UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET POLITIKIH NAUKA

POLITOLOGIJA

Tema: MULTILATERALNA DIPLOMATIJA

Seminarski rad

Mentor:

Studentica:

Prof. Dr. Halilovi Safet

Klapuh Vildana, 2616

Sarajevo, mart 2015.

SADRAJ

Uvod.................................................................................................................................................
Multilateralna diplomatija - pravna priroda....................................................................................
Vrste multilateralne diplomatije.......................................................................................................
Stalne misije pri meunarodnim organizacijama..........................................................................
Diplomatski predstavnici - uloga i funkcije..................................................................................
Delegacije.......................................................................................................................................
Delegacije pri organima meunarodnih organizacija i na meunarodnim konferencijama
........................................................................................................................................................
Delegacije posmatraa pri organima meunarodnih organizacija i na meunarodnim
konferencijama...............................................................................................................................
Zakljuak........................................................................................................................................
Literatura........................................................................................................................................

UVOD

Danas postoje razliite vrste saradnji izmeu suverenih drava. Uzrok svake saradnje
je globalizacija, koja podstie meunarodne odnose i doprinosi njihovoj raznovrsnosti.
Diplomatija je jedan od izuzetno znaajnih instrumenata politike jedne zemlje. Njen
cilj je unapreenje i zatita nacionalnih interesa, ostvarenje jednog odreenog politikog
pravca, rjeavanje eventualnih sporova, otklanjanje pogrenih predstava o zemlji. Jednom
rjeju, diplomatskim kanalima ostvaruje se spoljna politika.
Najznaajniji oblici diplomatije su bilateralna i multilateralna diplomatija. One u sebe,
na jedan ili drugi nain, ukljuuju i sve druge oblike diplomatije i diplomatskih aktivnosti.
Multilateralna ili viestrana diplomatija je tekovina novijeg vremena; njene zaetke
susreemo u 19. vijeku, kada su drave pribjegavale organizovanju kongresa i konferencija u
cilju rjeavanja spornih pitanja od ireg interesa. Meutim, pun procvat viestrana diplomatija
doivljava u krilu savremenih meunarodnih organizacija koje postaju centri saradnje drava
na novim osnovama. Dakle, doba multilateralne diplomatije poinje sa osnivanjem
meunarodnih organizacija.

MULTILATERALNA DIPLOMATIJA - PRAVNA PRIRODA

Multilateralna diplomatija javlja se u svom pravom obliku tek u 19. vijeku. Saradnja
vie drava institucionalizuje se kroz stvaranje zajednikih tijela i komisija, a kasnije i prvih
meunarodnih

organizacija

savremenog

tipa.

Pod

multilateralnom

diplomatijom

podrazumijeva se predstavljanje drava u njihovim odnosima sa meunarodnim

organizacijama i na konferencijama koje se sazivaju od strane ili pod okriljem meunarodne
organizacije.1
Multilateralna diplomatija postala je jedan od mega trendova u meunarodnim
odnosima savremenog svijeta.2
Dok je bilateralna diplomatija oblik meunarodnih odnosa izmeu dvije drave bilo da
se odvija kroz povremene ili kroz stalne diplomatske kontakte, saradnja izmeu dvije drave
na osnovu njihove saglasnosti i u okvirima normi meunarodnog prava, multilateralna
diplomatija je organizovana saradnja vie subjekata meunarodnog prava koja se odvija na
osnovu prethodno utvrenih pravila i procedura.
Osnovna razlika izmeu bilateralne i multilateralne diplomatije je razlika u pravnoj
prirodi subjekata izmeu kojih se relevantan odnos uspostavlja. Kod multilateralne
diplomatije radi se o odnosu izmeu drave i meunarodne organizacije, drava vri aktivno
pravo poslanstva a meunarodna organizacija pasivno pravo. Kako su meunarodne
organizacije neteritorijalni subjekti meunarodnog prava, u odnos drava-meunarodna
organizacija se u odreenoj mjeri ukljuuje i drava na ijoj se teritoriji nalazi sjedite
meunarodne organizacije, taj odnos nije pravno gledano element pojma multilateralne
diplomatije ve je prije uslov za normalno i uspjeno obavljanje zadataka stalne misije.
Diplomatski odnosi izmeu drava, karakteristini za bilateralnu diplomatiju, i odnosi
izmeu drave i meunarodne organizacije, karakteristini za multilateralnu diplomatiju, ne
mogu se izjednaavati. Postoji nekoliko kljunih razlika izmeu ove dvije ustanove. Odnos
koji se uspostavlja izmeu drave lanice jedne meunarodne organizacije i meunarodne
1 M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 295.
2 ai, Diplomatija,ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braa Kari, Beograd
2003, str. 45.
4

organizacije moe se samo u irem smislu posmatrati kao diplomatski odnos. To nije klasian
odnos koji se pojavljuje izmeu drava kao klasinih subjekata pri uspostavljanju redovnih
diplomatskih odnosa.
Prilikom osnivanja stalnih misija pri meunarodnim organizacijama pojavljuje se
sloeniji pravni odnos nego to je to sluaj prilikom osnivanja redovnih diplomatskih misija
izmeu drava. Dok se prilikom osnivanja redovnih diplomatskih misija pojavljuje dvostrani
odnos izmeu dvije drave, dotle se kod osnivanja stalnih misija pri meunarodnim
organizacijama pojavljuje sloeniji viestrani odnos. Pored drave lanice koja osniva stalnu
misiju i meunarodne organizacije kod koje je osniva, ovdje se pojavljuje i drava domain,
na ijoj teritoriji se nalazi sjedite organizacije. To je posljedica injenice da meunarodne
organizacije imaju sopstvenu teritoriju, i u izvijesnom smislu imamo trostrani odnos kakvog
nema kod bilateralne diplomatije.3
Multilateralna diplomatija je posljedica drutvenih promjena u svijetu, tehnoloke
revolucije i razvoja saobraaja. U uslovima sveopte povezanosti svijeta i spoljna politika
poprima globalne razmjere i zahtijeva rjeenja na univerzalnoj osnovi po nizu pitanja.
Viestrana diplomatija moe biti ad hoc imenovana za jedan konkretan sluaj, i stalna
u vidu upuivanja stalnih misija drava pri meunarodnim organizacijama. Osnovna razlika je
u tome to je prva tematski i vremenski ograniena samo na taj skup, a druga kontinuirano
obavlja djelatnost na irem planu, koji esto prevazilazi ue interese sopstvene drave. Kod
prve utvruju se pravila procedure i nain glasanja za svaki skup, dok kod druge djelatnost se
odvija po utvrenim pravilima procedure i nainu glasanja.
Konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama
univerzalnog karaktera (1975) razlikuje tri oblika multilateralne diplomatije:
a) stalne misije pri meunarodnim organizacijama
b) predstavnike drava na meunarodnim konferencijama sazvanim od strane
meunarodne organizacije ili pod njenim okriljem
c) posmatrake misije drava-nelanica4

VRSTE MULTILATERALNE DIPLOMATIJE

3 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 239.
4 M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 298.
5

Multilateralna diplomatija javlja se u vie oblika, u zavisnosti od toga ta je predmet njenog

angamana, kao i ko su njeni subjekti. Najea je podjela multilateralne diplomatije na
politiku i ekonomsku.
Multilaterana politika diplomatija ima u svom fokusu pitanja i aktivnosti koja se tiu
rata i mira, dravnih granica, ljudskih prava i sloboda, bezbjednosti, borba protiv kriminala i
krijumarenja narkotika i oruja, pitanja ouvanja ivotne sredine i dr.
Primjer politike multilateralne diplomatije: aktivnost Savjeta bezbjednosti i drugih
organa UN, Savjeta Evrope, OEBS i drugih globalnih meunarodnih organizacija koje se
preteno bave globalnim politikim pitanjima svijeta.
Multilateralna ekonomska diplomatija fokusirana je na pitanja i aktivnosti koji se tiu
globalnih svjetskih ili regionalnih problema: odrivi ekonomski razvoj, nezaposlenost,
poveanje proizvodnje hrane, iskorjenjivanje siromatva, reprogram dugova zemalja u
razvoju, smanjivanje jaza izmeu bogatih i siromanih i dr.
Primjer multilateralne ekonomske diplomatije je aktivnost MMF, Svjetske banke,
Svjetske trgovinske organizacije, OECD i drugih meunarodnih organizacija i regionalnih
integracija koje se preteno bave globalnim ekonomskim i razvojnim pitanjima svijeta.5
Diferenciranja unutar multilateralne diplomatije na politiku i ekonomsku uvijek su uslovna, a
ne iskljuiva, uz sve specifinosti koje karakteriu jedan ili drugi diplomatski segment. U
praksi, politiku multilateralnu diplomatiju esto je teko, pa i nemogue odvojiti od
ekonomske multilateralne diplomatije, jer se meusobno prepliu.
Skupovi efova drava ili vlada predstavljaju multilateralnu diplomatiju na vrhu ili
multilateralnu samit diplomatiju, kao to su, na primjer, samiti efova drava koju ine SAD,
Kanade, Japana, Velike Britanije, Francuske, Njemake, Italije i Rusije.
Aktivnost u okviru meunarodnih organizacija naziva se stalna ili redovna
multilateralna diplomatija.
Aktivnost na ad hoc sazvanim meunarodnim konferencijama naziva se privremena ili
ad hoc multilateralna diplomatija.
Diplomatske aktivnosti predstavnika drava lanica NATO, kao i misija drugih
zemalja akreditovanih pri toj globalnoj vojno-politikoj organizaciji su multilateralna vojna
diplomatija.
Paramultilateralna diplomatija je ona koja se ostvaruje izvan dravne multilateralne
diplomatije, u okviru ovlaenih meunarodnih organizacija.
5 ai, Diplomatija, ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braa Kari, Beograd
2003, str. 47.
6

Multilateralna diplomatija u svim svojim pojavnim oblicima je u pravoj ekspanziji u

savremenom svijetu.

STALNE MISIJE PRI MEUNARODNIM

ORGANIZACIJAMA
Stalne misije i multilateralna diplomatija javljaju se u svom pravom obliku tek u
devetnaestom vijeku. Saradnja vie drava institucionalizuje se kroz stvaranje zajednikih
tijela i komisija, a kasnije i prvih meunarodnih organizacija savremenog tipa. Predstavnici
drava sve ee borave u dravi sjeditu meunarodne organizacije i postepeno dobijaju
poseban poloaj na njenoj teritoriji. Stvaraju se prva pravila o njihovim povlasticama,
privilegijama i imunitetima. Taj poloaj se pribliava poloaju diplomatskih predstavnika
drava u bilateralnoj diplomatiji, mada nepostojanje reciprociteta (to je karakteristika
bilateralne diplomatije) oteava njihovo potpuno izjednaenje sa lanovima stalnih
diplomatskih misija.6
Svestrana aktivnost meunarodnih organizacija i njihova sve vea uloga u ivotu drava
zahtijevaju vre veze i trajniji kontakt izmeu organizacija i njegovog lanstva. To se
postie akreditovanjem stalnih misija pri meunarodnim organizacijama.7
Diplomatska misija je slubeno predstavnitvo drave u drugim dravama, kao i pri
meunarodnoj organizaciji/konferenciji. Diplomatska misija moe biti stalna ili privremena,
moe biti ad hoc za jedan specifian posao ili jedan zadatak
Uspostavljanje stalne misije pri meunarodnoj organizaciji je pravo, a ne obaveza
drave-lanice. Drava-lanica uspostavlja stalnu misiju pri meunarodnoj organizaciji
jednostranim aktom u formi notifikacije nadlenom organu organizacije, to pravo na
uspostavljanje misije proizlazi iz lanstva u meunarodnoj organizaciji.8
Drava-lanica akredituje predstavnike u meunarodnoj organizaciji slanjem
akreditivnih pisama nadlenom organu meunarodne oprganizacije. Pod nadlenim organom

6 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 234.
7 M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 165.
8 M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010, str. 298.
7

se podrazumijeva generalni sekretar ili direktor meunarodne organizacije. Misiju pored efa
misije sainjava i diplomatsko osoblje, administrativno i tehniko osoblje i posluno osoblje.9
Funkcija efa misije poinje predajom ovlaenja koja izdaje ef drave, predsjednik
vlade ili ministar inostranih poslova, i ono se dostavlja generalnom sekretaru. Generalni
sekretar ima ulogu administrativnog zastupnika organizacije.
Misije se otvaraju u sjeditu meunarodne organizacije. Ako pravila organizacije to
dozvoljavaju, uz prethodni pristanak drave sjedita, drava imenovanja moe da otvori
misiju i u mjestu gdje nije sjedite organizacije.10
Funkcije stalnih misija sastoje se u:
1.

predstavljanje drave imenovanja pri meunarodnoj organizaciji

2.

odravanje veza izmeu drave imenovanja i organizacije

3.

voenje pregovora sa organizacijom i u okviru organizacije

4.

upoznavanje sa djelatnou organizacije i podnoenje izvjetaja o tome vladi drave

5.

zatite interesa drave imenovanja i naela u odnosu na organizaciju

6.

rad na ostvarivanju ciljeva i naela organizacije sa organizacijom i u okviru iste.

Poto drava lanica meunarodne organizacije ima pravo da osnuje stalnu misiju na

osnovu svog lanstva koje se zasniva na naelu suverene jednakosti, tako se u sjeditu
meunarodnih organizacija pojavljuje i odnos izmeu samih drava koji se sprovodi preko
njihovih stalnih misija. Stalne misije kao i predstavniko tijelo predstavljaju suverenitet svojih
drava u meunarodnim odnosima u granicama dobijenih ovlaenja od drave. Stalne misije
predstavljaju u ogranienom obimu svoje drave kod meunarodnih organizacija kao
subjekata meunarodnog prava posebnih po vrsti.
Stalna misija ima zadatak da obezbjedi diplomatske odnose, kao organ spoljnih
odnosa jedne drave namijenjen da je predstavlja kod jedne meunarodne organizacije. Stalna
misija pored zatite interesa svoje drave, ima zadatak da radi i na ostvarenju naela, ciljeva i
zadataka organizacije. Upravo su stalne misije spona izmeu dva subjekta meunarodnog
prava razliitog roda.
9 Beka konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa eunarodnim
organizacijama univerzalnog karaktera, lan 13
10 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 247.
8

Prvi propis o stalnim misijama u eri Ujedinjenih nacija bila je rezolucija Generalne
skuptine od 3. decembra 1948. godine o stalnim misijama pri Ujedinjenim nacijama. Era
Ujedninjenih nacija i naglog razvoja univerzalnih i regionalnih meunarodnih organizacija
donijee i nezapamen razvitak stalnih misija drava pri meunarodnim organizacijama.
Beka konvencija o predstavljanju drava i njihovim odnosima sa meunarodnim
organizacijama univerzalnog karaktera, usvojena 1975. godine, izvrie konano kodifikaciju
pravila o stalnim misijama.11
Beka konvencija je usvojena 14. marta 1975. godine, a uredila je pitanje poloaja i
statusa misija drava pri meunarodnim organizacijama. U preambuli Konvencije istie se
stav drava uesnica da multilateralna diplomatija ima sve vaniju ulogu u odnosima izmeu
drava i da Organizacija Ujedinjenih Nacija, njene specijalizovane ustanove i druge
meunarodne organizacije univerzalnog karaktera u okviru meunarodne organizacije imaju
svoje zadatke. Konvencija se primjenjuje samo pod uslovom da je drava sjedita odnosne
meunarodne organizacije prihvatila Konvenciju.
Pravilo je da statut, odnosno osnovni akt meunarodne organizacije odreuje da li
drave nelanice imaju pravo da osnivaju stalne misije pri organizaciji, to je i logino jer
drave lanice meunarodne organizacije odluuju o njenom osnivanju i o svim bitnim
pitanjima vezanim za njen poloaj i djelatnost.
Beka konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim
organizacijama univerzalnog karaktera takoe omoguava uspostavljanje stalnih misija drava
nelanica organizacije, pod uslovom da to doputaju pravila te organizacije. 12 I drave
nelanice organizacija mogu upuivati stalne misije, ali samo u svojstvu posmatraa.
Vodei rauna o racionalnosti i injenici da pojedine drave nemaju dovoljno
sredstava za otvaranje i odravanje posebnih stalnih misija, Beka konvencija o predstavljanju
drava predvia mogunost viestrukog akreditovanja. Drava imenovanja moe da akredituje
isto lice u svojstvu efa misije kod dvije ili vie meunarodnih organizacija ili da imenuje efa
predstavnitva u svojstvu lana diplomatskog osoblja neke druge svoje misije. Isto tako, dvije
ili vie drava mogu da akredituju isto lice u svojstvu efa misije kod iste meunarodne
organizacije.

11 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, upr. str. 238.
12 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str.245.
9

Konvencija utvruje i dunost organizacije da, po potrebi, pomae dravi sjedita da

obezbjedi da drava imenovanja, njena misija i lanovi njene misije izvravaju svoje obaveze
u pogledu imuniteta i privilegija predvienih konvencijom.13

DIPLOMATSKI PREDSTAVNICI - ULOGA I FUNKCIJE

Posebnu grupu predstavnika u meunarodnom optenju i odravanju meunarodnih
odnosa ine lica koja u ime drava nastupaju kao lanovi stalnih misija pri meunarodnim
organizacijama i komisijama, kao i lica koja kao predstavnici drava u svojstvu lanova
delegacija uestvuju na meunarodnim konferencijama i skupovima. U okviru multilateralne
diplomatije ukljuuju se i meunarodni slubenici koji predstavljaju meunarodne
organizacije kao subjekte meunarodnog prava, i to u odnosu prema dravama (lanicama ili
nelanicama odnosnih organizacija) ili u odnosu na druge meunarodne organizacije.14
Diplomatsko osoblje regrutuje se, po pravilu, iz redova dravljana sopstvene zemlje.
Drava imenovanja po svom izboru imenuje lanove misije s tim da vodi rauna o dva uslova:
broj osoblja misije ne treba da prelazi okvire razumnog i normalnog s obzirom na funkcije
organizacije, potrebe dotine misije, i na okolnosti i uslove u dravi primateljici. ef misije i
lanovi diplomatskog osoblja trebaju u principu biti dravljani zemlje imenovanja.
Diplomatski predstavnik nije samo reprezentant, ve i zastupnik drave koja ga je
akreditovala. U svome svojstvu zastupnika, diplomatski predstavnik radi u ime drave,
izjavljuje njenu volju i time u njeno ime preuzima obaveze.15
Pored efa misije u sastav misije mogu da uu i drugi lanovi diplomatskog osoblja:
administrativno, tehniko i posluno osoblje. Drava imenovanja duna je da organizaciju
obavjetava o imenovanju, dolasku i odlasku lanova misije, adresi misije, zapoljavanju i
otputanju lica u svojstvu lanova osoblja misije i drugim sliniim podacima.16
Razvoj ustanove diplomatskih predstavnika odavno je postavio odreene granice njihovih
funkcija, svrstavajui ih u etiri osnovne grupe:1. predstavljanje
2. pregovaranje
13 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 248.
14 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 232.
15 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 39.
16 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 247.
10

3. zatita interesa i
4. posmatranje i obavjetavanje.
Peta grupa funkcija, koju pored navedene etiri pominje i Beka konvencija o diplomatskim
odnosima iz 1961. godine je i unapreenje prijateljskih odnosa.17

DELEGACIJE
Konvencija utvruje pravo drava da upute delegaciju u organ meunarodne
organizacije ili na konferenciju u skladu sa pravilima organizacije. Rije drava obuhvata i
drave-lanice i drave-nelanice.18
Delegacija oznaava delegaciju pri organu ili delegaciju na konferenciji.19

DELEGACIJE PRI ORGANIMA MEUNARODNIH

ORGANIZACIJA I NA MEUNARODNIM
KONFERENCIJAMA
Drava moe da uputi delegaciju u organ meunarodne organizacije ili na
konferenciju, pridravajui se pravila te organizacije. Akreditive efu delegacije i drugim
delegatima izdaje ef drave, ef vlade, ministar inostranih poslova ili neki drugi nadleni
organ drave imenovanja. Osim efa delegacije u delegaciji mogu da budu i drugi delegati,
diplomatsko osoblje, administrativno i tehniko osoblje.20
Broj lanova delegacije ne treba da pree granicu razumnog i normalnog, s obzirom
na zadatak konferencije, okolnosti i uslova u dravi sjedita. Veoma esto pravila organizacije
ili konferencije ograniavaju broj lica koja mogu da uestvuju na sjednici jednog organa ili na
konferenciji.
Ako je ef delegacije odsutan ili nije u mogunosti da vri svoje funkcije, nadleni
organ drave imenovanja postavlja vrioca dunosti efa delegacije meu ostalim lanovima

17 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007, str. 35.

18 M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010. str. 300.
19 Zakon o ratifikaciji Beke konvencije o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa
meunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, lan 1
20 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007. upr. Str. 250.
11

delegacije. Ime vrioca dunosti efa delegacije saoptava se organizaciji odnosno

konferenciji.
Konvencija predvia dunost drave sjedita da dravi imenovanja pomogne u pribavljanju
odgovarajuih prostorija delegacije, kao i prostorija za smjetaj osoblja.
Linost efa delegacije, ostalih delegata i lanova diplomatskog osoblja
neprikosnovena je. Oni ne mogu biti podvrgnuti nikakvom hapenju ili pritvoru. Svi oni
uivaju imunitet od krivinog sudstva drave sjedita, kao i od njenog graanskog i upravnog
sudstva u pogledu svih radnji uinjenih prilikom vrenja svojih dunosti.

DELEGACIJE POSMATRAA PRI ORGANIMA

MEUNARODNIH ORGANIZACIJA I NA
MEUNARODNIM KONFERENCIJAMA

Beka konvencija o predstavljanju drava ureuje i status delegacija posmatraa pri

organima meunarodnih organizacija i na konferencijama sazvanih od meunarodnih
organizacija ili pod njihovim okriljem. Drave alju delegacije posmatraa u skladu sa
pravilima meunarodne organizacije.
Funkcije stalne posmatrake misije sastoje se naroito u obezbjeenju predstavljanja
drave imenovanja, zatiti njenih interesa, obavjetavanju o radu organizacije i unapreenju
saradnje sa organizacijom i pregovaranju s njom. Kod funkcija posmatrakih misija nije rije
o ostvarivanjima ciljeva organizacije, ve o unapreenju saradnje s njom, budui da drava
imenovanja nije lan organizacije. Takoe se ne pominje ni pregovaranje kao funkcije
posmatrake misije.
Oko pitanja privilegija i imuniteta posmatrakih delegacija bilo je mnogo rasprava,
kako na sjednicama Komisije UN za meunarodno pravo, tako i na samoj Bekoj konferenciji
o predstavljanju drava. Jedan broj drava, posebno one koje na svojoj teritoriji imaju sjedita
meunarodnih organizacija, zalagao se za najrestriktivniji prilaz u pogledu statusa delegacija
posmatraa, dok je niz drugih drava bio spreman da i ovim delegacijama garantuje to
povoljniji poloaj, pozivajui se, prije svega, na princip suverene jednakosti drava. Veina na
12

Konferenciji prihvatila je ovaj drugi prilaz, tako da je Beka konvencija o predstavljanju

drava predvidjela delegacijama posmatraa istovjetne olakice, privilegije i imunitete koji su
dati delegacijama drava lanica pri organima meunarodnih organizacija i na meunarodnim
konferencijama sazvanim od tih organizacija.21
Konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa meunarodnim organizacijama
unosi dvije novine u materiju posmatraa pri organima meunarodne organizacije: 1.
Konvencija utvruje pravo drava-nelanica da upuuju delegacije posmatraa u organ ili
konferenciju u skladu sa pravilima Organizacije; 2. Konvencija izjednauje status posmatraa
drava-nelanica sa delegacijama drava-lanica pri organima meunarodne organizacije.22

ZAKLJUAK

Danas je diplomatija vanija nego ikada u historiji. Savremeni svijet je toliko

meuzavisan da se sporovi vie ne mogu rjeavati vojnom silom. Diplomatija je nunost.
Dananji svijet karakterie sve vea meuzavisnost, kao rezultat procesa globalizacije, broj
otvorenih

meunarodnih

politikih,

ekonomskih,

pravnih,

ekolokih,

zdravstvenih,

humanitarnih, bezbjedonosnih i brojnih drugih pitanja, globalnog ili regionalnog karaktera,

koja su predmet multilaterane diplomatije, neprestano se poveava i proiruje. Kao takva, ona
se mogu uspjeno rjeavati i rijeiti samo u okviru meunarodne zajednice, odgovarajuim
angaovanjem svih drava u svijetu.
Svakodnevna otvorena ivotna pitanja sa kojima se suoavaju graani irom svijeta,
kao to su nezaposlenost, odrivi razvoj, zatita ivotne sredine, terorizam, kriminal,
nelegalna trgovina i dr. su postala globalna pitanja, ne mogu vie da se uspjeno rjeavaju na
nekoj individualnoj osnovi, od strane samo jedne drave, ili na bilateralnoj osnovi izmeu
dvije drave, ma koliko one bile znaajne i uticajne, nego samo na multiilateralnoj osnovi,
kroz saradnju i odnose izmeu vie ili svih drava, sredstvima i tehnikama multilateralne
diplomatije.

21 M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007. str. 254.

22 M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010. str. 300.
13

Tok i ishod mnogih multilateralnih diplomatskih pregovora esto zavisi od toga koliko
se prethodno dobro poznaju pregovarake pozicije drava uesnica na takvim pregovorima.
Da bi konferencija uspjela potrebno je prethodno pripremiti teren, i to paljivo.
Multilateralna diplomatija, u savremenom intenzivnom meunarodnom saobraaju,
igra prvorazrednu ulogu. Moglo bi se rei da stoji na vrhuncu diplomatske ljestvice.

LITERATURA:

1. D. ai, Diplomatija ekonomska multilaterala i bilaterala, Univerzitet Braa Kari,

Beograd 2003.
2. M. Krea, Meunarodno javno pravo, Pravni fakultet, Beograd 2010.
3. M. Miti, S. orevi, Diplomatsko i konzularno pravo, Beograd 2007.
4. Zakon o ratifikaciji Beke konvencije o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa
meunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera, Slubeni list SFRJ br. 3/77

14