiae Graecae et Latinae. Provinciae Imperii
Romani Inscriptionibus Descriptae, Barcelona, s. 983-986.
2008, [wspaut.] C. Sammucius Maior im titulus pictus aus Novae (ILatNovae 38 =
IGrLat Novae 57), Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 165, s. 241
248.
2008, Palaeographica Novensia: Napuca [w:] Phosphorion. Studia in honorem Mariae
iikova, Soa, s. 417-420.
2008, Epigraka a paleograa (Palaeographica Novensia 3), Symbolae Philologorum
Posnaniensium 18, s. 491-502.
2008, Antyk fundamentem cywilizacji europejskiej. Wykad inaugurujcy rok akademicki, 2008/2009, ycie Uniwersyteckie 12 (183), s. 13-15.
2009, Historia staroytna na Uniwersytecie w Poznaniu [w:] (red.) Z. Drozdowicz,
Uniwersytety. Tradycje Dzie dzisiejszy Przyszo, Pozna, s. 71-81.
2009, Idy Marcowe w historiograi nowoytnej (rozwaania wstpne) [w:] (red.)
L. Mrozewicz, Idy Marcowe 2050 lat pniej, Pozna, s. 221-232.
2009, Tadeusz Zawadzki. Badacz peryferii wiata rzymskiego [w:] T. Zawadzki, Na
peryferiach wiata rzymskiego, Pozna, s. 9-39.
289
Redakcje naukowe / opracowania / wstpy

Fontes Historiae Antiquae 9 zeszytw
[wspred.] Xenia Posnaniensia, Monograe 7 tomw
Xenia Posnaniensia. Series altera. Wykady Gocinne w Zakadzie Historii
Spoeczestw Antycznych 33 zeszyty
2003, Eos. Commentarii Societatis Philologae Polonorum, 90/1-2,
2004, [wspred.] Miasto w staroytnoci. Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej,
Pozna, 19-21 wrzenia 2002 (Xenia Posnaniensia. Monograe 3), Pozna.
2006, [ red.] P. Heather, Upadek Cesarstwa Rzymskiego, Pozna.
2008, [red.] F. Kolb, Idea pnoantycznego wadcy. Ideologia i autoprezentacja, Pozna.
2008, [red.] wiadectwa epigraczne. Historia staroytna w wietle inskrypcji, red.
J. Bodel, Pozna.
2009, [red., wstp, oprac.] L. Piotrowicz, Kult panujcego w staroytnoci, wyd. 2,
Pozna.
2009, [red.] Idy Marcowe 2050 lat pniej, Pozna.
2009, [red.] T. Zawadzki, Na peryferiach wiata rzymskiego, wstp i dobr tekstw,
Pozna.
2009, [red., wstp, posowie] R. Syme, Rewolucja Rzymska, Pozna.
2003, L. Schumacher, Faszystowska recepcja propagandy augustowskiej (Xenia
2004, S. von Schnurbein, August w Germanii (Xenia Posnaniensia. Series altera 20),
Pozna.
2005, R. Urban, Rzym w pomieniach (Xenia Posnaniensia. Series altera 25),
Pozna.
2007, R. Klein, Imperium Romanum w ocenie pisarzy greckich okresu Wczesnego
Cesarstwa (Xenia Posnaniensia. Series altera 32), Pozna.
prof. UAM dr hab. Maria Musielak
(Grecja IV w. p.n.e.; kolonie greckie nad Morzem Czarnym; historia polityczna
i spoeczna)
Ksiki
1989, Miasto-pastwo Delfy w IV w. p.n.e., Pozna.
2003, Spoeczestwo greckich miast zachodnich wybrzey Morza Czarnego, Pozna.
290

1999, Ludno miast greckich w I w przed Chr. I w. po Chr. [w:] (red.) L. Mrozewicz,
K. Ilski, Scripta minora 3, Aetas Imperatoria, Pozna, s. 9-107.
2000, Les grand hros de la Grce au IVe sicle [w:] Les grands hommes des autres, Actes
du Xe Colloque Pozna Strasbourg des 4-6 novembre 1998, Pozna, s. 1931.
2004, Wojna fokejska (356-346) ideologia i propaganda [w:] Ideologia i propaganda
w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Staroytnej PTH. Rzeszw 12-14
wrzenia 2000, Rzeszw.
2007, Grecy i barbarzycy na peryferiach wiata antycznego (zachodnie wybrzea Morza
Czarnego) [w:] Materiay konferencji Komisji Staroytnej PTH. Wrocaw 21-23
wrzenia 2005, Wrocaw, s. 9-24.
[wspred.] Xenia Posnaniensia. Monograe 7 tomw.
dr Anna Tatarkiewicz
(religia rzymska i kulty orientalne; Ostia)
Ksiki
2009, ycie religijne Ostii antycznej, Pozna.
1999, [rec.] Claude de Lyon. Empereur romain. Actes du colloque Paris Nancy Lyon
Novembre 1992, (red.) Y. Burnand, Y. Le Bohec, J.P. Martin, Presses de lUniversit de Paris Sorbonne, Paris 1998, Eos 86, s. 379-381.
2000, [rec.] Jerzy anowski, wite Igrzyska olimpijskie, Pozna 2000, Eos 88,
s. 389-390.
2000, Inskrypcja z Augsburga prba interpretacji, Nasze Historie 5, s. 111-116.
2001, Sanktuaria i kult Mitry w Ostii [w:] Eastern Review. Sanktuaria i kult. t. 5,
d, s. 63-85.
2002, [rec.] Aspects of Friendship in the Graeco-Roman World. Proceedings of a conference held at the Seminar fr Alte Geschichte, Heidelberg, on 10-11 June, 2000
(red.) M. Peachin, Portsmouth, 2001. (Journal of Roman Archaeology.
Supplementary Series nr 43), Eos 89, s. 396-398.
2003, The Temple in the Urban Space of Ostia, Eos 90, s. 112-122.
291
2003, Soldats et le culte de Mithra dans les provinces: Mesie Suprieure, Mesie Infrieure
et Dacie la lumire des inscriptions, Novensia 14, s. 241-249.
2003, [rec.] Ostia port et porte de la Rome antique, (red.) J.-P. Descoeudres, Genve
2001, Eos 90, s. 379-384.
2004, witynia w przestrzeni miejskiej Ostii [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Balbuza
Miasto w staroytnoci. Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej, Pozna,
19-21 wrzenia 2002 (Xenia Posnaniensia. Monograe 3), Pozna, s. 359379.
2004, Sanctuaries and the cult of Mithra in Ostia [w:] (red.) J. Kmieciski, M. Oldzki,
K. Nadkaski, Trade roads and peregrines tracks as factor of integration. Sanctuaries
and cult, d, s. 69-88.
2004, Mitraizm a wadza cesarska w Rzymie [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski,
Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Staroytnej
2007, Kaiserkult. Augustus-Roma-Tempel auf dem Forum von Ostia [w:] (red.)
P. Berdowski, B. Blahaczek, Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica
in Memory of Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw, s. 205-211.
2007, wita zwizane z portowym charakterem Ostii [w:] (red.) K. Nawotka,
mgr Jakub Kozowski
(dynastia awijska; Konstantyn Wielki; rzdy tetrarchiczne)
Ksiki
2010, (w druku) Droga do wadzy Konstantyna Wielkiego (306-324), Zabrze.
2006, Edykt tolerancyjny Galeriusza: konieczno polityczna czy akt nawrcenia?,
Materiay konferencyjne Prawo a Sumienie, Biaystok.
2008, Maksencjusz i kampania italska, Per aspera ad astra. Materiay z XVI
Oglnopolskiego Zjazdu Historykw Studentw w Krakowie 16-20.04.2008, t. 1,
Krakw, s. 79-95.
2009, [red.] Chrzecijastwo a propaganda wojenna Konstantyna, materiay pokonferencyjne, Pozna 2009.
2009, (w druku) Kwestia Basjana, Nowy Filomata 13.
2009, (w druku) Obraz wrogw Konstantyna Wielkiego w historiograi, Antiquitas.
292
mgr Piotr Jaga

(Grecja w IV wieku p. n. e.; religia grecka)
1999, Wielka Kolumna Jowisza w Moguncji rozwaania wok interpretacji [w:] (red.)
L. Mrozewicz, K. Ilski, Scripta minora 3, Aetas Imperatoria, Pozna, s. 269287.
(w druku), Nowa interpretacja V,17-21 Dziejw Herodota i moliwo jej zwizku
z polityk Filipa Macedoskiego, Analiza ikonograczna monety Filipa II
Macedoskiego [w:] Materiay konferencyjne z I i II dzkiej Wiosny Modych
Historykw .
(przygotowanie do druku), Boskie atrybutacje macedoskiej rodziny krlewskiej za
Filipa II [w:] Materiay konferencyjne Kult panujcego w staroytnoci .
12.1.2. Zakad Historii Staroytnego Wschodu, Instytut Historii,

Wydzia Historyczny
adres: w. Marcin 78, 60-809 Pozna
website: www.historia.amu.edu.pl
tel. 61 829 47 28, p. 308; 61 829 47 27, p. 309

Zakad Historii Staroytnego Wschodu jako odrbna jednostka organizacyjna w strukturze Instytutu Historii UAM zosta powoany do ycia w r. 1995.
Jego powstanie stao si moliwe dziki zainicjowaniu bada nad staroytnym
Bliskim Wschodem przez prof. Juli Zabock. Pocztki Jej kariery naukowej
zwizane byy ze studiami klasycznymi (rozprawa doktorska powicona bya
jeszcze rzymskiej arystokracji w Kappadocji). Po doktoracie Julia Zabocka
zdecydowaa si na zmian tematyki bada, co stao si moliwe dziki dwuletniemu stypendium w ZSRR, gdzie studiowaa pod kierunkiem znakomitego rosyjskiego uczonego I. M. Diakonowa w Instytucie Orientalistycznym
w Sankt Petersburgu (wwczas Leningrad). Owocem studiw bya rozprawa
habilitacyjna Stosunki agrarne w pastwie Sargonidw (Pozna 1971), a take
pierwszy polski podrcznik historii krajw staroytnego Bliskiego Wschodu
(Historia Bliskiego Wschodu w staroytnoci, Wrocaw 1982). Prof. Zabocka
podja prby nawizania bliszych kontaktw z orodkami naukowymi w-
293
czesnych krajw socjalistycznych, a take z zachodnioeuropejskimi, czemu

suya zorganizowana z Jej inicjatywy midzynarodowa konferencja ulmu
IV w r. 1989. Prof. Zabocka, ktra piastowaa wane funkcje w administracji Uniwersytetu, m. in. przez wiele lat stanowisko wicedyrektora Instytutu Historii UAM oraz kierownika Zakadu Historii Staroytnej, nie doprowadzia do utworzenia jednostki zajmujcej si specycznie studiami
orientalistycznymi, co po czci wynikao z Jej przekonania o potrzebie czenia bada nad Orientem ze studiami nad wiatem antycznym. Wyodrbnienie Zakadu Historii Staroytnego Wschodu jako oddzielnej jednostki
nastpio dopiero w r. 1995, a wic trzy lata po przejciu prof. J. Zabockiej
w stan spoczynku i dwa lata po jej mierci i przez kolejne lata Zakad nie
mia kompetentnego kierownika. Dopiero od 1. wrzenia 1999 r. kierownictwo pracami Zakadu przej prof. Stefan Zawadzki, ucze prof. Zabockiej.
Zakad jest wic mod placwk naukow, oprcz kierownika Zakadu tylko dr W. Tyborowski jest jego pracownikiem od dnia jego powstania. Mona zatem rzec, i Zakad jest w dalszym cigu w stadium budowy. Aktualnie
pracuj w Zakadzie cztery osoby: prof. Stefan Zawadzki, oraz troje adiunktw: dr Joanna Wojciechowska, dr Witold Tyborowski, dr Radosaw Tarasewicz. Z Zakadem zwizana jest take doktorantka, mgr Marta Frckowiak.
Badania naukowe koncentruj si na dziejach staroytnej Mezopotamii
w II tysicleciu (dr Tyborowski, mgr Frckowiak) i w I tysicleciu przed Chr.
(prof. Zawadzki, dr Wojciechowska, dr Tarasewicz). Prof. S. Zawadzki zajmowa si pocztkowo dziejami Asyrii, a nastpnie Babilonii w I tysicleciu,
zarwno tematyk polityczn jak i gospodarcz. Ponadto interesuje si problemami chronologii, kultem i kalendarzem kultowym (zwaszcza w wietle
codziennych dokumentw gospodarczych i administracyjnych), mniejszociami etnicznymi i rzemiosem. Zainteresowania pracownikw Zakadu dotycz
gwnie problematyki spoeczno-gospodarczej: spek starobabiloskich i roli
pracownikw najemnych (dr Tyborowski), organizacji ycia gospodarczego
w wietle form wczesnej sprawozdawczoci (mgr Frckowiak), archiww
rodzinnych jako rda do bada losw poszczeglnych rodw i ich zwizkw z wityni i aparatem pastwowym (dr Wojciechowska), roli witynnej gospodarki hodowlanej (dr Tarasewicz). Prace prof. Zawadzkiego (i jego
uczniw) wyrnia fakt, i w powanej czci s one oparte na niepublikowanych dotd dokumentach, dziki moliwoci ich studiowania w British
294
Museum. Byo to moliwe dziki studiom wszystkich pracownikw w British

Museum.
Pod kierunkiem prof. Zawadzkiego powstao 8 prac doktorskich:
Witold Tyborowski, Spka kapitaowa i rolna w prawie i praktyce prawnogospodarczej okresu starobabiloskiego (UAM 2000).
Jarosaw Maniaczyk, Tkactwo i organizacja pracy warsztatw tkackich
w Mari (XVIII w. przed Chr. (UAM 2000, wsplnie z prof. J.-M. Durandem, Pary).
Magorzata Sandowicz, Prywatna wasno ziemi uprawnej w okresie nowobabiloskim (UW, 2002).
Maria Kunert-Zanelli, Metalurgia i zotnictwo w okresie nowobabiloskim
w wietle archiwum Ebabbar w Sippar (Uniwersytet Szczeciski, 2005).
Hieronim Kaczmarek, Polskie zainteresowania cywilizacj staroytnego Egiptu do roku 1914 (Uniwersytet Szczeciski, 2005).
Joanna Wojciechowska (Paszkowiak), Archiwum addinnu, z rodu Bliju.
Dziaalno nowobabiloskiego przedsibiorcy w wietle tekstw z Borsippy
(UAM 2005).
Lena Fijakowska, Wasno nieruchomoci w syryjskim pastwie Emar od
XIV do XII w. p.n.e. (Zakad Historii Prawa, Uniw. dzki, 2005).
Radosaw Tarasewicz, Gospodarka hodowlana wityni Ebabbar w Sippar
w okresie nowobabiloskim i wczesnoperskim (UAM, 2008).
Zakad realizuje zajcia przewidziane programem studiw: wykady z historii staroytnego Wschodu dla studentw studiw stacjonarnych i niestacjonarnych, wykady dla specjalnoci: archiwistyka, socjoekonomia, kultura
polityczna, historia wojskowoci; wiczenia z historii i rdoznawstwa staroytnego Bliskiego Wschodu oraz proseminarium z j. akadyjskiego dla pocztkujcych i zaawansowanych. Prace magisterskie przygotowywane na seminarium dotycz dziejw politycznych oraz gospodarki i struktur spoecznych
Mezopotamii w II i I tys. przed Chr.
Wsppraca naukowa Zakadu Historii Staroytnego Wschodu od pocztku wychodzi poza granice kraju. Od samego pocztku swego istnienia Zakad
nawiza kontakty z licznym badaczami zza granicy, a wielu znakomitych
uczonych gocio w Poznaniu z wykadami, mi. in. dr A. Bagg (Berlin), dr
H. Baker (Uniwersytet Wiedeski); prof. P. Calmeyer (Berlin), prof. I. Ephal
(Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie), prof. M. Geller (University of Lon-
295
don), dr hab. E. Gehlken (Heidelberg), prof. M. Jursa (Uniwersytet Wiedeski), prof. O. Keel (Fribourg, Szwajcaria), prof. K. Van Lerberghe (KUL
Leuven), prof. E. Lipiski (KUL Leuven), prof. W.G. Lambert (University of
Birmingham), dr I. Finkel (British Museum), prof. K.-H. Kessler (Erlangen),
dr B. Faist (Berlin), dr U. Seidl (Berlin), prof. M. Wer (Berno), dr C.
Waerzeggers (Amsterdam), dr M. Weszeli (Uniwersytet Wiedeski).
Na szczeglne podkrelenie zasuguje fakt organizacji przez Zakad regularnych, comiesicznych spotka naukowych, w ktrych uczestnicz gocie
z uniwersytetw w Szczecinie, Wrocawiu, odzi i Warszawy. Celem spotka
jest stworzenie forum, na ktrym mona przedyskutowa projekty badawcze
na rnych etapach ich projektowania i realizacji.
prof. dr hab. Stefan Zawadzki stefanzawadzki@wp.pl / babil@amu.edu.pl
tel. 61 829 47 28, p. 308

dr Witold Tyborowski witoldtyborowski@amu.edu.pl tel. 61 829 47 27, p. 309
dr Joanna Wojciechowska paszunia@poczta.onet.pl tel. 61 829 47 28, p. 308
dr Radosaw Tarasewicz radekta@gmail.com tel. 61 829 47 28, p. 308
mgr Marta Frckowiak

mgr Marta Frckowiak
(Babilonia w II tysicleciu p.n.e., spoeczestwo, gospodarka, administracja; edycja
tekstw klinowych)
dr Radosaw Tarasewicz
(Babilonia w I tysicleciu p.n.e.; spoeczestwo, gospodarka, ustrj, kult, edycja
tekstw klinowych)
296

2003, YOS 6, 141: the account of bird-keepers from Eanna Temple at Uruk, Nouvelles
Assyriologiques Brves et Utilitaires, s. 11-13.
2005, New data concerning qpu Sippar, Nouvelles Assyriologiques Brves et
Utilitaires, s. 63-65.
dr Witold Tyborowski
(historia staroytnej Mezopotamii; gospodarka i spoeczestwo Babilonii w II
i I tysicleciu p.n.e.; edycja tekstw klinowych)
1995, The Third Year of Nebuchadnezzar II (602 B.C.) According to the Babylonian
Chronicle BM 21946 an Attempt at an Interpretation, Zeitschrift fr
Assyriologie und Vorderasiatische Archologie 85, s. 68-73.
2003, Shep-Sin, a private entrepreneur of the Old Babylonian Larsa, Die Welt des
Orients 33, s. 68-88.
2004, Spka starobabiloska a rzymska societas. Studium prawno-porwnawcze,
Czasopismo Prawno-Historyczne 56, s. 113-124.
2008, Aspects of the Economic and Family Life of the Naditu Woman in the Old
Babylonian Period, Palamedes. A Journal of Ancient History 3, s. 17-34.
dr Joanna Wojciechowska (Paszkowiak)
(historia staroytnej Mezopotamii; gospodarka i spoeczestwo Babilonii w 1
poowie II tysiclecia p.n.e.; starobabiloskie Sippar; edycja tekstw klinowych)
1998, Dokumenty dotyczce zakonu krzyackiego w Prusach z lat 1226-1235 uwagi
lologiczne, Nasze Historie 3, s. 77-83.
2002, W poszukiwaniu ojczyzny Alkmana prba reinterpretacji rde i werykacji
dotychczasowych teorii, Meander 57, s. 373-394.
2003, [wspaut.] Three Court Records, Archiv fr Orientforschung 50, s. 256268.
2006, [wspaut.] NB btu hittatu: a plot covered with pits?, Nouvelles Assyriologiques
Brves et Utilitaires 4.
297
prof. dr hab. Stefan Zawadzki

(historia staroytnej Mezopotamii; Babilonia okresu pnego, chaldejskiego i perskiego;
imperium asyryjskie; historia polityczna, spoeczna, gospodarcza, kult i religia)
Ksiki
1981, Podstawy gospodarcze nowoasyryjskiej wityni, Pozna.
1988, The Fall of Assyria and Median-Babylonian Relations in the Light of Nabopolassar
Chronicle, Pozna-Delft.
1996, Mane, Tekel, Fares. rda do dziejw Babilonii chaldejskiej, Pozna.
1996, Ze studiw nad chronologi Babilonii (koniec VII pocztek V w. przed Chr.,
Pozna.
2006, Garments of the Gods. Studies on the textile industry and the pantheon of Sippar
according to the texts from the Ebabbar archive, (Orbis Biblicus et Orientalis
218), Fribourg-Gttingen.
(oraz okoo 100 innych publikacji, w wikszoci w jzykach obcych).
1974, Studium nad rozmieszczeniem urartyjskich terytoriw wok jeziora Sewan,
Roczniki Historyczne 40, s. 1-17.
1977, Some Remarks Concerning the Property of the Eanna Temple i n Uruk (7th c.
B.C.), Folia Orientalia 18, s. 187-197.
1978, [rec.] S. Parpola, Letters from Assyrian Scholars to the King Esarhaddon and
Assurbanipal, Part 2/A: Introduction and Apendixes, Kavelaer-Neukirchen-Vluyn
1971, Eos 66, s. 175-176.
1979, The Economic Crisis in Uruk during the Last Years of Assyrian Rule in the Light
of the so-Called Nabu-ualli Archives, Folia Orientalia 20, s. 175-184.
1990, Oriental and Greek Tradition about the Death of Sennacherib, State Archives
of Assyria Bulletin 4, s. 69-72.
1980, Neo-Assyrian Temple Sacrice: 1. re!eti, Rocznik Orientalistyczny 41, s. 151-155.
1981, Lohnnormen fr die Tempelarbeiter in Babylonien in der Herrschaftszeit chaldischer und persischer Knige, Studia Historiae Oeconomicae 16, s. 71-80.
1981, Kult bstw w pastwie nowoasyryjskim (935-609 p.n.e.) w wietle kar nansowych
zawartych w dokumentach praktyki prawnej, Eos 69, s. 221-233.
1981, [rec.] Mass Deportation and Deportees in the Assyrian Empire, Wiesbaden 1979,
Eos 69, s. 331-333.
1981, [rec.] E. Salonen, Neubabylonische Urkunden verschiedenen Inhalts II, Ser. B, T.
199, Helsinki 1976, Eos 69, s. 149-151.
298
1981, [rec.], M. Popko, Religie hetyckiej Anatolii, Warszawa 1978, Przegld Orientalistyczny 118, s. 173-174.
1982, Oerings in the Neo-Assyrian Empire. Some remarks [w:] Gesellschaft und Kultur
im alten Vorderasien, (Schriften zur Geschichte und Kultur des Alten Orients
15), Berlin, s. 247-254.
1983, Assyriaka Ktezjasza z Knidos w wietle bada orientalistycznych, Eos 71,
s. 215-242.
1983, Kryzys i upadek pastwa nowoasyryjskiego a przemiany polityczne w Uruk,
1984, Z bada nad dziejami Medii i Persji w wietle Persika Ktezjasza z Knidos, Eos
72, s. 45-57.
1984, Herodotus Assyrian History, Eos 72, s. 253-267.
1984, Herodot o dziejach Asyrii i Babilonii a problem wiadomoci historycznej
Babiloczykw, Balcanica Posnaniensia 3, s. 115-119.
1984, [rec.] D. B. Weisberg, Texts from the Time of Nebuchadnezzar, Yale Oriental Series
vol. XVII, New Haven and London 1980, Eos 72, s. 423-429.
1984, [rec.] E. Salonen, Neubabylonische Urkunden verschiedenen Inhalts III, Setr. B,
T. 206, Helsinki 1980, Eos 72, s. 207-209.
1985, The Foundry of the Neo-Assyrian Temple, Eos 73, s. 101-130.
1986, Babylonian Chronicle BM 25127, 1-17, Eos 74, s. 337-343.
1986, New Data Concerning qipu and !angu of the Ebabbar Temple in Sippar in the
Neo-Babylonian and Early Persian Periods, Eos 74, s. 85-89.
1987, Gubaru: A Governor or a Vassal King of Babylonia?, Eos 75, s. 69-86.
1987, Errors in the Neo-Babylonian Business and Administrative Documents and
Problems of their Deetion, Orientalia Varsoviensia 1, s. 15-21.
1987, Who was the supreme god of Calah after 800 B.C.?, Folia Orientalia 24, s. 23-28.
1988, Umman-manda: Bedeutung des Terminus und Grnde seiner Anwendung in der
Chronik von Nabopolassar [w:] (red.) P. Vavrouek, V. Soucek, SULMU Papers
on the Ancient Nar East Presented at International Conference of the Socialist
Countries (Prague, Sept. 30-Oct.3, 1986), Prague, s. 379-397.
1989, The First Year of Nabopolassars Rule according to the Babylonian Chronicle BM
25127, Journal of Cuneiform Studies 41, s. 57-64.
1990, Great Families of Sippar during the Chaldean and Early Persian Periods (626-482
BC), Revue dAssyriologique 84, s. 17-25.
1990, Notes on the Dating of Three Documents from the Yale Collection: YOS 17 104,
170, and 254, Journal of Cuneiform Studies 42, s. 86-87.
1990, Ein wichtiges Fehler in der neubabylonischen Chronik BM 21946 und seine
Folgen: das Krnungsdatum Nebukadnezzar II, Altorientalische Forschungen
17, s. 100-106.
299
1991, Ironsmiths, Bronzesmiths and Goldsmiths in the Neo-Babylonian Texts from

Sippar, Welt des Orients 22, s. 21-47.
1992, The Date of the Death of Darius I and the Recognition of Xerxes in Babylonia,
Nouvelles Assyriologiques Brves et Utilitaires, No 39.
1992, YOS XVII 113: a Document from the Time of Nebuchadnezzar III, Nouvelles
Assyriologiques Brves et Utilitaires, No 62.
1992, Wielkie rodziny Sipparu w okresie cheldejskim i wczesnoperskim (826-482 p. n.
e.), Antiquitas 16, s. 165-174.
1993, Political Situation in Babylonia during Amel-Marduks Rule [w:] (red.)
J. Zabocka, S. Zawadzki, ulmu IV: Everyday Life in the Ancient Near East,
Papers presented at the International Conference, Pozna 19-22 September 1989,
Pozna, s. 309-31.
1993, Wspomnienie o Julii Zabockiej [w:] (red.) J. Zabocka, S. Zawadzki, ULMU
IV: Everyday Life in Ancient Near East. Papers Presented at the International
Conference Pozna, 19-20 September, 1989, Pozna, s. 1-4.
1993, Bibliograa prac Prof. Julii Zabockiej [w:] (red.) J. Zabocka, S. Zawadzki,
ULMU IV: Everyday Life in Ancient Near East. Papers Presented at the
International Conference Pozna, 19-20 September, 1989, Pozna, s. 5-8.
1993, Religia a polityka w pastwie nowoasyryjskim [w:] Religie w wiecie staroytnym,
Toru 1993, s. 21-31.
1993, [rec.] G. Frame, Babylonia 689-627 B.C. A Political History, Nederlands Institut
voor het Nabije Oosten, Istanbul/Leiden 1992, Orientalia 62, s. 448-452.
1993/1994, Julia Zabocka, Archiv fr Orientforschung 40/41, s. 342.
1994, Das Eponymat von Aur-gimilli-tirri im Lichte der Berliner Eponymen-List Cc,
State Archives of Assyria Bulletin 8, s. 43-52.
1994, The Revolt of 746 B.C. and the Coming of Tiglath-Pileser III to the Throne, State
Archives of Assyria Bulletin 8, s. 53-54.
1994, The First Persian Journey of Itti-Marduk-balasu, Archaeologiche Mitteilungen
aus Iran 27, s. 123-126.
1994, Bardiya, Darius and Babylonian Usurpers in the Light of the Bisitun Inscription
and Babylonian Sources, Archaeologiche Mitteilungen aus Iran 27, s. 127-145.
1994, [rec.] H. Hunger, Astrological Reports to the Assyrian Kings (State Archives of
Assyria, vol. VIII), Helsinki 1992, Zeitschrift fr Assyriologie 84, s. 308-310.
1995, NER 18 and NER 70 as a Source for the Topography of Babylonia, Altorientalische
Forschungen 22, s. 240-246.
1995, Is there a Document dated to the Reign of Bardiya II (Vahyazdatha)?, Nouvelles
1995, Chronology of the Reign of Nebuchadnezzar III and Nebuchdnezzar IV, Nouvelles
300
1995, BM 63282 the Earelist Babylonian Text dated to the Reign of Nebuchadnezzar
IV, Nouvelles Assyriologiques Brves et Utilitaires, s. 49-50.
1995, Two misssing Document from the British Museum Collection 83-1-18 rediscovered, Nouvelles Assyriologiques Brves et Utilitaires, s. 50-51.
1995, Unusual Writing of Cyrus Name, Nouvelles Assyriologiques Brves et
Utilitaires, s. 51-51.
1991, A Contribution to the Chronology of the Last Days of the Assyrian Empire,
Zeitschrift fr Assyriologie 81, s. 67-73.
1995, Hostages in Assyrian Royal Inscriptions [w:] Immigration and Emigration within
the Ancient Near East, Festschrift E. Lipiski, (Orientalia Lovaniensia Analecta
65), s. 449-458.
1995, [rec.] F. M. Fales, J. N. Postgate, Imperial Administrative Records, Part I, Palace
and Temple Administration (State Archives of Assyria, vol. VII), Helsinki 1992,
Zeitschrift fr Assyriologie 85, s. 145-148.
1995, [rec.] C. Wunsch, Die Urkunden des babylonischen Geschftsmannes IddinMarduk. Zum Handel mit Naturalien im 6. Jahrhundert v. Chr., vol. 3a und 3b
Groningen 1993, Orientalistische Literaturzeitung 90, s. 282-284.
1996, Two Neo-Assyrian Documents from 562 B.C., Zeitschrift fr Assyriologie 86,
s. 217-219.
1995-1996, Another Babylonian Prebend Text from the British Museum, Archiv fr
Orientforschung 42-43, s. 210.
1996, Cztery nowoasyryjskie teksty z Wrocawskiego Muzeum Archidiecezjalnego, Scripta
Minora 1 (Publikacje Instytutu Historii UAM 5, (red.) B. Lapis, Pozna, s. 1323.
1996, Cyrus-Cambyses Coregency, Revue dAssyriologique 90, s. 171-184.
1996, [rec.] A. I. Ivantchik, Les Cimmeriens au Proche-Orient, Orbis Biblicus et
Orientalis, 127, Fribourg Suisse/Gttingen 1993, Orientalia 65, s. 46-49.
1997, [rec.] H. R. Sack, Neriglisar King of Babylon, Wiesbaden 1994, Orientalia
66, s. 111-116.
1995, [rec.] A. L. Millard, The Eponyms of the Assyrian Empire 910-612 BC, (State Archives
of Assyria Studies II), Helsinki 1994, Rocznik Orientalistyczny, s. 139-144.
1997, The Question of Kings Eponymate in th latter half of the 8th Century- the 7th
century B.C. [w:] Assyria 1995, Helsinki, 383-389.
1996/1998, BM 54209: A Document from the Reign of Nabonidus, Rocznik
Orientalistyczny 51, s. 33-41.
1997, The Circumstances of Darius II Acssion in the Light of BM 54557 as against
Ctesias Account, Jaarbericht van het Vooraziatisch-Egyptisch Genootschap,
(Ex Oriente Lux No 24 1995-1996), Leiden, 45-49.
301
1997, A Contribution to the Understanding !irkutu in the Light of a Text from the
Ebabbar Archive, Altorientalische Forschungen 24, s. 226-230.
1998, Document from the second Year of Sin-!ar-i!kun [w:] Written on Clay and Stone.
Ancient Near Eastern Studies Presented to Krystyna Szarzyska on the Occasion
of her 80th Birthday, Warsaw, 109-112.
1998, [rec.] M. Jursa, Die Landwirtschaft in Sippar in neubabylonischer Zeit (Wiener
Institut fr Orientalistik der Universitt Wien 1995), Orientalistische
Literaturzeitung 93, s. 641-647.
1997, Patinnu = TG.MURUB.B.LA, Nouvelles Assyriologiques Brves et
Utilitaires, No 16.
1999, The Neo-Babylonian Sippar in the Light of Prosopographical Studies (review of
A.C.V. Bongenaar, The Neo-Babylonian Ebabbar Temple at Sippar: its
Administration and its Prosopography, Leiden 1997, Bibliotheca Orientalis 66,
s. 273-308.
1999, Izrael [w:] Encyklopedia Britannica, ed. polska, s. 63-67.
2000, Nar Kura! [w:] Assyriologia et Semitica Festschrift fr Joachim Oelsner (Alter
Orient und Altes Testament 252), Mnster, s. 599-602.
2000, Zazannu and Su!an in the Neo-Babylonian Texts from the fahit gine family [w:]
Variatio Delectat Iran und der Westen Gedenkschrift fr Peter Calmeyer, (Alter
Orient und Altes Testament 272), Mnster, s. 723-744.
2000, BM 74675 A Neo-Babylonian Texts concerning the Clothing Ceremony in Sippar
[w:] Studi Sul Vicino Oriente Antico dedicati alla memeria di Luigi Cagni,
Napoli, s. 1215-1218.
2000, A Neo-Babylonian Tablet with Aramaic Caption, Wiener Zeitschrift fr die
Kunde des Morgenlandes 90, s. 219-222.
2001, [wspaut.] ama-tirri-kuur, a smith manufacturing weapons in the Ebabbar
temple at Sippar, Wiener Zeitschrift fr die Kunde des Morgenlandes 91,
s. 347-363.
2001, [wspaut. rec.] Cuneiform Documents from the Chaldean and Persian Periods,
Selingsgrove, London-Toronto, Orientalia 70, s. 137-141.
2001, New Data Concerning High Ocers from the Neo-Babylonian Period, Nouvelles
Assyriologiques Brves et Utilitaires, Nr 60, s. 57-59.
2002, Mezopotamia [w:] Encyklopedia Britannica, ed. polska, t. 26, s. 222-244.
2002, Miscellanea Sipparica [w:] Nouvelles Assyriologiques Brves et Utilitaires,
s. 52-56.
2002, Nabonid [w:] Britannica, ed. polska, t. 27, s. 95-96.
2002, Nabuchodonozor II [w:] Britannica, ed. polska, t. 27, 2002, s. 98-99.
2003, Nebuchadnezzar and Tyre in the Light of New Texts from the Ebabbar Archives
302
in Sippar, Eretz-Israel Archeological, Historical and Geographical Studies.

Hayim and Miriam Tadmor Volume 27, s. 276-181.
2003, Nebuchadnezzar and Tyre in the Light of New Texts from the Ebabbar Archives
in Sippar [w:] (red.) I. Ephal, A. Ben-Tor, P. Machinist, Hayim and Miriam
Tadmor Volume, (Eretz-Israel 27), Jerusalem, s. 276-281.
2008, The Middle Euphrates in the First Millennium B.C. as an Intermediary in
Economic Contacts Between Mesopotamia and the West, Palamedes. A Journal
of Ancient History 3, s. 35-48.
1993, [wspred.] ulmu IV: Everyday Life in the Ancient Near East, Papers presented
at the International Conference, Pozna 19-22 September 1989, Pozna.
1996, J. Wolski, Imperium Arsacydw, Pozna.
2001, E. Lipiski, Jzyki semickie rodziny afroazjatyckiej. Zarys oglny, Pozna.
2007, F. Joanns, Historia Mezopotamii w I. tysicleciu przed Chrystusem, Pozna.
12.1.3. Pracownia Historii Bizancjum, Instytut Historii, Wydzia

Historyczny
adres: ul. w. Marcin 78, 61-809 Pozna
website: www.historia.amu.edu.pl
tel. (61) 829 48 21

Pracownia Historii Bizancjum powstaa w 2003 r. i jest jedn z najmodszych
jednostek naukowo-dydaktycznych dziaajcych w ramach Instytutu Historii
UAM. Od momentu utworzenia funkcj jej kierownika sprawuje prof. Kazimierz Ilski.
Badania prowadzone w Pracowni koncentruj si na wczesnych dziejach
Cesarstwa Bizantyskiego (IV-VII w.), chrystianizacji Imperium Romanum,
przemianach kulturowych na Zachodzie. Odrbny nurt zainteresowa zajmuj badania powicone literaturze.
Pracownia prowadzi dwie serie wydawnicze: 1) Labarum publikuje
wykady z szerokiego spektrum kultury i cywilizacji bizantyskiej, ktre wy-
303
gosili goszczcy na UAM specjalici. Dotychczas ukazao si osiem zeszytw,

2) Rhomaioi. rda do historii Bizancjum publikuje bilingwiczne wydania
bizantyskich tekstw rdowych. Dotychczas ukazay si dwa zeszyty.
prof. UAM dr hab. Kazimierz Ilski ilskikaz@amu.edu.pl tel. 61 829 48 21,
p. 225

dr Anna Kotowska athida1@yahoo.co.uk tel. 61 829 48 21, p. 225
Doktoranci
mgr Krzysztof Winiewski krzysztof.wisniewski@amu.edu.pl
mgr Juliusz Rogowski jul.rog@amu.edu.pl
mgr ukasz Rycki rozanus@gmail.com

Prof. UAM dr hab. Kazimierz Ilski
(pne Cesarstwo Rzymskie; stosunki Imperium Romanum z Kocioem; ideologia
wadzy; prawodawstwo doby dominatu)
Ksiki
1992, Sobory w polityce religijnej Teodozjusza II, Pozna.
1995, Biskupi Mezji i Scytii IV VI w., Pozna.
1998, Andreia (Tapferkeit) bei den frhen Christen, Schriften der Wiener Katholischen Akademie, Wien.
2001, Idea jednoci politycznej, spoecznej i religijnej w wietle pism Ambroego
z Mediolanu, Pozna.
2003, Koci na Plku pod Bralinem, Bralin.
304

1984, Biskupstwo w Novae a zagadnienie chrystianizacji Mezji Dolnej, Balcanica
Posnaniensia 1, s. 305-309.
1984, Udzia biskupw trackich w obradach soboru chalcedoskiego, Balcanica
Posnaniensia 3, s. 417-420.
1985, [rec.] A.S. Christensen, Lactantius the Historian, Copenhagen 1980, Eos 71,
s. 117-120.
1985, [rec.] H. Hagendahl, Von Tertulian zu Cassiodor, Goeteborg 1983, Eos 73,
s. 216-220.
1986, [rec.] Sptantike und frhes Christentum, Frankfurt 1984, Eos 74, s. 165166.
1987, [rec.] Boethius. Hg. v. M. Fuhrmann, Darmstadt 1984, Eos 75, s. 183-184.
1988, [rec.] T.S. Vigorita, Exsecranda Periciens, Napoli 1984, Eos 76, s. 174-176.
1988, Communio w czasie soboru efeskiego (431), Eos 76, s. 345-354.
1991, Die Gesetzgebung Theodosius II gegen die Heiden [w:] (red.) M. Salamon,
Paganism in the Later Roman Empire and Byzantium, Krakw, s. 79-88.
1993, Bischofslisten der Kirchenprovinz Moesia [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Ilski,
Prosopographica, Pozna, s. 237-245.
1994, Korespondencja biskupw mezyjskich [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Ilski, Studia
Moesiaca 2, Pozna, s. 129-136.
1994, W sprawie uzupenienia listy biskupw mezyjskich [w:] (red.) L. Mrozewicz,
K. Ilski, Studia Moesiaca 2, Pozna, s. 137-140.
1994, Pierwsza misja chrzecijaska nad dolnym Dunajem [w:] (red.) L. Mrozewicz,
K. Ilski, Studia Moesiaca 2, Pozna, s. 85-92.
1994, Moesia Christiana. Pocztek i rozwj, Eos 82, s. 67-84.
1994, Moesia Christiana. Epoka sporw chrystologicznych, Eos 82, s. 291-310.
1994, [rec.] Das frhe Christentum bis zum Ende der Verfolgungen. Eine Dokumentation,
P. Guyot, R. Klein, Bd. 1-2, Darmstadt 1993, 1994, Eos 82, s. 248-250.
1995, [rec.] G. Prinzing, Ortsnamenindex zu stadtgeschichtlichen Arbeiten aus der
Byzantinistik, Wiesbaden 1994, Balcanica Posnaniensia 7, s. 405.
1995, [rec.] Fest und Alltag in Byzanz, Hg. G. Prinzing, D. Simon, Mnchen 1990,
1995, [rec.] A. Demandt, Antike Staatsformen. Eine vergleichende Verfassungsgeschichte
der Alten Welt, Berlin 1995, Eos 83, s. 383-384.
1995, [rec.] B. Nf, Senatorisches Standesbewusstsein in sptrmischer Zeit, Freiburg
1995, Eos 83, s. 384-386.
1995, apwka czy dobrodziejstwo. Nieformalne rodki dyplomatyczne w czasach Teodozjusza II, Eos 83, s. 359-365.
305
1996, Melchior Buliski und das polnische Interesse fr die Geschichte der frhchristlichen
Kirche im 19 Jh. [w:] (red.) I. Lewandowski, L. Mrozewicz, Lìmage de lÀntiquit chez les auteurs postrieurs, Pozna, s. 103-112.
1996, [wspaut.] Technika redagowania Kodeksu Teodozjusza na tle ustawodawstwa antynestoriaskiego, Czasopismo Prawno-Historyczne 48, s. 31-45.
1997, Das Modell des Heldentums in der Geschichtsschreibung von Socrates und Sozomenos
[w:] (red.) J. Strzelczyk, Die Helden in der Geschichte und der Historiographie,
Pozna, s. 59-67.
1998, Podzia Imperium Romanum zaniechanie poczucia jednoci midzy Wschodem i Zachodem [w:] (red.) M. Figury, G. Kotlarski, Rozumie Rosj. Tropy, Pozna, s. 155-164.
1998, Historia Kocioa staroytnego w badaniach Malchiora Buliskiego [w:] (red.)
F. Lenort, K. Lutyski, Ecclesia Posnaniensis. Opuscula Mariano Banaszak septuagenario dedicata, Pozna, s. 251-257.
1998, [rec.] A. Swoboda, Pojcie przyjani w listach w. Paulina z Noli i w. Sydoniusza
Apolinarego, Pozna 1995, Poznaskie Studia Teologiczne 8, s. 270-272.
1998, [rec.] F.L. Mller, Die beiden Satiren des Kaisers Julian Apostata, Stuttgart 1998,
Eos 85, s. 322-323.
1999, W sprawie stosowania terminu kapita w badaniach nad histori gospodarcz
staroytnoci [w:] (red.) E. Janto-Drozdowska, Prawne i ksigowe aspekty zarzdzania kapitaami rmy, Pozna, s.165-174.
1999, Religijna przesanka jednoci pastwa w De de catholica (CTh XVI,1,2) i jej kontekst historyczny [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Ilski, Aetas Imperatoria, (Scripta
minora III), Pozna, s. 463-479.
2000, Chrzecijaskie rda jednoci europejskiej [w:] (red.) A.W. Mikoajczak,
L. Mrozewicz, Poszukiwanie Europy (Studia Europaea 1), Pozna, s. 55-70.
2001, Autorytet Ojcw Kocioa w encyklikach Jana Pawa II [w:] (red.) B. Walczak, Jan
Pawe II czowiek i dzieo, Materiay z konferencji naukowej Uniwersytet Janowi
Pawowi II, Pozna, UAM, 26 kwietnia 2001 roku, Pozna, s. 39-48.
2002, Die erste christliche Mission an der Unteren Donanu [w:] (red.) V. Gjuzelev,
A. Miltenova, Medieval Christian Europe: East and West, Soa, s. 707-712.
2002, Rola i funkcje buskupw nad Dolnym Dunajem [w:] (red.) B. IwaszkiewiczWronikowska, D. Prchniak, Sympozja kazimierskie powicone kulturze pnego antyku i wczesnego chrzecijastwa, t. 3, Lublin, s. 103-108.
2002, Christus militans [w:] Scriptura Sacra Posnaniensis. Opuscula Mariano Wolniewicz
Octogenario Dedicata, Pozna, s. 147-151.
2004, Die weibliche Frmmigkeit am Hofe von Theodosius II [w:] (red.) K.H. Schneider,
Geschlechterrollen in der Geschichte aus polnischer und deutscher Sicht, Mnster,
s. 77-89.
306
2004, Historia Kocioa jako historia powszechna [w:] (red.) M. Walczak-Mikoajczakowa,

Kulturowe konteksty integracji europejskiej, Gniezno, s. 13-22.
2004, ywotno idei pax Augusta w pnym antyku [w:] (red.) L. Morawiecki,
P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji
Komisji Historii Staroytnej PTH, Rzeszw 12-14 wrzenia 2000, Rzeszw,
s. 443-451.
2005, Johannes Chrysostomos und Kaiser Theodosius II [w:] Giovanni Crisostomo.
Oriente e occidente tra IV e V secolo. XXXIII Incontro di studiosi dellaantichita
cristiana, Roma, 6-8 maggio 2004 (Studia Ephemeridis Augustinianum 93/2),
Roma, s. 849-862.
2005, Der schwache Kaiser Theodosios? [w:] (red.) L.M. Homann, A. Monchizadeh,
Zwischen Polis, Provinz und Peripherie. Beitrge zur byzantinischen Geschichte
und Kultur, Wiesbaden, s. 3-23.
2005, Sprawiedliwo jako zasada ycia spoecznego, Europa chrzecijaska,
Pozna.
2005, Chrzest Imperium Romanum, Europa chrzecijaska, Pozna.
2005, [wstp] (red.) L. Mrozewicz, M. Musielak, De ara Victoriae in curia romana litigium Spr o otarz Wiktorii w kurii rzymskiej, Listy 72 i 73 witego Ambroego,
biskupa Mediolanu oraz Trzecia Mowa Symmacha, prefekta Miasta Rzymu, przekad P. Nowak OFM (Fontes Historiae Antiquae 6), Pozna, s. 7-16.
2006, Gdzie zosta pogrzebany Wulla? [w:] (red.) D.A. Sikorski, A.M. Wyrwa,
Cognitioni Gestorum, Studia z dziejw redniowiecza dedykowane Profesorowi
Jerzemu Strzelczykowi, Pozna-Warszawa, s. 11-20.
2007, Kirchengeschichte als Weltgeschichte, Electrum 13, s. 121-129.
2007, Koci wobec nomadw na przeomie IV/V wieku, Balcanica Posnaniensia 14,
s. 25-34.
2007, Jazdagird I opiekunem Teodozjusza II [w:] (red.) M. Kokoszko, M. Leszka
Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana profesorowi Waldemarowi
Ceranowi, d, s. 175-185.
2007, [wstp] (red.) K. Ilski, A. Kotowska, Ambrosius, De obitu Valentiniani. w.
Ambroy, Mowa na mier Waletnyniana, przekad i komentarz Anna Kotowska,
(Rhomaioi. rda do historii Bizancjum 1), Pozna, s. 7-15.
2008, Eudokia Athenais eine Dichterin in der Welt der Politik [w:] Motivi e forme
delle poesia cristiana antica tra scrittura e tradizione classica. XXXVI Incontro di
studiosi dellantichita cristiana, Roma, 3-5 maggio 2007 (Studia Ephemeridis
Augustinianum 108), Roma, s. 443-451.
2008, Katolicy, schizmatycy i heretycy na Bakanach w staroytnoci [w:] (red.) M. Walczak-Mikoajczakowa, Religijna mozaika Bakanw, Gniezno, s. 13-18.
307
2008, [wstp] (red.) K. Ilski, A, Kotowska, Ambroisus, De obitu Theodosii. w.

Ambroy, Mowa na mier Teodozjusza, przekad i komentarz Anna Kotowska,
(Rhomaioi. rda do historii Bizancjum 2), Pozna.
dr Anna Kotowska
(literatura bizantyska; historiograa klasyczna i bizantyska; transformacja kulturowa IV-VII w)
Ksiki
2008, Obraz dziejw w Chronici canones Euzebiusza z Cezarei, Pozna.
2003, Silon dawne bogactwo Cyrenajki, Meander 58, s. 409-416.
2005, Czas antyczny Czas chrzecijaski, Europa chrzecijaska, Pozna.
2005, [rec.] Andrew Carriker, The Library of Eusebius of Caesarea. Leiden 2003, Eos
92 (2005), s. 305-306.
2007, rdo i jego interpretacja w kronice Euzebiusza z Cezarei (Byzantina Lodziensia
11), d, s. 421-426.
2007, Recepcja Kroniki Euzebiusza w Armenii jako przykad wymiany kulturalnej
midzy greckim a niegreckim Wschodem, Antiquitas 29, s. 335-344.
2008, Medale Gloria Artis, ycie Uniwersyteckie 5, s. 13.
2007, [wspred.] Ambrosius, De obitu Valentiniani w. Ambroy, Mowa na mier
Walentyniana, (Rhomaioi. rda do historii Bizancjum I), Pozna.
2008, [wspred] Ambrosius, De obitu Theodosii. w. Ambroy, Mowa na mier
Teodozjusza, (Rhomaioi. rda do historii Bizancjum II), Pozna.
mgr Krzysztof Winiewski
(gospodarka pnoantyczna; panowanie cesarza Dioklecjana; dzieje Kocioa
Bizantyskiego)
2006, Laktancjusz niewygodny wiadek taryfy cen maksymalnych Dioklecjana [w:]
(red.) K. Filipow, Psucie pienidza w Europie rodkowo-Wschodniej od antyku
po czasy wspczesne. Materiay z VII Midzynarodowej Konferencji Numizmatycznej, Biaystok-Augustw 7-10.09.2006, Warszawa s. 31-40.
308
2008, Przyczyny ikonoklazmu w Bizancjum transformacja funkcji obrazu sakralnego

w chrzecijastwie od I do VIII wieku [w:] Per aspera ad astra. Materiay z XVI
Oglnopolskiego Zjazdu Historykw Studentw w Krakowie 16-20.04.2008, t. 2:
Powszechna historia redniowiecza, Krakw s. 191-194.
mgr Juliusz Rogowski
(chrystianizacja Cesarstwa Rzymskiego; elity intelektualne pnego antyku;

kultura polityczna IV w. n.e.; ycie i twrczo Auzoniusza z Bordeaux)
2007, Sylwetka religijna Auzoniusza. Dwa wiaty pnoantycznego intelektualisty,
Scripta minora 5, s. 9-147.
mgr ukasz Rycki
(dzieje wczesnego Bizancjum; relacje Bizancjum z ssiadami w X wieku; historia
bizantyskiego pimiennictwa wojskowego; wojskowo bizantyska; historia
teologii wschodniej)
2006, Bitwa pod Manzikertem w Materiaach historycznych Nikefora Bryenniosa,
Teka Historyka, z. 27/28, s. 63-69.
2006, Przemiany w armii bizantyskiej w okresie dynastii macedoskiej, Materiay
Historyczne, Wrocaw.
2008, Od Waregi do Greki. Wybrane aspekty w kontaktach bizantysko-ruskich w czasach Konstantyna VII Porrogenety [w:] Mare Integrans, Studia nad dziejami
wybrzey Morza Batyckiego, tom I, Toru, s. 84-100.
2008, Bizantyska wojna podjazdowa, czyli sw kilka o traktacie De Velitatione bellica cesarza Nicefora Fokasa, Zeszyty historyczne 5, Gdask.
2008, ywot witego Spirydona [w:] Per aspera ad astra. Materiay z XVI Oglnopolskiego
Zjazdu Historykw Studentw w Krakowie 16-20.04.2008, Historia Staroytna,
Krakw, s. 169-183.
12.1.4. Instytut Filologii Klasycznej, Wydzia Filologii Polskiej

i Klasycznej
adres: ul. Fredry 10, 61-701 Pozna
e-mail / website: ifkuam@amu.edu.pl / www.sta.amu.pl
tel./fax: 61 829 46 23
309

Jzykw klasycznych nauczano w stolicy Wielkopolski przez wiele stuleci.
acina kwita w redniowieczu, polsko-aciskim baroku i owieceniu. Bieg
znajomo jzykw staroytnych pielgnoway szkoy kocielne, kolegia jezuickie, a pniej pruskie gimnazja klasyczne. Szkoy zaboru pruskiego wyksztaciy bodaj najwicej polskich lologw klasycznych XIX wieku, jednak
brak rodzimego uniwersytetu zmusza wybitnych Wielkopolan do poszukiwania etatw na innych uczelniach. Zanim starania o utworzenie wyszej
uczelni w stolicy Wielkopolski zakoczyy si sukcesem, Pozna by wiadkiem
powstania i upadku Collegium Lubranscianum oraz burzliwych losw Kolegium Jezuickiego. Marzenia nieziszczone przez kilka wiekw pogrzebane
w okresie zaborw, odyy w atmosferze towarzyszcej wielkim wydarzeniom
koniec I Wojny wiatowej, udane powstanie wielkopolskie (1918-1919),
euforia z odzyskania niepodlegoci... Polska odradzaa si, odradzay si te
denia Wielkopolan do utworzenia wasnego uniwersytetu. Poznascy uczeni, wiadomi wagi chwili, przystpili do dziaania, zanim jeszcze pruskie oddziay opuciy miasto. 11 listopada 1918 roku, w dniu, ktry zapisa si
w pamici potomnych, zebraa si w stolicy Wielkopolski Komisja Organizacyjna Uniwersytetu. Przewodniczy jej dr Heliodor wicicki, prezes Poznaskiego Towarzystwa Przyjaci Nauk. Kadr zasilili poznascy naukowcy.
Z czasem do Poznania przybywali uczeni z Kongreswki, Galicji i Niemiec.
Filologia klasyczna od samego pocztku znalaza swoje miejsce w szeregu
dyscyplin uniwersyteckich. Ju w pierwszych posiedzeniach Rady Wydziau
Filozocznego, zacztku Wszechnicy Piastowskiej, wzili udzia dwaj profesorowie nadzwyczajni lologii klasycznej: absolwent Alma Mater Jagellonica
Seweryn Hammer, ktry po uzyskaniu dyplomu pracowa przez kilkanacie
lat jako nauczyciel gimnazjalny, a w Poznaniu obj katedr latynistyki, i wykadowca Uniwersytetu Warszawskiego oraz Ryszard Ganszyniec (Gansiniec),
ktry dyplom doktorski uzyska w 1917 roku. W Poznaniu obj katedr
hellenistyki. Trzeci katedr obj przybyy ze Lwowa Jan Sajdak. Uczony ten
w 1909 r. otrzyma dyplom doktorski, w 1912 r. uzyska stopie dr hab.
W 1920 r. zosta profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Poznaskiego, wykada tu gramatyk jzyka aciskiego oraz prowadzi grecko-aciskie seminaria
i proseminaria. By wraz z ks. J. Jackowskim redaktorem wielotomowego wydania w jzyku polskim Pism ojcw Kocioa, autorem licznych prac naukowych
310
z dziedziny patrystyki oraz bizantynistyki. Mody uniwersytet nie dysponowa

wystarczajc kadr profesorsk, std pierwsz trosk wadz nowo powstaej
uczelni bya kwestia obsady katedr wydziau lozocznego i wydziau prawa.
Do Poznania przybywali profesorowie z rnych stron, gwnie z Galicji, biorc udzia w dziele tworzenia Wszechnicy Piastowskiej. Niektrzy z nich na
stae zwizali swoje losy i dziaalno naukow z Poznaniem, inni, jak profesor R. Ganszyniec, po roku dziaalnoci przenis si do Lwowa, gdzie ogosi
szereg prac z dziedziny literatury klasycznej, patrystyki, neolatynistyki, lozoi i historii religii. W latach 1923-1934 by redaktorem czasopisma Eos,
zaoycielem i wydawc Przegldu Klasycznego, Kwartalnika Klasycznego
oraz miesicznika dla modziey szkolnej Filomata.
Filologia klasyczna znalaza w 1919 r. siedzib w wczesnym Collegium
Maius, mieszczcym si w dotychczasowej rezydencji zamkowej Wilhelma II.
Nie brak byo kandydatw na studia, naleao zatem zadba o stosowne
wyposaenie nowej biblioteki. O specjalistyczne ksiki, o ktre byo nieatwo
na rynku, klasycy zabiegali wytrwale, wykazujc talenty spod znaku Merkurego, yk kolekcjonersk, a nawet zdolnoci natury dyplomatycznej. Dziki inicjatywie prof. Sajdaka oraz poparciu byego ministra prof. L. wikliskiego, biblioteka klasyczna wzbogacia si o dwa zagraniczne ksigozbiory
prywatne bibliotek prof. R. Klussmanna z Lipska, zasobn w dziea autorw aciskich, oraz obszerny zbir dysertacji naukowych i wyda autorw
greckich prof. H. Schenkla z Wiednia. Bibliotekarze i antykwariusze poznascy mieli dobre kontakty z uniwersyteckimi profesorami, nie zapominay
o nich take dyrekcje gimnazjw, zasilajc ksigozbir licznymi darami i depozytami.
W miar, jak powikszay si poszczeglne katedry (take lologii klasycznej), rozrasta si uniwersytet. Rwnoczenie zachodziy zmiany w gronie
wykadowcw lologii klasycznej. Ryszarda Ganszyca zastpi hellenista Witold Klinger po studiach na uniwersytetach w Petersburgu, Krakowie, Kijowie
i Monachium, gdzie si wyhabilitowa w 1908 r. Od roku 1920 profesor
zwyczajny Uniwersytetu Poznaskiego. By znawc folkloru antycznego i liryki greckiej, ktr rwnie przekada. Katedr historii staroytnej obj za
na krtko Ludwik Piotrowicz, ktry nastpnie przenis si do Krakowa. Po
jego odejciu katedra historii staroytnej pozostaa nie obsadzona. Zlecone
311
wykady z tej dziedziny prowadzili: Antoni mieszek (staroytny Bliski

Wschd) oraz Witold Klinger (Grecja i Rzym). Do trzech profesorw doczy
w 1921 r. starszy asystent dr Jzef Dziech, absolwent lologii klasycznej na
Uniwersytecie Jagielloskim oraz prawa we Lwowie i Krakowie, w 1920 r.
otrzyma dyplom dra lozoi w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.
Z pomoc w prowadzeniu zaj jzykowych na studiach lologii klasycznej
przyszli rwnie pedagodzy ze znakomitych gimnazjw poznaskich lektorem jzyka greckiego zosta Bonawentura Czesaw Graszyski (od 1919 r.
profesor w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego), a po nim Andrzej
Wantuch (dyrektor tego gimnazjum). Nad zajciami z jzyka aciskiego
piecz obj Franciszek Dubas, profesor poznaskiego Gimnazjum w. Marii
Magdaleny, tzw. Marynki). W 1925 r. do Krakowa przenis si Seweryn
Hammer, a katedr latynistyki obj Jzef Dziech (profesor nadzwyczajny od
1930 r.). Prowadzi zajcia z historii literatury rzymskiej, historii ustroju pastwa rzymskiego oraz seminaria i proseminaria aciskie. Niektre z tych zaj odbyway si wycznie w jzyku aciskim.
Studia na modym uniwersytecie, szczeglnie na wydziale lozocznym
w pierwszych latach jego istnienia, byy nader swobodne. Wymogi formalne nakaday na studentw obowizek zoenia kocowego egzaminu nauczycielskiego, jednak nie okrelay wyranie jego terminu. Zdarzao si zatem, e
absolwenci przystpowali do egzaminu po kilku latach, nabywszy dowiadczenia w pracy pedagogicznej. Studenci samodzielnie wybierali zajcia, na
ktre uczszczali, samodzielnie kontrolowali swoje postpy (nie byo obligatoryjnych egzaminw przedmiotowych czy nawet rocznych). Dopiero od roku
1925 poczto wprowadza pewne regulacje. W myl nowych przepisw (Rozporzdzenie Ministra WR i OP z dnia 26 marca 1926 r. w sprawie programu
studiw i egzaminw w zakresie lologii klasycznej w rzeczywistoci okrelao
jedynie tytuy i zakres wymaga egzaminw) kadego studenta lologii klasycznej obowizywao zdanie omiu egzaminw, z ktrych tylko dwa pozostawiono mu do wyboru. W cigu roku akademickiego odbyway si trzy
sesje egzaminacyjne, pod koniec kadego trymestru kada sesja moga obejmowa jeden lub dwa egzaminy. Studenci sami wybierali sesj oraz przedmiot,
z ktrego zamierzali zda egzamin i, doczywszy kwit z opaty egzaminacyjnej, skadali podanie do komisji uniwersyteckiej, ta za wyznaczaa termin
i egzaminatora. Program studiw na poznaskiej uczelni przewidywa zdoby-
312
cie gruntownej wiedzy nie tylko z zakresu gramatyki i historii literatury, lecz
take historii staroytnej, archeologii klasycznej, geograi staroytnej Grecji
i Rzymu (wraz z elementami topograi), wpywu antyku na kultur nowoytn, lozoi oraz dziejw lologii klasycznej. Kanon lektur w oryginale by
tak obszerny, e przypadao na okoo setki kolokwiw. Prac magistersk
pisali studenci w zasadzie w jzyku aciskim. Po zoeniu rozprawy nastpowa egzamin kocowy pisemny i ustny. Zadaniem egzaminu byo stwierdzenie naleytego oczytania studenta w autorach klasycznych, posiadanie przez niego umiejtnoci tumaczenia tekstw na jzyk polski oraz oglnej orientacji [...]
w zakresie wstpu do studiw lologii klasycznej, gramatyki, historii literatury,
wpywu wiata klasycznego w kulturze nowoytnej (Cyt. za: Tame, s. 14). Cho
minimalny czas studiw okrelono na jedenacie trymestrw (tzn. trzy lata
i dwa trymestry), w praktyce studia lologii klasycznej trway od 5 do 6 lat,
czsto znacznie duej. Wykady i wiczenia realizowane w trymestrach wybierali studenci (oprcz obowizkowych proseminariw i seminariw), jednak
tematyka zaj odpowiadaa zainteresowaniom badawczym profesorw i niektre dyscypliny uwzgldnione w wymaganiach egzaminacyjnych wykadano
raz na kilka lat. Kandydaci na nauczycieli w szkolnictwie rednim zdawali po
kilku latach dodatkowy egzamin pastwowy, odbywszy kilkuletni praktyk
pedagogiczn.
Wysokie wymagania nie odstraszay jednak bynajmniej studentw od podejmowania nauki w okresie midzywojennym (1919-1939) wydano 218
dyplomw magistra lozoi w zakresie lologii klasycznej. W tej dziedzinie
obroniono osiem rozpraw doktorskich. Odbyy si cztery przewody habilitacyjne. Pord nich wyrniaa si rozprawa habilitacyjna Wiktora Steena,
Satyrographorum Graecorum reliquiae, ktra jako pierwsze wydanie zaginionych fragmentw zyskaa due uznanie na forum midzynarodowym. Poza
tym veniam legendi uzyskali: wspomniany ju Jzef Dziech oraz ks. Bronisaw
Gadysz i Hieronim Markowski.
W latach 1933-1934 Uniwersytet Poznaski po raz pierwszy dowiadczy
trudnoci spowodowanych wzgldami politycznymi. Odgrne rozporzdzenie
ministerialne usuwao szereg katedr zajmowanych przez profesorw uznanych
za politycznych przeciwnikw wczesnego systemu rzdw sanacyjnych. Czynio to w sposb bezwzgldny, proponujc naukowcom przejcie na zasuon emerytur. Wrd politycznie niepoprawnych znalaz si profesor Jan
313
Sajdak, w roku 1931/32 rektor uniwersytetu, w roku 1924/25 dziekan Wydziau Filologicznego. Decyzj Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (z dnia
26 wrzenia 1934 r.) zosta on zwolniony ze suby pastwowej i przeszed na
przedwczesn emerytur. W tej sytuacji midzyuczelniane grono profesorskie
wykazao godn podziwu solidarno. W obliczu jawnego pogwacenia samorzdnoci uniwersytetw Rada Wydziau Filozocznego Uniwersytetu Jagielloskiego skorzystaa z faktu, e profesor kolokwium habilitacyjne mia w Krakowie i przyznaa mu ponownie veniam legendi, tym razem w stolicy
Maopolski. Wadze Uniwersytetu Poznaskiego niezwocznie przeniosy habilitacj i Jan Sajdak podpisywa si od tej pory: docent, byy profesor zwyczajny. Ostatecznie jako pidziesicioletni emeryt opuci mury uniwersyteckie,
zakadajc zesp szk prywatnych Collegium Marianum, jakkolwiek do
1939 r. prowadzi 1 wykad tygodniowo na uniwersytecie. Po jego odejciu
a do wybuchu wojny pozostay czynne tylko dwie katedry lologii klasycznej.
Okupacja przerwaa dziaalno Uniwersytetu Poznaskiego, jego pracownikw po czci aresztowano i wysiedlono. W Forcie VII zamordowano wielu z nich. Ci, ktrzy znaleli si w Generalnej Guberni, doczyli do organizowania tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Funkcjonowao rwnie
tajne szkolnictwo redniego szczebla, w ktre czynnie zaangaowani byli poznascy lolodzy (m.in. Jan Wikarjak). Wielu z nich powrcio do Poznania
z chwil zakoczenia wojny.
LATA POWOJENNE
Lata powojenne stanowiy bodaj najtrudniejszy okres w dziejach poznaskiej lologii budynki, ich wyposaenie, biblioteki uniwersyteckie zostay
doszcztnie zniszczone. Historia zatoczya koo w przedziwny sposb, trzeba
byo bowiem od nowa podj organizacj uczelni. Witold Klinger i Jzef
Dziech wrcili wprawdzie do Poznania, lecz wrcili na zgliszcza. Reaktywowana zostaa rwnie trzecia katedra, do ktrej wrci Jan Sajdak, ktremu
dekretem Prezydenta Krajowej Rady Narodowej z dnia 1 maja 1946 r. ponownie przyznano tytu profesora zwyczajnego. Do 1947 r. pracowa Franciszek Dubas (zmar 24 grudnia 1947 r.), obok lektoratu jzyka aciskiego
prowadzc wykady z metodyki. Take Wiktor Steen, przed wojn starszy
asystent, powrci z niemieckiej niewoli na stanowisko docenta etatowego
i pracowa do czasu, gdy przenis si w 1949 r. do Wrocawia, aby obj tam
katedr hellenistyki.
314
Jak wiele innych gmachw poznaskich, zniszczeniu uleg take Zamek

Cesarski i mieszczce si w nim Collegium Maius. Raz jeszcze zmierzono si
z problemem znalezienia locum dla klasykw, ktrzy czas jaki gniedzili si
ktem w Collegium Marianum (przy ul. Ranej 17), dopki nie przyznano
im siedziby w Collegium Philosophicum (ul. Matejki 48/49). Trzeba byo
ponownie skompletowa ksigozbir biblioteczny, sigajc znw do magazynw gimnazjalnych. Poyteczne okazay si take tzw. zbiory zabezpieczone.
Przywrcono przedwojenny system studiw, cho pojawiy si rwnie prby
modernizacji toku nauczania. W roku 1949 wprowadzono trzyletnie studia
pierwszego stopnia, jednak zlikwidowano je ju w nastpnym roku akademickim. Pracownicy zmieniali si, szczeglnie na stanowiskach pomocniczych.
Pojawia si wrd nich take pierwsza kobieta lektor jzyka greckiego
Bolesawa Duszyska. Z pocztkiem roku akademickiego 1946/47 do staej
kadry doczy Jan Wikarjak, ktry nalea do pierwszego pokolenia lologw
wyksztaconych na Uniwersytecie Poznaskim, wieloletni nauczyciel w szkoach rednich w Bydgoszczy. Powierzono mu seminaria oraz aciskie wiczenia stylistyczne. W roku 1952 dyplom magistra lozoi w zakresie lologii
klasycznej uzyskao 46 osb, 4 osoby otrzymay dyplom ukoczenia studiw
pierwszego stopnia. Prace w jzyku aciskim lub polskim dotyczyy w wikszoci literatury rzymskiej, wrd nich najczciej twrczoci Horacego. Tytu naukowy doktora lozoi uzyskao czterech lologw. Powstaa wwczas
Centralna Komisja Kwalikacyjna przyznaa J. Wikarjakowi tytu docenta
w 1955 r.
W roku 1952 po raz kolejny w funkcjonowanie uniwersytetw wkroczya
wadza pastwowa, z fatalnym skutkiem dla poznaskiej lologii klasycznej.
Nowa polityka ministerialna dya bowiem wyranie do likwidacji tej dyscypliny w stolicy Wielkopolski, sposobem najskuteczniejszym skazujc j
na powolne wymieranie. Ot rozporzdzenie o tzw. rejonizacji kierunkw
studiw nakazywao przyjmowa studentw na kierunek lologii klasycznej
tylko w trzech orodkach akademickich w Polsce w Warszawie, Krakowie
i Wrocawiu. Zmniejszono liczb pracownikw naukowych (w roku 1951
profesor Klinger przeszed na emerytur), modszych asystentw zwolniono
(byli nimi wwczas Andrzej Wjcik i Stefan Modecki). Profesor Dziech, profesor Sajdak (jako pracownik kontraktowy) i docent Wikarjak prowadzili
zajcia dydaktyczne dla innych kierunkw, np. prawa, wykadajc literatur
315
greck i rzymsk acin. Modykacjom ulega struktura organizacyjna: z Wydziau Humanistycznego wyodrbniono samodzielny Wydzia Filologiczny,
w ktrego skad weszy ju nie trzy, lecz jedna, zespoowa katedra lologii
klasycznej (Zarzdzenie Ministerstwa Szk Wyszych z dnia 15 maja 1952
r.). W jej obrbie funkcjonoway dwa zakady hellenistyki, pod kierunkiem
prof. Sajdaka oraz latynistyki, pod piecz prof. Dziecha.
W tym okresie, cho rodki materialne katedry zostay drastycznie ograniczone (od roku 1954 dysponowaa zaledwie dwoma pokojami z pocztkowych siedmiu), na przekr niesprzyjajcym okolicznociom prowadzono dalej
dziaalno naukow i akademick. W kcie magazynu bibliotecznego zorganizowano naprdce niewielk pracowni, gdzie opracowywano hasa do obszernego Sownika grecko-polskiego Z. Abramowiczwny, w cisej wsppracy
z Uniwersytetem Mikoaja Kopernika w Toruniu, gdzie rwnie funkcjonowaa jedna katedra lologii klasycznej. Na poznaskiego konsultanta wspomnianego Sownika wyznaczony zosta Jan Wikarjak i we Wrocawiu Wiktor
Steen. Powstaway dysertacje z dziedziny onomastyki oraz greckiej historiograi, wydawano przekady poezji greckiej i dzie lozocznych, trwaa wsppraca zagraniczna z Czechosowacj. Poznascy lologowie brali czynny udzia
w dziaalnoci Polskiego Towarzystwa Filologicznego oraz Poznaskiego Towarzystwa Przyjaci Nauk.
Wraz ze zmianami sytuacji politycznej, w 1956 r., zarysowaa si w Poznaniu nadzieja na wskrzeszenie studiw lologii klasycznej. Wadze uniwersyteckie, dziki staraniom rektora profesora A. Klafkowskiego, popary
projekt i tak po raz trzeci ju w historii poznaskiej lologii klasycznej zaczto
werbowa pracownikw jej Katedry. Ze stanu spoczynku przywrcono prof.
Klingera, po siedmiu latach wrci z Wrocawia do Wielkopolski prof. Steffen. Udzielono zgody na zaangaowanie pomocniczych pracownikw nauki:
Andrzeja Wjcika, ktry powrci ju jako starszy asystent, na takim samym
stanowisku zosta zaangaowany Kazimierz Liman, a adiunktami zostali Jan
Horowski i Irena Kazik-Zawadzka. W roku akademickim 1956/1957 ponownie przyjto studentw. Kilka lat pniej (w roku 1961), gdy studiowao ju
kilka rocznikw, pozyskano doc. Michaa Swobod, wieo wyhabilitowanego
w UMK w Toruniu. Pod koniec lat szedziesitych, po uzyskaniu habilitacji przez Iren Zawadzk (1962) i Jana Horowskiego (1969), poznaska
katedra staa si znw jednym z najsilniejszych w kraju orodkw lologii
316
klasycznej, liczcym picioro samodzielnych pracownikw naukowych i piciu

adiunktw.
Wprowadzono nowy plan studiw. Obowizyway odtd okrelone rygory, ustalony tok nauczania, konkretny harmonogram zaj i egzaminw. Studia trway pi lat, wieczyo je, podobnie jak w poprzednich latach, napisanie pracy magisterskiej i zoenie egzaminu dyplomowego. Pojawio si jednak
istotne novum modych lologw potraktowano na rwni ze studentami
innych kierunkw, poddajc ich programowej indoktrynacji ideologicznej.
Zmieniono program studiw i zaczy obowizywa wiczenia, wykady i egzaminy z przedmiotw nieklasycznych takich, jak: ekonomia polityczna, podstawy nauk politycznych, podstawy marksistowsko-leninowskiej lozoi i socjologii. Na szczcie w praktyce wiele zaleao od wykadowcw.
Po odejciu na emerytur w 1960 r. profesorw Klingera i Sajdaka konieczne stao si zatrudnienie nowych pracownikw wymaga tego ponadto
nowy, ambitny program studiw z podziaem na roczne egzaminy promocyjne. Kadr nauczajca uzupenili uczniowie dawnych mistrzw Sylwester
Dworacki (ucze prof. Steena), Ignacy Lewandowski (ucze prof. Wikarjaka), Jerzy Danielewicz (ucze doc. Swobody), Elbieta Zakrzewska-Gbka
(uczennica prof. Wikarjaka). Na krtko asystentury objy Aleksandra Stachowiak-Radke oraz Zoa Danielewicz. W 1968 r. na stae wyemigrowaa do
Szwajcarii doc. I. Zawadzka. Rok 1969 obtowa w wydarzenia dotyczce
organizacji Katedry: zniesiono wtedy zakady, na czele jednostki stan doc.
(od 1970 r.) prof. Micha Swoboda. Wtedy te nastpia przeprowadzka do
Collegium Novum przy ul. Marchlewskiego 124 (dzi aleja Niepodlegoci 4).
W roku 1973 skrcono studia o jeden rok, jednak kosztem wycznie
przedmiotw kierunkowych zajcia z przedmiotw ideologicznych i pedagogicznych pozostay w tym samym wymiarze. Kierownictwo katedry obj
prof. Steen, ktry jednoczenie kierowa Zakadem Hellenistyki, Zakad Latynistyki obj prof. Wikarjak (profesor nadzwyczajny od 1964 r.).
W tyme roku przeszed na emerytur prof. W. Steen (zm. w 1997 r.).
W 1976 r. z kolei zmar nagle zasuony badacz folkloru antycznego i literatury greckiej, niestrudzony propagator antyku wrd modziey, doc. Jan Horowski.
Lata 1975-1979 to seria habilitacji w naszym Instytucie; Liman, Dworacki, Danielewicz i Wjcik, ktrzy zostaj profesorami w latach 1986-1990. Te
zdarzenia bardzo wzmocniy poznaski orodek lologii klasycznej.
317
Rok 1977 jest wany jako pierwszy rok istnienia Instytutu Filologii Klasycznej UAM. Dyrektorami byli kolejno: J. Wikarjak (1977-1981), K. Liman
(1981-1984), I. Lewandowski (1984-1999), K. Bartol (1999-2005). Od 2005
r. funkcj t sprawuje E. Wesoowska.
Niestety kilka lat po utworzeniu Instytutu mier zabraa prawie jednoczenie dwch wybitnych i zasuonych lologw : prof. M. Swobod (1982)
oraz prof. J. Wikarjaka (1983). Prof. M. Swoboda by znakomitym znawc
poezji augustowskiej, autorem wietnej monograi powiconej Propercjuszowi. Z kolei Prof. J. Wikarjak by niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie twrczoci Cycerona i Herodota.
W roku 1995 przeszed na emerytur prof. K. Liman wybitny znawca
literatury medio- i nowoaciskiej. Z kolei w roku 1996 prof. A. Wjcik
ceniony i subtelny znawca twrczoci Horacego, Propercjusza i Owidiusza.
Prof.Wjcik zmar nagle w 2009 r.
Lata 1995-2002 s znw owocne dla Instytutu, przynosz bowiem seri
habilitacji: K. Bartol, K. Tuszyska-Maciejewska (przesza na Wydzia Neolologii w 2004 r.), A. W. Mikoajczak (utworzy w 2009 r. wasn Pracowni),
E. Skwara. Do Instytutu przeszed w 2009 r. z Collegium Gnesnense prof.
UAM P. Bering.
Obecnie, po odejciu na emerytur w 2007 r. prof. I. Lewandowskiego
i w 2008 r. prof. S. Dworackiego, samodzieln kadr Instytutu stanowi picioro profesorw (J. Danielewicz, K. Bartol, E. Wesoowska, E. Skwara, P. Bering), z tego trzy osoby z tytuem profesora: J. Danielewicz (1986), K. Bartol
(2001) oraz E. Wesoowska (2005) s zatrudnione na stanowisku profesora
zwyczajnego. Dzielnie ich wspomaga zgrany zesp 12 adiunktw, st. wykadowcw oraz doktorantw.
Instytut dzi
Cho sentyment do klasycznego modelu edukacji pozostaje, uniwersytet
otwiera si rwnie na nowe prdy: od roku 2007 ofert Instytutu poszerzono o studia rdziemnomorskie, w ktrych zainteresowanie antykiem wie
si nie tylko ze znajomoci jzykw klasycznych, ale i ze stosown opraw
wiedzy historycznej, archeologicznej oraz kulturoznawczej. Poznaskim lologom nie brak troski o rozwj zainteresowa modziey. Cho gimnazja klasyczne odchodz w niepami i niewiele dzi pozostaje szk, w ktrych wci
318
naucza si jzykw staroytnych, od 4 lat Instytut Filologii Klasycznej podejmuje si organizacji Konkursu Wiedzy o Antyku, podczas ktrego modzie
gimnazjalna i licealna z wojewdztwa tumnie i z wielkim zapaem mierzy si
z przekadami, sprawdzaj swoje wiadomoci oraz wicz umiejtnoci retoryczne. Wielkim zainteresowaniem ciesz si take warsztaty z tzw. ywej
aciny (Latina Viva).
W skali regionalnej podejmuje Instytut dziaania zmierzajce do popularyzacji dorobku antycznego. Duym zainteresowaniem ciesz si doroczne spektakle zaoonego przez prof. E. Skwar teatru uniwersyteckiego Snga, wystawiajcego sztuki autorw klasycznych w nowatorskich aranacjach. Doskonaa
to przy tym okazja dla tumaczy, aby sprawdzi czy komedia w rzeczy samej mieszy suchaczy, lub czy formua klasycznej tragedii jest wci jeszcze zrozumiaa.
W ubiegych latach w Instytucie Filologii Klasycznej powstay wane prace obcojzyczne wydane w renomowanych periodykach zagranicznych, materiaach konferencyjnych oraz w obcojzycznych czasopismach polskich o zasigu midzynarodowym. Nasi pracownicy bior udzia w midzynarodowych
konferencjach naukowych i wygaszaj wykady w zagranicznych orodkach
uniwersyteckich. Instytut odwiedzaj corocznie zagraniczni wykadowcy.
Wszystko to stanowi niezmiernie wany wkad poznaskiego rodowiska lologw klasycznych w poszerzanie wsppracy naukowej na niwie midzynarodowej. Instytut Filologii Klasycznej UAM cieszy si obecnie zasuon renom jednego z najlepszych tego typu orodkw w Polsce. Docenia to
rwnie Pastwowa Komisja Akredytacyjna, ktra przyznaa w 2006 r. naszemu Instytutowi akredytacj z wyrnieniem.
W 2008 r. Instytut raz jeszcze przenis si tym razem do nowej, przestronnej siedziby w obecnym Collegium Maius. Z roku na rok ronie liczba studentw i pracownikw naukowych.
(Opracowanie: mgr Magorzata Chmielarz i prof. Elbieta Wesoowska
Konsultacja: prof. Jerzy Danielewicz, prof. Sylwester Dworacki i prof. Kazimierz
Liman)
Bibliograa:
1. J. Wikarjak, Filologia klasyczna w Uniwersytecie Poznaskim w okresie szedziesiciolecia 1919-1979. Ramy organizacyjne, pracownicy, studia, ksztacenie kadr,
Symbolae Philologorum Posnaniensium V 1982, s. 5-34
319
2. S. Dworacki, 60 lat hellenistyki poznaskiej, Symbolae Philologorum Posnaniensium V 1982, s. 35-87.

3. K. Liman, Szedziesiciolecie latynistyki w Uniwersytecie w Poznaniu, Symbolae
Philologorum Posnaniensium V 1982, s. 87-114.
4. K. Liman, Mediewistyka i neolatynistyka w studiach poznaskich lologw klasycznych (1919-1979), Symbolae Philologorum Posnaniensium V 1982, s. 115139.
5. I. Lewandowski, Metodyka nauczania jzykw klasycznych na Uniwersytecie
Poznaskim w latach 1919-1979, Symbolae Philologorum Posnaniensium V
1982, s. 151-163.
6. A. W. Mikoajczak, acina w kulturze polskiej, Wrocaw 1998.
7. K. Liman, Zakad aciny redniowiecznej i Nowoytnej w Uniwersytecie im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu (1980-2004), Symbolae Philologorum Posnaniensium
XVII 2007, s.163-178.
8. I. Lewandowski, Niezrealizowane plany i pozalologiczne ycie doc. dra hab. Jana
Horowskiego (1909-1976), Symbolae Philologorum Posnaniensium XVII 2007,
s. 179-185.

prof. dr hab. Elbieta Wesoowska

12.1.4.2.2.1. Zakad Hellenistyki
prof. dr hab. Jerzy Danielewicz kierownik
prof. dr hab. Krystyna Bartol
dr Magdalena Stuligrosz
dr Anna Lasek
dr Piotr Stpie
mgr Magdalena Jarczyk
320
12.1.4.2.2.2. Zakad Latynistyki

prof. dr hab. Elbieta Wesoowska kierownik
prof. UAM dr hab. Ewa Skwara
dr Teodozja Wikarjak
dr Sawomira Brud
dr Marlena Bryske-Puk
dr Katarzyna Kaniecka
mgr Aleksandra Maciejewska doktorantka
12.1.4.2.2.3. Pracownia Prozy Greckiej

prof. dr hab. Sylwester Dworacki kierownik
dr Mateusz Stryski
dr Maria Marcinkowska-Ros
mgr Anna Chlewicka doktorantka
12.1.4.2.2.4. Zakad aciny redniowiecznej i Nowoytnej

prof. UAM dr hab. Aleksander Mikoajczak (kierownik)
dr Radosaw Pitka
dr Justyna Zaborowska-Musia
Pracownicy emerytowani
prof. dr hab. Kazimierz Liman
prof. dr hab. Andrzej Wjcik
prof. dr hab. Ignacy Lewandowski
dr Elbieta Zakrzewska-Gbka

prof. dr hab. Krystyna Bartol
(poezja, elegia i liryka grecka; kultura grecka)
Ksiki
1992, Pseudo-Plutarch, O Muzyce, przekad, wstp, komentarz, Wrocaw-Warszawa.
1993, Greek Elegy and Iambus. Studies in Ancient Literarz Sources, Pozna.
321
1995, Studia historyczno- i teoretycznoliterackie nad dialogiem Pseudo-Plutarcha O muzyce, Pozna.

1999, Jamb i elegia [w:] (red.) J. Danielewicz, Liryka grecka, wybr tekstw i komentarz, t. 1, Warszawa-Pozna.
2002, Filodemos. O muzyce, O utworach poetyckich, Epigramy, przekad, wstp, komentarz, Warszawa.
2007, Pseudo-Hippokrates. O miechu Demokryta, Listy 10-23, z jzyka greckiego przeoya, wstpem i komentarzem opatrzya, Gdask.
1987, Literarische Quellen der Antike und das Problem des Vortragens der frhgriechischen Elegie, Eos 75, s. 261-278.
1987, Pseudoplutarchowy dialog O muzyce, Filomata 381, s. 235-262.
1987, Teognis, aulos i elegia, Filomata 382, s. 295-302.
1988, Jamb jako gatunek literacki w wietle rde antycznych, Symbolae Philologorum
1988, Pseudo-Plutarch o pochodzeniu i funkcji muzyki, Filomata 384, s. 86-95.
1989, Der musikgeschichtliche Dialog Plutarchs und das Prolem des melischen Charakters
der griechischen Poesie [w:] (red.) J. Ebert, H.D. Zimmermann, Wissenschaftliche
Beitrge der Martin-Luther-Universitt 36, Halle (Saale), s. 242-250.
1991, Parnetischen Elemente in den Iamb von Archilochos, Symbolae Philologorum
1990, Sul frammento 25 W (55T) di Archiloco, A.I.O.N. 12, s. 81-87.
1992, Cenniejszy od zota dar Muz (A.P. X 19), Filomata 407, s. 12-18.
1992, Where Was Iambic Poetry Performed? Some Evidence from the fourth Century
B.C., The Classical Quarterly 42, s. 65-71.
1992, How Was Iambic Poetry Performed. A Question of Ps.-Plutarchs Reliability
(Mus.1141 A), Euphrosyne 20, s. 269-276.
1993, TON ANAKPEONTA MIMOU. Einige Bemerkungen zum Carmen Anacreonteum
1W, Antike und Abendland 38, s. 64-72.
1993, Some Remarks on Aristotles Poetics 1448b 24-32, Symbolae Philologorum
1994, Znaczenie sowa hermeneia w odniesieniu do wykonania utworu poetyckiego,
1994, Nonnos, Dionysiaka XI 370-481, Meander 49, s. 43-45.
1995, Pratinas, fr.713 II PMG [w:] (red.) I. Lewandowski, A. Wjcik, Vetustatis
amore et studio. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Kazimierzowi Limanowi, Pozna, s. 13-16.
322
1994, From Cyzicus to the Samothracians. On the Allusion to the Homeric Verse in Anth.
Pal. 11346 (= Automedon VIII Gow-Page), Eos 82, s. 31-36.
1995, Atenajosa z Naukratis ksiga win, Meander 50, s. 215-226.
1995, Przekad z jz.greckiego Hymnos i Nikaja (Nonnos, Dionysiaka), Meander 50,
s. 411-417.
1996, Smakowa poezj. Gastronomia literacka w wypowiedziach greckich poetw lirycznych [w:] (red.) I. Lewandowski, K. Liman, Litteris vivere. Ksiga pamitkowa
oarowana Profesorowi Andrzejowi Wjcikowi, Pozna, s. 31-41.
1996, Modzi bogowie starych poetw. Kilka uwag na temat greckiej liryki miosnej,
Meander 51, s. 341-351.
1996, Ps.-Plutarchs Table Talk on Music: Tradition and Originality [w:] (red.) Jos
Antonio Fernndez Delgado, Francisca Pordomingo Pardo, Actas del IV
Simposio Espanol sobre Plutarco, Salamanca, s. 177-184.
1997, Metaliterackie treci we fr.1 Archilocha, Symbolae Philologorum Posnaniensium
11, s. 3-11.
1996, Modzi bogowie starych poetw. Kilka uwag na temat greckiej liryki miosnej,
Meander 51, s. 341-351.
1997, Trudnoci interpretacyjne elegii Mimnermosa (ZW.=86.-p.), Meander 52, s. 3742.
1997, Uczta u Heliodora....., A.P. 11,137 [w:] (red.) K. Bartol, J. Danielewicz, Epigram
grecki i aciski w kulturze Europy, Pozna, s. 91-99.
1997, 33. Sao e Dika (Sapph. 81V), Quaderni Urbinati di Cultura Classica 56,
s. 75-80.
1998, Two in One. A Note on the Mimnerman Couplet by Stobaeus, Euphrosyne 26,
s. 151-153.
1998, The Importance of Appropriateness. Rethinking the Denition of Nomos,
Philologus 142, s. 300-302.
1998, Elegia grecka z perspektywy wykonawczej, Meander 53, s. 119-130.
1998, Afrodyta przdka (przekad Nonnosa, Dionysiaka XXIV 240-324), Meander
53, s. 131-133.
1997, Rydwany soca: Mimnermos, Stezychor i inni [w:] (red.) J. Rostropowicz, Studia
nad kultur antyczn, Opole, s. 7-17.
1998, Animizacja przyrody w poezji greckiej [w:] (red.) Z. Gombiowska, Cognoscere
causas. Czowiek i natura w cywilizacji Grecji i Rzymu, (Studia Classica et
Neolatina 3), Gdask, s. 77-84.
1999, Beetwen Loyalty and Treachery. P.Oxy 2327 fr. 1+21a col.I = Simonides 21 West2.
Some Reconsiderations, Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 126,
s. 26-28.
323
1998, Schnee beim Gelage. Zu Simonides, eleg. 25 W2, Eos 85, s. 185-188.
1999, Rola tekstu pisanego wobec tradycji oralnej greckiej liryki w epoce archaicznej,
Balcanica Posnaniensia 9/10, s. 7-13.
1999, Nawizania do Iliady i Odysei w epigramach Antologii Palatyskiej, Collectanea
Classica Toruniensia 12, s. 26-32.
1999, Der stolze Solon. Fragment 19 W. (=11 G.P.), eine Interpretation, Eos 86,
s. 193-197.
2000, Ion of Chios and the King (Ion, 27, 1-3 W.=2,1-3 G.P.), Mnemosyne 53,
s. 185-192.
2001, Poeta wrd siaczy (Ksenofanes, ZW), Classica Wratislaviensia 22, s. 13-17.
2001, [rec.] Eustazio do Tessalonica. Introduzione al. commentario a Pindaro a cura di
M. Negri, Eos 88, s. 23-24.
2001, Paideia poetw, Konteksty 55, s. 50-55.
2001, Taniec z tradycj jak z waz Franois. Rozmowa o Gardzienicach i Metamorfozach,
Dyskusja panelowa, Konteksty 55, s. 204-205.
2002, Il desiderio di Solone (Sol. 16 G.-P.), Museum Helveticum 59, s. 65-70.
2002, Czytaj Homera, wstp do przekadu G. Cerriego, Odyseusz-Bohater, ktry opowiada wasn histori, Konteksty 56, s. 5 (przekad s. 6-16).
2002, Archilochus 188.3W2: A Minor Supplement, Eos 89, s. 19-20.
2003, Czas w epigramach Filodemosa, Symbolae Philologorum Posnaniensium 15,
s. 23-29.
2003, They seem to be the gods to us. A Note of Modern Contextualization of Greek
paideia, Images 1/1-2, s. 43-46.
2004, What did he do? Clearchus on Philoxenus (ap. Ath. 1.5 f-6a=Clearch. fr. 57
Wehrli), The Classical Quarterly 54, s. 292-296.
2003, Stan bada i perspektywy rozwojowe poznaskiej lologii klasycznej, Meander
58, s. 127-131.
2004, O jednym takim, co ryb si sparzy, czyli uwaga tekstologiczna do Ath. VII 298
e, Classica Wratislaviensia 24, s. 65-69.
2004, Tumacza kopoty z Ulpianem. Uwagi do przekadu przydomka Keitoukeitos (Ath.
1), Symbolae Philologorum Posnaniensium 16, s. 127-131.
2004, Literackie aspekty katalogw w Uczcie mdrcw Atenajosa [w:] (red.) I.
Mikoajczyk, Sapere aude. Ksiga pamitkowa oarowana Prof. dr hab. Marianowi
Szarmachowi z okazji 65 rocznicy urodzin, Toru, s. 47-54.
2004, Skrzydeko czy nka, czyli o staroytnego odbiorcy smakowych rozkoszach,
Poznaskie Studia Polonistyczne 11, s. 11-16.
2005, Poezja jambiczna [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej, t. 1,
Lublin, s. 351-370; Romans grecki, tame, s. 295-322; Grecka elegia archaiczna,
324
tame,s. 323-349; Poezja jambiczna okresu cesarstwa, tame, s. 587-595; Poezja

schyku V i IV wieku przed Chr., tame, s. 485-496; Ezop i pocztki bajki greckiej, tame, s. 371-376.
2005, Autoprezentacje pasoytw w cytowanych przez Atenajosa urywkach greckiej komedii redniej i nowej, Meander 60, s. 27-35.
2005, Korespondencja sztuk: Simonides i inni, Konteksty 59, s. 23-26.
2005, Safona w Uczcie mdrcw Atenajosa, [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore,
Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szastyskiej-Siemion
w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw oarowana,
2005, The Intertextual Transformation of Simonides Dictum in Plutarchs Moralia:
Considerations of the Value of Some Theoretical Ideas for the Interpretation of
Classical Textes, ORGANON 34, s. 21-29.
2006, The Lost World of Inventors: Athenaeus Sentimental Heurematography, Palamedes.
A Journal of Ancient History 1, s. 85-96.
2005, Per una morfologia della poikilographia antica, Eos 52, s. 210-223.
2006/2007, Poezja-malarstwo: Plutarch o synnym powiedzeniu Simonidesa, Roczniki
Humanistyczne 54/55, s. 107-118.
2007, Voice of Tradition: Representations of Homeric Singers In Athenaeus 1.14a-d, The
Classical Quarterly 57/1, s. 231-243.
1995, T. Krischer, Ld i morze w historii kultury greckiej, Meander 50, s. 515526.
dr Sawomira Brud
(retoryka rzymska)
Ksiki
2002, [wspaut.] acina dla pocztkujcych (zeszyty 1-24), Pozna.
2003, [wspaut.] acina dla pocztkujcych (zeszyty 25-40), Pozna.
1999, Mnemotechnika w Rzymie w I w. Przed Chr., Meander 54.
2001, Rzym i Rzymianie w Retoryce do Herenniusza, Classica Wratislaviensia 22,
s. 123-128.
325
2001, Rhetorica ad Herennium jako podrcznik sztuki wymowy [w:] (red.) A.W. Mikoajczak, aciska proza naukowa, Gniezno, s. 43-56.
prof. dr hab. Jerzy Danielewicz
(poezja, liryka, metryka i elegia grecka; Safona)
Ksiki
1994, Miary wierszowe greckiej liryki. Problemy opisu i interpretacji, Pozna.
1996, The Metres of Greek Lyric Poetry. Problems of Notation and Interpretation,
Bochum.
1996, Liryka staroytnej Grecji, Warszawa-Pozna.
1999, Melika [w:] (red.) J. Danielewicz, Liryka grecka. Wybr tekstw i komentarz,
t. 2, Warszawa-Pozna.
2001, Liryka staroytnej Grecji, Warszawa-Pozna (wyd. II poprawione).
2004, Posejdippos. Epigramy, przekad, wstp i komentarz, Warszawa.
1992, Z ojczyzny na obczyzn: dowiadczenia pisarzy antycznych [w:] (red.) Dobrochna
i Jzef Ratajczak, Ad vocem: Suplement do konferencji Twrczo dramatyczna
i teatralna polskiej emigracji 1939-1989, Pozna, s. 12-18.
1990, Il nomos nella parodia di Aristofane (Ran. 1264 segg.). A.I.O.N., s. 131-142.
1991, Linno nella lirica romana no alleta di Augusto: dal culto alla litteratura, Atti
di um colloquio, Napoli 21-24 ottobre 1991, A.I.O.N., s. 279-289.
1994, Monodia liryka chralna: wspczesne dyskusje na temat podziau liryki greckiej,
1994, Semonides, Meander 49, s. 319-325.
1994, Nowo odkryte elegie Simonidesa, Meander 49, s. 211-218
1995, Eumelos [w:] (red.) I. Lewandowski, A. Wjcik, Vetustatis amore et studio. Ksiga
pamitkowa oarowana Profesorowi Kazimierzowi Limanowi, Pozna, s. 109-111.
1995, Kolory morza w liryce greckiej [w:] Morze w kulturze staroytnych Grekw
i Rzymian, Opole, s. 71-80.
1995, Posowie obserwatora sesji [w:] Elegia poprzez wieki, Pozna, s. 185-187.
1996, Tebaida Stezychora, Meander 51, s. 257-258.
1996, Tyrtajos [w:] (red.) I. Lewandowski, K. Liman, Litteris vivere. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Andrzejowi Wjcikowi, Pozna, s. 23-29.
1996, W poszukiwaniu straconego tekstu, Literatura na wiecie 8-9, s. 237-242.
1996, Boje o Safon, Literatura na wiecie 8-9, s. 424-431.
326
1996, Grecki epigram aobny [w:] Pochwaa historii powszechnej. Ksiga oarowana
prof. Andrzejowi Bartnickiemu, Warszawa, s. 47-57.
1997, Imiona ry. Rhodon w liryce i epigramacie greckim [w:] (red.) K. Bartol,
J. Danielewicz, Epigram greckii aciski w kulturze Europy, Pozna, s. 35-42.
1997, Sporne problemy w interpretacji pieni Anakreonta [w:] (red.) J. Rostropowicz,
Studia nad kultur antyczn, Opole, s. 19-29.
1998, Pejza poetycki Safony [w:] (red.) Z. Gombiowska, Cognoscere causas. Czowiek
i natura w cywilizacji Grecji i Rzymu, (Studia Classica et Neolatina 3), Gdask,
s. 41-49.
1998, Sappho 96. 21-33 Reconsidered, Eos 85, s. 181-184.
1999, Metryka wczesnych greckich epigramw nagrobnych, Collectanea Classica
Toruniensia 12, s. 51-56.
1999, Hymn grecki do Demeter, Meander 54, s. 311-323 (przekad i nota od tumacza).
2000, Liryka grecka z perspektywy wykonawczej, Sprawozdania Wydziau
I Filologicznego PAN za rok 1999, Krakw, s. 12-17.
2001, Metatext and its Functions in Greek Lyric Poetry [w:] (red.) S.J. Harrison, Texts,
Ideas and the Classics, Oxford, s. 46-61.
2001, Biesiadne inicjacje rozwaania o greckim sympozjonie, Konteksty 55, s. 56-62.
2001, przekad G. Cerri, Archaiczne poematy greckie o naturze a rytuay misteryjne,
Konteksty 55, s. 94-103.
2001, Dyskusja panelowa Festiwal [w:] Misteria, Inicjacje, Konteksty 55, s. 194,
205, 209-211, 235.
2001, Biesiadne inicjacje. Rozwaania o greckim sympozjonie [w:] Misteria, Inicjacje,
Konteksty 55, s. 23-34.
2001, Wystpienie w dyskusji panelowej [w:] Misteria, Inicjacje, Konteksty 55, s. 241248.
2002, Metryka wczesnych greckich epigramw nagrobnych [w:] Studia ThoruniensioClassica. Tradycje antyczne w Polsce pnocnej, Warszawa, s. 109-115.
2003, Wstp do wydania polskiego [w:] Martin L. West, Wprowadzenie do metryki
greckiej, Krakw, s. 7-11.
2002, Nowe spojrzenie na Uczt mdrcw Atenajosa, Meander 58, s. 109-123.
2003, [rec.] Ilja Leonard Pfeijer, First Person Futures in Pindar, Eos 90, s. 157158.
2003, wieci nadal penym blaskiem..., Poznaskie Studia Polonistyczne 10 (30),
s. 11-14.
2003, Filologia klasyczna w Polsce kilka reeksji na marginesie sprawozda, Meander
58, s. 113-115.
327
2003, Wspczesna dyskusja nad hymnami Kallimacha z Cyreny, Collectanea Philologica 6, s. 103-113.
2004, Prosimetrum greckie i jego realizacja w Uczcie mdrcw Atenajosa [w:] (red.)
I. Mikoajczyk, Sapere aude. Ksiga pamitkowa oarowana Prof. dr hab.
2004, Nad przekadem nowego Posejdipposa, Symbolae Philologorum Posnaniensium
16, s. 61-66.
2004, Z warsztatu komediopisarzy: katalog potraw u Anaksandridesa [w:] (red.)
Gociwit Malinowski, Thaleia. Humor w antyku. Ksiga pamitkowa Janinie
awiskiej-Tyszkowskiej w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw oarowana, Classica Wratislaviensia 24, s. 58-64.
2005, Echa Safony w epigramach Posejdipposa [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe,
Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szastyskiej-Siemion w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw
oarowana, Classica Wratislaviensia 26, s. 42-48.
2005, Posidippus Epigr. 52 Austin-Bastianini (P. Mil. Vogl. VIII 309, col. VIII 25-30),
Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 151, s. 30-32.
2005, Further Hellenistic Acrostics: Aratus and Others, Mnemosyne58, s. 321-334.
2005, [rozdziay w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej, Lublin.Tom I:
Archaiczna liryka chralna (s. 377-410); Liryka chralna w epoce pnoarchaicznej i w wieku V (s. 411-434); Liryka monodyczna: Ibykos, Anakreont, skolia
(s. 461-476); Poezja religijna (s. 477-483); Epigramat hellenistyczny i poezja
jambiczna okresu hellenistycznego (s. 497-522); Kallimach i jego twrczo poetycka (s. 523-552); Elegia w epoce hellenistycznej (s. 553-558); Epigramat
Poezja liryczna Hymny orckie Hymny Proklosa (s. 597-627). Tom II:
Atenajos (s. 347-351).
2005, Uroczyste poegnanie ustpujcej redakcji Meandra, Meander 60, s. 3-7.
2005, Romuald Turasiewicz (11 X 1930-31 I 2005), Rocznik Polskiej Akademii
Umiejtnoci, Krakw, s. 248-254.
2005, Nowo odczytane teksty Safony i Archilocha, Meander 60, s. 135-149.
2005, On lines 8 and 12 of the New Sappho (P. Kln 21351 + 21376), Eos 92,
s. 133-136.
2006, Bacchylides fr. 20A, 12 S.-M. and Sappho, P. Kln fr. I-II, 12, Zeitschrift fr
2006, Verbal Abuse and Satire in the Early Greek Iambus [w:] (red.) J. Styka, Violence
and Aggression in the Ancient World, Classica Cracoviensia 10, s. 35-48.
2006, Poetic Quotations and Discourse Strategies in Athenaeus, Eos 93, s. 109-124.
328
2006-2007, Opisy posgw (Andriantopoiika) w nowo odkrytych epigramach Posejdipposa,

Roczniki Humanistyczne 54-55/3, s. 119-129.
1998, [wstp do] Victorii Steen in memoriam, Poznaskie Towarzystwo Pprzyjaci
Nauk. Prace Komisji Filologicznej 39, Pozna, s. 5-8.
prof. dr hab. Sylwester Dworacki
(komedia grecka, Menander)
Ksiki
1968, Akcesoria sceniczne w komediach Menandra, Pozna.
2000, Heliodor. Opowie etiopska o Theagenesie i Chariklei. Z jzyka greckiego przeoy i komentarzem opatrzy, Pozna.
2005, Festinemus amare homines. Przekad na jzyk aciski do wykonania przez chr
wiersza ks. Jana Twardowskiego pieszmy si. Program VII Midzynarodowego
Festiwalu Chrw Uniwersyteckich Universitas Cantat, Pozna.
1960, Menander quomodo personas [w:] Dyscolo fabula in scaenam induxerit. Studia
Menandrea ad Dyscolum pertinentia, Wrocaw s. 64-75.
1964, Kobieta w komediach Menandra, Filomata 186, s. 312-318.
1966, Sikyoczyk Menandra, Filomata 205, s. 249-256.
1967, Poeta gincego wiata (Palladas), Filomata 211, s. 59-64.
1968, W szkole Libaniosa, Filomata 217, s. 370-377.
1970, Komedia Menandra Tarcza, Filomata 237, s. 349-356.
1970, The Role of Scenic Accessories in the Comedies of Menander, cz.1 Eos 58, s. 201217.
1971, The Role of Scenic Accessories in the Comedies of Menander, cz. 1 Eos 59,
s. 35-56.
1971, [rec] G.M. Sifakis, Parabasis and Animal Choruses, London 1971, s. 150, Eos
59, s. 147-149.
1971, Ekspozycja treci w dramacie greckim, Filomata 252, s. 128-133.
1972, Spojrzenie na teatr grecki, Filomata 259, s. 443-452.
1973, The Presentation of Persons in Menanders Shield, Symbolae Philologorum
1973, Chr w dramacie greckim, Filomata 267, s. 348-358.
329
1975, Jedno akcji w Odludku Menandra, Symbolae Philologorum Posnaniensium

2, s. 33-45.
1977, Hamartia in Menander, Eos 65, s. 17-24.
1977, The Ending Formula in New Comedy, Symbolae Philologorum Posnaniensium
3, s. 35-40.
1978, Anagnorismos in Greek Drama, Eos 66, s. 41-54.
1979, Atossas Absence in the Final Scene of the Persae of Aeschylus. ARKTOUROS [w:]
(red.) G.W. Bowersock, Hellenic Studies presented to Bernard M.W. Knox on his
65th birthday, Berlin-New York, s. 101-108.
1979, [rec.] T.B.L.Webster, Tragdien. Griechisch und Deutsch von D.Ebener, AcademieVerlag, Berlin, Bd. I-IV, 1972-1977, Eos 67, s. 151.
1982, 60 lat hellenistyki poznaskiej, Symbolae Philologorum Posnaniensium 5, s. 35-85.
1982, [rec.] Eurypides, Tragedie: Dzieci Heraklesa, Bagalnice, Elektra, Igenia
w Aulidzie, Respos. Wybr fragmentw, przeoy i opracowa Jerzy anowski,
Warszawa PIW 1980, ss. 78, Eos 70, s. 353-357.
1983, Ajschylos w subie demokracji ateskiej, Filomata 354, s. 62-75.
1983, Ijon Eurypidesa a komedie Menandra, Symbolae Philologorum Posnaniensium
6, s. 21-31.
1983, Notes to the Prometheus Bound, Eos 71, s. 159-165.
1984, Jubileusz Profesora Wiktora Steena, Meander 39, s. 3-8.
1984, [rec.] Menander, Wybr komedii i fragmentw. Przeoy i opracowa Jerzy anowski, BN seria II nr 203, Wrocaw 1982, s.CXII+297, Eos 72, s. 213-219.
1985, A Commentary to Some Places in the Dyskolos of Menander, Eos 73, s. 59-63.
1985, [rec] Spotkanie z picioma Muzami, Liryka staroytnej Grecji, oprac. Jerzy
Danielewicz, BN seria nr 92 1984, Nurt 239, s. 33.
1987, Platonios i Anonim o komedii i komediopisarzach greckich, Meander 42, s. 8792.
1988, [rec.] G.A. Seeck, Dramatische Struktur der griechischen Tragdie. Untersuchungen
zu Aischylos, Mnchen 1984, s. 85, Eos 76, s. 129-132.
1989, Arion- testimonia i rekonstrukcje, Classica Wratislaviensia 13, s. 3-11.
1989, Die dramatische Struktur des Gefesselten Prometheus, Eos 77, s. 5-15.
1989, Die Interpretation ausgewhlter Szenen aus der Samia von Menander, Eos 77,
s. 199-209.
1991, Rmische Grammatiker ber die Komdie, Symbolae Philologorum Posnaniensium 8, s. 91-102.
1993, Tragedia historyczna w staroytnej Grecji [w:] Studia romanistyczne i literaturoznawcze. Materiay z sesji naukowej powiconej pamici Profesora Kaliksta Morawskiego,
Pozna s. 63-68.
330
1993, Die Barbaren in den Komdien des Menanders. Power and Spirit, Annales
Universitatis Turkuensis 199, Turku, s. 99-110.
1993, [rec.] H. Lind, Der Gerber Kleon in den Rittern des Aristophanes, Frankfurt
am Mein 1990, Eos 81.
1994, Zu Eupolis und seinen Demen, Symbolae Philologorum Posnaniensium 10,
s. 13-22.
1994, Profesor Wiktor Steen czowiek i uczony [w:] Victori Steen nonangenario,
Pozna, s. 13-19.
1995, The Pytine and the date of Cratinus death [w:] Ksiga pamitkowa dla prof.
K. Limana Vetustatis amore et studio, Pozna, s. 117-119.
1996, Homer Egipcjaninem? (Heliodor, Aithiopika III, 13-15) [w:] (red.) I. Lewandowski,
K. Liman, Litteris vivere. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Andrzejowi
Wjcikowi, Pozna, s. 63-65.
1997, Ulrich von Wilamowitz-Moellendorf niemiecki Kujawiak [w:] (red.) Cz. uczak,
Wyszli z Ziemi Mogileskiej, Pozna, s. 90-96.
1997, Some remarks on the Greek historical tragedies. [w:] Scaenica Saravi-Varoviensia,
Pozna s. 19-25.
1997, Litania ad Spiritum Sanctum a Romano Brandstaetter composita a Silvestro
Dworacki e Polonoin Latinum translata. Meander 52, s. 112-119.
1998, Theatre and Drama in Heliodorus Aethiopica. Eos 84, s. 355-361,
1998, Profesor Wictor Steen jako hellenista [w:] Victorii Steen in memoriam,
Poznaskie Towarzystwo Pprzyjaci Nauk. Prace Komisji Filologicznej 39,
Pozna, s. 13-27.
1999, Die polnischen Besucher des Wilamowitz-Grabmals, Xenia Toruniensia 4, Toru
s. 47-54.
1999, Stulecie Eos [w:] Antiquorum nonimmemores. Polskie Towarzystwo Filologiczne
(1893-1993), s. 90-96,
1999, Laudatio [w:] Georgius anowski. Doctor Honoris Causa Universitatis Stud. Mick.
Posn., Pozna, s. 13-18,
2000, Die polnischen Besucher des Wilamowitz-Grabmals [w:] Origine Cujavus. Beitrge
zur Tagung aulssliech des 150. Geburtstag Ulrich von Wilamowitz-Moellendor,
Toru, s. 47-54.
2001, Profesor Wiktor Steen (27.IX.1903-29.IV.1997), Eos 88, s. 17-24.
2002, Motyw milczenia w Opowieci etiopskiej o Theogenesie i Chariklei Heliodora,
Collectanea Classica Thoruniensia 13 (Studia Greco-Latina Universitatis
Nicolai Copernici 4), Toru, s. 29-38.
2004, The Silence in the Ethiopian Story of Heliodorus [w:] The Language of Silence, t.
2, Turku, s. 83-91.
331
2004, Tragedie Eurypidesa w Opowieci etiopskiej Heliodora [w:] Jerzy anowski 19192000), Wrocaw s. 77-83.
2004, Kratinos, Pytine, czyli Butle. Przekad wybranych fragmentw, Classica
Wratislaviensia 24, s. 16 n.
2003, [rec.] T. Polaski, Ancient Greek Orientalist Painters, Krakw 2002, Eos 90,
s. 338-341.
2005, Diodor Sycylijski, Dionizos (Biblioteka IV 1-5), [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe,
Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji
Szastyskiej-Siemion w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw,
uczniw oarowana, Classica Wratislaviensia 26, s. 152-155,
2005, Romans grecki [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura staroytnej Grecji, t. 2,
Lublin, s. 295-322,
2007, Obrazy w romansie greckim i ich funkcja [w:] Ksiga pamitkowa ku czci Ksidza
Profesora Remigiusza Popowskiego SDB, Roczniki Humanistyczne: Filologia
klasyczna 54-55/3, Lublin, s. 93-105.
dr Anna Lasek
(literatura grecka)
Ksiki
2001, [wspaut.] Eros w Dionysiaka Nonnosa z Panopolis w Mio w kulturze staroytnej Grecji i Rzymu, Gdask.
2009, Nonnos Spiel mit den Gattungen in den Dionysiaka, Wyd. PTPN, Pozna
(w druku).
2006, Nonnos Spiel mit den Gattungen in den Dionysiaka dargestellt anhand von
Dionysiaka 1. 362-534, Eos 92, s. 305-318.
2006, Epigram nagrobny w Dionysiaka Nonnosa z Panopolis, Meander 61, s. 5665.
2006, Obraz lekarza w najwczeniejszych dzieach literatury greckiej [w:] Z dziejw
zdrowia publicznego, d, s. 21-26.
2007, Dionysiaka ostatni wielki epos staroytnej Grecji, Symbolae Filologorum
2008, Uwiedzenie Nemezis w Ramnus, Symbolae Philologorum Posnaniensium 18,
s. 453-456.
332
prof. dr hab. Ignacy Lewandowski

(historiograa rzymska, Lucjusz Anneusz Florus, Ammianus Marcelinus, Marek
Junianus Justynus; medycyna rzymska)
Ksiki
1970, Florus w Polsce. Wrocaw.
1973, 2006, Lucjusz Anneusz Florus Zarys dziejw rzymskich. Przekad, wstp, komentarz, Wrocaw.
1976, Recepcja rzymskich kompendiw historycznych w dawnej Polsce (do poowy XVIII
wieku), Pozna.
1981, 1987, [wspaut.] Elementa sermonis Latini, Warszawa.
1981, [wspaut.] Litterae Latinae. Sermones. Wybr tekstw prozaicznych do nauki
jzyka i literatury aciskiej, Warszawa, s. 142-342; 355-384.
1988, [przekad] Marek Junianus Justynus, Zarys dziejw powszechnych staroytnoci na
podstawie Pompejusza Trogusa, Warszawa.
1991, Szymon Starowolski, Wybr z pism. Przekad tekstw aciskich, wybr i opracowanie, Wrocaw.
1992, egluga witego Brendana Opata (Navigatio Sancti Brendani Abbatis) przekad.
Opracowanie, wstp, komentarz, bibliograa Jerzy Strzelczyk, Pozna.
1995, Pawe Diakon, Historia rzymska, Historia Longobardw. Przeoy, wstpem i komentarzem opatrzy, Warszawa.
1996, Antologia poezji aciskiej w Polsce. Renesans. Pozna.
2001, Ammianus Marcelinus, Dzieje rzymskie, t. 1 ks. XIV-XXV, przekad, wstp,
przypisy, Warszawa.
2002, Ammianus Marcelinus, Dzieje rzymskie, t. 1I ks. XIV-XXXI, przekad, wstp,
przypisy, Warszawa.
2007, Historiograa rzymska, Pozna.
1965, Italska Amazonka-Posta Kamilli w Eneidzie Wergiliusza, Filomata 188, s. 427432.
1967, Numantia, Filomata 212, s. 121-127.
1968, Kartagiska krlowa, Filomata 214, s. 229-235.
1968, Gazeta codzienna w staroytnym Rzymie, Filomata 217, s. 365-370.
1968, Florus Polonicus Joachima Partoriusa, Meander 23, s. 522-529.
1969, Epitoma de Tito Livio czyli popularny podrcznik historii rzymskiej z II w.n.e.
Filomata 232, s. 124-132.
333
1969, Florus und das polnische Schulwessen. Eos 58, s. 233-247.

1969, Florus und das polnische Schulwessen, Eos 58/2, s.233-247.
1972, Lekarz w staroytnym Rzymie, Filomata 254, s. 212-217.
1972, Instrumenty lekarskie w staroytnoci, Filomata 256, s. 328-335.
1973, Szesnastowieczny przekad Breviarium Eutropiusza pira Erazma Glicznera,
1973, [rec.] Wellejusz Paterkulus. Historia rzymska. Przeoy, wstpem i komentarzem
opatrzy E. Zwolski, Eos 61, s. 157-159.
1974, Jerzy Joachim Retyk i jego Pochwaa Prus, Rocznik Gdaski 32/2, s. 73-78.
1974, Aneks 1: Georgius Joachim Rheticus Encomium Prussiae, Rocznik Gdaski
32/2, s. 79-85.
1974, Aneks 2: Jerzy Joachim Retyk Pochwaa Prus. Przekad z komentarzem, Rocznik
Gdaski 32/2, s. 86-92.
1975, Zoa Korbiniana-Bernitzowa, aciska poetka na dworze Wazw, Symbolae
Philologorum Posnaniensium 2, s. 103-115.
1975, Aneksy: Wiersze Zoi Korbiniany-Bernitzowej z lat 1641-1669, Symbolae
1975, [rec.] Korneliusz Nepos, ywoty wybitnych mw. Wstp, komentarz i redakcja
Lidia Winniczuk, Eos 63, s. 412-416.
1976, Mistrz Wincenty a Justyn epitomator Troga, Studia rdoznawcze 20, s. 2834.
1976, [rec.] Korneliusz Nepos, ywoty wybitnych mw. Wstp, komentarz i redakcja Lidia
Winniczuk. Warszawa PWN 1974, s. 208, Studia rdoznawcze 20, s. 268.
1976, [rec.] Centro Italiano di Studi sullAlto Medioevo. Ventiduessima seltimana di
studio: La culturaantica nellOccidente latino dal VII all secolo, Spoleto 18-24
aprile 1974, Studia rdoznawcze 20 s. 282-283.
1976, Gos w dyskusji, Studia rdoznawcze 20, s. 128.
1976, Pocztki teoretycznych rozwaa nad histori w Polsce (Stanisaw Iowski,
zm.1589), Historyka 6, s. 43-55.
1976, Traktat Polaka Stanisawa Iowskiego o historii jako nauce, Przekad z komentarzem, Historyka 6, s. 91-98.
1976, Epitoma dziejw powszechnych pira Justynusa i jej recepcja. Meander 31,
s. 498-502.
1976, [przekad] Alcybiades (Justynus V 1-5), Meander 31, s. 503-506.
1977, Antyk w Lechiadzie Alberta Inera (1620-1658), Symbolae Philologorum
1977, [rec.] Kwintus Kurcjusz Rufus Historia Aleksandra Wielkiego, przekad zespoowy
pod redakcj Lidii Winniczuk, Warszawa 1976, Eos 65, s. 366-367.
334
1977, rodki lecznicze w staroytnoci, Filomata 304, s. 185-191.

1977, [rec.] T. Biekowski, Antyk w literaturze i kulturze staropolskiej (1450-1750).
Gwne problemy i kierunki recepcji. Wrocaw 1976, Eos 65, s. 178-181.
1977, Jubileusz 40-lecia pracy dydaktycznej i naukowej Profesora Jana Wikarjaka,
Meander 32, s. 3-5.
1980, [rec.] A.J. Niemirowskij, M.F. Da kova, Lucij Annei Flor istorik drevnego Rima,
Vorone 1977, Eos 58, s. 169 nn.
1981, Notka biograczna: C. Eichenseer, Vox Latina 17/64, s. 231-232.
1981, [haso] Memorata Anna [w:] (red.) A. Gsiorowski, J. Topolski, Wielkopolski
Sownik Biograczny, Pozna s. 465-466.
1981, [haso] Piechowski Jzef [w:] Sownik Biograczny, Wrocaw, s. 58-60.
1981, Rzymska i rzymsko-sarmacka geneologia rodw szlacheckich w niektrych herbarzach staropolskich [w:] (red.) J.Topolski, wiadomo historyczna Polakw.
Problemy i metody badawcze, d s. 227-249.
1982, Metodyka nauczania jzykw klasycznych na Uniwersytecie Poznaskim w latach
1919-1979. Symbolae Philologorum Posnaniensium 5, s. 151-163.
1983, Micha Zbigniew Swoboda Nauczyciel i Wychowawca, Meander 38, s. 219-222.
1983, Lexicon Latino-polonicum Jana Mczyskiego (1564 r.), Filomata 356, s. 218227.
1983, Pro domo nostra, Nurt 220, s. 5-6.
1983, Popiel Pawe [w:] Polski Sownik Biograczny 17/3, Wrocaw, s. 572-573.
1983, Johannes Wikarjak Posnaniensis 1914-1983, Vox Latina 19, s. 484-486.
1983, Obraz dziejw Rzymu przedcesarskiego w wiadomoci autora De viris illustribus
urbis Romae, Symbolae Philologorum Posnaniensium 6, s. 177-188.
1983, De historica facultate libellus de Stanislas Iowski. Les premieres rexions thorigues sur lhistoire en Pologne, Storia della storiograa 4, s. 71-83.
1983, Profesor Jan Wikarjak (1914-1983), Meander 38, s. 351-367.
1984, [przekady tekstw jako Aneks do] J. Strzelczyk, Goci rzeczywisto i legenda, Warszawa, s. 407-424.
1984, Antyk cigle ywy [rec.] Stanisaw Stabrya, Hellada i Roma w Polsce Ludowej.
Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1945-1975. Wydawnictwo
Literackie, Krakw 1983, s. 640, Nurt 227, s. 36.
1984, Wierno przysidze czyli Marek Atyliusz Regulus. Filomata 362, s. 238-245.
1984, [rec.] Rainer Nichel, Einfhrung in die Didaktik des altsprachlichen Unterrichts.
Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1982, s. VI + 277, Eos 72,
s. 442-445.
1984, [przekady do] B. Lapis, U rde polskich reeksji nad prac, Warszawa, s. 13,
32-33, 34, 39, 58, 61, 103-104, 105, 108, 120-121, 123-124.
335
1984, Uwagi Wawrzyca Mitzlera, lekarza praktyka z Warszawy, O potrzebie powoania

na mocy uchway krlewskiej Kolegium Lekarzy w Warszawie, Archiwum Historii
Medycyny 47/4, s. 516-528.
1985, Zoa Korbiniana-Bernitzowa, poetka polsko-aciska z XVII wieku, Filomata
366, s. 112-119.
1985, Czowiek i wiat zwierzcy we wczesnym redniowieczu. Centro Italiano di Studi
sullAlto Medioevo: Luomo di fronte al. Mondo animale nellalto medioevo, Spoleto
7-13 IV, 1983, Studia rdoznawcze 29, s. 282-283.
1986, La vision de lhistoire de la Rome royale et rpublicaine cher lauteur de De viris
illustribus urbis Romae (IV siecle apres J.-C.) [w:] Die Antike und Europa.
Zentrum und Peripherie in der antiken Welt. Rresmees. 17. Internationale EireneKonferenz, Berlin 11-15. 8, Berlin, s. 136-137.
1986, Lhistoriographie polonoise et les pitoms historiques romains, Europa Orientalis
5, s. 65-80.
1987, Koncepcja i wzory acisko-polskiego Leksykonu Jana Mczyskiego, Sprawozdania
Poznaskiego Towarzystwa Przyjaci Nauk 102, za rok 1985, Pozna, s. 3-7.
1989, [notka biograczna] Marek Klecel, wiat Ksiki 6 (13), s. 16.
1992, Rykaczewski Erazm Edward [w:] Polski Sownik Biograczny, s. 472-474.
1993, Die Epitome des Florus als Lektre in den polnischen Schulen. Zur Rezeption
des Historikers Florus vom Mittelalter bis zur neuesten Zeit, Gymnasium 100,
s. 214-225.
1993, Die Alten Sprachen in Polen, Gymnasium 100, s. 159-161.
1993, Leksykograczne zaoenia i wzory sownika acisko-polskiego Jana Mczyskiego
(1564), Symbolae Philologorum Posnaniensium 9, s. 131-159.
1993, Historyk gincego wiata. Meander 48, s. 339-342.
1993, Zepsucie wrd senatorw i ludu rzymskiego (Ammianus Marcellinus XIV 6),
Meander 48, s. 343-349.
1994, Koncepcja porzdku spoecznego w Lexicon Latinopolonicum Jana Mczyskiego
(1564) i jej zwizek z autorami staroytnymi, Meander 49, s. 67-80.
1994, Klemens Janicki polski Owidiusz spod nina, niskie Zeszyty Historyczne
13, s. 4-17.
1994, Prof. dr Tadeusz Zawadzki. W 75-lecie urodzin, Wiadomoci: Bulletin de la
Mission Catholique Polonaise en Suisse 286, s. 8-9.
1994, Die Epitome des Florus und die polnische Geschichtsschreibung in Renaissance und
Barock, Wiener Humanistische Bltter 36, s. 90-101.
1994, Epigramy Klemensa Janickiego (1516-1542/43), Meander 49, s. 505-514.
1995, Klemens Janicki Polski Owidiusz [w:] (red.) I. Lewandowski, Elegia poprzez
wieki. Konferencja naukowa 8-9.XI.1994, s. 131-143.
336
1995, Profesor Kazimierz Liman w siedemdziesiciolecie urodzin [w:] (red.) I.

Lewandowski, A. Wjcik, Vetustatis amore et studio. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Kazimierzowi Limanowi, Pozna, s. 9-19.
1995, Przekad i komentarz: Ammianus Marcellinus, Procesy o czary i niemoralno
w Rzymie (Historia rzymska XXVIII 1), Meander 50, s. 349-360.
1996, Nie zrealizowane plany i pozalologiczne ycie lologa klasycznego czyli Jan
Horowski w dwudziest rocznic mierci, Kronika Miasta Poznania 1, s. 329335.
1996, Janickiego epigramy o polskich krlach [w:] (red.) I. Lewandowski, K. Liman,
Litteris vivere. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Andrzejowi Wjcikowi,
Pozna, s. 105-114.
1996, Ammianus Marcellinus, Z dziejw rzymskich (XVI 10) Wjazd cesarza
Konstancjusza wraz z wojskiem do Rzymu. Przeoy i objani, Meander 51,
s. 79-84.
1996, Lhistoriographie antique dans loeuvre de Mathias Casimirus Sarbiewski (15951640) [w:] (red.) I. Lewandowski, L. Mrozewicz, Limage de lantiquit chez les
auteurs postrieurs, Pozna, s. 29-41.
1996, In Thaddaeum Zawadzki...oratio panegyrica [w:] (red.) I. Lewandowski, L. Mrozewicz, Limage de lantiquit chez les auteurs postrieurs, Pozna, s. 215-218.
1996, [wspaut. opracowania] Leksykon acisko-polski Jana Mczyskiego. Wybr
tekstw opracowanie. Wybr tekstw Wadysaw Kuraszkiewicz, Lublin,
s. 91-165.
1997, Clemens Ianicius; Ovidius Polonus (1516-1543), Les Etudes Classiques 65,
s. 309-322.
1997, Najstarsze w Polsce przekady aciskie greckiego epigramu AG IX 47 [w:] (red.)
K. Bartol, J. Danielewicz, Epigram grecki i aciski w kulturze Europy, Pozna,
s. 235-244.
1997, [przekady] Primitae Physicomedicae... (1750-1753). Pierwsze w Polsce czasopismo medyczne, wybr, wstp i opracowanie E.Waszyski, Leszno, ss.34-38;
41-49; 51-64; 65-66; 69-87; 90-101; 157-160; 202-213.
1998, Historiograa antyczna w twrczoci Macieja Kazimierza Sarbiewskiego
(1595-1640), Symbolae Philologorum Posnaniensium 12, s. 65-75.
1998, Profesor Wiktor Steen jako badacz antyku w Polsce [w:] Victori Steen in memoriam, Poznaskie Towarzystwo Przyjaci Nauk. Prace Komisji Filologicznej 39, Pozna, s. 45-58.
1998, Matre Vincent, premier chroniqueur polonais, et Justin, pitomateur de Pompe
Trogue [w:] Gli Umanesimi Medievali Atti del Ii Congresso dell Internationales
Mittellateineerkomitee, Firenze 1993, s. 325-332.
337
2001, Les desses Fortune, Adrastie-Nemezis, Kernos, suppl. 11, s. 297-307.

2004, Antologia poezji aciskiej w Polsce, pod red. I. Lewandowskiego, Pozna, przekady s. 407-419, 513-517.
2005, [wspaut.] Johann Jeremias Kern: O ironii (wydanie polsko-aciskie), tumaczenie i komentarz, Studia Niemcoznawcze 29, s. 33-79.
2006, Klemens Janicki, Polski Owidiusz nad Wart zrodzony (1516-1543), Literackie
przystanki. Kroniki Miasta Poznania 4, s. 18-31.
2007, Die ltesten lateinischen bersetzungen des griechischen Epigramms AG IX 47 in
Polen [w:] (red.) W. Mikoajczak, Polonia Latina, Gniezno, s. 271-277.
2007, De epigrammatis a Clemente Ianicio compositis [w:] (red.) W. Mikoajczak,
Polonia Latina, Gniezno, s. 245-253.
2007, Lexicon Latino-Polonicum ex optimis Latinae linguae scriptoribus concinnatumIoanne Mczyski equite polono interprete (Regiomonti 1564) [w:] (red.) W.
Mikoajczak, Polonia Latina, Gniezno, s. 254-259.
2007, Niezrealizowane plany i pozalologiczne ycie lologa klasycznego doc. dra hab.
Jana Horowskiego (1909-1976), Symbolae Philologorum Posnaniensium 17,
s. 179-185.
1995, [red.] Elegia poprzez wieki. Konferencja naukowa 8-9.XI.1994, Pozna.
2004, [red.] Antologia poezji aciskiej w Polsce, Pozna.
Prof. UAM dr hab. Aleksander Mikoajczak
(percepcja kultury i literatury rzymskiej; kultura iroszkocka; Publiusz Owidiusz
Naso)
Ksiki
1992, Antyk w poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Pozna.
1993, Publiusz Owidiusz Naso, Lekarstwa na mio, wstp, przekad i opracowanie,
Pozna.
1994, Publiusz Owidiusz Naso, O kosmetyce twarzy pa, wstp, przekad i opracowanie, Koszalin.
1994, Kapitol. Sanktuarium staroytnego Rzymu i jego religia, Pozna.
1995, w. Kolumban, Pisma. Jonasz z Bobbio, ywot Kolumbana, wstp, opracowanie
i komentarz J. Strzelczyk, Pisma Starochrzecijaskich pisarzy 60, Warszawa.
1995, Gnienieskie sekwencje o w. Wojciechu, Gniezno.
1996, Cezara wojna galijska, ilust. J. Stryk, Wrocaw.
338
1997, Publiusz Owidiusz Naso, Sztuka rybowstwa, przekad i opracowowanie,

Gniezno.
1997, Ksiga ywota w. Wojciecha, przekad i opracowanie, Gniezno.
1998, Studia Sarbieviana, Gniezno.
1998, acina w kulturze polskiej, Wrocaw.
2000, Wsplne gniazdo. W millenium zjazdu gnienieskiego, Gniezno.
2000, Grecja bogw i herosw, Wrocaw.
2001, Bajeczne dzieje Polski, Wrocaw.
2001, Myli europejskie, Pozna.
2002, Rzym legendarny, Wrocaw.
1980, Horacjanizm w liryce M.K.Sarbiewskiego [w:] Oglnopolska studenckasesja naukowa lologw klasycznych 30.III.-1.IV. 1979. Wybr referatw, Krakw,
s. 109-121.
1983, wiadomo spoeczno-polityczna w lirykach M.K. Sarbiewskiego, Symbolae
1983, Epigramaty M.K.Sarbiewskiego, Meander 38, s. 281-284.
1983, [rec] Maciej Kazimierz Sarbiewski Liryki oraz droga rzymska i fragmenty Lechiady
(Lyrica quibus accesserunt Iter Romanum et Lechiados fragmentum), prze.
T. Karylowski TJ, oprac. M. Korolko i J. Oko, Warszawa 1980, Eos 71,
s. 120-125.
1986, Przekad Kolumbana Modszego Listu do Fidoliusza, wstp J. Strzelczyk, Vox
Patrum 6/10, s. 333-341.
1986, [rec] Ksika ks. Jzefa Warszawskiego Dramat rzymski Macieja Kazimierza
Sarbiewskiego TJ (1622-1625). Studium literacko-biograczne. Rzym 1984,
Eos 74, s. 368-372.
1987, Wybr przekadw wierszy iroszkockich: Kolumbana Modszego, Seduliusza Szkota,
Mikoaja z Bibra [w:] J. Strzelczyk, Iroszkoci w kulturze redniowiecznej Europy,
Warszawa, s. 461-463, 470-476, 488.
1988, Jan Kochanowski w Characteres lyrici M.K. Sarbiewskiego, Symbolae Philologorum Posnaniensium 7, s. 183-198.
1991, Tajemnice rzymskich mostw, Wiedza i ycie 8, s. 36-43.
1992, Przekady wierszy Kolumbana Modszego i Paulina z Nolii [w:] (red.) ks. M.
Starowieyski, Muza chrzecijaska, tom II: Poezja aciska staroytna i chrzecijaska, Krakw, s. 78-83, 156-161.
1992, Koloseum rzymski cud techniki, Wiedza i ycie 7, s. 30-38.
1992, Bedeker Rzymski. Sacra Via, Filomata 409, s. 236-253.
339
1992, Przekad Pieni eglarskiej (Carmen navale) przypisywanej w. Kolumbanowi [w:]

(red.) J. Strzelczyk, egluga witego Brendana opata, prze. I. Lewandowski,
Pozna, s. 7.
1993, Watykaski autograf M.K. Sarbiewskiego, Kronika Rzymska 11, z. 95, s. 2528.
1994, Nieznany autograf epigramw Sarbiewskiego, Symbolae Philologorum
1994, Gnienieskie sekwencje o w. Wojciechu [w:] (red.) S. Nieznanowski, J. Pelc,
Nurt religijny w literaturze polskiego redniowiecza i renesansu, Lublin, s. 4382.
1995, Gnienieskie sekwencje o w. Wojciechu [w:] (red.) J. Topolski i inni, Gniezno.
Studia i materiay historyczne, t. 4, Gniezno, s. 21-62.
1995, Elegia w teorii i praktyce twrczej Sarbiewskiego [w:] (red.) I. Lewandowski,
Elegia poprzez wieki. Konferencja naukowa 8-9.XI.1994, Pozna, s. 161-172.
1995, Z bada nad atrybucj epigramw Sarbiewskiego [w:] (red.) J. Bolewskiego, J.Z.
Lichaski, P. Urbaski, Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego,
Warszawa, s. 134-145, 237-239.
1995, Antyk jako gra literacka w poezji Sarbiewskiego [w:] (red.) T. Michaowska,
aciska poezja w dawnej Polsce, Warszawa, s. 179-194.
1996, Panegiryzm epigramw Sarbiewskiego [w:] (red.) I. Lewandowski, K. Liman,
Litteris vivere. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Andrzejowi Wjcikowi,
Pozna, s. 115-124.
1996, Mdro Chorei rytua i mit w kulturze greckiej, Przegld Bydgoski 7, s. 3043.
1996, Europa nostra, wywiad udzielony A. Krezymon, ycie Uniwersyteckie 5-6,
s. 10-11.
1998, Z Owidiuszem na ryby, Wdkarz Polski 6.
1998, wity jzyk Europy, Przewodnik Katolicki 28.
1998, Pangyrique des pigrammes de M.Sarbiewski [w:] Mathios Casimirus Sarbieviens
in cultura Lithuaniae, Poloniae, Europae, Vilne.
1999, Traktat Cycerona De senectute i jego aktualno u progu trzeciego tysiclecia,
Ars Senescendi 3, s. 26-36.
1999, Cie wielkiej biblioteki, Notes Literacki 5 (73), s. 42-44.
1999, Latynitas polska, Polonistyka 8 (368), s. 483-488.
1999, Midzy Jeruzalem a Rom. wiat znakw i znacze Romana Brandstaettera [w:]
(red.) J.K. Pytel, wiat Biblii Romana Brandstaettera, Szczecin, s. 31-50.
1999, Gniezno w aciskiej tradycji Europy [w:] Poszanowanie tosamoci narodw
u podstaw jednoci Europy, Warszawa, s. 34-43.
340
2000, Sprawa wolnoci narodw bakaskich w turcykach Macieja Kazimierza

Sarbiewskiego, Symbolae Philologorum Posnaniensium 13, s. 79-87.
2000, Midzy Latinitas a Cyrillianitas. Na rozdroach europejskiej tosamoci [w:] (red.)
T. Zgka, Kultura wobec krgw tosamoci, Pozna.
2000, Latinitas polska w universum kultury europejskiej [w:] (red.) A.W. Mikoajczak,
L. Mrozewicz, Zjazd Gnienieski a idea jednoci europejskiej, Pozna.
2000, Kultury regionalne we wsplnej Europie [w:] (red.) J. Lewkowski, Kultura a region, d, s. 5-11.
2000, Sprawa wolnoci narodw bakaskich w turcykach Macieja Kazimierza
Sarbiewskiego, Symbolae Philologorum Posnaniesnium 13, s. 79-87.
2001, Latinitas i Cyryllanitas poszukiwanie duszy Europy [w:] (red.) M. Mikoajczak,
VIII Kolokwium Slawistyczne Polsko-Bugarskie, Gniezno, s. 11-20.
2001, Na co komu acina [w:] II Midzynarodowa Konferencja Naukowo-Dydaktyczna,
Pozna, s. 61-66.
2001, Cyryllianitas i Latinitas w edukacji slawistycznej [w:] (red.) B. Zieliski,
Slawistyka u progu nowego wieku, Pozna, s. 9-18.
2001, aciska proza bugarskich paulicjan [w:] (red.) A.W. Mikoajczak, aciska
proza naukowa, Gniezno, s. 33-42.
2001, Sowo i obraz we Florze chiskiej Michaa Boyma SI [w:] (red.) A.W. Mikoajczak,
aciska proza naukowa, Gniezno, s. 102-116.
2000, Poszukiwanie Europy. Zjazd gnienieski a idea zjednoczonej Europy, Pozna.
2001, [red.] aciska proza naukowa, Gniezno.
2002, Gniezno na europejskim szlaku milenijnym 1997 i 2000, Gniezno.
dr Radosaw Pitka
(literatura rzymska, Menippos; muzyka grecka; kultura antyczna i jej percepcja)
Ksiki
2005, Kaliope i Urania. Rzymskie poematy astronomiczne, Pozna.
1998, Menippos i inni. O pocztkach satyry menipejskiej, Meander 53, s. 439-444.
1998, Satyra menipejska jako gatunek pre-powieciowy, Meander 53, s. 603-619.
1999, Menippejska powie rzymska: Petroniusz i Apulejusz, Meander, 54.
341
2000, [rec.] S. Olszaniec, Julian Apostata jako reformator religijny, Znak 9.

2002, Kosmos Georgik, Symbolae Philologorum Posnaniensium 14, s. 67-78.
2002, Satyra menipejska i pnoantyczne prosimetrum aciskie, Meander 57.
2002, M. Manilius, Astronomica I 1-95 (przekad i komentarz), Nowy Filomata 2,
s. 93-97.
2002, Relacje midzy bogami a Przeznaczeniem w eposach Homera, Nowy Filomata
4, s. 243-247.
2002, Dwudziestowieczni apologeci jzyka aciskiego: T.S. Eliot, Cz. Miosz, Z. Herbert,
B. Miciski, Terminus 2, s. 73-85.
2003, Odyseusz u Borgesa Literatura powrotu i ekspresji, Nowy Filomata 1, s. 6166.
2003, Muzyka antycznej Grecji dwa style interpretacji, Nowy Filomata 3, s. 235239.
2004, Antyczna translatologia, Pamitnik Literacki 1, s. 5-16.
2004, Herakles i Kurcjusz na sklepieniu Sali Renesansowej, Kronika Miasta Poznania,
nr 2, s. 99-113.
2004, Kafraria Michaa Boyma i konwencje dawnych relacji etnogracznych, Studia
Boymiana, Gniezno, s. 107-117.
2004, Ambifolia jako problem przekadu. Animula... Hadriana, Symbolae
2004, Tomasz Treter dwie ody horacjaskie na cze kardynaa Hozjusza w przekadzie
Wiktora Steena, Symbolae Philologorum Posnaniensium 16, s. 139-144.
2004, Kwintus Tulliusz Cyceron Dwanacie znakw zodiaku, Symbolae Philologorum
2005, Antyczna cywilizacja jako wzorzec i anty-wzorzec [w:] (red.) ks. R. Popowski,
Humanistyka grecka i rzymska, Lublin, s. 55-68.
2006, Jajo wiata mitograczna interpretacja Horacjaskiej ody do Sorakte, Nowy
Filomata 1, s. 13-17.
2007, Hellenizacja i deromanizacja. Dylematy dziewitnastowiecznej reeksji o antyku
[w:] (red.) E. Wesoowska, Romantyczna Antiquitas. Rzymskie inspiracje w teatrze i dramacie XIX wieku z uwzgldnieniem mediacji calderonowskiej i szekspirowskiej, Pozna, s. 9-18.
2007, Romantyczna wizja Rzymu w Irydionie Zygmunta Krasiskiego [w:] (red.)
E. Wesoowska, Romantyczna Antiquitas. Rzymskie inspiracje w teatrze i dramacie XIX wieku z uwzgldnieniem mediacji calderonowskiej i szekspirowskiej,
Pozna, s. 79-91.
342
dr Marlena Bryske-Puk
(literatura rzymska)
2005, Formy wygnania w staroytnym Rzymie [w:] Doktoranckie varia i wariacje,
Pozna, s. 207-215.
2005, Augustus homo piliticus sive deus? [w:] (red.) R. Sajkowski, Religia i polityka
w wiecie antycznym, Ostrda, s. 157-164.
2006, Porwanie Europy kilka uwag na temat recepcji mitu Owidiusza w sztuce naszego kontynentu [w:] (red.) J. Domaski, B. Milewska-Wabiska, Poezja
Owidiusza i jej recepcja antyczna i postantyczna, Warszawa, s. 329-333.
2006, Jan Karol Skop duchowy spadkobierca Owidiusza, Terminus 8/1, s. 83-96.
prof. UAM dr hab. Ewa Skwara
(literatura rzymska, w szczeglnoci komedia rzymska, Plaut, Terencjusz)
Ksiki
1996, Plaut i Terencjusz w polskiej komedii owieceniowej, Pozna.
1998, Plaut, onierz Samochwa, przekad, wstp, komentarz, Pozna.
2001, Historia komedii rzymskiej, Warszawa.
2002, Plaut, Komedie, t. 1, wstp, przekad i komentarz, Warszawa.
2002, Plaut, Komedie, t. 2: Asinaria, Aulularia, wstp, przekad i komentarz,
Warszawa.
2004, Plaut, t. 3: Dwie Bakchidy, Jecy, wstp, przekad, komentarz, Warszawa.
2005, Terencjusz, t.1: Dziewczyna z Andros, Za kar, Eunuch, wstp, przekad, komentarz, Warszawa.
2006, Terencjusz, t. 2: Pasoyt Formion, Teciowa, Bracia, wstp, przekad i komentarz,
Warszawa.
1987, onierz Samochwa. Studium postaci komicznej w utworach Plauta i Fredry,
Filomata 379/87.
1987, Skpiec. Studium postaci komicznej w utworach Plauta i Fredry, Filomata
380/87.
1987, Komediowa ona. Studium postaci komicznej w utworach Plauta i Fredry,
Filomata 381/87.
343
1988, Motyw podawania si za kogo innego u Plauta i Fredry, Filomata 383/88.

1988, Motyw przebierania si w komediach Plauta i Fredry, Filomata 385/88.
1990, Zakochany Starzec. Studium postaci w komediach Plauta i Fredry, Filomata
389/90.
1990, acina w Trylogii Sienkiewicza, Filomata 397/90.
1991, Komedia immortalis czyli o wpywie komedii Plauta na Molierowskiego Skpca,
Filomata 402/91.
1992, Niemiertelny motyw sobowtra. Plautus Szekspir Bohomolec, Filomata
412/92.
1993, onierz samochwa. Menander Plautus Terencjusz Fredro Sienkiewicz.
Filomata 416/93.
1994, The soldier type and its functions in Plautus comedies, Symbolae Philologorum
1995, Trzej bracia blinita W. Bogusawskiego a Plautyski pierwowzr [w:] (red.)
I. Lewandowski, A. Wjcik, Vetustatis amore et studio. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi Kazimierzowi Limanowi, Pozna, s. 93-100.
1996, Wariacje na temat Amtriona. Plaut-Molier-Kleist-Giraudoux [w:] (red.) I.
Lewandowski, K. Liman, Litteris vivere. Ksiga pamitkowa oarowana
Profesorowi Andrzejowi Wjcikowi, Pozna, s. 73-82.
1997, Muzyczny Krl Edyp. Opera-Oratorium J.Strawiskiego a grecki orygina,
1997, Teatr u Marcjalisa [w:] (red.) K. Bartol i J. Danielewicz, Epigram grecki i aciski w kulturze Europy, Pozna, s. 189-197.
1998, Aby jzyk gitki powiedzia wszystko, co pomylaa gowa autora. Rozterki tumacza Plauta, Meander 53, s. 25-42.
1998, Wie w komedii rzymskiej [w:] (red.) Z. Gombiowska, Cognoscere causas.
Czowiek i natura w cywilizacji Grecji i Rzymu, (Studia Classica et Neolatina
3), Gdask, s. 99-108.
2000, What does silence say? Function of Silence in Plautus comedies, Eos 87, s. 279286.
2001, Toga spod pallium. Koloryt rzymski u Plauta, Classica Wratislaviensia 22,
s. 99-107.
2001, Eloquent and Signicant Silence in Plautus comedies [w:] (red.) S. Jakel, Language
of Silence, t. 1, Turku, s. 159-161.
2002, Love in Plautus comedies, Eos 89, s. 305-314.
2003, Vis comica tragicomica czyli Amtrion Fr. Zabockiego [w:] (red.) A. Karpiski,
E. Lasociska, M. Hanusiewicz, miech i zy w kulturze staropolskiej, Studia
Staropolskie S.N. t. 7 (63), Warszawa, s. 121-129.
344
2004, Rola piastunki w palliacie [w:] Od redniowiecza po Owiecenie, (Studia Classica

et Neolatina 6), s. 151-160.
2004, Czy staroytni mwili po angielsku?, Polonistyka 2, s. 55-59.
2004, Cudzoziemiec na scenie, czyli o funkcji jzyka obcego w tekcie dramatycznym
(Plautus, Poenulus, w. 992-1029) [w:] Literatura i jzyk, Biblioteka literacka
Poznaskich Studiw Polonistycznych t. 40, Pozna, s. 69-77.
2004, Lupus in fabula, czyli o wilku w palliacie [w:] [w:] (red.) Gociwit Malinowski,
Thaleia. Humor w antyku. Ksiga pamitkowa Janinie awiskiej-Tyszkowskiej
2004, Skd si bior didaskalia w przekadach dramatw antycznych? Exemplum:
Asinaria Plauta w tum. Ewy Skwary, Symbolae Philologorum Posnaniensium
16, s. 67-76.
2004, Tumaczenia tumaczenia, czyli o roli przypisw do przekadu (na przykadzie
Braci Terencjusza) [w:] (red.) I. Mikoajczyk, Sapere aude. Ksiga pamitkowa
oarowana Prof. dr hab. Marianowi Szarmachowi z okazji 65 rocznicy urodzin,
Toru, s. 263-276.
2005, Bdy modoci, czyli o nieobyczajnych postpkach modziecw w palliacie [w:]
(red.) H. Kowalski, M. Kuryowicz, Contra leges et bonos mores. Przestpstwa
obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie, Lublin, s. 308-316.
2006, Pe w palliacie [w:] (red.) Lucyna Stankiewicz, Mistrz Wadysaw Strzelecki
(1905-1967), Wrocaw, s. 43-56
2007, Komedia rzymska na wielkiej scenie XIX wieku. Plaut a opera bua [w:] (red.)
Elbieta Wesoowska, Romantyczna antiquitas. Rzymskie inspiracje w teatrze
i dramacie XIX wieku z uwzgldnieniem mediacji calderonowskiej i szekspirowskiej, Pozna, s. 67-78.
2007, Piekielny Orfeusz. Oenbach i jego Orphee aux enfers wobec tradycji klasycznej
[w:] (red.) Elbieta Wesoowska, Romantyczna antiquitas. Rzymskie inspiracje
w teatrze i dramacie XIX wieku z uwzgldnieniem mediacji calderonowskiej i szekspirowskiej, Pozna, s. 137-153.
dr Magdalena Stuligrosz
(literatura grecka; Pindar; staroytna retoryka)
Ksiki
2002, Gnoma w twrczoci Pindara, Pozna.
2003, Kurs Klasyczna greka (10 zeszytw), Pozna.
345
2004, [wspaut.] Kasjusz Dion, Mowa Mecenasa (Historia rzymska LII 14-40),
przekad, komentarz, Pozna.
2004, Plutarch. Zasugi kobiet. Rozdz. 3: Kobiety z Chios, Symbolae Philologorum
2005, Pindar o yciu po mierci [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore, Erato.
Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji SzatyskiejSiemion w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw oarowana,
Wrocaw, s. 66-78.
2005, Sodki smak deseru, czyli kilka uwag gastronomicznych na marginesie lektury
poezji Pindara, Meander 60, s. 150-158.
2007, Deipnon jako typ wypowiedzi w literaturze staroytnej Grecji na przykadzie
Uczty Filoksenosa z Leukady [w:] (red.) K. eska-Bk, Pokarmy i jedzenie
w kulturze. Tabu, dieta, symbol, (Stromata Anthropologica 2), Opole, s. 187196.
dr Mateusz Stryski
(lozoa Plotyna)
2005, Dowiadczenie nieustannej kontemplacji w lozoi Plotyna, Symbolae Philologorum Posnaniensium 17, s. 13-26.
2007, Poza wntrzem i zewntrzem. Nieeuklidesowa przestrze wiadomoci w mistyce
lozocznej Plotyna, Kwartalnik Filozoczny 35/4, s.91-109.
prof. dr hab. Elbieta Wesoowska
(literatura rzymska; Horacy, Seneka, Owidiusz)
Ksiki
1994, Dzieo lekk stworzone doni. Wybr epigramw z Antologii Palatyskiej,
Pozna.
1997, Seneka, Agamemmnon, tumaczenie, wstp i opracowanie, Pozna.
1998, Prologi tragedii Seneki w wietle komunikacji literackiej, Pozna.
2000, Seneka, Medea, tumaczenie, wstp, komentarz, Pozna.
2000, [wspaut.] Seneka, Oktawia, tumaczenie, wstp, komentarz, Pozna.
2002, [red., wspaut.] Publiusz Owidiusz Naso, ale, przekad i komentarz, Pozna.
346
2003, Rzymska literatura wygnacza, t. 1: Cyceron i Seneka, Pozna.

2006, Publiusz Owidiusz Nazo, Poezje wygnacze, wybr, przekad i oprac., wstp A.
Wjcik, Toru.
1979, Pieni sackie Horacego, Symbolae Philologorum Posnaniensium 4, s. 99112.
1983, Komunikacja literacka w prologu Medei Seneki, Symbolae Philologorum
1983, Dwie rozmowy Medei i Jazona, Meander 38, s. 497-506.
1987, Wejcie i zejcie ze sceny w Medei Seneki, Eos 75, s. 309-322.
1987, [rec.] P. Kragelund, Prophecy, Populism and Propaganda in the Octavia, Eos
75, s. 431-433.
1988, Samotni bohaterowie Medei Seneki, Symbolae Philologorum Posnaniensium
7, s. 113-127.
1989, Children and Parents in Greek Tragedies. An Attempt of Sociological and Dramatic
Approach, Halle, s. 237-241.
1992, Silence in Senecan Tragedies, Acta Antiqua Scientiarum Hungarica, t. 33,
s.77-81.
1992, Teatr Seneki, Symbolae Philologorum Posnaniensium 9, s. 123-127.
1992, Kamstwa u Seneki. Zagadnienia wybrane, Eos 80, s. 37-50.
1992, Jealousy in Meleagers Epigrams: Conventions or Feeling? Symbolae Philologorum
1992, Gorgias: an Inventor of a Logical Rule? Euphrosyne 20, s. 255-260.
1994, Wszeteczne zwizki, Meander 49, s. 231-241.
1994, Prolog Agamemnona Seneki, Symbolae Philologorum Posnaniensium 10,
s. 83-89.
1995, Monolog czy dialog? Interakcja Atreusa i sucego w Tyestesie Seneki [w:] (red.)
1996, A bogowie dawno odeszli....., Roczniki Humanistyczne 42, s. 49-58.
1996, Etyka i polityka w pismach Seneki i Filona Aleksandryjskiego [w:] (red.) I.
Lewandowski, K. Liman, Litteris vivere. Ksiga pamitkowa oarowana
Profesorowi Andrzejowi Wjcikowi, Pozna.
1997, Epigram o nadziei i jego wzorce literackie (Ant.Lat. 415) [w:] Epigram grecki
i aciski w kulturze Europy, Pozna, s. 169-177.
1997, Opis burzy morskiej w Agamemnonie Seneki (w. 212-345), Meander 52,
s. 437-443.
347
1996, Seneca in the Octavia, Eos 84 s. 285-291.

1996, [rec.] W. Lohmann, KALYPSO bei Homer und James Joyce, Eos 84, s. 417418.
1998, Rozterki hiszpaskiego Edypa, Symbolae Philologorum Posnaniensium 12,
s. 77-85.
1997, Neron i opozycjonici, Studia nad kultur antyczn, Opole, s. 85-95.
1998, Seneki i Marka Aureliusza ars moriendi, (Studia Classica et Neolatina 3),
Gdask, s. 169-176.
1998, Pami u Seneki, Eos 85, s. 23-33.
1998, Imiona wadz, Meander 53, s. 392-402.
1998, Owidiusz, tristia III 3, Meander 53, s. 390-392.
1999, Fedra i Hippolit; Mit wci obecny w literaturze, Acta et Studia Balcanica
9/10, s. 15-22.
1999, Antyku naszego powszedniego...., Polonistyka 5, s. 302-305.
2000, Lie in Senecan Phoedra, Euphrosyne 28, s. 347-354.
2000, Tutorial, co to jest takiego, Polonistyka 2, s. 15-18.
2000, Pro Seneca meo albo z brzytw na poezj, Meander 2, s. 168-177.
2001, Homo Edyp, Polonistyka 8, s. 23-26.
2000, My jestemy klasycy..., Meander 3, s. 190, 220, 274.
2001, Boecjusza De institutione arthmetica [w:] (red.) A.W. Mikoajczak, aciska
proza naukowa, Gniezno, s. 129-140.
2001, Krlewscy wygnacy u Seneki, Szekspira i Sowackiego [w:] (red.) M. Kalinowska,
Inspiracje Grecji antycznej w dramacie okresu romantyzmu, Toru s. 266-279.
2001, Silence in Modern Ancient Tragedies [w:] (red.) S. Jakel, Language of Silence,
t. 1, Turku s. 243-248.
2000, Animus Liber, czyli Seneka na Korsyce, Symbolae Philologorum Posnaniensium
13, s. 59-66.
2002, Rodzina w tragedii, tragedia w rodzinie [w:] (red.) J. Jundzi, Dziecko w rodzinie i spoeczestwie, t. 1 Staroytno redniowiecze, Bydgoszcz, s. 35-42.
2002, Seneka o wygnaniu i wygnacach, Collectanea Classica Thoruniensia 13,
(Studia Greco-Latina Universitatis Nocolae Copernici 4), Toru, s. 181-190.
2002, Teatr Seneki widz rozmaity, Symbole Philologorum Posnaniensium 14, s. 93101.
2002, Modlitwy wizienne Boecjusza i Morusa, Studia Teologiczne 3, s. 249-260.
2003, Crudelitas u Sowackiego [w:] (red.) M. Kalinowska, Antyk Romantykw. Model
europejski i wariant polski, Toru, s. 302-313.
2003, Owidiusz, poezje wygnacze (wybr) [w:] (red.) A. Wjcik, Rzymska literatura
wygnacza, t. 2: Owidiusz, Pozna, s. 400-430.
348
2003, Wspomnie czar. Bohaterw Seneki wdrwki w przeszo, Symbolae

2004, Komentarz lologiczny VERBA SACRA. Seneka, Listy moralne, Pozna 22 marca 2004, s. 4-6.
2004, Peur et tremblement.Boethius et Cicero en exile, Eos 90, s. 247-259.
2004, Senecjaskie noli me tangere, Przestrzenie teorii 3, s. 227-237.
2004, Niewesoa zemsta [w:] (red.) G. Malinowski, Thaleia. Humor w antyku. Ksiga
pamitkowa dla prof. J. awiskiej-Tyszkowskiej, Wrocaw, s. 191-200.
2004, Antyczna posta lepca [w:] (red.) I. Mikoajczyk, Thaleia. Humor w antyku.
Ksiga pamitkowa dla prof. M. Szarmacha, Toru, s.
2004, Publisz Owidiusz Nazo, Listy znad Morza Czarnego III 3, przekad, Symbolae
2005, Homo faber tragizm naszych czasw [w:] (red.) H. Krukowska, J. awski,
Problemy tragedii i tragizmu, Biaystok, s. 63-71.
2005, Safony [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej
recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szatyskiej Siemion w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw oarowana, Wrocaw, s. 59-66.
2006, Seneka w oczach Wadysawa Strzeleckiego. Kilka uwag [w:] L. Stankiewicz,
Mistrz Wadysaw Strzelecki (1907-1967), Wrocaw, s. 73-79.
2006, Po nas choby ogie: czas apokalipsy wedug Seneki i Marka Aureliusza [w:] (red.)
K. Korotkich, J. awski, Apokalipsa. Symbolika tradycja egzegeza, t. 1,
Biaystok, s. 123-134.
2006, Pasowanie si z czasem poeta w Fasti. Rekonesans [w:] (red.) B. Milewska-Wabiska, J. Domaski, Owidiusz. Twrczo recepcja legenda, Warszawa, s. 51-62.
2006, Po nas choby ogie: czas apokalipsy wedug Seneki i Marka Aureliusza [w:]
Apokalipsa. Symbolika- tradycja egzegeza, t. 1, Biaystok, s. 123-132.
2007, [wspaut.] Gdy bg milczy. Echa antyczne w dramacie romantycznym. Kilka
uwag [w:] (red.) Elbieta Wesoowska, Romantyczna antiquitas. Rzymskie inspiracje w teatrze i dramacie XIX wieku z uwzgldnieniem mediacji calderonowskiej
i szekspirowskiej, Pozna, s. 19-32.
2007, Widzie jasno w zalepieniu. Romantyczna lepota i jej pierwowzory antyczne [w:]
(red.) Elbieta Wesoowska, Romantyczna antiquitas. Rzymskie inspiracje w teatrze i dramacie XIX wieku z uwzgldnieniem mediacji calderonowskiej i szekspirowskiej, Pozna, s. 123-135.
2007, The image of Socrates in Polish modern drama, Euphrosyne 35, s. 451-457.
2007, Lambro i inni. Problem samotnoci mierci w dramatach egzotycznych Sowackiego
[w:] (red.) M. Borowska, M. Kalinowska, J. awski, K. Tomaszuk, Filhellenizm
w Polsce. Rekonesans, Warszawa.
349
2007, Dar widzenia w Agezylauszu [w:] wiato w dolinie, Ksiga Pamitkowa dla
prof. H. Krukowskiej, Biaystok, s. 221-226.
dr Teodozja Wikarjak
(literatura rzymska i grecka)
Ksiki
1996, [wspaut.] Disce Latine I, Pozna.
2002, [wspaut.] acina dla pocztkujcych kurs, (11 zeszytw), Pozna.
2003, [wspaut.] acina dla pocztkujcych kurs, (8 zeszytw), Pozna.
1974, Murzyni w oczach Herodota, Filomata 279, s. 476-479.
1975, ladami Helwetw na spotkanie Cezara, Filomata 289, s. 474-482.
1975, ladami Cezara Vesontio, Filomata 292, s. 135-143.
1979, Rola zwiastuna w tragedii greckiej, Symbolae Philologorum Posnaniensium
4, s. 3-39.
1979, [rec.] P. Flobert, Les verbes dponents latins des origines a Charlemagne, Paris
1975, Eos 67, s. 359-360.
1982, Jzykoznawstwo greckie i aciskie w szedziesicioleciu Uniwersytetu Poznaskiego,
1982, [rec.] F. Murru, G. Pessolano Filos, Alla rescoperta della didattica del latino in
Italia nel Settecento e nell Ottocento, Roma 1980, Eos 70, s. 160-162.
1984, [rec.] Virgilio, Eneida (vol. I-II, III-IV, V-VI) a curra di E. Paratore, trad. L.
Canali, Roma 1978-1979, Eos 72, s. 228-230.
1991, M. Tullius Cicero as Translator of Greek Epigrams, Symbolae Philologorum
1993, Catullo 51 e Sao 31: un confronto, Symbolae Philologorum Posnaniensium
9, s. 111-117.
1999, Koo Poznaskie [w:] (red.) Jerzy anowski, Alicja Szastyska-Siemion,
Antiquorum non immemores...: Polskie Towarzystwo Filologiczne (1893-1993):
ksiga zbiorowa, (Polskie Towarzystwo Filologiczne: Orodek Bada nad
Tradycj Antyczn UW = Acta Societatis Philologae Polonorum, 3), WarszawaWrocaw, s. 187-193.
2005, Sptane przeznaczeniem Orestes od Ajschylosa do Sartrea [w:] (red.) H.
Krukowska, J. awski, Problemy tragedii i tragizmu. Studia i szkice, Biaystok,
s. 57-62.
350
prof. dr hab. Andrzej Wjcik

(poezja rzymska, Horacy)
1992, Z biograi Horacego. (Prawda i zmylenie), Filomata 411, s. 403-411.
1993, Elegijny model ycia w wietle I ksigi elegii Tibullusa, Symbolae Philologorum
1993, Quintus Horatius Flaccus anno post mortem bis millesimo descriptus, Przegld
Humanistyczny 36/6, s. 1-12.
1994, Idea wiersza programowego w utworach wstpnych trzech elegikw rzymskich (Tib.
El.I1; Prop. El. I1; Ovid. Am. I1), Symbolae Philologorum Posnaniensium
10, s. 65-81.
1994, Horacy jako nadawca listu poetyckiego (Studia Classica et Neolatina 1),
Gdask, s. 9-24.
1995, Fikcja i rzeczywisto w licie Horacego do Mecenasa (Hor. Epist. I7) [w:] (red.)
1997, Cynthia prima.... O problemach interpretacji elegii I 1 Propercjusza. Symbolae
dr Justyna Zaborowska-Musia
(acina w czasach nowoytnych; twrczo Sarbiewskiego)
Ksiki
2006, Epigramy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Putusk-Warszawa.
1999, Epigrams of Maciej Kazimierz Sarbiewski SI (1595-1640) the genre criteria of
an epigram in his theoretical and practical works, Eos 86, s. 153-158.
2000, Wolno w pieniach i epigramach Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Symbolae
2006, Teologiczno-polemiczny aspekt epigramw maryjnych Alberta Inesa (na przykadzie
Classis I czwartej Centurii Acroamatum epigrammaticorum), Terminus 7/1,
s. 63-82.
2006, [rec.] L. Barszcz, Andrzej Krzycki. Poeta. Dyplomata. Prymas, Gniezno 2005,
Terminus 7/1, s. 129-138.
351
2006, The religious epigrams In Maciej Kazimierz Sarbiewski and his Followers Works
[w:] (red.) P. Urbaski, Pietas Humanistica. Neo-Latin Religious Poetry in Poland
in European Context, Frankfurt am Main, s. 141-155.
dr Elbieta Zakrzewska-Gbka
(twrczo Kolumbana)
1995, Przekad listw, kaza, ksigi pokutnej w. Kolumbana oraz ywot w. Kolumbana
Jonasza z Bobbio [w:] w. Kolumban Pisma i Jonasz z Bobbio ywot w.
Kolumbana. Pisma starochrzecijaskich pisarzy 60, Warszawa.
352
13. R Z E S ZW
13.1. Uniwersytet Rzeszowski
13.1.1. Zakad Historii Staroytnej i Orientalistyki, Instytut Historii,
Wydzia Socjologiczno-Historyczny
adres: Al. Rejtana 16C, 35-310 Rzeszw
e-mail / website: http://www.univ.rzeszow.pl/klio
tel. +48 17 872 13 07

W roku 2006 powsta w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego
Zakad Historii Staroytnej, kierowany przez prof. Marka Jana Olbrychta.
W roku 2009 nazw zakadu zmieniono na Zakad Historii Staroytnej
i Orientalistyki (ZHSO) ze wzgldu na znaczcy udzia bada dziejw cywilizacji Azji, zwaszcza Iranu i Azji rodkowej, w dziaalnoci jednostki. Obecnie ZHSO prowadzi wspprac naukow m.in. z : Westfalische-WilhelmsUniversitt zu Mnster, Niemcy; Danish National Research Foundations
Centre for Black Sea Studies, University of Aarhus, Dania; Universitat
Autnoma de Barcelona; University of Nicosia, Cyprus; Instytut Historii
Kultury Materialnej Rosyjskiej Akademii Nauk, Petersburg, Rosja; Research
Institute of Art Studies, Taszkent, Uzbekistan; Muze-ye Irn-e Bstn, Teheran: Islamic Azad University of Anbar, Iran. Pracownikami ZHSO s obecnie:
prof. Marek Jan Olbrycht (kierownik), dr Beata Blahaczek (Pawowska), dr
Piotr Berdowski. Dziaalno Zakadu wspomaga te grono czterech doktorantw, piszcych dysertacje pod kierunkiem prof. Olbrychta.
Wybitnym przedstawicielem bada staroytniczych w orodku rzeszowskim
by p. prof. Lesaw Morawiecki, zatrudniony w Instytucie Historii Wyszej
Szkoy Pedagogicznej (od 2002 roku Uniwersytet Rzeszowski) w Rzeszowie
w 1985 roku. Kierowa on Zakadem Historii Staroytnej i redniowiecznej
UR, ktr to funkcj sprawowa do mierci w 2004 r.
Dr Piotr Berdowski tworzy internetow stron Projekt HEUREKA. Staroytno w Polsce internetowa baza danych.
353

prof. URz dr hab. Marek Jan Olbrycht marekolbrycht@wp.pl
dr Beata Blahaczek beatablahaczek@o2.p
dr Piotr Berdowski piotrber@univ.rzeszow.pl
doktoranci
mgr Robert S. Wjcikowski (wojskowo Iranu, zwaszcza Sasanidw)
mgr Magorzata Mika (greckie zwyczaje pogrzebowe)
mgr Paulina Kucharska-Budzik (kultury antycznej Anatolii)
mgr Pawe Grysztar (wojskowo Rzymu i konikty rzymsko-partyjskie)

dr Piotr Berdowski
(historia gospodarcza Grecji i Rzymu; antyczna sztuka kulinarna; dziaalno
biznesowa kobiet w Rzymie uwarunkowania prawne i ekonomiczne)
1998, Pochodzenie tarichos i garos. Nowa prba interpretacji [w:] (red.)
L. Morawiecki, Graecorum et Romanorum memoria (Res Historica), Lublin,
s. 9-19.
1998, Przysmaki Katona, czyli o najstarszych przepisach kulinarnych Rzymian, Nowy
Filomata, s. 163-184.
2000, Prba nowego spojrzenia na gospodarstwa typu villa i ich wacicieli w Hiszpanii
(I-II w n.e.) [w:] (red.) E. Dbrowa, Electrum. Studia z historii staroytnej,
t. 4: Grupy spoeczne, ich organizacja i funkcja w wiecie staroytnym.
Materiay konferencji naukowej PTH Krakw, 4-6 wrzenia 1997, Krakw,
s. 11-30.
2002, Ryby i rybacy w poetyckim wiecie Homera, Res Historica 14, Lublin, s. 9-28
(= Heroes and Fish Homer, Palamedes. A Journal of Ancient History 3, 2008,
s. 75-91).
354
2003, Tituli picti und die antike Werbesprache fr Fischprodukte, Mnsterische

Beitrge zu antiken Handelsgeschichte 22/2, s. 18-54.
2004, Gospodarka i ideologia stosunek rzymskich elit do rzemiosa (I w. p.n.e. I w.
n.e.) [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Historii Staroytnej PTH, Rzeszw, 12-14
wrzenia 2000, Rzeszw, s. 259-293.
2006, Garum of the Herod the Great (a Latin-Greek inscription on the amphora from
Masada), Analecta Archaeologica Resoviensia 1, s. 239-57.
2007, Papirusy i inskrypcje z Masady (teksty greckie i aciskie), Nowy Filomata 11,
s. 25-40.
2007, At quem non ceno, barbarus mihi est. Homer i rda paradygmatw kulinarnych
barbarzycw [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 61-84.
2007, Some remarks on economic activity of women in the Roman Empire: a research
problem [w:] (red.) Piotr Berdowski, Beata Blahaczek, Haec mihi in animis
vestris templa. Studia classica in Memory of Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw,
s. 283-298.
2007, [wspred.] Haec mihi in animis vestris templa. Studia classica in Memory of
Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw.
dr Beata Blahaczek
(antyk chrzecijaski; peregrynacje w staroytnym wiecie)
Ksiki
2006, Katakumby rzymskie. Legenda a rzeczywisto, Pozna.
2007, Urbs Sacra. Pielgrzymki i podre religijne do Rzymu w staroytnoci chrzecijaskiej, Krakw.
1997, [wspaut.] Znaleziska monet rzymskich, redniowiecznych i nowoytnych
w Ulanowie w 1994 r. (Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie 23), Rzeszw,
s. 209-226.
1999, Idea kobiety u Tertuliana [w:] (red.) J. Jundzi, Partnerka, matka, opiekunka.
Status kobiety w staroytnoci i redniowieczu, Bydgoszcz, s. 209-222.
355
1998, Pierwsi chrzecijanie a katakumby rzymskie w XIX-wiecznej i wspczesnej polskojzycznej powieci historycznej, Vox Patrum 18, s. 454-469.
2000, Powstanie i rozwj chrzecijastwa [w:] Wielka historia wiata. Staroytno, t.
V, Krakw, s. 115-139.
2000, [wspaut.] Chrzecijastwo na przeomie wiekw (Warszawa, Uniwersytet
Kardynaa S. Wyszyskiego 26 X 2000 r.), Vox Patrum 20, s. 749-751.
2002, Sancti tituli w katakumbach rzymskich, Nowy Filomata, s. 57-63.
2005, [wspaut.] Vir bonus, discendi peritus (Quint. XII, 1): Prof. Lesaw Morawiecki
(1949-2004), Res Historica 21, s. 211-212.
2005, Non omnis moriar Prof. Lesaw Morawiecki, Wiadomoci Historyczne
260/3, s. 60-61.
2004, In memoriam sanctorum martyrum. Epigramaty damazjaskie w rzymskich katakumbach, Vox Patrum 24, s. 489-497.
2006, Legenda rzymskich katakumb, Wiadomoci Historyczne 265/2, s. 10-19.
2005, Religijne podre do Rzymu w okresie przedkonstantyskim, Vox Patrum 25,
s. 267-274.
2005/2006, In memoriam. Profesor Lesaw Morawiecki, Kresy Wschodnie 3/4, 333336.
2006, [wspaut.] Czerpa z mdroci Ojcw. Sprawozdanie z oglnopolskiego sympozjum patrystycznego Jan Pawe II a antyk chrzecijaski (Katolicki Uniwersytet
Lubelski Jana Pawa II, Lublin, 28-29 XI 2006 r.), Ethos 19/4(76), s. 285293.
2007, Roma Christiana w wietle Peristephanon Prudencjusza [w:] P. Berdowski,
B. Blahaczek, Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica in Memory of
Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw, s. 379-396
2008, Kilka uwag o rzymskich Itinerariach (VII w.) [w:] Ksiga Pamitkowa wydana
z okazji 70. Urodzin ks. prof. Stanisawa Longosza, Lublin.
2007, [wspred.] Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica in Memory of
Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw.
(w druku) Polska bibliograa teatru i dramatu antycznego, Vox Patrum.
prof. URz dr hab. Marek Jan Olbrycht
(dzieje i kultura Azji Zachodniej i Azji rodkowej szczeglnie Iran; Aleksander
Wielki i epoka hellenistyczna; dzieje obszarw nadczarnomorskich; dzieje sztuki
wojennej)
356
Ksiki
1998, Parthia et ulteriores gentes. Die politischen Beziehungen zwischen dem arsakidischen Iran und den Nomaden der eurasischen Steppen (Quellen und Forschungen
zur Antiken Welt, Bd. 30), Mnchen.
2004, Aleksander Wielki i wiat iraski, Rzeszw.
(w druku) Aleksandr Makedonskij i iranskij mir, Sankt-Peterburg.
(w druku) Alexander the Great and the Iranian World.
Parthian Army, w serii Armies of the Ancient World, Cambridge University Press,
(w przygotowaniu).
1990, Elementy hellenistyczne w sztuce fortykacyjnej pnocno-wschodniego Iranu
w okresie arsacydzkim (De Parthorum arte oppida muniendi), Meander 45,
s. 273-278.
1990, [rec.] V.I. Sarianidi, Chram i nekropol Tillja-tepe, Moskva 1989, Folia
1990, [rec.] S.V. Novikov, Jugo-Zapadnyj Iran v antinoe vremja, Moskva 1989, Folia
1992, Some Remarks on Hellenistic Inuence upon the Fortication of Northeastern Iran
in the Arsacid Period, Folia Orientalia 29/3, s. 131-151.
1992, Problemy istorieskoj geograi Turkmenistana v llinistieskij i arakidskij periody
[w:] (red.) M. A. Annanepesov, Merv v drevnej i srednevekovoj istorii Vostoka
III: Merv i parfjanskaja pocha. Tezisy dokladov naunoj konferencii, Agabad,
s. 21-22.
1996, Die Beziehungen der Steppennomaden Mittelasiens zu den hellenistischen Staaten
(bis zum Ende des 3. Jahrhunderts vor Chr.) [w:] (red.) B. Funck, Hellenismus.
Beitrge zur Erforschung von Akkulturation und politischer Ordnung in den
Staaten des hellenistischen Zeitalters. Akten des Internationalen HellenismusKolloquiums 9.-14. Mrz in Berlin, Tbingen, s. 147-169.
1997, Parthian Kings Tiara Numismatic Evidence and Some Aspects of Arsacid
Political Ideology, Zapiski Numizmatyczne / Notae Numismaticae 2, s. 2765.
1997, Vardanes contra Gotarzes II. einige berlegungen zur arsakidischen Politik ca.
40-51 n. Chr., Folia Orientalia 33, s. 81-100.
1998, Parthian Military Strategy at Wars against Rome [w:] (red.) G. V. Vilinbachov,
V. M. Masson, Voennaja Archeologija. Oruije i voennoe delo v istorieskoj i socjalnoj perspektive, Materialy Medunarodnoj Konferencii 2-5 sentjabrja 1998 g.
357
(Military Archaeology. Weaponry and Warfare in the Historical and Social

Perspective, Materials of the International Conference 2-5 September 1998),
Sankt-Peterburg, s. 138-141.
1998, Die Kultur der Steppengebiete und die Beziehungen zwischen Nomaden und der
sehaften Bevlkerung (Der Arsakidische Iran und die Nomadenvlker) [w:] (red.)
J. Wiesehfer, Das Partherreich und seine Zeugnisse. Beitrge des Internationalen
Colloquiums, Eutin (27.-30. Juni 1996) (Historia Einzelschriften. Heft 122),
Stuttgart, s. 11-43.
1998, [rec.] W. Dulba, The Cyrus Legend in the Shahname, Krakw 1995, Folia
Orientalia 34, s. 211-217 (niem.).
1998, [rec.] A. Krasnowolska (ed.), Cracow Iranian Studies in Memory of W. Dulba,
Krakw 1996, Folia Orientalia34, s. 217-222 (niem.).
1998, Das Arsakidenreich zwischen der mediterranen Welt und Innerasien. Bemerkungen
zur politischen Strategie der Arsakiden von Vologases I. bis zum Herrschaftsantritt
des Vologases III. (50-147 n. Chr.) [w:] (red.) E. Dbrowa, Ancient Iran and the
Mediterranean World. Studies in Ancient History. Proceedings of an International
Conference in Honour of Professor Jzef Wolski, Held at the Jagiellonian University,
Cracow, in September 1996, Electrum 2, Krakw, s. 113-159.
1999, Bemerkungen zur parthischen Mnzprgung unter Vologases I. und Pakoros II,
Zapiski Numizmatyczne / Notae Numismaticae 3/4, s. 69-93.
1999, Seleucydzi i kultura ich epoki, aneks [w:] (red.) J. Wolski, Dzieje u upadek imperium Seleucydw, Krakw, s. 135-208.
1999, The Signicance of the Arsacid Kingdom in the History of Central Asia [w:] (red.)
V.M. Masson, Izuenie kulturnogo nasledija Vostoka: Kulturnye tradicii i preemstvennost v razvitii drevnich kultur i civilizacij. Materialy Medunarodnoj konferencii v Sankt-Peterburge (23-25 nojabria 1999), Sankt-Peterburg, s. 101104.
2000, Policy and Royal Propaganda in Parthia: Hellenistic Concepts versus Nomadic and
Iranian Tradition under the Arsacids [w:] (red.) V.M. Masson, Kulturnoe nasledije Turkmenistana (glubinnye istoki i sovremennye perspektivy). Materialy k medunarodnoj naunoj konferencii, Agabat, 10.-13. 10. 2000, Agabat-Sankt
Peterburg, s. 35-38.
2000, Central Asia and the Arsacid Kingdom [w:] (red.) Ju.E. Berezkin, Vzaimodejstvie
kultur i civilizacij. V est jubileja V.M. Massona, Sankt-Peterburg, s. 177193.
2000, The Cimmerian Problem Re-Examined: the Evidence of the Classical Sources [w:]
(red.) J. Pstrusiska, A.T. Fear, Collectanea Celto-Asiatica Cracoviensia, Krakw,
s. 71-99.
358
2000, Remarks on the Presence of Iranian Peoples in Europe and Their Asiatic Relations
[w:] (red.) J. Pstrusiska, A.T. Fear, Collectanea Celto-Asiatica Cracoviensia,
Krakw, s. 101-140.
2001, The Origins of the Arsacid Parthian Cavalry: Some Remarks [w:] (red.)
V.M. Masson, The Role of Ahalteke Horse in the Formation of World HorseBreeding: Materials for the International Conference, Ashgabat, s. 108-111.
2001, Die Aorser, die Oberen Aorser und die Siraker bei Strabon. Zur Geschichte und
Eigenart der Vlker im nordpontischen und nordkaukasischen Raum im 2.-1. Jh.
v. Chr., Klio 83, s. 425-450.
2001, Der Fernhandel in Ostsarmatien und in den benachbarten Gebieten (zweite Hlfte
des 2.-1. Jh. v. Chr.), Laverna 12, s. 86-122.
2002, Parthian Components in the Civilisation of the Cities of Mesopotamia [w:] (red.)
W. M. Masson, Gndogar halklaryny medeniet we siwilizasia ulgamynda
Trkmenistany medeni mirasy (Ruhnamany taglymaty esasynda). Halkara ylmy
geei mejlisini: Materiallary, Agabat, s. 11-16.
2002, [rec.] Ryszard Kulesza, Historia. Podrcznik dla gimnazjum. Dzieje najdawniejsze i dawne do schyku XIV wieku. Staroytno, Wydawnictwo JUKA, Warszawa
1999, Prace Komisji do Oceny Podrcznikw Szkolnych Polskiej Akademii
Umiejtnoci, Krakw, s. 33-38.
2002, [rec.] Grenzberschreitungen. Formen des Kontakts zwischen Orient und Okzident
im Altertum, Reihe: Oriens et occidens 3, Herausgeber: Schuol Monika; Hartmann
Udo; Luther Andreas, Stuttgart, Franz Steiner Verlag 2002, http://hsozkult.geschichte.hu-berlin.de/rezensionen/id=1687 (wrzesie, Berlin).
2003, [rec.] .. , .
. 1997, Vestnik Drevnej Istorii, s. 164171.
2003, [rec.] Monika Schuol, Die Charakene. Ein mesopotamisches Knigreich in hellenistisch-parthischer Zeit, Stuttgart: Franz Steiner Verlag 2000 (Oriens et Occidens
1), Gnomon 75, s. 320-323.
2003, [rec.] Axel Gebhardt: Imperiale Politik und provinziale Entwicklung.
Untersuchungen zum Verhltnis von Kaiser, Heer und Stdten im Syrien der
vorseverischen Zeit, Berlin: Akademie Verlag 2002, Sehepunkte 3 (Mnchen),
Nr. 4 [15.04.2003], URL: http://www.sehepunkte.historicum.net/2003/04/
305003680x.html
2003, Griechen und Perser in achaimenidischer Zeit. berlegungen zum Verhltnis
zwischen Orient und Okzident [w:] (red.) J. Pstrusiska, P. Stalmaszczyk,
Collectanea Eurasiatica Cracoviensia. Understanding Eurasia, Krakw, s. 145164.
359
2003, The Ochos river in the classical sources: a study in the historical geography of northeastern Iran and Middle Asia [w:] (red.) T.K. Mkrtyev, Centralnaja Azija.
Istoniki, istorija, kultura, Moskva, s. 114-117.
2003, Parthia and Nomads of Central Asia. Elements of Steppe Origin in the Social and
Military Developments of Arsacid Iran [w:] (red.) I. Schneider, Mitteilungen des
SFB Dierenz und Integration 5: Militr und Staatlichkeit, Halle/Saale, s. 69109.
2004, Kolonie Aleksandra Wielkiego w Iranie i Azji rodkowej pochodzenie i status
osadnikw [w:] (red.) L. Mrozewicz, K. Balbuza, Miasto w staroytnoci.
Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej PTH, Pozna, 19-21 wrzenia
2002 r. (Xenia Posnaniensia 3), Pozna, s. 121-138.
2004, Seleukidzi i Arsakidzi: propagandowe aspekty rywalizacji o hegemoni na hellenistycznym Bliskim Wschodzie [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia
i propaganda w staroytnoci. Materiay konferencji Komisji Historii Staroytnej
PTH (Rzeszw 12-14 wrzenia 2000 r.), Rzeszw, s. 45-68.
2004, Creating an Empire: Iran and Middle Asia in the Policy of Seleukos I [w:] (red.)
V. P. Nikonorov, : ,
, , .
, 100-
, - 2-5.11, Sankt-Petersburg, s. 231-235.
2004, Mithradates VI. Eupator, der Bosporos und die sarmatischen Vlker [w:] (red.) J.
Chochorowski, Kimmerowie, Scytowie, Sarmaci. Ksiga powicona pamici
Profesora Tadeusza Sulimirskiego, Krakw, s. 331-347.
2004, [rec.] Christian Marek: Pontus et Bithynia. Die rmischen Provinzen im Norden
Kleinasiens, Mainz: Philipp von Zabern 2003, Sehepunkte 4 (Mnchen), Nr.
12 [15.12.2004], URL: http://www.sehepunkte.historicum.net/2004/12/4870.
html
2004, [rec.] .. , .
. 1997, Geographia Antiqua. Rivista di
geograa storica del mondo antico e di storia della geograa (Firenze) 13,
s. 131-136.
2005, [rec.] Hilmar Klinkott: Der Satrap. Ein achaimenidischer Amtstrger und seine
Handlungsspielrume (= Oikumene. Studien zur antiken Weltgeschichte; Bd. 1),
Frankfurt/M.: Verlag Antike 2005, Sehepunkte 2007 URL: http://www.sehepunkte.de/2007/05/10160.html
2006, [rec.] Charles King: The Black Sea. A History, Oxford: Oxford University Press
2004, Sehepunkte 6 (Mnchen), Nr. 6 [15.06.2006], URL: http://www.
sehepunkte.de/2006/06/6713.html
360
2006, [rec.] David Braund (ed.): Scythians and Greeks. Cultural Interactions in Scythia,
Athens and Early Roman Empire (sixth century BC rst century AD), Exeter:
University of Exeter Press 2005, in: Sehepunkte 6 (Mnchen), Nr. 3
[15.03.2006], URL: http://www.sehepunkte.de/2006/03/9011.html
2006/2007, Alexander the Great versus the Iranians an Alternative Perspective, Folia
Orientalia 42/43, s. 159-172.
2007, Posta Aleksandra Wielkiego w dziejach Iranu [w:] (red.) K. Nawotka, M.
Pawlak, Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, s. 157-173.
2007, Bosporos and the Steppe Peoples [w:] Bosporskij fenomen: sakralnyj smysl regiona,
pamjatnikov, nachodok, ast 2, Sankt-Peterburg, s. 273-274.
2007, The military reforms of Alexander the Great during his campaign in Iran,
Afghanistan, and Central Asia [w:] (red.) C. Galewicz, J. Pstrusiska, L. Sudyka,
Miscellanea Eurasiatica Cracoviensia Zrozumie Eurazj, Krakw, s. 223-235.
2007, Aspekty propagandy politycznej i portrety monetarne Aleksandra Wielkiego [w:]
(red.) P. Berdowski, B. Blahaczek, Haec mihi in ani mis vestris templa. Studia
Classica in Memory of Professor L. Morawiecki, Rzeszw, s. 77-95.
2007, [rec.] Frank Holt, Into the Land of Bones. Alexander the Great in Afghanistan.
(Berkeley: University of California Press, 2005, Gnomon. Kritische Zeitschrift
fr die gesamte klassische Altertumswissenschaft 79, s. 705-708.
2007, [rec.] Marc Van De Mieroop, A History of the Ancient Near East, ca. 3000-323
BC, (Second Edition), Blackwell Publishing, Malden/Oxford 2007 [w:] (red.) C.
Galewicz, J. Pstrusiska, L. Sudyka, Miscellanea Eurasiatica Cracoviensia
Zrozumie Eurazj, Krakw, s. 336-339.
2007, [rec.] Farida Mamedova, Kavkazskaia albania i albany, Baku 2005 [w:] (red.)
C. Galewicz, J. Pstrusiska, L. Sudyka, Miscellanea Eurasiatica Cracoviensia
2007, [rec.] T. Gacek, Ksiega czynw Ardeszyra, syna Papaka, Krakw 2006 [w:] (red.)
C. Galewicz, J. Pstrusiska, L. Sudyka, Miscellanea Eurasiatica Cracoviensia
2007, [rec.] Stanisaw Kalita, Grecy w Baktrii i Indiach. Wybrane problemy ich historii
(Die Griechen in Baktrien und Indien. Ausgewhlte Probleme ihrer Geschichte),
Krakw 2005 (Mediterraneum, Band 2), Palamedes. A Journal of Ancient
History 2, s. 237-243.
2008, Curtius Rufus, the Macedonian Mutiny at Opis and Alexanders Iranian Policy
in 324 BC [w:] (red.) Jakub Pigo, The Children of Herodotus. Greek and Roman
Historiography and Related Genres, Newcastle, s. 231-252.
2008, Bosporos, the Steppe Peoples of the Black Sea Area and Parthian Iran in the Grand
Strategy of Mithradates VI Eupator [w:] (red.) V.N. Zinko, Bospor Kimmerijskij
361
I varvarskij mir v period anticnosti i srednevekovja. Militaria, Ker, s. 324325.

2008, On Some Coins of Alexander the Great (336-323 BC) and his pro-Iranian policy, Payam-e Bastanshenas. Journal of Archaeology of the Islamic Azad
Univesrity of Abhar 4/8, s. 19-24.
2008, Religie Staroytnego Bliskiego Wschodu w nowym ujciu, Studia Judaica 11,
s. 309-314.
2009, Mithradates VI Eupator and Iran [w:] (red.) J.M. Hoejte, Mithridates VI and
the Pontic Kingdom, Aarhus, s. 163-190.
2009, [rec.] Charlotte Lerouge, Limage des Parthes dans le monde grco-romain. Du
dbut du Ier sicle av. J.-C. jusqu la n du Haut-Empire romain (Oriens et
Occidens 17), Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2007, Plekos 11, 2009, 33
(http://www.plekos.uni-muenchen.de/2009/r-lerouge.pdf 33
2009, Strabon i Och: nekotorye zameanija po rekam antinoj Centralnoj Azii [w:]
Kljatornyj, S.G., Mustafaev, . (red.), Doroga Strabona kak ast Velikogo elkovogo Puti: Materialy Mezdunarodnoj konferencii (Baku, 28-29 nojabrja 2008),
Samarkand-Tashkent 2009, s. 86-91.
2009, [wspaut.] N. C. Debevoises Contribution to the Study of the History and Culture
of Iran in the Arsacid Epoch [w:] N. C. Debevoise, Politieskaja istorija Pari,
Sankt-Petersburg, s. 3-12.
2010, (w druku), Historia Iranu przedislamskiego [w:] (red.) A. Krasnowolska, Historia
Iranu, Wrocaw.
2008, [red. polskiego wydania] Marc Van De Mieroop, Historia staroytnego Bliskiego
Wschodu, Krakw (A History of the Ancient Near East, ca. 3000-323 BC,
(Second Edition), Blackwell Publishing, Malden/Oxford 2007).
mgr Robert Sebastian Wjcikowski
2005, Biszapur. Sasanidzki paac z mozaikami, Orient 4/5, s. 55-73.
2005, Imperium medyjskie kcja, czy historyczna rzeczywisto [w:] (red.) C. Galewicz,
J. Pstrusinska, L. Sudyka, Miscellanea Eurasiatica Cracoviensia, Krakw, s. 269307.
2005, [rec.] Aleksander i Iran, Nowy Filomata 9/2, 157-160.
2007, Dejokes geneza pastwa medyjskiego wg Herodota, Nowy Filomata 11/2,
s. 117-126.
362
2007-2008, The Median Empire in Iran and the Fall of Assyria, Payam-e Bastanshenas
4/8, s. 3-8.
2009, [rec] B. Dignas, Rome and Peris late antiquity, Nowy Filomata 13/1, s. 7880.
13.1.2. Zakad Prawa Rzymskiego, Wydzia Prawa i Administracji
adres: ul. Grunwaldzka 13, 35-068 Rzeszw
e-mail / website: prawo@univ.rzeszow.pl / zprz@univ.rzeszow.pl
http://www.univ.rzeszow.pl/wpia/index.php?id=z_prz
tel. / fax: (17) 872 15 15 / fax: (17) 872 15 14
Zakres badawczy Zakadu obejmuje rzymskie prawo karne, rzymskie prawo rzeczowe
i spadkowe, a take europejskie kultury prawne.
prof. dr hab. Marek Kuryowicz tel. 872 15 37, mkuryl@univ.rzeszow.pl
dr Renata wirgo-Skok tel.: 872 15 37, rskok@univ.rzeszow.pl
dr Elbieta Ejankowska tel.: 872 15 37
1.1.1.3. Zainteresowania badawcze i najwaniejsze publikacje z zakresu historii
staroytnej pracownikw jednostki
prof. dr hab. Marek Kuryowicz zob. Lublin, UMCS
dr Renata wirgo Skok
(prawo rzymskie, prawo wasnoci)
Ksiki
2007, Nieuchomo i zasady akcesji w prawie rzymskim, Rzeszw.
363
14. SIEDLCE
14.1. Akademia Podlaska
14.1.1. Zakad Historii Kultury Antycznej, Instytut Historii, Wydzia
Humanistyczny
adres: ul. gen. Orlicz-Dreszera 19/21, 08-110 Siedlce
e-mail / website: historia@ap.siedlce.pl / http://www.ih.ap.siedlce.pl/
tel. 25 643-16-34 (s. 14B)

Instytut Historii zosta powoany w 1991 r. Pocztkowo historia staroytna
funkcjonowaa w ramach Katedry Historii Staroytnej i redniowiecznej.
W 1998 r. zostaa powoana Katedra Historii i Kultury Antycznej, a w 2006
r. po przeksztaceniu struktury Instytutu w miejsce Katedry zosta utworzony
Zakad. Od pocztku istnienia Katedry Historii i Kultury Antycznej funkcje
kierownika peni ks. prof. Roman Krawczyk. Zainteresowania prof. Romana
Krawczyka koncentruj si na historii i kulturze staroytnego Izraela, szeroko
pojmowanej antropologii Starego Testamentu i etyce starotestamentowej.
Dorobek naukowo-badawczy obejmuje okoo 200 prac, w tym 13 ksiek
i artykuw. Wymieni naley przede wszystkim ksiki: Staroytny Izrael.
Szkice z historii i kultury, Nadzieje mesjaskie w psalmach powicona mesjanizmowi w staroytnym Izraelu. W literaturze staroytnego Izraela pojawia
si tzw. Mesjanizm krlewski, zwizany z krlestwem i dynasti Dawida.
W pracy autor przyblia mesjanizm krlewski na podstawie psalmw. Historia staroytnego Izraela. Wybrane zagadnienia przedstawia analiz wybranych zagadnie z zakresu historii i instytucji militarnych staroytnego Izraela.
Dekalog. Kodeks etyki spoecznej Starego Testamentu przyblia etyk staroytnego Izraela, analizujc starotestamentowy Dekalog.
Z pozostaych pracownikw Zakadu Historii i Kultury Antycznej dr
Krzysztof Gbura prowadzi badania powicone historii staroytnej Grecji,
a dr Katarzyna Maksymiuk historii staroytnego Bliskiego Wschodu. Dr
Krzysztof Gbura z pozycji ksikowych dotychczas opublikowa Menealogia
Graeca. Studium nazw miesicy greckich oraz Leipomena. Okruchy z warsztatu
364
historyka kultury antycznej, a dr Katarzyna Maksymiuk Polityka Sasanidw

wobec wschodnich prowincji Cesaratwa Rzymskiego w III w. i wane dla dziaalnoci dydaktycznej rda do historii staroytnej.
ks. prof. dr hab. Roman Krawczyk

dr Katarzyna Maksymiuk
dr Krzysztof Gbura
szapur2@poczta.onet.pl

dr Krzysztof Gbura
(kolonie greckie nad M. Czarnym; menologia grecka)
Ksiki
1996, Menologia Graeca: studium nazw miesicy greckich, Siedlce.
2001, Leipomena. Okruchy z warsztatu historyka kultury antycznej, Siedlce.
1995, Dola matki i crki, czyli o symbolizmie misteriw eleuzyskich [w:] (red.) Gerard
Guchowski, Symbol w kulturze, Lublin, s. 101-108.
1996, Homerycki hymn do Demeter: przekad z komentarzem, Zeszyty Naukowe. Seria
Nauki Humanistyczne. Historia, z. 2, Siedlce, s. 161-178.
1999, Symbolizm Katharmoi Empedoklesa [w:] (red.) G. Guchowski, Symbol w kulturze, t. 2, Lublin, s. 65-75.
2000, Chrzecijastwo na Krymie do VII wieku: Badania nad religi antycznych Grekw
prowadzone w Instytucie Historii Akademii Podlaskiej, Szkice Podlaskie 8,
s. 249-252.
2002, Kalendarze miast greckich na pnocnych wybrzeach Morza [w:] (red.)
M. Surdacki, Religia: Edukacja: Kultura, Lublin.
365
ks. prof. dr hab. Roman Krawczyk

(staroytny Izrael; judaizm; Biblia)
Ksiki
2001, Staroytny Izrael. Szkice z historii i kultury, Siedlce.
2008, Historia staroytnego Izraela. Wybrane zagadnienia, Siedlce.
2008, Nadzieje mesjaskie w historii staroytnego Izraela, Warszawa.
2001, Problem samobjstwa w staroytnym Izraelu, Wiadomoci Diecezji Siedleckiej
1, s. 36-43.
2002, Historyczne pocztki staroytnego Izraela: Wprowadzenie w problematyk, Forum
2004, Powstania ydowskie przeciw Rzymianom w I-II wieku n.e., Teologiczne Studia
Siedleckie 1, s. 41-57.
2006, Kabaa w tradycji ydowskiej [w:] Ha . C
IX , K
, Brze: M :
A.C. a: Ka
Ky, s. 81-84.
2006, Przemoc w Biblii [w:] (red.) Rafa Dmowski, Janusz Gmitruk, Grayna Korne,
Wojciech Wodarkiewicz, Wojsko i kultura w dziejach Polski i Europy. Ksiga
jubileuszowa profesora Piotra Matusaka w 65 rocznic urodzin, Warszawa
Siedlce, s. 43-54
2007, Niewola Babiloska. Tosamo narodowa i religijna Izraelitw w niewoli babiloskiej, Wiadomoci Diecezji Siedleckiej 76, s. 436-444.
2007, Machabeusze. Walka o tosamo narodow i religijn w dobie hellenizacji,
Wiadomoci Diecezji Siedleckiej 76, s. 247-257.
dr Katarzyna Maksymiuk
(Persja w czasach Sasanidw)
Ksiki
2005, Polityka Sasanidw wobec wschodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego w III w.
n.e., Siedlce.
2006, rda do historii staroytne,j t. II, zeszyt 3: Sprzysienie Katyliny, Siedlce.
366

2000, Ksztatowanie si polityki zachodniej Sasanidw [w:] (red.) Wodzimierz Appel,
Przemysawa Wojciechowski, Z antycznego wiata: Religio-Cultus-Homines,
Toru, s. 135-157.
2001, Objcie tronu przez Szapura I [Pierwszego] jako przykad problemw datacji III w.
n.e. Z bada prowadzonych w Instytucie Historii Akademii Podlaskiej, Szkice
Podlaskie 9, s. 151-155.
2004, Some remarks on political relations between Sassanian Persia and Rome during the
Principate, Eos 91, s. 131-139.
2007, Kilka uwag dotyczcych deportacji mieszkacw Antiochii przez Szapura I [w:] (red.)
A. Bednarczuk, E. Bugaj, W. Rzdka, Eurazja i Antyk, Pozna, s. 145-153.
2007, Armenia w polityce pierwszych Sasanidw [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak, Grecy,
367
15. SUPSK
15.1. Akademia Pomorska w Supsku
Filologiczno-Historyczny
adres: ul. Arciszewskiego 22A, 72-200 Supsk
e-mail / website: ih@pap.edu.pl / ih@apsl.edu.pl
tel. (59) 840 53 24, (59) 84 05 313

Od chwili powstania Zakadu Historii Staroytnej, co miao miejsce 22 marca 2001 r., s w nim zatrudnieni: prof. Jan Iluk (na drugim etacie), dr
Zbigniew Brzostowski, mgr Agnieszka Krzysiak (zatrudniona jest take w oddziale archeologicznym Lborskiego Muzeum).
Z racji naszych specjalizacji, reprezentujemy trzy dziedziny bada nad
dziejami staroytnymi. Histori powszechn antyku (prof. Iluk), lologi klasyczn (dr Brzostowski) i archeologi (mgr Krzysiak). Zapewne by to przypadek, a raczej konsekwencje poszukiwa poza Supskiem staroytnikw, ale
znalazszy si w tym zespole, moemy na poziomie akademickim prowadzi
zajcia z trzech odrbnych dziedzin dziejw staroytnych. Sporym zainteresowaniem studentw ciesz si terenowe badania na stanowiskach archeologicznych Pomorza, ktre prowadzi mgr Agnieszka Krzysiak; jej badania pozwoliy sporej grupie studentw historii pozna prac archeologa na stanowisku
badawczym.
prof. AS dr hab. Jan Iluk, patrz Zakad Historii Staroytnej, Uniwersytet Gdaski

dr Zbigniew Brzostowski
mgr Agnieszka Krzysiak
368

dr Zbigniew Brzostowski
(Judea w okresie rzymskim; Jzef Flawiusz)
1999, Herodot a ydzi, Meander 54, s. 537-542.
1999, Babyloniaka Berossosa w propagandzie Jzefa Flawiusza, Nowy Filomata 1,
s. 37-40.
2000, Bg, cezar, Mesjasz i Jzef Flawiusz, Przegld Religioznawczy 197, s. 87-92.
2001, Proweniencja inkunabuw i starodrukw Jzefa Flawiusza w Bibliotece Gdaskiej
PAN. Wydania greckie i aciskie, Rocznik Gdaski 61, s. 179-184.
2002, Portret Jzefa Flawiusza w De Vita Propria Liber Girolama Cardana, Symbolae
2000, Rzymskie obywatelstwo Jzefa Flawiusza, Supskie Studia Historyczne 8, s. 1118.
2002, Jzef Flawiusz stranikiem prawa i sprawiedliwoci, Przegld Religioznawczy
206, s. 3-18.
2002, Arystokratyzm Jzefa Flawiusza [w:] (red.) M. Szarmach, S. Wyszomirski, Studia
Graeco-latina Universitatis Nicolai Copernici, t. 4, Collectanea Classica
Thorunensia 13, s. 7-14.
2002, Permutacja Jzefa Flawiusza, Studia Classica et Neolatina, Gdask, s. 4146.
2003, Jozef Flawiusz w obliczu prby wiernoci, Przegld Religioznawczy 208, s. 3140.
2005, Zwizki religii i polityki w Babyloniaka Berossosa [w:] (red.) R. Sajkowski,
Religia i polityka w wiecie antycznym, Ostrda, s. 83-87.
2005, Kilka uwag na temat religii w Babyloniaka Berossosa, Przegld Religioznawczy
217, s. 39-44.
2008, Wpyw praktyki jedzieckiej na interpretacj Dowdcy jazdy i Sztuki jedzieckiej Ksenofonta [w:] (red.) A. Marchewka, Rem acu tangere. Teoria i praktyka.
Wspczesne metody bada nad jzykiem i literatur greck, Gdask, s. 154167.
2006, Nie bdziesz mia bogw cudzych przede mn. Jzefa Flawiusza prba zachowania wiernoci Prawu, Przegld Religioznawczy 220, s. 53-58.
369
mgr Agnieszka Krzysiak

(kultury archeologiczne Pomorza)
Ksiki
2006, Pomerania Culture Cementery, Trzebiatkowa, Tuchomie, Pomorskie Province,
Lbork.
2003, Tymczasowe wyniki bada cmentarzyska ludnoci kultury pomorskiej w Dbrwnie,
gm. Potgowo [w:] (red.) M. Fudziski, H. Paner, XII Sesja Pomorzoznawcza,
Vol. 1, Gdask, s. 125-133.
2003, Sprawozdanie z bada archeologicznych przy kociele w. Jakuba w Lbork [w:]
Materiay z seminarium historycznego, Biuletyn Historyczny 21, s. 6-22.
2003, Materiay z cmentarzyska i osady ludnoci kultury pomorskiej w Niebdzinie pow.
Lbork, ze zbiorw muzeum w Lborku, Biuletyn Historyczny 23, s. 128140.
2004, Archeologiczne badania ratownicze na stanowisku ludnoci kultury pomorskiej
w Trzebiatkowej, gm. Tuchomie, stan. 3, Biuletyn Historyczny 25, s. 10-37.
2005, Ze studiw nad chronologi fazy wielkowiejskiej na przykadzie cmentarzyska
w Dbrwnie, gm. Potgowo stan. 8 [w:] Aktualne problemy kultury pomorskiej,
Gdask, s. 71-92.
2005, Wyniki bada stanowiska fazy wielkowiejskiej przeprowadzonych w latach 20012003 w Dbrwnie gm. Potgowo [w:] (red.) M. Fudziski, H. Paner, XIV Sesja
Pomorzoznawcza, Gdask, s. 249 267.
2005, Wyniki bada stanowiska ludnoci kultury pomorskiej przeprowadzonych
w Trzebiatkowej, gm. Tuchomie, stan. nr 3 [w:] (red.) M. Fudziski, H. Paner,
XIV Sesja Pomorzoznawcza, Gdask, s. 267-279.
2005, Skarb przedmiotw z brzu z miejscowoci elazo, gm. Smodzino pow. Supsk,
Pomerania Antiqua 21, s. 187-219.
370
16. SZCZECIN
16.1. Uniwersytet Szczeciski
16.1.1. Zakad Historii Staroytnej, Instytut Historii i Stosunkw
Midzynarodowych, Wydzia Humanistyczny
adres: ul. Krakowska 71-79, 71-017 Szczecin
e-mail / website: sekretar@univ.szczecin.pl / www.hist.us.szn.pl
tel. 444 33 13 (sala 083)

Uniwersytet Szczeciski powsta w 1990 r. na bazie istniejcej wczeniej Wyszej Szkoy Pedagogicznej. Zakadem Historii Staroytnej kierowa wwczas
prof. Wodzimierz Pajkowski, znawca historii Bakanw w staroytnoci,
a szczeglnie zagadnie zwizanych z ludem Illirw. Zakad prowadzi badania nad dziejami prowincji naddunajskich Imperium Romanum. Drugim
nurtem badawczym by Antyk w polskim nauczaniu historii, w szerokim
ujciu problemowym, od okresu dziaania Komisji Edukacji Narodowej a
do wspczesnoci.
Od roku 1993 do chwili obecnej kierownikiem Zakadu Historii Staroytnej jest prof. Stefan Zawadzki, akadysta, znawca dziejw Staroytnego
Bliskiego Wschodu. Zesp zakadu tworz oprcz niego: dr Magorzata Cieluk, lolog klasyczny, specjalistka od dziejw literatury i religii greckiej (rozprawa doktorska pt. Bohater i gra przeznaczenia w Opowieci etiopskiej
Heliodora, promotor prof. Sylwester Dworacki z Instytutu Filologii Klasycznej UAM) oraz dr Danuta Oko, rzymolog, specjalizujca si w problematyce ordo senatorius okresu pryncypatu (Praca magisterska mier w kulturze
staroytnego Egiptu obroniona w Instytucie Historii Uniwersytetu Szczeciskiego, promotor prof. Wodzimierz Pajkowski, rozprawa doktorska pt. Mianowanie na konsula w okresie pryncypatu obroniona w Instytucie Historii
UAM, promotor prof. Leszek Mrozewicz).
Poczenie w jednym zakadzie naukowcw zajmujcych si odmiennymi
regionami badawczymi gwarantuje studentom kontakt z fachowcami eksplorujcymi rne aspekty dziejw staroytnych i owocuje przekrojowymi pra-
371
cami badawczymi. Obecnie w zakadzie prowadzone s badania porwnawcze

nad dziejami religii staroytnej z uwzgldnieniem wybranych elementw rzutujcych na jej przemiany (civitas, templum, claustrum), a take badania dotyczce stanu senatorskiego Imperium Romanum; prozopograi prowincji
naddunajskich oraz polityki cesarzy okresu pryncypatu.
prof. dr hab. Stefan Zawadzki, zob. Pozna, UAM

dr Magorzata Cieluk
dr hab. Danuta Oko

dr Magorzata Cieluk
(kultura i literatura grecka; Heliodor)
Ksiki
2008, Bohater i gra przeznaczenia w Opowieci etiopskiej Heliodora, Szczecin.
1997, Znaczenie antycznej literatury greckiej w edukacji modych chrzecijan (na podstawie Mowy do modziey Bazylego Wielkiego), Meander 52, s. 141-153.
2001, Mdro mioci w Opowieci etiopskiej Heliodora, Meander 56, s. 239252.
2003, Mdrzec i przeznaczenie [w:] (red.) A. Makowski, E. Wodarczyk, Monumenta
manent. Ksiga pamitkowa dedykowana profesorowi Tadeuszowi Biaeckiemu
w 70. rocznic urodzin, Szczecin, s. 561-573.
2006, Puapka na ludzi. Wybrane uwagi na temat obrazu kobiety w staroytnej literaturze greckiej [w:] Gender w weekend, Warszawa, s. 43-61.
2007, Grecy i barbarzycy w romansach greckich [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak,
Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29, Wrocaw s. 35-48.
372
2008, Mczyzna w puapce mioci. Uwagi na marginesie archaicznej epiki greckiej [w:]
(red.) B. Ponka-Syroka, J. Stacherzak, Mio mczyzny, Wrocaw, s. 125140.
2008, Wybrane uwagi na temat czytelnika w kulturze greckiego antyku [w:] (red.)
R. Gaziski Ksika i jej czytelnik dokd zmierzamy, Materiay z II
Oglnopolskiej Konferencji Naukowej zorganizowanej przez bibliotek Gwn
Uniwersytetu Szczeciskiego, Szczecin.
dr hab. Danuta Oko
(stan senatorski Imperium Romanum; prozopograa prowincji naddunajskich;
polityka cesarzy okresu pryncypatu)
Ksiki
2008, Consul designatus. Desygnacja na konsulat w okresie pryncypatu. (30 r. p.n.e.
235 r. n.e.), Szczecin.
1992, Nowy konsul Plotius?, Eos 80, s. 329-330.
1993, [rec.] Andr Chastagnol, Le snat romain lpoque imperiale, Eos 81, s. 306307.
1994, Consul designatus dans lpigraphie de lpoque de lEmpire, Studia Moesiaca
2, s. 153-166.
1994, Consules designati sur le territoire de lAfrique dans des sources pigraphiques,
Studia Moesiaca 2, s. 167-173.
1994, Kariery konsularne ludzi z pogranicza za rzdw czterech pierwszych dynastii
rzymskich (31 r. p.n.e.-235 r. n.e.), Studia Moesiaca 2, s. 121-127.
1995, Konsul T. Flavius Claudianus, Balcanica Posnaniensia 7, s. 383-384.
1996, La dsignation au consulat lpoque du principat, Eos 84, s. 137-142.
1999, Konsularowie jako elita administracyjna Imperium Romanum w okresie pryncypatu, Meander 54, s. 155-164.
2000, Wybory na konsulat w okresie pryncypatu, Szczeciskie Studia Historyczne 12,
s. 3-15.
2003, L. Aemilius Carus, pobony Rzymianin? Szczeciskie Studia Historyczne 14,
s. 3-7.
2003, Koncepcja pryncypatu Oktawiana Augusta, Szczeciskie Studia Historyczne
14, s. 8-15.
373
2004, Reprezentanci miast galijskich w senacie epoki Sewerw [w:] (red.) L. Mrozewicz,
K. Balbuza, Miasto w staroytnoci. Materiay z oglnopolskiej konferencji naukowej PTH, Pozna, 19-21 wrzenia 2002 r. (Xenia Posnaniensia 3), Pozna,
s. 329-339.
2005, Consulatus ordinarius des Sex. Catius Clementinus Priscillianus, Eos 92, s. 148149.
2005, Agrii aus Afrika, Eos 92, s. 142-145.
2005, Stemma der Aradii, Eos 92, s. 153-155.
2005, Calpurnii Ceii Aemiliani, Eos 92, s. 146-147.
2005, [Pris]cus Egrilius Plarianus patronus der dendrophori Ostienses aus der Zeit der
Severer, Eos 92, s. 150-152.
2007, Pierwsi Egipcjanie w senacie rzymskim [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak,
374
17. TORU
17.1. Uniwersytet Mikoaja Kopernika
17.1.1. Zakad Historii Staroytnej, Instytut Historii i Archiwistyki,
Wydzia Nauk Historycznych
adres ul. Gagarina 9, 87-100 Toru
e-mail / website: iha@his.uni.torun.pl / www.home.umk.pl/~ihia
tel. +48 (56) 611 37 32, fax +48 (56) 611 37 75

Dzieje historii staroytnej w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK zwizane s nierozerwalnie z osob nie yjcej ju prof. Marii Jaczynowskiej, a rok
1955, w ktrym przeniosa si z Warszawy do Torunia mona uzna za pocztek samodzielnego bytu tej dyscypliny badawczej na UMK. Dopiero jednak w 1963 r. powsta funkcjonujcy do dzi w strukturze Instytutu Historii
i Archiwistyki Zakad Historii Staroytnej. Marii Jaczynowskiej trwae miejsce wrd znawcw antyku zapewniy prace powicone problematyce spoecznej i religijnej pnej republiki i wczesnego cesarstwa. Jej prace o kulcie
Herkulesa weszy do kanonu podstawowych monograi kultw religijnych
w wiecie rzymskim. Zainteresowania badawcze prof. Jaczynowskiej miay
znaczcy wpyw na ksztatowanie si prolu badawczego jej wsppracownikw. Studia nad histori spoeczn Rzymu kontynuowa J. Zajc (zmar
w 2008 roku), do tego nurtu zaliczy mona jego badania nad rzymsk
antroponomastyk i antroponimi (Od Wenetw do Rzymian. Studium epigraczno-antroponomastyczne. I w. p.n.e.-I w. n.e., Toru 1991; Wyzwolecy
w antycznej Brixii. Studium prozopograczne. I-1 po. III w. n.e., Toru 2000).
Obecnie w Zakadzie Historii Staroytnej zatrudnionych jest 6 osb. Zespoem kieruje prof. Danuta Musia. Prowadzone w zakadzie badania dotycz
przede wszystkim religii, polityki i spoeczestwa w wiecie rzymskim.
(Szczegowa bibliograa M. Jaczynowskiej wraz z charakterystyk drogi
naukowej znajduje si we wstpie autorstwa: J. Zajca do: Ksiga pamitkowa
dla uczczenia 40-letniej pracy naukowej i dydaktycznej prof. dr hab. Marii Jaczynowskiej, AUNC Historia XXVII, Toru 1992. Bibliogra uzupeniona
375
o publikacje z lat nastpnych: W. Appel, Z. Moszczyska, Nauki o staroytnoci na UMK. Bibliograa za lata 1946-1997, Toru 1998).
prof. UMK dr hab. Danuta Musia +48 (56) 611-37-22, dmusial@umk.pl
prof. UMK dr hab. Przemysaw Wojciechowski tel. +48 (56) 611-37-22,
pwojcie@umk.pl
dr hab. Szymon Olszaniec tel. +48 (56) 611-37-22, so@umk.pl
dr Hanna Appel tel. +48 (56) 611-37-22, Hanna.Appel@umk.pl
dr Marcin Pawlak tel. +48 (56) 611-37-22, mnpawlak@gmail.com
mgr Adam Wrblewski tel. +48 (56) 611-37-22, sparrow@umk.pl

dr Hanna Appel
(literatura i historia pnej republiki rzymskiej ze szczeglnym uwzgldnieniem
stosunku pisarzy tego okresu do przemian zachodzcych na rzymskiej scenie
politycznej; Sallustiusz)
Ksiki
2004, Animus liber. Kwestia obiektywizmu w pisarstwie historycznym Sallustiusza,
Toru.
2007, Bis repetita placent. Repetytorium z jzyka aciskiego dla studentw historii,
Toru .
2000, Kodeks Maniego [w:] Z antycznego wiata. Religio-cultus-homines, Toru 2000,
s. 119-134.
2001, Some remarks on the situation of Latin in Poland [w:] Linsegnamento del latino
nei paesi dell Europa Orientale: attualita e prospettive, Paris, s. 35-41.
376
2001, Jak nie naley przemawia [Quintilian, Inst. Or. XI, 3, 1-149: De pronuntiatione] [w:] Honeste vivere. Ksiga pamitkowa ku czci Profesora Wadysawa
Bojarskiego, Toru, s. 423-431.
2001, Z problematyki prooimion do Coniuratio Catilinae Sallustiusza [w:] aciska
proza naukowa, Bibliotheca Symbolarum Philologorum Posnaniensium,
Gniezno, s. 162 nn.
2002, Sallustiusz i Fausta, czyli skandal w domu Milona, Meander 57, s. 309-318.
2003, Sallustiusz i jego potyczki z chronologi w Bellum Catilinae, Symbolae
2005, SCU w roku konsulatu Cycerona [w:] (red.) H. Kowalski, M. Kuryowicz,
Contra leges et bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej Grecji i Rzymie,
Lublin, s. 25-39.
2007, Calamitas rei publicae. Cyceron o naduyciu prawa w mowie wygoszonej w obronie Roscjusza z Amerii [w:] (red.) M. Kuryowicz, Salus rei publicae suprema lex.
Ochrona interesw pastwa w prawie karnym staroytnej Grecji i Rzymu, Lublin,
s. 25-36.
prof. UMK dr hab. Danuta Musia
(religia rzymska, hellenizacja kultury religii rzymskiej, kulty greckie w Rzymie,
stowarzyszenia religijne, praktyki magiczne, kobieta w grecko-rzymskim wiecie)
Ksiki
1992, Le dveloppement du culte d Esculape au monde romain, Toru.
1998, Sodalicium sacrilegii. Pitagorejczycy w Rzymie w okresie republiki: fakty i mity,
Toru.
1999 [wspaut.] Historia. Podrcznik do I klasy gimnazjum, Gdask.
2001, Antyczne korzenie chrzecijastwa, Warszawa.
2008, wiat grecki od Homera do Kleopatry, Warszawa.
2009, Dionizos w Rzymie, Krakw.
1985, Rola Asklepiosa w koncepcji religijnej Juliana Apostaty, Meander 40/3, s. 75-83.
1985, Sanktuarium Demetry w Eleusis, Problemy 8, s. 12-15.
1990 [rec.], Fregellae II: Il santuario di Esculapio, Klio. Beitrge zur Alte Geschichte
72, s. 362-364.
1990, Sur le culte dEsculape Rome et en Italie, Dialogues dHistoire Ancienne
16/1, s. 231-238.
377
1993, Asklepios konkurent chrzecijastwa? [w] (red) D. Musia, M. Zikowski,

Religie w wiecie staroytnym, Toru, s. 91-96.
1994, Mitraizm-religia dla wtajemniczonych, Ars Regia 2, s. 9-17.
1995, O gwiazdach i przeznaczeniu w staroytnoci, Mwi wieki 2, s. 29-30.
1996, Asklepiejony jako orodki opieki nad chorymi, Vox Patrum 1, s. 57-63
1996, Pitagoreizm. Zarys problematyki, Meander 51/7-8, s. 353-362.
1998, Prawne i religijne aspekty oskare o praktyki magiczne w okresie republiki [w]
(red) A. Dembiski, M. Kuryowicz, Religia i prawo karne w staroytnym
Rzymie Lublin, s. 57-71.
1999, Przysiga Katyliny (Sall., Cat., 22), Acta Universitatis Nicolai Copernici:
Historia 31, s. 91-103.
1999, Staroytna Grecja [w:] M. Jaczynowska, D. Musia, M. Stpie, Historia staroytna, Warszawa, s. 231-405.
2000, Sekty religijne w wiecie grecko-rzymskim: zarys problematyki [w:] Grupy spoeczne, ich organizacja i funkcja w wiecie staroytnym, (red.) E. Dbrowa, Electrum.
Studia z historii staroytnej, vol. IV, Krakw, s. 49-57
2000, Czy cesarzowa Messalina bya wyznawczyni Dionizosa (Tac., Ann., XI, 26-31)
[w:] (red) W. Appel, P. Wojciechowski, Z antycznego wiata. Religio. Cultus.
Homines, Toru, s. 89-98.
2001, Zakaz picia wina przez rzymskie kobiety. Przyczynek do dziejw religii i obyczajw [w:] (red) M. Kuryowicz, Crimina et mores, Lublin, s. 121-127
2001, Sodalicium sacrilegii. Les pythagoriciens Rome la n de la Rpublique,
Revue de lHistoire de Religions 3, s. 339-367.
2001, O perspektywach bada nad antykiem, Klio. Czasopismo powicone dziejom
Polski i powszechnym 1, s. 5-14.
2005, Les livres de Numa: remarque sur lhellenisation de la culture romaine [w:] (red.)
Danuta Musia, Society and Religions. Studies in Greek and Roman History, t. 1,
Toru, s. 63-75.
2007, La triade plbienne et la desse Crs [w:] (red.) Danuta Musia, Society and
Religions. Studies in Greek and Roman History, t. 2, Toru, s. 47-56.
2007, Rzymska religia publiczna a kulty greckie: kilka uwag na temat koncepcji ritus
Graecus [w:] (red). K. Nawotka i M. Pawlak Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi,
dr hab. Szymon Olszaniec
(historia pnego cesarstwa rzymskiego i historia Bizancjum; polityka religijna
cesarzy w pnym cesarstwie; rola pogan na dworze i w administracji cesarstwa;
prosopograa, historia ustroju)
378
Ksiki
1999, Julian Apostata jako reformator religijny, Krakw.
2002, [wspaut.] Historia 1. Staroytno i redniowiecze w tekstach rdowych. Dla
liceum oglnoksztaccego, liceum prolowanego i technikum, Rumia 2002.
2007, Comites consistoriani w wieku IV. Studium prosopograczne elity dworskiej
Cesarstwa Rzymskiego 320-395 n.e., Toru.
1999, Krg uczniw Aidesiosa. Przyczynek do problematyki rodowisk neoplatoskich w 2
po. IV w. [w:] (red.) D. Musia, Spoeczestwo i religia w wiecie staroytnym,
t. 2: Studia dedykowane Prof. dr hab. Marii Jaczynowskiej, Acta Universitatis
Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno- Spoeczne. Historia 31, Toru.
1999, Julian Apostata und seine Reform der heidnischen Priesterschaft, Eos 86, s. 77102.
1999, Restitutor Romanae religionis Kaiser Julian als Erneuerer der heidnischen
Gebruche, Eos 86, s. 217-241.
2005, Sopatros von Apameia ein neuplatonischer Philosoph am Hofe Konstantin [w:]
(red.) D. Musia, Society and Religions in Greek and Roman History, Toru,
s. 107-122.
2007, Eine Art Talleyrand Gajusz Cejoniusz Ruusz Woluzjan i meandry polityki
personalnej rzymskich Imperatorw przeomu III i IV wieku [w:] (red.) M. Kokoszko, M. J. Leszka, Byzantina Europaea. Ksiga Jubileuszowa oarowana
Profesorowi Waldemarowi Ceranowi, Byzantina Lodzensia 11, s. 457-468.
2007, Comes Orientis Zivil-oder Militrbeamter? [w:] (red.) Danuta Musia, Society
and Religions. Studies in Greek and Roman History, t. 2, Toru, s. 99108.
dr Marcin Pawlak
(prozopograa pnego Cesarstwa Rzymskiego; rola i znaczenie wielkich wodzw
magistri utriusque militiae; barbarzycy w wiecie rzymskim w IV i V w.)
Ksiki
2004, Walka o wadz w Rzymie w latach 425-435, Toru.
2007, Aecjusz i Barbarzycy, Krakw.
2008, [wspaut.] Staroytny Rzym, Warszawa.
379

2000, Dziaalno Bonifacjusza w Afryce do roku 429 w wietle listw Augustyna [w:]
(red.) W. Appel, P. Wojciechowski, Z antycznego wiata: Religio-Cultus-Homines,
Toru, s. 207-216.
2002, Patroklus, Biskup Arles w latach 412-426. Zaufany czowiek Konstancjusza III
[w:] (red.) B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchnik, Sympozja Kazimierskie
3, Lublin, s. 53-60.
2003, Lusurpation de Jean (423-425), Eos 90, s. 123-145.
2005, Some remarks on Flavius Felixs domination at the Ravenna Court (425-430) [w:]
(red.) D. Musia, Society and Religions. Studies in Greek and Roman History,
t. 1, Toru, s. 123-142.
2005, Theodosius, A Son of Athaulf and Galla Placidia, Eos 92, s. 224-243.
2005, Bitwa pod Ariminum I jej znaczenie. Prba reinterpretacji [w:] Toruskie Studia
Polsko-Woskie IV Studi Polacco-Italiani di Toru IV, s. 31-44.
2006, [rec.] [wspaut.] Marilyn B. Skinner, Sexuality in Greek and Roman Culture,
Oxford, Klio. Czasopismo powicone dziejom Polski i powszechnym 8,
s. 133-140.
2007, Hydace et le dsordre de son temps, Electrum 13, s. 29-37.
2007, Why did Aetius slaughter the Burgundians? [w:] (red.) D. Musia, Society and
Religions. Studies in Greek and Roman History, t. 2, Toru, s. 109-119.
2007, Konikty Rzymian z barbarzycami nad Renem w latach 365-425 [w:] (red.)
S. Turlej, Barbarzycy u bram imperium, Krakw, s. 51-100.
2009, Valentnian III and Aetius, Classica et Christiana. Annuar al Centrului de
Studii Classice i Cretine 4/2, s. 123-135.
prof. UMK dr hab. Przemysaw Wojciechowski
(historia spoeczna staroytnego Rzymu: struktury spoeczne, prozopograa,

spoecznoci lokalne, stowarzyszenia religijne; historia religii w wiecie rzymskim: kulty religijne rzymskiej Italii, zwaszcza tzw. kulty lokalne; rola pogan
na dworze i w administracji Cesarstwa; przemiany religijne w okresie panowania dynastii Sewerw; kult Herkulesa w zachodniej czci imperium rzymskiego)
Ksiki
2001, Beleno Augusto sacrum. Celtyckie i weneckie bstwa w rzymskiej Akwilei,
Toru.
380
2001, Untersuchungen zu den Lokalkulten in rmischen Aquileia. Herkunft, Funktion

und Anhngerschaft, Toru.
2005, Czciciele Herkulesa w Rzymie. Studium epigraczno-antroponomastyczne (I-IV
w.n.e.), Toru.
2000, Niewolnicy i wyzwolecy w kulcie Belenusa [w:] (red.) W. Appel, P. Wojciechowski,
Z antycznego wiata. Religio Cultus Homines, Toru, s. 99-118
2002, Il culto di Beleno ad Aquileia romana: origini, interpretatio romana e la cosiddetta rinascita celtica [w:] Gli echi della terra. Presenze celtiche in Friuli: dati
materiali e momenti dellimmaginario. Convegno di Studi, Castello di Gorizia,
5-7 ottobre 2001, Pisa Roma, s. 29-35.
2004, rda epigraczne w badaniach nad yciem religijnym miast rzymskich [w:]
(red.) L Mrozewicz, K. Balbuza, Miasto w staroytnoci, Pozna, s. 379-395
2007, Epigraphische Quellenen den Untersuchungen ber das religise Leben der rmischen Stdte [w:] (red.) D. Musia, Society and Religions. Studies in Greek and
Roman History, t. 2, Toru, s. 85-98.
17.1.2. Katedra Jzyka i Cywilizacji Greckiej, Wydzia Filologiczny

adres: ul. Fosa Staromiejska 3, 87-100 Toru
website: http://www.hellenistyka.umk.pl
tel. centr.: (56) 611 35 10
fax: (56) 611 35 07
Katedra Jzyka i Cywilizacji Greckiej (zob. http://www.hellenistyka.umk.pl/)

jest najmodsz jednostk organizacyjn na Wydziale Filologicznym UMK.
Formalnie istnieje od 3. listopada 2008 r., a powstaa w wyniku przeksztacenia Zakadu Hellenistyki i po zlikwidowaniu istniejcego wczeniej na Wydziale Filologicznym samodzielnego Zakadu Filologii Klasycznej i Recepcji
Kultury Antycznej, ktrym do przejcia na emerytur kierowa prof. Witold
Wrblewski.
Pocztkowo w Katedrze Jzyka i Cywilizacji Greckiej zatrudnione byy
cztery osoby: prof. Wodzimierz Appel (kierownik Katedry), dr Alicja Brusewiczowa, dr Anna Godowska oraz mgr Magorzata Muziska. Po przeniesieniu dr A. Brusewiczowej do Katedry Filologii Klasycznej obecnie na penym
381
etacie w Katedrze Jzyka i Cywilizacji Greckiej zatrudnione s trzy osoby,

a w ramach godzin zleconych cz zaj z zakresu jzyka nowogreckiego
prowadzi jako native speaker p. Kostas Nikolopoulos. Sekretariat wsplny
z italianistyk i lologi klasyczn jest prowadzony przez mgr Ann Osielsk.
Prof. Wodzimierz Appel na UMK pracuje od 1976 r. W centrum jego
zainteresowa naukowych znajduje si literatura starogrecka, gwnie poezja
epicka, elegia i epigram. Ponadto zajmuje si epigrak (zwaszcza greck)
i greck leksykogra, a take histori lologii klasycznej. Interesuje si ponadto geogra Grecji, recepcj helleskiej kultury, a ostatnio jego hobby
staa si grecka latelistyka. Jest autorem kilku ksiek, kilkudziesiciu artykuw naukowych i popularnonaukowych oraz recenzji. Przetumaczy ywoty Homera, Hymny homeryckie, Wojn mysioabi, Margitesa i inne Homerika,
oraz Kamiennik Orfeusza, a take utwory greckich elegikw (Kallinos, Mimnermos, Tyrtaios, Solon, Ksenofanes). Redaguje seri Xenia Toruniensia.
Dr Anna Godowska ukoczya lologi klasyczn na Uniwersytecie dzkim. W r. 1996 uzyskaa magisterium (praca p.t. Koncepcja Heleny w tragedii
Eurypidesa, promotor prof. Witold Wrblewski), doktorat w r. 2003 (rozprawa pt. Sceny rodzajowe w dialogach Platona (Protagoras, Politeia, Uczta, Fajdros),
promotor prof. W. Wrblewski). Jeszcze jako doktorantka uczestniczya w tworzeniu studiw w zakresie lologii woskiej na Wydziale Filologicznym UMK;
pniej take jako pracownik Zakadu Italianistyki pracowaa na rzecz rozwoju tej nowej specjalnoci penic rne funkcje, m.in. penomocnika ds. dydaktyki w Zakadzie Italianistyki (2002-2004). Rwnolegle pracowaa jako
nauczyciel jzyka woskiego i aciskiego. Od 1 padziernika 2006 r. podja
prac w Zakadzie Filologii Klasycznej i Recepcji Kultury Antycznej na stanowisku adiunkta. Obecnie jest zatrudniona na tym samym stanowisku w Katedrze Jzyka i Cywilizacji Greckiej. Zainteresowania naukowe obejmuj dialog antyczny, ze szczeglnym uwzgldnieniem twrczoci literackiej Platona,
oraz recepcj antyku w literaturze woskiej XIII i XIV wieku.
Mgr Magorzata Muziska lologi klasyczn na UMK ukoczya w roku
2006 piszc pod opiek prof. Wodzimierza Appela prac magistersk na
temat tradycji i nowatorstwa w Hymnie do Delos Kallimacha. W tym samym
roku zostaa przyjta na studia doktoranckie, a od 1. 12. 2008 r. zostaa zatrudniona na stanowisku asystenta w Katedrze Jzyka i Cywilizacji Greckiej.
Obecnie przygotowuje rozpraw doktorsk na temat twrczoci K. P. Kawasa.
382
Katedra prowadzi na Wydziale Filologicznym specjalno o nazwie Hellenistyka (studia licencjackie; wstpnie planowane jest uruchomienie w roku
akademickim 2010/2011 na Hellenistyce studiw drugiego stopnia) oraz zajmuje si usugow dziaalnoci dydaktyczn w innych jednostkach organizacyjnych UMK w zakresie okrelonym prolem badawczym Katedry, ktry
wie si ze studiami nad jzykiem i literatur greck od czasw najdawniejszych a do chwili obecnej, badaniami nad kultur i cywilizacj greck (w tym
greckiej diaspory), a take nad jej recepcj od antyku po czasy wspczesne.
Poniewa Katedra znajduje si aktualnie in statu nascendi, jej dorobek jest
skromny. Wykaz najnowszych publikacji pracownikw Katedry znale mona pod adresem http://www.hellenistyka.umk.pl/index2.php?p=publikacje
Oprcz wymienionych wyej osb zajcia na hellenistyce prowadz take:
prof. dr hab. Maciej Grochowski, prof. dr hab. Maria Kalinowska, dr hab.
Danuta Musia, prof. UMK, dr hab. Tomasz Kempa, dr hab. Szymon Olszaniec, dr Teresa Czypicka oraz mgr Tomasz Herdzin.
Ponadto naley rwnie wspomnie, e z dniem 15. sierpnia 2008 r. powstaa przy Wydziale Filologicznym UMK samodzielna jednostka organizacyjne o nazwie: KOINONEMA Midzynarodowy Orodek Studiw Helleskich
(KOINONEMA International Centre for Hellenic Studies). Tymczasem grono Koinonitai tworzy kilkunastu profesorw polskich i zagranicznych oraz
kilku modszych pracownikw naukowych z rnych europejskich Uniwersytetw. Podstawowe Informacje na temat Koinonema i Koinonitai znale
mona pod adresem http://www.koinonema.umk.pl/
prof. dr hab. Wodzimierz Appel wzappel@uni.torun.pl

dr Anna Godowska annaglodowska@wp.pl
mgr Magorzata Muziska Malgorzata.Muzinska@umk.pl
mgr Katarzyna Michaowska doktorantka little4@wp.pl
383
17.1.2.3. Zainteresowania badawcze i publikacje z zakresu nauk

o staroytnoci pracownikw jednostki
prof. dr hab. Wodzimierz Appel
(literatura starogrecka, gwnie poezja epicka, elegia i epigram; epigraka,
leksykograa grecka; historia lologii klasycznej, zwaszcza hellenistyki; recepcja
helleskiej kultury)
Ksiki
1984, Filologia klasyczna na UMK. Rys historyczno-bibliograczny, Toru.
1984, [wspaut. przekadu] Liryka staroytnej Grecji, opr. J. Danielewicz, Wrocaw.
1990, Kamiennik Orfeusza (Lithika), Collectanea Classica Thorunensia 10. Universitas
Nicolai Copernici, Toru.
1993, Batrachomyomachia czyli Wojna abiomysia, tekst, przekad i opracowanie.
Toru.
1993, Abramowiczwna Z., Kalliope. Wstp, wybr i opracowanie, Toru.
1993, Mimesis i kainotes. Kwestia oryginalnoci literackiej Kwintusa ze Smyrny na przykadzie IV ksigi Posthomerica, Toru.
1994, Die homerischen hapax legomena in den Posthomerica des Quintus Smyrnaeus,
Toru.
1995, [wspaut.] Literatura i nauka o jzyku, przewodn. kom. red. A. Z. Makowiecki,
Warszawa.
1996, [przekad i opracowanie] R. Merkelbach, Znaczenie pienidza dla dziejw grecko-rzymskiego wiata. Dodatek: Jakie skutki przynioso zastosowanie pisma?,
O wynalezieniu pisma w Mezopotamii i jego skutkach dla kultury greckiej, Lectio
Teubneriana 1, Toru.
1998, [wspaut.] Nauki o staroytnoci na UMK. Bibliograa za lata 1946-1996,
Toru.
2001, Hymny homeryckie. Tekst, przekad, wstp i opracowanie, Toru.
2002, Klea kai aklea andron. Zarys dziejw greckiej poezji epickiej od Choirilosa do
Nonnosa, Toru.
2005, [wspred. i wspaut.] Inscriptiones Ecclesiarum Vilnensium. Inskrypcje z wileskich kociow. Vilniaus Banyi raai, t. 1, Wilno.
2006, [wspaut.] Sownik polsko-(staro)grecki, Toru.
2007, [wspaut.] Sownik polsko-(staro)grecki, Toru (dodruk czciowo uzupeniony
i poprawiony).
2007, Homerika, czyli ywoty Homera i utwory przypisywane poecie, Warszawa.
384

1977, Legenda o Panie, Filomata 310, s. 3-8.
1978, Z homeryckich mitw o Dionizosie, Filomata 314, s. 172-182.
1978, Afrodyta zwyciona, Filomata 320, s. 3-18.3.
1978, Z rozwaa nad homeryckim I Hymnem do Dionizosa, Meander 33, s. 541550.
1979, Niemiertelno imienia czyli rzecz o Falajkosie, Filomata 325, s. 257-263.
1979, Jak to myszy i aby o miano mniejszych si stary, Filomata 330, s. 15-23.
1980, Z krgu mniejszych hymnw homeryckich, Filomata 334, s. 179-192.
1980, Kamienie Orfeusza, Filomata 343, s. 154-167.
1981, Solon Ateczyk, Filomata 344, s. 179-191.
1981, Ksenofanes z Kolofonu, Filomata 348, s. 347-357.
1981, Mimnermos z Kolofonu, Filomata 352, s. 87-98.
1981, Interdyscyplinarna Toruska Sesja Naukowa (sprawozdanie), Meander 36,
s. 161-162.
1981, Antyczna opowie o koralu, Meander 36, s. 453-459.
1982, De verbis aut locis apud Liddellium-Scottium neglectis, Eos 70, s. 137.
1982, Hymn do Hermesa (wstp i przekad), Meander 37, s. 3-21.
1982, Homerycki hymn do Apollona Delijskiego (wstp i przekad), Meander 37,
s. 23-31.
1982, [rec.] Poetae elegiaci, ed. B. Gentili et C. Prato, Teubner 1979, Eos 70, s. 149151.
1982, [rec.] H. Wjtowicz, Studia nad Nonnosem, Lublin 1980, Eos 70, s. 369-373.
1983, Zagadka Syren, Filomata 354, s. 93-104.
1983, Jak Apollon wityni w Delfach budowa, Filomata 357, s. 273-288.
1983, Kleanthes poeta i lozof, Acta Univ. N. Copernici. Filozoa 7. Nauki Hum.Spo 143, s. 3-8.
1983, Pseudo Astrampsychosa lapidarium nautyczne, Symbolae Philologorum
1983, Elegia Kallinosa, Meander 38, s. 123-129.
1983, O nietypowym znaczeniu dualisu, Meander 38, s. 319-327.
1983, Wok tzw. homeryckiego Hymnu do Aresa, Meander 38, s. 449-454.
1983, Zum genaueren Verstndnis von , Philologus 127/2, s. 292-293.
1983, Kilka uwag na temat wiary staroytnych w lecznicze waciwoci kamieni, Wkad
staroytnoci, redniowiecza i renesansu w rozwj nauk medycznych [w:] (red.)
W. Wrblewski, Wybr materiaw z sesji naukowej Toru 12-13 wrzenia
1980 r., Toru, s. 13-24.
385
1983, Quelques remarques critiques sur le texte des Lithika du pseudo-Orphe [w:] (red.)
Z. Abramowiczwna, tudes de Philologie Classique la memoire de Stefan
Srebrny, Toru 1983, s. 17-29.
1983, Die Verse 57-60 der Ps.-orphischen Lithika und ihre hesiodeischen Anspielungen,
Wrzburger Jahrbcher fr Altertumswissenschaft, Neue Folge 9, s. 29-32.
1984, Spotkanie Filhellenw (sprawozdanie), Filomata 360, s. 138-141.
1984, Epimenides, Filomata 362, s. 221-230.
1984, ber die Bedeutung des Epithetons und seinen formelhaften Gebrauch,
Listy Filologicke 1, s. 1-4.
1984, Wacaw Cimochowski (1912-1982) [w:] (red.) Zoa Abramowiczwna, Studia
z zakresu antyku, Toru, s. 5-8.
1984, w. Epifaniusza opusculum paganum [w:] (red.) Zoa Abramowiczwna, Studia
z zakresu antyku, Toru, s. 9-26.
1984, Lexicographical supplements [w:] (red.) Zoa Abramowiczwna, Studia z zakresu antyku, Toru, s. 27-31.
1984, [rec.] M. Campbell, A commentary on Quintus Smyrnaeus Posthomerica XII,
Leiden 1981, Gnomon 58, s. 271-272.
1984, [rec.] Bannert H., Homer in Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Hamburg
1979, Eirene 21, s. 111-112.
1984, Zur Interpretation des 4. verses des Hymnus auf Zeus von Kleanthes, Eranos 82,
s. 179-183.
1984, Dolon und die ps. orphischen Lithika, Acta Classica Univ. Scient. Debrecen.
20, s. 71-73.
1984, [rec.] Homer. Tradition und Neuerung, hrsg. von J. Latacz, Darmstadt 1979,
Eos 72, s. 209-212.
1985, Zagadnienie jednoci lub podziau homeryckiego hymnu do Apollona, (streszczenie
referatu), Meander 40, s. 21-25.
1985, Das Problem der Zerteilung des homerischen Apollonhymnos, Wissenschaftliche
Zeitschrift der Wilhelm-Pieck-Universitt Rostock 34, Gesellschafts-Wiss.
Reihe, Heft 1. Rostock, s. 6-8.
1985, Carmina Iliaca Tzetzesa, Filomata 367, s. 155-170.
1985, [rec.] Orpheos Lithika, hrsg. von G. N. Giannakis, Joannina 1982, Gnomon
57, s. 689-693.
1985, Abermals zum Thema (Ilias IX 182 .), Eos 73, s. 225-238.
1985, [rec.] Zuntz G., Griechischer Lehrgang, T. I-III, Gttingen 1983, Eos 73,
s. 390-393.
1986, Nauczyciel Sokratesa Dion z Prusy. O Homerze i Sokratesie (Or. LV Diona
z Prusy), Filomata 375, s. 253-266.
386
1987, Die wunderbare Philoktetesheilung und die Lithika [w:] (red.) W. Wrblewski
Collectanea Classica Thorunensia 9, s. 19-26.
1987, Bibliograa prac Zoi Abramowiczwny [w:] (red.) W. Wrblewski Collectanea
Classica Thorunensia 9, s. 11-17.
1987, [rec.] Homer: Ilias, Neue bersetzung, Nachwort und Register von Roland
Hampe..., Stuttgart 1979, Anzeiger fr die Altertumswissenschaft 11,
s. 6-8.
1987, propos de la rception de Quintus de Smyrne, LAntiquit Classique 66,
s. 250-253.
1987, Die schreckliche Deidameia? ber die Bedeutung des Adjectivs , Eos 75,
s. 257-259.
1987, [rec.] Poetae elegiaci... Pars II, ed. B. Gentili et C. Prato, Teubner (Leipzig) 1985,
Eos 75, s. 352-354.
1988, Einige Bemerkungen zu den ps. orphischen Lithika [w:] (red.) M. Szarmach,
Studia Graeco-Latina, Toru, s. 7-20.
1988, Homerycki Hymn do Demeter (w. 1-274), Filomata 385, s. 156-166.
1988, Homerycki Hymn do Demeter (w. 275-495), Filomata 386, s. 214-222.
1988, Puchary Nestora, Filomata 388, s. 341-350.
1988, [rec]. Inschriften von Smyrna, Teil I: Teil I: Grabschriften, postume Ehrungen,
Grabepigramme, hrsg. von G. Petzl, Bonn 1982, Eos 76, s. 132-134
1988, [rec.] Gnomosyne. Menschliches Denken und Handeln in der frhgriechischen
Literatur. Festschrift fr Walter Marg, Mnchen 1981, Eos 76, s. 134-236.
1988, Kritische Bemerkungen zu den pseudoorphischen Lithika, Rheinisches Museum
fr Philologie, Neue Folge 131, s. 369-374.
1989, Zoa Abramowiczwna (1906-1988), Gnomon 61, s. 283-285.
1989, Ausgewhlte Aspekte der griechischen epischen Dichtung (ein Bericht), Gnomon
61, s. 380.
1989, 60 lat Filomaty, Filomata 393, s. 375-396.
1989, Najdawniejszy grecki epigramat, Meander 44, s. 155-161.
1989, J. I. Przybylski, Manucjusz Aldus i nagrobek Wodzimierza Potockiego, Przegld
Humanistyczny, s. 155-160.
1989, [rec.] Homer. Eine Einfhrung, von Joachim Latacz, Artemis Verlag Mnchen
und Zrich 1985, Eos 77, s. 335-336.
1989, [rec.] H. Krauss und E. Uthemann, Was Bilder erzhlen Was Bilder erzhlen. Die
klassischen Geschichten aus Antike und Christentum in der abendlandischen
Malerei, Mnchen 1987, Eos 77, s. 337-338.
1990, Bakchylidesa epigramat I prba interpretacji, Acta Universitatis Wratislaviensis
13/3, s. 37-43.
387
1990, Homerycki Hymn do Demeter, Roczniki Humanistyczne 37-38/3, s. 5-22.

1991, Skyphos Nestora. Problemy interpretacyjne inskrypcji z Pithekussai, Eos 79,
s. 171-185.
1992, Katedra Filologii Klasycznej [w:] Uniwersytet Mikoaja Kopernika, 1966-1980,
t. 1, Toru, s. 129-134.
1992, Ein Textvorschlag zu der ephesischen Inschrift I. K. 16, Nr. 2072, Zeitschrift fr
1992, AKONITOS (Zu Hedylos, Anthol. Pal. XI 123 und Quintus Smyrnaeus IV 319),
1992, Homerycki hymn do Heraklesa, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki
Humanistyczno- Spoeczne: Historia 27, s. 29-33.
1992, [rec.] Homeri Odyssea, ed. H. von Thiel, Hildesheim 1991, Eos 80, s. 351353.
1993, Leon Witkowski (1908-1992), Meander 48, s. 283-287.
1993, Die homerischen hapax legomena bei Quintus Smyrnaeus: Adverbien, Glotta
71, 178-188.
1993, Ein Beispiel fr die Verbindung von Magie und Agonistik, Nikephoros 6, 177180.
1993, Nochmals zum Grabgedicht fr den kleinen Sarapion. Versuch einer neuen
Deutung, Eos 81, s. 57-60.
1994, Grundstzliche Bemerkungen zu den Posthomerica und Quintus Smyrnaeus,
Prometheus 20, s. 1-13.
1994, Zur Frage der Interpretatio Homeri bei den spteren Dichtern, Zeitschrift fr
1994, Stulecie Polskiego Towarzystwa Filologicznego. Wileskie i Toruskie Koo PTF,
Gos Uczelni III (XIX) 10 (104), s. 9.
1994, Das Grabmal Ulrichs von Wilamowitz-Moellendor in Wymysowice, Zeitschrift
fr Papyrologie und Epigraphik 100, 427-430.
1994, Postscriptum zum Grabmal des U. v. Wilamowitz, Zeitschrift fr Papyrologie
und Epigraphik 103, s. 18.
1995, [przekad] Ksigi Sybillyskie, frg. z ks. IV i VIII, Muza Chrzecijaska, t. 3,
wstp i oprac. ks. M. Starowieyski, Krakw, s. 62-64.
1995, Randbemerkungen zum Text des nautischen Lapidariums des Astrampsychos,
Philologus 139, s. 167-168.
1995, Klasycy w Toruniu, Gos Uczelni 4 (20), nr 9 (115), s. 6-7.
1995, Jubileusz profesora Joachima Eberta, Meander 50, s. 397-398.
1995, [rec.] Triphiodor: Die Einnahme Ilions, Ausgabe ... von U. Dubielzig, Tbingen
1995, Eos 83, s. 368-370.
388
1996, W rocznic urodzin M.K. Sarbiewskiego, Gos Uczelni 5 (21) nr 1 (119),

s. 23.
1996, Prawdziwe spotkanie z antykiem, Gos Uczelni 5 (21) nr 9 (127), s. 21.
1996, Epigramy M. K. Sarbiewskiego w tumaczeniu Zoi Abramowiczwny, Meander
51, s. 85-95.
1996, Warsztaty epigraczne w Odessie i wykopaliska w Nikonion, Meander 51,
s. 557-559.
1996, [rec.] The Oxyrhynchus Papyri, vol. LXII, ed. with Transl. and Notes by J. C.
Shelton and J. E. G. Whitehorne, with Contributions by C. F. L. Austin [et alii].
Graeco Roman Memoirs, no 82, Egypt Exploration Society, London 1995, The
Journal of Juristic Papyrology 26, s. 216-218.
1997, Legenda hezjodejska w epigramatach z Antologii Palatyskiej, Meander 52,
s. 21-35.
1997, Jubileusz profesora Wolfganga Luppego, Meander 52, s. 191-193.
1997, Epigramy Lukiana w Antologii Palatyskiej [w:] (red.) K. Bartol, J. Danielewicz,
Epigram grecki i aciski w kulturze Europy, Pozna, s. 101-114.
1997, [biogram] Leon Witkowski [w:] (red.) Z. Nowak, Sownik Biograczny Pomorza
Nadwilaskiego, t. 4, R-, Gdask, s. 459-460.
1997, Wileskie spotkania lologiczne, Gos Uczelni 6/22, nr 11 (141), s. 20.
1997, Pokoik po Schliemannie, Gos Uczelni 6/22, nr 10 (140), s. 26.
1998, 23 epigrams of M. K. Sarbiewski in the Polish translation by Zoa Abramowicz
[w:] Mathias Casimirus Sarbievius in cultura Lithuaniae, Poloniae, Europae,
Wilno, s. 333-336.
1998, W dziesit rocznic mierci profesor Zoi Abramowiczwny, Gos Uczelni
7/23, nr 6 (148), s. 20.
1998, Zur Rezeption der ILIOU ALSIS des Triphiodor, Prometheus 24, s. 83-86.
1998, , Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki HumanistycznoSpoeczne. Historia 31, s. 27-34.
1998, O sowniku polsko-greckim profesor Zoi Abramowiczwny, Meander 53,
s. 553-561.
1998, [biogram] Zoa Abramowiczwna [w:] (red.) Z. Nowak, Sownik biograczny
Pomorza Nadwilaskiego, Suplement 1, Gdask, s. 17.
1998, [biogram] Wacaw Cimochowski [w:] (red.) Z. Nowak, Sownik biograczny
1998, [biogram] Barbara Jzefowiczowa [w:] (red.) Z. Nowak, Sownik biograczny
1998, [haso] Astrampsychos [w:] (red.) J. Irmscher, Lexikon der Byzantinistik, Fasc. 1:
Aachen-Bestechung, Amsterdam, s. 56.
389
1999, O najnowszej inskrypcji z Halikarnasu. Salmakis i katalog literatw, Collectanea

Classica Toruniensia 12, Studia Graeco-Latina 3, s. 7-17.
1999, [przekad] I. Frings, Mantua me genuit. O Wergiliuszowym epigramie nagrobnym
i jego recepcji, Collectanea Classica Toruniensia 12, Studia Graeco-Latina
3, s. 57-72.
1999, Wilamowitz und die polnischen Philologen [w:] (red.) W. Appel, Origine Cujavus.
Beitrge zur Tagung anlsslich des 150. Geburtstags Ulrich von WilamowitzMoellendors (1848-1931), Xenia Toruniensia 4, s. 179-200.
1999, Z wizyt w Thesaurus linguae Latinae, Gos Uczelni VIII (XXIV), nr 9 (163),
Toru, s. 11.
1999, Wileskie Koo PTF [w:] (red.) J. anowski, A. Szastyska-Siemion, Antiquorum
non immemores ... . Polskie Towarzystwo Filologiczne 1893-1993, WarszawaWrocaw, s. 240-251.
1999, Niemiecki uczony z polskim nazwiskiem. W 150. rocznic urodzin Ulricha von
Wilamowitza-Moellendora, Gos Uczelni VIII (XXIV), nr 6 (160), Toru,
s. 24.
2000, Argonautika Apolloniosa z Rodos (II 669-693; II 1030-1089; III 744-760)
w przekadzie Zoi Abramowiczwny, Meander 55, s. 455-461.
2000, [biogram) Zoa Abramowiczwna [w:] (red.) K. Mikulski, Toruski sownik
biograczny, t. 2, Toru, s. 17-19.
2000, Trzy inskrypcje chrzecijaskie z Pantikapaion (ze zbiorw Muzeum Archeologicznego w Odessie) [w:] (red.) W. Appel, P. Wojciechowski, Z antycznego wiata: religio-cultus-homines, Toru, s. 231-239.
2001, [przekad] Apokryfy Nowego Testamentu. T. III [w:] (red.) ks. M. Starowieyski,
Listy i apokalipsy chrzecijaskie, Krakw (przekad fragmentw z IV i VIII ks.
Ksig sybiliskich).
2001, Kilka uwag na temat motywu Salmakis w De architectura Witruwiusza [w:] (red.)
A.W. Mikoajczak, aciska proza naukowa, Bibliotheca Symbolarum Philologorum Posnaniensium 2, Gniezno, s. 73-81.
2001, Drei Berliner Papyri in Toru, Archiv fr Papyrusforschung 47, s. 101.
2001, Skrzydlaty wiat Homera, Classica Wratislaviensia 22, s. 7-11.
2001, Carlo Bassoli i jego szkice epigraczne [w:] Honeste vivere. Ksiga pamitkowa
ku czci Profesora Wadysawa Bojarskiego, Toru, s. 433-438.
2001, Grabinschrift fr Athenokles (zu IOSPE I2 687), Zeitschrift fr Papyrologie
und Epigraphik 137, s. 179-182.
2002, Wileskie korzenie toruskiej lologii [w:] (red.) G. Axer, Studia Thorunensioclassica. Tradycje antyczne w Polsce Pnocnej, Societas Philologa Polonorum, Acta
Societatis Philologae Polonorum 4, Warszawa, s. 11-18.
390
2002, Zoa Abramowiczwna [w:] (red.) W. Appel, Magistri et discipuli Kapitel zur
Geschichte der Altertumswissenschaften im 20. Jahrhundert, Xenia Toruniensia
7, s. 153-170.
2002, Apolloniosowy katalog Argonautw, Literatura 44 (3), Wilno, s. 44-56.
2003, [rec.] A. James and K. Lee, A commentary on Quintus of Smyrna. Posthomerica
V, Leiden 2000, Gnomon 75, s. 65-66.
2003, Zwei Inschriften aus dem Archaeologischen Museum in Odessa. I.K. 23 (Smyrna)
Nr. 200 und ein Ineditum, Epigraphica Anatolica 35, s. 59-61.
2003, Hymny o hymnach. Czyli o poezji hymnicznej w wietle jej wasnych wiadectw
(na przykadzie Homeryckiego Corpus Hymnorum), Collectanea Philologica 6,
d, s. 39-47.
2003, Drei Inschriften aus Anapa in der Sammlung des Archaeologischen Museums in
Odessa [w:] (red.) W. Appel, R. Jakobi, Studien zur antiken Rhetorik und varia,
Collectanea Classica Toruniensia 14, s. 105-109.
2004, Antiocheus, Eusebia, Ursikinos i inni, Gos Uczelni 13 (29) nr 9, s. 9.
2004, Griechische Versinschriften aus der Sammlung des Archeologischen Museums in
Odessa, Nikephoros 17, s. 91-102.
2005, Poezja epicka od Antymacha do Nonnosa [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura
Grecji Staroytnej. Epika liryka dramat, t. 1, Lublin, s. 233-321.
2005, [aneks] Poezje Solona (przeoy Wodzimierz Appel) [w:] Plutarch, ywoty
rwnolege, t. II, przeoyli K. Korus i L. Trzcionkowski, Warszawa, s. 102111.
2006, Fenomen Aratosa [w:] (red.) B. Burdziej, G. Halkiewicz-Sojak, Poezja i astronomia, Toru, s. 39-50.
2008, Pokroi tark Homera; sw kilka o redakcyjnej (nie)odpowiedzialnoci, Przegld
2008, O epigramach z ywotw Homera sw kilka, Symbolae Philologorum
2008, [rec.] B. Scherer, Mythos, Katalog und Prophezeiung. Studien zu den Argonautika
des Apolonios Rhodios, Stutgart 2006, Eos 95, s. 287-288
2009, Greckie peregrynacje Zoi Abramowiczwny, Meander 61, s. 336-347.
2009, O przywileju repliki i redakcyjnej nieodpowiedzialnoci sw kilka, Przegld
2009, Papirusowa sensacja, Gos Uczelni 18 (34), 3 (277), s. 15.
2009, Archilochos and Glaukos again, or a Joke with Glauka, .

59, 1. Thessaloniki, 149-152.
391

1995, [wstp i red.] T. Dorandi, Filodemo storico dell academia e della stoa, Xenia
Toruniensia 1.
1996, [wstp i red.] I. Frings, Der Weise und der Knig. Solon und Kroisos bei Herodot
und Lukian, Xenia Toruniensia 2.
1997, [wstp i red.] S. B. Ochotnikov, Tyras i Nikonion. wiat kolonii greckich u ujcia
Dniestru, Xenia Toruniensia 3.
1999, [wspred.] Collectanea Classica Toruniensia XII. Studia Graeco-Latina III,
Toru.
1999, [wstp i red.] Origine Cujavus. Beitrge zur Tagung anlSlich des 150.
Geburtstags Ulrich von Wilamowitz-Moellendorffs (1848-1931), Xenia
Toruniensia 4.
2000, [wspred.] Z antycznego wiata: religio-cultus-homines, Toru.
2001, [wstp i red.] R. Jakobi, Die sogenannte Epistula Anne ad Senecam, Xenia
Toruniensia 5.
2002, [wstp i red.] St. West, Demythologisation in Herodotus, Xenia Toruniensia 6.
2002, [wstp i red.] Magistri et discipuli Kapitel zur Geschichte der Altertumswissenschaften im 20. Jahrhundert, Xenia Toruniensia 7.
2003, [wspred.]. Studien zur antiken Rhetorik und varia, Collectanea Classica
Toruniensia 14.
2004, [wstp i red.] Michael Hillgruber, Nulla est enim societas nobis cum tyrannis.
Die antiken Bemhungen um eine Rechtfertigung des Tyrannenmordes mit einem
Ausblick auf ihre Nachwirkung in Mittelalter und frher Neuzeit, Xenia
Toruniensia 8.
2005, [wstp i red.] Michael Vickers, Oedipus and Alcibiades in Sophocles, Xenia
Toruniensia 9.
2005, [wspred.] Inscriptiones Ecclesiarum Vilnensium. Inskrypcje z wileskich kociow. Vilniaus Banyi raai, t. 1, Wilno.
2006, [wstp i red.] Georg Whrle, Senile Schwtzer kluge Ratgeber; Konstruktionen
und Realitten gesellschftlicher Partizipation alter Menschen in der griechischen
Antike, Xenia Toruniensia 10.
2009, [wstp i red.] TADEUSZ ZIELISKI (18591944). Spuren und Zeugnisse seines
Lebens und Wirkens aus sddeutschen Bestnden, herausgegeben und erlutert
von U. Dubielzig, Xenia Toruniensia. Series Nova 1 (11).
392
dr Anna Godowska
(dialog antyczny; Platon)
1996, Elementi di dramma nel Protagora di Platone, Eos 84, s. 277-283.
1999, Przegld wiadectw staroytnych o yciu i nauce Platona, Meander, 54, s. 50152.
2004, Elementy dramatyczne w staroytnej teorii Platoskiego dialogu, Collectanea
Filologica 8, s. 125-148.
2004, Il Simposio di Platone e il Convivio di Dante: viaggio di un genere letterario
[w:] (red.) J. ukaszewicz i D. Artico, Il viaggio come realta e come metafora,
ask, s. 44-50.
2005, Staroytna teoria Platoskiego dialogu [w:] (red.) W. Wrblewski, W krgu
Platona i jego dialogw, Toru, s. 9-101.
2006, Fajdros Platona, czyli midzy mitem a rzeczywistoci, midzy ziemi a niebem
[w:] Irracjonalno w kulturze antycznej i tradycji nowoytnej Europy, Collectanea
2007, W labiryncie, czyli problemy wspczesnego czytelnika Biesiady Dantego [w:]
(red.) A. Loba, M. Loba, Niebezpieczestwo w literaturze dawnej, Pozna,
s. 123-139.
2008, Sceny rodzajowe i ich funkcja w Politei Platona, Collectanea Philologica 11,
s. 129-145.
mgr Magorzata Muziska
(literatura grecka; Kallimach; K. Kawas)
2007, Interpretacja mitu o Asterii w hymnie do Delos Kallimacha, Klio. Czasopismo
powicone dziejom Polski i powszechnym 9, s. 109-117.

adres: ul. Fosa Staromiejska 3, 87-100 Toru (Collegium Maius UMK)
e-mail / website: lklas@uni.torun.pl / http://www.l.klas.umk.pl
tel. (56) 611 35 25
393

Prof. dr hab. Marian Szarmach (ur. 1939 r.), ukoczy lologi klasyczn na
UMK w 1963 r. Po kilku latach pracy w Liceum Oglnoksztaccym w Sztumie w 1967 r. zosta asystentem w Katedrze Filologii Klasycznej UMK, gdzie
doktoryzowa si z tragedii greckiej w 1971 r., a habilitowa w roku 1978 na
podstawie monograi o Dionie z Prusy. Dalsze jego badania i publikacje dotycz cesarskiej literatury grecko-rzymskiej, przede wszystkim autorw Drugiej Sostyki i wczesnochrzecijaskich. Wykada te dla studentw lologii
klasycznej histori sztuki antycznej. Dr hab. Sawomir Wyszomirski, prof.
UMK (ur. 27.09.1955 r.), ukoczy lologi klasyczn w UMK. W roku
1979 uzyska magisterium (na podstawie pracy Komediowy charakter Heleny i Igenii w Taurydzie Eurypidesa), w 1988 r. doktorat (Pojcie virtus
w pismach lozocznych L. Anneusza Seneki. Studium semantyczno-pojciowe, promotor prof. Witold Wrblewski) W roku 2003 otrzyma stanowisko profesora UMK. Zajmuje si lozo greck okresu hellenistycznego
oraz rzymsk okresu wczesnego cesarstwa (rekonstrukcja pogldw lozocznych przedstawicieli Stoi greckiej), badaniami nad terminologi stoicyzmu
rzymskiego, ze szczeglnym uwzgldnieniem pism L. Anneusza Seneki. Przedmiotem jego zainteresowa jest rwnie traktat kulinarny De re coquinaria
Apicjusza, a take neolatynistyka (aciska poezja XVI wieku, zwaszcza tych
pisarzy polskich, ktrych dorobek poetycki nie doczeka si dotd adnego
opracowania. Dr hab. Ireneusz Mikoajczyk, prof. UMK (ur. 30.04.1947 r.),
magisterium uzyska w 1969 r. (praca pt. Obyczajowo grecka w IV wieku
p.n.e. na podstawie Charakterw Teofrasta, promotor doc. Zoa Abramowiczwna) doktorat w 1980 r. (rozprawa doktorska pt. Rekonstrukcja Satyry Mennipejskiej Sexagessis Marka Terencjusza Warrona, promotor doc.
Barbara Jzefowiczowa), habilitacj w 1993 r. (na podstawie pracy pt. Traktat Rerum rusticarum libri tres Marka Terencjusza Warrona. Monograa
historyczno-literacka). Stanowisko profesora nadzwyczajnego UMK otrzyma
w 1994 r. W latach 1998-2006 by Kierownikiem Katedry Filologii Klasycznej UMK. Zajmuje si literatur rzymsk okresem cyceroskim, rzymsk
literatur agronomiczn, a take satyr mennipejsk. Dr hab. Przemysaw
Nehring (ur. 22.12.1967 r.), studiowa lologi klasyczn UMK w latach
19861991. W 1991 r. uzyska magisterium (ywot w. Antoniego w.
394
Atanazego i ywot w. Pawa w. Hieronima a tradycyjna biograa antyczna),

w 1998 r. doktorat (Topika wczesnej aciskiej hagiograi, promotor prof.
M. Szarmach), w 2006 r. habilitacj (na podstawie rozprawy Dlaczego dziewictwo jest lepsze ni maestwo? Spr o idea w chrzecijastwie zachodnim
koca IV wieku w relacji Ambroego, Hieronima i Augustyna, Toru 2005).
W 1997 r. by stypendyst Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Zajmuje si
hagiogra staroytn, IV i V wieczn literatur monastyczn oraz antyczn
retoryk i pnoantyczn historiogra acisk. Dr Teresa Czypicka (ur.
18.12.1950 r.), adiunkt w Katedrze Filologii Klasycznej., tytu magistra uzyskaa w 1974 r. (na podstawie pracy pt. Idee pokojowe w twrczoci Wergiliusza a polityka Augusta, promotor doc. Barbara Jzefowiczowa) doktora w 1983 r. (Styl Farsalii Lukana. Zagadnienia wybrane (apostrofy,
sentencje), promotor prof. Hanna Szelest). Zajmuje si literatur rzymsk,
zwaszcza eposem. Dr Bartosz Awianowicz (ur. 4.10.1978 r.), adiunkt w Katedrze Filologii Klasycznej, lologi klasyczn ukoczy na UMK w 2002 r.
jako Najlepszy Absolwent Uczelni. W roku 2007 uzyska stopie doktora na
podstawie pracy pt. Progymnasmata w teorii i praktyce szkoy humanistycznej od koca XV do poowy XVIII wieku. Trzy wieki recepcji Aftoniosa,
pisanej pod kierunkiem prof. dra hab. Andrzeja Borowskiego (UJ). W Katedrze Filologii Klasycznej zatrudniony od 2003 r., najpierw na stanowisku
asystenta, a od padziernika 2007 r. na stanowisku adiunkta. W 2007 i 2008
r. by stypendyst programu Start Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Dr
Awianowicz zajmuje si edycj i tumaczeniem prozy greckiej (Progymnasmata Aftoniosa) i rzymskiej (De oratore Cycerona) oraz poezji i prozy
nowoaciskiej (m.in. Familiarium rerum F. Petrarki i elegie Jana Kochanowskiego). Dr Magdalena Nowak (ur. 30.01.1970 r.), adiunkt w Katedrze
Filologii Klasycznej, w latach 19891994 studia na kierunku lologia klasyczna, UMK. W 1994 r. uzyskaa magisterium (praca magisterska Ksiga
De veterinaria medicina Rutilii Tauri Aemiliani Palladii. Wstp, przekad,
komentarz), w 2003 r. doktorat (rozprawa Dialog Brutus Marka Tulliusza Cycerona. Analiza Krytycznoliteracka).
395

prof. UMK dr hab. Sawomir Wyszomirski slawysz@maius.uni.torun.pl

prof. dr hab. Marian Szarmach
prof. UMK dr hab. Ireneusz Mikoajczyk remir@maius.uni.torun.pl
dr Bartosz Awianowicz bartosz.awianowicz@umk.pl
dr Teresa Czypicka
dr hab. Przemysaw Nehring
dr Magdalena Nowak

dr Bartosz Awianowicz
(proza grecka i rzymska)
Ksiki
2008, Progymnasmata w teorii i praktyce szkoy humanistycznej od koca XV wieku do
poowy XVIII wieku, Toru.
2006, Jzyk aciski z elementami epigraki i numizmatyki rzymskiej, Toru.
dr Teresa Czypicka
(epos rzymski)
prof. UMK dr hab. Ireneusz Mikoajczyk
(literatura rzymska okresu cyceroskiego; rzymska literatura agronomiczna; satyra
mennipejska)
Ksiki
1991, Marek T. Warron, O gospodarstwie rolnym, Wrocaw.
1991, L. J. M. Kolumella, O rolnictwie, t. 1, Wrocaw, t. 2, Toru.
1992, Traktat Rerum rusticarum libri tres Marka Terencjusza Warrona. Monograa
historyczno-literacka, Toru.
396
1995, [wspaut.] Apicjusz, O sztuce kulinarnej ksig dziesi, tekst, przekad i komentarz, Toru.
1997, Piotr Bembo, Ksiga O Etnie, tekst, przekad i opracowanie, Toru.
1999, Rutyliusz Taurus Emilianus Palladiusz, Traktat o rolnictwie, przekad, wstp
i komentarz, Toru.
dr Przemysaw Nehring
(hagiograa staroytna, literatura monastyczna w IV-V w.; antyczna retoryka;
pnoantyczna historiograa aciska)
Ksiki
1999, Topika wczesnych aciskich ywotw witych. (Od Vita Antonii do Vita
Augustini), Toru.
2002, Possydiusz z Kalamy, ywot w. Augustyna, wstp, przekad, opracowanie,
(rda Monastyczne 26), Krakw.
2002, [wspaut.] w. Augustyn, Pisma Monastyczne, wstp i opracowanie, przekad,
(rda Monastyczne 27), Krakw.
2005, Dlaczego dziewictwo jest lepsze ni maestwo? Spr o idea w chrzecijastwie
zachodnim koca IV wieku w relacji Ambroego, Hieronima i Augustyna, Toru.
Tumaczenia autorw wspczesnych
2003, Markus R. A., Grzegorz Wielki i jego wiat, Warszawa.
prof. dr hab. Marian Szarmach
(tragedia grecka; Dion z Prusy; cesaraska literatura grecko-rzymska; literatura
wczesnochrzecijaska; Druga Sostyka)
prof. UMK dr hab. Sawomir Wyszomirski
(lozoa grecka okresu hellenistycznego oraz rzymska okresu wczesnego cesarstwa)
Ksiki
1993, Der Virtus-Begri in den philosophischen Schriften von L. Annaeus Seneca. Ein
semantisches Studium, Toru.
1996, [wspaut.] Apicjusz, O sztuce kulinarnej ksig dziesi, tekst, przekad i komentarz, Toru.
1997, Pojcie arete w etyce Stoi Starszej i redniej, Toru.
1993, Ieremiae Voinovii Carmina Latina er Graeca, nunc primum in unum volumen
collecta, Toru.
397
1996, [wspaut.] Toruski ekslibris XVIII wieku w zbiorach Ksinicy Miejskiej

w Toruniu, Toru.
2002, [wspred.] Studia Graeco-latina Universitatis Nicolai Copernici, t. 4, Collectanea
Classica Thorunensia 13, Toru.
17.1.4. Zakad Archeologii Antycznej, Instytut Archeologii, Wydzia

Nauk Historycznych
adres: ul. Szosa Bydgoska 44/48, 87-100 Toru
e-mail / website: inarcheo@his.uni.torun.pl / http://www.archeologia.umk.pl
tel. +48 (56) 611 39 70; +48 (56) 611 39 72
fax: +48 (56) 611 39 71; +48 (56) 611 39 72

Zakad powoany zosta decyzj J.M. Rektora UMK w 1995 r. Jako jednostka organizacyjna archeologia antyczna powrcia na UMK po 50 latach.
Poprzednia placwka zostaa zamknita wraz z odejciem z Torunia prof. R.
Gostkowskiego. Placwka od lat prowadzi badania archeologiczne na terenie
antycznego Nikonion (Ukraina), wsppracujc z Muzeum Archeologicznym
Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Odessie. Midzy innymi ze wzgldu
na zainteresowania regionem nadczarnomorskim podjto edycj serii Monumenta Antiqua Orae Septentrionalis Ponti Euxini Reperta. Wydano dotychczas
dwa woluminy, trzeci w przygotowaniu. Planowany jest cig dalszy bada na
pnocnym wybrzeu Morza Czarnego
W Zakadzie, od 2008 r. zatrudnione s cztery osoby: prof. Mariusz Mielczarek (kierownik), dr Magdalena Olszta-Bloch, dr Inga Guszek, mgr Jacek Rakoczy.
Gwne kierunki badawcze: archeologia kolonii greckich nad Morzem
Czarnym; archeologia greckich poleis; archeologia prowincji rzymskich; archeologia Bliskiego Wschodu; kontakty wiata antycznego z barbaricum; staroytna ceramika grecka; numizmatyka grecka; staroytna wojskowo.
Od kilkunastu lat Zakad Archeologii Antycznej wraz z archeologami
ukraiskimi z odeskiego Muzeum Archeologicznego prowadzi badania wykopaliskowe na terenie Nikonion, Kolonii greckiej w kocu VI w p.n.e. zaoonej u ujcia Dniestru. Prace prowadzone s obecnie w poudniowo-za-
398
chodniej czci miasta, gdzie przewaa zabudowa z okresu hellenistycznego.

Z okazji 40-lecia prac archeologicznych na stanowisku zostaa wydana ksika Nikonion. An Ancient City on the Lower Dniester (Toru 1997).
W 2001 r. Zakad Archeologii Antycznej Instytutu Archeologii UMK
prowadzi badania na Krecie w miejscowoci Falasarna pod kierownictwem
dr hab. N.V. Sekundy we wsppracy z Pani Elpid Hadjidaki.
Zakad Archeologii Antycznej Instytutu Archeologii UMK wsppracuje
z ekip greckich archeologw z Uniwersytety Egejskiego w Rodos, pod kierownictwem prof. Manolisa Stefanakisa.
Wydawnictwem Zakadu Archeologii Antycznej o charakterze cigym jest
seria Monumenta Antiqua Orae Septentrionalis Ponti Euxini Reperta Locisque
Externis Deposita, w ktrej publikuje si pochodzce z terenw nadczarnomorskich zabytki, przechowywane w kolekcjach muzealnych. Dotychczas
ukazay si dwa tomy, kolejne w przygotowaniu.
prof. dr hab. Mariusz Mielczarek mielmar@umk.pl, +48 (56) 611 39 80

dr Inga Guszek
dr Magdalena Olszta-Bloch magda.bloch@onet.eu, +48 56 611 39 83
mgr Jacek Rakoczy rakoczy777@onet.eu +48 56 611 23 28
Uczestnicy studiw doktoranckich, zwizani z Zakadem
mgr Marta Baran; mgr Krzysztof Jarzcki; mgr Ewelina Kozowska; mgr Artur
Kurpiewski; mgr Krzysztof Narloch; mgr Marcin Paszke; mgr Maciej Pomianowski;
mgr Agnieszka Schreiber
prof. dr hab. Mariusz Mielczarek
(archeologia wiata hellenistycznego; ze szczeglnym uwzgldnieniem regionu
pnocno pontyjskiego; numizmatyka staroytnej Grecji)
399
Ksiki
1989, Ancient Greek Coins Found in Central, Eastern and Northern Europe, Wrocaw.
1993, Cataphracti and Clibanarii. Studies on the Heavy Armoured Cavalry of the
Ancient World, d.
1995, Armes grecques, scythes et sarmates du littoral septentrional de la Mer Noire dans
la collection du Muse de lArme Polonaise Varsovie, Toru.
1998, Sylloge Nummorum Graecorum. Poland, Vol. 1, The Archaeological and
Ethnographical Museum in d, Part 4, Galatia-Zeugitana, Krakw.
1999, The Army of the Bosporan Kingdom, d.
2002, [wspaut.], The Sarmatians, 600 BC- AD 450 (Men-at-Arms), Oxford.
2006, Mennictwo staroytnej Grecji, t. 1: Mennictwo okresw archaicznego i klasycznego, Warszawa-Krakw.
1981, Sposb i cel umieszczania dat na monetach hellenistycznych wadcw Egiptu
i Syrii, Wiadomoci Numizmatyczne 25, s. 1-7.
1981, Uwagi o znaleziskach monet Olbii i Pantikapajonu na obszarze Polski,
Wiadomoci Numizmatyczne 25, s. 16-28.
1985, The Szubin Hoard Reconsidered, Wiadomoci Numizmatyczne 29, [Polish
Numismatic News 4, 1986], s. 1-14.
1986, Hem typu kubaskiego ze zbiorw Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie,
Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 34, s. 271-280.
1986, Gold Panticapaean Coins Set in Rings Found in the Great Ryzhanovka Barrow
(Ukraine), Archeologia 37, s. 99-105.
1988, As-monter fra Olbia. Et kapitel i de graeske nordlige Sortehavsbyers monthistorie,
Nordisk Numismatisk Unions Medlemsblad 5, s. 108-115.
1987, Poski bstw egipskich z Podola i Pokucia. W sprawie wiarygodnoci dawnych informacji o gurkach antycznych z terenu Barbaricum, Archeologia, s. 125-135.
1988, O monetach greckich wybitych przed kocem I wieku p.n.e. znalezionych na obszarze Polski, Wiadomoci Numizmatyczne 32, s. 129-158.
1989, Obieg monetarny w pastwach hellenistycznych. Egipt Lagidw i Syria Seleukidw,
Prace i Materiay Muzeum Archeologicznego i Etnogracznego w odzi. Seria
Numizmatyczna i Konserwatorska 9, s. 5-14.
1990, Contribution numismatique a lhistoire des rapports de lEgypte ptolmaque avec
les villes grecques du littoral septentrional de la Mer Noire au IIe sicle av.n.e.,
Wiadomoci Numizmatyczne 34, [Polish Numismatic News 5, 1991],
s. 113-119.
400
1988, Die parthische Panzerreiterei bei Carrhae. Aus dem Studien ber Plutarchus,
Crassus XXIV-XXVII, Fasciculi Archaeologiae Historicae 4, s. 31-38.
1992, Demonstracja wojskowa w Dafne w 166 r. p.n.e. a wyprawa Antiocha IV Epifanesa
na Wschd, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 44, s. 3-12.
1990, Grecki kirys wydobyty z Wogi, Archeologia 42, s. 67-71.
1994, Some Remarks on the Coinage of Euthydemus I and Demetrius, Kings of Bactria
[w:] Proceedings of the XI International Congress, vol. 1, Louvain-la-Neuve,
s. 299-303.
1995, A Warriors Grave from the Environs of Edessa, Greece, Discovered in 1891,
1997, Polish Interest in the Ancient Northern Black Sea Coast. An Outline [w:] Nikonion.
An Ancient City on the Lower Dniester, Toru, s. 36-41.
1997, O nekotorych monetach Ptolemeev, najdennych v Severnom Priernomore [w:]
Nikonij i antinyj mir Severnogo Prierenomorja, Odessa, s. 260-262.
1996, Leucon II and Panticapaeum, Wiadomoci Numizmatyczne 40, [Polish
Numismatic News 6], s. 1-8.
1996, Olvijskie i pantikapejskie monety v Srednej Evrope [w:] Medunaronye otnoenija v bassejne ernogo Morja v drevnosti i sredne veka. Tezisy dokladov VIII medunarodnoj naunoj konferencii, Rostov-na-Donu, s. 71-73.
1997, Remarks on the numismatic evidence for the northern Silk Route: the Sarmatians
and the trade route linking the northern Black Sea area with Central Asia [w:]
Studies in Silk Road Coins and Culture. Papers in honour of Professor Ikuo
Hirayama on his 65th birthday, Kamakura, s. 131-147.
1997, Krl Stanisaw August Poniatowski, Szambelan Gutakowski i skarb monet
z Wilkowa [w:] Archeologia i staroytnicy. Studia dedykowane Profesorowi
Andrzejowi Abramowiczowi w 70 rocznic urodzin, d, s. 201-209.
1997, Drevnosti Kryma v soobenijach polskich avtorov XIII-pervoj poloviny XVIII veka.
Knigi, opublikovannye v XVI stoletija [w:] Chersones v antinom mire. Istorikoarcheologieskij aspekt. Tezisy dokladov medunarodnoj naunoj konferencii,
Sevastopol, s. 88-90.
1998, Artists in the mint. Engravers of dies for the Panticapaean mint at the turn of the
4th and 3rd centuries BC, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, s. 107112.
1998, Cataphracti a Parthian element in the Seleucid art of war [w:] Ancient Iran
and the Mediterranean World, Electrum 2, s. 101-105.
1999, [wspaut.] Polish-Ukrainian archaeological excavations at Nikonion [w:]
Centenary of Mediterranean Archaeology. 1897-1997. International Symposium
Cracow October 1997, Krakw, s. 113-122.
401
1999, Macieja z Miechowa wiedza o pienidzu antycznym, Notae Numismaticae

3/4, s. 243-250.
2000, The so-called Kransodar Hoard and some Problems Relating to Bosporan Coinage
of the Third Century B.C. [w:] XII. Internationaler Numismatischer Kongress
Berlin 1997, Akten I, Berlin, s. 338-340.
2001, [wspaut.], Raboty Nikonijskoj ekspedicii v 2000 r. [w:] Archeologini vidkrittja
v Ukrani 1999-2000 rr., Kijw, s. 215-216.
2002, Dux Vandalorum, Misico nomine and the beginnings of interest in Roman coins
found in Poland [w:] Moneta mediaevalis. Studia numizmatyczne i historyczne
oarowane Profesorowi Stanisawowi Suchodolskiemu w 65. rocznic urodzin,
2001, [wspaut.], Ukraisko-polskie badania archeologiczne antycznego Nikonion [w:]
Z archeologii Ukrainy i Jury Ojcowskiej, Ojcw, s. 527536.
2001, Sauromates II, King of the Bosporus, and the Emperor Commodus. In search of
a series of Bosporan Coins Bearing the Figure of Herakles [w:] (red.) Studia archaeological. Liber amicorum Ianussio A. Ostrowski ab amicis, discipulis oblatus,
Krakw, s. 303-310.
2000-2001, Les ateliers de production darmement en Grce antique (avant lpoque
hellnistique), Fasciculi Archaeologiae Historicae, fasc. 13-14, s. 41-45.
2001, Bro Barbarzycw w attyckim malarstwie wazowym VI-V w. p.n.e. Wybrane
zagadnienia, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 23, s. 3-11.
2002, Architektura w symbolice zwycistwa na monetach Reskuporisa II, krla Bosporu
[w:] Budownictwo i budowniczowie w przeszoci. Studia dedykowane Profesorowi
Tadeuszowi Poklewskiemu w siedemdziesit rocznic urodzin, d, s. 49-54.
2003, Ee raz o serebrjannych monetach Levkona II [w:] Odinadcataja Vserossijskaja
numizmatieskaja konferencija. Sankt-Peterburg 14-18 aprelja 2003 g. Tezisy
dokladov i soobenij, Sankt Petersburg, s. 30-31
2003, Hellenistic Royal Portrait on Coins [w:] Sztuka i kultura, 4. Rafael i jego spadkobiercy. Portret klasyczny w sztuce nowoytnej Europy, Materiay sesji naukowej
24-25 X 2002, Toru, s. 77-92.
2005, Coinage of Nikonion. Greek Bronze Cast Coins between Istrus and Olbia [w:]
XIII Congreso International de Numismtica, Madrid 2003, Actas, t. I, ed. C.
Alfaro, C. Marcos, P. Otero, Madrid, s. 273-276.
2005, The Celts and the Northern Limits of Penetration of Thasian Coinage in Central Europe
[w:] The Culture of Thracians and their Neighbours. Proceedings of the Internationa
Sympsium in Memory of Prof. Mieczyslaw Domaradzki with a Round Table
Archaeological Map of Bulgaria, BAR Int. Series 1350, Oxford, s. 215-219.
2006, O mennicy w Nymfajon, na pnocnym wybrzeu Morza Czarnego, Numismatika
21, s. 46-51.
402
2005, Towards the Divinity. Once more on the coins of Seleucus I of the Nike Crowning
a Trophy Type, Archeologia 56, s. 53-56
2007, A Fragment of the History of Polish Interests in the Ancient Greek Coinage. The
First Collection of the Greek Coins from the North Pontic Region [w:] Magister
Monetae. Studies in Honour of Jrgen Steen Jensen, Copenhagen, s. 15-19.
2007, The Circulation of Coinage in the Hellenistic Period, Prace i Materiay Muzeum
Archeologicznego i Etnograficznego w odzi. Seria Numizmatyczna
i Konserwatorska 13, s. 7-24.
2007, The Byzantine Gold Coin of Emperor Theophilus (829-842) with grati (from
the Collection of the Museum of Archeology and Ethnography in d),
Archaeologia Historica Polona 17, s. 483-489.
2008, On Greek coin nds from the Central European Barbaricum [w:] Roman coins
outside the Empire. Ways and Phases, Context and Functions. Proceedings of the
ESF/sch Exploratory Workshop Radziwi Palace, Nieborw (Poland), 3-6
September 2005, Wetteren, s. 11-34
2008, Poiatky mincovho portretu (portret na Mincach v starom Grcku), Numismatika
22, s. 3-7.
dr Magdalena Olszta-Bloch
(relacje wiata antycznego z Barbaricum)
2001, Wojny markomaskie i jecy rzymscy w rodkowoeuropejskim Barbaricum. Prba
korelacji obecnoci jecw w rodowisku barbarzyskim z napywem rzymskich
monet na teren Europy rodkowej, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki
Humanistyczno- Spoeczne: Archeologia 28, z. 349, s. 3- 18.
2002, Badania wykopaliskowe na terenie antycznego miasta Nikonion (Ukraina) w roku
2001, Archaeologia Historica Polona 12, s. 200- 201.
2003, Zesp pnorzymskich monet brzowych ze zbiorw Muzeum Okrgowego
w Toruniu, Prace i Materiay Muzeum Archeologicznego i Etnogracznego
w odzi. Seria Numizmatyczna i Konserwatorska 12, s. 53- 60.
2006, Helveconae = E? Z interpretacji przekazw antycznych, Acta
Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Spoeczne: Archeologia
30, z. 349, s. 3-18.
2008, Piercienie hellenistyczne. Z bada nad form i funkcj biuterii w kulturze hellenistycznej, Klio 10.
mgr Inga Guszek
(archeologia regionu nadczarnomorskiego; ceramika grecka)
403
mgr Jacek Rakoczy

(archeologia prowincji rzymskich; numizmatyka rzymska)
2003, Znaleziska monet w okolicy Inowrocawia. Problem interpretacji [w:] XII
Oglnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej Soli, Znaleziska monet i metody
ich bada, Nowa Sl.
2006, wiat rzymski wedug triumwirw monetarnych. Obraz i sowo na rzymskich
monetach republikaskich [w:] XIII Oglnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej
Soli, Stempel monet obraz a sowo, Nowa Sl.
17.1.5. KOINONEMA Midzynarodowy Orodek Studiw

Helleskich
adres/kontakt: prof. dr hab. Wodzimierz Appel, Wydzia Filologiczny UMK
ul. Fosa Staromiejska 3, 87-100 Toru (Collegium Maius)
e-mail / website: wzappel@uni.torun.pl / http://www.koinonema.umk.pl/
tel. +48 (056) 611 35 68

KOINONEMA Midzynarodowy Orodek Studiw Helleskich jest samodzieln jednostk organizacyjn utworzon w 2008 roku przy Wydziale
Filologicznym Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu, ktrej celem
jest badanie duchowego i materialnego dziedzictwa kultury staroytnej i nowoytnej Grecji, Cypru oraz orodkw helleskiej diaspory, a take recepcji
kultury greckiej w Rzymie i w nastpnych stuleciach w Bizancjum, a pniej
w Europie Zachodniej i Wschodniej. Ponadto w Orodku prowadzone s badania nad oddziaywaniem antycznej myli greckiej na ksztat kultury rdziemnomorskiej, jej duchowych i intelektualnych podstaw oraz naukowych
osigni. Do zakresu dziaalnoci Orodka naley take poznawanie form
i przejaww europejskiego lhellenizmu oraz studia nad dziejami Pwyspu
Bakaskiego i greckiej walki narodowowyzwoleczej, a take powstaniem
i rozwojem demokracji. Orodek zajmuje si rwnie propagowaniem wiedzy
na temat Grecji nowoytnej i wspczesnego Cypru oraz dwudziestu omiu
wiekw greckiej tosamoci od apogeum rozwoju w staroytnoci, poprzez
okresy upadku a po czasy nowoytnego odrodzenia. Poza tym Orodek
404
gromadzi zasoby materialne i wirtualne (literatura, zbiory specjalne, materiay audiowizualne) dla celw naukowych, owiatowych i edukacyjnych.
Do zada Orodka naley midzy innymi: Inspirowanie, koordynowanie
i realizacja projektw badawczych; internacjonalizacja bada i kontaktw naukowych; wymiana dowiadcze i popularyzowanie nauki; tworzenie zbiorw
i bazy informacyjnej oraz dokumentacyjnej; organizowanie konferencji, sympozjw, wykadw, seminariw, wystaw i warsztatw; stworzenie w Toruniu
orodka kultury greckiej i cypryjskiej; prowadzenie dziaalnoci owiatowej;
prowadzenie dziaalnoci wydawniczej (KOINONEMATA) oraz promocyjnej.
Giovanna Alvoni Bologna
Wodzimierz Appel Toru zob. Toru, UMK, Wydzia Filologiczny
Krystyna Bartol Pozna zob. Pozna, UAM, Instytut Filologii Klasycznej
Theodora Chrysostomou Freiburg
Jerzy Danielewicz Pozna zob. Pozna, UAM, Instytut Filologii Klasycznej
Tiziano Dorandi Paris
Hans-Christian Gnther Freiburg
Richard Hunter Cambridge
Arnd Kerkhecker Bern
Sophia Kotzabassi Thessaloniki
Ryszard Kulesza Warszawa zob. Warszawa, UW, Instytut Historyczny
Wodzimierz Lengauer Warszawa zob. Warszawa, UW, Instytut Historyczny
Mariusz Mielczarek Toru zob. Toru, UMK, Instytut Archeologii
Marilisa Mitsou Mnchen
Franco Montanari Genova
Danuta Musia Toru, zob. Toru, UMK, Instytut Historii i Archiwistyki
Gregory Nagy Harvard
Theodore Papanghelis Thessaloniki
Antonios Rengakos Thessaloniki
Renzo Tosi Bologna
Antonis Tsakmakis Nikosia
Nasos Vagenas Athenai
Ernst Vogt Mnchen
Georg Whrle Trier
Witold Wrblewski Toru zob. Toru, UMK, Wydzia Filologiczny
Bernhard Zimmermann Freiburg
405
1 8 . WA R S Z A WA
18.1. Uniwersytet Warszawski
Historyczny
adres: ul. Krakowskie Przedmiecie 26/28, 00-927 Warszawa
e-mail / website: antyk.ih@uw.edu.pl / sekretariat.ih@uw.edu.pl /
http://www.ihuw.pl
tel. 22 55 24 514; 22 55 20 415;
fax 22 826 19 88

Historia bada nad histori staroytn w Uniwersytecie Warszawskim siga
czasw przedwojennych. W 1922 r. kierownikiem Katedry Historii Staroytnej zosta profesor nadzwyczajny Tadeusz Waek-Czernecki, autor wydanych
jako II tom Wielkiej Historii Powszechnej monumentalnych Dziejw greckich
(1934), ktry po przyjciu tej nominacji przenis si do Warszawy z Krakowa. Tematyka prowadzonych przez niego seminariw i wicze koncentrowaa si na dziejach staroytnego Wschodu i historii Grekw a do czasw
Aleksandra Macedoskiego, a take na podbojach rzymskich. Od roku akademickiego 1930/1931 prowadzi seminarium z historii staroytnej ju w ramach nowo zorganizowanego Instytutu Historycznego przy Wydziale Humanistycznym UW. W 1929 r. asystentem w Katedrze Historii Staroytnej
zosta Zdzisaw migryder-Konopka, badacz historii politycznej Rzymu, autor Studiw nad dziejami ustroju rzymskiego (1932). To on skupi wok sobie
warszawskie rodowisko staroytnikw, organizujc prac zespoow swoich
seminarzystw przy sporzdzaniu hase do Wojskowej Encyklopedii Historycznej czy Bibliograi Historii Staroytnej.
Na seminarium Waka i migrydera uczszczaa Iza Bieuska-Maowist
(1917-1995), kierownik Katedry a od 1969 r. Zakadu Historii Staroytnej.
Jak sama pisaa, z seminarium migrydera wyniosa zwyczaj (a jest to praktyka utrwalona i w nastpnych pokoleniach warszawskiego orodka), e w pracy dydaktycznej naley wykorzystywa rne rodzaje rde, literackie, arche-
406
ologiczne, numizmatyczne i ikonograczne. Po tragicznych wypadkach

wojennych podja prac naukow i w 1947 r. obronia doktorat powicony
niewolnictwu w Egipcie okresu hellenistycznego, w 1951 r. zoya prac habilitacyjn dotyczc nobilitas okresu Nerona, co pozwolio jej w 1952 r. obj stanowisko kierownika katedry historii staroytnej, ktre zajmowaa do
chwili przejcia na emerytur w 1987 r. W 1954 r. zostaa profesorem nadzwyczajnym, w 1973 r. otrzymaa tytu profesora zwyczajnego. Zainteresowania naukowe Izy Bieuskiej skupiay si przede wszystkim wok zagadnie
niewolnictwa w Egipcie grecko-rzymskim (Esclavage dans lEgypte grco-romaine, t. I: 1974, t. II: 1977), braa udzia w pracach GIREA, Midzynarodowej
Grupy do Bada nad Niewolnictwem Antycznym, bya uczon o midzynarodowej sawie. Do grona Jej uczniw nale profesorowie: Jerzy Kolendo,
Ewa Wipszycka, Benedetto Bravo, Wodzimierz Lengauer, Ryszard Kulesza,
Andrzej Chankowski, Marek Stpie oraz nieyjcy ju Profesor Edward
Zwolski i Profesor Maria Jaczynowska.
W 1987 roku kierownictwo Zakadu obja Ewa Wipszycka-Bravo, historyk wczesnego chrzecijastwa i monastycyzmu, od 1995 r. profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego. Z inicjatywy Prof. Wipszyckiej powstay
ksiki, ktre dzisiaj stanowi podstaw w akademickim nauczaniu historii
staroytnej w Polsce: podrczniki historii Grekw (Historia staroytnych Grekw, t. I-III) oraz wykad rdoznawstwa klasycznego (Vademecum historyka
staroytnej Grecji i Rzymu, t. I-III). Prof. Wipszycka prowadzi seminarium,
ktre gromadzi zainteresowanych pnym antykiem przedstawicieli rnych
dyscyplin staroytniczych: historykw, archeologw, papirologw i epigrakw.
Czstymi gomi seminarium s badacze spoza Warszawy.
W 1996 r. Ewa Wipszycka zostaa pracownikiem Zakadu Papirologii w Instytucie Archeologii UW, a kierownictwo Zakadu Historii Staroytnej przej prof. Wodzimierz Lengauer. Pocztkowo jego badania koncentroway si
na mechanizmach greckiej polis, potem jednak zwrci si ku religijnoci Grekw i problemowi seksualnoci w kulturze greckiej. Prof. Lengauer w latach
2002-2005 by prodziekanem Wydziau Historycznego, w latach 2005-2008
dziekanem tego Wydziau, a w 2008 r. zosta prorektorem ds. bada naukowych i wsppracy z zagranic Uniwersytetu Warszawskiego. W lutym 2009 r.
kierownictwo Zakadu Historii Staroytnej IH obj Adam Zikowski, historyk Rzymu, profesor UW od 1996 r.
407
W Zakadzie Historii Staroytnej pracuj obecnie badacze rnych specjalnoci. Reprezentowane s badania nad dziejami staroytnego Bliskiego
Wschodu: dr hab. Marek Stpie zajmuje si histori staroytnej Mezopotamii, dr ukasz Niesioowski-Spano histori staroytnego Izraela i Judy oraz
religi biblijn. Zgodnie z tradycj Zakadu licznie reprezentowane jest grono
historykw Grecji okresu archaicznego i klasycznego (prof. B. Bravo,
prof. R. Kulesza, dr M. Wcowski, dr A. Wolicki), a take hellenistycznego
(dr hab. J. Rzepka), zajmujcych si problematyk polityczno-ustrojow, religijn i wojskow wiata greckiego. W badaniach nad pnym antykiem dominuj zainteresowania histori chrzecijastwa na Zachodzie Imperium
(dr R. Winiewski), intelektualistami greckimi okresu cesarstwa (dr hab. P. Janiszewski, dr K. Stebnicka) oraz histori ydw w diasporze w okresie rzymskim (dr K. Stebnicka).
W Zakadzie Historii Staroytnej prowadzone s obecnie seminaria magisterskie z rnych dziedzin: historii Grecji (prof. B. Bravo, prof. W. Lengauer, prof. R. Kulesza), historii Rzymu republikaskiego (prof. A. Zikowski)
i historii pnego antyku (dr hab. P. Janiszewski).
Pracownicy Zakadu wydaj czasopismo Palamedes. A Journal of Ancient
History, U schyku staroytnoci. Studia rdoznawcze oraz seri Akme.
Studia historica.
prof. UW dr hab. Adam Zikowski a.ziolkowski@uw.edu.pl
prof. dr hab. Benedetto Bravo (emeritus)
prof. dr hab. Wodzimierz Lengauer wlengauer@uw.edu.pl
prof. UW dr hab. Ryszard Kulesza r.kulesza@uw.edu.pl
dr hab. Pawe Janiszewski p.janiszewski@uw.edu.pl
dr hab. Jacek Rzepka jrzepka@uw.edu.pl
dr hab. Marek Stpie m.stepien@uw.edu.pl
dr ukasz Niesioowski-Spano l.niesiolowski@uw.edu.pl
dr Krystyna Stebnicka k.stebnicka@uw.edu.pl
dr Elbieta Szabat
408
dr Marek Wcowski http://web.me.com/marekwecowski/Site/Marek_Wecowski.html

dr Robert Winiewski r.wisniewski@uw.edu.pl
dr Aleksander Chrystian Wolicki awolicki@uw.edu.pl
mgr Urszula Janicka lektor u.janicka@uw.edu.pl
Doktoranci
mgr Adam Izdebski
mgr Marek Jankowiak
mgr Joanna Longfors
mgr Jan azicki
mgr Anna Zawadzka

prof. dr hab. Benedetto Bravo (emeritus)
(historia i kultura staroytnej Grecji)
Ksiki
1968, Philologie, histoire, philosophie de lhistoire. Etude sur J.G. Droysen historien de
lantiquit, Wrocaw (ed. anastatica Hildesheim, 1988).
1980, Syln. Reprsailles et justice prive contre des trangers dans les cits grecques. tude
du vocabulaire et des institutions, Annali della Scuola Normale Superiore di
Pisa, seria III, vol. 30/3, s. 675-987.
1987, [wspaut.] Historia staroytnych Grekw, t. 1, Warszawa.
1997, Pannychis e simposio. Feste private notturne di donne e uomini nei testi letterari
e nel culto, Pisa Roma.
2009, La Chronique dApollodore et le Pseudo-Skymnos. rudition antiquaire et littrature gographique dans la seconde moiti du IIe sicle av. J.-C., Leuven 2009
(Studia Hellenistica, 46).
1968, Philologia. Przyczynek do bada nad kultur intelektualistw antycznych od Tukidydesa do Synezjusza i w. Augustyna, Przegld Historyczny 59, s. 367-405.
1974, Une lettre sur plomb de Berezan: colonisation et modes de contact dans le Pont,
Dialogues dHistoire Ancienne 1, s. 110-187.
409
1977, Remarques sur les assises sociales, les formes dorganisation et la terminologie du
commerce maritime grec lpoque archaque, Dialogues dHistoire Ancienne
3, s. 1-59.
1982, Androlpsai. La prise dhommes comme vengeance dun meurtre commis dans
une cit trangre [w:] (red.) J. Modrzejewski, D. Liebs, Symposion 1977.
Vortrge zur griechischen und hellenistischen Rechtsgeschichte (Chantilly, 1.4.
Juni 1977), KlnWien, s. 131-156.
1984, Commerce et noblesse en Grce ancienne. A propos dun livre dAlfonso Mele,
Dialogues dHistoire Ancienne 10, s. 99-160.
1985, Les Travaux et les Jours et la Cit, Annali della Scuola Normale Superiore di
Pisa, seria 3, vol. 15/3, s. 707-765.
1987, Une tablette magique dOlbia Pontique, les morts, les hros et les dmons [w:]
Poikilia. tudes oertes Jean-Pierre Vernant, Paris, s. 185-218.
1988, Polis u Homera [w:] (red.) B. Bravo, J. Kolendo, W. Lengauer, wiat antyczny.
Stosunki spoeczne, ideologia i polityka, religia. Studia oarowane Izie BieuskiejMaowist w pidziesiciolecie pracy naukowej przez Jej uczniw, Warszawa,
s. 17-65.
1988, Dieu et les dieux chez F. Creuzer et F.G. Welcker [w:] (red.) F. Schmidt,
Limpensable polythisme. tudes dhistoriographie religieuse, Paris, s. 375-424.
1988, [wspaut.] Un frammento del libro XI di Tito Livio?, Athenaeum, n.s., 66,
s. 447-521.
1989, Aret e ricchezza nella polis dellet arcaica secondo le testimonianze dei poeti,
Index 17, s. 47-79.
1990, Theognidea, 825-830: un tmoignage sur les horoi hypothcaires lpoque archaque [w:] Mlanges Pierre Lvque, t. 5, BesanonParis, s. 41-51.
1992, Citoyens et libres non-citoyens dans les cit coloniales lpoque archaque. Le cas de
Syracuse [w:] (red.) R. Lonis, Ltranger dans le monde grec, vol. 2, Nancy, s. 43-85.
1992, Il libro postumo di Arnaldo Momigliano sui fondamenti classici della storiograa
moderna, Athenaeum, 80, s. 243-250.
1993, I thetes ateniesi e la storia della parola thes, Annali della Facolt di Lettere e
Filosoa. 1. Studi Classici. Universit degli Studi di Perugia, n.s., 15-16,
1991/1992-1992/1993, s. 71-97.
1993, Rappresentazioni di vicende di Sicilia e di Grecia degli anni 481-480 a. C. presso storici antichi, Athenaeum, n.s., 81, s. 39-99, 441-482.
1994, Le prime reazioni (1891-1898) al racconto dell Athenaion Politeia su Atene
arcaica e in particolare sulle riforme di Clistene [w:] (red.) G. Maddoli,
LAthenaion Politeia di Aristotele 1891-1991. Per un bilancio di cento anni di
studi, Universit degli Studi di Perugia, s. 219-239.
410
1996, Una societ legata alla terra [w:] (red.) S. Settis, I Greci. Storia, cultura, arte,
societ, 2: Una storia greca, I, Torino, s. 527-560.
1996, Pelates. Storia di una parola e di una nozione, La Parola del Passato 289,
s. 268-289.
1996, Reformy polityczne Solona a struktura wsplnot obywateli ateskich w okresie
archaicznym, Przegld Historyczny 87, s. 169-205.
1999, [wspaut.] Cits et emporia dans le commerce avec les barbares la lumire du
document dit tort inscription de Pistiros, Bulletin de Correspondance
Hellnique 123/1, s. 259-317.
2000, Pseudo-Herodotus and Pseudo-Thucydides on Scythia, Thrace and the regions beyond,
Annali della Scuola Normale Superiore di Pisa, s. IV, vol. 5/1, s. 31-112.
2001, [wspaut.] Historiograa antyczna [w:] (red.) E. Wipszycka, Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu, t. 1-2, wyd. 2, Warszawa, s. 9-130.
2001, Deux ostraka magiques dOlbia Pontique, Talanta 33, s. 149-164.
2001, Luoghi di culto nella chora di Olbia Pontica [w:] Problemi della chora coloniale
dallOccidente al Mar Nero (Atti del Quarantesimo Convegno di Studi sulla
Magna Grecia Taranto 2000), Taranto, s. 221-266.
2001, Un frammento della Piccola Iliade (P. Oxy. 2510), lo stile narrativo tardo-arcaico, i racconti su Achille immortale, Quaderni Urbinati di Cultura Classica, n.s.,
67, s. 49-114.
2006, Felix Jacoby, Arnaldo Momigliano e lerudizione antica [w:] (red.) C. Ampolo,
Aspetti dellopera di Felix Jacoby, Pisa, s. 227-257.
2006, Il Patrios Nomos di Jacoby, la critica del testo, il cimitero del Kerameikos
nellimmaginario civico ateniese [w:] (red.) C. Ampolo, Aspetti dellopera di Felix
Jacoby, Pisa, s. 109-131.
2006, Critice in the sixteenth and seventeenth centuries and the rise of the notion of
historical criticism [w:] (red.) C.R. Ligota and J.-L. Quantin, History of
Scholarship. A Selection of Papers from the Seminar on the History of Scholarship
Held Annually at the Warburg Institute, Oxford, s. 135-195.
2007, Testi iniziatici da Olbia Pontica (VI e V sec. a.C,) e osservazioni su orsmo e
religione civica, Palamedes. A Journal of Ancient History 2, s. 55-92.
2007, Antiquarianism and history [w:] (red.) J. Marincola, A Companion to Greek and
Roman Historiography, t. II, s. 515-527.
2008, Passi strani in Erodoto e Tucidide su cose della Grecia del VI secolo o pi antiche.
Autentico e non autentico, Palamedes. A Journal of Ancient History 3, s. 93-133.
2009, Artemidoro di Efeso geografo e retore. Per la costituzione e linterpretazione del
testo del Papiro di Artemidoro, Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 170
(w druku).
411
dr hab. Pawe Janiszewski

(historia i kultura epoki cesarstwa rzymskiego)
Ksiki
2006, The Missing Link. Greek Pagan Historiography in the Second Half of the Third
Century and in the Fourth Century AD, The Journal of Juristic Papyrology.
Supplement 6, Warszawa.
2008, Greccy soci i retoryka w chrzecijaskich sporach dogmatycznych III i IV wieku,
Labarum 6, Pozna.
2003, [wspaut.] Imperium Romanum: wadza, propaganda i konikty ideologiczne.
Wybr rde, Warszawa.
2007, [wspaut.] Edictum Diocletiani de pretiis rerum venalium. Edykt Dioklecjana
o cenach towarw wystawionych na sprzeda, przekad, wstp i opracowanie A.
i P. Barascy, P. Janiszewski, Fontes Historiae Antiquae 9, Pozna.
1993, Galeriusz czy Dioklecjan? Kwestia odpowiedzialnoci za rozpoczcie tzw. wielkiego
przeladowania chrzecijan w 303 roku, Meander 48, s. 303-317.
1993, Cesarz Dioklecjan (284-305), Mwi wieki 8, s. 14-17.
1995, Trzsienie ziemi. Prawda historyczna i konwencja literacka, Mwi wieki 7,
s. 19-23.
1996, Midzy apokaliptyk, Arystotelesem i astrologi: Historia kocielna Filostorgiosa,
1997, Klski jako demoniczna cecha przydana przez Boga elementom wiata zycznego,
Etyka 30, s. 51-63.
1997, Gorzkie lekarstwo na chorob pogastwa, Mwi wieki 6, s. 6-9.
1997, Powstanie Gainasa i rze Gotw w Konstantynopolu w 400 roku, Mwi wieki
8/9, s. 4-8.
1997, Bazyli z Cylicji i jego Historia kocielna [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka,
Chrzecijastwo u schyku antyku. Studia rdoznawcze 1, Warszawa, s. 3962.
1997, Jan Diakrinomenos i jego Historia kocielna [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka
Chrzecijastwo u schyku antyku. Studia rdoznawcze 1, Warszawa, s. 6378.
1997, [rec.] Eutropius, Breviarium, Translated with an Introduction and Commentary by
H. W. Bird, Liverpool University Press 1993; Aurelius Victor, De Caesaribus,
Translated with an Introduction and Commentary by H. W. Bird, Liverpool
412
University Press 1994, Historia. Pismo modych historykw 5/1,

s. 131-132.
1997, [rec.] R. Lim, Public Disputation, Power, and Social Order in Late Antiquity,
Berkeley London 1995, University of California Press, Historia. Pismo
modych historykw 5/1, s. 132.
1997, [rec.] Histoire Auguste, tome V/1, Vies dAurlien, Tacite, Texte tabli, traduit et
comment par F. Paschoud, Paris 1996, Les Belles Lettres, Historia. Pismo
modych historykw 5/1, s. 132-133.
1997, [rec.] Epidemics and Ideas. Essays on the Historical Perception of Pestilence, ed.
by T. Ranger and P. Slack, Cambridge University Press 1994, s. 347, Historia.
Pismo modych historykw 5/2, s. 301-302.
1997, [rec.] D. Potter, Prophets and Emperors. Human and Divine Authority from
Augustus to Theodosius, Harvard University Press 1994, s. 281, Historia. Pismo
modych historykw 5/2, s. 302.
1998, [rec.] Moni staroytnego wiata, P. Iwaszkiewicz, W. o, M. Stpie, Wadcy
i wodzowie staroytnoci: sownik, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
1998, Nowe Ksiki 12, s. 62.
1999, Natura w subie propagandy. Kataklizmy i rzadkie fenomeny w aciskich brewiariach historycznych i w Historia Augusta [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka,
Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze 2, Krakw,
s. 9-108.
1999, Historiograa pnego antyku (koniec III poowa VII w.) [w:] (red.) E. Wipszycka, Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu, t. 3, rdoznawstwo
czasw pnego antyku, Warszawa, s. 7-220.
1999, Era dionizyjska a rzeczywista data narodzin Chrystusa, Mwi wieki 12,
s. 7-11.
1999, [rec.] Fundamenty teologii, (rec.: H. Von Campenhausen, Ojcowie Kocioa,
Warszawa 1998), Mwi wieki 4, s. 60-61.
1999, [rec.] Wdz, polityk, sybaryta, (A. Keaveney, Lukullus, Warszawa 1998), Nowe
Ksiki 2, s. 52.
1999, [rec.] Bardziej Eros ni erotyka, (K. Myliwiec, Eros nad Nilem, Prszyski i S-ka,
Warszawa 1998), Nowe Ksiki 3, s. 18.
1999, [rec.] Polskie przemiany Apulejusza (Apulejusz, Metamorfozy albo zoty osio,
przek. E. Jdrkiewicz, Apologia, czyli w obronie wasnej ksiga o magii, przek.
J. Skowski, Prszyski i S-ka, Warszawa 1999), Mwi wieki, 1, s. 60-61.
2000, wito i korupcja: prezenty patriarchy Cyryla, Mwi wieki 4, s. 6-11.
2000, ywioy w subie propagandy, czyli po czyjej stronie stoi Bg. Studium klsk
i rzadkich fenomenw przyrodniczych u historykw Kocioa IV i V wieku [w:]
413
(red.) T. Derda, E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia

rdoznawcze 3, Krakw, s. 11-191.
2001, Azyniusz Kwadratus (s. 53-54), Deksippos (ss. 58-59), Mariusz Maksymus (s.
94) [w:] Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo
staroytnoci klasycznej, (red.) E. Wipszycka, t. I/II.
2002, [wspaut. z T. Derd] Soterichos Oasites Revisited [w:] (red.) T. Derda, J.
Urbanik, M. Wcowski, Euergesias Charin. Studies Presented to Benedetto Bravo
and Ewa Wipszycka by Their Disciples, The Journal of Juristic Papyrology.
Supplement 1, Warszawa, s. 51-70.
2002, Eunapius of Sardis and the Solar Eclipse During the Battle on the River Frigidus
[w:] (red.) T. Derda, J. Urbanik, M. Wcowski, Euergesias Charin. Studies
Presented to Benedetto Bravo and Ewa Wipszycka by Their Disciples, The Journal
of Juristic Papyrology. Supplement 1, Warszawa, s. 71-85.
2002, Anioowie pnego antyku, Mwi wieki 1, s. 6-11.
2002, Czciciele osa, Mwi wieki 6, s. 6-10.
2002, hasa do nowej encyklopedii PWN, w tym hasa autorskie, np. Dioklecjan [w:]
Wielka Encyklopedia PWN, t. 7, s. 196.
2003, Neoplatonik historykiem. Magiczne posgi, theurgia, epifania Uranii i Wysp
Szczliwych w Historikoi logoi Olympiodora z Teb, Przegld Historyczny 94,
s. 2-19.
2004, Ponce rzeki, czyli kto wymyli ognie piekielne? Mwi wieki 1, s. 26-32.
2004, Meandry eschatologicznych koncepcji. Znak Powtrnego Przyjcia Chrystusa, czy
sztandar zwyciskiego wadcy promieniste krzye na niebie w tradycji grecko
aciskiej i gruziskiej, Pro Georgia. Journal of Kartvelogical Studies 11,
s. 11-33.
2004, Trzecia sostyka [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku
staroytnoci. Studia rdoznawcze 5, Krakw, s. 76-152.
2005, Tchnienie Tyfona i Spogiganci neoplatoski mit i alegoria przeciw chrzecijanom
[w:] A. PienidzSkrzypczak, J. Pysiak, Sacrum. Obraz i funkcja w spoeczestwie
redniowiecznym, Warszawa, s. 9-33.
2005, We wadzy Ksicia Ciemnoci. Cesarz Justynian I w Historii sekretnej Prokopiusza
z Cezarei, Mwi wieki 4, s. 2227.
2005, Wdz, m i lepy ebrak. Opowie o Belizariuszu, Mwi wieki 12, s. 39-43.
2006, Stacjusz Pryskus zapomniany zwycizca Partw, Mwi wieki 8, s. 44-48.
2007, Ablabios descriptor Gothorum gentis egregius i studia nad fragmentami zaginionych dzie historykw antycznych [w:] (red.) P. Janiszewski, E. Wipszycka,
R. Winiewski, Chrzecijastwo u schyku staroytnoci Studia rdoznawcze,
t. 6, Warszawa, s. 9-31.
414
2007, Early Christian polemics against religious adversaries: adversus, contra, kata, pros
(wczesnochrzecijaska polemika przeciw oponentom religijnym: adversus, contra,
kata, pros) [w:] http://www.opentheology.org
2007, Niezomni i konformici, Mwi wieki 1, s. 23-27.
2007, Aleksander ywcem pogrzebany, Focus. Historia 1, s. 16-17.
2007, Bitwa na Polach Katalaunijskich 451, dodatek do Rzeczpospolitej, maj
2007.
2007, ydowska kochanka cesarza, Focus. Historia 2, s. 30-34.
2007, Cesarz Hadrian i Antinoos, Focus. Historia 2, s. 32- 33.
2007, Kleopatra i jej kochankowie, Focus. Historia 2, s. 34-35.
2007, Prochy witych, Focus. Historia 4, s. 32-34.
2007, Zagazowany neoplatonik, Focus. Historia 4, s. 35.
2007, Pogaski Mesjasz, Focus. Historia 8, s. 6-9.
2008, Neoplatoska interpretacja zaoenia Konstantynopola i autobiograczne pisma
Konstantyna [w:] (red.) P. Janiszewski, E. Wipszycka, R. Winiewski, Chrzecijastwo
u schyku staroytnoci. Studia rdoznawcze, t. 7, Warszawa, s. 11-29.
2008, Why cant we see demons? The Evagrian concept of the structure of bodies originating from three parallel material worlds, in the context of Aristotelian quality
theory, Palamedes. A Journal of Ancient History 3, s. 189-207.
2008, Jesus in the eyes of Pagans (2-4 CE), a brief comment (Jezus w oczach pogan (2-4
w. n.e) krtki komentarz [w:] http://www.opentheology.org.
2008, Pojedynek w boym Matriksie, Focus. Historia 1, s. 56 59.
2008, Znw szaleje Herodiada, czyli wity i cesarzowa, Mwi wieki 1, s. 14-19.
2008, Batalie i wodzowie wszech czasw. Walens pod Adrianopolem 378 r, dodatek do
Rzeczpospolitej 9, 15 III 2008
2008, Kult usmaonego dziada, Focus. Historia 4, s. 60-63.
2008, Apoteoza cesarzy rzymskich, Focus. Historia 6, s. 66-68.
2008, Heliogabal Konstantyn. Antychrzecijaska propaganda u schyku antycznego
wiata, Mwi wieki 10, s. 8-12.
2009, Historyk Aristodemos i bizantyscy kopici [w:] (red.) P. Nehring, E. Wipszycka,
R. Winiewski, Chrzecijastwo u schyku staroytnoci. Studia rdoznawcze
7, s. 51-63.
2009, Pornograa czy alegoria? Metamorfozy, albo zoty osio Apulejusza z Madaury,
Mwi wieki 2, s. 36-41.
2009, Z karczmy na otarze, Focus. Historia 3, s. 70-71.
2009, Bg z wydmuszki, Focus. Historia 6, s. 68-69.
2009, W subie Imperium Romanum kariera Kwintusa Lolliusza Urbikusa, Mwi
wieki 8, s. 22-26.
415
2009, Mistrz i ucze, czyli retorzy, lozofowie i karpokracjanin o Platoskiej mioci.

Wok pewnej burzliwej dyskusji w rzymskiej szkole Plotyna [w:] (red.) A. Wolicki,
TIMAI. Studia powicone profesorowi Wodzimierzowi Lengauerowi przez uczniw i modszych kolegw z okazji Jego 60-tych urodzin, Warszawa, s. 57-87.
2009, Awantura o witego Pawa, Focus. Historia 11, s. 40-42.
2009, Inne boe narodzenie, Focus. Historia 12, s. 52-55.
2009, Co si stao z ciaem Jezusa? Najwczeniejsze ydowskie i pogaskie polemiki
z chrzecijask wiar w Zmartwychwstanie Paskie, Przegld Historyczny
100, s. 407-435.
2009, Pocztki historiograi chrzecijaskiej i jej stosunek do historiograi pogaskiej
w czasach pnego antyku (IV VI wiek) [w:] Chrzecijanie w wiecie pnego
antyku, Studia Antiquitatis Christianae 18, Warszawa, s. 145174.
prof. UW dr hab. Ryszard Kulesza
(staroytna Grecja historia polityczna, ustrj, spoeczestwo, konikty wewntrzne;
Sparta i Ateny)
Ksiki
1991, Ateny Peryklesa, Warszawa.
1994, Zjawisko korupcji w Atenach V-IV wieku p.n.e., Warszawa.
1995, Die Bestechung im politischen Lebens des Athens 5. und 4. Jhs. v. Chr.,
Konstanz.
1995, Maraton, Warszawa (2 wyd. 2006).
1997, Ateny Sparta 431-404 p.n.e. (Wojna peloponeska), Warszawa.
1997, wiat staroytny, Warszawa.
1998, Polis apolis. Wysiedlenia, przesiedlenia i ucieczki ludnoci w wiecie greckim w V
i IV wieku p.n.e., Warszawa.
1999, Staroytno. Podrcznik dla gimnazjum, Warszawa.
2003, Sparta w V-IV wieku p.n.e., Warszawa.
2003, Staroytno. Podrcznik dla liceum, Warszawa.
2003, Staroytna Sparta, Pozna.
2004, Argos. Szkice z dziejw politycznych miasta w V wieku p.n.e., Warszawa.
2006, Wojna peloponeska, Warszawa (czciowo zmieniona wersja wydania z 1997 r.)
2009, Aleksander Wielki, Warszawa.
2009, [wspaut.] W kalejdoskopie dziejw. Podrcznik dla gimnazjum, Warszawa.
2009, [wspaut.] W kalejdoskopie dziejw. Zeszyt wicze, Warszawa.
416

1980, Rola sztuki w spoeczestwie greckim w oczach Platona, Nowa Klio, s. 3-31.
1980, Wczesna tyrania grecka przewrt spoeczny czy zjawisko polityczne,
Humanistyka, s. 9-13.
1981, Polowania w staroytnej Grecji, owiec Polski 1981, 17-18, s. 21-22.
1981, Ochrona granic w staroytnej Grecji, Granica 1981, 45, s. 5.
1982, Demokracja ateska, ad 1982, 15, s. 5.
1982, [rec.] P. Goukowsky, Les origines de mythe dAlexandre, Nancy 1978, Przegld
Historyczny 73/3, s. 580-582
1983, Procesy o korupcj w Atenach w kocu V wieku p.n.e., Meander 38,
s. 87-99.
1984, [rec.] Korruption im Altertum, Hrsg. W. Schuller, Mnchen 1982, Przegld
Historyczny 75/4, s. 777-783.
1985, [rec.] G. Walter, Cezar, Warszawa 1983 (tum. D. Wilamowska), Przegld
1986, [rec.] O. Niewierow, Giemmy anticznogo mira, Moskwa 1983, Przegld
1986, Przekupstwo i sprzeniewierzenie w systemie prawa i procedurze sdowej Aten w V
i IV wieku p.n.e., Przegld Historyczny 77, s. 1-23.
1989, Procesy polityczne w Atenach V-IV wieku p.n.e. [w:] (red.) B. Bravo, J. Kolendo,
W. Lengauer, wiat antyczny. Stosunki spoeczne, ideologia i polityka, religia.
Studia oarowane Izie Bieuskiej-Maowist w pidziesiciolecie pracy naukowej
przez Jej uczniw, Warszawa, s. 203-231.
1990, Zgromadzenie Ludowe w Atenach, Mwi wieki 11, s. 15-18.
1990, Sdy Ludowe, Mwi wieki 12, s. 7-9.
1991, [rec.] R.W. Wallace, The Areopagus Council to 303 B.C., The John Hopkins
University Press 1989, Przegld Historyczny 1991 80, s. 539-540.
1991, Przesiedlenie Branchidw, Meander 46, s. 357-367.
1991, Deportacje perskie Milezyjczycy w Ampe, Meander 46, s. 489-493.
1991, Politycy w demokracji, Mwi wieki 1, s. 8-10.
1991, [rec.] A. Gerolymatos, Espionage and treason. A Study of the Proxenia in Political
and Military Intelligence gathering in Classical Greece, Amsterdam 1989, Przegld
Historyczny 82, s. 541..
1991, [rec.] R. Osborne, Classical Landscape with Figures. The Ancient Greek City and
its Countryside, London 1987, Przegld Historyczny 82, s. s. 536.
1991, [rec.] R. Develin, Athenian Ocials 684-321 B.C., Cambridge 1989, Przegld
Historyczny 82, s. 540.
417
1991, [rec.] J.K. Anderson, Hunting in the Ancient World, Berkeley 1985, Przegld
Historyczny 83, s. 525.
1991, [rec.] Ch. G. Starr, The Birth of the Athenian Democracy. The Assembly in the
Fifth Century B.C., Oxford 1990, Przegld Historyczny, s. 538-539.
1991, [rec.] R. Sealey, Women and Law in Classical Greece, Berkeley 1990, Przegld
Historyczny, s. 537.
1992, [rec.] D. Stockton, The Classical Athenian Democracy, Oxford 1990, Przegld
1992, Eretrejczycy w Arderikka, Meander 47, s. 39-48.
1992, [rec.] D.M. MacDowell, The Spartan Law, Edinburgh 1991, Przegld
1994, [rec.] M.H. Hansen, Was Athens a Democracy? Popular Rule, Liberty and Equality
in Ancient and modern Political Thought, Copenhagen 1989; R.K. Sinclair,
Democracy and Participation in Athens, Cambridge 1988; J. Ober, Mass and
Elite in Democratic Athens. Rhetoric, Ideology and the Power of the People,
Princeton 1986 Kwartalnik Historyczny, s. 116-120).
1994-1995, Persian deportations Greeks in Persia, Eos 82-83, s. 1-30.
1996, Ucieczki ludnoci. Zapomniany aspekt wojny greckiej (VI-V wiek p.n.e.), Przegld
1999, Population Flight: A Forgotten Aspect of Greek Warfare in the Sixth and Fifth
Centuries B.C., European Review of History 6/2, s. 151-164.
2001, Cywilizacje staroytne (Grecja 1 Minojczycy, s. 1-22, Grecja 2 Mykeczycy,
s. 1-22, Grecja 3 wiat polis, s. 1-22, Grecja 4 Ateny, s. 1-22, Grecja 5
Sparta, s. 1-22), Warszawa.
2002, Spartaska oliganthropia, Przegld Historyczny 93, s. 1-17.
2003, Wychowanie spartaskie w V-IV wieku p.n.e., Rozprawy z dziejw owiaty 42,
s. 3-28.
2002, Spartascy tresantes w V-IV wieku p.n.e., Zeszyty Naukowe Akademii Obrony
Narodowej 3-4, s. 330-348.
2003, [rec.] S. Hodkinson, Property and Wealth in Classical Sparta, London 2000,
2003, [rec.] E. Levy, Sparte, Paris 2003, Przegld Historyczny 94/4, s. 473-474.
2003, Sprawdzian wytrzymaoci a spartaskie wychowanie, Mwi wieki 3, s. 19-23.
2003, Z nowszych bada nad dziejami staroytnej Sparty, Nowy Filomata, 1, s. 43-52.
2004, Sparta i jej problemy spoeczne w V-IV wieku p.n.e., Przegld Humanistyczny
48, s. 93-104.
2004, Argos and the Argolid in the First Half of the Fifth Century BC, Eos 91, s. 219233.
418
2004, Stosunki spartasko-argiwskie w V wieku p.n.e., Meander 5-6, s. 397-408.

2004, [rec] L. Pechatnova, Sparta w period archaiki i klassiki, Przegld Humanistyczny
48, s. 121-125 .
2004, [rec.] Neajra i gender studies. D. Hamel, Trying Neaira: True Story of a Courtesans
Scandalous Life, Yale University Press 2003, Przegld Historyczny 95, s. 241247.
2004, [rec.] Xenophons Spartan constitution: introduction, text, commentary by Michael
Lipka, Przegld Historyczny 95, s. 264-265.
2005, Mstwo i tchrzostwo w systemie prawnym i obyczajowym staroytnej Sparty [w:]
(red.) H. Kowalski, M. Kuryowicz, Contra leges et bonos mores, Lublin, s. 177-192.
2005, Historia staroytna (Audiobooks CD-Rom nr 1-14: 1 Najstarsze cywilizacje, 2
Najstarsze cywilizacje staroytnej Grecji, Kreta i Mykeny, 3 wiat greckich poleis,
4 Dzieje staroytnych Grekw w okresie klasycznym i hellenistycznym, 5 Staroytne
Ateny, 6 Kultura staroytnej Grecji, 7 Wierzenia staroytnych Grekw, 8 Rzym
narodziny imperium, 9 Ustrj republiki rzymskiej, 10 Nastpstwa Wielkich
Podbojw, 11 Kultura rzymska, 12 Cesarstwo rzymskie, 13 Religia Rzymian
i chrzecijanie, 14 Kryzys i upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego), Warszawa.
2005, [rec.] Aleksander z Wrocawia (Tomasz lczka, Aleksander macedoski w literaturze staropolskiej, Wrocaw 2003; Plutarch, O szczciu czy dzielnoci Aleksandra,
przekad i opracowanie Krzysztof Nawotka, Wrocaw 2003), Przegld
Humanistyczny 49, s. 147-150.
2006, [rec.] Aleksander Wielki (przegld bada), Przegld Humanistyczny 50, s. 144150.
2006, [rec.] Demostenes i Aischines z dziejw legendy (w zwizku z edycj Mw
Aischinesa w przekadzie Wodzimierza Lengauera), Przegld Humanistyczny
50, s. 175-181.
2007, In search of a New Homeland War Refugees in Ancient Greece [w:] (red.)
Danuta Musia, Ancient Greece, Society and Religion. Studies in Greek and
Roman History, vol. 2, Toru, s. 9-30.
2008, With the shield or upon it. Military Death and Cowardice in Ancient Sparta,
(Akme. Studia historica 2), Warszawa, s. 1-32.
2007, Nikt w pastwie nie moe pozostawa poza kontrol. Uwagi na temat korupcji
w Atenach w V-IV wieku p.n.e., Przegld Historyczny 98, s. 1-9.
2007, Bitwy wiata. Dodatek do Rzeczpospolitej (Nr 1, Bitwa pod Maratonem 17 III,
s. 17-30; Nr 2, Bitwa pod Gaugamel, 24 III, s. 1-17).
2008, Wielcy wodzowie. Dodatek do Rzeczpospolitej (Nr 1 Agamemnon pod Troj,
19 I, s. 12-22; Nr 3 Leonidas pod Termopilami, 9. II; nr 5 Filip II pod Cheronej,
16 II, s. 4-14).
419
2008, Spartan gamos in the Clasical Period, Palamedes. A Journal of Ancient History
3, s. 135-166.
2008, Sparta. A Bibliography, (CD-Rom), Warszawa.
2009, [rec.] Klaus Tausend, Verkehrswege der Argolis. Rekonstruktion und historische
Bedeutung, Geographia Historica Band 23, Stuttgart 2006, Gymnasium 116,
s. 302-303.
2009, Sparta w polskich podrcznikach historii w XIX-XX w., Klio, s. 1-12.
2009, Wodzimierz Lengauer vir bonus et prudens [w:] (red.) A. Wolicki, TIMAI.
Studia powicone profesorowi Wodzimierzowi Lengauerowi przez uczniw
i modszych kolegw z okazji Jego 60-tych urodzin, Warszawa, s. 5-12.
2009, [rec.] Christoph Meier, Gewaltenteilung bei Aristoteles und in der Verfassung
Athens, Berliner Juristische Universitatsschriften. Grundlagen des Rechts 35, Berlin
2006, Gymnasium 116, s. 491-493.
2009, Infanticide in Ancient Sparta [w:] 4th International Conference Via Egnatia:
Peoples and States (November 21-23, 2009), Tbilisi, s. 46-47.
(w druku) Inspection of Infants in Ancient Sparta, Antiquitas 31.
(w druku), [rec.] Richard Stoneman, Alexander the Great. A Life in Legend, Yale
University Press, New Haven and London 2008, Przegld Historyczny.
(w druku), [rec.] Jacqueline Christien, Francoise Ruze, Sparte, Paris 2007, Przegld
Historyczny.
(w druku), [rec.] Nino Luraghi (ed.), The Ancient Messenians. Constructions of Ethnicity
and Memory, Cambridge 2008.
(w druku), [rec.] J.W. Andriejew, Archaiczieskaja Sparta, Sankt-Peterburg 2008.
(w druku), [rec.] AKANTHINA.
(w druku), [rec.] Nigel M. Kennel, Spartans. A New History, Wiley-Blackwell 2010.
2001, [wprowadzenie, werykacja tumaczenia, przypisy] Arystoteles, Ustrj polityczny
Aten, wstp i tum. L. Piotrowicz [w:] Arystoteles, Dziea zebrane, t. 7,
Warszawa.
2008, [red.] Ksenofont, Ustrj polityczny Sparty, pod kierunkiem Ryszarda Kuleszy
przekadu dokonali A. Zinkiewicz, A.R. Sypua, J. Longfors, M. Daszuta,
Warszawa Akme. Studia historica (twrca i redaktor serii ukazujcej si od
2008 r.).
[wspred.] wiat staroytny. Pastwo i spoeczestwo. Materiay konferencji Komisji
Historii Staroytnej PTH, Warszawa 23-25 IX 2009 r. (w przygotowaniu).
(w druku) Sownik kultury antycznej, nowe, rozszerzone wydanie (redakcja naukowa
i autorstwo ok. 60 hase) [prace redakcyjne zostay zakoczone].
420
[wspred.] Oblicza historii staroytnej w Polsce. Materiay sympozjum staroytniczego

XVIII Powszechnego Zjazdu Historykw Polskich w Olsztynie (17 IX 2009 r.)
(w przygotowaniu).
1997, W. Schuller, Wprowadzenie do studium historii staroytnej, Warszawa.
1999, M.H. Hansen, Demokracja ateska w czasach Demostenesa, Warszawa.
1999, A. Massie, Cezar, Warszawa.
2001, A. Massie, Marek Antoniusz, Warszawa.
2002, P. Southern, Antoniusz, Warszawa.
(w druku), A. Massie, August.
prof. dr hab. Wodzimierz Lengauer
(Grecja staroytna historia polityczna, dzieje kultury i religii; spoeczestwo, ustrj
i wojskowo w greckich poleis)
Ksiki
1979, Greek Commanders in the 5th and 4th Centuries B.C. Politics and Ideology:
A Study of Militarism, Warszawa.
1988, Pojcie rwnoci w greckich koncepcjach politycznych. Od Homera do koca V
wieku p.n.e., Warszawa.
1999, Staroytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa.
1994, Religijno staroytnych Grekw, Warszawa.
2004, Ajschines. Mowy, wstp, tumaczenie i oprac., Warszawa.
2002, [wspaut.] Ludzie, spoeczestwa, cywilizacje. Historia, staroytno i redniowiecze: podrcznik dla liceum oglnoksztaccego, liceum prolowanego i technikum: ksztacenie w zakresie podstawowym, cz. 1, Warszawa.
2007, [wspaut.] Historia 1: podrcznik zakres podstawowy: liceum i technikum,
Warszawa.
1972, Stosunek do mierci w rzymskiej poezji nagrobnej I-III w.n.e Meander 27, 384390.
1972, Doczesne wartoci ycia w rzymskiej poezji nagrobnej I-III w. n.e, Meander 27,
s. 460-467.
1973, [rec.] G.S. Kirk, Myth. Its Meaning and Functions in Ancient and other Cultures,
Berkeley 1970, Przegld Historyczny 64, s. 175-178.
421
1974, onierz obywatel i onierz-najemnik w Grecji klasycznej, Meander 29, s. 2329.

1975, Ateny i Sparta w V wieku najnowsze badania i dyskusje, Przegld Historyczny
66, s. 283-294.
1976, Ksenofont, wdz najemnikw, Meander 31, s. 89-93.
1976, Dowdcy wojskowi i poleis greckie w kocu V wieku p.n.e., Przegld Historyczny
67, s. 333-355.
1976, [wspaut.] Historia Grecji w nowszych badaniach, Meander 31, s. 360374.
1977, Militaryzm i tyrania. Z dziejw greckiej myli politycznej IV w. p.n.e., Kwartalnik
1977, Polis i jednostka. Uwagi o kryzysie klasycznej Politei, Meander 32, s. 73-84.
1979, Genos, polis i demokracja Przegld Historyczny 70, s. 215-238.
1980, [rec.] M.H. Hansen, Apagoge, endeixis and aphegesis against kakourgoi, atimoi
and pheugontes. A Study in the Athenian Administration of Justice in the Fourth
Century B.C., Odense 1975, Eos 68, s. 357-361.
1981, [rec.] J.K. Davies, Democracy and Classical Greece, Sussex New Jersey 1978,
1981, [rec.] F. Heinimann, Nomos and Physis. Herkunft und Bedeutung einer Antithese
in griechischen Denken des 5. Jahrhunderts, Darmstadt 1980, Przegld
1981, [rec.] A.M. Komornicka, Studia nad Pindarem i archaiczn liryk greck.
W krgu poj prawdy i faszu, d 1979, Przegld Historyczny 72, s. 749752.
1981, Isonomia, Przegld Historyczny 72, s. 609-635.
1982, [rec.] R. Lonis, Guerre at religion en Grce lpoque classique, Paris 1979,
Przegld Historyczny 73, s. 117-121
1982, [rec.] J.C. Carrire, Le Carnaval et la politique, Paris 1979, Przegld
1982, [rec.] P. Funke, Homonoia and Arche, Wiesbaden 1980, Przegld Historyczny
73, s. 144-145.
1983, La vie urbaine et la critique de la dmocratie Athnes aux V-IV s. av. n.. [w:]
La citt antica come fatto di cultura. Atti del convegno di Como e Bellagio, 16-19
giugno 1979, Como, s. 47-52.
1983, [rec.] W. Schuller, Griechische Geschichte, Mnchen Wien 1980, Przegld
1983, [rec.] J. Buckler, The Theban Hegemony 371-362 B.C., Cambridge Mass. 1980,
422
1983, [rec.] M. Pkciska, Antyczny romans grecki wczesnego okresu, Warszawa 1981,
Przegld Historyczny 74, s. 584.
1983, [rec.] P. Vidal-Naquet, Le chasseur noir. Formes de pense et formes de societ dans
le monde grec, Paris 1981, Przegld Historyczny 74, s. 807-808.
1984, [rec.] L. Gernet, Les Grecs sans miracle, Paris 1983, Przegld Historyczny 75,
s. 495-496.
1984, [rec.] O trudnociach marksistowskiej analizy spoeczestw staroytnych. W zwizku
z ksik G.E.M. de Ste. Croix, The class struggle in the ancient Greek Word,
London 1981), Przegld Historyczny 75, s. 105-118.
1985, [rec.] Xenophon Poroi, ed. E. Schtrumpf, Darmstadt 1982, Eos 73, s. 198202.
1985, [rec.] W. Zrcher, Demosthenes: Rede fr Ktesiphon ber den Krenz, Darmstadt
1983, Eos 73, s. 388-390.
1985, Rne oblicza antycznej Grecji, Mwi wieki 1, s. 35-37.
1985, [rec] I. Bieuska-Maowist, La schiavit nell Egitto greco-romano, Roma 1984,
1985, [rec.] F. Brommer, Odysseus. Die Taten und Leiden des Helden in antikes Kunst
und Literatur, Darmstadt 1983, Przegld Historyczny 77, s. 777-779.
1986, [rec] F. Ancsel, Geschichte und Alternativen. Scheidewege des Handels, Budapest
1984, Przegld Historyczny 78, s. 827-828.
1988, Haso dobrego porzdku w ideologii i yciu politycznym Grecji okresu archaicznego [w:] (red.) B. Bravo, J. Kolendo, W. Lengauer, wiat antyczny. Stosunki
spoeczne, ideologia i polityka, religia. Studia oarowane Izie Bieuskiej-Maowist
w pidziesiciolecie pracy zawodowej przez Jej uczniw, Warszawa, s. 181-202.
1988, Die politische Bedeutung der Gleichheitsidee im 5. und 4. Jahrhundert v. Chr.:
einige Bemerkungen ber isonomia [w:] Zu Alexander d. Gr.: Festschrift G. Wirth
zum 60. Geburstag am 9.12.1986, Amsterdam, s. 53-87.
1989, Das griechische Gleichheitsdenken zwischen Aristokratie und Demokratie [w:]
(red.) Wolfgang Schuller [et al.], Demokratie und Architektur. Der hippodamische Stdtebau und die Entstehung der Demokratie. Konstanzer Symposion vom
17. bis 19. Juli 1987, Wohnen in der klassischen Polis, vol. 2, Mnchen, s. 1724.
1990, La notion dgalit chez Homre [w:] (red.) M.-M. Mactoux, E. Geny, Mlanges
Pierre Lvque, (Les Belles Lettres, t. 5, Anthropologie et socit), Paris, s. 189206.
1990, Les aspects religieux de lepitaphios logos de Pricls, Travaux du Centre
dArchologie Mditerranenne de lAcadmie Polonaise des Sciences 30,
(tudes et travaux 15), s. 231-236.
423
1990, Kierunki rozwoju radzieckiej historiograi staroytnoci w latach 1917-1956,

1990, [rec.] M. Dasaki, Dionysos et la desse Terre, Paris 1985, Przegld Historyczny
81, s. 369-371.
1990, [rec.] G. Sissa, M. Detienne, La vie quotidienne des dieux grecs, Paris 1989,
1991, Tadeusz Waek-Czernecki 1889-1949 [w:] (red.) I. Bieuska-Maowist, W krgu
wielkich humanistw, Warszawa, s. 124-142.
1992, Aglauros w przysidze efebw ateskich z IV w. p.n.e., Acta Universitatis Nicolai
Copernici. Nauki Humanistyczno-Spoeczne 254 (Historia 27), Toru, s. 3542,.
1992, Tadeusz Waek-Czernecki [w:] (red.) I. Bieuska-Maowist, Antichisti dellUniversit di Varsavia nel Novocento, Napoli, s. 121-139.
1992, Hieroi logoi tajne nauki staroytnych Grekw?, Ars Regia 2/1, s. 13-34.
1993, Sur la notion du classique dans les recherches sur la Grce ancienne, Antiquitas
18, s. 119-130
1993, [rec.] I. Bieuska-Maowist, Kobiety antyku. Talenty ambicje namitnoci,
Warszawa 1993, Przegld Historyczny 84, s. 391-392.
1993, [rec.] Luomo greco, red. J.-P. Vernant, Roma 1991, Przegld Historyczny 84,
s. 392-395.
1994, [wspaut.] Empedokles i jego katharmoi, Ars Regia 3/1, s. 9-30.
1994, [rec.] A. Bernard, Sorciers grecs, Paris 1991, Ars Regia 3, s. 177-181.
1994, Z problematyki bada nad religijnoci staroytnych Grekw, Wiadomoci
Historyczne, s. 135-142.
1995, Uwagi o heortologii greckiej (na marginesie ksiki M. Camps-Gaset, Lanne des
Grecs. La fte et le mythe, Paris 1994), Przegld Historyczny 86, s. 79-86.
1995, Dionizos rogaty [w:] (red.) Aleksander Bursche, Mariusz Mielczarek, Wojciech
Nowakowski, Nunc de suebis dicendum est: studia archaeologica et historica
Giorgio Kolendo ab amicis et discipulis dicata: studia dedykowane profesorowi
Jerzemu Kolendo w 60-lecie urodzin i 40-lecie pracy naukowej, Warszawa, s. 157160.
1995, Religia polis czy religia Hellenw? [w:] (red.) Jacek Staszewski, Pamitnik XV
Powszechnego Zjazdu Historykw Polskich, Gdask, 19-21 wrzenia 1994, Toru,
s. 75-82.
1995, Mskie, eskie i nijakie: sacrum pci w micie i wierzeniach Grekw, Collectanea
Philologica 2: In honorem Annae Mariae Komornicka, d, s. 171-180.
1995, [rec.] Ch. Sourvinou-Inwood, Reading Greek Culture: Texts and Images, Rituals
and Myths, Oxford 1991, Przegld Historyczny 86, s. 385-388.
424
1996, Staroytno klasyczna, a dzieje powszechne. Kilka uwag na temat historii bada
[w:] (red.) Z. Kwiecie, Pochwaa historii powszechnej. Ksiga oarowana prof.
dr hab. Andrzejowi Bartnickiemu, Warszawa, s. 19-27.
1996, O poezji u staroytnych, Literatura na wiecie 8, s. 402-411.
1996, Dionizos w wiecie zwierzt, Przegld Historyczny 87, s. 305-317.
1997, Waltera Burkerta historia religii greckiej, Przegld Historyczny 88, s. 317326.
1997, Literatura przedmiotu [w:] (red.) W Schuller, Wprowadzenie do studiowania
historii staroytnej, Warszawa, s. 149-185.
1997, [rec.] J.R. Green, Theatre in Ancient Greece, London 1994, Przegld Historyczny
88, s. 165-169.
1998, Dionysos dimorphos, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, s. 87-92.
1998, [rec.] Ansichten griechischer Rituale. Geburstags-Symposium fr Walter Burkert,
red. F. Graf, Stuttgart Leipzig 1998, Przegld Historyczny 89, s. 625-629.
1998, [rec.] Religia polis a wierzenia Hellenw (rec: R. Parker, Athenian religion: a history, Oxford 1997), Przegld Historyczny 89, s. 443-452.
2000, Storia dellantichit in URSS 1917-1956, Index. Quaderni Camerati di Studi
Romanistici. International Survey of Roman Law 28, s. 89-116.
2000, Odyseja mit przeszoci [w:] (red.) T. Grzybkowska, Mit Odysa w Gdasku.
Antykizacja w sztuce polskiej, Gdask, s. 10-17.
2001, Dionizos kourotrophos. Kult Dionizosa i inicjacje modziey mskiej w Grecji
staroytnej, Konteksty. Antropologia kultury. Etnograa. Sztuka 55, s. 63-83.
2001, Postscriptum o oerze krwawej u Grekw, Konteksty. Antropologia kultury.
Etnograa. Sztuka 55, s. 242-243.
2001, Cenzus wieku dla czonkw ateskiej boule, Przegld Historyczny 92, s. 155160.
2001, Muzyka Grecji antycznej na pycie Gardzienic, Biuletyn Oglnopolskiego Klubu
Mionikw Opery Trubadur 6, z. 1(18), s. 17-18.
2001, [rec.] L.E. Roller, In Search of God the Mother: The Cult of Anatolian Cybele,
Przegld Historyczny 92, s. 145146.
2002, wiat bogw, herosw i ludzi, [w:] Bogowie, herosi, miertelnicy... Wystawa pod
patronatem Ministra Kultury Pana Andrzeja Celiskiego [katalog]. Muzeum Paac
w Wilanowie, Warszawa, s. 11-19.
2002, La qualication dge pour les membres de la boule athnienne, Antiquitas 26,
s. 45-52.
2003, Czowiek a bogowie. Kontakty z bstwem w wierzeniach greckich (Xenia
Posnaniensia: wykady gocinne w Zakadzie Historii Spoeczestw Antycznych.
Series altera z. 18), Pozna.
425
2003, Czy bogowie greccy jeszcze yj?, Konteksty. Antropologia kultury. Etnograa.
Sztuka 57, s. 223.
2003, Orfeusz poeta. Rola sowa w przeyciu religijnym w okresie archaicznym kultury
greckiej [w:] (red.) S. eraska-Kominek, Mit Orfeusza. Inspiracje i reinterpretacje w europejskiej tradycji artystycznej, Warszawa, s. 23-33 .
2003, Teatr staroytnych Grekw: demokratyczne Ateny widzowie i twrca [w:] Wielki
Teatr wiata, Warszawa, s. 17-27.
2003, Teatr staroytnych Grekw: poeta obrzd, widowisko [w:] Wielki Teatr wiata,
Warszawa, s. 7-16.
2004, Eros, polis, obywatel, Konteksty. Antropologia kultury. Etnograa. Sztuka 58,
s. 153-161.
2004, Mit Orfeusza: misteria, doktryna, wierzenia [w:] (red.) T. Grzybkowska,
J. Talbierska, Dwr Artusa w Gdasku. Sztuka i sztuka konserwacji, Warszawa,
s. 119-122.
2004, Tragedia na scenie, (rec.: O. Taplin, Tragedia grecka w dziaaniu), Didaskalia.
Gazeta Teatralna 64, s. 94-95.
2004, Sport w krgu greckich wyobrae religijnych [w:] Sport i igrzyska olimpijskie
w staroytnoci (Katalog wystawy. Olimpiada. Sport w sztuce greckiej od VI w.
p.n.e. do V w. n.e.), Warszawa, s. 28-35.
2004, [rec.] The Derveni Papyrus, red. wstp i komentarze Th. Kouromenos, G. M.
Parassoglou, K. Tsantsanoglou, Przegld Historyczny 95, s. 143-144.
2004, [rec.] Greek Mysteries. Ed by M.B. Cosmopoulos, Przegld Historyczny 95,
s. 142-143.
2005, Eros i polityka w Atenach (IV wiek p.n.e.) [w:] (red.) W. Borodziej, J. Kochanowski, Kuchnia wadzy. Ksiga pamitkowa Andrzeja Garlickego, Warszawa,
s. 162-177.
2005, Tadeusz Waek-Czernecki [w:] (red.) J. Tyszkiewicz, Tradycje i wspczesno.
Ksiga pamitkowa IH UW, Warszawa, s. 66-69.
2005, Muzyka w kulturze staroytnej Grecji [w:] (red.) Muzyka w obrazach Jacka
Malczewskiego, Warszawa, s. 53-64.
2005, Prawo ateskie na stray dobrych obyczajw [w:] (red.) H. Kowalski, M.
Kuryowicz, Contra leges et bonos mores. Przestpstwa obyczajowe w staroytnej
Grecji i Rzymie, Lublin, s. 201-208.
2005, Eleusis, Konteksty. Antropologia kultury. Etnograa. Sztuka 59, s. 75-92.
2006, Eros among citizens, Palamedes. A Journal of Ancient History 1, s. 67-83
2006, Iza Bieuska-Maowist [w:] (red.) M. Heinen, Handwrterbuch der antiken
Sklaverei. Im Auftrag der Akademie der Wissenschaften und der Literatur Mainz,
Stuttgart.
426
2007, Tumacz zdrajca. O niemoliwoci przekadw z greckiej literatury klasycznej,

Przekadaniec 18-19, s. 8-21.
2007, Mniejszoci i fobie, Mwi wieki 3, s. 56-57.
2007, Eros w yciu obywatela ateskiego [w:] (red.) P. Berdowski, B. Blahaczek, Haec
mihi in animis vestris templa: studia classica in memory of professor Lesaw
2007, Od haniebnego wystpku do gender studies: badania nad greck paiderasteia w XX
wieku, Przegld Historyczny 98, s. 315-328.
2008, Antyk grecki, antropologia i wyobrana, Przegld lozoczno-literacki 4/21,
s. 57-68.
2008, Homoerotyczny wzr mioci: kochankowie idealni w kulturze greckiej V-IV w.
p.n.e. [w:] (red.) B. Ponka-Syroka, J. Stacherzak, Mio mczyzny. Spoecznokulturowe mechanizmy kreowania emocji, Wrocaw, s. 117-128.
dr ukasz Niesioowski-Span
(dzieje Hebrajczykw, historia Judy i Izraela, staroytny Bliski Wschd, Ludy Morza,
Biblia i judaizm)
Ksiki
2003, Mityczne pocztki miejsc witych w Starym Testamencie, Warszawa.
2005, [wspaut.] Historia. Repetytorium, Warszawa.
2007, [wspaut.] Fenicjanie, Warszawa.
2009 (w druku), Origin Myths and Holy Places in the Old Testament. A Study of
Aetiological Narratives, London.
1997, [rec.] K. Fittschen, G. Foerster (red.), Judaea and the Greco-Roman World in the
Time of Herod in the Light of Archaeological Evidence, Gttingen 1996, Historia.
Pismo modych historykw 5, 2, s. 303-304.
1998, [rec.] F.H. Cryer, Divination in Ancient Israel and its Near Eastern Environment,
Sheeld 1994, Przegld Historyczny 89, s. 157-158.
1998, Grota Patriarchw, Mwi wieki 3, s. 6-9.
1998, [rec.] M. Bocian, Leksykon postaci biblijnych, Mwi wieki 6, s. 51-52.
1998/1999, [rec.] M. Eliade, Inicjacja, obrzdy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny
mistyczne, Krakw 1997, Ars Regia 13/14, s. 285-287.
1998/1999, Mit kosmogoniczny ksigi Rodzaju, Ars Regia 13/14, s. 9-38.
1999, Pojedynki biblijne, Mwi wieki 6, s. 39-40.
427
1999, Jak odczyta gos Boga, Mwi wieki 8, s. 11-15.

1999, [rec.] E. Leach, D.A. Aycock, Siostra Mojesza, Mwi wieki 11, s. 58-59.
1999, [rec.] I. Jaruzelska, Amos and the Ocialdom in the Kingdom of Israel. The socioeconomic position of the ocials in the light of the biblical, the epigraphic and
archaeological evidence, Pozna 1998, Przegld Historyczny 90, s. 561-563.
2000, Stan bada nad histori i religi Staroytnego Izraela, Przegld Historyczny 91,
s. 435-449.
2000, Staroytna Palestyna w badaniach archeologw, historykw i orientalistw,
Warszawa 26-10-2000, Vox Patrum 38/39, s. 751-753.
2000, [rec.] F.R. Scheck, Szlak mirry i kadzida, Mwi wieki 3, s. 57-58.
2000, [rec.] A. Millard, Skarby czasw Biblii. Odkrycia archeologiczne rzucaj nowe
wiato na Bibli, Mwi wieki 9, s. 62.
2001, [rec.] A.J. Palla, Skarby wityni, Mwi wieki 4, s. 57-58.
2001, [rec.] A. Lemaire (red.), wiat Biblii, Mwi wieki 8, s. 58-59.
2002, Biblical Prophet Amos A Simple, Poor Shepherd From Judah? [w:] (red.) T.
Derda, J. Urbanik, M. Wcowski, Euergesias Charin. Studies Presented to
Benedetto Bravo and Ewa Wipszycka by Their Disciples, The Journal of Juristic
Papyrology. Supplement 1, Warszawa, s. 211-217.
2002, Palestyna mieczem i ogniem zdobywana, Mwi wieki 7, s. 6-12.
2002, Biblia jako rdo do dziejw staroytnej Palestyny, Archeologia ywa 4 (23),
s. 8-11.
2002, [rec.] M.M. Dziekan (red.), Arabowie. Sownik encyklopedyczny, Mwi wieki
1, s. 59.
2003, Pisanie dziejw Izraela, Ruch Biblijny i Liturgiczny 56,2, s. 85-91.
2004, Biblijni patriarchowie historiograa, ideologia czy mitologia? [w:] (red.) L.
Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda w staroytnoci. Materiay
konferencji Komisji Historii Staroytnej PTH, Rzeszw 12-14 wrzenia 2000,
Rzeszw, s. 37-43.
2004, Deportacja, asymilacja, powrt. Przesiedlanie ludnoci w imperiach staroytnego
Wschodu, Mwi wieki 2, s. 14-19.
2004, [rec.] K. Kciek, Dzieje Kartagiczykw, Mwi wieki 5, s. 67.
2004, [rec.] Z.J. Kapera (red.), Ossuarium Jakuba, brata Jezusa. Odkrycie, ktre podzielio uczonych, krakw 2003, Przegld Historyczny 95,1, s. 122-123.
2005, Where to look for Gideons Ophra?, Biblica 86, 4, s. 478-493.
2005, Biblijny kult wy addenda, Przegld Historyczny 96, 4, s. 607-616.
2005, Kiedy napisano histori Izraela?, Collectanea Theologica 75, 4, s. 5-16.
2005, Starotestamentowe miejsca kultu w Palestynie pnej staroytnoci [w:] (red.) B.
Iwaszkiewicz-Wronikowska, VII Sympozjum Kazimierskie powicone kulturze
428
wiata pnego Antyku i Wczesnego Chrzecijastwa, Lublin, s. 119-128.

2005, Beer-Szeba casus biblijnej propagandy mitologizujcej [w:] (red.) R. Sajkowski,
Religia i polityka w wiecie antycznym, Ostrda, s. 38-44.
2006, Two Aetiological Narratives in Genesis and their Dates, Studia Judaica 9,2 (18),
s. 103-117.
2006, [rec.] D. i M. Adams Leeming, Mity o stworzeniu wiata i ludzi. Przegld encyklopedyczny, Pozna 1999, Ars Regia 15/16, s. 301-303.
2006, [rec.] M. Mnnich, Obraz Jahwe jako wadcy choroby w Biblii Hebrajskiej na tle
bstw bliskowschodnich, Lublin 2004, Palamedes. A Journal of Ancient History
1, s. 185-188.
2006, (wspaut.) Zachowa Toamo. Staroytny Izrael w obliczu obcych religii i kultur. Kazimierz Dolny 27-29 IX 2006, Studia Judaica 9,2 (18), s. 396-400.
2007, Early alphabetic scripts and the origin of Greek letters [w:] (red.) P. Berdowski,
B. Blahaczek, Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica in Memory of
Professor Lesaw Morawiecki, Rzeszw, s. 47-63.
2007, Primeval History in the Persian Period?, Scandinavian Journal of the Old
Testament 21/1, s. 106-126.
2007, Early Hebrew States: Autochthonous Evolution versus Foreign Inuences. An
Historiographical Consideration, The Polish Journal of Biblical Research 6,
s. 55-64.
2007, Jednak dzieje staroytnej Palestyny, czyli kilka uwag terminologicznych, Ruch
Biblijny i Liturgiczny 60/1, s. 55-61.
2007, Passover, the Jewish Cultic Calendar and Torah, Palamedes. A Journal of Ancient
History 2, s. 35-54.
2007, [rec.] I. Finkelstein, N.A. Silberman, Dawid i Salomon, Mwi wieki 7,
s. 57.
2007, [rec.] J. Warzecha, Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005, Przegld
2007, Bitwa pod Kannami (w serii Bitwy wiata, nr 3; dodatek do Rzeczpospolitej
z 31 03 2007), s. 4-15.
2008, The New Type of Ekron Inscription Revisited, Kleine Untersuchungen zur
Sprache des Alten Testaments und seiner Umwelt 8, s. 97-109.
2008, Grecja i Palestyna: pocztki wzajemnych kontaktw [w:] (red.) M. Mnnich, .
Niesioowski-Span, Staroytna Palestyna: Midzy Wschodem i Zachodem,
Lublin, s. 137-147.
2008, Po czym rozpozna Filistyna, czyli spojrzenie na listysk paleogra [w:] (red.)
P. Muchowski, M. Mnnich, . Niesioowski-Span, Zachowa tosamo.
Staroytny Izrael w obliczu obcych kultur i religii, Warszawa, s. 72-81.
429
2008, Nabuchodonozor II pod Karkemisz (w serii Batalie i wodzowie wszech czasw,

nr 3; dodatek do Rzeczpospolitej z 2 02 2008), s. 4-14.
2008, Eleazar w Masadzie (w serii Batalie i wodzowie wszech czasw, nr 8; dodatek
do Rzeczpospolitej z 8 03 2008), s. 4-14.
2009, The Broken Structure of the Moses Story: Or, Moses and the Jerusalem Temple,
Scandinavian Journal of the Old Testament 23/1, s. 23-37.
2009, lady kultu chtonicznego w Biblii hebrajski czasownik arap [w:] (red.)
A. Wolicki, TIMAI. Studia powicone profesorowi Wodzimierzowi Lengauerowi
przez uczniw i modszych kolegw z okazji Jego 60-tych urodzin, Warszawa,
s. 88-101.
2008, Wprowadzenie [w:] (red.) P. Muchowski, M. Mnnich, . Niesioowski-Span,
Zachowa tosamo. Staroytny Izrael w obliczu obcych kultur i religii, Warszawa,
s. 13-19.
2008, [wspred.] Zachowa tosamo. Staroytny Izrael w obliczu obcych kultur i religii, Warszawa.
2000, (wspaut. tumaczenia), (red.) J.-P. Vernant, Czowiek Grecji, Warszawa.
dr hab. Jacek Rzepka
(historia Grecji i pastw bakaskich w IV w p.n.e. i okresie hellenistycznym)
Ksiki
2006, The Rights of Cities within the Aitolian Confederacy (Monograas del Instituto
Valenciano des Estudios Classicos y Orientales 1), Valencia.
2006, Monarchia macedoska Zgromadzenie i obywatelstwo u schyku epoki klasycznej
i w okresie hellenistycznym, Warszawa.
2009, The Aetolian Elite Warriors and Fifth-Century Roots of the Hellenistic Confederacy,
(Akme. Studia historica, t. 4), Warszawa.
1997, Stasis w hellenistycznych Atenach w latach 322-287 p.n.e., Przegld Historyczny
88, s. 1-30.
430
2000, Poleis czonkowskie w polityce zagranicznej Zwizku Etolskiego, Przegld

2002, Ethnos, Koinon, Sympoliteia and Greek Federal States [w:] (red.) T. Derda, J.
Urbanik, M. Wcowski, Euergesias Charin. Studies Presented to Benedetto Bravo
and Ewa Wipszycka by Their Disciples, The Journal of Juristic Papyrology.
Supplement 1, Warszawa, s. 225-247.
2004, Philip II of Macedon and The Garrison in Naupactus A Re-Interpretation of
Theopompus FGrHist 115F 235, Tyche 19, s. 157-166.
2005, Koine Ekklesia in Diodorus of Sicily and the Common Assemblies of the
Macedonians, Tyche 20, s. 119-142.
2007, Titormus of Aetolia and his Lonelines [w:] (red.) B. Kratzmller, M. Marschik,
R. Mllner, H. D. Szemethy, E. Trinkl, Sport and the Construction of Identities
/ Sport und Identittskonstruktion: Proceedings of the XIth International CESHCongress, Vienna, September 17th-20th 2006, Wien, Turia-Kant, s. 222-229.
2008, The Units in the Army of Alexander the Great and the District Divisions of Late
Argead Macedonia, Greek, Roman and Byzantine Studies 48, s. 39-56.
2007-2009, Appendix on the Malians (FGrH III B XLIX) (483); Asklepiades (157);
Athanadas (303); Lysimachos (170); Anaxandridas (404); Apollonios (403);
Melisseus (402) [w:] (red.) I. Worthington, Brills New Jacoby, Brill Online.
2008, [rec.] Rois, cits, ncropoles: Institutions, rites et monuments en Macdoine. Actes
des colloques de Nanterre (Decembre 2002) et dAthnes (Janvier 2004), edited
by Anne-Marie Guimier-Sorbets, Miltiades B. Hatzopoulos, and Yvette Morizot
(Meletemata 45), Athens 2006, American Journal of Archaeology 112,
s. 555-556
2009, Principes Semper Graeciae: Pompeius Trogus/Justinus and the Aetolian Politics of
History [w:] (red.) J. Pigo, Children of Herodotus Greek and Roman
Historiography and Related Genres, Newcastle, s. 219-230.
2009, Armia i narodziny greckiego pastwa zwizkowego: przypadek etolski [w:] (red.)
A. Wolicki, Timai. Studia powicone profesorowi Wodzimierzowi Lengauerowi
przez uczniw i modszych kolegw z okazji Jego 60. urodzin, Warszawa, s. 102116.
2009, [rec.] Heckel Waldemar, The Conquests of Alexander the Great. Cambridge and
New York: Cambridge University Press 2008, Classical Journal (CJ ONLINE
2009.03.01).
dr Krystyna Stebnicka
(elity intelektualne miast greckich w okresie cesarstwa; diaspora ydowska w okresie
rzymskim)
431
Ksiki
2003, [wspaut.] Imperium Romanum: wadza, propaganda, konikty ideologiczne
(wybr rde), Warszawa.
Pogrom ydw w Aleksandrii (tumaczenie Filona z Aleksandrii), Midrasz 6.
ydzi i Karaiby. O osadnictwie w Sousi, Midrasz 9.
Przyszo odczytana z koci, Mwi wieki 2, s. 29-33.
Wizyta w greckim teatrze, Mwi wieki 5, s. 60.
The Second Sophistic in Palestine, the Rabbinical Writings and Diocletian [w:]
(red.) T. Derda, J. Urbanik, M. Wcowski, Euergesias Charin. Studies Presented
to Benedetto Bravo and Ewa Wipszycka by Their Disciples, The Journal of Juristic
Papyrology. Supplement 1, Warszawa, s. 265-278.
2002, Wszystko o rzymskiej komedii, Mwi wieki 4, s. 60.
2003, O prozelityzmie w staroytnoci, Midrasz 9.
2003, Pudeko, skrzynka czyli arka Noego, Mwi wieki 8, s. 47-49.
2003, mieszne komedie Plauta (recenzja z ksiki E. Skwary), Mwi wieki 4, s. 58-59.
2004, Druga sostyka [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku
staroytnoci. Studia rdoznawcze, t. 5, Krakw, s. 13-75.
2005, Iza Bieuska-Maowist (1917-1995) [w:] (red.) J. Tyszkiewicz, Tradycje i wspczesno. Ksiga pamitkowa Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
1930-2005, Warszawa, s. 157-160.
2005, Naprawd tragiczna Antygona, Mwi wieki 1, s. 60.
2006, Die Mnzen der Sophisten und Rhetoren aus der Zeit der Zweiten Sophistik,
Palamedes. A Journal of Ancient History 1, s. 159-184.
2006, Libanios i patriarchowie z dziejw wsplnoty ydowskiej w Antiochii [w:] (red.)
P. Janiszewski, E. Wipszycka, R. Winiewski, Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze, t. 6, Warszawa, s. 78-109.
2007, Wygld czystego Greka w literaturze greckiej okresu drugiej sostyki, Przegld
Historyczny 98/1, s. 157-173.
2007, Kobieca dextarum iunctio w rzymskiej sztuce nagrobnej, Przegld Historyczny
98/3, s. 419-423.
2007, The physical appearance of a pure Greek in literature of the Second Sophistic period,
Palamedes. A Journal of Ancient History 2, s. 157-171.
2007, Miejsce kobiet w strukturze gmin ydowskich w okresie cesarstwa [w:] (red.)
P. Janiszewski, E. Wipszycka, R. Winiewski, U schyku staroytnoci, Studia
rdoznawcze, t. 7, Warszawa, s. 154-181.
2000,
2000,
2002,
2002,
2002,
432
2008, Ioudaioi o tosamoci ydw w miastach Azji Mniejszej w okresie cesarstwa [w:]
(red.) P. Muchowski, M. Mnnich, . Niesioowski-Spano, Zachowa tosamo.
Staroytny Izrael w obliczu obcych religii i kultur, Warszawa, s. 219-23.
2009, Diaspora ponie, Mwi wieki 7, s. 30-34.
2009, Sekundos milczcy sosta [w:] (red.) A. Wolicki, TIMAI. Studia powicone
profesorowi Wodzimierzowi Lengauerowi przez uczniw i modszych kolegw
z okazji Jego 60. urodzin, Warszawa, s.117-133,
dr hab. Marek Stpie
(staroytna Mezopotamia historia polityczna; ustrj, spoeczestwa i gospodarka;
monarchia III dynastii z Ur; neosumeryjskie archiwa gospodarcze; sumerologia
i asyriologia)
Ksiki
1996, Kodeks Hammurabiego (przekad z jz. akadyjskiego, wstp historyczny, komentarz), Warszawa.
1996, Animal Husbandry in the Ancient Near East: A Prosopographic Study of ThirdMillennium Umma, Bethesda, Maryland.
1998, [wspaut.] Wadcy i wodzowie staroytnoci. Sownik, Warszawa (biogramy
wadcw Egiptu; pastw Mezopotamii, Syrii i Anatolii).
1999, Zeszyty Historyczne: z.1: Staroytny Bliski Wschd. Obszar, ludy, pocztki cywilizacji miejskiej; z. 2: Sumer i Akad; z. 3: Babilonia, Bydgoszcz.
1999, Bliski Wschd [w:] (red.) M. Jaczynowska, Historia staroytna, Warszawa, s. 6-230.
2006, Ensi w czasach III dynastii z Ur: aspekty ekonomiczne i administracyjne pozycji
namiestnika prowincji w wietle archiwum z Ummy (Dissertationes WUW
465), Warszawa.
2009, From the History of State System in Mesopotamia The Kingdom of the Third
Dynasty of Ur, (Akme. Studia historica, t. 3), Warszawa.
1986, O wczesnych spoeczestwach Mezopotamii (na marginesie pracy Mesopotamia,
red. I.M. Diakonow [w:] Istorija driewniego Wostoka, red. M.A. Korostowcew,
Izdatielstwo Nauka, Moskwa 1983), Przegld Historyczny 77, s. 291-303.
1986, Gliniane kamyczki, neolityczni handlarze i pocztki najstarszego pisma, Mwi
wieki z. 12, s. 14-19.
1987, Gliniane korespondencje, czyli o tym jak mieszkacy staroytnej Mezopotamii listy
pisali, Mwi wieki z. 8, s. 11-15 (cz I); z. 9, s. 8-12, 34 (cz II).
433
1987, [rec.] J. Klma, Zkony Asyrie a Chaldeje. Pokracowatele Chammurapiho,

Academia, Praha 1985, Przegld Historyczny 78, s. 814-815.
1988, Teksty rdowe do historii Mezopotamii wybr i tumaczenie [w:] J. Tazbirowa,
E. Wipszycka, Historia. Staroytno. Podrcznik dla szk rednich kl. I (liceum
oglnoksztaccego i liceum zawodowego), Warszawa, s. 44-45.
1988, [rec.] D.M. Szaraszenidze, Formy ekspuatacji roboczej siy w gosudarstwiennom
choziajstwie Szumiera II po. III tys. do n.e., Izdatielstwo Miecnierieba, Tbilisi
1986, Przegld Historyczny 79, s. 171-174.
1989, Moliwoci zastosowania techniki komputerowej do bada nad neosumeryjskimi
dokumentami gospodarczymi, Przegld Orientalistyczny nr 3-4, s. 335-345.
1990, Zapomniana kolekcja sumeryjskich tekstw klinowych, Sprawozdania Towarzystwa
Naukowego w Toruniu 43, s. 37-39.
1990, Das Rechnungsberichtswesen in den neusumerischen Weberwerksttten im Lichte
der Wirtschaftsdokumente aus Umma, Rocznik Orientalistyczny 47, s. 102121.
1992, Bibliograa prac w jzyku polskim dotyczcych historii staroytnego Rzym [w:] M.
Cary, H.H. Scullard, Dzieje Rzymu, Warszawa, s. 639-668.
1992, Kolekcja neosumeryjskich tekstw klinowych w zbiorach Muzeum Okrgowego
w Toruniu, Rocznik Muzeum w Toruniu 9, s. 63-98 (streszczenia w jz. ang.,
niem., franc., ros.).
1993, Quelques remarques sur la provenance des documents administratifs no-sumriens
originaires dUmma [w:] (red.) J. Zabocka, S. Zawadzki, ULMU IV: Everyday
Life in Ancient Near East. Papers Presented at the International Conference
Pozna, 19-20 September, 1989, Pozna, s. 267-272.
1995, Bibliograa [w:] Maria Jaczynowska, Dzieje Imperium Romanum, Warszawa,
s. 573-616.
1996, Organizacja wypasu byda w pastwie III dynastii z Ur w wietle archiwum
prowincjonalnego z Ummy, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki
Humanistyczno- Spoeczne: Historia 29, Toru, s. 5-19.
1996, The Organisation of Animal Pasturing in the Light of Balanced Accounts.
Inventories of Sheep and Goat Herdsmen from Umma [w:] Tablettes et Images aux
Pays de Sumer et dAkkad. Mlanges oerts a Monsieur Henri Limet, A.P.H.A 1,
Lige, s. 161-177.
1998, Three neo-Sumerian Texts from a Private Collection in Poland [w:] Written on
Clay and Stone. Ancient Near Eastern Studies Presented to Krystyna Szarzyska
on the Occasion of Her 80th Birthday, Warsaw, s. 101-107.
1999, O niektrych funkcjach spoecznych adopcji w Babilonii w epoce Hammurabiego
(1 poowa II tysiclecia p.n.e.) [w:] Spoeczestwo i religia w wiecie staroytnym
434
t. II. Studia dedykowane Prof. dr hab. Marii Jaczynowskiej, Acta Universitatis

Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno- Spoeczne: Historia 31, Toru,
s. 13-26.
2000, Mezopotamia [w:] Maa Encyklopedia PWN.
2004, Pan mj niechaj to wie. Wojna wywiadw w czasach Hammurabiego, Mwi
wieki nr 2, s. 9-13 .
2005, [wspaut.] Krtkie rozmowy midzy sumerologiem a matematykiem, Delta 5
(372), s. 1-3.
2007, [wspaut.] Water Transport In Sumer In the Kingdom of the III Dynasty of Ur,
Proc. ECML/PKDD2007, Discovery Challenge (publikacja internetowa).
2008, [wspaut.] Computer Algorithm to Detect Similar Administrative Documents
from the Ur III Archives [w:] (red.) Robert D. Biggs, Jennie Myers, Martha T.
Roth, Proceedings of the 51st Rencontre Assyriologique International, Held at The
Oriental Institute of The University of Chicago, July 18-22, 2005, (Studies in
Ancient Oriental Civilization 62), Chicago, s. 177-189.
2008, [rec.] Stefan Zawadzki, Garments of the Gods. Studies on the Textile Industry and
the Pantheon os Sippar according to the Texts from the Ebabbar Archive, OBO
218, Fribourg-Gttingen 2006, Palamedes. A Journal of Ancient History 3,
s. 221-225.
2009, Why some kings become gods. The deication of Narm-Sn, the Ruler of the World
[w:] (red.) O. Drewnowska-Rymarz, Ksiga Pamitkowa dedykowana Profesor
Krystynie yczkowskiej, Warszawa, s. 233-255.
(w druku), Les changements dapplication des sceaux ddicatoires dans les archives dUmma, 52e Rencontre Assyriologique Internationale Krieg und Frieden im Alten
Vorderasien, Westflische Wilhelms-Univeristt Mnster, 17.-21. Juli 2006.
(w druku), The Household of the Ensi of Umma as an example of the property of governors at the 3rd Ur Dynasty times, Journal of Cuneiform Studies.
(w druku) Dziaalno wywiadowcza i szpiegowska w czasach Hammurabiego [w:] (red.)
Maria Dzielska, Edward Dbrowa, Maciej Salamon, Ksiga Pamitkowa dedykowana Profesorowi Jzefowi Wolskiemu, Krakw.
(w druku), Asyria, Babilonia, Mezopotamia, hasa sygnowane [w:] Sownik Kultury
Antycznej, wyd. Wiedza Powszechna.
[wspred.] wiat staroytny. Pastwo i spoeczestwo. Materiay konferencji Komisji
Historii Staroytnej PTH, Warszawa 23-25 IX 2009 r. (w przygotowaniu)
435
dr Marek Wcowski
(historia i kultura staroytnej Grecji)
Ksiki
1999, Pytania do przeszoci. wiczenia rdowe z historii dla szk rednich, t. I:
Staroytno klasyczna, Warszawa (2001 wyd. 2).
2002, Podr przez wieki. Podrcznik dla klasy I [gimnazjum], Warszawa.
2007, [wspaut.], Historia. Podrcznik, klasa I. Szkoy ponadgimnazjalne. Zakres podstawowy, Warszawa, s. 9-114.
2009, [wspaut.] Historia staroytnych Grekw, t. 2: Okres klasyczny [rozdzia
o demokracji ateskiej] s. 345-530.
1992, Arnaldo Momigliano i klasyczne podstawy historiograi nowoytnej, Przegld
1996, Ironie et histoire. Le discours de Socls (Hrodote, V 92), Ancient Society 26,
s. 205-258.
1996, Forma i funkcja prologu Historii Herodota z Halikarnasu, Przegld
2001, [rec.] Bardzo prywatna mitologia [Zbigniew Herbert, Krl mrwek], www.latarnik.pl nr 22/2001.
2002, Homer and the origins of the symposion [w:] (red.) F. Montanari, Omero tremila anni dopo. Atti del congresso di Genova 6-8 iuglio 2000, Roma, s. 625-637.
2002, Towards a denition of the symposion [w:] (red.) T. Derda, J. Urbanik,
M. Wcowski, Euergesias Charin. Studies Presented to Benedetto Bravo and Ewa
Wipszycka by Their Disciples, The Journal of Juristic Papyrology. Supplement
1, Warszawa, s. 337-361.
2002, [liczne hasa encyklopedyczne: m.in. staroytna Grecja (historia), Gelon, gimnazjon, Gordyjski wze, Gyges, gynaikeion, Hekatajos, Hellada, Hellanikos,
Hellenowie, Herodot, heterie, hetery, eunomia] [w:] Wielka Encyklopedia
Powszechna PWN, Warszawa.
2004, The Hedgehog and the Fox. Form and Meaning in the Prologue of Herodotus,
The Journal of Hellenic Studies 124, s. 143-164.
2004, Auxesis Ateczykw. Zapomniany aspekt propagandy politycznej w Atenach w V
w. p.n.e. [w:] (red.) L. Morawiecki, P. Berdowski, Ideologia i propaganda
w staroytnoci. Materiay oglnopolskiej konferencji Komisji Historii Staroytnej
436
2004, Racjonalne misterium (wok ksiki Grecy i irracjonalno E.R. Doddsa),

Znak 1 (584), s. 147-153.
2005, Sympozjon polis i arystokracja [w:] (red.) J. Axer, J. Olko, Dawne elity. Sowo
i gest, (seria Spotkania dawnych kultur), Warszawa (wyd. w 2006), s. 1120.
2005, [rec.] C.J. Tuplin (red.), Pontus and the Outside World. Studies in Black Sea
History, Historiography and Archaeology (Leiden Boston 2004), Archeologia
55, s. 136-138.
2005, [rec.] M. Redd, L. Dubois, D. Briquel, H. Lavagne, F. Queyrel (red.), La naissance de la ville dans lantiquit (Paris 2003), Bryn Mawr Classical Review
18/01 (http://ccat.sas.upenn.edu/bmcr/2005/2005-01-18.html).
2006, Pierre Vidal-Naquet (1930-2006), un historien entre deux mondes, Palamedes.
2007, [rec.] M. Giangiulio (red.), Erodoto e il modello erodoteo. Formazione e trasmissione delle tradizioni storiche in Grecia (Trento 1005), Incidenza dellAntico.
Dialoghi di storia greca 5, s. 241-245.
2007, Od Atlantydy do Auschwitz [sylwetka Pierrea Vidal-Naqueta], Gazeta
Wyborcza z 24-25 marca, s. 25-26.
2008, Friends or Foes? Herodotus in Thucydides Prologue [w:] (red.) J. Pigo, The
Children of Herodotus, Cambridge, s. 34-57.
2008, Nowa wojna trojaska. Spr o Homera, Tygodnik Powszechny 8 [z 24 lutego],
s. 32-33.
2008, Kapuciski, historyk staroytny [wstp] [w:] Ryszard Kapuciski, Podre
z Herodotem, Warszawa, s. 5-7.
2002, [wspred.] Euergesias charin. Studies Presented to Benedetto Bravo and Ewa
Wipszycka by Their Disciples, Warszawa.
2002, [red. nauk.] M. D. Grmek, Historia chorb u zarania cywilizacji zachodniej,
Warszawa.
1997, [tum. i red. nauk.] H. I. Marrou, Zmierzch Rzymu czy pna staroytno?
III-VI wiek, Warszawa.
2003, [tum. (zbiorowe) i red. nauk.] P. Vidal-Naquet, Czarny owca. Formy myli
i formy ycia spoecznego w wiecie greckim, Warszawa.
437
dr Robert Winiewski
(historia pnego antyku, chrzecijastwo antyczne, hagiograa, kult witych,
wrbiarstwo, Galia rzymska)
Ksiki
Szatan i jego sudzy. Rola diaba i demonw w aciskiej literaturze hagiogracznej IV-V
w., Krakw 2003.
1993, Niewierno maeska w oczach Ojcw Kocioa, Mwi wieki 412, s. 2124.
1995, wity Hieronim, Mwi wieki 431, s. 26-30.
1997, Cuda i wito [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku
staroytnoci, Studia rdoznawcze, t. 1, Warszawa, s. 281-299.
1999, Hagiograa pnoantyczna: Wprowadzenie, Hagiograa aciska, Instrumentarium
[w:] (red.) E. Wipszycka, Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu, t. 3,
Warszawa, s. 221-248; 254-258; 286-333.
1999, Woanie w prni czy wzywanie demonw? Mwi wieki 471, s. 5-7.
1999, Pogastwo, herezja i diabe w wiecie w. Marcina i Sulpicjusza Sewera, Meander
54, s. 59-78.
1999, Bestiae Christum loquuntur, czyli o mieszkacach pustyni i miasta w Vita Pauli
witego Hieronima [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku
staroytnoci, Studia rdoznawcze, t. 2, Krakw, s. 263-302.
2000, Bestiae Christum loquuntur ou des habitants du dsert et de la ville dans la Vita
Pauli de saint Jrme, Augustinianum 40, s. 105-144 (francuska wersja poprzedniego artykuu).
2000, Makryna albo o poszukiwaniu modelu taumaturgii kobiecej [w:] (red.) T. Derda,
E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze,
t. 3, Krakw, s. 293-320.
2002, Suspended in the air. On a peculiar case of exorcism in late ancient Christian
literature [w:] (red.) T. Derda, J. Urbanik, M. Wcowski, Euergesias Charin.
Studies Presented to Benedetto Bravo and Ewa Wipszycka by Their Disciples, The
Journal of Juristic Papyrology. Supplement 1, Warszawa, s. 363-380.
2004, Benedyktyni z Monte Cassiono, Mwi wieki 533, s. 16-21.
2004, Wieszczcy optani i ich klienci w pnej staroytnoci [w:] (red.) T. Derda,
E. Wipszycka, Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze,
t. 4, Krakw, s. 345-370.
438
2005, La consultation des possds dans lAntiquit tardive: pythones, egastrimythoi et

arrepticii, Revue dtudes augustiniennes et patristiques 51, s. 127-152
(francuska wersja poprzedniego artykuu).
2006, Sortes biblicae. Jak pozna przyszo i pozosta dobrym chrzecijaninem?, Mwi
wieki 560.
2007, [rec.] Susan Weingarten, The Saints Saints. Hagiography and Geography in Jerome,
Palamedes A Journal of Ancient History 2, s. 245-251.
2007, [wspaut. wstpu do:] Historia Mnichw Egipskich, Krakw, s. 7-52.
2007, Deep woods and vain oracles: Druids, Pomponius Mela and Tacitus, Palamedes.
2008, Si fama non fallit dem Druidzi w literaturze aciskiej pnej staroytnoci
[w:] (red.) P. Janiszewski, E. Wipszycka, R. Winiewski, U schyku staroytnoci.
Studia rdoznawcze, t. 7, Warszawa, s. 246-263.
2009, Si fama non fallit dem: Les druides dans la littrature latine de lAntiquit tardive, Antiquit tardive 17, s. 57-65 (francuska wersja poprzedniego
artykuu).
2009, Chrzecijanie i wrbiarstwo w pnej staroytnoci [w:] (red.) J. Naumowicz,
Chrzecijanie w wiecie pnego antyku, Warszawa 2009 (= Studia Antiquitatis
Christianae 19), s. 69-79
2007, [wspred.] Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze, t. 6,
Warszawa.
2008, [wspred.] U schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze, t. 7, Warszawa.
2001, S. Lancel, Hannibal, Warszawa.
2002, A. Birley, Hadrian. Cesarz niestrudzony, Warszawa.
2003, J.N.D. Kelly, Hieronim. ycie, pisma, spory, Warszawa.
dr Aleksander Chrystian Wolicki
(historia i kultura staroytnej Grecji; epigraka grecka, Plutarch)
Ksiki
2009, [wspaut.], (red.) E. Wipszycka, Historia staroytnych Grekw, t. 2, Warszawa.
439

1994, Ginnos, un animal mysteriux, Eos 82, s. 47-50.
1996, Pimienno w staroytnej Grecji. Model antropologiczny a nauki historyczne,
1996, A Note on Hesperia, vol. 58, 1989, No 24, Zeitschrift fr Papyrologie und
1998, Paranoein-Paraphronein: [Dem], 46.14 et 48.56, LAntiquit Classique 67,
s. 193-194.
1999, [rec.] Dawni mistrzowie (J. Grin, Homer, Warszawa 1999), Mwi wieki
10, s. 52-54
2001, [wspaut.] Epigraka. Wprowadzenie [w:] (red.) E. Wipszycka Vademecum
historyka staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo staroytnoci klasycznej, t.
1-2, Warszawa, s. 131-153.
2001, [wspaut.] Inskrypcje greckie [w:] (red.) E. Wipszycka Vademecum historyka
staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo staroytnoci klasycznej, t. 1-2,
2001, [hasa encyklopedyczne] Achajowie, Agatokles, Agesilaos, Agiadzi, agoge, agon,
agora, Ahhiyawa, Aischines, aisymneci, Ajgospotamoj, akropol, Alalia.2, Aleksander
I.2, Aleksander IV, aleksandryjska biblioteka, Alyattes, Alkibiades, Alkmeonidzi,
Amastris, amktionie, amnesteia, Antalkidasa pokj, aoidos, apella, archaiczna
epoka, archont, Areopag, Arginuzy, Aristagoras, Aristodemos, Aristogejton, Artemizja
1 i 2, Artemizjon, arystokracja, Arystydes, Aspazja z Miletu, Ateny, Ateski
Zwizek I, Ateski Zwizek II, Attyka, barbarzycy, basileus, Beloch Karl Julius,
Berossos, Beocki Zwizek, Bickermann Elias, Bakchiadzi, Brazydas, Bucefa, bule,
Chabrias, Chalkis, Chares, Cheronea, Charondas, Chilon, Ciemne Wieki [w:]
Wielka Encyklopedia PWN, t. 1-5, Warszawa.
2002, [hasa encyklopedyczne] Danaowie, Demades, demagog, demiurg.1, demokracja
antyczna, demos, Demostenes.1, Demostenes.2, dikasterion, Diodor Sycylijski,
Dion, Dionizjusz I zw. Starszym, Dionizjusz II zw. Modszym, Dorowie, Drakon,
Droysen Johan Gustaw, Duketios, efeb, efebia, Ealtes.1 i Ealtes.2, Eforos,
eforowie, eklezja, Eleusis, emporion, Eolowie, Epaminondas, eponim, Eretria,
Euagoras, Eubulos, euergetyzm, eunomia, eupatrydzi, euergetyzm, Eurymedon,
Eurypontydzi, falanga.3, Falaris, Farnabazos, Fedon, Filip II.1, Filistos, Filotas,
Finley Moses, Fokion, fratria, Formion, Fryne, fyle, Gaugamela, Gelon, Gernet
Louis, gerontowie, geruzja, gortyskie tablice, Granik, grecki alfabet, Grecy, Grote
Gorge, gymneci, Harpalos, hektemoroi, heliaja, Helikon.1, Hellenw Zwizek,
heloci, Heraklidw powrt, Herostrat, hetajrowie, Hipparch.1, hippeis, hoplici.1,
440
Hydaspes, Hypereides, Ikrates, Ipsos, Issos, Itaka, Ithome, Jacoby Felix, Jazon.2.
[w:] Wielka Encyklopedia PWN, t. 6-12, Warszawa.
2002, Grecja staroytna [w:] Encyklopedia PWN: Historia. Staroytno, Warszawa,
s. 107-137 .
2002, Hrodote, les interpolations et la socit spartiate [w:] (red.) T. Derda, J. Urbanik,
M. Wcowski, Euergesias Charin. Studies Presented to Benedetto Bravo and Ewa
Wipszycka by Their Disciples, The Journal of Juristic Papyrology. Supplement
1, Warszawa, s. 381-421.
2002, The Heralds and the Games in Archaic and Classical Greece, Nikephoros.
Zeitschrift fr Sport und Kultur im Altertum 15, s. 69-97.
2003, [hasa encyklopedyczne] Jonowie, joskie powstanie, Klejstenes, Klejtos,
Kleomenes.1, kleruchowie, Konon, Koroneja, Koryncki Zwizek, Kritias, Krlewski
Pokj, Lacedemon, Laurion.2, lawagetas, Lefkandi, lelantyjska rwnina, lelantyjska wojna, Leonidas, Leuktry, Likurg.1, Likurg.2, liturgia.1, Lizander,
Mantineja, Maraton.1, Maraton.2, Megalopolis, Memnon.2, metojkowie, metropolia, Milon z Krotony, Miltiades, Muzejon, Mykale, Nearch, Nikiasz, Olimpia.2,
Olimpias [w:] Wielka Encyklopedia PWN, t. 13-19, Warszawa.
2004, [hasa encyklopedyczne] ostracyzm, ostrakon, Parmenion, Pauzaniasz.1,
Pauzaniasz.2, Pelopidas, Peloponeski Zwizek, Peloponez, peltaci, pentekontera,
periojkowie, Pizystrat, Plateje, pentakosiomedimnoi, Potidaja, proksenia, prytania,
prytanowie, prytanejon.1, Rada Piciuset, Robert Louis, Rodopis, Roksana,
Salamina.1, Salamina.2, sejsachteja, Sparta, Spartiaci, sport w Grecji staroytnej,
sprzymierzecza wojna [w:] Wielka Encyklopedia PWN, t. 20-25, Warszawa.
2005, [hasa encyklopedyczne] strateg.1, Sunion, sykofanta, symmachia, synojkizm,
wite wojny, Temistokles, Teramenes, Termopile, theci, Trazybulos, Trazyllos,
Timoleon, TimotEos, triera, Trzydziestu Tyranw, Wielka Kolonizacja, wojna
peloponeska, wojny perskie, Zaleukos, zeugici [w:] Wielka Encyklopedia PWN,
Warszawa.
2005, [rec.] P. Cartledge, Aleksander Wielki, prze. z ang. A. Klingofer, Warszawa:
Bellona 2005, Nowe Ksiki 5, s. 28-29 .
2005, [rec.] K. Nawotka, Aleksander Wielki, Wrocaw: FNP 2004, Nowe Ksiki 5,
s. 28-29.
2007, Moicheia: Adultery or Something More?, Palamedes. A Journal of Ancient
History 2, s. 131-142.
2007 [wyd. 2008], Historyk staroytnoci a sztuka przekadu. Na marginesie tumaczenia
ywotw sawnych mw Plutarcha, Przekadaniec. Procznik Katedry
UNESCO do Bada nad Przekadem i Komunikacj Midzykulturow UJ,
nr 1-2, s. 22-40.
441
2009, Retoryka i cudzostwo. Uwagi o Obronie w sprawie zabjstwa Eratosthenesa

Lizjasza [w:] (red.) A. Wolicki, TIMAI. Studia powicone profesorowi
Wodzimierzowi Lengauerowi przez uczniw i modszych kolegw z okazji Jego
60-tych urodzin, Warszawa, s. 186-231.
2005, [wstp i komentarz] Plutarch, ywot Temistoklesa [w:] Plutarch, ywoty
rwnolege, prze. Kazimierz Korus, t. 2, Warszawa.
2008 [wstp, tumaczenie i komentarz] Plutarch, ywot Arystydesa [w:] Plutarch,
ywoty rwnolege, t. 3, Warszawa.
2009, TIMAI. Studia powicone profesorowi Wodzimierzowi Lengauerowi przez uczniw i modszych kolegw z okazji Jego 60-tych urodzin, Warszawa
2003, Vidal-Naquet, Pierre, Czarny owca. Formy myli i formy ycia spoecznego
w wiecie greckim, Warszawa, (Tumaczenie rozdziaw: 1.1, 3.1, 3.2, 3.3,
3.4).
2003, Vernant, Jean-Pierre, Mityczne aspekty pamici, Konteksty. Polska Sztuka
Ludowa, 57 (2003) nr 3/4, s. 201-212.
prof. UW dr hab. Adam Zikowski
(historia Rzymu)
Ksiki
1999, Dzieje staroytne: podrcznik dla klasy pierwszej szk rednich, Warszawa.
1999, Rzym ostatnich krlw, Pozna.
2000, Storia di Roma, Milano.
2002, [wspaut.] Ludzie, spoeczestwa, cywilizacje. Program nauczania historii w liceum oglnoksztaccym, liceum prolowanym i technikum. Ksztacenie w zakresie podstawowym, Warszawa.
2002, [wspuat.] Czowiek i historia, Cz 1: Czasy staroytne. Podrcznik dla liceum
oglnoksztaccego. Ksztacenie w zakresie rozszerzonym, Warszawa.
2004, Sacra Via Twenty Years After, The Journal of Juristic Papyrology, Supplement
3, Warszawa.
2004, Dzieje Rzymu, Pozna.
2009, Staroytno, Warszawa.
442

1999, La scomparsa della clientela arcaica: unipotesi, Athenaeum 87, s. 369-382.
1999, Ritual Cleaning-up of the City: from the Lupercalia to the Argei, Ancient Society
29, s. 199-218 .
1999, Tempelstates [w] (red.) E. M. Steinby, Lexicon Topographicum Urbis Romae, t. 5,
Roma, s. 26-27.
2001, [hasa encyklopedyczne] Acca Larentia, ager publicus, Akwitanie, Alba Longa,
Allobrogowie, Amalowie, Ambiorix, Antonius, Armenia (staroytno), Armoryka,
Arwernowie, Askaniusz, Atuatukowie, augurowie, August, Aurelian, auspicja,
Awentyn, bagaudae, Bastarnowie, Batawowie, Belgowie, Bellona, Bituitos, Bojowie,
Bona Dea, Brennos, Broughton T.R.S., Brutus I, Brutus II, Brutus III, Brutus IV,
bucellarii, Byrsa, capitatio/iugatio, Capitolinus, Celius, Cenomanowie, centuriacja,
centurion, cenzor, cenzus, Ceres, cesarze wojskowi, Cezar, classis, cloaca maxcima,
Comitium,, curatores, Cymbrowie, Cyncynat, Cynna [w:] Wielka Encyklopedia
Powszechna PWN, t. 1-5, Warszawa.
2001, Numizmatyka republikaskiego Rzymu [w:] (red.) E. Wipszycka, Vademecum
historyka staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo staroytnoci klasycznej,
Warszawa, (wydanie drugie, zmienione), s. 312-341.
2002, [hasa encyklopedyczne] decemwirowie, Decjusze, dediticii, Dentatus, De Sanctis
G., devotio, Diana, Didius Iulianus, Domicjusze, Domowe wojny (rzymskie),
Dydona, dyktator, Eduowie, Egackie Wyspy, Egeria, ekwici, Ekwowie, Emilianus,
epuloni, ergastulum, Eskwilie, fabri, Fabiusz Kunktator, Fabiusz Pictor, Fabiusz
Rullianus, Fabiusze, Fabrycjusz, Faliskowie, familia II, Farsalos, fasces, fasti,
fecjaowie, Filippi, Flamininus, Flaminius, Flawiusze, foedus, Forum, frumentacje,
Fulwia, Fulwiusz Flakkus, Fulwiusze, Janikulum, Japygowie, Jazygowie [w:]
Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 6-12, Warszawa.
2002, Urbs Roma w Quo vadis, czyli Sienkiewicz jako topograf antycznego Rzymu [w:]
(red.) J. Axer, M. Bokszczanin, Z Rzymu do Rzymu, Warszawa, s. 15-57.
2003, Mur Palatyski i Porta Mugonia: krytyka pewnej identykacji, Roczniki
Humanistyczne 51, s. 21-43.
2003, [hasa encyklopedyczne] Judea, Jugurtha, julijsko-klaudyjska dynastia, Kaledoni,
Kalendy, Kaligula, Kamillus, Kampania, Kampanowie, Kanny, Kapitol, Kartagina,
Klaudiusze, klienci, Klodiusz, kohorta, Kolliska Brama, komicja, Konstancjusz
III, Konstantyn I Wielki, Konstantyn III, konsul, Korneliusze, Krassus L., Krassus
M., kuria, kwestor, Kwiryci, Kwiryna, Lacjum, Lapis Niger, Latinus, latyfundia,
Latynowie, latyska wojna, latyski zwizek, Lawinium, legat, Lerida, legion,
Lepcis Magna, Lepidus I, Lepidus II, Lepidus III, Libius Severus, liburna,
Licyniusz, Licyniusze, Ligurowie, liktorzy, limes, limitanei, Livia, Livius Drusus
443
I, Livius Drusus II, Lucius Verus, ludi, Lugdunum, Lukrecja, Lukullus, Luperkal,
Lusitanie, Macedonia (prow. rzym.), magister equitum, magister militiae, magister ociorum, Magnentius, maiestas, Majorian, Makrobiusz, Makrinus,
Maksencjusz, Maksimianus, Maksiminus Daia, Maksiminus Trak, Maksimus,
Mamertyni, manipu, Marbodus, Marcellus, Markian, Marcjusz Ankus, Marek
Aureliusz, Mariusz, Markomanie, markomaskie wojny, Masinissa, Mauretania,
Mazzarino S., Mecenas, Messalina, Messana, Metaurus, Metelli, Metellus
Macedonicus, Metellus Numidicus, Metellus Pius, Mezja, Milo, Misenum,
Mithradatejskie wojny, Mithradates VI Eupator, Mucius Scaevola, Mulwijski Most,
Mummius, Munda, municipium, Mnzer F., Mutina, Naissus, Naulochos, Nepos
Cornelius, Nepos Iulius, Nero, Nerwa, Nerwiowie, niewolnictwo (staroytno),
Niger, Nicomachus [w:] Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 13-19,
Warszawa.
2003, Rzym, religia [w:] Britannica edycja polska, Pozna, s. 340-347.
2003, The Chronology of the Argei: a gloss on Varro, de lingua Latina 5.4 [w:] (red.)
A. Bursche, R. Cioek, Antyk i barbarzycy. Ksiga dedykowana Profesorowi
Jerzemu Kolendo w siedemdziesit rocznic urodzin, Warszawa, s. 379-383.
2004, Etnogeneza Keltw jak gboko mona si cofn? [w:] (red.) M. Salamon,
J. Strzelczyk, Wdrwka i etnogeneza w staroytnoci i redniowieczu, Krakw,
s. 103-122.
2004, [hasa encyklopedyczne] Oskowie, Ostia, Otho, owacja, Pais E., Palatyn, panem
et circenses, Panonia, paterfamilias, patrocinium, patron, patrum auctoritas, patrycjusze, pax Romana, peculium, Priplus Maris Erythraei, Pertinax, Perusyjska
wojna, Petronius Maximus, Piotrowicz L., Piso, plebejusze, plebis scitum, plebs,
Plinius Modszy, Pole Marsowe, Pollio Asinius, pomerium, Pompeii, Pompeius
Sextus Pompeius Pompeius, .: Pompeius Sextus, Pompeius Strabo, Pompeius Wielki,
Poplicola, Poppaea Sabina, popularzy, populus Romanus Quiritium, Porsenna,
Postumus, Pozzuoli (historia w staroytnoci), prefekt, prefekt Miasta, prefekt pretorium, prefektura, pretor, pretorianie, princeps, Priscus, Probus, prokonsul, prokurator, proletariusze, promagistratura, proskrypcje, provocatio ad populum, prowincja, pryncypat, publikanie, Publilius Philo, Pulcheria, Punijczycy, Pupienus,
Pydna, Pyrrusowe zwycistwa, Rawenna, Recja, Regia, Regulus, Ricimer, Romulus
Augustulus, Rubikon, Rutilius Rufus, Rzym (miasto [staroytno: historia]), rzym
(miasto [staroytno: zabytki]), Rzym staroytny (pastwo 700 wierszy), rzymski kalendarz, rzymski pienidz, rzymskie drogi, rzymskie wojsko, S.P.Q.R.,
Sabinowie, sacramentum, Salinator, Sallustius, Samnici, samnickie wojny, Sardynia
i Korsyka (prowincja rzym.), Staurninus, scholae, Schwartz E., Scipio Africanus
Modszy, Scipio Africanus Starszy, Scipio Asiaticus, Scriptores Historiae Augustae,
444
secesje plebejskie, Seeck Otto, Seianus, Sempronii, senat, senatus consultum,

Sentinum, Septimius Severus, Servius Tullius, serwiaskie reformy, Severi, Severus
Alexander, sic itur ad astra, Siedem Wzgrz, Sofene, Sofonisba, Solinus, Sosius,
Spartakos, spolia opima, sprzymierzecza wojna [w] Wielka Encyklopedia
Powszechna PWN, t. 20-26, Warszawa.
2005, Spartakus mit i historia [w:] Premierowy Program Baletu Spartakus
Chaczaturiana, Teatr Wielki-Opera Narodowa.
2005, The aggeres and the rise of urban communities in Early Iron Age Latium,
18.1.2. Instytut Archeologii, Wydzia Historyczny

adres: ul. Krakowskie Przedmiecie 26/28 (Szkoa Gwna), 00-927 Warszawa
e-mail / website: iauw@uw.edu.pl / www.archeo.uw.edu.pl
tel. / fax: 22 55 22 800 / 22 55 22 801

Najstarsze dzieje zainteresowa staroytnoci na Uniwersytecie Warszawskim
zwizane s z numizmatyk i sigaj pocztku XIX wieku. Wraz z utworzeniem
Krlewskiego Uniwersytetu Warszawskiego w dniu 19 listopada 1816 r. powoano Gabinet Numizmatyczny, za w 1826 r. Gabinet Staroytnych Osobliwoci. Gabinetem Numizmatycznym kierowa profesor historii powszechnej Feliks Bentkowski (1782-1852). Rozwj zainteresowa archeologi uleg
nagemu zahamowaniu w 1831 r., kiedy to uniwersytet zosta zamknity
w ramach represji po Powstaniu Listopadowym, w ktrym wzio udzia wielu studentw. Dziaalno zostaa wznowiona po trzydziestu latach w Szkole
Gwnej (1862-1869), a nastpnie, po jej zamkniciu, w Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1875/76 i 1881/82 prowadzono pierwsze
wykady o tematyce archeologicznej. Wraz z zamkniciem uniwersytetu
w 1915 r., wadze carskie wywiozy wikszo zbiorw numizmatycznych
i archeologicznych. Jeszcze w tym samym roku dziaalno uniwersytetu zostaa wznowiona w Uniwersytecie Warszawskim, na ktrym powsta Zakad
Archeologii Przedhistorycznej, za w 1931 r. Zakad Archeologii Klasycznej.
W czasie II wojny wiatowej prowadzono tajne wykady z archeologii. Po
wojnie utworzono nowe katedry i zakady zajmujce si rnorodn tematyk archeologiczn: Zakad Archeologii Sowiaskiej, Archeologii Antycznej,
Katedra Archeologii Pierwotnej, Zakad Antropologii. Wkrtce potem ulegy
445
one przeksztaceniu w Katedr Archeologii Pradziejowej i Wczesnoredniowiecznej. W 1975 r. poczono wszystkie katedry i zakady. Powsta Instytut
Archeologii, ktrego pierwszym dyrektorem zosta prof. Waldemar Chmielewski. W skad Instytutu weszy trzy katedry: Katedra Archeologii Pradziejowej i Wczesnoredniowiecznej, Katedra Papirologii i Katedra Archeologii
rdziemnomorskiej.
Z dziaalnoci archeologiczn na Uniwersytecie zwizanych jest wiele wybitnych osobistoci, takich jak Kazimierz Majewski (1903-1981), Wodzimierz
Antoniewicz (1893-1973), rektor UW w latach 1936-1939, Kazimierz Michaowski (1901-1981), twrca polskiej szkoy archeologii rdziemnomorskiej.
Obecnie Instytut Archeologii wchodzi w skad Wydziau Historycznego
UW. Jest najwikszym instytutem uniwersyteckim w Polsce, a zarazem jednym
z najwikszych na wiecie. Dzieli si na 16 zakadw (Antropologii Historycznej Archeologii Bliskiego Wschodu, Archeologii Egejskiej, Archeologii Egiptu i Nubii, Archeologii Europy Staroytnej, Archeologii Klasycznej, Archeologii Paleolitu o Mezolitu, Archeologii Pnego redniowiecza i Czasw
Nowoytnych, Archeologii Pradziejowej, Archeologii Prowincji Rzymskich,
Archeologii rodowiska, Archeologii Wczesnego redniowiecza, Historii Kultury Materialnej Antyku, Kontaktw wiata rdziemnomorskiego z Barbaricum, Papirologii, Tradycji Antyku w Sztukach Wizualnych) oraz 10 pracowni (Antropologii Fizycznej, Antropologii Oglnej, Archeologicznych Bada
Terenowych, Bada Archeologicznych w Libii Ptolemais, Dokumentacji
i Zbiorw IAUW, Fotograczna, Komputerowa IAUW, Obsugi Bada Terenowych na Bliskim i rodkowym Wschodzie, Technicznej Obsugi Bada
i Dydaktyki).
W Instytucie Archeologii zatrudnionych jest obecnie ponad 100 osb na
etatach naukowo-dydaktycznych, technicznych i administracyjnych. Moemy
si te poszczyci najwiksz w Polsce liczb studentw. Instytut ksztaci studentw na trzech rodzajach studiw: studia dzienne, wieczorowe, zaoczne oraz
od roku 2007/2008 rwnie studia podyplomowe. Studiuje w nim ponad
1500 studentw rnych specjalnoci. Instytut oferuje specjalizacj w niemal
wszystkich dziedzinach nowoczesnej archeologii i nauk jej pokrewnych.
446
Wydawnictwa Instytutu Archeologii UW

Czasopisma
Instytut Archeologii UW wydaje osiem serii wydawniczych, monograe i serie podrcznikw ze wszystkich specjalizacji archeologicznych. Podstawowym
czasopismem, wydawanym przez IAUW jest wiatowit. Rocznik Instytutu
Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Redaktorem czasopisma jest Dyrektor Instytutu Archeologii, Prof. Kazimierz Lewartowski. Pocztki wydawnicze czasopisma sigaj wieku XIX. Pierwszy tom wiatowita ukaza si
w 1899 r. Od 1998 r. czasopismo ukazuje si w dwch fascykuach:
A powiconego archeologii rdziemnomorskiej i pozaeuropejskiej,
B przeznaczonego dla artykuw dotyczcych archeologii pradziejowej, redniowiecznej i archeologii Polski.
Drugim czasopismem wydawanym przez IAUW s Studia i Materiay Archeologiczne, ukazujce si od 1980 roku. Seria ta ma na celu umoliwienie
publikacji materiaw modym badaczom.
Ksiki
Czasopismu wiatowit towarzyszy seria tzw Suplementw. W ramach tych

serii publikowane s monograe, prace zbiorowe, doktoraty i habilitacje.
W zalenoci od tematyki ksiki Suplementy podzielone s na tzw serie:
Series A: Antiquity; Series B: Barbaricum; Series E: Egyptology; Series H:
Anthropology; Series P: Prehistory and Middle Age; Seria podrcznikw.
Zakady
Antropologii Historycznej
Archeologii Bliskiego Wschodu
Archeologii Egejskiej
Archeologii Egiptu i Nubii
Archeologii Europy Staroytnej
Archeologii Klasycznej
Archeologii Paleolitu o Mezolitu
Archeologii Pnego redniowiecza i Czasw Nowoytnych
Archeologii Pradziejowej
Archeologii Prowincji Rzymskich
Archeologii rodowiska
447
Archeologii Wczesnego redniowiecza

Historii Kultury Materialnej Antyku
Kontaktw wiata rdziemnomorskiego z Barbaricum
Papirologii
Tradycji Antyku w Sztukach Wizualnych
Pracownie:
Antropologii Fizycznej
Antropologii Oglnej
Archeologicznych Bada Terenowych
Bada Archeologicznych w Libii Ptolemais
Dokumentacji i Zbiorw IAUW
Fotograczna
Komputerowa IAUW
Obsugi Bada Terenowych na Bliskim i rodkowym Wschodzie

Technicznej Obsugi Bada i Dydaktyki
W Instytucie Archeologii zatrudnionych jest obecnie ponad 100 osb na
etatach naukowo-dydaktycznych, technicznych i administracyjnych. Moemy
si te poszczyci najwiksz w Polsce liczb studentw. Instytut ksztaci studentw na trzech rodzajach studiw: studia dzienne, wieczorowe, zaoczne
oraz od roku 2007/2008 rwnie studia podyplomowe. Studiuje w nim ponad 1500 studentw rnych specjalnoci. Instytut oferuje specjalizacj w niemal wszystkich dziedzinach nowoczesnej archeologii i nauk jej pokrewnych.
Realizowane projekty (wybr)
Instytut Archeologii UW prowadzi liczne wykopaliska w kraju i za granic.
Wykopaliska krajowe na 15 stanowiskach oraz zagraniczne na 17 stanowiskach.
Zakad Archeologii Egejskiej
Studia nad kulturami basenu Morza Egejskiego w epoce brzu zostay zapocztkowane na UW przez prof. Kazimierza Majewskiego, a kontynuowane
byy przez prof. Ludwik Press, zaoycielk Zakadu. Prace prowadzone obecnie nawizuj do tych tradycji i obejmuj przede wszystkim badania nad
448
kultur mykesk, egejskimi obyczajami grzebalnymi czy obecnoci kultur

egejskich w Internecie. Pracownicy Zakadu bior udzia w wykopaliskach
w Tirynsie, na Salaminie (Grecja) i Ptolemais (Libia).
Waniejsze projekty badawcze Zakadu Archeologii Egejskiej:
OIKISMOS. Social and spatial organisation of the Late Helladic III Settlements
in the Argolis (Greece) (Magorzata Siennicka)
OIKISMOS. Organizacja przestrzenna i spoeczna osad pnohelladzkich III
na terenie Argolidy (Grecja).
Projekt powicony jest organizacji przestrzennej i spoecznej osad pnomykeskich (XV-XI w.p.n.e.) na terenie Argolidy. Szczegowej analizie poddane zostan zwaszcza czoowe stanowiska tej krainy, Mykeny i Tiryns, jak
rwnie inne osady o charakterze paacowym i niepaacowym (Midea, Argos,
Berbati, Asine). Omwiony zostanie charakter osadnictwa w kolejnych fazach
okresu pnomykeskiego III, plany osiedli, kwartay oraz poszczegle budowle wchodzce w ich skad, zarwno na akropolach, jak i na terenie dolnych
miast. Ukazane zostanie, jak ewoluowaa zabudowa osad mykeskich oraz
jak ksztatoway si relacje przestrzenne i spoeczne pomidzy centrum osady
a poszczeglnymi jej dzielnicami, obszarami mieszkalnymi, produkcyjnymi,
kultowymi czy wreszcie cmentarzyskami. Omwione zostan elementy hierarchii spoecznej i ekonomicznej znajdujce odbicie w organizacji osad.
Tools and Textiles Tiryns
Projekt w ramach programu koordynowanego przez Centre for Textile Research, Kopenhaga (Magorzata Siennicka we wsppracy z dr Lorenzem Rahmstorfem, Uniwersytet w Mainz).
Celem projektu jest skatalogowanie, analiza i opublikowanie narzdzi do wytwarzania tkanin pochodzcych z wykopalisk w Tirynsie (Grecja). Planowane
jest wykonanie penej dokumentacji rysunkowej, fotogracznej i opisowej
wczesno- i pnobrzowych przlikw i ciarkw tkackich, jak rwnie innych przedmiotw glinianych i kocianych, ktre mogy mie zastosowanie
w produkcji tekstyliw. Studiami objte s midzy innymi artefakty, ktre
w literaturze przedmiotu do tej pory nie byy jednoznacznie identykowane
z przyrzdami wkienniczymi. Dziki stosunkowo duej grupie porwnawczej, analizie oraz eksperymentom przeprowadzanym przez Centre for Textile
Research w Kopenhadze mog by one obecnie tak zaklasykowane. Centrum
449
w Kopenhadze koordynuje projekt stworzenia bazy danych narzdzi z licznych

stanowisk na terenie Grecji i Bliskiego Wschodu. Wyniki projektu, w tym
atyku na temat Tirynsu, opublikowane zostan w tomie: E. Andersson, M.L. Nosch (eds), Tools, textiles and contexts. Investigations of textile production
in the Bronze Age Eastern Mediterranean (Oxford). Szczegowa publikacja
przedmiotw z Tirynsu datowanych na wczesn faz epoki brzu (okres wczesnohelladzki) ukae si odrbnie w ramach serii wydawniczej Tiryns. Berichte und Forschungen (Wiesbaden).
Zakad Archeologii Klasycznej
W Zakadzie realizowane s projekty wynikajce z zainteresowa naukowych

i programw badawczych zatrudnionych w nim pracownikw.
Ptolemais w Cyrenajce (Libia)
Eksploracja (od 2001) insuli we wschodniej czci miasta pozwolia na odkrycie zespou domw, ktrych pocztki sigaj okresu hellenistycznego, najwikszy rozwj przypada na okres Antoninw, cho byy przebudowywane
i uytkowane jeszcze w okresie pnego antyku. Prowadzone badania maj
na celu odkrycie caej insuli, a w dalszym cigu przeprowadzenie analizy
jej funkcjonowania w kontekcie caego miasta na przestrzeni kilkuset lat.
W badania zaangaowani s pracownicy: dr Jerzy elazowski, dr Monika
Rekowska-Ruszkowska, dr George Yacoub, mgr Piotr Jaworski, mgr Wiesaw
Makowski, doktoranci mgr Zoa Kowarska, mgr Szymon Lenarczyk oraz
liczni studenci.
Rehabilitation and Exploitation of the Cultural Heritage of Libya
Miedzynarodowy (Libia, Wochy, Wielka Brytania, Francja) projekt, w ramach
ktrego przygotowywane s zaoenia zwizane z rewitalizacj, konserwacj
i udostpnieniem dla masowego ruchu turystycznego badanych rezydencji.
Inne projekty badawcze realizowane przez pracownikw:
1. Malarska i mozaikowa dekoracja domw antycznych w Cyrenajce (dr Jerzy
elazowski, przy wsppracy dra M. Olszewskiego)
2. Architektura i dekoracja architektoniczna domu antycznego (dr Jerzy elazowski, Monika Rekowska-Ruszkowska przy wsppracy Aureliusza Pisarzewskiego, Politechnika Wrocawska)
450
3. Numizmatyka w antycznej Cyrenajce (mgr Piotr Jaworski)

4. System zaopatrzenia w wod w antycznym miecie (mgr Wiesaw Makowski)
5. Konserwacja dekoracji malarskiej, mozaikowej oraz rzebiarskiej w Willi
Leukaktiosa (przy wsppracy dra Krzysztofa Chmielewskiego i wsppracownikw, ASP Warszawa). Program konserwatorski obejmuje take zabytki pochodzce z innych obiektw w Ptolemais, a ich celem jest ostateczna ekspozycja odrestaurowanych obiektw w Muzeum w Ptolemais.
6. Nieinwazyjne badania topograi Ptolemais numeryczny plan miasta,
badania geozyczne, zdjcia latawcowe (dr hab. Krzysztof Misiewicz, mgr
Wiesaw Makowski, przy wsppracy mgra Mirona Bogackiego z Pracowni
Fotogracznej IA UW)
7. Chrzecijaska Ptolemais na tle innych miast Cyrenajki (prof. Elbieta
Jastrzbowska przy wsppracy z prof. Ew Wipszycka-Bravo)
8. Odkrycie Cyrenajki przez Europ wczesne badania i ich recepcja w kulturze europejskiej od XVIII do pocz. XX wieku (dr Monika Rekowska-Ruszkowska)
9. Badania w Marina El-Alamein i Cyprze (rezydencje antyczne, nekropole)
prof. Wiktor Daszewski
10. Sztuka etruska, m. in. realizacja projektu TARCHNA www.tarchna.
org, majcego na celu rejestracj i ekspozycj w wirtualnym muzeum wszystkich zabytkw etruskich w kolekcjach europejskich (prof. Witold Dobrowolski przy wsppracy z mgr. Wiesawem Makowskim i mgr Monika Muszysk-Mikock)
11. Ikonograa w sztuce klasycznej (prof. Witold Dobrowolski)
12. Epigraka rzymska (dr Jerzy elazowski)
13. Kolekcjonerstwo staroytnoci w Polsce i w Europie (prof. Witold Dobrowolski, dr Monika Rekowska-Ruszkowska, mgr Piotr Jaworski)
14. Recepcja antyku w sztuce i kulturze europejskiej (prof. Witold Dobrowolski, dr Monika Rekowska-Ruszkowska)
15. Archeologia paacowa (mgr Piotr Jaworski, przy wsppracy z mgr Monik Muszysk-Mikock)
16. Sztuka pnorzymska i wczesnochrzecijaska (prof. Elbieta Jastrzbowska)
17. Ikonograa barbarzycw w sztuce rzymskiej (dr Radosaw Gawroski)
18. Armia rzymska (dr Radosaw Gawroski)
451
Zakad Archeologii Pnego redniowiecza i Czasw Nowoytnych
Projekt badawczy
rda archeologiczne do dziejw redniowiecznego miasta i zamku w Pucku.
Badania specjalistyczne, konserwacja i rekonstrukcja zabytkw ruchomych
Celem projektu bya konserwacja i rekonstrukcja wybranych ruchomych zabytkw archeologicznych pozyskanych w toku bada archeologicznych prowadzonych na terenie redniowiecznego miasta lokacyjnego i zaoenia zamkowego w Pucku oraz przeprowadzenie bada zykochemicznych wybranych
naczy ceramicznych. Wrd zada wykonanych w cigu 2007 roku naley
wymieni rekonstrukcj wybranych 40 naczy ceramicznych i 10 kai, poddanie konserwacji wyselekcjonowanych 65 zespow zabytkw skrzanych
i 70 zabytkw metalowych. Materiay te znajduj si obecnie w kolekcji dydaktycznej Zakadu Archeologii Pnego redniowiecza i Czasw Nowoytnych, a czciowo s eksponowane na wystawie w Instytucie Archeologii UW.
Druga faza realizacji projektu zwizana bya z wykonaniem bada zykochemicznych wyselekcjonowanych 59 prbek naczy ceramicznych oraz 9 prbek
gliny pozyskanej w okolicy Pucka. Analiza naczy ceramicznych przy uyciu
tomograi rentgenowskiej pozwolia na okrelenie w sposb precyzyjny sposobu formowania cianek naczy, co jest podstaw do szczegowego omwienia technik zwizanych z formowaniem pnoredniowiecznych naczy
puckich. Wykonano stron internetow www.puck.uw.edu.pl, na ktrej zamieszczono wyniki bada archeologicznych na terenie miasta i zamku w Pucku oraz szczegow informacje o realizowanym projekcie.
Zakad Archeologii Prowincji Rzymskich
Projekt badawczy
Novae komendantura (principia) rzymskiego obozu legionowego (kierownik
bada: Tadeusz Sarnowski)
Z zespou o powierzchni ok. 110 x 60 m, zoonego z bramy na skrzyowaniu gwnych ulic obozu, dziedzica otoczonego kolumnad, jednonawowej
poprzecznej bazyliki i tylnego rzdu wntrz ze wityni sztandarw, pomieszczeniami klubowymi i biurowymi, przebadalimy sondaowo bram i dziedziniec, szerokopaszczyznowo za tylny rzd wntrz z monumentaln, kolumnow fasad od strony bazyliki oraz 1/3 powierzchni bazyliki z dwiema
trybunami. Cay zesp zosta zbudowany pod koniec I w. n.e., w II w. wbu-
452
dowano we bazylik, i w tym ksztacie po pewnych przebudowach w III w.

funkcjonowa jako komendantura legionu I Italskiego do zniszcze huskich
ok. 440 r. W drugiej poowie V w. i w VI w. ocalaa substancja wraz z wbudowanymi w ni mniejszymi wntrzami naleaa do architektonicznego otoczenia gwnego placu wczesnobizantyjskiego miasta. W terenie mona zwiedzi poddane czciowej restauracji ruiny bazyliki, wityni sztandarw,
skarbcw i wntrz klubowo-administracyjnych. Najciekawsze zabytki: inskrybowane bazy posgw bstw i cesarzy, otarze z napisami aciskimi, marmurowy portret cesarza Karakalli, kilkaset fragmentw posgw i rnych
przedmiotw oraz elementw wyposaenia z brzu, kilkaset monet znalezionych w skarbcach.
Raporty z prac zamieszczane regularnie w roczniku Archeologia.
Ostatnia publikacja:
T. Sarnowski, Die Principia von Novae im spten 4. und frhen 5. Jh. [w:]
Der Limes an der unteren Donau von Diokletian bis Heraklios. Internationale
Konferenz, Svitov 1.-5. September 1998, Soa Berlin 1999, 61-67.
Prace wykopaliskowe zakoczone, trwa przygotowanie nalnej publikacji
Projekt badawczy
Novae tylna cz (retentura) rzymskiego obozu legionowego (kierownik bada:
Tadeusz Sarnowski)
W latach 2002-2004 badana bya systemem sonday zakadanych na miejscu
rozlegych jam poszukiwaczy skarbw, nierozpoznana dotd ta cz zabudowy rzymskiego obozu, ktra jest pooona na poudnie od zespou komendantury (principia). Dotychczasowe prace pozwoliy zidentykowa z pewnym
prawdopodobiestwem zabudow dziaki, zajtej na zapleczu komendantury
zapewne przez siedzib (praetorium) senatorskiego legata legionu oraz cz
koszarowego bloku, by moe dla oddziau legionowej konnicy. Rozpoznawana zabudowa pochodzi gwnie z okresu II-IV w. n.e. Najciekawsze zabytki: kamienna baza posgu nieznanego z imienia dowdcy legionu z napisem
przedstawiajcym jego subow karier, baza posku z brzu, elementy
uzbrojenia i oporzdzenia wojskowego z brzu, lampy gliniane i ceramika
naczyniowa.
Wyniki prac zostay opublikowane [w:] Archeologia 56, 2005.
453
Projekt badawczy
Novae umocnienia rzymskiego obozu (kierownik bada: Tadeusz Sarnowski).
Od 2006 r. dokumentujemy odsonite w poprzednich latach przez ekspedycj bugarsk i czciowo te polsk w 1960 r. rnorodne elementy fortykacji (mury, wiee, wa ziemny, rampy, rowy, ulica okrna). Wanym
elementem projektu jest zebranie geodezyjnych danych do budowy przestrzennych modeli rzeby terenu zajtego przez obz w rnych okresach jego
istnienia. Kontynuowane s rwnie prace, ktrych efektem bdzie aktualny,
precyzyjny plan caego zaoenia.
Projekt badawczy
Baakawa Kadykowka (Krym). witynia Jowisza Dolicheskiego (kierownicy bada: Tadeusz Sarnowski, O.Ja. Savelja, R. Karasiewicz-Szczypiorski).
Prace ratownicze polsko-ukraiskiej ekspedycji (1997-1999, 2003)
w Baakawie ujawniy skromnie zachowany okrg kultowy (ok. 18 x 25 m)
z prostoktn wityni i dziedzicem. Do sanktuarium naleay te moe
pomieszczenia na wschd od dziedzica, natomiast mury odkryte w 2003 r.
na zachd od wityni pochodz chyba z zabudowy przyobozowego osiedla.
wityni powicon Jowiszowi z Doliche (3 dedykacje) zbudowa oddzia
armii rzymskiej prowincji Mezja Dolna za rzdw Antonina Piusa (139-161
r. n.e.). Po prawdopodobnej ewakuacji baakawskiego obozu tego oddziau
na pocztku III w. zachowane obiekty po pewnych przerbkach uytkowano
bodaj do pocztku IV w. Datowanie wityni zawdziczamy inskrypcji budowlanej, a czasu ewakuacji najmodszej monecie z 223 r. w skarbie denarw
z niezidentykowanego budynku wojskowego ok. 150 m na poudnie od
wityni. Najciekawsze znaleziska: otarz, baza posgu i posg Herkulesa,
otarze Jowisza i Wulkana, reliefowo zdobione pyty i podpory stow, dachwki
ze stemplami wojskowych cegielni, terakotowe statuetki Satyra i Kory. Dolichenum w Baakawie jest jedn z najstarszych w Europie wity Jowisza
Dolicheskiego.
Wyniki prac zostay opublikowane [w:] T.Sarnowski, O.Ja. Savelja, Balaklava. Rmisches Militrstation und Heiligtum des Iupiter Dolichenus, Warszawa
2000.
454
Projekt badawczy
Kazackaja. Rzymski posterunek wojskowy w okolicach Sewastopola na Krymie
(kierownicy bada: Tadeusz Sarnowski, O.Ja. Savelja, R. KarasiewiczSzczypiorski).
W trakcie polsko-ukraiskich wykopalisk w latach 2000-02 na wzgrzu Kazackaja, pooonym nad strom skarp Pwyspu Heraklejskiego w granicznej
stree terytorium wiejskiego (chora) greckiego miasta Chersonez Taurydzki,
odsonilimy w zaoenie zajmujce ok. 750 m2 i zoone z okrgego w planie okrnego rowu, rwnolegego do muru, podwrca i kwadratowej wiey (6,6 x 6,6 m) w rodku. Na koron muru prowadzia od strony podwrca rampa lub schody (ascensus), a do innych odcinkw muru przylegay liche
pomieszczenia z paleniskami i kamiennymi cokoami; w jednym znajdowa
si pithos, chyba na wod. Wysoko dwupitrowej wiey wynosia prawdopodobnie 8-9 m a muru okrnego ok. 2 m. Najblisze analogie z terenu
prowincji rzymskich dla planu zespou pochodz z okresu pnego cesarstwa
(koniec III i IV w.). Najciekawsze znaleziska: dachwki ze stemplami wojskowych wytwrni, datujce posterunek na 2 poow II i pocztek III w.,
elementy rzymskiego uzbrojenia i wojskowego oporzdzenia z brzu i elaza,
lampy gliniane, kadzielnice, ceramika.
Raporty z prac zamieszczane regularnie w rocznikach wiatowita.
Publikacje: T. Sarnowski, Die Rmer bei den Griechen auf der sdlichen Krim.
Neue Entdeckungen und Forschungen [w:] Proceedings of the XIXth International Congress of Roman Frontier Studies, Pecs 2005, 741-748; T. Sarnowski,
O.Ya. Savelya, R. Karasiewicz-Szczypiorski, Roman Military Sentry Posts in the
Border Zone of Crimean Chersonesos, Archeologia 57, 2007.
Projekt badawczy
Uroczysko Kavkaz i badania powierzchniowe w okolicach Sewastopola (Krym)
(kierownicy bada: R. Karasiewicz-Szczypiorski, O.Ja. Savelja, Tadeusz Sarnowski)
W ramach wsplnego, polsko-ukraiskiego projektu rozpoczlimy w latach
2005-2007 badania powierzchniowe na terenie Doliny Baakawskiej i Inkermaskiej na terenie bezporednio przylegajcym od wschodu do Pwyspu
Heraklejskiego, zajtego w staroytnoci i redniowieczu przez terytorium
wiejskie (chora) Chersonezu Taurydzkiego (obecnie Sewastopol). Jednoczenie
455
przystpilimy do rozpoznania kilku pojedynczych struktur pooonych wzdu

stromej skarpy pwyspu, w granicznej stree Chersonezu. Do jednej z takich
struktur nale naruszone przez poszukiwaczy skarbw pozostaoci murw
niezidentykowanej jeszcze w sposb pewny budowli na uroczysku Kavkaz,
koo Sapun Gory, miejsca upamitnionego krwawymi walkami w czasie II
wojny wiatowej. Pozyskany dotd materia (ceramika) pochodzi z okresu
rzymskiego i wczesnobizantyjskiego.
Raporty z prac zamieszczane regularnie w rocznikach wiatowita.
Publikacje: T. Sarnowski, O.Ya. Savelya, R. Karasiewicz-Szczypiorski, Roman
Military Sentry Posts in the Border Zone of Crimean Chersonesos, Archeologia
57, 2007; T. Sarnowski, L.A. Kovalevskaja, O zaite chersonesskogo gosudarstva
sojuznym rimskim voennym kontingentom (On the Defence of Tauric Chersonesos by the Roman Detachments), Rossijskaja Archeologia 2, 2004, 40-50.
Projekt badawczy
Terytorium wiejskie (chora) Chersonezu Taurydzkiego. Farmy okresu rzymskiego
w okolicach Sewastopola (Krym) (kierownicy bada: Tadeusz Sarnowski, Ludmia Kowalewska).
W ramach prac ratowniczych wsppracujemy od 2001 r. z kolegami z Sewastopola w badaniach mikroregionu osadniczego grnej czci Jaru Jucharina, pooonego na peryferiach wiejskiego terytorium Chersonezu Taurydzkiego. W pracach terenowych maj zastosowanie badania powierzchniowe,
geozyczne, geodezyjne zdjcie terenu liczcego cznie okoo 10 km2, dokumentacja w formie zdj lotniczych i wykonywanych z niszej wysokoci
z latawca, wykopaliska w miejscach niszczonych lub zagroonych zniszczeniem;
badaniom laboratoryjnym i analizom poddawane s makroszcztki rolinne,
pyki i materia kostny. Na badanym terenie zlokalizowalimy i zadokumentowalimy geodezyjnie ponad 10 farm, drog, wodocig, okrge struktury
o niezbyt jasnym jeszcze przeznaczeniu, dwie wytwrnie wina z prasami,
platformami do wyciskania winnej latoroli i pitosami. Szczegow dokumentacj w wyniku prac wykopaliskowych ograniczonych do niewielkich
sonday otrzymao pi farm z wieami mieszkalnymi, pomieszczeniami gospodarczymi, studniami. W niektrych farmach stwierdzamy lady zniszcze
datowanych na pierwsz poow I w., w innych na pierwsz poow III w.
Wszystkie farmy dostarczaj bogaty i wyjtkowo zrnicowany inwentarz
456
ceramiczny (miejscowa i importowana ceramika stoowa, rcznie lepione

i formowane na kole naczynia kuchenne wielu form znanych z pnoscytyjskich nekropoli i grodzisk, amfory, kadzielnice, lampy, naczynia serowarskie).
Raporty z prac zamieszczane regularnie w rocznikach wiatowit i Chersonesskij Sbornik. Poza tym: L.A. Kovalevskaya, T. Sarnowski, Crimean Chersonesos. Farmhouses of the Roman Period, Archeologia 57, 2007); J.C. Carter, L.A. Kovalevskaya, T. Sarnowski et al., Chora of Chersonesos [w:]
Chersonesos, Chora, Museum, and Environs, Austin Texas 2003, 121-135; L.A.
Kovalevskaja, T. Sarnowski, La vaisselle des habitants dune maison rurale de
lpoque romaine dans la chra de Chersonse Taurique, Rei Cretariae Romanae
Fautorum Acta 38, 2003 (2004), 229-235.
Projekt badawczy
Limes Tauricus w poszukiwaniu domniemanego systemu umocnie rzymskich
na Krymie (The Ultimate Frontier Project Crimea) (kierownicy bada: R. Karasiewicz-Szczypiorski, O.Ja. Savelja (Muzeum Narodowe Chersonez Taurydzki Sewastopol).
Badania realizowane na rnych stanowiskach poudniowego wybrzea Krymu maj zwerykowa hipotezy dotyczce rozmiarw wojskowej obecnoci
rzymskiej w Taurydzie. Zdaniem kierownikw bada umocnienia rzymskie
tworzyy na Krymie system zoony z kilku fortw oraz wie straniczych.
W sezonie 2008 prowadzono poszukiwania wiey obserwacyjnej na stanowisku Karagacz w masywie Sapun-gory. Umocnienie zlokalizowane w tym miejscu stanowioby uzupenienie systemu, w ktrego skad wchodziy odkryte
wczeniej wiee na stanowiskach Kazackaja i Kavkaz. W ramach projektu
prowadzone s rwnie poszukiwania fortu rzymskiego na stanowisku Czatyrdag w pobliu Auszty, gdzie natraono na pozostaoci kamiennych umocnie.
Raporty z prac mona znale na www.crimeaproject.com
Projekt badawczy
Limes Tauricus Badania podwodne (The Ultimate Frontier Project Crimea.
Underwater Expedition) (kierownicy bada: M. Nowakowska, R. KarasiewiczSzczypiorski, V. Gerasimov (Krymska Filia Instytutu Archeologii NANU).
457
Celem bada jest sporzdzenie mapy stanowisk podwodnych wzdu wybrzey Krymu. Rwnolegle prowadzone s poszukiwania stanowisk do systematycznych bada (wykopalisk podwodnych). W sezonie 2008 rozpoczto eksploracj m.in. na kotwicowisku pooonym w pobliu Aupki. Pod wod
zalega tam kilka bizantyjskich kotwic.
Projekt badawczy
Transformacja. Powstanie i rozwj wsplnej kultury w pnocnych prowincjach
cesarstwa rzymskiego od Brytanii do Morza Czarnego (kierownik polskiej czci projektu: Tadeusz Sarnowski).
Celem zakoczonego ju projektu byo ukazanie w przystpny sposb, jak
po raz pierwszy w dziejach kontynentu europejskiego doszo do powstania
jednolitego kulturowo obszaru od Wysp Brytyjskich do ujcia Dunaju. Proces kulturowej unikacji w pierwszych wiekach n.e. zosta przedstawiony
poprzez trzy gwne zagadnienia: etniczne i polityczne struktury regionu pogranicza w momencie pierwszych kontaktw z Rzymem, transfer i zaszczepienie kulturowych i cywilizacyjnych osigni Rzymu, adaptacja tyche przez
miejscowe spoecznoci. Efektem projektu jest elektroniczna baza danych
dostpna pod adresem http://www.rgzm.de/transformation/home/frames.htm,
ktrej w 2007 r. towarzyszya wystawa posterw w krajach uczestnikw projektu, w Polsce na Uniwersytecie Poznaskim i Warszawskim oraz w Muzeum
Archeologicznym w Krakowie. Gwne punkty prezentacji w bazie danych:
ustanowienie rzymskich prowincjonalnych struktur zarzdzania i administracji oraz lokalnych samorzdw; powstanie i rozwj centrw miejscowych
gmin, osiedli wiejskich i miast; wprowadzenie i rozwj gospodarki rolnej typu
farmerskiego oraz dobywania i przetwarzania surowcw; rozwj i zmiany
wiatopogldowe w sferze wyobrae religijnych, zwyczajw grzebalnych a take w dziedzinie ubioru. Uwzgldnione zostay trzy gwne fazy rozwoju: okres
okupacji, integracji i sytuacja okoo 212 r. n.e., gdy caa wolna ludno cesarstwa otrzymaa rzymskie obywatelstwo. Wraz z partnerem bugarskim odpowiadalimy za prezentacj pooonych nad dolnym Dunajem prowincji
Mezja Grna i Dolna, dzi Serbia, Macedonia, Bugaria i dobrudaska cz
Rumunii. Nasz zakad wzi na siebie zadanie zrobienia zdecydowanej wikszoci map (35), zebrania i przetworzenia materiau ilustracyjnego do prawie
wszystkich, szczegowych zagadnie oraz opracowania kilku tematw (po-
458
wstanie i rozwj osiedli wiejskich typu vici, jzyk grecki i aciski w prowincjach mezyjskich, prawny status lokalnych gmin i ich mieszkacy, kulty religijne w gminach i osiedlach miejscowej ludnoci). Szczeglny nacisk
pooylimy na prezentacj wynikw wykopalisk ekspedycji Instytutu Archeologii UW w Bugarii (rzymski obz wojskowy w Novae z jego umocnieniami, komendantur, koszarami i przypuszczalnym domem legata legionu)
i czciowo take na Krymie (sanktuarium Jowisza Dolicheskiego w Baakawie, rzymski posterunek wojskowy w Inkermanie i farmy okresu rzymskiego w okolicach Sewastopola), zabezpieczanym w II i III w. przez wojsko
rzymskie z Dolnej Mezji.
T. Sarnowski, Transformation. The Development of a Common Culture in Northern Provinces of the Roman Empire from Britain to the Black Sea [w:] Kultura 2000, Warszawa 2007, 128 131; T. Sarnowski, Die Schriftlichkeit in
den Grenzprovinzen [w:] B. Pferdehirt (ed.), Die Entstehung einer gemeinsamen
Kultur in den Nordprovinzen des Rmischen Reiches von Britannien bis zum
Schwarzen Meer, Mainz 2007, 36-37.
Zakad Archeologii rodowiska
Zakad prowadzi badania naukowe w zakresie archeozoologii. Wykonywane

s ekspertyzy szcztkw zwierzcych ze stanowisk archeologicznych polskich,
europejskich, azjatyckich i afrykaskich. Badania naukowe s ukierunkowane
na nastpujce zagadnienia: 1) Charakterystyka gospodarki zwierztami w rnych kulturach i okresach, 2) Problemy udomowienia zwierzt, 3) Ikonograa zwierzca, 4) Zwierzta w kulcie i w pochwkach, 5) Archeozoologia
dowiadczalna
Zakad Archeologii Wczesnego redniowiecza
Przedmiotem bada naukowych i dydaktyki Zakadu jest archeologia spoecznoci zamieszkujcych ziemie polskie i Europ w okresie pomidzy VI
a poow XIII w. Szczeglne miejsce w naszych pracach zajmuj kwestie dotyczce obrzdku pogrzebowego, archeologia pogranicza Sowian Wschodnich
i Zachodnich we wczesnym redniowieczu oraz obszarw nadbatyckich, osadnictwo pruskie okresu wczesnego redniowiecza, osadnictwo ziem polskich
doby plemiennej oraz procesy formowania struktur protopastwowych i wczesnopastwowych wczesnoredniowiecznej Europy.
459
Projekt badawczy
Pogranicza etniczne i kulturowe we wczesnym redniowieczu.
Udzia w pracach terenowych prowadzonych z ramienia Instytutu Archeologii i Etnologii PAN i we wsppracy z archeologami chemskimi, ukraiskimi i z krajw Zachodniej Europy, tworzy dogodn platform badania kultur
pogranicza w kontekcie formowania si pastwowoci polskiej i ruskiej,
a studentom zapewnia moliwo odbywania dobrze zorganizowanych i atrakcyjnych letnich wicze terenowych. Unikatowe znaczenie maj w tym kontekcie stanowiska archeologiczne, oraz struktury, obiekty i znaleziska o wyrazistych cechach rnych kultur: nalecych do rzymskiego Zachodu oraz
cywilizacji rusko-bizantyjskiej. Przedmiotowe prace koncentruj si na ziemi
chemskiej.
Zakad Historii Kultury Materialnej Antyku
Zakad zajmuje si kilkoma nurtami bada: histori kultury materialnej, archeologi Pnocnych Wybrzey Morza Czarnego oraz archeologi obszaru
Veneto oraz archeologi rzymskiej Hiszpanii. Te dwa ostatnie nurty bada
to cakiem nowa tematyka, ktra po raz pierwszy wanie w ramach naszego
Zakadu znalaza odzwierciedlenie w dydaktyce. Pracownicy naukowi Zakadu, gwnie ze wzgldu na prowadzone wykopaliska, zajmuj si take nowymi nieinwazyjnymi metodami bada archeologicznych: fotogra lotnicz
i kosmiczn, badaniami geozycznymi, analizami zyko-chemicznymi oraz
badaniem antycznego DNA. W Zakadzie prowadzone s szerokie badania
nad yciem codziennym w czasach antycznych i jego materialnymi przejawami. Opieraj si one nie tylko na rozwaaniach teoretycznych, opracowaniach
znanych ju materiaw czy tworzeniu i werykowaniu nowych hipotez. Podstaw s prowadzone przez pracownikw Zakadu liczne wykopaliska. Pochodzce z nich, czsto cakiem nowe i unikalne materiay.
Zakad Kontaktw wiata rdziemnomorskiego z Barbaricum
Projekt badawczy
Znaleziska monet antycznych z okresu rzymskiego w Polsce
Monety rzymskie s w Europie rodkowej i Pnocnej najliczniejsz kategori tzw importw rzymskich, czyli przedmiotw wytworzonych w staroytnoci na terenie Cesarstwa Rzymskiego, ktre w wyniku kontaktw o r-
460
norodnym charakterze wydostay si poza granice pastwa rzymskiego.

Numizmaty te odgrywaj podstawow rol w badaniach dotyczcych charakteru, skali i zasigu oddziaywa cywilizacji rdziemnomorskiej na ludy barbarzyskie. Wstpnym, ale zarazem niezbdnym warunkiem dla przeprowadzenia tych studiw jest inwentaryzacja dokonanych odkry. W tym celu,
ponad 50 lat temu, powstao we Frankfurcie nad Menem centrum koordynujce program rejestracji znalezisk monet antycznych w poszczeglnych
krajach Europy (midzynarodowy projekt Fundmnzen der Antike).
Celem projektu, realizowanego we wsppracy z uniwersytetem J. W. Goethego we Frankfurcie n.M., jest zgromadzenie i usystematyzowanie informacji o znaleziskach monet staroytnych ze lska, Mazowsza i Podlasia,
stworzenie komputerowej bazy danych oraz zestawienie aktualnych i zgodnych
z obowizujcymi standardami ich inwentarzy. Projekt realizowany jest w czterech paszczyznach: werykacja terenowa odkry, kwerenda kolekcji muzealnych, archiww i literatury, zestawienia zintegrowanej bazy danych i opracowania inwentarzy regionalnych w jzyku niemieckim.
Projekt badawczy
Znaleziska monet antycznych z ziem polskich.
Projekt realizowany jest w ramach czteroletniej umowy midzynarodowej
GDRE (GROUPEMENT DE RECHERCHE EUROPEEN) Trouvailles
montaires z CNRS w Paryu.
Projekt ma na celu poczenie dziaalnoci orodkw lokalnych i stworzenie
midzynarodowej inicjatywy badawczej, umoliwiajcej prowadzenie komparatystycznych studiw w zakresie numizmatyki antycznej nad rozwojem
jednostek monetarnych, funkcj poszczeglnych nominaw i rozrzutem terytorialnym znalezisk pojedynczych, jak rwnie studiw nad wstpowaniem
i struktur znalezisk zespoowych. Badania nad znaleziskami monetarnymi
koncentruj si na uchwyceniu wspzalenoci pomidzy wiatem greckorzymskim, a plemionami barbarzyskimi. W czasach Republiki i Cesarstwa
Rzymianie importowali z terenw Barbaricum wiele surowcw. wiadectwem
tych kontaktw s znaleziska rzymskich importw, w tym rwnie monety
rzymskie. Ten szczeglny rodzaj stosunkw handlowych nierozerwalnie wiza si z prowadzeniem do koca II w. po Chr. polityki podboju. W wiekach
pniejszych III i IV po Chr, kontakty Rzymian z Barbarzycami nabray
461
wymiaru gwnie politycznego. Przykadem tego mog by oddziay armii

rzymskiej zoone z plemion germaskich. Taki model stosunkw rzymskobarbarzyskich mia swoje odbicie w ksztatowaniu si polityki monetarnej
Cesarstwa a tym samym odpywu monet z Imperium na tereny Barbaricum.
Nierzadko monet uywano w celu kupienia pokoju. Byy wic istotnym
narzdziem polityki rzymskiej.
Celem projektu jest przeprowadzenie ponadregionalnych studiw nad cyrkulacj i chronologi monet rzymskich na terenach dawnego Imperium oraz
Barbaricum. Katalogi monet, jakimi dysponujemy w chwili obecnej (Wgry,
Armenia, Rumunia i Sowenia) oraz te, ktre zostan opublikowane (Polska
i Modawia) pozwol nam odtworzy sie powiza pomidzy wiatem grecko-rzymskim i Skandynawi. Projekt GDRE obejmie rwnie badania nad
ksztatowaniem si i rozwojem rynku monetarnego na terenach Cesarstwa
Wschodniego Bizancjum. Doczone do tego zostan znaleziska z ziem
polskich oraz z obozw rzymskich (jak np. Durostorum), ktre w tym okresie znajdoway si pod panowaniem cesarzy bizantyjskich. Jednym z zada,
poza publikacj wynikw bada, bdzie rwnie regularne organizowanie
spotka i konferencji naukowych, podczas ktrych omawiane bd postpy
dotychczasowych prac. W tym kontekcie niezbdna staje si dziaalno wydawnicza jak rwnie tumaczenie materiaw z konferencji i spotka na
jzyki kongresowe, tak by kady z uczestnikw projektu mia do nich swobodny dostp.
Projekt badawczy
NETConnect. Powizania Kultury Europejskiej poprzez Now Technologi (Connecting European Culture through New Technology) w ramach trzyletniego
projektu UE Kultura 2000.
Projekt NetConnect ma na celu stworzenie wsplnej oglnoeuropejskiej
wirtualnej przestrzeni naukowo-edukacyjnej dla trzech wiatowej klasy stanowisk archeologicznych reprezentujcych rne okresy historyczne, odmienne rejony Europy, inne kultury i tradycje. Projekt zakada powstanie wizualizacji komputerowych w postaci dwuwymiarowych (2D) oraz
trjwymiarowych (3D) animacji dla: grodu obronnego z wczesnej epoki elaza (VIII-VII w. przed Chr.) kultury uyckiej w Biskupinie (Polska), kurhanu wczesnoceltyckiego z okresu starolateskiego (VI w.) w Glauberg (Niem-
462
cy) i wybranych kompleksw miejskich Magna Grecia z czasw klasycznych

(V w.) w Kalabrii (Wochy). W wyniku realizacji projektu powstanie rwnie
forma wirtualnego przewodnika po zabytkach w postaci programu komputerowego dostpnego poprzez sieci telefonii komrkowych. Projekt zakada
take wczenie wszystkich trzech stanowisk w sie GIS (Geographic Information System).
Animacje bd miay form rekonstrukcji stanowiska w wirtualnej
rzeczywistoci przedstawiajcej wygld i zabudow architektoniczn
w przeszoci, wystrj i wyposaanie wntrz oraz pierwotne rodowisko naturalne otaczajce dane miejsce. Uytkownik poprzez moliwo sterowania
i nawigacji bdzie mg samodzielnie zwiedzi wirtualnie cae stanowisko
w okresie jego istnienia w przeszoci. W trakcie zwiedzania wirtualnej rekonstrukcji moliwe bdzie zapoznanie si z histori bada stanowiska, obejrzenie
rekonstrukcji sprztw domowych i przedmiotw codziennego uytku oraz
odkrytych zabytkw. Zwiedzajcy bdzie mia take moliwo zobaczenia
wszystkich przedmiotw w kontekcie ich uytkowania dziki prezentacjom
i lmom z zakresu archeologii eksperymentalnej, ktre zostan wczeniej przygotowane i wczone do prezentacji. W animacji znajdowa si bd ponadto
take trjwymiarowe przedstawienia zabytkw archeologicznych i ich rekonstrukcji.
Zakad Tradycji Antyku w Sztukach Wizualnych
Gwnym przedmiotem bada Zakadu utworzonego w 2002 roku jest interdyscyplinarna eksploracja szeroko pojmowanej poantycznej kultury wizualnej inspirowanej zarwno grecko-rzymskimi tekstami literackimi, jak i dzieami sztuki
antyku klasycznego. Celem takiej eksploracji jest wypenienie luki w prowadzonych w Polsce badaniach na obszarze pomidzy archeologi klasyczn i histori
sztuki. Sztuka renesansowej Italii i kultura artystyczna neoklasycyzmu w Polsce
i Italii to dwa gwne obszary, na ktrych koncentruje si dziaalno Zakadu
Sztuka renesansowej Italii
W pierwszym temacie bada (realizowanym jedynie przez kierujcego Zakadem)
chodzi przede wszystkim o malowane skrzynie zwane cassoni, nawizujce w formie do antycznych sarkofagw oraz zawieszane nad nimi tablice znane jako
spalliere. Tego rodzaju dziea sztuki uytkowej tworzone czsto przez wybitnych
artystw, jak Apollonio di Giovanni (nazwany przez Ugolino Verino toskaskim
463
Apellesem), Paolo Uccello, Andrea del Verrocchio, Jacopo del Sellaio i Botticelli, dostarczaj wielkiego spektrum tematw z antyku inspirowanych dzieami
m.in. Homera, Owidiusza, Wergiliusza i Valeriusa Maximusa. W polskich zbiorach, znajduje si okoo 50 tego typu zabytkw, ktrych wikszo to dziea
z dawnej kolekcji Lanckoroskich, obecnie w Zamku Krlewskim na Wawelu.
W ramach dziaalnoci Zakadu powstao kilkadziesit artykuw na ten temat
publikowanych w Polsce i zagranic (m.in. w Journal of the Warburg and
Courtauld Institutes i Arte Lombarda) oraz dwie ksiki: Soggetti classici sui
cassoni orentini alla vigilia del Rinascimento (1996) oraz Mity, legendy, exempla.
Woskie malarstwo wieckie epoki Renesansu ze zbiorw Karola Lanckoroskiego
(2003), jej angielska wersja ukae si na pocztku 2009 r.
Kultura artystyczna neoklasycyzmu w Polsce i Italii
Sztuka neoklasycyzmu w Polsce i Italii jest przedmiotem bada wszystkich pracownikw Zakadu. Ich wynikiem jest kilka ksiek: praca zbiorowa pt. Kultura
artystyczna Uniwersytetu Warszawskiego (2003, red. J. Mizioek), ktra koncentruje si na uniwersyteckich instytucjach takich jak Muzeum Sztuk Piknych z jego
przeszo 700 odlewami dzie rzeby antycznej, Gabinecie Rycin z okoo 100000
rycin i rysunkw i gmachach uniwersyteckich z ich dekoracj allantica; Uniwersytet Warszawski. Dzieje i tradycja (2005) autorstwa J. Mizioka; Antyczne tradycje
w dekoracji rzebiarskiej gmachw Uniwersytetu warszawskiego przy Krakowskim
Przedmieciu (2008) autorstwa H. Kowalskiego. Ponadto J. Mizioek opublikowa
dwie jeszcze ksiki: Inspiracje rdziemnomorskie. O wizji antyku w sztuce Warszawy i innych orodkw kultury dawnej Polski (2004) i we wsppracy z M.
Baliszewskim i M. Tarnowskim Villa Laurentina. Arcydzieo epoki stanisawowskiej (2007), ktra ukazaa si wraz z pgodzinnym lmem zawierajcym
wirtualn rekonstrukcj willi Pliniusza Modszego w Laurentum pod Rzymem
opracowan w 3D na bazie XVIII-wiecznych rysunkw wykonanych przez
polskich i woskich artystw w Rzymie. Program 3D Studio Max 9 pozwala na
wizualizacje wanych, nie opracowanych zespow rysunkw wielkiej klasy artystycznej. Obecnie pracujemy w Zakadzie nad: 1) wirtualn rekonstrukcj Forum
Vasorum w Warszawie (po. XVII w.); 2) nad wirtualnym modelem projektu
Muzeum Sztuk Piknych Stanisawa Kostki Potockiego z ok. 1780 roku; 3) rzymskim okresem twrczoci Franciszka Smuglewicza, ktry w latach 1774/1476 bra
udzia m.in. w dokumentowaniu malowide w Domus Aurea.
464
Pracownia Bada Archeologicznych w Libii Ptolemais

Pracownia jest orodkiem badawczym prowadzcym wykopaliska oraz badania topograczne na terenie miasta Ptolemais w Cyrenajce (Libia). Powstaa
ona w 2005 roku dziki staraniom .p. prof. Tomasza Mikockiego inicjatora i kierownika polskich bada archeologicznych w Libii. W ramach uzyskanych koncesji prowadzone s wykopaliska w jednej z insul miasta, gdzie
odkryto pozostaoci zabudowy mieszkalnej, m. in. tzw. Willi z widokiem.
W realizacji s take prace konserwatorskie odkrywanych zespow zabytkw:
mozaiki, malarstwo cienne, monety, rzeba, ceramika, oraz badania topograi miasta przy pomocy metod nieinwazyjnych. Dane geodezyjne czone
s z obrazami satelitarnymi w wysokiej rozdzielczoci, a take z fotograami
lotniczymi wykonywanymi z uyciem latawca. Ponadto plan miasta i jego
zabudowa s uzupeniane i werykowane pomiarami geozycznymi. Celem
bada jest pozyskanie kompleksowego obrazu jednego z waniejszych orodkw miejskich w tej czci wiata antycznego, istniejcego od III w. p.n.e.
do VII w. n.e.
Pracownia Dokumentacji i Zbiorw IAUW
Zadaniem Pracowni jest porzdkowanie materiaw zabytkowych oraz dokumentacji, znajdujcych si w zbiorach IA UW. Wyniki tych prac bd udostpniane w postaci bazy danych majcej za zadanie uatwi badaczom dotarcie do interesujcych ich zabytkw oraz dokumentacji.
Prof. UW dr hab. Kazimierz Lewartowski

18.1.2.2.2.1. Zakad Archeologii Bliskiego Wschodu
Krakowskie Przedmiecie 26/28, Szkoa Gwna, tel. 55 22 803, 55 22 804,
55 22 823, pok. 3.03, 3.04, 3.23, 3.26.
465
prof. UW dr hab. Barbara Kaim kierownik

(archeologia Iranu)
prof. dr hab. Micha Gawlikowski
(archeologia Bliskiego Wschodu)
prof. UW dr hab. Piotr Bieliski
(archeologia Bliskiego Wschodu w epoce brzu)
dr Dorota awecka dorotalawecka@uw.edu.pl
(archeologia Bliskiego Wschodu w epoce brzu),
prof. UW dr hab. Jolanta Mynarczyk usyam@wp.pl
(archeologia Bliskiego Wschodu w okresie hellenistyczno-rzymskim
i bizantyjskim)
dr Franciszek M. Stpniowski
(archeologia Bliskiego Wschodu w epoce elaza, asyriologia)
dr Dariusz Szelg
(archeologia Bliskiego Wschodu w epoce elaza)
dr Tomasz Waliszewski twaliszewski@yahoo.com
(archeologia SyroPalestyny w okresie rzymskim i izantyjskim)
dr Marta uchowska
(archeologia Wschodu rzymskiego).
Doktoranci
mgr Maciej Grabowski
mgr Karol Juchniewicz
mgr Maja Kornacka
mgr Aleksandra Kubiak
mgr Marzena Markowska
mgr Agnieszka Piekowska
18.1.2.2.2.2. Zakad Archeologii Egejskiej

Krakowskie Przedmiecie 26/28, Szkoa Gwna, tel. 55 22 814, pok. 3.14.
prof. UW dr hab. Kazimierz Lewartowski kierownik
(archeologia egejska, zastosowania komputerw w archeologii).
dr Marta Guzowska
(archeologia egejska, archeologia staroytnej Grecji, historia archeologii)
mgr Magorzata Siennicka
(archeologia Grecji ldowej w epoce brzu)
466
mgr Agata Ulanowska

(archeologia egejska, etnoarcheologia, archeologia wiekw ciemnych)
Doktoranci
mgr Katarzyna Laszczak
18.1.2.2.2.3. Zakad Archeologii Klasycznej

Krakowskie Przedmiecie 26/28, Szkoa Gwna, tel. 55 22 817, pok. 3.17.
prof. UW dr hab. Witold Dobrowolski kierownik
(etruskologia, archeologia klasyczna)
prof. dr hab. W. Andrzej Daszewski
(archeologia klasyczna)
prof. dr hab. Elbieta Jastrzbowska
(archeologia wczesnochrzecijaska i wczesnobizantyjska)
dr Radosaw Gawroski
(archeologia staroytnego Rzymu)
dr Monika Rekowska-Ruszkowska
(archeologia klasyczna, historia archeologii)
dr Jerzy elazowski
(archeologia Europy staroytnej, epigraka)
mgr Piotr Jaworski
(archeologia klasyczna, numizmatyka)
18.1.2.2.2.4. Zakad Archeologii Egiptu i Nubii

Krakowskie Przedmiecie 26/28, Szkoa Gwna, pok. 3.08 i 3.25,
tel.: 55 22 808 i 55 22 825
prof. dr hab. Wodzimierz Godlewski kierownik w.godlewski@zigzag.pl
prof. dr hab. Andrzej Niwiski a.niwinski@poczta.fm
dr Mirosaw Barwik
dr Kamil Kuraszkiewicz kamilomar@poczta.onet.pl
dr Sawomir Rzepka s.rzepka@wp.pl
dr Mahmoud El-Tayeb mahmoudeltayeb@hotmail.com
dr Joanna Then-Obuska
dr Anna Wodziska aniawodzinska@yahoo.com
467
18.1.2.2.2.5. Zakad Archeologii Prowincji Rzymskich

ul. Krakowskie Przedmiecie 26/28, 00-927 Warszawa (Szkoa Gwna)
tel. (22) 55 22 809, pok. 3.09
prof. dr hab. Tadeusz Sarnowski kierownik
dr Radosaw Karasiewicz-Szczypiorski
dr Sawomir Kowalski
dr Marek Tycjan Olszewski
dr Agnieszka Tomas
18.1.2.2.2.6. Zakad Historii Kultury Materialnej Antyku

ul. Krakowskie Przedmiecie 26/28, 00-927 Warszawa (Szkoa Gwna)
tel. (22) 55 22 820, pok. 3.20
prof. UW dr hab. Piotr Dyczek kierownik tel. 601549896 novae@uw.edu.pl
prof. dr hab. Iwona Modrzewska-Pianetti iwonamodrzewska@poczta.onet.pl
dr Marzena uszczewska mluszczewska@yahoo.com
dr Marcin Matera tel. 0227880752 mmatera@o2.pl
dr Tomasz Scholl tel. (022) 648-68-69 TomaszScholl@acn.waw.pl
mgr Monika Muszyska-Mikocka
18.1.2.2.2.7. Zakad Archeologii Europy Staroytnej

Krakowskie Przedmiecie 26/28, Szkoa Gwna pok. 3.05, 3.06, 3.07.
tel. 55 22 805, 55 22 806, 55 22 807,
prof. dr hab. Wojciech Nowakowski kierownik
(archeologia okresu wpyww rzymskich, archeologia Batw).
prof. dr hab. Jerzy OkuliczKozaryn (emeritus)
(archeologia wczesnej epoki elaza i okresu wpyww rzymskich, archeologia
batyjska)
dr Bartosz Kontny
(archeologia wczesnej epoki elaza i okresu wpyww rzymskich
dr Pawe Szymaski
(archeologia batyjska, archeologia okresu wpyww rzymskich)
dr Adam Walu
(archeologia wczesnej epoki elaza, archeologia batyjska)
468
mgr Adam Cieliski

(archeologia okresu wpyww rzymskich kultura wielbarska)
mgr Agnieszka Jaremek
(wczesna epoka elaza)
mgr Magda Nowakowska
(wczesna epoka elaza)
mgr Andrzej Szela
(archeologia okresu wpyww rzymskich kultura przeworska)
18.1.2.2.2.8. Zakad Kontaktw wiata rdziemnomorskiego

z Barbaricum
Krakowskie Przedmiecie 26/28, 00-927 Warszawa (Szkoa Gwna)
tel. (22) 55 22 827, pok. 3.27
prof. dr hab. Aleksander Bursche kierownik
prof. dr hab. Jerzy Kolendo
(problemy etniczne i kulturowe w Europie staroytnej, epigraka, historia
gospodarcza wiata rzymskiego)
dr Roksana Chowaniec
(importy rzymskie w Barbaricum, konserwatorstwo archeologiczne,
popularyzacja archeologii)
dr Renata Cioek
(numizmatyka antyczna, importy rzymskie, bibliograa)
mgr Marcin Rudnicki
(numizmatyka antyczna, archeologia Celtw i ich pnocnych ssiadw)
mgr Przemysaw Dulba
(archeologia Celtw, Europa rodkowa w modszym okresie przedrzymskim)
mgr Anna Zapolska
(importy rzymskie, numizmatyka antyczna, archeologia Batw)
18.1.2.2.2.9. Zakad Papirologii zob. 18.1.3.

(odnotowujemy przekazane nam indywidualne bibliograe)
prof. dr hab. Aleksander Bursche
(archeologia i numizmatyka Europy staroytnej, problemy konserwatorstwa archeologicznego, organizacja, marketing i popularyzacja w dziedzictwie archeologicznym)
469
Ksiki
1996, Later Roman-Barbarian Contacts in Central Europe. Numismatic Evidence,
Berlin.
1998, Zote medaliony rzymskie w Barbaricum. Symbolika prestiu i wadzy spoeczestw
barbarzyskich u schyku staroytnoci, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii
Uniwersytetu Warszawskiego, (Supplement Series A: Antiquity, vol. 2),
Warszawa.
2000, [wspaut.] Staroytne wynalazki i odkrycia, Pakiet edukacyjny dla uczniw gimnazjw, Warszawa.
1980, Nieznana moneta Konstancjusza Chlorusa, Wiadomoci Numizmatyczne 24,
s. 22-3
1980, [wspaut.] Osada z wczesnej epoki elaza i okresu rzymskiego z Ptasiej Wyspy
na jeziorze Salt, Szestno stan. II, woj. olsztyskie, Wiadomoci Archeologiczne
45, s. 211-24.
1980, Dawne znaleziska monet rzymskich w wietle nowych bada, Wiadomoci
1981, [rec.] R. Laser, Die rmischen und frhbyzantinischen Fundmnzen auf dem
Gebiet der DDR, Berlin 1982, Wiadomoci Numizmatyczne 24, s. 209-12.
1982, [rec.] J. Jurukova, Griechisches Mnzwerk. Die Mnzprgung von Bizye, Berlin
1981, Wiadomoci Numizmatyczne 26:, s. 68-70.
1983, Medaillon of Perinthos found near Gdask [w:] (red.) Al. Fol, Pulpudeva,
Semaines Philippopolitaines de lhistoire et de la culture Thrace, 4, Plovdiv, 3-17
Octobre 1980, Soa, s. 197-9.
1983, Moneta i kruszec w kulturze wielbarskiej w okresie pnorzymskim, Przegld
Archeologiczny 31, s. 47-90.
1983, Dawne znaleziska monet rzymskich w wietle nowych bada, lsk, Wiadomoci
1984, Emisje autonomiczne Mezji i Tracji oraz ich rozpowszechnienie w Europie
rodkowo-Wschodniej [w:] (red.) S. Parnicki-Pudeko et al., Balcanica
Posnaniensia, Acta et Studia, I, Mezja Tracja Bakany, Pozna, s. 235-44.
1985, Direction of contacts of the Roman Empire with the mid-European Barbaricum
in the second part of the 3rd and 4th centuries in the light of coin nds,
Wiadomoci Numizmatyczne 39 [Polish Numismatic News 4], s. 33-44.
1986, Stan i potrzeby bada nad rdami numizmatycznymi do okresu rzymskiego
w Polsce [w:] (red.) K. Godowski, R. Madyda-Legutko Stan i potrzeby bada
470
nad modszym okresem przedrzymskim i okresem wpyww rzymskich w Polsce

(red.), Krakw, s. 395-407.
1986, [wspaut.] Stan i potrzeby bada nad okresem rzymskim na wschd od dolnej
Wisy [w:] (red.) K. Godowski, R. Madyda-Legutko Stan i potrzeby bada nad
modszym okresem przedrzymskim i okresem wpyww rzymskich w Polsce, Krakw,
s. 319-342.
1987, [wspaut.] Archeologia biblioteczna. Cmentarzyska kultury wielbarskiej w Kronie
st. 1 i Wielbarku, woj. elblskie [w:] (red.) A. Pawowski, Badania archeologiczne
w woj. elblskim w latach 1980-83, Malbork, s. 233-277.
1987, [wspaut.] W sprawie metalowego rzemiosa artystycznego na Pomorzu [w:]
(red.) A. Pawowski, Badania archeologiczne w woj. elblskim w latach 1980-83,
Malbork, s. 349-376.
1987, [wspaut.] Badania birytualnego cmentarzyska kultury wielbarskiej w Kronie
na st. 1, woj. elblskie [w:] (red.) A. Pawowski, Badania archeologiczne w woj.
elblskim w latach 1980-83, Malbork, s. 207-231.
1988, Kontakty Cesarstwa Rzymskiego z ludnoci kultury wielbarskiej w III i IV w.
w wietle rde numizmatycznych [w:] (red.) J. Gurba, A. Kokowski, Kultura
wielbarska w modszym okresie rzymskim, t. 1, Lublin, 37-50.
1988, [rec.] Konferencja Monety a archeologia, Fredrikstad, Norwegia, Wiadomoci
1989, [rec.] R. Reece, Coinage in Roman Britain, London 1987, Wiadomoci
1989, [rec.] G. Depeyrot, Le Bas-Empire Romaine, economie et numismatique, Paris
1987, Wiadomoci Numizmatyczne 33, s. 85-7.
1989, Contacts between the Roman Empire and the mid-European Barbaricum in the
light of coin nds [w:] (red.) I.A. Carradice, Proceedings of the 10th International
Congress of Numismatics, London 1986, Wetteren, s. 279-88.
1988, Znaleziska monet rzymskich z Maopolski, Wiadomoci Numzimatyczne 32,
s. 124-127.
1990, Rome and Europes unbathed western and eastern perspectives, Antiquity 64,
s. 683-684.
1991, Finds of Roman gold medallions in Barbaricum new data on old material,
Wiadomoci Numizmatyczne 33 [Polish Numismatic News 5], s. 145153.
1991, [wspaut.] Panorama of Polish archaeology, Antiquity 248, s. 583-592.
1992, Terra sigillata from close nds north of the Carpathians [w:] (red.) K. Godowski,
R. Madyda-Legutko, Probleme der relativen und absoluten Chronologie ab
Latenezeit bis zum Frhmittelalter, Krakw, s. 141-148.
471
1992, Roman Ae coinage on the south Baltic coast [w:] (red.) B. Hrdh, B. WyszomirskaWebart, Contacts across the Baltic Sea during the Late Iron Age, Lund, s. 1-14.
1992, Roman coinage in the Westbalt Circle [w:] (red.) J. Kozaryn-Okulicz, W.
Nowakowski, Barbaricum 92, t. 2, Warszawa, s. 231-44.
1992, [rec.] E. Peter, Eine Werksttte zur Herstellung von subaeraten Denaren in Augusta
Raurica [w:] (red.) SFMA 7, Frankfurt-Berlin 1990, Wiadomosci Numizmatyczne,
36: (1993), s. 191-3.
1992, [rec.] Miloje Vasi, Nalazi rimskog bronzanog novca IV i V veka iz municipijuma Horreum Margi, Beograd 1990, Wiadomoci Numizmatyczne 36,
s. 197-8.
1992, [rec.] XIII oksfordzkie sympozjum historii pienidza. Znaleziska monet i uytkowania pienidza w wiecie rzymskim, Oksford, 25-27 marzec 1993, Wiadomoci
1992, [rec.] Die Mnze. Festschrift fr Maria R.-Alfldi, Frankfurt am Main,
1992, [rec.] Die Fundmnzen der rmischen Zeit in Ungarn, I, Bonn-Budapest 1990,
1992, [rec.] D. Wigg, Mnzumlauf in Nordgallien um Mitte des 4.Jahrhunderts n.Chr.,
SFMA 8, Berlin 1992, Wiadomoci Numizmatyczne 36, s. 95-7.
1993, Monety rzymskie z pnocno-zachodnich Niemiec, Wiadomoci Numizmatyczne
37, s. 51-61.
1993, Pourquoi les denarii frapps aprs 194 etaient absent dans le Barbaricum? [w:]
(red.) G. Moucharte, T. Hackens, Proceedings of the 11th International
Numismatic Congress, Bruxelles 1991, 2, Louvain-la-Neuve, s. 297-303.
1994, Who creates the past in Germany?, Antiquity 68, s. 648-650.
1994, Die tote und die lebende Kultur. Germans and Balts of the south Baltic in the
light of their funeral rites [w:] (red.) B. Stjernquist, Prehistoric Graves as a Source
of Information, Stockholm, s. 133-141.
1994, Celtic, Roman and Merovingian coins in north-west Germany, The Numismatic
Chronicle 154, s. 225-241.
1994, Die Markomannenkriege und der Zuu rmischer Mnzen in das Barbaricum
[w:] (red.) H. Friesinger, J. Tejral, A. Stuppner, Markomannenkrige. Ursachen
und Wirkungen, Wien-Brno, s. 471-485.
1995, Czy skarb z Poaca by upem z bitwy w Lesie Teutoburskim? [w:] (red.) A.
Bursche et al., Nvnc de Svebis dicendvm est..., Warszawa, s. 85-91.
1995, Rzymskie medaliony i germaskie elity wadzy. Geneza symbolu [w:] (red.) M.
Gcarzewicz, Pozaekonomiczne funkcje monet, X Oglnopolska Sesja
Numizmatyczna w Nowej Soli, Pozna, s. 21-42.
472
1995-1999, 130 hase z dziedziny archeologii i numizmatyki antycznej do Nowej

Encyklopedii Powszechnej PWN, Warszawa.
1996, Archaeological sources as ethnical evidence the case of the eastern Vistula mouth
[w:] (red.) P. Graves-Brown et al., Cultural Identity and Archaeology: The
Construction of European Communities, London, s. 228-237.
1996, Najstarsze rzymskie medaliony z Barbaricum [w:] (red.) A. Kokowski, Studia
Gothica I in memoriam Ryszard Wogiewicz, Lublin, s. 85-100.
1996, Monety rzymskie z cmentarzyska kultury bogaczewskiej w Wyszemborku gm.
Mrgowo [w:] (red.) W. Nowakowski, Concordia, Studia oarowane Jerzemu
Okuliczowi-Kozarynowi w szedziesit pit rocznic urodzin, Warszawa, s. 3739.
1996, Contacts between the Late Roman Empire and North-Central Europe, The
Antiquaries Journal 76, s. 31-50.
1996-1998, 7 artykuw w cyklu Cesarze rzymscy na monetach, w kwartalniku
Archeologia ywa 1-8.
1997, Roman coinage from Jakuszowice settlement in north Maopolska, Notae
Numismaticae 2, s. 119-157.
1997, Denarii subaerati from Barbariucm, Wiadomoci Numizmatyczne 40 [Polish
Numismatic News 6], s. 31-42.
1998, Unikalny medalion Licyniusza I z pnocnej Maopolski [w:] (red.) J. Kolendo,
Nowe znaleziska importw rzymskich z ziem Polski I, (Korpus znalezisk
rzymskich z europejskiego Barbaricum, Polska, Suplement, t. 1), Warszawa,
s. 147-154.
1998, Niepublikowane monety rzymskie z Jdrzejowa [w:] (red.) J. Kolendo, Nowe
znaleziska importw rzymskich z ziem Polski I, (Korpus znalezisk rzymskich z europejskiego Barbaricum, Polska, Suplement, t. 1), Warszawa, s. 199-200.
1998, Subaerat Lucylli z osady w Izdebnie [w:] (red.) J. Kolendo, Nowe znaleziska
importw rzymskich z ziem Polski I, (Korpus znalezisk rzymskich z europejskiego
Barbaricum, Polska, Suplement, t. 1), Warszawa, s. 206.
1999, Die Rolle rmischer Goldmedaillone in der Sptantike [w:] (red.) W. Seipel,
Barbarenschmuck und Rmergold. Der Schatz von Szilgysomly, Wien, s. 3953.
1999, [wspaut.] Groby z monetami rzymskimi na cmentarzysku kultury Wiebarskiej
w Weklicach koo Elblga [w:] (red.) Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie rodkowej dedykowane Teresie Dbrowskiej
w 65. rocznic urodzin, Warszawa, s. 141-63.
1999, Znane i nieznane znaleziska denarw z ziem polskich, Wiadomoci
473
1999, [wspaut.] Monety rzymskie znalezione na osadzie kultury uyckiej w miejscowoci Liw, st. 4, woj. mazowieckie, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii
Uniwersytetu Warszawskiego 1/B, s. 46-50.
1999, Archeologia dowiadczalna [w:] Nowa Encyklopedia PWN, Suplement, Warszawa,
s. 655-656
2000, Roman gold medallions in Barbaricum. Symbols of power and prestige of Germanic
elite in Late Antiquity [w:] (red.) B. Kluge, R. Weisser, Proceedings of 12th
International Numismatic Congress in Berlin, Berlin, s. 28-45.
2000, Map 2 + directory + introduction, Barrington Atlas of the Greek and Roman
World, red. R.J.A.Talbert, Princeton University Press.
2000, [wspaut.] Map 13 + directory + introduction, Barrington Atlas of the Greek
and Roman World (red. R. J.A.Talbert), Princeton University Press.
2000, [wspaut.] Zestaw komentowanych map dotyczcych prehistorii Europy rodkowej
i Wschodniej przygotowanych w formie CD-ROM do Enciklopedia Judaica w ramach Heritage Project Civilisation and the Jews (prod. Thirteen/WNET),
New York.
2000, Der Schatz von Poaniec, Kleinpolen. Mnzen der rmischen Republik und des
Augustus nrdlich der Karpaten [w:] (red.) R. Wiegels, Die Fndmnzen von
Kalkriese und die frhkaiserzeitliche Mnzprgung, Akten des wissenschaftlichen
Symposions in Kalkriese 15.-16. April 1999, Osnabrck, s. 191-204.
2000, [wspaut.] Monety rzymskie z Jakuszowic [w:] (red.) R. Madyda-Legutko,
Tomasz Bochnak, Svperiores Barbari. Ksiga ku czci Profesora Kazimierza
Godowskiego, Krakw, s. 101-130.
2000, Zodzieje i paserzy, dogmatycy i moralici, wiatowit. Rocznik Instytutu
Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego 2/B, s. 43-52.
2000-2002, 55 hase do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN na litery A-D, w tym
6 hase autorskich, Warszawa.
2001, Roman gold medallions as power symbols of Germanic elite [w:] (red.) B. Magnus,
Roman Gold and the Development of the Early Germanic Kingdoms, Stockholm,
s.128-164.
2001, [wspaut.] Puzderka brzowe z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Kronie,
pow. pascki [w:] (red.) W. Nowakowski, A. Szela, Ocina Archaeologica
Optima. Studia oarowane Jerzemu Okuliczowi-Kozarynowi w siedemdziesit
rocznic urodzin, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii Uniwersytetu
Warszawskiego, Supplement Series P, vol. 7, 41-45.
2001, [wspaut.] Einfhrung [w:] (red.) J. Kolendo, A. Bursche Neue Funde rmische
Importe aus Polen II, (Corpus der rmischen Funde im europischen Barbaricum,
Polen, Supl. 2), Warszawa, 7-10.
474
2001, Denar Trajana z cmentarzyska Nur-Kolonia, pow. Ostrw Mazowiecka [w:] (red.)
J. Kolendo, A. Bursche Neue Funde rmische Importe aus Polen II, (Corpus der
rmischen Funde im europischen Barbaricum, Polen, Supl. 2), Warszawa, 165166.
2001, Archeolodzy i poszukiwacze przyczyny koniktu, cykl artykuw w Odkrywcy.
2002, Nieznany medalion cesarza Waleriana [w:] (red.) B. Paszkiewicz, Moneta
Medivalis. Studia numizmatyczne i historyczne ofiarowane Profesorowi
Stanisawowi Suchodolskiemu w 65. rocznic urodzin, Warszawa, s. 357-366.
2002, Roman coins from Germanic bog deposits [w:] (red.) J. Dobrini, Proceedings of
the 3rd International Numismatic Congress in Croatia, October 11th 14th,
2001, Pula, s. 33 n.
2002, Roman coins in Scandinavia. Some remarks from the Continental perspective [w:]
(red.) J. Pind et alii, Drik og du vil leve sknt. Festskrift til Ula Lund Hansen
p 60-rsdagen d. 18 august 2002, Copenhagen, s. 69-78.
2002, [wspaut.] Zapomniana inskrypcja staropolska z germaskiego cmentarzyska
Hagenow w Meklemburgii [w:] (red.) A. Kokowski, Cie wiatowita, Lublin,
s. 15-17.
2003, The Victoria Sarmatica of AD 340 [w:] (red.) C. von Carnap-Bornheim, Kontakt
Kooperation Konikt. Germanen und Sarmaten zwischen dem 1. und dem 4.
Jahrh. n. Chr., Neumnster, s. 407-413.
2003, Circulation of Roman coinage in Northern Europe in Late Antiquity, Histoire
et Mesure 17, s. 121-141.
2003, Zamiast odpowiedzi, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii Uniwersytetu
Warszawskiego 5/B, s. 281-287.
2003, 4th century solidi from Zagrzyn hoard, Polish Numismatic News 7, s. 41-60.
2004, Dalsze monety ze skarbu w Liwie, pow. Wgrw. Trzeciowieczne denary na terenach Barbaricum [w:] (red.) W. Kaczanowicz, Studia z dziejw antyku. Pamici
Profesora Andrzeja Kunisza, Katowice, s. 192-205.
2004, [wspaut.] Roman coins from the princely burial in Biacino (Balenthin) [w:]
(red.) A. Kokowski, Pommerania, Europa Barbarica, (Monumenta Studia
Gothica 4), Lublin, s. 139-146.
2004, Mnzen der rmischen Kaiserzeit aus Flssen. Ein Beitrag zur Quellenkritik [w:]
Wasserwege: Lebensadern Trennngslinien, Schleswig, s. 123-139.
2004, Rola rde numizmatycznych w badaniach nad sytuacj osadnicz i kulturow
u schyku staroytnoci [w:] (red.) M. Parczewski, Archeologia o pocztkach
Sowian, Rzeszw, s. 203-214.
2004, [rec.] H. Gitler, M. Ponting, The Silver Coinage of Septimus Severus and His
Family, Milano 2003, Wiadomoci Numizmatyczne 48, s. 104-105.
475
2004, [rec.] D. Moisil, G. Depeyrot, Les trsors de deniers antrieurs Trajan en

Roumanie, Wetteren 2003, Wiadomoci Numizmatyczne 48, s. 99-100.
2004, [rec.] R. Reece, Roman Coins and Archaeology, Collected Papers, Weterren 2003,
2005, [wspaut.] Fundmnzen der rmischen Zeit in Polen (FMRPL) des Instituts fr
Archologie der Warschauer Universitt [w:] (red.) R. Ackermann, D. Derschka,
C. Mages, Selbstwahrnehmung und Fremdwahrnehmung in der
Fundmnzenbearbeitung, Untersuchungen zu Numismatik und Geldgeschichte
6, Lausanne, s. 98-102.
2005, [wspaut.] Monety rzymskie poza granicami Cesarstwa. Konferencja w Nieborowie,
2006, [wspaut.] Wstp [w:] (red.) A. Bursche, R. Cioek, Neue Funde rmische
Importe aus Polen III, (Corpus der rmischen Funde im europischen Barbaricum,
Polen, Supl. 3), Warszawa, s. 7-10.
2006, [wspaut.] Moneta Maksymiana Herkuliusza z osady w Oronnem, pow. garwoliski [w:] (red.) A. Bursche, R. Cioek, Neue Funde rmische Importe aus Polen
III, (Corpus der rmischen Funde im europischen Barbaricum, Polen, Supl. 3),
2006, Relations between the Late Roman World and Barbarian Europe in the light of
the coin nds, Bulletin du Cercle dtudes Numismatiques 43, s. 221-227.
2007, Two Scandinavian gold bracteates from the collection of the Wrttembergisches
Landesmuseum in Stuttgart [w:] (red.) M. Andersen, H. W. Horsnaes & J. Ch.
Moesgaard, Magister Monetae, Studies in Honour of Jrgen Steen Jensen, (Studies
in Archaeology and History 13), Copenhagen, s. 59-80.
2007, [rec.] M. G. Abramazov, N. A. Frolova, A. V. Kulikov, T. N. Smekalova, O. A.
Ivanina, Klady Antinych Monet, Numizamtieskaja Kollekcija i Sobranija
Kerenskogo Gosudarstvennogo Istoriko-Kulturnogo Zapovednika, Kiev 2006,
Wiadomoci Numizmatyczne 51, s. 127-130
2007, [rec.] W. A. onak, Znaleziska monet rzymskich na lsku, Czstochowa 2005,
Archeologia Polski 52, s. 209-214.
2007, [rec.] IV Midzynarodowy Kongres Numizmatyki i Historii Monet: Znaleziska
monetarne i procesy inacyjne w wiecie antycznym i redniowiecznym, 12-13
padziernika 2007 r., Padwa, Wiadomoci Numizmatyczne 51, s. 256-257.
2008, Trade relations between Rome and the Barbarians [w:] (red J.-J. Aillagon, Katalog
wystawy Rome and the Barbarians. The Birth of a New World, Milano, 153-5
+ 616 (wersja angielska, francuska, woska)
2008, Functions of Roman coins in Barbaricum of Later Antiquity. An antropological
essay [w:] (red.) A. Bursche, R. Cioek, R. Wolters, Roman Coins outside the
476
Empire, Proceedings of the ESF/SCH Exploratory Workshop, Radziwi Palace,

Nieborw (Poland), 3-6 September 2005, (Collection Moneta 82), Wetteren,
s. 395-416.
2008, [wspaut.] Preface = Einleitung [w:] (red.) A. Bursche, R. Cioek, R. Wolters,
Roman Coins outside the Empire, Proceedings of the ESF/SCH Exploratory
Workshop, Radziwi Palace, Nieborw (Poland), 3-6 September 2005, (Collection
Moneta 82), Wetteren, 3-6.
2008, Ination and inux of Roman coins into Barbaricum, in Iritrovamenti monetali
e i processi inativi nel mondo antico e medievale [w:] (red.) M. Asolati, G.
Gorini, Atti del IV Congresso Internazionale di Numismatica e di Storia
Monetaria, Padova, 12-13 ottobre 2007, Padova (Numismatica Patavina 9),
s. 53-62.
2008, Die Entwicklung der Handelsbeziehungen zwischen Rom und den Barbaren [w:]
Rom und Barbaren. Europa zur Zeit der Vlkerwanderung, Bonn, s. 98-104.
1998, [wspred.] J. Kolendo, wiat antyczny i barbarzycy. Teksty, zabytki, reeksja
nad przeszoci t. 1, Seria Podrcznikw, t. 1, Warszawa.
1998, [wspred.] Nowe znaleziska importw rzymskich z ziem Polski I, Korpus znalezisk rzymskich z Europejskiego Barbaricum Polska, Supl. t. 1, Warszawa.
1998, [wspred.] J. Kolendo, wiat antyczny i barbarzycy. Teksty, zabytki, reeksja
nad przeszoci t. 2, Seria Podrcznikw, t. 3, Warszawa.
2000, [wspred.] Nowe znaleziska importw rzymskich z ziem Polski II, Korpus znalezisk rzymskich z Europejskiego Barbaricum Polska, Supl. t. 2, Warszawa.
2003, [wspred.] Wstp, s. 4-9 [w:] (red.) A. Bursche, R. Cioek, Antyk i barbarzycy, Ksiga dedykowana Profesorowi Jerzemu Kolendo w siedemdziesit rocznic
urodzin, Warszawa.
2006, [wspred.] Nowe znaleziska importw rzymskich z ziem Polski III, Korpus znalezisk rzymskich z Europejskiego Barbaricum Polska, Supl. t. 3, Warszawa.
2007, [red.] R. Cioek, Die Fundmnzen der rmischen Zeit in Polen, Pommern,
(Collection Moneta 67), Wetteren.
2008, [wspred.] Roman Coins outside the Empire, Proceedings of the ESF/SCH
Exploratory Workshop, Radziwi Palace, Nieborw (Poland), 3-6 September,
2008, [red.] R. Cioek, Die Fundmnzen der Rmischen Zeit in Polen, Schlesien,
2008, [red.] A. Romanowski, Die Fundmnzen der Rmischen Zeit in Polen,
Rechtsufriges Masowien und Podlachien, (Collection Moneta 84), Wetteren
477
prof. dr hab. Iwona ModrzewskaPianetti

(archeologia wiata rdziemnomorskiego)
Ksiki
1988, Studio iconologico delle lucerne siro-palestinesi del IV-VII sec. D.C., (Rivista di
archeologia. Supplementi 4), Roma.
1995, Anfore spagnole nel Veneto. Testimonianze dei contatti commerciali Betica-Venetia,
Pisa.
2000, Sulla storia della laguna di Venezia nell Antichita, wiatowit. Rocznik Instytutu
Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego (Supplement Series A: Antiquity 4),
Warszawa.
2002, Zarys archeologii Hiszpanii rzymskiej, Warszawa.
2008, Pnoc Italii przedrzymskiej. Czowiek i rodowisko, Warszawa.
1994, [wspaut.] Anfore spagnole del deposito di Verona(Italia). Interpretazione dei dati
analitici, Archivo espagnol de arqueologia 67, s. 147-155.
1995, [wspaut.] Forms and pastes of spanish amphoras found in the Veneto region
(Italy) [w:] (red.) P. Vicentini, The ceramics cultural heritage, Firenze, s. 505-512.
1995, [wspaut.] Anfore spagnole nel Veneto (Italia): analisi statistica di caratteristiche
chimiche. Confronto con caratteristiche mineralogiche [w:] (red.) M. Vendrell-Saz
et al, Estudis sobre ceramica antiga, Congres Europeu sobre Ceramica Antiga,
Barcelona, s. 127-130.
1996, [wspaut.] Studio delle paste ceramiche di anfore della laguna di Venezia mediante una procedura basata sulla elaborazione di immagini, Archeologia e calcolatori 7, s. 469-486.
1997, [wspaut.] Some amphorae dates and analysis: venetian lagoon [w:] (red.) A.
Buko, Importation and local ceramics production, Acts of National Congress of
Polish Academy of Scienece 1995, Warszawa, s. 38-55.
1998, Bizantyjskie amfory (wydobyte) z laguny weneckiej [w:] (red.) A. Buko, Studia
z dziejw cywilizacji, Warszawa, s. 267-274.
1998, [wspaut.] Contenitori per garum e loro paste. Confronti fra Dr 7-12 dei ritrovamenti nel Veneto, Archeologia e calcolatori 9, s. 331-342.
1998, Il commercio fra Cadice, Aquileia e Virunum in epoca romana, Quaderni
Friulani di archeologia 8, s. 127-136.
1999, Alcune importazioni di anfore orientali in Friuli, Quaderni Friulani di archeologia 9, s. 103-112.
478
1999, X Regio augustejskie i pozaalpejskie szlaki handlowe, wiatowit. Rocznik

Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego 1/A, s. 103-108.
1999, Gli scavi polacchi nell isola Torcello visti dopo trent anni [w:] Centenary of
mediterranean Archaeology at the Jagiellonian University 1897-1997, International
Symposium Cracow October 1997, Krakw, s. 161-173.
1999, Alcuni importazioni delle anfore ritrovate fra l alta Vistola e l alto Dniestr [w:]
Le collezioni di antichita nella cultura europea. Incontro Internazionale VarsaviaNieborw giugno 1996, (Rivista di archeologia. Supplementi 21), Roma, s. 136141.
2000, Kultura Iberw [w:] Sztuka wiata, t. 11, Warszawa, s. 142-173.
2000, Note sulle ceramiche tardo-romane dello scavo nell isola di Torcello,[w:] (red.) L.
Leciejewicz, Torcello. Nuove ricerche, (Rivista di archeologia. Supplementi 23),
Roma, s. 67-82.
2000, Peryferyjne kontakty handlowe midzy terytorium Guadalete i Padu, wiatowit.
Rocznik Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego 2/A, s. 143147.
2001, Importy do Galii Cisalpiskiej, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii
Uniwersytetu Warszawskiego 3/A, s. 143-156.
2002, Due anfore bollate del Polesine [w:] (red.) L. Rivet, M. Sciallano, Vivre et
echanger: reets mediterraneens. Melanges oerts a Berbard Liou, (Archeologie et
histoire romaine 8), Montagnac, s. 395-402.
2002, [wspaut.] L importazione del garum iberico a Verona [w:] Congreso Internacional:
Ex Baetica amphorae, Sevilla, s. 837-853.
2002, [wspaut.] Warunki topograczne antycznego Altinum odczytane z map
wysokociowych, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii Uniwersytetu
Warszawskiego 4/A, s. 21-31.
2003, [wspaut.] Alla ricerca del porto di Patavium, Saguntum 35, s. 197-215.
2004, Una lucerna indedita en el Museo Arqueologico de Barcelona [w:] (red.) M. Fano
Santi, Studi archeologia in onore di Gustavo Traversari, vol. 2, Roma, s. 641646.
2004, [wspaut.] Studio archeologico ed analitico del contenuto di anfore ritrovate bel
Veneto (Italia del Nord), Novensia 15, s. 197-220.
2004, [wspaut.] Il territorio della citta romana di Altinum al bordo della laguna di
Venezia, PYRENAE (Universidad de Barcelona) 35 (2), s. 31-55.
2004, Intorno a una anfora ritrovata nel canale Riga della laguna di Venezia, Novensia
15, s. 197-195.
2004, [wspaut.] Studio archeologico ed analitico del contenuto di anfore ritrovate nel
Veneto. Italia del Nord, Novensia 15, s. 197-219.
479
2005, [wspaut.] Note sui collegamenti fra l Adriatico e Altinum in epoca antica,
tudes et travaux 20, s. 10-15.
2005, [wspaut.] Archeologia per la stratigraa storica della laguna di Venezia [w:]
(red.) C.D. D Amico, C. Albore Livadie, Scienze della terra e l archeometria,
Napoli, s. 88-94.
2005, [wspaut.] Confrontacion de la caracteristica chimica de algunas importaciones
de anforas gaditanas en Verona (Italia) con las fabricadas en la zona de Puerto
Real, Cadiz, Espaa [w:] Conreso Nacional organizado por la Universidad de
Cadiz, Avances en Arqueometria, Cadiz, s. 169-177.
2006, Alcuni problemi di ritrovamenti di anfore tardoantiche nella laguna di Venezia,
wiatowit 6/A, s. 43-47.
2006, Testimonianze topograche ed archeologiche dei contatti fra la laguna di Venezia
ed Altinum, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii Uniwersytetu
Warszawskiego 6/A, s. 49-53.
2006, [wspaut.] Cenni sul clima dell Italia del Nord, Novensia 16, s. 85-92.
2007, [wspaut.] Introduzione alla storia e archeologia di Caorle nell Alto Adriatico,
in: Studies [w:] (red.) J. liwa, Ancient Art and Civilisation, vol. 10, Krakw,
s. 111- 131.
2008, [wspaut.] Il diluvio di Paolo Diacono fra Antichita e Medioevo [w:] (red.) A.
Buko. W. Duczko, Festschrift in honorem prof. J. Gssowski, Przez granice
czasu, Putusk, s. 397-404.
prof. dr hab. Andrzej Niwiski
(archeologia i historia staroytnego Egiptu i Nubii)
Ksiki
1984, Mity i symbole staroytnego Egiptu, Warszawa, (wydania kolejne poprawione
i uzupenione).
1988, 21st Dynasty Cons from Thebes. Chronological and Typological Studies, (Theben
5), Moguncja.
1989, Studies on the Illustrated Theban Funerary Papyri of the 11th and 10th Centuries
B. C., (Orbis Biblicus et Orientalis 86), Fribourg.
1993, Bstwa, kulty i rytuay staroytnego Egiptu, Warszawa.
1994, Egipt zapomniany czyli Michaa hr. Tyszkiewicza Dziennik podry do Egiptu
i Nubii (1861-1862) oraz 180 ilustracji z XIX wieku (edycja tekstu rdowego,
opracowanie graczne, wstp i indeksy), Warszawa.
1996, La seconde trouvaille de Deir el-Bahari. Sarcophages, T. 1/2 (Catalogue Gnrale
du Muse Egyptien du Caire, Nos 6029-6068), Kair.
480
1997, [wspaut.] Essays in honour of Prof. Dr. Jadwiga Lipiska (Warsaw Egyptological
Studies 1), Warszawa.
1999, [red., wstp, oprac.] Przez Siedem Krain. Przez Siedem Mrz. Przez Siedem
Lat... Zapiski polskiego artylerzysty przeciwlotniczego, Warszawa.
1999, The Second Find of Deir el-Bahari (cons). Vol. II Fascicle 1 (Catalogue General
of Egyptian Antiquities of the Cairo Museum, Numbers 6069-6082), Kair.
2001, Godzinki o Niepokalanym Poczciu Najwitszej Maryi Panny reeksje historyka-pielgrzyma, Warszawa.
2003, Czekajc na Herhora. Odkrywanie tajemnic Teb Stubramnych czyli szkice z dziejw
archeologii Egiptu, Warszawa
2004, Sarcofagi della XXI Dinastia (CGT 10101-10122), (Catalogo del Museo Egizio
di Torino. Serie seconda colezioni, vol. 9), Turyn.
2008, Abecado znad Nilu (w serii: Staroytny Egipt dla dzieci),Warszawa.
2008, Bajki staroegipskie (w serii Staroytny Egipt dla dzieci), Warszawa.
Przekady prac autorw wspczesnych
1991, [przekad i opracowanie] Erik Hornung, Jeden czy wielu? Koncepcja Boga
w staroytnym Egipcie (Der Eine und die Vielen. Aegyptische Gottesvorstellungen.,
Darmstadt 1973), Warszawa.
2002, Egipt skarb faraonw (przekad, poprawki i uzupenienia tekstu ksiki
B. Fagan, Egypt of the Pharaohs., National Geographic 2001), Warszawa.
2008, [red. i czciowy przekad] Staroytny Egipt. ycie, sztuka, obyczaje. Ze zbiorw
British Museum, Warszawa.
1971, Badania sondaowe na grodzisku wczesnoredniowiecznym Ciepe IV pow. Tczew,
Pomerania Antiqua, s. 375-84.
1975, Plateaux dorandes et maisons dmes. Gense, volution et fonction dans le culte
des morts au temps de la XIIe dynastie, Etudes et Travaux 8, s. 73-112.
1976, Les colonnes proto-doriques avec inscriptions du Temple de Hatchepsout Deir
el-Bahari, Etudes et Travaux 9, s. 81-110.
1978, Tace oarne ze redniego Pastwa w zbiorach Muzeum Archeologicznego
w Krakowie, Materiay Archeologiczne 16, s. 125-128.
1979, Some problems of the chronology and genealogy of the XXIst Dynasty and new
propositions of their interpretation, Journal of the American Research Center
in Egypt 16, s. 49-68.
481
1980, The proto-doric inscribed columns of the Temple of Hatshepsut; remarks concerning
the reconstruction [w:] The Temple of Queen Hatshepsut. Results of the investigations and conservation works of the Polish-Egyptian Archaeological Mission 19721973, Warszawa, s. 91-102.
1980, Zagadki z kraju faraonw [w:] Z powrotem na Ziemi. Spr o pochodzenie cywilizacji ludzkich, Warszawa, s. 135-196.
1981, Untersuchungen zur religisen Ikonographie der 21. Dynastie (1). Towards the
religious iconography of the 21st Dynasty. Gttinger Miszellen 49, s. 4759.
1981, Once more about the possibility of the application of a bath in the mummication
process, Bulletins et Memoires de la Socit dAnthropologie de Paris 8,
s. 369-376.
1981, Domki dusz i tace oarne z Edfu w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie,
Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie 25, s. 65-108.
1981, O podrcznikach do historii, Wiadomoci historyczne 24, s. 398-401.
1981, Noch einmal ber zwei Ewigkeitsbegrie. Ein Vorschlag der graphischen Lsung
in Anlehnung an die Ikonographie der 21. Dynastie, Gttinger Miszellen 48,
s. 41-53.
1983, Untersuchungen zur religisen Ikonographie der 21. Dynastie (2). Der
Entwicklungsprozess der thebanischen ikonographischen Sonnenlaufmotive zwischen der 18. und der 21. Dynastie, Gttinger Miszellen 50, s. 75-90.
1983, [rec.] Symbols of Ancient Egypt in the Late Period, (B.L. Go, Symbols of Ancient
Egypt in the Late Period. The Twenty-First Dynasty., Haga-Pary-Nowy Jork
1979), Orientalistische Literaturzeitung 78/4, s. 1-8.
1983, Sarg vom Anfang des Neuen Reiches bis zur gr.-rm. Zeit [w:] Lexikon der
gyptologie, t. 5, Wiesbaden, s. 434-468.
1983, Seelenhaus und Opferplatte aus Ton [w:] Lexikon der gyptologie, t. 5, Wiesbaden,
s. 806-813.
1984, The Bab el-Gusus Tomb and the Royal Cache in Deir el-Bahar, The Journal of
Egyptian Archaeology 70, s. 73-81.
1984, Butehamon Schreiber der Nekropolis, Studien zur Altgyptischen Kultur 11,
s. 135-156.
1984, Three more remarks in the discussion of the history of the Twenty-rst Dynasty,
Bulletin of the Egyptological Seminar of the Metropolitan Museum of Art.
6, s. 81-88.
1985, Miscellanea de Deir el-Bahari, Mitteilungen des Deutschen Archologischen
Institut, Kairo Abteilung 41, s. 197-227.
1986, Kolejka do muzeum, Z otchani wiekw 52, s. 45-50.
482
1986, Cercueil de prtre gyptien l Universit Jagellone, Bulletin de lInstitut Franais

d Archologie Orientale 86, s. 257-266.
1986, Sarg des Djed-her, Sohn des Peti und der Ta-men; Sarg des Tai-ef-nacht, Sohn
des Pa-di-Bastet [w:] Erika Feucht, Vom Nil zum Neckar. Kunstschtze gyptens
aus pharaonischer und koptischer Zeit an der Universitt Heidelberg, Berlin,
s. 123-127.
1987, Staroytny Egipt uwagi i komentarze na marginesie aktualnych podrcznikw
szkolnych, Wiadomoci Historyczne 30, s. 541-553.
1987, Zur Datierung und Herkunft der altgyptischen Srge (rec. ksiki M. Verner,
Aegyptische Srge der Museen und Sammlungen der Tschechoslowakei, Praga
1982), Bibliotheca Orientalis 42, s. 494-508.
1988, The wives of Pinudjem II a topic for discussion, The Journal of Egyptian
Archaeology 74, s. 226-230.
1988, Relativity in iconography. Changes in the shape and value of some Egyptian funerary symbols dependent upon their date and authorship [w:] Funerary symbols and
religion. Essays dedicated to Professor M. S. H. G. Heerma van Voss, Kampen,
s. 96-104.
1988, Sarcofagi, stele e papiri funerari del Terzo Periodo Intermedio [w:] Civilta degli
Egizi. vol. II. Le credenze religiose., Mediolan, s. 212-225.
1989, [rec.] H. M. Stewart, Mummy-cases and inscribed funerary cones in the Petrie
collection, Warminster 1986, Bibliotheca Orientalis 44, s. 670.
1989, Some Remarks on Rank and Titles of Women in the Twenty-First Dynasty Theban
State of Amun, Discussions in Egyptology 14, s. 79-89.
1989, Untersuchungen zur gyptischen religisen Ikonographie der 21. Dynastie (3).
Mummy in the con as the central element of iconographic reection on the theology of the 21st Dynasty in Thebes, Gttinger Miszellen 109, s. 53-66.
1989, The Solar-Osirian Unity as Principle of the State of Amun in Thebes in the 21st
Dynasty, Jaarbericht van het Vooraziatisch-Egyptisch Genootschap: Ex Oriente
Lux 30, s. 89-106.
1990, [rec.] R. A. Fazzini, Egypt. Dynasty XXII-XXV (Iconography of Religions XVI,10),
Lejda 1988, Bibliotheca Orientalis 47, s. 70-73.
1990, The 21st Dynasty religious iconography project: a task for the Egyptology in the
Nineties. Exemplied by the Scene with Three Deities Standing on a Serpent [w:]
Akten des Vierten Internationalen gyptologen-Kongress, Mnchen 1985, tom 3,
Hamburg, s. 305-314.
1990, Religise illustrierte Papyri der 21. Dynastie. Ein Vorschlag der Typologie und
Datierung [w:] Akten des Vierten Internationalen gyptologen-Kongress Mnchen
1985, tom 3, Hamburg, s. 315-325.
483
1991, In search for the supposedly lost cons and papyri, Discussions in Egyptology
20, s. 39-44.
1991, [rec.] I. Munro, Untersuchungen zu den Totenbuchpapyri der 18. Dynastie.
Kriterien ihrer Datierung., London 1987, The Journal of Egyptian Archaeology
77, s. 212-215.
1992, Brgerkrieg, militrischer Staatsstreich und Ausnahmezustand in gypten unter
Ramses XI. Ein Versuch neuer Interpretation der alten Quellen [w:] Gegengabe.
Festschrift fr Emma Brunner-Traut., Tybinga, s. 233-260.
1992, Ritual Protection of the Dead or Symbolic Reection of his Special Status in Society?
The Problem of the Black-coated Cartonnages and Cons of the Third Intermediate
Period [w:] The Intellectual Heritage of Egypt. Studies presented to Laszl Kakosy
by Friends and Colleagues on the Occasion of His 60th Birthday (Studia Aegyptiaca
14), Budapeszt, s. 457-471.
1992, Perspectives of Researches into the 21st Dynasty in Thebes [w:] 50 Years of Polish
Excavations in Egypt and the Near East. Acts of the Symposium at the Warsaw
University 1986, Warszawa, s. 266-270.
1993, Excavations in a Late Period priest s mummy at the National Museum Warsaw.
Preliminary report [w:] Atti Sesto Congresso Internazionale di Egittologia, t. 2,
Turyn, s. 353-361.
1993, [rec.] J. Osing, Das Grab des Nefersecheru im Zawyet Sultan, Moguncja 1992,
1993, [rec.] E. Dziobek, Das Grab des Ineni. Theben Nr. 81., Moguncja 1992,
1994, Wok egipskiej podry i kolekcji Michaa hr. Tyszkiewicza [w:] Egipt zapomniany
czyli Michaa hr. Tyszkiewicza Dziennik podry do Egiptu i Nubii (18611862), Warszawa, s. 7-38.
1995, A note on the mummy from the Polish excavations at Saqqara, Etudes et Travaux
17, Warszawa, s. 191-195.
1995, Le passage de la XXe la XXIIe dynastie. Chronologie et histoire politique,
Bulletin de l Institut Franais d Archologie Orientale 95, Kair, s. 329360.
1995, The literature of the whm mswt-periods: parallels and changes [w:] Seventh
International Congress of Egyptologists, Cambridge 1995. Abstracts of papers,
Oxford, s. 135.
1995, [haso artykuowe] Egipt staroytny: Historia. Religia. Magia. Pimiennictwo [w:]
Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, t. 2, Warszawa, s. 198-202.
1995-1997, [cznie 150 hase zwykych nt. Staroytnego Egiptu] [w:] Nowa
Encyklopedia Powszechna PWN, t. 1-6, Warszawa.
484
1996, Les priodes whm mswt dans l histoire de l Egypte: un essai comparatif, Bulletin
de la Socit Franaise d Egyptologie 136, s. 5-26.
1996, Cons from the Tomb of Iurudef a reconsideration. The problem of some crude
cons from the Memphite area and Middle Egypt, Bibliotheca Orientalis 53,
s. 324-362.
1997, Count Micha Tyszkiewicz s Egyptian Travel 1861-62 and His Excavations in
Egypt and Nubia [w:] Essays in honour of Prof. Dr. Jadwiga Lipiska (Warsaw
Egyptological Studies 1), Warszawa, s. 191-211.
1997, Las Casas de Alma y su relacin con la arquitectura funeraria y civil del Antiguo
Egipto [w:] Las Casas del Alma. Maquetas Arquitectnicas de la Antiguedad
(5500 A.C. / 300 D. C.), Barcelona, s. 41-46.
1997, Post scriptum do Faraona, cz. 1-4, Archeologia ywa 2 (s. 24-28), 3 (s. 2730), 4 (s 32-36), 5 (s. 35-38).
1997, [rec.] R. Egner, E. Haslauer, Srge der Dritten Zwischenzeit. I. (=Corpus
Antiquitatum Aegyptiacarum. Kunsthistorisches Museum Wien., Lieferung 10,
Moguncja 1994, Bibliotheca Orientalis 54, s. 123-125.
1998, Post scriptum do Faraona, cz. 5, Archeologia ywa 6, s. 31-33.
1998, Propaganda w staroytnym Egipcie, wiatowit. Rocznik Instytutu Archeologii
Uniwersytetu Warszawskiego 41/A, s. 26-32.
1998, Some unusual amulets found on the Late Period mummies in Warsaw and Cracow
[w:] Egyptian Religion. The Last Thousand Years. Part I. Studies dedicated to the
Memory of Jan Quaegebeur, Leuven, s. 179-190.
1997-1998, [rec.] J. Vercoutter, The search for Ancient Egypt, Londyn 1992, Archeologia
Polona 35-36, s. 455-458.
1999, Les maquettes gyptiennes de la XIIe dynastie (XXe-XVIIIe s. av. J.-C.). 1. Le
rapport des maquettes avec le sacr. 2. Aspects techniques et sociologiques, Dossiers
d archologie 242, s. 56-57, 68.
1999, Pierwszy polski wykad o jzyku i pimie staroegipskim, wiatowit. Rocznik
Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego 42/A, s. 109-115.
1999, Egipskie mumie w Polsce. (1). Dziewczyna z rybiego nomu i zagadka jej amuletw, Archeologia ywa 10, s. 29-33.
1999, Egipt staroytny [w:] Encyklopedia PWN w 3 tomach, Warszawa, t. 1, s. 541542.
1999, W jaki sposb Egipcjanie staroytni wyobraali sobie wiat?, Polonez 27 (czerwiec), s. 16-17.
2000, Deir el-Bahari. Archaeological and Geological Mission in the clis overhanging
the Temple of Hatshepsut [w:] Newsletter of the Polish Centre of Mediterranean
Archaeology in Cairo, Kair.
485
2000, The activity of the Polish-Egyptian Archaeological and Geological Cli Mission
at Deir el-Bahari in the Season 1999. Preliminary Report, Polish Archaeology
in the Mediterranean 11, s. 173-179.
2000, ladami skalnych znakw sprzed trzech tysicy lat. Badania Misji Skalnej w Deir
el-Bahari w 1999 roku, Polonez 30 (luty), s. 27-29.
2000, The origin of the Two Sacred White Attributes of the Early Egyptian King: Crown
and Mace [w:] Les civilisations du bassin Mditerranen. Hommages Joachim
liwa, Krakw, s. 155-162.
2000, Zagadki z kraju faraonw [w:] Z powrotem na Ziemi. Spr o pochodzenie cywilizacji ludzkich, (wyd. drugie zmienione), Warszawa, s. 217-316.
2000, Amber in Ancient Egypt [w:] (red.) B. Kosmowska-Ceranowicz, H. Paner,
Investigations into amber. Proceedings of the International Interdisciplinary
Symposium: Baltic Amber and Other Fossil Resins, 2-6 September 1997, Gdask,
Gdask, s. 115-119.
2000, Iconography of the 21st dynasty: its main features, levels of attestation, the media
and their diusion [w:] (red.) C. Uehlinger, Images as media. Sources for the
cultural history of the Near East and the Eastern Mediterranean (1st millennium
BCE) (Orbis Biblicus et Orientalis 175), Fribourg, s. 21-43.
2000, Festiwal Egiptologw: Kair 2000, Polonez 32 (czerwiec), s. 17-18.
2001, Kamienne wykopaliska: przedsmak rewelacji, Polonez 35 (stycze-luty), s. 2426.
2001, Wspczesne funkcje mumii: nie tylko yruje, Polonez 36 (marzec-kwiecie),
s. 30-31.
2001, ladami skalnych znakw sprzed trzech tysicy lat, Archeologia ywa 16,
s. 7-12.
2001, Deir el-Bahari. Cli Mission, 2000. Preliminary Report, Polish Archaeology in
the Mediterranean 12, s. 221-235.
2001, Cons, sarcophagi and cartonnages from the 18th Dynasty to the Graeco-Roman
period [w:] (red.) D.B. Redford, The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt,
vol. 1, Oxford Mass., s. 282-287.
2001, Con, cartonnage and mummy of Aset-iri-khet-es in the light of Egyptological
research [w:] Mummy. Results of Interdisciplinary Examination of the Egyptian
Mummy of Aset-iri-khet-es from the Archaeological Museum in Cracow, Krakw,
s. 33-52.
2001, Egiptu staroytnego religia, [haso artykuowe w:] Religia. Encyklopedia PWN,
t. 3, Warszawa, s. 368-373.
2001, Religia. Encyklopedia PWN, t. 1-3 (litery A-F), Warszawa; cznie 17 hase
zwykych nt. staroytnego Egiptu.
486
2001, Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 1-5 (litery A-C), Warszawa; cznie
46 hase zwykych nt. staroytnego Egiptu.
2002, The Twenty-rst Dynasty on the Eve of the Twenty-rst Century [w:] Egyptology
at the Dawn of the Twenty-rst century. Proceedings of the VIIIth International
Congress of Egyptologists, Cairo 29th March-3rd April 2000, t. 2, Kair, s. 416422.
2002, Cons of the 21st Dynasty in the Cairo Egyptian Museum: History of their acquisition and documentation, and the actual project of their complete publication [w:]
(red.) M. Eldamaty, M. Trad, Egyptian Museum Collections around the World.
Studies for the Centennial of the Egyptian Museum, Cairo, t. 2, Kair, s. 863-872.
2002, [haso artykuowe] Egipt staroytny [w:] Historia. Staroytno, Warszawa, s. 3555.
2002, [hasa artykuowe] [w:] Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 8, Warszawa,
Egipt staroytny. Historia, s. 75-78; Egipska religia, s. 78-80; Egipskie
pimiennictwo, s. 80-81; Egiptologia, s. 85-86;
2002, Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 4-13 (litery C-K), Warszawa, cznie
2002, Religia. Encyklopedia PWN, t. 4-6 (litery G-M), Warszawa, cznie 20 hase
2002, List archeologiczny nr 2, Herhor. Biuletyn Stowarzyszenia Mionikw Egiptu
1, s. 4-6.
2003, The Necropolis Scribes Butehamun in Light of Some New Material [w:] Es werde
niedergelegt als Schriftstck. Festschrift fr Hartwig Altenmller zum 65.
Geburtstag (Studien zur Altgyptischen Kultur 9), Hamburg, s. 295-303.
2, s. 2-6.
2003, Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 14-18 (litery L-O), Warszawa; cznie
2003, Religia. Encyklopedia PWN, t. 7-9 (litery N-Z), Warszawa; cznie 10 hase
2004, Religia staroytnych Egipcjan [w:] Encyklopedia Szkolna WSiP. Historia, Warszawa,
s. 754-756.
2004, Der Eintritt ins Jenseits. Teil eines Kartonagesarges, [oraz] Stier und Falke. Zwei
Sargfragmente der 22. Dynastie [w:] (red.) S. Bickel, In gyptischer Gesellschaft.
Aegyptiaca der Sammlungen Bibel+Orient der Universitt Freiburg Schweiz,
Fribourg, s. 110-121.
3, s. 8-11.
487
2004, Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 19-26 (litery P-S), Warszawa; cznie
42 hasa zwyke nt. staroytnego Egiptu.
2005, Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, t. 27-28 (litery T-U), Warszawa; cznie
2004, [rec.] I. Munro, Das Totenbuch des Pa-en-nesti-taui aus der Regierungszeit des
Amenemope (pLondon BM 10064), Wiesbaden 2001, The Journal of Egyptian
Archaeology 90, s. 240.
2004, [rec.] I. Munro, Spruchvorkommen auf Totenbuch-Textzeugen der Dritten
Zwischenzeit, Wiesbaden 2001, The Journal of Egyptian Archaeology 90,
s. 240-242.
2004, [rec.] M. Mosher, Jr., The Papyrus of Hor (BM EA 10479) with Papyrus Mac
Gregor: The Late Period Tradition at Akhmim., Londyn 2001, The Journal of
Egyptian Archaeology 90 (Reviews supplement), s. 49-50.
2005, Misja Skalna w Deir el-Bahari. List archeologiczny nr 5, Herhor. Biuletyn
Stowarzyszenia Miosnikw Egiptu 4, s. 7-11.
2005, The three phases of robberies in the Valley of the Kings and new archaeological
evidence of the tomb robbers technique, obtained during works of the PolishEgyptian Cli Mission at Deir el-Bahari [w:] Studies in honor of Ali Radwan
(Supplment ASAE, Cahier No 34), vol. 2, Kair, s. 213-222.
2005, Wstp do ksiki Ph. Vandenberga Kltwa faraona (Warszawa, wiat Ksiki,
2005), Herhor. Biuletyn Mionikw Staroytnego Egiptu 4, s. 15-21, 24.
2006, Fragments of the Early 22nd Dynasty Inner Con of the Theban Priest of Amun,
Nesy-pauty-tauy [w:] (red.) K. N. Sowada, B. G. Ockinga, Egyptian Art in the
Nicholson Museum, Sydney, (Sydney, s. 169-177.
2006, Na tropie krlewskiego grobowca. Rewelacje polsko-egipskiej misji w Deir el-Bahari, Polonez 60 (stycze-luty), s. 18-21, 61 (marzec-kwiecie), s. 14-17, 62
(, maj-czerwiec), s. 20-21.
2006, [wspaut.] wiat w rysunkach dzieci a malarstwo staroegipskie, Wychowanie
w Przedszkolu 9, s. 5-13.
2006, Misja Skalna w Deir el-Bahari. List archeologiczny nr 6, Herhor. Biuletyn
Stowarzyszenia Mionikw Egiptu 5, s. 3-7.
2006., Nauki cise w subie Misji Skalnej, Herhor. Biuletyn Stowarzyszenia
Mionikw Egiptu 5, s. 8-11.
2006, The Book of the Dead on the Cons of the 21st Dynasty [w:] TotenbuchForschungen. Gesammelte Beitrge des 2. Internationalen Totenbuch-Symposiums,
Bonn, 25. bis 29. September 2005, Wiesbaden, s. 245-264.
2007, Archaeological secrets of the cli ledge above the temples at Deir el-Bahari, and
the problem of the tomb of Amenhotep I [w:] (red.) J.-C. Goyon, C. Cardin,
488
Proceedings of the Ninth International Congress of Egyptologists, Grenoble, 6-12

September 2004, (Orientalia Lovaniensia Analecta 150), Leuven, s. 13911399.
2007, The Story of Thebes in the Third Intermediate Period (Pbh Thb ve Tet
pechodn dob) [w:] (red.) J. Mynov, P. Onderka, Thebes. City of Gods and
Pharaohs (Thby. Msto boh a faraon. Nprstkovo Muzeum Asijskch, Africkch
a Americkch Kultur), Praha, s. 160-171.
2007, The Royal Cache at Deir el-Bahri (Krlovsk skr v Dr el-Bahr) [w:] (red.)
J. Mynov, P. Onderka, Thebes. City of Gods and Pharaohs (Thby. Msto boh
a faraon. Nprstkovo Muzeum Asijskch, Africkch a Americkch Kultur), Praha,
s. 172-175.
2007, The Bab el-Gusus Tomb or the Second Cache of Deir el-Bahri (Hrobka Bb elGass aneb Druh skr v Dr el-Bahr)[w:] Thebes. City of Gods and Pharaohs
(Thby. Msto boh a faraon. Nprstkovo Muzeum Asijskch, Africkch
a Americkch Kultur), wyd. J. Mynov, P. Onderka, Praha, Nrodn Muzeum,
s. 176-179.
2007, Fragment of the lid or mummy-cover of a con (Zlomek vka nebo mumiov
desky rakve) [w:] (red.) J. Mynov, P. Onderka, Thebes. City of Gods and
Pharaohs (Thby. Msto boh a faraon. Nprstkovo Muzeum Asijskch, Africkch
a Americkch Kultur), Praha, s. 292.
2007, Con for so-called Ankhefenkhonsu (Rakev pro tzv. Anchefenchonsua) [w:] (red.)
J. Mynov, P. Onderka, Thebes. City of Gods and Pharaohs (Thby. Msto boh
a faraon. Nprstkovo Muzeum Asijskch, Africkch a Americkch Kultur), Praha,
s. 293-296.
2007, Con for Mernebi (Rakev pro Mernebeje) [w:] (red.) J. Mynov, P. Onderka,
Thebes. City of Gods and Pharaohs (Thby. Msto boh a faraon. Nprstkovo
Muzeum Asijskch, Africkch a Americkch Kultur), Praha, s. 298.
2007, Antiche idee egizie sull essere umano e l oltretomba rappresentate su sarcofagi e
papiri del Museo Egizio di Torino vecchi di tremila anni [w:] Serekh IV. L Aldil
degli Antichi Egizi Torino e lEgitto., Torino, s. 31-42, pl. 8-10.
2008, The funerary stelae and papyri in the burial equipment. An observation on the
funerary material of the 21st / early 22nd Dynasty in Thebes as the by-product of the
Conference on the Libyan Period in Egypt, Gttinger Miszellen 216, s. 11-12.
2008, Mein Gesicht ist auf Amun gerichtet ein Vorschlag der Identizierung einer
Kultsttte in Theben-West, Gttinger Miszellen 217, s. 7-8.
2008, [wspaut.] W obronie prawa. Burza wok zerwek czyli pomys Wadz
Owiatowych, jak zaszkodzi nauczycielom, szkoom i ich dyrektorom, dzieciom
i ich rodzicom oraz sobie samym, Warszawa, broszura, s. 8.
489
2008, Les plus beaux cercueils de l histoire, Egypte, Afrique & Orient 48, s. 9-18.
2008, Misja Skalna w Deir el-Bahari. List archeologiczny nr 7 (grudzie 2007 r.),
Herhor. Biuletyn Stowarzyszenia Mionikw Egiptu 6, s. 3-5.
2008, KV 63. Tajemniczy grobowiec w Dolinie Krlw, Herhor. Biuletyn Stowarzyszenia
Mionikw Egiptu 6, s. 18-23.
2008, Polacy nad Nilem. Badania archeologiczne w Egipcie i Sudanie w sezonie 2006/07,
Herhor. Biuletyn Stowarzyszenia Mionikw Egiptu 6, s. 25-31.
2008, [rec.] N. Billing, Nut: The Goddess of Life in Text and Iconography, Uppsala 2002,
Bibliotheca Orientalis 65/1-2, s. 139-141.
2008, Zerwki u progu reformy. Trudnoci, zagroenia oraz analiza stanu prawnego
(kwiecie 2008), Dyrektor Szkoy. Miesicznik kierowniczej kadry owiatowej
6 (174), s. 36-38.
2008, [rec.] K. Jansen-Winkeln, Inschriften der Sptzeit. I. Die 21. Dynastie, Wiesbaden
2007, Journal of Egyptian Archaeology 94, s. 7-9.
2009, The so-called Chapters BD 141-142 and 148 on the Cons of the 21st Dynasty
from Thebes with Some Remarks concerning the Funerary Papyri of the Period [w:]
(red.) B. Backes, M. Mller-Roth, S. Sthr, Ausgestattet mit den Schriften des
Thot. Festschrift fr Irmtraut Munro zu ihrem 65. Geburtstag. (Studien zum
Altgyptischen Totenbuch 14), Wiesbaden, s. 133-162.
2009, The tomb protection in the Theban 21st Dynasty: unknown archaeological facts
gathered during the excavations of the Polish-Egyptian Cli Mission at Deir
el-Bahari in the seasons 1999-2006 [w:] (red.) G.P.F. Broekman, R.J. Demare,
O.E. Kaper, The Libyan Period in Egypt. Historical and cultural studies into the
21st-24th Dynasties: proceedings of a conference at Leiden University, 25-27 October
2007, Leiden, p. 277-289.
2008, [wspaut.] Plagi egipskie a mumie [w:] Funeralia Lednickie. Spotkanie 10.
Epidemie, klski, wojny, Pozna, s. 109-114.
2009, [wspaut.] Mumie egipskie: nie tylko bioarcheologia [w:] Funeralia Lednickie.
Spotkanie 11. Metody. rda. Dokumentacja, Pozna, s. 187-198.
Waniejsze publikacje IAUW
Series A: Antiquity
T. I: T. Mikocki (red.), Arcadiana: Arcadia in Poland. An 18th Century Antique Garden
and its Famous Sculptures, Warszawa 1998.
T. II: A. Bursche, Zote medaliony rzymskie w Barbaricum. Symbolika prestiu i wadzy
spoeczestw barbarzyskich u schyku staroytnoci, Warszawa 1998.
490
T. III: J. Kubiska, Ostothques et kaustrai dans les inscriptions grecgues dAsie Mineure,
Warszawa 1999.
T. IV: I. Modrzewska-Pianetti, Sulla storia della laguna di Venezia nell Antichit,
Warszawa 2000.
T. V: T. Sarnowski, O. Ja. Savelja, Balaklava. Rmische Militrstation und Heiligtum
des Iupiter Dolichenus. Ausgrabungen und Gelndebegehungen 1992-1999,
Warszawa 2000.
T. VI: R. Cioek, Katalog monet rzymskich z Pomorza, Warszawa 2001.
T. VII: J. elazowski, Honos bigae. Le statue onorarie romane su biga, Warszawa
2001.
T. VIII: J. Mizioek (red.), Falsications in Polish Collections and Abroad, Warszawa 2001.
T. IX: M. Rekowska-Ruszkowska, Le Monde antique occidental dans les recits de voyageurs polonais (XVII-XIX sicles), Warszawa 2002.
T. X: B. Kaim, Architektura Staroytnej Baktrii w okresie kuszaskim, Warszawa
2002.
T. XI: F. M. Stpniowski, The Orient and the Aegean, Warszawa 2003.
T. XII. P. Bieliski, F. M. Stpniowski (red.), Aux pays dAllat Melanges aers Michal
Gawlikowski, Warszawa 2005.
Series B: Barbaricum: prace zbiorowe, za wyjtkiem:
T. IV: W. Nowakowski, Od Galindai do Galinditae. Z bada nad pradziejami
batyjskiego ludu z Pojezierza Mazurskiego, Warszawa 1995.
Series E: Egyptology
T. I: J. Popielska-Grzybowska (red.), Prodeedings of the First Central European
Conference of Young Egyptologists, Warszawa 2001.
T. III: J. Popielska-Grzybowska (red.) Proceedings of the First Central European
Conference of Young Egyptologists, Warszawa 2003.
Series H: Anthropology
A. Le Beuf, M. S. Zikowski (red.), Actes de la Vime Conference Annuelle de la SEAC,
Gdask 5-8 september 1997, Warszawa 1999.
Series P: Prehistory and Middle Age
T. I: A. Walu, B. Kowalewska, Kurhany I i II z cmentarzyska w Stolnie gm. Miakowo,
woj. olsztyskie. Materiay kultury uyckiej, kultury kurhanw zachodniobatyjskich
i kultury przeworskiej, Warszawa 1999.
491
T. II: K. Szymczak, T. Gretchkina, T. Madeyska, M. Khudzhanazarov, N. Tashkenbaev,

R. Suleimanov, Ch. Falgures, M. Fontugne, Kuturbulak Revisited. A Middle
Palaeolithic Site in Zeravshan River Valley, Uzbekistan, Warszawa 2000.
T. III: A. Lasota-Moskalewska, M. Muhiddin, Hudjanazarov, Petroglyphs of Mammals
in the Sarmisaj Gorge, Uzbek Republic. Archaeozoological analysis, Warszawa
2000.
T. IV: E. Kowalczyk, Brona Maopolska: Ze studiw nad obron sta ziem polskich we
wczesnym redniowieczu, Warszawa 2000.
T. V: A. Kempisty, P. Wodarczak, Cemetery of the Corded Ware Culture in erniki
Grne, Warszawa 2000.
T. VI: A. Goembnik (red.), Badania archeologiczne terenu przyszego centrum
dominikaskiego w Gdasku, Sezon 2000, Warszawa 2001.
T. VII: Ocina Archaeologica Optima. Studia oarowane Jerzemu OkuliczowiKozarynowi w siedemdziesit rocznic urodzin, Warszawa 2001.
T. VIII: A. K. Kozowski, Nemrik: An Aceramic Village Northern Iraq, Warszawa
2002.
Tom IX: A. Goembnik (red.), Dominikaskie Centrum w. Jacka w Gdasku. Badania
Archeologiczne. Cz. II, Warszawa 2001.
T. X: P. Szymaski, Mikroregion osadniczy z okresu wpyww rzymskich w rejonie jeziora Salt na Pojezierzu Mazurskim, Warszawa 2005.
T. XI: K. Szymczak, M. Przedziecki (red.), IN MEMORIAM VALDEMARI
CHMIELEWSKI, Warszawa 2006.
T. [XII]: K. Szymczak, Khudzhananzarow Mukhiddin, Exploring the Neolithic of the
Kyzy-Kums, Warszawa 2006.
T. XIII: M. Dzik, Wczesnoredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w ukowie, pow.
Posk, Warszawa 2006.
T. XIV: W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze trzech wiatw: Kontakty kultur
przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w wietle materiaw z bada
i poszukiwa archeologicznych, Warszawa 2006.
T. XV: A. Grzak, Zwierzta w gospodarce redniowiecznego Koobrzegu 2.poowa XIII
XV w., Warszawa 2007.
Seria podrcznikw
T. I: J. Kolendo, wiat antyczny i barbarzycy, teksty, zabytki, reeksja nad przeszoci,
Warszawa 1998.
T. III: J. Kolendo, wiat antyczny i barbarzycy, teksty, zabytki, reeksja nad przeszoci,
Warszawa 1998.
492
T. VI: I. Modrzewska-Pianetti, Zarys archeologii Hiszpanii rzymskiej, Warszawa

2005.
T. VII: D. Szelg (red.), Historia i kultura pastwa III dynastii z Ur., Warszawa
2006.
18.1.3. Zakad Papirologii, Instytut Archeologii, Wydzia Historyczny

website: http://www.archeo.uw.edu.pl/szablon.php?id=141&id=141&id_kat=51
tel. (22) 55 22 815; (22) 55 20

Historia warszawskiej papirologii zacza si w Nowym Jorku. Tam w czasie
wojny, po dugiej tuaczce, znalaz schronienie Rafa Taubenschlag, profesor
prawa UJ. Pochodzi z zamonej ydowskiej rodziny z Galicji, jego ojciec
pracowa jako zarzdca browarw rodziny Sanguszkw. Urodzony w Przemylu w 1881 roku Taubenschlag studiowa prawo na Uniwersytecie Jagielloskim. Dla nauki modego przybysza z prowincji odkry Stanisaw Wrblewski, ktrego Taubenschlag od chwili poznania uwaa za mistrza
i nauczyciela. Taubenschlag ju przed wojn zajmowa si papirologi, dziki
ktrej w rce historykw praw antycznych tray dokumenty pokazujce
dziaanie prawa w konkretnych sytuacjach. Wrd historykw prawa rzymskiego w ostatnich dekadach XIX wieku pojawili si uczeni, ktrzy z wielkim
zainteresowaniem patrzyli na papirusy znajdowane w egipskich piaskach.
Najwybitniejszym by wrd nich profesor prawa rzymskiego w Lipsku, Ludwig Mitteis, pod ktrego kierunkiem Taubenschlag w roku akademickim
1904/5 odby studia uzupeniajce, nie tylko ulegajc wpywowi tego wielkiego uczonego.
Drugim ojcem zaoycielem papirologii na UW by Jerzy Manteuel, uczony pochodzcy ze starej arystokratycznej rodzine Szoene von Manteuel
z Kurlandii. Manteuel, latach trzydziestych uczony z duym ju dorobkiem,
nawiza wspprac z Kazimierzem Michaowskim, ktry rozpoczyna wanie
swoj przygod z archeologi w Egipcie. W latach 1936-1939 uczestniczy we
francusko-polskich badaniach w Edfu (Apollonopolis Wielka, na poudnie od
Teb), publikujc duy (ponad 600 sztuk) i wany zbir ostrakw znalezionych
na tym stanowisku.
493
W 1948 roku Taubenschlag wrci z Nowego Jorku, przyjmujc zaproszenie

wadz Uniwersytetu Warszawskiego do objcia katedry prawa rzymskiego.
Jeszcze w Nowym Jorku T. wyda pierwszy tom rocznika The Journal of
Juristic Papyrology. Kontynuacja tego wydawniczego przedsiwzicia jest
najwaniejszym przedsiwzicem wydawniczym rodowiska papirologw na
Uniwersytecie Warszawskim.
Ramy organizacyjne:
Instytut Papirologii (w ramach Wydziau Historycznego) od 1950 do 1961
kierowa nim do mierci w 1958 prof. Rafa Taubenschlag, Jerzy Manteuffel (1900-1954), asystenci: Henryk Kupiszewski (1927-1994), Jzef Modrzejewski (ur. 1930), Anna widerkwna (1925-2008), Irena Szymaska. Po
mierci Rafaa Taubenschlaga i Jerzego Manteua Instytut Papirologii podzieli si na dwie katedry: dziaajc w ramach Wydziau Historycznego
Katedr Papirologii, kierowan od 1961 roku przez Ann widerkwn
i wchodzc w skad Wydziau Prawa Katedr Prawa Rzymskiego kierowan
przez Henryka Kupiszewskiego. Obie katedry utworzyy istniejc do dzi
wspln bibliotek nazwan imieniem Rafaa Taubenschlaga. Katedra Papirologii w 1977 roku wesza w skad Instytutu Archeologii UW, przeksztacajc si w Zakad Papirologii. Anna widerkwna kierowaa Zakadem Papirologii do 1991 roku. Jej nastpc by Jan Krzysztof Winnicki (1942.2009),
ktry kierowa pracami Zakadu do stycznia 2009 roku, kiedy to na stanowisku zastpi go Tomasz Derda (ur. 1961). Osob niezwyk w dziejach
Zakadu Papirologii by Zbigniew Borkowski (1936-1991). archeolog, numizmatyk, papirolog i epigrak, wielki erudyta, wspaniay nauczyciel. Dzi
w Zakadzie poza piszcym te sowa pracuj: Adam ukaszewicz (ur. 1951),
papirolog i historyk, Adam ajtar (ur. 1960), epigrak specjalista od dziejw
Nubii chrzecijaskiej, Jos Luis Alonso Rodriguez, papirolog i historyk prawa rzymskiego oraz Tomasz Markiewicz (ur. 1973), papirolog i egiptolog,
wydawca dokumentw koptyjskich.
Studia papirologiczne uprawia si take w Warszawie poza Zakadem Papirologii oraz wspomnian ju Katedr Prawa Rzymskiego na Wydziale Prawa
i Administracji. Iza Bieuska-Maowist (1917-1995), sama bdc autork
wanej i do dzi niezastpionej monograi powiconej niewolnictwu w Egipcie ptolemejskim i rzymskim, zachcaa swoich uczniw do podejmowania
494
bada historycznych opartych na dokumentach papirusowych. Z krgu

uczniw Bieuskiej wywodzi si Ewa Wipszycka (ur. 1933), znawczyni Egiptu bizantyskiego, badaczka historii Kocioa i monastycyzmu. (Karier akademick Wipszycka koczya w ostatnich latach przed przejciem na emerytur jako profesor w Zakadzie Papirologii Instytutu Archeologii.) Na
wspomnienie zasuguje take osoba Hanny Geremkowej (1930-2004), autorki znakomitej monograi fajumskiego miasteczka, Karanis.
W 1961 roku w Polsce (w Warszawie i Krakowie) odby si X Midzynarodowy Kongres Papirologw. Obecnie warszawskie rodowisko (Zakad Papirologii oraz Katedra Prawa Rzymskiego i Antycznego) czyni starania o uzyskanie organizacji XXVII Kongresu w 2013 roku.
The Journal of Juristic Papyrology zosta zaoony przez Rafaa Taubenschlaga podczas jego pobytu w Ameryce (Research Professor in Ancient Civilisation, Uniwersytet Columbia). Tom 1 za rok 1946 zosta wydany w Nowym Jorku. Od tomu 2. rocznik wydawany jest w Warszawie, najpierw przez
Towarzystwo Naukowe Warszawskie, pniej przez PWN, wreszcie przez Uniwerystet Warszawski we wsppracy z powsta w 2001 roku Fundacj im.
Rafaa Taubenschlaga. Po mierci Taubenschlaga kierowanie Journalem przej Henryk Kupiszewski, po nim za Ewa Wipszycka. Od lat dziewidziesitych Journalem kieruj Tomasz Derda (dzi kierownik Zakadu Papirologii)
oraz Jakub Urbanik (Katedra Prawa Rzymskiego Wydziau Prawa i Administracji UW). Ostatnio wydany tom nosi numer 38 (za rok 2008), w tej chwili trwaj prace nad tomem 39 (2009). Tomasz Derda i Jakub Urbanik s
rwnie wydawcami serii suplementw do The Journal of Juristic Papyrology: od roku 2001 ukazao si dwanacie tomw, w chwili obecnej trwaj
prace nad czterema kolejnymi.
prof. UW dr hab. Tomasz Derda t.derda@uw.edu.pl

prof. dr hab. Ewa Wipszycka-Bravo (prof. emeritus) wipszycka@zigzag.pl
prof. UW dr hab. Adam ukaszewicz adlukasz@adm.uw.edu.pl
495
dr hab. Adam ajtar a.lajtar@uw.edu.pl

dr Tomasz Markiewicz tmarkiewicz@uw.edu.pl
mgr Dorota Dzierzbicka d.dzierzbicka@gmail.com
mgr Tomasz Pciennik t.plociennik@uw.edu.pl

prof. UW dr hab. Tomasz Derda
(Egipt rzymski i bizantyjski)
Ksiki
1995, Deir el-Naqlun. The Greek Papyri (Studia Antiqua 11), Warszawa.
2006, Nomos Arsinoites: Administration of the Fayum under Roman Rule, The Journal
of Juristic Papyrology, Supplement 7, Warszawa.
2008, Deir el-Naqlun. The Greek Papyri volume II, The Journal of Juristic Papyrology,
Supplement 9, Warszawa.
(w druku), P. Bodmer 1 recto: a a land list from the Panopolite Nome in Upper Egypt
(after A.D. 213/4).
1986, Eumoiria. a Proper Name or an Epithet of Deceased, Zeitschrift fr Papyrologie
1986, c pdd, an Example of a Bilingual Nickname (Reconsideration of Sammelbuch I 5441), Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 65, s. 187-190.
1987, [wspaut.] An Athenian Dedicatory Inscription to Zeus Hypsistos Reconsidered,
1990, Yrion a New Occurence of a Rare Word, The Journal of Juristic Papyrology
20, s. 41-45.
1991, Necropolis Workers in Graeco-Roman Egypt, The Journal of Juristic Papyrology
21, s. 13-37
1992, Inscriptions with the Formula on Late Roman Amphorae,
Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik 94, s. 135152.
1992, Some Remarks on the Christian Symbol XMG, The Journal of Juristic Papyrology
22, s. 2127.
1994, Polish Excavations at Deir el-Naqlun 1986-91: Interdependence of Papyrology and
Archaeology [w:] Proceedings of the 21st Congress of Papyrologists (Copenhagen
23-30 August 1992), Copenhagen, s. 124-130, Plates 1-6.
496
1994, [wspaut.] A Christian Prayer from Ramses IVth Tomb in the Theban Valley of
the Kings, The Journal of Juristic Papyrology 24, s. 19-22.
1994, [wspaut.] Les titles apa, abba et papas dans les papyrus, The Journal of Juristic
Papyrology 24, s. 23-56.
1995, The Naqlun Papyri and the Codex Alexandrinus [w:] The Spirituality of Ancient
Monasticism, Acts of the International Colloquium, Cracow-Tyniec, 1619.11.1994, Krakw, s. 13-34.
1997, Did the Jews use the name of Moses in Antiquity?, Zeitschrift fr Papyrologie
1998, [wspaut.] Data powstania drewnianego reliefu z Aszmunein w zbiorach Muzew
Berliskich. Uwagi o wykorzystaniu rde prawnych dla datowania zabytkw
sztuki antycznej [w:] Studies in Honour of Maria Nowicka Kwartalnik Historii
Kultury Materialnej, s. 31-42.
2001, P. Colon. inv. 463: Receipt issued to a practor for the taxes transferred by him to
a bank [w:] Klner Papyri (P. Kln), Band 9, Wiesbaden, no. 372, s. 119-121.
1999, Papirologia [w:] Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo pznego antyku, t. 3., Warszawa, s. 417-489.
1999, Chronologia [w:] Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo pznego antyku, t. 3., Warszawa, s. 334363.
2001, [wspaut.] Papirologia [w:] Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu.
rdoznawstwo staroytnosci klasycznej, t. 1, Warszawa (wyd. II uzupenione),
s. 364-399.
2001, The village of Philoxenos in the Arsinoites: a note, The Journal of Juristic
2001, O. Edfou 192 and 193: Two Documents on One Potsherd [w:] Katelijn Vandorpe,
Willy Clarysse, Edfu, An Egyptian Provincial Capital in the Ptolemaic Period,
(Koninklijke Vlaamse Academie van Belgi voor Wetenschappen en Kunsten,
Handelingen van het contactforum), Brussel, s. 45-50.
2002, [wspaut.] Soterichos Oasites revisited [w:] Euergesian charin. Studies Presented
to Benedetto Bravo and Ewa Wipszycka by Their Disciples, Warszawa, s. 51-70.
2006, Waterway FayumAlexandria. A Note on P. Lille I 1 (= P. Zen. Pest., Appendix
A), The Journal of Juristic Papyrology 36, s. 920.
2006, [wspaut.] Four Christian Funerary Inscriptions from the Fayum (I. Deir al-Azab
1-4), The Journal of Juristic Papyrology 36, s. 2133.
(w druku), From Ptolemaic Arsinoites Nomos to Three Arsinoite Merides as Independent
Nomes in Roman Period: Continuity and Administrative Change [w:] (red.) S.L.
Lippert, M. Schentuleit, Graeco-Roman Fayum: Texts and Archaeology,
Wiesbaden.
497
mgr Dorota Dzierzbicka

(Egipt grecko-rzymski)
prof. UW dr hab. Adam ajtar
(Egipt grecko-rzymski; Sudan chrzecijaski; epigraka)
Ksiki
2000, Die Inschriften von Byzantion I (Inschriften Griechischer Stdte aus Kleinasien
58), Bonn.
2003, [wspaut.] Catalogue des inscriptions grecques du Muse National de Varsovie,
Journal of Juristic Papyrology, Supplement 2, Warszawa.
2003, Catalogue of the Greek Inscriptions in the Sudan National Museum at Khartoum
(I. Khartoum Greek) (Orientalia Lovaniensia Analecta 122), Leuven Paris,
Dudley, Ma.
2006, Deir el-Bahari in the Hellenistic and Roman Periods. A Study of an Egyptian
Temple Based on Greek Sources, Journal of Juristic Papyrology, Supplement
4, Warszawa.
1991, Proskynema inscriptions of a corporation of iron-workers from Hermonthis in the
temple of Queen Hatshepsut in Deir el-Bahari: New evidence for pagan cults in
Egypt in the 4th cent. A.D., Journal of Juristic Papyrology 21, s. 53-70.
1999, Epigraka [w:] Vademecum Historyka Starozytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo
czasw pznego antyku, t. 3, Warszawa, s. 364-416.
1999, [wspaut.] Chronologia [w:] Vademecum Historyka staroytnej Grecji i Rzymu.
rdloznawstwo czasw pznego antyku, t. 3, Warszawa, s. 334-363.
1999, Die Kontakte zwischen gypten und dem Horn von Afrika im 2. Jh. v. Chr. Eine
unverentlichte griechische Inschrift im Nationalmuseum Warschau, Journal of
Juristic Papyrology 29, 51-66.
2008, The Cult of Amenhotep Son of Hapu and Imhotep in Deir el-Bahari in the
Hellenistic and Roman Periods [w:] (red.) A. Delattre, P. Heilporn, Et maintenant ce ne cont plus que des villages .... Thebes et sa rgion aux poques hellnistique, romaine et byzantine. Actes du colloque tenu Bruxelles les 2 et 3 dcembre
2005, (Papyrologica Bruxellensia 34), Bruxelles, s. 113-123.
2004, Byzantion [w:] (red.) M.H. Hansen, T.H. Nielsen, An Inventory of Archaic and
Classical Poleis, Oxford, s. 915-918.
498
prof. UW dr hab. Adam ukaszewicz

(Egipt grecko-rzymski; papirologia)
1986, Les dices publics dans les villes de lEgypte romaine, Varsovie.
1993, Aegyptiaca Antoniniana. Dziaalno Karakalli w Egipcie (215-216), Warszawa.
1995, Aegyptiacae quaestiones tres, Warszawa.
1998, Antoninus Philosarapis, Warszawa.
2002, Arithmos theriou, Warszawa.
2001, wiat papirusw,Warszawa.
2005, Kleopatra. Ostatnia krlowa staroytnego Egiptu, Warszawa.
2006, Egipt Grekw i Rzymian, Warszawa.
dr Tomasz Markiewicz
(Egipt Epoki Pnej i grecko-rzymski)
mgr Tomasz Pciennik
(epigraka aciska)
prof. dr hab. Ewa Wipszycka-Bravo

(historia staroytna; papirologia; dzieje Kocioa w pnym antyku; Egipt
chrzecijaski)
Ksiki
1965, LIndustrie textile dans lEgypte romaine, Wrocaw.
1972, Les ressources et les activits conomiques des glises en gypte, Bruxelles.
1986, Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu, t. 2, Warszawa.
1988, [wspaut.] Historia staroytnych Grekw do koca wojen perskich, t. 1,
Warszawa.
1992, [wspaut.] Historia staroytnych Grekw, Okres hellenistyczny t. 3, Warszawa.
1994, Koci w wiecie pnego antyku, Warszawa.
1996, tudes sur le christianisme dans lgypte de Antiquit Tardive, Roma.
2001, Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzym. rdoznawstwo staroytnoci
klasycznej. Praca zbiorowa pod red. Ewy Wipszyckiej, wydanie II zmienione,
Warszawa.
499
2006, Storia nella Chiesa nella tarda antichit, Milano.

2009, Moines et communauts monastiques en Egypte (IV-VIII), Warszawa.
2009, [wspaut.] Historia staroytnych Grekw, Okres klasyczny, t. 2, Warszawa.
1966, Un papyrus dEgypte et la guerre de Thodose le Grand contre la raction paenne
en Occident, Eos 56, s. 350-360.
1968, Deux papyrus concernant les grands domaines byzantins, Chronique dEgypte
43, s. 344-355.
1968, Lglise dans la chora gyptienne et les artisans, Aegyptus 48, s. 130-138.
1970, Deux papyrus relatifs ladministration ecclsiastique, Chronique dgypte 45,
s. 140-146.
1968, wieckie bractwa w yciu religijnym chrzecijaskiego Egiptu, Przegld
1969, Les factions du cirque et les biens ecclsiastiques dans un papyrus gyptien,
Byzantion 39, s. 180-198.
1971, Les impts professionels et la structure de lindustrie dans lEgypte romaine, The
Journal of Juristic Papyrology 16-17, s. 116-130.
1971, Les reus dimpts et le bureau des comptes des pagarchies aux VI-VII sicle, The
Journal of Juristic Papyrology 16-17, s. 105-116.
1974, Deux quittances dimpts du V/VI sicles [w:] Festschrift zum 150 jhrigen Bestehen
des Berliner gyptischen Museums, Berlin, s. 459-462.
1974 Remarques sur les lettres prives chrtiennes de IIe-IVe sicles ( propos dun livre de
M. Naldini), The Journal of Juristic Papyrology 18, 203-221.
1976, Deux contrats byzantins dHermoupolis [w:] Collectanea Papirologica. Texts published in honor of H.C. Youtie, Bonn, s. 569-584.
1977, Czy u schyku staroytnoci istniay ruchy narodowe?, Kwartalnik Historyczny
84/3, s. 553-563.
1979, Wierni u stp Symeona Supnika. O spoecznej funkcji ascetyzmu syryjskiego.
Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 26/4, s. 91-117.
1982, Patriarcha aleksandryjski i jego biskupi (IV-VII w.), Przegld Historyczny 73,
s. 177-194.
1983, Z problematyki bada nad zasigiem znajomoci pisma w staroytnoci, Przegld
1984, Le degr dalphabtisation en Egypte Byzantine, Revue des Etudes Augustiniennes
30, s. 279-296.
1985, Z dziejw monastycyzmu egipskiego IV-VIII, Warszawskie Studia Teologiczne
2, s. 143-183.
500
1986, La valeur de lonomastique pour lhistoire de la christianisation de lgypte. A propos dune tude de R.S. Bagnall, Zeitschrift fr Papyrologie und Epigraphik
62, s. 173-181.
1990, Une nouvelle rgle monastique gyptienne [w:] (red.) W. Godlewski, Coptic
Studies, Warszawa, s. 499-503.
1992, Le nationalisme a-t-il exist dans lEgypte Byzantine?, The Journal of Juristic
1994, [wspaut.] Lemploi des titres abba, apa et papas dans lEgypte byzantine, The
Journal of Juristic Papyrology 24, s. 23-56
1994, [wspaut.] Deux katholikai ekklesiai dans le Mons Porphyrites, The Journal of
Juristic Papyrology 24, s. 71-86.
1995, Les plerinages chrtiens dans lantiquit tardive, Byzantinoslavica 56, s. 429-438
1995, Pielgrzymki staroytne: problemy denicji i cezur [w:] Peregrinationes, Warszawa,
s. 17-28.
1996, Aleksandryjscy biskupi i cesarskie rozdawnictwa zboa, Przegld Historyczny
87, s. 399-408.
1997, Vita Antonii. Problemy rdoznawczne [w:] (red.) T. Derda, E.Wipszycka,
Chrzecijastwo u schyku staroytnoci. Problemy rdoznawcze, t. 1, Warszawa,
s. 153-228.
1997. Historia Lausiaca Palladiusza [w:] (red.) T. Derda, E. Wipszycka, Chrzecijastwo
u schyku staroytnoci. Problemy rdoznawcze, t. 1, Warszawa, s. 229-280.
1997, Le istituzioni ecclesiastiche in Egitto dalla ne del III allinizio del VIII secolo [w:]
(red.) A. Caplani, LEgitto cristiano. Aspetti e problemi in eta tardo-antica, Roma,
s. 219-271.
1998, Lattivit caritativa dei vescovi egiziani [w:] (red.) E. Rebillard, C. Sotinel,
LEvque dans la cit du IVe au Ve sicle. Image et autorit, Roma, s.71-80.
1998, I papiri documentari e la storia del cristianesimo in Egitto [w:] (red.) G. Cavallo,
Scrivere libri e documenti nel mondo antico, Firenze, s. 67-77.
2000, Les communauts monastiques dans lEgypte byzantine [w:] (red.) Ch. Dcobert,
Valeur et distance. Identits et socits en Egypte, Paris, s. 71-82.
2001, Les papyrus documentaires concernannt lEglise davant le tournant constantinien.
Un bilan des vingt dernires annes [w:] (red.) M. Manfredi, Atti del XXII
Congresso Internazionale di Papirologia, Firenze, s. 1307-1330.
2001, The Nag Hammadi Library and the Monks. A Papyrologists Point of View, The
Journal of Juristic Papyrology 30, s. 179-192.
2002, Lconomie du patriarcat alexandrin travers les vies de saint Jean lAumnier
[w:] (red.) J.-Y. Empereur, Ch. Dcobert, Alexandrie mdivale 2, Le Caire,
s. 61-81.
501
2002, Del buon uso delle lettere private. Commento a SB III 7243 e P. Oxy XIV 1774
[w:] (red.) J.-M. Carri, Humana sapit. Mlanges en honneur de Lellia Cracco
Ruggini, Paris, s. 469-473.
2004, Les recherches sur le monachisme gyptien. 1997-2000 [w:] (red.) J. Van den
Vliet, Proceedings of the Seventh International Congress of Coptic Studies, Leuven,
s. 831-855.
2004, Church Treasures of Byzantine Egypt, The Journal of Juristic Papyrology 34,
s. 127-140.
2004, rda normatywne kocielne. Wprowadzenie [w:] (red.) E. Wipszycka,
Chrzecijastwo u schyku staroytnoci, Studia rdoznawcze, t. 4, Krakw,
s. 301-344.
2006, Wprowadzenie do studiw nad instytucjami Kocioa w Egipcie pnoantycznym
[w:] Chrzecijastwo The Origins of the Monarchic Episcopate in Egypt,
Adamantius 12, s. 71-90.
2006,The Origins of the Monarchic Episcopate in Egypt, Adamantius 12, s. 71-90.
2007, Les gens du patriarche alexandrin [w:] (red.) J.-Y. Empereur, Ch. Dcobert,
Alexandrie mdivale 3, Le Caire, s. 89-114.
2007, Les gens du patriarche alexandrin [w:] (red.) J.-Y. Empereur, Ch. Dcobert,
Alexandrie mdivale 3, Le Caire, s. 40-64.
2007, The Institutional Church [w:] (red.) R.S. Bagnall, Egypt in the Byzantine Word,
Cambridge, s. 331-349.
2007, Les formes institutionelles et les formes dactivits conomiques du monachoisme
gyptien [w:] (red.) A. Camplani, G. Filoramo, Foundations of Power and
Conicts of Authority in Late-Antique Monasticism, Leuven, s. 109-156.
1979, [red.] Vademecum historyka staroytnej Grecji i Rzymu, t. 1, Warszawa.
1999, [red.] Vademecum Historyka Staroytnej Grecji i Rzymu. rdoznawstwo czasw
pnego antyku, Warszawa.
2009, [red.] Historia staroytnych Grekw, t. 2, Okres klasyczny, Warszawa.
18.1.4. Centrum Archeologii rdziemnomorskiej

im. Kazimierza Michaowskiego, Uniwersytetu Warszawskiego
adres: ul. Nowy wiat 4, 00-497 Warszawa
e-mail / website: pcma@uw.edu.pl / www.pcma.uw.edu.pl
tel.: (22) 826 52 16, (22) 553 13 28
tel./ fax: (22) 628 45 23
502

Centrum Archeologii rdziemnomorskiej jest podstawow jednostk organizacyjn w rozumieniu Statutu UW, podlegajc Rektorowi. Instytucja ta
powoana zostaa przez prof. Kazimierza Michaowskiego w 1959 roku pocztkowo pod nazw Stacja Archeologii rdziemnomorskiej w Kairze, w 1990
zmienion na Centrum Archeologii rdziemnomorskiej UW. Podstawowym
celem Centrum jest prowadzenie prac wykopaliskowych, konserwacyjnych
i rekonstrukcyjnych w krajach basenu Morza rdziemnego, na Bliskim
Wschodzie i w Sudanie.
Stacja Badawcza w Kairze funkcjonuje obecnie w strukturach organizacyjnych Centrum jako placwka zagraniczna. Jest to staa baza logistyczna
koordynujca prac ekspedycji terenowych, przeznaczona te dla badaczy
opracowujcych materiay z wykopalisk. Placwka ta sprawuje opiek
merytoryczn nad stypendystami, ktrych stypendia s realizowane w ramach
programu wykonawczego do umowy midzy rzdem RP i Egiptu. Do jej
zada naley udzia w dziaalnoci midzynarodowego rodowiska egiptologicznego Kairu, organizacja sympozjw, wystaw, wykadw i prelekcji prowadzonych przez polskich specjalistw. Stacja w Kairze to take renomowana
placwka badawcza wsppracujca zarwno z Egipsk Organizacj
Staroytnoci jak i z wieloma instytutami archeologicznymi (m.in. z Niemiec,
Francji, Holandii, Sowacji i USA).
Historia bada
Obecno polskich archeologw w obszarze rdziemnomorza a zarazem narodziny polskiej szkoy archeologii rdziemnomorskiej zapocztkowane zostay w 1936 roku w Edfu w Grnym Egipcie, gdzie odbyy si wykopaliska
misji polsko-francuskiej, zoonej z czonkw Institut Francais dArcheologie
Orientale au Caire i pracownikw Katedry Archeologii Klasycznej UW pod
kierunkiem prof. K. Michaowskiego. Wykopaliska zaowocoway odkryciem
m.in. nekropoli z okresu od Starego do redniego Pastwa, a take pozostaoci architektury datowanej na okresy od Nowego Pastwa po czasy arabskie.
Unikatowe zabytki pozyskane w trakcie trwajcych do 1939 roku kampanii
wykopaliskowych stay si trzonem kolekcji staroytnoci w Muzeum Narodowym w Warszawie, pozwalajc na otwarcie w 1938 roku Galerii Sztuki
Staroytnej.
503
Dziaalno archeologiczn przerwaa wojna. Wykopaliska wznowiono

dopiero w 1955 r. na Krymie, w staroytnym Myrmekion. Do Egiptu Polacy
wrcili w latach 1956-57, gdy jako pierwsi spord zagranicznych
wsppracownikw zaproszeni zostali do przeprowadzenia kolejnych bada.
Na terenie Egiptu badania w cisej wsppracy z Egipsk Organizacj
Staroytnoci prowadzone s do dzi. Pierwszym powojennym projektem byy
badania archeologiczne w Tell Atrib (staroytne Athribis), stolicy X nomu
Dolnego Egiptu, gdzie prace koncentroway si na odsoniciu wielkich rzymskich zaoe aziebnych z okresu julijsko-klaudyjskiego. W lad za tymi
pracami poszy nastpne. Zakres dziaa szybko zacz przekracza granice
Egiptu i poszerzy si tematycznie, w zwizku z tym powstaa konieczno
stworzenia orodka koordynujcego badania tak doszo do utworzenia
Stacji Badawczej z siedzib w Kairze, ktrej kierownikiem zosta prof.
Michaowski.
W tym pocztkowym okresie zainicjowano wiele bada, jak Deir el-Bahari i Aleksandria w Egipcie, Stara Dongola w Sudanie, Nea Pafos na Cyprze
czy Palmyra w Syrii, ktre kontynuowane s do dzisiaj. Inne, jak m.in. Misja Islamu w Kairze, Faras w Sudanie, Bijan, Nemrik czy Tell as-Saadiya w Iraku
zostay zakoczone po zrealizowaniu wytyczonych celw badawczych lub jak
w przypadku Nimrud w Iraku czy Kadero w Sudanie zawieszone ze wzgldw
pozamerytorycznych.
Do szczeglnych osigni z wczesnych lat dziaalnoci zaliczy trzeba
udzia w projekcie ratowania zabytkw staroytnej Nubii, pracach prowadzonych od 1960 r. pod auspicjami UNESCO (czego efektem jest m.in. odkrycie i zabezpieczenie przed zniszczeniem synnych wczesnochrzecijaskich
freskw z Faras) a take trwajce do dzisiaj prace restauracyjne i konserwatorskie na terenie wielkiego kompleksu architektonicznego wityni Hatszepsut
w Deir El-Bahari. W 2009 r. w pidziesit rocznic Akcji Nubijskiej szczeglnie zasueni Polacy dr Stefan Jakobielski (bra udzia w misji Faras)
i prof. Romuald Schild (ratowa przed zalaniem stanowiska paleolityczne)
zostali odznaczeni przez Egipcjan.
W miejsce zakoczonych projektw zapocztkowane zostay liczne nowe,
obejmujce swym zasigiem terytorialnym obszar od Iranu na Wschodzie po
rejon IV katarakty nilowej w Sudanie. Horyzont czasowy badanych stanowisk
jest rwnie rozlegy: od czasw prehistorycznych, poprzez wszystkie okresy
504
historyczne staroytnej cywilizacji a po pny antyk i arabskie wczesne

redniowiecze. Tak znaczne rozszerzenie pola dziaalnoci stworzyo konieczno
otwarcia orodka w Warszawie, ktry jako Centrum Archeologii rdziemnomorskiej przej funkcje kierownicze.
Jednym z efektw dziaalnoci Centrum jest take udzia polskich archeologw i konserwatorw w midzynarodowych akcjach ratowania zagroonych
stanowisk w Egipcie, Sudanie, Syrii i Jordanii. Wielu polskich badaczy stale
wsppracowao i nadal wsppracuje z zagranicznymi ekspedycjami
dziaajcymi na terenie Egiptu i Sudanu, m.in. w Naga (Sudan), Minshat Abu
Omar na wyspie Elefantynie, w Asuanie i w Berenike oraz w Tell el-Retaba
w Egipcie. Przez cztery sezony (1999-2002) wsplna polsko-francuska ekspedycja kierowana przez prof. A. ukaszewicza prowadzia badania w okrgu
bogini Hathor w Dendera. Wsplnym polsko-francuskim przedsiwziciem
jest take projekt monogracznej publikacji kaplicy bogini Hathor w wityni
krlowej Hatszepsut w Deir el-Bahari pilotowany przez dra hab. Janusza
Karkowskiego.
Aktualne projekty Centrum Archeologii rdziemnomorskiej
Badania wykopaliskowe i prace konserwatorskie
EGIPT Okresy prehistoryczne i dynastyczne
Oaza Dachla (prof. M. Kobusiewicz IAIE Oddz. PAN w Poznaniu)
Od 1977 r. midzynarodowa interdyscyplinarna misja (Dakleh Oasis Project)
prowadzi badania osadnictwa neolitycznego w Oazie Dachla na poudniu
Sahary. Ju w pierwszych latach bada natraono w oazie na liczne ryty naskalne datowane na 7500-6000 p.n.e., do przebadania ktrych zaproszono
prof. L. Krzyaniaka z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu specjalist
od saharyjskiej sztuki naskalnej. Utworzono wwczas Petroglyph Unit, dziaajcy jako poczony projekt poznaskiego Muzeum Archeologicznego, Poznaskiego Oddziau IAIE PAN i Centrum Archeologii rdziemnomorskiej
kierowany obecnie przez prof. M. Kobusiewicza. Ryty przestawiaj m.in.
postacie kobiet i prowadzone na sznurach yrafy. Midzynarodowy zesp
505
uczonych bada lady ycia i praktyk kultowych neolitycznych mieszkacw

oazy.
Tell el-Farcha (prof. K. Ciaowicz IA UJ, dr M. Chodnicki Muzeum Archeologiczne w Poznaniu)
Od dziesiciu lat trwaj wykopaliska w pooonym w Delcie Nilu Tell elFarcha, gdzie na trzech ssiadujcych komach odkryto bogat osad i cmentarzysko datowane na okresy predynastyczny, wczesnodynastyczny i pocztek
Starego Pastwa. Solidne budowle z suszonej cegy wiadcz o zamonoci
osady z czasw dynastii 0, czerpicej zyski z handlu midzy Egiptem a Palestyn. W Farcha odkryto m.in. pozostaoci po piciu ceglanych browarach,
silosach i magazynach s to najstarsze (pochodzce z IV tysiclecia) browary, jakie dotychczas odkryto w Egipcie. Prawdziw sensacj archeologiczn
stao si odkrycie dwch depozytw w skad, ktrych wchodzio kilkadziesit
unikatowych amuletw, gurek bstw i dwie wykonane ze zotej folii statuetki wadcy i jego syna. Upadek osady naley czy ze zmian szlakw handlowych, kiedy transport rzeczny Nilem okaza si taszy od transportu ldowego.
Sakkara (prof. K. Myliwiec ZA PAN)
Koncesj na prowadzenie wykopalisk w Sakkara Centrum Archeologii otrzymao ju w 1987 r. Przeprowadzone wwczas badania geozyczne i pierwsze
sondae wykazay obecno konstrukcji ceglanych i kamiennych z okresu
Starego Pastwa a odkryty fragment nadproa wiadczy o zachowaniu si
w kaplicy jednej z mastab. Niestety ze wzgldw pozamerytorycznych wznowienie bada nastpio dopiero w 1996 r. W ramach programu naukowego
Centrum prowadzi je prof. K. Myliwiec. Polska koncesja obejmuje teren
lecy na zachd od okrgu otaczajcego najstarsz piramid schodkow
budowl krla Dosera wadcy III dynastii. Ju pierwszy sezon prac przynis
odkrycie szybw grobowych. Spord licznych, kutych w skaach grobowcw
pochodzcych z czasw panowania VI dyn. najlepiej zachowan jest mastaba
wezyra Merefnebefa. Jego kaplica grobowa ze wspaniaymi polichromowanymi reliefami to jedno z najbardziej spektakularnych odkry w archeologii
egipskiej ostatniej dekady. Rwnie wanym znaleziskiem jest mastaba kapana Ni-anch-Nefertuma zwanego Temi take z koca okresu Starego Pastwa.
506
W grnych warstwach nekropoli odkryto ponad 500 pochwkw z Okresu

Ptolemejskiego. Tak bogaty materia archeologiczny i antropologiczny umoliwi prowadzenie studiw na temat populacji ludnoci z tego okresu, okrelenie struktury spoecznej a take zmieniajcego si stopnia zamonoci
mieszkacw stoecznego Mems.
Tell el-Retaba (dr S. Rzepka IA UW)
W 2007 r. rozpoczy si badania archeologiczne na stanowisku Tell el-Retaba pooonym w rodkowej czci Wadi Toumilat. Prowadzi tdy wany
szlak handlowy midzy Egiptem a Syro-Palestyn. Badania powierzchniowe
i sondaowe prowadzone s m.in. w obrbie twierdzy ramessydzkiej i osady
z pniejszych okresw. Wykopaliska s wsplnym polsko-sowacko-egipskim
projektem.
Deir el-Bahari (dr Zbigniew E. Szafraski CA UW)
- witynia Hatszepsut w Deir El-Bahari
W Deir el-Bahari od 1961 r. prowadzone s prace archeologiczne i rekonstrukcyjne o pierwszorzdnym znaczeniu dla bada nad architektur sakraln i histori Nowego Pastwa a zwaszcza XVIII dynastii. Polsko-egipska
misja prowadzi tu badania nad wityni krlowej Hatszepsut, zawalon
w wyniku trzsienia ziemi. Celem prac jest odbudowa pomieszcze grnego
tarasu witynnego i jego fasady. Kilka tysicy oryginalnych blokw zoonych
niejednokrotnie z wielu mniejszych fragmentw posadowiono w odbudowane ciany Portyku Koronacyjnego, witecznego Dziedzica, zespou Kultu
Sonecznego i gwnego sanktuarium wityni. Ukoronowaniem wysiku wieloosobowej misji archeologiczno-konserwatorskiej kierowanej kolejno przez
dra L. Dbrowskiego, arch. Z. Wysockiego, arch. A. Macura, dra F. Pawlickiego i wreszcie dra Z. E. Szafraskiego byo w 2001 r. ocjalne otwarcie
Grnego Tarasu wityni dokonane przez prezydenta Arabskiej Republiki
Egiptu.
- witynia Totmesa III w Deir El-Bahari
Oczyszczanie terenu midzy wityni Hatszepsut i wityni Mentuhotepa
Nebhepetre w Deir El-Bahari doprowadzio do kolejnego wielkiego odkrycia
507
odsonicia pogrzebanych pod gruzowiskiem ruin wityni grobowej Totmesa III. W wyniku wykopalisk pozyskano dziesitki tysicy fragmentw
blokw ciennych, ktre naleao nastpnie zoy w jedn cao, by zrekonstruowa wityni i pozna repertuar scen przedstawionych na jej cianach.
Pracami wykopaliskowymi w pierwszym sezonie kierowa dr arch. L. Dbrowski. Wszystkie kolejne kampanie prowadzia prof. J. Lipiska. Inwentaryzacja, dokumentacja a potem klasykacja dziesitkw tysicy dekorowanych
fragmentw blokw bya bardzo czasochonna. Pocztkowo czono pojedyncze fragmenty w wiksze caoci, potem w bloki, z ktrych stopniowo odbudowywano poszczeglne sceny. Dzi dekoracja rozpoznana jest w wikszoci
pomieszcze a podstawowe zagadnienia zwizane z programem ikonogracznym wityni zostay zrealizowane. Przysze badania kierowane przez dr M.
Dolisk z MN w Warszawie umoliwi przygotowanie penej monograi
witynnych reliefw a prace konserwatorskie ekspozycj wielu z nich.
EGIPT, CYPR Okres antyczny
Aleksandria (dr G. Majcherek CA UW)
Jednym z najwikszych i najwaniejszych projektw badawczych Centrum
realizowanych ju prawie od p wieku s prace wykopaliskowe i konserwatorskie na Kom el-Dikka w Aleksandrii. Od 1960 r. polska ekspedycja bada
ponad czterohektarowy teren pooony w samym sercu wspczesnej Aleksandrii. Prace zaowocoway spektakularnymi odkryciami, wrd ktrych wymieni trzeba amteatr, imperialne ani i cysterny. Badania archeologiczne
prowadzone przez dra M. Rodziewicza pozwoliy na opracowanie stratygrai
caego stanowiska. Poszerzenie koncesji o przylegajcy do stanowiska teren
wojskowy stworzyo moliwo odkopania kolejnego sektora antycznego miasta. Prace wykopaliskowe prowadzone pod kierunkiem dra Gr. Majcherka
przyniosy sensacyjne odkrycia dwudziestu kamiennych audytoriw sal wykadowych aleksandryjskiej akademii z V-VI w. n.e. Niemniej spektakularne
byy wykopaliska na terenie dzielnicy mieszkalnej, gdzie wille rzymskie ze
wspaniaymi mozaikami posadzkowymi i wystrojem malarskim day wyobraenie o standardzie ycia czwartowiecznej Aleksandrii. Projekty dalszych prac
obejmuj przebadanie terenu, gdzie wczeniejsze sondae wykazay obecno
starszej zabudowy o charakterze sakralnym.
508
Marina el-Alamein (prof. W. Daszewski, prof. arch. S. Medeksza, Politechnika Wrocawska)

Badania w portowym miecie Marina el-Alamein, lecym okoo 100 km na
zachd od Aleksandrii, prowadzone s od 1987 r. Znaleziono tu pozostaoci
miasta z okresu grecko-rzymskiego z czyteln siatk ulic, forum, budynkami
uytecznoci publicznej, zabudow mieszkaln oraz rozleg nekropol miejsk. Na cmentarzysku odkopano kilkadziesit monumentalnych grobowcw,
w tym potne kute w skale hypogea i konstrukcje naziemne o rnych formach architektonicznych, midzy innymi egiptyzujcych piramid schodkowych i sarkofagw. Jednoczenie zarwno na terenie antycznego miasta jak
i na terenie nekropoli pod kierunkiem prof. arch. S. Medekszy z Politechniki Wrocawskiej prowadzone s prace konserwatorsko-rekonstrukcyjne. Dziki staraniom polsko-egipskiej misji stanowisko jest przygotowywane do udostpnienia dla zwiedzajcych.
Marea (dr H. Szymaska Muzeum Archeologiczne w Krakowie)
Od 2000 r. prowadzone s badania archeologiczne w Marea pno antycznym stanowisku lecym nad brzegiem jeziora Maryut (staroytne Mareotis)
w pobliu Aleksandrii. Na wzniesieniu przy molo tego portowego miasta, do
ktrego przybywali ptnicy zmierzajcy do klasztoru w. Menasa w nieodlegym Abu Mena, odkryto du trjnawow bazylik, publiczne anie, cystern i wzniesion z wapiennych ciosw kaplic grobow. Wszystkie relikty
architektury pochodz z VI w. n.e., cho historia siga przynajmniej V w.
p.n.e. Marmurowe posadzki w aniach, architektoniczny i malarski wystrj
pomieszcze wiadcz o luksusowym charakterze budowli. Marea czerpaa
zyski z handlu midzy Aleksandri a orodkami usytuowanymi wzdu Nilu.
Berenike (prof. S.E. Sidebotham University of Delaware, mgr I. Zych CA UW)
Okres grecko-rzymski jest take przedmiotem bada na stanowisku w Berenike nad Morzem Czerwonym. Badania w Berenike to wsplny amerykaskopolski projekt ze strony amerykaskiej kierowany przez prof. Stevena E. Sidebotham z University of Delaware, ze strony polskiej przez Iwon Zych
z CA UW (od 2007). Miasto Berenike miao by zaoone w III wieku
p.n.e. przez Ptolemeusza II jako port do przeadunku transportu soni, na
ktre polowano w Afryce. Wykopaliska prowadzone s w obrbie antycznego
509
portu i na terenie miasta. Badania geozyczne prowadzone przez mgra T.

Herbicha IAIE PAN stanowi podstaw do opracowania topogracznej mapy
caego stanowiska.
Nea Pafos (dr H. Meyza ZA PAN)
Jednym z najwaniejszym spord stanowisk Centrum reprezentujcych kultur wiata klasycznego, obok Kom el-Dikka w Aleksandrii, jest bez wtpienia Nea Pafos na Cyprze. Prace archeologw z Uniwersytetu Warszawskiego
w dawnej stolicy Cypru trwaj od ponad 40 lat. Przez cay czas kierowa nimi
prof. W. Daszewski, a od 2008 r. funkcj kierownika peni dr H. Meyza
z ZA PAN. W trakcie kolejnych kampanii odkryto trzy zespoy budowli:
tzw. Will Tezeusza (paac z czasw rzymskich), tzw. Dom Hellenistyczny
i tzw. Dom Aiona. Wszystkie budowle dekorowane byy posadzkami mozaikowymi. Ich nazwy pochodz od imion postaci przedstawionych na najpikniejszych mozaikach zdobicych reprezentacyjne sale jadalne. ciany pokryway malowida, w ogrodach i w pomieszczeniach odkryto marmurowe
rzeby. Warstwy archeologiczne poprzedzajce budow tych zespow zawieraj pozostaoci wczeniejszych, niekiedy rwnie monumentalnych, budowli. Wykopaliska w Nea Pafos to miejsce corocznych praktyk terenowych dla
duej grupy studentw archeologii rdziemnomorskiej UW.
EGIPT, SUDAN Okres chrzecijaski
Naqlun (prof. W. Godlewski IA UW)
Prace wykopaliskowe na pooonym w oazie Fajum stanowisku Naqlun prowadzone s od 1989 r. pod kierunkiem prof. W. Godlewskiego. Obejmuj
one zesp 89 eremw wykutych w niewysokich zboczach wzgrz oraz rozleg zabudow monastyczn ze redniowiecznym kocioem pod wezwaniem
Archanioa Gabriela. Przedmiotem bada s m.in. architektura eremw skalnych i architektura monastyczna, malowida cienne z pocztkw XI wieku
(poddane rwnie konserwacji). Cennych informacji na temat spoecznoci
zamieszkujcej Naqlun w staroytnoci dostarczaj badania na terenie pnoantycznej nekropoli (VI-VII wiek n.e.) i rozlegego cmentarza redniowiecznego z XI XIII wieku. Ze stanowiska pochodz liczne greckie, koptyjskie i arabskie dokumenty pisane nalece do klasztornego archiwum.
Unikatow kolekcj stanowi znaleziska monet, szka, tkanin i plecionki.
510
Sheikh Abd el-Gurna (mgr T. Grecki Muzeum Narodowe w Warszawie)

Od 2003 r. w bezporednim ssiedztwie Deir el-Bahari trwaj badania archeologiczne w Sheikh Abd el-Gurna, gdzie odkryo koptyjski erem zamieszkay od pocztku VI do koca VIII wieku n.e. rda pisane, jakie znaleziono na stanowisku, w tym manuskrypty na papirusie i pergaminie, kilkaset
ostrakw maj ogromne znaczenie dla poznania historii chrzecijaskiej Tebaidy a szczeglnie regu ycia monastycznego.
Stara Dongola (prof. W. Godlewski IA UW, dr S. Jakobielski ZA PAN, dr
B. urawski ZA PAN)
- klasztor pod wezwaniem w. Trjcy
Tym, czym dla okresu grecko-rzymskiego s badania w Aleksandrii, a dla
okresu faraoskiego prace w Deir el-Bahari, tym dla chrzecijaskiej Nubii
s wykopaliska w Starej Dongoli na terenie Sudanu. To kolejne stanowisko
wybrane jeszcze przez prof. Kazimierza Michaowskiego. Trwajce od 45 lat
badania, prowadzone pocztkowo w obrbie kompleksw sakralnych, stopniowo objy cay obszar staroytnej stolicy Krlestwa Nubii w tym zabudow mieszkaln, cmentarzyska, zesp klasztorny, rezydencj wadcw nubijskich i cytadel. Misja pod kierunkiem dra S. Jakobielskiego pracujcego na
stanowisku od pierwszej kampanii odkopaa m.in. klasztor pod wezwaniem
w. Trjcy wzniesiony w VIII w. n.e. z licznymi malowidami.
- cytadela
Ekspedycja prof. W. Godlewskiego badajca miejsk cytadel odkopaa budowle sakralne, zabudow miejsk i dwa paace krlewskie. Najstarsze odkryte pozostaoci pochodz z koca V wieku n.e. Apogeum rozwoju miasto
przeywao w okresie VII-XI w.
- koci
Odrbna misja kierowana przez dra B. urawskiego prowadzia wykopaliska
w poudniowym sektorze Starej Dongoli, gdzie m.in. odkryto relikty kocioa z VI w. n.e. Materia archeologiczny i epigraczny pozyskany podczas
wykopalisk ma kluczowe znaczenie dla bada nad histori Nubii.
511
Banganarti (dr B. urawski)

Na terenie Nubii trwaj take od 2002 prace wykopaliskowe w Banganarti.
Oprcz kocioa p.w. Archanioa Rafaa, ktrego wczesna faza pochodzi z VI
w. n.e., odsonito otoczony obronnym murem kompleks budowli sakralnych
i mieszkalnych. Liczne grati na cianach kocioa wiadcz, e Banganarti
byo jednym z najwaniejszych miejsc pielgrzymkowych Krlestwa Nubijskiego a do XIV wieku n.e.
SYRIA
Tell Qaramel Syria (prof. R.F. Mazurowski IA UW)
Na terenie Syrii od 10 lat Centrum Archeologii rdziemnomorskiej prowadzi badania na stanowisku w Tell Qaramel. Odkryto tu osad z okresu protoneolitu i neolitu przedceramicznego. Najstarsze, pochodzce z IX-VIII
tysiclecia p.n.e. domostwa, budowano z nieregularnych blokw lub pecyn
mady na planie koa lub owalu. Pniejsze, wznoszone z cegy suszonej, miay ju plan prostokta. Najbardziej intrygujcym znaleziskiem s pozostaoci
obronnych wie, ktrych kamienne mury osigay ok. 8 m wysokoci.
Tell Arbid (prof. P. Bieliski IA UW)
Pokosiem prowadzonych w latach osiemdziesitych prac ratunkowych w dolinie rzeki Chabur w Syrii stao si rozpoczcie systematycznych wykopalisk
na terenie Grnej Mezopotamii. Od 1996 r. trwaj badania archeologiczne
na stanowisku Tell Arbid. Misja kierowana przez obecnego Dyrektora Centrum, prof. P. Bieliskiego, odkopuje staroytne miasto z III i II tysiclecia
p.n.e. Najstarsze warstwy osadnicze pochodz ju z 1 poowy III tysiclecia.
Do najciekawszych odkry naley zlokalizowana w poudniowej czci miasta witynia z okresu Niniwa V (1 po. III tys. p.n.e.) z zachowanym otarzem i kadzielnic a take znalezione w pobliu wityni ponad 240 glinianych plomb z odciskami pieczci cylindrycznych, powiadczajce
wyjtkowy charakter budowli. W drugiej po. II tys. p.n.e. nad miastem
dominowaa cytadela, na szczycie ktrej odsonito m.in. fragment duej
budowli o charakterze ocjalnym. Dobrze zachowane relikty architektury
512
pozwalaj przeledzi urbanistyczny rozwj miasta w kolejnych okresach historycznych.

Palmyra (prof. M. Gawlikowski IA UW)
Ju p wieku trwaj wykopaliska w Palmyrze stolicy krlestwa Zenobii,
miasta lecego w samym sercu syryjskiej pustyni. Profesor Michaowski przebada najwaniejsze elementy Obozu Dioklecjana a take groby w zachodniej
nekropoli miasta. Pniejsze prace prowadzone m.in. przez prof. A. Sadursk
i prof. M. Gawlikowskiego przyniosy odkrycie okrgu witynnego bogini
Allat (funkcjonujcego od I w. p.n.e. do klski krlowej Zenobii i zdobycia
Palmyry przez cesarza Aureliana w 273 r. n.e.). Wykopaliska ostatnich lat
przyniosy odkrycie kolejnej budowli sakralnej wityni powiconej kultowi boga Soca. W trakcie najnowszych bada kierowanych przez prof. M.
Gawlikowskiego i dr Grzegorza Majcherka odkryto zesp piciu bazylik pochodzcych z V-VI w. n.e. Datowana na poow III w. n.e. mozaika odkryta
w sali bankietowej jednej z budowli staa si prawdziw sensacj archeologiczn. Przedstawienia w jej emblemach znamionuj najwysz klas artystycznego wykonania a tematyka wpisuje si w tradycyjne motywy zaczerpnite z mitologii greckiej i rzymskiej. Znaleziska z polskich wykopalisk (wrd
nich m.in. posg lwa-stranika, posg bogini Ateny, liczne rzeby grobowe
i paskorzeby) stanowi trzon kolekcji palmyreskiego muzeum archeologicznego.
LIBAN
Chhim, Jiyeh, Kaftun (dr T. Waliszewski IA UW)
Od 1997 r. Centrum Archeologii rdziemnomorskiej prowadzi po raz pierwszy wykopaliska na terenie Libanu. Misja archeologiczna bada lece ok. 30
km na poudnie od Bejrutu stanowisko Chhim zasiedlone, jak wykazay badania, ju w Epoce elaza. Liczne relikty osadnictwa datowane s na okres
hellenistyczny a bardzo dobrze zachowane pozostaoci zabudowy mieszkalnej
pochodz z I w. n.e. Gwnym zajciem i rdem dochodw mieszkacw
staroytnego Chhim bya produkcja oliwy, na co wskazuj odkryte tocznie
oliwy. Przebadano take ruiny niewielkiej wityni rzymskiej z II w. n.e.
i wzniesion trzy wieki pniej bazylik chrzecijask, ktrej opiekunem by
513
Prezbiter Tomasz. Konserwacji poddano odkryte w bazylice mozaiki posadzkowe.

Od 2003 misja dra Waliszewskiego prowadzi te badania w Jiyeh (antyczne Porrejon) duej osadzie miejskiej, gdzie pod mocno zdewastowanymi
grobami pnorzymskiej nekropoli odkryto centrum produkcji ceramiki
uytkowej. Rozpoczto take eksploracj zrujnowanej bazyliki bizantyjskiej.
Z kolei w lecym w pnocnym Libanie Kaftun trwaj badania archeologiczne i prace konserwatorskie nad malowidami ciennymi we wntrzu redniowiecznego ortodoksyjnego kocioa. Badania w Libanie prowadzone s
nieregularnie w zalenoci od sytuacji politycznej w tym rejonie basenu Morza rdziemnego.
KUWEJT
As-Sabiyah (prof. P. Bieliski IA UW)
Najnowszym przedsiwziciem badawczym Centrum Archeologii rdziemnomorskiej s wykopaliska na terenie As-Sabiyah w Kuwejcie. Wsplna polsko-kuwejcka ekspedycja od 2007 r. prowadzi prace ratunkowe na terenie
cmentarzyska tumulusowego. Bogate wyposaenie jednego z grobowcw pozwolio oszacowa datowanie na koniec III tysiclecia p.n.e. Rozpoczcie
bada w tym regionie daje moliwo nie tylko poznania zupenie nieznanej
przeszoci kuwejckiego ldu (wykopaliska byy prowadzone dotd tylko na
wyspie Fajlaka), ale take spojrzenia na kultur Mezopotamii od strony jej
poudniowego ssiada.
IRAN
Burzim Mihr (prof. B. Kaim (IA UW))
Nowym projektem s take wykopaliska w Burzim Mihr prowadzone przez
prof. Barbar Kaim z IAUW. Zidentykowano tu jedn z trzech najwaniejszych zoroastryjskich wity ognia, w Awecie nazwan wityni ognia
chopw. Znalezisko datowane jest na okres sasanidzki.
514
Badania ratunkowe
Udzia w pracach ratunkowych, majcych na celu ochron zagroonych zniszczeniem stanowisk archeologicznych, na stae wpisa si w histori polskich
bada prowadzonych przez Centrum. Wrd najwaniejszych zakoczonych
projektw, w ktrych Polacy mieli swj udzia wymieni naley Abu Simbel,
Dabod i Tafa w Egipcie, Faras i Qasr Ibrim w Sudanie, wysp Bijan i stanowiska w dorzeczu Dijali w Iraku), nastpnie kontynuowanych przez Centrum
Archeologii rdziemnomorskiej. Obecnie prace ratunkowe prowadzone s
w Syrii, Egipcie i Sudanie.
SYRIA
Hawarte (prof. M. Gawlikowski IA UW, mgr E. Parandowska MN w Warszawie)
Charakter ratunkowy maj wykopaliska i prace konserwatorskie prowadzone
w Hawarte, gdzie prof. M. Gawlikowski odkry funkcjonujce od pocztku
II do koca IV w. n.e. mitreum podziemne pomieszczenia przeznaczone
na tajemne misteria zwizane z kultem boga Mitry. Odkryte wielowarstwowe
malowida cienne o tematyce nieznanej dotd z innych mitrew s systematycznie poddawane konserwacji przez polskich specjalistw i przygotowywane do ekspozycji w lokalnym muzeum. Prace konserwatorskie i rekonstrukcyjne prowadzone s pod kierunkiem mgr E. Parandowskiej z Muzeum
Narodowego w Warszawie.
Tell Amarna (dr T. Waliszewski)
Na terenie Syrii badania ratunkowe i prace konserwatorskie prowadzono take na stanowisku Tell Amarna, w rejonie, ktry mia znale si pod wod
w wyniku budowy nowej tamy na pnocy Syrii. W Tell Amarna odkopano
pozostaoci osady z V tys. p.n.e oraz ruiny kocioa z V w. n.e. Przez dwa
sezony (2004-2005) ekspedycja belgijsko-polsko-syryjska kierowana ze strony
polskiej przez dra T. Waliszewskiego, ze strony belgijskiej przez prof. O. Tunc
(Uniwersytet w Lige) badaa ruiny kocioa zabezpieczajc mozaiki podogowe. Efektem tych prac bya wystawa zrekonstruowanych mozaik wraz z towarzyszcymi zabytkami zaprezentowana w Muzeum Krlewskim w Mariemont
w Belgii a nastpnie w Muzeum Archeologicznym w Warszawie (2005 rok).
515
EGIPT I SUDAN
Peluzjum (prof. M. Gawlikowski IA UW, dr K. Jakubiak IA UW)
W Egipcie w akcj ratowania spucizny dziejowej Centrum ponownie zaangaowao si w 1995 r. w zwizku z budow kanau Al-Salam na pnocy
Synaju. Prof. M. Gawlikowski (dyrektor Centrum w latach 1991-2005) desygnowa specjalistw do inwentaryzacji architektonicznej i dokumentacji
reliktw antycznego amteatru w Peluzjum nad Morzem rdziemnym. Od
2003 r. obiekt ten sta si przedmiotem regularnych bada archeologicznych.
W ssiedztwie budowli teatralnej odkryto relikty architektury mieszkalnej
z dobrze zachowanymi mozaikami podogowymi z IV-V w. n.e.
Dolina rodkowego Nilu
Projekt MDASP (Merowe Dam Archaeological Salvage Project)
Wyspa Sa (misja CA UW i Muzeum Narodowego w Warszawie kierowana przez dr. B. urawskiego).
Wyspa Uli (misja CA UW kierowana przez prof. W. Godlewskiego)
Rejon Khor Umm Ghizlan i Shemkhiya (dr M. Chodnicki, dr B. urawski).
W 2003 r. CA UW wzio udzia w MDASP midzynarodowym projekcie ratowania zabytkw sudaskich w zwizku z budow tamy The Merowe
High Dam w rejonie IV katarakty. Bya to odpowied na wystosowany
w 2003 r. przez wadze Sudanu midzynarodowy apel o przeprowadzenie
bada ratunkowych na zagroonych zalaniem stanowiskach archeologicznych.
Projekt przewidywa przeprowadzenie bada powierzchniowych majcych na
celu identykacj i przebadanie stanowisk. Z obszarem staroytnej Nubii
wi si jedne z najwikszych sukcesw polskiej archeologii rdziemnomorskiej, jakim m.in. byo odkrycie (1961-64) przez prof. Kazimierza Michaowskiego Wielkiej Katedry w Faras ze wspaniaymi malowidami ciennymi.
W obecnej midzynarodowej akcji ratowniczej na terenie Sudanu bierze udzia
kilka ekspedycji Centrum inwentaryzujcych i dokumentujcych stanowiska
od epoki paleolitu po okres meroicki i arabskie redniowiecze. Misjami kieruj dr M. Chodnicki, prof. W. Godlewski, dr M. el-Tayeb i dr B. urawski. Prowadzone s badania powierzchniowe i regularne wykopaliska na te-
516
renie cmentarzysk i wczesnoredniowiecznych twierdz. W ramach MDASP

przeprowadzone zostay badania na wyspach Uli (cmentarzyska, pojedyncze
groby, ryty naskalne, obozowiska koczownicze) i Sa (odkrycie m.in. stanowisk osadniczych, cmentarzysk tumulusowych, rytw naskalnych). Nastpnie
przeprowadzono rekonesans archeologiczny na lewym brzegu Nilu w rejonie
Khor Umm Ghizlan i Shemkhiya (identykacja 74 stanowisk, m.in. rodkowo paleolitycznych osad, postmeroickich cmentarzysk tumulusowych, twierdze i cmentarzyska wczesnoredniowieczne).
Projekt MtoM (prof. W. Godlewski IA UW, dr M. El-Tayeb CA UW)
Kontynuacj akcji ratowania zabytkw sta si picioletni projekt MtoM (Meroe to Makuria), majcy na celu podsumowanie wykopalisk na obszarze zajmowanym w VI wieku n.e. przez krlestwa Nobadii, Makurii i Alodii (rejon
IV katarakty) i uzyskanie wstpnych informacji na temat przemian spoecznych, politycznych i religijnych, ktre miay miejsce midzy IV i V wiekiem
n.e., doprowadzajc do powstania krlestwa Makurii.
Ratowniczy charakter miay take badania podjte przez Centrum w 1997 r.
w Dolinie rodkowego Nilu. Misje, ktrymi kierowali prof. W. Godlewski
i dr B. urawski przebaday liczne stanowiska kermaskie, post-meroickie
i chrzecijaskie (m.in. Uli, Sa, Ez-Zuma, Tankasi, Merawe Sheriq). Badania maj ogromne znaczenie dla wyjanienia procesu transformacji spoecznoci kuszyckiej i powstania chrzecijaskiego Krlestwa Makurii.
prof. dr hab. Piotr Bieliski

517
Publikacje Centrum Archeologii rdziemnomorskiej

oraz wybrane publikacje stanowisk badanych przez Centrum
1990-2009, Polish Archaeology in the Mediterranean: Reports. PAM t. I-XVIII,
Warszawa.
1992, 50 Years of Polish Excavations in Egypt and the Near East, Warszawa.
1986, 50 lat polskich wykopalisk w Egipcie i na Bliskim Wschodzie, Warszawa.
1995, Polska Archeologia rdziemnomorska 1981-1994. Od Nilu do Eufratu, Warszawa.
2007, Seventy Years of Polish Archaeology in Egypt, Warszawa.
Palmyra
1966-2009, Studia Palmyreskie, Warszawa vol. I-XI, Warszawa.
1960, K. Michaowski, Palmyre I. Fouilles polonaises, Warszawa.
1962, K. Michaowski, Palmyre II. Fouilles polonaises, Warszawa.
1965, K. Michaowski, Palmyre III. Fouilles polonaises, Warszawa.
1966, K. Michaowski, Palmyre IV. Fouilles polonaises, Warszawa.
1977, A. Sadurska, Le tombeau de fouilles de Alain, Warszawa.
1985, J. Starcky, M. Gawlikowski, Palmyre, Paris.
1984, M. Gawlikowski, Les principia de Diocletien, Warszawa.
Deir el-Bahari
1974, M. Marciniak, Deir el-Bahari I. Les inscriptions hiratiques du temple de
Thoutmosis III, Warszawa.
1977, J. Lipiska, Deir el-Bahari II. The Temple of Tuthmosis III. Architecture,
Warszawa.
1984, E. Laskowska-Kusztal, Deir el-Bahari III. Le sanctuaire ptolmaique de Deir
el-Bahari, Warszawa.
1984, J. Lipiska, Deir el-Bahari IV. The Temple of Tuthmosis III. Statuary and Votive
Monuments, Warszawa.
1986, W. Godlewski, Deir el-Bahari V. Le monastre de St Phoibammon, Warszawa.
2003, J. Karkowski, Deir el-Bahari VI. The Temple of Hatshepsut. The Solar Complex,
Warszawa.
2001, Z. Szafraski, Queen Hatshepsut and her Temple 3500 Years later, Warszawa.
2006, A. ajtar, Deir el-Bahari in the Hellenistic and Roman Periods, Warszawa.
518
Aleksandria
1976, M. Rodziewicz, Alexandrie I. La Ceramique Romaine tardive dAlexandrie,
Warszawa.
1981, Z. Borkowski, Alexandrie II. Inscriptions des factions Alexandrie, Warszawa.
1984, M. Rodziewicz, Alexandrie III. Les habitations romaines tardives dAlexandrie,
Warszawa.
1988, Z. Kiss, Alexandrie IV. Sculptures de fouilles polonaises Kom el-Dikka,
Warszawa.
1989, Z. Kiss, Alexandrie V. Les ampoules de Saint Menas decouvertes a Kom el-Dikka,
Warszawa.
1992, W. Kotaj, Alexandrie VI. Imperial Baths at Kom el-Dikka, Warszawa.
2000, Z. Kiss et al., Alexandrie VII. Fouilles polonaises Kom el-Dikka (1986-1987),
Warszawa.
2007, T. Derda, J. Urbanik (red.), Alexandria. Auditoria of Kom el-Dikka and Late
Antique Education, Warszawa.
Tell Atrib
2000, K. Myliwiec, Z. Sztetyo, Tell Atrib 1985-1995 Rescue Excavations. Warszawa.
Nea Paphos
1976, Z. Sztetyo, Nea Paphos I. Les timbres amphoriques, Warszawa.
1977, W.A. Daszewski, Nea Paphos II. La mosaique de Thse, Warszawa.
1990, J. Mynarczyk, Nea Paphos III. Nea Paphos in the Hellenistic Period,
Warszawa.
1991, Z. Sztetyo, Nea Pahos IV. Pottery Stamps, Bielsko-Biaa.
2007, H. Meyza, Nea Paphos V. Cypriot Red Slip Ware. Studies on a Late Roman
Levantine ne ware, Warszawa.
1992, S. Medeksza, Willa Tezeusza w Nea Pafos. Rezydencja antyczna, Wrocaw.
Nubia
1990, P. Gartkiewicz, Dongola II. Cathedral in Old Dongola and Its Antecedents,
Warszawa.
2003, B. urawski, Nubia II. Southern Dongola Reach Survey 1, Warszawa.
2006, W. Godlewski, Pachoras. The Cathedrals, Warszawa.
2008, Between the Cataracts. Proceedings of the 11th Conferences for Nubian Studies,
Warszawa.
519
Faras
1962, K. Michaowski, Faras I., Fouilles polonaises, Warszawa.
1965, K. Michaowski, Faras II. Fouilles polonaises, Warszawa.
1972, S. Jakobielski, Faras III. A History of the Bishopric of Pachoras on the Basis of
Coptic Inscriptions, Warszawa.
1976, J. Kubiska, Faras IV. Inscriptions grecques chrtiennes, Warszawa.
1981, J. Karkowski, Faras V. The Pharaonic Inscriptions from Faras, Warszawa.
1979, W. Godlewski, Faras VI. Les baptistres nubiens, Warszawa.
1982, M. Martens-Czarnecka, Faras VII. Les lmentss dcoratifs sur les peintures de
Faras, Warszawa.
1985, T. Dzierykray-Rogalski, Faras VIII. The Bishops of Faras. An AnthropologicalMedical Study, Warszawa.
1974, K. Michaowski, Faras, Wall Paintings in the Collection of the National Museum
in Warsaw, Warszawa.
1967, K. Michaowski, Faras, die Kathedrale aus dem Wstensand, Zurich.
Sakkara
2004, K. Myliwiec, Sakkara I. The Tomb of Merefnenbef, Warszawa.
2006, T. Rzeuska, Sakkara II. Pottery of the Late Old Kingdom, Warszawa.
2008, K. Myliwiec (red.), Sakkara III. The Upper Necropolis, Warszawa.
18.1.5. Instytut Filologii Klasycznej, Wydzia Polonistyki

adres: Krakowskie Przedmiecie 1, 00-927 Warszawa
e-mail / website: ifk@uw.edu.pl / www.ifk.uw.edu.pl
tel. / fax: (22) 55.20.125 / (22) 55.22.903

Instytut Filologii Klasycznej istnieje od 1981 r. (dawniej Katedra Filologii
Klasycznej). Tradycj naukow naszej jednostki ksztatowali tacy profesorowie,
jak: Adam Krokiewicz, Kazimierz Kumaniecki, Lidia Winniczuk, Maria Cytowska, Hanna Szelest i Oktawiusz Jurewicz. W pniejszym okresie prol
badawczy Instytutu uleg rozszerzeniu. Obok literatury i kultury staroytnej
obejmuje obecnie take szeroko pojt recepcj kultury antycznej w pniejszych epokach. Z Instytutem wsppracuj nadal emerytowani profesorowie:
Juliusz Domaski i ks. Marek Starowiejski. W ostatnim czasie gwne kierunki bada obejmoway: latynistyk (m.in. komedia, Cycero, Owidiusz,
520
krytyka tekstu); grecystyk (m.in. retoryka, Platon, romans, krytyka tekstu);

bizantynistyk (m.in. retoryka, poetyka); neolatynistyk polsk (m.in. Kallimach, Sarbiewski, Zaborowski, Szymonowic, edytorstwo); neolatynistyk
europejsk (m.in. Petrarka, Erazm z Rotterdamu, L. Bruni, M. Ficino, Vida,
edytorstwo); lozo antyczn (m.in. Platon, Arystoteles, Ksenokrates); acisk i greck literatur antyku chrzecijaskiego (biblistyka, patrystyka,
poezja); literatur i lozo redniowieczn (m.in. Dante, gramatyka scholastyczna); antyczn histori idei spoeczno-politycznch (soci, Platon, Arystoteles); dzieje edukacji klasycznej w Polsce (gramatyka, poetyka, lozoa,
nauczanie humaniorw).
Pracownicy IFK prowadz lektoraty i inne zajcia z zakresu jzyka greckiego
i aciskiego na wielu wydziaach i kierunkach UW.
dr hab. Cyprian Mielczarski dyrektor
18.1.5.2.2.1. Zakad Literatur i Jzykw Klasycznych

prof. dr hab. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski kierownik
prof. dr hab. Helena Cichocka
prof. UW dr hab. Mikoaj Szymaski
dr Maciej Staniszewski
dr Jan Kozowski
mgr Jan Kwapisz
mgr Agnieszka Lew
mgr Magorzata Wysocka-Mielczarska
18.1.5.2.2.2. Zakad Studiw Renesansowych

dr Wodzimierz Olszaniec kierownik
prof. dr hab. Barbara Milewska-Wabiska
dr hab. Cyprian Mielczarski
521
dr Krzysztof Rzepkowski
mgr Dorota Sutkowska
18.1.5.2.2.3. Zakad Dydaktyki i Metodyki Jzyka aciskiego

dr Barbara Brzuska doc. UW kierownik
dr Magdalena Popioek
mgr Beata Gadowska
mgr Inga Grzeczak
mgr Monika Mikua
mgr Maria Poszepczyska
mgr Iwonna Salamonowicz-Grska
mgr Agnieszka Stachowicz-Garstka
mgr Magdalena Zawadzka
mgr Iwona towska

doc. dr Barbara Brzuska
(historia ksztacenia klasycznego w Polsce, recepcja literatury antycznej w literaturze
polskiej XIX w.)
Ksiki
1999, Filologia klasyczna w Szkole Gwnej Warszawskiej, Wrocaw-Warszawa.
1990, Sytuacja w nauczaniu jzykw klasycznych w Krlestwie Polskim w okresie
midzypowstaniowym, Meander 45/ 2-3, s. 97-104.
2002, Lucjusz Scewola w Troi, czyli pan Kmicic w Czstochowie, Meander 57/5-6,
s. 507-511.
2005, [wstp i rozdz.] Stanisaw Robert Seliga (1895-1991) [w:] (red.) Vita memoriae,
magistra vitae. Nauczanie jzykw klasycznych i kultury antycznej w Gimnazjum
i Liceum Pastwowym im. Tadeusza Rejtana w Warszawie, Warszawa, s. 7-22,
145-160.
522
prof. dr hab. Helena Cichocka

(lologia grecka i bizantyska)
Ksiki
1985 Rytmika prozy Zosimosa na tle historiograi wczesnobizantyskiej, Warszawa.
1994, Teoria retoryki bizantyskiej, Warszawa.
1995, [wspaut.] Zarys historii retoryki. Od pocztku do upadku cesarstwa bizantyskiego,
Warszawa.
2004, Mimesis i retoryka w traktatach Dionizjusza z Halikarnasu a tradycja bizantyska,
Warszawa.
dr Jan Marcin Kozowski
(Septuaginta i Nowy Testament, antyczna literatura chrzecijaska)
2008, The Portrait of Commodus in Herodians History (1,7,5-6) as the Source of
Pionius post mortem Description in Martyrium Pionii (22,2-4), Vigiliae
Christianae 62, s. 35-42.
2007, Dzieje Apostoa Filipa [przekad i opracowanie], w serii Apokryfy Nowego
Testamentu (cz. II Apostoowie), Krakw, s. 744-830.
2006, Danaides et Dircs sur 1 Cl 6,2, Ephemerides Theologicae Lovanienses 82,
s. 467-478.
mgr Jan Kwapisz
(poezja grecka)
2008, Archaeology of Il. 19, 387 and Od. 1, 128, Hermes 136, s. 119122.
2008, Muse vs. Muses in the P. Berol. inv. 13270, Zeitschrift fr Papyrologie und
Epigraphik 164, s. 4546.
2008, Petronius Satyricon 29.5 Smoothed, Mnemosyne 61, s. 303305.
2008, Uycia i naduycia teorii intertekstualnoci w badaniach nad Teokrytem [w:]
(red.) A. Marchewka, Rem acu tangere. Studia interdisciplinaria ad linguam et
litteras Graecorum antiquorum pertinentes, Gdask, s. 111121.
2008, (w druku) Parandowski po burgundzku, Pamitnik Literacki.
523
mgr Agnieszka Lew

(aciska literatura woskiego Renesansu, krytyka i edycja tekstu)
Ksiki
2006, Metamorfozy Eneidy w Metamorfozach Owidiusza (Owidiusz twrczo,
recepcja, legenda), Warszawa.
2006, Habent sua fata codices et editiones ... Ars Poetica Marka Hieronima Vidy
(Studia classica et neolatina 8 Ku wspczesnoci), Gdask.
2007, Epizod tebaski Anty-Eneid? Symbolae Philologorum Posnaniensium
(Graecae et Latinae 18), Pozna.
2008, Zeus w Iliadzie a intertekst. Czy warto interpretowa Iliad za pomoc
intertekstualnoci? [w:] (red.) A. Marchewka, Rem acu tangere. Studia interdisciplinaria ad linguam et litteras Graecorum antiquorum pertinentes, Gdask.
dr hab. Cyprian Mielczarski
(staroytna lozoa i myl spoeczno-polityczna, humanizm renesansowy)
Ksiki
2003, Midzy gramatyk scholastyczn a humanistyczn. Komentarz Jana Sommerfelda
Starszego do traktatu gramatycznego Eberharda Hiszpaskiego (Strasburg 1499),
Warszawa.
2004, Humanistyczna sztuka wierszowania na Uniwersytecie Krakowskim. Podrcznik
De arte versicandi Walentego Ecka (Krakw 1515),Warszawa.
2006, Idee spoeczno-polityczne sostw. U rde europejskiego pluralizmu politycznego,
Warszawa.
2006, Spoeczna i polityczna myl sostw Protagoras, Prodikos, Hippiasz i Antyfont,
Archiwum Historii Filozoi i Myli Spoecznej 50/51, s. 25-50.
2007, Nihilizm i prawo silniejszego a praworzdno w nauce sostw, Archiwum
Historii Filozoi i Myli Spoecznej 52, s. 3-31.
524
prof. dr hab. Barbara Milewska-Wabiska

(poezja aciska, poezja nowoaciska, aciska literatura okolicznociowa XVI-XVIII
wieku)
Ksiki
1998, W krgu bohaterw spod Wiednia. Rzecz o dwch aciskich eposach staropolskich
Warszawa.
2006, Ars epitaphica. Z problematyki aciskojzycznych wierszy nagrobnych, Wyd.
Wydziau Polonistyki UW, Warszawa.
2006, Exulis haec vox est o sposobie tworzenia wizerunku poetyckiego i jego odbiorze
[w:] Owidiusz. Twrczo recepcja legenda, Warszawa, s. 189-196.
2006, Hypomnema Franciscanum and the Problematics of Religious Visual Poetry [w:]
(red.) Piotr Urbaski, Pietas Humanistyca. Neo-Latin Religious Poetry in Poland
in European Context, Frankfurt am Main, s. 225-237.
2007, Filologia klasyczna i komparatystyka,[w:] Perspektywy wsppracy lologii klasycznej z innymi naukami humanistycznymi. Wspczesne metody badania kultury
antycznej, Warszawa, s.13-21.
2008, Mors initium vitae. Europejska Res publica litterarum wobec mierci [w:] (red.)
J. Sobczak, A. W. Mikoajczak, Zderzenie czy dialog pastw narodowych
w Europie?, Pozna, s. 375-381.
2006, [red.] Exulis haec vox est o sposobie tworzenia wizerunku poetyckiego i jego
odbiorze [w:] Owidiusz. Twrczo recepcja legenda, Warszawa.
dr Wodzimierz Olszaniec
(teoria i praktyka przekadu w aciskim obszarze jzykowym, krytyka tekstu)
Ksiki
2008, Od Leonarda Bruniego do Marsilia Ficina. Studium renesansowej teorii i praktyki przekadu, Warszawa.
525

2004, Leonardo Bruni, Marsilio Ficino and Their Conjectures in Platos Writings,
Memoirs of the American Academy in Rome 49, 153170.
2005, La fonte greca del Gorgia latino di Leonardo Bruni, Humanistica Lovaniensia
54, 359364.
2006, Leonardo Brunis Conjectures in Platos Gorgia, Humanistica Lovaniensia 55,
177183.
2009, Catullus 2.810, Mnemosyne 62, 104107.
dr Krzysztof Rzepkowski
(teatr antyczny, epigraka aciska, aciska literatura woskiego Renesansu)
Ksiki
2006, Zrzda (Querolus). Sceniczno utworu na tle komedii Plauta, Warszawa.
2007, Pro Archia 28. Colometry and Textual Criticism, Acta Antiqua 47, s. 341-348.
2007, Un distique vnatoire tardo-antique. A propos dune inscription latine sur une
lance dapparat de la ncropole mrovingienne de Cutry, Antiquit Tardive 15,
s. 365-369.
2008,[wspred.] Humanistyczne ywoty lozofw staroytnych, Warszawa.
dr Maciej Staniszewski
(romans antyczny, staroytna lozoa neoplatoska)
2005, Witold Gombrowicz i Gajusz Juliusz Cezar, czyli o historii pewnego wariantu
tekstu Ferdydurke cakiem niepowane studium krytycznotranslatologiczne
Meander 60/2, s. 220-232.
2008, Wprowadzenie do O bogach i wiecie Salustiosa Przegld Filozoczno-Literacki
1(19), s. 35-39.
2008, Salustios O bogach i wiecie, Przegld Filozoczno-Literacki 1(19), s. 41-57.
2008, Giannozzo Manetti ywot Seneki [w:] (red.) W. Olszaniec, K. Rzepkowski,
Humanistyczne ywoty lozofw staroytnych, Warszawa, s. 377-453.
526
mgr Dorota Sutkowska

(neolatynistyka edytorstwo i przekady (epigramat barokowy, aciska literatura
naukowa XVII wieku)
Ksiki
2003, [przekad] Maciej Kazimierz Sarbiewski, Epigrammatum liber (Ksiga epigramatw), Warszawa.
2004, [przekad] Johannes Kepler, Sen, czyli wydane pomiertnie dzieo powicone astronomii ksiycowej, Warszawa.
2006, [przekad] Johannes Kepler, Noworoczny podarek albo o szecioktnych patkach
niegu, Warszawa.
prof. UW dr hab. Mikoaj Szymaski
(neolatynistyka, edytorstwo aciskie, lozoa staroytna)
Ksiki
1999, [edycja krytyczna] Tommaso Aldobrandini, Commentary to Aristotles Politics,
Warszawa.
2004, Ab ovo. Antyk, Biblia etc., Iskry, Warszawa
2005, [edycja krytyczna] Erasmus Roterodamus, Adagia 10011500 = Opera omnia
Desiderii Erasmi Roterodami, ordo II, t. 3, Amsterdam.
2004, [wstp] Arystoteles Polityka [w:] Arystoteles, Dziea wszystkie, t. 6, Warszawa.
prof. dr hab. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski
(lozoa staroytna, antyczna literatura chrzecijaska)
Ksiki
1980, Filozoa Ksenokratesa z Chalcedonu, Warszawa.
1999, redniowieczne yciorysy B. Kingi i B. Salomei, Warszawa.
2004, ywot witej Kingi Jana Dugosza. Studia nad jzykiem i stylem, owicz.
2009, O obowizkach osb wieckich i ich sprawach, Dekretu przypisywanego Iwonowi
z Chartres cz szesnasta, wstp i tumaczenie, Warszawa.
527
dr Mariusz Zagrski
(poezja rzymska epoki augustowskiej i cesarstwa, teoria literatury, teoria i sztuka
przekadu)
Ksiki
2006, Bogowie mieszkaj na Palatynie. Oktawian August i jego program ideowy
w Metamorfozach Owidiusza, Krakw.
2001, Warsztat retoryczny w. Cypriana na przykadzie pisma De lapsis, Vox Patrum
21, s. 195-207.
2004, Czy Owidiusz mg by czcicielem Izydy? (Met IX 666-797) [w:] (red.) I.
Mikoajczyk, Sapere aude. Ksiga pamitkowa oarowana Profesorowi dr hab.
2005, Owidiusz, Sztuka kochania I 41-134, Trzy przekady, Meander 60/4, s. 428431.
2006, Opisy periegetyczne w Metamorfozach Owidiusza jako przykad demityzacji
drogi [w:] (red.) L. Winiewska, Literackie drogi wobec mitu, Bydgoszcz, s. 175182.
2006, Polityczny aspekt Metamorfoz w kontekcie programu poetyckiego Owidiusza
[w:] (red.) J. Domaski, B. Milewska-Wabiska, Owidiusz twrczo, recepcja, legenda, Warszawa, s. 31-41.
2006, Sarbiewskis Dii gentium: Der poeta doctus und seine Quellen [w:] (red.) E.
Schfer, Der polnische Horaz, (NeoLatina 11), Tbingen, s. 223-229.
2007, Mikk pier okrywa cienka kora, Owidiusza mit o ciele przemienionym [w:]
(red.) Lidia Winiewska, Mirosaw Gouski, Mity sowa, mity ciaa, Bydgoszcz,
s. 163-8.
mgr Magdalena Zawadzka
(pnoantyczna literatura aciska;krytyka tekstu; Rzym okresu wczesnej Republiki)
2004, Kilka uwag o wczesnochrzecijaskiej krytyce rzymskich widowisk, Vox Patrum
24/46-47, s.333-340.
2009, Petronius Satyrica 14.7: de more ridebant, Mnemosyne 62, s. 111-112
528
18.1.6. Zakad Wschodu Staroytnego, Wydzia Orientalistyczny

Budynek Porektorski, parter
e-mail: asyriologia.orient@uw.edu.pl / egiptologia.orient@uw.edu.pl
website: http://www.orient.uw.edu.pl/zaklad_wschodu_starozytnego/index.htm
tel. 22 55 20 439 (Asyriologia i Hetytologia); 22 55 20 735 (Egiptologia)
fax: 22 826 36 83

Asyriologia
Historia studiw starowschodnich w Uniwersytecie Warszawskim zacza si
jeszcze przed powstaniem Instytutu Orientalistycznego. Wkrtce po utworzeniu uniwersytetu na Wydziale Teologicznym powstay seminarium biblijne i seminarium lologii biblijnej, w ktrych nauczano jzyka hebrajskiego
i historii Izraela, wykadano te archeologi Wschodu i gramatyk porwnawcz jzykw semickich. Od r. 1921 istniao na Wydziale Teologii Katolickiej seminarium jzykw semickich, ktrego kierownikiem zosta ks. dr
Jzef Bromski (od r. 1930 profesor). Gwnym przedmiotem jego zainteresowa byy literatura i religia Midzyrzecza. Prowadzi lektur tekstw sumeryjskich (m.in. inskrypcji wadcw I dynastii z Lagasz, Ur-Nammu i Gudei)
oraz akadyjskich (eposw Enuma eli i Gilgamesz, inskrypcji krlw asyryjskich, dokumentw prawnych, listw), a take zajcia oglne z historii i archeologii staroytnej. Zakres tych wykadw by wic niezwykle szeroki jak
na owe czasy. Ks. Jzef Bromski dokona pierwszego penego przekadu na
jzyk polski sawnego eposu babiloskiego Enuma eli oraz opracowa zabytki klinowe w zbiorach Muzeum Narodowego. Pozostao po nim rwnie
kilka prac popularnonaukowym. Krtko po jego mierci w 1937 r. seminarium
jzykw semickich zostao zlikwidowane.
Niewtpliwie najwybitniejsz postaci asyriologii midzywojennej by Mojesz Schorr. Asyriolog i rabin, wyksztacony w Wiedniu i we Lwowie, zosta
zatrudniony w Uniwersytecie Warszawskim w 1926 r. jako docent jzykw
semickich i historji starosemickiego Wschodu. Jego dorobek naukowy jest
obszerny; obejmuje kilkadziesit pozycji, gwnie z zakresu prawa starobabiloskiego, ktre ukazyway si w prestiowych wydawnictwach i czasopismach
zagranicznych. Najwaniejszym jego dzieem s wci aktualne Urkunden des
529
altbabylonischen Zivil- und Prozessrechts (Leipzig 1913). Ponadto pozostawi

po sobie sporo publikacji popularnonaukowych, zarwno po polsku, jak i po
hebrajsku. Zajcia, jakie prowadzi na Wydziale Filozocznym, a nastpnie
na Wydziale Humanistycznym, ukazuj jego rozlege zainteresowania naukowe. Oprcz kursw oglnych z zakresu historii i kultury Wschodu Staroytnego wykady Schorra obejmoway m.in. akadyjskie teksty historyczne i literackie oraz zagadnienia prawodawstwa staroytnego omawiane na podstawie
szczeglnie mu bliskich dokumentw prawa starobabiloskiego, a take tekstw nowobabiloskich i papirusw aramejskich z Elefantyny. W r. 1928
zosta mianowany tytularnym profesorem nadzwyczajnym. Peni wiele funkcji spoecznych i politycznych. Do dziejw orientalistyki polskiej przeszed
rwnie jako czonek zaoyciel powstaego we Lwowie Polskiego Towarzystwa
Orientalistycznego oraz redaktor Rocznika Orientalistycznego do 1926 r.
W 1931 r. wykady z zakresu archeologii Wschodu Staroytnego na Wydziale Humanistycznym rozpocz doc. Stefan Przeworski (1900-1940); dwa
lata pniej zajcia te odbyway si ju w ramach programu orientalistycznego. Jego kariera i dokonania naukowe zostay opisane szerzej w rozdziale Hetytologia. W r. 1935 veniam legendi na Wydziale Humanistycznym UW uzyska hetytolog i asyriolog Rudolf Ranoszek (1894-1986). Prowadzi
w Instytucie Orientalistycznym kursy sumeryjskiego, akadyjskiego i hetyckiego oraz wykady z historii i kultury Wschodu Staroytnego, by wic lologiem
o szerokich zainteresowaniach, ktrych zakres wyznaczy w istocie kierunki
przyszego rozwoju asyriologii warszawskiej.
W r. 1937 powstao Seminarium Asyriologiczne; ze wzgldw formalnych
jego kierownikiem zosta egiptolog, prof. Antoni mieszek. Po II wojnie wiatowej seminarium to naleao do najwczeniej reaktywowanych jednostek
organizacyjnych Instytutu Orientalistycznego; kierowa nim w praktyce Rudolf
Ranoszek, od r. 1947 jako zastpca profesora, a od 1954 jako faktyczny kierownik. W r. 1947 Seminarium Asyriologiczne zostao przeksztacone w Seminarium Filologii Wschodu Staroytnego, a w r. 1950 w Katedr Filologii
Wschodu Staroytnego. Jednym z najwaniejszych zada tego okresu bya
odbudowa zasobw bibliotecznych (ksigozbir instytutu spon w 1939 r.).
Cz pozyskanych wwczas ksiek stanowi bogaty ksigozbir Stefana Przeworskiego, przekazany zakadowi w darze przez jego rodzin. Odbyway si
zajcia dydaktyczne, ale studentw byo wwczas niewielu. Pocztkowo R.
530
Ranoszek uczy sam trzech jzykw staroytnych: sumeryjskiego, akadyjskiego i hetyckiego. Od r. 1956 pomagaa mu Krystyna yczkowska, zatrudniona na stanowisku najpierw zastpcy asystenta, a potem asystenta. Od r. 1955
przy katedrze powsta Zakad Egiptologii (jego dzieje s opisane w rozdziale
Egiptologia). Obie jednostki z trudem mieciy si we wsplnym ciasnym
lokalu, dopiero z czasem udao si uzyska wiksz przestrze.
W 1968 r. przeksztacono Katedr Filologii Wschodu Staroytnego, podobnie jak i inne katedry instytutu, w zakad. W 1975r. wczono j do utworzonego z kilku mniejszych jednostek Zakadu Bliskiego Wschodu i Afryki.
W r. 1977 i 1983 miay miejsce dalsze zmiany organizacyjne. Wreszcie w r.
1990 wczesny Zakad Filologii Wschodu Staroytnego, Egiptologii i Hebraistyki rozpad si na trzy jednostki i tak powsta Zakad Asyriologii i Hetytologii. Pniej przyczono do niego sekcj egiptologii (patrz rozdzia Egiptologia), co stao si argumentem w staraniach o now nazw Zakad
Wschodu Staroytnego.
Wspomniano ju, e organizatorem powojennej asyriologii warszawskiej
by Rudolf Ranoszek. Kierowa on katedr a do r. 1964, kiedy to przeszed
na emerytur. W r. 1949 zosta profesorem, a w r. 1958 profesorem zwyczajnym. Jego sylwetka i dokonania naukowe w dziedzinie hetytologii zostay
opisane w rozdziale Hetytologia. Publikacje powojenne prof. R. Ranoszka
znacznie wykraczaj poza obszar bada hetytologicznych. Recenzowa prace
z zakresu asyriologii i sumerologii, by te autorem kilku cennych pozycji
o charakterze popularnonaukowym opublikowanych w pracach zbiorowych
Mezopotamia i Syria oraz Rylcem i trzcin. W r. 1968 w zbiorze Zarys dziejw
religii pod redakcj J. Kellera ukazaa si praca R. Ranoszka Religie Mezopotamii; miaa ona liczne wznowienia. Po przejciu na emerytur profesor nadal
prowadzi wykady na Wydziale Historycznym UW, uczestniczy te w yciu
naukowym katedry. Pod jego kierunkiem powstaway prace magisterskie i doktorskie. W r. 1980 uczniowie i przyjaciele oddali Profesorowi hod ksig
pamitkow dla uczczenia 85. rocznicy urodzin; zawiera ona artykuy wybitnych uczonych polskich i zagranicznych. W r. 1985 Uniwersytet lski przyzna mu stopie doktora honoris causa. Za swoj dziaalno naukow i dydaktyczn Rudolf Ranoszek zosta odznaczony najpierw w r. 1958 Krzyem
Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, potem kolejno Krzyem Ocerskim,
Komandorskim i Komandorskim z Gwiazd.
531
W r. 1956 na stanowisko zastpcy asystenta w Katedrze Filologii Wschodu Staroytnego zostaa powoana Krystyna yczkowska, z ktrej nazwiskiem
s zwizane nierozerwalnie dalsze dzieje akadystyki. Ju od samego pocztku
gwnym przedmiotem jej studiw stay si dokumenty ze staroasyryjskiego
miasta Kanesz. Wyniki bada publikowaa systematycznie w postaci artykuw,
a w r. 1967 przedstawia w postaci rozprawy doktorskiej Protokoy sdowe
z miasta Kane, napisanej pod kierunkiem prof. R. Ranoszka. Dalsze badania
nad archiwami z Kapadocji zaowocoway ksik Pozycja kobiety w okresie
staroakadyjskim na podstawie dokumentw z Kane w Azji Mniejszej, ktra zostaa przedstawiona jako rozprawa habilitacyjna w r. 1978. Rok pniej K.
yczkowska otrzymaa stopie doktora habilitowanego i zostaa powoana na
stanowisko docenta. W r. 1990 uzyskaa tytu profesora, a w r. 1996 nominacj na stanowisko profesora zwyczajnego.
Miejsce kobiety oraz znaczenie rodziny w spoeczestwie mezopotamskim,
zwaszcza w okresie staroasyryjskim i starobabiloskim, pozostawao w centrum zainteresowa prof. K. yczkowskiej przez wiele lat. Wyrazem tego s
jej publikacje w Roczniku Orientalistycznym, Przegldzie Orientalistycznym, Euhemerze, czasopimie Drevnij Vostok, ksidze pamitkowej ku
czci prof. L. Matoua oraz w ksice pod redakcj K. Szarzyskiej(??? patrzye, e ona jest red.? Zawsze mylaam, e to pozycja 3 autorw) i in.
Mio i seks w kulturach Wschodu Staroytnego (Warszawa 1996). Oprcz
tekstw z Kanesz materiau do owych studiw dostarczay dokumenty z Larsy i Chagar Bazar.
Inny obszar zainteresowa prof. K. yczkowskiej stanowia problematyka
literaturoznawcza. Spod jej pira pochodz liczne przekady literatury akadyjskiej, publikowane gwnie w Przegldzie Orientalistycznym i Euhemerze
(m.in. tumaczenia najwaniejszych mitw i opowiada akadyjskich, jak Enuma eli, Babiloski mit o Atrachasisie, Zejcie Isztar do podziemi, Legenda o potopie, Lot Etany w przestworza czy Legenda o Sargonie), a take hymnw i modlitw. Na marginesie tych prac prof. K. yczkowska prowadzia studia nad
literatur sapiencjaln; zaowocoway one tumaczeniami odnonych tekstw
akadyjskich w artykuach Dialog o ludzkim nieszczciu, Akadyjskie upomnienia
dla krla i Biedny czowiek z Nippur) oraz tomem Babiloska literatura mdroci (Warszawa 1998). Zainicjowana przez ni popularyzacja dzie literatury Midzyrzecza przerodzia si w roku 2000 w projekt zatytuowany Antolo-
532
gia Literatury Mezopotamskiej. W jego ramach ukazuj si kolejne tomy

przekadw z literatury akadyjskiej i sumeryjskiej autorstwa prof. K. yczkowskiej oraz innych pracownikw i absolwentw (studentw) zakadu, por. M.
Kapeu (red.), Mity akadyjskie (Warszawa 2000), M. Kapeu (red.), Mity
sumeryjskie (Warszawa 2000), M. Kapeu i M. Kropiwnicka (red.), Epos o Gilgameszu (Warszawa 2002), O. Drewnowska-Rymarz (red.), Do boga, pana
mego, mw! (Warszawa 2005), K. Szarzyska, Eposy sumeryjskie (Warszawa
2003) i K. Szarzyska, Hymny i pieni sumeryjskie (Warszawa 2005).
W r. 1981 ukazaa si Mitologia Mezopotamii autorstwa K. yczkowskiej
i K. Szarzyskiej. Bya ona wynikiem wielu lat bada religioznawczych, a poprzedziy j artykuy opisujce wierzenia mieszkacw Mezopotamii, m. in.
kosmologi i koncepcje stworzenia czowieka. Ksika ta zostaa przetumaczona kilka lat pniej na jzyk bugarski. W r. 1995 ukazaa si inna cenna
pozycja z zakresu religioznawstwa autorstwa K. yczkowskiej (mianowicie)
Babiloskie zaklcia magiczne.
Wyniki bada prof. K. yczkowskiej nad akadyjskim odzwierciedliy si
w postaci skryptu do nauki tego jzyka, ktry ukaza si pt. Gramatyka jzyka akadyjskiego (Warszawa 1975); pozostaje on wci jedynym polskim podrcznikiem do nauki jzyka akadyjskiego.
Prof. K. yczkowska wychowaa kilka pokole asyriologw. Pod jej kierunkiem powstay liczne prace magisterskie, bya promotorem kilku prac
doktorskich (m.in. M. Stolarczyk, O. Drewnowskiej-Rymarz), a wiele innych
recenzowaa. Piastowaa rozmaite funkcje na rnych szczeblach organizacji
uczelni, m.in. w latach 1981-1984 bya prodziekanem Wydziau Neolologii.
Pomimo przejcia na emerytur w r. 2004 prof. K. yczkowska nadal prowadzi aktywn dziaalno dydaktyczn i naukow; m.in. sprawuje opiek nad
pracami magisterskimi i doktorskimi. Z kocem 2008 zaprzestaa dziaalnoci dydaktycznej cho nadal recenzuje prace doktorskie. W biecym roku
wsppracownicy, uczniowie i przyjaciele uhonorowali j ksik pt. Here and
there. Studies in Honour of Krystyna yczkowska.
Po odejciu na emerytur prof. R. Ranoszka opiek nad kierunkiem sumerologicznym przej dr Jan Braun, ktry w r. 1964 przenis si z Katedry
Jzykoznawstwa Oglnego do Katedry Filologii Wschodu Staroytnego.
W r. 1991 otrzyma on stopie doktora habilitowanego, a w 1995 nominacj na stanowisko profesora UW. Gwnym przedmiotem jego bada byo
533
i pozostaje zagadnienie pochodzenia jzyka sumeryjskiego. J. Braun wie go

z tybeto-birmask grup chisko-tybetaskiej rodziny jzykowej. Wyniki
swych studiw przedstawia na licznych konferencjach midzynarodowych
(m.in. w Budapeszcie i Lipsku). W ostatnich latach wyniki te zebra w ksikach
Sumerian and Tibeto-Burman (Warszawa 2001) i Sumerian and Tibeto-Burman.
Additional Studies (Warszawa 2004). Wraz z Olg Drewnowsk-Rymarz prof.
J. Braun opracowa Sownik sumeryjsko-angielsko-francusko-niemiecki, ktry,
niestety, dotd nie ukaza si drukiem. Sfera zainteresowa naukowych J. Brauna jest niezwykle rozlega; pozostaj w niej rwnie zagadnienia jzykoznawstwa
kaukaskiego, etruskiego oraz baskijskiego. Cz jego publikacji z wymienionych dziedzin zostaa zebrana i wydana w r. 1998 w zbiorze zatytuowanym
Euscaro-Caucasica. Historical and Comparative Studies on Kartvelian and Basque. Jest on rwnie autorem wikszoci hase Wielkiej Encyklopedii Powszechnej z zakresu sumerologii.
Prof. J Braun by promotorem licznych prac magisterskich z dziedziny
sumerologii oraz dwch doktoratw: K. Szarzyskiej i M. Stpnia. Pod jego
redakcj powsta w 1971 skrypt pt. Mezopotamia, ktry sta si podrcznikiem
dla kilku pokole studentw zarwno sumerologii, jak i asyriologii.
Piszc o sumerologii warszawskiej nie sposb nie wspomnie o dr Krystynie Szarzyskiej, niezwizanej formalnie z zakadem, ale aktywnie z nim wsppracujcej. Uzyskaa ona stopie doktora w r. 1986 na podstawie pracy Z bada nad najstarszymi napisami sumeryjskimi z miasta Uruk, napisanej pod
kierunkiem (wwczas) docenta J. Brauna. Archaiczne tabliczki z Uruk pozostay gwnym przedmiotem jej bada, ktre zaowocoway wieloma cennymi
odkryciami w sferze interpretacji znakw i wiedzy o kulcie bstw z Uruk,
szczeglnie bogini Inany, a take hodowli owiec w Sumerze w III tysicleciu
p.n.e., por. np. jej prac Sheep Husbandry and Production of Wool, Garments
and Cloths in Archaic Sumer (Warszawa 2002). Wyniki owych studiw ukazuj si w uznanych czasopismach midzynarodowych, s czsto cytowane
i recenzowane. Cz z nich zostaa zgromadzona i wydana r. 1997 w tomie
zatytuowanym Sumerica. Prace sumeroznawcze. Spod pira K. Szarzyskiej
wyszo rwnie wiele opracowa o charakterze popularnonaukowym. Jest
wspautork wspomnianej powyej Mitologii Mezopotamii, wydaa rwnie
kilka tomw tumacze literatury sumeryjskiej: Mity sumeryjskie (Warszawa
2000), Eposy sumeryjskie (Warszawa 2003) oraz Hymny i pieni sumeryjskie
534
(Warszawa 2005). Przyjaciele i wsppracownicy uczcili jej 80. urodziny ksig

pamitkow Written on Clay and Stone. Ancient Near Eastern Studies Presented to
Krystyna Szarzyska on her 80th Birthday (red. J. Braun et al., Warszawa 1998).
W r. 1976 zacza pracowa w zakadzie Magorzata Stolarczyk. W swych
badaniach skupia si na dokumentach starobabiloskich z pnocnej Babilonii. Analiza owych tekstw staa si przedmiotem rozprawy doktorskiej
Struktura terytorialno-administracyjna pastwa ami-Addu I, napisanej pod
kierunkiem doc. dr hab. K. yczkowskiej (r. 1983). Wczya si ona rwnie
w badania literaturoznawcze w zakadzie przez tumaczenia utworw literatury mezopotamskiej, np. Mit o ptaku Anzu czy Legenda o Naramsinie.
Olga Drewnowska-Rymarz podja prac w r. 1985, pocztkowo na stanowisku bibliotekarza, nastpnie asystenta staysty, a od 1988 asystenta. Gwny obszar jej zainteresowa stanowi literatura i religia mezopotamska.
W r. 1999 przedstawia napisan pod kierunkiem prof. K. yczkowskiej prac doktorsk pt. Mezopotamska bogini Nanaja; rok pniej zostaa zatrudniona na stanowisku adiunkta. Pod jej redakcj ukaza si jeden z tomw Antologii Literatury Mezopotamskiej pt. Do boga, pana mego, mw! (Warszawa 2005),
w ktrym zawarto m.in. jej tumaczenia modlitw i hymnw akadyjskich. Jest
rwnie autork przekadw kilku mitw, np. Zejcie Isztar do wiata Podziemnego, Teogonia miasta Dunnu w innym tomie wspomnianej antologii pt.
Mity akadyjskie (Warszawa 2000). Jej artykuy popularyzujce wiedz o Midzyrzeczu publikowano m.in. z okazji Festiwali Nauki. Jest rwnie wspautork (obok prof. J. Brauna) Sownika sumeryjsko-angielsko-francusko-niemieckiego. W roku 2007 opublikowaa wraz z dr Z. Wygnask w serii Mitologie
wiata ksik Ludy Mezopotamii, za rok pniej ukazaa si jej autorstwa
pozycja Mesopotamian Goddess Nanja. Jest redaktorem ksigi ku czci prof.
K. yczkowskiej zatytuowanej Here and there. Studies in Honour of Krystyna
yczkowska (Warszawa 2009). Obecnie piastuje funkcj kierownika zakadu.
Gwnym przedmiotem zainteresowa absolwentki i aktualnie adiunkta
w niniejszej jednostce Magorzaty Sandowicz s gospodarka i historia
Babilonii w I tysicleciu p.n.e. Doktoryzowaa si w r. 2002 na podstawie
pracy Prywatna wasno ziemi rolnej w okresie nowobabiloskim, napisanej pod
kierunkiem prof. Stefana Zawadzkiego z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W r. 2004 zostaa zatrudniona na stanowisku adiunkta. Jej
artykuy ukazay si w midzynarodowych specjalistycznych czasopismach.
535
W zakadzie studiowao wielu asyriologw i sumerologw. Cz z nich

jest czynna zawodowo. Naley tu wymieni przede wszystkim Marka Stpnia,
obecnie pracownika Instytutu Historycznego UW. Zajmuje si on gwnie
tekstami gospodarczymi i prawnymi okresu Ur III. Wyrazem tych zainteresowa jest opublikowana ostatnio jego rozprawa habilitacyjna Ensi w czasach
III dynastii z Ur. Wczeniej, rozpraw doktorsk Organizacja hodowli oraz
dystrybucji artykuw hodowlanych w wietle neosumeryjskich dokumentw gospodarczych z Ummy, napisan pod kierunkiem prof. Jan Brauna, obroni
w Toruniu w 1993 r.. Praca ta zostaa wydana pniej jako Animal Husbandry
in the Ancient Near East. A Prosopographic Study of Third-Millennium Umma
(Bethesda 1996). M. Stpie jest rwnie autorem przekadu Kodeksu Hammurabiego (Warszawa 1996), historii Staroytnego Wschodu w podrczniku
akademickim Historia staroytna (red. M. Jaczynowska), ponadto licznych
publikacji popularnonaukowych z dziedziny historii Mezopotamii, m.in. hase w sowniku Wadcy i wodzowie staroytnoci (Warszawa 1998). Opracowa
on rwnie zabytki sumeryjskie ze zbiorw Muzeum Okrgowego w Toruniu.
Aktualnie prowadzi w jednostce zajcia dydaktyczne w zakresie nauczania
jzyka sumeryjskiego.
Spord innych wychowankw zakadu, ktrzy byli lub s czynni zawodowo, naley wymieni Krystyn Gawlikowsk, autork takich przekadw
literatury akadyjskiej, jak Tamaryszek i palma, Nergal i Ereszkigal, Sen ksicia
Kummy czy Mit o bogu Erra, a take ksiki Sztuka Mezopotamii (Warszawa
1975), ponadto Janusza Meuszyskiego, wybitnego archeologa, ktry obok
wielu publikacji naukowych pozostawi po sobie cenny podrcznik Odkrywanie Mezopotamii (Warszawa 1977). Absolwentami asyriologii w Instytucie
Orientalistycznym s Antoni Mierzejewski, spod ktrego pira wyszy prace
popularnonaukowe z zakresu historii i kultury Wschodu Staroytnego, jak
Sztuka staroytnego Wschodu (Warszawa 1980) i Tajemnice glinianych tabliczek
(Warszawa 1981), a take Andrzej Reiche, pracownik Galerii Sztuki Staroytnej Muzeum Narodowego w Warszawie, piszcy m.in. o zabytkach mezopotamskich w kolekcjach polskich. Trzeba te wspomnie o Teresie Stpniowskiej,
doktorantce zakadu na pocztku lat 80., autorce przekadw kilku tekstw
akadyjskich. Nie sposb wreszcie pomin dwch byych studentw zakadu,
a obecnie profesorw Piotra Steinkellera z University of Michigan i Piotra
536
Michaowskiego z Harvard University, zaliczanych do grona najwybitniejszych

sumerologw wspczesnych.
(oprac. dr Magorzata Sandowicz)
Egiptologia kalendarium najwaniejszych faktw.
1934 Mianowanie Antoniego mieszka pierwszym profesorem Seminarium

Egiptologicznego Instytutu Orientalistycznego UW. A. mieszek peni
funkcj kierownika Instytutu Orientalistycznego w latach 19371939.
1945 W okresie powojennym przez kilka lat kuratorem Seminarium Egiptologicznego by dyrektor Instytutu Orientalistycznego, prof. Ananiasz
Zajczkowski. W ramach programu dydaktycznego orientalistyki hieroglifw egipskich uczy prof. Kazimierz Michaowski.
1950 Powstaa Katedra Filologii Wschodu Staroytnego, do ktrej naleao
Seminarium Egiptologiczne. W latach 1951-1961 prac naukow i dydaktyczn prowadzi Tadeusz Andrzejewski.
1955 Seminarium Egiptologiczne przeksztacio si w Zakad Egiptologii przy
Katedrze Filologii Wschodu Staroytnego. Opiek nad nim sprawowali jako kuratorzy kolejno prof. K. Michaowski, R. Ranoszek, S. Strelcyn, J. Chmielewski i J. Bielawski.
Od lat 50. ubiegego wieku badaniami naukowymi i dydaktyk w zakresie
egiptologii zajmoway si prof. Albertyna Szczudowska-Dembska,
drElbieta Dbrowska-Smektaa i dr Irena Himner (pniej Pomorska).
1968 Zostay zniesione katedry. Egiptologia, nadal zwizana organizacyjnie
z lologi Wschodu Staroytnego, stanowia sekcj w jednostkach, ktrych nazwy wci si zmieniay.
1990 Zakad Egiptologii uzyska samodzielno jako jednostka naukowodydaktyczna.
W poowie lat 90. ubiegego wieku w Zakadzie Egiptologii pracowali:
prof. Jan Krzysztof Winnicki (kierownik zakadu w latach 1996-2000),
dr Katarzyna Urbaniak-Walczak, doktorant mgr Dariusz Niedzika
oraz bibliotekarz mgr Iwona Bebrysz.
2003 Zakad Egiptologii sta si sekcj w Zakadzie Asyriologii i Hetytologii.
537
2008 Instytut Orientalistyczny uleg przeksztaceniu w Wydzia Orientalistyczny.

2009 Zakad Asyriologii i Hetytologii zmienia nazw na Zakad Wschodu
Staroytnego.
dr Olga Drewnowska-Rymarz o.drewnowska@uw.edu.pl, tel. 022 55-20-439
18.1.6.2.2.Pracownicy i doktoranci
18.1.6.2.2.1. Sekcja Asyriologii i Hetytologii
prof. dr Jan Braun (profesor emeritus)
prof. dr hab. Krystyna yczkowska (profesor emeritus) k.lyczkowska@uw.edu.pl
prof. dr hab. Maciej Popko m.n.popko@uw.edu.pl
prof. UW dr hab. Piotr Taracha piotr.taracha@uw.edu.pl
dr Olga Drewnowska-Rymarz
dr Magorzata Sandowicz msandowicz@uw.edu.pl
dr Magdalena Kapeu (bibliotekarz) m.kapelus@uw.edu.pl
Doktoranci
mgr Aleksandra Szymku
mgr Dorota Wanacka
mgr Adam Krysze
mgr Magorzata Kopaska
18.1.6.2.2.1. Sekcja Egiptologii

dr Edyta Kopp edyta.kopp@uw.edu.pl
Doktoranci
mgr Adrian Antoniewicz
538

prof. dr Jan Braun
(sumerologia, kaukazologia)
Ksiki
1998, Euscaro-Caucasica. Historical and Comparative Studies on Kartvelian and Basque,
Warszawa.
2001, Sumerian and Tibeto-Burman, Warszawa.
2007, Luvian and Tyrsenian, Warszawa.
1994, Chattskij i abchazo-adygskij, Rocznik Orientalistyczny 49/1, s. 15-23.
1995, Addenda Carica, Rocznik Orientalistyczny 50/1, s. 41-52.
2001, Verbos kartvelicos y vascos, Fontes Linquea Vasconum 33/86, s. 5-12.
2002, Lokalnyje preksy xattskogo glagola i te ze morfemy v abxazo-adygskix jazykax
[w:] (red.) P. Taracha, Silva Anatolica. Studies Presented to Maciej Popko on the
Occasion of His 65th Birthday, Warszawa, s. 55-56.
2003, Bibliograa prac Jana Brauna powiconych problematyce kartwelologicznej, Pro
Georgia. Journal of Kartvelological Studies 9-10, s. 32-35.
2003, Wieloosobowo czasownika w jzyku gruziskim, Pro Georgia. Journal of
Kartvelological Studies 9-10, s. 19-31.
2009, Pelasgian and Tracian Personal Names in Tyrsenian Language [w:] (red.)
O. Drewnowska, Here and there. Studies in Honour of Krystyna yczkowska,
s. 9-11.
dr Olga Drewnowska-Rymarz
(asyriologia)
Ksiki
2007, [wspaut.] Ludy Mezopotamii. Mitologie wiata (dodatek do Rzeczpospolitej),
Warszawa.
2008, Mesopotamian Goddess Nanja, Warszawa.
539

1988, Dwie modlitwy dwujzyczne (sumeryjsko-akadyjskie) do boga Soca, Euhemer.
Przegld Religioznawczy 2(148), s. 13-16.
1993, Bogini Nanja w wietle sumeryjskich i akadyjskich tekstw literackich [w:] (red.)
D. Musia, M. Zikowski, Religie w wiecie staroytnym, Toru, s. 5-10.
1988, Wiea Babel miejsce pomieszania jzykw [w:] Szturm na wie Babel. Festiwal
Nauki 1998, Warszawa, s. 5-10.
2000, Religie Mezopotamii [w:] Orient kolebka religii wiatowych. Festiwal Nauki
2000, Warszawa, s. 20-24.
2000, Mity akadyjskie [w:] (red.) M. Kapeu, Antologia literatury mezopotamskiej,
Warszawa, s. 12-16, 52-60, 86-91.
2003, The Syncretism of Sumero-Babylonian Religion on the Example of the Goddesses
Inanna-Itar and Nanja [w:] (red.) F. M. Stpniowski, The Orient and the
Aegean. Papers presented at the Warsaw Symposium, 9th April 1999, Warsaw
University, Institute of Archaeology, Warszawa, s. 45-49.
2005, ,Do boga, pana mego, mw! Babiloskie i asyryjskie hymny, modlitwy, zaklcia
i rytuay [w:] (red.) O. Drewnowska-Rymarz, Antologia literatury mezopotamskiej, Warszawa, s. 13-16, 19-23, 26-41, 65-67, 69, 92-102, 111-112, 115118, 149-151, 155- 163, 194-195.
2007, [rec.] M. M. Fritz, und weinten um Tammuz. Die Gtter DumuziAmauumgalanna und Damu. AOAT 307. Mnster 2003, Rocznik
Orientalistyczny 59/2, Warszawa, s. 158-159.
2009, Figurinees and Statues in the Cult of Nanja [w:] (red.) O. Drewnowska, Here
and there. Studies in Honour of Krystyna yczkowska,Warszawa, s. 23-29.
2005, Antologia literatury mezopotamskiej, Warszawa.
2009, Here and there. Studies in Honour of Krystyna yczkowska, Warszawa.
dr Magdalena Kapeu
(hetytologia)
Ksiki
1999, [wspaut.] Automatyzacja bibliotek, Warszawa.
2000, [wspaut.] Wykaz publikacji pracownikw w roku 1998 (Informacje bibliograczne), Warszawa.
540

2000, Mit o ptaku Anzu [w:] (red.) M. Kapeu, Mity akadyjskie, Warszawa, s. 61-76.
2000, Smok Labbu [w:] (red.) M. Kapeu, Mity akadyjskie, Warszawa, s. 77-78.
2001, Badania nad Wschodem Staroytnym w Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
(okres midzywojenny), Przegld Orientalistyczny 3-4, s. 223-227.
2002, Babiloski Pan trzy razy obity [w:] (red.) M. Kapeu, Fascynacje folklorystyczne. Ksiga powicona pamici Heleny Kapeu, Warszawa, s. 59-68.
2002, Bibliograa Heleny Kapeu [w:] (red.) M. Kapeu, Fascynacje folklorystyczne.
Ksiga powicona pamici Heleny Kapeu, Warszawa, s. 11-17.
2002, Helena Kapeu (21 V 1927-8 IX 1999) [w:] (red.) M. Kapeu, Fascynacje
folklorystyczne. Ksiga powicona pamici Heleny Kapeu, Warszawa, s. 9-10.
2002, Bibliography of Maciej Popko [w:] (red.) P. Taracha, Silva Anatolica. Anatolian
Studies Presented to Maciej Popko on the Occasion of His 65th Birthday, Warszawa,
s. 19-27.
2002, Epos o Gilgameszu wersja hetycka [w:] (red.) M. Kapeu, Epos o Gilgameszu,
2004, [rec.] Old Assyrian Bibliography of Cuneiform Texts, Bullae, Seals and the Result
of the Excavations at Assur, Kultepe/Kanis, Acemhoyuk, Alisar and Bogazkoy (Old
Assyrian Archives, Studies, vol. I) by Cecile Michel, Leiden 2003, Rocznik
Orientalistyczny 57/2, s. 163-165.
2006, [rec.] Comptes rendu de Ali Dincol, Belkis Dincol. Uber die neuen hethitischen
Hieroglyphessiegel aus Emar, LHomme et la nature, s. 330-330.
2006, [rec.] Comptes rendu de Joachim Marzahn. Ein Amulet-Rohling aus Assur,
LHomme et la nature, s. 329-329
2006, [rec.] Comptes rendu de Wayne Horowitz, Takayoshi Oshima, Cuneiform tablets
from Canaan in the Istanbul Arkeoloji Muzeleri, LHomme et la nature s. 329330.
2007, Is there any dierence between the house and the palace of grandfathers, Nouvelles
Assyriologiques Brves et Utilitaires nr 2, s. 32-33.
2007, Helena Kapeu (1927-1999) [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki,
szkice biograczne, Warszawa, s. 140-145.
2007, La maison (le palais) des ancetres et les tombeaux des rois hittites, Res Antique
4, s. 221-229.
2008, Some remarks on Hittite Royal Funerary Ritual sallis wastais (Texts from Building
A on Buyukkale), Studi Micenei ed Egeo-Anatolici 50, s. 449-456.
2009, Gdy idziesz na k, sznura za sob nie cignij (rozwaania nad losem zmarych
w Anatolii hetyckiej) [w:] (red.) Magdalena Kapeu, Symbolika ki i pastwiska
w dawnych wierzeniach, Warszawa, s. 61-73.
541
2009, Amelia Hertz [w:] (red.) O. Drewnowska, Here and there. Studies in Honour of
Krystyna yczkowska, Warszawa, s. 53-67.
2000, [wstp i red.] Mity sumeryjskie, Warszawa.
2000, [wstp i red.] Mity akadyjskie, Warszawa.
2002, [wstp i red.] Epos o Gilgameszu, Warszawa.
2002, [red.] Fascynacje folklorystyczne. Ksiga powicona pamici Heleny Kapeu,
Warszawa.
2003, [red.] Eposy sumeryjskie, Warszawa.
2009, [red.] Symbolika ki i pastwiska w dawnych wierzeniach, Warszawa
dr Edyta Kopp
(egiptologia)
2008, Set of beads and amulets [w:] (red.) K. Myliwiec Saqqara III. The Upper
Necropolis. Part I: The Catalogue with drawings, Warszawa, s. 70-78.
2008, Cechy urzdowego stylu egipskich listw w okresie Nowego Pastwa [w:] (red.)
N. Pawlak, Jzyki Azji i Afryki w komunikacji midzykulturowej, Warszawa,
s. 177-190.
2008, Apendix : A Royal Stamp Impression (do artykuu T. Rzeuskiej, Pottery from the
Kakemu Tomb (No. 15) at Qubbet el-Hawa, 182-195), tudes et Travaux 22,
s. 196-198.
prof. dr hab. Krystyna yczkowska
(asyriologia)
Ksiki
1975, Gramatyka jzyka akadyjskiego (skrypt dla studentw I i II roku lologii orientalnej), Warszawa.
1979, Pozycja spoeczna kobiety w okresie staroasyryjskim na podstawie dokumentw
z Kane w Azji Mniejszej, Warszawa.
1981, [wspaut.] Mitologia Mezopotamii, (Mitologie wiata), Warszawa.
1984, [wspaut.] Mitologija na Mezopotamija, Soa.
1995, Babiloskie zaklcia magiczne (wybr, przekad z akadyjskiego, komentarz) (wiat
Orientu), Warszawa.
542
1998, Babiloska literatura mdroci (wybr, przekad z akadyjskiego, komentarz)

(Literatury Orientalne), Warszawa.
1998, [wspaut.] Mio i seks w kulturach Wschodu Staroytnego, Warszawa.
2000, [wspaut.] Mity akadyjskie (Antologia Literatury Mezopotamskiej),
Warszawa.
2002, [wspaut.] Epos o Gilgameszu (Antologia Literatury Mezopotamskiej),
Warszawa.
2005, [wspaut.] Do boga, pana mego, mw! Babiloskie i asyryjskie hymny, modlitwy,
zaklcia i rytuay. Wybr tekstw (Antologia Literatury Mezopotamskiej),
Warszawa.
1959, [rec.] J. Klma, Prawa Hammurabiego (Warszawa 1957), Przegld Orientalistyczny 2 (30), s. 217-218.
1960, Legenda o Sargonie, Przegld Orientalistyczny 2 (34), s. 189-190.
1960, Legenda o potopie wedug eposu o Gilgameu, Przegld Orientalistyczny 3 (35),
s. 317-324.
1963, Pieczcie babilosko-asyryjskie, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie
7, s. 5-21.
1963, Zejcie Isztar do podziemi, Przegld Orientalistyczny 2 (46), s. 121-126.
1964, Dialog o ludzkim nieszczciu, Euhemer. Przegld Religioznawczy 2 (39),
s. 46-54.
1968, Dwa teksty akadyjskie, Euhemer. Przegld Religioznawczy 3-4 (69-70), s. 159162.
1970, Quelques remarques sur trois documents cappadociens, tudes et Travaux 4,
s. 14-19.
1971, Brick Inscription from the Mr and Mrs abda Collection, tudes et Travaux
5, s. 26-30.
1971, Akadyjskie upomnienia dla krla, Euhemer. Przegld Religioznawczy 2 (80),
s. 19-21.
1972, Etany lot w przestworza, Euhemer. Przegld Religioznawczy 1 (81), s. 31-34.
1973, Modlitwa Antiocha I Sotera do boga Nabu, Euhemer. Przegld Religioznawczy
3 (89), s. 83-85.
1973, On Mesopotamian Cylinder Seals, tudes et Travaux 7, s. 5-7.
1974, Babiloska kosmogonia, Euhemer. Przegld Religioznawczy 1 (91), s. 53-60.
1975, Stworzenie czowieka w mitach babiloskich, Euhemer. Przegld Religioznawczy
1 (95), s. 25-30.
543
1975, [rec.] A. Salonen, Vogel Und Vogelfang im Alten Mesopotamien (Helsinki 1973)
Przegld Orientalistyczny 3(95), s. 312-313.
1976, Babiloska literatura sapiencjalna, Euhemer. Przegld Religioznawczy 3 (101),
s. 27-35.
1977,[wspaut.] Wystawa w Muzeum Narodowym Staroytne kultury Egiptu
i Mezopotamii, Przegld Orientalistyczny 4 (104), s. 342-344.
1978, Some Data about Subultum [w:] (red.) B. Hruka, G. Komorczy, Studies
Lubor Matou, Budapeszt, s. 131-137.
1979, Enuma eli babiloski mit o powstaniu wiata (cz pierwsza), Euhemer.
Przegld Religioznawczy 2 (112), s. 3-17.
1980, Enuma eli babiloski mit o powstaniu wiata (cz druga), Euhemer. Przegld
Religioznawczy 3 (117), s. 23-33.
1980, An Old Babylonian Cylinder Seal, Rocznik Orientalistyczny 41/2, s. 67-68.
1981, Babiloski mit o Atrachasisie, Euhemer. Przegld Religioznawczy 2 (120),
s. 17-30.
1983, Chozjajstvennaja dejatelnost enszczin doma Puukena, Drevnij Vostok 4,
s. 65-82, 289-291.
1983, Neobabiloskie modlitwy fundacyjne, Euhemer. Przegld Religioznawczy 2
(128), s. 3-10.
1984, Babiloski poemat Biedny czowiek z Nippur, Euhemer. Przegld Religioznawczy
2 (132), s. 3-9.
1986, Kapanki ugbabtum w okresie starobabiloskim, Euhemer. Przegld
Religioznawczy 2 (140), s. 3-12.
1993, Anatolian amtum in the Texts from Kane, Rocznik Orientalistyczny 48/2,
s. 23-33.
1993, Dziecko w prawach babiloskich, Przegld Orientalistyczny 1-2 (165-166),
s. 73-79.
1993, [rec.] I. J. Gelb, B. Kienast, Die altakkadischen Knigsinschriften des dritten Jahrtausends v. Chr. (Stuttgart 1990), Rocznik Orientalistyczny 48/2, s. 153-155.
1998, Familienrechts-Urkunden bei den Anatoliern in Kane, Rocznik Orientalistyczny
51/1, s. 13-23.
1998, Some Remarks on Jewellery in the Old Assyrian Texts [w:] (red.) J. Braun et alii,
Written on Clay and Stone. Ancient Near Eastern Studies Presented to Krystyna
Szarzyska on the Occasion of Her 80th Birthday. Warszawa, s. 45-53.
1999, [rec.] C. Michel, P. Garelli, Tablettes palo-assyriennes de Kltepe, vol. I (Paris
1997) Orientalia N.S. 68/2, s. 167-168.
2003, [rec.] C. Michel, Correspondance des marchands de Kani au dbut du IIe millnaire avant J.- C. (Paris 2001), Orientalia N.S. 72/2, s. 265-267.
544
prof. dr hab. Maciej Popko

(hetytologia)
Ksiki
1992, Huryci, Warszawa.
1999, Ludy i jzyki staroytnej Anatolii, Warszawa.
2000, [wspaut.] Wykaz publikacji pracownikw w roku 1998 (Informacje bibliograczne), Warszawa.
2003, Das hethitische Ritual 447, Warszawa.
2008, M. Popko, Vlker und Sprachen Altanatoliens, Wiesbaden.
2009, Arinna. Eine heilige Stadt der Hethiter, Wiesbaden.
1998, [wspaut.] The region of interest an historical survey, Miscellanea Geographica
8, s. 219-223.
1999, Berg als Ritualschauplatz. Ein Beitrag zur Kenntnis der hethitischen Religion,
Hethitica 14, s. 97-108.
1999, Nochmals zum hethitischen halmas(s)uitt, Altorientalische Forschungen 26/1,
s. 53-57.
1999, Wschd Staroytny a pocztki myli europejskiej, Przegld Orientalistyczny
189-190, s. 15-25.
1999, Zur hethitischen Gottheit Ka(m)ma(m)ma, Rocznik Orientalistyczny 52/1,
s. 95-99.
1999, The archaeological expedition of Karol Lanckoroski to Southern Turkey [w:] (red.)
Glcan Eraktan, Janusz Gudowski, Rural space under modernisation process.
Turkish-Polish eld studies 60 yars after Prof. Leszczyckis Research, Warszawa,
s. 28-32.
2000, [rec.] H. A. Honer, Hittite Myths. Second Edition, Atlanta 1998, Orientalia
69/1, s. 126-129.
2000, Stefan Przeworski (1900-1940). Ein Gedenkwort aus Anlass des 100. Geburtstages
Rocznik Orientalistyczny 53/1, s. 5-7.
2000, Zippalanda and Ankuwa Once More, Journal of Ancient Near Eastern
Religions 120/3, s. 445-448.
2001, Mursili II, der maechtige Wettergott und Katapa, Altorientalische Forschungen
28/1, s. 147-153.
2001, Przestrze sakralna w religiach staroytnej Anatolii, Collectanea Theologica
71/1, s. 83-89.
545
2001, Die Priester von Arinna [w:] (red.) H. Richter, D. Prechel, J. Klinger,
Kulturgeschichten. Altorientalische Studien fr V. Haas, Saarbrcken, s. 327331.
2002, Mace-Heads and Similar Objects in the Ancient Near East According to Written
Sources [w:] (red.) A. Koko, Fluted Maces in the System of Long-Distance
Exchange Trails of the Bronze Age: 2350-800 BC, Pozna, s. 7-11.
2002, Zu einigen Kultstaetten zwischen Hattusa und Arinna [w:] (red.) Stefano de
Martino, Franca Pacchioli Daddi, Anatolia Antica. Studi in memoria di Fiorella
Imparati, Bivigliano, s. 665-670.
2002, Archeologia, genetyka i praojczyzna Indoeuropejczykw, Archeologia 53, s. 145148.
2002, [rec.] B.H.L van Gessel, Onomasticon of the Hittite Pantheon, Part 3, Bibliotheca
Orientalis 59/1-2, s. 117-118.
2002, Zum Tempel des Tessub von Halab in Hattusa, Altorientalische Forschungen
29/1, s. 73-80.
2003, Przymierze na Synaju i Apologia krla hetyckiego Hattusilisa III, Collectanea
Theologica 73/3, s. 5-9.
2003, Zum hethitischen Schutzgott der Lanze, Journal of Ancient Near Eastern
Religions 3, s. 93-97.
2003, Zur Topographie von Hattusa: Tempel auf Buyukkale [w:] (red.) G. Beckman et
al., Hittite Studies in Honor of Harry A. Honer Jr. on the Occasion of His 65th
Birthday, Winona Lake, s. 315-323.
2003, Zum Tempel der Sonnengoettin von Arinna in Hattusa, Altorientalische
Forschungen 30/1, s. 11-17.
2004, Ku koncepcji boga uniwersalnego na staroytnym Wschodzie, Collectanea
Theologica 74/4 r., s. 25-32.
2004, Noch zu den hethitischen ARKUTI-Priestern, Journal of Ancient Near Eastern
2004, U rde mitu babiloskiego o walce Marduka z Tiamat, Przegld Orientalistyczny
1-2, s. 65-69.
2004, Weitere Textfragmente zu CTH 447 [w:] (red.) D. Groddek, S. Rssle, Sarnikzel.
Hethitologische Studien zum Gedenken an Emil Orgetorix Forrer (19.02.189410.01.1986), s. 521-529.
2004, Zu den Goettern von Zalpa [w:] (red.) M. Mazoyer, O. Casabonne, Studia
Anatolica et Varia. Melanges oerts au Professeur Rene Lebrun, Paris, s. 241251.
2004, Weitere Fragmente zum Zippalanda-Textcorpus, Studi Micenei ed EgeoAnatolici 46/2, s. 259-264.
546
2005, Der hethitische Gott und seine Kultbilder, Journal of Ancient Near Eastern
2005, Der Zukrasi-Text: althethitisch? Nouvelles Assyriologiques Brves et Utilitaires
nr 3, s. 74-74.
2005, Einige Bemerkungen zum alt- und mittelhethitischen Duktus, Rocznik
Orientalistyczny 58/2, s. 9-13.
2005, Mity nauki: Bogini Matka, Archeologia 56, s. 153-156.
2006, Ein neues hethitisches Textfragment mythologischen Inhalts, Altorientalische
Forschungen33/1, s. 155-159.
2007, Althethitisch? Zu den Datierungsfragen in der Hethitologie [w:] Tabula Hethaeorum.
Hethitologische Beitraege Silvin Kosak zum 65. Geburtstag, Wiesbaden, s. 575581.
2007, Z dziejw Instytutu Orientalistycznego UW [w:] (red.) M. Popko, 75 lat Instytutu
Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 9-22.
2007, Hethitisch Ehista-: ein Totentempel? Nouvelles Assyriologiques Brves et
Utilitaires nr 2, s. 30-30.
2007, Zur luwischen Komponente in den Religionen Altanatoliens, Altorientalische
2009, Ein unbekanntes Textbruchstck zu CTH 627? [w:] (red.) O. Drewnowska, Here
and there. Studies in Honour of Krystyna yczkowska, Warszawa, s. 189-194.
2007, [red.] 75 lat Instytutu Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
dr Magorzata Sandowicz
(asyriologia)
1997, Demony w mitologii akadyjskiej: Lamasztu, Pazuzu i Lilu, Przegld
Orientalistyczny nr 3-4, s. 181-191.
1999, Nabuchodonozor II krl Babilonu [w:] (red.) St. Godziski, Wielkie postacie
Orientu, Warszawa, s. 11-18.
2001, O wielkim umiowaniu wolnoci pewnego babiloskiego niewolnika [w:] (red.)
St. Godziski, P. Balcerowicz (red.), Mio niejedno ma imi. Orientalna liryka
miosna, Warszawa, s. 88-84.
2003, Royal Names in the Neo-Babylonian Ebabbar Temple [w:] (red.) Fr. Stpniowski,
The Orient and the Aegean, Warszawa, s. 123-130.
547
2004, [rec.] G. van Driel, Elusive Silver. In search for a role of market in an agrarian
environment, Leiden 2002, Rocznik Orientalistyczny 57/2, s. 168-172.
2005, [przekady] [w:] (red.) O. Drewnowska-Rymarz, M. Kropiwnicka, Do boga,
pana mego, mw! Babiloskie i asyryjskie hymny, modlitwy, zaklcia i rytuay,
Warszawa, s. 140-2, 144-9, 151-5, 165-192.
2005, Prawne aspekty uywania pieczci w Mezopotamii, Przegld Orientalistyczny
nr 3-4, s. 187-193.
2006, Asyryjski rytua krla zastpczego, Przegld Orientalistyczny nr 1-2, s. 30-36.
2006, [rec.] H. Baker, The Archive of the Nappu Family, Bibliotheka Orientalis
nr 2-3, s. 315-318.
2007, [rec.] S. Zawadzki, The Garments of the Gods, Rocznik Orientalistyczny 60/1,
s. 102-105.
2007, Asyriologia [w:] (red.) M. Popko, 75 lat Instytutu Orientalistycznego Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa, s. 43-51.
2008, Antroponimia akadyjska [w:] (red.) N. Pawlak, Jzyki Azji i Afryki w komunikacji midzykulturowej, Warszawa, s. 193-203.
2009, Neo-Babylonian nag, Nouvelles Assyriologiques Brves et Utilitaires nr 1,
s. 16-20.
2009, [wspaut.] Neo-Babylonian Seal from the Potocki Collection at the National
Museum in Warsaw [w:] (red.) O. Drewnowska, Here and there. Studies in
Honour of Krystyna yczkowska, Warszawa, s. 195-220.
(w druku), On Neo-Babylonian Appellate Procedures [w:] (red.) C. Wunsch, Festschrift
Dandamaev (CRRAI X, Petersburg), Babel und Bibel.
(w druku), [haso encyklopedyczne] Schorr, Moses [w:] Reallexikon der Assyriologie
und Vorderasiatischen Archologie, Berlin-New York.
prof. UW dr hab. Piotr Taracha
(hetytologia, archeologia egejska, archeologia Wschodu)
Ksiki
2000, Ersetzen und Entshnen: Das mittelhethitische Ersatzritual fr den Groknig
Tuthalija (*CTH 448.4) und verwandte Texte (Culture and History of the
Ancient Near East 5), Leiden.
2009, Religions of Second Millennium Anatolia (Dresdner Beitrge zur Hethitologie
27), Wiesbaden.
548

1985, Zu den hethitischen taknaz da-Ritualen, Altorientalische Forschungen 12/2,
s. 278-282.
1985, Materiay do bibliograi archeologii antycznej w Polsce za lata 1980-1983,
1986, Zum Festritual des Gottes Telipinu in Hanhana und in Kaha, Altorientalische
1986, [rec.] M. Sfriads, Troie I. Matriaux pour ltude des socits du Nord-Est Egen
au dbut du Bronze Ancien, Paris 1985, Archeologia 37, s. 194-196.
1987, Gttertiere und Kultfassaden. Ein Beitrag zur Interpretation hethitischer
Kultdarstellungen, Altorientalische Forschungen 14/2, s. 263-273.
1988, [wspaut.] Der 28. und der 29. Tag des hethitischen AN.TAH.UM-Festes,
Altorientalische Forschungen 15/1, s. 82-113.
1988, Zu den syntaktischen Verknpfungen im Hattischen, Altorientalische
1988, Gtter mit Lwen und die Symbolik dieses Tieres in der kappadokischen GlyptikIkonographie (19.-18. Jht. v. Chr.), Rocznik Orientalistyczny 46/1, s. 111121.
1989, Ein Beitrag zur Erforschung des Hattischen, Orientalistische Literaturzeitung
84/3, szp. 261-269.
1989, Bro i techniki walki w wiecie egejskim. Przegld literatury od 1970 r.,
Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 37/3-4, s. 603-634.
1989, Dating the cheek-piece of a helmet from Ialysos, Rhodes, Archeologia 40,
s. 9-13.
1989, Bibliograa prac Doc. Dr Zoi Gansiniec, Archeologia 40, s. 199-202.
1989, [rec.] M. Hutter, Behexung, Entshnung und Heilung. Das Ritual der Tunnawiya
fr ein Knigspaar aus mittelhethitischer Zeit (KBo XXI 1 KUB IX 34 KBo
XXI 6), Freiburg-Gttingen 1988, Zeitschrift fr Assyriologie 79/2, s. 293297.
1990, [rec.] H.-G. Buchholz, gische Bronzezeit, Darmstadt 1987, Orientalistische
Literaturzeitung 85/3, szp. 271-276.
1990, [rec.] R. Drews, The Coming of the Greeks: Indo-European Conquests in the
Aegean and the Near East, Princeton 1988, Archeologia 41, s. 159-160.
1990, More about the Hittite taknaz da Rituals, Hethitica 10, s. 171-184.
549
1990, On the ancestry of Aegean type E daggers, Archeologia 41, s. 21-27.

1991, [rec.] V. Haas, I. Wegner, Die Rituale der Beschwrerinnen SALU.GI (ChS I/5),
Roma 1988, Orientalistische Literaturzeitung 86/1, szp. 48-50.
1991, Uzbrojenie egejskie a przekazy greckich historiografw na temat pochodzenia
broni. Nowe moliwoci interpretacji [w:] (red.) J. Gurba i T. oposzko,
Z osigni polskiej archeologii rdziemnomorskiej (materiay z konferencji),
(Lubelskie Materiay Archeologiczne t. V), Lublin, s. 27-35.
1991, Hittites in Alaca Hyk? An old question reconsidered, Archaeologia Polona
29, s. 71-78.
1992, [wspaut.] Board games in the Eastern Mediterranean. Some aspects of cultural
interrelations [w:] Studia Aegaea et Balcanica in honorem Lodovicae Press,
Warszawa, s. 41-52.
1992, Hitit kraltela ritualleri hakknda baz dnceler = Einige Bemerkungen zu den
Ersatzritualen fr den hethitischen Knig [w:] Uluslararas 1. Hititoloji Kongresi
Bildirileri (19-21 Temmuz 1990), Ankara, s. 229-233, tekst niem. s. 234238.
1992, Problemy egejskiej metalurgii. Badania ostatniego wierwiecza. 1. rda metali,
Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 40/4, s. 545-556.
1992, Wagenkmpfer aus Knossos und Dendra: Zur Rolle der Bogenwaen im spthelladischen Griechenland, Archeologia 43, s. 121-123.
1993, Sylwetka naukowa Stefana Przeworskiego (1900-1940), docenta UW [w:] (red.)
S.K. Kozowski, J. Kolendo, Dzieje archeologii na Uniwersytecie Warszawskim,
1993, Probleme der hattischen Syntax. Die Personenanzeiger und ihre Stellung im hattischen Satz [w:] (red.) J. Zabocka, S. Zawadzki, ULMU IV. Everyday Life in
Ancient Near East: Papers Presented to the International Assyriological Conference,
Pozna, 19 through 22 September, 1989, Pozna, s. 287-293.
1993, [rec.] E. Kunze, Beinschienen (Olympische Forschungen XXI), Berlin 1991,
1993, Weapons in the shaft graves of Mycenae: Aspects of the relative chronology of Circle
A and B burials, Archeologia 44, s. 7-34.
1994, Snodgrasss Type T Spears?, Aegean Archaeology 1, s. 98-100.
1994, [rec.] M. Popko, Huryci, Warszawa 1992, Orientalistische Literaturzeitung
89/3, szp. 279-282.
1995, Cybele and Old Anatolian Mother Goddesses [w:] (red.) Aleksander Bursche,
Mariusz Mielczarek, Wojciech Nowakowski, Nunc de Suebis dicendum est...
Studia archaeologica et historica Georgii Kolendo ab amicis et discipulis dicata,
550
1995, [rec.] S. Koak, Konkordanz der Keilschrifttafeln I. Die Texte der Grabung 1931
(Studien zu den Boazky-Texten 34), Wiesbaden 1992, Bibliotheca Orientalis
52/5-6, szp. 737-739.
1995, [rec.] R. Drews, The End of the Bronze Age: Changes in Warfare and the
Catastrophe ca. 1200 B.C., Princeton 1993, Archeologia 46, s. 107-109.
1995, Zum Stand der hattischen Studien: Mgliches und Unmgliches in der Erforschung
des Hattischen [w:] (red.) O. Carruba, M. Giorgieri, C. Mora, Atti del II
Congresso Internazionale di Hittitologia: Pavia 28 giugno-2 luglio 1993, Pavia,
s. 351-358.
1996, Two Spears on the Stag Rhyton in the Schimmel Collection, Archivum
Anatolicum 2, s. 71-77.
1996, Mycenaean Bronzes from Biliottis Excavations at Ialysos, Rhodes, Revisited,
Aegean Archaeology 3, s. 87-94.
1997, [rec.] V. Haas, Geschichte der hethitischen Religion. Handbuch der Orientalistik.
1. Abt.: Der Nahe und Mittlere Osten, Bd. 15. Leiden New York Kln 1994,
Die Welt des Orients 28, 209-214.
1997, Zu den Tuthalija-Annalen (CTH 142), Die Welt des Orients 28, s. 74-84.
1997, Kamienne groty strza w Egei. Dlaczego wychodz z uycia w modszej fazie pnej
epoki brzu? [w:] (red.) J. Lecha, D. Piotrowskiej, Z bada nad krzemieniarstwem epoki brzu i wczesnej epoki elaza, (Komitet Nauk Pra- i protohistorycznych. Prace, t. 2), Warszawa, s. 61-69.
1998, The Hittite Word for Milk, Altorientalische Forschungen 25/1, s. 156157.
1998, Neues zu Sprache und Kultur der Hattier, Orientalistische Literaturzeitung
93/1, szp. 9-18.
1998, Funus in egie: Bemerkungen zu den hethitischen Totenritualen, (Ksiga ku czci
Marii Nowickiej) Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 46/1-2, s. 189196.
1998, Was gab man dem Knig zu essen? Betrachtungen zur hethitischen Kche [w:]
(red.) S. Alp, A. Sel, III. Uluslararas Hititoloji Kongresi Bildirileri: orum
16-22 Eyll 1996 = Acts of the IIIrd International Congress of Hittitology: orum,
September 16-22, 1996, Ankara, s. 587-592.
1998, [rec.] S. Koak, Konkordanz der Keilschrifttafeln II. Die Texte der Grabung 1932
(Studien zu den Boazky-Texten 39), Wiesbaden 1995, Bibliotheca Orientalis
55/1-2, szp. 204-209.
1999, [wspaut. rec.]. Glocker, Das Ritual fr den Wettergott von Kuliwina: Textzeugnisse
eines lokalen Kultfestes im Anatolien der Hethiterzeit (Eothen 6), Firenze 1997,
Bibliotheca Orientalis 56/3-4, szp. 401-403.
551
1999, Hethitologische Miszellen, Archiv orientaln 67/4, s. 671-681.

1999, Reconstructing the Dendra panoply, Archeologia 50, s. 7-13.
2000, More on the Hattic Sentence-Building: Does the Category of Tense Exist in Hattic?
[w:] (red.) Y.L. Arbeitman, The Asia Minor Connexion: Studies on the Pre-Greek
Languages in Memory of Charles Carter (Orbis/Supplementa 13), Leuven-Paris,
s. 233-243.
2000, [rec.] S. Koak, Konkordanz der Keilschrifttafeln III/1: Die Texte der Grabung
1933: 1/c-1300/c (Studien zu den Boazky-Texten 42), Wiesbaden 1998,
2000, [rec.] S. Koak, Konkordanz der Keilschrifttafeln III/2: Die Texte der Grabung
1933: 1301/c-2809/c (Studien zu den Boazky-Texten 43), Wiesbaden 1999,
2001, Hethitisch kippa- und das Sumerogramm (.)GI.PAD mesopotamischer Texte,
Altorientalische Forschungen 28/1, s. 132-146.
2001, Mycenaeans, Ahhiyawa and Hittite imperial policy in the West: a note on KUB
26.91 [w:] (red.) Th. Richter, D. Prechel, J. Klinger, Kulturgeschichten.
Altorientalische Studien fr Volkert Haas zum 65. Geburtstag, Saarbrcken,
s. 417-422.
2001, Aspekte der Hurritisierung Kleinasiens: Ein Beschwrungsritual aus mittelhethitischer Zeit [w:] (red.) G. Wilhelm, Akten des IV. Internationalen Kongresses fr
Hethitologie: Wrzburg, 4.- 8.10.1999, (Studien zu den Boazky-Texten 45),
Wiesbaden, s. 685-695.
2001, Piecz Tuthalijasa, wielkiego krla, syna Kantuzilisa, Archeologia ywa 4,
s. 29-31.
2001, [rec.] W. Mller, Kretische Tongefsse mit Meeresdekor. Gebr. Mann, Berlin 1997,
2001, [haso encyklopedyczne] Sonnengott. III. Hethitisches Anatolien [w:] (red.) Der
Neue Pauly: Enzyklopdie der Antike. Altertum, Bd. 11, Stuttgart Weimar,
szp. 718-719.
2001 [haso encyklopedyczne] Anatolia, Syro-Palestyna, Hetyci [w:] Encyklopedia
PWN, Seria multimedialna, cz. 2: Kultura. wiat staroytny, Warszawa (CD).
2002, [haso encyklopedyczne] Anatolia i Syro-Palestyna, Hetyci [w:] Encyklopedia
PWN. Historia: Staroytno, Warszawa, s. 57-59.
2002, Wielojzyczno w kulturach Wschodu Staroytnego. Kopoty skrybw hetyckich
z tumaczeniem pewnego tekstu huryckiego [w:] (red.) S. Godziski, P. Balcerowicz,
O piknie i niewiernoci, czyli o przekadach z literatur orientalnych, Warszawa,
s. 107-117.
552
2002, [rec.] Hethitica XIV. Rdacteur scientique: Ren Lebrun, Louvain-la-Neuve:

Peeters 1999, Indogermanische Forschungen 107, s. 279-281.
2002, Another Hittite fragment of a substitutiton ritual [w:] (red.) P. Taracha, Silva
Anatolica. Anatolian Studies Presented to Maciej Popko on the Occasion of his
65th Birthday, Warszawa, s. 339-344.
2002, The mace in the Ancient Near East and Egypt according to archaeological sources
[w:] (red.) V.I. Klochko et al., Fluted Maces in the System of Long-Distance
Exchange Trails of the Bronze Age: 2350-800 BC, (Baltic-Pontic Studies 11),
Pozna, s. 12-21.
2002, Bull-leaping on a Hittite vase. New light on Anatolian and Minoan religion,
2003, Is Tuthaliyas sword really Aegean? [w:] (red.) R. Beal, G. Beckman, G. McMahon,
Hittite Studies in Honor of Harry A. Honer Jr. on the Occasion of His 65th
Birthday, Winona Lake, s. 367-376.
2003, [rec.] I. Wegner, Einfhrung in die hurritische Sprache, Wiesbaden: Harrassowitz
2000, Orientalistische Literaturzeitung 98/1, szp. 60-63.
2003, Oblicza Europy pradziejowej. Kontakty wiata egejskiego z obszarem Europy
rodkowej w epoce brzu w wietle uzbrojenia, Studia Indogermanica Lodziensia
5, s. 27-38.
2003, [rec.] A.K. Nefedkin, Boevye kolesnicy i kolesniie drevnich grekov (XVI-I vv. do
n. e.), Sankt-Petersburg: Petergburgskoe Vostokovedenie 2001, American Journal
of Archaeology 107/4, s. 673-675.
2004, [rec.] J. Hazenbos, The Organization of the Anatolian Local Cults during the
Thirteenth Century B.C. An appraisal of the Hittite cult inventories (CM 21),
Leiden: E.J. Brill-Styx 2003, Bibliotheca Orientalis 61/3-4, szp. 348-351.
2004, On the Dynasty of the Hittite Empire [w:] (red.) D. Groddek, S. Rle, arnikzel.
Hethitologische Studien zum Gedenken an Emil Orgetorix Forrer (19.02.189410.01.1986), (Dresdner Beitrge zur Hethitologie 10), Dresden, s. 631-638.
2004, Hethitisch (GI)hatiwita- c. Inventar?, Nouvelles Assyriologiques Brves et
Utilitaires 1, nr 19.
2004, More about Hittite bull-leaping, Nouvelles Assyriologiques Brves et Utilitaires
2, nr 53.
2004, Fremde Gottheiten und ihre anatolischen Namen. Betrachtungen zur hethitischen
Religion der Groreichszeit [w:] (red.) M. Hutter, S. Hutter-Braunsar, Ozielle
Religion, lokale Kulte und individuelle Religiositt. Akten des religionsgeschichtlichen Symposiums Kleinasien und angrenzende Gebiete vom Beginn des 2. bis zur
Mitte des 1. Jahrtausends v. Chr. (Bonn, 20.-22. Februar 2003) (=AOAT 318),
Mnster, s. 451-460.
553
2004, From Dagger to Sword. Some Reections on the Development of Early Swords in
the Aegean, Anatolia and the Levant, Archeologia 55, s. 7-18.
2004, [haso encyklopedyczne] Pfeil und Bogen. A. Philologisch. II. In Anatolien [w:]
Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archologie, Bd. 10, Lief. 5-6,
Berlin-New York, s. 458-461.
2005, [haso encyklopedyczne] Pirengir [w:] Reallexikon der Assyriologie und
Vorderasiatischen Archologie, Bd. 10, Lief. 7-8, Berlin-New York, s. 570-571.
2005, Zur Entwicklung des oziellen Pantheons im Staats- und dynastischen Kult der hethitischen Groreichszeit, Journal of Ancient Near Eastern Religions 5, s. 89-106.
2005, Zu den hethitischen Ritualen des Knigssohns (CTH 647) [w:] (red.) A. Sel, V.
Uluslararas Hititoloji Kongresi Bildirileri: orum 2-8 Eyll 2002 = Acts of the Vth
International Congress of Hittitology: orum, September 2-8, 2002, Ankara, s. 707-714.
2006, Die Medizinalpanze (heth.) hullupakadu-SAR n.?, Nouvelles Assyriologiques
Brves et Utilitaires 4, nr 79.
2006, [rec.] V. Haas, Materia Magica et Medica Hethitica. 2 vols, Berlin: Walter de
Gruyter&Co. 2003, Bibliotheca Orientalis 63/1-2, szp. 122-129.
2006, [rec.] M. Nakamura, Das hethitische nuntarriyaha-Fest, Leiden 2002, Die Welt
des Orients 36, s. 243-247.
2007, [rec.] J.V. Garca Trabazo, D. Groddek, Hethitische Texte in Transkription KUB 58,
Wiesbaden 2005, Bibliotheca Orientalis 64/1-2,, 188-193.
2007, [rec.] O. Soysal, Hattischer Wortschatz in hethitischer Textberlieferung, Boston 2004,
(wsplnie z Janem Braunem) Bibliotheca Orientalis 64/1-2, s. 193-200.
2007, More about Res Gestae in Hittite historiography [w:] (red.) D. Groddek, M.
Zorman, Tabularia Hethaeorum. Hethitologische Beitrge Silvin Koak zum 65.
Geburtstag (Dresdner Beitrge zur Hethitologie 25), Wiesbaden, s. 659-664.
2007, The capital Hattua and other residential cities of Hittite Great Kings [w:] (red.) M.
Alparslan, M. Doan-Alparslan, H. Peker, Belkis Dinol ve Ali Dinola Armaan
VITA. Festschrift in Honor of Belkis Dinol and Ali Dinol, Istanbul, s. 755-759.
2007, Hetytologia [w:] (red.) M. Popko, 75 lat Instytutu Orientalistycznego Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa, s. 53-62.
2007, Warriors of the Mycenaean Age of Plate [w:] (red.) Barry Molloy, The Cutting Edge:
Studies in Ancient and Medieval Combat, Stroud, Gloucestershire, Tempus, s. 144152.
2008, Religie Anatolii hetyckiej [w:] (red.) K. Pilarczyk, J. Drabina, Religie staroytnego
Bliskiego Wschodu, Krakw, s. 177-259.
2008, The Storm-God and Hittite Great King [w:] (red.) A. Archi, R. Francia VI
Congresso Internazionale di Ittitologia: Roma, 5-9 settembre 2005, vol. 2 (Studi
Micenei ed Egeo-Anatolici 50), s. 745-751.
554
2008, The end of Suppiluliumas reign and the solar omen of Mursili II, Nouvelles
Assyriologiques Brves et Utilitaires 1, nr 14.
2008, [rec.] D. Bawanypeck, Die Rituale der Auguren, Heidelberg 2005, Zeitschrift fr
Assyriologie 98/1, s. 152-155.
2009, Hittitology in Warsaw: History and Future, Rocznik Orientalistyczny 62/1,
s. 209-217.
2009, Why Hattuili chose the Storm-god of Nerik and auka of amuha, [w:] (red.)
O. Drewnowska, Here and there. Studies in Honour of Krystyna yczkowska,
(w druku), Weapons in the Shaft Graves of Mycenae. Remarks on the Chronology [w:]
Proceedings of the International Conference Archaeology and Heinrich Schliemann.
A Century after His Death: Athens, 17-21 April, 1990, Athens.
(w druku), Anatolian Hannahanna and Mesopotamian DINGIR.MAH [w:] Studia
Anatolica in Memoriam Erich Neu Scripta (Studien zu den Boazky-Texten),
Wiesbaden.
(w druku), Studying Hittite Religion: Questions and Diculties [w:] (red.) A. Sel,
VII. Uluslararas Hititoloji Kongresi Bildirileri: orum 25-29 Austos 2008 = Acts
of the VIIth International Congress of Hittitology: orum, August 25-29, 2008,
Ankara.
(w druku), Hunting and Combat Weapons in the Mycenaean World and Hittite Anatolia,
Fasciculi Archaeologiae Historicae XXII, 2009 (Proceedings of the 11th
Conference on Ancient and Medieval Arms and Armour The Hunt and Hunting
Weapons in Antiquity and the Middle Ages: Ustronie 27th-29th November
2008).
(w druku), Local Cults in the Zuliya Basin [w:] (red.) J.L. Miller, Y. Cohen, A. Gilan,
Anatolian Studies in Honour of Itamar Singer (Studien zu den Boazky-Texten),
Wiesbaden: Harrassowitz.
2002, [red.] Silva Anatolica: Anatolian Studies Presented to Maciej Popko on the
Occasion of His 65th Birthday, Warszawa.
2004-2007, Archeologia roczniki 55, 56, 57, 58.
Przekady prac autorw wspczesnych
1998, John Chadwick, Pismo linearne B i pisma pokrewne, Warszawa.
1999, T.G.E. Powell, Celtowie, Warszawa.
2000, Arthur Cotterell, Encyklopedia mitologii: Grecy i Rzymianie, Celtowie, Germanie,
555
Warszawa (tumaczenie dwch pierwszych czci: Mitologia Grekw i Rzymian,

s. 6-89; Mitologia Celtw, s. 90-171).
2000, Egipt i Wschd Staroytny. Cuda archeologii. (Zwiedzasz, odkrywasz, poznajesz),
Warszawa.
2001, Etruskowie i Rzymianie. Cuda Archeologii. (Zwiedzasz, odkrywasz, poznajesz),
Warszawa.
2001, Philipp Vandenberg, Neron. (Niezwykli, nieprzecitni, niezapomniani),
Warszawa.
2002, Leksykon: Mitologie wiata. Egipt, Wschd Staroytny, Arabia, Persja, Indie, Tybet,
Chiny i Japonia, Warszawa.
2002, [wspaut.] Wielka kronika dziejw wiata: Od prehistorii do wspczesnoci,
Warszawa.
2002, Philipp Vandenberg, Nefertiti. (Niezwykli, nieprzecitni, niezapomniani),
Warszawa..
2003, Magia miejsc, przedmiotw i rolin. (Wielkie zagadki wiata), Warszawa.
2005, Philipp Vandenberg, Kltwa faraona, Warszawa.
2006, Kamini Khanduri, Wielkie poszukiwania historyczne, Warszawa.
2006, Olivia Zorn, Staroytny Egipt, Warszawa.
2006, Karin Sagner, Gotyk. (To warto wiedzie o sztuce), Warszawa.
2006, Thomas R. Homann, Barok. (To warto wiedzie o sztuce), Warszawa.
2007, Karin Sagner, Secesja. (To warto wiedzie o sztuce), Warszawa.
2009, Gerwulf Schuller, Kleopatra, Warszawa (w druku).
18.1.7. Instytut Bada Interdyscyplinanych Artes Liberales

adres: ul. Nowy wiat 69 B, IV pitro, 00-046 Warszawa
e-mail / website: ibi@ibi.uw.edu.pl / www.ibi.uw.edu.pl
tel. (+48) 22 828 02 84,
fax: (+48) 22 828 02 85,

Instytut Bada Interdyscyplinarnych Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego (IBI AL UW) jest podstawow jednostk organizacyjn prowadzc dziaalno naukowo-badawcz i dydaktyczn, powoan do istnienia
przez Senat UW 23 stycznia 2008 r. Instytut wyrs z Orodka Bada nad
Tradycj Antyczn w Polsce i w Europie rodkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego (OBTA UW, powoany w 1991 r.) i kontynuuje jego za-
556
dania. Przeksztacony Orodek Bada nad Tradycj Antyczn (OBTA) stanowi obecnie cz IBI AL UW.
Autorem koncepcji Instytutu oraz jego dyrektorem jest Prof. Jerzy Axer
(ur. 1946 r.), lolog klasyczny, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza. Gwnym zadaniem Instytutu jest inspirowanie i koordynowanie interdyscyplinarnych bada nad
spucizn kulturow Polski i Europy rodkowo-Wschodniej ze szczeglnym
uwzgldnieniem tradycji rdziemnomorskich. Badanie drg, jakimi dziedzictwo antyku docierao do nas oraz przemian, jakim ulegao w zetkniciu z kulturami lokalnymi, umoliwia lepsze zrozumienie wasnej i cudzej tosamoci
kulturowej. Pojcie tradycji jako wizi z przeszoci wasnego narodu i zakorzenienia w cywilizacji europejskiej wspomaga tworzenie si spoeczestwa
obywatelskiego, akceptujcego odrbno innych i szanujcego wasn tosamo.
Interdyscyplinarne rodowisko badaczy pracujcych i wsppracujcych
z Instytutem reprezentuje gwne dyscypliny humanistyczne tj.: lologi
(zwaszcza lologia klasyczna i lologia polska), archeologi, histori, histori
nauki i kultury, histori sztuki, religioznawstwo, prawo, socjologi, lozo,
muzykologi, teatrologi.
Jest to grono kilkudziesiciu osb. Ograniczenie do minimum liczby staych etatw, interdyscyplinarno i midzyinstytucjonalno Instytutu wymaga skoncentrowania prac naukowych wok wyranie okrelonych wieloletnich
programw. W chwili obecnej realizowane s m.in. granty nansowane przez
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego oraz kilka midzynarodowych
projektw badawczych. Tak szeroko zakrojon dziaalno umoliwia system
umw o wsppracy Instytutu, zapocztkowanej jeszcze przez OBTA UW
z polskimi i zagranicznymi instytucjami naukowymi. Krg partnerw obejmuje Grecj, Hiszpani, Niemcy, Wochy, Litw, Stany Zjednoczone, Ukrain, Wgry, kraje skandynawskie i in. Od chwili swego powstania Orodek,
a obecnie Instytut zorganizowa (lub wsporganizowa) kilkadziesit konferencji i ponad sto sesji o zasigu midzynarodowym i krajowym.
Poczwszy od roku 1994 prowadzi take dziaalno wydawnicz (m.in.
publikuje serie wydawnicze Eseje i Studia, Ludzie i Teksty, Arcydziea
Literatury Nowogreckiej, Studia polsko-hiszpaskie, Obta Lectures, Spotkania dawnych kultur, a take periodyk acina w Polsce . Pracownicy
557
Instytutu co roku wydaj blisko 200 publikacji naukowych: ksiek, artykuw, recenzji, s wydawcami rde, tumaczami prac naukowych i literatury
piknej, redaktorami ksiek, czasopism, serii wydawniczych.
Dziaalno naukowa Instytutu skupia si obecnie w Orodku Bada nad
Tradycj Antyczn (OBTA), ktrym kieruje Prof. Jan Kieniewicz. Tutaj koordynowane s krajowe i midzynarodowe programy badawcze. Organizowane seminaria, konferencje, sympozja. Gwnymi projektami badawczo-naukowymi prowadzonymi obecnie w OBTA s: Tradycja antyczna w Polsce
i Europie rodkowo-Wschodniej, Studia nad Renesansem w Polsce i Europie, Polska w Europie: od nowoytnoci do wspczesnoci, Badania porwnawcze tradycji i modernizacji w Europie, Azji i Amerykach, Komunikacja, edukacja i dialog
midzykulturowy, wiat rdziemnomorski. Dziaalno naukowo-badawcza
OBTA skupia si w licznych pracowniach, laboratoriach, komisjach, zespoach
badawczych:
1.
2.
3.
Pracownia Catedra Tre Corone

Pracownia Edytorstwa rde
Pracownia Studiw Helleskich
4.
Laboratorium Kontaktw
Jzykowych na Obszarze
I Rzeczypospolitej
Laboratorium Leksykograczne
ks. Alojzego Osiskiego
Laboratorium Litewsko-Biaoruskie
Laboratorium Paideia
humanizm polski dziedzictwo
i wspczesno
Laboratorium Sofa Casanova
Laboratorium Spotkania Starego
i Nowego wiata
Laboratorium Filhelleskie
Komisja Bakaskie
rdziemnomorze
Komisja do Bada nad Reformacj
w Polsce i Europie rodkowoWschodniej
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
558
Kierownik Prof. Piotr Salwa

Kierownik Dr Anna Skolimowska
Kierownik Prof. Magorzata
Borowska
Kierownik Prof. Janusz Rieger
Kierownik Dr Ewa Rudnicka

Kierownik Prof. Elbieta Smukowa
Kierownik Prof. Alina NowickaJeowa
Kierownik Prof. Jan Kieniewicz
Kierownik Dr Justyna Olko-Bajer
Kierownik Prof. Maria Kalinowska
Kierownik Prof. Jolanta Sujecka
Kierownik Prof. Piotr Wilczek
13.
17.
18.
19.
Komisja Egipt i wiat

rdziemnomorski
Komisja Niderlandzka
Komisja Odkrywanie Europy
Komisja Prawo kultura
w dziejach
Komisja semiotyczna
Komisja Speculum Byzantinum
Komisja staropolska
20.
21.
Komisja Antropologii Historii

Komisja Limes i antemurale
14.
15.
16.
Kierownik Prof. Adam ukaszewicz

Kierownik Prof. Andrzej Borowski
Kierownik Prof. Wojciech Tygielski
Kierownik Prof. Marek Wsowicz
Kierownik Prof. Zbigniew Kloch
Kierownik Dr Irina Tatarova
Kierownik Prof. Joanna Partyka
Kierownik Prof. Karol Modzelewski
Kierownik Prof. Dariusz
Koodziejczyk
Dziaalno dydaktyczna IBI AL polega na promowaniu i koordynowaniu

programw edukacyjnych takich jak:
Midzynarodowa Szkoa Humanistyczna Europy Wschodniej (MSH EW)
www.ial.org.pl/msh (w ramach MSH EW prowadzono wiele projektw
naukowo-dydaktycznych, powiconych antykowi i jego recepcji),
Midzywydziaowe Indywidualne Studia Humanistyczne (Kolegium MISH)
www.mish.uw.edu.pl,
Midzyuczelniane Indywidualne Studia Humanistyczne Akademia Artes
Liberales (AAL) www.aal.edu.pl,
Interdyscyplinarne Studia Doktoranckie (ISD IBI AL UW)
www.isd.ibi.uw.edu.pl
oraz prowadzeniu nastpujcych kierunkw studiw: lologia (specjalno:
lologia nowogrecka, studia I stopnia: http://www.psh.ibi.uw.edu.pl), kulturoznawstwo (specjalno: cywilizacja rdziemnomorska, studia I i II stopnia:
http://www.cs.ibi.uw.edu.pl) oraz artes liberales, studia I stopnia (http://www.
clas.mish.uw.edu.pl).
559
18.1.7.2. Aktualny skad osobowy jednostki (tylko w odniesieniu do bada nad antykiem grecko-rzymskim i jego recepcj)
prof. dr hab. Jerzy Axer
prof. dr hab. Oktawiusz Jurewicz
prof. dr hab. Maria Kalinowska
prof. dr hab. Witold Woodkiewicz
prof. UW dr hab. Magorzata Borowska
prof. UW dr hab. Robert A. Sucharski
dr hab. Katarzyna Marciniak
dr Przemysaw Kordos
dr Elbieta Olechowska
dr Anna Skolimowska

pracownikw IBI AL UW, badajcych antyk grecko-rzymski
i jego recepcj
prof. dr hab. Jerzy Axer
(latynistyka i neolatynistyka, recepcja tradycji antycznej w kulturze europejskiej,
historia dramatu i teatru; autor ponad 300 publikacji)
Ksiki
1980, The Style and the Composition of Ciceros Speech Pro Roscio Comoedo, Warszawa.
1982, Polski dyplomata na papieskim dworze, Warszawa.
1983, [wspaut.] Dziea Wszystkie Jana Kochanowskiego, Warszawa.
1991, Filolog w teatrze, Warszawa.
1994, [wspaut.] Espaoles y polacos en la Corte de Carlos V, Madryt.
2004, acina jako jzyk elit, Warszawa.
2002, [wspaut.] Z Rzymu do Rzymu, Warszawa.
2007, [wspaut.] Po co Sienkiewicz? Sienkiewicz a tosamo narodowa, Warszawa.
560
2007, The Classical Tradition in Central-Eastern Europe [w:] A Companion to the

Classical Tradition, Blackwell Publishing.
1989, Cicerone e la societa alla luce delle orazioni giudiziarie [w:] Atti del VII Colloquium
Tullianum: Varsavia, 11-14 maggio 1989, Ciceroniana. Nuova Serie 7, Roma,
s. 175-182.
1991, Le Forum Romanum dans le plaidoyer de Ciceron Pro Milone, Etudes et Travaux
15, Warszawa, s. 32-36.
1991, Kazimierz Kumaniecki 1905-1977 [w:] (red.) I. Bieuska-Maowist, W krgu
wielkich humanistw. Kultura antyczna w Uniwersytecie Warszawskim po I wojnie
wiatowej, Warszawa, s. 90-113.
1991, La carta renacentista como fuente historica y texto literario, Excerpta Philologica.
Revista de Filologia Griega y Latina de la Universidad de Cadiz 1/1, s. 57-68.
1991, Problemy edytorstwa tekstw aciskich w literaturze polskiej XVI i XVII w. [w:]
(red.) J. Pelc, P. Buchwald-Pelcowa, Problemy edytorskie literatur sowiaskich,
Wrocaw, t. 1, s. 133-148.
1991, Spettatori e spettacoli a Roma, Dioniso 61/2, s. 221-229.
1992, Unedizione bilingue di In Catilinam I Cicerone della ne del IV s. Problemi
paleograci [w:] (red.) M. Capasso, Papiri Letterari Greci e Latini, Papyrologica
Lupiensia 1, Lecce, s. 154-164.
1992, De arte scaenica in Polonia a Societatis Jesu patribus tractata observationes nonnulae [w:] Commentarii, Series altera 3, Rzym, s. 9-17.
1993, La tradizioni classiche nella letteratura polacca. Dal cinquecento alla prima guerra mondiale, Ricerche slavistiche 39-40/2, s. 5-21.
1992, Latin as a Factor in the Polish Cultural Identity in the Period of the First Polish
Republic (1500-1800) [w:] (red.) O. Merisalo, R. Sarasti-Wilenius, Mare
Balticum Mare Nostrum. Latin in the Countries of the Baltic Sea (1500-1800).
Acts of the Helsinki Colloquium 16- 21 August 1992, Iyvaskyla, s. 157-165.
1994, Latin in Poland and East-Central Europe: Continuity and Discontinuity,
European Review 2/4, s. 305-309.
1995, Ciceros Court Speeches: The Spoken Text Versus the Published Text. Some Remarks
From the Point of View of the Communication Theory of Text [w:] (red.) W.B.
Horner, M. Le, Rhetoric and Pedagogy. Its History, Philosophy, and Practice.
Essays in Honor of James J. Murphy, Mahwah, New Jersey, s. 57-63.
1996, Theatre in the World of Spectacles: Rome [w:] (red.) C. Klodt, Satura Lanx.
Festschrift fur Werner A. Krenkel zum 70. Geburtstag, Hildesheim-Zurich-New
York, s. 215-219.
561
1995, La fortuna dei frammenti poetici di Cicerone nella Polonia del Cinquecento [w:]
Atti del IX Colloquium Tullianum: Courmayeur, 29 aprile-1 maggio 1995,
Ciceroniana. Nova Serie 9, Roma, s. 169-176.
1995, Latein als Sprache der Adelsnation in der polnisch-litauischen Konfederation (16
bis 18 Jahrhundert). Eine These [w:] (red.) B. Guthmuller, Latein und
Nationalsprachen in der Renaissance. Vortrage des 37. Wolfenbutteler Symposions
in der Herzog August Bibliothek Wolfenbuttell vom 25. Bis 28. September 1995,
1997, The classical tradition in Polish culture: Between Rome and Byzantium, [w:] Actes
de la 24e Assemblee Generale de la Federation Internationale des Associations
dEtudes Classiques (FIEC) Varsovie les 21-24 Aot 1997, Eos 84,
Supplementum, Warszawa-Pozna, s. 61-68.
1997, Animal Theatre: Senecas Phaedra and Calpurnius Siculus Eclogue VII [w:] (red.)
J. Axer, W. Gorler, Scaenica Saravi-Varsoviensia. Beitrage zum antiken Theater
und zu seinem Nachleben, Warszawa, s. 93-99.
1998, Reasonable Doubt: Cicero and Quintilians Testimony [w:] (red.) Ch.-F. Collatz,
J. Dummer, J. Kollesch, H.-L. Werlitz, Dissertatiunculae criticae, Festschrift fr
Gnther Christian Hansen, Wrzburg, s. 195-200.
2001, Latin formulae as signs of cultural identity. The case of Hernan Cortes [w:] (red.)
J. Kieniewicz, Terra marique. The cultural intercourse between the European
center and periphery in modern time, Warszawa, s. 159-167.
2002, Il testamento latino dellultimo re di Polonia, Stanislao Augusto. Le iscrizioni del
Castello Reale e del Palazzo sullAcqua a Varsavia [w:] Polonia Venezia. Morte
ed eredita di due repubbliche. Polonia 1795 Venezia 1797, Warszawa, s. 259271.
2002, acina w Quo vadis [w:] (red.) J. Axer, Z Rzymu do Rzymu, Warszawa 2002,
s. 5-9.
2002, Neo-Latin studies and national identity the case of East-Central Europe, Eos
89/2, s. 331-342.
2002, Polen [w:] Der Neue Pauly. Enzyklopadie der Antike. Rezeptions- und
Wissenschaftsgeschichte, Bd. 15/2, Sttutgart-Weimer 2002 (redakcja hasa, opracowanie wraz z prof. Jerzym Kolendo czci hasa I. Rezeptionsgeschichte: A.
Literatur 5. Bedeutung der Lateinchen Sprache und der Antiken Kultur oraz czci
II. Wissenshaftsgeschichte: E. Stand der Altertumswissenschaften), s. 391-411
(398-399, 411).
2003, Neolatynistyka w systemie nauk humanistycznych specyka polska [w:] (red.)
M. Mejor, B. Milewska-Wabiska, Studia Neolatina, Rozprawy i szkice
dedykowane profesor Marii Cytowskiej, Warszawa, s. 37-45.
562
2003, Johannes Dantiscus and Res Publica Litteraria Europaea [w:] Corpus Epistularum
Ioannis Dantisci. A project of edition, Warszawa-Krakw, s. 13-15.
2003, Mowy Cycerona In Catilinam jako skadnik polskiej pamici historycznej.
Rekonesans [w:] Antyk i barbarzycy. Ksiga dedykowana prof. J. Kolendo,
Warszawa, s. 47-52.
2003, Ciceros orations In Catilinam as a component of modern historical memory. A reconnaisance, Eos 90/2, s. 319-328.
2005, Ko Trojaski metryki greckiej na scenie polskiej. Glossa do listu Jana Kochanowskiego
poprzedzajcego Odpraw posw greckich [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe,
uczniw oarowana, Classica Wratislaviensia 26, s. 220-224.
2004, Antyczna tradycja wyksztacenia oglnego a jedno nauk [w:] materiay konferencji Sytuacja nauk humanistycznych w wiecie wspczesnym (Warszawa 21
lutego 2003), Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, LXVI 2003,
Warszawa 2004, s. 29-36 (ukazao si w 2005)
2005, Teksty tragikw greckich jako scenariusze [w:] Literatura Grecji staroytnej, t. 2
Epika Liryka Dramat, Lublin, s. 647-668.
2005, Latin as the Language of the Elites, Camoenae Hungaricae, s. 143-148.
2005, Neron wadca jako aktor [w:] (red.) J.Axer i J. Olko, Dawne elity. Sowo i gest,
(Spotkania dawnych kultur, t.1), Warszawa, s. 33-46.
2007, Il repubblicanesimo polacco e la tradizione della Respublica Romana, pl.it,
p. s. 363-371.
2007, Polish Philhellenism [w:] (red.) E. Konstantinou, Ausdrucksformen des
Europaischen und internationalen Philhellenismus vom 17.- 19. Jahrhundert,
Philhellenische Studien 13, Frankfurt am Main, s. 95-103.
2007, Orka na ugorze. Filhellenizm wobec tradycyjnie aciskiej orientacji kultury polskiej [w:] (red.) M. Borowska, M. Kalinowska, J. awski, K. Tomaszuk,
Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, (Antyk Romantykw, red. serii: M.
Kalinowska, red. nauk. J. Axer, J. Speina, W. Szturc), Warszawa, s. 39-45.
2007, Disce puer Latine [w:] (red.) A. Borowski i J. Niedwied, Rzeczy minionych
pami. Studia dedykowane Profesorowi Tadeuszowi Ulewiczowi w 90. rocznice
urodzin, (TERMINUS, Bibliotheca Classica seria 2, t. 5), Krakw, s. 75-80.
2007, Latinitas as a community of values in the context of the dispute over the identity
of the gentry nation [w:] Respublica Litteraria in Action. Letters, Speeches, Poems,
Inscriptions, Warszawa-Krakw, s. 137-144.
2007, Philhellenism and European Identity [w:] (red.) J. Sujecka, Territorialism and
Identity, Sprawy Narodowociowe, Seria nowa, 31, s. 39-43.
563
2008, Slavic Bison or European Beast? Thoughts on Nicolas Hussovianus Song of the
Bison, [w:] (red.) M.G. Di Salvo; G. Moracci, G. Siedina, Nel mondo degli
Slavi. Incontri e dialoghi tra culture. Studi in onore di Giovanna Brogi Berco,
vol. 1, Firenze, s. 3-12
2008, Publiusz Klodiusz Pulcher i Tytus Anniusz Milo na Cyceronowej arenie wyobrani
[w:] (red.) J. Axera i J. Olko, Obrzd, teatr, ceremonia w dawnych kulturach,
(Spotkania dawnych kultur, t. 4), Warszawa, s. 177-186.
2009, Dyskusja o roli aciny w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego jako
wiadectwo republikaskiej tosamoci narodu szlacheckiego [w:] (red.) I. M.
Dacka-Grzyska, J. Partyka, Staropolskie kompendia wiedzy, Warszawa, s. 3344.
prof. UW dr hab. Magorzata Borowska
(teatr grecki i aciski, literatura demotyczna, jzyk staro- i nowogrecki, kultura
i literatura nowogrecka szczeglnie twrczo Adamandiosa Koraisa, Makrijanisa,
Nikosa Kazandzakisa, pieni i bajki ludowe)
Ksiki
1989, Le thtre politique d Euripide. Problmes choisis, Warszawa.
1995, OIKEIA PRAGMATA. Z dziejw dramatis personae greckiej komedii rodzinnej
nastpcw Arystofanesa, Warszawa.
1996, Mormolyke. Ksika do nauki jzyka starogreckiego, Warszawa.
1998, Dijenis Akritas. Opowie z kresw bizantyskich, Warszawa.
2000, Barbajorgos. Ksika do nauki jzyka nowogreckiego, Warszawa.
2003, Poliajnos: Podstpy wojenne (Polyaenus: Strategemata), Warszawa.
2005, Klaudiusz Elian: Opowiastki rozmaite. Listy wieniakw (Claudius Aelianus:
Poikile historia, Agroikikai Epistolai), Warszawa.
2004-2008, Arcydziea literatury nowogreckiej, Warszawa; t. 2: Gminna pie Grekw.
Antologia (wybr, przekad, wstp i komentarz); t. 3: Andreas Kalwos, Ody
(wspaut.); t. 4: Bajki, banie i bajdy ludu greckiego. Antologia, cz. 1 (wybr,
przekad, wstp i noty); t. 5: Bajki, banie i bajdy ludu greckiego. Antologia, cz. 2
(red. i noty Magorzata Borowska); t. 6: Adamandios Korais, Wybr listw (wybr,
wstp, przekad i przypisy (z udziaem studentw) oraz redakcja caoci).
Artykuy/ recenzje / inne publikacje (wybrane):
2001, The killer of Argus (Odysseus in the Play by Nikos Kazantzakis), Eos 88, ss.
315-325.
564
2003, Ancient Greek Dance in Poland. A Reconnaissance [w:] M. Borowska, A. Lazou,

A. Raftis, Orchesis. Texts on Ancient Greek Dance, Dora Stratou, Athens,
s. 77-115.
2003, Mit Hellady i mit Grecji w greckojzycznej twrczoci Dionizjosa Solomosa
i Andreasa Kalwosa [w:] (red.) M. Kalinowska, B. Paprocka-Podlasiak, Antyk
romantykw model europejski i wariant polski. Rekonesans, Toru, s. 49-59.
2004, Greckie ballady ludowe [w:] Z Parnasu i Olimpu. Przegld greckiej literatury
wspczesnej, red. P. Krupka, Heliodor, omianki 2004, s. 32-38.
2004, Literatura kreteska okresu renesansu [w:] (red.) P. Krupka, Z Parnasu i Olimpu.
Przegld greckiej literatury wspczesnej, omianki, s. 41-42.
2005, Menander i Komedia Nowa [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej,
t. 1: Epika liryka dramat, Lublin, s. 901-930.
2005, Na przykad Antygona. Greckie przekady Stanisawa Hebanowskiego [w:] (red.)
J. Ciechowicz, W. Zawistowski, Teatry Stanisawa Hebanowskiego. Odkrycia,
powtrki, rewizje, Gdask, s. 97-109.
2004, Motywy antyczne w dramatach Nikosa Kazandzakisa [w:] (red.) Czerwiska,
H. Zalewska, Dramat antyczny i jego recepcja (Collectanea Philologica), d,
s. 205-222.
2007, Korais a sprawa polska [w:] (red.) M. Borowska, M. Kalinowska, J. awski i K.
Tomaszuk, Filhellenizm w Polsce. Rekonesans (Antyk Romantykw), Warszawa,
s. 133-142.
2008, Adamandios Korais na tle swoich czasw [w:] (red.) M. Borowska, A. Korais,
Wybr listw (Arcydziea Literatury Nowogreckiej, t. 6), Warszawa, s. 5-84.
2008, Trylogia prometejska Nikos Kazandzakis czyta Ajschylosa [w:] (red.) J. awski
i K. Korotkich, Ateny. Rzym. Bizancjum. Mity rdziemnomorza w kulturze XIX
i XX wieku, Biaystok, s. 521-532.
2009, Charos mier i obraz Zawiatw w nowogreckiej pieni gminnej [w:] (red.) J.
Olko, J. Axer, Obrzd, teatr, ceremonia w dawnych kulturach, Warszawa, s. 7786.
2003, [wspred.] ORCHESIS. Texts on Ancient Greek Dance, Ateny.
2007, [wspred.] Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, seria Antyk Romantykw,
Wydawnictwa UW, Warszawa.
2008, L. Papalipu, Splot. Wiersze zebrane, Warszawa.
565
prof. dr hab. Oktawiusz Jurewicz

(lologia klasyczna i bizantynistyka; jzyk aciski i jzyk grecki; literatura, jzyki
klasyczne, leksykograa oraz twrczo przekadowa z jzyka starogreckiego)
Ksiki
1958, Niewolnicy w komediach Plauta, Warszawa.
1961, Pobyt Andronika Komnenosa na Rusi Halickiej, Sprawozdania Naukowe
Wydziau I PAN 5, Warszawa.
1968, [wspaut.] Staroytni Grecy i Rzymianie w yciu prywatnym i pastwowym,
Warszawa.
1969, Schizma wschodnia, wiatowid, Warszawa.
1969-1972, Anna Komnena, Aleksjada, t. 1-2, Wrocaw.
1970, Andronik I. Komnen, Amsterdam.
1978, [wspaut.] Jzyk aciski dla lektoratw szk wyszych, Warszawa.
1984, Historia Literatury Bizantyskiej, Wrocaw.
1986-1988, Horacy, Dziea Wszystkie, t. 1-2, Wrocaw.
1986-1999, Focjusz, Biblioteka, t. 1-5, Warszawa.
1992, Gramatyka historyczna jzyka greckiego, Warszawa.
2000-2001, Sownik grecko polski, t. 1-2, Warszawa.
2002, Encyklopedia Kultury Bizantyskiej, Warszawa.
1958, Kazimierz Feliks Kumaniecki (w 30 rocznic pracy naukowej i dydaktycznej),
Eos 49/2, s. 2544.
1958, Neogrecystyka w Polsce, Meander 13/2-3, s. 81-87.
1959, De Julio Sowacki in Graeciam peregrinante, Meander 4/5.
1961, Bemerkungen ber die servi mali bei Plautus, Acta Antiqua Academiae
Scientiarum Hungaricae 9, s. 27 6.
1964, Z recepcji kultury nowogreckiej i klasycznej w Polsce: Jzef Dunin Borkowski,
Eos 54, s. 324348.
1967, Religia w komediach Plauta, Euhemer. Przegld Religioznawczy 4/5, s. 1117.
1984 (1992), Die Chronographie des Michael Psellos als Quelle zur byzantinischen
Kultur im Ausgang des 10. Jh., Eos 72, s. 315322).
1984, Die Sprache und literarische Kunst von Anna Komnene [w:] Festschrift Johannes
Irmscher, Berlin, s. 8597.
2008, Zasady spolszczania i transpozycji imion wasnych i nazw geogracznych greckich
epoki bizantyskiej [w:] G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa, s. 600626.
566
prof. dr hab. Maria Kalinowska

(twrczo wielkich romantykw polskich Mickiewicz, Sowacki, Norwid, zwaszcza
w aspekcie problematyki egzystencjalnej oraz struktury dramatu; dramat romantyczny
i jego teatralne inscenizacje; teatr Reduta, ze szczeglnym uwzgldnieniem twrczoci
Mieczysawa Limanowskiego; edytorstwo i tekstologia utworw romantycznych;
romantyczna recepcja antyku, ze szczeglnym uwzgldnieniem hellenizmu
romantykw, recepcja Grecji antycznej i nowoytnej przez romantykw)
Ksiki
1989, Mowa i milczenie romantyczne antynomie samotnoci, Warszawa.
1994, Grecja romantykw. Studia nad obrazem Grecji w literaturze romantycznej,
Toru.
2003, Los, mio, sacrum. Studia o dramacie romantycznym i jego dwudziestowiecznej
recepcji, Toru.
1992, O podry greckiej w twrczoci Norwida, Acta Universitatis Nicolai Copernici.
Filologia Polska. Nauki Humanistyczno-Spoeczne 242, Toru.
1993, Wizja Grecji w przedmowie do I tomu Poezji Mickiewicza [w:] (red.) H.
Krukowska, Mickiewicz. W 190-lecie urodzin, Biaystok.
1994, Wizja Grecji w twrczoci Byrona, Acta Universitatis Nicolai Copernici.
Filologia Polska. Nauki Humanistyczno-Spoeczne 276, Toru.
2000, Juliusza Sowackiego greckie sny o Polsce [w:] (red.) M. Ciela-Korytowska,
W. Szturc, A. Zioowicz, Juliusz Sowacki poeta europejski, Krakw.
2000, Wok listw dedykacyjnych do Balladyny i Lilli Wenedy. Juliusza Sowackiego
i Zygmunta Krasiskiego dwugos o formach: ariostycznej, homeryckiej i eschylowskiej [w:] J. Borowczyk, Z. Przychodniak, Sowacki wspczesnych i potomnych. W 150 rocznic mierci Poety, Pozna.
2003, Agezylausz J. Sowackiego prba lektury [w:] (red.) M. Kalinowska,
B. Paprocka-Podlasiak, Antyk romantykw: model europejski i wariant polski.
Rekonesans, Toru.
2003, Mickiewicza hermeneutyka kultury antycznej [w:] (red.) M. Kalinowska,
B. Paprocka-Podlasiak, Antyk romantykw: model europejski i wariant polski.
Rekonesans, Toru.
2005, Agezylausz Juliusza Sowackiego midzy tragedi a misterium [w:] (red.)
H. Krukowska, J. awski, Problemy tragedii i tragizmu. Studia i szkice, Biaystok.
567
2006, Mickiewiczowska wizja dramatu i teatru wykadach lozaskich [w:] (red.)

A. Nawarecki, B. Mytych, Wykady lozaskie Adama Mickiewicza, Prace
Naukowe U 2331, Katowice.
2006, Podr Zbigniewa Herberta kilka uwag do prby lektury [w:] Przez dwa
stulecia. In memoriam Artur Hutnikiewicz, pod red. J. Kryszaka i H. Ratusznej,
Toru 2006
2006, Romantyczny woja ironiczny: gra identykacji i obcoci [w:] M. Kalinowska, E. Owczarz, J. Skuczyski, M. Wok, wiat przedstawiony. Z problemw
literatury XIX i XX wieku, Toru.
2007, Wprowadzenie. Filhellenizm romantykw specyka polska i konteksty europejskie, Perspektywy badawcze [w:] (red.) M. Borowska, M. Kalinowska, J. awski,
K. Tomaszuk, Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, Warszawa.
2007, Romantyczni Spartanie i Majnoci. W krgu lhellenizmu wielkich romantykw
polskich. Rekonesans [w:] (red.) M. Borowska, M. Kalinowska, J. awski,
K. Tomaszuk, Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, Warszawa.
2007, Wizja Grecji w pismach Jzefa Kremera [w:] (red.) J. Maj, Jzef Kremer (18061875) (Ars Vetus et Nova, t. 25), Krakw 2007.
2008, European Identity and Romantic Irony: Juliusz Sowackis Journey to Grece [w:]
(red.) W. Bracewell, A. Drace-Francis, Under Eastern Eyes. A Comparative
Introduction to East European Travel Writing on Europe, Budapest New
York.
1988, [wspred.] Mieczysaw Limanowski. Czowiek, twrca, wiadek czasw, Toru.
1998, [wspred.] Lustra historii. Rozprawy i eseje oarowane Profesor Marii migrodzkiej
z okazji pidziesiciolecia pracy naukowej, Warszawa.
1998, [wspred.] Wiersze Adama Mickiewicza w podobiznach autografw, cz. 2,
Wrocaw.
2002, [wspred.] M. migrodzka, Przez wieki idca powie. Wybr pism o literaturze
XIX i XX wieku, Warszawa.
2001, Inspiracje Grecji antycznej w dramacie doby romantyzmu, Toru.
2003, [wspred.] Antyk romantykw model europejski i wariant polski. Rekonesans,
Toru.
2006, [wspred.] wiat z tajemnic wyspowiadany Studia o Samuelu Zborowskim
Juliusza Sowackiego, Toru.
2006, [wspred.] wiat przedstawiony. Z problemw literatury XIX i XX wieku,
Toru.
2007, [wspred.] Filhellenizm w Polsce. Rekonesans, Warszawa.
568
dr Przemysaw Kordos
(jzyk grecki klasyczny i wspczesny)
Ksiki
2009, Dwudziestowieczna Grecja oczami polskich podrnikw, Warszawa
1999, Etnografograa, Etnograa Polska 43, s. 132-145.
2002, The Shadow of Diglossia. Modern Greek Language Condition at the Turn of
Centuries, Eos 89, s. 137-143.
2005, Turning the Blind Eye. Secret Life of Foreign Words in Modern Greek, Eos 92,
s. 121-132.
2007, Przejazdem w Grecji. Polscy podrnicy w Grecji w XIX i XX wieku [w:] (red.)
M. Borowska, M. Kalinowska, J. awski, K. Tomaszuk, Filhellenizm polski.
Rekonesans, Warszawa, s. 309-315.
dr hab. Katarzyna Marciniak
(lologia klasyczny, italianistyka; Cyceron; literatura woska; zwierzta w antyku;
staroytno jako temat powieci XX i XXI w.)
Ksiki
2008, Cicero vortit barbare. Przekady mwcy jako narzdzie manipulacji ideologicznej,
Warszawa.
2008, Pro Cicerone poeta. Poezja Marka Tulliusza Cycerona na przestrzeni stuleci,
Warszawa
2001, The winged mouse bats in ancient literature, Eos 88, s. 307-314.
2005, Adwokat diaba. Cyceron wedug Roberta Harrisa, Meander 60, s. 512-524.
2005, Petrarca sulle orme di Bellerofonte [w:] (red.) M. Febbo, P. Salwa, Petrarca
a jedno kultury europejskiej. Petrarca e lunit della cultura europea, Warszawa,
s. 193-197.
2006, Dyktatura poety. August wedug Johna Williamsa, Meander 61.
2006, Metamorfozy jako thriller metazyczny. Owidiusz wedug Christopha Ransmayra
[w:] (red.) B. Milewska-Wabiska, J. Domaski, Owidiusz twrczo, recepcja, legenda, Warszawa, s. 321-328.
569
2006, , [w:] (red.) K. Puchowski,

Collegium Nobilium (1749-1773),
. . 715, s. 132-141.
2007, Legenda o Wandzie, czyli jak wychowa Wandala?, Horyzonty wychowania 12,
s. 185-198.
2007, Zu Gast beim Busfahrer. The bus drivers guests, Humboldt Kosmos 90, s. 4447.
2008, Krlewna Wanda pierwsza polska feministka? [w:] (red.) I. Maciejewska,
K. Stasiewicz, Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i spoeczestwie,
Olsztyn, s. 89-98.
2008, Cicero und Caesar. Ein Dialog der Dichter, Philologus 152, s. 212-222
2008, Die Legende von Knigin Wanda als Spiegel des deutsch-polnischen Verhltnisses,
Mittellateinisches Jahrbuch 43, s. 1-19.
dr Elbieta Olechowska
(latynistyka; krytyka tekstu; Cyceron, Klaudian)
Ksiki
1978, Cl. Claudiani de Bello Gildonico: texte tabli, traduit et comment, Leiden.
1981, Pro Cn. Plancio, Pro C. Rabirio Postumo, M. T. Ciceronis Scripta quae manserunt
omnia (Bibliotheca Teubneriana, Fasc. 25), Leipzig.
1984, Pro Cn. Plancio et Pro C. Rabirio Postumo, la transmission des textes, Wrocaw.
1984, Pro M. Aemilio Scauro, M. T. Ciceronis Scripta quae manserunt omnia
(Bibliotheca Teubneriana, Fasc. 25 A), Leipzig.
2007, The Age of International Radio. Radio Canada International, 1945-2007, Oakville.
1993-2001, [wspred.] Challenges for International Broadcasting, vol 1-6, Oakville.
dr Anna Skolimowska
(paleograa oraz edytorstwo rde aciskich, korespondencja renesansowa
i nowoytne diariusze podry jako rda do bada historycznych i jzykowych)
Ksiki
2004, Ioannes Dantiscus Latin Letters, 1537, Transcription from manuscript, commentary and annotations (Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, Part I: Ioannis
Dantisci Epistulae Latinae, vol. 1), Warszawa Krakw.
570
2006, [wspaut.] Korespondencja upnika krakowskiego Mikoaja Serana z lat 14371459, Krakw.
1994, [wspaut.] Polskie piewy o Mce Paskiej nieznana czstka twrczoci Jana
Kochanowskiego, Odrodzenie i Reformacja w Polsce 38, s. 95-98.
1995, Catalogue of Ioannes Dantiscuss Correspondence Objectives, Needs and
Achievements [w:] (red.) J. Ijsevijn, W. Bracke, Studia Europaea II Joannes
Dantiscus (1485-1548) Polish Ambassador and Humanist. Proceedings of the
International Colloquium Brussels, May 22-23, 1995, Brussel.
1999, [rec.] El Padrenuestro de un humanista Pedro de Valencia. Un manuscrito indito, wyd Abdn Moreno Garca, Arkadiusz Noco, Badajoz, 1999, ss. 121,
Odrodzenie i Reformacja w Polsce 44, s. 204-206.
2001, [wspaut.] Repertorio de cartas espaolas en la correspondencia de Juan Dantisco
[w:] (red.) J. Axer, A. Skolimowska, En torno a Dantisco (Biblioteca Cervantes.
Colleccin de fuentes y estudios para la historia de las relaciones hispanopolacas, 1), Warszawa, s. 81-124.
2001, [wspaut.] El testamento de Juana Dantisca [w:] (red.) J. Axer, A. Skolimowska,
En torno a Dantisco (Biblioteca Cervantes. Colleccin de fuentes y estudios
para la historia de las relaciones hispano-polacas, 1), Warszawa, s.125-137.
2001, [rec.] Wydawnictwo Acta Tomiciana na kolejnym rozdrou? Z dylematw
wspczesnego edytorstwa historycznego (artyku recenzyjny z Acta Tomiciana.
Tomus octavus decimus epistolarum, legationum, responsorum, actionum et rerum
gestarum Serenissimi Principis Sigismundi Primi regis Poloniae, Magni Ducis
Lithuaniae per Stanislaum Grski canonicum Cracoviensem et Plocensem collectarum A.D. MDXXXVI collegerunt Wenceslaus Urban et Andreas Wyczaski,
supplevit et edidit Richardus Marciniak, in oppido Krnik sumptibus
Bibliothecae Kornicensis A.D. MCM XCIX ss. X, 531) Kwartalnik
2002, [wspaut.] La correspondencia ms antigua entre Polonia y Mxico [w:] (red.)
A. Martinez Ampudia, Reejos de Europa en Mxico, Mxico, s. 123-129
(przekad z hiszpaskiego na polski listw Hernana Cortesa do Jana
Dantyszka).
2003, Johannes Dantiscus (Biographic Note) [w:] Corpus Epistularum Ioannis Dantisci.
A project of edition, Warszawa Krakw s. 9-12
2004, Przysowia i wyraenia przysowiowe w aciskich listach Dantyszka z roku 1537
[w:] (red.) J. Axer, acina jako jzyk elit, Warszawa, s. 177-188.
571
2004, [wspaut.] acina w polskojzycznych diariuszach podry [w:] (red.) J. Axer,

acina jako jzyk elit, Warszawa, s.189-220.
2005, [wspaut.] Der lateinische Schriftverkehr des Krakauer Salzherren Nikolaus
Seran (1437-1459) [w:] (red.) M. Thumser, J. Tandecki, A. Thumser,
Editionswissenschaftliche Kolloquien 2003/2004. Historiographie, Briefe und
Korrespondenzen, Editorische Methoden (Publikacje Niemiecko-Polskiej Grupy
Dyskusyjnej do Spraw Edycji rde, t. 3), Toru, s. 233-242.
2005, Korespondencja midzy Stanisawem Hozjuszem i Janem Dantyszkiem [w:] (red.)
S. Achremczyk, J. Guzowski, J. Jezierski, Kardyna Stanisaw Hozjusz (15041579). Osoba, myl, dzieo, czasy, znaczenie (Biblioteka Wydziau Teologii
Uniwersytetu Warmisko-Mazurskiego, t. 25), Olsztyn, s. 297-305.
2006, The epitaph for Alfonso de Valdes in St. Stephens Cathedral in Vienna an unknown poem by Ioannes Dantiscus [w:] (red.) P. Urbaski, Pietas Humanistica.
Neo-Latin Religious Poetry in Poland in European Contexts, Frankfurt am Main,
s. 83-93.
2007, Series Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, edited under the patronage of the
International Union of the Academies presentation of the rst volume [w:] (red.)
J. Axer, A, Skolimowska, Respublica Litteraria in Action: Letters Speeches
Poems Inscriptions (Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, Part 5: Respublica
Litteraria in Action, vol. 1), Warszawa-Krakw, s. 11-15
2008, [przekad] Giannozzo Manetti, ywot Sokratesa [w:] (red.) W. Olszaniec,
K. Rzepkowski, Humanistyczne ywoty lozofw staroytnych, Warszawa, s. 281375.
1994, [indeksy] Espaoles y Polacos en la corte de Carlos v. Cartas del ambajador Juan
Dantisco ed J. Axer, A. Fontan, J. Makowski, I. Velazquez y otros, Madrid.
2001, [red.] En torno a Dantisco, praca zbiorowa (Biblioteca Cervantes. Colleccin
de fuentes y estudios para la historia de las relaciones hispano-polacas, 1),
Warszawa.
2001, [red., oprac.] Panorama lojalnoci. Prusy Krlewskie i Prusy Ksice w XVI
wieku, praca zbiorowa (Eseje i Studia t. 4), Warszawa.
2003, [red.] Corpus Epistularum Ioannis Dantisci. A project of edition, Warszawa
Krakw.
2007, [wspred.] Inventory of Ioannes Dantiscus German-language correspondence,
a.1500-1548, ed. Tomasz Ososiski (Corpus Epistularum Ioannis Dantisci,
Part 4: Inventarium, vol. 1), Warszawa Krakw.
572
2007, [red.] Respublica Litteraria in Action: Letters Speeches Poems Inscriptions,

(Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, Part 5: Respublica Litteraria in Action,
vol. 1), Warszawa-Krakw.
2008, [wspred.] Ioannes Dantiscus correspondence with Sigmund von Herberstein,
transcription from manuscript, commentary and annotations by Marek
A. Janicki and Tomasz Ososiski (Corpus Epistularum Ioannis Dantisci, Part 2,
vol. 1), Warszawa Krakw.
(antyczna teoria literatury, antyczna estetyka literacka, historia literatury rzymskiej,
historia idei estetycznych, cywilizacja pnego antyku, recepcja kultury antycznej
w literaturach hispanojzycznych)
Ksiki
1987, La littrature grecque la lumire de lapprciation esthtique des auteurs romains
depuis Auguste jusquau IIe sicle aprs J.-Ch., Prace Komisji Filologii Klasycznej
21, PAN Oddzia w Krakowie, Wrocaw-Krakw.
1994, Studia nad literatur rzymsk epoki republikaskiej: Estetyka satyry republikaskiej;
Estetyka neoterykw (Uniwersytet Jagielloski, Rozprawy Habilitacyjne nr 247),
Krakw.
1995, FAS ET ANTIQUA CASTITUDO. Die sthetik der rmischen Dichtung der
republikanischen Epoche (Bochumer Altertumswissenschaftliches Colloquium
19), Trier.
1997, Estetyka stosownoci (decorum) w literaturze rzymskiej, Prace Komisji Filologii
Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci w Krakowie 26, Krakw.
2008, Sydoniusz Apollinaris i kultura literacka w Galii V wieku, Prace Komisji Filologii
Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci w Krakowie, Krakw.
1997, Decorum in Poetry: Horaces Ars Poetica, Classica Cracoviensia 3, s. 47-69
1998, Convenientia partium: Kategoria harmonii i symetrii w antycznej estetyce literackiej, Prace Komisji Filologii Klasycznej PAU 27, Krakw, s. 29-53.
1999, Zur Entwicklung der rmischen Lyrik in der Zeit der Republik, Classica
1999, La culture littraire romaine dans la Gaule du Ve sicle selon le tmoignage de
Sidoine Apollinaire, Terminus, s. 43-62.
573
2000, Formen des Gattungswandels in der rmischen Satire: Lucilius, Horaz, Classica
2001, Horaz und die Ennianische Dichtung, Classica Cracoviensia 6, s. 203-213.
2002, Die poetik des Mythos bei Sidonius Apollinaris, Classica Cracoviensia 7, s. 33-43.
2003, Intertekstualne zwizki Horacego z poezj Katullusa: Milczenie czy misterna
aluzyjno, Meander 58/2, s. 219-231.
2003, Epische sthetik von Sidonius Apollinaris: Kaiserliche Panegyrika, Classica
2005, Die intertextuelle Poetik von Statius, Classica Cracoviensia 9, s. 29-42.
2006, Nachklnge der epischen Sprache und Motiven des Lukrez in der Poesie Horazens,
Prace Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejtnoci w Krakowie,
Krakw, s. 11-19.
2007, Epitalamio tardoantico tradizionale e cristiano: Sidonio Apollinare e Paolino di
Nola (Centro internazionale di studi sulla poesia greca e latina in et tardoantica e medievale, Quaderni 3), Macerata, s. 103-119.
1996, [red.] Studies of Greek and Roman Literature, Classica Cracoviensia 2, Krakw.
1997, [red.] Studies of Greek and Roman Antiquity, Classica Cracoviensia 3, Krakw.
1998, [red.] Studies of Greek and Roman Culture, Classica Cracoviensia 4, Krakw.
2000, [red.] Studies of Greek and Roman Literary Theory and Criticism, Classica
Cracoviensia 5, Krakw.
2001, [wspred.] Freedom and Democracy in Greek Literature, Classica Cracoviensia
6, Krakw.
2002, [red.] The Myth in the Ancient Literature, Classica Cracoviensia 7, Krakw.
2004, [red.] The Roman Epic Poetry, Classica Cracoviensia 8, Krakw.
2005, [red.] Studies of Roman Literature, Classica Cracoviensia 9, Krakw.
2006, [red.] Violence and Aggression in the Ancient World, Classica Cracoviensia 10,
Krakw.
prof. UW dr hab. Robert A. Sucharski
(cywilizacja mykeska, pimiennictwo greckie okresu mykeskiego i archaicznego,
dialektologia grecka, jzykoznawstwo indo-europejskie, historia medycyny wojskowej)
Ksiki
2000, Posejdon w wietle tekstw tabliczek w greckim pimie linearnym B (Archiwum
Filologiczne 55), Warszawa.
574
2005, Aegaeo-Graeca. Ku problemowi greckiej cigoci kulturowej, Warszawa.

2008, [wspaut.] Anton Schneeberger, De bona valetudine militum conservanda liber.
Ksiga o zachowaniu dobrego zdrowia onierzy (edycja tekstu, przekad i),
Warszawa.
Artykuy/ recenzje / inne publikacje (wybrane):
1993, Ko-ma-we-te-ja, Eos 81, s. 177-181.
1993, [wspaut.] Zalecenia doktora Antoniego Schneebergera dotyczce snu i czuwania,
Lekarz wojskowy 7-8/4, ss. 414-418.
1996, [wspaut.] U-po-jo Po-ti-ni-ja and The Cult of Baetyls, iva Antika 46, s. 5-12.
1996-1997, Quelques observations sur la racine indo-europenne: *h3yeu- / *yeuh3joindre, Linguistica Baltica 5-6, s. 7-10 .
2002, A-ma-tu-na: Une deesse pylienne retrouvee? [w:] Collectanea Philologica 4. Ignatio
Richardo Danka sexagenario oblata, d.
2002-2003, The Mycenaean o-ka etymologically reconsidered, DO-SO-MO. Fascicula
Mycenologica Polona 4-5, s. 109-115.
2003, A Gloss On Three Olive-Oil Tablets (Ugarit, Pylos) Connected With Fertility
Rites [w:] (red.) F.M. Stpniowski, The Orient and the Aegean, Warszawa.
2003, Mycenaean Innitive(s) A Homeric Isogloss? [w:] (red.) N.N. Kazansky,
Colloquia Classica et Indogermanica III. Studies in Classical Philology and IndoEuropean Languages, Saint Petersburg, s. 35-41,
2005, Pimiennictwo Grecji doby egejskiej [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji
staroytnej, t. 1, Lublin, s. 25-39.
2005, wity grd Troi albo o poytkach z badania tego, co pozornie dobrze znane,
Meander 60/4, s. 452-457.
2008, [rec.] MARIE-LOUISE NOSCH, The Knossos Od Series. An Epigraphical Study.
Verlag der sterreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 2007, pp. 71.
Verentlichungen der Mykenischen Kommission 25, Mykenische Studien 20,
2009, Once again on the etymology of megaron [w:] Early European language in the
Eyes of Modern Linguistics. Proceedings of the Colloquium on the Ancient IndoEuropean Languages and the Early Stages of the Modern Romance, Germanic and
Slavonic Languages (Brno, 28.9.-1.10. 2008), Brno, s. 297-305.
2000, [wspred.] Grecja mykeska a Grecja klasyczna. Acta Societatis Philologae
Polonorum, 7. 6, Warszawa-Olsztyn.
575
prof. dr hab. Witold Woodkiewicz

(prawo rzymskie klasyczne; wpyw prawa rzymskiego na rozwj europejskiej kultury
prawnej; humanizm prawniczy; Owiecenie)
Ksiki
1968, Obligationes ex variis causarum guris Studia nad rdami zobowiza
w rzymskim prawie klasycznym, Warszawa.
1970, Obligationes ex variis causarum guris Ricerche sulla classicazione delle fonti
delle obbligazioni nel diritto romano classico, Rivista Italiana per le Scienze
Giuridiche 14, s. 77-241.
1978, Rzymskie korzenie wspczesnego prawa cywilnego, Warszawa.
1978, Les origines romaines de la systmatique du droit civil contemporain, Wrocaw 1978.
1990, Prawoznawstwo w pogldach i ujciu Encyklopedystw, Warszawa.
1993, [wspaut.] Prawo rzymskie. Bruliony wykadw, cz. 1, Warszawa.
1994, [wspaut.] Prawo rzymskie. Bruliony wykadw, cz. 2, Warszawa.
1999, Luat la ma, (przekad wietnamski Prawo rzymskie. Bruliony wykadw, cz. 1-2),
Ho Chi Minh.
2001, [wspaut.i red.] Regulae iuris. aciskie inskrypcje na Kolumnach Sdu
Najwyszego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
2003, Czy prawo rzymskie przestao istnie?, Krakw.
2005, [wspaut.] Prawo rzymskie Instytucje, Warszawa.
2008, Moje peregrynacje naukowe (1958-2003), Krakw.
2009, Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej, Warszawa.
1968, Deiectum vel eusum e positum aut suspensum nel diritto romano, Rivista
Italiana per le Scienze Giuridiche 12, s. 365-391.
1969, Alcune oservazioni sullapplicazione del principio iuris ignorantiam in usucapione
negatur prodesse [w:] Studi in onore di Edoardo Volterra, t. 1, Milano, s. 589-596.
1977, Sulla cosidetta responsabilit dei quasi delitti nel diritto romano ed il suo inusso sulla responsabilit civile moderna [w:] La formazione storica del diritto
moderno in Europa. Atti del terzo Congresso internazionale della Societ Italiana
di Storia del Diritto, t. 3, Firenze, s. 1277-1293.
1976, [wspaut.] Lunication du droit civil en Pologne 1945 [w:] Vznik a vyvoj socialistickho prava, t. 2, Praha, s. 9-18.
1978, Contrahere contractum contractus dans le droit romain classique [w:] Le droit
romain et sa recption en Europe, Warszawa, s. 295-308.
576
1982, The Romanist Tradition of Civil Liability in Contemporary Poland [w:] Studies
on Socialist Legal System Faculty of Laws University College London. Anglo-Polish
Legal Essays, New York, s. 75-92.
1983, Alcune osservazioni sulla situazione giuridica dei gli minori nel diritto romano
e i suoi riessi nelle legislazioni civili moderni [w:] Atti dei Convegni Lincei 59,
Roma, s. 97-109.
1983, Attorno al signicato della nozione di mater familias [w:] Studi in onore di Cesare
Sanlippo, t. 3, Milani, s. 733-756.
1984, Linsegnamento del diritto romano in Polonia, Index Quaderni camerti di
studi romanistici International Survey of Roman Law 6, s. 383-394.
1985, Il diritto romano nella cultura giuridica polacca [w:] Sodalitas Scritti in onore
di Antonio Guarino, t. 7, Napoli, s. 3389-3409.
1985, La prescription de laction pnale Rome: propos de la constitution de Diocltien
de 293 (C.J.9,22,12), Revue Historique de Droit Franais et Etranger 63,
s. 1-18.
1985, Tradizione romanistica e realt contemporanea in tema di responsabilit civile,
Studia Iuridica 12, s. 281-285.
1985, Bodin et le droit priv romain [w:] Jean Bodin. Actes du Colloque Interdisciplinaire
dangers, Angers, s. 303-312.
1986, Humanisme juridique et systmatisation du droit ( propos dun ouvrage rcent),
Revue Historique de Droit Franais et Etranger 64, s. 79-82.
1987, Mater [w:] Enciclopedia Virgiliana, t. 3, Roma, s. 405-406.
1988, Antoine-Gaspard et Andr-Jean Boucher dArgis. Deux juristes claires devant la
Rvolution [w:] La Rvolution et lordre juridique priv Rationalit ou scandale?
Actes du Colloque dOrlan, t. 1, Orlan, s. 187-204.
1988, The Continuity of Roman Law in the Systems of the Civil Law in Socialist
Countries [w:] Estudios en Homenaje al Juan Iglesias, t. 2, Madrid, s.10911106.
1988, Continuit del diritto romano nel diritto civile dei Paesi socialisti, Index
Quaderni camerti di studi romanistici International Survey of Roman Law
16, s. 55-67.
1988, Stanisaw Wrblewski codicatore, Index Quaderni camerti di studi romanistici International Survey of Roman Law 16, s. 245-258.
1988, Un dialogo di Fnelon e le critiche settecentesche al diritto romano, Bulletino
dellIstituto di Diritto Romano dellUniversit di Roma, 30, s. 238-251.
1990, LAssociation de bienfaisance judiciaire Les philosophes des Lumire la veille
de la Rvolution, Revue Historique de Droit Franais et Etranger 68/3,
s. 363-374.
577
1990, Les destin de la Florentine. A propos dune reproduction rcente du manuscrit du

Digeste, Revue Historique de Droit Franais et Etranger 68/4, s. 503-505.
1990, Trasferimento della propriet e compravendita nel diritto polacco [w:] Vendit e
trasferimento della propriet nella prospettiva storico-comparatistica. Atti del
Cogresso Internazionale Pisa-Viareggio-Luca, t. 1, Milano, s. 331-340.
1991, Stato e diritto nel de legibus [w:] Ciceroniana Atti del VII Colloquium Tullianum
a Varsavia, Nuova serie, t. 7, Roma, s. 75-82.
1992, Ignacy Koschembahr-yskowski, [w:] Antichisti dellUniversit di Varsavia nel
Novecento, Napoli, s. 8-15.
1992, Fnelon e la critica del diritto romano nella Polonia del Settecento [w:] LEredit
classica in Italia e Polonia, Wrocaw-Warszawa-Krakw, s. 257-266.
1992, Les Opinions sur le droit romain laube de la Rvolution [w:] LUnit des principaux tats europens la veille de la Rvolution, Paris, s.298-308.
1993, Droit naturel et droit romain dans les travaux prparatoires du code civil, Acta
Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 53, s. 45-55.
1993, Il diritto romano quale fattore dintegrazione dei diversi sistemi giuridici europei
(Osservazioni sulla classicazione delle famiglie del diritto proposta da Rn David)
[w:] Europa e le sue regioni, Palermo, s. 305-311.
1994, La professione di avvocato nei territori polacchi tra otto e novecento [w:] Universit
e professioni giuridiche in Europa nellet liberale, Napoli, s. 335-347.
1994, Limpatto delle idee ciceroniane dello Stato sul pensiero politico americano del settecento [w:] Ciceroniana Atti dellVIII Colloquium Tullianum a New York, 6-9
maggio 1991, Nuova serie, t. 8, Roma, s. 129-134.
1996, Henryk Kupiszewski (1927-1994) [w:] Le droit romain et le monde contemporain,
Warszawa, s. 11-17.
1995, Aaire Hulot. Traduction du Corps du droit civil en franais au XVIIIe sicle,
Revue Historique de Droit Franais et Etranger 73/3, s. 333-347.
1995, Les remarques dAccurse sur les origines greques de la lois des XII tables [w:]
Collatio iuris romani Etudes ddie Hans Ankum loccasion de son 65e anniversaire, Amsterdam, s. 643-646.
1996, Il diritto romano ed i regimi autoritari, [w:] Le droit romain et le monde contemporain, Warszawa, s. 259-266.
1996, In memoriam Henryk Kupiszewski (1927-1994), Studia et Documenta Historiae
et Iuris 56, s. 714-718
1998, La discussion des Philosophes et juristes au XVIIIe sicle concernant la repression
pnale [w:] Mlanges Pierre Braun, Limoges, s. 809-824.
1998, Favor debitoris e favor creditoris nel diritto civile polacco [w:] (red.) D.A.
Gutirrez, S. Schipani, Il debito internazionale, Roma, s. 223-231.
578
2000, Nieznajomo prawa szkodzi (U rde zasady ignorantia iuris nocet) [w:] Prawo
wczoraj i dzi. Studia dedykowane K. Sjce-Zieliskiej, Warszawa, s. 397-410.
2000, Uwagi na temat lichwy [w:] Profesorowi Janowi Kodrbskiemu in memoriam,
d, s.437-447.
2000, Europa a prawo rzymskie [w:] Polska u progu XXI wieku, Warszawa, s. 145-171.
2000, La sistematica istituzionale gaiana. Modello per i giustinianei e per lesposizione
del diritto moderno, Panorami 9/2, Catanzaro, s. 35-57.
2001, Retroattivit nel diritto romano e nei diritti odierni, Ius antiquum- Drevnee
Pravo 1/8, s. 137-143.
2001, aciskie paremie prawnicze w polskiej praktyce prawniczej, Meander 56/4,
s. 279-299.
2001, Linuence de la doctrine de Pothier sur la formation de la culture juridique en
Pologne aux XIX-e et XX-e sicles [w:] Robert-Joseph Pothier dhier aujourdhui,
Collection Etudes Juridiques, dirige par Nicolas Molfesis, t. 13, Paris, s.121-129.
2001, Sprawozdanie: Convegno Internazionale Flaminio Mancaleoni (1867-1951) e
gli studi di Diritto Romano tra Ottocento e Novecento. Prospettive nel XXI secolo.
Sassari 22-24 listopada 2001 roku, Zeszyty Prawnicze. Uniwersytet Kardynaa
Stefana Wyszyskiego. Wydzia Prawa 2/1, s. 210-214.
2001, [wspaut.] Mos italicus, mos gallicus iura docendi uwagi wprowadzajce [w:]
Przez tysiclecia: Materiay konferencji historykw prawa, Ustro 17-20 wrzesnia
2000 r., t. 3, Katowice, s. 191-198.
2001, Cogitatio voluntas w rzymskim prawie karnym (na marginesie D.48.19.18:
cogitationis poenam nemo patitur) [w:] Honeste vivere...Ksiga pamitkowa ku
czci Profesora Wadysawa Bojarskiego, Toru, s. 279-286.
2001, Lex retro non agit sformuowanie w polskiej doktrynie prawniczej, Zeszyty
Prawnicze. Uniwersytet Kardynaa Stefana Wyszyskiego 1, s. 103-122.
2001, aciskie paremie prawne w orzecznictwie sdw polskich [w:] (red.) W. Woodkiewicz, J. Krzynwek, aciskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sdw polskich, Warszawa, s. 7-30.
2001, Nieznajomo prawa szkodzi. U rde zasady ignorantia iuris nocet [w:] (red.)
W. Woodkiewicz, J. Krzynwek, aciskie paremie w europejskiej kulturze
prawnej i orzecznictwie sdw polskich, Warszawa, s.109-126.
2001, Lex retro non agit [w:] (red.) W. Woodkiewicz, J. Krzynwek, aciskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sdw polskich, Warszawa,
s.153-192.
2001, X Convegno Internazionale di Diritto Romano w Copanello, 3-10.VI.2000,
Czasopismo Prawno-Historyczne 53, 1, s. 406-410.
2002, Ius et lex w rzymskiej tradycji prawnej, Ius et lex 1/1, s. 51-61.
579
2002, Lex retro non agit. Un brocardo nella giurisprudenza polacca [w:] Iuris vincula
Studi in onore di Mario Talamanca, Napoli, t.7, Napoli 2002, s. 465-477.
2002, Il rapporto al diritto romano al diritto romano in Polonia nel settecento di fronte
alla tradizione repubblicana nella Republica Polacca [w:] (red.) H. OsieckaSamsonowicz, A. Rabiska, Polonia 1795 Venezia 1797. Morte di eredit di
due repubbliche, Warszawa, s. 99-106
2002, Diritto e giustizia nel processo: una prospettiva polacca [w:] Diritto e giustizia nel
processo. Prospettive storiche e comparatistiche, Napoli, s.573-588.
2002, POLEN D. Rechtswesen [w:] Der Neue Pauly, Enzyklopdie der Antike, Band
15/2, Stuttgart-Weimar,, szp. 403-404, 410-411.
2002,
, Ius antiquum- Drevnee Pravo 1/9,
s. 225-234.
2003, Il favor debitoris nel diritto e nella giurisprudenza della Polonia, Diritto &
Storia. Quaderni di Scienze Giuridiche e Tradizione Romana 2, s.1-9.
2003, Ius est ars boni et aequi. Na marginesie nowego czasopisma prawniczego Forum
Iuridicum 1 (2002), wydawanego przez Papieski Wydzia Teologiczny, Sekcja
Bobolanum, Warszawa 2002, Zeszyty Prawnicze. Uniwersytet Kardynaa
Stefana Wyszyskiego 3/1, s.243-253.
2003, I cambiamenti del codice civile polacco do 1989 possono essere trattati come segno
del ritorno alla tradizione romanistica? [w:] (red.) P. Bielowski, M. Skejpek,
The Roman Law Tradition in Societies in Transition. Proceeding of the International
Conference held in Prague 14-16 May, 2002, Praha, s. 129-142
2003, Riessi odierni della propriet romana [w:] (red.) A. Loiodice, M. Vari, Giovanni
Paolo II. Le vie della giustizia. Itinerari per il terzo milenio. Omagio dei giuristi
a sua Santit nel XXV anno di ponticato, Roma-Vaticano, s. 591-593
2004, Historyczne uwarunkowania integracji prawa prywatnego w Unii Europejskiej
[w:] Czowiek a tosamo w procesie integracji Europy. Materiay III
Midzynarodowej Konferencji Praw czowieka. Olsztyn 29-30 maja 2003,
Olsztyn, s. 445-451
2004, Cicerone nei Campi Elisi (secondo i Dialoghi dei morti di Fnelon) [w:] (red.) F.
Salerno, Cicerone e la politica. Atti del convegno di Diritto romano. Arpino, 29
gennaio 2004, Napoli, s. 15-24.
2005, Midzynarodowe prawo prywatne w pracach nad Kodeksem Napoleona [w:] (red.)
A. azowski, R. Ostrihansky, Wspczesne wyzwania europejskiej przestrzeni
prawnej. Ksiga pamitkowa dla uczczenia 70. urodzin profesora Eugeniusza
Piontka, Zakamycze, s. 672-690.
580
2004, Code civil des Franais. Uwagi na marginesie dwchsetlecia Kodeksu Napoleona,
Forum Iuridicum 3, s. 113-128.
2004, Ignacego Krasickiego dialog Demostenesa z Cyceronem [w:] Studia oarowane
profesorowi Juliuszowi Bardachowi w dziewidziesiciolecie urodzin, Warszawa,
s. 573-584.
2005, 380 hase z prawa rzymskiego, 78 stron wydawniczych [w:] Wielka encyklopedia prawa, wydanie drugie, Warszawa.
2005, Protection de lenvironnement naturel et gestion de leaudhier et daujourdhui
[w:] (red.) R. Bedon Concepts, pratique et enjeux environnementaux dans lEmpire Romain, Limoges, s. 53-75.
2005, Livre prliminaire Titre prliminaire, w projekcie i w ostatecznym tekcie Kodeksu
Napoleona, Europejski Przegld Prawa 5, s. 15-32.
2005, U rde prawa Europy Prace legislacyjne nad Kodeksem Napoleona, Palestra
1-2, s. 128-133.
2005, U rde prawa Europy Systematyka Kodeksu Napoleona, Palestra 3-4,
s. 149-152.
2005, Ius et Lex in the Roman Legal Tradition, Ius et Lex 1, s. 51-62.
2005, Ius comune europaeum uwagi na marginesie ksiki Mario Caravale, Alle origini del diritto Europeo, Europejski Przegld Prawa 6, s. 111-119.
2005, Livre prliminaire titre prliminaire dans le projet et dans le texte dnitif du
Code Napolon, Revue historique de droit franais et tranger 3, s. 441-455.
2005, Romanisti italiani dottori honoris causa delle Universit polacche, Index.
Quaderni camerti di studi romanistici. International Survey of Roman Law
33, s, 219-324.
2006, U rde prawa Europy Promulgacja Kodeksu Teodozjusza na posiedzeniu
senatu miasta Rzymu, Palestra 1-2, s. 120-124.
2006, U rde prawa Europy Na marginesie da przywrcenia kary mierci,
Palestra 3-4, s. 105-110.
2006, U rde prawa Europy Uwagi na marginesie konstytucyjnego modelu pastwa
prawa, Palestra 5-6, s. 212-218.
2006, U rde prawa Europy Uwagi na marginesie ustawy uchwalonej przez Sejm
w dniu 21 lipca 2006 (tzw. ustawy lustracyjnej, Palestra 9-10, s. 138-144.
2005, Some remarks on the Modern Research on Roman Marriage [w:] (red.) Z.
Suewska, Jakub Urbanik, Marriage Ideal-LawPractice. Proceedings of
a Conference held in Memory of Henryk Kupiszewski, Journal of Juristic
Papyrology Supplement 5, s. 219-233.
2005, Uwagi na temat roli prawa rzymskiego w pracach nad Code civil des Franais,
Czasopismo Prawno Historyczne 57/2, s. 43-60.
581
2005, Rimskoe prawo i idei kodikacii w XVIII i na ale XIX veka (na primere pabot
nad francuzkim Code civil), przekad D.O. Tuzov, Eegodnik gradanskogo
prawa Civilistieskije Issledovanija, s. 112-126.
2006, Joseph Mlze Modrzejewski, historien des droits antiques. En guise dintroduction
au Colloque Grecs, Juifs, Polonais: la recherches des racines de la civilisation
europenne [w:] Grecs, Juifs, Polonais: la recherches des racines de la civilisation
europenne. Actes du colloque international tenu Paris le 14 novembre 2003,
ddi Joseph Mlze-Modrzejewski, Varsovie-Paris, s. 14-15.
2007, U rde prawa Europy Mit omnipotencji prawa stanowionego. Uwagi na
marginesie edyktu Dioklecjana o cenach, Palestra 1-2, s. 154-163.
2007, U rde prawa Europy Prawoznawstwo w owieceniowej wizji wiata,
Palestra 3-4, s. 143-150.
2007, U rde prawa Europy Rozwaania Cycerona o pastwie i prawie, Palestra
7-8, s. 158-163.
2007, U rde prawa Europy Prawo rzymskie w wypowiedziach polskich parlamentarzystw, Palestra 9-10, s. 184-198.
2007, U rde prawa Europy Okrcanie wyborcw czyli crimen ambitus w prawie rzymskim, Palestra 11-12, s. 120-124.
2007, La nozione diritto romano nelle polemiche del Parlamento polacco dopo la trasformazione del sistema politico [w:] Fides humanitas ius. Studi in onore di Luigi
Labruna, t. 8, Napoli, s. 5959-5973.
2008, 200 lat Kodeksu Napoleona w Polsce od nienawici do mioci, Palestra 1-2,
s. 141-146.
2008, U rde prawa Europy Tron i otarz, Palestra 3-4, s. 120-123.
2008, Mon Code est perdu! Na marginesie ksiki Katarzyny Sjki-Zieliskiej o Kodeksie
Napoleona, Czasopismo Prawno Historyczne 60/1, s. 255-263.
2008, U rde Prawa Europy Prawo rzymskie lekiem na ukszenie komunizmem.
Przypadek Adama Wayka, Palestra 9-10, s. 162-170.
2008, Ledictum de pretiis di Diocleziano. Il mito dellonnipotenza del legislatore [w:]
W. Uruszczak, P. wicicka, A. Kremera, Leges sapere. Studia i prace dedykowane
profesorowi Januszowi Sondlowi w pidziesita rocznic pracy naukowej, Krakw.
2008, Edward, Jzef, Feliks, Kazimierz, Alfred Gintowt-Dziewiatowski-UbyszDoorsprung (4 strony maszynopisu, oddane do druku do ksigi 200-lecia
Wydziau Prawa i Administracji UW).
2008, Ignacy Koschembahr-yskowski (4 strony maszynopisu oddane do druku do
ksigi 200-lecia Wydziau Prawa i Administracji UW)
2008, Teodor Dydyski (3 strony maszynopisu oddane do druku do ksigi 200-lecia
Wydziau Prawa i Administracji UW).
582
2009, Osservazioni sui lavori del Codice civile francese: corrente romanistica e illuministio-naturalistica [w:] Ars Iuris. Festschrift fr OkkoBehrends zum 70. Geburstag,
Gttingen, s. 621-641.
2009, Il diritto romano nei paesi del socialismo reale ed il cambiamento delle opinioni
dopo il crollo del sistema totalitario [w:] (red.) M. Miglietta, e G. Santucci,
Diritto romano e regimi totalitari nel 900 europeo. Atti del seminario internazionale (Trento 20-21 ottobre 2006), Trento, s. 145-173.
2009, Leges sapere. Na marginesie ksigi powiconej profesorowi Januszowi Sondlowi,
Palestra 1-2, s.117-125.
2009, [rec.] Lorena Atzeri, Gesta senatus Romani de Theodosiano publicando. Il Codice
Teodosiano e la sua diusione uciale in Occidente, Berli 2008, Revue historique de droit franais et tranger 86/2, s. 291-294.
2009, Tron i otarz uwagi na temat niezalenoci i autonomii pastwa i kocioa
[w:] Pro bono Reipublicae. Ksiga jubileuszowa Profesora Michaa Pietrzaka,
2009, Pietrino Belli da Alba prekursor wspczesnej nauki prawa midzynarodowego
[w:] (red.) A. Janika, Studia i rozprawy. Ksiga jubileuszowa dedykowana profesorowi Andrzejowi Causowi, Warszawa, s. 133-140.
1983, [edycja i oprac.] J.A. Boucher dArgis, Lettres dun magistrat de Paris un magistrat de province sur le droit romain et la manire dont on lenseigne en France
(1782), Napoli.
1985, [edycja i oprac.] Jean Bodin, Iuris universi distributio. Les trois premires ditions,
Napoli.
1986, [edycja i oprac.] D. Diderot A. G. Boucher dArgis L. chevalier de Jaucourt,
Le droit romain et lEncyclopdie. 31 article, Napoli.
1986, [red.] Prawo rzymskie. Sownik encyklopedyczny, Warszawa.
1996, [red.] Le droit romain et le monde contemporain Mlanges la mmoire de
Henryk Kupiszewski, Warszawa.
2001, [wspred.] aciskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie
sdw polskich, Warszawa.
2005, [oprac.] Edward Gintowt, Rzymskie prawo prywatne w epoce postpowania legisakcyjnego (od deceviratu do lex Aebutia), Warszawa.
2006, [wspred.] Regulae iuris. aciskie inskrypcje na Kolumnach Sdu Najwyszego
Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
583
18.2. Uniwersytet Kardynaa Stefana Wyszyskiego w Warszawie

18.2.1. Katedra Historii Staroytnej, Instytut Nauk Historycznych,
Wydzia Nauk Historycznych i Spoecznych
adres: ul. Dewajtis 5, 01-815 Warszawa, ul. Wjcickiego 1/3, 01-938 Warszawa

Katedra istnieje od powstania Wydziau Nauk Historycznych i Spoecznych
UKSW w 1987 r. Pierwszym kierownikiem by ks. prof. Wincenty Myszor
(do r. 2000). Zajcia z historii staroytnej odbywaj si wsplnie dla studentw dwch specjalnoci: historii i historii literatury wczesnochrzecijaskiej.
Std wsplnie prowadz je pracownicy Historii Literatury Wczesnochrzecijaskiej, ktra stanowi odrbn specjalno kierunku Historia
prof. UKSW ks. dr hab. Jzef Naumowicz p.o. kierownika
prof. dr hab. Janusz Odziemkowski (Historia Rzymu)
ks. dr hab. Jan Pietrzykowski (Historia Grecji)
dr Przemysaw Nowogrski (Historia Palestyny i Bliskiego Wschodu)
18.2.2. Historia Literatury Wczesnochrzecijaskiej, Instytut Nauk

Historycznych, Wydzia Nauk Historycznych i Spoecznych
adres: ul. Dewajtis 5, 01-815 Warszawa, ul. Wjcickiego 1/3, 01-938 Warszawa
tel. 22 561 88 10

Specjalno istnieje od powstania Wydziau Kocielnych Nauk Historycznych
i Spoecznych UKSW w 1987 r. (wczeniej, od 1969 r. jako specjalno:
584
Patrologia na Wydziale Teologicznym ATK). Kierownicy specjalnoci: ks. prof.

Henryk Bogacki (1969-1982), ks. prof. Emil Stanula (1982-1999), ks. prof.
Wincenty Myszor (1999-2000), ks. dr hab. Jzef Naumowicz, prof. UKSW
(2000-2005), ks. dr hab. Tadeusz Koosowski, prof. UKSW (od 2005).
Studentw obowizuje minimum programowe kierunku Historia, nadto specjalny 5-letni program studiw w zakresie historii literatury wczesnochrzecijaskiej.
Kierunki bada: chrzecijaska literatura aciska pnego antyku i dzieje
pnego antyku, zwaszcza: proces chrystianizacji Cesarstwa Rzymskiego,
nauka o pastwie u pisarzy wczesnochrzecijaskich, dzieje chrzecijastwa
w Afryce Rzymskiej, dzieje papiestwa w staroytnoci.
Katedra Historii Wczesnochrzecijaskiej Literatury Greckiej
Kierunki bada: chrzecijaska literatura grecka pnego antyku, ze szczeglnym uwzgldnieniem dzie historiogracznych oraz rde do dziejw
kultury pnego antyku.
Katedra Historii Wczesnochrzecijaskiej Literatury Orientalnej
Katedra oprcz zaj dydaktycznych (jzyk koptyjski, jzyk armeski) prowadzi badania z zakresu gnostycyzmu, pism odkrytych w Nag-Hammadi i ich
wpywu na literatur Ojcw Kocioa, monastycyzmu orientalnego, historii
literatury syryjskiej, ormiaskiej.
Katedra Filologii Patrystycznej
Katedra prowadzi badania z zakresu metod nauczania jzykw antycznych,
uaktualniania podrcznikw do nauczania jzykw klasycznych, tumacze
i werykacji przekadw patrystycznych. Specjalno prowadzi dwie serie wydawnicze: 1) Pisma Starochrzecijaskich Pisarzy: w l. 1969-2008 ukazao
si 65 tomw przekadw z jzyka aciskiego, greckiego, koptyjskiego, syryjskiego, 2) Studia Antiquitatis Christianae: w 1977-2008-17 tomw
osobnych lub zbiorowych prac badawczych.
585

prof. UKSW ks. dr hab. Tadeusz Koosowski

18.2.2.2.2.1. Katedra Historii Wczesnochrzecijaskiej Literatury
aciskiej
prof. UKSW ks. dr hab. Tadeusz Koosowski kierownik
ks. dr Tomasz Skibiski
mgr Helena Karczewska (doktorantka)

Greckiej
prof. UKSW ks. dr hab. Jzef Naumowicz kierownik
dr Karolina Kochaczyk-Boniska
Doktoranci
mgr Magorzata Jesiotr
mgr Agnieszka Mus
mgr Marcin Ptak
mgr Pawe Wrblewski

Orientalnej
ks. dr hab. Leszek Misiarczyk kierownik
18.2.2.2.2.4. Katedra Filologii Patrystycznej

Kierownik vacat
dr Stanisaw Kalinkowski
mgr Iwonna Salamonowicz-Grska
586

dr Stanisaw Kalinkowski
(lozoa grecka i rzymska, Orygenes)
Ksiki
2005, Anegdoty Grekw i Rzymian, Warszawa.

1971, Szesnastowieczna Pochwaa Nerona, Meander 26, s. 504-521.
1994, Origne et son Commentaire de lptre aux Romains, Revue de lInstitut
Catholique de Paris 52, s. 59-76.
1997, Greccy lozofowie przyrody u Hipolita Rzymskiego, Vox Patrum 17/32-33,
s.425-438.
1979, Staroytne spory o grecki tekst i aciskie przekady De principiis Orygenesa. Wstp do przekadu: Orygenes, O zasadach, PSP, t. 13, Warszawa, s. 7-16.
Przekad ok. 60 pism greckich i aciskich na jzyk polski, m.in: Orygenesa:
Homilie o Ksidze Rodzaju, Homilie o Ksidze Wyjcia, Homilie o Ksidze
Kapaskiej, Homilie o Ksidze Jeremiasza, Komentarz do Lamentacji Jeremiasza. Homilie o Ksigach Samuela i Ksigach Krlewskich, Homilie o Pieni nad pieniami, Homilie o Ksidze Jozuego, Homilie o Ksidze Liczb,
Homilie o Ksidze Sdziw, Homilie o Ksidze Izajasza, Homilie o Ksidze
Ezechiela, Homilie o Ewangelii w. ukasza, Komentarz do Listu w. Pawa
do Rzymian, Przeciw Celsusowi, O zasadach, Zachta do mczestwa, Komentarz do Ewangelii w. Jana, O wicie Paschy.
- Teodoreta z Cyru: Leczenie chorb hellenizmu, Komentarz do Listu w. Pawa do Rzymian i Komentarz do I i II Listu w. Pawa do Koryntian, Komentarz
do Listu w. Pawa do Efezjan, Komentarz do Listu w. Pawa do Galatw,
Komentarz do Listu w. Pawa do Filipian, Komentarz do Listu w. Pawa do
Kolosan; Komentarz do I i II Listu w. Pawa do Tesaloniczan; Komentarz do
Listu w. Pawa do Hebrajczykw.
- Filona Aleksandryjskiego: O gigantach, O niezmiennoci Boga, O rolnictwie,
O uprawie rolin, O pijastwie, O trzewoci.
587
- inne: Atenagoras z Aten, Proba za chrzecijanami, Metody z Olimpu, Uczta;

Konstytucje apostolskie; Atanazy Wielki, Listy do Serapiona; Run z Akwilei,
O sfaszowaniu pism Orygenesa; Palladiusz, Opowiadania dla Lausosa, Hipolita Przeciw Noetosowi; Hipolit, O Antychrycie; przekad kanonw i listw
synodalnych Synodw.
prof. UKSW ks. dr hab. Tadeusz Koosowski
(pnoantyczne chrzecijastwo)
Ksiki
2000, Od wolnoci wyboru wyznania do przymusu religijnego. Ewolucja pogldw biskupa Augustyna z Hippony podczas schizmy donatystycznej w Afryce Rzymskiej,
Pia.
1990, Personalistyczny aspekt pracy u w. Hilarego z Poitiers, Vox Patrum 19, s. 687693.
1994, Dziaalno polityczno-spoeczna biskupa Cezarego z Arles, Saeculum
Christianum 1, s. 55-64.
1995, Polityka religijna Konstantyna Wielkiego w wietle schizmy donatystycznej,
Saeculum Christianum 2/1, s. 17-37.
1996, Dyskusje nad tem schizmy donatystycznej w Afryce Rzymskiej, Collectanea
Theologica 66/2, s. 97-101.
1996, Posannictwo cesarza chrzecijaskiego wedug papiea Leona Wielkiego, Saeculum
Christianum 3/2, s. 7-24.
1997, Nauka w. Augustyna o pastwie, Saeculum Christianum 4/2, s. 33-41.
1997, Problem kary mierci w nauczaniu i dziaalnoci w. Augustyna, Vox Patrum
17/32-33, s. 251-260.
1997, Kim byli circumcelliones? Stan bada, Collectanea Theologica 67/4, s. 9597.
2004, Koci jako wsplnota zbawienia wedug Hilarego z Poitiers [w:] (red.) J.
Naumowicz, Koci, wiat i zbawienie we wczesnym chrzecijastwie, Studia
Antiquitatis Christianae 17, Warszawa, s.119-129.
ks. dr hab. Leszek Misiarczyk
(pnoantyczne chrzescijastwo)
588
Ksiki
1999, Il midrash nel Dialogo con Trifone di Giustino Martire, Pock.
2004, Pierwsi apologeci greccy, Krakw.
2007, Osiem logismoi w pismach Ewagriusza z Pontu, Krakw-Tyniec.
1998, Dialog Justyna a rekonstrukcja niektrych aspektw judaizmu II wieku, Studia
Pockie 26, s. 53-65.
2001, Teologia dziejw w pismach w. Justyna, Studia Antiquitatis Christianae 15,
s. 146-160.
2003, Apokatstasis zrealizowana, aktualna i przysza w tradycji biblijnej i patrystycznej,
lskie Studia Historyczno-Teologiczne 36/2, s. 459-476.
2005, Prymat Kocioa/Biskupa Rzymu w rdach chrzecijaskich II wieku, Vox
Patrum 24/46-47, s. 51-78.
2006, Apologetic Harmony as a Source of Liturgy: The Eucharistic Institution Words in
Justin Martyrs 1 Apology 66,3-4 [w:] (red.) F. Young, M. Edwards, P. Parvis,
Studia Patristica, vol. 40, Leuven, s. 55-61.
prof. UKSW ks. dr hab. Jzef Naumowicz
(chrzecijastwo antyczne i bizantyjskie)
Ksiki
2000, Geneza chrzecijaskiej rachuby lat. Historyczno-teologiczne podstawy systemu
Dionizego Mniejszego, Krakw Tyniec.
2002, Filokalia. Antologia ascetycznych tekstw bizantyskich, oprac. i tum, wyd. 2,
Krakw.
2001, Grzegorz z Nyssy, Trzy pisma ascetyczne, wstp, tum., oprac., Krakw.
2004, Bg i zo. Pisma Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nyssy i Jana Chryzostoma,
oprac., BOK 23, Krakw.
2005, Dwie s drogi. Przewodnik wczesnochrzecijaski, Pozna.
2009, Pocztki Boego Narodzenia i Epifanii, Warszawa.
2001, La date de naissance du Christ chez Denys le Petit et les auteurs chrtiens antrieurs
[w:] (red.) M.F. Wiles and E.J. Yarnold, Studia patristica, vol. 35, Leuven,
s. 292-296.
589
2004, Sanktuaria mczennikw w wietle pism ojcw kapadockich z IV wieku [w:] IV

Sympozjum Kazimierskie powicone kulturze wiata pnego antyku i wczesnego
chrzecijastwa: Mczennicy w wiecie pnego antyku, Lublin, s. 175-202.
2004, Posg Chrystusa z Paneas w rdach patrystycznych i bizantyskich, Series
Byzantina 2, s. 43-54.
2005, Dydaktyczna rola obrazw religijnych wedug Grzegorza Wielkiego, Teologia
patrystyczna 2, s. 133-140.
2005, Euzebiusz z Cezarei i historiograa chrzecijaska [w:] (red.) H. Podbielski,
Literatura Grecji staroytnej, t. 2, Lublin, s. 1019-1026
2005, Literatura chrzecijaska za Justyniana [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura
Grecji staroytnej, t. 2, Lublin, s. 1127-1136.
2007, La Doctrine des aptres et la lgende sur lorigine apostolique de la fte de Nol,
Warszawskie Studia Teologiczne 20/2, s. 289-298.
2007, wita egipskie i chrzecijaskie. wiadectwa Epifaniusza z Salaminy [w:] (red.)
P. Janiszewski, E. Wipszycka, R. Winiewski, Chrzecijastwo u schyku
staroytnoci, Studia rdoznawcze, t. 6, Warszawa, s. 32-50.
2007, Chrzecijaski kult mczennikw machabejskich w Antiochii [w:] (red.) M.
Kokoszko, M.J. Leszka, Byzantina Europaea. Ksiga jubileuszowa oarowana
Prof. Waldemarowi Ceranowi, (Byzantina Lodziensia 11), d, s. 431-447.
2007, Kalendarz w Konstytucjach apostolskich, Vox Patrum 27/50-51, s. 319-330.
2008, Pogaskie wyrocznie i narodzenie Chrystusa. Komentarz Kosmasa z Jerozolimy
[w:] (red.) P. Janiszewski, E. Wipszycka, R. Winiewski, U schyku staroytnoci.
Studia rdoznawcze, t. 7, Warszawa, s. 87-109.
2002, [red.] w. Jan Chryzostom, O maestwie, wychowaniu dzieci i ascezie wstp
i oprac. tomu, Krakw.
2004, [red.] Koci, wiat i zbawienie we wczesnym chrzecijastwie, (Studia Antiquitatis
Christianae 17), Warszawa.
18.3. Polska Akademia Nauk (oddzia w Warszawie)

18.3.1. Zakad Archeologii rdziemnomorskiej
adres: 00-330 Warszawa, ul. Nowy wiat 72
e-mail / website: zaspan@zaspan.waw.pl / www.zaspan.waw.pl
tel. / fax: (22) 657 27 91 / 826 65 60
590

Zakad Archeologii rdziemnomorskiej jest niezalen jednostk badawcz
Polskiej Akademii Nauk zatrudniajc 15 pracownikw naukowych. Trzema
gwnymi polami dziaalnoci placwki s: archeologia Egiptu, archeologia
Nubii oraz archeologia Bliskiego Wschodu w epoce brzu oraz w okresie
hellenistycznym i rzymskim. Programy badawcze Zakadu s powizane z projektami wykopaliskowymi Centrum Archeologii rdziemnomorskiej UW
im. Prof. Kazimierza Michaowskiego prowadzonymi na Cyprze, w Egipcie,
Sudanie i Syrii, jak rwnie z pracami terenowymi zagranicznych instytutw
w Egipcie, Grecji i Izraelu. W trzech przypadkach Zakad zawar formalne
porozumienia o wsppracy: z Narodow Korporacj Staroytnoci i Muzew
Sudanu, z Instytutem Archeologii im. Zinmana Uniwersytetu w Haje oraz
z Kairskim Oddziaem Niemieckiego Instytutu Archeologicznego. Ponadto,
Zakad wsptworzy projekt z Laboratorium HISOMA (UMR 5189) z Lyonu,
powicony studiom nad ceramik klasy sigillata z wykopalisk francuskich
na Delos. Projekt ten stanowi cz umowy midzy Narodowym Centrum
Bada Naukowych Francji (CNRS) a Polsk Akademi Nauk.
Zakad Archeologii rdziemnomorskiej jako jednostk Polskiej Akademii
Nauk stworzy profesor Kazimierz Michaowski. Zakad zosta zaoony
w 1956 r. jako kluczowy element polskiej szkoy archeologii rdziemnomorskiej, midzyresortowego konsorcjum naukowego majcego kierowa
polskimi badaniami wykopaliskowymi i koordynowa dziaalno naukow
w zakresie tej dyscypliny. Instytucjami cile wsppracujcymi z Zakadem
byy jednostki Uniwersytetu Warszawskiego: Katedra Archeologii rdziemnomorskiej i Polska Stacja Archeologii rdziemnomorskiej w Kairze, jak te
Muzeum Narodowe w Warszawie.
Polityczne zmiany, ktre zaszy po 1956 r., umoliwiy wznowienie polskich
wykopalisk w basenie Morza rdziemnego. Zakad Archeologii rdziemnomorskiej PAN dziaa jako instytucja gromadzca i przetwarzajca dokumentacj wykopaliskow, a nastpnie publikujca rezultaty bada w stworzonych
przez siebie seriach wydawniczych. Serie te powicono, z jednej strony, poszczeglnym stanowiskom, takim jak: Aleksandria, Deir-el Bahari, Faras, Mirmekion, Nea Pafos i Palmyra, ale take przeznaczono do publikacji wybranych
grup zabytkw antycznych rzeb, waz i naczy: Corpus Vasorum Antiquorum,
591
Corpus Signorum Imperii Romani. Powstaa take seria Travaux du Centre,

publikujca monograe, oraz czasopismo Etudes et Travaux.
Po mierci profesora Kazimierza Michaowskiegow 1981 r. unia trzech
wspomnianych wyej instytucji wsptworzcych polsk szko archeologii
rdziemnomorskiej zmienia charakter. Pierwszym dyrektorem ZA PAN
po prof. K. Michaowskim zosta prof. Tadeusz Dzierykray-Rogalski. Od
roku 1982 placwk kieruje prof. Karol Myliwiec. Jednostki UW zostay
przeksztacone w Instytut Archeologii i Centrum Archeologii rdziemnomorskiej.
Zakad rozwin wspprac z placwkami naukowymi z caej Polski, m.
in. z Instytutem Archeologii Uniwersytetu Jagielloskiego, Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, Muzeum Archeologicznym w Krakowie, Instytutami
Archeologii Klasycznej i Filologii Klasycznej Uniwersytetu Wrocawskiego,
jak rwnie z Zakadem Krajw Pozaeuropejskich PAN.
Konieczno wprowadzenia zmian staa si jeszcze bardziej widoczna po
1989 r. Odpowiedzialno za cz istniejcych serii wydawniczych przejy
wwczas inne instytucje, a w Zakadzie powstay nowe, prezentujce wyniki
prac na nowo otwartych stanowiskach w Nubii, w Sakkarze oraz Tell Atrib.
Biblioteka Zakadu dziki wymianie publikacji staa si wiodc w kraju
w dziedzinie archeologii rdziemnomorskiej, a w szczeglnoci w zakresie
archeologii Egiptu. W ostatnich latach rozpoczto prace nad digitalizacj archiwum Zakadu, a poczwszy od 2006 r. take nad budow elektronicznego
katalogu biblioteki.
prof. dr hab. Karol Myliwiec, Dyrektor zaspan@zaspan.waw.pl

prof. dr hab. Zsolt Kiss, Wicedyrektor
doc. dr hab. Janusz Karkowski
doc. dr hab. Ewa Laskowska-Kusztal
doc. dr hab. Barbara Lichocka
doc. dr hab. Hanna Szymaska
592
doc. dr hab. Jolanta Mynarczyk

dr Dorota Bieliska
dr Stefan Jakobielski
dr Henryk Meyza
dr Teodozja I. Rzeuska
dr Barbara Tkaczow
dr Maciej G. Witkowski
dr Bogdan T. urawski
mgr Jadwiga Iwaszczuk
mgr Magorzata Radomska

mgr Dorota Bieliska
(archeologia Syrii epoki brzu)
2001, A Third Millenium B.C. Cylinder Seal from Tell Arbid, tudes et Travaux 19,
s. 4144.
(w druku), [wspaut.] Tell Arbid, the Syrian Sector a town of Niniveh 5 period,
Annales Archologiques Arabes Syriennes.
mgr J. Iwaszczuk
(archeologia Egiptu faraoskiego, zwaszcza architektura i dekoracja wity okresu
Nowego Pastwa; epigraka)
2008, Atypical spelling variants from the Hatshepsut temple at Deir el-Bahari, tudes
et Travaux 22, s. 69-74.
dr Stefan Jakobielski
(nubiologia, epigraka koptyjska)
Ksiki
1972, Faras III, A History of the Bishopric of Pachoras on the Basis of Coptic Inscriptions,
Warszawa.
593

1965, La liste des vques de Pakhoras, tudes et Travaux 1, s. 151-170.
1970, Some Remarks on Faras Inscriptions [w:] (red.) E. Dinkler, Kunst und Geschichte
Nubiens in christlicher Zeit, Recklinghausen, s. 29-39.
1981, Nubian Christian Architecture, Zeitschrift fr gyptische Sprache und
Altertumskunde 108, s. 33-48.
1982, Remarques sur la chronologie des peintures murales de Faras aux VIIIe et IXe
sicles [w:] (red.) S. Jakobielski, Nubia Christiana, vol. 1, Warszawa, s. 142172.
1982, Portraits of the Bishops of Faras [w:] (red.) J. M. Plumley, Nubian Studies,
Proceedings of the Symposium for Nubian Studies, Selwyn College, Cambridge,
1978, Warminster, s. 127-133.
1988, Christian Nubia at the height of its Civilization [w:] General History of Africa
(UNESCO), vol. 3: Africa from the Seventh to the Eleventh Century, Paris
Berkeley, s. 194-223.
1991, The inscriptions, ostraca and grati [w:] (red.) D.A. Welsby, C.M. Daniels,
Soba, Archaeological Research at a Medieval Capital on the Blue Nile, Memoirs
of the BIEA, nr 12, London, s. 274-296.
1996, The Early Christian Period in Nubia [w:] (red.) J. Herrmann, E. Zrcher,
History of Humanity, Scientic and Cultural Development, vol. 3: From the
Seventh Century BC to the Seventh Century AD, chap. 15.2.3, UNESCO, Paris,
New York, s. 326-331.
1996, Nubia w okresie chrzecijaskim [w:] (red.) M. Tymowski, Historia Afryki. Do
pocztku XIX wieku, Wrocaw-Warszawa-Krakw, s. 545-569.
2001, 35 Years of Polish Excavations at Old Dongola. A Factle [w:] (red.) Stefan
Jakobielski, Piotr Scholz, Dongola-Studien, 35 Jahre polnischer Forschungen im
Zentrum des makuritischen Reiches, (Bibliotheca nubica et aethiopica 7),
Warszawa-Wiesbaden, s.1-48.
2001, Das Kloster der Heiligen Dreifaltigkeit. Bauphasen des nordwestlichen Anbaus [w:]
(red.) Stefan Jakobielski, Piotr Scholz, Dongola-Studien, 35 Jahre polnischer
Forschungen im Zentrum des makuritischen Reiches, (Bibliotheca nubica et
aethiopica 7), Warszawa-Wiesbaden, s.141-168.
2003, Old Dongola, Fieldwork in 2002, part 1: Excavations in the Monastery in the
35th season (2002); part 2: Excavations in the Monastery in the 36th season
(2002/2003), Polish Archaeology in the Mediterranean 14, s. 211229.
2005, The Monastery in Old Dongola: Excavation of the North-Western Annexe 19982002, Gdask Archaeological Museum African Reports 3, s. 103-122.
594
2005, Old Dongola, Fieldwork 2004, Polish Archaeology in the Mediterranean 16,
s. 259-272.
2007, Nubian Scenes of Protection from Faras as an Aid to Dating, tudes et Travaux
21, s. 43-50.
2007, The Monastery in Old Dongola: Excavations in eld-seasons of 2002/3 and 2004,
Gdask Archaeological Muzeum African Reports 6.
2007, The Monastery in Old Dongola: Excavations in eld-seasons of 2004/5, Gdask
Archaeological Museum African Reports 6.
2008,[wspaut.] Raport, Old Dongola, Fieldwork Seasons 2005/6 and 2006, Polish
Archaeology in the Mediterranean 18, 325-342.
2008,The Holy Trinity Monastery [w:] (red.) W. Godlewski, A. ajtar, Between the
Cataracts 1. Proceedings of the 11th International Conference for Nubian Studies
Warsaw University 27 August-2 September 2006, Warszawa, s. 283-302.
(w druku), Polskie badania archeologiczne w Nubii [w:] Materiay konferencji Biblia
Historia Archeologia w serii Signa Temporis, WSTH, Podkowa Lena.
(w druku), [wspaut.] Architecture of the Early Phase of the Northwestern Annex
Reinterpreted, Polish Archaeology in the Mediterranean 18.
(w druku), [wspaut.] From Aswan to Dongola. The Epitaph of Bishop Joseph, (A.D.
668), Journal of Juristic Papyrology.
(w druku), Badania Klasztoru w Starej Dongoli. Kilka uwag o architekturze obiektu
[w:] Tadeusz Dobrzeniecki, Pami Uczonego. Sesja mediewistyczna w Muzeum
Narodowym w Warszawie.
(w druku), Monastery of the Holy Trinity at Old Dongola (Sudan). Basic information
[w:] Acts of the Third International Congress of Young Egyptologists.
2004, [opisy zabytkw w katalogu wystawy]: Wall painting of Christ Victor ; The Holy
Trinity; Window grille or partition; Oil lamp; Starburst lamp; Tombstone of Petros;
Bowl of Lazaros; Cross [w:] (red.) D.A. Welsby, J.R. Anderson, Sudan Ancient
Treasures. The British Museum, London, s. 214-219.
doc. dr hab. Janusz Karkowski
(archeologia Egiptu faraoskiego, zwaszcza architektura i dekoracja wity okresu
Nowego Pastwa; teksty religijne, szczeglnie Teksty Piramid, teksty witynne od
Starego do Nowego Pastwa; literatura egipska)
595
Ksiki
1982, Faras V. The Pharaonic Inscriptions from Faras, Warszawa.
2003, Deir el-Bahari VI. The Temple of Hatshepsut: The Solar Complex, Warszawa.
1983, [wspaut.] Imhotep and Amenhotep son of Hapu at Deir el-Bahari few considerations. Part 1: Archaeological evidence, Mitteilungen des Deutschen
Archologischen Instituts Kairo 11, s. 93-105.
1986, A few Remarks on Stone used in Christian Constructions at Faras [w:] Nubische
Studien. Tagungsakten der 5. internationalen Konferenz der International Society
for Nubian Studies, Heidelberg 22-25 September 1982, Mainz am Rhein, s. 311320.
1990, Perspectives of the further restoration projects in Hatshepsuts temple at Deir elBahari in the light of Egyptological studies [w:] Akten des Vierten Internationalen
gyptologen Kongresses, vol. 2, Hamburg, s. 53-63.
1992, Notes on the Beautiful Feast of the Valley as Represented in Hatshepsuts Temple at
Deir el-Bahari [w:] 50 Years of Polish Excavations in Egypt and the Near East,
1993, [wspaut.] tude de la chapelle dHathor Temple dHatchepsut Deir el-Bahari, Bulletin de lInstitut Franais dArchologie Orientale 93, s. 1-10.
1994, [wspaut.] HATTY A Database for Hatshepsuts Temple at Deir el-Bahari
[w:] gyptische Tempel Struktur, Funktion und Programm (Akten der
gyptologischen Tempeltagungen in Gosen 1990 und in Mainz 1992),
(Hildesheimer gyptologische Beitrge 37), s. 175-186.
2001, Pharaoh in the Heb-Sed Robe in Hatshepsuts Temple at Deir el-Bahari, tudes
et Travaux 19, s. 81-112.
2001, Dekoracja wityni Hatszepsut w Deir el-Bahari [w:] (red.) Z. E. Szafraski,
Krlowa Hatszepsut i jej witynia 3500 lat pniej, Warszawa, s. 99-157.
2004, Identication, Measurement and Recording of Blocks [w:] (red.) W. Murnane et
al., The Karnak Hypostyle Hall Project (19922002), Annales du Service des
antiquits de lEgypte 78, s. 9597.
2007, Deir el-Bahari. The Epigraphic Mission: Hathor Project, Polish Archaeology in
2008, Le texte oraculaire [w:] (red.) F. Burgos, F. Larche, N. Grimal, La Chapelle rouge
de Hatshepsout Karnak, Le sanctuaire de barque dHatshepsout II, Centre franco-gyptien dtudes des temples de Karnak, Paris, s. 153, 311314.
596
prof. dr hab. Zsolt Kiss

(archeologia, religia i kultura wiata rdziemnomorskiego w okresie hellenistycznym,
rzymskim i pnoantycznym ze szczeglnym akcentem na Egipt i na zakres sztuk
plastycznych)
Ksiki
1984, tudes sur le portrait imprial romain en Egypte, Warszawa.
1988, Sculptures des fouilles polonaises Km el-Dikka (1960-82) (Alexandrie 4),
Warszawa.
1989, Les ampoules de Saint Mnas dcouvertes Km el-Dikka (1961-1981),
(Alexandrie 5), Warszawa.
2000, wspaut. i red., Fouilles polonaises Km el-Dikka (1986-1987) (Alexandrie 7),
Warszawa.
1998, Sculpture [w:] (red.) F. Goddio et al., Alexandria. The Submerged Royal Quarters,
London, s. 169-188.
2000, Les auditoria romains tardifs [w:] (red.) Z. Kiss et al., Fouilles polonaises Km
el-Dikka (1986-1987), (Alexandrie 7), Warszawa, s. 5-33.
2004, Un portrait dAgrippina Major (?) au Muse National de Varsovie [w:] Studi di
Archeologia in onore di Gustavo Traversari, Roma, s. 543-547.
2005, En marge des sceaux de Nea Paphos: liconographie de Cesarion, tudes et
Travaux 20, s. 81-86.
2003, Un portrait dAuguste en tant que signe hiroglyphique [w:] Faraoni come dei
Tolomei come faraoni, Palermo, s. 388-391.
2004, Sarapis de Canope, Stdel-Jahrbuch NF 19, s. 387-392.
2003, [rec.] J. Witt, Menasampullen, Bibliotheca Orientalis 60/5-6, kol. 641-643.
2003, [rec] E. Papuci-Wadyka, Sztuka Staroytnej Grecji, Archeologia 54, s. 101103.
2005, En marge des sceaux de Nea Paphos: liconographie de Cesarion, tudes et
Travaux 20, s. 81-86.
2006, [opracowanie 24 zabytkw] [w:] (red.) F. Goddio, M. Clauss, Egypts Sunken
Treasures, Munich Berlin London New York, s. 43-45, 56-57, 112-114,
118-121, 132-136, 145-148, 161, 203-205, 208-209, 232-238, 274-277,
364-365, 382, 386-391. (take, wersja francuska rozszerzona: Trsors engloutis dgypte, Institut Europen dArchologie Sous-Marine, 2006)
597
2005, witynia w Luksorze miejsce wite Egipcjan, rzymian, chrzecijan

i muzumanw [w:] V Sympozjum Kazimierskie: Miejsca wite w epoce pnego
antyku, Lublin, s. 281-290.
2006, Deux peintures murales de Marina el-Alamein, Bulletin de lInstitut Franais
dArchologie Orientale 106, s. 163-170.
2007, Alexandria in the IV-VII Centuries [w:] (red.) R. Bagnall, Egypt in Byzantine
Times 300-700 AD, Cambridge, s. 187-206.
2007, Une statue ptolmaque dAbou Mina, tudes et Travaux 21, s. 51-54.
2007, Alexandria Past Research [w:] Seventy years of Polish archaeology in Egypt,
2008, Autour de Brnice, tudes et Travaux 22, s. 75-83.
2009, Antaios (in Aegypto) [w:] Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae
Supplementum, Dsseldorf, s. 65-67.
(w druku), Ldice thtral de Km el-Dikka: Quelques mythes et plusieurs questions,
Archaeology of Ancient Alexandria: City and Harbour, Oxford.
(w druku), Le dieu Nil hellnistique. A propos dune sculpture de Canope, Trade,
Topography and Material Culture of Egypts North-West Delta: 8th century BCE
to 8th century CE, Oxford.
doc. dr hab. Ewa Laskowska-Kusztal
(archeologia i religia Egiptu ptolemejsko-rzymskiego: epigraka tekstw hieroglicznych tego okresu)
Ksiki
1984, Deir el-Bahari III. Le sanctuaire ptolmaque de Deir el-Bahari, Warszawa.
1996, Die Dekorfragmente der ptolemisch-rmischen Tempel von Elephantine.
(Elephantine 15), Mainz.
1973, L origine d un groupe de fragments architectoniques dEdfou, Etudes et Travaux
7, s. 53-79.
1975, Deux aspects du culte du Dieu-Enfant dans lEgypte ptolmaque et romaine,
Etudes et Travaux 8, s. 125-133.
1978, Un atelier de perruquier Deir el-Bahari, Etudes et Travaux 10, s. 83-120.
1990, Imhotep d Elphantine [w:] Akten des Vierten Egyptologen Kongresses, 3,
Hamburg, s. 281-287.
1990, [wspaut.] Das Eingangstor zu einem Mandulisheiligtum in Ajuala /Unternubien,
Mitteilungen des Deutschen Archologischen Instituts Kairo 46, s. 157-184.
598
1994, Petempamentes, Petensetis et Petensenis, dieux toujours inconnus ? [w:] (red.) C.

Berger, G. Clerc, N. Grimal, Hommages Jean Leclant, Bibliothque dtude
de lIFAO 106/4, s. 177-182.
1995, Un naos d Edfou au Muse National de Varsovie, Etudes et Travaux 17, s. 95106.
1995, La stle d Horus sur les crocodiles d Athribis, Etudes et Travaux 17, s. 85-93.
1997, Quatre linceuls de momies du Muse archologique de Cracovie, Materiay
Archeologiczne 30, s. 25-37.
1997, Encore sur une tunique liturgique de Saqqara [w:] Essays in honour of Prof. Dr.
Jadwiga Lipiska, Warsaw Egyptological Studies 1, s. 363-370.
1997, [rec.] L. Pantalacci Cl. Traunecker, Le temple d El Qal a, Fasc.1, Chronique
d Egypte 72, s. 75-77.
1999, Nouvel examen des fragments architectoniques d Edfou conservs au Muse
National de Varsovie [w:] Actes du Colloque franco-polonais. Le Caire 15
Octobre 1996, Le Caire, s. 21-28.
2000, Une stle du sanctuaire ptolmaque de Deir el-Bahari [w:] (red.) K. Ciaowicz,
J. Ostrowski, Les civilisations du basin mditerranen. Hommages Joachim
liwa, Krakw, s. 119-126.
2000, [rec.] D. Kessler, Tuna El-Gebel II, Orientalische Literaturzeitung 95, kol.
263-267.
2001, Arensnouphis sur une stle dElphantine, tudes et Travaux 19, s. 135-144.
2001, A sistrum from the Temple at Soniyat [w:] (red.) E. Papuci-Wadyka, J. liwa,
Studia Archeologica Liber Amicorum Ianussio A. Ostrowski ab Amicis et Discipulus
Oblatus, Krakw, s. 243-249.
2003, [rec.] S.H. Aufrre, Le propylne d Amon-R-Montou Karnak Nord, Bibliotheca
Orientalis 60/ 3-4, kol. 355-359.
2004, Nieznany egipski bg w nowo odkrytej wityni, Polska Akademia Nauk.
Dziaalno Naukowa 17, s. 34-36.
2005, Osiris-Nesmeti Child from Elephantine, Mitteilungen des Deutschen
Archologischen Instituts Kairo 61, s. 75-82.
2005, Commentaire sur la fonction du Baukomplex X. [addendum do monograi:]
Christian Ubertini, Elephantine XXXIV. Restitution architecturale partir des
blocs et fragments pars dpoque ptolmaque et romaine, Mainz, s. 50-56.
2007, LIsis dAssouan et son arme, tudes et Travaux 21, s. 55-68.
2008, Le Khnoum d Elphantine: quelques pas en avant pour mieux connatre sa personnalit [w:] [red.] E.-M. Engel, V. Mller, U. Hartung, Zeichen aus dem Sand.
Streiichter aus gyptens Geschichte zu Ehren von Gnter Dreyer, MENES 5,
599
2009, The new face of Elephantine, Polish Academy of Sciences. Annual Report
2009, s. 28-30.
(w druku) The Contribution of Graeco-Roman Elephantine to the Theology of the 1st
Cataract Region, Workshop: The First Cataract: One region-Various Perspectives.
Berlin, September 2-5, 2007.
doc. dr hab. Barbara Lichocka
(numizmatyka i archeologia Egiptu grecko-rzymskiego; mennictwo i cyrkulacja monet
na Cyprze w okresach hellenistycznym i rzymskim; emisje mennicy aleksandryjskiej
w okresach rzymskim i wczesnobizantyjskim; ikonograa bstw i personikacji poj
abstrakcyjnych w cesarstwie rzymskim)
Ksiki
1974, Justitia sur les monnaies romaines impriales. (Travaux du Centre dArchologie
Mditerranenne de lAcadmie Polonaise des Sciences 15), Warszawa.
1997, Liconographie de Fortuna dans lempire romain (Ier sicle avant n.. IVe sicle
de n..), (Travaux du Centre dArchologie Mditerranenne de lAcadmie
Polonaise des Sciences 29), Warszawa.
2004, Nmsis en Egypte romaine (Aegyptiaca Treverensia 5), Mainz.
1988, Une version romaine de lAthna pensive Rome [w:] Praktika tou XII Diethnous
Synedriou Klasikis Archaiologias, Athena, 410 Septembriou 1983, 3, Athena,
s. 161164.
1990, Remarques sur les monnaies romaines tardives de Km el-Dikka, tudes et
Travaux 15, s. 243252.
1996, Les moules gyptiens monnaies tardives du British Museum [w:] Archaeological
Research in Roman Egypt. Proceedings of the Seventeenth Classical Colloquium of
the Department of Greek and Roman Antiquities, British Museum, 14 December
1993 (JRA Suppl. 10), Ann Arbor, s. 197206.
1999, Coinage in Cyprus in the reign of Hadrian, Zapiski Numizmatyczne / Notae
Numismaticae 3/4, s. 167181.
2001, Le dclin de la Villa de Thse Nea Paphos. Les tmoignages numismatiques [w:]
(red.) E. Papuci-Wadyka, J. liwa, Studia Archeologica Liber Amicorum Ianussio
A. Ostrowski ab Amicis et Discipulus Oblatus, Krakw, s. 251265.
2004, Kopiowanie monet w Egipcie w okresie pnorzymskim, Polska Akademia Nauk.
Dziaalno Naukowa 18, s. 51-54.
600
2005, Une monnaie de Maximin Daza trouve Nea Paphos (Chypre), tudes et
Travaux 20, s. 101-107.
2005, Bilan des dcouvertes montaires dans les fouilles polonaises dAlexandrie [w:] (red.)
F. Duyrat i O. Picard, Lexception gyptienne? Production et changes montaires
en gypte hellnistique et romaine. Actes du colloque dAlexandrie, 13-15 avril
2002, Le Caire, s. 299-311.
2006, Faszerstwa nad Nilem / Forgery on the Nile, Polska Akademia Nauk / Polish
Academy of Sciences 4 (12), Warszawa, s. 32-33.
2006, [opracowanie monet nry kat: 427-428, 439-440, 450] [w:] (red.) F. Goddio,
M. Clauss, Egypts Sunken Treasures, Munich Berlin London New York,
s. 54, 131, 192, 447-449.
2007, Fel Temp Reparatio. Deux exemples de Deir el-Bershh, tudes et Travaux 21,
s. 82-90.
2008, [wspaut.][opracowanie monet nry kat: 422 (s. 359), 433 (s. 360), 434, 439
(s. 361) oraz 421 (s. 359)] [w:] (red.) F. Goddio we wsppracy z D. Fabre,
Tresoros sumergidos de Egipto, (katalog wystawy) 16 de Abril al. 28 de Septembre
2008, Antiguo Matadero de Legazpi, Madrid.
2008, Coins from the Baths and saqiyah. The early Byzantine coins [w:] (red.) H.
Szymaska, K. Babraj, Byzantine Marea. Excavations in 2000-2003 and 2006,
Krakw, s. 145-152, 155-159.
2008, Une ttradrachme de Nron trouve Km el-Dikka Alexandrie ou le dit miroir
de Nron? [w:] (red.) D. Gerin, A. Geissen, M. Amandry, gyptiaca serta in
memoriam Soheir Bakhoum. Mlanges de numismatique, diconographie et dhistoire,
Milano (Collezioni numismatiche, Materiali pubblici e privati 7), 49-58.
dr Henryk Meyza
(ceramika wschodu rzymskiego, w szczeglnoci stoowa ceramika Cypru; badania
stratygraczne)
Ksiki
2007, Cypriot Red Slip Ware. Studies on a Late Roman Levantine ne ware, Warszawa.
2000, Cypriot Red Slip Development of the Ware (an Attempt at Renement) [w:] 3rd
International Cyprological Congress, Acts, vol. 1, Nicosia, s. 507-530.
2001, [wspaut.] Seismic Events and the Evidence of Coins and Pottery, The Case of
Destruction of the House of Aion in Paphos, tudes et Travaux 19, s. 145-208.
601
2003, Kouriaka again: Amphora Stamps from the Kourion Acropolis Excavations [w:]
(red.) J. Eiring, J. Lund, Transport of Amphorae and Trade in the Eastern
Mediterranean. Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at
Athens, September 26-29, 2002, Athens, s. 273-284.
2003, Nea Paphos. Season 2002, Polish Archaeology in the Mediterranean 14,
s. 255-261.
15, s. 279-300.
2005, Stamped Late Hellenistic and Early Roman Fine Wares found at Kom el-Dikka
in Alexandria before 1987, tudes et Travaux 20, s. 121-136.
17, s. 393-410.
2008, Nea Paphos, Season 2006, Pottery nds from the House of Aion, Polish
Archaeology in the Mediterranean 18, s. 518-523.
18, s. 507-517
(w druku) [wspaut.] So-called Pergamenian Sigillata from Delos, preliminary report,
[do:] tudes et Travaux
doc. dr hab. Jolanta Mynarczyk
(archeologia Cypru i poudniowego Lewantu w okresie hellenistycznym, rzymskim
i bizantyjskim, szczeglnie rozwj miast, ycie religijne rda archeologiczne,
ceramika)
Ksiki
1982, Sztuka Cypru, Warszawa.
1990, Nea Paphos in the Hellenistic Period (Nea Paphos 3), Warszawa.
1997, Alexandrian and Alexandria-Inuenced Mould-made Lamps of the Hellenistic
Period (British Archaeological Reports. International Series 677), Oxford.
2008, [wspaut.] Hippos Sussita. Ninth Season of Excavations June-July 2008, Haifa.
2009, [wspaut.] Excavations of the Hellenistic Site in Kibbutz Shaar HaÀmakim
(Gaba), Haifa.
1983, Sur le theios aoidos de J.Boardman, tudes et Travaux 12, s. 109-116.
1995, Alexandria and Paphos: Lamp Producing Centres [w:] (red.) H. Meyza, J. Mynarczyk, Hellenistic and Roman Pottery in the East Mediterranean. Advances in
602
Scientic Studies. Acts of the Second Nieborw Pottery Workshop, Warszawa,

s. 203-238.
1995, New Data on the Chronology of Late Roman Lamps in Alexandria, tudes et
Travaux 17, s. 133-175.
1996, Palaces of the strategoi and the Ptolemies in Nea Paphos: Topographical Remarks
[w:] (red.) W. Hoepfner, G. Brands, Basileia. Die Palste der hellenistische
Knige. Internationales Symposion in Berlin vom 16.12.1992 bis 20.12.1992,
Mainz, s. 193-202.
1999, Shaar ha-Amakim: a Hellenistic and Roman Site in Lower Galilee [w:] (red.) J.
liwa, Centenary of Mediterranean Archaeology 1897-1997, International
Symposium, Cracow, October 1997, Krakw, s. 93-104.
2000, Pottery from the Hellenistic Cistern at Shaar ha-Amakim (Lower Galilee, Israel)
Proceedings of the E Epistemonike Synantese gia ten Ellenistike Keramike, Chania,
6-13. 04. 1997, Athena, s. 225-141.
2001, Local and Regional Wares at Tell Keisan in the Hellenistic Period, tudes et
Travaux 19, s. 238-262.
2002, Hellenistic ne wares at Tell Keisan: a pattern of importations [w:] Ceramiques
hellnistiques et romaines, Lyon, s. 117-132.
2004, Between Phoenicia and Galilee: Kitchen Pottery from Hellenistic Deposits at Shaar
ha-Amakim [w:] Proceedings of the 6th International Meeting on Hellenistic
Pottery, Volos 17-23.04.2000, Athens, s. 631-640.
2004, Martyria miejsca kultu mczennikw w bizantyjskiej Palestynie [w:] (red.)
B. Iwaszkiewicz-Wronikowska, D. Prchniak, IV Sympozjum Kazimierskie:
Mczennicy w wiecie pnego antyku, Lublin, s. 259-273.
2004, [wspaut.] HipposSusita, stanowisko bizantyjsko-omajadzkie nad Jeziorem
Galilejskim w Izraelu, Archeologia ywa 1-2/27-28, s. 39-42.
2005, Pottery Report Sussita 2004 [w:] (red.) A. Segal et al., HipposSussita, Fifth
Season of Excavations, September-October 2004, Haifa, s. 140-163.
2005, Between Phoenicia and Galilee: a study of local and imported ceramics from the
Hellenistic and Roman-period site of Shaar ha-Amaqim, Israel, American
Schools of Oriental Research Newsletter, s. 17-18.
2005, The Pink Powdery Ware at Yeronissos. A local West Cypriot Ware of the Late
Hellenistic period, tudes et Travaux 20, s. 137-149.
2005, [wspaut.] Exploration of the North-West Church (NWC) in 2004 [w:] (red.)
A. Segal et al., HipposSussita, Fifth Season of Excavations, September-October
2004, Haifa, s. 52-72.
2005, Pottery Report (HipposSussita 2005) [w:] (red.) A. Segal et al., Hippos-Sussita,
Sixth Season of Excavations, July 2005, Haifa, s. 113-139.
603
2005, The Pottery from Khirbet el-Jiljil (Second Season), Bulletin of the Anglo-Israeli
Archaeological Society 23, s. 139-166.
2005, [wspaut.] The North-West Church Complex [w:] (red.) A. Segal et al., HipposSussita, Sixth Season of Excavations, July 2005, Haifa, s. 32-50.
2005, [wspaut.] North-West Church in Hippos (Sussita), Israel: Five Years of
Archaeological Research (2000-2004), Eastern Christian Art. 2, s. 39-58.
2006, Pottery Report [w:] (red.) A. Segal et al., Hippos-Sussita, Seventh Season of
Excavations, July 2006, Haifa, s. 91-126.
2006, The North-West Church Complex [w:] (red.) A. Segal et al., Hippos-Sussita,
Seventh Season of Excavations, July 2006, Haifa, s. 47-59.
2007, Blessed Wine: a Newly Discovered Winery at the North-West Church in Hippos
Sussita [w:] Ksiga Pamitkowa Jerzego Gssowskiego, Warszawa, s. 397-405.
2008, Pottery Report [w:] A. Segal et al., Hippos Sussita. Eighth Season of Excavations,
July 2007, Haifa, December 2007, s. 105-139.
2008, Architectural and Functional/Liturgical Development of the North-West Church
in Hippos (Sussita), tudes et Travaux 22, s. 147-170.
(w druku), [wspaut.] Elements of Liturgical Furniture in an 8th century church
(NWC) [w:] Hippos (Sussita), Series Byzantina 4, s. 9-37.
(w druku), Hellenistic Pottery Deposits at Hippos of the Decapolis, 7 Epistemonike
Synantese gia ten Ellenistike Keramike, Aigio (4-8.04.2005).
(w druku), Descendants of the god-like Kinyras: the kings of Paphos in archaeological
record, [do:] Akta IV International Cyprological Congress, Nikozja 29. kwietnia-3.
maja 2008
prof. dr hab. Karol Myliwiec
(archeologia Egiptu faraoskiego ze szczeglnym uwzgldnieniem sztuki i religii
okresw Starego Pastwa, Nowego Pastwa i Epoki Pnej, do czasw ptolemejskich
wcznie)
Ksiki
1976, Le portrait royal dans le bas-relief du Nouvel Empire, Warszawa.
1978, Studien zum Gott Atum. Band I. Die heiligen Tiere des Atum (Hildesheimer
gyptologische Beitrge 5), Hildesheim.
1979, Studien zum Gott Atum. Band II. Name Epitheta Ikonographie (Hildesheimer
gyptologische Beitrge 8), Hildesheim.
1985, Eighteenth Dynasty before the Amarna Period Iconography of Religions 16, 5,
Leiden.
604
1987, Keramik und Kleinfunde aus der Grabung im Tempel SethosI [w:] Gurna, Mainz
am Rhein.
1990, wite znaki Egiptu, Warszawa.
1993, Pan Obydwu Krajw, Warszawa.
1998, [wer. niemiecka, uzupeniona] Herr Beider Lnder, gypten im 1. Jahrtausend
v.Chr., Mainz.
1999, New Faces of Sakkara. Recent discoveries in West Sakkara, Tuchw.
2000, [wer. angielska, uzupeniona] The Twilight of Ancient Egypt. First Millenium
B.C.E., New York London.
2001, Eros nad Nilem, Warszawa.
2004, [wer. angielska, uzupeniona] Eros on the Nile, Ithaca.
2004, [wspaut.] Saqqara I. The tomb of Merefnebef, t. 1-2, Warszawa.
2008, [wspaut.] (red.) Saqqara III. The Upper Necropolis. Part I: The Catalogue with
drawings, Warszawa.
(w druku) [wspaut.] (red.) Saqqara IV: The funerary complex of Ny-ankh-Nefertem,
Warszawa.
1999, Fruchtbarkeitskult und erotische Kunst im ptolemischen Athribis (Untergypten)
[w:] (red.) Heinz Felber, Susanne Psterer-Haas, Kanobos. Forschungen zum
griechisch-rmischen gypten, 1, (gypten Griechen Rmer. Begegnung
der Kulturen), Leipzig, s. 47-81.
2001, Le harpon de Sakkara [w:] (red.) H. Gyry, Mlanges oerts Edith Varga,
Bulletin du Muse Hongrois des Beaux-Arts, Supplment Budapest, s. 395410.
2003, West Saqqara in 2002, Polish Archaeology in the Mediterranean 14, s. 111127.
2004, West Saqqara 2003. Archaeological Activities, Polish Archaeology in the
Mediterranean 15, s. 111-122.
2004, Zwischen der Stufenpyramide und dem Trockenen Graben: Neue Entdeckungen
in Saqqara, Maat (Archologie gyptens 1), Heidelberg, s. 6-23.
2004, Polska rdziemnomorska [w:] Uniwersyteckie wykady na koniec starego i pocztek
nowego tysiclecia, Warszawa, s. 151-175.
2004, Sowo nad trumn Profesor Anny Sadurskiej, Meander 59/5-6, s. 297-298.
2004, Wezyr, cztery ony i kochanka, Polityka, nr 2 (2434), 10 stycznia 2004, s. 6669.
2004, Teologia polityczna w Egipcie faraonw czyli nihil novi sub sole, Nauka 1, s. 5567.
605
2004, Ssiedzi wezyra, wiat Nauki 5/153, s. 36-47.

2004, Sakkara: nowe zagadki nowe szanse, Polonez 53, padziernik-listopad 2004,
s. 23-25.
2005, The publication of a unique historical document and masterpiece of ancient art,
Annual Report Polish Academy of Sciences, s. 27-29.
2005, Krl czy wity? duga droga do domu wiecznoci, Polonez 59, listopad
grudzie, s. 18-20.
2005, West Saqqara: Saqqara 2004, Polish Archaeology in the Mediterranean 16,
s. 147-160.
2005, Saqqara, Archaeological Activities 2005, Polish Archaeology in the
2005, Reading a Statue of a Statue; a Testimony of three-dimensional Cryptography,
Imago Aegypti 1, Mnchen, s. 79-85.
2005, Eine geheimnisvolle Rampe und Platform an der Westseite der Pyramide des Djoser,
Sokar 11, s. 6-7.
2005, Fe and Temi: Posthumous Neighbours (Sixth Dynasty, Saqqara) [w:] (red.) Shaa
Bedier, Studies dedicated to Professor Aly Radwan, Annales du Service des
Antiquits de lEgypte (Supplment) 34, vol. 2, Le Caire, s. 197-211.
2004-2005, [rec.] Georges Soukiassian, Michel Wuttmann et Laure Pantalacci, Le palais des gouverneurs de lpoque de Ppy II. Les sanctuaires de ka et leurs dpendances. Balat VI (Fouilles de lInstitut Franais dArchologie Orientale 46),
Institut Franais dArchologie Orientale, Le Caire, 2002, de KMI BIRT
NRI, Revue Internationale de lOrient Ancien 2, s. 190-193.
2006, The Cemetery of Zoser. Dead in fashion, Current World of Archaeology 18/2/6,
s. 31-42.
2006, Gdzie zbudowano pierwsz piramid?, Nauka 2, s. 111-135.
2006, The Red and Yellow: an Aspect of the Egyptian Aspective [w:] (red.) E. Czerny,
I. Hein, H. Hunger, D. Melman, A. Schwab, Timelines. Studies in Honour of
Manfred Bietak, OLA 149, vol. I, Leuven Paris Dudley, s. 225-238.
2006, Fragen an eine Nekropole in Sakkara, Sokar 13/2, s. 6-17.
2006, [wspaut.] Fragment of a Wooden Con of a Child [w:] Egyptian Art in the
Nicholson Museum, Sydney, Sydney, s. 165-167.
2007, The Scheme 2 x 4 in the Decoration of Old Kingdom Tombs [w:] (red.) Zahi A.
Hawass, Janet Richards, The Archaeology and Art of Ancient Egypt, Essays in
Honor of David B. OConnor, Annales du Service des Antiquits de lgypte
36/2, Le Caire, s. 191-205.
2007, Saqqara [w:] (red.) E. Laskowska-Kusztal, Seventy years of Polish archaeology in
Egypt, Warszawa, s. 79-90.
606
2007, Nekropolie staroytnego Egiptu, Gutenberg 1/18, s. 49-51.

2007, Tell Atrib [w:] (red.) E. Laskowska-Kusztal, Seventy years of Polish archaeology
in Egypt, Warszawa, s. 135-144.
2007, The Dry Moat west of the Netjerykhet enclosure [w:] (red.) M. Brta, The Old
Kingdom Art and Archaeology, Praha, s. 233-237.
2007, Saqqara (EGYPT), Excavations and Conservation 2006. Brief from the eld,
Centrum Archeologii rdziemnomorskiej UW, s. 9-10.
2008, Saqqara. Archaeological Activities, 2006, Polish Archaeology in the
2008, A Contribution to the Second Style in Old Kingdom Art [w:] Servant of Mut,
Studies in Honor of Richard A. Fazzini, Nowy Jork-Leiden-Boston, s. 172-180.
(w druku), Polskie wykopaliska w cieniu najstarszej piramidy wiata, Archeologia
ywa 1.
(w druku), Nowe karty historii z piaskw Sakkary, Archeologia ywa.
(w druku), Krl czy wity? Duga droga do domu wiecznoci, Archeologia ywa
(w druku), Old Kingdom cons made of Cyperus Papyrus [w:] Festschrift for Prof.
M. Verner, Praha.
(w druku), Atum [haso do pracy zbiorowej:] Iconography of Deities and Demons in
the Biblical World, Friburg.
(w druku), The mysterious Mereris, sons of Temi (6th Dynasty, Saqqara) [w:] Festschrift
N. Kanawati, Supplment aux annales du Service des Antiquits de lgypte.
(w druku), Silly jokes of a Masters deputy (6th Dynasty, Saqqara) [w:] Festschrift S.
Allam, Supplment aux annales du Service des Antiquits de lgypte.
(w druku), (rozdzia) Saqqara [w:] Encyclopaedia Universalis, Paris.
(w druku), Nowe karty historii z piaskw Sakkary, Archeologia ywa.
(w druku), Krl czy wity? Duga droga do domu wiecznoci, Archeologia ywa.
dr Teodozja I. Rzeuska
(ceramika egipska, gwnie Starego i redniego Pastwa)
Ksiki
2006, Pottery of the late Old Kingdom Funerary Pottery and Burial Customs, Saqqara
2, Warszawa.
2001, The Pottery from the Funerary Complex of Vizier Merefnebef (West Saqqara). The
Evidence of a Burial and Cult of the Dead in the Old Kingdom [w:] (red.) J.
607
Popielska-Grzybowska, Proceedings of the First Central European Conference of

Young Egyptologists. Egypt 1999: Perspectives of Research. Warsaw 7-9 June 1999,
2001, Saqqara: Pottery from the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari, tudes et
Travaux 19, s. 299-328.
2002, The Necropolis at West Saqqara: The Late Old Kingdom Shafts with no Burial
Chamber. Were they False, Dummy, Unnished or Intentional? Archiv Orientln
75, s. 375-402.
2003, Some Remarks on the Old Kingdom White Painted Funerary Cult Pottery from
West Saqqara [w:] (red.) J. Popielska- Grzybowska, Proceedings of the Second
Central European Conference in Egyptology. Egypt 2001: Perspectives of Research.
Warsaw 5-7 March 2001, Warszawa, s. 125-134.
2004, The Pottery [w:] (red.) K. Myliwiec, K. Kuraszkiewicz, D. Czerwik, T. Rzeuska,
M. Kaczmarek, A. Kowalska, M. Radomska, Z. Godziejewski, The Tomb of
Merefnebef, Saqqara I, Warszawa, s. 195-236.
2003, The Pottery, 2002, Polish Archaeology in the Mediterranean 14, s. 144-152.
2003, [wspaut.] Beer Jars with Ashes from Saqqara. Preliminary Report, Polish
2004, witynia Jahwe na Elefantynie, Przegld Powszechny 1/989, s. 39-49.
2004, Archeolog o Wyjciu z Izraela, Przegld Powszechny 4/992, s. 14-26.
2004, Powrt krlewskiej mumii, Przegld Powszechny 7-8/995-996, s. 88-99.
2004, Wdrwki w. Rodziny po Egipcie, (Zaginione cywilizacje 2), Wiedza i ycie
nr specjalny 1, s. 8-13.
2005, Saqqara West 1998, Bulletin de liaison du groupe international dtude de la
cramique gyptienne 22, s. 19-24.
2004, West Saqqara. Pottery 2003, Polish Archaeology in the Mediterranean 15,
s. 133-140.
2005, Czterej Krlowie, Wiedza i ycie 1, s. 54-55.
2005, Some Remarks on the Egyptian kernoi [w:] (red.) M. Bietak, E. Czerny, The
Synchronisation of Civilisations in the Eastern Mediterranean in the Second
Millenium B.C. III, Proceedings of the SCIEM 2000-2nd Euroconference. Vienna,
28th of May 1st June 2003, s. 325-326.
2005, Saqqara, The Pottery, 2004, Polish Archaeology in the Mediterranean 16,
s. 172-179.
2005, The Pottery, Saqqara 2005, Polish Archaeology in the Mediterranean 17 (),
2007, s. 182-189.
2005, [wspaut.] Pharaonic Pottery from Sheikh Abd el-Gurna, Polish Archaeology
608
2005, [seria artykuw] [w:] Egipt. Bogowie i faraonowie, t. 7-29: Ptah prabg
i stwrca wiata; Thot bg ksiyca i pan czasu; Izyda bogini tajemnicza;
Chnum- bg o czterech rogach; Heket; Jego majestat Hapi, Szu, Onuris;
Merenptah i wyjcie ludu Izraela; Sziszak zdobywa Jerozolim; Hermpolis
i Tuna al-Dabal; Dzieci; Sd Ozyrysa i Pola Wiecznej Szczliwoci; Izyda
Czarodziejka; Ptah Pan Mems; Chnum boski garncarz; Satet, Anuket
i Miket; Boska menaeria w Mems; Uporzdkowa wiat bogw.
2006, The Case of Beer Jars with Ashes [w:] (red.) E. Czerny, I. Hein, H. Hunger, D.
Melman, A. Schwab, Timelines. Studies in Honour of Manfred Bietak, OLA
149, vol. I, Leuven Paris Dudley, s. 291-298.
2006, Funerary Customs on the Old Kingdom Necropolis in West Saqqara [w:] (red.)
M. Brta, F. Coppens, J. Krej, Proceedings of the conference Abusir and Saqqara
in the year 2005, Proceedings of the conference held in Prague (June 27-July 5,
2005), Prague, 353-377.
2007, Pottery of the Middle Kingdom [w:] D. Raue et al., Report on the 34th Season of
Excavation and Restoration on the Island Elephantine, s. 10-17.
http://www.dainst.org/medien/en/daik_ele34_rep_en.pdf
2007, Some Remarks of the Egyptian kernoi [w:] (red.) M. Bietak, E. Czerny, The
Synchronisation of Civilisations in the Eastern Mediterranean in the Second
Millenium B.C. III, Proceedings of the SCIEM 2000-2nd Euroconference. Vienna,
28th of May 1st June 2003, s. 325-326.
2007, Amphorae from the Upper Necropolis at West Saqqara: 1996-2003, Preliminary
Report, Cahiers de la Cramique gyptienne 8, s. 207-226.
2007, West Saqqara, Pottery 2005, Polish Archaeology in Mediterranean 17, s. 182189.
2007, [wspaut.] Staroytni Egipcjanie (Mitologie wiata), Warszawa, s. 60-63,
68-79, 108-127.
2007, Ucz si a zostaniesz witym, Wiedza i ycie numer specjalny 1, s. 76-79.
2008, [opracowanie zabytkw] [w:] Seventy years of Polish Archaeology in Egypt,
Egyptian Museum in Cairo, 21 October-21 November 2007, s. 82-93, 132135.
2008, Pottery from the Upper Necropolis at Saqqara [w:] (red.) K. Myliwiec, Saqqara
III. The Upper Necropolis. Part I: The Catalogue with drawings, Warszawa, 417451.
2008, West Saqqara, Pottery 2006, Polish Archaeology in Mediterranean 18, s. 180189.
2008, Late Old Kingdom pottery from the West Saqqara Necropolis and its value in
dating [w:] (red.) H. Vymazalov i M. Brta, Proceedings of the workshop
609
Chronology and Archaeology of Egypt. The late Fourth and the Third millennium
BC., Prague 11-14 June 2007, Prague, s. 223-239.
2008, The Pottery from the tomb of Kakemu Tomb (No. 15) at Qubbet el-Hawa, Etudes
et Travaux 22, s. 182-195.
(w druku) Some remarks on the late Old Kingdom Canaanite Jars from the Necropolis
in Saqqara, Acts of the Third International Congress of Young Egyptologists.
(w druku) The Oerings that made the King, Festschrift for Prof. M. Verner, Praha.
(w druku) Funerary Customs and Rites on the Old Kingdom Necropolis at West Saqqara,
Abusir and Saqqara in the year 2005, Praha.
doc. dr hab. Hanna Szymaska
(okres hellenistyczny, rzymski i bizantyski w Egipcie; ptolemejskie i rzymskie terakoty
oraz bizantyskie anie i bazyliki w Egipcie)
Ksiki
2008, [wspaut.] Byzantine Marea. Excavations in 2000-2003 and 2006 (Biblioteka
Muzeum Archeologicznego w Krakowie 4), Krakw.
2007, [wspaut.] Recepcja cywilizacji staroytnego Egiptu w rodowisku europejskim
i polskim w XVIII, XIX i na pocztku XX wieku [w:] Staroytny Wschd
w wyobrani romantykw, Warszawa, s. 9-28.
2007, Jak produkowano terakoty w grecko-rzymskim Egipcie, Egipt. Bogowie i faraonowie 58, s. 229-232.
2007, Kpiele w ani publicznej w bizantyskim Egipcie, Egipt. Bogowie i faraonowie 63, s. 251-256.
2007, Symbolika i religijne treci egipskich terakot, Egipt. Bogowie i faraonowie 65,
s. 233-238.
2007, Marea Kaum Idris, Egipt. Bogowie i faraonowie 66, s. 225-228.
2007, Recepcja cywilizacji staroytnego Egiptu w rodowisku europejskim i polskim
w XVIII, XIX i na pocztku XX wieku [w:] Hieroglifem pisane dzieje. Staroytny
Wschd w wyobrani romantykw, Warszawa, s. 9-28.
2008, [wspaut.] The Baths and Sqiya [w:] (red.) H. Szymaska, K. Babraj, Byzantine
Marea. Excavations in 2000-2003 and 2006, Krakw, s. 27-83.
2008, Pottery Lamps from Baths, Sqiya and Funerary Chapel [w:] (red.) H. Szymaska,
K. Babraj, Byzantine Marea. Excavations in 2000-2003 and 2006, Krakw,
s. 161-168.
610
2008, Marea: Report on the Excavations of the Polish Archaeological Mission in 2006,
Polish Archaeology in the Mediterranean 18, s. 51-61.
(w druku), Les bains de Marea, [do:] Balnorient. Balneia, thermes et hammams. 25
sicles de bain collectif, Colloque organis par la Maison de lOrient et de la
Mditerranne, Lyon, 1-4. 12. 2006.
(w druku), Marea or Philoxenite? Excavations at Marea (2000-2007). [do:] materiay
konferencji: Lake Mareotis: Reconstruction of the Past. Aleksandria University
University of Southampton 5 and 6 April 2008,
(w druku), Polish Excavations in the Basilica at Marea (Egypt) in 2007 and 2008,
Bulletin de la Societ dArchologie Chrtienne.
dr Barbara Tkaczow
(Aleksandria ptolemejska)
Ksiki
1988, Aleksandria. Najjaniejsza, Najpikniejsza, Najwietniejsza, Warszawa.
1993, Topography of Ancient Alexandria (An Archeological Map) (Travaux du Centre
dArchologie Mediterraneenne de lAcademie Polonaise des Sciences 32),
Warszawa.
2008, Alexandrie VIII. Architectural Styles of Ancient Alexandria. Elements of Architectural
Decoration from Polish Excavations at Kom el-Dikka (1960-1993), Warszawa.
1981, Le culte de la deesse Demeter Alexandrie [w:] Colloques Internationales du
C.N.R.S., No. 593 Mythologie Greco-romaine. Mythologies peripheriques. Etudes
diconographie. Paris, s. 131-135 (cz archeologiczno-topograczna).
1990, Niobe ou Berenice? Remarques sur la provenance et l identication de la statue no
14942 du Musee Greco-Romain d Alexan drie, tudes et Travaux 15, s. 418425.
2000, [rec.] A. Adriani, La tomba di Alessandro. Realte, ipotesi e fantasie (a cura di N.
Bonacasa e P. Mina), Roma 2000, Archeologia 52, s. 145-147.
2000, The historical Topography of Kom el-Dikka. Notes on Plans XII-XV [w:] (red.)
Z. Kiss i in:, Alexandrie VII. Fouilles polonaises a Kom el-Dikka (1986-1987),
2001, Topographie et larchitecture de lancienne Alexandrie. Nouvelles recherches et
dcouvertes, tudes et Travaux 19, s. 330-336.
611
2002, Remarques sur la topographie et larchitecture de lancienne Alexandrie la lumire

des recentes dcouvertes archologiques, Archeologia 53, s. 21-37.
2004, [rec.] A. Bernand, F. Goddio, L`gypte engloutie. Alexandrie, Paris 2002,
Bibliotheca Orientalis 61/3-4, kol. 308-312.
2004, [seria artykuw] [w:] Egipt, Bogowie i faraonowie, t. 1-6: Aleksandria przy
Egipcie (4, s. 93-98); Aleksandria topograa i wykopaliska (zeszyt 5, ss, 9-14).
2005, [rec.] A. Hirst and M. Silk, Alexandria Real and Imagined, The Centre of
Hellenic Studies, Kings College, London 2004, Bibliotheca Orientalis 62/5-6,
kol. 509-512.
2005, [seria artykuw] [w:] Egipt. Bogowie i faraonowie, t. 7-29: Sztuka Egiptu greckorzymskiego (7, s. 123-126); Egipt pierwszych Ptolomeuszy (8, s. 79-82);
Aleksandria ktrej ju nie ma (11, s. 117-122); Aleksander w Egipcie (12, s. 105106); Z perskiej niewoli ku nowemu adowi (14, s. 77-78); Hadrian i Antinous
(16, s. 117-120); Grobowce epoki zmierzchu (17, s. 33-36); Egipt w wiecie
klasycznym (18, s. 99-102); Ptolomeusz I i Ptolomeusz II (19, s. 107-110);
Septymiesz Sewer (20, s. 121-122); Dioklecjan (25, s. 125-126); Karakalla ten
ktry chcia by Aleksandrem (26, s. 123-125); Serapis i inni (27, s. 141-144).
2006, Kleopatra ostatnia z rodu, Egipt, Bogowie i faraonowie 47, s. 111-116.
2007, [seria artykuw] [w:] Egipt, Bogowie i faraonowie, t. 50-60: Berenika II (51,
s. 141-142); Ptolomeusz IV i Arsinoe III (60, s. 143-144); Ptolomeusz V (60,
s. 145-146).
2003, L. Sims, Przewodnik po staroytnej Grecji, Warszawa.
2004, E.J. Staord, Grecja ycie, legendy i sztuka, Warszawa.
2004, S. Melloni, Eneida, Upadek Troi i bohaterskie czyny Eneasza, Warszawa.
2003, S. Romani, Iliada, Warszawa .
2004, T. Allan, Rzym ycie, legendy i sztuka, Warszawa.
2006, S. Lane-Poole, Saladyn Wielki i upadek Jerozolimy, Warszawa.
dr Maciej Grzegorz Witkowski
(archeologia Egiptu; witynia Hatszepsut w Deir el-Bahari)
1988, Le rle et les fonctions des Chapelles dÀnubis dans le Complexe Funraire de la
reine Hatshepsout Deir el Bahari [w:] Akten des 4. Internationalen gyptologen
Kongresses Mnchen 1985, Beiheft Studien AK 3, Hamburg, s. 431-440.
612
1990, Quatre saisons de travaux de documentation dans les chepelles dÀnubis au Temple
de la Reine Hatshepsout Deir el-Bahari. Chronique de fouilles, Etudes et
Travaux 14, s. 369-392.
1993, Deir el Bahari et l`nigme des chapelles redoubles, Les Dossiers dÀrchologie
187/S (Hatchepsout Femme pharaon) Novembre 1993, s. 80-83.
1997, Quatre planches du sarcophage anthropode du Muse Archologique de Cracovie,
Materiay Archeologiczne 27/2, s. 15-27.
1998, Der Tempel der Knigin Hatschepsut in Deir el-Bahari. Seine Geschichte,
Erforschung und Rekonstruktion, Antike Welt. Zeitschrift fr Archologie und
Kulturgeschichte, 1998/1, s. 41-56.
2004, [seria artykuw] [w:] Egipt. Bogowie i faraonowie, t. 1-6: Seth Zy, ktry
ratuje Soce (1, s. 5-6); Bogowie i boginie (1, wkadka); Ozyrys (2, s. 3-4);
Hyksosi, Ksita Obcych Krajw (2, s. 29-32); Ozyrys Wadca Zawiatw (2,
ss.7-10); Widzialne formy Boga-Soca (nr 3, s. 5-6); Re Pan Wszelkiego
Stworzenia (nr 3, s. 1-2); Podr w Zawiaty (4, s. 11-14); Horus Protektor
Krlw (5, s. 27-30); Anubis Najwierniejszy z Wiernych (6, s. 11-12); Anubis
i inne Psiogowce (6, ss. 19-22).
2005, [seria artykuw] [w:] Egipt. Bogowie i faraonowie, t. 7-29: Sd Ozyrysa i Pola
Wiecznej Szczliwoci (7, s. 15-18); Portrety fajumskie (9, s. 127-130); Geb
bg Ziemi, pan wy i skorpionw (10, s. 19-20); Madinat Habu wityniamiasto (10, s. 87-90); Seth Zo konieczne (11, s. 21-22); Nut Niebo
Gwiadziste nade mn (13, s. 25-26); Seszat Wielka Rachmistrzyni (16, s. 3132); Maat Uniwersalna Zasada (25, s. 49-50); Rone twarze boga Harmachisa
(26, s. 51-52); Idfu Domena Wszechpotnego Horusa (26 s. 105-108); A imi
jego Heh Milion czyli Wieczno (28; s. 55-56); Cheper Ten, ktry stwarza
Soce (29; s. 57-58).
2006, [seria artykuw] [w:] Egipt. Bogowie i faraonowie, t. 30-50: Dariusz I Dobry
Pers na tronie faraonw (35, s. 103-104); O sposobach dekorowania grobowcw
(35, s. 17-20); Dajr Al-Madina (36, s. 101-102); Nowa Era Ramzesa XI (37,
s. 91-92); Rzemielnicza arystokracja (nr 37, s. 145-148); Z czego skada si
czowiek (38, s. 101-104); Krlewskie Ksigi Zawiatw (40, s. 137-140);
O wygubieniu ludzkoci (41, s. 105-106); Kilka zasad sztuki egipskiej (42, ss.
83-86); Boskie narodziny krla (42, s. 99-100); Upuaut, czyli Ten, ktry otwiera
drogi (43, s. 85-86); Staroytne mapy i plany (43, s. 111-112); Ksigi Wychodzenia
na Dzie i Oddychania (43, s. 133-136); Magia (44, s. 85-90); Kopoty
z chronologi (45, s. 155-158); Teksty Sarkofagw (45, s. 131-132); Ramzes III
ostatni naprawd Wielki (46, s. 87-90); Pimiennictwo naukowe (47, s. 179-
613
182); Lista krlw Egiptu (48, s. 159-164); Teksty liturgiczne (48, s. 186-186);
Bogowie umieraj i odchodz (40, s. 117-120).
(w druku), Tombs and Graves within the Funerary Complex of Amir Kebir Qurqumas
on Cairo Northern Cemetery (no. 162) [w:] (red.) I. Zych, Polish Archaeology
in the Mediterranean, Supplement.
2004-2007, [red. naukowa caoci] Egipt, Bogowie i faraonowie.
dr Bogdan T. urawski
(archeologia staroytnego Sudanu Nubia)
Ksiki
2003, Survey and Excavations between Old Dongola and Ez-Zuma, Southern Dongola
Reach Survey I (Nubia 2), Warszawa.
2000, The Southern Dongola Reach Survey, 1998/1999, Polish Archaeology in the
2001, Building A-I [w:] (red.) Grzymski & Anderson, Hambukol. Excavations 19861989, Missisauga, s. 15-44.
2001, Dongola, the City of the Makurians (Literary sources to 1956) [w:] (red.) S.
Jakobielski, Stefan, P. O. Scholz, Dongola-Studien, 35 Jahre polnischer
Forschungen im Zentrum des makuritischen Reiches (Bibliotheca nubica et thiopica 7), Warszawa-Wiesbaden, s. 75-141.
2001, Aero-photographical Atlas of Old Dongola and Letti Basin. A personal narrative
[w:] (red.) S. Jakobielski, Stefan, P. O. Scholz, Dongola-Studien, 35 Jahre polnischer Forschungen im Zentrum des makuritischen Reiches (Bibliotheca nubica
et thiopica 7), Warszawa-Wiesbaden, s. 49-75.
2001, Makurian Defensive System in the Southern Dongola Reach (6th-14th century),
Etudes et Travaux 19, s. 356-386.
2001, The Southern Dongola Reach Survey. Report on eldwork in 2000, Polish
2002, Dongola Reach. The Southern Dongola Reach Survey 2001, Polish Archaeology
2002, Survey and Excavations between Old Dongola and Ez-Zuma, Sudan and Nubia
6, s. 73-85.
614
2002, Taming the Nile. Polish archaeology within the Cataracts, Archaeologia Polona
40, s. 23-50.
2003, The Southern Dongola Reach Survey Project, 2002, Polish Archaeology in the
2004, The Southern Dongola Reach Survey: First Season (1998) [w:] (red.) T. Kendall,
Nubian Studies 1998, Proceedings of the Ninth Conference of the International
Society of Nubian Studies, August 21-26, 1998, Boston, s. 472-486.
2004, Banganarti [w:] (red.) D.A. Welsby, J.R. Anderson, Sudan Ancient Treasures.
The British Museum, London, s. 220-223
2004, [opisy zabytkw w katalogu wystawy] Buckle; Chalice; Paten; Jar [w:] (red.)
D.A. Welsby, J.R. Anderson, Sudan Ancient Treasures. The British Museum,
London, s. 225-226.
2004, Osadnictwo redniowieczne w Grnej Nubii (VI-XIV w. n.e.) w badaniach Polskiej
Poczonej Ekspedycji Archeologicznej [w:] (red.) Jacek apott, Afryka. 40 lat
penetracji oraz poznawania ludw i kultur. Sympozjum w Muzeum Narodowym
w Szczecinie 10-19. 04. 2002, Szczecin, s. 56-74.
2004, Banganarti, The Southern Dongola Reach Survey, 2003, Polish Archaeology in
2005, Miracles of Banganarti, Academia. The Magazine of the Polish Academy of
Sciences 5, s. 20-23.
2005, The Archaeology of Sa Island (2004 Season), Gdask Archaeological Muzeum
African Reports 4, s. 199-218.
2005, The Temple of Soniyat, 1991-2002, Gdask Archaeological Muzeum African
Reports 3, s. 289-302.
2005, [wspaut.] Murals of Banganarti, Minerva, The International Review of
Ancient Art and Archaeology 16/1, s. 37-39.
2005, Peregrinatio Nubiana [w:] V Sympozjum Kazimierskie: Miejsca wite w epoce
pnego antyku, Lublin, s. 301-324.
2005, Banganarti. 2004 Season including Activities at the Fortress of Ed-Deiga, Polish
2005, Sa Island. Merowe Dam Archaeological Survey Project, Polish Archaeology in
2005, [wspaut.] From Khor Umm Ghizlan to Shemkhiya. Archaeological Survey in
the Fourth Cataract Region, December 2004, Polish Archaeology in the
2006, Nubian mortuary complex of the Christian Period [w:] (red.) I. Caneva, A.
Roccati, Acta Nubica. Proceedings of the X International Conference of Nubian
Studies Rome 9-14 September 2002, Roma, s. 171-188.
615
2007, P wieku nad rodkowym Nilem [w:] (red.) J. Lech, P Wieku z Dziejw
Archeologii Polskiej. Polska nubiologia 1939-1989, Warszawa, s. 149-179.
2007, Banganarti 2004/2005, Polish Archaeology in the Mediterranean 17, s. 301321.
2007, Fourth Cataract. Survey and Excavations In Shemkhiya, Dar el-Arab and Sa
Island, Polish Archaeology in the Mediterranean 17, s. 323-336.
2007, The Anastasis scene from the Lower Church III at Banganarti, tudes et Travaux
21, s. 161-182.
2007, Where the water is crying. Survey and excavations in Shemkhiya, Dar el-Arab
(Suegi el-Gharb) and Sa Island carried out by The Polish Expedition to the
Fourth Cataract in the winter of 2004/2005. Preliminary report [w:] Proceedings
of the Second International Conference on the Archaeology of the Fourth Nile
Cataract, Berlin, August 4th-6th, 2005, (Meroitica 23), s. 179-205.
2008, The Churches of Banganarti 2002-2006 [w:] (red.) W. Godlewski, A. ajtar,
Between the Cataracts 1. Proceedings of the 11th International Conference for
Nubian Studies Warsaw University 27 August-2 September 2006, s. 303-320.
2008, Shemkhiya 2006/2007, from Archaeology to History [w:] (red.) B. Gratien, Actes
de la 4e Confrence Internationale sur lArchologie de la 4e Cataracte du Nil,
Suppl. Cahiers de Recherches de lInstitut de Papyrologie et dgyptologie de
Lille 7, s. 143-160.
(w druku), Strongholds on the rocks. The 2003 aerial reconnaissance of the 4th Cataract,
[w:] (red.) W. Godlewski, A. ajtar, Between the Cataracts 2. Proceedings of the
11th International Conference for Nubian Studies Warsaw University 27 August-2
September 2006,.
(w druku), Banganarti [w:] Wielki Sownik Sztuki, Wyd. Arkady.
616
1 9 . W R O C AW
19.1. Uniwersytet Wrocawski
19.1.1. Zakad Historii Staroytnej, Instytut Historyczny, Wydzia Nauk
Historycznych i Pedagogicznych
adres: ul. Szewska 49, 50-139 Wrocaw (p. 2a, 19, 20, 225, 226, 227)
website: http://www.hist.uni.wroc.pl/pl/polwew/zaklady/starozytnej / www.antiquitas.wroclaw.pl
tel. (71) 375 25 30, 375 25 36

Historia staroytna zaistniaa na polskim Uniwersytecie Wrocawskim wraz
z jego powstaniem w 1945 r. Waciwym jednak twrc Katedry, obecnie
Zakadu Historii Staroytnej, by najwikszy polski badacz antyku prof. Jzef
Wolski, pracujcy na Uniwersytecie Wrocawskim w latach 1952-1958. Dugoletnim kierownikiem zakadu by prof. Eugeniusz Konik. W latach 19851994 kierowa nim prof. Tadeusz Kotula, nastpnie prof. Juliusz Ziomecki
(1994-2000), prof. Wiesaw Suder (2000-2008), a od 2008 r. kieruje prof.
Krzysztof Nawotka. Najwikszy wpyw na uksztatowanie si obecnego prolu Zakadu wywar prof. Tadeusz Kotula, ktry zarwno zapocztkowa we
Wrocawiu badania epigraczne, jaki i wyksztaci grono uczniw, z ktrych
troje zatrudnionych jest obecnie w Zakadzie. Jego podstawowy, we wczesnym
okresie dziaalnoci naukowej, prol badawczy, jakim byy dzieje Afryki rzymskiej, znalaz na pewien czas kontynuatork w osobie dr Magorzaty Pawlak.
Jego pniejsze zainteresowania epok pnego antyku i chrzecijastwa kontynuowane s w pracach dr. Andrzeja Wypustka. Zainteresowania badawcze
prof. Kotuli zgromadzeniami prowincjonalnymi i elitami municypalnymi
stay si inspiracj dla bada prof. Andrzeja osia i prof. Krzysztofa Nawotki oraz znalazy odzwierciedlenie w cyklu wrocawskich konferencji powiconych elitom w staroytnoci. Przez dugie lata zainteresowania wrocawskich
historykw staroytnoci koncentroway si wok Italii i zachodnich prowincji cesarstwa rzymskiego. W chwili obecnej do tego nurtu najpeniej nale uczniowie prof. Kotuli, prof. Andrzej o i dr Magorzata Pawlak. Cz
617
pracownikw Zakadu czya zainteresowania lologiczne z historycznymi.

Gwnym osigniciem prof. Eugeniusza Konika byo dokonanie przekadu
dzie Juliusza Cezara. Badania lologiczne, zwaszcza nad spucizn po staroytnych ateistach zdominoway dziaalno naukow prof. Marka Winiarczyka, a prof. Krzysztof Nawotka dokona komentowanego przekadu paru
dzie nalecych do tradycji o Aleksandrze Wielkim. Obecny Zakad Historii Staroytnej dziedziczy te powojenne tradycje archeologii klasycznej, we
Wrocawiu ufundowanej przez prof. Edmunda Buland i prof. Kazimierza
Majewskiego, czynnych tu odpowiednio w latach 1946-1951 i 1945-1951.
Ucze prof. Majewskiego, prof. Juliusz Ziomecki, pod koniec lat 70-ych XX
w. zapocztkowa jedyne w powojennych dziejach Uniwersytetu Wrocawskiego samodzielne badania w zakresie archeologii klasycznej, prowadzone
w Novae. Miay one zgodnie z zainteresowaniami ich pierwszego kierownika charakter ceramologiczny. Niestety w latach 90-ych XX w. prace w Novae nie byy ju kontynuowane. Naleay one do wanego przez pewien czas
wwczas wrd wrocawskich historykw i archeologw klasycznych obszaru
zainteresowa Bakanami w staroytnoci, reprezentowanego przez dr. Andrzeja adomirskiego, prof. Krzysztofa Nawotk, dr. Mateusza mudziskiego.
Prol badawczy
Obecny prol badawczy Zakadu jest bardzo zrnicowany i nie mona wskaza jednego wsplnego dla wszystkich obszaru zainteresowa, czy stosowanej
metodologii. Najbardziej powszechne s w Zakadzie zainteresowania epigrak, tak greck (prof. Nawotka, dr Pauchowski, dr Wypustek, dr Wypijewski), jak i acisk (prof. Winiarczyk, prof. o, dr Pawlak, dr Wypijewski).
Samo edytorstwo inskrypcji reprezentowane jest okazjonalnie (gwnie prof.
Nawotka), wszyscy niemal wymienieni wykorzystuj natomiast inskrypcje
jako rdo w badaniach historycznych. Historia spoeczna, zwaszcza dzieje
szeroko rozumianych elit, od senatorskich po wyzwolecze, dominuj w badaniach dr. Pauchowskiego i dr. Wypijewskiego, a obecne s w pracach prof.
osia i prof. Nawotki. Histori gospodarcz wiata antycznego zajmuj si,
z rnym stopniem zaangaowania na tle caoci swych zainteresowa naukowych, dr mudziski, prof. o, dr Wypijewski, dr Pauchowski. Kontakty
midzy wiatem kultury klasycznej, a innymi ludami i kulturami antycznymi
wystpuj na du skal w badaniach dr Pawlak, prof. Winiarczyka, w mniej-
618
szym stopniu prof. Nawotki. Historia ustroju stanowi wany obszar zainteresowa dr. Pauchowskiego i prof. Nawotki, a zajmuje si ni take prof.
o. Kolejnym, mniejszym obszarem badawczym, s dzieje religii i lozoi,
reprezentowane przez prace prof. Winiarczyka i dr. Wypustka. Stosunkowo
niewielkie zainteresowanie budzia zawsze w Zakadzie klasyczna historia polityczna. Wicej uwagi powica jej prof. Nawotka w odniesieniu do dziejw
Aleksandra Wielkiego i prof. o, badajcy wczesne dzieje Rzymu. Wreszcie
badania archeologiczne, cho nie powizane ze swoimi pracami wykopaliskowymi dominuj w dziaalnoci dr Gustowskiej.
Problematyka badawcza obejmuje: religi greck, lozo antyczn, utopi
greck (prof. M. Winiarczyk); histori spoeczn: mentalno seksualizm,
demograa staroytnego Rzymu, medycyna wiata grecko-rzymskiego (prof.
W. Suder); epigrak greck, dzieje wybrzey Morza Czarnego, histori idei
(prof. K. Nawotka); chrzecijastwo w Afryce Pnocnej, religie okresu cesarstwa rzymskiego (dr A. Wypustek); kontakty ekonomiczne Novae, ceramik prowincji rzymskich, wpywy rzymskie na lsku, gospodark w bakaskich prowincjach rzymskich (dr M. mudziski); rzemioso ceramiczne
w okresie cesarstwa rzymskiego (dr B. Gustowska).
Wydawnictwo seryjne: Antiquitas, w ramach Acta Universitatis Wratislaviensis, red. Krzysztof Nawotka
prof. dr hab. Krzysztof Nawotka 71 375 20 86, nawotka@hist.uni.wroc.pl

prof. dr hab. Marek Winiarczyk tel. 71 375 25 36
prof. UWr dr hab. Wiesaw Suder tel. 71 375 25 31, semectus@hist.uni.wroc.pl
dr Boena Gustowska tel. 71 375 25 36, bgust@poczta.onet.pl
dr Adam Pauchowski tel. 71 375 25 30, palad@wp.pl
dr Magorzata Pawlak tel. 71 375 25 30, pawlak@hist.uni.wroc.pl
619
dr Igor Wypijewski tel. 71 375 25 30, iwypijewski@wp.pl

dr Andrzej Wypustek tel. 71 375 25 36, wypustek@uni.wroc.pl
dr Mateusz mudziski tel. 71 375 25 36, mateusz@hist.uni.wroc.pl
Z Zakadem zwizany jest dr hab. Andrzej o, prof. DSW, ktry prowadzi

na terenie ZHS cz swoich bada naukowych, sprawuje opiek nad doktorantem i okazjonalnie prowadzi zajcia dydaktyczne.
prof. dr hab. Krzysztof Nawotka
(Aleksander Wielki, Azja Mniejsza i region nadczarnomorski w epoce hellenictycznej
i rzymskiej, system polityczny hellenistycznych poleis, grecka epigraka)
Ksiki (wybr)
1997, The Western Pontic Cities: History and Political Organization, Amsterdam
1999, Boule and Demos in Miletus and its Pontic Colonies from Classical Age until Third
Century A.D., Wrocaw.
2003, Plutarch, O szczciu czy dzielnoci Aleksandra, przekad i opracowanie,
Wrocaw.
2004, Aleksander Wielki, Wrocaw.
(w druku), Ps.-Kallistenes, Romans o Aleksandrze, przekad, komentarz, opracowanie.
1987, Zgromadzenia prowincjonalne w rzymskich prowincjach naddunajskich,
1989, The Attitude towards Rome in the Political Propaganda of the Bosporan Monarchs,
Latomus 48, s. 326-338.
1992, Asander of Bosporus, his Coinage and Chronology, American Journal of
Numismatics 3-4 (1991-1992), s. 21-48.
1993, Imperial Virtues of Galba in the Histories of Tacitus, Philologus 137, s. 258264.
1993, The First Pontarch and Date of the Establishment of the Western Pontic KOINON,
Klio 75, s. 342-350.
1994, Melsas, the Founder of Mesambria?, Hermes 122, s. 320-326.
1998, Inscr.Scyth.Min. I 207 (Istros) reconsidered, Zeitschrift fr Papyrologie und
620
1998, Grati and dipinti of Nymphaion 1993-1997, Archeologia 49, s. 85-98, pl.
XVI-XVIII.
2001, Le rivage occidentale de la Mer Noire lpoque de Mithridate VI, Antiquitas
25, s. 103-109.
2001, Grecy i barbarzycy w miastach zachodniopontyjskich [w:] (red.) Mateusz
Goliski, Stanisaw Rosik, Viae historicae: ksiga jubileuszowa dedykowana
Profesorowi Lechowi A. Tyszkiewiczowi w siedemdziesit rocznic urodzin (Acta
Universitatis Wratislaviensis. Historia, 152), Wrocaw, s. 121-130.
2000, Boularchos in Roman Asia Minor, Epigraphica 62, s. 61-85.
2003, Freedom of Greek Cities in Asia Minor in the Age of Alexander the Great, Klio
85, s. 15-41.
2003, Alexander the Great in Persepolis, Acta Antiqua Academiae Scientiarum
Hungaricae 43, s. 67-76.
2004, Alexander the Great and the Kingdom of Asia, Eos 91, s. 34-43.
2005, Alexander the Great and Greek Elite: The Case of Phocion [w:] (red.) K. Nawotka,
A. o, Elite in Greek and Roman Antiquity, Antiquitas 28, s. 7-12.
(w druku), Demodamas of Miletus, Seleucus I and Apollo [w:] Festschrift John Davies,
Oxford.
dr Boena Gustowska
(zakady ceramiczne i produkcja ceramiki w zachodnich prowincjach pastwa
rzymskiego; zakady zaopatrzeniowe armii rzymskiej)
2001, A propos des etudes sur les fours a ceramiques de la province romaine de Germanie
Inferieure, Antiquitas 25, s. 17-29.
2004, Die Wirtschaftsgebude der rmischen Tpfereien in den Provinzen Germania
Superior und Germania Inferior [w:] (red.) L. Ruscu, C. Ciongradi, R. Ardevan,
C. Roman, C. Gazdac, Orbis Antiquus. Studia in honorem Ioannis Pisonis, ClujNapoca, s. 215-223.
2005, Die Produktion der Keramik in den rmischen Provinzen Germania Superior und
Germania Inferior in der frhen Kaiserzeit, Eos 92, s. 289-294.
2007, Rzymskie piece ceramiczne z terenu prowincji Germania Superior i Germania
Inferior stereotypy i rzeczywisto, Antiquitas 29, s. 695-712.
2007, Kopalnie gliny w rzymskiej Germanii, WUG. Bezpieczestwo pracy i ochrona
rodowiska w grnictwie 4 (152), s. 23-24.
621
dr Adam Pauchowski
(epigraka grecka, gospodarka w swiecie greckim, elity kreteskie w czasach rzymskich,
ustrj miast kreteskich w czasach rzymskich)
Ksiki
2005, Fastes des protocosmes des cits crtoises sous le Haut Empire, Antiquitas 27,
Wrocaw.
2008, La coloration sociale des noms de personnes grecs sur lexemple des notables crtois
sous le Haut Empire, Antiquitas 30, Wrocaw.
1998, Lucrce sur lorigine et le dveloppement du langage (V 1028-1090), Eos 85,
s. 229-246.
1999, Flavii Sulpiciani z Krety w epoce wczesnego cesarstwa. Studium epigraczne,
Meander, s. 429-447.
2005, Note au sujet des Velchania de Lyttos (ICret, I, 18 Lyttos, n 11), Dialogues
dHistoire Ancienne 31, s. 25-32.
2005, Le rgime des cits crtoises sous le Haut Empire, Klio 87, s. 421-444.
2007, Le rgime des cits crtoises sous le Haut Empire complment a larticle paru dans
Klio 87/2, 2005, 421-444, Klio 89, s. 493-494.
2005, Le koinon crtois au temps du gouvernement de Marc Antoine lEst, Eos 92,
s. 54-80.
2006, Le nombre des bouleutes et le prsident de la boul dans les cits crtoises aux deux
premiers sicles de lEmpire, Palamedes. A Journal of Ancient History 1, s. 97121.
2008, Les relations entre les villes de Crte centrale et celles de Pisidie et Phrygie sous le
Haut-Empire: Gortyne et Selg, Arkads et Tibriopolis de Phrygie, Dialogues
dHistoire Ancienne 34, s. 45-57.
dr Magorzata Pawlak
(afrykaskie prowincje Imperium Romanum ze szczeglnym uwzgldnieniem
zagadnie struktury spoecznej; procesy hellenizacji i romanizacji poudniowej czci
pwyspu Apeniskiego; miejsce i funkcje antyku w polskim systemie edukacji
historycznej)
Ksiki
2002, Niewolnicy prywatni w rzymskiej Afryce w okresie wczesnego Cesarstwa, Wrocaw.
622

1996, Badania powierzchniowe w poudniowym Salentino, Meander 51, s. 431442.
1995, Servi privati in Roman Africa under principate, Eos 83, s. 355-358.
1999, Niewolnice prywatne w prowincjach afrykaskich (w okresie wczesnego cesarstwa)
[w:] (red.) J. Jundzi, Partnerka, matka, opiekunka: status kobiety w staroytnoci
i redniowieczu, Bydgoszcz, s. 147-158.
1999, Niewolnicy prywatni jako suba domowa w prowincjach afrykaskich, Antiquitas
24, s. 41-55.
2001, Les prospections archologiques de lUniversit de Wroclaw dans la Pninsule du
Sallentin [w:] (red.) Tadeusz Kotula, Andrzej adomirski, Le monde romain et
ses peripheries sous la Republique et sous lEmpire, Antiquitas 25, s. 129-145.
2002, Dziecko w rodzinie niewolniczej (w wietle epigraki afrykaskiej) [w:] (red.)
Juliusz Jundzi, Dorota od-Strzelczyk, Dziecko w rodzinie i spoeczestwie.
T. 1, Staroytno redniowiecze, Bydgoszcz, s. 155-161.
2002, Historia staroytna w zreformowanej szkole obraz epoki [w:] (red.) Tomasz
Jaworski, Bogumia Burda, Magorzata Szymczak, Nauczanie blokowe i zintegrowane przedmiotw humanistycznych w zreformowanej szkole, Zielona Gra,
s. 321-329.
2003, Historia staroytna na egzaminie maturalnym w okresie Drugiej Rzeczypospolitej
[w:] (red.) Grayna Pako, Joanna Wojdon, Edukacja historyczna i obywatelska
w szkolnictwie ponadgimnazjalnym, Toru, s. 511-517.
2003, Uniwersalne wartoci edukacyjne historii staroytnej w szkolnictwie Drugiej
Rzeczpospolitej [w:] (red.) Jaroslav Vaculk, Ji Mihola, Msto historie a loha
uitele djepisu pi formovn multikulturn spolenosti: sbornik pspvk z mezinrodn konference = The role of history teachers in the shaping of a multicultural society, Brno, s. 196-202.
2004, Mit spoeczestwa niewolniczego w szkolnej edukacji historycznej [w:] (red.)
Stanisaw Roszak, Magorzata Strzelecka, Mariusz Zikowski, Tradycja i mity
w edukacji historycznej w dobie reformy (Toruskie Spotkania Dydaktyczne
1), Toru, s. 222-229.
2007, Survey of the rural territory of Uxentum: 1996 and 1998 seasons [w:] (red.)
Krzysztof Nawotka, Magorzaty Pawlak, przy wsppr. Adama Pauchowskiego
i Agnieszki Wojciechowskiej, Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29,
s. 195-209.
623

2007, [wspred.] Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, Antiquitas 29.
prof. UWr dr hab. Wiesaw Suder

(demograa wiata rzymskiego; medycyna w wiecie rzymskim)
Ksiki (wybr)
1988, Census populi. Bibliographie de la dmographie de lantiquit romaine, Bonn.
1990, A study of the age and sex structure of population in the western provinces of the
Roman Empire, Wrocaw.
1994, Kloto, Lachesis, Atropos. Studia spoeczno-demograczne i medyczne z historii
staroytnego Rzymu, Wrocaw.
1995, Geras. Old Age in Greco-Roman Antiquity. A Classied Bibliography, Wrocaw.
1996, [wspautor.] Polyanthropia-Oliganthropia, Wrocaw.
2000, [wspautor.] La population de lAntiquit classique, Paris.
2003, Census populi. Demograa staroytnego Rzymu, Wrocaw.
2006, Epidemie w Republice Rzymskiej, Wrocaw.
prof. dr hab. Marek Winiarczyk
(lozoa antyczna; religie w wiecie grecko-rzymskim; utopie w wiecie greckim,
szczeglnie w epoce hellenistycznej; kontakty grecko indyjskie w epoce klasycznej
i hellenistycznej; dalsze losy kultury greckiej w wiecie islamu (m.in. problem
tumacze dzie greckich na jzyk arabski, wpyw lozoi i nauki greckiej na Arabw;
tumaczenie dzie arabskich na acin w Europie redniowiecznej; aciska epigraka
nowoytna)
Ksiki (wybr)
1981, Diagorae Melii et Theodori Cyrenaei reliquiae, Leipzig.
1991, Euhemeri Messenii reliquiae, Stutgardiae-Lipsiae.
1994, Bibliographie zum antiken Atheismus 17. Jahrhundert 1990, Bonn.
1995, Sigla Latina in libris impressis occurrentia. Cum siglorum Graecorum appendice.
Editio aucta et emendatior, Wratislaviae.
2002, Euhemeros von Messene. Leben, Werk und Nachwirkung (Beitrge zur
Altertumskunde 157), Mnchen-Leipzig.
2002, [wspaut.] Abkrzungen aus Personalschriften des XVI. bis XVIII. Jahrhunderts.
3. Auage (Marburger Personalschriften-Forschungen 35), Stuttgart.
624

1976, Der erste Atheistenkatalog des Kleitomachos, Philologus 120, s. 32-46.
1979, Diagoras von Melos Wahrheit und Legende, Eos 67, s. 191-213.
1980, Diagoras von Melos Wahrheit und Legende, Eos 68, s. 51-75.
1981, Theodoros ho Atheos, Philologus 125, s. 64-94.
1984, Wer galt im Altertum als Atheist ?, Philologus 128, s. 157-183.
1987, Nochmals das Satyrspiel Sisyphos, Wiener Studien 100, s. 35-45.
1990, Methodisches zum antiken Atheismus, Rheinisches Museum 133, s. 1-15.
1992, Wer galt im Altertum als Atheist ?, Philologus 136, s. 306-310.
1992, Antike Bezeichnungen der Gottlosigkeit und des Atheismus, Rheinisches Museum
135, s. 216-225.
1994, Ennius Euhemerus sive Sacra historia, Rheinisches Museum 137, s. 274-291.
1997, Das Werk des Jambulos. Forschungsgeschichte (1550-1988) und
Interpretationsversuch, Rheinisches Museum 140, s. 128-153.
1997, Mit w Grecji antycznej, Meander 52, s. 417-435.
1998, Pocztki kultu wodzw i wadcw w wiecie greckim (do ok. 270 r. przed Chr.),
Meander 53, s.135-152.
2000, La mort et lapothose dHracles, Wiener Studien 113, s. 13-29.
2002, Zur Problematik der antiken Utopie, Eos 89, s. 91-116.
2002, Uranopolis des Alexarchos. Forschungsgeschichte (1835-2002) und Interpretationsversuch, Eos 89, s. 269-285.
2005, Zur Frage der Autorschaft der Schriften des Diogenes von Sinope, Eos 92, s. 29-43.
2005, Die Meropis ge des Theopomp (FGrHist 115 F 75 C). Forschungsgeschichte (18412000) und Interpretationsversuch, Eos 92, s.183-199.
2006, Das Werk Peri Hyperboreon des Hekataios von Abdera (FGrHist 264 F 7-14).
Forschungsgeschichte (1848-2005) und Interpretationsversuch, Eos 93, s. 26-54.
2007, Das Werk Die Erziehung Alexanders des Onesikritos von Astypalaia (FGrHist 134
F 1-39). Forschungsstand (1832-2005) und Interpretationsversuch, Eos 94,
s. 197-250.
dr Igor Wypijewski
(epigraka, historia spoeczna i gospodarcza Wczesnego Cesarstwa)
2005, Causa erigendi. Fundacja poudniowej bramy agory efeskiej [w:] Causa creandi.
O pragmatyce rda historycznego (Acta Uniwersitatis Wratislaviensis, 2783;
Historia 171), Wrocaw, s. 321-326.
625
2008, Nuworysze antyczni okres pryncypatu [w:] Hominem quaerere. Czowiek

w rdle historycznym, (Acta Universitatis Wratislaviensis, 3080; Historia
177), Wrocaw, s. 347-352.
dr Andrzej Pawe Wypustek
(historia religii; grecko-rzymska magia; dzieje wczesnego chrzecijastwa; prywatne
i rodzinne ycie w wiecie grecko-rzymskim; grecka epigraka nagrobna)
Ksiki
2001, Magia antyczna, Wrocaw.
2002, [wspaut.] Ze wiata do Polski przez Europ. Staroytno. redniowiecze.
Podrcznik historii dla klasy 1 Licew Oglnoksztaccych, Licew Prolowanych
oraz Technikw, Wrocaw-Warszawa.
2002, [wspaut.] Historia, Staroytno podrcznik, Wrocaw,
2007, ycie rodzinne w staroytnej Grecji, Wrocaw.
1993, The Problem of the Human Sacrices in Roman North Africa, Eos 81, s. 263280.
1997, Magic, Montanism, Perpetua, and the Severan Persecution, Vigiliae Christianae
51, s. 276-297.
1999, Un aspect ignor des perscutions des chrtiens dans lAntiquit: les accusations de
magie rotique imputes aux chrtiens aux IIe et IIIe sicles, Jahrbuch fr Antike
und Christentum 42, s. 50-71.
2002, Calumnia magiae. Towards a New Study of the Relationship between GreekRoman Magic and Early Christianity, (Magie et magiciens. Charmes et sortileges),
Res Orientales 14, s. 293-304.
2006, [wspaut.] Christians and Plague in the 2nd Century Asia, Palamedes. A Journal
of Ancient History 1, s. 123-132.
(w druku) [wspaut.] Accusations of Magic and the Evil-Eye in a Petition of a Second
Century Roman Citizen (P. Mich. Vi 424) [w:] Greek, Roman and Byzantine
Studies.
dr Mateusz mudziski
(archeologia i historia gospodarcza Dacji i Mezji w czasach pryncypatu)
626
Ksiki
2003, wiat staroytny i jego cuda, Wrocaw.
2007, Gospodarka w rzymskiej prowincji Dacji Superior, Wrocaw.
19.1.2. Zakad Epoki Brzu i Wczesnej Epoki elaza, Instytut

Archeologii, Wydzia Nauk Historycznych i Pedagogicznych
adres: ul. Szewska 48, 50-139 Wrocaw
e-mail: sekretariat@archeo.uni.wroc.pl
tel. / fax: tel.: (71) 375 29 75 / (71) 375 28 82

Czasowo i przestrzennie przedmiotem bada Zakadu jest okres od pocztkw
epoki brzu do koca okresu wpyww rzymskich (wcznie z okresem
wdrwek ludw) na terenie Europy, ze szczeglnym uwzgldnieniem Europy rodkowej.
cznie zatrudnionych jest 5 pracownikw, w tym 1 z habilitacj na stanowisku profesora (I. Lasak), 1 z tytuem doktora habilitowanego na stanowisku
adiunkta (A. Baejewski) oraz 3 z tytuem doktora na stanowisku adiunkta
(J. Baron, M. Bednarek, T. Gralak).
prof. UWr. dr hab. Irena Lasak

dr hab. Artur Baejewski
dr Marek Bednarek
dr Justyna Baron
dr Tomasz Gralak
627
Doktoranci
mgr Justyna Grygiel
mgr Agata Hauszko
mgr Katarzyna Ibragimow
mgr Ewa Sikora
mgr Marcin Skua
mgr Przemysaw Solski
mgr Pawe Trzepizur
mgr Agata Woniak
prof. UWr. dr hab. Irena Lasak,
(wczesna epoka brzu przemiany kulturowo-osadnicze na terenie Polski na

tle rodkowoeuropejskim, epoka brzu i pocztki wczesnej epoki elaza
obrzdek pogrzebowy spoecznoci kultury uyckiej, wierzenia religijne w epoce brzu i w okresie halsztackim na terenie Europy i w przylegej czci Azji
w wietle rde archeologicznych)
Ksiki (wybr)
1988, Cmentarzysko ludnoci kultury unietyckiej w Przecawicach, Studia
Archeologiczne 18, Wrocaw.
1992, [wspaut.] Osada kultury pucharw lejkowatych w Wojnowicach, woj. opolskie,
Studia Archeologiczne 21, Wrocaw.
1996, Epoka brzu na pograniczu lsko-wielkopolskim. Cz I Materiay rdowe,
Wrocaw.
1997, [wspaut.] Zesp osadniczy ludnoci kultury uyckiej w Niesuowicach, woj.
wrocawskie, Wrocaw.
2001, Epoka brzu na pograniczu lsko-wielkopolskim. Cz II Zagadnienia kulturowo-osadnicze, Wrocaw.
2002, Uwagi o szcztkach zwierzcych w grobach na cmentarzysku kultury uyckiej
w Miosawicach, stan. 6, pow. Milicz, woj. dolnolskie [w:] (red.) M. Gedl,
Wielkie cmentarzyska z epoki brzu i wczesnej epoki elaza, (Prace Komitetu
Nauk Pra- i Protohistorycznych Wydziau I PAN, t. 5), Warszawa, s. 129-137.
628
2004, Groby dziecice na cmentarzysku ludnoci kultury uyckiej w Miosawicach, woj.

dolnolskie [w:] (red.) W. Dzieduszycki, J. Wrzesiski, Dusza maluczka a strata ogromna. Funeralia Lednickie, Spotkanie 6, Pozna, s. 249-258.
2007, Glass beads from the cemetery in Miosawice in Silesia. Possible interpretations
[w:] (red.) J. Baron, I. Lasak, Long Distance Trade in the Bronze Age and Early
Iron Age, Studia Archeologiczne 40, s. 141-157.
2008, Kamienne buawy kultury uyckiej na terenie Polski [w:] (red.) J. Bednarczyk,
J. Czebreszuk, P. Makarowicz, M. Szmyt, Na pograniczu wiatw. Studia
z pradziejw midzymorza batycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi
Aleksandrowi Koko w 60. rocznic urodzin, Pozna, s. 289-300.
2008, [wspaut.] Bemerkungen zum vermutlichen Wehrobjekt der Aunjetitzer Kultur
in Radowice in Schlesien [w:] (red.) J. Mller, J. Czebreszuk, S. Kadrow,
Defensive Structures from Central Europe to the Aegean in the 3rd and 2nd millennia BC, Studia nad pradziejami Europy rodkowej 5, Pozna-Bonn,
s. 123-134.
dr hab. Artur Baejewski
(archeologia Barbaricum kontakty w okresie lateskim i rzymskim z Imperium Rzymskim i innymi strefami kulturowymi Europy, ceramika warsztatowa w Barbaricum i prowincjach rzymskich, obrzdek pogrzebowy w okresie wpyww rzymskich w Europie)
Ksiki (wybr)
1998, Obrzdek pogrzebowy kultury przeworskiej na lsku, Wrocaw.
2007, Kultura przeworska a resko-wezerska strefa kulturowa, Studia Archeologiczne
39, Wrocaw.
2007, Staroytni Sowianie, Wrocaw.
1998, Cmentarzysko kultury przeworskiej z Domanowic, gm. Trzebnica, woj. wrocawskie,
Studia Archeologiczne 30, s. 179-206.
1999, Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Radzyniu k. Sawy lskiej, Studia
2001, Les dbuts des peuplements germaniques en Europe centrale. Aspects dmographiques
et mdicaux [w:] (red.) J.-N. Corvisier, C. Didier, M. Valdher, Thrapies, mdicine et dmographie antique, Collection Histoire, Artois, s. 93-101.
629
2001, Les changements ethniques et culturels dans le Barbaricum. Lexemple de la vall

de Barycz en Silsie, Antiquitas 26, s. 25-33.
2003, Niemiertelno pci. mier i pe w obrzdku pogrzebowym kultury przeworskiej
[w:] (red.) W. Dzieduszycki, J. Wrzesiski, Funeralia Lednickie, Spotkanie 5,
Kobieta mier mczyzna, Pozna, s. 73-80.
2006, Contribution la recherche des contatcs entre la province Dacia et les barbares
dEurope Centrale [w:] (red.) C. Gaiu, C. Gazdac, Fontes Historiae. Studia in
Honorem Demetrii Protase, Bistria Cluj-Napoca, s. 163-169.
2006, Remarques sur les changements dmographiques des populations vandales pendant
les guerres des Marcomans [w:] (red.) J.-N. Corvisier, Guerres et Dmographie
dans le Monde Antique, Boulogne, s. 245-259.
2006, Die vorrmische Eisenzeit und die rmische Kaiserzeit in den nrdlichen Sudeten.
Die Quellenbasis und der Forschungsstand, Acta Archaeologica Carpatica 41,
s. 83-98.
2007, Przestrze Tu i Tam. Uwagi na temat struktury cmentarzysk kultury przeworskiej [w:] (red.) W. Dzieduszycki, J. Wrzesiski, rodowisko pomiertne czowieka.
Funeralia lednickie, Spotkanie 9, Pozna, s. 257-261.
2007, Rzym i Chattowie. Konlikty zbrojne na limesie nadreskim i ich konsekwencje
w Barbaricum, Antiquitas 29, s. 275-283.
2007, Les traditions du rite du feu chez les Germains orientaux lpoque romaine [w:]
(red.) G. Leman-Delerive, Feu des morts, foyer des vivants. Les rites et symbols
du feu dans les tombes de lge du fer et de lpoque romaine, Lille, s. 209-215.
dr Marek Bednarek
(osadnictwo lateskie w Europie ze szczeglnym uwzgldnieniem powiza lska
z terenami Czech i Sowacji, hutnictwo elaza w okresie lateskim i rzymskim na
lsku)
1992, Osada kultury lateskiej na stan. 6 (25) w Roszowickim Lesie, gm. Cisek, woj.
opolskie, Studia Archeologiczne 24, s. 105-138.
1994, Celtycki grb ciaopalny z czworobocznym obiektem rowkowym w Nowej Cerekwi,
gm. Kietrz, woj opolskie, lskie Sprawozdania Archeologiczne 35, s. 495506.
1994, Osada kultury lateskiej w Roszowickim Lesie, stan. 11, gm. Cisek, woj. Opole.
Wyniki bada z 1992 r., lskie Sprawozdania Archeologiczne 35, s. 289296.
630
1996, Die Latenekultur in Oberschlesien im Lichte der neusten Forschungen [w:]

Kontakte lngs der Bernsteinstrasse (zwischen Caput Adriae und den Ostseegebieten)
in der Zeit um Christi Geburt, Krakw.
1997, Badania wykopaliskowe na osadzie z okresu lateskiego w Roszowickim Lesie, woj.
opolskie, [w:] Badania archeologiczne na Grnym lsku i ziemiach pogranicznych
w 1994 roku, Katowice, s. 97-103.
1997, Osada hutnicza z fazy C2 okresu wpyww rzymskich we Wrocawiu ernikach,
stan. 1. Studia Archeologiczne 29, s. 93-113.
1999, Kultura lateska na tle sytuacji kulturowej Grnego lska, Studia Archeologiczne
31, s. 117-127
2004, Osada z okresu lateskiego na stanowisku nr 29 w Roszowickim Lesie, gm. Cisek,
pow. Kdzierzyn Kole, lskie Sprawozdania Archeologiczne 45, s. 261
i nn.
2005, La Tne settlement in Upper Silesia: An outline [w:] Celts on the Margin. Studies
in European Cultural Interaction 7th Century BC 1st Century AD. Dedicated to
Zenon Woniak, Krakw, s. 179 i n.
2007, Funeral rite of the La Tne Culture in Upper Silesia. Archeologie Barbar 2006,
Archeologick vzkumy v Jinich echch (Supplementum 3), esk
Budjovice, s. 303-350.
dr Justyna Baron
(organizacja przestrzenna osad pradziejowych ze szczeglnym uwzgldnieniem
osadnictwa z epoki brzu i wczesnej epoki elaza, oary zakadzinowe i depozyty na
osadach w pradziejach i we wczesnym redniowieczu, symbolika i znaczenie mierci
w wietle bada archeologicznych)
2000, Ceramika malowana z ciaopalnego cmentarzyska kultury uyckiej w Miosawicach,
pow. Milicz, lskie Sprawozdania Archeologiczne 42, s. 349-359.
2001, [wspaut.] Uwagi na temat domniemanego miejsca palenia zmarych na cmentarzysku kultury uyckiej w Miosawicach, gm. Milicz, lskie Sprawozdania
2005, Quantitative analysis of pottery in the research on settlement processes [w:]
Popielnicov pole a doba haltatsk. Pspvky z VIII. Konference, esk Budjovice
22.-24. 9. 2004, s. 29-37.
2005, Przestrzenna organizacja osad ludnoci kultury uyckiej. Przykad stanowiska
w Polwicy na lsku, Archeologiczne Zeszyty Autostradowe 4.
631
2005, Rola ceramiki grobowej w dziaaniach rytualnych na przykadzie cmentarzyska

w Miosawicach na Dolnym lsku, tudijn Zvesti Archeologickho stavu
Slovenskej Akadmie Vied 38, 7-11.
2006, Zabudowa i organizacja przestrzenna osady ludnoci kultury uyckiej w Polwicy
na lsku [w:] (red.) B. Gediga, W. Piotrowski, Architektura i budownictwo
epoki brzu i wczesnych okresw epoki elaza w Europie rodkowej. Problemy
rekonstrukcji, Biskupin-Wrocaw, s. 163-174.
2007, Anthropological theory of exchange [w:] (red.) J. Baron, I. Lasak (eds.), Long Distance
Trade in the Bronze and early Iron Age, Studia Archeologiczne 40, s. 15-18.
2008, Przedstawienia wozw w kontekcie rytw przejcia [w:] (red.) B. Gediga,
W. Piotrowski, Sztuka pradziejowa i wczesnoredniowieczna jako rdo historyczne, Biskupin-Wrocaw, s. 199-209.
2008, Some remarks on spatial organization of late Bronze Age and Early Iron Age settlements in Silesia in the light of recent research [w:] (red.) F. Falkenstein, M.
Schnfelder, H. Stuble, Langfristige Erscheinungen und Brche von der Bronzezur Eisenzeit. Gemeinsame Sitzung der Arbeitsgemeinschaften Bronze- und
Eisenzeit beim 5. Deutschen Archologen-Kongress in Frankfurt (Oder) 2005,
Beitrge zur Ur- und Frhgeschichte Mitteleuropas 51, 1-6.
2009, Studia nad religi pradziejow w polskiej archeologii, Sprawozdania Archeologiczne 61, 75-103.
dr Tomasz Gralak
(zagadnienia osadniczo-kulturowe w obrbie rodkowoeuropejskiego Barbaricum,
budownictwo i organizacja przestrzeni osad spoecznoci pradziejowych rekonstrukcja
pradziejowych jednostek miar dugoci, przemiany wytwrczoci ceramicznej we
wczesnej epoce elaza)
2004, Osada ludnoci kultury uyckiej z okresu halsztackiego oraz osada redniowieczna
z XIII w. ze stan. 4 w Nowym leszowie, gm. rawina, pow. Wrocaw [w:] B.
Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, zeszyt 3, Badania na
autostradzie A4 cz II, s. 67-174.
2005, [wspaut.] Analiza struktury funkcjonalno przestrzennej osad kultury unietyckiej ze stanowisk archeologicznych lza 13 i Wojkowice 15 w powiecie
wrocawskim, lskie Sprawozdania Archeologiczne, t. 47, s. 181-198,
2005, Osady i cmentarzyska ludnoci kultury unietyckiej z Wojkowic st. 15 i lzy, st.
13 w powiecie wrocawskim, lskie Sprawozdania Archeologiczne, t. 47,
s. 157-180.
632
2006, Osada i cmentarzysko ludnoci kultury unietyckiej ze stan. lza 13 w powiecie

wrocawskim [w:] B. Gediga (red.) Archeologiczne Zeszyty Autostradowe,
z. 5, Badania na autostradzie A4, cz. III, 65-120.
2006, Osadnictwo ludnoci kultury unietyckiej na stan. Wojkowice 15, gm. rawina,
pow. Wrocaw [w:] (red.) B. Gediga, Archeologiczne Zeszyty Autostradowe,
z. 5, Badania na autostradzie A4, cz. III, 131-304.
2007, Szlaki komunikacyjne a rozwj terytorialny kultury pomorskiej i przeworskiej [w:]
(red.) J. Baron, I. Lasak, Long Distance Trade in the Bronze Age and Early Iron
Age, Studia Archeologiczne 40, s. 315-328.
2008, Przyczynek do poznania zwizkw kulturowych cmentarzyska w ernikach
Wielkich, stan. 4, w powiecie wrocawskim [w:] (red.) A. Baejewski, Labor et
Patientia Studia Archaeologica Stanislao Pazda Dedicata, Wrocaw, s. 361374,.
2009, Pochwki gw ludzkich z wczesnego okresu epoki brzu ze stanowiska Wojkowice
15 w powiecie wrocawskim [w:] B. Gediga (red.) Archeologiczne Zeszyty
Autostradowe, z. 9, Badania na autostradzie A4, cz. 7, 21-27.
2009, Groby ludnoci kultury przeworskiej z okresu przedrzymskiego ze stanowiska
Wojkowice 15 [w:] B. Gediga (red.) Archeologiczne Zeszyty Autostradowe 9,
Badania na autostradzie A4, cz. 7, s. 155-164.
2009, Osada ludnoci kultury uyckiej ze stanowisk Piskorzwek 11 i 14, w gm.
Domaniw, w powiecie oawskim [w:] B. Gediga (red.) Archeologiczne Zeszyty
Autostradowe 9, Badania na autostradzie A4, cz. 7, s. 33-64.
19.1.3. Instytut Filologii Klasycznej i Kultury Antycznej, Wydzia

Filologiczny
adres: ul. Szewska 49, 50-139 Wrocaw
mail / website: secretariat@ifk.uni.wroc.pl / www.ifkika.uni.wroc.pl
tel. / fax: tel. (71) 375 25 09, 375 25 55 / fax (71) 375 25 09

dr hab. Gociwit Malinowski
633

19.1.3.2.2.1. Zakad Filologii Greckiej
dr hab. Gociwit Malinowski (kierownik)
prof. dr hab. Alicja Szastyska-Siemion
prof. dr hab. Janina awiska-Tyszkowska
dr Magorzata Wrbel
dr Karol Zieliski
dr Sawomir Torbus
dr Agnieszka Kotliska-Toma
dr Ilias Wrazas
dr Emilia ybert-Pruchnicka
dr Anna Nawolska
dr Agnieszka Wojciechowska
mgr Magorzata Eder
Doktoranci:
mgr Alina Pielich
mgr Magorzata Zadka
mgr Ewa Szymielewicz
mgr Barbara Modzioch
mgr Anna Szczurek
19.1.3.2.2.2. Zakad Filologii aciskiej

prof. dr hab. Lucyna Stankiewicz (kierownik)
prof. UWr dr hab. Jakub Pigo
dr Krzysztof Morta
dr Barbara Hartleb-Kropido
dr Mariusz Plago mariusz_plago@wp.pl
Doktoranci:
mgr Joanna Pieczonka joannapieczonka@gmail.com
mgr Aleksandra Arndt
mgr Sylwia Szczygie syllew2@wp.pl
mgr Katarzyna Ochman
634
19.1.3.2.2.3. Zakad Filologii Indyjskiej:

prof. dr hab. Joanna Sachse (kierownik)
dr Mariola Pigoniowa
dr Przemysaw Szczurek
dr Hanna Urbaska
dr Stefan Nowicki
mgr Teresa Miek
19.1.3.2.2.4. Pracownia Jzykw i Kultury Bliskiego Wschodu

dr Krzysztof Morta (kierownik)
dr Anna Nawolska
dr Stefan Nowicki
dr Agnieszka Wojciechowska
mgr Anna Szczurek

dr Barbara Hartleb-Kropido
(rzymska poezja i dramat)
Ksiki
Rzymska poezja sceniczna: Cecyliusz Stacjusz: fragmenty zaginionych sztuk (Acta
Universitatis Wratislaviensis, 2567), Wrocaw.
2002, Palliata by Caecilius Statius against the background of roman comedy, Eos 89,
s. 151-156.
2004, Wodne rodki transportu w komedii Plauta [w:] (red.) Gociwit Malinowski,
2005, Analogie i opozycje znaczeniowe wyrazw homo, humanus, inhumanus u Plauta
[w:] (red.) Remigiusz Popowicz, Humanitas grecka i rzymska, Lublin, s. 89104.
635
2005, Lacjum w relacji Strabona [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore, Erato.
Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szastyskiej-Siemion
prof. dr hab. Janina awiska-Tyszkowska
(komedia attycka i grecki epigram)
Ksiki
2001, Komedie, t. 1, Arystofanes; prze., wstpem i przypisami opatrzya, Warszawa.
2003, Komedie, t. 2, Arystofanes, prze., wstpem i przypisami opatrzya, Warszawa.
1993, Satyros epigramatyk [w:] (red.) Joanna Sachse, Dnasgarah = ocean darw: dla
Hanny Wakwskiej, Classica Wratislaviensia 17, s. 101-109.
1995, Bstwa morskie w epigramacie greckim [w:] (red.) Joanna Rostropowicz, Morze
w kulturze staroytnych Grekw i Rzymian, Opole, s. 89-99.
1996, Arystofanesa Naprawa Rzeczypospolitej, Eos. 84, s. 299-307.
1997, The new translation of Aristophanes [w:] Mezinrodn vedeck konference na
pamt 50 vroi mrti eskho klasickho lologa a pekladatele Otmara Vaornho:
Vysok Mto, 7-8 listopadu 1996 sbornik, [poadatel konference Okresn
Muzeum ve Vysokm], Vysok Mto, s. 255-267.
1997, Wota emerytw: Leonidas i inni [w:] (red.) Krystyna Bartol i Jerzy Danielewicz,
Epigram grecki i aciski w kulturze Europy: konferencja oglnopolska, Pozna,
11-12 grudnia 1995, Pozna, s. 57-64.
1998, 50 lat Herberta Myliwca w Instytucie, Annales Silesiae 28, s. 115-117.
1998, Jadospis Ateczyka wedug Arystofanesa, Nowy Filomata 4, s. 243-252.
1998, Teokratowa botanica [w:] (red.) Z. Gombiowska, Cognoscere causas: czowiek
a natura w cywilizacji staroytnej Grecji i Rzymu, (Studia Classica et Neolatina,
3), Gdask, s. 59-65.
1999, Prof. Jerzy Schnayder: (Czonek Honorowy PTF 1969) [w:] (red.) J. anowski,
A. Szastyska-Siemion, Antiquorum non immemores...: Polskie Towarzystwo
Filologiczne (1893-1993), Wrocaw, s. 322-323.
2001, Persowie w komicznej karykaturze, Classica Wratislaviensia 22, s. 49-51.
2001, [wspaut.] Sownik pisarzy antycznych, (red.) A. widerkwna, wyd. 3.,
Warszawa.
636
2001, Demokracja marze [w:] (red.) J. Korpanty, J. Styka, Freedom and democracy
in Greek literature: essays in honor of Prof. Romuald Turasiewicz, Classica
2005, Herondas [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej. 1, Epika
liryka dramat, (rda i Monograe, Towarzystwo Naukowe Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego, 255), Lublin, s. 579-586.
2005, Plejada aleksandryjska i dramat poza Plejad [w:] (red.) H. Podbielski,
Literatura Grecji staroytnej. 1, Epika liryka dramat, (rda i Monograe,
Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 255), Lublin,
s. 931-937.
2005, Komedia Staroattycka i rednia [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji
staroytnej. 1, Epika liryka dramat, (rda i Monograe, Towarzystwo
Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 255), Lublin, s. 877-900.
2005, Teokryt i poeci bukoliczni [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej.
1, Epika liryka dramat, (rda i Monograe, Towarzystwo Naukowe
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 255), Lublin, s. 435-448.
2001, Classica Wratislaviensia 22, (Acta Universitatis Wratislaviensis, 2287),
Wrocaw.
dr hab. Gociwit Malinowski
(etnograa staroytna)
1995, Kleobulos, czyli o umiarkowaniu, Classica Wratislaviensia 18, s. 149-152.
1996, rda do Pliniuszowego opisu zwierzcia zwanego eale (Naturalis Historia VIII
73) [w:] (red.) J. Pigo, Commentationes philologicae Herberto Myliwiec oblatae,
1997, Cztery plemiona lskie Zoumoi, Boutones, Mougilones, Sibihoi w Geograi
Strabona [w:] (red.) J. Rostropowicz, Tradycje kultury antycznej na lsku,
Opole, s. 23-42.
1997, Epigramatycy greccy o Persach [w:] (red.) K. Bartol, J. Danielewicz, Epigram
grecki i aciski w kulturze Europy: konferencja oglnopolska, Pozna, 11-12
grudnia 1995, Pozna, s. 77-89.
1999, In vino veritas: uzupenienia do biograi Strabona, Eos 86, s. 199-215.
637
dr Stefan Nowicki
(magia i medycyna staroytnej Mezopotamii)
2006, Medycyna staroytnej Mezopotamii. U pocztkw myli lekarskiej na Wschodzie
Staroytnym, Przegld Orientalistyczny, s. 155-164.
2006, Rola zota i srebra w rytuaach oczyszczajcych na Wschodzie Staroytnym,
Magazyn Numizmatyczny 34, s. 31-39.
2006, Magia i medycyna w staroytnej Mezopotamii [w:] (red.) L. Mrozewicz,
Staroytno w wielu perspektywach, Bydgoszcz.
2008, Aby by czystym przed Bogiem starotestamentowe nakazy oczyszczenia Izraelitw
w wietle technik oczyszczajcych z terenw staroytnej Mezopotamii [w:] (red.)
P. Muchowski, M. Mnnich, . Niesioowski-Spano, Zachowa tosamo.
Staroytny Izrael w obliczu obcych religii i kultur, Rozprawy i studia biblijne
31, Warszawa, s. 59-71.
2008, Kozio dla Azazela. Zwierzta jako noniki nieczystoci na Wschodzie Staroytnym
[w:] (red.) M. Mnnich, . Niesioowski-Spano, Staroytna Palestyna midzy
Wschodem a Zachodem, Studia Historico-Biblica 1, Lublin, s. 49-59 .
2008, Mezopotamskie rytuay namburbi, Przegld Orientalistyczny, s. 23-35.
dr Mariola Pigoniowa
(literatura grecka i hinduska)
Ksiki
1995, [wspaut.] Poezja grecka od II do XV wieku, przekad, (Muza Chrzecijaska,
3 = Ojcowie ywi, 12), Krakw.
2002, Obraz kobiety w Meghaducie Kalidasy: analiza semantyczna, (Acta Universitatis
Wratislaviensis, 2446), Wrocaw.
1993, Manuskrypt orientalny II 10, Classica Wratislaviensia 16, s. 99-102.
1993, Meghaduta: appendix [w:] (red.) Joanna Sachse, Dnasgarah = ocean darw:
dla Hanny Wakwskiej, Classica Wratislaviensia 17, s. 79-85.
1995, Opis zarazy w Atenach: Lukrecjusz, De rerum natura VI 1138-1286, Eos 83,
s. 285-305.
1996, Termin stri w Meghaducie Kalidasy [w:] (red.) Jakub Pigo, Commentationes
philologicae Herberto Myliwiec oblatae, Classica Wratislaviensia 20, s. 161-172.
638
1997, Epigramy Teodor Studyta, przekad [w:] R. Browning, Cesarstwo bizantyskie,

prof. UWr dr hab. Jakub Pigo
(literatura aciska okresu augustowskiego Wergiliusz, Horacy; oraz wczesnego
Cesarstwa Tacyt, Waleriusz Maksymus, Seneka, Pliniusz Modszy i in.)
Ksiki
1996, W krgu poj politycznych Tacyta. Libertas moderatio, Classica Wratislaviensia
19.
2004, Ze studiw nad technikami narracyjnymi Tacyta. Wypowiedzi proleptyczne,
Classica Wratislaviensia 23.
1990, The Emperor Galba and the Four Virtues. A Note on Tac. Hist. 1,49,34,
Rheinisches Museum fr Philologie 133, s. 370374.
1991, Dido, Diana, and Penthesilea: Observations on the Queens First Appearance in
the Aeneid, Eos 79, s. 4553.
1992, [rec.] Meinolf Vielberg, Pichten, Werte, Ideale. Eine Untersuchung zu den
Wertvorstellungen des Tacitus (Stuttgart 1987), Eos 80, s. 372378.
1992, Helvidius Priscus, Eprius Marcellus, and Iudicium Senatus: Observations on
Tacitus, Histories 4.78, Classical Quarterly 42, s. 235246.
1993, Drusus Imperator? An Episode in the Fall of Sejanus in Tacitus, Suetonius, and
Cassius Dio [w:] tudes sur lhistoire grco-romaine. Studia z dziejw Grecji
i Rzymu, Antiquitas 18, s. 183190.
1993, Przestrze i czas w pieni Horacego Vides ut alta stet (Carm. I 9) [w:] Dnasgarah.
Ocean darw. Dla Hanny Wakwskiej, Classica Wratislaviensia 17, s. 125
132.
1996, Dicar, qua violens.... Uwagi interpretacyjne do Horacego, Carmina III 30,10
14 [w:] Commentationes philologicae Herberto Myliwiec oblatae, Classica
Wratislaviensia 20, s. 8392.
1997, Klaudiusz z Troi czy z Lugdunum? (Seneka, Apocolocyntosis 5.46.1), Antiquitas
23, s. 8189.
1998, Domicjan i westalka: esej historyczny Pliniusza Modszego (Epist. 4.11), Meander
53, s. 457475.
1999, The Identity of the Chief Vestal Cornelia (PIR2 C 1481): Some Suggestions,
Mnemosyne 52, s. 206213.
639
1999, Nad polskim przekadem Agamemnona Seneki, Meander 54, s. 561573

[artyku recenzyjny w zwizku z: Seneka, Agamemnon, przeoya oraz przedmow, wstpem i przypisami opatrzya Elbieta Wesoowska, Pozna 1997].
2000, Sejanus and the Death of Drusus: One Rumour or Two? (Tacitus, Annals IV 10)
[w:] (red.) T. Kotula, A. adomirski, Le monde romain et ses peripheries sous la
Rpublique et sous lEmpire, Antiquitas 25, s. 147152.
2001, Z punktu widzenia cyrulika, czyli o poytkach brzytwy, Meander 56, s. 145
155 [polemika z Elbiet Wesoowsk, Pro Seneca meo, albo z brzytw na poezj,
Meander 55 (2000), s. 169179, oraz recenzja z: Seneka, Medea, przeoya
oraz przedmow, wstpem i przypisami opatrzya Elbieta Wesoowska, Pozna
2000].
2001, Tacitus on Galba and Sejanus: Two Textual Notes (Hist. I, 49, 2; Ann. IV, 12,
2), Latomus 60, s. 631636.
2002, Profesor Herbert Myliwiec (1926-1998), Eos 89, s. 718.
2004, Thrasea Paetus, libertas senatoria, and Tacitus Narrative Methods [w:] (red.) D.
Brodka, J. Janik, S. Sprawski, Freedom and its Limits in the Ancient World.
Proceedings of a Colloquium Held at the Jagiellonian University, Krakw, September
2003, (Electrum. Studia z historii staroytnej 9), Krakw, s. 143154.
2004, Die Nachfolge Franz Skutschs. Zur Besetzung des Breslauer Lehrstuhls fr Klassische
Philologie im Jahre 1913 [w:] (red.) M. Krajewski, J. Pigo, Wratislaviensium
Studia Classica. Classics at the Universitas Leopoldina, Friedrich-WilhelmsUniversitt zu Breslau, Uniwersytet Wrocawski, Classica Wratislaviensia 25,
s. 5565.
2005, Wcznia Pompejusza Grosfusa. Kilka uwag o imionach adresatw w pieniach
Horacego [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej
recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szastyskiej-Siemion w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw i uczniw oarowana, Classica
Wratislaviensia 26, s. 165173.
2005, [rec.] Tacitus, Histories. Book I. Edited by Cynthia Damon (Cambridge 2003),
Gnomon 77, s. 418421.
2005, Death and the Maiden (or Matron): Some Female Demises in Early Imperial
Writers, Eos 92, s. 200209.
2006, Quaestiones selectae po siedemdziesiciu latach. Z dziejw sporu o tematyk i kompozycj eposu Newiusza [w:] (red.) L. Stankiewicz, Mistrz. Wadysaw Strzelecki
(19051967), Wrocaw, s. 2542.
2008, The Passive Voice of the Hero: Some Peculiarities of Tacitus Portrayal of Germanicus
in Annals 1.3149 [w:] (red.) J. Pigo, The Children of Herodotus. Greek and
Roman Historiography and Related Genres, Newcastle upon Tyne, s. 287303.
640
2008, Ummidia i Minicja. Dwa konterfekty niewiecie Pliniusza Modszego (Epist. VII
24; V 16), Symbolae Philologorum Posnaniensium 18, s. 287303.
prof. dr hab. Joanna Sachse
(kultura i literatura hinduska)
Ksiki
1994, Meghaduta: obok-posacem Kalidasa; przek. z sanskrytu, wstp i przypisy,
Katowice.
1999, Unum necessarium czyli Jedyne Konieczne Jan Amos Komeski, z jz. ac.
przeoya i wstpem opatrzya, Wrocaw.
1993, Hanna Wakwska portret indianisty [w:] (red.) Joanna Sachse, Dnasgarah
= ocean darw: dla Hanny Wakwskiej, Classica Wratislaviensia 17, s. 5-12.
1996, Jedyna konieczno: rozdzia VI Jan Amos Komeski, Gnosis 9, s. 53-60.
1996, [rec.] Sownik mitologii hinduskiej, pod red. Andrzeja ugowskiego. Warszawa,
1994, Przegld Orientalistyczny, s. 89-90.
1997, [wspaut.] Jan Mergentaler (1901-1995): [nekrolog], Przegld Geozyczny
42, s. 77-80.
1997, O niektrych konsekwencjach przyjcia lub odrzucenia koncepcji [w:] (red.) ukasz
Trzciski, Krzysztof Jakubczak, Zrozumie Wschd: materiay z konferencji pt.
Czowiek w zetkniciu kultur. Myl Dalekiego Wschodu jako przedmiot poznania
i rdo inspiracji, Uniwersytet Jagielloski, Krakw, 7 kwietnia 1997, Krakw,
s. 141-148.
1997, The Maha-bharata: (between raja-suya and awa-medha), Dialogue and
Universalism 11/12, s. 177-189.
1998, Staroytne Indie o mierci [w:] (red.) Jacek Kolbuszewski, Problemy wspczesnej
tanatologii: medycyna, antropologia kultury, humanistyka: materiay II Krajowej
Konferencji TANATOS 98, zorganizowanej przez Wrocawskie Towarzystwo
Naukowe w Karpaczu w dniach 5-7 listopada 1998 r., Wrocaw, s. 197-203.
2001, Czy Strabon (XV 1, 69) wspomina o staroindyjskiej oerze radasuji? [w:] (red.)
Mateusz Goliski, Stanisaw Rosik, Viae historicae: ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Lechowi A. Tyszkiewiczowi w siedemdziesit rocznic urodzin,
(Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia, 152), Wrocaw, s. 422-424.
2001, [wspaut.] Sownik pisarzy antycznych, (red.) Anny widerkwny, Warszawa.
641
2003, O zamroczeniu (na podstawie Bhagawadgity i VII ksigi Corpus Hermeticum)

[w:] (red.) Ilona Bocian, Roberta Saciuk, Niewiadomo to odrbne krlestwo...,
Toru, s. 31-38.
2004, Samochwalstwo i obelgi na polu bitwy w Mahabharcie [w:] (red.) G. Malinowski,
2004, Wratislavian indologists and their work on greek authors dealing with India [w:]
(red.) M. Krajewski, J. Pigo, Wratislaviensium Studia Classica: classics at the
Universitas Leopoldina, Friedrich-Wilhelms-Universitt zu Breslau, Uniwersytet
Wrocawski, Classica Wratislaviensia 25, s. 71-77.
2005, Szkice o Mahabharacie: historia pewnych kolczykw [w:] (red.) M. Wrbel,
Euterpe, Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji
1993, Dnasgarah = ocean darw: dla Hanny Wakwskiej, Classica Wratislaviensia
17.
prof. dr hab. Lucyna Stankiewicz
(komedia antyczna)
Ksiki
1999, Komedia Lucjusza Afraniusza i jej zwizki z innymi odmianami komedii,
Classica Wratislaviensia 21 (Acta Universitatis Wratislaviensis, 2030),
Wrocaw.
1993, Tacitae Amyclae [w:] (red.) Joanna Sachse, Dnasgarah = ocean darw: dla
Hanny Wakwskiej, Classica Wratislaviensia 17, s. 111-117.
1994, [wspaut.] Molucrum cia molarna modej dziewczyny: Afraniusz, Virgo
338-340, Medycyna Nowoytna 1, s. 163-175.
1995, Compitalia wieto Larw na rozstajnych drogach, Filomata 427-428, s. 181186.
1996, Imiona osobowe w togacie [w:] (red.) J. Pigo, Commentationes philologicae
Herberto Myliwiec oblatae, Classica Wratislaviensia 20, s. 71-81.
642
1996, La Fabula Togata de Lucius Afranius vue par les Anciens, Eos 84, s. 319323.
1997, Kaligula: tyran, demagog, szaleniec, Gentleman 6, kol. 26-27.
1999, Alius est Amor, alius Cupido, Nowy Filomata 3, s. 3-12.
2000, Quinquatrus wito ludzi pracy, Nowy Filomata 4, s. 101-106.
2001, La comdie de Lucius Afranius et ses liens avec les autres genres de comdies, Eos
88, s. 147-153.
2001, Cultes romains associs a des traditions locales: les Feriae compitaliciae [w:] (red.)
M. Goliski, S. Rosik, Viae historicae: ksiga jubileuszowa dedykowana
Profesorowi Lechowi A. Tyszkiewiczowi w siedemdziesit rocznic urodzin, (Acta
Universitatis Wratislaviensis. Historia, 152), Wrocaw, s. 425-428.
2001, [wspaut.] Sownik pisarzy antycznych, (red.) Anna widerkwa, Warszawa.
2001, Uroczysto odnowienia doktoratu profesor doktor habilitowanej Ludwiki
Rychlewskiej, Meander, s. 295-298.
2002, Profesor Eugeniusz Konik (11.XI.1914-29.IV.2002), Eos 89, s. 199-201.
2002, [wspaut.] Vita mortuorum in memoria vivorum posita est, Meander 57,
s. 357-364.
2002, Etruskie zaklcie Arse Verse, Rozprawy Komisji Jzykowej Wrocawskie
Towarzystwo Naukowe, 28, s. 5-8.
2003, [wspautor.] Konferencja naukowa: Jerzy anowski (1919-2000) uczony,
tumacz, popularyzator, organizowana z okazji XCVIII Zjazdu Polskiego
Towarzystwa Filologicznego, 23-24 listopada 2002, Wrocaw, Eos 90, s. 203204.
2004, [wspaut.] Jerzy anowski (1919-2000) Fila vitae [w:] (red.) L. Stankiewicz,
Jerzy anowski (1919-2000): uczony, tumacz, popularyzator (Acta Universitatis
Wratislaviensis, 2640), Wrocaw, s. 11-24.
2004, Ludowa farsa Oskw grana po acinie? [w:] (red.) G. Malinowski, Thaleia.
Humor w antyku. Ksiga pamitkowa Janinie awiskiej-Tyszkowskiej
2005, [wspaut.] Lacjum w relacji Strabona [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe, Terpsichore,
Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji Szastyskiej-Siemion
2004, Jerzy anowski (1919-2000): uczony, tumacz, popularyzator, (Acta Universitatis
Wratislaviensis, 2640), Wrocaw.
643
prof. dr hab. Alicja Szastyska-Siemion

(liryka i poezja grecka)
Ksiki
1993, Muza z Mityleny: Safona, Wrocaw.
1995, [wspaut.] Poezja grecka od II do XV wieku, (Muza Chrzecijaska, 3),
Krakw.
1996, [wspaut.] Liryka staroytnej Grecji, Warszawa-Pozna.
2001, [wspaut.] Sownik pisarzy antycznych, (red.) Anny widerkwny, wyd. 3
uzup., Warszawa.
1993, The barbarian in the greek anthology, Eos 81, s. 195-198.
1994, Safona w Rzymie, Antiquitas 19, s. 119-135.
1995, Charis i Charyty w liryce greckiej, Classica Wratislaviensia 18, s. 23-30.
1995, Elegia i epigram, kilka problemw terminologicznych [w:] (red.) I. Lewandowski,
Elegia poprzez wieki: konferencja naukowa 8-9. XI. 1994, Pozna, s. 11-18.
1995, Foricenia Kochanowskiego oraz ich antyczne wzory [w:] (red.) T. Michaowska,
aciska poezja w dawnej Polsce, Warszawa, s. 63-75.
1995, Morze w poezji Pindara [w:] (red.) J. Rostropowicz, Morze w kulturze
staroytnych Grekw i Rzymian, Opole, s. 81-87.
1995, Ra i bursztyn czyli dwie maonki Heliosa, Filomata 427-428, s. 146-153.
1996, Exegi monumentum... rozmowa przez stulecia [w:] (red.) I. Lewandowski,
K. Liman, Litteris vivere: ksiga pamitkowa oarowana profesorowi Andrzejowi
Wjcikowi, (Filologia Klasyczna, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu, 21), Pozna, s. 149-155.
1996, A hundred years of the Philological Society (1893-1997), Eos 84, s. 29-43.
1996, Katullus czy Safona?: czyli jeszcze raz fraszka Jana Kochanowskiego Do Anny
(II 91) [w:] (red.) J. Pigo, Commentationes philologicae Herberto Myliwiec
oblatae, Classica Wratislaviensia 20, s. 137-142.
1996, Liryka grecka w pismach retorycznych: (na przykadzie Safony) [w:] (red.) J. Axer,
Retoryka antyczna i jej dziedzictwo, (Acta Societatis Philologae Polonorum /
Societas Philologa Polonorum, 2), Warszawa, s. 9-18.
1996, Polskie Antygony: stan wiedzy, postulaty badawcze, Eos 84, s. 345-353.
1997, Adaptacje tekstw Arystofanesa: Polska: wiek XX [w:] (red.) J. Axer, Z. Osiski,
Siew Dionizosa: inspiracje Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku
w Europie rodkowej i Wschodniej: rekonesans, Warszawa, s. 187-196.
644
1997, [wspaut.] Dyskusja [w:] (red.) J. Axer, Z. Osiski, Siew Dionizosa: inspiracje
Grecji antycznej w teatrze i dramacie XX wieku w Europie rodkowej i Wschodniej:
rekonesans, Warszawa, s. 227-243
1997, Iluminacja kopuy Kocioa Mdroci Boej Pawe Silencjariusz [w:] R.
Browning, Cesarstwo bizantyskie, Warszawa, s. 291.
1997, Kanon na wspomnienie trzsienia ziemi 26 padziernika 740 roku Jzef Hymnograf
[w:] Robert Browning, Cesarstwo bizantyskie, Warszawa, s. 317-320.
1997, The polish translation of the Greek lyric poetry [w:] Mezinrodn vedeck konference na pamt 50 vroi mrti eskho klasickho lologa a pekladatele Otmara
Vaornho: Vysok Mto, 7-8 listopadu 1996: sbornik / [poadatel konference
Okresn Muzeum ve Vysokm], Vysok Mto, s. 241-254.
1997, Wierszowana inskrypcja aciska z kocioa Najwitszej Marii Panny na Piasku
we Wrocawiu [w:] (red.) J. Rostropowicz, Tradycje kultury antycznej na lsku,
Opole, s. 187-194.
1997, Znamiona popularnoci: epigramy o poetach [w:] (red.) K. Bartol, J. Danielewicz,
Epigram grecki i aciski w kulturze Europy: konferencja oglnopolska, Pozna,
11-12 grudnia 1995, Pozna, s. 25-34.
1998, Ogrd Charyt i orka Muz [w:] (red.) Z. Gombiowska, Cognoscere causas: czowiek a natura w cywilizacji staroytnej Grecji i Rzymu, (Studia Classica et
Neolatina, 3), Gdask, s. 50-58.
1999, Hellenistyka polska [w:] (red.) J. anowski, A. Szastyska-Siemion, Antiquorum
non immemores...: Polskie Towarzystwo Filologiczne (1893-1993): ksiga zbiorowa, (Polskie Towarzystwo Filologiczne: Orodek Bada nad Tradycj Antyczn
UW = Acta Societatis Philologae Polonorum, 3), Warszawa-Wrocaw, s. 22-27.
1999, A hundred years of the Philological Society: summmary [w:] (red.) J. anowski,
Filologiczne (1893-1993): ksiega zbiorowa, (Polskie Towarzystwo Filologiczne:
Orodek Bada nad Tradycj Antyczn UW = Acta Societatis Philologae
Polonorum, 3), Warszawa-Wrocaw, s. 373-387.
1999, [rec.] Jacek Sokolski, Lipa, Chiron i labirynt: esej o Fraszkach, Wrocaw, 1998,
Pamitnik Literacki 90, z. 4, s. 169-172.
1999, Jan Kochanowski w Paryu: komunikat, Seminaria Naukowe Wrocawskiego
Towarzystwa Naukowego A. 1 (1997/1998), s. 7-10.
1999, Recenzja dorobku Profesora Doktora Jerzego anowskiego w zwizku z postpowaniem o nadanie tytuu doctora honoris causa Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza [w:] (red.) A. Rbalska, Georgius anowski: Doctor Honoris Causa
Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis 2 II 1998, (Doktorzy
honoris causa, 30), Pozna, s. 37-41.
645
2000, Jerzy anowski wspomnienie (1919-2000), Meander 55, s. 387-392.

2001, Damos i Eleutheria u Pindara [w:] (red.) J. Korpanty, J. Styka, Freedom and
democracy in Greek literature: essays in honor of prof. Romuald Turasiewicz,
Classica Cracoviensia 6, s. 63-72
2001, Granice wiata, czyli geograa wedug Pindara, Classica Wratislaviensia 22,
s. 19-24.
2002, Archaiczni lirycy w relacjach Strabona [w:] (red.) M. Szarmach, S. Wyszomirski,
Studia graeco-latina, t. 4, Collectanea Classica Thorunensia 13, s. 157-164.
2003, Instytut Filologii Klasycznej i Kultury Antycznej Uniwersytetu Wrocawskiego
stan bada i perspektywy rozwojowe, Meander 58, s. 139-142.
2004, Obrazy mskoci i kobiecoci w Medei Eurypidesa [w:] (red.) A. Kuczyska,
E.K. Dzikowska, Zrozumie pe: studia interdyscyplinarne, 2 (Acta Universitatis
Wratislaviensis, 2572) (Monografie Centrum Studiw Niemieckich
i Europejskich im. Willy Brandta Uniwersytetu Wrocawskiego, 5), Wrocaw,
s. 11-18.
2004, Szkoa naukowa Jerzego anowskiego [w:] (red.) L. Stankiewicz, Jerzy anowski
(1919-2000): uczony, tumacz, popularyzator, (Acta Universitatis Wratislaviensis,
2640), Wrocaw, s. 35-45.
2005, Melika lesbijska [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej. 1, Epika
liryka dramat, (rda i Monograe, Towarzystwo Naukowe Katolickiego
2005, Pindar [w:] (red.) H. Podbielski, Literatura Grecji staroytnej 1, Epika liryka
dramat, (rda i Monograe, Towarzystwo Naukowe Katolickiego
1995, Classica Wratislaviensia 18, (Acta Universitatis Wratislaviensis, 1654), Wrocaw.
1999, [wspred.] Antiquorum non immemores...: Polskie Towarzystwo Filologiczne
(1893-1993): ksiega zbiorowa, Warszawa-Wrocaw (Polskie Towarzystwo
Filologiczne: Orodek Bada nad Tradycj Antyczn UW = Acta Societatis
Philologae Polonorum, 3).
dr Przemysaw Szczurek
(kultura i literatura hinduska)
1992, Jeszcze trzy foricenia Kochanowskiego o greckim rodowodzie, Eos 80, s. 91-98.
646
1993, [wspaut.] Czasowniki o znaczeniu mwi w Bhagawadgicie, Classica

1996, Kilka uwag o foricenium 84 (In pontem Varsoviensem) Jana Kochanowskiego,
1997, Imiona osobowe u Jana Kochanowskiego w tumaczeniach i parafrazach epigramw
greckich [w:] (red.) K. Bartol i J. Danielewicz, Epigram grecki i aciski w kulturze Europy, Pozna, s. 207-223.
2005/06, Jedno w rnorodnoci. Uwagi o warstwach tekstowych Bhagawadgity,
Studia Indologiczne 12/13, s. 94-126.
2005, Bhakti Interpolations and Additions in the Bhagavadgt [w:] (red.) P. Koskikallio,
Epics, Khilas, and Purnas: Continuities and Ruptures (Proceedings of the Third
Dubrovnik International Conference on the Sanskrit Epics and Purnas, September
2002), Zagreb, s. 183-220.
2005, Obraz samopalenia wdw (sat) w literaturze dawnych Indii [w:] (red.)
M. Jakubczak, Boginie, przdki, wiedmy i tancerki. Wizerunki kobiet w kulturze Indii, Krakw, s. 187-214.
2007, Juggling with tman. Remarks on the Bhagavad-gta 6.5-6, Rocznik
Orientalistyczny 60, (Theatrum Mirabiliorum Indiae Orientalis. A Volume toCelebrate the 70th Birthday of Professor Maria Krzysztof Byrski), s. 212-238.
2008, Prajvd ca bhase: Polemics with Buddhism in the Early Parts of the
Bhagavadgt [w:] (red.) R. Gombrich, C. Scherrer-Schaub, Buddhist Studies
(Papers of the 12th World Sanskrit Conference), Delhi.
2003, Brahmanirvna versus nirvna (nibbna). Some remarks on the polemics with
Buddhism in the Bhagavadgt [w:] (red.) R. Czekalska, H. Marlewicz,
Proceedings of the 2nd International Conference on Indian Studies, Cracow
Indological Studies 4-5, s. 547-575.
2002, Some remarks on the so-called Epic Layer of the Bhagavadgita [w:] (red.)
M. Brockington, Stages and Transitions. Temporal and Historical Frameworks in
Epic and Purnic Literature (Proceedings of the Second Dubrovnik International
Conference on the Sanskrit Epics and Puranas, August 1999), Zagreb, s. 55-72.
dr Sawomir Torbus
(biblistyka, akta apostolskie i gnoza)
Ksiki
2006, Listy w. Pawa z perspektywy retorycznej, Legnica.
2009, St. Paul entre loralit et lcriture [w:] Formes de l criture, gures de la d.
Franoise Toulze-Morisset, Lille.
647

2001, The Stoical Terminology in the Letter to the Romans of Saint Paul, Eos 88,
s. 235-243.
2005, La rhtorique de Paul de Tarse, Eos 92, s. 270-275.
2005, Biblijny Horacy reeksja nad Carm. I 3 [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe,
Szastyskiej-Siemion w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw
2005, Gnoza w Koryncie? Pogldy pitnowane przez Pawa w I Licie do Koryntian
w wietle wczesnochrzecijaskich wzmianek na temat ruchw gnostyckich [w:]
Religia i polityka w antyku, Ostrda, s. 180-185.
2006, Listy w. Pawa w retorycznej kulturze antyku, Theologica Wratislaviensia 1,
s. 11-18.
2008, Aposto Pawe za horyzontem reeksje wok 2 Kor 11,30-12,10, (materiay
z konferencji: Za horyzontem. mier i ycie pozagrobowe w dyskursach religijnych
i lozocznych, Wrocaw, 25 05 2007), Theologica Wratislaviensia 3, s. 1322.
2008, Le troisieme ciel dans 2 Co 11, 30-12, 10, Pallas 78, s. 353-359.
dr Magorzata Wrbel
(etnograa, nauki przyrodnicze i geograa antyczna)
Artykuy/recenzje/inne publikacje
1995, Autorzy greccy o zabytkach Egiptu, Classica Wratislaviensia 18, s. 31-46.
1996, Arystoteles o zwierztach Egiptu, Filomata 433-434, s. 31-38.
1996, Strabon o Arystotelesie i jego dzieach [w:] (red.) J. Pigo, Commentationes philologicae Herberto Myliwiec oblatae, Classica Wratislaviensia 20, s. 37-50.
1997, rda XVII ksigi Geograi Strabona [w:] (red.) J. Rostropowicz, Studia nad
kultur antyczn, t. 1, Opole, s. 63-68.
1998, Fauna Afryki w Geograi Strabona, Meander, s. 67-74.
1998, Roliny afrykaskie u Strabona [w:] (red.) Z. Gombiowska, Cognoscere causas:
czowiek a natura w cywilizacji staroytnej Grecji i Rzymu, (Studia Classica et
Neolatina 3), Gdask, s. 197-201.
1999, Kazimierz Kope: (Czonek Honorowy PTF 1983) [w:] (red.) J. anowski, A.
Szastyska-Siemion, Antiquorum non immemores...: Polskie Towarzystwo
Filologiczne (1893-1993): ksiega zbiorowa, (Acta Societatis Philologae
Polonorum, 3), Warszawa-Wrocaw, s. 302-303
648
1999, Koo lwowskie i koa terenowe w Galicji [w:] (red.) Jerzy anowski, Alicja
Filologiczne (1893-1993), Wrocaw, s. 140-154, Bibliograa.
1999, [wspaut.] Koo Wrocawskie (1946-1994) [w:] (red.) J. anowski, A.
Filologiczne (1893-1993), Wrocaw, s. 263-272
1999, Ludwika Rychlewska: (Czonek Honorowy PTF 1992) [w:] (red.) J. anowski,
Filologiczne (1893-1993), Wrocaw, s. 319.
Redakcja naukowa / wstepy / opracowania
2005, Euterpe, Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji
uczniw oarowana, Classica Wratislaviensia 26.
dr Karol Zieliski
(poezja antyczna)
1998, Dokd pynie Dionizos ?: interpretacja dekonstrukcjonistyczna wiersza Z.
Herberta, Warsztaty Polonistyczne 4, s. 116-123.
2004, Removing the Hunch or Thersites Re-appreciated, Eos 91, s. 195-218.
2004, Kilka reeksji na temat tumaczenia poezji antycznej [w:] (red.) E. Wesoowska
et alii, Rzecz o tumaczach i tumaczeniach literatury antycznej, (Symbolae
Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, 16), Pozna, s. 221-230.
2004, Otwarcie sezonu eglugi w cyklu epigramw na Priapa a ody wiosenne Horacego
[w:] (red.) G. Malinowski, Thaleia. Humor w antyku. Ksiga pamitkowa Janinie
awiskiej-Tyszkowskiej w siedemdziesit rocznic urodzin przez przyjaci, kolegw, uczniw oarowana, Classica Wratislaviensia 24, s. 96-115.
2005, Anaktoria, panny mode i heroiny (Safona Fr. 16) [w:] (red.) M. Wrbel, Euterpe,
2005, Bibliograa Prof. dr hab. Alicji Szastyskiej-Siemion [w:] (red.) M. Wrbel,
Euterpe, Terpsichore, Erato. Liryka grecka i jej recepcja. Ksiga pamitkowa Alicji
649
dr Emilia ybert-Pruchnicka
(epos staroytny; Apollonios z Rodos)
Artykuy/recenzje/inne publikacje
Wojenne i powojenne przekady Pieni I 22 Horacego, Classica Wratislaviensia.
2007, Wersykacyjne, leksykalne i stylistyczne problemy izometrycznego przekadu eposu
Argonautika Apolloniosa z Rodos [w:] (red.) A. Szczsny, K. Hejwowski, Imago
Mundi. Jzykowy obraz wiata w oryginale i przekadzie, Siedlce.
2007, Wyprawa po zote runo, czyli rzecz o przekadzie eposu Argonautika Apolloniosa
z Rodos, Przekadaniec 1819.
2008, Konwicki w oczach Zachodu (i Wschodu), Orbis Linguarum 33, s. 361-373.
(w druku) Apollonios z Rodos, Wyprawa Argonautw po zote runo. (Argonautika),
tumaczenie, wstp i przypisy
650
20. ZIELONA GRA

20. 1. Uniwersytet Zielonogrski
20.1.1. Zakad Archeologii i Historii Staroytnej, Instytut Historii,
Wydzia Humanistyczny
adres: al. Wojska Polskiego 69, 65-762 Zielona Gra
e-mail / website: Sekretariat@ih.uz.zgora.pl / www.ih.uz.zgora.pl/pl/o/zahs_pl.html
tel. / fax: (+48 68) 328 32 72 / (+48 68) 328 32 79 (Sekretariat Wydziau
Humanistycznego)

Z pracownikw Zakadu w zakresie historii staroytnej dziaalno dydaktyczn
i naukow prowadzi dr Daria Janiszewska.
Gwne kierunki bada: Pradzieje ziem polskich; archeologia wczesnoredniowiecznej
Europy i Polski; metody archeologiczne w badaniach nad pnym redniowieczem
i czasami nowoytnymi; historia spoeczna i polityczna cesarstwa rzymskiego.

prof. UZ dr hab. Wojciech Dzieduszycki p. 115 / tel. 328 30 52

dr Bogdan Bobowski, p. 115 / tel. 328 30 52 / B.Bobowski@ih.uz.zgora.pl
dr Daria Janiszewska, p. 243 / tel. 328 32 46 / d.janiszewska@wp.pl

dr Daria Janiszewska
(epoka Wczesnego Cesarstwa, szczeglnie w dobie dynastii Sewerw; zagadnienia
zamachw stanu i wojen domowych w Cesarstwie Rzymskim; propaganda polityczna
Rzymian; historia wojskowoci z naciskiem na ideologi wojny; zagadnienie damnatio
memoriae)
651

2007, uk triumfalny Septymiusza Sewera w Rzymie jako narzdzie propagandy
zwycistwa cesarza [w:] (red.) W. Dzieduszycki, Opuscula archaeologica: opera
dedicata in professorem Thaddeum Malinowski, Zielona Gra, s. 171176.
2007, Wizerunek, propaganda i program polityczny Klodiusza Albina w okresie wojny
domowej lat 193-197 w Cesarstwie Rzymskim [w:] (red.) K. Nawotka, M. Pawlak,
Grecy, Rzymianie i ich ssiedzi, (Antiquitas 29), Wrocaw, s. 601-608.
2005, Wojna domowa w Rzymie w latach 193-197 w relacji i ocenie moralnej Kasjusza
Diona [w:] (red.) J. Dudek, D. Janiszewska, U. widerska-Wodarczyk, Europa
rodkowo-Wschodnia: ideologia, historia a spoeczestwo: ksiga powicona
pamici Profesora Wojciecha Peltza, Zielona Gra, s. 2126.
2007, [wsprec.] Augusto augurio. Rerum humanarum et divinarum commentationes
in honore Jerzy Linderski, ed. C. F. Konrad, Stuttgart 2004, [w:] (red.)
D. Dolaski, B. Nitschke, In Gremium. Studia nad Histori, Kultur i Polityk,
t. 1, Zielona Gra, s. 121-126.
2009, Afrykaskie zaplecze Septymiusza Sewera w walce o wadz w latach 193-197
[w:] (red.) M. Wolny, R. Sajkowski, Studia z dziejw staroytnego Rzymu,
Olsztyn, s. 135-142.
2005, [wspred.] Europa rodkowo-Wschodnia: ideologia, historia a spoeczestwo:
ksiga powicona pamici Profesora Wojciecha Peltza, Zielona Gra.
20.1.2. Zakad Historii Nauki i Kultury, Instytut Historii, Wydzia

Humanistyczny
e-mail / website: Sekretariat@ih.uz.zgora.pl / www.ih.uz.zgora.pl/o/zhnk_pl.html
tel. / fax: (+48 68) 328 32 79 (Sekretariat Wydziau Humanistycznego)

i naukow prowadzi dr Andrzej Gillmeister.

prof. UZ dr hab. Dariusz Dolaski
dr Andrzej Gillmeister
652
prof. UZ dr hab. Dariusz Dolaski

dr Andrzej Gillmeister, a.gillmeister@ih.uz.zgora.pl

dr Andrzej Gillmeister
(religia rzymska i grecka, historiograa antyczna, pami tosamo historia
w staroytnym Rzymie; dzieje bada nad antykiem w Polsce, ze szczeglnym
uwzgldnieniem dziea Tadeusza Zieliskiego, teoria i metodologia historii)
Ksiki
2009, Stranicy ksig sybilliskich. Collegium viri sacris faciundis w rzymskiej religii
publicznej, Zielona Gra.
2005, Ksigi sybilliskie w staroytnym Rzymie, Klio 6, s. 3-12.
2006, Rytualna rola zwierzt przy zaoeniu Rzymu [w:] (red.) L. Kostuch,
K. Ryszewska, Zwierz jako sacrum w pradziejach i staroytnoci, t. 2, Kielce,
s. 45-52.
2007, The Role of the Viri Sacris Faciundis College in Roman Public Religion [w:] (red.)
D. Musia, Society and Religion. Studies in Greek and Roman History, t. 2,
Toru, s. 57-74.
2007, Metus gallicus i libri sibyllini. Kilka uwag o politycznych i spoecznych przyczynach
prodigium [w:] (red.) D. Dolaski, B. Nitschke, In Gremium. Studia nad
Histori, Kultur i Polityk, t. 1, Zielona Gra, s. 7-19.
2008, Religie pogaskie jako czynnik ksztatujcy wizi spoeczne w staroytnoci [w:]
(red.) L.P. Supecki, Bogowie i ich ludy. Religie pogaskie a procesy tworzenia si
tosamoci kulturowej, etnicznej, plemiennej i narodowej w redniowieczu,
Wrocaw, s. 31-38.
2008, Cezar, Brutus i Sybilla. Czy przepowiednie sybilliskie przyspieszyy mier dyktatora? [w:] (red.) L. Mrozewicz, Idy marcowe 2050 lat pniej, Pozna, s. 8190.
653
20.1.3. Zakad Historii redniowiecznej, Instytut Historii, Wydzia

Humanistyczny
e-mail / website: Sekretariat@ih.uz.zgora.pl / www.ih.uz.zgora.pl/o/zhs_pl.html
tel. / fax: (+48 68) 328 32 79 (Sekretariat Wydziau Humanistycznego)

i naukow prowadzi dr Jarosaw Dudek.

dr Jarosaw Dudek lyko@gazeta.pl

Jarosaw Dudek
(zachodnie Bakany od VI/VII do XIII w.; wpyw Bizancjum na ludy Europy
rodkowo-Wschodniej od VI/VII do XIII w.; elementy cywilizacji antycznej
w wiekach rednich)
Ksiki
1999, Caa ziemia dyrracheska pod panowaniem bizantyskim w latach 1005-1205,
Zielona Gra.
2004, O niektrych antycznych elementach ceremoniau Zjazdu Gnienieskiego [w:]
(red.) G. Kubski, Sowo do ogldania, Zielona Gra, s. 201-213.
2006, Obraz przeszoci rodu Komnenw wedug Materiaw historycznych Nicefora
Bryenniosa i Aleksjady porrogenetki Anny [w:] (red.) D. Sikorski, A. M. Wyrwa,
Cognitioni Gestorum. Studia z dziejw redniowiecza dedykowane Profesorowi
Jerzemu Strzelczykowi, PoznaWarszawa, s. 277-289.
654
2005, Emperor Otto IIIs advent at Gniezno in March 1000 as evidence of the presence of the Byzantine creemonials at the rst Piasts court?, Byzantinoslavica 63,
s. 117-130.
2006, Patrycjusz Swen (Sfenis) w bizantyskiej wiey Babel [w:] (red.) S. Rosik, P.
Wiszewski, Mundur hominis cywilizacja, kultura, natura: wok interdyscyplinarnoci bada historycznych, Wrocaw 2006, s. 291-305.
2008, Pochwki bizantyskich cesarzy wedug tekstu kroniki Jana Skylitzesa [w:] Metody.
rda. Dokumentacja: Funeralia Lednickie. Spotkanie 11. Lednica, Pozna,
s. 309-318.
655
Indeks osobowy
Abramowiczwna Zoa 316, 394

Adamek Dorota 211
Aleksandrowicz S. 11
Aleksandrowicz Tadeusz 69-73
Amielaczyk Krzysztof 204-207
Andrzejewski Tadeusz 537
Antoniewicz Adrian 538
Antoniewicz Wodzimierz 446
Appel Hanna 375-377
Appel Wodzimierz 381-392, 405
Arndt Aleksandra 634
Awianowicz Bartosz 395-396
Axer Jerzy 557, 560-564
Balbuza Katarzyna 282-284
Baliszewski M. 464
Baran Marta 399
Baron Justyna 531-532, 627
Bartnik Agnieszka 58, 63-64
Bartol Krystyna 318, 320-325, 405
Barwik Mirosaw 467
Bazir A. 22
Bebrysz Iwona 537
Bednarek Marek 627, 630-631
Bednarski Micha 69-70
Bejda W. 196
Berdowski Piotr 353-355
Bering P. 318
Bernhard Maria Ludwika 105-106

Bentkowski Feliks 445
Bielas ks. Lucjan 159-160
Bielawski Jzef 126, 537
Bielawski Krzysztof 127-128
Bieliska Dorota 593
Bieliski Piotr 466, 491, 512, 514,
517
Biekowski Piotr 104-106
Biernacki A. B. 25
Bieuska-Maowist Iza 192, 406-407,
494-495
Blahaczek Beata 353-356
Baszczyk Ilona 21-22
Baszczyk Katarzyna 120
Baejewski Artur 627, 629-630
Bobowski Bogdan 651
Bobrowski Antoni 126, 128-129
Bodzek Jarosaw 106, 110
Bodziony Katarzyna 120
Bogacki ks. Henryk 451, 585
Bogumi Izabela 59
Bonarek Jacek 87
Borkowski Zbigniew 494, 519
Boro Piotr 63
Borowicz Sebastian 106, 110
Borowska Magorzata 558, 560, 564565
656
Borowski Andrzej 395, 559

Borowski Yvonne 235-236
Bralewska Maria 245
Bralewski Sawomir 210-214
Braun Jan 533-535, 538-539
Bravo Benedetto 11, 407-411
Brczek-Ryga Ewelina 34
Brodka Dariusz 126
Bromski ks. Jzef 529
Brud Sawomira 321, 325-326
Brusewiczowa Alicja 381
Bryske-Puk Marlena 321, 343
Brzostowski Zbigniew 39-40, 52, 368369
Brzuska Barbara 522
Budzowska Magorzata 235-236
Budzyski Jzef 69
Bulanda Edmund 78, 105, 192, 276,
618
Bulas Kazimierz 105-106
Burliga Bogdan 60
Bursche Aleksander 469-477, 490
Buszek Artur 120
Buszewska Katarzyna 211
Bzinkowski Micha 120, 129-130
Cecota Baej 211
Ceran Waldemar 40-41, 209-211
Chaupnik Benedykt 260
Chiyska Katarzyna 235
Chlewicka Anna 321
Chodnicki Marek 506, 516
Chmielarz Magorzata 319
Chmielewska Katarzyna 34-35
Chmielewski J. 537
Chmielewski Waldemar 446, 451
Chodko Boena 15
Chodko-Domaniewska Aleksandra 170
Chowaniec Roksana 469

Chudzikowska-Wooszyn Magorzata
253
Chyliski Konstatnty 170
Ciaowicz Krzysztof M. 106, 120-121,
506
Cichocka Helena 521, 523
Cichowski Krzysztof 120, 168-169
Ciecielg Jerzy 166
Ciempiel Agata 70
Cieliski Adam 469
Cieluk Magorzata 371-373
Cinal S. 78
Cioek Renata 469, 291
Cytowska Maria 520
Czapiska Marta 235-238
Czarnowicz Marcin 120
Czech Maciej 106, 110
Czerniatowicz Janina 181
Czerwiska Jadwiga 232, 234-238
Czypicka Teresa 395-396
Czyma Jolanta 60
Dalewski Zbigniew 12
Danek Zbigniew 235, 239
Danielewicz Jerzy 317-320, 325-329,
405
Danielewicz Zoa 317
Danka Ignacy Ryszard 232, 244-246
Daszewski Wiktor A. 451, 467, 509,
519
Dbrowa Edward 78, 90-95
Dbrowska Magorzata 209-210
Dbrowska-Smektaa Elbieta 537
Dbrowski L. 507
Derda Tomasz 494-497, 519
Dbowska-Ludwin Joanna 120-122
Dobosz Agata 106
657
Dobrowolski Witold 451, 467

Dolaski Dariusz 652-653
Doliska M. 508
Domaski Juliusz 520
Domaradzki Mieczysaw 261
Dryk J. 78
Drewnowska-Rymarz Olga 533-535,
538-540
Dubas Franciszek 314
Ducin Stanisaw 24, 195-198
Dudek Jarosaw 654-655
Dulba Przemysaw 469
Duszyska Bolesawa 315
Dworacki Sylwester 316-319, 321, 329332, 371
Dybaa Jolanta 211
Dyczek Piotr 468
Dylewski J. 235
Dziech Jzef 312-316
Dzieduszycki Wojciech 651
Dzielska Maria 99-100
Dzierzbicka Dorota 496, 498
Dzierykray-Rogalski T. 520, 592
Dzik M. 492
Eckmann Augustyn 40
Eder Magorzata 634
Ejankowska Elbieta 363
El-Tayeb Mahmoud 467, 516-517
Erlich ukasz 211
Evert-Kappesowa Halina 208-210
Figiel Jzef 183-184
Fijakowska Lena 295
Filarska Barbara 178, 180
Filipczak Pawe 210-211, 214-215
Filipiak Marian 40
Fotyn Edelgarda 63
Frckowiak Marta 294-296

Gancewski Jan 253
Gaj Beata 263, 265-267
Gajewski Wojciech 39, 40-41, 43
Ganszyniec (Gansiniec) Ryszard 78, 274,
276, 310-311
Garbacik Jzef 192
Gardawski Aleksander 192
Gartkiewicz P. 519
Gawlikowska Krystyna 536
Gawlikowski Micha 466, 513, 515,
517-518
Gawroski Radosaw 451, 467
Gsiorowski Stanisaw Jan 105-106
Gembala Alojzy 259
Geremkowa Hanna 495
Gbura Krzysztof 170, 364-365
Gillmeister Andrzej 652-653
Gadowska Beata 522
Gadysz ks. Bronisaw 313
Godowska Anna 381-383, 393
Gombiowska Zoa 59
Gombiowski Krzysztof 41, 38, 60-61
Guszek Inga 398-399, 404
Gmiterek Henryk 193, 196
Godlewski Wodzimierz 467, 510-511,
516-520
Goembnik A. 492
Gostkowski Rajmund 105, 232, 398
Grecki T. 511
Grka Bogusaw 39, 40-43
Grabowski Maciej 466
Grabowski Tomasz 90-91, 95
Gralak Tomasz 627, 632-634
Graszyski Bonawentura Czesaw 312
Grawski Kazimierz 253
Grzak A. 492
658
Gruszka P. 38
Grygiel Justyna 628
Grysztar Pawe 354
Grzelak-Krzymianowska Adriana 235,
240
Grzeczak Inga 522
Gustowska Boena 619, 621
Guzowska Marta 466
Hauszko Agata 628
Hammer Seweryn 274, 310
Helbig Maciej 71
Hartleb-Kropido Barbara 634-636
Herbich T. 510
Heszen Agnieszka 126
Homann Mirosaw 253
Hoasek Andrzej 211
Horbowy Ra 60
Horowski Jan 316-317
Ibragimow Katarzyna 628
Ilski Kazimierz 279, 303-308
Iluk Jan 38, 40-41, 44-47, 358, 368
Iwaszczuk J. 593
Izdebski Adam 409
Jaboska D. 235
Jackowski ks. J. 310
Jaczynowska Maria 375, 407, 536
Jaga Piotr 282, 293
Jakobielski Stefan 504, 511, 520, 593595
Jakbczyk-Adamczyk Patrycja 87
Jakubiak A. 235
Janicka Urszula 408
Janik Joanna 126, 130-131
Janiszewska Daria 651-652
Janiszewski Pawe 408, 412-416
Jankowiak Marek 409

Jarczyk Magdalena 320
Jaremek Agnieszka 469
Jarzcki Krzysztof 399
Jastrzbowska Elbieta 451, 467
Jaworski Piotr 450-451, 467
Jesiotr Magorzata 586
Jdraszek Sawomir 53-54
Jdrzejczak Danuta 251
Jzefaciuk Marcin 251
Jzefowiczowa Barbara 394-395
Jucha Mariusz 120, 122-124
Juchniewicz Karol 466
Jundzi Juliusz 22, 26-30, 39-41
Jurewicz Oktawiusz 520, 560, 566
Jurkowska Elbieta 15
Kaczanowicz Wiesaw 34, 63-66
Kaczmarek Hieronim 295
Kaczor Idaliana 244-247
Kaczyska Elwira 244-245
Kaim Barbara 466, 491, 514
Kalaczyski Krzysztof 211
Kalinkowski Stanisaw 586-588
Kalinowska Maria 567-568, 558, 560
Kauny Jzef Cezary 159, 161-162
Kamienik Roman 192-193, 196
Kaniecka Katarzyna 321
Kapeu Magdalena 533, 538, 540-542
Karasiewicz-Szczypiorski Radosaw 454457, 468
Karczewska Helena 586
Karczewski M. 12
Karkowski Janusz 505, 518, 520, 592,
595-596
Kazik-Zawadzka Irena 316
Keller J. 531
Kempisty A. 492
659
Kieniewicz J. 558
Kiss Zsolt 519, 592, 597-598
Klafkowski A. 316
Klczar Aleksandra 126
Klinger Witold 311-312, 315-317
Kloch Zbigniew 559
Kluczek Agata Aleksandra 63-64, 67-68
Kopotowski L. 40
Kobusiewicz M. 505
Kochanek Piotr 176-177
Kochaczyk-Boniska Karolina 586
Kokoszko Maciej 210-211, 215-219
Kolendo Jerzy 280, 407, 469, 492
Kotaj W. 519
Koodziejczyk Dariusz 559
Koosowski ks. Tadeusz 585, 588
Komornicka Anna 232
Kompa Andrzej 210-211, 219-220
Konik Eugeniusz 34, 78, 192, 259, 617618
Kontny Bartosz 468
Kopaska Magorzata 538
Kopiec J. 264
Kopp Edyta 538, 542
Korczyska Marta 106, 110
Kordos Przemysaw 560, 569
Kornacka Maja 466
Korpanty Jzef 69-70, 126, 132-133
Korus Kazimierz 126, 133-135
Kosiski Rafa 12-13
Kostuch Lucyna 39-40, 78-80
Kosznicki Micha 25-26, 30-31, 52
Kotala Tomasz 212
Kotliska-Toma Agnieszka 634
Kotowska Anna 304, 308
Kotowski Grzegorz 60-61
Kotula Tadeusz 617
Kowalczyk E. 492
Kowalczyk Kamila 70
Kowalewska B. 491
Kowalewski Jacek 253
Kowalski Andrzej Piotr 53
Kowalski H. 464
Kowalski Henryk 193-196, 198-200
Kowalski Jerzy 276
Kowalski Sawomir 468
Kowarska Zoa 450
Kozowska Ewelina 399
Kozowski A.K. 492
Kozowski Jakub 282, 292
Kozowski Jan Marcin 521, 523
Koluk Magdalena 235, 240-241
Krawczuk Aleksander 90
Krawczyk ks. Roman 364-366
Kremer Andrzej 145-146
Krokiewicz Adam 520
Kropiwnicka M. 533
Krlczyk Krzysztof 282, 284-285
Krukowska S. 235
Krupczyski Piotr 209-211, 220-221
Krupka Pawe 565
Krynicka Tatiana 59
Krysze Adam 538
Krzykowski Leszek 39-40
Krzysiak Agnieszka 368, 370
Krzyaniak Lech 505
Kubiak Aleksandra 466
Kubiska J. 491, 520
Kucharska-Budzik Paulina 354
Kucharski Jan 73
Kucz Anna 71, 73-74
Kulesza Ryszard 405, 407-408, 415-421
Kuak M. 79
Kumaniecki Kazimierz 520
Kunert-Zanelli Maria 295
Kunisz Andrzej 63
660
Kupiszewski Henryk 494-495

Kuraszkiewicz Kamil 467
Kurpiers Dorota 263
Kurpiewski Artur 399
Kuryowicz Marek 194-195, 203-205,
363
Kwapisz Jan 521, 523
Lach Katarzyna 106, 110
Lajbig-Wgrzyska Sylwia 70
Lasak Irena 627-629
Lasek Anna 320, 332
Laskowska-Kusztal Ewa 518, 592, 598600
Lasota-Moskalewska A. 492
Laszczak Katarzyna 467
Lazurek Bartomiej 212
Lenarczyk Szymon 450
Lengauer Wodzimierz 260, 405, 407408, 421-427
Lesiak Katarzyna 71
Leszka Magorzata B. 211, 221-222
Leszka Mirosaw J. 210-211, 223-228
Letki Piotr 263, 265, 267-268
Lew Agnieszka 521, 524
Lewandowski Ignacy 316, 318, 321,
333-338
Lewartowicz Anna 197
Lewartowski Kazimierz 447, 465-466
Lichocka Barbara 592, 600-601
Liman Kazimierz 316-319, 321
Lipiska J. 508, 518
Lonchamps de Berier ks. Franciszek 145150
Longa Anna 120
Longfors Joanna 409
Longosz ks. Stanisaw 178, 180-182,
184-190
ado Tomasz 34-36

ajtar Adam 494, 496, 498, 518
anowski Jerzy 260-261
awecka Dorota 466
awiska-Tyszkowska Janina 634, 636637
azicki Jan 409
aczek Grzegorz 106
epkowski Jzef 104
oposzko Tadeusz 192-196
o Andrzej 617-618, 620
o Jan Stanisaw 170
u Ireneusz 194-196, 200-201
ukaszewicz Adam 494-495, 499, 505,
559
uszczewska Marzena 468
yczkowska Krystyna 531-533, 535,
538, 542-544
Machowski Wojciech 106, 110, 113114
Maciejewska Aleksandra 321
Maciejewska Anna 235, 241-242
Macjon Jzef 244-245
Macur A. 507
Madejski Pawe 194-197, 201-202
Majcherek Grzegorz 508, 513
Majewski Kazimierz 192, 277, 446,
448, 618
Maksymiuk Katarzyna 364-367
Malinowski A. 182
Malinowski Gociwit 633-634, 637
Makowski Wiesaw 450-451
Maunowiczwna Leokadia 178, 180,
182
Maniaczyk Jarosaw 295
Manteuel Jerzy 493-494
Marchewka Anna 60
661
Marciniak Ewelina 38, 60

Marciniak Katarzyna 560, 569-570
Marciniak M. 518
Marciniak Przemysaw 71, 74-75
Marcinkowska-Ros Maria 321
Marinow Kiri 210-211, 228-229
Markiewicz Tomasz 494, 496, 499
Markowska Marzena 466
Markowski Hieronim 313
Martens-Czarnecka Magorzata 520
Marzec ukasz 146, 150-151
Matera Marcin 468
Matusiak Patrycja 71, 75
Mazur Czesaw 181
Mazurczak Urszula 41
Mazurkiewicz Elbieta Woniak
Elbieta
Mazurowski Ryszard F. 512
McQueen Duncan 59
Medeksza Stanisaw 509, 519
Mejor Mieczysaw 15-16
Meuszyski Janusz 536
Meyza Henryk 510, 519, 593, 601602
Mkalski Artur 87
Miek Teresa 635
Michalak Aleksander Roman 39-40, 52
Michaowski Kazimierz 446, 503-504,
518, 520, 537, 591-592
Michaowski Piotr 536-537
Mielczarek Mariusz 398-343, 405
Mielczarski Cyprian 521, 524
Mierzejewski Antoni 536
Mierzwa Edward A. 87
Mika Magorzata 354
Mikocki Tomasz 465, 490
Mikoajczak Aleksander W. 318, 321,
338-341
Mikoajczak Ireneusz 394, 396-397

Mikua Monika 522
Milewska-Wiabiska Barbara 521, 525
Milewski Ireneusz 23, 39-40, 47-49
Milkamanowicz Ewa 60
Misiarczyk ks. Leszek 586, 588-589
Misiewicz Krzysztof 451
Mizioek J. 464, 491
Modecki Stefan 315
Mynarczyk Jolanta 466, 519, 6593, 02604
Modrzejewski Jzef 494
Modrzewska-Pianetti Iwona 468, 478480, 493-494
Modzelewski Karol 559
Mojsik Tomasz 12-13
Mol V. 105
Morawiecki Lesaw 193-194, 196, 353
Morta Krzysztof 634-635
Modzioch Barbara 634
Mrozek K. 235
Mrozek Stanisaw 20, 37
Mrozewicz Leszek 17, 41, 196, 279281, 285-290, 371
Mnnich Maciej 170-173
Mus Agnieszka 586
Musia Danuta 375-378, 405
Musielak Maria 281-282, 290-291
Muszyska-Mikocka Monika 451, 468
Muziska Magorzata 381-383, 393
Mysona-Dumnicka Magorzata 257,
262, 265
Myszor ks. Wincenty 584-585
Myliwiec Karol 506, 519-520, 592,
604-607
Narecki Krzysztof 170-171, 173-174
Narloch Krzysztof 399
662
Naumowicz ks. Jzef 584-585, 589590

Nawolska Anna 634-635
Nawotka Krzysztof 617-621
Nehring Przemysaw 394, 396-397
Niedzika Dariusz 537
Niesioowski-Span ukasz 408, 427430
Niwiski Andrzej 467, 480-490
Nodzyska Anna 120
Nowak Magdalena 395-396
Nowakowska Magda 457, 469
Nowakowski Wojciech 468, 491-492
Nowicka-Jeowa Alina 558
Nowicki Stefan 635, 638
Nowogrski Przemysaw 584
Ocha-Czarnowicz Agnieszka 106, 110
Ochman Katarzyna 634
Odziemkowski Janusz 584
Oko Jan 232
Okulicz-Kozaryn Jerzy 468
Oko Danuta 371-374
Olbrycht Marek Jan 353-354, 356-362
Olechowska Elbieta 560, 570
Olko-Bajer Justyna 558
Olszaniec Szymon 376, 378-379
Olszaniec Wodzimierz 521, 525-526
Olszewski Marek Tycjan 450, 468
Olszta-Bloch Magdalena 398-399, 403
Opolski Jan 60
Orzechowski Szymon 80-83
Ossowska-Zwierzchowska Aldona 21
Ostoja-Zagrski Janusz 17-18
Ostrowski Janusz A. 106, 110, 114115
Owicimski Stefan 232
Owczarek Leonard 78, 260
Og Monika 39, 41, 52

Pajkowska Anna 39-41, 52, 60-62
Pajkowski Wodzimierz 276-279
Palmirski Tomasz 145
Paubicki Wadysaw 40
Pauchowski Adam 618-619, 622
Pankiewicz Ryszard 38
Papuci-Wadyka Ewdoksia 106, 110,
116-118
Parandowska E. 515
Parnicki-Pudeko Stefan 276-277, 279280
Partyka Joanna 559
Paszke Marcin 399
Pawlak Magorzata 617-619, 622-624
Pawlak Marcin 376, 379-380
Pawlicki E. 507
Paum Hans-Georg 275
Pieczonka Joanna 634
Piegdo Maciej 90-91, 95-96
Pielich Alina 634
Piekowska Agnieszka 466
Pietras ks. Henryk 41
Pietrzykowski ks. Jan 584
Pitka Radosaw 321, 341-342
Pigoniowa Mariola 635, 638-639
Pigo Jakub 634, 639-641
Piotrowicz Ludwik 90, 274-275, 311
Plago Mariusz 634
Pciennik Tomasz 496, 499
Pokrzywnicki Jacek 59
Polaski Tomasz 79, 83-85
Pomianowski Maciej 399
Pomorska (Himner) Irena 537
Popiak Wanda 15
Popielska-Grzybowska J. 491
Popioek Magdalena 522
663
Popko Maciej 538, 545-547

Poszepczyska Maria 522
Potaczek Krzysztof 263, 265, 268
Press Ludwika 448
Pryc Grzegorz 120
Przeworski Stefan 105, 530
Ptak Marcin 586
Puchalska-Dbrowska Bernadetta 15
Pudliszewski Jacek 38, 41, 49-51
Rabenda Magorzata 17
Ry Anna 60
Rzdkiewicz Magorzata 245, 248
Rzepka Jacek 408, 430-431
Rzepka Sawomir 467, 507
Rzepkowski Krzysztof 522, 536
Rzeuska Teodozja I. 520, 593, 607-610
Radomska Magorzata 593

Rakoczy Jacek 398-399, 404
Ranoszek Rudolf 530-533, 537
Rczewska V. 21-22
Reiche Andrzej 536
Rekowska-Ruszkowska Monika 450-451,
567, 491
Rieger Janusz 558
Rodriguez Jos Luis Alonso 494
Rodziewicz M. 508, 519
Rogosz Norbert 63-64, 66-67
Rogowski Juliusz 304, 309
Rosik Stanisaw 641
Ros Rafa 126
Rostropowicz Joanna 70, 260-262, 264265, 268-273
Roszak Tamara 244-245
Rozmus Anna 262-263
Rycki ukasz 304, 309
Ruciski Sebastian 17-19
Rudnicka Ewa 558
Rudnicka W. 22
Rudnicki Marcin 469
Ruxer Sabina 276
Ruxerwna Mieczysawa 105
Rybowska Joanna 235, 242
Ryszewska Katarzyna 79, 85-86
Sachse Joanna 635, 641-642

Sadurska Anna 513, 518
Sadziski Roman 245
Sajdak Jan 274, 310-311, 314-317
Sajkowski Ryszard 252-255
Salamon Maciej 12, 40, 99, 100-102
Salamonowicz-Grska Iwonna 522, 586
Salwa Piotr 558
Sandowicz Magorzata 295, 535, 537538, 547-548
Sapota Tomasz 70-71, 75-76
Sarnowski Tadeusz 452-459, 468, 491
Schild Romuald 504
Schnayder Jerzy 232
Scholl Tomasz 468
Schorr Mojesz 529-530
Schramm T. 280
Schreiber Agnieszka 399
Sekunda Nicholas 53-58
Sharypkin Serhiy 87-89, 252
Siek Bartomiej 39, 41, 52
Siennicka Magorzata 449, 466
Siero Jzef 69, 70, 75
Sikora Ewa 628
Skiba Renata 60
Skibiski ks. Tomasz 586
Skolimowska Anna 558, 560, 570573
Skowronek Stefan 166-168
Skua Marcin 628
Skwara Ewa 318-319, 321, 343-345
664
Sapek Dariusz 194-196, 202-203

Smukowa Elbieta 558
Solski Przemysaw 628
Sondel Janusz 145, 151-155
Sowa Joanna 235, 242-243
Sowa Wojciech 126, 135-136
Sowiska Agata 71
Sprawski Sawomir 90-91, 96-98
Springer Iwona 207
Spychaa Dariusz 17, 19-20
Stabrya Stanisaw 79, 126
Stachowiak-Radke Aleksandra 317
Stachowicz-Garstka Agnieszka 522
Stachura Micha 99, 102-103
Staniszewski Maciej 521, 526
Stankiewicz Lucyna 634, 642-643
Stanula ks. Emil 585-586
Starek Elbieta 60
Starowiejski ks. Marek 520
Stasiewicz Piotr 15
Stawoska-Jundzi Boena 21-24, 26, 3133
Stebnicka Krystyna 408, 431-432
Stec Wiesaw 15
Steen Wiktor 313-317
Steinkeller Piotr 536
Sternbach Leon 98, 208
Stpie Marek 407-408, 433-435, 534,
536
Stpie Piotr 320
Stpie-Kelm Sylwia 26
Stpniewska Alicja 182, 184, 190-191
Stpniowska Teresa 536
Stpniowski Franciszek F. 466, 491
Stolarczyk Magorzata 533, 535
Strelcyn S. 537
Stryski Mateusz 321, 346
Stuligrosz Magdalena 320, 345-346
Styka Jerzy 70-71, 126, 136-140, 573574, 560

Sucharski Robert A. 560, 574-575
Suder Wiesaw 617, 619, 624
Sujecka Jolanta 558
Suowski Zygmunt 170
Suski Robert 11, 14
Sutkowska Dorota 522, 527
Swoboda Micha 316-318
Szabat Elbieta 408
Szafran-Szadkowska Lucyna 260
Szafraska-Sienkiewicz Monika 235
Szafraski Zbigniew E. 507, 518
Szamocki Grzegorz 39, 41, 51-52
Szarmach Marian 394-397
Szarzyska Krystyna 532-534
Szastyska-Siemion Alicja 634, 644654
Szczepaniak Anna 69
Szczudowska-Dembska Albertyna 12,
537
Szczurek Anna 634-635, 646-647
Szczurek Przemysaw 635
Szczurowski Zbigniew 70
Szczygie Sylwia 634
Szela Andrzej 469, 492
Szelg Dariusz 466, 493
Szelest Hanna 395, 520
Szkudlarek M. 235
Szorc ks. Alojzy 253
Szpringer Iwona 205
Sztetyo Zoa 519-520
Szubelak Bronisaw 34-36
Szulczyk J. 196
Szymaska Hanna 509, 592, 610-611
Szymaska Irena 494
Szymaski Mikoaj 521, 527
Szymaski Pawe 468, 492
665
Szymczak K. 492
Szymielewicz Ewa 634
Szymku Aleksandra 538
Szymusiak Jan Maria 178
Tyburowski ks. Krzysztof Leon 159, 162165

Tygielski Wojciech 559
Ulanowska Agata 467
Urbaniak-Walczak Katarzyna 537
Urbanik Jakub 495, 519
Urbaska H 635
liwa Joachim 79, 106, 120, 124-125

mieszek Antoni 312, 530, 537
mietanka M. 196
nieewski Stanisaw 126, 140-141
widerkwna Anna 494
wierzawski Aleksander 34
wicicka Paulina 145, 155-157
wicicki Heliodor 310
wirgo-Skok Renata 363
Taracha Piotr 538, 548-556
Tarasewicz Radosaw 294-297
Tarnowski M. 464
Tatarkiewicz Anna 282, 291-292
Tatarowa Irina 559
Taubenschlag Rafa 493-495
Tchorzewski de A. M. 20
Ter-Grigorian Norajr 59
Then-Obuska Joanna 467
Tkaczow Barbara 593, 611-612
Tolski ukasz 70
Tomas Agnieszka 468
Torbus Sawomir 634, 647-648
Tryl Fabian 170
Trynkowski Jan 11-12
Trzcionkowski Lech 170-171, 174-176
Trzepizur Pawe 628
Turasiewicz Romuald 69, 79
Turlej Stanisaw 99, 103-104
Tuszyska-Maciejewska K. 318
Twardowska Kamilla 79, 80, 85
Tyborowski Witold 294-297
Tyborowski Wojciech
Waliszewski Tomasz 466, 513, 515

Walu Adam 468, 491
Waek-Czernecki Tadeusz 406
Wanacka Dorota 538
Wantuch Andrzej 312
Warcaba Katarzyna 71
Wasyl Anna 120, 141-143
Wsowicz Marek 559
Wciso Gabriela 262, 273
Wesoowska Elbieta 318-321, 346350
Wcowski Marek 408, 436-437
Wieczorek Joanna 212
Wierzbiski Szymon 212
Wikarjak Jan 314-318, 321
Wikarjak Teodozja 350
Wilanowski Andrzej 71
Wilczek Piotr 69, 558
Wilczyski Marek 166-167
Wiliski Adam 192, 203-204
Winiarczyk Marek 618-619, 624-625
Winnicki Jan Krzysztof 494, 537
Winniczuk Lidia 520
Wipszycka-Bravo Ewa 11-12, 407, 451,
495, 499-502
Winiewski Bohdan 232, 308-309
Winiewski Jacek 251
Winiewski Krzysztof 304, 308-309
Winiewski Robert 408, 438-439
666
Witczak Agnieszka 59
Witczak Krzysztof Tomasz 244-245,
248-249, 251
Witkowski Maciej Grzegorz 593, 612614
Witkowski Stanisaw 78, 276
Witkowski W. 205
Wodarczyk Arkadiusz 212
Wodaczyk P. 492
Wntrzak Teresa 166, 168
Wodziska Anna 467
Wojciechowska Agnieszka 634-635
Wojciechowska Joanna 294-297
Wojciechowski Przemysaw 376, 380381
Wojtczak-Szyszkowski Jerzy 521, 527
Wolanin Hubert 70-71, 120, 143-144
Wolicki Aleksander Chrystian 11-12,
408, 439-444
Woliska Teresa 210-211, 229-231
Wolny Miron 252-253, 256-258
Wolski Jzef 90, 193, 280
Wolsza Janina 260
Woodkiewicz Wiktor 560, 576-583
Wo Krystyna 126
Wowra Marta 71
Woniak (Mazurkiewicz) Elbieta 192194, 196
Woniak Agata 628
Wjcik Andrzej 315, 317-318, 321,
351
Wjcik-Owczarek Katarzyna 71
Wjcikowski Robert Sebastian 354, 362363
Wrazas Ilias 634
Wrbel Magorzata 634, 648-649
Wrblewski Adam 376
Wrblewski Pawe 586
Wrblewski Witold 394, 405

Wrzosek A. 280
Wygnaska Z. 535
Wypijewski Igor 618, 620, 625-626
Wypustek Andrzej 617-620, 626
Wyrwiska Karolina 145, 157-158
Wysocka-Mielczarska Magorzata 521
Wysocki Z. 507
Wyszomirski Sawomir 394, 396-398
Yacoub Georg 450
Zabocka Julia 275, 277-279, 293-294
Zabocka M. 205
Zabocki Stefan 58, 69
Zaborowska-Musia Justyna 321, 351352
Zaborski A. 79
Zadka Magorzata 634
Zagrski Mariusz 528
Zajc Anna 120
Zajc Jzef 375
Zajczkowski Ananiasz 537
Zakrzewska-Gbka Elbieta 316, 321,
352
Zakrzewski Kazimierz 208, 275
Zalewska-Jura Hanna 235, 243-245
Zapolska Anna 469
Zawadzka Anna 409
Zawadzka I. 317
Zawadzka Magdalena 522, 528
Zawadzki Stefan 278-280, 293-303,
371-372, 535
Zawadzki Tadeusz 275, 277-278
Zawiasa Daria 245, 250
Zdziebowski Szymon 120
Zieliski Karol 549, 634, 649
Zins Henryk 192
667
Ziomecki Juliusz 617-618

Zikowski Adam 407-408, 442-445
Zikowski M.S. 491
Zmigryder-Konopka Zdzisaw 406
Zwierzchowska A. 22
Zwolski Bogumi 209
Zwolski Edward 170, 407
Zych Iwona 509
ak Elbieta 204-205
elazowski Jerzy 450, 467, 491

mudziski Mateusz 526-527, 618620
onierczuk Mieczysaw 203-204
towska Iwona 522
uchowska Marta 466
urawski Bogdan 511-512, 516-517,
519, 593, 614-616
ybert-Pruchnicka Emila 634, 650
ychliska Justyna 17
668

Historia Starozytna W Polsce

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Historia Starozytna W Polsce

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Historia Starozytna W Polsce

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Akme.

Publikacja donansowana przez wadze rektorskie

Druk i oprawa Zakad Graczny UW. Zam. 1087/09

Krakw Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie

Szczecin Uniwersytet Szczeciski

INDEKS OSOBOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656

Nasze ingerencje sprowadzay si po wikszej czci do ujednolicenia

Zoi Gombiowskiej, Kazimierza Ilskiego, Jana Iluka, Juliusza Jundzia,

1.1.1.1. Historia i zakres badawczy jednostki

a w 1998 r. mgr. Tomasza Mojsika. W 2000 r. przeszed na emerytur

1.1.2. Zakad Literatury Antycznej i Staropolskiej, Instytut Filologii

1.1.2. Zakad Literatury Antycznej i Staropolskiej, Instytut Filologii

2.1.1.1. Historia i zakres badawczy jednostki

2004, Prefekt miasta przeladowc chrzecijan na podstawie wiadectwa w. Justyna,

Artykuy / recenzje / inne publikacje

2.1.2. Katedra Historii Edukacji i Wychowania w Rodzinie,

2.1.2.1. Historia jednostki i zakres badawczy

chrzecijaskiej okresu pnego cesarstwa rzymskiego (opublikowana w Studia

W 2000 roku do zespou doczya moja doktorantka, mgr W. Rudnicka,

sztuki, historykw wychowania, lologw klasycznych, patrologw z prawie

historykw wychowania, ktrzy na og nie chc wyj poza XIX- wieczn

Artykuy / recenzje / inne publikacje (wybrane)

2004, Historia 3, cz. 2. Podrcznik dla liceum oglnoksztaccego, Wrocaw.

dr hab. Boena Stawoska-Jundzi

1993, Mae dziecko w chrzecijaskiej epigrace nagrobnej III VI w. [w:] (red.)

2002, Mamma, tata i papas w aciskich inskrypcjach chrzecijaskich z Rzymu III

3.1.1.1. Historia i zakres badawczy jednostki

demi im. Jana Dugosza, w 2004 r. i uzyskanie akredytacji na lat pi w 2007

4.1.1.1. Historia, dziaalno naukowa i zakres badawczy jednostki

narchii Achemenidw 1981 r.), J. Jundzi (Pienidz w aciskiej literaturze

ruchw rewolucyjnych w Palestynie w pocztkach chrzecijastwa (4 r. p.n.e.

2000, Biblijny model czowieka [w:] (red.) M. Adamkiewicz, S. Konstaczak, Wok

prof. UG dr hab. Jan Iluk

1978, Grzywny sepulkralne w wietle italskich epitaw z okresu Cesarstwa Rzymskiego,

1997, Prawo doby chrzecijaskiej w obronie dzieci, Miscellanea. Gdaskie Studia

2005, Jana Chryzostoma Rozprawa o antiocheskich judaizantach- dotd zwana Drug

Artykuy / recenzje / inne publikacje

2007, Tituli sepulkrales jako rdo do bada prozopogracznych przedstawicieli stanu

2008, Wprowadzenie do Listu w. Pawa do Galatw [w:] J. Iluk, Jan Chryzostom:

4.1.1.4. Wsppraca naukowa z jednostk

Zakad Archeologii Antycznej, Instytut Archeologii, Wydzia

adres: ul. Bielaska 5, 80-952 Gdask

4.1.2.1. Historia i zakres budowy jednostki

rozpoczcia wsplnych wykopalisk w Negotino (Republika Macedonii) w celu

(w druku), U rde pogaskiego antysemityzmu, Inne Oblicza Historii.

prof. UG dr hab. Nicholas Sekunda

1985, Achaemenid Colonization in Lydia, Revue des tudes Anciennes 87,

4.1.3. Katedra Filologii Klasycznej, Wydzia Filologiczny

4.1.3.1. Historia i zakres badawczy jednostki

Jana Kochanowskiego, Szymona Szymonowica, twrczo autorw dziaajcych

4.1.3.2.2.2. Zakad Hellenistyki i Kultury Greckiego Wschodu

prof. dr hab. Krzysztof Gombiowski

Ksenofont. onierz i pisarz, Wrocaw.

Artykuy / recenzje / inne publikacje

Artykuy / recenzje / inne publikacje

Ukoczony zosta przekad Cyropedii Ksenofonta jako praca zbiorowa Zakadu

5.1.1.1. Historia, dziaalno naukowa i zakres badawczy jednostki

5.1.1.2. Aktualny skad osobowy