Leksion

nr.9

Networki
ng

Cfare eshte IP Addresses

Adresa IP (Internet Protocol) eshte nje numer, etikete numerike qe
identifikon ne menyre te vetme nje kompjuter ne rrjet. Adresat IP jane
numra binare 32 bit, qe teorikisht permbajne rreth 4 miliard adresa unike. Ky
quhet standarti IPv4. Ka disa kufizime ne menyren se si percaktohen adresat
IP. Keto kufizime nuk mundesojne perdorimin e gjithe spektrit te adresave IP
te lira dhe sot vetem gjysma e ketyre adresave IP perdoren.
Gjithesesi nje teknologji e re po zhvillohet per te kapercyer kete problem.
Ky standart permban nje IP prej 128 bit qe njihet si IPv6.
Rrjeti (network) dhe host-et
Protokolli qe sherben per te vene ne komunikim nje rrjet kompjuterash
eshte TCP/IP. Protokolli IP ka per qellim te kryeje dy funksione kryesore: te
mundesoje adresimin lokal dhe te sherbeje si nderfaqe identifikimi per cdo
kompjuter te rrjetit.

SHENIM Kur i referohemi nje kompjuetri qe eshte pjese e nje

rrjeti (network) do ta quajme Host.

Adresa IP perbehet nga dy pjese:

Network ID qe identifikon rrjetin ne te cilin ben pjese hosti
Host ID qe identifikon nje pajisje specifike ne nje rrjet te caktuar.
Kompleksiteti me i madh i punes me adresat IP eshte gjetja se cila pjese e
biteve eshte Network ID dhe cila pjese eshte Host ID.
Network ID
11110011
Figura 9.1

Host ID
10010011 00110011 0010011 11110010

Adrese IP prej 32 bitesh

Metodat e ndarjes se biteve te Network ID dhe Host ID

Adresat IP paraqiten ne nje format prej 4 grupesh me nga 8 bit secili, qe
konvertohen me pas ne numra me baze dhjetore. P.sh, konsiderojme
adresen e meposhtme IP ne forme binare:
11000000101010001000100000011100
Ky numer binary ndahet ne 4 grupe me 8 bit (okte):
11000000

10101000

10001000 00011100

Dhe secili nga keto grupe konvertohet ne numra me baze 10

MSc Marsela
Shani

Njohuri
Kompjuterike

(1
(1
(1
(0

1
0
0
0

0
1
0
0

0
0
0
1

0
1
1
1

0
0
0
1

0
0
0
0

0)2 =
0)2 =
0)2 =
0)2 =

192
168
136
28

Pra adresa IP eshte: 192.168.136.28. Ky eshte formati ne te cilin do ta shihni adresen IP.

Ne fillim u perdor nje metode e quajtur Classful Network Architecture e

cili i ndan adresat ne klasa (metoda me klasa). Me vone u ndertua nje
metode me efikase per kete qellim e quajtur Classless Inter-Domain Routing
(CIDR).
Classful Network Architecture
Me metoden e ndarjes ne klasa ndertohen rrjeta me gjatesi te Network ID
perkatesisht 8 bit (klasa A), 16 bit (klasa B) dhe 24 bit (klasa C)
Tabela 9.1

Klasat e adresave IP

Klasa Biti nga

nis

Gjatesia e
Network ID

Rangu i
adresave

Numri i rrejteve

8 bite

1-126.x.y.z

(2 ) = 128

10

16 bite

128-191.x.y.z (214) = 16,384 (216) = 65,534

Numri i Hosteve
24

(2 ) = 16,777,214

8
192-223.x.y.z (221) =
(2 ) =254
2,097,152
Classless Inter-Domain Routing (CIDR)
Ndarja ne nenrrjete (subnets) eshte nje teknike qe imundeson
administratoret te perdorin 32 bit-et ne dispozicion ne menyre me efikase
duke krijuar rrjeta kompjuterike qe nuk kane limitimet e kalsave. Me
perdorimin e kesaj teknike mund te ndertohen rrjeta kompjuterike duke
shfrytesuar adresat ne menyre me racionale.Eshte menyre me fleksibel per
te percaktuar cila pjese e adreses eshte Network ID dhe cila pjese Host ID.

110

24 bite

Adresat private dhe publike

Cdo host me nje lidhje direkte me internetin duhet te kete nje IP globalisht
unike. Gjithesesi, jo te gjitha hostet lidhen direkt me internetin. Disa jane te
lidhur ne rrjete qe nuk kane akses ne internet. Disa te tjere jane te fshehur
pas firewall-eve, ndaj lidhje e tyre me internetin eshte indirekte.
Disa blloqe adresash IP jane vendosur menjane pikerisht per kete qellim
perdorim ne rrjete private qe nuk jane te lidhura me internetin, ose per
perdorim ne rrjete te fshehura pas firewall-eve. Ekzistojne tre rangje te tilla
adresash, qe i keni te permbeldhura ne tabelen 9.2; Kurdo qe te krijoni nje
rrjet privat TCP/IP, duhet te perdorni adresa IP nga nje prej ketyre rangjeve.

Tabela 9.2
CIDR

Hapsira e adresave private

Subnet mask

Address range

10.0.0.0/8 (24 bit) 255.0.0.0

10.0.0.1 10.255.255.254

172.16.0.0/12 (20 255.255.240.0

bit)
192.168.0.0/16 (16 255.255.0.0

172.16.1.1 172.31.255.254
192.168.0.1 192.168.255.254

bit)

SHENIM Ndarja e rrjeteve ne nenrrjete eshte nje proces qe quhet subnetting. Nenrrjetet

Subnet-i na lejon te zgjedhim numrin e bit-eve qe do ti perkasin Network IDse. Nje arsye tjeter e mire per te perdorur subnet-et eshte qe edhe nese nje
kompani ka nje rrjet kompjuterik me qindra pajisje vendosja e tyre ne te
njejtin rrjet do te ngadalesonte ndjeshem performancen e rrjetit.
Subnet Masks
Ne menyre qe teknika me subnet te punoje duhet te ndajme ne menyre te
pershtatshme adresen IP ne network dhe Host ID. Kjo gje behet duke
perdorur nje numer tjeter me 32 bit te ngjashem me IPne te quajtur Subnet
Mask.
Bitet e Subnet Mask qe percaktojne cilat bite te IPse do te paraqesin Network
ID perfaqesohen nga nje varg njeshash te panderprere ndersa bitet qe
paraqesin Host ID perfaqesohen nga nje varg zerosh te panderprere.
Nje shembull subnet mask eshte:
11111111
1 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 0 0 0 0
00000000
Qe e kthyer ne numra me baze dhjetore (ashtu sic vepruam me adresen IP)
eshte 255.255.240.0 Qe te percaktohet pjesa Network ID te adreses IP
duhet te kemi adresen IP dhe subnet
mask-un. Mbi to kryhet nje AND llogjik. Cdo bit ne adresen IP krahasohet me
bit-in respektiv ne subnet mask. Nqs te dy bit-et jane 1, rezultati eshte 1, ne
cdo rast tjeter eshte 0, tab 9.3;
Tabela 9.3
AND logjik

AN
0
1

0
0
0

1
0
1

Per shembull: Me poshte shpjegohet menyra se si gjendet Network ID kur

jane dhene adresa IP dhe subnet mask-a (tab 9.4):

Tabela 9.4
IP address:
Gjetja e network ID per IPne IP address:
144.28.16.17 me subnet mask
Subnet
255.255.480.0

144.28.16.17
1001000 0001110 0001000 0000100
1111111 1111111 1111000 0000000
Network ID: 1001000 0001110 0001000 0000000
Network ID: 144.28.16.0

Network ID per kete rrjet kompjuterik (subnet) eshte 144.28.16.0.

KUJDES! Mos ngaterroni Subnet Mask me adresen IP. Subnet Mask nuk perfaqeson pajis

Rregullat per krijimin e subnet mask-ut

Perdorimi i Submet Mask-es ka disa kufizime. Perkatesisht duhet te zbatohen tre rregulla:
1. Numri minimal i gjatesise se Network ID-se eshte 8 bit, si rezultat
okteti i pare eshte gjithmone 255.
2. Numri max i gjatesise se Network ID eshte 30. Duhen te lihen te
pakten 2 bit per Host ID per te lejuar minimumin dy hoste ne nje
subnet. Pjesa e Host ID me te gjitha 0 perfaqeson Network ID-ne kurse
me te gjitha 1 eshte e rezervuar per nje qellim specific (broadcast),
prandaj nuk jane te lejuara te perdoren si vlera.
3. Subnet mask eshte gjithmone nje varg 1-shash dhe 0-rosh te pa nderprera.

KUJDES! Mos ngaterroni adresat IP 138.23.0.0/16 dhe

138.23.0.0/24 nuk perfaqesojne te njejtin numer subnetesh.
138.23.0.0/16 ka Subnet Mask prej 32 bitesh ku 16 bite jane nje
varg njeshash te panderprere (11111111 11111111 00000000 00000000
=> 255.255.0.0); Rrjedhimisht ne kete rrjet mund te permbahen adresa deri
ne 138.23.255.255
138.23.0.0/24 ka Subnet Mask prej 32 bitesh ku 24 bite jane nje varg
njeshash te panderprere (11111111 11111111 11111111 00000000 =>
255.255.255.0); Rrjedhimisht ne kete rrjet mund te permbahen adresa deri
ne 138.23.0.255
Nje subnet mund te mendohet si nje grup adresash IP qe kane te
njejtin Network ID. Te shohim nje shembull si gjenden addresat IP te
subnetit 192.168.1.100/28
Hapi I pare eshte te peracktojme Network ID. Kjo behet duke konvertuar
adresen IP dhe subnet mask ne forme binare dhe me pas duke percaktuar
segmentet si meposhte:

Tabela 9.5
Gjetja e network ID per
IPne
192.168.1.100/28
me subnet mask prej 28
bitesh.

IP address:
IP address:
Subnet
Network ID:
Network ID:

192.168.1.100/28
1100000 1010100 0000000 0110010
111111 111111 111111 111 0000
1100000 1010100 0000000 0110000
192.168.1.96

Hapi i dyte eshte percaktimi i hosteve qe bejne pjese ne kete subnet.

Per te percaktuar IP e pare te subnet-t i shtohet 1 Network ID-se. Pra IP e
pare eshte 192.168.1.97. Per te gjetur IP e fundit shtohini numrin dhjetor,
ekujvalent te 1110 (vlera max e Host ID-se) Network ID-se (rezultati
192.168.1.110)
Si rezultat adresat IP te subnetit te mesiperm duke marre te gjithe
kombinimet e kater biteve te fundit jane:
Tabela 9.6
Kombinimi
Gjetja e IPve per subnetin rrjetin me IP 0001
192.168.1.100/28 me subnet mask prej
0010
28 bitesh.

0011
0100
0101
0110
0111
1000
1001
1010
1011
1100
1101
1110

IP perkatese
192.168.1.97
192.168.1.98
192.168.1.99
192.168.1.100
192.168.1.101
192.168.1.102
192.168.1.103
192.168.1.104
192.168.1.105
192.168.1.106
192.168.1.107
192.168.1.108
192.168.1.109
192.168.1.110