De borderline-gids

omgaan met een

borderline-persoonlijkheidsstoornis

Randi Kreger

Oorspronkelijke titel: The Essential Family Guide to Borderline Personality

Disorder New Tools and Techniques to Stop Walking on Eggshells, Hazelden,
Minnesota 2008. Published under arrangement with Hazelden Publishing
and Educational Service, Center City, mn usa.
Eerste oplage december 2009
Tweede oplage december 2011
Uitgegeven door: Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam
Vertaling: Biotekst/C. Sykora-Hendriks
Redactionele adviezen: Remco van der Wijgaart (riagg Maastricht)
Zetwerk: CeevanWee, Amsterdam
Omslag: Marjo Starink, Amsterdam
2008, 2010, 2011, Randi Kreger
Nederlandse vertaling 2010, 2011, Uitgeverij Nieuwezijds
Afbeelding omslag Masterfile
isbn 978 90 5712 298 9
nur 770/875

Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council (fsc) mag dragen. Bij dit papier
is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval system
worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de
uitgever.
Hoewel dit boek met veel zorg is samengesteld, aanvaarden schrijver(s)
noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele
fouten en/of onvolkomenheden in dit boek.

Voor degenen die mij op mijn levensweg bij de hand namen

en soms droegen. En voor de bibliotheken in en rond Saint Louis
Park, Minnesota. De kinderboeken daar, kostbaarder dan
de rode schoentjes uit het sprookje, hebben zowel mijzelf
als dit boek gevormd.

Als wij een situatie niet meer kunnen veranderen...

worden we uitgedaagd onszelf te veranderen.
Victor E. Frankl

Voorwoord

De borderline-gids is een bijzonder nuttige aanvulling op de groeiende

hoeveelheid literatuur over de borderline-stoornis (de benaming die
voor mijn patinten en lezers het meest acceptabel is). Het eerste boek
van Randi Kreger, Stop Walking on Eggshells (Nederlandse vertaling:
Leven met een borderliner, met als medeauteur Paul T. Mason) was
meteen bij het verschijnen in 1998 een internationale bestseller. Een
kort overzicht van de geschiedenis en de huidige opvattingen over de
borderline-stoornis voorziet deze gids van context.
De borderline-stoornis is omgeven met allerlei mythen die patinten en hun directe omgeving een groot gevoel van machteloosheid bezorgen. Dat is onnodig, want er zijn allerlei mogelijkheden om het effect van een borderline-stoornis op zowel patinten als hun naasten
sterk te verminderen.
Bijna een eeuw lang is de borderline-stoornis gebruikt als een soort
vergaarbak voor patinten die vaak zulke ingewikkelde symptomen
vertonen dat ze niet keurig binnen n enkele diagnose vallen. Daardoor kunnen zowel de behandelaar als de patint en zijn familie gefrustreerd raken. Gebruikelijke toepassingen van bekende behandelmethoden werken niet bij de borderline-stoornis en pas in 1980 is de
stoornis opgenomen in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders (DSM III ) van de American Psychiatric Association. Volgens
het meest recente onderzoek komt deze verwoestende stoornis naar
schatting bij 2 procent van de algemene bevolking voor.
De jarenlange verwaarlozing van de borderline-stoornis heeft geleid tot onderdiagnose, arbeidsongeschiktheid, blijvend leed, voortijdig overlijden door zelfdoding en een intens gevoel van wanhoop. De
overweldigende emoties beheersen niet alleen degenen die lijden aan
de stoornis, maar ook hun naasten, wier leven diepgaand wordt ben-

10

De borderline-gids

vloed. Kortom, de borderline-stoornis is een verwaarloosde en verwoestende psychische stoornis met tragische gevolgen.
Maar er zijn hoopvolle ontwikkelingen. In de eerste plaats blijkt
uit de resultaten van hersenonderzoek met behulp van mri-scans dat
de hersenen van mensen met borderline-persoonlijkheidsstoornis verschillen van die van personen uit een controlegroep. Ander onderzoek
heeft aangetoond dat borderline in hoge mate erfelijk is, wat nog maar
eens onderstreept dat de stoornis een duidelijke biologische basis
heeft. Deze onderzoeken leveren het onomstotelijke bewijs dat borderline-persoonlijkheidsstoornis samenhangt met anatomische en functionele afwijkingen van de hersenen, en dat de stoornis op dezelfde manier moet worden beschouwd als medische afwijkingen aan andere
organen.
De tweede belangrijke factor is het toegenomen onderzoek naar effectief gebruik van een nieuwe generatie antipsychotica, antidepressiva, stemmingsstabilisatoren en specifieke psychotherapeutische en
psychologische interventies die speciaal ontwikkeld zijn voor de borderline-stoornis. Ook algemene behandelprogrammas zijn buitengewoon belangrijk voor patinten met deze stoornis, en die hebben zeer
nuttige informatie en nieuwe vaardigheden voor de naasten van patinten opgeleverd.
De derde factor was de oprichting van belangenorganisaties die
zich richten op de borderline-stoornis. Deze organisaties geven voorlichting over de stoornis aan patinten en hun omgeving en tips om er
beter mee om te gaan.
Deze organisaties vragen bovendien op nationaal en zelfs internationaal niveau meer aandacht voor de stoornis en ze brengen fondsen
bijeen voor onderzoek en voorlichting. Als gevolg van de inspanningen van borderlinepatinten, hun familie en experts gecordineerd
door de Amerikaanse National Education Alliance for Borderline Personality Disorder (nea-bpd), heeft het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden op 1 april 2008 een resolutie aangenomen (H. Res. 1005)
waarin de maand mei werd uitgeroepen tot Maand van de Borderlinepersoonlijkheidsstoornis (Borderline Personality Disorder Awareness
Month).
Ook andere Amerikaanse organisaties hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de toegenomen aandacht voor de borderline-stoornis.
Zo heeft de National Alliance on Mental Illness (nami) recentelijk
mensen met een borderline-stoornis aangewezen als een van hun be-

Voorwoord

11

langrijkste doelgroepen. En het Borderline Personality Disorder Research Center zorgde er onlangs voor dat mensen met een borderlinestoornis toegang krijgen tot de meest gangbare en accurate informatie
over de aard van de borderline-stoornis, en beschikbare behandelopties.
Twee belangrijke nieuwe particuliere financieringsbronnen van onderzoek naar borderline hebben positieve resultaten opgeleverd. De
Borderline Personality Disorder Research Foundation (bpdrf), opgericht in 1999 heeft onderzoekscentra in de Verenigde Staten en Europa
opgeroepen om na te gaan of bps een afzonderlijke herkenbare afwijking is en zo ja wat de kenmerkende symptomen van deze stoornis
zijn. Aanvankelijk heeft de stichting vier centra gekozen en gefinancierd om de borderline-persoonlijkheidsstoornis te onderzoeken vanuit verschillende wetenschappelijke en klinische invalshoeken. Bovendien heeft zij aan tweentwintig onderzoekers beurzen toegekend.
De afgelopen tien jaar heeft de Amerikaanse National Alliance for
Research on Schizophrenia and Depression (narsad) haar oorspronkelijke aandachtsveld uitgebreid van schizofrenie en affectieve stoornissen naar andere psychische stoornissen zoals angststoornissen. Sinds
1987 heeft deze door donoren gefinancierde organisatie meer dan 180
miljoen dollar in de vorm van beurzen toegekend aan zowel gevestigde
als jonge verdienstelijke onderzoekers op het gebied van hersenonderzoek met speciale aandacht voor psychiatrische stoornissen. Onlangs
heeft zij de borderline-persoonlijkheidsstoornis aan haar aandachtsveld toegevoegd.
Een laatste factor is de enorme toename aan beschikbare informatie over borderline. De afgelopen tien jaar verschenen steeds meer toegankelijke boeken over borderline voor niet-professionals en werd een
aantal websites opgezet. Een van de meest succesvolle boeken op dit
gebied was Leven met een borderliner, waarvan Randi Kreger, de auteur
van dit boek, medeauteur was.
In Leven met een borderliner richtte Kreger haar aandacht vooral op
de naasten van degenen die hun borderline-persoonlijkheidsstoornis
niet erkennen, geen hulp zoeken en anderen de schuld geven van hun
problemen. Het succes van dit boek bewijst hoe groot deze groep patinten is die Kreger in dit boek aanduidt als goed functionerende
onzichtbare bps en het desastreuze effect van hun gedrag op gezinsleden en anderen in hun omgeving.
In De borderline-gids, breidt Kreger het onderwerp van Leven met

12

De borderline-gids

een borderliner en het begeleidende Het borderliner werkboek verder uit

door aan de hand van talrijke voorbeelden een actuele en heldere beschrijving te geven van de symptomen, de aard en de behandeling van
deze stoornis. Ook geeft ze naasten praktische tips om effectief hulp te
kunnen bieden en om te kunnen gaan met iemand met een borderline-stoornis.
Daarvoor bestudeerde Kreger een indrukwekkende hoeveelheid
boeken en sprak ze met een groot aantal vooraanstaande deskundigen.
Zo kon ze een zo nauwkeurig mogelijk beeld van de stoornis geven.
Dit vergde veel literatuuronderzoek omdat de wetenschappelijke kennis op dit gebied pijlsnel toeneemt.
In De borderline-gids gebruikt Kreger een heel andere aanpak om
haar lezers voor te lichten. Met behulp van nieuwe begrippen en methoden combineert zij een grote hoeveelheid informatie over de stoornis en de behandeling ervan.
Daarbij hanteert Kreger een stijl die nergens neerbuigend is, maar
evenmin veel kennis van psychologie en neurowetenschappen veronderstelt. Kreger kwijt zich op een indrukwekkende manier van haar
taak. Uit De borderline-gids valt veel te leren voor gezinsleden en anderen die te maken hebben met dierbaren die aan een borderline-stoornis lijden, maar ook voor behandelaars die proberen deze mensen te
helpen.
Robert O. Friedel,
Bijzonder hoogleraar Klinische Psychiatrie
Directeur van het Borderline Personality Disorder Program
Afdeling Psychiatrie, Virginia Commonwealth Universiteit
Auteur van Borderline Personality Disorder Demystified
www.bpddemystified.com

Dankwoord

Toen iemand ooit aan een singer-songwriter uit mijn omgeving vroeg
hoeveel tijd zij nodig had om een liedje te maken, antwoordde ze:
Mijn hele leven. Op dezelfde manier heb ik mijn hele leven gewerkt
aan dit boek de jaren waarin ik zelf een bp/niet-bp relatie had, de
ruim tien jaar die ik besteedde aan mijn internetdiscussieforum voor
gezinsleden, en de drie jaar van intensief onderzoek en het schrijven
aan dit derde boek voor de mensen die vechten voor hun geliefde
die hen op een pijnlijke manier van zich af blijft stoten.
Van uitgeverszijde werd het zware werk verricht door mijn goede
vriend en literair agent Scott Edelstein en de voormalige redacteur van
Uitgeverij Hazelden, Rebecca Post. Weinig literair agenten zijn zo bemoedigend en stimulerend als Scott en niemand anders had zon fantastisch klankbord kunnen zijn. Sinds die dag begin jaren 1990 toen
hij zei: Denk je dat je ooit dat boek over borderline-persoonlijkheidsstoornis gaat schrijven? heeft hij mij voortdurend aangemoedigd.
Rebecca Post gaf eigenlijk zelf de aanzet tot dit boek toen ze mij
vroeg of ik iets voor Hazelden wilde schrijven iets autobiografisch
misschien. Dat idee is uitgegroeid tot het boek dat je nu in handen
hebt. Zij koesterde dit boek op een manier die je tegenwoordig nog
maar zelden tegenkomt bij redacteuren. Sid Farrar en de overige redacteuren van Hazelden namen na Rebeccas vertrek haar taak over en
hebben een positieve bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het
manuscript, het minutieus opsporen van foutjes en het promoten van
het boek bij een breed publiek.
Vanwege het succes van mijn eerdere boeken, Leven met een borderliner en Het borderliner werkboek, had ik toegang tot enkele van de
meest vooraanstaande psychologen en psychiaters, onderzoekers, belangenbehartigers en andere deskundigen op het gebied van bps, toen

14

De borderline-gids

ik dit boek schreef. Net als ik willen zij niets liever dan de mensen met
deze verraderlijke stoornis en hun naasten en vrienden helpen.
Bovenaan de lijst staat Robert O. Friedel, bijzonder hoogleraar Klinische Psychologie aan de Virginia Commonwealth Universiteit en
auteur van Borderline Personality Disorder Demystified. Hij was zo
vriendelijk om het voorwoord te schrijven en legde mij urenlang uit
hoe beschadigingen van de hersenen kunnen leiden tot borderline-gedrag. Hij stelde ook zijn kennis ter beschikking voor de hoofdstukken
over de behandeling en het zoeken van een behandelaar, waarvoor ik
hem zeer dankbaar ben.
Een andere belangrijke bijdrage is afkomstig van Blaise Aguirre,
medisch directeur van het Adolescent Dialectical Behavioral Therapy
Center van het McLean ziekenhuis in Belmont, Massachusetts. Hij is
kinder- en jeugdpsychiater, befaamd vanwege zijn onderzoek naar de
behandeling van bps, en auteur van Borderline Personality Disorder in
Adolescents. Aguirre vond, ondanks zijn drukke werkschema, de tijd
om interviews met mij te doen, soms zelfs telefonisch terwijl hij door
de gangen van het ziekenhuis liep. Ouders van een borderline-kind
moeten zijn boek absoluut lezen.
Jim Breiling, van het National Institute of Mental Health, is de
medische hoeksteen van alles wat met borderline te maken heeft een
soort kenniscentrum. Hij heeft mijn werk jarenlang gesteund en beantwoordde tientallen vragen in de tijd dat we samenwerkten. Hij is
werkelijk een kei op dit gebied.
Tot de overige psychologen, psychiaters en behandelaars die mij
diepte-interviews of belangrijke informatie gaven, behoren (in willekeurige volgorde):
Beverly Engel, psychotherapeut en auteur van achttien zelfhulpboeken.
Barbara Oakley, auteur van Evil Genes: Why Rome Fell, Hitler Rose,
Enron Failed and My Sister Stole My Mothers Boyfriend. Op het
laatste moment vroeg ik Barbara om eerste hulp te verlenen bij de
paragraaf over de chemie van de hersenen in Hoofdstuk 4. Ze hielp
mij bij het schrijven ervan en bedacht de stuifmeelmetafoor.
John Gunderson, hoogleraar psychiatrie aan de medische faculteit
van Harvard en hoofd van het psychosociale en persoonlijkheidsonderzoek aan het McLean ziekenhuis in Belmont, Massachusetts,
en Cynthia Berkowitz.
Sharon, oprichtster van de internet lotgenotengroep nuts (Pa-

Dankwoord

15

rents Needing Understanding, Tenderness and Support, to help

their child with borderline personality disorder).
Perry D. Hoffman, voorzitter van de National Education Alliance
for Borderline Personality Disorder en mede-oprichter van het Family Connections Program.
Floyd Koenig, die spontaan als onderzoeksassistent fungeerde en
op verzoek informatie verzamelde.
A.J. Mahari, een genezen bps-patint die verschillende e-books
heeft geschreven en de website Borderline Personality Disorder
from the Inside Out bijhoudt (www.borderlinepersonality.ca).
Debra Resnick, hoofd van het Psychological Services and Human
Development Center, Inc., in Fort Washington, Pennsylvania. Debra, een psychotherapeute die gespecialiseerd is in dialectische gedragstherapie, gebruikt mijn werkboek bij veel van haar werk met
gezinnen.

Verder ben ik dankbaar dat de volgende vooraanstaande clinici die bekend zijn vanwege hun werk met borderline-patinten, hoofdstukken
in dit boek hebben willen nalezen op onjuistheden (hoewel ik alle verantwoordelijkheid op mij neem voor de inhoud). Dit betreft met name:
Robert O. Friedel: Hoofdstuk 1-6.
Marlene Schwartz: Hoofdstuk 8 (Actiestap 2: Probeer te ontdekken wat je het gevoel geeft dat je klem zit).
Debra Resnick: Hoofdstuk 9 (Actiestap 3: Kom op voor je eigen
gevoelens en behoeften).
Freda Friedman (dbt psychotherapeute en medeauteur van Surviving a Borderline Parent): Hoofdstuk 10 (Actiestap 4: Stel liefdevol
grenzen).
Blaise Aguirre: Hoofdstuk 11 (Actiestap 5: Bekrachtig positief gedrag).
Overige behandelaars met wie ik sprak of die mij inspireerden, zijn onder meer Byron Bloemer, Annette Boehm, Andrea Corn, Carolyn DeRoo, William Eddy, Kathryn Jane Gardner, Mary Gay, Jan Hargrave
en James Holifield.
Verder Patricia A. Judd, Anne Katherine, Janet Klosko, L. Allison
Langlois, Daniel Mattila, Bennett Pologe, Karen Pryor, Rachel Reiland, Kimberlee Roth, Kwan Soo en Amy Sutherland. De grote inspi-

16

De borderline-gids

rators voor de gedachte achter alle drie mijn boeken waren Harriet
Lerner en haar boek Dans van woede, en Susan Forward en haar boek
Emotionele chantage.
Mijn dank gaat bovendien uit naar twee singer-songwriters van wie
ik de teksten mocht gebruiken: John Forster (Codependent With
You, bladzijde 174) en Carrie Newcomer (Closer to Home, bladzijde
255). Ik vond dat Carries tekst tot de rand van mijn blindheid en dan
nog iets verder, een perfecte omschrijving was voor een sprong in het
duister.
Alle schrijvers hebben ook nog zoiets als een dagelijks leven dat
zich afspeelt op de momenten dat ze niet zitten te broeden op het
boek, waarop ze geen onderzoek doen voor het boek, niet schrijven
aan het boek, niet herschrijven of praten over het boek totdat iedereen
in hun omgeving er zijn buik vol van heeft. Mijn man Robert heeft de
afgelopen drie jaar voor mij gekookt (twaalf jaar lang, als je de eerste
twee boeken meerekent) en alle praktische zaken voor zijn rekening
genomen, zoals de olie van mijn auto verversen wanneer ik met mijn
neus in de boeken zat, naar mijn computer tuurde of in de verte zat te
staren terwijl ik helemaal opging in de praktische adviezen in de tweede helft van dit boek. Hij is ook degene die op internet speurt en mij
recensies van nieuwe boeken, artikelen en internetadressen geeft waarvan hij denkt dat ze interessant voor mij zijn.
Lisa Radtke, die de lotgenotengroep WelcomeToOz (wto) voor
de naasten van patinten beheert op www.bpdcentral.com, nam die
taak over na de dood van een zeer dierbare vrijwilliger. Zij heeft er de
afgelopen jaren voor gezorgd dat de wto een veilig toevluchtsoord is
gebleven voor alle 16.000 leden in vijftien domeinen. Lisa wordt geholpen door een andere vrijwilliger die dit al jaren doet, Rita Closson.
Zij controleert de ledenlijst en slaat zo nodig alarm. Rita is een bloeiende carrire als stand-up comedian misgelopen.
In 2007 probeerde mijn programmerende whizzkid Robert Bauer
mij te helpen om het technisch zwaar op de proef gestelde messageboard op www.bpdcentral.com te redden. Toen duidelijk werd dat het
net als de Titanic snel zonk, en ik alleen nog maar de dekstoelen kon
verplaatsen, blies hij het nieuw leven in op zijn Facing the Facts messageboard op www.bpdfamily.com. Hij stelde belangeloos zijn tijd en
veelzijdige kennis ter beschikking.
In datzelfde jaar hielp Leslie Steis mij bij het regelen van interviews
en het organiseren van onderzoek. Dankzij haar werd ik me bewust

Dankwoord

17

van de problemen van veel grootouders, die zo dikwijls voor het hoofd
gestoten worden en geen tijd mogen doorbrengen met hun geliefde
kleinkinderen.
Ten slotte wil ik Edith Cracchiolo bedanken, een goede vriendin
die ik pijnlijk mis. Met haar werkte ik tien jaar lang samen aan de
wto-site. Jarenlang besteedde zij meer dan acht uur per dag aan het
adviseren van mensen op wto, in het bijzonder de jongeren die een
speciaal plekje in haar hart hadden. In 2005 verwisselde zij haar aardse
engelengedaante voor het hemelse. Wat zou ik graag willen dat zij hier
was om haar dit boek te kunnen geven! Ze zou het met twee handen
aanpakken, mij breed glimlachend aankijken en uitroepen: Geweldig!
De auteur is de volgende bronnen zeer erkentelijk:
Het verhaal van Kay en Doug, bladzijde 31, met toestemming overgenomen uit Hope for Parents: Helping Your Borderline Son or Daughter
Without Sacrificing Your Family of Yourself, van K. Winkler en R. Kreger (Milwaukee, wi: Eggshells Press, 2000). Het verhaal van Richard
en Laurie, bladzijde 33, met toestemming overgenomen uit Love and
Loathing: Protecting Your Mental Health and Legal Rights When Your
Partner Has Borderline Personality Disorder, van R. Kreger en K. Williams-Justesen (Milwaukee, wi: Eggshells Press, 2000). Al het materiaal
van A.J. Maharis website-artikelen, overgenomen met toestemming
van de auteur. Materiaal uit het radio-interview van June People, overgenomen met toestemming van The Infinite Mind, geproduceerd door
lcmedia, Inc., 1999. Materiaal over schematherapie, overgenomen
met toestemming van Jeffrey E. Young van www.schematherapy.com
dit materiaal staat ook in Schema Therapy: A Practitioners Guide van
Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko en Marjorie E. Weishaar (New York:
Guilford Press, 2003). Materiaal over medicatie voor psychische stoornissen, bladzijde 99, overgenomen van www.drjoecarver.com, The
Chemical Imbalance in Mental Health Problems, van Joseph Carver,
overgenomen met toestemming. De medicatietabel, bladzijde 100,
overgenomen van www.bpddemystified.com, overgenomen met toestemming van Robert O. Friedel. E-mail van Rachel Reiland, bladzijde 120, overgenomen met toestemming van Rachel Reiland. Materiaal
over het Stockholmsyndroom, bladzijde 165, overgenomen van
www.drjoecarver.com, Love and Stockholm Syndrome: The Mystery
of Loving an Abuser, van Joseph Carver, met toestemming overgeno-

18

De borderline-gids

men. Materiaal van www.aboutpsychotherapy.com, overgenomen met

toestemming van Bennett Pologe. Materiaal van de website van de National Association of Cognitive-Behavioral Therapists (www.nacbt.org)
overgenomen met toestemming. Codependent With You, muziek en
tekst van John Forster, bladzijde 174, 1991 Limousine Music Co.
(ascap), alle rechten voorbehouden, overgenomen met toestemming.
De informatie over grenzen, bladzijde 211, overgenomen met toestemming van Donna Bellafiore, www.drbalternatives.com, Simmonds
Publications. Tot de rand van mijn blindheid en dan nog iets verder,
tekst met toestemming aangepast op bladzijde 255, uit Closer to
Home, tekst Carrie Newcomer.

Over dit boek

De informatie in dit boek belicht het beste uit drie typen onderzoek:
een intensieve, drie jaar durende inventarisatie van het meest recente
wetenschappelijke onderzoek naar de borderline-persoonlijkheidsstoornis (bps), interviews met tientallen vooraanstaande clinici en onderzoekers, en de gezamenlijke ervaringen van duizenden mensen die
een ernstige of lichte mate van bps vertonen. Al deze personen maken
deel uit van de WelcomeToOz lotgenotengroep op www.bpdcentral.com of het Facing the Facts-messageboard op www.bpdfamily.com.
WelcomeToOz, of wto, heeft sinds de oprichting in 1996 gefungeerd als een digitaal toevluchtsoord voor meer dan 65.000 naasten
van mensen met bps. Het fungeert bijna als een werkelijke lotgenotengroep, zij het dat de leden elkaar niet fysiek ontmoeten, maar via email communiceren. De groep telt op dit ogenblik 16.000 leden die op
grond van de relatie die zij met de patint hebben (ouders, broers en
zussen, stiefouders) of op grond van overeenkomstige situaties (partners die hun relatie willen voortzetten versus degenen die besloten
hebben om te scheiden) gespreksgroepen vormen. Facing the Facts
met 17.000 leden biedt dezelfde steun. Daar vertrouwen de deelnemers hun gedachten toe aan een digitaal messageboard.
In Deel 1 van dit boek zal duidelijk worden hoe bps iemands gedachten en gevoelens aantast, wat vervolgens leidt tot gedrag als woede-uitbarstingen, doelbewuste manipulatie, dreiging met zelfdoding,
en buitensporige beschuldigingen en kritiek. Omdat alle naasten grote
problemen ervaren bij het zoeken van professionele hulp, geeft Hoofdstuk 6 harde en zachte kenmerken waarop je moet letten als je een
ggz-professional zoekt en zeven vragen waarmee je beginnende behandelaars van bps kunt onderscheiden van ervaren deskundigen.

20

De borderline-gids

Vervolgens zul je, gewapend met nieuw inzicht in hoe de borderliner in jouw leven de wereld ervaart, kennismaken met vijf effectieve
actiestappen die je helpen je gedachten te ordenen, specifieke vaardigheden leren, en je vooral vertellen hoe je kunt voorkomen dat jij zelf
overbelast raakt. Ze geven je meer zelfvertrouwen en een duidelijker
zelfbeeld, en laten je zien hoe je de kwaliteit van je eigen leven kunt
verbeteren.
Veel zelfhulpboeken zijn zo opgezet dat lezers er naar believen in
kunnen grasduinen en van het ene naar het andere hoofdstuk kunnen
zappen. Dit boek is anders. De hoofdstukken in De borderline-gids lijken op die bekende Russische poppetjes als je een groot poppetje
openmaakt, vind je daarin een kleiner poppetje, en daarin een nog
kleiner, enzovoort. Veel van de gebruikte ideen en begrippen zijn
uniek voor dit boek. Begin dus voorin en lees de opeenvolgende
hoofdstukken in de juiste volgorde. De enige uitzondering is het
hoofdstuk over het zoeken van een geschikte behandelaar, dat kun je
los van de rest lezen.
Als je het gevoel hebt dat je geen kant meer op kunt, vertelt dit
boek je hoe je je kunt bevrijden. Voel je je overbelast, dan leer je om
een beroep op anderen te doen. Als je zelfrespect tot nul gedaald is, leer
je stapje voor stapje weer op te krabbelen. En het allerbelangrijkste is
misschien wel dat je je gaat realiseren dat je recht hebt op je eigen gevoelens en opvattingen, en het recht om je eigen doelen na te streven.
De psychiater Milton Erickson heeft gezegd: Er zijn zoveel dingen
die je weet. Je hebt alleen niet altijd geweten dat je al die dingen weet.
Als je dit boek uit hebt, weet je het.

Noodzakelijke begrippen
Omwille van de duidelijkheid hanteren we in het hele boek de volgende begrippen.
Borderline en BP

Omdat de diagnose van borderline-persoonlijkheidsstoornis (bps) zo

stigmatiserend is, vinden we het acceptabeler om te zeggen: Hij is manisch-depressief , of: Zij lijdt aan diabetes dan Hij is een borderliner. Maar eigenlijk meten we dan met twee maten. Alleen al het

Over dit boek

21

woord borderline roept zulke negatieve stereotypen op dat veel mensen

het helemaal vermijden of een alternatief kiezen.
Een populair alternatief is clint, zoals in: clint van de geestelijke
gezondheidszorg. Maar een groot percentage mensen met bps komt
helemaal niet in aanraking met de geestelijke gezondheidszorg. Zij
ontkennen hun ziekte even zeer als een zwaar drinkende alcoholist die
niet onder behandeling staat. Ze weigeren niet alleen hulp te zoeken,
maar wijzen ook met kracht iedere suggestie daarvan af.
Mensen met bps zoeken hun eigen oplossing. Net als homos en
lesbiennes de woorden flikker en pot zijn gaan hanteren, noemen individuen met bps zichzelf borderliners, of ze gebruiken de afkorting bp.
In dit boek volg ik hun voorbeeld.
Naaste en niet-BP

Een overeenkomstig probleem levert het begrip naaste. Net als clint of
patint is naaste een beperkt begrip. De effecten van bps zijn ingrijpend: behalve de directe omgeving benvloedt de stoornis ook het
leven van de wijdere omgeving: collegas, vrienden, schoonfamilie, stiefouders, degenen die naasten emotioneel steunen en zelfs behandelaars.
Om die reden verwijst de term niet-BP naar iedereen die zich in een situatie bevindt die wordt benvloed door het gedrag van een bp.
Niet-bps kunnen ook hun eigen psychische problemen hebben,
varirend van depressie tot een persoonlijkheidsstoornis. Eigenlijk
komt het regelmatig voor dat ook sommige niet-bps ofwel aan bps ofwel aan narcistische persoonlijkheidsstoornis (nps) lijden. Op bladzijde 66 lees je meer over narcisme. Leven met een borderliner heeft een
bijlage getiteld: Tips voor niet-bps die een borderline-stoornis hebben.
De begrippen BP en niet-BP zijn niet bedoeld om naasten en hun
dierbare bps in twee afzonderlijke kampen te plaatsen. Het zijn afkortingen, net zoals we het bij duikapparatuur over scuba hebben en niet
over self-contained underwater breathing apparatus.