1

2011

NR 01 (80) | STYCZE

PL ISSN 1732-3428

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

ELEWACJE
WENTYLOWANE
Maa architektura kontrole

Rury preizolowane

samor z d z a w o d o w y

Z okazji rozpoczynajcego si Nowego Roku 2011

ycz wszystkim Czonkom Polskiej Izby Inynierw Budownictwa
spenienia marze i planw.
Aby by to rok szczliwy w osobiste doznania, peen optymizmu i powodzenia.
ycz, by nadchodzcy rok przynis wiele satysfakcji z wasnych dokona
oraz spenienie Pastwa zamierze i celw zawodowych.
cz dla Pastwa Rodzin yczenia zdrowia i wszelkiej pomylnoci.

Alex White - Fotolia.com

Pierre Dauverchain - Fotolia.com

Andrzej Roch Dobrucki

Prezes
Polskiej Izby Inynierw Budownictwa

stycze 11 [80]

SP IS T RE CI

Spis treci
Na prob prezesa PIIB

Krajowa Rada obradowaa

Urszula Kieller-Zawisza

Burzliwie o doskonaleniu zawodowym

Urszula Kieller-Zawisza

1
2011

na dobry pocztek...

Inynier budownictwa nowych czasw

Potrzeba zmiany stylu dziaania
13
Jzef Gomb, Tadeusz Biliski,
Kazimierz Furtak
Rozwizywanie sporw z umw
o roboty budowlane
Adam Olszewski

21

Listy do redakcji
Odpowiada: Anna Maciska

28

Azbestowo-cementowe rury
wodocigowe cinieniowe i kanalizacyjne
Witold Cioek

30

Kalendarium
Aneta Malan-Wijata

34

Normalizacja i normy
Janusz Opika

38

Remonty i modernizacje
budynkw szpitalnych
Mariusz Chmielewski

75

Ceny materiaw budowlanych

Renata Niemczyk

40

Nowe techniki w oszkleniu

Andrzej Boj

80

Certyfikat LEED a komfort akustyczny

Jacek Danielewski

43

Artyku sponsorowany
Drzwi przeciwpoarowe Classen

45

Elewacje wentylowane z wykorzystaniem

elementw okadzinowych
Oeksij Kopyow

48

Maa architektura,
czyli place zabaw i rekreacji
Przemysaw Grzegorz Barczyski

55

Artyku sponsorowany
O betonie z innej perspektywy

59

Betonowe konstrukcje prefabrykowane

Zbigniew Pajk, ukasz Drobiec

61

Centrum Nowych Technologii UW

65

Artyku sponsorowany
CEMBRIT. Nowoczesna koncepcja
elewacji wentylowanej

67

Ograniczanie strat ciepa w aspekcie

stosowania rur preizolowanych
Ireneusz Iwko

68

Ile way nieg?

74

INYNIER BUDOWNICTWA

ZAREZERWUJ

TERMIN
7

Na prob prezesa PIIB

Pose Wiesaw Szczepaski po rozmowach z Andrzejem Dobruckim prezesem PIIB

zwrci si o wyjanienie zmian proponowanych przepisw dotyczcych obligatoryjnoci czonkostwa w samorzdach zawodowych.

WOD-KAN-TRENDY 2011
Przegld rozwiza materiaowo-konstrukcyjnych do budowy
przewodw wodocigowych

Termin: 1819.01.2011

30

Azbestowo-cementowe rury wodocigowe

cinieniowe i kanalizacyjne

Miejsce: Sok k/Bechatowa

Kontakt: tel. 52 376 89 26
www.igwp.org.pl

Usuwanie azbestu ogniskuje si obecnie na kwestiach emisji pyw, a omija nietypowe jego zastosowania. Wrd rnych rodzajw wyrobw zawierajcych azbest
znaczc grup stanowi rury wodocigowe azbestowo-cementowe cinieniowe
i bezcinieniowe oraz rury kanalizacyjne. Rury te ulegaj uszkodzeniom.
Witold Cioek

Gliwickie Targi Budownictwa,

Instalacji i Wyposaenia Wntrz

Elewacje wentylowane z wykorzystaniem

48 elementw
okadzinowych. Wymagania, badania,

Termin: 1113.02.2011

warunki dopuszczenia, odbir

www.promocja-targi.pl

Miejsce: Gliwice
Kontakt: tel. 33 873 11 70

Elewacj wentylowan zawsze naley rozpatrywa caociowo. Nawet jeeli poszczeglne elementy elewacji posiadaj dopuszczenia do stosowania w budownictwie,
nie oznacza to, e elewacja bdzie spenia wymagania bezpieczestwa i trwaoci.
Oeksij Kopyow
INTERBUD 2011 Targi
Budownictwa

61

Wspczesne betonowe konstrukcje

prefabrykowane w praktyce budowlanej

Termin: 1720.02.2011
Miejsce: d
Kontakt: tel. 42 637 12 15

Istotne dla waciwej eksploatacji obiektw jest niedopuszczanie do wystpienia

www.interservis.pl

nadmiernych ugi i zarysowa prefabrykowanych elementw. Z problemem tym

w szczeglnoci mamy do czynienia w wypadku elbetowych belek dachowych
i stropowych o duych rozpitociach.
Zbigniew Pajk, ukasz Drobiec

75

Problemy konstrukcyjne zwizane z remontem

i modernizacj budynkw szpitalnych

Targi SIBEX 2011

Salony tematyczn: Stolarka
otworowa, Schody i podogi, Kamie
i ceramika

Termin: 2527.02.2011

Jednym z podstawowych problemw, ktre wywouj zdziwienie i irytacj sub inwe-

Miejsce: Sosnowiec

stycyjnych szpitali, jest fakt, e istniejca od wielu lat drewniana wiba dachowa nagle

Kontakt: tel. 41 367 86 60

w procesie projektowania okazuje si wib zbyt sab, wymagajc wzmocnie.

Mariusz Chmielewski

www.exposilesia.pl/sibex

P O L S K A

samor z d z a w o d o w y

INYNIERW
BUDOWNICTWA

Wydawca
stycze 11 [80]

Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw

Budownictwa sp. z o.o.
00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40, lok. 110
tel.: 22 551 56 00, faks: 22 551 56 01
www.inzynierbudownictwa.pl,
biuro@inzynierbudownictwa.pl
Prezes zarzdu: Jaromir Kumider

Okadka: wieowiec w Rosji.

Fot. Fedor Sidorom (FOTOLIA)

Redakcja
Redaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczyk
b.traczyk@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor prowadzca: Krystyna Winiewska
k.wisniewska@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor: Magdalena Bednarczyk
m.bednarczyk@inzynierbudownictwa.pl
Opracowanie graficzne: Formacja, www.formacja.pl
Skad i amanie: Jolanta Bigus-Koczak
Grzegorz Zazulak

Biuro reklamy
Szef biura reklamy: Marzena Sarniewicz
tel. 22 551 56 06
m.sarniewicz@inzynierbudownictwa.pl
Zesp:
Dorota Baszkiewicz-Przedpeska 22 551 56 27
d.blaszkiewicz@inzynierbudownictwa.pl
Renata Brudek tel. 22 551 56 14
r.brudek@inzynierbudownictwa.pl
Olga Kacprowicz tel. 22 551 56 08
o.kacprowicz@inzynierbudownictwa.pl
Magorzata Roszczyk-Hauszczak tel. 22 551 56 11
m.haluszczak@inzynierbudownictwa.pl
Agnieszka Zielak tel. 22 551 56 23
a.zielak@inzynierbudownictwa.pl

Barbara Mikulicz-Traczyk
redaktor naczelna

OD REDAKCJI
Rnych rzeczy yczymy sobie z okazji Nowego Roku. Ja ycz Pastwu,
sobie i Osobom Wsppracujcym, abymy nauczyli si ceni jako
w kadej dziedzinie ycia, ze szczeglnym wskazaniem na obszar

Druk

zawodowy. Nie jest atwo dokonywa waciwych wyborw,

Eurodruk-Pozna Sp. z o.o.

62-080 Tarnowo Podgrne, ul. Wierzbowa 17/19
www.eurodruk.com.pl

wkad intelektualny, ktry rozumiem jako sum dowiadczenia,

wiedzy i talentu. ycz, abymy nie obawiali si go uywa sami
i nie obawiali si egzekwowa go od naszego otoczenia.

Rada Programowa
Przewodniczcy: Stefan Czarniecki
Zastpca przewodniczcego: Andrzej Orczykowski
Czonkowie:
Leszek Ganowicz Polski Zwizek Inynierw
i Technikw Budownictwa
Tadeusz Malinowski Stowarzyszenie
Elektrykw Polskich
Bogdan Mizieliski Polskie Zrzeszenie
Inynierw i Technikw Sanitarnych
Ksawery Krassowski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Komunikacji RP
Piotr Rychlewski Zwizek Mostowcw RP
Tadeusz Sieradz Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Wodnych i Melioracyjnych
Wodzimierz Cichy Polski Komitet Geotechniki
Stanisaw Szafran Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inynierw i Technikw Przemysu
Naftowego i Gazowniczego
Jerzy Gumiski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Przemysu Materiaw Budowlanych

INYNIER

ale przy pewnym wysiku jest to moliwe. Niezbdny jest do tego

Nakad: 118 460 egz.

Nastpny numer ukae si: 14.02.2011 r.
Publikowane w IB artykuy prezentuj stanowiska, opinie i pogldy ich Autorw.
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstw i zmiany tytuw.
Przedruki i wykorzystanie opublikowanych materiaw moe odbywa si
BUDOWNICTWA
za zgod redakcji. Materiaw niezamwionych redakcja nie zwraca.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre zamieszczanych reklam.

samor z d z a w o d o w y

Na prob prezesa PIIB

Poniej odpowied ministra infrastruktury na interpelacj posa Wiesawa Szczepaskiego, wiceprzewodniczcego
Sejmowej Komisji Infrastruktury, ktry po rozmowach z Andrzejem Dobruckim prezesem PIIB, zwrci si o wyjanienie zmian przepisw proponowanych w poselskim projekcie ustawy o samorzdach zawodowych oraz w ustawie
Prawo budowlane, a dotyczcych obligatoryjnoci czonkostwa w samorzdach zawodowych.

Warszawa, dnia 8 padziernika 2010 r.

MINISTER INFRASTRUKTURY
W odpowiedzi na interpelacj Pana Posa Wiesawa Szczepaskiego, ktra przesana zostaa przy pimie Marszaka Sejmu RP
z 25 sierpnia 2010 r., znak: SPS-023-17813/10, w sprawie poselskiego projektu ustawy o samorzdach zawodowych architektw,
inynierw budownictwa oraz ustawy Prawo budowlane, uprzejmie informuj, i Ministerstwo Infrastruktury z du ostronoci
przyjo wiadomo o propozycji obligatoryjnoci czonkostwa w samorzdach zawodowych architektw, inynierw budownictwa oraz urbanistw. Ewentualne wejcie w ycie zaproponowanej zmiany spowoduje szereg negatywnych konsekwencji.
Zgodnie bowiem z obowizujcym porzdkiem prawnym pastwo przekazao samorzdowi zawodowemu architektw, inynierw
budownictwa oraz urbanistw zarwno nadawanie uprawnie, jak i kontrol prawidowoci wykonywania czynnoci zawodowych
przez czonkw tych korporacji. Aktualnie izby s niezbdne dla sprawowania nadzoru nad wykonywaniem czynnoci zawodowych,
zgodnym z przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej i urbanistycznej, oraz dla sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem
zasad etyki zawodowej. Ponadto bardzo wanym aspektem przynalenoci do izb jest moliwo korzystania przez ich czonkw
z pomocy w zdobywaniu wiedzy i podnoszeniu kwalifikacji zawodowych oraz korzystaniu z ochrony i pomocy prawnej. Ma to
ogromne znaczenie w sytuacji coraz wikszych wymaga i odpowiedzialnoci zawodowej poszczeglnych grup zawodowych posiadajcych uprawnienia w rnych specjalnociach wynikajcych z przepisw ustawy Prawo budowlane. Dziaania podejmowane
przez samorzdy zawodowe realizuj zalecenia zawarte w preambule do dyrektywy 2005/36/UE w zakresie ustawicznego ksztacenia oraz stworzenia zasad etyki zawodowej i postpowania zawodowego zwizanego z wykonywaniem zawodw regulowanych,
ktre zapewniaj niezaleno i bezstronno dziaalnoci zawodowej.
Warto zwrci uwag na fakt, i wejcie w ycie zaproponowanych regulacji spowoduje, e jedyn drog do zadouczynienia
szkd powstaych w procesie budowlanym w zwizku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie
przez osoby niezrzeszone w izbach bdzie kosztowna i nieefektywna droga sdowego dochodzenia roszcze odszkodowawczych. Wyczona bowiem zostanie moliwo penego dochodzenia tych roszcze w postpowaniu dyscyplinarnym. Zgodnie
bowiem z obowizujcym prawem samorzdy zawodowe prowadz postpowania w zakresie odpowiedzialnoci zawodowej
i dyscyplinarnej jedynie w stosunku do osb zrzeszonych w izbach (art. 8 pkt 10 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorzdach
zawodowych architektw, inynierw budownictwa oraz urbanistw, Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42, z pn. zm.).
Dlatego dla zapewnienia bezpieczestwa ycia i zdrowia obywateli, adu i porzdku przestrzennego oraz ochrony mienia znacznej wartoci niezbdnym jest utrzymanie obecnych mechanizmw czuwania nad naleytym i sumiennym wykonywaniem uprawnie i obowizkw przez architektw, inynierw budownictwa i urbanistw.
Podsumowujc, w opinii Ministerstwa Infrastruktury propozycja odstpienia od zasady obligatoryjnej przynalenoci do izby
samorzdu zawodowego architektw, inynierw budownictwa oraz urbanistw nie zasuguje na aprobat. W wietle powyszego zmiana ta zaburzy krajowy porzdek prawny oraz stworzony mechanizm uznawania kwalifikacji zawodowych w oparciu
o dyrektyw 2005/36/WE. Naley mie na uwadze, e obowizki naoone na izb s efektem prawa wsplnotowego i wszelkie
zmiany w systemie samorzdw i ich kompetencji musz by poprzedzone wnikliw analiz pod ktem zachowania postanowie dyrektywy. Przejcie tych zada spowoduje straty dla budetu. Ministerstwo nie posiada te adnych informacji dotyczcych
ograniczania dostpnoci do izb samorzdu.
Piotr Stycze
Podsekretarz Stanu
z upowanienia Ministra Infrastruktury

stycze 11 [80]

samor z d z a w o d o w y

Krajowa Rada obradowaa

15 grudnia odbyo si ostatnie w 2010 r. posiedzenie Krajowej Rady PIIB. Podczas obrad omwiono
m.in. realizacj wnioskw zgoszonych na IX Krajowym Zjedzie Sprawozdawczo-Wyborczym PIIB,
wspprac z Polskim Komitetem Normalizacyjnym, dziaania wydawnicze oraz polityk public relations w 2011 r.
Grudniowym obradom Krajowej Rady PIIB przewodniczy jej prezes Andrzej R. Dobrucki.

W posiedzeniu udzia wzili: Tomasz

Schweitzer, prezes Polskiego Komitetu
Normalizacyjnego i Jerzy Krawiec, wiceprezes PKN. W swoim wystpieniu
T. Schweitzer podkreli, e sektor budowlany jest znaczcym uczestnikiem
procesu normalizacji. Doceniajc jego
rol prezes PKN zaproponowa Krajowej Radzie PIIB cilejsz wspprac
dotyczc m.in. dostpnoci do norm,
moliwoci korzystania z nich przez
mae i rednie przedsibiorstwa, czy
te edukacji normalizacyjnej. T. Schweitzer opowiedzia si za spotkaniem
z przedstawicielami PIIB, w czasie ktrego zostayby ustalone formy i zasady wsplnych dziaa. Jerzy Krawiec
zapowiedzia, e od stycznia 2011 r.
zostanie wprowadzona nowa polityka cenowa odnoszca si zarwno do
norm, jak i dostpu sieciowego. Omwi on wstpnie realizowane przez PKN
zadania w ramach Programu Operacyjnego: Innowacyjna Gospodarka,
budowa spoeczestwa informacyjnego, projekt Portal e-Norma, cz. II. Przewiduje on m.in. zbudowanie systemu
cyfrowej sprzeday produktw i usug
normalizacyjnych (modyfikacja sklepu
internetowego). Projekt ten zakada
take moliwo bezpatnego dostpu
do norm, ale tylko dla cile okrelonego grona, przede wszystkim czonkw
komitetw technicznych.
Jak zapowiedzieli przedstawiciele PKN,
szczegy tego programu zostan
przedstawione na wsplnym seminarium PKN i PIIB, w ktrym udzia wezm delegacje wszystkich okrgowych
izb inynierw budownictwa. Zostanie
na nim zaprezentowane cae nowe
oprogramowanie Lex-Norma i bdzie

istniaa moliwo podpisania z PIIB lub

izbami okrgowymi umw o korzystaniu przez czonkw Izby z dostpu do
wszystkich norm.
W czasie posiedzenia Krystyna Korniak-Figa, przewodniczca Komisji Wnioskowej, przedstawia wnioski z IX Krajowego Zjazdu Sprawozdawczo-Wyborczego
PIIB. Zostay one podzielone na trzy grupy. Pierwsza grupa to wnioski zakwalifikowane do odrzucenia przez IX Krajowy
Zjazd, ale ponownie rozpatrzone przez
Komisj Wnioskow. Komisja zaproponowaa, aby je odrzuci.
W drugiej grupie znalazy si wnioski
rozpatrzone przez Komisj Prawno-Regulaminow, a trzecia grupa to wnioski rozpatrzone przez Krajow Komisj
Kwalifikacyjn.
Zaproponowana realizacja wnioskw
z grup 2 i 3 zostaa zaakceptowana
przez czonkw Krajowej Rady. Sporo
emocji natomiast wrd uczestnikw
obrad wzbudziy wnioski z grupy 1.
Wobec zastrzee czonkw Krajowej
Rady, dotyczcych rekomendowania do
odrzucenia czci wnioskw z grupy 1,

INYNIER BUDOWNICTWA

zosta powoany 4-osobowy zesp,

ktry ponownie si nimi zajmie. W skad
zespou wchodz: Zygmunt Meyer,
Franciszek Buszka, Adam Podhorecki
i Ksawery Krassowski.
Podczas posiedzenia KR zapoznaa si
take z zamierzeniami wydawniczymi
i PR PIIB w 2011 r., ktre przedstawili:
Jaromir Kumider, prezes Wydawnictwa PIIB, Barbara Mikulicz-Traczyk,
redaktor naczelna Inyniera Budownictwa, Urszula Kieller-Zawisza, rzecznik prasowy PIIB.
Krajowa Rada zatwierdzia take aktualizacj budetu PIIB na rok 2010, po
wczeniejszym jego omwieniu przez
Andrzeja Jaworskiego. Zdecydowano
rwnie o nadaniu honorowych odznak
PIIB dla 19 czonkw z okrgowych izb:
Lubelskiej, lskiej, Warmisko-Mazurskiej i Zachodniopomorskiej.
Uczestnicy ostatniego posiedzenia KR
w 2010 r. zakoczyli swoje obrady yczeniami
witeczno-noworocznymi
oraz opatkiem.
Urszula Kieller-Zawisza

samor z d z a w o d o w y

Burzliwie o doskonaleniu zawodowym

Ponad 30 tys. czonkw Polskiej Izby Inynierw Budownictwa uczestniczy co roku w szkoleniach zawodowych.
Stanowi to ok. 25% oglnej liczby osb zrzeszonych w naszym samorzdzie. Od pocztku funkcjonowania
PIIB szczegln wag przywizujemy do podnoszenia kwalifikacji przez inynierw i zwikszania krgu osb
korzystajcych ze szkole.

Wspczesny inynier musi zna nowoczesne techniki i technologie oraz

nowe materiay budowlane. Reprezentujemy zawd zaufania publicznego
i nasi czonkowie na kadym etapie
swojej pracy musz pamita o tym,
eby ich dzieo zapewniao bezpieczne
funkcjonowanie i ycie ludziom, ktrzy
bd z niego korzysta. Aby sprosta
tym zadaniom oraz w odpowiedzi na
proby zgaszane przez czonkw PIIB,
zostaa powoana do ycia Komisja
Ustawicznego Doskonalenia Zawodowego. W jej pracach bior udzia
przedstawiciele 16 okrgowych izb,
ktrzy maj za zadanie m.in. wypracowa wsplne stanowisko i zasady dotyczce podnoszenia kwalifikacji przez
czonkw naszego samorzdu. Podczas grudniowych obrad Prezydium
Krajowej Rady PIIB szczeglne miejsce
powicono tej wanie tematyce.
Janusz Rymsza, przewodniczcy Komisji Ustawicznego Doskonalenia Zawodowego, przedstawi wypracowany
przez komisj projekt podnoszenia
kwalifikacji zawodowych w naszej
Izbie. Zaoono w nim m.in. wprowadzenie punktacji za poszczeglne
szkolenia i obligatoryjne zdobycie
odpowiedniej ich liczby. Propozycja
ta wywoaa burzliw dyskusj wrd
uczestnikw obrad. Piotr Korczak

podway zasadno obowizkowego

podnoszenia kwalifikacji nawizujc
do projektw z lat ubiegych, ktre nie
zostay wdroone.
Gilbert Okulicz-Kozaryn by zdania, e
powinny zosta wprowadzone oglne
zasady dotyczce szkole, rozszerzone o problematyk etyki zawodowej.
Andrzej Orczykowski zauway, e podobny w odniesieniu do zaproponowanego przez Komisj Ustawicznego
Doskonalenia Zawodowego system
szkole obowizuje w samorzdzie
zawodowym prawnikw. Opowiedzia
si take za tym, aby w pierwszym
okresie nie by to system restrykcyjny,
lecz naley budzi wiadomo koniecznoci ksztacenia wrd naszych czonkw.
Tadeusz Olichwer podkreli, e poziom wiedzy modych inynierw po
upywie 3 lat od zdobycia uprawnie budowlanych drastycznie spada
i szkoleniami powinni by objci wszyscy, nie tylko osoby, ktre dawno temu
zdobyy uprawnienia, na co zwracali
uwag inni uczestnicy spotkania.
Ryszard Dobrowolski by zdania, e
oglne zasady podnoszenia kwalifikacji powinny by przyjte na szczeblu
krajowym, natomiast izby okrgowe
zajyby si ich realizacj. Zbigniew
Grabowski zauway, e naley

zachca czonkw PIIB do prenumeraty prasy branowej oraz

warto rozbudowa propozycj szkole
o warsztaty i konferencje. W czasie
gorcej dyskusji podnoszono take
kwesti szkole drog internetow (system e-learning).
Andrzej R. Dobrucki stwierdzi, e musimy dba o to, aby nasi czonkowie
mieli moliwo podnoszenia kwalifikacji i naley stworzy odpowiednie
ku temu warunki. Izba musi budowa wiadomo wrd czonkw,
e wspczesny inynier powinien si
doskonali, gdy tego wymaga rynek
pracy we wspczesnym wiecie i poczucie wasnej wartoci.
Uczestnicy spotkania, po burzliwej
wymianie opinii, zdecydowali o koniecznoci dopracowania projektu podnoszenia kwalifikacji przez
czonkw PIIB, ktry zosta przedstawiony przez Komisj Ustawicznego
Doskonalenia Zawodowego. Zaproponowano, aby w dalszych pracach
komisji udzia wzili: Z. Kledyski,
P. Korczak, T. Olichwer i S. Zieleniewski. Wsplnie wypracowany dokument
ma by zaprezentowany na styczniowym posiedzeniu Krajowej Rady
(26.01.2011 r.).
Urszula Kieller-Zawisza

Wyjanienie
W grudniowym numerze miesicznika w informacji o dostpie do norm na stronie 9 zosta podany bdny adres biura
Maopolskiej OIIB w Krakowie. Prawidowy adres to: Krakw, ul. Czarnowiejska 80.

stycze 11 [80]

samor z d z a w o d o w y

LOIIB zasuona dla wojewdztwa

lubelskiego
Gwnym celem konkursu O Krysztaow Ceg jest pobudzanie aktywnoci gospodarczej i obywatelskiej
regionw Europy Wschodniej poprzez
promowanie oraz dokumentowanie
dziaa w zakresie rozwoju regionalnej
infrastruktury, budownictwa i architektury. Organizator przedsiwzicia
Polskie Towarzystwo Mieszkaniowe
Lublin podkrela, e konkurs przyczynia si do poprawy jakoci i estetyki
budowli, a take przywraca miastom
ich dawn wietno dla zachowania
europejskiego dziedzictwa kulturowego. Naley te podkreli midzynarodowy i midzyregionalny aspekt konkursu, zgodny z polityk Wsplnoty
Europejskiej. Dotychczasowe dziaania
spowodoway, e statuetka Krysztaowej Cegy jest prestiow nagrod dla
autorw najlepszych inwestycji budowlanych.
W jubileuszowej X edycji konkursu
o tytu najlepszych walczyo 61 obiektw, w tym 10 z Biaorusi i Ukrainy.
W poprzednich latach zgoszono
ponad 500 inwestycji budowlanych
z terenu wojewdztw: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego,

warmisko-mazurskiego, a take ze
Lwowa i obwodu lwowskiego, ucka
i obwodu woyskiego oraz z Biaorusi, Litwy, otwy i Sowacji.
W roku 2010 z racji tego, e bya to
ju jubileuszowa edycja, osobom i instytucjom, ktre wspieraj konkurs,
przyznano odznaczenia pastwowe,
samorzdowe i stowarzyszeniowe.
Mio nam poinformowa, e Lubelskiej Okrgowej Izbie Inynierw

Budownictwa Zarzd Wojewdztwa Lubelskiego przyzna odznak honorow Zasuony dla Wojewdztwa Lubelskiego, ktr
Joannie Gierobie, wiceprzewodniczcej Okrgowej Rady i Zbigniewowi Miturze, skarbnikowi LOIIB,
wrczy Jacek Sobczak, czonek Zarzdu Wojewdztwa Lubelskiego.
Urszula Kieller-Zawisza

k rtko
Inynierowie
od materiaw
budowlanych

Budownictwo
Dolnolskie

Chemia budowlana to nowy kierunek

studiw na polskich uczelniach. Od
jesieni 2011 r. Wydzia Chemiczny Politechniki Gdaskiej, Wydzia Inynierii
Materiaowej i Ceramiki AGH oraz Wydzia Chemiczny Politechniki dzkiej
bd prawdopodobnie ksztaci inynierw na kierunku chemia budowlana
na poziomie pierwszego stopnia.
rdo: PAP, Dziennik Polski
INYNIER BUDOWNICTWA

10

Na stronie internetowej Dolnolskiej OIIB (www.dos.piib.org.pl)

ukaza si pierwszy numer czasopisma Budownictwo Dolnolskie w wydaniu elektronicznym.
Kolejne numery maj si ukazywa
co 2 lub 3 miesice.

samor z d z a w o d o w y

Budownictwo wok nas

Podkarpacka OIIB zorganizowaa III ju edycj konkursu fotograficznego Budownictwo wok nas.

Pawe Surowiec LHS o poranku nr 3, I miejsce w kategorii Podkarpacie

Czonkw Podkarpackiej OIIB zachcamy do wzicia udziau w konkursie w 2011 r.

Pena informacja o konkursie organizowanym przez nas
cyklicznie jest dostpna na www.inzynier.rzeszow.pl
w zakadce: Konkursy Fotograficzny.
(red.)
Zdjcia: Archiwum PDK PIIB

Halina Boboli Warto zobaczy drzwi otwarte (Zamek w Krasiczynie),

II miejsce w konkursie w kategorii Podkarpacie

Kapitua konkursu na spotkaniu w listopadzie 2010 r. dokonaa oceny fotografii w dwch kategoriach konkursowych:
Budownictwo wok nas Podkarpacie oraz Budownictwo wok nas Polska i wiat. Wpyno 89 fotografii: 55
w kategorii Polska i wiat i 34 w kategorii Podkarpacie.
W kategorii Podkarpacie pierwsz nagrod otrzyma
Pawe Surowiec, a w kategorii Polska i wiat Jakub Krupka.

Ewa Pawlus Kaplica w. Huberta w Miocinie

stycze 11 [80]

11

samor z d z a w o d o w y

INYNIER BUDOWNICTWA

12

moim zdaniem

Inynier budownictwa nowych czasw

Uwagi wstpne
Inynier budownictwa zawsze dziaa
w sferze techniki i nauki w zalenoci
od potrzeb. Tworzc dziea, czsto korzysta z osigni nauki. Byo to atwe,
gdy rozwj jej by przyswajalnie powolny. Teraz jest inaczej nawet uczeni nie
zawsze nadaj za jej rozwojem.
Trzeba zaznaczy, e dzisiaj rozwj
nauki jest czsto inspirowany potrzebami techniki. Prototypowe lub ju
stosowane rozwizania potrzebuj
niekiedy uzasadnie naukowych, dziaania dotychczasowe nie wystarczaj.
Coraz wyraniej staje si widoczne, e
z dobrych elementw wcale nie powstaje cao. Nawet suma optymalnych czstkowych rozwiza nie musi
prowadzi do rozwizania problemu.
Widzimy wyranie, e nadszed nowy
czas w nauce i technice. W ostatnich
dziesitkach lat nastpiy daleko idce
zmiany jak nigdy przedtem. Wspczesny czowiek jest coraz bardziej zabiegany i zagubiony, ma coraz mniej
czasu i czciej popada w depresj.
Bez przerwy syszymy o chorobach
cywilizacyjnych. Trzeba sobie zada
dramatyczne pytania: Czy ulepszanie
wiata idzie we waciwym kierunku?
Czy kto panuje nad rozwojem?
Wiek XX, ktry zacz si tak naprawd po I wojnie wiatowej, a skoczy
10 lat temu, by jak wiemy okresem niebywaych osigni ludzkiego
umysu (radio, atom, radar, tworzywa
sztuczne, telewizja, otwarcie przestrzeni kosmicznej, komputer). Trwa
nadal okres szczeglnego, niezwykle
szybkiego rozwoju elektroniki, informatyki, biotechnologii (inynierii
genetycznej), inynierii materiaowej
i innych dziedzin. Przecitny obywatel
tego bogatego wiata najczciej nie
rozumie wszystkich nawet podstawowych nowych poj.

W tym nowym czasie, ktry nadszed,

Budownictwo towarzyszy nam cae
wszystko jest inne. Przykad: ponad
ycie, wpywajc na ksztatowanie nachmurami mona obecnie lecie nie
szej wiadomoci, wyobrani, poczutylko samolotem, ale take jecha sacia adu przestrzennego. To nie tylko
mochodem. Suszno tego twierdzeprzysowiowy dach nad gow czy prynia potwierdza most Millau (fot. 5)
mitywne niekiedy budowle.
oryginalny, omioprzsowy, wiadukt
Dzisiaj to budynki sigajce nieba (Burd
wantowy o dugoci 2460 m, szeChalifa 828 m wysokoci, (fot. 1)
ogromne budowle wodne (tama Trzech
ciu rodkowych przsach po 342 m
Przeomw na Jangcy o dugoci
z dwiema nitkami po trzy pasy drogo2300 m, wysokoci 185 m i szerokoci
we w kadym kierunku. To najwyszy
40155 m, fot. 2), most ponad morzem
wiadukt wiata: najwysza podpora
czcy Szanghaj z portem Ningbo, prz 245 m, a wraz z pylonem 343 m.
sowo podwieszany, o dugoci 36 km
Warto te wspomnie o najdu(przewidziany do oddania w 2011 r.).
szym mocie na wiecie nad jeziorem
Szczeglne osignicia w inynierii
ekstremalnej obserwujemy
w budownictwie mostowym. Z najwikszych w tej
chwili 24 mostw wiata
w czterech kategoriach
(ukowe, belkowe, podwieszone, tzn. wantowe,
wiszce) 18 wykonano po
roku 1990.
Najwikszy most ukowy
powstaje w Dubaju (fot.
3). Jego gwne przso
bdzie miao 205 m wysokoci i 667 m dugoci. W kadym kierunku
ruch odbywa si bdzie
po szeciu pasach drogowych i jednym pasie
kolejowym, co pozwoli
na przejazd do 20 tysicy
pojazdw i przewz do
22 tysicy pasaerw metrem w cigu godziny.
Wspaniay trjprzsowy
most wiszcy Akashi Kaikyo (fot. 4) o cakowitej
dugoci 3911 m ma aktualnie najdusze na wiecie
przso rodkowe 1991 m,
najwysze filary o wysokoFot. 1 | Najwyszy wieowiec na wiecie, 828 m wysokoci Burd
Chalifa w Dubaju
ci 210 m, a pylony 97 m.

stycze 11 [80]

13

dv76 - Fotolia.com

potrzeba zmiany stylu dziaania

moim zdaniem

Jak dugo? Historia zna skutki naranarastajcych

stania dysproporcji. Oby nie byo poobaw i rozczarowtrki.
wa oraz wtpliKoniec stulecia by i jest nadal rwwoci, czy nauka
noczenie okresem szczeglnego
i technika bd
rozbudzenia wiadomoci zagroe,
w stanie zapewjakie przynie moe ludzkoci konni nie tylko gartynuowanie rozwoju wedug dotychstce
bogatych,
czasowego modelu cywilizacyjnego.
ale
wszystkim
Powszechna staje si wiadomo, e
ludziom zarwcywilizacja rozwijana wedug modelu
no dobrobyt, jak
obowizujcego w tzw. rozwinitych
i spoeczn pokrajach osigna stan krytyczny. I jest
mylno. Ale
mwic oglnie
to sprawa nie tylko kilku bogatych kraFot. 2 | Tama Trzech Przeomw na Jangcy o dugoci 2300 m i wysokoci
czy jako ycia
jw, lecz ma wymiar globalny.
185 m
zaley tylko od
Dlatego za naturaln trzeba obecnie
dobrobytu? Ludzie wcale nie s szczuzna tendencj kojarzenia dziaalnoPontchartrain w stanie Luizjana o duliwsi teraz, ni byli w przeszoci. Jakie
ci cile technicznej z wymaganiami
goci 38,4 km (konstrukcja prefabryzatem dziaania ludzi nauki i techniki
strategii zrwnowaonego rozwoju,
kowana z betonu spronego), skapomnaa bd zwyczajn ludzk raobejmujcymi zachowanie ekosystedajcym si z dwch rwnolegych
do i przynosi szczcie?
mu zarwno w ukadzie oglnym, jak
konstrukcji poczonych siedmioma
yjemy w okresie wielkiego rozpywu
i regionalnym. Chodzi o racjonalne
cznikami, czy o wydronym ostattechnologii po wiecie, skoku cywiwykorzystanie przestrzeni i zachonio tunelu kolejowym przez Alpy (Zulizacyjnego niektrych spoecznoci,
wanie harmonii rodowiska z myl
rych Mediolan) o dugoci 53 km.
o tych wymaganiach, ktre s stawiaInynieria ekstremalna jest wyraona
ale rwnoczenie w czasie utrwalania,
ne dzisiaj, ale rwnie o tych, ktre
w najbardziej ambitnych projektach
a nawet pogbiania nierwnoci ekobd wyrazem stylu mylenia nastparchitektoniczno-konstrukcyjnych
nomicznych midzy krajami bogatej Pnych pokole.
naszych czasw. Fascynujce formy
nocy i biednego Poudnia.
Najwaniejszymi pytaniami obecnie
architektoniczne, szokujce rozwiNa wiecie tych, ktrzy operuj duy gdy rodzi si pomys zrealizowania
zania konstrukcyjno-technologiczne,
mi pienidzmi ustawmy umownie
jakiego zamierzenia technicznego
najnowoczeniejsze osignicia inyt granic na 20 000 GNP USD per
jest: czy robi oraz czy to jest koniecznierii materiaowej metro, lotniska,
capita jest mniej ni miliard, a tych,
ne. A jeli odpowied na te pytania,
miasto w piramidzie, mosty, platktrzy maj poniej 1000 GNP USD
odpowied szeroka, uwzgldniajca
formy wiertnicze, tunele, kopalnie,
per capita, jest prawie 4 miliardy! Czy
nie tylko gospodarcze, ale i spoeczne
kurort narciarski na pustyni, grskie
o to chodzi? Czy ten kierunek postefekty, bdzie pozytywna, to trzeba
kolejki linowe.
powania jest do zaakceptowania?
Ostatnie stulecie to by i trwa nadal
pikny okres rozwoju nauki i techniki, ale rwnie czas narastania obaw
o przyrodnicze i spoeczne konsekwencje tych spektakularnych osigni.
Jeli bdziemy postpowali nadal tak
jak w ostatnich dekadach, to w krtkim czasie staniemy przed cian
przyroda nie wytrzyma skutkw naszej naukowej oraz technicznej aktywnoci i upomni si o swoje.
Ostatnie dziesiciolecia to czas zaspokajania coraz bardziej wyrafinowanych
potrzeb bogatych spoeczestw (gwnie zreszt dziki poczonym siom
Fot. 3 | Najwyszy most ukowy na wiecie budowany obecnie w Dubaju o wysokoci uku 205 m
nauki i techniki). Rwnoczenie to czas

INYNIER BUDOWNICTWA

14

moim zdaniem

Fot. 4 | Most wiszcy Akashi Kaikyo o najduszym przle na wiecie 1991 m

odpowiedzie na nastpne wane pytanie: ile tej nowej myli technicznej

naprawd potrzeba. Kade rozwizanie musi by poprawne technicznie oraz ekonomicznie i spoecznie
uzasadnione
Wyaniaj si nastpne pytania: co
z tych stwierdze wynika dla nas? Jakie
s dyspozycje dla naszego dziaania?
Ot mwic skrtem min czas
naukowcw i inynierw, specjalistw
od szczegw. Teraz warunkiem
sprawnego dziaania jest szerokie,
a przede wszystkim racjonalne spojrzenie, perspektywa. Patrzenie, czy z tych
szczegw, indywidualnych osigni
naukowych czy technicznych da si
uformowa spjn, przyjazn dla czowieka cao, w wymiarze nie tylko dnia
dzisiejszego, ale i jutra.
Wszystko to oznacza, e w tym nowym
czasie nie wystarcza, by technik by tylko
technikiem, a naukowiec naukowcem.
Rodzi si nowa definicja naszego zawodu. Obecnie powinien to by czowiek
mylcy i dziaajcy w ukadzie spoecznym, waciwie dziaacz spoeczny i polityczny z oglnym moe nawet trzeba
to wyranie zaznaczy: filozoficznym
spojrzeniem na rzeczywisto, na cae
otoczenie spoeczno-gospodarcze.
To, co dotychczas uwaalimy
i w wikszoci nadal uwaamy za
technik, to znaczy jako projektowanie, wykonywanie produktu, ktry

spenia jak wymiern funkcj, to

moe by powiedzmy poowa
czasu i zainteresowa. Reszta to gospodarczy, a zwaszcza spoeczny
kontekst tej dziaalnoci wytwrczej.
To samo dotyczy nauki. Mwic swobodnie, nauka jest jak narzdzie. Stosujc je, trzeba sobie zawsze na pocztku
odpowiedzie na wane pytanie. Co
z tego wyniknie nie tylko w ukadzie
gospodarczym, ale i spoecznym. Nie
tylko dzi, ale i jutro.
Spoeczne
wartociowanie
nauki
i techniki to, co za wielk wod nazywaj technology assessment, wysuwa si obecnie na plan pierwszy.
To jest najwaniejsze. Trzeba to podkreli. Obecnie w nauce wizja, mylenie
o konsekwencjach spoecznych, sowem: polityka staa si najwaniejsza.
Coraz bardziej wyranie wida, jak
trafne jest powiedzenie Einsteina
sprzed prawie stu lat, e wyobrania
jest waniejsza od wiedzy. A mona
jeszcze dopowiedzie, e ycie jest bogatsze od wyobrani.
Obecnie naukowiec to ma by dziaacz
spoeczny, ktry tylko cz swego czasu powica na szczegy. I rozwizuje
te szczegy, stale mylc o caoci nie
w rozumieniu realizowanego dziea, ale
znacznie szerszym, spoecznym. Mona by nawet powiedzie troch artem,
ale nie bez racji: na psucie rzeczywistoci z pomoc dziaalnoci naukowej

i technicznej mona powica najwyej 60% czasu i wysiku, a co najmniej

40% na naprawianie.
Mwic oglniej, dotychczas panujca
cywilizacja iloci traci si, dobiega kresu. Nie wszyscy to jeszcze wiedz, ale tak
jest. Musi nastpi cywilizacja jakoci.
A jako, jak wspomniano, oznacza lokowanie produktu w przestrzeni spoecznej. W tej, ktra jest obecnie, ale rwnie
i rwnoczenie w tej, ktra dopiero
przyjdzie z nastpnymi pokoleniami.
Ten problem nie zosta wymylony odkryty teraz. W ostatnich dekadach podejmowa go Ferfiss, Orthega y Gasset,
Spengler, Heidegger, Ellul, Schumacher
i inni. Ale tzw. postp by silny i bardzo
atrakcyjny. Tym bardziej e lepiej byy
widoczne jego blaski ni zagroenia,
ktre ze sob niesie. Teraz trzeba dziaa. Czas zmieni te proporcje.
Zmiany zasad dziaania
yjemy w wiecie, w ktrym zaludnienie w ostatnich pidziesiciu latach
zwikszyo si trzykrotnie, ale produkcja przemysowa zwikszya si a
kilkanacie razy.
Przez kilka tysicy lat mona by powiedzie od Platona do Marksa zawsze
byo tak, e myl spoeczna wyprzedzaa rzeczywisto i promowaa gotowe
ideay i wzorce ycia spoecznego.
W ostatnich dekadach sytuacja zmienia
si zasadniczo: ycie przeroso teori
wzorcw brak. Wynikiem postpu nauki
jest to, e ludzko przypomina okrt pyncy pen par, ale bez steru i kompasu.
Jest to zaskakujcy rezultat lawinowego
przyrostu wiedzy. Tworzymy wiedz, ale
nie panujemy nad jej skutkami.
Nadszed czas, ktrego wyznacznikiem
moe by zdanie: Coraz wicej wiemy,
coraz mniej rozumiemy!
Karl Popper, wspczesny filozof nauki, okreli to inaczej. Na tle sukcesw
w przestrzeni kosmicznej i nieadu na
Ziemi uy okrelenia: Nasza niewiedza
siga coraz dalszych wiatw.
Trzeba jednak zwrci uwag, e ad
w przestrzeni kosmicznej, a ad na Ziemi

stycze 11 [80]

15

moim zdaniem

to nie to samo. Jeden i drugi jest bardzo zoony, ale wydaje si, e ad przestrzeni kosmicznej jest czytelniejszy. Nie
wystpuje zjawisko dezorganizacji,
degradacji. A jeeli tak, to w znacznie
mniejszym stopniu. Inne s take parametry jego oceny. Pierwszy nie ma sfery
technicznej, spoecznej, a na pewno
politycznej. Sfera fizyczna, cho bardzo
zoona, jest uporzdkowana.
Norbert Wiener, jeden z twrcw cybernetyki, zauway trafnie:
Tak radykalnie zmienilimy otoczenie,
e musimy teraz zmieni samych siebie, aby w tym nowym otoczeniu mc
nada egzystowa! Ale jak to zrobi?
Nie ma wiedzy, nie ma wzorcw.
Najwyszy czas, aby co z t sytuacj
zrobi. Wyrane przesunicie akcentw
naszego dziaania ze sfery materialnej
w sfer wntrza jest nakazem chwili. Nie
bdzie to atwe. Ju Seneka wiedzia,
e non est ad astra mollis e terris via1.
Ale mimo to musimy t drog stworzy
i pj ni, jeli chcemy przey.
Potrzebna jest wizja. Nowy obraz wiata
i ludzi oraz ich potrzeb i oczekiwa. Nasycony nie tylko wiedz, ale i wyobrani. Zakorzeniony w przeszoci, ale ze
staym myleniem o barwie jutra.
Musimy nauczy si patrze wysoko
i szeroko, a przy tym co trudniejsze
daleko do przodu. Do kadego z nas
pasuje obecnie zdanie z wiersza jednej
sawnej Pani z Krakowa:
Obmylam wiat, wydanie drugie.
Wydanie drugie, poprawione...2
A moe, przywoujc filozoficzne powiedzenie, wzruszy gmach stereotypowych poj, by przez powstae
szczeliny zobaczy inny wiat lub ten
sam wiat, ale w innych kolorach.
Musi by jednak w nas wiadomo, e
to mylenie, konieczne, stanowi tylko
pocztek nowej drogi, ale wcale nie
nowej wizji. Wizji nowego lepszego
wiata. wiata nie wskich, wietnie
prosperujcych elit, lecz wielomiliardowej reszty, z ktrej znaczna cz wrcz
1
2

beznadziejnie wegetuje na marginesie

procesw cywilizacyjnych.
Ten nowy wiat powinien by nie tylko
dla nas, ale rwnie i dla nastpnych pokole. Ma uwzgldnia realia, ale i denia do ich zmiany. Wizja jest wana, ale
stanowi dopiero pocztek. Potem nastpi formowanie technologii zmian.
Ale kto ma ten wiat zmienia? Czy
jako ludzie techniki jestemy do tego
przygotowani? Czy w tym zakresie
ksztacimy modych ludzi? Pytania mona mnoy. Dobrych odpowiedzi brak.
Na przeszkodzie stoj midzy innymi
przyzwyczajenia, niech do zmian
i boja przed nimi. Zbyt powszechne
jest jeszcze mylenie: dotychczas robilimy tak i byo dobrze.
Zmiany zasad dziaania w sferze
budownictwa
Tworzymy dziea techniki, aby speniay
jakie funkcje. Ale zawsze ju na samym
wstpie trzeba odpowiedzie sobie na
wane pytanie: jak szeroko powinnimy rozumie okrelenie funkcja? Czy
wzbogacenie, a choby szanowanie
przestrzeni, ochrona rodowiska naturalnego, racjonalne korzystanie z energii, zastpowanie naturalnych surowcw energetycznych rdami energii
odnawialnej zawarte jest w tym okreleniu? Jak funkcj speniaa w chwili powstania wiea Eiffla czy Statua Wolnoci
w Nowym Jorku, a jeszcze wczeniej
katedry redniowiecza czy piramidy staroytnego Egiptu?
Bezporedni funkcj dzie budownictwa jest zaspokajanie konkretnych
potrzeb ludzi yjcych tu i teraz. Ale
wane s rwnie sprawy oglniejszej
natury, tzn. relacje z szeroko rozumian przestrzeni. Powinno to mie
wpyw na formowanie obiektw i od
samego pocztku musi decydowa
o zaoeniach projektowania.
Dlatego obecnie, przystpujc do budowy obiektu budowlanego, ju na

Seneka Modszy, Nie ma atwej drogi z Ziemi do gwiazd (ac.).

W. Szymborska Obmylam wiat w: Poezje, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1987.

INYNIER BUDOWNICTWA

16

pocztku fazy projektowania powinnimy jako punkt wyjcia naszych dziaa przyj dwie rwnorzdne sfery.
A. Czynniki bezporednie, tzn. denie
do zaspokojenia okrelonej, wyranie zarysowanej potrzeby gospodarczej. Jest to funkcja i koszt. Nasze techniczne dziaanie w tej sferze
ma wymiar ekonomiczny, patrzc
zarwno na nakady na budow,
jak i analizujc poytki wynikajce
z powstania obiektu.
B. Relacje w stosunku do szeroko rozumianej przestrzeni, czyli wartoci
spoecznych i rodowiskowych, ktre nie maj wymiaru bezporedniego efektu ekonomicznego, mierz
si w innej skali czasu i nie daj si
przeliczy na pienidze.
W pierwszym przypadku postpowanie
jest proste, niewymagajce komentarza. Natomiast w drugim przypadku
nieodzowna jest zasadnicza zmiana
podejcia do podjcia przedsiwzicia
inwestycyjnego, do planowania, projektowania i jego realizacji. Wany jest spoeczny odbir dziea budowlanego, jego
ocena w dugim okresie. Nieodzowne s
zatem daleko idce zmiany systemu zamwie publicznych, warunkw zlece
na roboty budowlane.
Najwaniejsz, najpilniejsz spraw, ktr trzeba si zaj, jest wyrane poszerzenie kryteriw zlecania prac projektowych
i robt budowlanych. Wszyscy wiemy,
e specyfika budownictwa jest w sferze
zamwie publicznych niedostatecznie
uwzgldniana. Ten stan wymaga pilnej
zmiany. Realizacja przedsiwzi budowlanych to nie produkcja wyrobw.
Zarwno procedury, jak i kryteria udzielania zlece zwaszcza we wstpnych
fazach projektowania musz by
inne, o wiele szersze, jeeli tworzone
dziea maj by ponadczasowe i dobrze suy ludziom. Przy kwalifikacji
potencjalnych wykonawcw powinny
by uwzgldniane take parametry
niewymierne. Jest to wane zadanie

moim zdaniem

Dotychczas byo tak, e ten trzeci czynnik, i to wsko rozumiany: bezporednie korzyci dzi, nie tylko dominowa,
ale by wrcz jedynym parametrem decyzji o zakresie i wykonawcy pracy.

cdric VILLEGIER - Fotolia.com

Dobre dzieo

Fot. 5 | Najwyszy wiadukt na wiecie Millau, najwyszy filar 245 m i pylon 98 m

wszystkich organizacji zawodowych

dziaajcych w sferze budownictwa.
Prawodawstwo poszo w innym kierunku. Jedna z moliwoci czsto wykorzystywanych to: zaprojektuj i wybuduj. Nie daje to adnych gwarancji
na uwzgldnienie tego wszystkiego,
co wie si z ponadpodstawowymi
potrzebami i oczekiwaniami czowieka. Wygrywanie przetargw najnisz
cen jeszcze bardziej pogra nadzieje
na odpowiedni jako produktu.
Najwiksze prawdopodobiestwo waciwego spoecznie rozwizania problemw wystpuje, gdy przy programowaniu przedsiwzicia i kwalifikacji
wykonawcw bierze si pod uwag:

Charakter zamierzenia w wymiarze

nie tylko materialnym, ale i spoecznym.
Ukadem odniesienia powinny by nie
tylko cele dorane, wymierne dzisiaj, lecz
rwnie efekty gospodarcze, a zwaszcza spoeczne w wymiarze jutra.
Pozycj wykonawcy dotychczasowy dorobek i opinia w rodowisku
zawodowym.
Koszty przedsiwzicia, powinny
to by koszty rozumiane caociowo, tzn. relacje pomidzy wydatkami
bezporednimi a poytkami (korzyciami) w wyduonym przedziale czasu.
A i te poytki naley rwnie rozumie
szeroko nie tylko w ukadzie gospodarczym, ale rwnie spoecznym.

Nasze budowlane dzieo ma by

dobre i to dobre dzieo musimy ulokowa w gospodarczej rzeczywistoci. W odniesieniu do znacznej
czci naszej dziaalnoci nastpuje
to naturalnie, ale w wielu przypadkach wystpuj trudnoci. Jest tak,
bo okrelenie dobre dzieo ma dwie
warstwy znaczeniowe.
Moe by dobre w kategoriach
obowizujcych dzisiaj, tzn. dostosowane do pytkiego ukadu kryteriw
wskiej ekonomii, zdominowanej
przez obowizujce obecnie w naszym kraju powierzchowne rozumienie sowa rynek i doran polityk.
Trzeba wreszcie zrozumie, e rynek
ziemniakw i rynek produktw budownictwa to nie jest to samo. Ale
moe by i to jest ten drugi rodzaj
znaczenia dobre w skali ponadczasowej, niepolitycznej i wtedy moe
wystpi sprzeczno z poprzednim
ujciem sprawy (dobra).
Trzeba odej od stylu dziaania,
ktrego gwnym hasem jest nieograniczony rynek. Trzeba wrci do
pastwa usug spoecznych i uformowa sektor publiczny, ktry bdzie
odzwierciedla i umacnia nasz zbiorow tosamo i wsplne, szerokie
spoeczne (socjalne) cele.
Trzeba stale widzie rnic pomidzy
produktem obliczonym na lata a produktem obliczonym na pokolenia.
Jest oczywiste, e dzieo budowlane
ma by dobre w tym drugim, szerszym
znaczeniu. O wiele szerszym w czasie
i szerszym w percepcji. Mona by nawet powiedzie, cho to dziwnie zabrzmi w naszym zawodowym krgu,
szerszym duchowo.
Jeszcze nie tak dawno najwiksz
wag przypisywano projektowaniu

stycze 11 [80]

17

moim zdaniem

architektoniczno-konstrukcyjnemu,
nastpnie technicznemu. Dzisiaj
natomiast coraz wiksze znaczenie
przypisujemy projektowaniu uytkowemu. Czowiek powinien coraz
wygodniej mieszka, pracowa, wypoczywa, by bezpiecznym i ponosi moliwie niewysokie koszty uytkowania.
Nie sposb nie wspomnie o intensywnym, od lat 80., rozwoju budownictwa inteligentnego, o budowie
obiektw budowlanych, szczeglnie
budynkw wyposaonych w inteligentne instalacje tworzce jeden system. Mijaj czasy tylko architektoniczno-konstrukcyjnego
ksztatowania
obiektw budowlanych, dostosowanych do nich programw funkcjonalno-uytkowych oraz linii technologicznych. Dzisiaj punktem wyjcia
do ksztatowania takich obiektw
s nowoczesne linie technologiczne
i obiekty budowlane, budynki inteligentne bdce obudow zoptymalizowanych ich wartoci uytkowych,
zapewniajce komfort, bezpieczestwo, racjonalne koszty utrzymania i,
co szczeglnie wane, przyjazne rodowisku naturalnemu.
Tak pomylane dziaanie trudno jest
zmieci w obowizujcym obecnie
ukadzie gospodarczym, w ktrym
kryteria oceny dziea inynierskiego
maj krtki wymiar, liczony na lata.
Dla organizatorw naszego ycia politycznego i gospodarczego wana
jest kadencyjno, ma znaczenie tylko to, co da si zmierzy tu i teraz.
Powszechnie uwaa si, e wyznacznikiem, bezporednim efektem naszego dziaania, ma by zysk, wymierne materialne korzyci, poklask
wyborcw, poytek tylko w krtkim
czasie rozumiany konkretnie, jednoznacznie. Jest to obecnie gwna
i waciwie niemale jedyna miara,
jak przykada si do tego wszystkiego, co robimy.
Ta sytuacja to wielki bd, skaza czasu. Bo przecie my technicy budownictwa powinnimy dziaa,

przynajmniej w czci, ponad czasem

i przestrzeni.
Zawd inyniera budowlanego jest
specjalny i moe odpowiada na takie
przesanie, gdy zawiera w sobie mechanizm samodoskonalenia. Inynier
ksztatuje budowle, ale te budowle
na zasadzie sprzenia zwrotnego
formuj jego osobowo. Inynier
budujcy most nadaje mu ksztat ta
budowla jest przedueniem jego myli, ale sam proces budowy wpywa
na niego i zmienia go wewntrznie.
Po zakoczeniu realizacji jest on ju
inny i jako inynier, i jako czowiek.
Jest przecie w naszym zawodzie wiele
waciwie wikszo dziaa wychodzcych poza ten obecny czas, ponad
obowizujce wymiernie zarysowane
kryteria, gwnie ekonomicznej natury, a majce wymiar ponadczasowy,
ulokowany w sferze odczu mwic
oglniej w sferze kultury.
Nie kady z nas moe budowa piramidy, panteon czy katedry redniowiecza. Ale nawet o naszych
zwyczajnych obiektach powinnimy choby w czci myle jak
o dzieach sztuki. Wana jest wymowa caoci, ale wane s rwnie
szczegy. Wykonanie we wspczesnym wiecie choby porczy, jak
stworzy Kierbed w czasie budowy
mostu Mikoajewskiego w Petersburgu, Paton w mocie przez Dniepr
w Kijowie czy Huang Chan Tang
twrca mostu przez Jang-Tse, jest
naszym obowizkiem. Ale oni dziaali w innych czasach. Swoje czasy dobrze rozumieli, a przede wszystkim
rozumieli swoj misj. Mieli swobod dziaania i potrafili z tej swobody
waciwie korzysta. Dzisiaj nawet ci,
ktrzy ich dziea podziwiaj, nie chc
lub nie potrafi zrozumie, e bez
pozostawienia twrcom swobody
dziaania wybitne dziea albo nie powstan, albo zostan okupione zbyt
duym wysikiem, co moe innych
zniechci do podobnych dziaa.
Musimy wic stara si o poszerzenie
kryteriw oceny dziea inynierskiego

INYNIER BUDOWNICTWA

18

w sferze budownictwa. Jest to wany spoecznie obowizek kadego

z nas, a zwaszcza naszych zawodowych organizacji. Przenikanie w sfer
polityki i wpywanie na ukady zarzdzania jest naszym podstawowym
obowizkiem.
Nadesza pora, kiedy inynier nie
moe by tylko inynierem. Musi by
rwnie dziaaczem spoecznym, ktry nie tylko wie, jak zrobi, ale potrafi rwnie ulokowa produkt swej
inynierskiej wyobrani w przestrzeni
nie tylko gospodarczej, ale i w szeroko rozumianej przestrzeni spoecznej
i rodowiskowej.
Konieczne jest niekiedy przechodzenie od wiata techniki do antropologii. Trzeba znw znale si blisko
wiata innych kultur, innych ukadw
spoecznych. Zacz tworzy jest
to zasada budujca stae, ciepe relacje z innymi, co formuje niezbdne fundamenty ycia spoecznego.
Umiejtno rozumienia, dostrzegania innej sytuacji, ludzi, nowego otoczenia (innego czowieka) powinna
by traktowana jako niezbdne podoe dla procesw ycia spoecznego. Droga w tym kierunku to wane
i pilne, ale take w obecnych czasach
trudne zadania.
Taki szeroki sposb mylenia by istotn cech dziaania naszych wielkich
poprzednikw w dawnych czasach.
Gdy idziemy przez miasto i patrzymy
na budowle sprzed stu lat, wida to
wyranie.
Globalizacja
Zmiany polityczne nastpujce w tej
czci zachodniego wiata, do ktrego
naleymy, maj rwnie istotny wpyw
na nasz zawodow dziaalno. Jednym z ich gwnych przejaww jest
wygasanie granic, nastpuje niwelowanie rnic w sferze informacji i zarzdzania, zmniejsza si, niestety,
w skali caego wiata demograficzna
i ekonomiczna rola i znaczenie Europy.
Termin globalizacja robi karier.

moim zdaniem

Okrelenie globalizacja jest szerokie. W naszym przypadku, stosujc

definicj Henrique Cardoso, prezydenta Brazylii, jest to globalizacja asymetryczna, a nie globalizacja solidarna. Dziaalno inynierska jest tylko
fragmentem globalizacji, i to wcale
nie najwaniejszym.
Globalizacj rynku budowlanego
jest ponadpastwowy system klasyfikacji projektw, a take to, co ma
najwikszy wpyw na sytuacj na rynku budowlanym, tzn. ponadnarodowy
ukad firm realizujcych wielkie
przedsiwzicia. Normy ju dawno
wyszy poza granice pastw, a midzynarodowa wymiana informacji
technicznych te uwaana jest za rzecz
normaln.
Wyrazem globalizacji w budownictwie jest nie tylko unifikacja sztuki
inynierskiej (norm, prawa, oceny
kryteriw, kwalifikacji), ale take
swobodny przepyw kadry technicznej, inynierskiej, przepyw potencjau budowlano-montaowego czy
kapitau inwestycyjnego, wzajemne
uznawanie kwalifikacji zawodowych
inynierw, uatwianie wsppracy
w realizacji wikszych przedsiwzi,
dbao o tosamo zawodow inynierw (etyk ich pracy zajmuje si
FEANI Midzynarodowa Federacja
Narodowych Stowarzysze Technicznych dziaajca na terenie Unii Europejskiej). Kandydat do tytuu inyniera europejskiego musi speni wiele
warunkw, w tym zwizanych z dotychczasowymi osigniciami w pracy zawodowej. Tytu EUR ING stanowi swego rodzaju midzynarodowy
paszport uatwiajcy uzyskanie pracy
na stanowisku inyniera w wielu krajach nie tylko europejskich, ale take
w wiecie.
Tak wic globalizacja aktywnoci budowlanej staa si faktem. I trzeba
sobie uwiadomi, e skala, rozmiar
aktywnoci oznacza rwnie skal jej
skutkw. Skutkw chcianych i niechcianych, traktowanych dotychczas jako konsekwencje uboczne, zo

konieczne. One te ulegy globalizacji

i wraz z ni, co wane i nie wszyscy to
zauwaaj, gdzie zagubiy si indywidualnoci i odrbnoci kulturowe.
Chodzi te o konsekwencje nie tylko
gospodarcze, ale i spoeczne wynikajce z charakteru i rozmiaru naszej technicznej ingerencji w ukady
naturalne.
Trzeba zasygnalizowa dwie sfery:
ilo i jako. Aby zaznaczy, jak wielki wpyw ma rozmiar obecnej dziaalnoci na ukady naturalne, posuy
si mona dwoma przykadami. Jednym odlegym geograficznie, a drugim bliskim. Oba s charakterystyczne
pod kadym wzgldem.
Ot w aglomeracji Los Angeles prawie co dziesity metr kwadratowy powierzchni miasta jest zabetonowany
stanowi drog lub parking. A mimo
to przejazd przez miasto w niektrych
porach jest niemoliwy. Trzeba budowa nastpne drogi, bo inne sposoby
lokalnej komunikacji s niemoliwe.
Cae miasto zostao przecie zbudowane pod samochd.
Nasuwa si pytanie, ile powierzchni
nasi koledzy znad Pacyfiku bd mogli jeszcze zabetonowa? A mwic
oglniej, jaki rozmiar inynierskiej
ingerencji w historycznie uksztatowane rodowisko naturalne mona
zaakceptowa? Jaki rozmiar ingerencji inynierskiej zaakceptuje przyroda?
Gdzie jest kres bezmylnoci? Jaka
jest granica dziaania w stylu wicej,
bez uwzgldniania wieloplanowych
nastpstw tego, co robimy, take
przesunitych w czasie.
Drugi przykad to Warszawa. Zamiecenie centrum miasta wysokimi budowlami bez urbanistycznej harmonii
nie zasuguje na komentarz. Przecie
jest to najgorsza z moliwych ingerencja w obraz wiata i porednio
w sposb mylenia. Forma bez znaczenia, liczy si tylko funkcja. Pokrzywdzeni s nie tylko ci, ktrzy tam mieszkaj i musz codziennie na to patrze,
ale waciwie obywatele caego kraju,
bo do stolicy przyjeda prawie kady.

Na tym tle nasuwa si znowu takie

samo pytanie: jaki rozmiar i jak form
inynierskiej ingerencji w historycznie uksztatowane rodowisko mona zaakceptowa? Gdzie jest granica
bezmylnoci dziaania w stylu wicej
z deniem do konkretnych efektw
ekonomicznych dzisiaj, bez uwzgldniania wieloplanowych nastpstw
o oglnym, niematerialnym charakterze w tym rwnie przesunitych
w czasie tego, co robimy.
Trzeba stale pamita, e globalizacja
w zakresie kultury jest nieszczciem.
Cech globalizacji w tej sferze jest
rozpowszechnianie tanich, pytkich,
pozbawionych historycznych korzeni amerykaskich wzorcw kulturowych. Warto moe w tym miejscu
przypomnie wypowied obecnego
premiera Japonii Yukio Hatayamy:
Obecne kryzysy s wynikiem zaoenia, e amerykaski model wolnego
rynku jest uniwersalny i doskonay
i e wszystkie kraje musz dostosowa si do tego standardu. W pogoni
za zyskiem czowiek jest traktowany
jako pozycja w wydatkach. T sytuacj trzeba zmieni. Trzeba zwrci
uwag na wartoci niematerialne
w marszu ku globalizacji; odbudowa wizi midzyludzkie i zadba
o rodowisko naturalne.
Dlatego, cho wiadomo, e globalizacja to signum temporis, trzeba si
stara, aby w tym naszym dziaaniu
w sferze budownictwa i wilk by syty,
i owca caa.
Jest kapitalizm. Dziaania ekonomiczne skierowane przede wszystkim na
krtki dystans, z efektami dzisiaj, s
znacznikiem tego systemu. Ale nasz
spoeczny obowizek polega na tym,
aby stara si wychodzi poza ten prymitywny ukad. Musimy stale pamita
o funkcjach spoecznych wynikajcych
(przynalenych) z naszej zawodowej
dziaalnoci. O funkcjach spoecznych,
ktre maj zawsze wymiar podwjny
duy i may.
Po pierwsze jest to potrzeba brania
pod uwag, uwzgldniania celw

stycze 11 [80]

19

moim zdaniem

ju w procesie projektowania, celw,

ktrych skuteczne i efektywne osiganie nie da si przeliczy na pienidze.
Mamy tu na myli wpyw naszego
dziaania na ukady kulturowe (np. wygld, wczanie w rodowisko) i sprzyjanie waciwym relacjom psychicznym
w ukadach grupowych.
Po drugie tworzenie dzie, ktre nie
tylko formuj nowe wartoci spoeczne i kulturowe, ale te ksztatuj visage odbiorcw i... twrcw.
Zakoczenie
Niezalenie od podstaw i rnicy
pogldw przedstawicieli rnych
dziedzin wiedzy wspczesnym wyznacznikiem i nadrzdnym kryterium
oceny dziaa w obszarze techniki
powinny by potrzeby czowieka,
i to potrzeby nie na dzi, niezbywalne dla zachowania czowieczestwa
w wymiarze fizycznym i psychicznym. Potrzeby, ktrych zaspokojenie
jest konieczne dla utrzymania zrwnowaonego rozwoju i jednostki,
i spoeczestwa.
Wyniki analiz socjologw i psychologw wskazuj na konieczno zachowania rwnowagi w wyborze celw,
gdy prymat jakiegokolwiek z nich zagraa moliwoci zaspokojenia innych
potrzeb zwizanych ze rodowiskiem
ycia czowieka. Na takich przesankach musi opiera swoje dziaania
inynier budownictwa i nauczyciel
akademicki.
Obecnie w tej nowej rzeczywistoci
kady z nas musi stale czy dwie
gwne sfery dziaania:
sprawne,
konkretne
dziaanie
w obecnych warunkach (tak byo
i powinno by nadal);
dziaania oglne, aby te obecne realia zmieni, przeformowa w nowy,
waciwy ukad, zgodny z potrzebami przyszoci.
Trzeba zawsze pamita, e s to
dwie sfery rwnorzdne (o tym samym znaczeniu).
Aby to nastpio, potrzebne jest

istotne poszerzenie zakresu ksztacenia w szkoach technicznych. Pierwszym krokiem w tym kierunku bdzie
przeformowanie wydziaw, nawet
istotne zmiany w modelu wyszej
szkoy technicznej, zmiana programw ksztacenia i poszerzenie jego
zakresu.
Pierwsze lata studiw powinny by
szerokie, mie oglny charakter
i stanowi wsplny fundament, przynajmniej dla obecnych wydziaw:
budownictwa, architektury i inynierii
rodowiska. Treci techniczne naley
uzupeni o przedmioty humanistyczne, ekonomiczne, prawnicze itp.
Wczenie wartoci humanistycznych
zarwno w proces edukacji (na etapie
formowania osobowoci inyniera),
jak i w nasz codzienn techniczn
dziaalno jest znakiem czasu, potrzeb wan i piln.
A ile jest obecnie w programie studiw
przedmiotw technicznych, ktre formuj kreatywno, elastyczno, ucz
kojarzy technik, ekonomi i humanistyczn wiedz o czowieku, jego potrzebach i aspiracjach?!
Przedmioty humanistyczne na pierwszych latach studiw technicznych
powinny stanowi co najmniej 20%
programu. Stworzy to warunki do
interdyscyplinarnych
kontaktw,
poszerzy horyzont patrzenia i pomoe w wyrabianiu samodzielnoci
twrczej. Bdzie to suy nie tylko
studentowi, ale take uczelni, gdy
wytworzy szersze powizania, a wydziay bd strukturami bardziej
otwartymi, z horyzontami wychodzcymi poza obrb uprawianych
dyscyplin i specjalnoci.
Stworzy to rwnie warunki do sprawnej socjotechnicznej oceny sytuacji,
w ktrych ta wiedza ma by zastosowana. Spowoduje take wyjcie poza
wsk wiedz o technicznych fragmentach rzeczywistoci do spoecznej
caoci.
Obecnie wystpuje potrzeba zastpowania, a przynajmniej uzupeniania w toku projektowania obiektw

INYNIER BUDOWNICTWA

20

budowlanych, zwaszcza we wstpnej fazie tego dziaania, jasno

zarysowanych celw technicznych,
ekonomicznych przez mniej ostre
cele o wymiarze spoecznym. Uzupenienie procedur technicznych,
dziaanie z wyobrani ma przyczyni si do uzyskania aprobaty odbiorcw naszych dzie w caym okresie
uytkowania.
Musimy do tego nowego stylu mylenia przekona rwnie decydentw.
Wychodzenie poza funkcj i koszt,
utrzymanie, a moe nawet wzbogacenie bezporednich barwnych
relacji pomidzy czowiekiem a technik przez podtrzymanie wszelkiego
rodzaju zrnicowania i lokalnych
ukadw kulturowych powinno by
podstawowym zaoeniem wspczesnego stylu dziaania w budownictwie we wszystkich formach organizacyjnych.
Wobec tego, co celowe, przyziemne,
jest tu i teraz, naley zachowa dystans i otworzy si na szerszy, gbszy i cieplejszy wiat, wszak:

Co pikne nie jest to

co si podoba dzi lub podobao
Lecz co si winno podoba,
jak niemniej
I to, co dobre, nie jest,
z czym przyjemniej,
Lecz co ulepsza3
(C.K. Norwid, Promethidion, Pisma wszystkie,
t. VII, Warszawa 1971)

prof. dr hab. in. Jzef Gomb

Politechnika lska
prof. dr hab. in. Tadeusz Biliski
Uniwersytet Zielonogrski
prof. dr hab. in. Kazimierz Furtak
Politechnika Krakowska

www.inzynierbudownictwa.pl/forum

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

Rozwizywanie sporw z umw o roboty

budowlane zawartych w zamwieniach
publicznych
Spory bd, bo umowy s skomplikowane, chodzi o to, aby tryb ich rozwizywania by szybki i jak najmniej
dotkliwy dla obu stron.
Przyczyny sporw a zamwienia
publiczne
Wykonywanie robt budowlanych,
a w szczeglnoci tych zwizanych
z realizacj inwestycji infrastrukturalnych wie si z duym ryzykiem. Trzeba si liczy z wpywem czynnikw
zewntrznych, na przykad w postaci
niekorzystnych warunkw gruntowych czy pogodowych. Ze wzgldu
na stosunkowo dugi czas trwania inwestycje budowlane s naraone na
zmiany czynnikw ekonomicznych, jak
na przykad fluktuacje kursw wymiany walut lub cen materiaw budowlanych. Nie mona oczywicie pomin
czynnika ludzkiego, ktry ma istotny
wpyw na przygotowanie i realizacj
inwestycji budowlanych charakteryzujcych si du skal i znacznym stopniem skomplikowania.
Na niektre problemy, ktre mog
pojawi si podczas realizacji robt
budowlanych, bardziej s naraone
inwestycje realizowane na podstawie
umw zawieranych w ramach zamwie publicznych. Na przykad zamawiajcy tak planuje w czasie procedur przetargow, eby potencjalny
wykonawca w zaoonym okresie na
wykonanie robt mia dwa sezony
budowlane, jednak wskutek procedur
odwoawczych data zawarcia umowy
zostaje tak przesunita, e wykonawca bdzie mia dwie zimy i tylko jeden
sezon budowlany. Wykonawcy czsto si skar, e dokumentacja
projektowa zawiera bdy. Czasami przyczyn tego jest dugi czas,
jaki upyn midzy wykonaniem
projektu a zawarciem umowy
z wykonawc w ramach zamwie

publicznych. Przez ten czas moe ulec

zmianie poziom wd gruntowych
lub niektre materiay przewidziane
w projekcie do zastosowania mog
zosta wycofane z rynku.
Wybr wykonawcw w ramach zamwie publicznych, szczeglnie w sytuacji kiedy jedynym kryterium jest cena,
moe take prowadzi do wypacze.
Wykonawcy ju na etapie skadania
ofert na podstawie analizy dokumentacji i istniejcych tam bdw rzeczywistych lub pozornych mog szacowa kwoty moliwe do uzyskania
w ramach roszcze i uwzgldnia je
przy oferowaniu ceny, ktra musi by
na tyle niska, aby wygra zamwienie.
Biego w wynajdowaniu roszcze
moe si sta co najmniej tak samo
istotna jak umiejtno dobrej organizacji robt.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
opublikowao na stronach internetowych dokument pod tytuem Kryteria
wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicznie rekomendacje dla beneficjentw realizujcych projekty indywidualne. W dokumencie tym wskazano
m.in. kryteria pozacenowe, ktre
mog zosta zastosowane w postpowaniu o udzielenie zamwienia publicznego w postaci umowy o roboty
budowlane. Takim kryterium moe by
w zakresie kwestii technicznych:
sposb realizacji zamwienia (analiza zamwienia ze wskazaniem
problemw i zagroe zwizanych
z jego realizacj, propozycje rozwiza problemw, adekwatno sposobu realizacji zamwienia do jego
przedmiotu, zastosowanie najnowoczeniejszych dostpnych technik

i technologii, ograniczenie zakce w dziaalnoci zamawiajcego/

utrudnie w ruchu);
dugo okresu gwarancji jakoci;
harmonogram realizacji zamwienia (kompletno i szczegowo
wynikajca z wykresu Gantta, zastosowane rodki/procedury w celu dotrzymania harmonogramu, spjno
rozplanowania poszczeglnych czci skadowych zamwienia w czasie
z zaproponowanym sposobem realizacji przedmiotu zamwienia).
Z pewnoci starannie przygotowana
dokumentacja przetargowa, w tym
dobrze sformuowana umowa, jest
istotnym czynnikiem minimalizujcym
liczb sporw. Naley jednak pamita,
i nie da si wszystkich sytuacji przewidzie w umowie. Nawet jeeli strony
wyranie przewidziay, e dane ryzyko ponosi jedna z nich i okoliczno
przewidziana w umowie wystpi, to
sama kwestia skutkw finansowych tej
okolicznoci moe budzi wtpliwoci stron. Tam gdzie s zaangaowane due pienidze i jest ryzyko, bd
pojawia si spory. S one normalnym
elementem obrotu gospodarczego. Zapewne nigdy ich nie wyeliminujemy, co
nie znaczy, e nie powinnimy uczy si
na bdach prowadzcych do sporw,
tak aby ich w przyszoci unikn.
Metody rozwizywania sporw
Jeeli sporw nie moemy cakowicie
wyeliminowa, powinnimy by przygotowani do ich rozwizywania. Metod rozwizywania sporw jest wiele,
nie ma jednej najlepszej w kadym wypadku, kada powinna by dobierana,
biorc pod uwag przede wszystkim

stycze 11 [80]

21

charakter sporu oraz okolicznoci bdce jego rdem, a take strony,

midzy ktrymi moe zaistnie lub zaistnia konflikt.
Jeeli strony nie wyka si inicjatyw,
nie uzgodni wsplnie innej metody
rozwizywania sporw, zawsze mog
skorzysta z usugi, ktr oferuje im
pastwo. Tak domyln metod rozwizywania sporw jest rozstrzygnicie
sprawy wyrokiem sdu pastwowego.
Rozwizanie to ma wiele zalet, na przykad przepisy prawa zawieraj gotowe
i sprawdzone procedury, z ktrych
strony mog skorzysta. Dla strony publicznej, jeeli jest ni Skarb Pastwa,
jest to postpowanie stosunkowo
tanie, gdy na podstawie przepisw
prawa jest on zwolniony od opat, takich jak na przykad opata od pozwu.
Dla innych stron ni Skarb Pastwa,
ktre nie korzystaj ze zwolnienia od
kosztw, istotny moe by limit opaty
od pozwu czy apelacji, ktry wynosi
100 tys. zotych, nawet jeeli spr dotyczy setek milionw zotych. Jednak
naley pamita, e nawet zwolnienie od opat sdowych, jakie z mocy
prawa przysuguje Skarbowi Pastwa,
nie dotyczy wydatkw, na przykad
wynagrodzenia i zwrotu kosztw
biegych oraz tumaczy. Sdzia pastwowy w wypadkach wymagajcych
informacji specjalnych, na przykad inynierskich lub lingwistycznych, musi
zasign opinii biegych, nawet wtedy gdy osobicie posiada tak wiedz.
Niestety, koszty tumacze w przypadku obszernego materiau dowodowego sporzdzonego w jzyku obcym
mog by wysokie, kosztowne mog
by rwnie opinie biegych sdowych
ustalajcych pewne kwestie techniczne. Wikszo sporw wynikajcych
z umw o roboty budowlane wymaga
przy rozstrzyganiu pomocy biegego
sdowego. Rozstrzyganie sporu
przez sd pastwowy nie zawsze
musi by najtasz metod. Od
strony prawnej niewtpliwymi zaletami sdownictwa pastwowego jest to,
e wytoczenie powdztwa przerywa

Visual Concepts - Fotolia.com

nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y

bieg terminu przedawnienia, a sprawa koczy si wyrokiem, ktry bdzie

podlega przymusowej egzekucji, jeli
jedna ze stron nie bdzie chciaa go
wykona dobrowolnie.
Sdownictwo pastwowe nie jest jedyn dopuszczaln prawnie form
rozwizywania sporw. Pastwo czciowo zrzeko si swojego monopolu do sprawowania wymiaru sprawiedliwoci, szanujc wol stron do
prywatnego, alternatywnego wobec
sdownictwa powszechnego, rozwizywania konfliktw. Co szczeglnie
istotne, niektrym alternatywnym metodom rozstrzygania sporw pastwo
zapewnia skuteczno przy zastosowaniu swojego przymusu w ramach
egzekucji. Podstawowymi metodami
alternatywnego rozwizywania sporw o charakterze konsensualnym,
majcymi doprowadzi do ugody midzy stronami, s negocjacje, mediacja
oraz koncyliacja.
Negocjacje s najbardziej naturaln metod rozwizywania sporw,
kiedy strony sporu po prostu ze sob
rozmawiaj. Jednak rozpoczcie rozmw nie przerwie biegu terminu
przedawnienia roszczenia, a z ugod
zawart w ramach negocjacji strony

INYNIER BUDOWNICTWA

22

nie bd mogy pj do komornika.

Pastwo zapewnia jednak szczeglny
status ugodzie zawartej pod kontrol sdu powszechnego. Strony mog
skorzysta z przewidzianego przepisami kodeksu postpowania cywilnego zawezwania do prby ugodowej. Zoenie zawezwania, zgodnie
z orzecznictwem sdowym, przerywa
bieg terminu przedawnienia roszcze.
Ugoda zawarta przed sdem stanowi
tytu egzekucyjny, ktry po nadaniu
klauzuli wykonalnoci moe by egzekwowany przez komornika. Naley
jednak pamita, e sd pastwowy
kontroluje zgodno umowy z przepisami prawa oraz zasadami wspycia spoecznego, bada rwnie, czy
ugoda nie zmierza do obejcia prawa.
Kontrola ta dotyczy rwnie przepisw
prawa zamwie publicznych.
Mediacja zakada udzia osoby trzeciej, ktra poredniczc midzy skonfliktowanymi stronami, uatwia im
znalezienie kompromisu. To same
strony zawieraj ewentualn ugod,
klasyczny mediator nawet nie proponuje swoich rozwiza. Pewn odmian mediacji jest koncyliacja, gdzie
koncyliator ma za zadanie rwnie
dawanie rad i wskazwek stronom

REKLAMA

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

dotyczcych rozstrzygnicia sporu.

Obydwie te formy mieszcz si jednak
w przyjtej w kodeksie postpowania
cywilnego formule mediacji. Naley pamita, e dorczenie osobie bdcej
mediatorem oraz drugiej stronie wniosku o wszczcie mediacji nie przerywa biegu przedawnienia, jeeli strony
uprzednio nie zawary umowy o mediacj albo druga strona nie wyrazia
zgody na mediacj. Jeeli strony zawr
ugod przed mediatorem, to ugoda
taka po zatwierdzeniu przez sd powszechny bdzie miaa moc ugody zawartej przed sdem. Sd powszechny,
zatwierdzajc ugod, rwnie weryfikuje jej zgodno z przepisami prawa
i zasadami wspycia spoecznego,
jednak ze wzgldu na to, e ugoda
taka powstaa poza sdem, sd bada
rwnie, czy jest zrozumiaa w swej
treci i czy nie zawiera sprzecznoci,
tak aby nadawaa si do ewentualnego
wykonania w ramach egzekucji.
Interesujcym rozwizaniem dla rozstrzygania
sporw
wynikajcych
z umw o roboty budowlane s
alternatywne metody polegajce
na udzielaniu opinii przez wybran przez strony osob trzeci lub
grup takich osb. Osobami trzecimi s najczciej eksperci wybrani
przez strony, majcy wiedz i dowiadczenie w rozstrzyganiu sporw danego rodzaju. Zastosowanie tej formuy
do rozstrzygania sporw wywodzi si
ze Stanw Zjednoczonych, gdzie ju
w latach 60. stosowano j w ramach
kontraktw na wykonywanie inwestycji infrastrukturalnych, takich jak tunele
czy autostrady. Forma ta ma dwie odmiany, w pierwszej z nich, historycznie
starszej, eksperci wydaj niewic
rekomendacj dla stron co do sposobu
rozwizania sporu; w nowszej i dzi
coraz popularniejszej opinia ekspertw
ma charakter decyzji kontraktowo wicej strony. Przepisy prawa polskiego
nie zawieraj szczeglnej regulacji dotyczcej tego sposobu rozwizywania
sporw, w przeciwiestwie na przykad
do prawa angielskiego, ktre w ramach

ustawodawstwa dotyczcego umw

o roboty budowlane reguluje instytucj
o nazwie adjudiction. W polskiej praktyce takie rozwizanie jest czsto stosowane w przypadku zawarcia przez strony
umowy o roboty budowlane bazujcej
na wzorcu umownym opracowanym
przez FIDIC i nosi nazw rozjemstwo.
Rozjemstwo, szczeglnie w tej formie,
ktra koczy si wic decyzj, istotnie
rni si od mediacji oraz od arbitrau,
o ktrym bdzie mowa. W wyniku
mediacji same strony zawieraj ugod, w przypadku rozjemstwa rozstrzygnicie jest podejmowane przez ekspertw, z ktrymi strony mog si nie
zgadza. Rozstrzyganie sporu przez
rozjemcw nie podlega takiej kontroli
sdw powszechnych jak arbitra. Decyzja rozjemcza nie jest tytuem egzekucyjnym i nie moe by bezporednio
przymusowo egzekwowana. Strony
mog jednak uzgodni pewne rozwizania, ktre bd zapewniay wykonalno
decyzji, na przykad wzorce umowne FIDIC przewiduj, e ostateczne i wice
decyzje rozjemcw, to jest takie, co do
ktrych adna ze stron w uzgodnionym
terminie nie zoya protestu, mog by
wniesione do sdu arbitraowego, ktry
moe zapewni jej wykonanie poprzez
wydanie stosownego wyroku przenoszcego tre decyzji.
Wyroki sdw polubownych,
zwanych rwnie arbitraowymi, s tytuami egzekucyjnymi. Mog
mie w tym zakresie nawet pewn
przewag nad wyrokami sdw powszechnych, szczeglnie jeeli egzekucja ma by prowadzona za granic.
W ramach Unii Europejskiej istniej
rozwizania prawne zapewniajce wykonalno orzecze wydanych
przez pastwa czonkowskie. W przypadku egzekwowania wyroku wydanego przez polski sd powszechny
poza obszarem objtym uregulowaniami dotyczcymi wsppracy sdowej w ramach Unii Europejskiej wykonalno orzeczenia moe zalee
od istnienia midzy pastwami traktatw dotyczcych pomocy prawnej,

stycze 11 [80]

23

nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y

praktyki uznawania orzecze na zasadzie wzajemnoci lub spenienia

szczeglnych wymogw istniejcych
w pastwie, w ktrym chcielibymy wykona wyrok wydany przez polski sd
pastwowy. W przypadku zawierania
umowy w systemie zamwie publicznych czsto trudno jest przewidzie
na etapie przygotowywania specyfikacji istotnych warunkw zamwienia,
z jakiego pastwa bdzie pochodzi
podmiot, ktremu zostanie udzielone
zamwienie publiczne. W przypadku
wyrokw sdw arbitraowych
praktycznie powszechn ich wykonalno zapewnia konwencja
nowojorska z 1958 r. o uznawaniu
i wykonywaniu zagranicznych orzecze arbitraowych, ktrej stron s
waciwie wszystkie pastwa wiata,
np. Chiny, Stany Zjednoczone czy Biaoru. Polska oczywicie te jest stron
konwencji nowojorskiej. Konwencja
ta ujednolica przesanki wykonalnoci wyrokw arbitraowych na caym
wiecie. Wymogi okrelone w konwencji nowojorskiej s bardzo podobne to tych przewidzianych w kodeksie
postpowania cywilnego dla wykonalnoci w Polsce wyrokw arbitraowych
wydanych za granic.
Wszczcie postpowania przed sdem
arbitraowym przerywa bieg terminu przedawnienia roszcze, ale tylko
wtedy gdy zapis na sd polubowny
zawarty przez strony sporu by wany i skuteczny. Naley pamita, e
podstaw kompetencji sdu polubownego do rozstrzygania sporw
jest umowa stron zwana zapisem na
sd polubowny lub klauzul arbitraow, jeeli stanowi ona jedno z postanowie umowy gwnej. Zawarcie
przez strony klauzuli arbitraowej powoduje wyczenie jurysdykcji sdw
powszechnych do rozstrzygania okrelonej przez strony kategorii sporw
(art. 1165 1 k.p.c.). Zapis na sd
polubowny ma byt prawny odrbny
od umowy gwnej, nawet jeeli stanowi jedn z jej klauzul (art. 1180 1
k.p.c.). Niewano albo wyganicie

umowy gwnej, w ktrej zamieszczono klauzul arbitraow, nie oznacza

niewanoci lub wyganicia zapisu na
sd polubowny. Odstpienie na przykad od umowy o roboty budowlane
nie oznacza odstpienia od klauzuli arbitraowej. Spory dotyczce rozlicze
w przypadku odstpienia od umowy
przez jedn ze stron bd rozstrzygane przez sd polubowny, bo strony nadal bdzie wiza zapis na sd
polubowny. Naley jednak pamita,
e klauzula arbitraowa nie wie Prezesa Urzdu Zamwie Publicznych, na przykad gdy bdzie
on wystpowa z powdztwem
o uniewanienie umowy (art. 144a
ust. 1 i art. 146 ust. 6 p.z.p.). Prezes
Urzdu Zamwie Publicznych nie jest
stron zapisu na sd polubowny, jego
kompetencje wynikaj z ustawy.
Rozwizywanie sporw
a zamwienia publiczne
Skorzystanie z alternatywnych metod
rozwizywania sporw w przeciwiestwie do poddania si orzecznictwu
sdw powszechnych, co do zasady,
wie si z koniecznoci zawarcia
porozumienia midzy stronami, ktre w wietle prawa stanowi umow.
Wymaga wic odpowiedzi pytanie,
w jakim zakresie umowy zawierane
w zwizku w rozstrzyganiem sporw
podlegaj ograniczeniom wynikajcym z ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
Prawo zamwie publicznych.
Celem zawarcia zapisu na sd polubowny czy to w formie odrbnej
umowy arbitraowej, czy w formie
klauzuli arbitraowej jest okrelenie trybu rozstrzygania sporw, nie
za spenienie odpatnych wiadcze.
Brak zatem podstaw do przyjcia, e
umowa arbitraowa jest zamwieniem publicznym w rozumieniu art. 2
pkt 13 ustawy Prawo zamwie
publicznych a wic umow odpatn, ktrej przedmiotem s usugi,
dostawy lub roboty budowlane. Nie
ma zatem podstaw do tego, aby zawarcie odrbnej umowy arbitraowej,

INYNIER BUDOWNICTWA

24

poddajcej pod rozstrzygnicie sdu

polubownego okrelonego sporu
powstaego midzy stronami, poddane byo procedurom wynikajcym
z ustawy Prawo zamwie publicznych. Analogicznie brak jest podstaw,
aby ewentualn zmian w zakresie
klauzuli arbitraowej ocenia w kontekcie art. 144 ustawy Prawo zamwie publicznych, wprowadzajcego ograniczenia moliwoci zmiany
umw w sprawie zamwienia publicznego. W tym samym kontekcie
naley oceni umow o mediacj czy
rozjemstwo zawieran midzy stronami sporu. Kwestia ta ma istotne znaczenie praktyczne. Zdarza si czasem,
e strony umowy zawartej w systemie zamwie publicznych przed
rozpoczciem sporu sdowego chc
sprbowa mediacji, nawet wtedy gdy nie przewiduje tego zawarta
przez nie umowa. Nierzadko wystpuje sytuacja, e we wzorze umowy
przygotowanym na potrzeby postpowania przetargowego umieszczany
jest w celu przycignicia oferentw
z innych pastw zapis na zagraniczny sd polubowny. Kiedy jednak przetarg wygrywa wykonawca krajowy, to
w przypadku powstania sporu moe
by zainteresowany tym, aby sprawa
zostaa rozstrzygnita przez jeden
z polskich staych sdw polubownych, co w wielu wypadkach pozwala
na ograniczenie kosztw postpowania arbitraowego.
Naley jednak mie na uwadze okoliczno, i niektre postanowienia
zapisu na sd polubowny mog mie
faktyczny wpyw na zakres uprawnie
wynikajcych dla stron z umowy gwnej czyli umowy zawartej w wyniku
zamwienia publicznego. Na przykad
zgodnie z art. 1194 1 kodeksu postpowania cywilnego strony mog
upowani sd arbitraowy do rozstrzygnicia sporu wedug oglnych
zasad prawa lub zasad susznoci, co
wydaje si nie pozostawa bez realnego wpywu na skutki, jakie wynikaj z umowy gwnej. Upowanienie

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

dla sdu polubownego do orzekania

wedug zasad susznoci zwalnia go
z obowizku uwzgldnienia nie tylko
treci zawartego przez strony kontraktu, ale rwnie majcych do niego zastosowanie przepisw prawa, w tym
ustawy Prawo zamwie publicznych. Tymczasem dla jednostek organizacyjnych administracji publicznej
bardzo istotne jest cise kierowanie
si przez arbitrw przepisami majcymi zastosowanie do danego stosunku prawnego, inaczej bowiem tre
wyroku sdu polubownego moe
powodowa powane komplikacje
dla funkcjonowania organw administracji publicznej, ktre zgodnie z art.
7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
dziaaj na podstawie i w granicach
prawa. Nie wydaje si wic wskazane
upowanianie arbitrw do orzekania
wedug zasad susznoci w przypadku sporw wynikajcych z umw
w sprawie udzielenia zamwienia publicznego, a zapis na sd polubowny
w tym zakresie moe zosta uznany za
majcy na celu obejcie ustawy i tym
samym niewany (art. 58 1 k.c.).

Powysze uwagi dotyczce zapisu

na sd polubowny, umowy o mediacj czy rozjemstwo odnosz
si wycznie do umw zawieranych midzy stronami umowy
gwnej, z ktrej mog wynikn
lub wynikny spory. Nie bd miay one zastosowania do umw zawieranych przez strony sporu z arbitrami,
mediatorem czy rozjemcami, gdy
w tym przypadku bdziemy mieli do
czynienia z odpatnym wiadczeniem
usug, ktrych przedmiotem jest zbadanie sprawy i rozstrzygnicie sporu
lub pomoc w jego rozwizaniu. Takie
umowy bd mieciy si w definicji
zamwienia publicznego, a wic odpatnej umowy, ktrej przedmiotem
jest wiadczenie usug. Jednak umowy
te podlegaj wyczeniu spod reimu
zamwie publicznych na podstawie przepisu szczeglnego. Zgodnie
z art. 4 pkt 3 lit. a) ustawy Prawo
zamwie publicznych przepisw tej
ustawy nie stosuje si umw, ktrych przedmiotem s usugi arbitraowe lub pojednawcze. Usugi tego
typu s zazwyczaj wiadczone przez

podmioty lub osoby zatwierdzone lub

wybrane w sposb, ktry nie moe
by objty reguami udzielania zamwie publicznych.
Wyczenie usug arbitraowych i pojednawczych spod przepisw ustawy
Prawo zamwie publicznych nie
dotyczy zawieranych przez stron publiczn na potrzeby toczcych si
postpowa arbitraowych umw
z penomocnikami procesowymi czy
doradcami prawnymi. Nie s wyczone rwnie umowy z ekspertami, na
przykad technicznymi, lub tumaczami, ktrzy maj wspiera stron publiczn w ochronie jej interesw w toczcym si postpowaniu. Arbitrzy lub
rozjemcy rozstrzygajcy spr powinni
mie na uwadze takie ograniczenia
naoone na stron publiczn i bra je
pod uwag, na przykad przy okrelaniu terminw na podjcie czynnoci
procesowych, gdy zoenie niektrych dowodw moe wymaga przeprowadzenia czasochonnych procedur zamwie publicznych.
Adam Olszewski
radca prawny

k rtko
Nie tdy droga
Anulowana zostanie wicej ni poowa przetargw na drogi, bo pastwo nie ma
pienidzy, a ponadto poziom dugu publicznego (wg Eurostatu blisko 60%, wg
rzdu ok. 55%) osign niebezpiecznie wysoki poziom tumaczy w grudniu
2010 r. Cezary Grabarczyk, minister infrastruktury.
Kontynuowane maj by rozpoczte ju inwestycje, natomiast wstrzymane trwajce, ale nie rozstrzygnite jeszcze przetargi. Jak podaje Dziennik Gazeta Prawna, z planu budowy usunite zostao midzy innymi blisko 200 km
drg z Warszawy w kierunku Gdaska i Krakowa. Ocenia si, e w sumie zamroona zostanie realizacja 371 km drg, co pozwoli zaoszczdzi 12 mld z.
Powstanie natomiast trasa wylotowa z Warszawy omijajca Raszyn i Janki. Jej koszt
to okoo 300 mln z. Istnieje realna obawa, e jeli szybko nie znajd si rodki na
budow anulowanych drg, cz z nich moe nie powsta nigdy, upyn terminy
pozwole na budow, a uzgodnienia rodowiskowe strac wano.
(red.)

stycze 11 [80]

25

Patrona

samor
w
y d ar zzenia
d zawodow y
Me

dialny

Konstrukcje stalowe w geotechnice

Zorganizowane 18 listopada 2010 r.
przez IBDiM i PZWFS seminarium Konstrukcje stalowe w geotechnice byo doskona okazj dla wielu czonkw PIIB,
aby poszerzy swoj wiedz. Seminarium
byo ju dziewitym (pierwsze odbyo si
w 2002 r.) podobnym spotkaniem dla
zainteresowanych geotechnik i podobnie jak wczeniej dopisaa frekwencja
w spotkaniu wzio udzia 230 osb.
Seminarium rozpocz Piotr Rychlewski witajc uczestnikw i goci w imieniu
organizatorw Instytutu Badawczego Drg i Mostw oraz Polskiego Zrzeszenia Wykonawcw Fundamentw
Specjalnych. Szczeglnie ciepo powita
autorw dwu ksiek promowanych na
seminarium prof. Ann Siemisk-Lewandowsk, autork ksiki Gbokie wykopy, projektowanie i wykonawstwo, oraz prof. Kazimierza Gwizda,
autora ksiki Fundamenty palowe. T.1.
Technologie i obliczenia (patronat medialny IB), a take referatu o palach stalowych wygoszonego na seminarium.
Tematyka prezentowana w czasie wystpie obejmowaa projektowanie
i wykonanie: mikropali, pali stalowych,

stalowych cianek szczelnych, konstrukcji chronicych przed spywami gruzowymi, konstrukcji z blach falistych, konstrukcji z gruntu zbrojonego tamami
stalowymi i innymi elementami stalowymi. Przedstawiono take rnorodne
zagadnienia zwizane z zagroeniami,
jakie niesie niefrasobliwo projektujcego lub wykonawcy. Jak zaznaczy
autor referatu na ten temat o znamiennym tytule Bukiet czarnych kwiatw
Krzysztof Grzegorzewicz, powinny
one by przestrog uatwiajc unikn podobnych pomyek.
O specyfice i wadze projektowania
w geotechnice wiadczy, zdaniem jednego z referentw Bolesawa Kosiskiego, wprowadzenie do Eurokodu 7.
pojcia projektanta geotechnicznego.
Wszyscy referenci nawizywali do
konkretnych realizacji, a przedmiotem
wystpienia Dariusza Sobali bya tylko jedna, ale wyjtkowo interesujca
realizacja wiaduktu zintegrowanego
w Rzeszowie, prowadzona w systemie
projektuj i buduj.
Wielokrotnie na seminarium zwracano
uwag na aspekty ekologiczne, np.
w konstrukcjach z gruntu zbrojonego
elementami stalowymi udzia zbrojenia

k rtko
Zakoczono przebudow
wejcia do portu w Koobrzegu
Inwestycja rozpocza si 27 wrzenia 2000 r. i w caoci zostaa sfinansowana z budetu
pastwa (koszt inwestycji 144,4 mln z). 10 lat temu prace ruszyy jednak w oparciu o okrojon wersj pierwotnego projektu. W 2002 r. nastpi powrt do pierwotnej koncepcji.
Dzi odlego midzy gowicami falochronu wynosi 80 m (byo 40 m), dziki czemu do
portu mog wpywa jednostki o wymiarach: 100 m dugoci, 20 m szerokoci i zanurzeniu
do 5 m. Wykonane prace obejmoway m.in. budow nowego falochronu zachodniego oraz
przeduenie falochronu wschodniego. Poszerzono rwnie wejcie do portu.
rdo: Ministerstwo Infrastruktury
i www.strefabiznesu.gp24.pl

INYNIER BUDOWNICTWA

26

atwo poddajcego si recyklingowi

wynosi poniej 2 %, a 98% stanowi
materia naturalny.
Listopadowe seminarium, ktrego nasz
miesicznik by gwnym patronem medialnym, dao uczestnikom moliwo
zapoznania si w peni z nowoczesn
wiedz i wymiany dowiadcze.
Organizatorzy poinformowali ju, e
tematem jubileuszowego, 10. tegorocznego spotkania bdzie wzmacnianie gruntu.

Krystyna Winiewska

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

stycze 11 [80]

27

lis t y d o r e d ak cji

Odpowiada Anna Maciska dyrektor Departamentu Prawno-Organizacyjnego GUNB

Oczko wodne w wietle Prawa budowlanego

Jestemy wacicielami dziaki letniskowej, a od 13 lat po zakoczeniu
budowy sposobem gospodarczym
uytkujemy na niej domek letni. Postanowilimy naby plastikow skorup i zakopa j w ziemi, czynic
z niej oczko wodne.
W sierpniu tego roku picioro
wacicieli dziaek (na terenie tym
znajduje si 11 dziaek) zostao powiadomionych o planowanej na
wrzesie kontroli przez Powiatowy
Inspektorat Nadzoru Budowlanego
w Kartuzach (sprawdzanie kolejnych
dziaek w toku). Kontrola odbya si
i wczoraj wanie zostalimy zawiadomieni o wszczciu postpowania
administracyjnego w sprawie oczka
wodnego usytuowanego na naszej
dziace, zarzucajc nam niedopenienie obowizku powiadomienia
waciwego organu o zamiarze urzdzenia oczka. Podstaw oskarenia
stanowi art. 29 ust. 1 pkt 15 oraz
art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo
budowlane, stosujc literalne wytumaczenie prawa.
W zwizku z powyszym, zwracam
si z uprzejm prob o wyjanienie
nastpujcych kwestii:
Czy zakopanie zakupionej skorupy plastikowej o wymiarach
mniejszych ni 2 x 1 m i gbokoci
0,5 m stanowi BUDOW, bo tak
literalnie stanowi ustawa?
Czy w zwizku z tym na sprzedawcach nie powinien spoczywa obowizek wyranego informowania
klientw o takim obowizku?
Zadano przedstawienia dokumentu stwierdzajcego sprawdzenie stanu technicznego i przydatnoci do uytkowania obiektu,
jego estetyki i otoczenia (art.
62 ust. 1 pkt 2). Czym kierowa
si ustawodawca, wydajc takie

prawo w stosunku do nowego (12

lat), typowego domku, na ktrego
budow wydane byy firmie produkujcej te domki odpowiednie
pozwolenia i certyfikaty.

Przepisy art. 29 ust. 1 pkt 15 w zw.

z art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
(Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118,
z pn. zm.) przewiduj, e budowa
przydomowych basenw i oczek
wodnych o powierzchni do 30 m2
nie wymaga pozwolenia na budow, lecz dokonania zgoszenia
waciwemu miejscowo i instancyjnie
organowi administracji architektoniczno-budowlanej. Pojcie budowy
zostao zdefiniowane przez ustawodawc w art. 3 pkt 6 ustawy Prawo
budowlane (Pb). Zgodnie z tym przepisem przez budow naley rozumie
wykonanie obiektu budowlanego
w okrelonym miejscu, a take jego
odbudow, rozbudow i nadbudow.
Majc na uwadze powysze, naley
stwierdzi, e wykonanie robt budowlanych, w wyniku ktrych dochodzi do
zrealizowania obiektu budowlanego
oczka wodnego, zostao poddane przez
ustawodawc reglamentacji przepisw
Pb. Przepisy te jednak nie znajd
zastosowania, jeli w danym przypadku nie dochodzi do powstania obiektu budowlanego, np. na
dziace zostaje umieszczona gotowa konstrukcja, ktra nie ma charakteru budowlanego.
Wyjaniam przy tym, e kwalifikacja
konkretnego stanu faktycznego
zawsze naley do terenowego organu nadzoru budowlanego, ktry
dopiero na podstawie penej znajomoci stanu faktycznego uprawniony

INYNIER BUDOWNICTWA

28

jest do oceny, czy inwestor zrealizowa

obiekt budowlany.
Informuj rwnie, e przed rozpoczciem robt budowlanych kwalifikacja
konkretnej inwestycji zawsze naley do
waciwego miejscowo organu administracji architektoniczno-budowlanej
(starosty), jako organu uprawnionego
do wydania w danej sprawie pozwolenia na budow bd przyjcia zgoszenia. Ponadto sprzedawca wyrobw
nie ma obowizku informowania
inwestorw o obowizkach wynikajcych z przepisw Pb.
Odnoszc si natomiast do zagadnienia okresowych kontroli obiektw budowlanych, naley wyjani, e obowizek sprawdzania stanu technicznego
i przydatnoci do uytkowania obiektu
budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia wykonywany jest w ramach kontroli picioletniej,
o ktrej mowa w art. 62 ust. 1 pkt 2 Pb.
Zwolnienia z obowizku przeprowadzania kontroli okresowych dotycz jedynie kontroli corocznej
w zakresie sprawdzenia stanu technicznego elementw budynku, budowli
i instalacji naraonych na szkodliwe
wpywy atmosferyczne i niszczce dziaania czynnikw wystpujcych podczas uytkowania obiektu, instalacji
i urzdze sucych ochronie rodowiska. Ponadto zwolnienia te odnosz si
jedynie do budynkw mieszkalnych
jednorodzinnych, obiektw budowlanych budownictwa zagrodowego i letniskowego oraz caej grupy obiektw
budowlanych wymienionych w art. 29
ust. 1 Pb (np. wolno stojce parterowe
budynki gospodarcze, wiaty i altany
oraz przydomowe oranerie lub ogrody zimowe o powierzchni zabudowy
do 25 m2).
Podkreli przy tym naley, e zgodnie
z art. 5 ust. 2 Pb obiekt budowlany

lis t y d o r e d ak cji

naley uytkowa w sposb zgodny

z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony rodowiska oraz utrzymywa w naleytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczajc
do nadmiernego pogorszenia jego

waciwoci uytkowych i sprawnoci

technicznej. Obowizek poddawania
obiektw budowlanych okresowym
kontrolom ma na celu zapewnienie
bezpiecznego uytkowania obiektw
budowlanych.

Niniejsza odpowied nie stanowi oficjalnej

wykadni prawa i nie jest wica dla organw administracji orzekajcych w sprawach indywidualnych.

danie zawiadczenia o przynalenoci do PIIB

Przy skadaniu wniosku o pozwolenie na budow, zgodnie z art.
33 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo
budowlane, doczy naley powiadczon kopi zawiadczenia
o czonkostwie w izbie samorzdu
zawodowego.
Czy urzd ma prawo i na jakiej
ewentualnie podstawie da
rwnie dostarczenia kopii decyzji o nadaniu uprawnie budowlanych projektanta?
Czy kopia decyzji musi by rwnie powiadczona?

Organy administracji architektonicznobudowlanej, przyjmujc wniosek inwestora o wydanie decyzji o pozwoleniu

na budow, nie zostay zobligowane

do dania potwierdzonych za zgodno z oryginaem kserokopii uprawnie budowlanych. Organy administracji architektoniczno-budowlanej
maj, na podstawie art. 81 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz.
1118 z pn. zm.), obowizek kontrolowa posiadanie odpowiednich
uprawnie przez osoby wykonujce
samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, co nie oznacza, e mona
uzalenia wydanie pozwolenia na budow od doczenia do wniosku o pozwolenie na budow potwierdzonych
za zgodno z oryginaem kserokopii
uprawnie budowlanych.
Odnoszc si natomiast do kwestii
doczania do projektu budowlanego

zawiadczenia o przynalenoci
do izby samorzdu zawodowego,
zgodnie z art. 33 ust. 2 pkt 1 Prawa
budowlanego, naley wyjani, e
w zwizku z moliwoci elektronicznego dostpu do bazy danych osb zrzeszonych w Polskiej
Izbie Inynierw Budownictwa
oraz Izbie Architektw RP organy nie s ju zobligowane do wymagania, aby kopia wydanego
zawiadczenia, potwierdzajcego przynaleno do PIIB oraz IA,
bya powiadczona za zgodno
z oryginaem.
Niniejsza odpowied nie stanowi oficjalnej
wykadni prawa i nie jest wica dla organw administracji orzekajcych w sprawach indywidualnych.

k rtko
System Fasada 50N
YAWAL wprowadza na rynek nowy system profili aluminiowych FASADA 50N (FA50N), przeznaczony do wykonywania nowoczesnych cian osonowych o ksztatach prostych i zoonych oraz
pozwalajcy na konstruowanie dachw przeszklonych, a take konstrukcji przestrzennych.
Konstrukcja nona ciany osonowej skada si z profili pionowych (supw) oraz poziomych (rygli) o przekroju skrzynkowym i standardowej szerokoci 50 mm. Moliwe jest stosowanie rygli
o wymiarach gbokoci 16189 mm oraz rygli 22135 mm. W polach konstrukcji nonej moliwe jest stosowanie rnego rodzaju wypenie. Grubo stosowanego wypeniania 650 mm.
Zamocowanie wypenienia z wykorzystaniem zewntrznych profili aluminiowych. Zapewnienie
wysokich parametrw szczelnoci na przenikanie wiatru i wody uzyskuje si poprzez zastosowanie uszczelek z EPDM. Zamocowanie konstrukcji ciany osonowej do budynku odbywa si
z wykorzystaniem specjalnych uchwytw aluminiowych.
Nowy system po raz pierwszy zostanie zastosowany w budynku Gdaskiego Inkubatora Przedsibiorczoci, ktrego oddanie do uytku nastpi w poowie 2011 r.

stycze 11 [80]

29

nor m aliz acja i nor m y

Azbestowo-cementowe rury wodocigowe

cinieniowe i kanalizacyjne
Zainteresowanie usuwaniem azbestu jest obecnie czsto jednostronne, ogniskuje si na kwestiach emisji pyw,
a omija nietypowe jego zastosowania.
wykonawcw robt, osb postronArtykuy Andrzeja Obmiskiego opunych i rodowiska. Jest oczywiste, e
blikowane w IB nr 5 i 6/2010 pod
podczas usuwania na pewno nastpi
tytuem Problemy z azbestem [10,
niebezpieczna emisja pyu (zwaszcza
11] przypomniay mi inn kwesti odz wyrobw suchych), gdy w czasie
noszc si do stosowania i usuwania
uytkowania obiektw pylenie z maazbestu z obiektw budowlanych, tj.
teriaw zwizych (o gstoci ponad
rur wodocigowych azbestowo-ce1000 kg/m3 i zawartoci azbestu do
mentowych cinieniowych i kanalizacyjnych. Autor wnikliwie omwi
20%) jest raczej znikome. Ale odnosz
warunki, jakie trzeba speni, aby usuwraenie, e zainteresowanie usuwawanie wyrobw azbestowych w czasie
niem azbestu jest jednostronne, ognirozbirki lub remontu obiektu (raczej
skuje si obecnie, pewnie susznie, na
budynku) nie prowadzio do nadmierkwestiach emisji pyw, a omija nietynej emisji pyw respirabilnych, niepowe jego zastosowania.
bezpiecznych dla osb wykonujcych
roboty i dla otoczenia. Poda kilka
Z historii azbestu
istotnych zalece do przestrzegania
Sprawie azbestu powicono w cigu
w rnych fazach robt, w celu mistulecia przebogat literatur. Do poonimalizowania zawsze nieuchronnej
wy ubiegego wieku dominowao przeemisji, bo w czasie rozbirki i usuwania
konanie o celowoci stosowania tego
wyrobw nie mona wyeliminowa ich
materiau ze wzgldu na jego cenne
gronego pylenia. Trzeba zawsze bra
waciwoci, takie jak: odporno na
pod uwag nieprzewidziane
dziaanie wysokiej temperatury
okolicznoci w czasie roi ze przewodzenie ciepa,
bt, nawet jeli inwendua sprysto i dobra
taryzacja wyrobw
wytrzymao mechaWydaje si,
azbestowych bya
niczna oraz doskoe waciwie
przeprowadzona
naa
odporno
nikt nie interesuje
starannie.
na dziaanie wielu
si wykrywaniem
Tematyka wspoczynnikw
chei usuwaniem
mnianych
artymicznych. W poorurocigw
kuw pozostanie
wie XX w. nastpi
z azbestu
dugo aktualna. Co
boom
stosowania
obecnie o azbecie,
wyrobw azbestowych
po ustawowym zakazie
w rnych dziedzinach
jego stosowania, mona natechniki. Ten trend zosta zapisa? Chyba tylko radzi, informohamowany przez doniesienia medyczne
wa, poucza, jak bezpiecznie proo szkodliwym wpywie azbestu na drogi
wadzi prace remontowe w rnych
oddechowe osb majcych do czynienia
z pyem azbestowym. Nastpi regres
obiektach z wbudowanymi wyrobami
zastosowa, a w latach 90. ubiegego
zawierajcymi azbest, i kontrolowa
wieku wprowadzono w wielu krajach
wykonawcw oraz przebieg robt.
zakaz stosowania azbestu i wyrobw
Autor susznie podejmuje ten kierunek, kadc nacisk na bezpieczestwo
z jego dodatkiem. W Polsce dokonano

INYNIER BUDOWNICTWA

30

tego ustaw z dnia 19 czerwca 1997 r.

o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest [1]. Nastpnie ukazay si
dwa rozporzdzenia wykonawcze [2, 3].
Obecnie istniej niepodwaalne dowody,
e azbest, a raczej jego pyy, tzw. wkna
respirabilne, ktrymi azbest pyli i ktre
dostaj si do puc osb naraonych
zawodowo na oddychanie powietrzem
zapylonym, s przyczyn chorb azbestozalenych: azbestozy czy nowotworw puc. Schorzenia te mog wystpi
po dugim okresie latencji, sigajcym
nawet 50 lat. Z tego wzgldu Midzynarodowa Organizacja Pracy uznaa
w latach 80. ubiegego wieku azbest za
gron przyczyn chorb zawodowych
na wiecie spowodowanych jego pyami.
Tak wic azbest, ktry do niedawna wydawa si by bezpiecznym naturalnym
surowcem predestynowanym do wielorakich zastosowa, po latach ukaza
swoje szkodliwe dziaanie, sta si swego rodzaju koniem trojaskim, z ktrym
trzeba ostronie postpowa.
Jak podaje Bartosz Jawecki, do Polski
przywieziono po 1945 r. 2 miliony
ton azbestu, z czego budownictwo wykorzystao ok. 82%, stosujc ten materia do wytwarzania ok.
3000 wyrobw budowlanych rnego rodzaju [7]. Pozostanie chyba bez
odpowiedzi pytanie o ilo wytworzonych wyrobw z 15-proc. zawartoci
azbestu (tzw. twardych) i o miejsce
ich wbudowania.
Powszechnie wiadomo, e w budownictwie stosowano azbest do wyrobu
pyt azbestowo-cementowych paskich i falistych na pokrycia dachowe i oblicowania cian, ale mniej jest
znane inne jego uycie; produkowano z niego pytki i wykadziny podogowe, rury azbestowo-cementowe

nor m aliz acja i nor m y

(cinieniowe i bezcinieniowe) na przewody wodocigowe i kanalizacyjne

oraz rynny spustowe na mieci, ksztatki azbestowo-cementowe na przewody
i szyby wentylacyjne. Wanie to ostatnie zastosowanie ma dzi wymiar ponurej ironii. Z azbestu, ktrego pyy s
szkodliwe, zostay wykonane instalacje
wentylacyjne nawiewne i wywiewne.
Spodziewam si, e wykonywano je
z wyrobw azbestowych twardych, bez
uszczelniania tekstyliami lub lunym
azbestem; jeli nie, to cigle mamy do
czynienia z pyleniem w szkoach, sanatoriach, szpitalach, teatrach itp.
Azbest to nazwa handlowa uwodnionych krzemianw, ktre wystpuj
w stanie naturalnym w zoach skalnych. Krystalizuj one w postaci wyduonych monokrysztaw o rednicy od
kilku do kilkuset nm, tworzc wytrzymae wizki wkniste o dugoci nawet kilkunastu centymetrw. Rozrnia
si dwie grupy azbestw: jedn tworzy
odmiana chryzotylowa, drug kilka odmian azbestw amfibolowych. W zastosowaniach dominuje azbest chryzotylowy bardziej wytrzymay i odporny
na dziaanie zasad, a nieodporny na
wpyw kwasw, odmiany amfibolowe
s bardziej odporne na kwasy i temperatur, ale i groniejsze dla zdrowia.
Rury wodocigowe azbestowo-cementowe
Jak wspomniaem, wrd rnych rodzajw wyrobw zawierajcych azbest
znaczc grup pod wzgldem iloci
i asortymentw stanowi rury wodocigowe azbestowo-cementowe cinieniowe i bezcinieniowe oraz rury
kanalizacyjne, do ktrych produkcji
stosowano chryzotyl i amfibole w iloci ok. 15%. Wyroby te nale do klasy II tzw. wyrobw twardych, z ktrych
emisja pyw jest niewielka, a ponadto
trudno mwi o pyleniu, dopki rury s
zakopane w gruntach i zawilgocone.
Nie ma emisji pyw, ale woda
z tych rurocigw nie moe nie zawiera azbestu. Na pewno takie rury
te ulegaj uszkodzeniom, a podczas

Rys. 1 | Zcze eliwne typu Gibault do czenia rur typu ACS: 1 piercie wewntrzny, 2 piercie
zewntrzny dwudzielny, 3 ruba, 4 piercie gumowy, 5 rura azbestowo-cementowa
typu ACS

naprawy i usuwania dochodzi do uwalniania wkien. Warto wiedzie, jak wyglda wntrze rury i czy przepywajca
pod cinieniem woda wypukuje z jej
cianek wkna azbestu i niesie je do odbiorcw. Ewa Komorowska podaje, e
doniesienia kliniczne sugeruj, i z pyem azbestu mog by zwizane nowotwory krtani, odka, jelit [8]. Czy tylko
z pyem? Wkna azbestu s niezniszczalne, trzeba wic zapyta, czy przedostawanie si azbestu drog pokarmow
jest dla organizmu obojtne.
Wedug instrukcji [6] produkcj rur
azbestowo-cementowych uruchomiono
w Polsce w 1959 r., w roku 1960 zostay
przeprowadzone w Instytucie Techniki
Budowlanej ich badania wytrzymaociowe i chemiczne. Na tej podstawie
opracowano w 1964 r. instrukcj stosowania rur azbestowo-cementowych
do przewodw wodocigowych cinieniowych. Zastpia ona instrukcj wczeniejsz z lat 1957/1958, ktra odnosia
si do importowanych wwczas rur bugarskich bd jugosowiaskich. W roku
1964 czytamy w instrukcji Zakady
Wyrobw Azbestowo-Cementowych
w Szczucinie bd produkoway rury
o waciwociach zgodnych z norm resortow MBiPMB-09007 z 1958 r. Rury
wedug instrukcji znalazy zastosowanie
w:
wodocigach
zewntrznych,

kanalizacji zewntrznej sanitarnej, gazocigach niskoprnych i w sieci zewntrznej niektrych wd mineralnych

(solankowych). W instrukcji, co zrozumiae, nie ma adnych zastrzee zdrowotnych. Pewne wiato na ilo wytwarzanych rur rzuca kocowy rozdzia
o efektach ekonomicznych. Zakada on,
e w latach 19651980 bdzie rocznie
wytwarzanych 600 km rur azbestowocementowych. Z tego wynika, e mamy
w Polsce w rnych miastach wiele
setek kilometrw przewodw wodocigowych z azbestu. Tylko gdzie?
Jak je zidentyfikowa?
Rozpoczte ongi dziaania byy konsekwentnie rozwijane. Rwnolegle z uruchamianiem produkcji trway prace
przy tworzeniu Polskich Norm i norm
zakadowych dotyczcych wyrobw
azbestowo-cementowych, w tym zczy typu Gibault (rys. 1) i rur cinieniowych azbestowo-cementowych (rys. 2).
Dodajmy, norm wtedy obowizujcych. Oto niektre z nich:
PN-76/B-14750 Przewody azbestowo-cementowe Rury cinieniowe (zamiast PN-68/B-14750
pod tym samym tytuem) uniewaniona przez PKN w styczniu 1992 r.
bez zastpienia. Norma stanowia,
e rury azbestowo-cementowe s

stycze 11 [80]

31

nor m aliz acja i nor m y

Rys. 2 | Przekrj rury azbestowo-cementowej cinieniowej typu ACS; dugo 3000 lub 4000 mm,
Dnom = 80, 100, 125, 150, 200, 250, 300, 350 i 400 mm

stosowane jako rurocigi do wody

o cinieniu do 12,5 kG/cm2, a do ich
produkcji naley stosowa azbest
chryzotylowy i amfibolowy. Rozrnia si dwa typy rur azbestowo-cementowych cinieniowych: ACR
i ACS o rednicach nominalnych:
80, 100, 125,150 i potem co 50 do
400 mm. Polska Norma z 1968 r. ustalaa wymagania dla rur dla gazu niezawierajcego tlenku wgla. adnych
zastrzee zdrowotnych.
PN-65/B-14751 Przewody azbestowo-cementowe Zcza eliwne typu Gibault.
PN-68/B-14752 Przewody azbestowo-cementowe Ksztatki
kanalizacyjne (zamiast PN-68/B-14752 pod tym samym tytuem)
uniewaniona przez PKN w marcu
1975 r. bez zastpienia.
PN-74/B-14040 Wyroby azbestowo-cementowe Pyty prasowane paskie.
PN-83/B-14040 Wyroby azbestowo-cementowe Pyty faliste i gsiory nieprasowane (obie
kolejno nowelizowane od 1951 r.
wycofane przez PKN w sierpniu
1988 r. bez zastpienia).
Wycofanie norm okazao si atwe,
gorzej z usuniciem wyrobw rurowych. Podjto eksperymentaln prb wykrywania podziemnych rurocigw [9], nie bardzo wiadomo, gdzie
one s.
Wedug [12]: Wyroby azbestowo-cementowe wytwarzane s z dwch
podstawowych surowcw: azbestu
w iloci nie mniejszej ni 10% i cementu
portlandzkiego 350 ok. 85%, uywa si
wody, wkien bazaltowych i barwnikw.

Wyrobom azbestowo-cementowym nie

szkodz (sic: wyrobom nie szkodz!):
woda wapienna, zasady, sl kuchenna,
chlorek potasowy, azotan potasowy,
mydo, soda, smoa, asfalty, rozpuszczalniki organiczne, jak: alkohole, oleje mineralne, benzyna, benzol, ropa naftowa
itp. S one cakowicie odporne na: powietrze, tlen azot, wodr, gaz wietlny;
w obecnoci wilgoci szkodliwe s gazy:
chlor, dwutlenek siarki, dwutlenek wgla, siarkowodr, gazy spalinowe, gazy
zawierajce substancje kwane. Wyroby
te s te odporne na dziaanie grzybw,
pleni i bakterii.
Szkodliwie dziaaj: ciepa woda destylowana i kondensacyjna, kwasy nieorganiczne (siarkowy, azotowy, fosforowy,
solny), sole amonowe, chlorki elaza
i cynku, chlorek wapniowy, roztwory cukru, kwasy organiczne, oleje i tuszcze.
Nie ma adnej wzmianki o onkogennym dziaaniu pyw azbestu. No c,
taka bya wwczas wiedza epoki.
Wymagania prawne
Przejdmy do kwestii prawnych dotyczcych usuwania azbestu. Rozporzdzenie [2] dopuszcza wykorzystywanie
azbestu lub wyrobw zawierajcych
azbest w uytkowanych instalacjach lub
urzdzeniach nie duej ni do 31 grudnia 2032 r. Postanowienie to odnosi si
take do rur azbestowo-cementowych.
Rozporzdzenie wprowadza wymagania
m.in.: oznaczania miejsc wystpowania
azbestu, inwentaryzowania wyrobw
azbestowych i miejsc ich wystpowania,
przedkadania wojewodzie, wjtowi,
burmistrzowi lub prezydentowi miasta
informacji dotyczcych rodzaju, iloci,
miejsc wystpowania azbestu, czasie

INYNIER BUDOWNICTWA

32

i sposobie jego usuwania lub zastpowania innymi wyrobami mniej szkodliwymi.

Nakada na wacicieli, zarzdcw lub
uytkownikw obowizki: odpowiedniego
oznakowania
pomieszcze,
w ktrych jest lub by stosowany azbest,
oczyszczania z azbestu lub z wyrobw
zawierajcych azbest wycofanych z uytkowania instalacji lub urzdze, sporzdzania projektu i harmonogramu prac
przed kadym oczyszczaniem, przeprowadzania przegldw i odpowiedniego oznakowania miejsc, w ktrych by
lub jest wykorzystywany azbest, w celu
stwierdzenia jego obecnoci, oraz w par.
7 ust. 1 zobowizuje ich do sporzdzenia w cigu szeciu miesicy od
dnia wejcia w ycie rozporzdzenia
inwentaryzacji z natury wyrobw zawierajcych azbest, zoenia informacji na
podanych zacznikach wojewodzie oraz
corocznej aktualizacji inwentaryzacji do
31 stycznia kadego roku.
Poniewa rozporzdzenie weszo w ycie
ok. 28 listopada 2003 r., mona mie
pewno, e wojewodowie, wjtowie, burmistrzowie i prezydenci
miast otrzymali i otrzymuj stosowne informacje, dysponuj pen wiedz o miejscach wbudowania wyrobw azbestowych, w tym take
rurocigw wodocigowych i kanalizacyjnych. W urzdach tych mona si
dowiedzie, w jaki sposb zostay wykryte podziemne rurocigi z rur azbestowo-cementowych, w czyjej pozostaj gestii
(waciciel, zarzdca, uytkownik), jakimi
rurami woda dopywa do budynkw, czy
nie zawiera wkien azbestu i na kiedy
jest planowane usunicie/wyczenie
z uytkowania rur azbestowo-cementowych, bo rok 2032 ju wkrtce, a roboty
w brd. Nigdzie nie znalazem waciwego oznakowania rurocigw z azbestu.
Wydaje mi si, e nikt nie kwapi si do
ich wykrywania i usuwania.
Podpowiadam, e z powodu opnie
najprociej bdzie tak ok. 2020 r. przesun o 30 lat dat wykorzystywania
azbestu w uytkowanych instalacjach.
Dla witego spokoju.
mgr in. Witold Cioek

nor m aliz acja i nor m y

Literatura
1. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r.
o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest (t.j. Dz.U. z 2004 r.
Nr 3, poz. 20 z pn. zm.).
2. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
23 padziernika 2003 r. w sprawie
wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu
oraz wykorzystywania i oczyszczania
instalacji lub urzdze, w ktrych
by lub jest wykorzystywany azbest
(Dz.U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1876).
3. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia
2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobw i warunkw bezpiecznego
uytkowania i usuwania wyrobw
zawierajcych azbest (Dz.U. z 2004 r.
Nr 71, poz. 649).
4. M. Foltyn, Azbest kopotliwa
spucizna, Bezpieczestwo Pracy
nr 4/2007.

5. M. Foltyn, Azbest jak ogranicza ryzyko. Podrcznik dobrych

praktyk, Bezpieczestwo Pracy
nr 6/2007.
6. Instrukcja stosowania rur azbestowo-cementowych do przewodw
wodocigowych cinieniowych, ITB,
Warszawa 1964.
7. B. Jawecki, Programowanie usuwania azbestu na szczeblu lokalnym propozycja wytycznych,
cz 1, PAN, Oddzia w Krakowie,
Infrastruktura i Ekologia Terenw
Wiejskich nr 9/2008.
8. E. Komorowska, Aspekty zdrowotne zwizane z obecnoci azbestu
w rodowisku czowieka, www.
pb.bialystok.pl
9. W. Nawrocki, Z. Piasek, Eksperymentalne prby wykrywania podziemnych rurocigw azbestowocementowych, Inynieria i Budownictwo nr 2/2001.
10. A. Obmiski, Problemy z azbestem.

Przygotowania do rozbirki i remontu obiektu, Inynier Budownictwa nr 5/2010.

11. A. Obmiski, Problemy z azbestem.
Prace przy rozbirce lub remoncie
obiektu z wbudowanymi wyrobami zawierajcymi azbest, Inynier
Budownictwa nr 6/2010.
12. Poradnik Inyniera i Technika Budowlanego, Wyroby azbestowo-cementowe t. 2, cz. I, s. 624 i dalsze.
Arkady, Warszawa 1968.
13. Zapobieganie zagroeniom powodowanym przez azbest w rodowisku pracy na podstawie kontroli Pastwowej Inspekcji Pracy,
Pastwowa Inspekcja Pracy, Gwny Inspektorat Pracy, Warszawa,
luty 2007.

www.inzynierbudownictwa.pl/forum

Rok 2010 nieatwy dla budownictwa

Produkcja budowlana w okresie stycze padziernik 2010 r.
bya wysza zaledwie o 0,2% w porwnaniu z nienajlepszym rokiem 2009.
Budownictwo infrastrukturalne w 2010 r. nie byo spodziewanym motorem rozwoju caego budownictwa. Okazao si,
e zalegoci tego sektora bd dugo si utrzymyway.
Warto robt specjalistycznych po 10 miesicach 2010 r. bya
wysza o 4,5% ni w 2009 r. Warto budownictwa usugowego (realizacja budynkw) natomiast bya nisza o 0,3%.
Mieszka do uytku oddano (po 10 miesicach) o 17,5%
mniej. W budownictwie mieszkaniowym sytuacja jest lepsza
ni poprzednio przewidywano. Na optymistyczne spojrzenie
wpywa rosnca liczba rozpoczynanych mieszka, gwnie
przez deweloperw. Chocia na razie nie przekada si to na
liczb mieszka zakoczonych. Szacuje si, e w roku 2010
liczba mieszka zakoczonych i oddanych do uytku wyniesie
140 tys., czyli o 25 tys. mniej ni w 2009 r.
Przyczyny sabych wynikw budownictwa w 2010 r.:
Obiektywne: bardzo niekorzystne warunki atmosferyczne;
w pierwszym kwartale ostre mrozy i niegi, w drugim
kwartale powd.
Trudnoci organizacyjne: podjto realizacj olbrzymich

20
16,9
2008
15

2009

I-X.2010

13,7
11,9
8,6

10
4,5

5
-1,5

-4,1

-5

inynieria ldowo-wodna

roboty specjalistyczne

-1,1

-0,3

budynki

Zmiany w realizacji wybranych rodzajw budownictwa (w % do roku

poprzedniego)

projektw, ktre przerastaj moliwoci systemowego

i logistycznego zabezpieczenia wykonawstwa zada budownictwa infrastrukturalnego.
Skutki kryzysu na rynkach finansowych: gwnie w budownictwie mieszkaniowym i niektrych rodzajach budownictwa usugowego.
Sabym wynikom osiganym przez budownictwo w 2010 r.
towarzysz niewielkie zmiany na budowlanym rynku pracy,
w poziomie zarobkw i stabilne ceny produkcji budowlanej.
rdo: Fundacja Wszechnicy Budowlanej; prezentacja prof. dr Zofii Bolkowskiej
z Wyszej Szkoy Zarzdzania i Prawa

stycze 11 [80]

33

nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y

Kalendarium
LISTOPAD

9.11.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw dnia 4 listopada 2010 r. zmieniajce rozporzdzenie

w sprawie gmin i miejscowoci, w ktrych stosuje si szczeglne zasady odbudowy, remontw
i rozbirek obiektw budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku dziaania ywiou
(Dz.U. Nr 212, poz. 1389)
Rozporzdzenie zmienia rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 listopada 2009 r. w sprawie gmin
i miejscowoci, w ktrych stosuje si szczeglne zasady odbudowy, remontw i rozbirek obiektw budowlanych
zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku dziaania ywiou. Zmiana dotyczy zacznika nr 3 zawierajcego wykaz
gmin poszkodowanych w wyniku dziaania powodzi, osunicia ziemi, wiatru lub intensywnych opadw atmosferycznych, ktre miay miejsce od lipca do wrzenia 2010 r.

15.11.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsiwzi mogcych

znaczco oddziaywa na rodowisko (Dz.U. Nr 213, poz. 1397)
Rozporzdzenie okrela rodzaje przedsiwzi mogcych zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko oraz mogcych potencjalnie znaczco oddziaywa na rodowisko. Ponadto w rozporzdzeniu wymieniono przypadki,
w ktrych zmiany dokonywane w obiektach s kwalifikowane jako ww. przedsiwzicia.

16.11.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie opat za udostpnianie

informacji o rodowisku (Dz.U. Nr 215, poz. 1415)
Rozporzdzenie okrela szczegowe stawki opat za wyszukiwanie, przeksztacanie informacji o rodowisku, sporzdzanie kopii dokumentw lub danych oraz ich przesanie. Opaty uiszcza si w terminie 14 dni, przez wpat do
kasy, na rachunek bankowy waciwego organu administracji lub przy odbiorze przesyki. Dodatkow opat przy
odbiorze przesyki ponosi rwnie wnioskujcy.

Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania

wartoci wskanika haasu LDWN (Dz.U. Nr 215, poz. 1414)
Rozporzdzenie okrela wzr, za pomoc ktrego ustala si warto wskanika haasu LDWN.
19.11.2010

Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 19 listopada 2010 r., sygn. akt III CZP 85/10
Sd Najwyszy stwierdzi, e w budynku, ktry obejmuje tylko jeden lokal, nie mona ustanowi odrbnej wasnoci
tego lokalu.

Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 19 listopada 2010 r., sygn. akt III CZP 97/10
Sd Najwyszy stwierdzi, e w sprawie o rozgraniczenie nieruchomoci sd drugiej instancji nie jest zwizany wskazanym w apelacji zakresem zaskarenia, obejmujcym tylko fragment granicy, ktra bya przedmiotem rozgraniczenia.
20.11.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego z dnia 13 padziernika 2010 r. w sprawie

kryteriw i trybu przyznawania oraz rozliczania rodkw finansowych na inwestycje budowlane
suce potrzebom bada naukowych lub prac rozwojowych (Dz.U. Nr 209, poz. 1379)
Rozporzdzenie stanowi wykonanie upowanienia zawartego w art. 22 ust. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r.
o zasadach finansowania nauki. Upowanienie to nakada na ministra waciwego do spraw nauki obowizek okrelenia, w drodze rozporzdzenia, kryteriw i trybu przyznawania oraz rozliczania rodkw finansowych na inwestycje budowlane suce potrzebom bada naukowych lub prac rozwojowych. Finansowanie wskazanych inwestycji
budowlanych obejmuje finansowanie kosztw: budowy nowych obiektw budowlanych, przebudowy, rozbudowy
lub remontu obiektw budowlanych, zakupu nieruchomoci, udziau w inwestycyjnym przedsiwziciu budowlanym podejmowanym na podstawie umowy midzynarodowej oraz inwestycji budowlanych wspfinansowanych
ze rodkw funduszy strukturalnych. W zaczniku nr 1 do rozporzdzenia okrelono wzr wniosku o przyznanie
dotacji na inwestycj budowlan. Wniosek o przyznanie dotacji na inwestycj budowlan skada si w terminie do
dnia 31 sierpnia roku poprzedzajcego rok, w ktrym ma by przyznana dotacja.

INYNIER BUDOWNICTWA

34

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

24.11.2010
ogoszono

Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 padziernika 2010 r. w sprawie

ogoszenia jednolitego tekstu ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej (Dz.U. Nr 220, poz. 1447)
W zaczniku do obwieszczenia ogoszono jednolity tekst ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dziaalnoci
gospodarczej.

25.11.2010

Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 25 listopada 2010 r., sygn. akt III CZP 81/10
Sd Najwyszy stwierdzi, e roszczenie przewidziane w art. 124 ust. 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami przysuguje uytkownikowi wieczystemu take wtedy, gdy tylko cz oddanego
w uytkowanie gruntu zostaa zajta pod budow infrastruktury technicznej, wykluczajcej jego dotychczasowe
uytkowanie; roszczenie to moe by dochodzone jedynie przeciwko Skarbowi Pastwa.

27.11.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 25 padziernika 2010 r. w sprawie wniosku o wydanie

listu popierajcego projekt wsplnych wdroe (Dz.U. Nr 213, poz. 1406)
Rozporzdzenie stanowi wykonanie upowanienia zawartego w art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarzdzania emisjami gazw cieplarnianych i innych substancji. Przepisy rozporzdzenia okrelaj szczegowy
zakres informacji, ktry powinien by zawarty w formularzu wniosku o wydanie listu popierajcego projekt wsplnych wdroe, oraz wzr formularza tego wniosku w zaczniku do rozporzdzenia.

29.11.2010

Uchwaa Naczelnego Sdu Administracyjnego z dnia 29 listopada 2010 r., sygn. akt II OPS/1/10
Zgodnie z uchwa warunek wydania decyzji o warunkach zabudowy, o ktrym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 4 ustawy
z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, nie jest speniony, jeeli dla danego terenu
jest tylko zgoda na zmian przeznaczenia gruntu lenego na cele nielene, wyraona przez waciwy organ na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 5 i ust. 3 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntw lenych i rolnych. Z uchway wynika, e
zgoda na zmian przeznaczenia gruntw lenych na cele nielene moe odnie skutek w postaci moliwoci faktycznego wykorzystania gruntu lenego na cele nielene tylko wtedy, gdy zostanie uchwalony (zmieniony) miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego, ktry w swoich ustaleniach przeznaczy grunty lene na cele nielene.

30.11.2010
ogoszono

Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie wysokoci normatywu miesicznych spat kredytu mieszkaniowego za 1 m2 powierzchni uytkowej lokalu
(MP Nr 89, poz. 1035)
Minister Infrastruktury, dziaajc na podstawie art. 7 ust. 2a ustawy z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy pastwa
w spacie niektrych kredytw mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypaconych premii gwarancyjnych, ogosi, e wysoko normatywu miesicznych spat kredytu mieszkaniowego wynosi
w 2011 r. 3,075 z za 1 m2 powierzchni uytkowej lokalu.

GRUDZIE

1.12.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 23 listopada 2010 r. w sprawie sposobu i czstotliwoci

aktualizacji informacji o rodowisku (Dz.U. Nr 227, poz. 1485)
Rozporzdzenie stanowi wykonanie upowanienia zawartego w art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 3 padziernika
2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska
oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z pn. zm.). W zaczniku nr 1 do rozporzdzenia okrelono minimalny zakres udostpnianych informacji dotyczcych: jakoci powietrza, jakoci gleby lub
ziemi, ochrony przed haasem, ochrony przed polami elektromagnetycznymi, wynikw pomiarw jednolitych czci
wd powierzchniowych, wytwarzania i gospodarowania odpadami, o ktrych informacje s zgromadzone w wojewdzkiej bazie danych, oraz wynikw pomiarw jakoci wd podziemnych. Powysze informacje udostpniane s
w postaci elektronicznej, w szczeglnoci w postaci baz danych, za porednictwem systemu teleinformatycznego
w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania publiczne. Zgodnie z regulacj udostpniane informacje powinny by aktualizowane raz w miesicu. Czstotliwo
aktualizacji udostpniania wynikw pomiarw i ocen poziomw substancji w powietrzu z uwzgldnieniem metod
pomiarowych oraz czasu uredniania okrela zacznik nr 2 do rozporzdzenia.

stycze 11 [80]

35

nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y

Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 16 listopada 2010 r. w sprawie gospodarki finansowej

Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej i wojewdzkich funduszy
ochrony rodowiska i gospodarki wodnej (Dz.U. Nr 226, poz. 1479)
Rozporzdzenie okrela szczegowy sposb prowadzenia gospodarki finansowej Narodowego Funduszu Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej i wojewdzkich funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. Wprowadzono
nowy mechanizm finansowania realizacji przez pastwowe jednostki budetowe zada z zakresu ochrony rodowiska
i gospodarki wodnej. Narodowy Fundusz oraz fundusze wojewdzkie nie bd przekazyway, jak dotychczas,
rodkw finansowych bezporednio pastwowym jednostkom budetowym. Bezporednie finansowanie zostanie zastpione przez finansowanie z rezerwy celowej utworzonej w budecie pastwa od dnia 1 stycznia 2011 r.
Przepisy dotyczce finansowania pastwowych jednostek budetowych weszy w ycie z dniem 1 stycznia 2011 r.
7.12.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 8 listopada 2010 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 218, poz. 1440)
Rozporzdzenie zmienia dotychczasowy wzr statystycznej karty wypadku przy pracy. Zgodnie z nowelizacj statystyczn kart wypadku przy pracy pracodawca zobowizany jest przesa w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy Gwnego Urzdu Statystycznego. Ograniczono natomiast moliwo przekazywania karty w formie
papierowej. W takiej formie mog przesya kart tylko pracodawcy zatrudniajcy nie wicej ni piciu pracownikw.
Orygina karty w formie papierowej pracodawca musi przesa do Urzdu Statystycznego w Gdasku, uzasadniajc
jednak, dlaczego wybra t form. Karta wypadku przy pracy sporzdzona wedug dotychczasowego wzoru moga
by stosowana nie duej ni do dnia 31 grudnia 2010 r.

9.12.2010

Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt III CZP 100/10
Sd Najwyszy stwierdzi, e dopuszczalne jest ustanowienie odrbnej wasnoci lokalu (garau) w budynku posadowionym na nieruchomoci bdcej przedmiotem wasnoci lub prawa uytkowania wieczystego spdzielni
mieszkaniowej take wwczas, gdy nieruchomo skada si z dwch lub wicej wyodrbnionych geodezyjnie i niessiadujcych ze sob dziaek.

Uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt III CZP 104/10
Sd Najwyszy stwierdzi, e niewykonanie lub niewaciwe wykonanie pisemnej umowy deweloperskiej daje kontrahentowi moliwo dochodzenia roszcze odszkodowawczych od dewelopera na podstawie art. 471 kodeksu
cywilnego.
10.12.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 padziernika 2010 r. w sprawie pomieszcze

magazynowych i obiektw do przechowywania materiaw wybuchowych, broni, amunicji oraz
wyrobw o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz.U. Nr 222, poz. 1451)
Rozporzdzenie okrela warunki lokalizacyjne i niezbdne zabezpieczenia techniczne oraz zabezpieczenia przed dostpem osb nieuprawnionych dla pomieszcze magazynowych przeznaczonych do przechowywania materiaw
wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobw o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. Ponadto rozporzdzenie
okrela wymagania organizacyjne i techniczne w zakresie przygotowania obiektw, w ktrych bd przechowywane
ww. materiay. Zgodnie przepisami dla kadego obiektu magazynowego, w ktrym s przechowywane materiay
wybuchowe i amunicja, zagroonego wybuchem lub spaleniem materiau wybuchowego, naley prowadzi kart
kwalifikacyjn. Kart kwalifikacyjn sporzdza powoywany przez pracodawc zesp specjalistw posiadajcych odpowiednie uprawnienia budowlane, kwalifikacje w dziedzinie bezpieczestwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoarowej. Zatwierdzona przez pracodawc karta kwalifikacyjna stanowi zacznik do ksiki obiektu budowlanego,
o ktrej mowa w art. 64 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

11.12.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 26 padziernika 2010 r. w sprawie protokou

postpowania o udzielenie zamwienia publicznego (Dz.U. Nr 223, poz. 1458)
Rozporzdzenie okrela nowy wzr protokou postpowania o udzielenie zamwienia publicznego oraz zakres dodatkowych informacji zawartych w protokole, a take sposb oraz form udostpniania zainteresowanym protokou
wraz z zacznikami. Rozporzdzenie dostosowuje wzr protokou do regulacji wprowadzonych ustaw z dnia
2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy Prawo zamwie publicznych oraz niektrych innych ustaw. Rozporzdzenie zastpuje dotychczas obowizujce rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 padziernika 2008 r.
w sprawie protokou postpowania o udzielenie zamwienia publicznego. Nowe rozporzdzenie przewiduje osiem
wzorw protokow, z ktrych kady dotyczy caoci jednego z okrelonych w ustawie Prawo zamwie publicznych trybw, tj.: przetargu nieograniczonego (zacznik nr 1), przetargu ograniczonego (zacznik nr 2), negocjacji z ogoszeniem (zacznik nr 3), dialogu konkurencyjnego (zacznik nr 4), negocjacji bez ogoszenia (zacznik

INYNIER BUDOWNICTWA

36

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

nr 5), zamwienia z wolnej rki (zacznik nr 6), zapytania o cen (zacznik nr 7) i licytacji elektronicznej (zacznik
nr 8). Zacznik nr 9 okrela wzr protokou postpowania w celu ustanowienia dynamicznego systemu zakupw
i udzielania zamwie objtych dynamicznym systemem zakupw. Zrezygnowano z dotychczasowego rozwizania
przewidujcego protokoy dla rnych trybw udzielania zamwienia z podziaem na dotyczce postpowa powyej oraz poniej tzw. progw unijnych oraz cz ogln i szczegow protokou.
21.12.2010
wesza w ycie

Ustawa z dnia 29 padziernika 2010 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska

(Dz.U. Nr 229, poz. 1498)
Zgodnie z nowymi przepisami gminy oraz powiaty mog finansowa ochron rodowiska i gospodark wodn
w drodze dotacji celowej udzielanej osobom fizycznym, wsplnotom mieszkaniowym, osobom prawnym oraz
przedsibiorcom. Udzielenie dotacji bdzie nastpowao na podstawie umowy zawieranej przez gmin lub powiat
z tymi podmiotami. Zasady udzielania dotacji celowej okrela bdzie odpowiednio rada gminy albo rada powiatu
w drodze uchway.

28.12.2010
weszo w ycie

Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie obiektw i robt budowlanych
w sprawach, ktrych organem pierwszej instancji jest wojewoda (Dz.U. Nr 235, poz. 1539)
Rozporzdzenie stanowi wykonanie upowanienia ustawowego zawartego w art. 82 ust. 4 Prawa budowlanego,
zgodnie z ktrym Rada Ministrw moe okreli, w drodze rozporzdzenia, take inne ni wymienione w art. 82
ust. 3 Prawa budowlanego obiekty i roboty budowlane w sprawach, ktrych organem pierwszej instancji jest wojewoda. Zgodnie z niniejszym rozporzdzeniem wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej
pierwszej instancji take w sprawach dotyczcych nastpujcych obiektw i robt budowlanych:
1) metra wraz ze zwizanymi z nim urzdzeniami budowlanymi oraz sieciami uzbrojenia terenu, jeeli konieczno
ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy metra;
2) sieci uzbrojenia terenu sytuowanych poza pasem drogowym drogi krajowej lub wojewdzkiej, jeeli konieczno
ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy tej drogi;
3) drogowych obiektw inynierskich sytuowanych w granicach pasa drogowego drogi krajowej lub wojewdzkiej,
niezwizanych z tymi drogami;
4) drg gminnych lub powiatowych, jeeli konieczno ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy drogi krajowej lub wojewdzkiej;
5) zjazdw z drg krajowych i wojewdzkich;
6) sieci przesyowych;
7) rurocigw przesyowych dalekosinych sucych do transportu ropy naftowej i produktw naftowych.

STYCZE

1.01.2011
weszo w ycie

Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie stawek opat eksploatacyjnych (Dz.U. Nr 232, poz. 1523)
W zaczniku do rozporzdzenia okrelono stawki opat eksploatacyjnych dla poszczeglnych rodzajw kopalin. Stracio moc rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 17 listopada 2008 r. w sprawie stawek opat eksploatacyjnych.

Aneta Malan-Wijata

PREZENTUJEMY WYNIKI SONDY ZAMIESZCZONEJ

NA WWW.INZYNIERBUDOWNICTWA.PL:
Czy uwaasz, e korzystanie z nielegalnych programw komputerowych powinno by karalne?
tak

28,83%

nie

71,17%

Zachcamy do wzicia udziau w kolejnej sondzie na naszej stronie internetowej i odpowiedzenia na pytanie:

Czy w ktrym z budynkw, ktry projektowae lub budowae w cigu ostatnich dwch lat
zainstalowano kolektory soneczne lub pompy ciepa?

stycze 11 [80]

37

nor m aliz acja i nor m y

NAJNOWSZE POLSKIE NORMY I POPRAWKI Z ZAKRESU BUDOWNICTWA
(OPUBLIKOWANE W OKRESIE: OD 10 LISTOPADA DO 13 GRUDNIA 2010 R.)
Lp.

Numer i tytu normy, zmiany, poprawki

Norma zastpowana

Data publikacji

KT*

PN-EN 12620+A1:2010 **
Kruszywa do betonu

PN-EN 12620+A1:2008 (oryg.)

2010-12-07

108

PN-EN 13242+A1:2010 **
Kruszywa do niezwizanych i zwizanych hydraulicznie materiaw
stosowanych w obiektach budowlanych i budownictwie drogowym

PN-EN 13242+A1:2008 (oryg.)

2010-12-02

108

PN-EN 1090-1:2010/AC:2010
Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych
Cz 1: Zasady oceny zgodnoci elementw konstrukcyjnych

2010-12-01

128

PN-EN 13363-1+A1:2010
Urzdzenia ochrony przeciwsonecznej poczone z oszkleniem Obliczanie
wspczynnika przenikania promieniowania sonecznego i wiata Cz 1:
Metoda uproszczona

PN-EN 13363-1+A1:2007 (oryg.)

2010-11-24

179

PN-EN ISO 15927-6:2010

Cieplno-wilgotnociowe waciwoci uytkowe budynkw Obliczanie
i prezentacja danych klimatycznych Cz 6: Zakumulowane rnice
temperatury (stopniodni)

PN-EN ISO 15927-6:2007 (oryg.)

2010-11-09

179

PN-EN ISO 12241:2010

Izolacja cieplna wyposaenia budynkw i instalacji przemysowych Zasady
obliczania

PN-EN ISO 12241:2008 (oryg.)

2010-11-15

179

PN-EN 15269-7:2010
Rozszerzone zastosowanie wynikw bada odpornoci ogniowej i/lub
dymoszczelnoci zestaww drzwiowych i aluzjowych oraz otwieralnych
okien, cznie z elementami oku budowlanych Cz 7: Odporno
ogniowa stalowych przesuwnych zestaww drzwiowych

PN-EN 15269-7:2009 (oryg.)

2010-11-25

180

PN-EN 1036-2:2010 **
Szko w budownictwie Lustra z powlekanego srebrem szka float do
zastosowa wewntrznych Cz 2: Ocena zgodnoci; norma wyrobu

PN-EN 1036-2:2008 (oryg.)

2010-11-30

198

PN-EN 13168:2010 **
Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby z weny drzewnej
(WW) produkowane fabrycznie Specyfikacja

PN-EN 13168:2009 (oryg.)

2010-11-24

211

10

PN-EN 13171:2010 **
Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby z wkien drzewnych
(WF) produkowane fabrycznie Specyfikacja

PN-EN 13171:2009 (oryg.)

2010-11-25

211

11

PN-EN 598+A1:2010 **
Rury, ksztatki i wyposaenie z eliwa sferoidalnego oraz ich poczenia do
odprowadzania ciekw Wymagania i metody bada

PN-EN 598+A1:2009 (oryg.)

2010-11-30

278

12

PN-EN 14394+A1:2010 ***

Koty grzewcze Koty grzewcze z palnikami nadmuchowymi Moc nominalna
nieprzekraczajca 10 MW i maksymalna temperatura robocza 110OC

PN-EN 14394+A1:2008 (oryg.)

2010-11-24

279

* Numer komitetu technicznego.

** Norma zharmonizowana z dyrektyw 89/106/EWG Wyroby budowlane (ogoszona w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 2010/C 167/1 z 25
czerwca 2010 r.).
*** Norma zharmonizowana z dyrektyw 97/23/WE Urzdzenia cinieniowe (ogoszona w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 1997/L 181/1
z 9 lipca 1997 r.).
+A1; +A2; +A3 w numerze normy tzw. skonsolidowanej informuje, e na etapie kocowym opracowania zmiany do Normy Europejskiej do
zatwierdzenia skierowano poprzedni wersj EN z wczon do jej treci zmian: A1; A2; A3.

NORMY EUROPEJSKIE UZNANE (W JZYKU ORYGINAU) ZA POLSKIE NORMY

(OPUBLIKOWANE W OKRESIE: OD 10 LISTOPADA DO 13 GRUDNIA 2010 R.)
Lp.

Numer i tytu normy, zmiany, poprawki

Norma zastpowana

Data publikacji

KT*

2010-11-28

197

PN-EN 14516+A1:2010
Wanny do uytku domowego (oryg.)

PN-EN 14516:2008 1)
PN-EN 14516:2008/
Ap1:2009 1)

PN-EN 14527+A1:2010
Brodziki natryskowe do uytku domowego (oryg.)

PN-EN 14527:2008 1)

2010-11-28

197

PN-EN 12697-44:2010
Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada mieszanek mineralno-asfaltowych na gorco Cz 44: Propagacja pknicia w badaniu zginania
prbki pwalcowej (oryg.)

2010-11-17

212

INYNIER BUDOWNICTWA

38

nor m aliz acja i nor m y

Lp.

Numer i tytu normy, zmiany, poprawki

Norma zastpowana

Data publikacji

KT*

PN-EN 13285:2004 (oryg.)

2010-11-17

212

PN-EN 13285:2010
Mieszanki niezwizane Specyfikacja (oryg.)

PN-EN 13286-2:2010
Mieszanki niezwizane i zwizane hydraulicznie Cz 2: Metody bada
laboratoryjnych gstoci na sucho i zawartoci wody Zagszczanie metod
Proktora (oryg.)

PN-EN 13286-2:2007

2010-11-17

212

PN-EN 998-1:2010
Wymagania dotyczce zapraw do murw Cz 1: Zaprawa tynkarska (oryg.)

PN-EN 998-1:2004 2)
PN-EN 998-1:2004/AC:2006 2)

2010-12-06

233

PN-EN 998-2:2010
Wymagania dotyczce zapraw do murw Cz 2: Zaprawa murarska (oryg.)

PN-EN 998-2:2004 2)
PN-EN 998-2:2004/
Ap1:2008 2)

2010-12-06

233

PN-EN ISO 10848-4:2010

Akustyka Pomiar laboratoryjny przenoszenia bocznego dwikw
powietrznych i uderzeniowych midzy przylegajcymi pomieszczeniami
Cz 4: Dotyczy zczy z co najmniej jednym cikim elementem

2010-11-28

253

* Numer komitetu technicznego.

1)
Norma wana do 30 kwietnia 2012 r.
2)
Norma wana do 31 marca 2011 r.
Norma wana pojcie to dotyczy zastpienia z tzw. odroczonym wycofaniem norma, ktra zastpuje dan norm, w przedmowie ma podan dat
wycofania pniejsz ni data jej dostpnoci/publikacji. Do czasu upynicia tej daty obie normy s normami aktualnymi.

ANKIETA POWSZECHNA
Pena informacja o ankiecie dostpna jest na stronie: www.pkn.pl/index.php?pid=b8f80c2e987
Przedstawiony wykaz projektw PN jest oficjalnym ogoszeniem ich ankiety powszechnej.
Projekty PN s dostpne do bezpatnego wgldu w czytelniach Wydziau Sprzeday PKN (Warszawa, d, Katowice), a take
w czytelniach Punktw Informacji Normalizacyjnej PKN.
Uwagi do prPN-prEN naley zgasza na specjalnych formularzach, ktrych szablony, instrukcje ich wypeniania s dostpne na stronie
internetowej PKN, w czytelniach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego oraz w czytelniach Punktw Informacji Normalizacyjnej.
Adresy ich s dostpne na stronie internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl.
Ewentualne uwagi prosimy przesya wycznie w wersji elektronicznej na adres poczty elektronicznej Sektora Budownictwa:
sbdsekr@pkn.pl.
Ankieta obejmuje projekty Polskich Norm tumaczonych na jzyk polski (wczeniej uznane za Polskie Normy w oryginalnej wersji
jzykowej), w ktrych opiniowaniu na etapie projektu Normy Europejskiej Polska nie braa udziau (prPN-EN), oraz projekty Norm
Europejskich, ktre s traktowane jako projekty przyszych Polskich Norm (prEN = prPN-prEN).

Janusz Opika
kierownik sektora
Wydzia Prac Normalizacyjnych Sektor Budownictwa

k rtko
Przyspieszy budowa winnej Porby
W 2011 r. budowa zapory i zbiornika wodnego winna Porba uzyska
bardzo znaczne wsparcie finansowe z budetu. Dotychczas na budow
wydano ju ponad 1 mld z, a do jej zakoczenia potrzeba jeszcze sumy
niewiele mniejszej.
Prace przy inwestycji rozpoczy si w 1986 r., jednak termin oddania
zbiornika do uytku by wielokrotnie przekadany. Ostatnio przewiduje
si, e zbiornik ma by zalany w 2014 r. Zapora powstajca na rzece
Skawie ma mie wysoko 54 m i dugo 604 m, za zbiornik pojemno 161 mln m3. Celem inwestycji jest ochrona przeciwpowodziowa
doliny Skawy poniej zapory i doliny Wisy (w tym Krakowa). Ju w czasie
powodzi w maju 2010 r. zbiornik uchroni od zalania Wadowice.
rdo: PAP

Budowa zbiornika winna Porba (stycze 2008 r.)

w gminie Mucharz
Fot. Ukasiu, Wikipedia

Wiea
wkomponowana
w krajobraz
Nasz Czytelnik, nawizujc do artykuu Stacje bazowe telefonii
komrkowej (nr 11/2010 IB),
przesa nam zdjcie wieowej stacji
bazowej na Wyspach Eolskich w pobliu Lipami (Wochy).
W Polsce samorzdy i mieszkacy
bywaj niechtni masztom oraz
wieom stacji bazowych, uwaajc,
e zakcaj one estetyk krajobrazu. S sposoby, by tego unikn.
Ksztat budowanych stacji bazowych
moe by i coraz czciej jest dobrze
wkomponowany w krajobraz, np.
przez stawianie sztucznych drzew
czy stacji przypominajcych swoim
wygldem kominy lub supy
ogoszeniowe.

stycze 11 [80]

Fot. Bogusaw Myszkiewicz

39

ekonomik a w budo w nic t w ie

Ceny materiaw budowlanych

w IV kwartale 2010 r.
W IV kwartale 2010 r. zmiany cen materiaw budowlanych byy bardzo niejednolite. W tej jednak odmiennoci
mona zaobserwowa tendencje cenowe charakterystyczne dla okrelonych rodzajw grup materiaw, ktre
znalazy rwnie odzwierciedlenie w rocznym przedziale czasowym.
Wykres 1

Charakterystyka zmiennoci cen bloczki

z betonu komrkowego odmiany M500-700,
wym. 59 x 24 x 24 cm
11
10,07
9,67

9,35

z/szt.

9
8,25

8
7
6

5,62

5
IV 2006 r. IV 2007 r. IV 2008 r. IV 2009 r. III 2010 r. IV 2010 r.

kwarta

Wykres 2

Charakterystyka zmiennoci cen cement

portlandzki zwyky bez dodatkw, CEM I 42,5,
luzem
400

386,22

390
380

383,43

370

388,09
385,07

360
350

349,88

340
330
320
310

321,09

300
kwarta

INYNIER BUDOWNICTWA

40

9,73

10

z/t

W ostatnim kwartale wyrane spadki cen zaobserwowano w grupie

materiaw
wykorzystywanych
przy realizacji stanw surowych
obiektw. Prym w tej dziedzinie wiody m.in. cegy ceramiczne Porotherm
(spadek w ostatnim kwartale nawet do
16%), bloczki z betonu komrkowego
(spadek do 12%, wykres 1), pustaki
ceramiczne typu SZ i Max (spadek do
7%), pyty styropianowe EPS (ok. 5%),
pyty poliuretanowe (ok. 6%), masy
asfaltowe izolacyjne i asfaltowo-kauczukowe (ok. 12%).
W niewielkim stopniu, ale jednak spady ceny cementw hutniczych (ok.
2%), cementw portlandzkich luzem
wysokich marek CEM I 42,5 (wykres 2),
CEM I 52,5 i cementw portlandzkich
z dodatkami CEM II 32,5 (ok. 1%), betonw klas od B7,5 do B35 (spadek
od 0,8 do 1,8%), stolarki z tworzyw
sztucznych (rednio od 0,5 do 2,5%).
Zupenie odmienn tendencj zauwaono przy ruchach cen wikszoci materiaw przeznaczonych
do montau instalacji sanitarnych
i elektrycznych w obiektach kubaturowych oraz wykorzystywanych w budownictwie energetycznym i telekomunikacyjnym.
W sposb spektakularny wzrosy ceny
przewodw aluminiowych wielodrutowych typu AL (ok. 11%), stalowo-aluminiowych AFL (ok. 11%), miedzianych DY (ok. 10%), YDY (ok. 9%,
wykres 3), kabli elektroenergetycznych
YAKY (ok. 10%), YKY (ok. 14%), kabli
sygnalizacyjnych YKSY (14%), przewodw telekomunikacyjnych TDY, TLY
(ok. 13%).

IV 2006 r. IV 2007 r. IV 2008 r. IV 2009 r. III 2010 r. IV 2010 r.

ekonomik a w budo w nic t w ie

Wykres 3

Charakterystyka zmiennoci cen przewody

z yami miedzianymi typu YDY, 450/750 V,
4 x 4,0 mm 2
16

15,39

15

z/m

14
13
12

13,97

11
10

10,73
9,82

9
8
7

7,94

6
5
kwarta

5,60
IV 2006 r. IV 2007 r. IV 2008 r. IV 2009 r. III 2010 r. IV 2010 r.

Uwaga: W roku 2008 producenci i dystrybutorzy przeprowadzili korekt cen

Wykres 4

Charakterystyka zmiennoci cen rury

miedziane 42/1,5 mm
70

68,10

68
66
64

63,65

62

z/m

W bardziej stonowany sposb wzrosy

ceny rur stalowych ze szwem, czarnych
i ocynkowanych (od 5 do 9%), rur miedzianych (od 1,7 do 5,3%, wykres 4),
rur PVC cinieniowych kielichowych
(ok. 2,2%), rur PE do wody i gazu (od
2 do 2,5%).
Jeli chodzi o grup materiaw
przeznaczonych do robt wykoczeniowych, odnotowano ruchy
cen w obu kierunkach niektre
spaday, jak to miao miejsce w przypadku cen wykadzin podogowych
z tworzyw sztucznych, pytek gresowych polerowanych, inne rosy, czego
dowodem mog by ceny pyt wirowych OSB, farb olejnych i ftalowych,
paneli boazeryjnych czy niektrych
tapet.
Analiza duej liczby kosztorysw
wykazaa, e kwartalne wskaniki
zmian kosztw materiaw uytych
przy realizacji stanw wykoczeniowych w obiektach kubaturowych
pozostay bez zmian lub tylko w nieznacznym stopniu wzrastay. Ten fakt
spowodowa, e materiay te pozostay neutralne i nie wpyny na
wysoko wskanikw obrazujcych
ruch kosztw wszystkich materiaw
zastosowanych w obiektach, ktre
spady rednio o 0,5%. Do wyniku
ujemnego przyczyniy si obniki cen
materiaw dla stanw surowych
obiektw, ktrych nie zbilansoway
podwyki w grupie materiaw instalacyjnych.
Powyszy wniosek mona odnie z powodzeniem do rocznego przedziau
czasowego, z t tylko rnic, e spadki
byy wiksze i sigay nawet 23%.
Jeli chodzi o najbliszy okres,
trudno jest prognozowa, jak
bd si zachowyway ceny materiaw budowlanych. Sytuacja na
rynku budowlanym zwizana jest
przede wszystkim z polityk kredytow prowadzon przez banki.
Pomimo odwily w udzielaniu kredytw przez banki dugo nie powtrzy
si sytuacja z lat 2006 i 2007, w ktrych mielimy do czynienia z bardzo

60
58

60,34

56,72
57,74

56

55,10

54
52
50
kwarta

IV 2006 r. IV 2007 r. IV 2008 r. IV 2009 r. III 2010 r. IV 2010 r.

swobodnym stosunkiem kredytodawcw do udzielania poyczek, co spowodowao boom inwestycyjny.

Na razie z danych GUS-u wynika, e
w cigu ostatnich dziesiciu miesicy
2010 r. (styczepadziernik) rozpoczto budow 139 907 mieszka,
tj. o 12,6% wicej ni w tym samym
okresie ubiegego roku, natomiast
pozwole na budow wydano dla
147 578 mieszka, tj. o 3,3% mniej

ni przed rokiem. Na tej podstawie

mona wysnu przypuszczenie, e
dotychczasowe tendencje mog si
utrzyma. W najbliszym czasie na
rynku bd poszukiwane materiay do robt wykoczeniowych
i instalacyjnych, co moe wpyn na wzrost ich cen, w mniejszym
stopniu natomiast inwestorzy bd
si interesowali materiaami dla stanw surowych.

stycze 11 [80]

41

ekonomik a w budo w nic t w ie

Tym jednak nie przejmuj si producenci surowcw i stali, ktrzy

zapowiadaj kolejne podwyki.
Wedug Polskiej Unii Dystrybutorw
Stali bd droe blachy gorcowalcowane, prty ebrowane (wykres 5),
profile HEB. Ta tendencja ma si utrzyma do koca I kwartau 2011 r.

Wykres 5

Charakterystyka zmiennoci cen prty

stalowe okrge, ebrowane 10 do 14 mm ze
stali RB400W, RB500W, BSt500S
2,98

2,9

z/kg

Artyku opracowano na podstawie notowa firmy Orgbud-Serwis Sp. z o.o.

Pozna.

2,4

2,40
2,36
2,30

2,28

Renata Niemczyk
1,98
1,9
kwarta

IV 2006 r. IV 2007 r. IV 2008 r. IV 2009 r. III 2010 r. IV 2010 r.

REKLAMA

IX Midzynaro
Midzynarodowe
dowe Targi Sprztu Elektrycznego
i Systemw Zabezpiecze ELEKTROTECHNIKA 2011
Warszawa 2325 marca, EXPO XXI
Targi ELEKTROTECHNIKA na stae wpisay si w kalendarz imprez targowych w Polsce. Przeznaczone s dla producentw i dystrybutorw sprztu niskiego i redniego napicia
oraz systemw alarmowych i rozwiza umoliwiajcych instalacj przewodw elektrycznych w nowoczesnych budynkach. Miejscem Targw jest Centrum Wystawiennicze
EXPO XXI w Warszawie. Rwnolegle z Targami ELEKTROTECHNIKA odbywaj si Targi Czystej Energii CENERG (www.cenerg.pl) oraz Targi WIATO (www.lightfair.pl).
Swoj popularno Targi ELEKTROTECHNIKA zawdziczaj specjalnej formule czcej warsztaty i szkolenia dla specjalistw z prezentacj sprztu i najnowszych technologii stosowanych w brany elektrotechnicznej i budownictwie.
Targom towarzysz liczne konferencje, szkolenia i warsztaty przeznaczone dla instalatorw, inynierw elektrykw, projektantw. Najwaniejszym wydarzeniem bdzie cykl szkole dla inynierw elektrykw organizowany wsplnie z PIIB.
Targi ELEKTROTECHNIKA 2011 poczone bd z kilkunastoma konferencjami, warsztatami i szkoleniami skierowanymi
do inynierw budownictwa, inynierw elektrykw, inspektorw nadzoru, instalatorw, a take inwestorw i deweloperw.

Tematyka szkole dla inynierw elektrykw i inynierw budownictwa bdzie obejmowa

nastpujce tematy:
Instalacje elektryczne w budownictwie, w tym w budownictwie mieszkaniowym
Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych
Ochrona odgromowa i przeciwprzepiciowa
Ochrona od porae prdem elektrycznym
Sieci zasilajce
Pewno zasilania
Zmiany w prawie energetycznym
Zmiany w prawie budowlanym
Badania termowizyjne budynkw
Sposoby pomiaru energii elektrycznej i jakoci energii
dla klasy A
Pomiar temperatury kabli 110 kV i linii napowietrznych

Certyfikacja materiaw budowlanych przepisy obowizujce

Projektowanie instalacji nn dla obiektw przemysowych
Projektowanie instalacji elektroenergetycznych
Stacje transformatorowe
Kable i linie napowietrzne
Pomiary instalacji elektrycznych i linii energetycznych
Kompensacja mocy biernej
Metody ograniczenia zuycia energii elektrycznej
Taryfy wytyczne do taryf
Ubezpieczenia od odpowiedzialnoci z punktu
widzenia kierownika robt
Suebno przesyu linii elektroenergetycznych

Specjalna formua Targw gwarantuje wystawcom:

kontakt z odbiorcami ich produktw, bezporednio zwizanymi z bran, nie wymagajc duych stoisk wystawowych;
moliwo poprowadzenia prezentacji w cyklu szkole, konferencji i seminariw (tematyka ustalana przy wsppracy z organizacjami oraz stowarzyszeniami branowymi).
Targi ELEKTROTECHNIKA 2011 poczone s z Targami Czystej Energii CENERG 2011, podczas ktrych organizowany jest cykl spotka szkoleniowych dotyczcych efektywnoci energetycznej i nowoczesnych systemw zarzdzania energi w gminach (zabezpieczenia dostaw energii cieplnej i elektrycznej oraz zmniejszenie zuycia energii
w obiektach uytecznoci publicznej oraz gospodarstwach domowych).
INYNIER BUDOWNICTWA

Patronem Targw jest Minister Gospodarki Waldemar Pawlak.

42

Organizator:
O
Org
rgani
anizat
zator:
or: Ag
Agencja SOMA,
A ul. Broni
Bronikowskiego
o kowski
kiego
ego 1, 0
02
02-796
2-796 W
Warszawa,
arsszaw
zawa,
a, tel
te
tel.. 22/649
4 76
6 69, fax 2
22/649
2 49 76 83, e-mai
2/6
ee-mail:
ma l: zuz
zuzanna.kuhl@agencjasoma.pl
zann
n a.k
a uhl
uh @ag
@agenc
e jas
assoma
oma.pl
.p

nor m aliz acja i nor m y

Certyfikat LEED

a komfort akustyczny
Coraz czciej syszymy o budynkach posiadajcych certyfikat LEED jako o budynkach przyjaznych rodowisku.

W kontekcie zrwnowaonego rozwoju system LEED kadzie gwny nacisk na zuycie energii w fazie realizacji
oraz uytkowania obiektu. System tej
oceny obejmuje rwnie wpyw budynku na czynniki rodowiskowe, jak
zuycie wody i emisja substancji przez
wyroby stosowane w obiekcie. Jednak
LEED nie podchodzi kompleksowo do
zagadnienia uytecznoci obiektw i ich
wpywu na rodowisko. W kontekcie
ograniczenia impaktu rodowiskowego
ten amerykaski system oceny obiektw
pomija zagadnienia klimatu akustycznego w rodowisku, w tym zmian klimatu
bliskiego i dalekiego po oddaniu obiektu do uytkowania. W nader skromny
sposb wzmiankuje w kwestii uytecznoci akustycznej samej przestrzeni wewntrznej budynku. LEED, zdominowany przez amerykaskie normy ASHRAE,
jest gwnie nastawiony na kwestie oceny budynkw w kontekcie globalnego
ocieplenia i ograniczenia zuycia energii.
Nie zawierajc odniesie do waciwoci akustycznych obiektu z podaniem
wartoci krytycznych, jak to ma miejsce
w certyfikacji w systemie BREEAM, certyfikat LEED jawi si jako mniej zasobne
rdo informacji do podjcia decyzji
zakupu budynku czy najmu przestrzeni
ze wzgldu na coraz bardziej rosnce
znaczenie uytecznoci.
W systemie certyfikacji BREEAM, wzorowanym na ustawodawstwie europejskim, podstaw stanowi brytyjskie
normy w zakresie wymaga waciwoci
(podane wartoci krytyczne) akustycznych przestrzeni, a midzynarodowe
normy definiuj metody prowadzenia
procesu weryfikacji. System oceny
wedug opracowywanej normy

DRAFT prEN 15643-3 Sustainability

of Construction Works Assessment of
Buildings Part 3: Framework for the assessment of social performance, mimo
nadal trwajcych nad ni prac i braku jej praktycznej weryfikacji, jawi si
w kontekcie zrwnowaonego budownictwa jako system szerszej ni
system LEED oceny budynkw dajcej przy podobnych kosztach certyfikacji wicej informacji do podjcia decyzji
o zakupie czy najmie. W systemie oceny
wedug DRAFT prEN 15643-3 istnieje
podzia na dwie gwne fazy faz realizacji obiektu i faz jego uytkowania.
Oceniane s tam takie same elementy jak
w LEED oraz innych systemach, jak ocena na etapie projektowania warunkw
akustycznych funkcjonowania obiektu
oraz ocena wpywu haasu na ssiadw.
Z punktu widzenia procesu inwestycyjnego oraz cyklu uytkowania budynku
system LEED nie da potencjalnemu zainteresowanemu produktem, jakim jest
obiekt budowlany z takim certyfikatem,
odpowiedzi na pytanie o komfort akustyczny czy moliwo zaspokojenia
potrzeb jakoci akustycznej i wpywu na
klimat akustyczny wok obiektu.
W dokumentach podstawowych, jak
LEED 2009 for New Construction
and Major Renovations Rating System, USGBC (U.S. Green Building
Council) Member Approved November 2008, trudno dostrzec oglne
sugestie co do koniecznoci uwzgldnienia czynnikw akustycznych w ocenie
obiektu. Sowa noise (haas) i sound
(dwik) nie wystpuj, a sowa acoustics (akustyka) uyto w powyszym
dokumencie tylko raz. W dokumencie LEED for Schools przeznaczonym

do obiektw o funkcji edukacyjnej ju

w 2007 r. uwzgldniono zagadnienia
z zakresu klimatu akustycznego. W tym
dokumencie obiektowym s wskazania
wartoci krytycznych takich waciwoci
akustycznych, jak poziom dwiku w salach szkolnych wynikajcy z dziaania
rde zlokalizowanych poza obiektem.
Rwnie s wskazania wartoci krytycznych wskanika RC stosowanego do
oceny poziomu dwiku od rde budynku w pomieszczeniach podlegajcych
ochronie akustycznej. Ciekawym aspektem tego dokumentu jest okrelenie rwnie ograniczenia emisji haasu urzdze
wyposaenia budynku, jak odkurzacz,
ktry nie powinien wytwarza wikszego
haasu ni 70 dB(A). Natomiast za nader
istotne w zakresie wpywania uytkowania obiektu na haas w rodowisku jest
ograniczenie haasu urzdze uywanych do pielgnowania zieleni na terenie szkoy, np. kosiarki i dmuchawy do
przeganiania lici. Warto graniczna 70
dB(A) dla tych urzdze daje modziey
gwarancje, e nie bdzie podczas prac
pielgnacyjnych naraona na dziaanie
haasu przeszkadzajcego w uytkowaniu obiektu szkolnego.
W praktyce system certyfikacji LEED
ma swoj odrbn ga, idc poza
gwnym nurtem procesu oceny obiektw budowlanych tworzonym przez
USGBC. Nurt ten nosi rne robocze
nazwy np. Green Building Acoustics
lub jest elementem systemu promocji
budownictwa o ograniczonym wpywie
na rodowisko, funkcjonujcym pod
hasem GreenSpec. Okrelenie Green
Building Acoustics obejmuje zagadnienia klimatu akustycznego w rodowisku zbudowanym w zakresie

stycze 11 [80]

43

nor m aliz acja i nor m y

wydajnoci dla uzyskania oczekiwanych

waciwoci termodynamicznych i jakoci
powietrza wewntrz, automatycznie wytwarzamy wicej haasu do rodowiska.
Mona obniy emisj haasu, uzyskujc
komfort termiczny i wilgotnociowy technikami biernymi (parametry termodynamiczne wyrobw i technologii uytych
do wykonania przegrd w budynku oraz
samo zagospodarowanie obiektu), co
przyczynia si do instalowania cichszych
urzdze klimatyzacyjno-wentylacyjnych.
Oczywicie energii akustycznej emitowanej jako haas nie ma sensu przelicza na
waty cieplne dla prowadzenia odrbnej
oceny typu carbon foot prints. Powiedzenie: Mgby milion lat krzycze na
szklank z wod, a i tak woda w niej si
nie zagotuje, to powiedzenie specjalistw
branowych z zakresu akustyki w architekturze odnonie do przelicze liczby
watw akustycznych wprost na waty termiczne, a co za tym idzie jednostki wglowe. Haas to proces resztkowy, ktry
niesie informacje o stanie ukadu fizycznego. Mae rozproszenie energii to may
haas i dua sprawno ukadu. Zapewne
kady, kto ma samochd, wie, e piszczenie niektrych podzespow to sygna, e co jest niesprawne, a energia
pracy zamiast w ruch pojazdu skierowana jest na pokonanie np. tarcia, co powoduje grzanie elementw ruchomych oraz
generacj dwiku.
Nie jest jednak prawd, e system certyfikacji LEED absolutnie pomija zagadnienia akustyki w architekturze. Czynniki

INYNIER BUDOWNICTWA

44

akustyczne, jak poziom dwiku czy

izolacyjno akustyczna, nie musz by
wprost oceniane dla uzyskania efektu
kocowego, jakim jest szeroka ocena
warunkw rodowiska w budynku. Jako akustyczna wntrza w systemie
LEED jest elementem ocenianym w obszarze szerokiej analizy jakoci przestrzeni wedug systemu IEQ. Jest to
tak naprawd ocena typu POE majca
miejsce po zasiedleniu/zajciu przestrzeni wewntrznej obiektu, odbiega zatem
od systemu funkcjonowania procesu inwestycyjnego w Polsce, gdy wystpuje
na etapie, ktrego przepisy budowlane
nie reguluj, poniewa ma on miejsce po
uzyskaniu ostatecznej decyzji w sprawie
pozwolenia na uytkowanie. IEQ jest najczciej realizowany w budynkach
biurowych, gdzie parametry akustyczne s jednym z siedmiu elementw oceny uytkowanej przestrzeni biurowej.
Systemy oceny typu POE s najszerzej
stosowane w biurach wielkoprzestrzennych, gdzie wystpuje dua liczba biurowych stanowisk pracy, zlokalizowanych w jednej przestrzeni, a wpyw
warunkw rodowiska pracy analizuje si
dla oceny kosztw pracy pracownikw.
System IEQ jest jednak znacznie bardziej
zrnicowany od polskiego i europejskiego systemu oceny pracy w tym warunkw akustycznych w przestrzeniach pracy
biurowej. W Europie kadzie si nacisk na
ocen naraenia pracownika na dziaanie haasu i utrat suchu, przyrwnujc
warunki pracy pracownikw biurowych

psdesign1 - Fotolia.com

waciwoci przestrzeni na zewntrz

budynku i uytecznoci akustycznej
przestrzeni wewntrz niego. W tym
nurcie mamy wane rozdzielenie na fazy
uzyskiwania klimatu akustycznego, poczynajc od projektowania opartego na
normach, w tym normatywy rodowiskowe, przechodzc na kolejne etapy cyklu ycia budynku. Przykadem normatyww rodowiskowych z zakresu akustyki
orbitujcych wok LEED jest np. Green
Guide for Health Care. Jest to system
uytkowego podejcia do komfortu akustycznego w obiektach medycznych wedug standardw amerykaskich ASTM
dotyczcych jakoci pomieszcze i parametrw wyrobw budowlanych.
Znaczenie czynnikw akustycznych
obiektu w odniesieniu do systemu oceny LEED moe laikowi wydawa si niezrozumiae. Parametry akustyczne
i umiejtno ich oceny mog wpywa na zuycie energii, szczeglnie
energii wbudowanej w produkt.
Na przykad elementy zwizane z korekcj warunkw pogosowych mog
tworzy odpowiedni izolacyjno termiczn przegrody jako caoci. Mwic
w uproszczeniu przez wybr dwikochonnych materiaw termoizolacyjnych mona rozwiza dwa zagadnienia
w jednym produkcie. Istotne jest, aby
w procesie analiz technicznych umiejtnie oceni potrzeby obiektu w odniesieniu do jego funkcji w kontekcie wyrobw
budowlanych i ich kosztu oraz dobra
rozwizania optymalne dla przewidywanego okresu uytkowania budynku
(ESLB Estimated Service Life of a Building,
szacowany okres uytkowania budynku
wg PN-ISO 15686-1:2005 Budynki i budowle. Planowanie okresu uytkowania
Cz 1: Zasady oglne).
W zielonej akustyce duy nacisk kadzie si na kwestie emisji haasu od
systemw chodzenia i wentylacji
obiektw. Systemy te s wprost zwizane ze zuyciem energii w obiekcie,
gwnie w fazie jego uytkowania. Haas to proces resztkowy transportu masy
i energii. A zatem jeli jestemy zmuszeni do stosowania urzdze o wikszej

nor m aliz acja i nor m y

do pracownikw w walcowni, stalowni

i kopalni, co wynika z komunistycznego ducha le pojtej rwnoci spoecznej zgodnie z dyrektyw 2003/10/WE.
W Polsce s dodatkowo oceniane
parametry budynku biurowego wedug kryterium jakoci przestrzeni
obiektu oraz parametry elementw
budynku, co wynika z przepisw
budowlanych. LEED w zakresie IEQ
jest znacznie bardziej zaawansowanym

systemem, gdy kryterium prywatnoci

akustycznej i zadowolenia pracownikw
z jakoci akustycznej przestrzeni mona
bardziej odnie do kosztw produktu,
jakim jest budynek, oraz oceny kosztw
dziaania organizacji bdcej w posiadaniu budynku. System oceny uytecznociowej, jak proponuje LEED, jest w tym
zakresie znacznie bliszy zrwnowaonemu rozwojowi ni europejski system
zapewnienia uytecznoci budynkw

LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) dosownie: Przywdztwo w Energii i rodowiskowym Projektowaniu.
ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating, and Air-Conditioning Engineers) Amerykaskie Stowarzyszenie Inynierw
Grzewnictwa, Chodnictwa i Klimatyzacji.
BREEAM (the Building Research Establishment Environmental Assessment Metod Zaoenia badania budynku rodowiskowa
metoda oszacowania).
DRAFT prEN 15643-3 Sustainability of Construction Works Assessment of Buildings Part 3: Framework for the assessment of social

poprzez wyroby budowlane, co jest

techniczn fikcj, lecz posiada umocowanie prawne w postaci 24-letniej, acz
obowizujcej dyrektywy UE 89/106/
EEC. Kolejna edycja zasad systemu certyfikacji LEED w roku 2011 przewiduje
szersze wczenie elementw oceny
klimatu akustycznego w procesie oceny
wpywu obiektu na rodowisko.
Jacek Danielewski
mgr in. wibroakustyk

performance (tumaczenie mgr in. ukasz Adamus DRAFT prEN

15643-3 Zrwnowaone obiekty budowlane Ocena budynkw)
RC (Room Criteria) wskanik nie ma polskiego odpowiednika.
USGBC (U.S. Green Building Council) Amerykaska Rada ds. Zielonego Budownictwa.
Carbon foot prints emisja zwizkw wgla.
IEQ (Indoor Environmental Quality) ocena rodowiska wewntrz
pomieszczenia.
POE (Post-Occupancy Evaluation) ocena warunkw po zasiedleniu
pomieszczenia.

ar t y k u sp onsor o w an y

Drzwi przeciwpoarowe Classen

bezpieczne i efektowne wejcie
drzwi przeciwpoarowe pene o ognioodpornoci EI 30 oraz EI 60,
Classen, renomowany producent skrzyde drzwiowych, poszerzy swoj ofert
o drzwi wewntrzne przeciwpoarowe,
ktre maj nalee rwnie do najbardziej estetycznych drzwi w swojej kategorii dostpnych w Polsce.
Drzwi przeciwpoarowe wewntrzne to
nowo w ofercie firmy Classen. S one odpowiedzi na potrzeby klientw, ktrzy od
skrzyde drzwi przeciwpoarowych oczekuj
nie tylko najwyszej klasy bezpieczestwa
i wytrzymaoci, ale te wyjtkowej estetyki
mwi Anna Grecka, dyrektor ds. marketingu i reklamy Classen.
Wysokospecjalistyczne
drewniane
drzwi
wejciowe przeciwpoarowe wykonane s
w peni z materiaw drewnianych i drewnopochodnych. Ich gwnymi zaletami poza
jakoci i walorami estetycznymi jest ich klasa ognioodpornoci EI 30 min i EI 60 min.
Niewtpliw zalet tzw. drzwi p.po. marki
Classen jest wielo ich modeli. Dowiadczenie
i moliwoci technologiczne pozwalaj nam
na produkcj drzwi ognioodpornych penych
oraz drzwi ognioodpornych z przeszkleniem,
jedno- lub dwuskrzydowych:

drzwi przeciwpoarowe z przeszkleniem

o ognioodpornoci EI 30 oraz EI 60,

drzwi przeciwpoarowe pene, dymoszczelne S60 o ognioodpornoci EI 30 lub EI 60

i izolacyjnoci akustycznej 33 dB,

drzwi przeciwpoarowe z przeszkleniem,

dymoszczelne S60 o ognioodpornoci EI 30
lub EI 60 i izolacyjnoci akustycznej 33 dB.
Powyej opisana rnorodno modeli/odmian dotyczy zarwno drzwi przeciwpoarowych o ognioodpornoci wynoszcej 30 min,
jak i 60 min (EI 30/EI 60). Kolejnym wanym
elementem decydujcym o zakupie drzwi p.po.
s wymiary oferowanego produktu i moliwo
ich dostosowania do indywidualnych potrzeb
danej inwestycji. Nasz uwag zwraca rwnie grubo skrzyda drzwiowego wynoszca
50 mm dla drzwi klasy EI 30 i 60 mm gruboci dla drzwi przeciwpoarowych klasy EI 60.
Maksymalna nietypowa wysoko drzwi p.po.
Classen wraz z ocienic moe wynosi nawet
2340 mm. Drzwi przeciwpoarowe Classen dostpne s w rnorodnej kolorystyce (24 rne
dekory), w peni dostosowanej do obowizujcej oferty skrzyde drzwiowych wewntrzlokastycze
11Classen,
[80]
lowych
tworzc kompleksow i kolorystycznie zgodn ofert.

45

na c z asie
Niecodzienna operacja
polegajca na przeniesieniu zabytkowego
schronu bojowego SP-96 z czasw II wojny
wiatowej przebiega w Witramowie koo
Olsztynka. Zostaa przeprowadzona w zwizku z budow drogi nr 7 na odcinku Olsztynek Nidzica. Ciar schronu szacowany jest
na blisko 464 tony. Zadania podja si firma Gastel urawie. Zabytkowy obiekt zosta
w caoci przeniesiony przez dwa urawie ok.
50 m od miejsca, w ktrym dotychczas sta.
Warto kontraktu to ok. 1 mln z.

Fot. MI

Nowy wiceminister
infrastruktury
Z dniem 28 grudnia 2010 r. stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury obj Andrzej Massel.

Mobilna kobyka Stanley

Nowy stojak kobyka jest przeznaczony dla
osb zajmujcych si pracami budowlano-remontowymi. Ma on mobiln konstrukcj (wymiary zoonego stojaka to 102 x 12 x 10 cm)
oraz niewielk mas (4,5 kg). Korpus produktu wykonany jest z tworzywa, a nogi ze stalowych mocnych ksztatownikw. Maksymalne
obcienie przypadajce na jeden stojak wynosi nawet 170 kg.

Ekospalarnia w Krakowie

Moduy mieszkalne CRAMO

Dziki temu nowoczesnemu i ekonomicznemu rozwizaniu budowane s obiekty dla
pracownikw firm, tworzone s przestrzenie
biurowe, budynki socjalne, motele, hotele,
wartownie, przedszkola oraz budynki opieki
dziennej i domy seniora. Powierzchnia moduu
socjalnego to 13 m. Modu zawiera azienk
(ubikacja, prysznic, umywalka), instalacj elektryczn oraz konwekcyjny kaloryfer elektryczny. W czci mieszkalnej znajduje si aneks
kuchenny z wielofunkcyjnym urzdzeniem (lodwka, zlew oraz kuchnia elektryczna).

Zakad Termicznego Przetwarzania Odpadw

w Krakowie ma powsta na 6-hektarowej
dziace, wrd k, w ssiedztwie zabudowa
Nowej Huty oraz oczyszczalni ciekw Kujawy. Forma budynku gwnego umoliwia
zbieranie wody deszczowej i po jej oczyszczeniu wykorzystanie w instalacji sanitarnej.
Nachylony dach o ekspozycji poudniowej
jest miejscem na zainstalowanie paneli solarnych i ogniw fotowoltaicznych, a tym samym
wykorzystanie energii odnawialnej. Architektura: PM Group Polska.

Zrekonstruowana droga nr 28
Zator Medyka
Firma POLDIM S.A. zakoczya rekonstrukcj
grskiego odcinka drogi krajowej nr 28 Zator
Medyka pomidzy Nowym Sczem a Grybowem. Prace przy realizacji kontraktu wartego
37 mln z trway przez 17 miesicy. czna
dugo remontowanych odcinkw drogi to
prawie 10 km.

Umowa na A1 Strykw
Tuszyn
Umow zawarto z konsorcjum firm: Polimex-Mostostal S.A. (Lider), MSF Engenharia SA
(Partner), MSF Polska Sp. z o.o. (Partner),
DOPRASTAV a.s. (Partner), Zakad Robt Mostowych MOSTMAR Marcin i Grzegorz Marcinkw Spka Jawna (Partner). Koszt ponad
1 mld z brutto. Odcinek autostrady o dugoci nieco ponad 37 km zostanie wybudowany
do koca III kwartau 2013 r.
rdo: GDDKiA

Nowe centrum handlowe w Bydgoszczy

Makrum bdzie najwikszym centrum handlowo-rozrywkowym w Bydgoszczy o cznej powierzchni najmu 60 000 m z parkingiem na 1900 miejsc postojowych. Obiekt, ktrego oddanie
do uytku planowane jest na 2013 r., powstanie u zbiegu ulic Kamiennej i Sukowskiego. Architektura: J.S.K. Architekci. Inwestor: Rafa Jerzy wikszociowy akcjonariusz i prezes zarzdu
MAKRUM S.A.

INYNIER BUDOWNICTWA

46

na c z asie

Pilkington Insulight
z aluzjami ScreenLine
Nowatorskie poczenie szyb zespolonych i aluzji dla domw, budynkw komercyjnych i uytecznoci publicznej. Ich zastosowanie w projekcie budowlanym pozwala wygenerowa
dodatkowe oszczdnoci energetyczne i przestrzenne oraz podwysza komfort uytkowania
w aspekcie wizualnym i higienicznym.

Fot. ArC2 Fabryka Projektowa

Szeregowiec MikMak
Poczone segmenty budynku MikMak House, ktry ma powsta we Wrocawiu, tworz zamknit cao, maj pocztek, rozwinicie i zakoczenie. Jednoczenie s spjne architektonicznie i niepodatne na przypadkowe przerbki. A nie ma dwch takich samych.
Projekt: ArC2 Fabryka Projektowa.

Pierwsza w Polsce pompa na gaz LPG

Odra Tower
Gant Development SA wybuduje nieopodal
wrocawskiego rynku osiemnastokondygnacyjny kompleks mieszkaniowo-usugowy.
Cz mieszkalna usytuowana bdzie od 3 do
17 pitra. Powstan 243 mieszkania o cznej
powierzchni uytkowej 13 028,93 m i metraach od 36,99 m do 114,87 m. Termin
zakoczenia budowy: II poowa 2012 r.

Pod koniec listopada 2010 r. w parafii rzymsko-katolickiej w podwarszawskich omiankach

zostaa uruchomiona pierwsza w Polsce pompa
ciepa na gaz LPG. Instalacj gazow przeprowadzia firma Gaspol S.A. Zastosowany system
o mocy 56 kW (chodzenie) i 63 kW (ogrzewanie) zosta opracowany przez japosk firm
Aisin z wykorzystaniem komponentw Toyota.
Instalacja wyposaona jest w naziemny zbiornik na gaz o pojemnoci 4850 l.

Powstanie zakad produkcyjny

Curtis
Firma Eiffage Budownictwo Mitex podpisaa
kontrakt na wykonanie Zakadu Produkcyjnego Fabryki Farmaceutycznej Curtis pooonej
w Wysogotowie k/Poznania. Warto umowy
to prawie 56 mln z netto. Prace potrwaj 12
miesicy. Powierzchnia zabudowy to 9800 m,
a kubatura 100 844 m. Umowa zostaa podpisana z konsorcjum z EastWave Buliding Company Sp. z o.o. z siedzib w Warszawie.

Nowa aplikacja Autodesk

Aktywni uytkownicy oprogramowania Revit
Structure i Revit Architecture (z aktywnym
kontraktem subskrypcyjnym) mog pobra
bezpatn aplikacj R-evo, rozszerzajc
funkcjonalno oprogramowania. Aplikacja
jest dostpna na portalu: www.techcad.pl po
zalogowaniu. R-evo zawiera m.in. narzdzia:
renumeracja poziomw, renumeracja osi,
oznaczanie przegrd.

Tempofor bezpieczna
budowa
Ogrodzenia Tempofor firmy Betafence s czsto
stosowanym rozwizaniem dla tymczasowego
wygradzania placu budowy. Certyfikat ISO oraz
zgodno z europejskimi normami gwarantuj,
e s one wykonane z materiaw o wysokiej jakoci. Panele produkowane ze stali pokrytej cynkiem
metod ogniow zapewniaj ogrodzeniu dugotrwae uytkowanie i odporno na korozj.

Opracowaa
Magdalena Bednarczyk

WICEJ NA www.inzynierbudownictwa.pl

stycze 11 [80]

47

t e c hnologie

Elewacje wentylowane
z wykorzystaniem elementw okadzinowych
Wymagania, badania, warunki dopuszczenia, odbir.

Do Zakadu Konstrukcji i Elementw

Budowlanych Instytutu Techniki Budowlanej coraz czciej zwracaj si
uczestnicy procesu budowlanego
w celu zaopiniowania projektu lub
odbioru elewacji wentylowanej.
Podczas oceny projektu lub odbioru
elewacji wentylowanej naley przeanalizowa cz obliczeniow projektu
oraz dokumentacj techniczn wyrobu
(elewacji).
W czci obliczeniowej projektanci najczciej popeniaj bdy powizane
z lekcewaeniem lub nieznajomoci
zagadnie obcie klimatycznych:
wykonuj obliczenia wg wycofanej ze zbiorw PKN normy PN-B-02011:1977 [1] (czasem do wzorw
tej normy wstawiaj wspczynniki
z obowizujcej normy PN-EN 1991-1-4:2008 [2]);
nie uwzgldniaj warunkw zabudowy w pobliu inwestycji.
Drugim istotnym problemem jest projektowanie obudowy elewacji na nieodpowiednich wysokociach, co naraa ycie i zdrowie uytkownikw lub
przechodniw na niebezpieczestwo.
Najwiksze kopoty przy ocenie projektw elewacji wentylowanych zwizane
s z dokumentacj techniczn wyrobu.
Bywa, e po analizie tej dokumentacji na
zleceniodawc czeka nieprzyjemna niespodzianka elewacja nie posiada dokumentw dopuszczenia do stosowania
w budownictwie, mimo e poszczeglne elementy skadowe (obudowa, termoizolacja lub ruszt) maj dokumenty
dopuszczenia (deklaracje zgodnoci
z normami, aprobaty techniczne).
Elewacj wentylowan naley
rozpatrywa caociowo. Nawet

jeeli poszczeglne elementy elewacji posiadaj dopuszczenia do

stosowania w budownictwie, nie
oznacza to, e wyrb (elewacja)
bdzie spenia wymagania bezpieczestwa i trwaoci. Przyczyn
jest niekompatybilno poszczeglnych
elementw (na przykad rne wspczynniki rozszerzalnoci termicznej
elementw okadzinowych i rusztu, korozja materiaw przy wzajemnym kontakcie). Elewacja wentylowana w celu
dopuszczenia do stosowania w budownictwie powinna posiada aprobat techniczn. Aprobaty techniczne dla
tego typu wyrobw wydawane s na
podstawie ETAG 034 [3].
Klasyfikacja oraz wymagania oglne wg ETAG 034
Wedug ETAG 034 elewacj wentylowan
nazywamy zestaw elementw do obudowy cian zewntrznych skadajcych si z:

(Archiwum firmy Euronit)

zewntrznej obudowy (na przykad

w postaci pyt cementowych, kamiennych, ceramicznych, drewnianych, drewnopochodnych, tworzyw
sztucznych, metali, laminatw) mocowanej do rusztu;
rusztu (wykonanego z metali lub
drewna) przymocowanego do cian
zewntrznych budynku;
elementw mocujcych obudow do
rusztu oraz rusztu do cian;
materiaw izolacyjnych (na przykad
weny mineralnej, folii paroprzepuszczalnej).

Rys. 1 | Typy elewacji wg ETAG 034 (literami oznaczone s poszczeglne rodziny elewacji)

INYNIER BUDOWNICTWA

48

Fot. 1 | Elewacje wentylowane.

REKLAMA

Do elewacji wentylowanych nie zaliczamy elewacji wykonanych za pomoc

podwjnych samononych pyt izolacyjnych (wg PN-EN 14509 [4]) oraz samononych pyt warstwowych objtych
ETAG 016 [5].
Zalenie od konstrukcji, sposobw
montau ETAG 034 rozrnia osiem
typw (rodzin) elewacji (rys. 1).
Pomidzy warstwami izolacyjnymi
a elementami okadzinowymi zawsze
powinna by pozostawiona warstwa
powietrza. Konstrukcja elewacji wentylowanej wg ETAG 034 powinna spenia nastpujce wymagania:
odlego pomidzy elementami obudowy i warstw izolacyjn lub podoem (przestrze wentylowana) powinna wynosi co najmniej 20 mm.
Przestrze ta moe by zmniejszona
lokalnie o 510 mm;
powierzchnia przekroju szczeliny
wentylacyjnej u dolnej czci budynku oraz przy krawdzi dachu powinna wynosi nie mniej ni 50 cm2 na
metr dugoci.
W przypadku nieszczelnych okadzin elewacyjnych warstw docieplajc naley
wykona z weny mineralnej (WS lub
WL(P) wg PN-EN 13162 [6]) oraz w niektrych czciach ze styropianw typu
EPS, XPS, pianki PUR lub fenolowej.
Wymagane s okrelone waciwoci
elewacji wentylowanej w zakresie:
odpornoci ogniowej;
wpywu na rodowisko, zdrowie,
higien;
bezpieczestwa uytkowania;
trwaoci oraz parametrw uytkowych.
Zakres sprawdzenia. Metody badawcze wg ETAG 034
Zakres metod badawczych podczas
oceny waciwoci technicznych elewacji wentylowanych zaley od elementw skadowych elewacji. Dla elewacji
skadajcych si z elementw ze znanymi waciwociami fizykomechanicznymi zakres bada moe by ograniczony
do niezbdnego minimum, natomiast
w przypadku materiaw niekonwencjonalnych rozszerzony.

Podczas oceny zestawu elewacyjnego w zakresie wpywu na rodowisko,

zdrowie, higien naley oceni:
1. Wodoszczelno elewacji. Elewacje z otwartymi stykami pomidzy elementami okadzinowymi uwaane s
za nieszczelne. W przypadku szczelnych
stykw badanie szczelnoci elewacji naley przeprowadzi wg PN-EN 12155
[7] (maksymalne cinienie 600 Pa).
2. Odprowadzenie wody. Elewacja
powinna by zaprojektowana w taki
sposb, aby woda, ktra powstaje na
powierzchni okadzin wskutek dziaania deszczu, kondensatu, nie akumulowaa si w rodku zestawu i moga by
odprowadzona na zewntrz.
3. Zawarto substancji niebezpiecznych. W przypadku elementw
drewnianych i drewnopochodnych
naley okreli zawarto, rodzaj, ilo
rodkw biobjczych, zmniejszajcych
palno, a take zawarto formaldehydw.
4. Zawarto mineralnych i ceramicznych wkien w elementach
okadzinowych.
5. Zawarto kadmu w farbach
i lakierach.
W zakresie bezpieczestwa uytkowania szczegln uwag naley zwrci
na odporno elewacji na uderzenia, dziaanie wiatru (parcie i ssanie), zmiany temperatury, wilgotnoci, rozszerzalnoci termicznej.
Elewacja powinna by zaprojektowana
w taki sposb, eby w przypadku jej
uszkodzenia (wskutek dziaania powyszych czynnikw) nie naraaa uytkownikw, przechodniw na zranienie
poprzez niebezpieczne (ostre) krawdzie lub spadajce czci.
Badanie odpornoci na dziaanie wiatru
polega na sprawdzeniu odpornoci wybranego fragmentu elewacji na dziaanie podcinienia i nadcinienia. Wymiary
badanego fragmentu s uzalenione
od typu elewacji. W przypadku elewacji typu a, b, f, g (rys. 1) minimalna powierzchnia elewacji powinna wynosi co
najmniej 1,5 m2, w przypadku typw d
i h naley zbada model skadajcy si

t e c hnologie

Rys. 2 | Schemat komory cinieniowej do bada odpornoci elewacji wentylowanej na dziaanie

wiatru: 1 szczelne cianki komory; 2 badany model; 3 dystans pomidzy pyt
elewacyjn a pyt pilniow; 5 pyta pilniowa; 6 drzwi do komory; 7 pompa

z trzech pionowych i trzech poziomych

rzdw okadzin, w przypadku za typw c i e fragment elewacji skadajcy si z czterech elementw. Badanie
naley przeprowadzi w komorze cinieniowej (wg schematu podanego na
rys. 2) wywierajcej obcienie (od 0
do 2400 Pa) rwnomiernie rozoone
na powierzchni badanej elewacji. Badanie przeprowadza si a do momentu
stwierdzenia znaczcej nieodwracalnej
deformacji. W trakcie badania trzeba
obserwowa wystpujce odksztacenia
okadzin, rusztu itp. Wyniki bada powinny by wykorzystane przez projektantw podczas projektowania elewacji
wentylowanej. Wane jest, aby wentylacja bya odporna na wiksze obcienie wiatrowe, ni to wynika z oblicze.
Schemat komory cinieniowej do prowadzenia bada ilustruje rys. 2.
Elementy okadzinowe powinny
mie okrelone podstawowe parametry mechaniczne: wytrzymao
na zginanie oraz modu sprystoci.
Zalenie od typu elewacji naley rwnie okreli wytrzymao okadzin
na wyrwanie elementw mocujcych,
dziaanie si cinajcych, obcie dugotrwaych itp.
Wymagana jest waciwa odporno
elewacji na dziaanie siy poziomej
(np. na oparcie drabiny). Odpowiednie badanie polega na obcieniu

elewacji w cigu minuty si poziom 500 N. Si przekazuje si na

powierzchni elewacji poprzez dwie
przekadki o wymiarach 25 x 25
x 5 mm oddalone jedna od drugiej
o 400 mm. Po zdjciu obcie elewacja nie powinna wykazywa uszkodze, odksztace.
Elewacja wentylowana powinna by
odporna na uderzenie ciaem twardym
(110 J). Zalenie od stopnia odpornoci

Do elewacji wentylowanych stawiane

s wymagania w zakresie odpornoci
na zmiany hydrotermiczne:

Fot. 2 | Badania odpornoci okadziny elewacji wentylowanej na uderzenie ciaem mikkim

INYNIER BUDOWNICTWA

50

na uderzenie przejmuje si zakres zastosowania elewacji. Badanie wykonuje

si wg ISO 7892 za pomoc stalowych
kulek o masie 0,5 i 1,0 kg spadajcych
z wysokoci 1,02 m (w przypadku kulki
1 kg) oraz 0,20,61 m (w przypadku
kulki o masie 0,5 kg).
Na moliwo zastosowania poszczeglnych rodzajw elementw okadzinowych na elewacji ma wpyw rwnie
odporno elementu okadzinowego
na uderzenie ciaem mikkim (energia
uderzenia w zakresie 10400 J). Badanie wykonuje si wg ISO 7892 [8], wykorzystywane s w nim worki o wadze
3 i 50 kg. Wysoko spadku worka: 0,34
2,04 m (w przypadku 3-kilogramowego
worka) oraz 0,610,82 m (w przypadku
50-kilogramowego worka). Widok oglny badania przedstawia fotografia.
Moliwo zastosowania okadzin rnego typu w poszczeglnych czciach
budynku zalenie od odpornoci na
uderzenie okrela tabela.

t e c hnologie
Tab. | Moliwe strefy zastosowania okadzin do elewacji wentylowanych w zalenoci od odpornoci na uderzenie
Miejsca zastosowania okadzin
Odporno
na uderzenie, J
1 J (ciao twarde)
10 J (ciao twarde)
10 J (ciao mikkie)
60 J (ciao mikkie)
300 J (ciao mikkie)
400 J (ciao mikkie)

Czci elewacji znacznie

oddalone od poziomu gruntu

Czci elewacji
niedostpne dla ludzi,
rzucanych obiektw

Ograniczony dostp ludzi,

minimalna moliwo
uderze

Dolne czci elewacji,

duy ruch ludzi

Brak uszkodze

Brak uszkodze

Brak uszkodze

Brak uszkodze

Brak uszkodze
Brak uszkodze

Brak uszkodze

Brak uszkodze
Brak uszkodze

Brak uszkodze

odporno na cykle nagrzewanie

deszcz (badanie symuluje odporno elewacji na szok termiczny
moliwy podczas szybkiej zmiany
temperatur, na przykad podczas
letniej ulewy). Elewacja powinna
bez uszkodze wytrzyma 80 cykli
nagrzewania (temperatura powietrza 70oC, wilgotno 1030%, czas
trwania 2 h) zraszania (temperatura
wody 15oC, intensywno natrysku
1 l/m2);
odporno na zmienne cykle temperatury; elewacja powinna bez uszkodze wytrzyma pi cykli zmiany
temperatury.
Elementy
okadzinowe
powinny
by odporne na dziaanie mrozu.
Liczb cykli zamraaniarozmraania ustala si zalenie od strefy klimatycznej posadowienia budynku.

Mrozoodporno elementw okadzinowych moe by okrelona za

pomoc trzech opcji: opcja 0 (0 cykli
mrozoodpornoci); opcja 1 (25 cykli
mrozoodpornoci), opcja 2 (50 cykli
mrozoodpornoci).
Dla poszczeglnych elementw elewacji niedopuszczalne s jakiekolwiek
przejawy korozji pogorszajce prawidowe funkcjonowanie zestawu. Stalowe lub aluminiowe elementy rusztu
powinny by zidentyfikowane oraz
mie okrelony zakres stosowania
(atmosfera z du iloci zanieczyszcze chemicznych, atmosfera morska, atmosferze przemysowa itp.).
Odbir elewacji wentylowanych
Warunki techniczne odbioru elewacji wentylowanych niestety nie zostay okrelone wprost w adnej z wersji

REKLAMA

INYNIER BUDOWNICTWA

52

Warunkw technicznych wykonania

i odbioru robt budowlano-montaowych. Ze wzgldu na podobn
struktur prac przy odbiorze elewacji
wentylowanych zasadne jest zastosowanie wymogw analogicznych do
odbioru robt kamieniarskich (PN-B-06190:1972).
Przed rozpoczciem montau elementw okadzinowych naley sprawdzi
zgodno z projektem wykonanych
warstw izolacyjnych: termoizolacji (grubo, sposb montau do podoa,
czy w poszczeglnych strefach elewacji
zostay zastosowane odpowiednie materiay), wiatroizolacji (cigo welonu,
zgodno dokumentacji z zaoeniami
projektowymi). Naley rwnie odebra
ruszt oraz elementy mocowania rusztu.
Elewacja powinna by wykonana zgodnie z projektem okrelajcym wymiary

REKLAMA

Fot. 3 | Elewacje wentylowane (archiwum firmy Euronit)

rusztu oraz ksztat i wymiary specjalnych elementw mocujcych (kotwicych), ich liczb i sposb zamocowania, dostosowany do rodzaju okadziny.
Okrelenie liczby, ksztatu i wymiarw
elementw mocujcych powinno nastpi na podstawie szczegowych
oblicze statycznych, uwzgldniajcych
dziaanie si zewntrznych i wewntrznych na okadzin i konstrukcj rusztu.
Podczas odbioru elewacji szczegln
uwag naley zwrci na sposb
wykonania powierzchni przylegajcych do otworw drzwiowych
i okiennych oraz porwna stan
istniejcy z zaoeniami projektowymi. W celu zapewnienia dugotrwaej eksploatacji elewacji i niedopuszczenia degradacji termoizolacji trzeba
przyjrze si styku podokiennika
i konstrukcji elewacji. Podokienniki
zewntrzne powinny po osadzeniu zapewni prawidowy spyw wody opadowej. Spoina pozioma midzy podokiennikiem i krawdzi elementu okadziny
pionowej, znajdujcej si pod otworem
okiennym, oraz styki podokiennikowe
z elementami konstrukcji okna powinny by wypenione wodoszczelnym elastycznym kitem.
Odbierajc elewacje, naley sprawdzi
jako wykonawstwa w pobliu

dylatacji budynku oraz zgodno

z projektem wykonania dylatacji
kompensacyjnych (jeeli s przewidziane) pozwalajcych przemieszcza si
elementom okadzinowym. W przypadku okadzin kamiennych odstp pomidzy dylatacjami nie powinien przekracza 20 m. Rozwizania poszczeglnych
dylatacji powinny by przewidziane
w dokumentacji technicznej.
W celu spenienia zaoonych wymaga
termoizolacyjnych naley sprawdzi
(zdejmujc okadzin), czy zachowano odpowiedni odstp pomidzy
okadzin a termoizolacj. Ilo
zdejmowanych okadzin warto ustali
pomidzy stronami procesu budowlanego w zaczniku do umowy.
Odbierajc powierzchnie elewacji, naley sprawdzi stan okadzin zastosowanie uszkodzonych okadzin jest
niedopuszczalne. Warto take sprawdzi kolory i odcienie kolorw wbudowanych elementw okadzinowych oraz
porwna z zaoeniami projektowymi.
Stan techniczny poszczeglnych okadzin naley ocenia na podstawie wymaga przedmiotowych norm. Sprawdzenie gruboci spoin i prawidowoci
ich przebiegu sprawdza si za pomoc
ogldzin zewntrznych, a w przypadkach budzcych wtpliwoci przez

t e c hnologie

pomiar z dokadnoci do 1 mm.

Sprawdzenie prostoliniowoci i prawidowoci ukadu spoin w okadzinach
z elementw regularnych naley przeprowadza przez nacignicie cienkiego sznura lub drutu wzdu dwch
dowolnie wybranych spoin na ca ich
dugo i zmierzenie odchyek z dokadnoci do 1 mm. Kierunek prostopady
naley sprawdzi przez przyoenie do
tego sznura lub drutu ktownika murarskiego i pomiar odchyle z dokadnoci do 1 mm. Odchyki linii spoin od
linii prostych nie powinny przekracza
1 mm na dugoci 1 m (nie dotyczy to
elementw o nieregularnym ksztacie).
Lico okadzin powinno tworzy powierzchni uksztatowan zgodnie
z wymaganiami dokumentacji technicznej. Odchylenia od projektowanej
powierzchni nie powinny przekracza
poowy sumy odchyek dla poszczeglnych elementw okadziny o okrelonej
fakturze wg wymaga norm przedmiotowych na te elementy. Sprawdzenie

prawidowoci powierzchni okadziny

naley przeprowadza za pomoc przykadania w dwch prostopadych do
siebie kierunkach aty kontrolnej o dugoci 2 m w dowolnych miejscach powierzchni i pomiaru szczelinomierzem
z dokadnoci do 2,0 mm przewitu
midzy t at a powierzchni okadziny.
W przypadku gdy zgodnie z wymaganiami dokumentacji okadzina nie tworzy paszczyzny, do sprawdzenia naley
zamiast aty kontrolnej uy odpowiednich szablonw.
dr in. Oeksij Kopyow
Instytut Techniki Budowlanej

Literatura
1. PN-B-02011:1977 Obcienia w obliczeniach statycznych Obcienie
wiatrem.
2. PN-EN 1991-1-4:2008 Eurokod 1:
Oddziaywania na konstrukcje Cz
14: Oddziaywania oglne Oddziaywania wiatru.

k rtko
Wiecha na Stadionie Narodowym
4 stycznia zakoczy si monta konstrukcji linowej dachu Stadionu
Narodowego w Warszawie operacji big lift i podniesienie konstrukcji dachu linowego wraz z iglic, oraz odbyo si symboliczne zawieszenie wiechy. Prowadzone s te roboty wykoczeniowe, szczeglnie w czciach stadionu, ktre maj ju zapewnione
ogrzewanie z wasnego wza cieplnego. Uzgodnione zostay
pomidzy zamawiajcym (NCS) a wykonawc materiay do robt
wykoczeniowych: parkiety przemysowe, okadziny cian i drzwi,
balustrady schodw kaskadowych i klatek schodowych, materiay
i urzdzenia instalacyjne. Trwaj intensywne prace przy elewacji
aluminiowo-szklanej, ktrej zakoczenie pozwoli na zamknicie
wszystkich pomieszcze w bryle stadionu. W zakadach produkcyjnych wykonywane s elementy wsporcze fasad z siatki aluminiowej, a take stalowe do montau membrany dachowej. Poza budow trwaj prace przy przygotowaniu ekranw wielkoformatowych
oraz konstrukcji dachu szklanego. Prowadzone s roboty zewntrzne przy budowie schodw terenowych i murw oporowych.
rdo: stadionnarodowy.org.pl

INYNIER BUDOWNICTWA

54

3. ETAG 034 Guideline for european technical approval of kits for external wall
claddings Part I: Ventilated cladding
and associated fixing, Brussel 2010.
4. PN-EN 14509:2010 Samonone izolacyjno-kostrukcyjne pyty warstwowe
z dwustronn okadzin metalow
Wyroby fabryczne Specyfikacje.
5. ETAG 016 Kompozytowe pyty warstwowe Cz 1: Informacje oglne, Bruksela 2005.
6. PN-EN 13162:2009 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby z weny mineralnej (MW) produkowane fabrycznie Specyfikacja.
7. PN-EN 12155:2004 ciany osonowe
Wodoszczelno Badania laboratoryjne pod cinieniem statycznym.
8. ISO 7892:1988 Vertical building elements Impact resistance tests Impact
bodies and general test procedures.
9. PN-B-06190:1972 Roboty kamieniarskie Okadzina kamienna Wymagania w zakresie wykonywania i badania przy odbiorze.

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

Maa architektura,
czyli place zabaw i rekreacji
Jak projektowa i jak kontrolowa, aby na placach zabaw nie zdarzay si nieszczliwe wypadki.

Niestety obecne przepisy Prawa budowlanego s w odniesieniu do placw

rekreacyjno-zabawowych zbyt liberalne
i mao wymagajce w stosunku do ich
wacicieli lub zarzdcw. Wprawdzie
wyposaenie tych placw zostao zakwalifikowane do obiektw budowlanych jako obiekty maej architektury,
jednak s one zwolnione z obowizku
poddawania ich co najmniej raz w roku
kontrolom okresowym oraz do zakadania i prowadzenia dla nich ksiki
obiektu budowlanego.
Waciciele lub zarzdcy tych obiektw maej architektury s jedynie zobowizani do poddawania ich co pi
lat kontroli okresowej, polegajcej na
sprawdzeniu stanu technicznego i przydatnoci do uytkowania oraz estetyki
danego obiektu i jego otoczenia.
Ponadto budowa obiektw maej
architektury na placach rekreacyjno-zabawowych lecych na dziakach budynkw jednorodzinnych
i innych terenach, ktre nie maj
statusu publicznego, nie wymaga
uzyskania przez ich inwestora ani
pozwolenia na budow, ani te
dokonania zgoszenia organowi
administracji
architektoniczno-budowlanej.
Poza takimi niewielkimi obiektami maej architektury sucymi rekreacji codziennej, jak piaskownice, hutawki,
drabinki, bujaki, karuzele, zjedalnie,
minigolfy itp., ktre w przypadku gdy
uytkowane s w miejscach niepublicznych, nie podlegaj adnej reglamentacji prawnoadministracyjnej, mog na
terenach rekreacyjno-zabawowych znajdowa si rwnie inne wiksze obiekty

budowlane wymagajce dopenienia

obowizku zgoszenia zamiaru ich budowy waciwemu organowi administracji
architektoniczno-budowlanej.
Nale do nich takie obiekty, jak: altany,
wiaty ogrodowe i przydomowe oranerie (ogrody zimowe) o powierzchni zabudowy do 25 m2, przydomowe baseny
i oczka wodne o powierzchni do 30 m2
oraz suce do rekreacji boiska, korty
tenisowe i bienie, a take utwardzone
powierzchnie gruntu, ogrodzenia o wysokoci powyej 2,2 m, tablice i urzdzenia reklamowe niezwizane trwale
z gruntem.
W zwizku jednak z pojawiajcymi si
coraz czciej wypadkami szczeglnie
wrd maych dzieci, ktre w zdecydowanej wikszoci s uytkownikami placw zabaw, Gwny Inspektor
Nadzoru Budowlanego w celu zwikszenia bezpieczestwa ich uytkowania ju ponad dwa lata temu zaapelowa w wydanym wwczas wasnym
komunikacie prasowym o dokonanie
sprawdzenia obiektw maej architektury, przy okazji przeprowadzania
corocznych obowizkowych kontroli
stanu technicznego budynkw, ktrych otoczenie stanowi place wyposaone w powysze obiekty, oraz
zaleci przestrzeganie Polskich Norm
dotyczcych tych placw i zwizanych
z nimi urzdze (PN-EN 1176:2008
i PN-EN 1177:2008), mimo e ich stosowanie nie jest obowizkowe.
Nieprawidowoci wystpujce
na placach zabaw
W wyniku kontroli publicznych placw zabaw przeprowadzonych przez

organy nadzoru budowlanego stwierdzono, e najczciej wystpuj na

nich nastpujce nieprawidowoci:
zy stan nawierzchni placw (lokalne wgbienia i pknicia, wystajce
korzenie i elementy po zdemontowanych urzdzeniach itp.);
zastosowanie niewaciwych nawierzchni i ich gruboci w minimalnej strefie upadku;
uszkodzone ogrodzenie lub jego
brak, co utrudnia utrzymanie czystoci i pilnowanie szczeglnie maych
dzieci przed ich niekontrolowanym
wybieganiem poza plac;
zbyt maa odlego midzy urzdzeniami oraz awkami i ogrodzeniem;
zbyt pytkie zagbienie fundamentw pod urzdzeniami;
zbyt maa wielko powierzchni strefy upadku pod urzdzeniem o wysokoci ponad 1 m;
niewystarczajca stabilno urzdze spowodowana m.in. niedokrceniem lub poluzowaniem si rub
kotwicych albo bdami w wykonaniu fundamentw;
ostre krawdzie, zadziory i gwodzie
wystajce z drewnianych lub stalowych urzdze;
brak zabezpiecze rub i innych
cznikw scalajcych elementy
urzdze;
nieprawidowe odlegoci midzy
szczeblinami w drabinkach lub ich
brak;
zaniona wytrzymao oson, balustrad i szczeblin drabin;
skorodowane acuchy siedzisk hutawek oraz inne elementy stalowe
urzdze;

stycze 11 [80]

55

nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y
sprchniae lub przegnie elementy
drewniane z powodu braku biecej
konserwacji;
braki w uszkodzonych siedziskach
na awkach, karuzelach i na cokoach piaskownic;
zbyt twarde siedziska hutawek
z ostrymi krawdziami wiszce na
sztywnych prtach;
brak elementw hamujcych ruch
hutawki wagowej tzw. waki, np.
w postaci opon czciowo zakopanych w ziemi;
brak penych barierek na urzdzeniach dostpnych dla dzieci modszych ni trzy lata;
otwory konstrukcyjne urzdze
stwarzajce niebezpieczestwo zakleszcze czci ciaa (nie wolno
stosowa otworw o wymiarach od
8 mm do 25 mm oraz od 89 mm do
230 mm);
brak waciwej pielgnacji drzew
(nieusuwanie gazi uschnitych
i zbyt nisko rosncych);
nieusuwanie na bieco mieci i zanieczyszcze odzwierzcych zagraajcych zdrowiu.
Kontrole wykazay take, e na publicznych placach zabaw nie zawsze umieszczano w widocznym miejscu regulamin
placu zabaw okrelajcy zasady korzystania ze znajdujcych si na nim urzdze i obiektw oraz zawierajcy dane
identyfikujce zarzdc i numery telefonw alarmowych, np. do pogotowia
ratunkowego i policji.
Ponadto stwierdzono, e montowane s na placach zabaw rwnie takie
urzdzenia, ktre nie posiadaj odpowiednich certyfikatw zgodnoci z normami wydawanych przez akredytowan
jednostk certyfikacyjn oraz deklaracji
zgodnoci wystawianej przez producenta i raportu kontrolnego wydanego
przez akredytowane laboratorium.
W wielu przypadkach kontrolowane
urzdzenia zwizane z placami zabaw
nie posiaday tabliczek znamionowych
informujcych o producencie, dacie
produkcji oraz numerze seryjnym i normie, zgodnie z ktr zostay wykonane.

Jednak praktyka wykazuje, e samo posiadanie certyfikatw i deklaracji zgodnoci ze specyfikacj techniczn, w tym
normami, nie daje penej gwarancji,
i zamontowane na placach urzdzenia rekreacyjno-zabawowe, ktrych te
dokumenty dotycz, s wyprodukowane zgodnie z postanowieniami odpowiednich norm. Niekiedy zdarza si,
e w certyfikowanym urzdzeniu wystpuje powane uchybienie rzutujce
w znaczcym stopniu na bezpieczestwo uytkowania. Producenci bowiem
w pogoni za efektywnoci gospodarcz nie zawsze przestrzegaj wymogw
norm oraz jakoci i bezpiecznego produktu. Dlatego te przed oddaniem
placu zabaw do odbioru wskazane
jest, aby podda urzdzenia kontroli, ktr powinien przeprowadzi specjalista ds. bezpieczestwa
placw zabaw lub akredytowana
jednostka inspekcyjna.
Obowizki wacicieli
i zarzdcw placw rekreacyjno-zabawowych
W wietle przepisw Prawa budowlanego odpowiedzialno za utrzymywanie obiektw budowlanych,
w tym obiektw maej architektury,

Fot. 1 | Plac zabaw dla dzieci z drewnianymi drabinkami i domkiem na tle kortu tenisowego przy
osiedlu mieszkaniowym w Poznaniu (fot. autora)

INYNIER BUDOWNICTWA

56

w naleytym stanie technicznym i estetycznym w sposb niedopuszczajcy do nadmiernego pogorszenia ich

waciwoci uytkowych i sprawnoci
technicznej ponosi ich waciciel lub
zarzdca, ktry ma obowizek poddawa powysze obiekty kontroli okresowej przynajmniej raz na pi lat.
Kontrol okresow powinno si rwnie obj w razie potrzeby badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej
w zakresie stanu sprawnoci pocze,
osprztu, zabezpiecze i rodkw
ochrony od porae, opornoci izolacji przewodw oraz uziemie instalacji
i aparatw. Moe to dotyczy instalacji
owietleniowej i naganiajcej zainstalowanej na placu rekreacyjno-zabawowym. Kontrole okresowe w zakresie
sprawdzenia stanu technicznego
i estetycznego oraz przydatnoci
do uytkowania placu zabaw i rekreacyjnego mog przeprowadza
osoby posiadajce uprawnienia
budowlane w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej, a w zakresie brany elektrycznej osoby
posiadajce kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad
eksploatacj urzdze oraz sieci
energetycznych.

nor m aliz acja i nor

p r am
wo
y

Waciciel, zarzdca lub uytkownik

placu zabaw, na ktrym spoczywaj
obowizki w zakresie napraw wynikajce z umw, s zobowizani w czasie
lub bezporednio po przeprowadzonej 5-letniej kontroli okresowej usun
stwierdzone uszkodzenia i braki, ktre
mogyby spowodowa zagroenie ycia
lub zdrowia ludzi, bezpieczestwa mienia bd rodowiska. Wykonanie powyszego obowizku powinno by protokolarnie potwierdzone przez osob
przeprowadzajc w tym celu kontrol.
Taki protok, potwierdzajcy usunicie
wszystkich stwarzajcych zagroenie
dla zdrowia i ycia ludzi oraz mienia nieprawidowoci stwierdzonych w trakcie
obowizkowej 5-letniej kontroli okresowej placu zabaw, powinien zosta
bezzwocznie przesany przez osob
dokonujc tej kontroli do waciwego
organu nadzoru budowlanego.
Za niewywizywanie si z powyszych
obowizkw gro sankcje karne
w postaci grzywny, a nawet kara ograniczenia wolnoci albo pozbawienie
wolnoci do roku.
Organy nadzoru budowlanego w przypadkach stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego obiektw
i urzdze placw zabaw, w stopniu
mogcym spowodowa zagroenie
ycia lub zdrowia ludzi oraz bezpieczestwa mienia bd rodowiska,
mog wyda nakaz bezzwocznego
przeprowadzenia kontroli okresowej
lub wrcz zabroni uytkowania placu
zabaw do czasu usunicia stwierdzonych nieprawidowoci.
Dla zwikszenia bezpieczestwa uytkowania placw zabaw i rekreacyjnych
zaleca si zaoenie i systematyczne
prowadzenie ksiki obiektu budowlanego lub jego uproszczonej wersji, np.
w postaci ksiki placu zabaw dostosowanej do rodzaju i zakresu wyposaenia tych placw.
W takich przypadkach organy nadzoru budowlanego nie maj jednak
obowizku kontrolowania sposobu i prawidowoci prowadzenia
przez odpowiednich wacicieli lub

zarzdcw ksiek dotyczcych placw zabaw. Mog jedynie sprawdza,

czy przeprowadzane s obowizkowe
okresowe kontrole 5-letnie i czy istotne
nieprawidowoci zagraajce ludziom
i mieniu zostay usunite.
Wytyczne w zakresie
projektowania i wykonywania
placw zabaw
Wyposaenie placw zabaw mona
podzieli na cztery nastpujce grupy:
urzdzenia i obiekty zabawowe (np.
hutawki wagowe oraz wahadowe, jednopunktowe i wieloosobowe, karuzele, koobiegi, zjedalnie
otwarte i zamknite, bujaki na sprynach);
urzdzenia
rekreacyjno-sportowe
(np. suce do gry w minigolfa,
krykieta, bule, ping-ponga, szachy,
koszykwk, pik rczn, siatkwk
plaow oraz cieki zdrowia i urzdzenia fitness);
terenowe elementy maej architektury suce do organizowania zabawy (np. piaskownice, brodziki, grki
saneczkowe, cianki wspinaczkowe,
tory i place rowerowe oraz deskorolkowe);
wyposaenie uzupeniajce place zabaw (np. ogrodzenia, awki, stoliki,
kosze na mieci, stojaki na rowery,
trejae, pergole, lampy owietleniowe i nawierzchnie).
Do zgoszenia budowy publicznych
placw zabaw naley doczy
m.in. projekt zagospodarowania
dziaki lub terenu wykonany przez
projektanta posiadajcego wymagane uprawnienia budowlane.
Przy czym nie jest tu wymagany
projekt architektoniczno-budowlany. Wystarczy okreli w zgoszeniu
rodzaj, zakres i sposb wykonywania
robt budowlanych oraz termin ich
rozpoczcia. W zalenoci od potrzeb
naley do zgoszenia doczy odpowiednie szkice lub rysunki oraz wyniki bada geologiczno-inynierskich
i geotechniczne warunki posadowienia poszczeglnych obiektw.

W przypadku natomiast projektowania zespou budynkw

wielorodzinnych, objtych jednym
pozwoleniem na budow, naley zaprojektowa stosownie do
potrzeb uytkowych take place
zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostpne dla osb niepenosprawnych. Przy czym co najmniej
30% powierzchni przeznaczonej na te
place i miejsca rekreacyjne powinno
si znajdowa na terenie biologicznie
czynnym z nawierzchni ziemn urzdzon w sposb zapewniajcy naturaln wegetacj. Ponadto place zabaw dla
dzieci powinny by tak usytuowane,
aby zapewni im nasonecznienie przez
co najmniej cztery godziny, liczone
w dniach rwnonocy, tj. 21 marca i 21
wrzenia, w godzinach od 10.00 do
16.00. W przypadku zabudowy rdmiejskiej dopuszcza si nasonecznienie
nie krtsze ni dwie godziny.
Natomiast minimalna odlego placw zabaw i miejsc rekreacyjnych dla
niepenosprawnych od linii rozgraniczajcych ulic, od okien pomieszcze
przeznaczonych na pobyt ludzi i od
miejsc gromadzenia odpadw (pojemniki i kontenery, mietniki) powinna wynosi 10 m.
Odlego wydzielonych miejsc postojowych dla samochodw osobowych
od placu zabaw oraz boisk dla dzieci
i modziey nie powinna by mniejsza ni 7 m w przypadku 4 stanowisk
wcznie, 10 m w przypadku od 5 do
60 stanowisk wcznie i 20 m w przypadkach
pozostaych.
Powysze
wymogi wynikaj odpowiednio
z 40 i 19 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunkw technicznych, jakim
powinny odpowiada budynki
i ich usytuowanie. Ogradzanie placw zabaw nie jest obowizkowe,
szczeglnie w sytuacji gdy znajduje
si on na terenie zamknitego osiedla mieszkaniowego z dala od takich
zagroe, jak miejsca wyprowadzania psw, blisko drg, parkingw,

stycze 11 [80]

57

nor
p
raw
mo
aliz acja i nor m y

boiska sportowego, skarp lub zbiornika

wodnego. Niedopuszczalne jest budowanie odrbnych obiektw zabawowych i rekreacyjnych dla dzieci niepenosprawnych oraz sytuowanie na terenie
placu zabaw naturalnych lub sztucznych pagrkw o nachyleniu ponad 30
stopni. Przy projektowaniu lub modernizacji placu zabaw naley uwzgldni
rwnie wymogi dotyczce stosowania
nawierzchni amortyzujcych w zalenoci od zastosowanych urzdze
i obiektw. W niektrych przypadkach
dopuszcza si nawierzchni z niezbyt
twardego gruntu rodzimego. Jeeli
jednak grozi dziecku upadek z wysokoci przekraczajcej 1 m lub z urzdze
typu hutawka i kolejka linowa, naley
zastosowa dodatkow nawierzchni poprawiajc amortyzacj upadku
w postaci nawierzchni syntetycznych
dywanowych i gumowych oraz sypkich z piasku o ziarnistoci od 0,2 mm
do 2 mm lub wiru o rednicy ziarna
do 8 mm albo kory rozdrobnionej do
wielkoci 2080 mm, a take wirw
o wielkoci 530 mm i rozdrobnionej
gumy. Nawierzchnie sypkie powinny mie w strefie upadku z wysokoci
ponad 1 m grubo min. 30 cm. Nie
naley stosowa sypkich nawierzchni
pod takimi urzdzeniami, jak karuzele,
ktre musz by trwale, stabilnie i gboko posadowione poniej warstwy
przemarzania gruntu za pomoc odpowiednio zaprojektowanych fundamentw. Nawierzchnie sypkie s wprawdzie
najtasze, lecz wymagaj czstego wyrwnywania zagbie i uzupeniania
ubytkw (rocznie ok. 10% ubytkw),
co zwiksza koszty ich utrzymania.
Nawierzchnie gumowe, ktre s dostpne na rynku w rnych kolorach
i formach graficznych, mona stosowa w formie kafelkw lub wikszych
fragmentw wykonywanych na miejscu z drobnych czci gumy spojonych
ywic. Nawierzchni placu zabaw
mona take zaprojektowa z kratek
gumowych w postaci sieci z oczkami,
z ktrych moe wyrasta trawa.
Jednak nawierzchnie amortyzujce

Fot. 2 | Mae boisko do piki nonej ulicznej (fot. autora)

mona wykonywa tylko w tzw.

strefie bezpieczestwa urzdzenia i obiektu, gdy pozostay teren placu zabaw powinien zosta
przeznaczony na ziele. Wielko
strefy bezpieczestwa z nawierzchni
amortyzacyjn zaley od wysokoci potencjalnego upadku, tj. od maksymalnej
wysokoci elementw urzdzenia liczonej od poziomu nawierzchni. Im wysze
urzdzenie, tym waniejsze staje si zapewnienie bezpieczestwa w przypadku
upadku. Dla urzdze i obiektw o wysokoci do 1,5 m strefa bezpieczestwa
powinna wynosi min. 1,5 m, podobnie
jak w przypadku hutawek i urzdze
koyszcych. Przy czym naley j mierzy
od miejsca, w ktrym urzdzenie jest
maksymalnie wychylone w trakcie jego
uytkowania. Strefa bezpieczestwa
dla karuzeli powinna wynosi min. 2 m,
liczc od krawdzi tego obiektu. Natomiast dla urzdze i obiektw placu zabaw o wysokoci upadku powyej 1,5 m
wielko strefy bezpieczestwa naley
oblicza na podstawie wzoru okrelonego w normie PN-EN 1177.
Przed zaprojektowaniem i zakupem
wyposaenia placu zabaw naley wic
sprawdzi, jakie s wymogi stosowania nawierzchni w stosunku do planowanych urzdze i obiektw.
Najwaniejszym aspektem projektowania i budowy placu zabaw jest
zapewnienie jego bezpiecznego uytkowania. Jedynym obiektywnym dowodem na spenienie przez urzdzenia

INYNIER BUDOWNICTWA

58

zabawowe zasad bezpieczestwa jest

posiadanie przez te urzdzenia odpowiedniego certyfikatu zgodnoci z europejskimi i Polskimi Normami, takimi jak
PN-EN-1176:2008 i PN-EN-1177:2008.
W drugiej normie okrelona zostaa m.in. metoda badania i obliczania
tzw. kryterium urazu gowy zwanego
w skrcie HIC (Head Injury Criterion).
Jest to warto, ktra okrela krytyczn
wysoko upadku dla rnych rodzajw nawierzchni stosowanych na placach zabaw. Oznacza to w praktyce,
e nawierzchnia amortyzujca upadki
powinna by umieszczona na caym
obszarze upadku, pod kadym urzdzeniem do zabaw o wysokoci swobodnego upadku powyej 60 cm.
Badania zgodnoci wyposaenia placw
zabaw z odpowiednimi normami w zakresie niezbdnym do uzyskania przez
producentw certyfikatu bezpieczestwa mog wykonywa przy wsppracy
z jednostk certyfikacyjn, (np. Instytutem Bada Technicznych CIBT CERT)
rne specjalistyczne firmy, w tym m.in.
Zakad Bada w Przemysowym Instytucie Maszyn Budowlanych.
mgr in. Przemysaw

Grzegorz
Barczyski

rzeczoznawca budowlany
okrgowy rzecznik odpowiedzialnoci
zawodowej WOIIB koordynator

W nastpnym numerze IB ukae si

artyku: Zasady bezpiecznej eksploatacji placw zabaw.

ar t y k u sp onsor o w an y

O betonie z innej perspektywy

Beton jest wspczenie jednym z najpowszechniejszych materiaw budowlanych. Historia jego
zastosowania siga jeszcze czasw staroytnego
Rzymu, jednak to odkrycie cementu portlandzkiego
w XIX w. spowodowao ogromny wzrost zastosowania betonu w budownictwie. Dzi trudno wyobrazi sobie jakkolwiek budow bez uycia betonu lub jego pochodnych. Trudno rwnie sdzi,
i ten popularny materia budowlany nie zmienia
si na przestrzeni lat. Gwnym celem budowniczych byo opracowanie coraz to lepszego czynnika
wicego. Jednak nowoczesne wizje poczone
z zaawansowan technologi pozwoliy na stworzenie zupenie nowego produktu, zamykajcego
specjaln mieszank betonow pomidzy dwiema
warstwami wysoce wytrzymaych materiaw. Czy
tkanina betonowa ma szans sta si godn konkurencj dla wszechstronnie uywanego betonu?

Tkanina betonowa to trjwarstwowy, rewolucyjny

materia, moliwy do zastosowania w niemal kadej gazi budownictwa. Grn powok tkaniny
stanowi trjwymiarowe macierze wkien, opracowane specjalnie dla suchej mieszanki betonowej.
Dolna warstwa wykonana z powoki PCV zapewnia
cakowit wodoodporno materiau. Wkna hydrofilowe pomagaj nawadnia struktur poprzez
dostarczanie wody do powierzchni cementowej.
Podczas nawadniania materia pozostaje elastyczny
do 2h, a nastpnie szybko twardnieje (po upywie
24h materia jest ju w peni utwardzony). Tkanina moe by w atwy sposb nawodniona poprzez
spryskanie wod lub zanurzenie w niej. Raz utwardzone, wzmacniajce wkna tkaniny betonowej
zapobiegaj pkniciom, a czci polimerowe (charakteryzujce si du wytrzymaoci mechaniczn) zapewniaj odporno na ogie, mrz czy inne
szkodliwe dziaania czynnikw atmosferycznych.
Tkanin Betonow mona nawadnia kadym rodzajem wody (rwnie sonej). Mona j szybko
rozwin i w atwy sposb doprowadzi do postaci
utwardzonej i wodoodpornej. Tkanina betonowa
jest przystosowana do przyjmowania wszelkich
ksztatw i profili, przy czym nie wymaga uycia
specjalistycznego sprztu do instalacji. Jej minimalna ywotno wynosi 15 lat, a unikalne waciwoci
pozwalaj na szerokie zastosowanie materiau zarwno w gospodarce, jak i w wojsku.
Producentem tkaniny betonowej jest brytyjska
firma Concrete Canvas Ltd., zaoona w sierpniu
2005 r. Pocztkowo architekci i wspzaoyciele
Concrete Canvas Peter Brewin i William Crawford, uywali materiau do produkcji elastycznych,
niezwykle wytrzymaych namiotw, gotowych do

uytku ju w 24h od pocztkowej instalacji. Gwnym celem przy tworzeniu namiotw betonowych
miao by wznoszenia szybkich, bezpiecznych
i stabilnych pomieszcze na terenach dotknitych klskami ywioowymi, wykorzystywanych
jako szpitale, centra dowodzenia kryzysowego
czy miejsca noclegowe dla ludzi poszkodowanych
w kataklizmach. Jednak unikalne waciwoci tkanin, z ktrych budowano namioty, takie jak szybka
sia wizania, odporno na ogie i mrz czy niezwyka wytrzymao sprawiay, e materia rwnie
skutecznie mg chroni takie miejsca jak rodowiska rolne, przemysowe czy zbiorniki wodne.
Odkrycie to sprawio, e tkanina betonowa zacza
funkcjonowa jako samodzielny produkt.
Tkaniny mog by stosowane wszdzie tam, gdzie
wymagana jest szybko aplikacji, a take wysoka
odporno na uszkodzenia mechaniczne, cieranie,
wypukiwanie, ogie oraz substancje chemiczne.
Gwne kierunki wykorzystania materiau
w zakresie sektora cywilnego to:
wzmocnienia, zabezpieczenia i odbudowa waw
przeciwpowodziowych, skarp, zboczy i nasypw,
izolacja i umocnienia roww melioracyjnych,
ochrona rur i rurocigw,
wykadanie cieek rowerowych, drg i podg
(np. w magazynach),
obudowa szamb i zbiornikw ciekowych,
zabudowa zbiornikw wodnych i basenw,
tworzenie barier izolacyjnych skadowisk odpadw staych i ciekych,
zabezpieczanie wysypisk mieci.
Tkanina betonowa znajduje take zastosowanie w wojsku oraz sztabach reagowania
kryzysowego na caym wiecie. W tym sektorze wykorzystuje si j do:
wzmocnienia oson koszw szacowych,
zabezpieczania okopw,
wykadania wytrzymaych podoy, wykorzystywanych m.in. jako ldowiska dla helikopterw
wojskowych,
budowy termicznych, niezwykle wytrzymaych
namiotw, bunkrw i magazynw wojskowych,
wznoszenia szybkich, bezpiecznych i stabilnych
pomieszcze na terenach dotknitych klskami
ywioowymi, wykorzystywanych jako szpitale,
centra dowodzenia kryzysowego czy miejsca
noclegowe dla ludzi poszkodowanych w kataklizmach itp.

Warto rwnie wspomnie o niecodziennym projekcie, do realizacji ktrego uyto tkanin betonow. Jakub Szczsny, jeden z czoowych architektw CENTRALA Designers Task Force, zastosowa
ten niezwyky betonowy materia przy projektowaniu mebli ogrodowych, ktre nastpnie wystawi podczas corocznego pokazu projektowania
twrczego London Design Festival 2010.
Za dystrybucj materiau w Polsce odpowiada
zielonogrska firma Fagot. Obecnie, po kilku
miesicach bada w Instytucie Techniki Budowlanej, materia przeszed pozytywnie wszelkie testy,
ktrym zosta poddany, otrzymujc tym samym niezbdn na polskim rynku Aprobat
Techniczn AT158524/2010 (aprobata jest
do wgldu na: http://www.betonowa-tkanina.pl/
aprobata-techniczna-itb.html). Ponadto tkaniny
betonowe maj magazynowe numery referencyjne
si zbrojnych NATO (system kodyfikacji NCS): CC8:
8305-99-149-9728, CC13: 8305-99-742-1679.
Skuteczno i wszechstronne zastosowanie tkaniny betonowej doceniy ju zagraniczne firmy, takie jak: Network Rail, Costain, UK Coal, Beticrete,
Highways Agency, National Grid, a take instytucje, jak: Armia Brytyjska, Armia Singapurska, Armia Krlestwa Holandii, Siy Zbrojne Australii.
W 2009 r. tkanina betonowa zostaa wyrniona tytuem Najlepszego Materiau na wiecie
w prestiowym konkursie Material ConneXion w Nowym Jorku. Uznanie jurorw wzbudziy szerokie moliwoci zastosowania materiau.
Wystarczy zwyka woda, aby z tkaniny betonowej
utworzy bezpieczne, trwae, niepalne struktury
z szerok gam zastosowa komercyjnych, wojskowych i humanitarnych wyjania dr Andrew
H. Dent, wicedyrektor Material ConneXion, Library
& Materials Research. Ogaszajc werdykt George
M. Beylerian, zaoyciel i dyrektor firmy, podkreli,
e nagroda dla najlepszego materiau na wiecie
jest okazj do uczczenia zauwaalnego w ostatnich
latach nadzwyczajnego rozmachu i ogromnych
moliwoci na polu tworzenia innowacyjnych technologii i materiaw.
Tkanina betonowa bya wystawiana na tegorocznych targach BUDMA, odbywajcych si 1114
stycznia w hali MTP. Sd Konkursowy MTP pod
przewodnictwem prof. dr hab. in. Jzefa Jasiczaka z Politechniki Poznaskiej doceni niezwyke
waciwoci tkaniny, przyznajc jej Zoty Medal
MTP 2011 r.
D. K.

stycze 11 [80]

59

ar t y k u sp onsor o w an y

INYNIER BUDOWNICTWA

60

t e c hnologie

Wspczesne betonowe
konstrukcje prefabrykowane
w praktyce budowlanej
Problemy wynikajce ze stosowania w praktyce nowoczesnych rozwiza wspczesnej betonowej
prefabrykacji. Przykady uszkodze
konstrukcji, wynikajcych z wad
pocze prefabrykowanych elementw i niezachowania stanw
granicznych uytkowania.
W ostatnich latach obserwuje si dynamiczny rozwj budownictwa z betonowych elementw prefabrykowanych, zbrojonych stalami zwykymi
i sprajcymi [1]. W elementach tych,
o wysokim standardzie wykoczenia,
stosowane s betony wysokiej wytrzymaoci (B45B60), nowoczesne
akcesoria i czniki, co stwarza nowe
moliwoci ksztatowania i montau
konstrukcji.
W artykule przedstawiono przegld
wspczenie stosowanych, produkowanych w kraju, elbetowych i spronych prefabrykowanych elementw,
a zwaszcza dachowych dwigarw
i patwi, stropowych belek i pyt, supw
oraz cian. Poruszono problemy wystpujce w praktyce stosowania nowoczesnych rozwiza, a dotyczce przede
wszystkim ksztatowania stref podporowych oraz zachowania granicznych stanw ugi i zarysowania w elementach
o duych rozpitociach.
Systemy konstrukcyjne
Prefabrykowane elementy stosowane s
najczciej w obiektach o szkieletowych
konstrukcjach, jedno- i wielokondygnacyjnych oraz budynkach cianowych.
Szkielety
jednokondygnacyjne
(fot. 1) to przede wszystkim hale

przemysowe, centra logistyczne i handlowe. Ustrj nony tych konstrukcji

stanowi najczciej portalowe ramy
zoone z elbetowych supw, sztywno zamocowanych w stopach fundamentowych i przegubowo poczonych
z nimi, dwuteowych elbetowych lub
spronych, dachowych dwigarw
o rozpitociach dochodzcych nawet
do 36 m. Chtnie s stosowane prefabrykowane supy poczone z pytowymi stopami fundamentowymi tzw.
stoposupy (fot. 2), co znacznie przypiesza monta konstrukcji. Konstrukcje dachw w tych obiektach stanowi
zwykle prefabrykowane jednoprzsowe elbetowe lub sprone dwigary
i patwie o przekroju prostoktnym
lub trapezowym, przekryte blachami
fadowymi, a obudow zewntrzn
lekkie ciany osonowe lub betonowe
prefabrykaty warstwowe. Alternatyw
dla ram portalowych w budynkach halowych jest szwedzki system o nazwie
Bashallen, ktry pojawi si take na
polskim rynku budowlanym [2]. Konstrukcj tego systemu stanowi elbetowe prefabrykowane warstwowe
obwodowe ciany none i prefabrykowane sprone dwuspadowe pyty dachowe STT o rozpitoci do 32,0 m.

ktowe). Stropy duych rozpitoci

w tych obiektach stanowi prefabrykowane elbetowe i sprone pyty kanaowe lub ebrowe typu TT (fot. 4).
W Polsce produkowane s sprone
pyty kanaowe o wysokociach od
200 do 500 mm (rys. 1) i rozpitoci
do 18,0 m. Dopuszczalne obcienie
zaley od wysokoci elementu i rozpitoci i moe wynosi do 300 kN/m2
(rys. 2). Uzupeniajcymi elementami s

Szkielety wielokondygnacyjne (fot. 3)

stosowane s w budownictwie uytecznoci publicznej, garaach, budynkach
wielofunkcyjnych, gdzie wymagana jest
swoboda w ksztatowaniu wntrza.
Szkielet nony skada si z jedno- lub
wielokondygnacyjnych supw oraz belek o rnych ksztatach poprzecznego
przekroju (prostoktne, odwrcone T,

Fot. 2 | Monta stoposupw

Fot. 1 | Hala z ramami portalowymi

Fot. 3 | Szkielet wielokondygnacyjny

stycze 11 [80]

61

t e c hnologie

rnorodne okadziny (cega, piaskowiec, granit). Stosuje si sprone

stropy duych rozpitoci. W odrnieniu do budownictwa wielkopytowego z lat 70. wprowadzono nowe
systemy transportu, montau, pocze, eliminacji mostkw termicznych
i akustycznych.
Fot. 4 | Pyty TT na skadowisku

prefabrykowane ciany, trzony dwigowe, klatki schodowe.

Konstrukcje cianowe wykorzystywane s najczciej w budownictwie
mieszkaniowym. Stosowane s elementy o duych wymiarach i wysokim
standardzie wykoczenia (fot. 5). ciany zewntrzne wykonywane mog by
z betonu strukturalnego imitujcego

Rys. 1 | Przekroje pyt kanaowych

produkowanych w kraju

Strefy podporowe
W obiektach halowych poczenia
dachowych dwigarw ze supami
i poczenia patwi z dwigarami projektowane s jako przegubowe, przez
bezporednie oparcie na elastomerowych podkadkach neoprenowych
i stabilizowane za pomoc stalowych
prtw, nanizanych na gniazda lub
pionowe kanay w belkach. Poczenia
przez bezporednie oparcie, z zastosowaniem podkadek elastomerowych,
stosowane s w konstrukcjach szkieletowych przy podparciu stropowych
pyt TT lub pyt kanaowych na wspornikach belek lub cian. Istotne jest, by
elastomerowe podkadki sytuowane byy w pewnej odlegoci od krawdzi podparcia, gdy przekazanie naciskw na krawd moe doprowadzi
do uszkodze. Podkadka powinna

zapewni takie ugicie belki, aby nie

doszo do kontaktu dolnej powierzchni
belki z krawdzi podpory.
W praktyce czsto jednak podczas
montau zamiast podkadek elastomerowych o odpowiedniej twardoci
i gruboci stosuje si podkadki stalowe, warstwy cementowej zaprawy,
nie stosuje si adnych podkadek lub
podkadki umieszcza si za blisko krawdzi podparcia. Na skutek krawdziowych naciskw dochodzi wwczas do
odupania nawet znacznych fragmentw betonu i ograniczenia efektywnej
dugoci oparcia elementw. Czasami
uszkodzenia krawdzi s tak due, e
prowadz do wystpienia zagroenia
bezpieczestwa konstrukcji oraz koniecznoci naprawy i wzmocnienia strefy podporowej. Przykady uszkodze
stref podporowych przedstawiono na
fot. 6 i 7. W tych wypadkach konieczne
byy naprawy uszkodzonych podpr,
ktre wykonano przez reprofilacj powierzchni zaprawami PCC, z fazowaniem krawdzi, wzmocnienie klejonymi
matami z wkien wglowych lub przez
zastosowanie dodatkowych podpr
w postaci stalowych wspornikw kotwionych do konstrukcji (fot. 8).

a)

b)

c)

d)

Rys. 2 | Wykresy nonoci pyt kanaowych [3]

Fot. 6 | Obrazy uszkodze stref podporowych: a) oparcie patwi na dwigarze, b) oparcie ebra pyty TT
Fot. 5 | Prefabrykowane elementy cienne

na wsporniku belki, c) oparcie dwigara na wsporniku supa, d) oparcie dwigara

w widekowym wyciciu supa

INYNIER BUDOWNICTWA

62

t e c hnologie

Fot. 7 | Uszkodzenia liniowego wspornika pod

oparciem pyt stropowych

Stany graniczne uytkowania

Istotne dla waciwej eksploatacji obiektw jest niedopuszczanie do wystpienia nadmiernych ugi i zarysowa
prefabrykowanych elementw. Z problemem tym w szczeglnoci mamy do
czynienia w wypadku elbetowych belek dachowych i stropowych o duych
rozpitociach. Stosowane s elbetowe patwie dachowe o rozpitociach
do 16 m, dachowe dwigary do 24 m
i stropowe belki do 18 m. Elementy
te pracuj w schematach belek jednoprzsowych, swobodnie podpartych
i wymagaj stosowania wysokich stopni zbrojenia. W celu kompensacji caego ugicia przewiduje si czsto w tych

elementach wstpne ugicia odwrotne.

Pomimo to na skutek zjawiska pezania
betonu, zachodzcego w dugim okresie, czsto dochodzi do wystpienia
ugi przekraczajcych dopuszczalne
wartoci normowe lub wartoci, ktre powoduj uszkodzenia elementw
przylegych. Na fot. 9 przedstawiono
przykad wystpienia deformacji pokrycia hali z lekkich metalowych pyt
dachowych na skutek niewystarczajcej sztywnoci elbetowych patwi
i dwigarw. Schemat ugi konstrukcji
przedstawiono na rys. 3. Deformacje
pokrycia doprowadziy do duych nieszczelnoci dachu hali wymagajcych
naprawy (fot. 10).
Nadmierne ugicia stropw, zwaszcza o duych rozpitociach, prowadz czsto do wystpienia zarysowa
i spka murowanych cianek dziaowych (fot. 11), spoczywajcych na tych
stropach. W tych wypadkach nie wystarcza ograniczenie dopuszczalnych
ugi do wartoci uwzgldnianych
w normie konstrukcji elbetowych
(PN-B-03264:2002) np. dla belek
o rozpitoci powyej 7,5 m (f leff/250), lecz naley dopuszczalne ugicia

Rys. 3 | Schemat ugi konstrukcji dachu hali

Fot. 10 | Naprawy stykw zdeformowanego

pokrycia

Fot. 11 | Przykady spka dziaowych cianek

od ugi stropw
a)

ograniczy bardziej, najlepiej do wartoci f leff/500, zalecanej w innych

normach europejskich.

b)

Fot. 8 | Wzmocnienia stref podporowych:

a) maty kompozytowe, b) wsporniki stalowe

Fot. 9 | Deformacje pokrycia dachu hali na

skutek ugi konstrukcji

Silnie zbrojone elbetowe belki, patwie i dwigary o duych rozpitociach

naraone s na powstanie na ich powierzchniach niedopuszczalnych zarysowa. Przyczynami tych zarysowa
s: znaczcy udzia wartoci obcienia
staego w caoci obcie elementw,

stycze 11 [80]

63

t e c hnologie

k rtko
Londyski korniszon
Wspczesne budowle uytecznoci publicznej zachwycaj nowatorskimi pomysami, wyjtkowym ksztatem, a przy tym niezwyk
funkcjonalnoci. Wyznacznikiem nowoczesnoci jest bowiem
czenie ekskluzywnego wygldu z praktycznymi rozwizaniami. Doskonaym tego przykadem jest londyski wieowiec 30 St
Mary Axe, pooony w finansowej dzielnicy Londynu, ktry stanowi kwintesencj nowoczesnego stylu w architekturze uytkowej. Budynek zaprojektowany przez Normana Fostera, cho istnieje dopiero kilkanacie lat, sta si wizytwk angielskiej stolicy
obok Big Bena, paacu Buckingham czy Tower of London. Ten
180-metrowy kolos, ksztatem przypominajcy pocisk, nazywany
przez niektrych korniszonem, zachwyca niebanalnym pomysem,
ergonomiczn form, stonowanymi barwami oraz ekologicznym
charakterem.
rdo: POLBRUK

Fot. 12 | Zarysowania skurczowe na powierzchni silnie zbrojonej elbetowej

patwi dachowej

przyjmowane wysokie wartoci stopnia zbrojenia przekrojw, wpywy skurczu ograniczanego zbrojeniem elementw
i niewaciw pielgnacj betonu (fot. 11). W projektach
konstrukcji czsto zapomina si o koniecznoci stosowania zbrojenia przypowierzchniowego, ktre jest
wymagane w elbetowych elementach o wysokoci powyej
1,0 m, a take przy zbrojeniu wizkami prtw lub prtami
o rednicy wikszej ni 32 mm.
Problemy z zarysowaniami i ugiciami w duo mniejszym
stopniu wystpuj w wypadku stosowania elementw spronych, ktre powinny by szczeglnie preferowane w konstrukcjach o duych rozpitociach.
Podsumowanie
Wspczesna betonowa prefabrykacja dziki wprowadzeniu nowoczesnych rozwiza materiaowych i technologicznych stworzya nowe moliwoci ksztatowania
przestrzeni obiektw budowlanych. W projektowaniu i realizacji obiektw naley zwraca szczegln uwag na prawidowe ksztatowanie stref podporowych [4] i wnikliwe
analizowanie stanw granicznych ugi i zarysowa, zwaszcza w wypadku elbetowych elementw dachowych i stropowych duych rozpitoci.
dr in. Zbigniew Pajk
dr in. ukasz Drobiec
Politechnika lska

Literatura
1. Materiay midzynarodowego seminarium, Prefabrication
in Europe, Politechnika Krakowska, Krakw 2007.
2. A. Ajdukiewicz, J. Biliszczuk, Z. Pilch, Konstrukcje betonowe
w Polsce 20002005, Polski Cement, Krakw 2006.
3. M. Babicki, Prefabrykowane stropy sprone, Materiay
Budowlane nr 5/2008.
4. W. Starosolski, Konstrukcje elbetowe wedug PN-B-03264:
2002 i Eurokodu 2, PWN, Warszawa 2007.

INYNIER BUDOWNICTWA

64

ciek a w e r e aliz acje

Centrum Nowych Technologii

Uniwersytetu Warszawskiego
W Warszawie na 12-hektarowym terenie zwanym campusem Ochota
znajduje si kilkanacie budynkw powstaych w rnym czasie. W 2007 r.
Uniwersytet Warszawski razem z warszawskim oddziaem Stowarzyszenia
Architektw Polskich ogosi konkurs
na now koncepcj urbanistyczno-architektoniczn tego terenu. Pierwsz
nagrod otrzyma projekt Autorskiej
Pracowni Architektonicznej Kuryowicz
& Associates.
Teraz trwaj ju prace budowlane i na
Ochocie powstaje Centrum Nowych
Technologii Uniwersytetu Warszawskiego nowoczesny orodek o charakterze
naukowo-dydaktycznym. Jego uytkownicy mog oczekiwa wygody, przyjaznych rozwiza i piknej architektury.
W budynku Centrum Nowych Technologii (CeNT) I mieci si bd sale i laboratoria dydaktyczne, z ktrych korzysta bd studenci i doktoranci biologii,

chemii, biotechnologii, informatyki oraz

ochrony rodowiska. Elewacje budynku
ozdobi elementy informacji wizualnej
i wietlnej oraz m.in. amacze wiata.

Budynek CeNT II zostanie przeznaczony na siedzib Wydziau Fizyki, budynek zyska na lekkoci dziki zastosowaniu szklanych cian oraz podziaowi
na mniejsze bryy poczone szklanymi cznikami. Na budow gmachw
uczelnia otrzymaa wsparcie z programu Infrastruktura i rodowisko
oraz z Unii Europejskiej. Generalnym
wykonawc budynkw CeNT I oraz II
(I etap) jest firma Karmar S.A. Zakoczenie budowy CeNT I planowane jest
na lipiec 2012 r., za I etapu CeNT II
na stycze 2013 r.
Z kolei CeNT III stworzy wspln przestrze badawcz dla naukowcw Wydziaw Biologii i Chemii. Generalnym
wykonawc I etapu budowy CENT III
jest firma Mirbud S.A. CeNT III ma by
gotowe w listopadzie 2011 r.
(red.)

Wizualizacje:
Autorska Pracownia Architektoniczna
Kuryowicz & Associates

stycze 11 [80]

65

li t e r a t ur a f a c ho w a

LITERATURA FACHOWA

WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBT BUDOWLANYCH

CZ B: ROBOTY WYKOCZENIOWE
ZESZYT 9 BRAMY GARAOWE SEGMENTOWE Z NAPDEM ELEKTROMECHANICZNYM

Andrzej Jurga, Krzysztof Wienskowski

Wyd. 1, str. 36, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2010 r.
Nr 430/2010, zastpuje Instrukcj 430/2007.

BADANIE GRUNTW I KONTROLA JAKOCI WYKONANYCH Z NICH PRZESON

IZOLACYJNYCH NA SKADOWISKACH ODPADW

Lech Wysokiski, Edyta Majer

Wyd. 1, str. 50, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2010 r.
Nr 411/2010, zastpuje Instrukcj 411/2005.

DOBR I MOCOWANIE OKU BUDOWLANYCH DO OKIEN I DRZWI O PODWYSZONEJ

ODPORNOCI NA WAMANIE

Jan Szubert
Wyd. 1, str. 28, oprawa broszurowa, Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2010 r.
Nr 458/2010.
Poradnik przeznaczony dla konstruktorw drzwi i okien, oparty na badaniach prowadzonych w ITB.

DOMY JEDNORODZINNE

Stefan Pyrak, Hanna Michalak

Dodruk cyfrowy, str. 340, oprawa mikka, Arkady, Warszawa 2010, na podstawie wydania z 2006 r.
Ksika caociowo przedstawia zagadnienia dotyczce projektowania konstrukcyjnego i wykonawstwa domw jednorodzinnych. Zawiera przykady oblicze. Publikacja przeznaczona dla projektantw i wykonawcw, studentw politechnik oraz inwestorw.

BUDOWNICTWO DROGOWE W ZARYSIE

Anna Sieniawska-Kuras
Wyd. 1, str. 500, oprawa mikka, Wydawnictwo KaBe, Krosno 2010.
Ksika przyblia procesy, ktre s stosowane do biologicznego oczyszczania ciekw, umoliwia
lepsze zrozumienie procesw biologicznych i mikrobiologicznych zachodzcych w reaktorach. Opisuje metody oczyszczania ciekw znane od lat, takie jak osad czynny czy fermentacja, jak i od niedawna stosowane procesy Sharon, Anammox i Oland. Pozycja szczeglnie przydatna dla inynierw
zajmujcych si projektowaniem lub eksploatacj oczyszczalni ciekw.

INYNIER BUDOWNICTWA

66

ar t y k u sp onsor o w an y

Cembrit
Nowoczesna koncepcja elewacji wentylowanej
Od ponad 50 lat pyty wkno-cementowe
Cembrit skutecznie cz walory estetyczne
z wysok jakoci i funkcjonalnoci, gwarantujc wieloletnie bezpieczestwo eksploatacji. Pyty elewacyjne Cembrit stosowane s na elewacje wentylowane, ktre,
od wielu lat znane w Europie, zyskuj coraz
wiksz popularno rwnie w Polsce.
Cembrit, opierajc si na wieloletnim dowiadczeniu w produkcji i sprzeday produktw wkno-cementowych, wprowadzia na rynek europejski nowoczesn gam
pyt elewacyjnych dedykowanych na fasady
wentylowane Cembrit URBANNATURE.
Pyty elewacyjne wkno-cementowe
Cembrit s odpowiedzi na potrzeby nowoczesnej architektury. Paleta 49 kolorw
pyt Cembrit URBANNATURE, moliwo
ich czenia z innymi materiaami okadzinowymi, pozwala na komponowanie oraz
realizacj kreatywnego projektowania.
Produkty te powstay w wyniku bliskiej
wsppracy architektw oraz profesjonalistw specjalizujcych si we wkno-cemencie. Pyty Cembrit URBANNATURE pozwoliy odkry klasyk wkno-cementu.
Inspiruj architektw do nowoczesnego
ksztatowania elewacji wentylowanych
w budownictwie mieszkaniowym, budynkach uytecznoci publicznej oraz w budynkach przemysowych. Wszdzie tam,
gdzie wysoka jako musi by poczona
z estetyk.
Gwn zalet fasad pokrytych pytami
wkno-cementowymi jest ich odporno
na trudne warunki pogodowe, wilgo oraz
brud. Niezalenie od upywu czasu zachowuj swoje parametry techniczne, przy minimalnych wymaganiach konserwacyjnych.
Mrozoodporne, odporne na trudne warunki pogodowe oraz czynniki zewntrzne,
ple, butwienie, grzyby i insekty. Wykonane z naturalnych surowcw s przyjazne
dla rodowiska.
Nazwa
Ilo dostpnych kolorw

Grupa URBANNATURE to cztery produkty:

Cembrit Fusion,
Cembrit True,
Cembrit Edge,
Cembrit Metro.
Cembrit Fusion ekskluzywne pyty wkno-cementowe, barwione w masie, powlekane satynow powok z dodatkiem esencji koloru.
Cembrit True to produkty barwione w masie, s eleganckim poczeniem trwaoci
z naturalnym, subtelnym wygldem wkno-cementu. Transparentna powoka zewntrzna chroni pyty dodajc im gbi koloru.
Cembrit Edge jest gr kolorw naturalnej
szarej pyty wkno-cementowej z pprzezroczyst powok w pastelowych odcieniach.
Cembrit Metro to pyty pokryte nieprzezroczyst farb tworzc gadk, rwnomiern powierzchni.
Wraz z pytami grupy URBANNATURE firma Cembrit posiada w swojej ofercie pyty
elewacyjne Cembrit Raw, Cembrit Cembonit oraz wkno-cementow desk elewacyjn HardiePlank.
Cembrit Raw to szare, naturalne wkno-cementowe pyty, uwypuklajce autentyczn struktur wkno-cementu. Cembrit Raw
stosowany jest na elewacje wentylowane,

Stadion Legii, Warszawa. Fot. Ireneusz Lachowski

na balkony, podbitki oraz do wntrz.

Cembrit Cembonit wzbogaca propozycj
pyt barwionych w masie o 7 pastelowych
kolorw. Charakteryzuje si subtelnym,
matowym wykoczeniem, w stonowanych,
naturalnych kolorach.
Deska elewacyjna HardiePlank jest
alternatyw dla okadzin drewnianych,
drewnopodobnych oraz z tworzyw sztucznych. Wkno-cementowa deska elewacyjna
z faktur cedru jest produktem niepalnym,
dostpnym na rynku w 21 kolorach.
Pyty Cembrit mog by instalowane na
podkonstrukcji stalowej, aluminiowej oraz
drewnianej; przy wykorzystaniu systemu
montaowego widocznego oraz ukrytego.
Firma Cembrit proponuje rwnie nowoczesne rozwizania do wntrz pyty uytkowe:
Multi Force oraz Aqua Block przystosowane
do pomieszcze mokrych. Dodatkowo oferta Cembrit zostaa wzbogacona o pyty wewntrzne stosowane w saunach.
Wicej informacji na temat produktw
Cembrit mona znale na naszej stronie internetowej www.cembrit.pl.
Cembrit FB Sp. z o.o.
ul. Puawska 405 A
02-801 Warszawa
fb@cembrit.pl

Przedszkole Targwek
Modu System S.A. wykonawca przedszkola

Cembrit Fusion

Cembrit True

Cembrit Edge

Cembrit Metro

Cembrit Raw

Cembrit Cembonit

10

12

18+

Standardowe wymiary (mm)

1200x2500
1200x3050

1200x2500
1200x3050

1200x2500
1200x3050

1200x2500
1200x3050

1200x2500
1200x3050

1200x2500
1200x3050

Wymiar maksymalny (mm)

1250x3050

1250x3050

1250x3050

1250x3050

1250x3050

1250x3050
6
8
10
10,8
14,3

Grubo (mm)

8
12

Waga (kg/m)

14,6

14,6

14,6

14,6

Ciar waciwy (kg/m)

1700

1700

1700

1700

1675

1500

0,4

0,4

0,4

0,4

0,4

0,4

Przewodnictwo cieplne
(W/mC)
Rozszerzalno termiczna
(mm/m)

13,6

0,008

0,008

0,008

0,008

0,008

0,010

Kategoria EN 12467

NT A3 I

NT A3 I

NT A3 I

NT A3 I

NT A3 I

NT A3 I

Odporno ogniowa
EN 13501

A2,s1-d0

A2,s1-d0

A2,s1-d0

A2,s1-d0

A2,s1-d0

A2,s1-d0

stycze 11 [80]

67

t e c hnologie

Ograniczanie strat w sieciach ciepowniczych

w aspekcie stosowania rur preizolowanych
Koniecznoci stao si stosowanie rozwiza technicznych, ktre prowadz do oszczdnoci w zuyciu energii
i zmniejszenia strat na jej przesyle.
Jednym z zalece europejskiej polityki
energetycznej jest zwikszenie efektywnoci energetycznej.
Straty energii mona znacznie ograniczy,
zwikszajc zastosowanie zdalaczynnych
systemw ciepowniczych i chodniczych.
Dua cz strat ma miejsce w zakadach
nastawionych na wytwarzanie tylko jednego produktu elektrycznoci lub ciepa. Alternatyw moe by skojarzona
elektrociepownia, w ktrej wytwarzana
jest zarwno energia elektryczna, jak
i ciepo (kogeneracja).
Na tle innych krajw europejskich
Polska wypada stosunkowo dobrze
z punktu widzenia procentowego
udziau ciepa sieciowego wykorzystywanego do ogrzewania.
Najwikszym wyzwaniem dla ciepownictwa w Polsce jest ograniczenie strat ciepa na przesyle
energii od rda ciepa do kocowego odbiorcy.
rednio mona przyj dla Polski okoo
10% na straty ciepa na przesyle energii
(tab. 1).
Potencjalnie mona najwicej zyska,
inwestujc w modernizacj istniejcych
systemw ciepowniczych.
Ograniczenie strat ciepa na przesyle
moliwe jest do wykonania przez:
wymian sieci kanaowych posiadajcych nieefektywn, podatn na
zawilgocenia izolacj termiczn, na
hermetyczne sieci cieplne z rur preizolowanych;
stosowanie grubszej warstwy izolacji w systemie nowo kadzionych rur
preizolowanych;
stosowanie izolacji poliuretanowych
o coraz niszych wartociach wspczynnika przewodzenia ciepa oraz
rozwiza polegajcych na ograniczeniu zjawiska starzenia si izolacji
poliuretanowej;

Tab. 1 | Procentowy udzia strat ciepa na przesyle w sieciach ciepowniczych dla rnych miast
(wg Logstor)

Miejscowo
Biaystok
Bigoraj
Elblg
Gdask
Koszalin
Krakw
Malbork
Szczecin
Toru
Warszawa
Zabrze
Zamo
Zielona Gra

stosowanie nowych rozwiza technicznych w postaci wielorurowych

systemw rur przewodowych zaizolowanych sztywn piank poliuretanow PUR i umieszczonych w jednym paszczu osonowym jako jeden
zesp rurowy;
zastpienie systemw wysokoparametrowych systemami niskoparametrowymi (nieomwione w niniejszym artykule).
Wymiana sieci kanaowych na
preizolowane
Na przeomie 1989 i 1990 r. w Polsce
rozpocz si proces wymiany istniejcych sieci kanaowych na bezkanaowe sieci preizolowane. W wikszoci
przypadkw przyczyn wymiany sieci
kanaowych na sieci preizolowane by
zy stan techniczny sieci w sensie korozji rury przewodowej oraz zniszczona
izolacja lub bezporednia awaria polegajca na uszkodzeniu rury przewodowej i wycieku wody sieciowej.
Wszystkie nowe inwestycje wykonywane byy jako sieci preizolowane.

Udzia preizolacji w SC %
24,0
30,0
30,0
25,0
55,0
41,0
45,0
37.5
40,0
30,0
38,0
44,0
30,0

Dodatkowym na pocztku nieplanowanym bonusem, wynikajcym

z zastosowania rurocigw preizolowanych, okazao si oprcz bezawaryjnoci znaczne zmniejszenie strat
ciepa.
Fakt ten wynika std, e na rurocigach kanaowych zgodnie z norm
PN-85/B-02421 (bez uwzgldnienia
pogorszenia si izolacyjnoci z upywem czasu eksploatacji) dopuszczalne
straty ciepa byy wiksze ni straty ciepa wystpujce na rurocigach preizolowanych, przy tych samych temperaturach czynnika grzewczego.
Maksymalne dopuszczalne przez norm
PN-85/B-02421 straty ciepa pojedynczej rury kanaowej w stosunku do rury
preizolowanej s rednio o 23% wiksze
dla izolacji standard i o 40% w przypadku izolacji pogrubionej plus (rys. 1).
Bazujc na metodzie opisanej w Programie Operacyjnym [11], naleaoby dodatkowo uwzgldni wskanik
pogorszenia izolacji sieci kanaowych
z upywem czasu, ktry przedstawiony
jest w tab. 2

Tab. 2 | Wskanik pogorszenia izolacji sieci kanaowych wg [11]

Wskanik
pogorszenia
izolacji

05

610

1115

1620

2125

powyej 25

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

1,9

INYNIER BUDOWNICTWA

68

Straty ciepa na przesyle %

10 20
10,0
7,0
15,0
9,0
10,8
12,0
10,0
11,0
11,0
8,0
11,0
13,0

Lata eksploatacji sieci

t e c hnologie

W rezultacie przyjcie tego wskanika

powoduje oszacowanie strat ciepa na
znacznie wyszym poziomie.

180,0

jednostkowe straty ciepa W/m

160,0
140,0
120,0
100,0
80,0
60,0
40,0
20,0

izol seria 2 (PLUS)

914,0

1016,0

813,0

711,0

609,6

508,0

457,2

406,4

355,6

323,9

273,0

168,3

139,7

88,9

114,3

76,1

60,3

48,3

42,4

33,7

26,9

izol seria 1 (standard)

219,1

rednica zewntrzna rury stalowej

rednica

0,0

PN-85/B-02421

Rys. 1 | Jednostkowe straty ciepa. Do oblicze strat ciepa rur preizolowanych przyjto metodyk
z PN-EN 13941:2006 oraz parametry: temp. gruntu 80C, naziom nad rurocigiem 1,0 m,
wspczynniki przewodzenia ciepa: gruntu g = 1,6 W/mK, izolacji i = 0,03 W/mK

cakowite koszty
w okresie
20 lat20
eksploatacji
dla
Cakowite
kosztyinwestycji
inwestycji
w okresie
lat eksploatacji
rnych
rodzajw
izolacji
DN50-DN200
dla
rnych
rodzajw
izolacji
DN50-DN200

850,0
800,0

cakowite koszty w tys. z

750,0
700,0
650,0
600,0
550,0
500,0

18

16

14

12

10

czs eksploatacji
standard/standard
plus/standard

20

lata

450,0
0

Zwikszenie gruboci izolacji

rurocigw preizolowanych
Kolejnym sposobem na zmniejszenie
strat ciepa jest zastosowanie grubszej izolacji na rurocigach zasilajcym
i powrotnym bd tylko na rurocigu
zasilajcym.
W przypadku stosowania rur preizolowanych zmiana gruboci izolacji rurocigu standard na plus wie si ze
rednim wzrostem kosztw materiaowych o okoo 15%. W fazie wykonawstwa dowiadczenie mwi, e naley
liczy si z dodatkowym wzrostem
kosztw montau o okoo 5% w przypadku zastosowania izolacji plus na
zasilaniu standard na powrocie, oraz
okoo 1011% w przypadku zastosowania izolacji plus na obu rurach.
Z analiz ekonomicznych cakowitych
kosztw (materiay, monta i eksploatacja) wykonanych przez Logstor dla
kilkunastu projektw sieci cieplnych
preizolowanych o rednicach w zakresie DN50-DN200, czyli typowych sieci
rozdzielczych, wynika, e zmniejszenie strat ciepa poprzez zastosowanie
grubszej izolacji powoduje zwrot dodatkowych nakadw inwestycyjnych
w cigu okoo 6 lat dla izolacji zasilanie
plus powrt standard, i 89 lat dla
izolacji zasilanie plus powrt plus.
Pokazuje to wykres (rys. 2).
Z dowiadczenia wynika, e w przypadku sieci magistralnych powszechnie rur o wikszych rednicach dodatkowe koszty zwizane z pogrubieniem
izolacji na zasilaniu i powrocie oraz
dodatkowe koszty zwizane z montaem s duo wiksze, a zwrot kosztw
nastpuje duo pniej, co przy aktualnych kosztach energii czsto stawia
pod znakiem zapytania celowo takich dziaa.
Zwrot dodatkowych nakadw inwestycyjnych nastpi dla wariantu zasilanie plus powrt standard po okoo
16 latach, natomiast w przypadku

Jednostkowe straty
ciepa
-porwnanie
dla t o=130 dla
C t = 130oC
Jednostkowe
straty
ciepa
porwnania
o

plus/plus

Rys. 2 | Koszty inwestycji w okresie 20 lat

dla rnych rodzajw izolacji Do oblicze przyjto: sezon

grzewczy 205 dni, rednia temp. zasilania 820C, powrotu 500C
Sezon letni 160 dni, rednia temp. zasilania 70,40C, powrotu 540C, cena energii 34 z/GJ, rednice
dugoci DN50-DN200, czna dugo 600 m, koszty: izolacja standard: materiay 173 tys. z, projekt
+ monta 320 tys. z

stycze 11 [80]

69

t e c hnologie

zastosowania izolacji plus na zasilaniu

i powrocie potrzebny jest okres ponad
30 lat na zwrot dodatkowo poniesionych kosztw.
Izolacje o niszych wartociach
wspczynnika przewodzenia
ciepa i zjawisko dyfuzji
Kolejnym sposobem na zmniejszenie
strat ciepa moe by stosowanie nowych systemw poliuretanowych.
Norma PN-EN 253:2005 okrelaa
maksymaln dopuszczaln warto
wspczynnika przewodzenia ciepa
izolacji PUR na poziomie = 0,033
W/mK, natomiast nowa jej wersja
PN-EN 253:2009 przewiduje jego
maksymaln dopuszczaln warto na
poziomie = 0,029 W/mK, co oznacza
12-proc. zmniejszenie jego wartoci.
W praktyce decyzja ta oznacza eliminacj systemw poliuretanowych
opartych na pienieniu czystym CO2.
Praktyczna wiedza potwierdzona wynikami bada laboratoryjnych pokazuje,
e dla niestarzonych rur preizolowanych warto wspczynnika przewodzenia ciepa wynosi w przyblieniu:
dla systemw pienionych CO2
0,0300,031 W/mK;
dla systemw pienionych cyklopentanem 0,02750,029 W/mK dla
metody tradycyjnej;
dla systemw pienionych cyklopentanem 0,0240,026 W/mK dla metody conti;
dla niestosowanych ju dzi systemw pienionych za pomoc freonw twardych CFC w przyblieniu
0,027 i dla freonw mikkich HCFC
0,028 W/mK.

Oczywicie warto wspczynnika zaley od wielu parametrw, od gstoci

izolacji, redniej temperatury izolacji,
rodzaju zastosowanego systemu surowcowego, rodzaju i gruboci paszcza osonowego oraz czasu eksploatacji rurocigu.
Warto wspczynnika przewodzenia ciepa staa si jednak
w ostatnich latach elementem
marketingowym dla wielu producentw podawane s czsto
zanione wartoci, uzyskane nie na
podstawie bada rur pobranych losowo z placu budowy, lecz specjalnie
spreparowanych dla potrzeb bada
rur o zanionej gstoci izolacji lub bada wykonanych nie do koca zgodnie z metod zdefiniowan w normie
PN-EN 253:2005 i PN-EN 253:2009.
Dlatego te autor tego artykuu proponuje stosowanie do oblicze strat
ciepa nowych rur wspczynnik przewodzenia ciepa izolacji o wartoci
50 = 0,0280 W/mK.
Wanym aspektem zwizanym ze stratami ciepa w rurocigach preizolowanych jest uwzgldnienie zjawiska
starzenia izolacji, czyli zmian wartoci wspczynnika przewodzenia ciepa
izolacji. Dla sztywnej pianki poliuretanowej przyjmuje si, e na cakowit warto wspczynnika przewodzenia ciepa
maj wpyw trzy gwne skadniki:
pur = p + gaz + rad
gdzie:
p wspczynnik przewodzenia ciepa plastiku; stanowi on rednio 25%
cakowitej wartoci pur w temperaturze +50OC; warto wspczynnika zaley od temperatury i gstoci pianki;

Tab. 3 | Proponowane wartoci wspczynnikw przewodzenia ciepa

Wspczynnik przewodzenia ciepa izolacji PUR 50 W/mK
Rozpatrywany
okres w latach

Pienienie CO2

Pienienie
CP metod
tradycyjn

Pienienie CP
metod conti

Pienienie
CP z barier
antydyfuzyjn

04

0,0343

0,0275

0,0245

0,0250

59

0,0387

0,0285

0,0255

0,0250

1014

0,0398

0,0294

0,0267

0,0250

1519

0,0401

0,0302

0,0275

0,0250

2024

0,0401

0,0307

0,0280

0,0250

2530

0,0401

0,0310

0,0283

0,0250

INYNIER BUDOWNICTWA

70

rad wspczynnik przewodzenia ciepa przez promieniowanie, stanowi on

rednio okoo 20% cakowitej wartoci
pur w temperaturze +50OC; warto
wspczynnika zaley od temperatury poliuretanu, jego gstoci oraz od
wielkoci komrek pianki;
gaz wspczynnik przewodzenia ciepa gazu znajdujcego si wewntrz
komrek pianki; stanowi on rednio
okoo 55% cakowitej wartoci pur
w temperaturze +50OC; warto wspczynnika zaley od skadu chemicznego
gazu i od jego temperatury.
Poniewa udzia gazu zamknitego w komrkach pianki ma najwikszy wpyw na
warto wspczynnika przewodzenia
ciepa izolacji, zmiana skadu gazu na
skutek dyfuzji CO2 i cyklopentanu na zewntrz rury bdzie miaa znaczcy wpyw
na zmian wasnoci termoizolacyjnych
pianki w trakcie eksploatacji rurocigu.
Badania wykazay, e dla rury preizolowanej 60.3/125 zawarto CO2
w komrkach zamknitych po blisko 8 latach na skutek dyfuzji spada
praktycznie do zera. Cyklopentan jest
bardziej odporny na zjawisko dyfuzji
i jego zawarto zmienia si wolniej
z upywem czasu w cigu 10 lat
maleje o okoo 25%, a w cigu 30 lat
o poow pocztkowej wartoci.
Miejsce cyklopentanu oraz CO2 dyfundujcych na zewntrz izolacji zajmuj
tlen i azot, ktre maj dwa razy wiksz
warto wspczynnika przewodzenia
ciepa, co prowadzi do pogorszenia si
waciwoci termoizolacyjnych izolacji
rurocigu.
Poniewa warto wspczynnika
przewodzenia ciepa izolacji poliuretanowej zmienia si z czasem,
zdaniem autora artykuu celowe
jest przyjmowanie do oblicze strat
ciepa wartoci zmiennych w funkcji upywu czasu.
Przewidywany wykres zmiany wspczynnika przewodzenia ciepa izolacji w funkcji czasu eksploatacji obrazuje rys. 3.
Wykres (rys. 4) uzyskany z praktycznych dowiadczalnych bada eksploatowanych rur pokazuje bardzo

t e c hnologie

Wielorurowe systemy rur

przewodowych zaizolowanych
sztywn piank poliuretanow
(PUR) i umieszczonych
w jednym paszczu osonowym
jako jeden zesp rurowy
Do oceny efektw uzyskanych z zastosowania systemu wielorurowego uyto
konkretne rozwizanie zaoferowane
przez Logstor dla Gdaskiego Przedsibiorstwa Energetyki Cieplnej.
Dotyczy ono oferty na dostaw i wykonanie projektu w Gdasku Szadkach
w 2009 r. rury TwinPipe o dugoci sieci w poszczeglnych rednicach:
DN
Dugo [m]
40
51,0
50
201,0
65
113,0
80
160,0
125
1391,0
150
1965,0

zmiana wspczynnika przewodzenia ciepa izolacji PUR w funkcji czasu

eksploatacji
Zmiana wspczynnika przewodzenia ciepa
izolacji PUR w funkcji czasu eksploatacji
0,0424

wspczynnik przewodzenia ciepa W/mK

zblione wartoci wspczynnika przewodzenia ciepa jak uzyskane w badaniach DTI [5].
Podsumowujc, ograniczenie zjawiska
dyfuzji i jej skutku starzenia si izolacji w skali 30 lat przez zastosowanie:
cyklopentanu zamiast CO2 jako substancji pienicej daje oszczdnoci
okoo 18%,
zastosowanie bariery antydyfuzyjnej
w rurach preizolowanych pienionych
cyklopentanem moe da dodatkowo
kolejne oszczdnoci o okoo 9%.

0,0404
0,0383
0,0363
0,0342
0,0322
0,0301
0,0281
0,0260
0,0240
0
CO2

5
CP met tradyc

10

15
lata
CP trad apr. liniowa

20

25

30

CO2 apr. biliniowa

axial conti

Rys. 3 | Zmiana wspczynnika przewodzenia ciepa. W artykule [12] podano dowiadczalnie

zbadan warto wspczynnika przewodzenia ciepa dla rur pienionych CO2 wykopanych po
5- i 10-letnim okresie eksploatacji

Wspczynnik
Wspczynnik
przewodzenia ciepa izolacji (W/mK)
przewodzenia ciepa
izolacji (W/mK)
0,0400
0,0390
0,0380
0,0370
0,0360
0,0350
0,0340
0,0330
0,0320
0,0310
0,0300

zasilanie
powrt

izolacja nowa

po 5 latach

po 10 latach

Rys. 4 | Zaleno midzy wspczynnikiem przewodzenia ciepa izolacji z rur preizolowanych

a wiekiem pracy rurocigu preizolowanego

Zaoenia do oblicze efektu ekonomicznego

czas trwania okresu grzewczego
rednia temperatura na zasilaniu
rednia temperatura na powrocie
rednia temperatura gruntu
cena energii cieplnej u rda
Zapotrzebowanie energii:

Zima
243
77,40
47,10
8,00
50,22 *
sezon grzewczy
sezon letni

tz
tp
ts

Lato
122
71,20
47,90
8,00

dni
O
C
O
C
O
C
z/GJ
2,10 MW
0,53 MW

Wspczynnik przewodzenia ciepa izolacji

Metoda tradycyjna bez bariery

Pianka nowa
50 = 0,0280 W/mK

Grunt redniowilgotny wspczynnik przewodzenia ciepa

rednioroczna temperatura gruntu
redni naziom nad rurocigiem

po 30 latach
50 = 0,0325 W/mK

redni dla 30 lat

50 = 0,0305 W/mK

s = 1,6 W/mK
8,0OC
0,8 m

* cena energii 45,09 z + 5,13 z przesy

stycze 11 [80]

71

t e c hnologie

przyjto wedug ceny Logstor wynegocjonowanej przez GPEC.

Warto zwrci uwag, e cena materiaw TwinPipe bya prawie 26% wysza ni cena materiaw izolacja 1-1.
Wykonawstwo z uwagi na mniejszy udzia robt ziemnych i mniejsz
ilo pocze zostao wycenione
okoo 11% taniej (standardowo wykonawstwo sieci TwinPipe jest tasze
o 1016% ni wykonawstwo sieci z rur
pojedynczych z izolacj standard).
Patrzc z perspektywy samych kosztw
zakupu materiaw, np. przetargu,

Rozpatrzone zostay cztery warianty sieci cieplnej.

1. Rury pojedyncze z izolacj seria
1-1 (zasilanie standard, powrt
standard).
2. Rury pojedyncze z izolacj seria 2-1
(zasilanie plus, powrt standard).
3. Rury pojedyncze z izolacj seria
2-2 (zasilanie plus, powrt plus).
4. Rury TwinPipe izolacja seria standard.
Do oceny ekonomicznej przyjto ceny
materiaw rur pojedynczych w technologii konkurencyjnej do Logstor,
natomiast materiay rur TwinPipe

Tab. 4 | Materiay i wykonawstwo

Rodzaj izolacji rur

Izolacja 1-1

Skadowe kosztw

Izolacja 2-1

Izolacja 2-2

TwinPipe

Porwnanie
Twin/1-1
%

tys. z

tys. z

tys. z

tys. z

Koszty monta + projekt

1762,47

1827,37

1892,27

1567,77

-11,05

Koszty materiaw

945,42

1021,05

1096,68

1188,88

+25,75

Suma kosztw

2707,88

2848,42

2988,95

2756,65

+1,80

Szacowane cakowite koszty inwestycji dla rur

preizolowanych w momencie zakoczenia inwestycji
3050,00
2988,95

cakowite koszty w tys. PLN

3000,00
2950,00
2900,00

2848,42

izolacja 1-1

2850,00

izolacja 2-1

2800,00

2756,65

2750,00

izolacja 2-2

2707,89

TWIN PIPE

2700,00
2650,00
2600,00
2550,00
rodzaj rur

Rys. 5 | Cakowite koszty w momencie zakoczenia inwestycji

Jednostkowe straty ciepa rur preizolowanych w rozbiciu

na rednice w okresie sezonu grzewczego
100,0

jednostkowe straty w W/m

90,0
80,0
70,0
izolacja 1-1

60,0

izolacja 2-1
izolacja 2-2
TWIN PIPE
kana

50,0
40,0
30,0
20,0

273,0

219,1

168,3

139,7

88,9

114,3

76,1

60,3

48,3

42,4

33,7

0,0

26,9

10,0

gdzie jedynym kryterium jest najnisza cena zakupu, zamawiajcy powinien zdecydowa si na wybr rozwizania pierwszego.
W przypadku zastosowania dodatkowych kryteriw zwizanych na
przykad z ograniczeniem strat ciepa
i kosztw zwizanych z tymi stratami
sytuacja bardzo szybko si zmienia
na korzy pozostaych rozwiza.
Dla parametrw pracy tego konkretnego projektu obliczy mona warto jednostkowych strat ciepa w sezonie i poza sezonem grzewczym.

Jednostkowe straty ciepa dla poszczeglnych rednic w zakresie od DN20

do DN250 przedstawione s na rys. 6.
Po piciu latach eksploatacji sieci rnica
w kosztach strat ciepa spowoduje, e
inwestycja z zastosowaniem rozwizania
rur pojedynczych z izolacj plus na zasilaniu i standard na powrocie zrwnuje
si z taszym rozwizaniem rury pojedyncze z izolacj standard-standard.
Rozwizanie rury pojedyncze z izolacj
plus na zasilaniu i plus na powrocie
zwrci si po okoo siedmiu latach.
Wida (rys. 9), e warto zdyskontowanych strat ciepa w okresie 11 lat
przekracza sumaryczn warto zakupu materiaw i montau sieci w wersji
rur pojedynczych z izolacj standard.
Dodatkowym aspektem przemawiajcym za stosowaniem systemw TwinPipe jest ograniczenie emisji CO2. Na
przestrzeni jednego roku eksploatacji
dla rozpatrywanego projektu dodatkowa emisja CO2 jest prawie o 1 ton
mniejsza ni dla systemu rur pojedynczych z izolacj standard.
Podsumowujc, stosowanie systemu
rur TwinPipe stanowi obecnie najbardziej atrakcyjn ekonomicznie
propozycj zmniejszenia strat ciepa na przesyle od rda ciepa do
kocowego odbiorcy.

rednica

Rys. 6 | Jednostkowe straty ciepa rur preizolowanych w rozbiciu na rednice

Straty ciepa rur pojedynczych obliczono wedug PN-EN 13941, za. A.
Straty ciepa rur preizolowanych obliczono zgodnie z metod multipolow [8]
Straty ciepa dla sieci kanaowej wedug [11]

INYNIER BUDOWNICTWA

72

mgr in. Ireneusz Iwko

Logstor Ror Polska Sp. z o.o.

t e c hnologie

Porwnanie rocznych strat ciepa rurocigw

8113,6

8500,0
7500,0

straty ciepa w GJ

6500,0
izolacja 1-1

5500,0

4644,7

4500,0

izolacja 2-1

4077,1

izolacja 2-2

3788,0

3500,0

TWIN PIPE
kana

2625,3

2500,0
1500,0
500,0
rodzaj rur

Rys. 7 | Roczne straty ciepa dla nowo projektowanej sieci, dla projektu GPEC Gdask
Uwaga: straty sieci kanaowej pokazano w odniesieniu do 10-letniej sieci kanaowej, wycznie
w celu teoretycznego zobrazowania efektu ekonomicznego w przypadku jej wymiany na sie
preizolowan.
W tym konkretnym przypadku rnica midzy stratami ciepa rur TwinPipe i rur pojedynczych i izolacji
standard wynosi 2019,4 GJ/rok, co daje 43% oszczdno w stratach na przesyle energii.

Szacowane cakowite koszty inwestycji dla rur preizolowanych

po 1 roku eksploatacji
3250,00
3179,18

3200,00

cakowite koszty w tys. PLN

3150,00
3100,00

3053,17

3050,00

izolacja 1-1

3000,00

izolacja 2-1

2941,14

2950,00

izolacja 2-2
2888,49

2900,00

TWIN PIPE

2850,00
2800,00
2750,00
2700,00

Rys. 8 | Cakowity koszt inwestycji i strat ciepa po roku eksploatacji

Cakowite koszty inwestycji dla rur preizolowanych
po 11 latach eksploatacji - skadowe kosztw
6000,00

cakowite koszty w tys. PLN

Literatura
1. PN-EN 253:2006, PN-EN 253:2009
Sieci ciepownicze System preizolowanych zespolonych rur do wodnych
sieci ciepowniczych ukadanych
bezporednio w gruncie Zesp rurowy ze stalowej rury przewodowej,
izolacji cieplnej z poliuretanu i paszcza osonowego z polietylenu.
2. PN-85/B-02421 Izolacja cieplna rurocigw armatury i urzdze. Wymagania i badania.
3. PN-EN 13941:2006 Projektowanie
i budowa sieci ciepowniczych z systemu preizolowanych rur zespolonych.
4. I. Iwko, Zjawisko dyfuzji gazw
w rurocigach preizolowanych
w zalenoci od stosowanych rodkw pienicych i sposobu produkcji,
Informacja Instal nr 12/2002.
5. Euroheat & Power international nr
45/97 Herning D. Smidth, Jorgen
Daugaard Long-term insulating
properties of preinsulated district
heating pipes.
6. NORDTEST Project No. 1506-00 Round Robin test for the use of iso8497
to measure thermal conductivity in
pre-insulated pipes 2001.
7. Badania Chalmers Technical University z Geteborga Euroheat & Power
nr 12/2001.
8. P. Wallenten, Steady State Heat
Loss from Insulated Pipes, Lund
institute of Technology, Sweden
1991.
9. Materiay konferencyjne 34 kongresu
Euro Heat & Power, Wenecja 2009.
10. Euroheatcool Work Package 1 The
European Heat Market Finaly Raport, 2006.
11. NFOiGW Program Operacyjny
Infrastruktura i rodowisko 2007
2013 Priorytet IX Infrastruktura
energetyczna przyjazna rodowisku
i efektywno energetyczna. Dziaanie 9.2. Efektywna dystrybucja
energii i efektywno energetyczna
Szacowanie strat ciepa w wyniku
realizacji projektu.
12. E. Krcielewska, Badania izolacji
cylindrycznych oraz elementw

5000,00
4000,00
3000,00
2000,00
1000,00
0,00

izolacja 1-1

izolacja 2-1

izolacja 2-2

TWIN PIPE

straty ciepa

2622,90

2303,29

2141,09

1484,79

koszty materiaw

945,42

1021,05

1096,68

1188,88

koszty montau

1622,47

1687,37

1752,27

1427,77

wykonanie projektu

140,00

140,00

140,00

140,00

Rys. 9 | Cakowity koszt inwestycji w rozbiciu na koszty skadowe po 11 latach eksploatacji

preizolowanych przeprowadzone
w 2006 r. w LB OBRC SPEC SA
w Warszawie, Informacja Instal
nr 9/2007.
13. E. Krcielewska, Badania nowych

i oceny eksploatowanych elementw preizolowanych prowadzone

w Laboratorium Badawczym OBRC
SPEC SA w Warszawie cz I,
Informacja Instal nr 9/2009.

stycze 11 [80]

73

GUNB
p
nor
raw
mo
aliz acja i nor m y

Ile way nieg?

Jakie obcienie dachu niegiem zagraa jego bezpieczestwu?
W Biaymstoku 1 stycznia zawali si dach supermarketu. Najprawdopodobniej przyczyn katastrofy bya
zalegajca na dachu warstwa niegu o gruboci 3040 cm. O podobnych wypadkach niestety nierzadko
syszymy zim.
Ciar objtociowy niegu ulega zmianom. Zwykle ronie wraz
z czasem zalegania pokrywy nienej i zaley od miejsca, klimatu oraz
wysokoci nad poziomem morza.
Kady dach ma inn dopuszczaln pokryw nien, ktra moe na nim zalega. Aby j oszacowa potrzebne s
indywidualne wyliczenia, uzalenione
od wielu czynnikw. Obecne zasady
przyjmowania obcienia niegiem
w obliczeniach konstrukcji dachw
budynkw s okrelone w normie
PN-EN 1991-1-3:2005 Eurokod 1:
Oddziaywania na konstrukcje. Cz
1-3: Oddziaywania oglne obcienie niegiem.
Do oblicze mona wic stosowa
rednie orientacyjne wartoci ciaru
objtociowego niegu podane w ww.
normie. Przyjmuje si redni ciar:
wieego niegu 1 kN/m3,
osiadego (kilka godzin lub dni
po opadach) 2 kN/m3,
starego (kilka tygodni lub miesicy
po opadach) 2,53,5 1 kN/m3,
mokrego 4 kN/m3.
Warto charakterystycznego obcienia niegiem naley wyznacza zgodnie
z map (rys. 1 w zaczniku krajowym
do ww. normy), w ktrej okrelono podzia terenu kraju na strefy obcienia
zrnicowane pod wzgldem wielkoci
tego obcienia.
Warto charakterystycznego obcienia niegiem gruntu to obcienie
o rocznym prawdopodobiestwie przekroczenia wynoszcym 0,02. Nie obejmuje ono jednak wyjtkowego obcienia niegiem powstaego w wyniku
opadw niegu o maym prawdopodobiestwie wystpienia.

Na podstawie przyjtej wartoci obcienia charakterystycznego gruntu,

projektant okrela warto charakterystycznego obcienia niegiem dachu,
ktra stanowi iloczyn wartoci charakterystycznego dla danej strefy obcienia niegiem gruntu i odpowiednich
wspczynnikw ksztatu dachu, termicznego, ekspozycji.
W przypadkach, gdy podczas wymiarowania konstrukcji dachu uwzgldniono
ponadprzecitne obcienia niegiem,
nie jest konieczne odnieanie dachw,
nawet gdyby wystpiy wiksze ni typowe dla danego rejonu opady niegu.
Natomiast, gdy podczas wymiarowania
konstrukcji dachu uwzgldniono minimalne normatywne charakterystyczne
obcienia niegiem, wwczas tylko
podczas niezbyt nienych zim nie ma
potrzeby odnieania dachu, ale, gdy
opady niegu s due, taka konieczno istnieje.
Podejmujc decyzj o tym, czy konieczne jest odnieenie dachu, warto
pamita take, e budynek mg
by projektowany w czasie obowizywania agodniejszych norm
obcienia niegiem oraz e aktualne moliwoci none konstrukcji dachowej budynku mog by
mniejsze ni w czasie projektowania i budowy wskutek zuycia
technicznego. W takich przypadkach
nadmierna ilo niegu lub lodu na
dachu moe prowadzi do naruszenia
konstrukcji budynku, a w efekcie zagrozi jego katastrof.
Znajc moliwoci none konstrukcji
dachu oraz ciar objtociowy niegu,
wynikajcy z jego struktury, mona okreli teoretyczn, bezpieczn grubo

INYNIER BUDOWNICTWA

74

pokrywy nienej. W praktyce jednak

ustalenie tej gruboci jest zoone, gdy
trzeba te uwzgldni specyficzne dla
danego dachu rozkadanie si niegu
zwizane z uksztatowaniem powierzchni dachu (np. mog tworzy si worki,
nawisy niegowe i oblodzenia przeciajce pewne elementy konstrukcji dachu)
i z miejscowymi warunkami pogodowymi towarzyszcymi opadom.
Ustalenie bezpiecznej gruboci pokrywy niegu na dachu wymaga
ponadto analizy stanu konstrukcji
dachu przy rnych wariantach obcienia niegiem (wedug aktualnie
obowizujcej normy PN-EN 1991-1-3
przywoanej w rozporzdzeniu Ministra
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690,
z pn. zm.). Tak ekspertyz powinna
wykona osoba posiadajca uprawnienia budowlane w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej bez ogranicze.
rdo: www.gunb.gov.pl

t e c hnologie

Problemy konstrukcyjne zwizane z remontem

i modernizacj budynkw szpitalnych
Omwienie istotnych problemw i uwarunkowa wystpujcych przy rozbudowie, przebudowie i nadbudowie
istniejcych budynkw szpitalnych. Zagadnienia projektowe i wykonawcze.
Tematy dotyczce konstrukcji nowo
projektowanych budynkw szpitalnych
zwykle nie wykraczaj poza zakres prac
charakterystycznych dla budynkw uytecznoci publicznej. Skala trudnoci
projektowania i wykonywania konstrukcji takich budynkw zbliona jest do zakresu wymaganego np. dla budynkw
akademickich. W przypadku budynkw
nowo projektowanych waciwe zaprojektowanie konstrukcji budynku wymaga biecej, cisej wsppracy projektanta konstruktora z prowadzcym projekt
architektem i instalatorami. Zwykle wystpuj tu rne utrudnienia wynikajce
z coraz mielszych pomysw architektonicznych, ale s one sprawnie pokonywane w zalenoci od dowiadczenia
i umiejtnoci projektantw. Myl, e
znacznie bardziej interesujce dla czytelnikw bdzie omwienie istotnych
problemw i uwarunkowa wystpujcych przy rozbudowie, przebudowie
i nadbudowie istniejcych budynkw
szpitalnych. Chciaem zawrze kilka
uwag czcych zagadnienia projektowe i wykonawcze, tekst napisany jest
bowiem z punktu widzenia osoby
bdcej zarwno projektantem, jak
i inspektorem nadzoru inwestorskiego, co pozwala na caociowe podsumowanie takich problemw.
Podstawowe wystpujce w tych przypadkach tematy to: wykorzystywanie
istniejcych poddaszy budynkw, nadbudowa istniejcych budynkw i generalne remonty obiektw poczone
z usuwaniem istniejcych elementw
konstrukcyjnych. Takie przypadki to
obecnie wikszo inwestycji szpitalnych
szpitale staraj si do maksimum wykorzysta istniejc infrastruktur i dostosowa posiadane budynki do zmieniajcych si wymaga technologicznych

i przepisw rnego rodzaju przeciwpoarowych, sanitarnych, BHP. W ostatnich latach uczestniczyem w adaptacji
kilku poddaszy na pomieszczenia oddziaw szpitalnych. Poddasza te byy
typowymi, nieuytkowymi poddaszami
z drewnianymi, stromymi dachami. Dotd poddasza te nie byy wykorzystywane
i stay bezuyteczne lub znajdoway si
tam pomieszczenia techniczne: elementy
instalacji centralnego ogrzewania, wentylacji. Zwykle obiekty takie znajduj si
pod nadzorem konserwatora zabytkw,
co ogranicza moliwoci przebudowy
i wprowadza sporo ogranicze w procesie przebudowy i adaptacji pomieszcze.
Czsto s to poddasza o imponujcej
kubaturze i wysokoci w kalenicy dochodzcej do 8 m, z odpowiednio du
konstrukcj drewnian. Dla ilustracji kilka
zdj poddasza w poznaskim szpitalu
przy ulicy Polnej, ktry niedugo bdzie
przebudowany i zaadaptowany na oddzia kowy.
Jednym z podstawowych problemw,
ktre wywouj zdziwienie i irytacj sub inwestycyjnych szpitali, jest
fakt, e istniejca drewniana wiba

dachowa, od wielu lat speniajca dobrze swoj funkcj, nagle w procesie

projektowania okazuje si wib zbyt
sab, wymagajc wzmocnie. Wpywa na to kilka czynnikw: zmiana norm
dotyczcych obcienia dachw, normowe ograniczenie ugi elementw
drewnianych wiby dachowej, docianie dachu warstwami izolacyjnymi niezbdnymi dla ognioodpornego
i dobrze ocieplonego stropodachu. Po
katastrofie hali wystawowej w Katowicach wprowadzono zmiany w normach
okrelajcych obcienie elementw
budynku niegiem. Zmiany te mog
powodowa, e teoretyczne obliczenia
wykazuj konieczno wzmocnienia
wiby dachu, mimo e stan techniczny tej konstrukcji jest dobry. Ponadto
zwykle wiba taka jest dociana do
spor mas pyt gipsowych ognioodpornych, ktre s niezbdne do zapewnienia stosownej klasy ognioodpornoci
konstrukcji dachu. W zalenoci od
sposobu wykonstruowania istniejcej
wiby drewnianej dachu moe to spowodowa konieczno wzmocnienia konstrukcji dachu.

Fot. 1 | Oglny widok budynku szpitala z wysokim poddaszem nieuytkowym

stycze 11 [80]

75

t e c hnologie

Fot. 2, 3, 4, 5 | Widok poddasza o imponujcych wymiarach wysoko w kalenicy do 8 m

Moje dowiadczenia wskazuj, e takie

istniejce drewniane konstrukcje
dachowe warto wzmacnia, a nie
wymienia na cakowicie nowe.
Powodem takiego podejcia do problemu jest fakt zdecydowanie atwiejszego zabezpieczenia dachu i budynku
przed zalaniem opadami atmosferycznymi w trakcie remontu ni cakowita
wymiana wiby dachowej. Wydaje si,
e w tym przypadku konieczno zabezpieczenia niej pooonych kondygnacji
jest priorytetem i nawet w sytuacji, gdy
atwiejsza jest cakowita wymiana takiej wiby dachowej, naley dy do
zachowania istniejcej wiby dachowej i jej wzmocnienia i zabezpieczenia.

Ponadto czstym przypadkiem s

wymagania konserwatorw zabytkw dotyczce zachowania istniejcej wiby dachowej.
Chciaem zwrci uwag na konieczno wprowadzania do zakresw
opracowa projektowych dodatkowych ekspertyz ekspertyz mykologicznych. Wydaje si, e w przypadku
wykorzystywania poddaszy z drewnian,
star wib dachow ekspertyza mykologa powinna by obowizkowa
i wymagana jako obowizkowa w zakresie zamwienia projektowego. W istniejcych starych wibach dachowych
czsto wystpuj szkodniki owady drewna i rnego rodzaju grzyby.

INYNIER BUDOWNICTWA

76

Problemy nawarstwiaj si szczeglnie

wtedy, gdy dach by wielokrotnie zalewany np. przez uszkodzone opierzenia
czy nieszczeln dachwk. Uszkodzenia
od owadw drewna i grzybw wystpuj wtedy czsto w trudno dostpnych miejscach: miejscach zasonitych,
miejscach podpr belek drewnianych,
w dolnych partiach cian wszdzie
tam gdzie koncentruje si wilgo pochodzca z przeciekw.
Dysponujemy obecnie spor palet
rodkw do impregnacji i odgrzybiania
konstrukcji drewnianych. Wykonywanie odgrzybienia elementw wiby drewnianej udaje si jednak
tylko wtedy, gdy zachowane bd
reimy technologiczne, opisane
w ekspertyzie technologicznej i zaleceniach producenta rodkw ochrony
drewna. Praktyka wskazuje na wystpujce czsto prby skracania zalecanych
okresw utrzymywania na drewnie
rodkw ochronnych, co powoduje, e
skuteczno dziaania takich rodkw
jest mniejsza ni powinna. Na przykad
stosowane owijanie foli drewna nasczonego rodkami grzybobjczymi co
ma na celu zapewnienie ich prawidowego dziaania i usunicia wszystkich
grzybw i owadw zalecane jest na
dwa tygodnie. Niestety, rzadko spotyka
si tak sytuacj, gdy popiech i permanentne opnienia harmonogramw
prac remontowych powoduj nagminne
skracanie czasu powicanego na impregnacj i odgrzybianie. Zwracam na
to uwag, gdy takie pozorne przyspieszanie harmonogramu moe spowodowa skutki w postaci nawrotu zagrzybienia lub obecnoci owadw drewna.
Jest to pniej trudno wykrywalne,
gdy elementy drewniane dachu zwykle obudowuje si pytami gipsowo-kartonowymi, a koszty usunicia takiego bdu s bardzo wysokie.
Istnieje jeszcze jedno niebezpieczestwo w przypadku remontw poddaszy. Jest to problem usunicia
oparw technologicznych i wentylacyjnych, oddziaywajcych przez wiele lat na konstrukcj drewnian dachu.

t e c hnologie

Wynika to z faktu, e budowane kilkadziesit lat temu budynki z poddaszami

nieuytkowymi o duej kubaturze wyposaano w wiele kominw wentylacyjnych, wyprowadzanych w przestrze
poddasza, a nie ponad poa dachu.
Dopki dotyczyo to tylko oglnej wentylacji pokoi kowych, dopty w poczeniu z wentylowaniem poddaszy
i nieszczelnymi pokryciami z dachwki
nie stanowio to wikszego problemu.
Problemy si pojawiy, gdy okazywao
si, e do istniejcych kanaw wentylacyjnych podczano wycigi z laboratoriw, a szczeglnie z dygestoriw
sytuowanych w laboratoriach. Ponadto
w ramach remontw wykonywano dodatkowe sanitariaty, a wentylacje z sanitariatw rwnie byy wyprowadzane
w przestrze poddaszy. W rezultacie
rnego rodzaju wyziewy i substancje
chemiczne oddziayway na konstrukcj
drewnian. Ze wzgldu na wieloletni
okres takiego oddziaywania oraz ilo,
zmieniajcych si przez lata, oddziaywajcych substancji chemicznych trudno
jest precyzyjnie ustali sposb usuwania
tego rodzaju zanieczyszcze. W rezultacie w trakcie bada mykologicznych
wystpuj w prbkach drewna: grzyby,
roztocza, owady drewna oraz ladowe
(lub nie tylko ladowe) iloci rnych
substancji chemicznych. W wieloletnim
okresie uytkowania budynku takie substancje zmieniay si wielokrotnie w zalenoci od potrzeb i technologii. Cz
tych zwizkw wysza z uycia, niektre
odkadajc si w drewnie konstrukcyjnym, wchodziy w reakcje z innymi,
tworzc jeszcze inne zwizki w drewnie
konstrukcyjnym. Problem jest trudny
do zbadania, w gr wchodzi wiele
zwizkw chemicznych, a dodatkowo
zwizki powstae z ich wzajemnego
oddziaywania oraz zanieczyszczenia
zawarte w powietrzu wentylacyjnym
z sanitariatw. Jak dotd, w przypadkach, z ktrymi si zetknem, dziki
stosowaniu duego zakresu preparatw
grzybobjczych i impregnacyjnych udao
si wyeliminowa istniejce zanieczyszczenia z drewna konstrukcyjnego.

Fot. 6, 7 | Kominy wentylacyjne na poddaszu

Naley jednak w takich przypadkach

w trakcie inwestycji, po wykonaniu podstawowych prac impregnacyjnych i odgrzybieniowych drewna, wykona ekspertyz skadu chemicznego powietrza
w pomieszczeniu adaptowanego poddasza. Badanie takie musi potwierdzi
moliwo wykorzystywania poddasza
na cele zakadu opieki zdrowotnej lub
te spowodowa konieczno wykonania dodatkowych zabezpiecze drewna.
Przy tak duej iloci odkadajcych si
zwizkw chemicznych i oddziaywaniu
na te zwizki nowoczesnymi preparatami grzybobjczymi i owadobjczymi
moe doj do niespodziewanych reakcji
chemicznych i koniecznoci wykonania
dodatkowych zabezpiecze. Naley na
to przewidzie dodatkowy budet, ktry niekoniecznie musi by wykorzystany
w wikszoci przypadkw problem jest
rozwizywany przez staranne wykonywanie prac odgrzybieniowych rodkami
o szerokim spektrum dziaania.
Praktyka wskazuje te na konieczno
jak najszybszej wymiany desek
podogowych w remontowanych

poddaszach na inne elementy

deski takie s zwykle miejscem, gdzie
odkadaj si zwizki chemiczne i zanieczyszczenia. Cakowicie naley te usuwa wszystkie elementy glinobitki
gliny wymieszanej z wirami drewnianymi i piaskiem, wykorzystywanej kiedy
do ocieplania stropw drewnianych.
Pozwalam sobie t drog zoy prob do czytelnikw przedstawicieli
dziaw technicznych szpitali prosz
o pilne wyprowadzenie takich kominw
wentylacyjnych z poddaszy nieuytkowych ponad dach, aby nie zatruwa
i nie uszkadza elementw poddaszy,
ktre by moe niedugo mog by
adaptowane na cele oddziau szpitala.
W trakcie adaptacji pomieszcze szpitalnych zdziwienie wacicieli i administratorw szpitali budzi te wzmacnianie
stropw midzykondygnacyjnych
pod i nad salami operacyjnymi.
Wynika to z koniecznoci spenienia wymaga co do wielkoci obciania stropw w salach operacyjnych stropy te
musz przenosi ciar wasny stropw,
ciar cianek dziaowych i obcienie

2424 mm
950 mm

Rys. 1 | Lampa dla sal operacyjnych masa dochodzi do 200 kg

stycze 11 [80]

77

t e c hnologie

uytkowe, ktre dla sal operacyjnych

okrelono normowo na poziomie
350 kg/m2. Wikszo istniejcych
stropw w pomieszczeniach wykorzystywanych dotd na cele inne ni sale
operacyjne ma nono nisz ni okrelone dla sal operacyjnych zazwyczaj
stropy takie przenosz obcienie uytkowe na poziomie 200250 kg/m2. Takie wzmocnienia wywouj czsto zdziwienie sub technicznych w szpitalach,
std moja wzmianka o tym problemie.
Od niedawna pojawia si take konieczno wykonywania wzmocnie konstrukcji stropw rwnie
ponad pomieszczeniami sal operacyjnych. Przyczyn tego jest masa
i sposb wykonania nowoczesnych zestaww lamp bezcieniowych w salach
operacyjnych oraz kolumn anestezjologicznych i kolumn dla innej aparatury.
Tego rodzaju urzdzenia maj mas
okoo 400450 kg, a ponadto posiadaj ramiona o wysigu do 2,53 m.
Elementy stropu s w tych wypadkach
obciane nie tylko siami pionowymi,
ale s te silnie skrcane: masa 450 kg,
oddziaywajca na ramieniu np. 2,5 m,
powoduje powstawanie duych si skrcajcych belki stropowe. W rezultacie
stropy nad salami operacyjnymi musz
by wzmacniane dla przeniesienia tak
duych obcie. Praktyka pokazuje, e
najlepszym sposobem wzmacniania takich stropw jest wykonywanie sztywnych, elbetowych pyt
stropowych, dobrze radzcych sobie
ze skrcaniem i zginaniem.
Problemem w czasie remontw jest
wtedy fakt, e dla takiego wzmocnienia
stropu naley wykona rwnie remont
pomieszcze zlokalizowanych ponad
sal operacyjn, gdy po wymianie
fragmentu stropu pomieszczenie takie
wymaga zwykle czego wicej ni tylko odmalowania i wykonania warstw
posadzkowych. Innym powodem koniecznoci wzmocnie stropw s
niezbdne w obecnych wymaganiach
zespoy zasilaczy UPS. Masa takiego
zespou zasilaczy moe wynosi nawet
powyej 1000 kg, a urzdzenia zajmuj

wtedy powierzchni tylko 2 m2. Zwykle

najlepszym rozwizaniem jest wykonanie fragmentu stropu pod zasilacze
UPS jako elbetowego monolitycznego. Monta stalowych belek zwykle
jest przedsiwziciem droszym, wymagaj one bowiem obudowy elementami
ochrony przeciwpoarowej stropw.
Oddzielnym zagadnieniem jest nadbudowa istniejcych budynkw.
Dotyczy to zwykle obiektw z paskimi
dachami, kilkukondygnacyjnych. Ilo
problemw powstajcych przy tego rodzaju inwestycji jest zwykle wiksza, ni
wacicielowi obiektu mogoby si wydawa. Poza problemem z nonoci fundamentw, supw i cian w niektrych
wypadkach zmieniamy kategori wysokoci budynku z niskiego na redniowysoki lub ze redniowysokiego na wysoki.
Rezultatem s wtedy kosztowne zmiany wynikajce z koniecznoci dostosowania obiektu do wymaga
ochrony przeciwpoarowej dla innego rodzaju budynku, zmiana odpornoci ogniowej poszczeglnych

Rys. 3 | Sposb montau kolumn w stropach

INYNIER BUDOWNICTWA

78

elementw budynku, podzia na

strefy poarowe. W skrajnych sytuacjach moe to powodowa olbrzymie
koszty inwestycji warto wic zada
sobie pytanie na samym pocztku cyklu
inwestycyjnego, czy nadbudowa w rezultacie nie bdzie bardzo drogim przedsiwziciem. Wydaje si, e wydanie kilkuset zotych na opracowanie z zakresu
ochrony przeciwpoarowej budynku
i ewentualnych nastpstw podwyszenia

Rys. 2 | Kolumna dla aparatury masy kolumn

dochodz do 450 kg

t e c hnologie

budynku o jedn kondygnacj jest niezbdne dla uniknicia rozczarowania

i zdziwienia kosztami inwestycji okrelonymi w kosztorysie. Warto si wtedy
zastanowi, czy nadbudowa istniejcego
budynku jest rozwizaniem optymalnym,
czy te nie naleaoby poszuka innego
rozwizania inwestycyjnego.
W przypadku nadbudowy budynkw
niezbdne jest sprawdzenie stanu
technicznego i szerokoci istniejcych fundamentw budynku. Niezbdne jest take wykonanie nowych bada hydrogeologicznych
terenu. Sprawdzenie wielkoci i stanu
technicznego istniejcych fundamentw
wydaje si dla wszystkich czynnoci
oczywist, nie dla wszystkich zrozumiaa jest za to konieczno wykonania nowych bada geologicznych. Tymczasem
czsto wystpuj sytuacje, gdy na skutek inwestycji dokonywanych w okolicy
nastpuje podwyszenie poziomu wd
gruntowych pod budynkiem podlegajcym nadbudowie. Najczstsz przyczyn tego jest uszkodzenie lub zniszczenie
istniejcych tam wczeniej instalacji melioracyjnych. W trakcie budowy nowych
obiektw w okolicy zdarzaj si takie
sytuacje, niestety kierownicy budw
czsto nie reaguj na takie problemy
i nie naprawiaj uszkodzonych drenay melioracyjnych. W efekcie nastpuje
czsto podniesienie poziomu wd gruntowych, a parametry gruntu ulegaj
zmianie zwykle jest to pogorszenie
nonoci gruntu na skutek wystpowania wody gruntowej na wyszym ni
kiedy poziomie. Moe to spowodowa
konieczno wykonywania wzmocnie
fundamentw w trakcie remontu i nadbudowy, gdy istniejcy zapas nonoci
fundamentw zosta skonsumowany
przez pogorszenie parametrw nonoci gruntu w obrbie posadowienia
budynku. Warto te uczuli inspektorw nadzoru inwestorskiego na opisany
tu problem i w czasie prac przy nowo
wznoszonych obiektach zwraca uwag na uszkodzenia sieci melioracyjnych.
Czsto istniejce stare melioracje
wystpuj w gruntach gliniastych

w postaci pasemek piasku, tyle tylko

pozostaje ze starych, zniszczonych rurek melioracyjnych wykonanych z gliny.
Praktyka pokazuje jednak, e nawet takie
pozostaoci melioracji niele speniaj
swoj funkcj, a ich uszkodzenie powoduje zmiany w stosunkach wodnych
na najbliszym obszarze. Zdarza si te,
e jeszcze w czasie trwania inwestycji
nagle w okolicy wzrasta poziom wd
gruntowych. Zmiany takie potrafi by
naprawd due, zetknem si ze zmian poziomu wd gruntowych o ok. 80
cm po wykonaniu nowego budynku na
ssiadujcej dziace. Zmiany ustpiy
po naprawieniu instalacji melioracyjnej
w rejonie inwestycji. Stare instalacje melioracyjne s czasami nieoznaczone na
aktualnych mapach i problem pojawia
si dopiero w trakcie prac budowlanych.
Zalecam jednak staranne przyjrzenie si
wtedy temu problemowi, a nie dziaanie metod jako to bdzie.
Podczas prac nadbudowywania, gdy
wykorzystujemy istniejce fundamenty,
zdarzaj si przypadki pozornego
przecienia istniejcych aw fundamentowych. W cigu ostatnich
czterech lat zdarzyo mi si a trzykrotnie by wzywanym na budowy,
gdy wszystkie symptomy wskazyway
na uszkodzenie fundamentw przez
przecienie fundamentw budynku
podczas nadbudowy lub remontu. Na
cianach wystpoway charakterystyczne zarysowania wskazujce na przecienie i nadmierne osiadanie czci aw
fundamentowych. We wszystkich tych
przypadkach stwierdziem wystpowanie wody w poziomie posadowienia, i to
w duych ilociach. Wykonane badania
wody wskazyway, e s to wody z sieci
miejskiej, a nie wody gruntowe. Badanie
takie jest bardzo proste, sprawdzenie pH
jest do wykonania w podrcznych zestawach do badania wody w kotowniach.
We wszystkich tych przypadkach powodem awarii byy stare, nieuywane ju
rury wodocigowe, ktre nie zostay
usunite, lecz jedynie zabezpieczone
korkiem i pozostawione w gruncie. Uszkodzenie i skorodowanie rur,

Fot. 8 | Sposb montau kolumn w stropach

o ktrych istnieniu nikt nie wiedzia, byo

przyczyn awarii. Znaczna ilo wody
wypywajca z takich rur powoduje wypukiwanie gruntu spod fragmentw
fundamentw i ich nadmierne osiadanie. Stosunkowo proste jest wtedy usunicie problemu: odcicie rury, naprawa
fundamentu. Trudne bywa znalezienie
przyczyny problemu. Oczywicie pierwszym podejrzanym jest w takich okolicznociach projektant i do niego naley
znalezienie przyczyny uszkodze. Wniosek z tego wypywajcy dla sub inwestycyjnych i dziaw technicznych: naley zachowywa stare mapy i nawet
resztki
uszkodzonych,
starych
dokumentacji, gdy wanie tam
mona znale informacje o takich
starych, zapomnianych elementach
infrastruktury. Znacznie uatwia to poszukiwania rozwizania problemu.
Przedstawione powyej zagadnienia
s oczywicie tylko przykadami problemw wystpujcych podczas projektowania i realizacji inwestycji polegajcych na nadbudowie obiektw
suby zdrowia.
Zachcam czytelnikw do podzielenia si swoimi uwagami na te
i podobne tematy, gdy opis nowych problemw i potwierdzonych
w praktyce sposobw ich rozwizywania moe by du pomoc dla projektantw, kierownikw budw i sub
nadzoru budowlanego.
mgr in. Mariusz

Chmielewski
zdjcia autora

Artyku oparty na referacie prezentowanym

na konferencji Budownictwo szpitalne
aktualne trendy (X/2010, Pozna)

stycze 11 [80]

79

t e c hnologie

Nowe techniki
w oszkleniu budynkw mieszkalnych
i uytecznoci publicznej

Konstrukcje elementw
otworowych
Rozwj konstrukcji prowadzi od materiaw tradycyjnych, ktre byy najczciej stosowane, czyli od drewna, poprzez metale (stopy aluminium, stal) do
zastosowania tworzyw sztucznych a
do okien i drzwi bezramowych, czyli do
konstrukcji caoszklanych. Nie sigajc
do konstrukcji ju dzisiaj tradycyjnych,
jak okna ocienicowe, skrzynkowe
i inne, mona zatrzyma si na oknie
drewnianym, zespolonym, ktre znalazo najwiksze zastosowanie w latach
60., 70., i 80. XX wieku w masowym
budownictwie
mieszkalnym. Konstrukcja okien z drewna opieraa si na

dwch ramiakach (ramkach) zewntrznym i wewntrznym poczonych ze

sob na specjalnych okuciach umoliwiajcych rozwieranie.
Oszklenie tej konstrukcji okiennej wykonane byo jako podwjne dwoma
szybami pojedynczymi, osadzonymi we
wnkach skrzyda, uszczelnione kitem
okiennym i docinite listw szklarsk
z drewna. Konstrukcja tego typu miaa
wady, w tym ma termoizolacyjno
czci szklanej, co przesdzio o jej
odejciu w przeszo. Nowa konstrukcja okna drewnianego z uwzgldnieniem powyszych zmian zostaa przedstawiona na rys. 1.
W odniesieniu do okien i drzwi metalowych, a zwaszcza do okien z ksztatownikw aluminiowych, podstawowym
zagadnieniem, ktre naleao pokona,
bya trudno wykonania z zimnego

W odniesieniu do okien z tworzyw

sztucznych konstrukcja ramiakw wykonana jest z ksztatownikw pustakowych z rozbudowanymi komorami wewntrznymi,
sucymi
uzyskaniu
sztywnoci elementw w celu zwikszenia ciepochonnoci oraz dla wprowadzenia stalowych elementw usztywniajcych konstrukcj ramiakw.
Ksztatowniki pustakowe wykonywane
s jako jednoczciowe, poniewa posiadaj zadowalajce wasnoci fizykalne (cieplne i akustyczne).

5
W

Z
2

Rys. 1 | Konstrukcja okna drewnianego: 1 ocienica z drewna;

INYNIER BUDOWNICTWA

80

metalu okna ciepego. Odbyo si to

przez wprowadzenie rnych rozwiza, ktre w zasadzie stosuj ksztatownik dzielony termicznie na czci zimn
(zewntrzn) i ciep (wewntrzn).
Poczenie tych ksztatownikw zazwyczaj jest wykonane na izolacyjnym czniku z tworzywa.

4 12 4

W dzisiejszym budownictwie mieszkalnym i uytecznoci publicznej szczeglne

miejsce zajmuj otwory okienne i drzwiowe. Stanowi one w porwnaniu z przegrodami penymi (murami zewntrznymi) elementy, ktre cechuj si gorszymi
wskanikami fizykalnymi pod wzgldem
cieplnym i akustycznoci. Przez wiele lat
stosowania elementw otworowych
w budynkach (nazwa uywana na oznaczenie zarwno okna, jak i drzwi) nastpio wiele zmian konstrukcyjnych, materiaowych i funkcjonalnych.
Udzia procentowy konstrukcji okna
w stosunku do jego powierzchni cakowitej wynosi okoo 815%, a pozostao stanowi przeszklenie. Udzia procentowy konstrukcji okna jest zaleny
od zastosowanego materiau, sposobu
otwierania (okna stae i otwierane),
a take od ukadu funkcjonalnego okna
(sposb podziau i rodzaj zastosowania
skrzyde okiennych).

2 skrzydo okienne; 3 listwa

szklarska mocujca oszklenie; 4 ciana zewntrzna budynku; 5 wykoczenie ciany;
6 uszczelnienie szyby; 7 uszczelnienie mikkie styku skrzydoocienica; 8 szyba
zespolona jednokomorowa

t e c hnologie
b)

a)
2
Z
1

c)
1 2

2
W
1

Z
1

2
W
1

6 2

Z
1

d)
W
1

f)
W

3
7

e)

g)
W

10
9

Rys. 2 | Spotykane na krajowym rynku rodzaje konstrukcji szyb zespolonych (a, b, c) oraz rozoenie powok termicznych w szybach zespolonych na
przykadzie szyby zespolonej jednokomorowej (d, e, f, g):
a) przekrj poprzeczny szyby zespolonej jednokomorowej w ukadzie klasycznym, obecnie rzadko spotykanym: 1 szyby okienne (ze szka mineralnego);
2 szczelina midzyszybowa wypeniona suchym powietrzem lub suchym gazem (azot, argon, krypton); 3 ksztatka przegrodowa wygita z blachy
aluminiowej, stali nierdzewnej lub z tworzywa sztucznego, sklejona z szybami; 4 sorbent wilgoci; 5 uszczelnienie obrzea szyby zespolonej;
b) przekrj poprzeczny szyby zespolonej dwukomorowej zestawionej z szyb o rnej gruboci, oznaczenia jak dla szyby jednokomorowej;
c) przekrj poprzeczny szyby zespolonej dwukomorowej zestawionej z szyb okiennych (ze szka mineralnego) oraz przegrody wewntrznej z folii
tworzywowej: 6 folia tworzywowa o gr. 0,81 mm, nacignita wewntrz szczeliny midzyszybowej (system Heat-Mirror);
d) szyba z powok refleksyjn ograniczajc zyski ciepa: 7 powoka pooona na szybie zewntrznej; e) szyba z powokami termicznymi:
8 powoka niskoemisyjna ograniczajca straty cieplne z wntrza budynku; f) szyba z powok uniwersaln: 9 powoka typu HP ograniczenie zyskw
i strat ciepa; g) szyba z powokami: 10 powoka samoczyszczca
z strona zewntrzna, w strona wewntrzna

Konstrukcja oszklenia szybami

zespolonymi
Oszklenie dzisiejszych okien drewnianych, metalowych i tworzywowych
wykonywane jest na jednakowych zasadach i przy zastosowaniu tej samej
szyby zespolonej. Szyba zespolona wystpuje w kilku wariantowych konstrukcjach i spenia kilka zasadniczych funkcji
(patrz IB nr 6/2010 przyp. red.).
Funkcja termoizolacyjna jest gwnym powodem wprowadzenia szyb
zespolonych do techniki budowlanej.
Termoizolacyjno ta ulega staej modernizacji w celu uzyskania zmniejszenia strat energetycznych. Stosowane s
szyby jednokomorowe, dwukomorowe
oraz szyby z powokami.
Innowacj w konstrukcjach szyb zespolonych jest wprowadzenie nowego wyrobu w technice vacuum stosujcego
a)
Z
1

b)

2
W
3
4

szczelin prniow w granicach poniej 1 mm gruboci. Konstrukcje te charakteryzuje bardzo may wspczynnik
przenikania ciepa.
Termoizolacyjno w szybach zespolonych jest stosowana nie tylko ze
wzgldu na straty cieplne, lecz jest
rwnie wykorzystywana dla ograniczenia zyskw ciepa od promieniowania sonecznego we wntrzach pomieszcze.
Funkcja akustyczna polega na skutecznym tumieniu haasu przedostajcego si przez oszklenie okienne.
Rwnie ta funkcja szyby zespolonej
jest stale ulepszana przez wprowadzenie jako szyby zewntrznej laminatw
szklanych (szyb klejonych) zwaszcza
laminatw niesymetrycznych. Drugim
sposobem dziaania dla uzyskania polepszenia tumienia akustycznego jest
stosowanie jako wypenienia szczeliny
c)

2
Z
6

W
3
4

Z
7

8
W
3

Rys. 3 | Rozwizania szyb zespolonych z podwyszon izolacyjnoci akustyczn:

a) uzyskanie podwyszonej izolacyjnoci akustycznej przez wprowadzenie laminatu z szyb rnej
gruboci; b) uzyskanie podwyszonej izolacyjnoci akustycznej przez wprowadzenie laminatu
wielowarstwowego; c) uzyskanie podwyszonej izolacyjnoci akustycznej przez wprowadzenie szyby
zewntrznej o znacznej gruboci i szerokiej szczelinie midzyszybowej
1 laminat syntetyczny z szyb okiennych o zrnicowanej gruboci; 2 szczelina midzyszybowa
wypeniona suchym powietrzem lub suchym gazem; 3 szyba wewntrzna; 4 ksztatka
przegrodowa; 5 uszczelnienie obrzene; 6 laminat utworzony z szyb o rnej gruboci; 7 szyba
zewntrzna o gruboci 810 mm; 8 szczelina midzyszybowa o szerokoci 4050 mm

midzyszybowej gazw szlachetnych

(argon, krypton) podnoszcych izolacyjno akustyczn i ciepln szyb zespolonych.
Funkcja zabezpieczeniowa polega
na wprowadzeniu laminatw szklanych jako szyby zewntrznej zestawu
termoizolacyjnego. Przez zastosowanie
takich szyb uzyskiwana jest antywamaniowo oszklenia. Zastosowanie
ich w rnych rozwizaniach moe
odpowiednio eliminowa okratowania
powierzchni oszklonych.
Dalszym rozwizaniem zasady konstrukcyjnej szyb antywamaniowych s
szyby przeciwprzestrzeleniowe pozwalajce na stosowanie przeszkle w bankach, budynkach administracji pastwowej, policji i wojska, odpornych na
dziaanie broni palnej.
Ochrona przed poarem i wzrostem temperatury nastpuje poprzez
stosowanie oszklenia o zdefiniowanej
klasie odpornoci ogniowej. Zastosowanie takiego oszklenia w przegrodach,
np. ciankach oszklonych stanowicych
zamknicia na drogach ewakuacyjnych
ciankach na klatkach schodowych,
pozwala na zapewnienie bezpiecznej ewakuacji osb z budynku. Szyby
ognioodporne, rwnie o budowie szyby zespolonej, wielowarstwowe, zawieraj pomidzy szybami preparat elowy, kompensujcy zmiany w oszkleniu
przy dziaaniu promieniowania i temperatury, tak e oszklenie w ciankach

stycze 11 [80]

81

t e c hnologie

a)

b)

c)

2
W

Z
7

Rys. 4 | Rozwizania szyb zabezpieczeniowych i antywamaniowych:

zachowuje stao postaciow przez

wymagany okres ewakuacji.
Stwierdzono, e sama szyba, ktra do
tej pory stosowana bya jako element
wypeniajcy i usztywniajcy ram
okienn, posiada wasnoci konstrukcyjne i moe by zastosowana jako
samodzielny, bezramowy typ okna.
Trwaj prace nad mocowaniem oku
zamykajco-otwierajcych i uszczelnie obrzenych do powierzchni szyb,
aby zapewni ich trwao, a take
skuteczn eksploatacj. Naley si
spodziewa, e w efekcie tych dziaa powstanie nowy typ okna bezramowego, zachowujcego wszystkie

2010

prof. Andrzej Boj

Politechnika Krakowska

Bibliografia
1. P. Markiewicz, Budownictwo oglne
dla architektw, Archi-Plus, Krakw
2006.
2. A. Boj, P. Markiewicz, Przeszklone ciany osonowe. Projektowanie architektoniczne przeszklonych
cian osonowych o konstrukcji

Osoby, ktre zamwi roczn prenumerat Inyniera budownictwa otrzymaj

bezpatny Katalog Inyniera
(opcja dla kadej prenumeraty)

PL ISSN 1732-3428

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

PROJEKTANT
PRZED KOMPUTEREM
Warto pozna Eurokody Istota kar umownych
IB_12_2010_szpigiel_pop.indd 1

cechy fizykalne i uytkowe okien

wspczesnych, a jednoczenie stanowicy uproszczenie techniczne tego
elementu.

PREZENT DLA PRENUMERATORW

12

NR 12 (79) | GRUDZIE

2010-11-18 10:33:33

KATALOG INYNIERA
edycja 2011/2012 wysyamy 01/2012
dla prenumeratorw z roku 2011

Zapraszamy do prenumeraty miesicznika

Inynier budownictwa.

Numery archiwalne:

Aby zamwi prenumerat prosimy wypeni poniszy

formularz. Ewentualne pytania prosimy kierowa
na adres: prenumerata@inzynierbudownictwa.pl

________________________
w cenie 9,90 z za zeszyt (w tym VAT)

ZAMAWIAM
Prenumerat roczn na terenie Polski
(11 ZESZYTW W CENIE 10) od zeszytu:
__________________________
w cenie 99 z (w tym VAT)

UWAGA! Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej

jest przesanie na numer faksu 22 551 56 01 lub e-mailem
(prenumerata@inzynierbudownictwa.pl) kopii legitymacji studenckiej

_________________________
w cenie 160 z (w tym VAT)

Prenumerata bdzie realizowana po otrzymaniu

nalenoci.
Z pierwszym egzemplarzem otrzymaj Pastwo faktur.
Wypeniony kupon prosz przesa na numer faksu

22 551 56 01
Prenumerat roczn studenck
INYNIER BUDOWNICTWA
(50% rabatu) od zeszytu
_________________________
w cenie 54,45 z (w tym VAT)

82

supowo-ryglowej, Archi-Plus, Krakw 2008.

3. A. Boj, Oszklenia bezpieczne
w budynkach sportowych, wiat
Szka nr 12/2008.
4. A. Boj, Przeszklone ciany osonowe prognozy rozwoju, wiat
Szka nr 9/2008.
5. A. Boj, Motory rozwoju przeszklonych przegrd dla budownictwa,
wiat Aluminium nr 4/2007.

Imi:
Nazwisko:
Nazwa firmy:
Numer NIP:
Ulica:

nr:

miejscowo:

Kod:

Telefon kontaktowy:
e-mail:
Adres do wysyki egzemplarzy:

Wyliczon kwot prosimy przekaza na konto:

54 1160 2202 0000 0000 9849 4699

Prenumerat roczn z wysyk za granic
(11 ZESZYTW W CENIE 10) od zeszytu:

raven - Fotolia.com

a) najprostsza szyba antywamaniowa: 1 szyba bezpieczna (hartowana) o gr. 56 mm; 2 szczelina

midzyszybowa; 3 szyba wewntrzna; 4 ksztatka przegrodowa; 5 uszczelnienie okienne;
b) typowa szyba antywamaniowa: 6 szyba klejona, zoona z dwch lub trzech szyb sklejonych na
folii tworzywowej;
c) szyba przeciwprzestrzelinowa: 7 szyba klejona (laminat wieloszynowy) szyby sklejone na folii
tworzywowej

Owiadczam, e jestem patnikiem VAT i upowaniam

Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw Budownictwa Sp. z o.o.
do wystawienia faktury bez podpisu. Owiadczam, e wyraam
zgod na przetwarzanie moich danych osobowych przez
Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw Budownictwa Sp. z o.o.
dla potrzeb niezbdnych z realizacj niniejszego zamwienia
zgodnie z ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych
osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926).