TEMETTUAT SAyMLAR VE BU SAyMLAR

nZENLEYENNZAMNAME
RNEKLER
Yard. Do. Dr. Nuri ADIYEKE*

Osmanl Devleti'nin kurulmasndan, tanzimata kadar devletin

topraklanna katt yerler arazisi ve nfusu ile birlikte yazlrdl.
Fakat bu yazmlarda esas ama, toprak rnlerinden gelir almak olduu iin, bu yazmlarda nfusla ilgili aynntlar yoktur. Ne var ki
Osmanl retim birimi, toprak-iftlik-aile btn dnlrse, bu
yazm defterlerinde toprak ile zerindeki retici ve grevli insan says arasnda bir arant olduu kabul edilmelidir. Dolaysyla tanzimat ncesine ait bu toprak-retim temel alnan saymlardan farkl
yntemlerle nfus tespiti yapmak mmkndr. Nitekim adgeen
tahrir defterleri nfus tespitleri iin kullanlmtr.
XIX. yzylOsmanl mparatorluu iin reformlar dnemidir.
Bu erevede maliyede de nemli deiiklikler yaplmtr. Vergi
sistemi byk lde deitirilmitir. 1tizam sistemi kaldmlm,
cizye, aar gibi birka verginin dnda kalan btn vergiler kaldmlarak, "her kesin mutasarrj olduu emlak ve arazi-i mevcudesinin menafii ve temettuat- haslasna ve kar ve ticaret ve iktidarna ve 'l-hasl hal ve tahammllerinin derecesine gre virg
namyla"" bir vergi alnmas kararlatmld. Aynca tayin olunacak
verginin vaktinde denmesi ve bu konuda muhalefet edenlerin
* Mersin

niversitesi, Fen-Edebiyat Fakltesi, Tarih Blm.

Vefik, TekalifKavaidi,
c. II, Dersaadet, 1300, s. 387. Bu yazmlar
hakknda geni bir literatr mevcuttur.
2. Slemyan Sudi, Defter-i Muktesid, c. I, stanbul, 1307, s. 78.

. Abdurrahman

no

NUR ADIYEKE

hapis ile cezalandnlmas kararlatnld3 Bu vergnn tespit edilmesi iin ncelikle gelir oluturabilecek btn ekonomik kaynaklarn tespit edilmesi -yazlmas- dnld. Bu erevede 1838
yaznda, Anadolu'da ve Rumeli'de btn kazalarn yazm kararlatnld ve acilen rnekleme babnda Rumeli'de Gelibolu, Anadolu'da Hdavendigar (Bursa) sancaklarnn yazmna baland4
Fakat bu tahrir ii ilk azda bu noktadan ileriye gidemedi.
Tanzimatn ilanndan sonra merkezden devlet memuru olarak
grevlendirilen muhassllarn en nemli ii, vergi tarh, datm ve
tahsili idi. Bunun iin de bu grevlilerin en ivedi grevleri "hemen
tahrr- emlak ve nfusa balamalar"5 idi. Amaca ynelik olarak
sekiz maddelik bir talimatname hazrlanm ve tabhane-yi amirede
bastnlarak muhassllarn ellerine verilmitir. Bu nizamnamede muhassllarn, grevalanlarndaki devlet varidatnn kontrol ve tespit
edilmesi (m.!), vergilerin dzenlenmesi ve toplanmas (m. 5,7,8),
devlet memurlarnn yolluklar (m.6) konular vard. Muhassllarn,
bulunduklar kazalarda ilerlikli birer meclis oluturmalar (m. 2,3)
da gerekiyordu. Nizamnamenin drdnc bendi dorudan "tahrr-
nfus ve tahrr- emlakn" ile ilgili idi. Buna gre mahallerinde herkes isim ve hretiyle yazlarak, ne kadar emlak ve arazisi olduu
ve hayvanlar yazlacakt. Ayrca tccar ve esnaf olanlarn bir yllk
tahminen ne kadar temettuat olaca tahkik edilerek deftere kaydedilecektir. Yazmlarda herkese eit davranlacak ve her kes verecei vergiyi bilecektir6
Yazmlarda muhassllara, defter nazrlarnn, mukayyidlerin ve
meclis yelerinin de yardm etmesi gerekmektedir. Yazmlara ayrca kadlarn da yardm etmeleri gerekiyordu? 1842 ylnda muhassllarn grevlerine son verilmesinden sonra da maliye ve dier
3. GlITe-yi Rebi'l-evvel 256 (3 Mays 840) tarihli matbu Suret-i Hatt- Hmayun. stanbul Belediye Ktphanesi, no. K. 17811.
4. Reat Kaynar, Mustafa Reit Paa ve Tanzimat. Ankara, 1985, s. 225.
5. Kaynar. a.g.e., s. 226.
6. Kaynar, a.g.e., s. 241. Nizamnamenin yorumu iin ayrca baknz, Sleyman Sudi
a.g.e .. c.I. s. 79 vd.
7. bkz. i mmaral Nizamname.

TEMETTUAT

SAyMLAR VE B U SAyMLAR
NzAMNAME RNEKLER

DZENLEYEN

771

mlkiye grevlilerinin yazm ilerindeki sorumluluklar devam etmitir.

Anlaldna gre XIX. yzyl balarnda iki ayr tr yazm
planlanm ve her ikisi de uygulanmtr. Bunlardan ilki nfus tahrirleridir. 1830-1831 tarihinden itibaren balanan bu yazmlarda sadece erkek nfus yazlmtrH Nfus saymlarnn, mal-mlk saymlarnn yansra tanzimat dneminde de ayrca devem ettiini
gryoruz. Bu erevede nfus defterleri ve alt aylk yoklama defterleri dzenlenmitir.
kinci tr yazmlar ise temettuat yazmlardr. Tapu tahrir geleneinin bir devam olarak bu gelir defterleri ayn zamanda birer
nfus defteri gibi de dnlmtr. Nitekim, bu defterlerde "biraz
tmar tevcih kaytlarn hatrlatr biimde"9 insanlarn tarifleri de
yaplmtr. XIX. yzyla ait nfus defterlerinde aile reisinin bir fotoraf izilmektedir. "Uzun boylu kara sakall ak alnl a
gzl" gibi. Temettuat nizamnamelerinde de bu tanmlamalarn
yazm srasnda yaplmas istenilmitir. Kimi yerlerde bu isteme
uygun davranlarak temettuat defterlerinde bu tr bir yazm yaplmtrlo. Kimi zaman bu kurala hi bir ekilde uyulmamtr. rnein Milas'a ait defterlerin hi birinde byle bir tanmlama yaplmamtr. ncelenilen nizamnamelerde de bu saymlarn nfus
saymlaryla birlikte dnld grlmektedir. 1 numaral Temettuat Nizamnamesi'nin bal Emlak ve Nfus Tahrirlerinin Talimatnamesi dir. Tanzimat- Hayriye Usulnce Emlak Tahriri Usul
balkl nizamnamenin iinde nfus tahriri bal vardr. Bu erS. J S3 J tarihli nfus saym iin: Memalik-i Mahrusa-y
ahanede 1247 Senesinde Mecud Olan Nfus Defteri, (Derleyen: Said Muhib Efendi) .. Ktphanesi
yazma no 886. Bu tahrir Enver Ziya Kara tarafndan yeni yazya aktanlarak baslmtr.
Osmanl mparatorluunda
lk Nfus Saym 1831, Ankara, 1943,
9. Mbahat Ktkolu, "Osmanl Sosyal ve ktisadi Tarihi Kaynaklarndan Temett
Defterleri", Belleten, c. LlX, say 225, (Ankara 1995), s. 39S.
O. Ktkolu sadece 1256 tarihli defterlerde bu kurala uyulduunu sylemektedir.
a.g.m., s. 39S. Mzeyyen Gazez i 261 tarihli Bergama defterlerinde bu kurala uyulduunu
belirtiyor. Mzeyyen Gazez, "Hieri 1260-1261 (lS44- iS45) Tarihli Bergama Temettuat
Defterlerine Gre "Bergama'nn 19. Y.Y. Ortalarnda' Durumu", Bergama Yakn Tarihi,
(Bildiriler- Tartmalar),
9 Eyll niversitesi Atatrk 1Jkeleri ve nklap Tarihi Enstits
(Basm yeri ve yl yok), s. 7 .

NURi ADIYEKE

772

evede temettuat defterleri incelendii zaman bu defterlerin uygulamada da nfus defterlerindeki zellikleri gsterdii grlr.
1844 ylnda yaplan bu saymlarn yazld defterler incelenemedii iin eski tarihli aratrmalarda bu saymlarn askeri
amala yapldll, veya bunlarn nfus saymlar olduul2 dnlmtr. Kanmzca temettuat defterleri sadece bir mal-mlk
ve gelir yazm defterleri deildir. Grlecei gibi, geni anlamda
ekonomik zenginliin -atf durumlarda olanlar dahil- tmnn tespitidir.
i. TEMETTUAT DEFTERLER

. Yazmlarn

Amac

Temettuat yazmnn birinci amac ekonomik dzenlemelerin

yaplmasdr. Yukarda belirtildii gibi, tanzimat reformlarnn temelini oluturan mali dzenlemelerin yaplabilmesi iin, ekonomik
potansiyelin tam olarak bilinmesi gereklidir. Bu erevede ilk
admda yeni vergi dzenlemesini sistemletirecek olan bu yazmlar
uzun dnemde dier mali reformlar iin de veri oluturmulardr.
Mali dzenlemelerin banda vergi reformu gelmektedir. Tanzimat ncesindeki onlarca kalemlik vergi kaldrlarak, "herkesin kazancyla mtenasib olarak temett vergisi"D oluturuldu. Aslnda
temett vergisinin esas, II. Mahmut zamannda oluturulmutur.
Esnafn satt yiyecek, giyecek vs. zerinden deiik isimlerde ve
deiik tarifelerle alnan vergilerden olun ihtisap resmi, tanzimattan
sonra sat tutar yerine kazan zerinden alnan vergiye dntl4
Bu erevede "...ehirlerde ve kasabalarda bulunan emlak yazlp
i i. Yedat Eldem, Osmanl mparatorluu'nun
ktisadi artlar Hakknda Bir
Tetkik, Ankara. 994, s. i i.
i 2. Halime Doru, "Osmanl Devletinde Toprak Yazmndan Nfus Yazmna Gei
ve Bir Nfus Yoklama Defteri rnei", Anadolu niversitesi, Fen-Edebiyat
fakltesi
Dergisi, c. I, say 2, (Eskiehir 1989), s. 249. Belgelerdeki sylem byle bir izlenimi
uyandrmaktadr. i 260 ylnda temettuat saymlaryla birlikte ayrca cizye defterlerinin dc
dzenlendii anlalmaktadr. B.O.A. Cevdet Dahiliye, no. 12859. (I 2 Haziran 1844).
13. Abdurrahman Yefik, a.g.e., s. 163.
14. Eldem, a.g.e., s. 178.

TEMETIUAT

SA YIMLARI VE BU SA YIMLARI DZENLEYEN

NzAMNAME RNEKLER

773

tacirlerin tahmin edilen karlar snflandrlarak yazlp ayr ayr

vergi/ere baland"". Fakat esnafdan ihtisab vergisinin kaldrlp
temettu vergisinin konmas baka sorunlar da dourdu.
1255 (M. 1839) tarihli bu dzenlemeler ile terk vergi esas
1275 (M. 1856-60?) tarihine kadar an cemaatin toplanm, bu tarihden itibaren ayr ayr toplanmaya balanmtrl6 Yazm defterleri
incelendiinde, defterin son sayfasnda vergi nitesinin -mahalle
veya ky- genel gelir toplam ve denmesi gereken vergi miktar
toplu olarak verilmitir. Eer bir nceki yl vergi mkellefi olup da
ocuu olmayan bir kii lm ise onun vergisi "bi/a veledfevt
olanlar" ibaresi yazlarak genel toplamdan dlmektedir.
Yazmlara kayna belli olan veya belli olmayan tm gelirler
yazlyordu. ifti, esnaf, tccar, nakliyeci, rgat vs. tm sektrler
gelirleriyle kaydediliyordu. Gayr menkul kira gelirlerinin yansra
kayna belli olmayan gelirler de zuhurlar temettuat gibi adlarla
defterlere yazlyordu. Bylece "beyana dayanmamakla birlikte tahrire dayanan bir gelir vergisine geilmi oluyordu."I7 Bu sebeple
olsa gerek bu yazmlarn ad da temettuat -kar, kazan- yazmlan
olarak kaydedilmitir.
Hesaplanan temett gayr safi olarak hesaplanmtr. Tohum
masraf, icar masraf, eitli atelye ve deirmenlerin tamir ve onarm masraflar vergiden indirilmemitir. eitli masraflarn tenzili
maddesinin ilk bakta aklc grnmesine ramen "gerek geliri
bulalm derken ahalinin mazbut olan mizac ve tavrlarnan bozulaca" ve ahalice dedikodulara sebep olaca iin kesinlikle bu
kurala uyulmas istenilmitir18 Nitekim 3 numaral nizamnamede
de gelirin gayr safi yazlmasna dair hkmler vardr.
15. Mustafa Nuri Paa, Netayic -Vukuat, c. III-IV, (Yay. Haz. Neet aatay).
Ankara, 1987, s. 291.
6. Bu yirmi yllk sre iinde vergi tarh! ve tevzii konusu iin bkz. S. Sudi, a.g.c.,
c.1. s. 9 i ,92.
17. Abdllatif ener, Tanzimat Dnemi Osmanl Vergi Sistemi, stanbuL, 1990, s.
08.
8. B.A.O., A. MKT. 26/42. (30 Temmuz 1845). Bu belgede 3 numaral nizamnameye gnderme yaplmaktadr.

_______
~

~.j.~.~i
....~,...

~i __ __

""'ii"_ ""a

i
_
_
ulE1l1m1111m

774

NURI ADIYEKE

Yukanda da belirtildii gibi yazmlarda ekonomik potansiyelin

tam tespit edilmesi gibi bir ama gdld iin vergi d potansiyel de defterlere kaydedilmitir. Vergi d potansiyel iki grupta incelenebilir. tk olarak demirba niteliindeki hayvanlardr. rnein, oduncularn katrlar, eekleri vergi ddr. Fakat bunlar erh
edilerek defterlere yazlr. Binek hayvan olarak kullanlan eek,
katl', at gibi hayvanlar ve kylnn kz ve sr da vergi d olduklar halde defterlere titizlikle yazlmlardr. Katr ve eek ile
nakliyatlk yaplp da kar elde edilince elde edilen tahmini kar
vergiye sokulmutur. Benzeri ekilde kz ift srmek iin bakasna kiraya verilmi ise, ona kiraya verdii kzden vergi tarhedilmitir. kinci tr potansiyel ise kra, srlmeyen tarlalar dnmleriyle birlikte ve ksr inekler ba olarak yazlmtr.
En nemli ekonomik g olarak dnlen insanlar da bu defterlerde ekonomiye katklar lsnde yazlmlardr. Ne varki bir
nfus defteri olarak da dnlen bu defterlerde sadece hane esasl
yazm sistemi kullanlmtr~g. Defterlerde sadece hane reisi yazlmtr. Hi bir vergiye tabi olmayp "unun bunun ianesi ile geinen" insanlar da defterlere yazlmlardr. Birimden baka yere
g ettikleri yer yazlarak deftere kaydedilmilerdir.
Bu saymlarn ksa dnemli amac, "toplam vergi yknn blgeler ve kiiler arasnda daha adil dalmn salamak"20, uzun dnemli amac ise, geni bir mali reformun verilerini tespit etmektir.
2. Yazmlarn Yaplmas
A. Karlalan Sorunlar
Anlalan o ki, geni amal bu yazmlarn yaplmasndan nce
o kadar ciddi bir nhazrlk yaplmamtr. Genel bir dzenleme eti 9. Halbuki dnemin nfus defterleri incelendiginde btn erkekler defterlere yazlntr.
20. Tavfik Giiran, "Osmanl Tarm Ekonomisi, 1840-1910",1. . Iktisat Fakltesi,
Trk ktisat Tarihi Yll, say , (Istanbul, 1987), s. 296. Tevfik Gran'n henz Temettuat Tasnifinin aratrmaclara almadg dnemlerde farkl tasniflerdeki az saydaki
defteri kuandg grlilmektedir. buna ragmen Gran bu defterlerin ierigini ve nemini
ok iyi tespit etmitir.

r--------------------------------

TEMETTUAT

SAYlMLARI VE BU SAYIMLARl
NtZAMNAME RNEKLERt

DZENLEYEN

775

rafnda yazmlar balatlm ve birok sorun ardnca kendisini gstermitir. Sorunlar kimi zaman genel ereve iinde kendisini gstermi kimi kez de bizzat yazmlar srasnda yaanmtr. Ynetim,
bu sorunlara kar iki tr zm bulmutur. Birinci tr zm, bildirilen sorunlara tek tek zmler retmek olmutur. Benzeri sorunlar bir ok yerden skn edince ikinci bir zm yolu bulunarak
btncl nizamnameler hazrlanm ve datlmtr. 1839-1845 yllar arasnda ka adet nizamname hazrlandn kesin olarak bilemiyoruz. Biz ikinci ksmda yeni yazya aktardmz nizamnameyi tespit edebildik. Fakat daha fazla nizamnamenin
olduu dnlebilir.
Yazmlarda karlalan ilk sorun uzun zamandr vergi vermeyen mft, imam, gayr mslim din adamlar gibi grevlilerin
direnleri olmutur. Yeni yazmlarda bu gruba da vergi tarhediliyordu. Bu diren karsnda muhassllar kimi zaman gelir tespitini kendi haline brakyor, kimi zaman da devlete ok gelir getirerek "gze girme" peine dyorlard21 Ermenek muhassl elhac Mehmed Sadk Bey, merkeze gnderdii arzda, ellerinde eyh,
seyid, eimme ve evladiyan gibi muaftk berat olanlarn saysnn
yzlerce olduu bildiriliyordu. Bu muaftklarn kabul edilmesi durumunda toplam verginin tahsilinin mmkn olamayaca belirtilerek bu kiilerin ayn zamanda "ashab- iktidardan" olmalarnn durumu gletirdiinden yaknlmaktadr. Bunlarn da
dier insanlar gibi hayvanat ve temettuatlarndan vergi demeleri,
ayrca kendileri erbab- ticaret ve ziraatdan olub isimleri nnde
eyh ve seyid olanlarn da mal ve kazanlarna gre vergi verneleri
iin merkezden bir tekidname gnderilmesi isteniliyordu22
Silivri'de karlalan bir sorun bu konuda ilgin bir rnek oluturur. Silivri kazasnda papaslarn mutasamf olduklar emlak ve
araziden temettuat ve tahammllerine gre vergileri alndktan
sonra, milletce vaki olacak temettlerden vergi talep olunmutur.
2 . Enver Ziya Kara!, Osmanl Tarihi, c. VI., Ankara 988. s. 202.
22. B.O.A. Cevdet Dahiliye, no. 1497, (29 Austos 840).

776

NURI ADIYEKE

Bunun nne geilmesi ve "millete vaki temelt ne dimek olduu

anlalamadndan bu cihetin izah iin" merkezden bilgi istenilmitir:!'. Burada iki sorunun birletii grlr: hem eski vergi
muaftarnn yaknmas hem de nizamnamenin anlalamamas. Nitekim uygulamalar incelenince grevlilerin bilgisizliinin yazmlar
srasnda birok sorunu peisra getirdikleri grlecektir. Maliye
kaleminden yazlan bir yazda "muharreratda usul- tasarrufa riayet olunmad" ve ayr ayr yazlmas gereken maddelerin bir
yere yazld belirtilmektedir. Bu ise ileri zorlatrmaktadr:!4.
Esnafdan alnan ihtisab vergisinin kaldrlarak temett vergisi
alnmas da baz sorunlar dourdu. Daha nceden snfa ayrlan
esnafn, eski vergiler kaldrlp temettuat vergisinin konmas srasnda, eski gruplarn yeni yazma nasl tanaca belli deildi.
Ayrca, Dersaadet'te baz esnafn eskisi gibi baz vergileri hala ayni
ve bedelen demeleri de sz konusu idi. Bunlardan baka daha nceden ihtisab vergisinin iinde tahsil edilen esnaf tezkerelerinden
alnan vergiler de yeni dzenlemeler ile belirsizleiyordu. Bu ve
buna benzer sorunlarla ilgili zm yollar grevlilere gnderiliyordu:!5.
Bir baka sorun yazm kapsamnn geniliidir. Saymlarn
Tanzimata dahil olan btn Osmanl topraklarnda yapld dnlr ise olayn corafi genilii grlr. Yazm srasnda yazclarn da geni alanlar yazmak durumunda kalmalar yazmlar
gletirmitir. rnein Mentee sancann "nihayet sunurlar
tulen ve arzen yzer saat mikdar ve baz kazalarn devri elli ellibe
saat mikdar mesafe ..ve nihayet elviye dalk. ..yollarnn ve mevknin perian ve talk" olduu belirtilerek, tahrir iinin "gece ve
gndz" allarak zorlukla bitirildiinden yaknlmaktadr:!6.
23. B.O.A.
24. B.O.A.
25. Zecriye
(21 Mays 1844).
26. B.O.A.

Cevdet Maliye, no. 1526.

Cevdet Maliye, no. 1114.
muhasslna gnderilen ilm'li-haber B.O.A., Cevdet Maliye, no. 3190.
Cevdet Dahiliye, no. 12859.

TEMETIUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NzAMNAME RNEKLER

DZENLEYEN

777

Bir baka sorun yrklerin yazmdr. Eskiden beri sorun olan

gebelerin yazm"?, vergi tarh ve toplanmas"Xciddi bir sorun olarak yaanmtr. Pratik zm olarak da kimi zaman kyn yaknndaki bir cemaat ky defterinin hemen arkasna yazlabiliyordu"9. Bunun tesinde yeni yerleen veya yerleme
aamasnda olan yrklerin yazm da 3 numaral nizamnamede grlecei gibi sistemletirilmeye allmtr. Ayrca Temettuat Defterleri Katalou'nda ok sayda bamsz airet defteri bulunmaktadr.
Bu sorunlarn yansra marjinal sorunlar' da yazmlarda glkler dourmutur. Bunlarn yan sra yazmlar srasnda yaplan
yolsuzluklar') da anlmas gereken sorunlardandr.
B. Defterlerin Yazm
Defterlerin yazmndan birinci derecede muhassllar sorumludur. Ayrca btn devlet grevlilerinin de bu yaznlara yardmc olmalar gerektiini yukarda belirtmitik. Grevlendirilen
her muhassln iktizasna ve mevkiine gre maiyyetlerine katip
tayin klnmas gerekiyordu. Bunlara hazineden maa balanmyordu. Memleket dahilinde sarf olunacak tezkirelerden alt
guru alnarak bunun altm paras, yabanc memleketlere gideceklere verilecek tezkirelerden krk guru alnarak bunun da be
guruunun "bila maa taralarda istihdam olunacak memurine tahsis ve itas .." karar altna alnmt'".
27. rnegin Anadolu'nun sekiz on sancagna dagl yrklerin yazmlarnda zorlanlacag iin bunlarn toplu yazlmas dnlmtr. B.O.A. Cevdet Dahiliye, no.
1975.
28. Konya'da ekrat ve aairin vergilerinin 59 senesinden itibaren birletirilerek toplanmas B.O.A., Cevdet Maliye, nO.1150. Adana civarndaki yrklerin vergileri hakknda, B.O.A., Cevdet Dahiliye, no.5537-5592.
29. rnek olarak Yaka Ky defterinde Cemaat- irgenler defteri de bulunmaktadr. B.O.A., ML. VRD. TMT. no: 16426.
30. rnegin i260 ylnda Kepsut Kazas ahalisinin kazalarnn Karesi'ye bagland
iin vergilerini vermek istemediklerini, kazalarnn tekrar Hdavendigar'a ilhak edilmesini
istemeleri; B.O.A., Cevdet Dahiliye, no. 3204.
3 i. Arzu Tozduman, Aydn Gzelhisar'mn
Sosyal ve ktisadi Durumu (1844),
.. Sos. BiL. Ens., Osmanl Messeseleri ve Medeniyeti A.B.D .. Yaynlanmam Yksek
lisans Tezi. stanbul, 1993, s. 25.
32. Milas eriyeSicili, no. 137. s. 71b. (8 ubat 1844).

778

NURi ADIYEKE

Muhassllarn, yazmlar yaparken yerel unsurlardan yararlandklar da anlalmaktadr. Bu durum, bu saymlar nceki saymlardan farkl da klmaktadr33 Kaza meclislerinin bilgisi erevesinde saym ilerini yapmak iin vcuhdan birka kii
grevlendiriliyordu34 Yazmn yaplmasnda muhtarlar ve imamlar
da hazr bulunuyorlard. Nitekim defterlerde bir ok muhtarn
"vergi tahsilinde kullanld" kaytldr. Bu noktada yazm iinin
vergi tahsili ile birlikte yapld gz nne alnrsa35 bu grevlilerin yazm iinin dnda sadece vergi toplama iinde kullanldklar dnlebilir. Fakat Tekfuranbar Ky Muhtar Mehmed Kethdaolu Mustafa'nn "karye-yi mezbure tahririnde
kullanld" ibaresP6 bu grevlilerin vergi toplanmasnn tesinde
bizzat tahrir iinde de istihdam edildiklerini gstermektedir. Nitekim bu gibi grevlilerin bazlar kendi yazm bilgilerin izel defterlerine de kaydetmilerdir37 Ek I'de bulunan yaznn zellii ve
ekli bu yazy kaydedenin yazmlarda yazc olarak grevli olduu
kansn uyandrmaktadr. Fakat bu yazm iinin pratik detaylarn
tam olarak bilemiyoruz.
Son durumda yazm ileminin adeta kylnn sorumluluuna
brakld grlmektedir. 3 nolu nizamnamede de grlecei gibi
kimi kyde yazbilir kii bulunamad iin cretinin ky ahalisi tarafndan denmesi kaydyla katip talep olunmasndan sz edilmektedir. Bu durumda tespit edilen katibin kaza meclisince imtihan
edilmesi ve kendisine fazla para verilmemesi gerekiyordu. Ayrca
grevlendirilen bu katiplerin isimleriyle birlikte merkeze bildirilmeleri gerekiyordu. Bir ok yerde bu kurala uyulmu ve grevliler merkeze bildirilmitir. Bu katipler kimi zaman birden ok
birimi yazyorlard. rnein Kseler Karyesi, Cierli Havran Karyesi, Hsrev Hoca Karyesi, Kse Bazirgan Karyesi, Prkasr Kar33. Gliran, a.g.m .. s. 296.
34. Abdurrahman Vefik, a.g.e .. s. 14.
35. Kara, a.g.c .. s.202.
36. B.O.A., ML. VRD. TMT., no.237L.
37. Bu kaydnankr'nn
Hpnar karyesine ait oldugunu dnyoruz. Melek Dilbaz'n ahsi ktphanesinde bulunan bu yazma eseri kullanmamza izin verdigi iin kendisine teekkr ederiz. (Baknz EK I).

TEMETTUAT

SA YIMLARI VE BU SA YIMLARI DZENLEYEN

NlzAMNAME RNEKLERI

779

yelerinin Memi smail Aa tarafndan tahrir olunaca gibpx.

Vergi tahsil ilerinde bazen erbab- ziraatten bir kii39 veya bir zanaatkar40 istihdam edilebiliyordu.
Defterlerin
yazm grevlilerce kendilerine
verilen nizamnameler usulnce ky kyardndan byk yerler mahalle mahalle yazlmtr. Her bir kyn ve mahallenin ayr bir deftere yazlmas esas olmakla birlikte bir ka beyaz kat bo braklarak bir
baka birim ayn deftere yazlabiliyordu. Nitekim ayn deftere
bazen iki yakn mahalle veya iki yakn ky yazlmtr.
Yazm biten defterler birinci muhtar, ikinci muhtar ve imam
(gayr mslim topluluklarda cemaat nderi) tarafndan tasdik edilmek zorundayd. Tahrir ii tamamlannca defterler bal olduklar
kazann torbasna konulup kaza meclislerince kontrol edilerek bir
st bal idari birime gnderiliyordu41 Sancak merkezine gelen defterler burada tekrar gzden geirilip, temize ekilerek ciltleniyordu41

c. Defterlerin

Genel Tantm ve erikleri43

1839 ylndan itibaren muhassllarn denetiminde tahrirler balamtr. Ne var ki bu tahrirler 1844 yl yaznda hzlanabilmitir.
Nitekim 17.000'den fazla olan defterlerin44 ok byk bir ksm
38. i 260 tarihli hangi vilayete ait oldugu bei olmayan defter. B.O.A., B.E.O., Sadaret Evrak, Mteferrik Evrak, Dosya.l, Sra. 34.
39. am Karyesi'nde erbab- ziraatden Hac Hasanogu Osman'n vergi tahsilinde stihdam edildigi. B.O.A., ML. VRD. TMT. no. 2379.
40. Trbe Karyesi'nin vergi tahsilinde neccar Mehmed Hocaogu Hac Mehmed'in
kuanldg, B.O.A., ML. VRD. TMT. no. 2365.
41. Tozduman, a.g.t., s. 19-10.
42. "...liva-y mezbur kazalar tahriri hsn- hitam olarak ibu Zilhiccet'l-erifenin
yigirminci gn krsy liva-y mezbur olan Mugla'ya avdet olunmu ve tebyiz kusun
kalm olan birka kazann msveddeleri tebyiz olunarak ve cmle kazalar defterleri ciltIedilerek .." B.O.A. Cevdet Dahiliye, no. 12859.
43. Bu defterler Mbahat Ktkogu tarafndan ad geen makalesinde genelolarak
tantlmtr. Biz burada bu genel tantrnn tesinde birka noktay belirtmekle yetinecegiz.
44. Temettuat defterlerinin arasnda, temettuat yazmlarnn dnda baz defterlere
de rastlanmaktadr. rnegin Girit vilayeti Tanzimat'a dahil olmadg iin orada temettuat
saymlar yaplmamtr. Ne var ki kataloglarda iki tane Girit'e ait defter mevcuttur.

__ ~~

._i...._,

.~,m

&'''
' 'G' 'WUd'' . __

,_

& 11, '_

__

13_=1'Il.

780

NUR! ADIYEKE

1260-1261 ylna aittirs. 1255 ve 1262 tarihli defter ok az saydadr. Bu defterlerin bir ksm ciltli olup, ciltsiz olan kk defterlerde bazen boluklar vardr. Baz defterlerin ilk ve son sayfalar
mevcut olup ara sayfalar kaybolmu, bazen ise aralara baka defterlerin sayfalar konulmutur. Ayrca Babakanlk Osmanl Arivi'nde,
yazlan
birimlerin
defterlerinin
bir ksm
bulunmamaktadr. rnein ilgili dnemde 12 mahallesi olan Milas
Kasabas'nn 8 mahallesinin defteri mevcut olup kalan 4 defter kayptr6
Muhtarlk esaslarna gre yazlan defterlerde her haneye birden
balayarak numara verilmektedir. Muhtarlar ve imamlar genellikle
defterin ilk haneleridir. Hane reisinin ad, lakab, bazen tarifi yapldktan sonra meslei yazlmaktadr. Bu ksma ayrca geen yl
dedii vergi de yazlmaktadr. Alt ksmda itfi ise ektii toprak
miktar, bu topran kira (icar) ise kimden alnd ve bu topraktan
elde edilen r yazlmaktadr. rn belirtilmesi doalolarak rn
miktarn da belirlemektedir. Hasl olan rn arpa, buday, yulaf,
dar, brlce v.s. gibi tarla rnlerinden baka ilenen toprak ve
r olarak ba, ttn, bostan, pamuk v.s. endstri bitkileri de belirtilmektedir. Zeytin ve meyve aalar da adet olarak bu defterlerde mevcuttur. Fakat bunlarn rleri dier tarm rnlerinden
farkllk gsterdii iin47 r ve rn tespiti doru olarak saptanamamaktadr. Bunun yan sra hayvan gelirleri de hayvan says
verilerek bu defterlerde kaytldr. Koyun, kei, saman inek gibi
gelir getiren ve vergiye tabi hayvanlar bu defterlere yazlmtr.
"Hayvanlarn haslalarnn hesaplanmasnda, blge iin mahallince
Resmo ve Hanya'ya ait olan bi defterler temettuat tahrir defterleri deildir. Bu defterler
Yum isyanna katlan ve firar eden mslmanlarn el konan mal ve mlklerini gsteren
defterlerdir. A. Nkhet Adyeke, Osmanl mparatorluu
ve Girit Bunalm, D.E. ..
Atatrk Ilk. ve nk. Tar. Ens. Doktora Tezi CT.T.K. tarafndan basm .ilemleri srmektedir), zmir, 1994, s. 98, dip not. 340. Detaylca incelendii zaman tasnife bu tr
baka defterlerin girmi olabilecei de dnlebilir.
45. B.O.A., ML. VRD. TMT. katalounda 17.747 adet defter vardr. Ayrca farkl
tasnillerde de az sayda defter bulunmaktadr.
46. Ahmet avu Mahaesi Defteri'nin ise sadece ilk ve son sayfas mevcuttur.
B.O.A., ML. VRD. TMT. no. 16307.
47. Tanzimat dnemi aa ve meyvelerden alnan r iin: Abdurrahman Vefik.
a.g.e., c.l, Ci 328), s. 37 vd. c.II, s. 273 vd., Sleyman Sudi, a.g.e., c.II, s. 75 vd.

TEMEITUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NtZAMNAME RNEKLERt

DZENLEYEN

78 i

saptanan hasla tarifeleri kullanlmtr. 48 Yazmlarda kovanlar ve

dier hayvansal deerler de ayrca yazlmtr.
Tarm sektr itibaryla hemen hemen yazlabilecek tm kaytlar deftere kaydedilmitir. Tarlaya atlan tohum gibi kiraclk
artlar gibi baz bilgiler de yazmlarda gzard edilmitir.
Zanaatkarlarn da birimde oturanlarn hepsi deftere geirilmitir. Bunlarn eer varsa ufak lekli tarm, baclk veya
kira geliri gibi gelirleri de kendi zanaatkarlklarndan elde edilen
gelire eklenerek toplam hanenin geliri tespit edilmitir. Tccarlarn
ticaretten elde ettikleri gelirler, nakliyatlk ve dier gelirleri de
hibir atlama yaplmadan yazlmtr. Son olarak "gndeliki",
"rgat", "hizmetkar" olarak isimlendirilen tarm iileri de kaydedilmi ve vergilendirilmilerdir. eitli vakflardan gelirleri olanlar da gerek para gerekse rn olarak -rnein 5 adet zeytin aac
geliri 60 guru gibi- yazlmaktadr.
Temettuat defterleri bu anlamda mahalle veya kyolarak bir
birimin btn ekonomik girdilerini aklkla bize sunmaktadr. Ayrca baka kazalarda mal olanlarn, her kazann muhasslna ayr
ayr vergi deyecek olmalarndan dolay49 vergi mkelleflerinin
baka kazalardaki mallar da ayrca yazlm, hatta kimi zaman
bunlar ayr defterler olarak dzenlenmitirSo.
Babasndan mal mlk kalan yetim ocuklarn, yetim olduklar
belirtilerek, geliri yazlmaktadr. Bazen bu konuda geni bilgiler de
verilebilmektedir. rnein "Hac Veliolu Mteveffa Veli'nin olu
Veli yetim olup 5 yanda olduu, vasisi olmayub enitesi Hac smail tarafndan muavenet olunmakta olduu"5! anlalmaktadr.
Mal mlk olmayan kk yataki yetim ocuklar ise haneleri ak
braklarak vergi muaf olarak yazlmlardr. Ayrca alamayan
48. Gliran, a.g.m., s. 297.
49. B.O.A., KK., 60/7, s. 28.
50. "Kaza-y aherde sakin olup ve mutavattn olan kimselerin MandaIyat Kazas civarnda kain emlak ve arazilerinden has!1 olan temettuatlarnn bir kta defteridiL" B.O.A.,
ML.VRD.TMT.,00.2261
5 I. Karg!cak Ky Hane.8, B.O.A., ML.VRD.TMT., 00.2374.

782

NURI ADIYEKE

yallar, krler, mecnunlar, dilsizler, olaklar vergi muaf olarak

"unun bunun ianesiyle geinirler" denilerek defterlere yazlmlardr. Ender olarak muafiyet gerekeleri yazlmamtr.
Redif ve dier askerler de defterlere "silk-i askeriden" olduklar belirtilerek yazlmlardr. Bunlarn hi mal m1k yok ise
ona yine hane alyor fakat temett gsterilmiyordu. Askerlik iin
bir baka yere gitmi ise gittii yer yazlyordu. ayet mal var ise
kars veya kardeleri tarafndan ilendii belirtiliyor veya icara
kime verildii yazlarak normal temett usul uygulanyordu. Askerlik dnda da g amacyla bir baka kazaya tanan haneler de
gerek temettnn kyce tarhedilmesi amacna binaen52 gerekse de
nfusun kontrol asndan gittikleri yer belirtilerek ahs birimde
olmad halde, mevcut farzedilerek vergi tarh edilmeden deftere
yazlyordu. Ayrca gayr mslimlerin demekle ykml olduklar
cizye tr de belirleniyordu53
Bylelikle ekonomik potansiyel hi bir veri atlanmadan yazlm oluyordu.
D. Defterlerdeki Yazm Hatalar
Yazm yukarda da belirtildii gibr"sorunlarla balam ve
devam etmitir. Bu erevede baz yazm hatalar ve sistematik hatalar da defterlere yansmtr.
Yazmlarda planlama, her haneye birden balanarak atlamadan
hane ve sra numaras verilmesi eklinde yaplmtr. Genelde buna
uyulmakla birlikte bazan hi hane ve sra numaras verilmeden
yazm yaplmtr54 Hane numaralar yazlrken bazan bir hane atlanmtr. Hatta bazan on hane birden numara atland da 01maktadr55
52. S.Sudi, a.g.e., c.II, s.3.
53. Gliran, a.g.m., s. 296.
54. Mi1as Kasabas, Merkepci Mahaesi Defteri. B.O.A., ML.VRD.TMT.,
nO.49743.
55. Cidid Karyesi Defteri'nde hane 60 dan 71 e gemi. B.O.A., ML.VRD.TMT.,
no. 2370.

TEMETIUAT

SA YIMLARI VE BU SAyMLAR
N1ZAMNAME RNEKLERl

DZENLEYEN

783

Gelir yazmnda gerek hanenin gerekse nitenin gelirlerinin

toplamnn yazlmas gerekiyordu. Hane gelirlerinin toplamlar
bazen yazlmamtr. Bunun tesinde kimi kez ky veya mahallenin
toplam gelirinin yazlmad da grlebilmektedir56 Bir ok kez gelirlerin toplamnda hatalar yaplmtr. Hanelerin tek tek gelirlerinin
toplam, birimin toplamndan farkllklar gstermektedir.
Gelirler ender olarak hangi sektrden veya nereden olduu belirtilmeden yazlmtr. Bunun tesinde Gazez, Bergama'da kimi
zaman kazandan ok vergi gsterildiini sylemektedir?
3. Defterlerin Genel Deerlendirilmesi

xX. yzyln ikinci eyreine tahirlenen bu yazmlar, yzyln

ilk yars iin vazgeilmez veriler sunmaktadr. statistik verilerin
yansra toplumsal yaama dair bilgiler de sunan bu defterler ne
yazk ki tek yazm sonulardr. 3 numaral nizamnamede "beher
sene yoklamalarnn yaplmasna" dair kaytlar vardr. Alt aylk
nfus yoklamalarnn yapld bilinmektedir. Ne var ki nizamnamede yazld gibi her sene temettuat yoklamalarnn yapldna dair elimizde veri yoktur. imdiki bilgilerimize gre bu
tahriri tek olarak kabul ediyoruz. Bu defterlerin ancak belli bir
zaman iin durum tespiti amac ile kullanlmasn olanakl klmaktadr. Bu durum defterlerin nemini hi azaltmaz. Sz edilen
zaman dilimi iin ise bu defterlerin geni corafya almas dnemin ok ayrntl tespitinin yaplmasn mmkn klacakt5R
Temettuat defterleri sadece ekonomik veriler sunmann tesinde toplumsal hayatla ilgili veriler de sunmaktadrlar. simlerden
hareketle aile ilikilerinin tespitinden baka kimi zaman glerle ilgili bilgilerverilmektedir.
"An as Mora muhacirlerinden olub"
veya "aslen Girit'ten g etmi" gibi ibareler nemlidir. Ayrca i
gler de yukarda belirtildii gibi defterlerde kaytldr.
56. Bergama defterlerinin hi birinde genel toplamlarn yazlmamtr. Gazez,
a.g.m., s. 71.
57. Gazez. a.g.m., s. 80.
58. Ktkoglu'nun makalesinde hangi blgelerle ilgili almalarn yapldg belirtilmektedir. a.g.m., s. 396, not.S.

784

NURI ADIYEKE

Bu defterlerden gnlk hayatla ilgili ilgin bilgiler edinilmektedir. "Karaveliolu Halil, mal mlk olmayub debba raklndan kendsne nanende(?) olmayub tabaklk sanat talimi
iin istihdam edilmekte olduu ... "59 kayd zanaat raklnn ekli
konusunda bilgi vermektedir.
Bu defterler sadece mslman toplum iin deil gayr mslim
cemaatler iin de ayn bilgileri vermektedir. Baz kazalarn hristiyan-gebran mahallelerinin temettuat defterleri mevcuttur. Ne var
ki msteminlerin de bu tahrirler srasnda yazlmalarna ramen
yazmlarn doru yaplmad61 gerekesiyle, daha da tesi kapitlasyonlara dayanarak6:! bu vergiden muafiyet istediler. Bu tr
msteminlere ait defterlerin ayrca incelemeye ihtiyac vardr.
611

Yukarda da belirtildii gibi, bu defterler nfus tespiti asndan da anlaml bilgiler vermektedir. lgili dnemde temettuat
defterlerindeki hane saylar ile, nfus defterlerindeki hane saylar
byk bir yaknlk gstermektedir. Milas'a ait hem temettuat hem
de nfus deferleri olan birimlerde u ekilde bir benzerlik tespit
edilmitir63
mahallelkyad

temettuat hane says

nfus defteri hane says

Burgaz Mahallesi

72

73

Gmlk Mahallesi

15

20

o5

o7

Hoca Bedreddin Mahallesi

Kalnal Karyesi

46

53

Tuzabad Karyesi

86

90

Sonu olarak her trl hatalar na ve eksiklerine ramen bu tahrirler hem corafi adan hem de ierik asndan XIX. yzyl bo59. Haytl Mahallesi H.62. B.O.A., ML.VRD.TMT., no. 2368.
60. zmir'de oturan Ingiliz tebasnn defteri B.O.A., ML.VRD.TMT., no. 16166 ve
yine zmir'de ITIlkim Neme tebasndakilerin defteri B.O.A., ML?VRD.TMT.,
no.
16115.
61. MUbahat KUtUkolu, "Redif Kyafetlerinin Maliyetine Dair", mer Ltfi Barkan'a Armaan, .., .F.M. c,41, say 1-4, (stanbul 1985), s. i 16.
62. Eldem, a.g.e., s. 179.
63. Nuri Adyeke, XiX Yzylda Milas Kazas, zmir, 994, s. 123.

TEMETTUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NzAMNAME RNEKLER

DZENLEYEN

785

yunca yaplan en kapsaml tahrirlerdir ve dolaysyla youn malzeme yn sunmaktadrlar. Mbahat Ktkolu, XV. ve XVI.
yzyl iinde tahrir defterlerinden karlan bilgilerin ok fazlasnn
bu defterlerden karlabilece ini vurgulamaktadrM.
II. TEMETTUAT NzAMNAMELER
Muhassllara grev dalmlaryla birlikte bir nizamname verildiini belirtmitik. Bu ilk nizamnameden sonra yeni yeni nizamnameler de dzenlenip kendilerine verilmitir. Bu erevede
muhassllara verilen ilk nizamnamelerden biri de i numaral nizamnamedir. Tarihsiz olan bu nizamname 1840-1842 yllar arasnda tarihlenebilir. rneklemelerinde 1254, 55, 56 tarihlerinden
kullanlmas nizamnamenin eski tarihinin 1256/M.1840 olabileceini, Muhassllk grevinin saylmas ise, nizamnamenin st
tarihinin muhasslln kaldrld ylolan
1842 olarak grlmektedir. Emlak ve Nfus Tahrirlerinin Talimatnamesi balkl
bu nizamname eksik olsa gerek. Kptilerin yazm ile ilgili satr altnda sadece bir balk vardr. Bir sonraki sayfann kaybolmu olduu dnlebilir.
Bu nizamnamede genel yazmlarn nasl yaplaca detaylca
belirtilmektedir. Buna gre, ailesinden miras kalan ve insanlarn
kendi yaadklar evler ve konaklar vergi d tutulacaktr. Bazlarnn topra az olduu halde baka gelirlerinin olduu ve bunlara dikkat edilmesi gereklilii vurgulanntr. Tccar ve esnafn
durumlarnn tahkik edilerek dzgnc yazlmas, ayrca kyl ve
kentlinin tahrir srasnda eit tutulmas da isteniliyordu. Bu nizamnamede etkili olmayan arazinin tespiti, deftere yazlanlarn
baka kazalardaki emlakn yazm ve reayann yazm da belirtilmitir. Nizamname ile defterlerin bir nfus defteri gibi planlanmas erevesinde kprc, derbentd gibi eski muat'larn belirtilmesi de kayt altna alnmt. Aile reisIerinin lakap, aile ismi,
ya ve ekalinin belirtilerek deftere yazlmas gerekiyordu. Bu ni64. Mbahat Ktkolu, "Osmanl Sosyal ve ktisadi Kaynaklarndan
terleri", s. 395.

Temett Def-

786

NUR ADlYEKE

zamname muhassllara ilk olarak verilen grev nizamnamesi ile65

byk bir paralellik gstermektedir.
Muhassllarn tahrir konusunda yaadklan sorunlan bildinneleri erevesinde yeni bir nizamname dznlenerek muhassllara gnderilmitir. Tarihsiz olan bu nizamname, 1 numaral
nizamnameden daha ge tarihlidir ama 1842 tarihinden de daha nceye aittir. Bu nizamname de bir sorunlar sistematii eklinde deil
de rnekleme olarak hazrlanmtr. Yazmn nasl yaplaca Paa
livas, Kesriye Kazas rnek kabul edilerek bir rnek yazm olarak
gsterilmitir.
Yazmlarla ilgili sorunlar yine de zlememitir. Nitekim
1261/M.1844 tarihli olduunu dndmz (nizamnamede uygulama yazmlar iin 1260-1261 yllar verilmektedir) 3 numaral
nizamnamenin
giriinde bu durum ylece belirtilmektedir.
"...temettuat- ahalinin tahriri hususuna mteallik buyurulan iradei seniyye ve ol babda irsal olunan numunelere tevfikan tahririne teebbs olunmu ise de zikr olunan nmunelerde musarrah olmayan
nesnelerin suret-i tahriri baz mahallerden sual olunmu" ve bu suallar tespit edilerek birletirilerek bend bend soru cevap eklinde
bir nizamname oluturulmutu.66. Bu nizamnamenin matbaada bastnlarak grevlilerin ellerine verildii anlalmaktadr67.
Yukarda sz edilen nizamnameler hemen hemen biribirlerini
tamamlayan nizamnamelerdir. Pratikte yaanarak zelmeye allan sorunlara paralel, defterlerde bir takm farkllklar vardr. Ne
var ki, bu adan bakp da yazmlarda, "kstaslarn yazcnn insiyatifine brakld" dncesine6x katlmak bu nizamnameler gznne alnarak pek de mmkn grnmemektedir.

65. Bkz: yukarda dipnot 6.

66. Ktkolu ayn yntemle oluturulmu, ayn tarihli bir nizamnameden szetmektedir. M.M. Jrade/er. nr. 65, a.g.m., s. 410. dipnot. 40.
67. Tohum ve dier masraflarn vergiden di.ilmemesine dair belgede "... irsal byrulmu olan matbu layiha zirinde merkum ..." denilmektedir. B.O.A., A.MKT. 26/42.
68. Gazez. a.g.m., s. 63.

TEMETIUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NIzAMNAME RNEKLERI

. 1 Numaral

DZENLEYEN

Nizamname*

Emlak ve nfus tahrirlerinin talimatnamesidir.

Kasaba ve kura ahalisinden baz kesann babasndan ve ecdadndan kalm ve icara virmeyerek kends skna ittihaz itmi cesimce bir kona bulunub andan baka iftlik
ve hane ve dkkan ve saire misll kendsne menati
hasl olacak bir eyi yoise o makulelerin yalnz evve konaklar emlakdan add olunmayub keyfiyyetleri hemcivar
komularndan bi't-tahkik tefti ve tesviye usulne riayet
olunmak ve hane ve emlak ashabndan bazlarnn hane ve
emlaklerine kyasen temettular kalil ve bazlarnn emlak
ve arazileri czi olub aher vechle temettular kesir olanlarn tahkiki emlaka nazaran olmayub birbirlerine davac
tutularak icrasna dikkat klnmak tanzimat- hayriye nizamndan olmala erh verildi.
Kasaba ve kura ahalisinin mutasamf olduklar emlak ve
arazilerinin cmlesi mezru olub haslat ahz edenlerin
baka ve cmlesi mezru olmayub bir mikdar mezru ve bir
mikdar mutasamfnn adem-i iktidar veyahud her sene ziraat olunmayub bir sene hali braulmak lazm gelen arazi
olduu halde anlarn dahi ne mikdar mezru ve ne kadar
boz ve halidir 01dahi baka gsterilmesi.
Peder ve ecdadndan tenakkul konak ve hane emlakdan
add olunmad misi11hi emlak ve arazisi olmayub esnaf
ve tccar makulelerinin ahz ve ita ve ticaretine nazaran
ahval-i haliyeleri bi't-tahkik ana gre hisse-yi tekalif tarh
olunmas ve baz mahallerde tekalif yalnz kura ahalisine
tarh ve tahmil olunub ehir ve kasabada olan ahali ve
vcuh tekalifden vareste olduklar mesmu olduundan
bundan byle gerek ehir ve kasaba ve kura vcuh-u ahalisinin bi'l-cmle emlak ve arazileri tahrir olunaca eclden
* B.O.A.

ML. VRD. TMT. nO.7534. Bkz. Ek II.

787

NUR ADIYEKE

788

virg maddesinde dahi eraf ve vcuh ve ahali-yi saire

emlak ve arazi ve hal ve tahamml ve temettu ve ticaretine
gre tadil ve tesviye usulne tatbikan cmlesi siyyan ve
yeksan tutulmas usul- nizam- hayriyeden olduu.
Bu defa tanzimat- hayriye usulnce mceddeten tahrirlerine
irade-yi seniyyeyi ahane taalluk eden kazalardan Paa sancanda
vaki falan kazann nefs-i kasabasnda kain mahallat ve kurasnn
emlak ve arazisi ve kymet-i hakikilerini mbeyyin defterdir.
Nefs-i kasaba-y kaza-y mezbur
Mahalle- yi falan
hane
1

bir senede saliyane tevziat

mcibince virdii teklif
275

Uzunca boylu kara bykl tccar taifesinden Mehmed Aa'nin

emlak
tarla
dnm

ba
dnm

40

beheri kymeti

beheri
kymeti

30
hali
dnm

mezru
dnm

50

LO

30

kymeti

300
kymeti

zeytn
ecar
aded

debbahane
hissesi
bab

20

beheri
kymeti

kymeti

50

100

bargir
res

kymeti

200

kymeti

1000

1200
bir senede temettuat yekun

1200
(yekn)

4000
emlak kymeti

2600

hayvanat kymeti

200

temettuat

1200

temettuatna nazaran ne mikdar virg tahsis olacak ise

miktad temettuat zirine tasrihen tahrir oluna

TEMETIUAT

SAYMLAR VE BU SAYMLAR
NlzAMNAME RNEKLERI

DZENLEYEN

789

Karye-i mezkurda krk sene mukaddem yz krk menzil

iken akdemce vuku bulan hastalna binaen perian ile
imdi seksen drt menzil kald karye-i mezkur ihtiyarlar
haber virerek tahkik klnm olduu
baka defter olmas
Kaza-y mezbura tabi falan karyesinde sakin kaffe-yi ehl-i
islam mikdar ve kymet-i hakikileri
Karye- i falan
hane

bir senedi saliyane tevziat mucibince vird tekalifi

430
Uzunca boylu kumral bykl ifti Hac Mehmed Aa'nn em-

lak
tarla
dnm

ba
dnm

40

kymeti

500

zeytn
ecan
aded

merkeb
re's

kymeti

kymeti

80

kymeti

150

30

saman
inek
re's
kymeti

camus
hisse

bargir
re's

temettuat
yekun

400

kymeti

kymeti

500

50

100
(yekn)

1760
emlak kymeti

680

hayvanat kymeti

730

temettuat yekun

4000

temettuuna gre virgs ba-tebeyyn kezalik zirine yazla

Kezalik mahallat ve kurada zkurdan hali tul hatunlarn elmak dahi ber vech-i bala tahrir olunarak keyfiyetIeri icabna gre balalarna iaret olunmas.
Reayann emlak dahi ber vech-i muharrer tahrir olunarak
baka defter olunmas
Karye-i mezkure falan mukataa veyahud falan zaviye veyahud falan cami-i erif veyahud falan ekinci tmar olduu

NURI ADIYEKE

790

Karye-i falan
karye-yi mezkur
hali alen nfus
olub karye
ahalisi ziraat
eyledikleri

karye-yi mezkurun
muvahharan falan
kazaya ba-irade-yi
aliyye naklolmu
olduu

karye-yi mezkure drt

menzil ve be neferden
ibaret olub anlar dahi
civarnda bulunan falan
karyeye nakl ve karye-yi
mezkure ile beraber tahrir
olunarak i bu karye hali id

karye-i falan

karye-i falan

karye-i falan

Yerl reayann tahrir usul

baka defter olmas
Kaza-y mezburun nefs-i kasabasnda kainmahallat ve kura ve
iftlikatnda yerl olarak asl- vcud olan reaya ile evladlarnn sinn
ve ekal ve temettularna gre ve istikkak- hakikileri zere sunufu
beyan olunarak tahrir defteridir.
Nefs-i kasaba-y mezbur
Mahalle-yi falan

hane

20
hane
numara
1
1 ala
Uzun boylu kara bykl
ukac Dimitri veled-i
Andoni
sinn

2
evsat
olu ksa boylu
kara bykl
kmrc Ardoni
sinn

60

40

3
evsat
dieri Anastas
abb- emred
sinn
16
16

4
evsat
karnda kara bykl
Dino veled-i Andoni
sin n
39
hane
numara
2
7 ala
Orta boylu kara bykl
ukac Dimo veled-i Andon
sinn
30

5
olu Hristo
sinn
12

6
dieri Andoni
sin n
3

8 edna
olu Andoni
babb- emred
sinn
16

TEMETTUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NIZAMNAME RNEKLERI

DZENLEYEN

79 i

Bu dahi tekIni 1 oldukda cesametine gre bir iki beyaz

kad fasla bralarak aher mahalley bedan olunarak
karye-i mezkurun balasna hane1erin yekunu tahrir olmas
Mahalle-yi mezkureye tatbiken tahrir olunmas
Karye- i falan
baka defter olmas
Yerl olarak reayadan olub ticaret ve saire ile mahall-i aherde
bulunan reayann tahrir usul
Kaza-y mezkurun nefs kasabasnda kain mahalle ve kuras reayasndan olub mahall-i aherde bulunan reayann mikdar ve keyfiyyeti ve evladlan ve bulunduklan mahaller tasrihiyle tahrir defteridir.
Nefs-i kasaba-y mezbur
Mahalle- yi falan
Bundan bi sene veyahud iki
sene mukaddem falan kazann
falan karyesine gidb iskan
etmi ve cizyesini bundan
byle 01 tarafta virecei
fi gurre-yi M. sene 56 bu dahi
Numara
1
illi
Ksa boylu az bykl abac
Yorgi veled-i Kosta
sinn
30

bu dahi

2
edna
olu abb- emred
Petro
sin n
13

3
evsat
uzun boylu az
bykl Yovan
veled-i Petro
sinn

20
Ticaret in falan kazaya
gitmidir M. sene 56
4
illi
uzun boylu kara bykl
kreki Yorgi veled-i
kreki Yorgi veled-i
Andon
sinn

40

bu dahi
5
evsat
olu Yorgi
sinn
sinn

22

bu dahi
6
III
uzun boylu kara
bykl ukac
bykl ukac
Andon veled-i
Yoven
sinn
30

bu dahi
7 ev sat
olu ksa
boylu Petro
boylu Petro
sinn
16

NURt ADIYEKE

792

Eeri kaza-y mezkur kurasndan dahi aher kazaya

gitmi olanlar var ise mahalle-yi mezbureye tatbiken
tahrir olmas
baka defter olmas
Kaza-y mezkurda olan yabanc islam reayann tahrir usul
Nefs-i kasaba-y mezbur
Mahalle- yi falan
falan kazann falan karyesinden
olub sene mddetle kazalik baticaret gelmidir fi sene 56
2
orta boylu kara bykl ekerci
Ahmed veled-i Abdullah
sinn

falan kazann falan karyesinden olub

sene mddetle ba-ticaret gelmitir
gurre-yi S. sene 1254
1
Uzun boylu kara bykl mutyab?
Ahmed veled-i Mehmed
sin n
30
bu dahi bir buuk sene
mddetle ba-ticaret
gelmidir fi sene 1256
3
uzun boylu kara sakall
duhanc Hseyin veled-i
Mehmed
sinn
25

20

bu dahi bir sene

mddetle ba-ticaret
gelmidir fi sene 1256
4
uzun boylu kse sakall
nalband Ahmed veled-i
Salih
sin n

35

bu dahi
olu abb-
emred
Hseyin
sinn
13

Kaza-y mezkurun kurasndan ve hanelerinde dahi

yabanc var ise ber-vech-i bala tahrir olmas
baka defter olmas
Kaza-y mezkurun nefs kasabasnda kain mahallat ve kura ve
iftlikatda bulunan yabanc reaya ile evladlanmn sinn ve ekal ve
fill-asl kazalan tasrihiyle tahrir defteridir
Nefs-i kasaba-y mezbur
Mahalle- yi falan

TEMETTUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NIZAMNAME RNEKLERI

falan kazann falan karyesinden olub

ba-ticaret gelmitir sene 256

DZENLEYEN

793

bu dahi
2
evsm
karnda ksa boylu az
bykh oban Petro
veled-i Yani
sinn

ala

Uzun boylu kara bykh Andon

veled-i Petro
sinn
30

22
bu dahi
3 evsat
olu srtma Yovan
veled-i Petro
sinn
15

bu dahi

4 ala
uzun boylu kr bykh
Yovan veled-i Andon
sinn

40

bu dahi
5 evsat
olu Yovan
veled-i Mersom
sinn

20

Bade't-tahrir ticaretle gelan yabanc reayadan kay d

olmak in mahalle-yi mezkurenin ve kura ve iftlikat
ve hanelerin cesametlerine gre bir ve ikier varak
beyaz kad fasla bralarak dier mahalle ve kura ve
iftlikat ve hanelerin yabanclanna bedan olmas
Kaza-y mezkurun kurasnda ve iftlikat ve hanelerinde
yabanc var ise ber vech-i muharrer mahalle-yi mezkureye tatbiken tahrir olmas
slam ve reaya kptiyann esamilerini mbeyyin tahrir defteridir
Kaza-y mezkurun bi 'I-cmle yerl ehl-i islam sinn ve ekali
tasrihiyle marifet-i er ve muhassl ve dfeter nazn ve mukayyidleri
marifetleriyle balada muharrer olduu zere sebt-i defter olunarak
01 kazann mahalle ve kurasnn ne mikdar hanesi var ise defter-i
nfusa kayd olunmak ve ber vech-i muharrer karye ve iftlikann
nam- dierleri ve el-yevm elsine-i nasda ne vech1e sylenmekdedir
yani mezra ve tmar mdr yohsa mukataa mdr vakf mdr ve karyelerinin isimleri balalanna erh virilerek kuray mezkure ehl-i
islam ve reayadan kangsnn karyesi olur ise olsun gerek isimleri

794

NURI ADIYEKE

ve gerek kurann mikdar beyan ve baz karyeler fi'l-asl ol kazaya

tabi olub badehu aher kazaya nakl veyahud mefkud olub mefkud
olduu takdirce arazisini kimler zabt ve tar itmektedir ve menkul
olduu halde nfusu ne mahalle nakl itmitir gerei gibi taharri ve
zahire ihrac ve baz karyeler kprc ve derbendci misll nam ile
mukaddema muaf kayd olunub mahaza imdilerde hi hdmetleri
kalmam olanlar var ise anlar dahi esarni-yi kura balalarna iaret
klnmak ve ber-vech-i muharrer islamn numara tabir olunur rakam
ve sinnleri isimleri bala ve zirlerine vaz olunarak shhati zere bervech-i dikkat zahire ihrac ile mevcud olan ehl-i islam ve ekrad ve
aair ve hayme-niin taifesinin bir neferi girye kalmayarak sab-i
defter ile nfusdan hali kura dahi var ise nihayet-i deftere yazlarak
asl yerl olarak bulunan islam in baka ve yabanca in baka
ve ekrad ve aair in baka ve kpti in baka olarak defterleri
tanzim birle taraf- erden imza olunarak bir ayn ol tarafta defter
nazr tarafna da teslim ve bervech-i muharrer mahza defterleri
dersaadete gnderilmek ve yerl olarak asl mevcud reaya ve evlatlarnn sinn ve ekal ve sakin olduklar mahallat ve kura ve iftlikat ve cizyeye istihkak- hakikileri beyan ve rakamlar vaz ile
ale'l-infirad baka ve yabanc olarak bulunan reaya kang kaza ve
kura reayasndandr mikdar ve keyfiyyeti ve ticaret vesaire ile aher
kazada bulunan yerl reaya zahire ihrac ile sebt-i defter olunarak
yerl olub asl mevcud olan reaya ile emred ve murahk hkmne
dahilolan evlatlarnn hi birisi haric ve mektum kalmamak zere
her birinin sinn ve ekalleri isimleri bala ve zirlerine iaret klnmak
ve reaya-y mevcudenin sinIerine bi-gayret ihtimam ve dikkat ve
yerl reayadan olub ticaret vesaire ile kaza-y aherde bulunanlar ve
yabanc bulunan reaya kang mahallden ve ne in gelmitir keyfileri nedir yeddlerinde olan tezkerelerine baklub esamisi balalarna iaret olunarak baka baka kezalik defterleri taraf- erden
imza itdirilireke bir ayn defter nazrna teslim klnarak ber-vech-i
muharrer mahza defteri gnderilmesi ve tahrir madd-yi hayriyesi
nizamndan olan yoklama usul bundan byle cari olub alt ayda
bir kere yoklama defterlerinin nizarn zere takdim olunmas.

TEMETTUAT

SA YIMLARI VE BU SA YIMLARI DZENLEYEN

NIZAMNAME RNEKLERI

795

2. 2 Numaral Nizamname*
Kaza-y mezburun mahallat dahi tobdan yazlmayub
mahalle mahalle olarak zirde gsterilen suretde tahriri
bir de emlak defteri baka nfus defteri baka olmas
Tanzimat- Hayriye usulnce emlak tahriri usul
Kaza-y Kesriye der liva-y Paa
Kaza-y mezbure vakfmdr yohsa zeamet ve tmar hissesi dahi varmdr olduu halde bunlarn her birine ne
mikdar r verilmekdedir baka baka gsterilmesi ve
sekenesinin dahi hret ve snflar yazlmas
Mahalle-yi falan
geen bir senede saliye tevziat mucibince virdii
hane
numara
200
1
1
Karye-i mezbure imam uzun boylu kumral sakall Molla mer olu brahim Efendi nin emlak
Kestane ecan
adet
beherden
12
5

Tarla dnm
Ecar bahesi
30
beherden
adet
9
1
kymet
270 hali dnm kymet
LO
200
mezru dnm

kymet

kz re's
3 beherden
50
kymet
150

60

20
Keyl
hnta
iar
avdar
burak

Kei re's
20 beherden
16
kymet
320

5
5
2
3
15

yekun
1600
emlak kymeti
530

* B.O.A.

hububat kymeti
1070

Cevdet Dahiliye. no. 1477. Bkz: Ek III.

Katr re's
1
kymet
600

NURI ADIYEKE

796

Bunlardan tahmini bir senede temeltu

300
Temeltu-u mezkuresine ve hal ve tahammlne gre mahallesinde
cmle marifetiyle tahsis klnan virg-y senevisi
150

Nfus dahi usul- sabk zere tekmillen tahrir olunarak

tebyiz olunmu ise 01 vechle irsali olmad halde zirde
gsterildii zere tahriri
Nfus tahriri
Numa-y evvelden bed ile nihayet numaraya vannca
herbir numara beyninde tevelld yazlmak zere fasla
yani ak mahall bralmas
Mahalle-yi falan
hane
numara
1
1
imam- karye
olu ter bykl
Uzun boylu kara sakall
Ahmed
Mehmed Emin bin Ahmed
sinn
sinn
20
45

ifti
damad orta boylu kara
bykl Ali bin Hseyin
sin n
30

olu abb- emred

Mehmed
sinn
15

dieri abb- emred

Hseyin
sinn
15

hane numara
2
2 muhtar- evvel
Uzun boylu kara sakall
Ahmed bin Abdullah
sinn
45
nalbant
karnda uzun boylu
kara bykl Hasan
bin Hseyin
sinn
30

bazban
olu
Mehmed
sinn
6

Tanzimat- hayriye usul- mehasin-i mulu icrasnda memur

buyumlan muhassllara ber-tafsi1 ceride muhasebesinden
talimatnameler virilmi ise de muahharen talimat- mezkurede tahriri emlak maddesinde gsterilen temettu hususu hakkyla bilinerek

TEMEITUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NIzAMNAME RNEKLERI

DZENLEYEN

797

virg-y senevisi taksiminde yanl keyfiyyet vukuu bulmakda olduu anlalarak 01 babda umumen tastir buyrulan emimame-yi samiye mebni baz muhassllar tarafndan bi 't-taleb bu vech1e talimatname verilmi olduu.
3. 3 Numaral Nizamname*
Tadil ve tesviye-i virg-y memalik niyet-i hayriyesiyle temettuat-
ahalinin tahriri hususuna mteallik buyrulan irade-i seniyye ve 01
babda irsal olunan numune1ere tevfikan tahririne teebbs olunmu
ise de zikr olunan mmunelerde musarrah olmayan nesnelerin
suret-i tahririr baz mahallerden sual olunmu ve mevadd- mesulenin suret-i tahririne dair virilan ecvibe mealleri malum olarak
ana gre icra-y icabna baklmak zre zire bend bend tahrir ve
beyan klnmdr
sual
ashab- arazi ve iftlikatdan bi'z-zat erbab- ziraatden olmayub irket ve hdmetci ile ziraat idenlerin mezru ve gayr- mezru tarlalar
sebt-i defter olacak ise de eriklerinin hissesi ve hidmetkarlarnn
cretleri ne suretle tahrir olunaca ve bu husus daima bir kararda
durmayub inklab zere olacandan ne vech .ile icra olunmak lazm
gelecei
cevab
irket suretiyle olanlarn r bi'l-ihrac mansur haslatlar bi '1mnasafa ashab- arazi ve rekaya ve hdmetkarlarn crat dahi
hidmetkarlara temettu kayd ve terkim olunmas ve reka ile hdmetkarlardan aher sancak ve kaza ahalisinden olan olur ise bervech-i muharrer yazlacak temettuat irket ve hdmet itd mahallin olduu ve kend1eri ne makule kaza ve kyl olub hreti ne
id isimleri balalarna iaret klnmas ve bundan byle virilecek
karar vech1e beher sene yoklamalarnn icrasnda vukuat bilineceinden reka hissesi ve hdmetkar crat kimlere nakl ider
ise anlara temettu kayd olunmak icab idecei
*

B.O.A., A. DVN. no. 13/44. Bkz: Ek IV.

798

NURI ADIYEKE

sual
ba ve baenin haslat- seneviyyesinden masarf- vaka-y zaruriye ihrac olundukdan sonra bakisi mi yohsa has1at- vakalar tamamen mi temettu kay d olunmak icab idecei
cevab
ashab- ba ve bae gerek kend timar itsn ve gerek ahere timar
itdirsn i bu layihann bend-i ahirinde tafsil ve beyan olunan surete tatbiken bunlarn dahi masarifi tenzil olunmayarak haslat her
ne ise takmyla temettu kayd olunmak ve ahere icar olundu u
halde bedel-i icar ashabna ve haslat mteaherine temettu yazlmak lazm gelecei
sual
hday nabit palamud vesaire cem ve fruhtu ve mahmude ve am
sakz ve neft ya ve zift ve ketre imali ve kk boya ve kil hasn
misll zuhurat menafiinin kay n ne vechle icra olunmak iktiza idecei
cevab
bu makule zuhurat menafii beher sene itiyad idenlere temettuat-
kadime ve beher sene itiyad itmeyenIere zuhurat temettu denilerek
kayd olunmak ve beher sene yoklamasnda vukuat gsterilmek
lazm gelecei
sual
bir hanede bir kimesnenin evlad ve akraba ve taallukatndan ve
gerek ol kimesnenin ve gerek evlad ve taallukatnn izdivacndan
arazi ve hayvanat ashabndan olarak virg virmayanlarn emlak ve
arazi ve hayvanat ve akar ve temettuat tahrir olunmak icab idb itmeyecei ve ittii suretde ne vechle kay d olunmak iktiza idecei
cevab
taife-yi nisann zevci olsun olmasn eeri defter-i nfusa dahil 01mayub lakin temettu olunur emlak ve hayvanat ve akar- sairesi var
ise defter-i temettuata kayd icab idecei misll omakule virg
virmeyb bir hane bulunan rical ve nisvan kimin hanesinde ise ve
zevci olan nisvann zevci kim ise hane ve numaras ve ismi tasrih
olunarak usul vechle bakaca terkim olunmak lazm gelecei

TEMEITUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NiZAMNAME RNEKLERi

DZENLEYEN

799

su al
bir karye ahalisinin ziraatden mada kmr yakmak ve kaldrmclk
ve dencilik vesair bu misi11 ticaretden temettuat olsa i bu temettuat aynca zeyl olunmak m yohsa hesab olunub ziraatden olan
topyekune temettuat idhali mi iktiza idecei
cevab
ziratden haslalan
temettuat yekOnne ticaretden temettuat denilerek ilave olunmas
sual
bir ibh-i merut ve merbut baz hane ve dkkan ve deirman ve
hane vesairenin ve bunlardan vaki olan temettuatn tahriri icab idb
itmeyecei
cevab
bu makule merut ve merbut olan emlak ve akar- saire ile temettuat bi't-terkim merut lehi olan maktuat ve masanf- mutade
ve zuhurat her ne ise art- vakf zere hesab olunarak temettuat-
mezkureden ihrac birle kusuru ber mucib-i art- vakf kimlere aid
ise anlara temettu kayd olunmas
sual
baz vasi idaresinde bulunan eytamn nkud ve akan tahrir olunmak iktiza idb itmiyecei
cevab
ey tam- mezburenin sinnleri ve kend1erinin ve pederlerinin ve vasilerinin isimleriyle mutasamf olduklar emlak ve akar- saireleri ve
senevi temettulan tahrir olunmas ve nkudu dahi yazlub fakat nkuddan haslalan nemadan temettu kaydyla virg ahz nezd-i saltanat- seniyyede mnasib grlmeyb merhamet-i seniyye-yi ahane iktizas alanda mar'z-zikr nkuddan haslalan nemann sebti defter olunmasndan sarf- nazar klnmas
su al
bir kimesnenin arazi ve emlakndan baka sermayesi bulunarak ticaret etdii halde arazi ve emlaknn yazlaca derkar ise de sermayesinden vaki olan temettuatnn ne vechle yazlmas lazm gelecei

800

NURI ADIYEKE

cevab
arazi ve emlak bade't-tahrir sermayesi dahi kendsnden ve sair bi
garaz erbab- vukuf ve hem-civanndan tahkik olunarak sermayesinden hasl olan temettuat mezruat ve emlak ve hayvanatnn
temettuat zeyline tasrihen ilave olunmas
su al
bir karyede kura-y aher veyahud civan bulunan kasaba ve ehir
ahalisinden bir kimesnenin ba ve bae ve deirman ve tarla vesair akan olub asI sakin olduu mahallde yazld suretde karye-yi
merkumede dahi tahrir olunsa mkerrer dimek olacandan o makule emlak ve arazinin ne tarafa tahriri iktiza idecei
cevab
bir karyenin havi olduu kaffe-yi arazisinde vaki ba ve bae ve
deinnan ve ayr ve akar- saire ol karyenin defterine yazlmak
lazm geleceinden omakule ecanibden olan ashab- alakann dahi
akar ve temettuat usul vechle ol karyenin defterine yazlub sahibi
ne mahallde sakin olduu ve hreti ne id ismi balasna iaret
olunmas
su al
bir kimesnenin baz emlak sakin olduu mahallde ve baz emlak ve
hayvanat aher sancakda olduu suretde aher sancakda olan emlak
ve hayvanatnn tahriri ne vechle olaca
cevab
bir ahsn emlak ve arazi ve hayvanat vesair akan kang sancak ve
kazada ise ol sancak ve kaza defterine yazlmak lazm geleceinden
asl sakin olduu mahallde fakat orada olan emlak ve akar ve temettuat usul zere yazlub aher sancak ve kazada dahi emlak ve
akan olduu malum olmak in sakin olduu mahallde ismi balasna falan mahallde dahi emlak ve akan vardr deyu yalnz erh
verilerek tafsilen yazlmamas ve aher sancak ve kazada olan emlak
ve akar ve temettuat kaidesi vechle mahallerinde bade't-tahrir ismi
balasna nerede sakin olduu ve hreti ne id iaret klnmas

TEMEITUAT

SAYMLAR VE BU SAYMLAR
NzAMNAME RNEKLER

DZENLEYEN

SOL

su al
icar olunan deirmann bedel-i Carndan tathir ve tamirine masraf
olur ise masraf- mezbur ihrac olundukdan sonra bakisi mi yohsa
bedel-i icar- mezkur tamamen mi temettu yazlmak iktiza idecei
cevab
ibu layihann bend-i ahirinde tafsil ve beyan olunan surete tevfikan bu makulelerin dahi masarifi tenzil olunmayarak bedel-i ican
ne mikdar ise tamamen ve kamilen temettu tahrir olunmak icab idecei
sual
kura ahlisinden bir ademin mezru tarlas dahilinde bir dnm kk
boyas olub o dahi be seneden sonra kazlacandan haslat ne
vechle kayd olunmak iktiza idecei
cevab
dnmnn mikdan ve ne vakit zer olundu u ve ne zaman husule
gelecei beyan olunarak ashab zerine kayd ve mahsulatnn idrakinde temetuunun tahriri lazm gelecei
sual
anam sahipleri haslatn ber-vech-i itirak olmak zere anam
aherin yedine teslim ve badehu haslatn bi'l-mnasafa taksim eylemekde olduklanndan bunlann hisseleri baka baka temettu kay d
olunmak iktiza ider ise de gelecek sene anam sahibi ol kimesneden ganemlerini alub baka bir ademe virmi olduu suretde
merkum ortaknn zerine kay d olunan temettu ne vechle olmak
iktiza idecei
cevab
zirk olunan anam erikinden alub ahere vird suretde beher
sene yoklamas icrasnda erik-i sabk zerinden kayd ba-terkin
erik-i sabk zerinden kayd ba-terkin erik-i la-hakkna temettu
kay d olunmas
su al
sahibi firar idb na-malum olan veyahud be on seneden mtecaviz
silk-i askeride mefkud bulunan tarlalann ne vechle kay d olunmas
ve karyesi ahalisinden baz kimesne ziraat eyledii suretde haslat
kimin zerine kayd olunmak lazm gelecei

802

NURt ADIYEKE

cevab
mezkur tarlalar asl ashab zerine tahrir olunub ziraat iden ademin
zerine haslat temettu kayd olunmas
sual
dlsz ksrak ve merkeb ve camus vesairenin
itibaryla tahriri lazm gelb gelmedi i ve hin-i
le tahrir olaca
cevab
cins ve mikdan yazlub temettuatnn husul
icrasnda bilineceinden ol vakit shhati vechle

temettuat- atiyyesi
lzumunda ne vech-

beher sene yoklama

kayd olunmas

sual
boz ve erkek anam ve saireden temettuat hasl olmayaca cihetle
tahriri lazm gelb gelmedi i ve hin-i lzumunda ne vechle tahrir
olunaca
cevab
cins ve mikdar ve yapa ve kldan temettuat olanlarn temettular
yazlmas
sual
camus ve kara sr ve deve ve merkeb ve ksran sr dllerinden
temettuat- atiyyesi itibaryla bir ey tahriri lazm gelb gelmedi i
ve geldii takdirde ne vechle kayd olaca
cevab
bunlar cins cins deftere kay d olunarak nema ve temettularnn husul beher sene yoklama icrasnda bilineceinden 01 vakit shhati
zere kayd olunmak lazm gelecei
sual
hamule nakl iden tran ve bargir ve ka tr ve manda ve kz ve
merkebden temettuat- itibar ve haslat- seneviyye naruyla bir ey
tahrir olunmas lazum gelb gelmeyecei ve lzumu takdirinde ne
vechle yazlmak ve masarifi ne suretle gsterilmek iktiza idecei
cevab
i bu layihann bend-i ahirinde tafsil ve beyan olunan surete tatbikan bunlar in dahi masarif gsterilmek iktiza itmeyb te-

TEMETIUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NlzAMNAME RNEKLERI

DZENLEYEN

803

mettuat- seneviyyesi ne mikdara balig olur ise tamamen eshab

zerine temettu kayd olunmak icab idecei
sual
baz tccar ve erbab- sanayiin kendleri aher sancak ve kaza ahalisinden olub bir kazada tavattun iderek taayy dahi 01 kazada olduu halde bunlarn kaza-y mezburda tahrir-i temettuatlar icab
idb itmeyecei
cevab
bu misilller tahrir-i nfusda ahali-yi meskune gibi kay d ve defter
olunmu ise ticaret ve menafii ahali-yi saire misi11 hane ve numarasyla esamisi zeyline tahrir ve fakat misafir kayd olunmu veyahud hi kayd olunmam ise ne vakitden ber sakin bulunduu ve
memleketi neresi id ve ne makule ticaret ve sanaat ile meluf
olarak temettuu ne mikdar olduu bervech-i izah kay d ve tezkir
olunmas
su al
silk-i askeride olarak memuriyetde veyahud li-ec1i'l-maslaha memleketinde bulunan ve istibdalen vilayetine gelb redif kayd olunmu
olan zabitan ve neferatn emlak ve arazi ve hayvanat ve temettuat
tahrir olunarak askeri olduklar isimleri balalarna erh verilmek
icab idb itmeyecei
cevab
usul zre bi't-tahrir alay ve tabur1aryla silk-i askeride bulunduu
ve istibdalen redif kayd olunduu numaralar balalarna iaret olunmas ve snuf-u askeriyeden mtekaid bulunan ahsn mutasamf olduu emlak ve arazi ve hayvanatdan tekadl icrasndan mukaddem olanlar baka ve tekaud oldukdan sonra tasarrufunda
bulunanlar baka gsterilmesi
sual
bir mahalle ve karye ahalisinin sakin olduklar hane tetimmesinden
olan ba ve baeleri tahrir olunmak ve hasl- zm ve meyve ve
sebzeleri temeltuatna idhal klnmak icab idb itmeyecei

__
"~

S04

NURt ADIYEKE

cevab
bu misll ba ve bae arazi-yi miriye ve vakfiyeden olarak r
veyahud mukataa-y zemin virerek kusur haslatn ahere fruht
ider veya icar eyler ise tahrir olunub icar ve haslat temettu kay d
olunmak iktiza idecei ve eer r ve mukataa olarak bir ey virmeyb sakn olduu hanesi dahilinde ise tahririnden ve temettuata
idhalinden sarf- nazar olunmak icab idecei
su al
ba-berat- aliyye eimme ve hteba ve hdema-y sairenin emlak ve
arazi ve temettuat yazldkda isimleri balalarna ne hdmetde bulunduklarnn kayd olunmak lazm gelb gelmeyecei
cevab
ne hdmetde mstahdem ise numaras balasna iaret klnmak
lazm gelecei
sual
bir kazada an asI haymeniin iken ba-irade-yi seniyye iskan itdirilmi olan yrkan ve aair-i saire henz ziraat le megul 01mayub hayvanatyla tai itmekde iseler de temettular tahrir olunub
olunmayaca
cevab
bu vechle iskan itdirilmi olan ve haymeniin bulunan aair vesairenin tahrir-i emlak ve hayvanat ve temettuat hakknda bundan
byle erefsnuh idecek emir ve irade-yi seniyyenin zuhuruna
dein tehir olunmas ve aair-i merkumeden teden ber meskun
bulunub ziraatle megulolarak ahali-yi saire misill virg vir(ir)
airetlerine mal- miri viregelenlerin arazi ve hayvanat ve temettuat usul vechle tahrir ve izbar ve hisse-yi virglleriyle mal-
mirileri ayrca kayd ve iar klnmas
sual
yerl ahaliden esham ve mukataat ve makuat ve ziraat ve timarat
ashab olduuna binaen esham faizi ve maktuat ve saire-yi mezkurenin bedelat ve haslatlanyla muvazzaf bulunan memurin ve
saire maalarnn ashabna temettu kay d olunmak lazm gelb gelmeyecei

TEMETIUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NlZAMNAME RNEKLERl

DZENLEYEN

SOS

cevab
zikr olunan faiz-i esham ve bedelat ve haslat ve maalar omakule
yerlden olan ashabna temettu kayd olunmak ve fakat mukaatn
mal- miri ve kalemiyesi ve maktuatn mal- mirisi ve ashab- timaratdan mtekaidin ve sbyann hum s haslatlar tenzil ile kusur
bedel at ve haslatlar temettu yazlmak ve bir de taraf- sa1tanat-
seniyyeden memuriyetle muvazzaf olub yerl olmayan memuratn
maalar tahririnden sarf- nazar klnmak iktiza idecei
sual
baz kylerde yaz bilr kimesne bulunmadndan cret-i lazmesi
ky ahalisi tarafndan virilmek zere kati b taleb olunduu suretde
ne vechle muamele olunmak lazm gelecei
cevab
yaz yazmaa muktedir kimesne bulunmayub da bu vechle kati b
taleb olurduu takdirde adem kayrmak sadedine dlmeyb mahalli meclisinde bi'l-imtihan erbabndan tedarik ve creti kat olunarak o makule mahallere gnderilmek ve u kadar ki cret-i maktuasnn usulne konulmayarak verilmesinde baz guna fesad
kararak yani bu bahane ile ziyade cret veyahud masraf sokudurulub taraf- ahaliden alnmas melhuz olduundan ber-vech-i
muharrer lzumu olan kylere ne kadar katib gnderilr ise o makule kylerin ve katiblerin isimleri ve kat olunan cretleri sebt-i
defter olunub emval sandndan ber-vech-i taviz ita ve her birine
ka gnde ne mikdar cret virilr ise balas defterl mazbata ile
keyfiyeti bu tarafa inha olunmak ve ber vech-i muharrer virilecek
ucuratn mahallerinden tahsili babnda eref snuh idecek irade-yi
aliyye mucibince bi't-tahsil sandua teslim ile keyfiyeti kezalik bu
tarafa iar klnmak icab idecei
su al
ber vech-i muharrer tahrir olunacak temettuatdan tohum esman ve
curat ve masarif-i saire-yi vakann tenzil olunub olunmamas
cevab
masrafsz ve emeksiz bir vechle ticaret ve temettu olunamayaca
bedihyyatdan olub fakat tahkik-i musadefede kalkld suretde
azim maslahat mucib olacandan baka tahrir-i temettuatdan

806

NUR! ADIYEKE

murad- ali gayr- ez masarif fazlasnn virgu mukabili alnmas

dimek olmayub temettuat- vakaya gre fakat munasibi mikdar
virgu tahsisi ve madas yine kendlere kalarak istikmal-i muameleyi hakkaniyetin ifas kaziyye-yi hyriyesine matuf ve memul olduu teebbsat- haliye delaletiyle zahir ve bu suretle masarifat-
vakann tahkik ve tenzili hasl tahsil kabilinden olaca bedihi ve
bahir olduuna binaen zikr olunan tohum esman ve curat ve masarif-i saire-yi vakann tahkik ve tenzili icab itmeyecei
bend-i ahir
su al
mezru tarla ve ba ve bostanlardan tahrir-i temettular esnada mahsulat idrak itmeyenerin haslat- seneviyyeleri takriben mi yohsa
sene-yi sabka kyasen mi sebt-i defter olunacak veyahud her bir
mahsuln idraknda m tahrir klnacak ne vechle olmak lazm gelecei
cevab
numunede gsterildii zere altm senesi haslatlar tarla vesairenin kenarna baka ve altmbir senesinde idrak iden mahsuln
vukuu miktad ve idrak itmeyenerin tahmin olunaca kadar bi'lhesab zikr olunan altmbir senesi haslatlar dahi bu suretle mar'zzikr altm senesi haslat altna baka yazlmak ve bir de gerek arazinin ve gerek hayvan at vesairenin mahsulat mevki ve cinsine gre
her tarafa tahmin ve takdir cihetiyle malum olarak tarifesi tanzim
olunub muvazene ile sebt-i defter olunduu halde haslat- vakas
shhate makrun olacandan ana gre tahrir klnmak mesela bir
dnm tarlaya mevkiince ne kadar tohum ekilr ve dolu ve bo senelerin vasat yani bi'l-farz dolu senesinde altm ve bo senesinde
yigirmi kile mahsulolur ise vasat krk kile mahsul itibariyle inde'rrayc senevi ne mikdar haslat olabilr ve hayvanatdan koyun ve
keiden ya ve peynir ve yapa ve kl ve inek ve mandadan kezalik ya ve peyniri mahsulat ve ba ve bostan ve bae ve kovan
vesairenin mahsulleri dahi mukayese-yi lazme ile hesab ve kitab
olunub her birinin cinsen ve mevki en haslat- seneviyeleri ne kadar
olur ber vech-i muharrer tarifesi yaplub bi'l-muvazene sebt-i defter.
olunmak tabiyyet-i masahat iktizasndan olaca

TEMETIUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NlzAMNAME RNEKLERI

DZENLEYEN

S()7

sual
ashab- iftlikandan yerl olsun veyahud der aliyye ve mahall-i sairede sakin bulunsun bi'l-cmle iflikatn ashab ve vekilleri tarafndan bi'z-zat veyahud irket ve isticar suretiyle bi'l-idare temettuat- vakalarna gre virglleri istihsal olunmakda olduuna
binaen kaffe-yi iftlikatn haslat ashabna temettu kayd olunmak
lazm gelb gelmeyecei
cevab
zikr olunan iftlikat haslatnn ashabna temettu kayd olunmas ve
ilerinden aher mahallerde sakin olanlarn sakin olduklar mahaller
nereleri ise isimleri balarna gsterilmesi ve bi'z-zat idare idenlerin
haslatlar tamamen ashabna ve irket ile idare eyleyenlerin haslatlarndan mukaveleleri vechle hisseleri bi't-tefrik ashabna ve
rekasna ve icar olunanlarn bedel-i icar sahiplerine ve mstecirlerin menafii mstecirlerine temettu yazlmas.

NURI ADIYEKE

EKI

"

..

:}.~.'~
.

"""
.

"i. -

TEMETIUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
NlZAMNAME RNEKLER!

EK II-I A

"~

---~~..:>':"'.,;

...

'Ci.' .

<r."..t.f.~
~.'
\

DZENLEYEN

809

NURt ADIYEKE

810

EK 11-1 B

---

.~.
____

->-_ ~~

..

.A.e,.......-,.,)'O\~~..JL..;..,:;;",~
t:.:.",~,:,,:~

c.S",~leJ';"~

','
7

TEMETTUAT

SAyMLAR VE BU SAyMLAR
N1ZAMNAME RNEKLER1

DZENLEYEN

EK 11-2 A

'"

~:..::

~~

~i

'.

---

.>..i"...$'~i.\w~~.

o'.

".

...",.;' -:,)..-r .Jli.:.I ....,..~,),~

/,

.'

o'

,I.

'.

.~'I:~,;...J
.'.~ ..
JoAI..,J.'"l~.~~:".~.,."".

..

...
.;.,..;.;
__~e.~

..-:;";j~$"",..,:J.JI""'\::~'''';''1

O"

.. ~

...

d.

.\..-

<

~~~~~

;..:,...:.'J;.,.".

~.

\..L. t.#,~
~~cS',.'o;"

.~;:~~ ..
,.

'-..:...

v':";.~~\..J~t
. :::.F,.

""...

.. '........

'.~
..
"'~
.
..:.

.r

____

J~

~::
~-----;
~~;"~~"":'fi6"

'.'

.....
\"..j. eLla,",
. .~~ .?.P'~ ....r,
. :..\.--,-..,.r~~",I""",\'~~.J,J-,I.;).,
....
.

.
.. /..
o'
<S'."b.;.~. <s.)
."".hlS:'":'.,!.4.ei~~~~",)"~,:,,,,,';":"'~u."~~.>$";"~~~e.,

..
:"'1Ai

812

NURI ADIYEKE

EK 11-2 B

1"

."":::

..

~"

r",,_~ ..

~
~:--<
.j..;'~~;~

-. ..J:';;","L~
~\.
~ ..

~~~.

~~::~
\

~e><s:,,:;'~;~'
"'.J..:...J';J';"I

TEMETTUAT

SA YIMLARI VE BU SA YIMLARI DZENLEYEN

NIZAMNAME RNEKLERI

8 i3

814

NUR ADIYEKE

EK 111-1 A

/
"'.r---J

&),~i

~.

-t:::=tI"
0;;

".

--.

SA YIMLARI DU"ZENLEYEN
VE SgRNEKLERt
TEMETTUA T SAyMLAR
NtZAMNAME

815

EK 111-1 B

<./

'..

-:~. .:~

<L. e).!J! ':J;~'

4

,.

-<a

!..s. -J

~.

.-:.; e: ~,'

~ S~'::'J' lS.Jt.!.

'l::.

~-)'-~

-v.-

"".

e) JJ/ (J;~'
J, ..;.:v1/

"U-_
t"

~~.

~.

'V'--~C

--"1..

",
"- ~-y
o/.~,,--":~""
'~~,

'''''~; ;?,"~,),""";.,/~"

6J" tj,...;f ~
,~

~~-"

)l',~ ""'~ -;;.).AY

J~,

J'''_';'_b/;; ,

eJ,;r.-,:,,- ~ ,:;. "~ft--,,~;'

eLL0"",;'

*~

"'L-

.l\:., """'~ ~

j~

;,-~, ,,~ J16, ~,

~.J~IJ;-:".1

''''-ri? 11~ r""1'_.

:"."
.'

'i6iJh/1f':;;"~;,yj4"~i'.~~;"f;y
f-'1."1t"i"l7.{r--,
' . """'7/;'
~ .._ ...~-_."t:.;;,,"';.-:
..,.. ~ ',.
Vi"

"#1'1'

Co'

,."

"",,, ;.r.w"",.,7ii'~..;;;;::;,;,;/:,,,, ri> "'" '." <f':'"-:'''' '_-";-_ "('~ '" '';'.;~~'v
- ~._-_.... - .__ ._----~--_._---....
rr:,>y;y-.

"

".

'.

.'

,f

,J

-....

~~ <"r- "'"
o

rJ' (4-

N~

,r" ,'", "",;.,.

,;.~

'ri' :.;~,-._ ri ,.;.'";"1'" ,;.~ ;.'"

'.

'.

oi..~----i~

i~

~~

"

o",

".

'4'-"-:,,,,,.

__

';...~

'"<'" "'if' Y"

~1.", ""

' ~(h
f'-"---'-~-'-

~"" in,~

"'"'''' ",,;;,rJ<> "'~

:<'.<"r. ~....-;'

-~".~~-

""'-e-.;;--.;.?r.r.- f-;';,,- .-(","~, ~O''''h'~ ''''''!..., ,.7;,..~Jf~

. '('~- ',"", 'i";''" ;.;':'~,
,..," 'j' ';i>/"
.
. f'i< - .~.-- '/f>
. ;;_":'_.,~ .'.'''''ro_ ....~.....
"__...._._
..,.

,",'f' .~<',:,',~

"

~ ':i>'f'""'- -;-'1- ..,'~ "'. ,,;. ,4 "~~-,y'y;'(" " .

- ',.ro~:v>(;';.. '%,,:0;' ':;~n

-rr--..
----.-------_
,?Y"
o~

~,:-.-;.--;o."..~f"''1.' ri:";"'v---'
l".f'llr~--;11 ~'';-'J' l-'Yft -iJl'~ '::v.;;r.
.

r-;'}\,'Y

-.

'.

':"""'r-rtjr'J1r.. 1'0

-:"";;,,,,:::.r,rrrrJ

~,r~?

r;'"n

_.'
i~'"

'(tfl'

r~~!,;"';i>:r.',..
-;')1 Q',I' I"r;?',;.-~_,-. _

~r.' r;r-.-;I'/'I'(,)

:ci"'.-~'I'.17
~j

"7"-" r;:1r('~

~:.v<.~""(:r.
..'!:''':''p

/1I"-:.I'~.9':
(",(9;f? &'(tf}
.1"
..
""I"( ....
rr;,.r..."I,''\:-r,...!~ ..

,:,~1,61~~~

r~l~ r~7"'(~

i~~!r('

'_

'r("~~r(,I)J1'(
..

~,"!,1?J!r'=f'(-"

:-,""~1"I...
,r":'~,;..'1'9" ~~ ~t';'v("iM i~"';i(:.,r(~--:

,s":",;" r~'7't" 1,!'" .''';,,r~~.,~ --:"1':'

rr;t,;'

o',,:,,:'-:v'~r.'1I

(A;~

'r."

tt',?Ir';y--

r:r,,:';'; ("'(.171:' ~;',r,:,.;fr'b~1(l

~--'Af"

~)lr(rI"'

,,(,',,,.j ..:...
.. lU'"
iN '~'~i'" ;'1"'r;LY
,

tr.,
)

'.

'rvo'i"',ar' "':'(,., ~L ,r",. ::(~ rr"'S:'Jl ;"'r'r,..~(" r." ',.r,r~("" ~r,..{;',:,r,~ "',.ro,.. 'r;'"tr'

~~ I:'"" (:y"

1If(J

".

f"'f- ';"'.r;'I",;r~{'s ~ ~:;.;",.,..i~'".-7r,r"'~",'''it r:'I"-:'~(" (~(;:-::.;:';"1,'1V I-AI):I

3)13AIOVl~f1N

9[8

r-'

:r~

;;";:.-:0.':"1: (...-:

""'-(i)

$Vf"

':"'f ":",(;,.
~~-"'f' r.~"''''-'-~'''''
"':''rf" (/''[''.rr

'1'7"

""",i(f":":'IT --:"SI,J.r

r(;l"'''"7'-;'"''

~'~-------'----.......,
(;:Y~r"tr.''>Pr";y--

~Y

"-).~ 'i':" .rfrv

~"!i:'" ~
,-no ~

,':'1 '. ~""

;,r;'",

~:-"

sv...
,.':"",""
....
, '.<"."'r, ..m :,-:,..,;..,
".,..;-,. ';"{.;,f"0

r'A~;"--;'....

;;::r.~'.<?<,r;..
~~:rv n-rr-~Q'1:
~
'~'~~I1Y, ,~_, ,',
.. .

f''j'i'A ~

,."

'
,U",Il""
. ;~.Los,...r..,<?<'~;.c-+-(;'f(r9:.(Ar."~(.~fr,(.4-.
r., ~
~7.,...
.
/

~ '. .. \., .'1' '...~." rr"...:r. ...ry.,.

.~I..
''''''''r''.'''''', .",.,...

'.

tv

-:rpr",:,r~~.
/'

"3'.I",rr:.('('./'I'~1i'

"

i:''''' ~,.

';.'> ''jr,,,,:,,,,~,,,

'S!"'-1'''!''Q
~

.;""~~
~.:''It1-lJ

~~I'

---

;'!'IrS)

f:- 'r :~

---

f,-

i ~-:."

. ....

- -------

..........

.,-,

n-""'".':""'"- - ',""'"....

ft ,.:;:. "",,

... ".~ '?oi; "," ,~. ''''~

"";,-,

".':".'

~"!'
/1'.

V?-:"t'"

'~o/~

-.,..i

or~

:~~-;"

#'. -;'.~ .. ':-r-r(i)~" ~

'r!/J

,',./'ri'
.. ,',-rl'"
.

'f"',S;" ,:.-;.,..,
'l\~" ;L? rr,j

. .

';ii'"

:,:",,,,,,r!'0 '.~

,:.-~

r- <, 'r ai'-> '~( >.,.., !,'~-.<"1,'r"?"",i\i~~ii;,':h??

-;',,--------,,.r(";.-.;- r..",
;;.,.'. 'r. ,f"~ K;'---"..
.

r~r"1" ,;.;.:. ;,~~ ;r.,,,, w' r0"';y" ~~~~"(""(~,iIr(l'I";i:t' ~0/.;.-"~:"

"r"" 'v""

i/',,;;, '( ~
".'

'i'" ,~

9-"';,:l't?j:I';~ra "':';1"" 'nr1J"n

'~}

..,;..,

'.

~i.~'

gl-AI )13:
Lf8

.
--.........

--

",f"v ~;-:",

>(',~ry!>':c or; ,..

<".,.,.." i'h ,~",,,,,"'id

_

i:",,":",

.,:,

'r

''''or -:''' ~.,_.";?...,,. <,,!,";' .

"""':<M-

---------

'","-o'''' '"," .;,."' ,~- ,,,,. '~: 'O&:"

:~.o:"""',,""" ",("'.":"'1"';r::

~ c,r".o/'"'!'

1~3'1)13N~Q
3WVNWVZIN
N3A3iN3ZDa I~ViWIA vs m 3A I~ViWIAVS LVflU3W3l

'i;?;t".f"7\'V

.....

"",:t' ";r."'''''' (On "') or-'

,,<"I' ,",'~ '(,.'l"<?, '~.,.".,..';. ""_ 1S',',,~cf"

r;,

>." "'~";., "t" "'" "1.,.~ "y" .' ,,,"",.

" 't'-c 'r"" "./ "'" '..,..

'.

d(",:',",:;;." ..;,

~~"""

. '. :'7 ~,- '.~

--.

"""r", r' ..
r ,{" 'f!' ~ "r:'~'n:?";.-,;~"'"

..:.;~

J~:y
.,

,;;;.,. "'" '-.ii"~",;.:;'"

, '.
. ?n
'. ",yo
,

?r""
d .~"
;CA ",."
'. ','
'. m
'/ r
.

'.~".'" -."", ?"'! .' ~-" .,;,.~,., ":;(-J.I'

"".

.
!.J'" ,r,,:,

""",~.",
~ ':,;..,..

r "".;,'..,
',",
;".?.;,,-_,
""1'
'''''"

r-;r

":~ ",,;r--->
if'

r'"?,,,~ '-:'"1' ''''f''-:VY-'

;''''

"""
''''''' <;..
..;,- ''''"
'
", ii,. 'oC ""n .",
",

;'rp~

'!Y'

;"" ""-'0;,'
'''',,.,
'n <",,;.
..ll-
'r,
,
",
..
'"
,'v
1
,,,.'" '''''. ...,
,"'n
.... 'r "". ,,"'" '..
'. r "."'" '""'"
. ",,"
. ~

"
-'"
'r,

" '.
,... ."

"O"

---.

~("

,""?

~ .1~f;",,~'~

,,-'~,""c'(' ~ i;. "~.~~(.;.

'l'l,t')

~rt---

-r ,..~ /Y""

'.",..,1:-,",

,",., "'<~"

,~

''''"rc "":';17 "'-..ir-, ",...-'l .'.r; ',,-..i""

'..

~ r:

1""""

"(';Yi'VI'J' ";~ Jlr, ''1~,

'.'

,''(1',,,

''''"v ''':';~.1?$'/'"
. ,.

---....

"""'1' ';', ,;".. .". fl"/j",';.r ''''1 ,,'7'

,-:", , ,.,;,.
':(

'",",,

=r0 'r;'" r;:" '~Y1::3"('r'~

~!'-:~1'"',..?Jl'ir."r' "'!1'

~,.---_..
1'1""

;~;r('..
:"

;'(c-- (o!"';

i/

rf,'m "f'(;,. ":-' 'Y' '~'''r~,.. ,,.~ ''''"rc '1~ tJI;(;"1' '.0 ,...
':/'

..;~ .ir;r" ~,. .r;:. r~~

? 0' '%'" 'f'" ''''::,,~rl' ,,.~ '''''r''q

:;'-yv

~(------~--"'""""-

v -AI)l3
3)13...\10\7' HII1N

818

~,..""';,-o

cr' r ''>:c<, ~

?:'V:." ...,., .,,,

>""''''''''",if,' "'i-~~

'?," ,)

K,;ro

..-;,

Oc",

cr',.."" c"",

9: ~ ,.. :. ,.,.,-,' "',.;.' ~ ""

-'("r'"

r~r1'>

r-jn

:.-!

r~,.,

,~n

>: "M 'r.') '0('''".,_ "'" "riP '?Y i'fl q) ""''''''

. .
~.r------

'.

'.'"

"":

"ro .or,' c"",

'

--If" ,~~;..

",;,..5';'

i.

r:-"

ur";...'("1<)

r"":'
"

,..,., '"", c;".":>

q)
"",.-"

'~.,.

""

t" '.;r-

_...-

",r"" "' .'1"

j~

.,;'

..i,..

".

i~'--

r.

tr~)K.;--->

. ..
';'c,".,.,... ,,!,c~,~
"" C" i" 0' OY",

,"'"

-;'f"---------_--._

. r;?fj~

:/,--,,,,, <,,,,.,r"

",r--

~-------.

':"""r: .',~,:"'::" ~:-;;; ",.,rf'~ '("~;-:

,r-

"" .<.,"'"

'.

-,------

....

0"------,!,,,.

'''7'' ~/,

"',,-"'" ~'"r 'P

",

''''''':Yol"., - '!'<> ' ';

"""

';.

.,..,'..,.p ;'~...,", >":"'- "';-'

'

ot,.

f' '.
";"';-

~"

v.;

'"

ii

Pfl ~'" ""',...,.

'.

c;""~'"
"'">..-.
7',
''

"'-.

i.

-""4 ,...
;-p yr-...;"
,'"

-----------

,.'

..
_.

"";~.

,., ,,~,!y>,,:,( i"~'::'C;' '..,~

"",,fl ~'"

::' fo

"j,r-> ,

r ',~
"i,-io """ ,",,.,) "" "'J-;'''~",,.,,. ~ ~". c~

" "

~.

',~)'""'" ""'"" 'c'r"'''' .,.. "!" '...::.","(,..;)

c...~"':" 'ro.,.~ ",",'"~"'r'>~.

---

f'.

;"

LI-AI)l3:
6[8

nI3'D13N~O 3WVNWVZlN
N3A3'lN3ZJ}G HIV'lWIAVS 08 3A HIV'lWIAVS .LVOll3W3.L

.(:'."'"

~.;"'i:,"!" r,o-"' ...f" !~I'1.'" J:n.:.,.;..~

..".."

';'i-",-';"" ,;;- '"""I" j-,i-:.

'.~ , ''''"..

''!'.,..",~ ;,. ,."" .."..,'~ "?'

'?
.- . ".

".
.
. .
.,,.,.~, ':.,...~ ".,~ -:"' ' '!' _.,~ U'W ."'_ ""':-!'

'.

.,,,.

-----

';':~r

!~;;'':'i;''~;;~.

'....

''-' -:-,_ ",~

'>r :., '" "'" "~""" . " """' ", . " '" ro "'~(o" '"." "r)''"'m .,...~ ".".,

"..-:-,,~

~,':'I.""",

1t' "~ ''''r. ""

'.

~~

~'7"""'~:"".n~

,""~", .'!'~ '.,..,..,..)"","~ '!!""~!,,,"'.

'~r "".
--. "';
.,.-.,
;'....",;
."'m;,;-,
'"" ,,..,''''bi<
. ;"'~
'c' ,~,-,~-..-r
'.'
".
".
....

---

,;.;.

''''r. ",., ,'" ~- ~""'!['"r.~"'. "~."'"....." ;, ", .,.7 "o> ." '\ ""....,
..,."
"".. v;
,,~,
''''
""'. "'-'o -!O;,

"

';.'.;r-----

"'':' .,~ '0" "'_ ~

. .'.

'"

'.. '~"
..
'.

~i

f ~f r

;"n,~?

.;~~;;'. 'WI.""'~,
"'.
,. >..;,0.",,-,.

"'...",f'

-.,..'r"...,",. "-7'!""-';, :<' 'r.'" ~" ',1" .

--:'V(j) .~:

:-,r'" s':. :':" .'J'

r?;" r,'.;" "':"~

,'j J., ,",.,r:"

r,'(fi i~1"

?!'!'~
'" ,,",'Y ~~'. ""_ ""' ."",. ,
'<''-+ ,""" ,;, [' ~~ ...,.i';~

'/7:<'1'",

i?~

'fr'i ' ~f"

I'I"'

-.

:':'!'I

~
"f~~:",:, ,.,.tl:' ":;-:-!lr
i

''1.'',$1'; ,.;.~

:-r,rft~ '-:r. i'~.~ ;.~

..
r,:,'" ,.,.~' ~

~";'j,..'~

!'t("/;"(j) ~

-r'!" 1'-:'iJ '.r?'

i~

~,..
'(r,J) .~-:~

. ,,,,'1'. .""'~1',I'-:fYJ

.;i'r ~'('

""'r.'!Y":""'-::-;f"

';.y

i',.."" "1"'''

-::r''''~~.~r'1?

"

'.r?' ,.. ;y---

.

'.f\('''.~.'ir.' 'r~,..
.r;r'jr;'1">
~r

"r>.~"

,,,,.,r'" "I,~..;- '-'-:"'{",'(.">tr,">",...;-;;

V -AI)l3:
3)13.\.10\1 l~nN

aZ8

17'~:;':'I';"r

'~r.fYj);'-('('

~;.',..;r.~"'" "r,~":r ;;'r

,'~
'''eY',.,~~t*'",

.,-.~-.'ro "<.,;..p. "'<,,;}

'-."r.J "" ~ ''''"'''''ri:'''" ;-,. ';.'",," ''"'" '" ~ ', ..,.. '.;;, ~~~ '."'" _,~_'.""(~;"
J?; ,,~~ ""r;('P ,.,.. M':",- '" "";"'~'''''t ;""

';',-. 'r'~ ,;.r.'~<>:;,.~;.

'''r.""",~ "",",.,.."--,,,'''(',",~_""'1' ''-':.~~''"c" "'""''''

;';" ,,. "" "1;'> .-r-'."." "", ',0''''''fr.'> i_~_,,;:-_,,;,c

;~,.
;''r'"'-ro 1'"

--

';";r-

.k,;r-J

i~

.""" .;.;",~

;-"'J'~";"";r. ;<,.".~,"- -,...,J'~..".,...

;.'";,,, ,~,A,. ..,,~

.-.:_ <'" ~~

-;~

~,r,,~,..
~~;'Q"'Y'.n('::"''''rr~~~

,.;.~

"'~P'''':",r' n_.,." .-".~ ...- "'_ 'n .....'r .;

""'"
~~oy;.,- "'"
.

r;'". '."'.:;
-c" ;;'-o

".

'.

. ...

"'<.~.,
. _ .,.."'''
.. '. '" -P;"

'n- - '..,'"
t':.

/('1",(,("

,f~

...

'l"'

r-

'''''~
.c. ,_ .",. r".... '...,
'. ""_"

:'f'r,'?'" "'."> ~.#".;-----~~

,...
'*"-."..- '"",.'~"~,~,."". '"~.,-.;.
--:""
,"o rP
'r"", ~;, '-4'.""?1"

"".~,

-:-;,

------.

'1'" ~:"'''' ",',

.... .

..,, J"';,
'7v"':.;., "r"M" ~ 'f" '''',- ~<"'!"'e .r'.,~;".'7'~
"r ,:.,;",",'h::;",
"" <, -7:", ,..', r .~
'-'.-" '",'
>"" ".,. "",e "t'_ ''''I' ~~.:,.,.
. -';"'", .,;-,? ,"". -"''';-"'.
:. 'r.'!"". ,~;;'",-..,.,
'.
. ",' ""':t' A
. """'.
.
. ,'.'"

1""- '" '",..".

~r-

;.r-~arl

.~f)

5";"

----

r,..,:.
. ''i?~.

, "" ..,." "'"r-'<;- ;'0'"-7 .".

,;Ot? .- -..... '..,.,-"" "".'{ ""

<!"r "t-'"ro; :.": ~

j'f

:'!""",:,"~),;-.,:"p,~"'--:"~r,?""

'[>pr';,.j

11

~r-----:"'.

:'':';~~.:'1'
f~

,~(i

r~~"",~p~

-;,..

~
_

~,('

':.:ot! "~(!,,~...v.n:,,,.~
:!""".~;'-(~"(J r.Vtt':)",.:.p;-;y,

-----l -AI)J:fI

[G8

nI3'D13N~O3WVNWVZlN
N3A3'lN3Z1}a I~V'lWIA vs m 3A I~V'lWIA vs LVflll3W3l

NUR ADIYEKE

822

EK IV-4 A

--~--;---

e/ ,0':/j

. / A'.>I';

.~ ~~LJ0{,~.J

c4.:;: ::0 oj ~
4,':"alh

~J

(~~'

,,;;,;...b''; @~'.>~h

/.

DOJ't",...J./r.Y4.Jif

,~-vJ k,er;-~<!J t"

J

t:-~'al)a~ ~_;;;".j';"f'/.;. ..;,'k, ".;,..~

~":-J'(J

~~;;;
:'/~1# _~jlj~'
- " . _/
"
J"

~/;~

6;.9 W ~';'" " 0-'6'

-1-"~
" _

4i-"

- PC

J~

0.1wa,

-V" t/";' j)P

AI~

k';V",

N~

dt?

'l;'~;>d'eov;<..J, , :'h';"

'0~ t,r;

i~J

-!-'~;
'"

~:,.i-.;.;
. .fd- ~-"..:

TEMETTUATSA~~~~~:~:g:~:~~i~RIDZENLEYEN

EK IV-4 B

Ji, ;OJ)';: ~~ ~~,

evI;;.;;,.,j ~,,~ ~)->,.i:,,;j;~,,;0, "':;,iJ>/~, ,<f'"
' -:"7:"~'-i ;i~
"':;.w',f~ ',ii" ~.JJ' t/" !Nf-)',,{-,
n

<.J, "U"'"'""""....
.' ~.YA1.()u,,- JtI-,

-ft
.(.i~,...

~/)

~ j

e..-fr4-

823