Professional Documents
Culture Documents
Hướng Dẫn Giải Bài Tập Lý Thuyết Đàn Hồi Và Cơ Học Kết Cấu
Hướng Dẫn Giải Bài Tập Lý Thuyết Đàn Hồi Và Cơ Học Kết Cấu
HNG DN GII BI TP
L THUYT N HI
V
C HC KT CU
(TI LIU HC TP DNH CHO SINH VIN
KHOA NG TU V CNG TRNH NI)
Trang ny trng
Chng 1
L THUYT N HI
Tm tt
Phng trnh cn bng:
x xy xz
+
+ X = 0
+
y
z
x
y yx yz
+ Y = 0
+
+
z
x
y
z zx
yz
+ Z = 0
+
+
y
z
x
(1.1)
trong X, Y, Z lc khi.
y =
y
w
z =
(1.2)
=
+
+
2
=
+
2
2
yz x x
y
z
xy
x
y
2 y
2 y 2 z 2 yz
yz xz xy
+
+
=
2
v
xz y x
y
z
yz
z 2
y 2
2 z 2 x 2 xz
2 z
yz xz xy
+
=
=
+
2
2
xz
x
z
x
y
z
x
y
z
(1.3)
Cng thc chuyn ca tensor ng sut. Nu k hiu ma trn cc cosin gc gia hai h trc l
[c], tensor ng sut im trong h ta Oxyz l [], tensor ng sut trong h ta mi [] tnh
theo cng thc:
[ ] = [c][ ][c]
*
(1.4)
c xx*
vi [c ] = c yx*
c zx*
c xz*
c yz* ;
c zz*
c xy*
c yy*
c zy*
x xy xz
[ ] = xy y yz
xz yz z
( x )k + yx l + zx m = 0
xy k + ( y )l + zy m = 0
xz k + yz l + ( z )m = 0
(1.5)
yx
zx
xy
xz k
y
yz l = {0}
zy
z m
(1.6)
(1.7)
trong J1 = x + y + z
J2 = yz + zx + xy - yx2 - zx2 - xy2
(1.8)
(1.9)
1, 2 =
x + y
2
1
4
( x y ) 2 + xy2
(1.10)
2 xy
(1.11)
x y
ng sut ct ln nht:
max,min =
tg 2 s = 2
1 2
(1.12)
x y
xy
(1.13)
+ y
x
2
+ 2 = x
2
(1.14)
[
[
[
]
]
]
x ( y + z )
E
1
y = y ( x + z ) v
E
1
z = z ( x + y )
x =
trong G =
xy
G
1
= yz
G
1
= zx
G
xy =
yz
zx
(1.15)
E
2(1 + )
(1.16)
Nu k hiu: e = x + y + z c th vit:
E
x
(1 + )(1 2 ) 1 +
E
E
e+
y =
y
(1 + )(1 2 ) 1 +
E
E
e+
z =
(1 + )(1 2 ) 1 + z
(1.17)
x = e + 2G x
y = e + 2G y
z = e + 2G z
(1.18)
x =
trong =
e+
(1 + )(1 2 )
x =
2
;
x 2
y =
2
;
y 2
xy =
2
;
xy
V d 1: Thnh lp hm ng sut cho dm di L, hnh 1.1, mt ct ngang hnh ch nht cnh ng 2c,
chiu rng b, chu tc ng ti phn b u q = const.
iu kin bin nh sau:
a) Ti x = 0:
x = 0; xy = 0.
b) Ti x = L:
Hnh 1.1
xy bdy = qL
c x bdy = 0
2
1
=
ybdy
qL
x
2
c
c
c) Ti y = c:
q
b
y = ;
xy = 0
d) Ti y = -c:
y = 0;
xy = 0.
q
ti y = c v y = 0 ti y = -c, c
b
- Hm x cng l hm l ca y.
Hm Airy nn vit di dng:
x =
2
= 6 Dy + 6 Exy 30Gx 2 y + 20Gy 3
x 2
2
y = 2 = 2 B + 2Cy + 10Gy 3
y
xy =
2
= ( A + 2Cx + 3Ey 2 30Gxy 2 )
xy
q
= 2 B + 30Gc 3 10Gc 3 = 2 B + 20Gc 3
b
B=
q
;
4b
G=
q
40bc 3
Bit rng momen qun tnh mt ct ngang tnh bng I = 23 bc 3 , biu thc ca B v G s c dng:
B=
qc 3
;
6I
G=
q
60 I
q 2
q 3
x y
y
2I
3I
6 Dy + 2 I x
q 3
1
y ybdy = qL2
3I
2
qc 2
30 I
T c th vit: D =
q
y = (2c 3 + 3c 2 y y 3 )
6I
q
2
2
x(c y )
xy =
2I
x =
Py
6 Lx 3 x 2 y 2
6 EJ
P
v( x, y ) =
3Lx 2 x 2 3y 2 (L x )
6 EJ
u ( x, y ) =
Hnh 1.2
Xc nh chuyn v im ti trc y = 0 v xc nh trng ng sut.
Chuyn v theo phng thng ng ti y = 0:
v( x,0) =
P
Px 2
(3L x )
(
3Lx 2 x 3 ) =
6 EJ
6 EJ
1 v u
xy =
(
6Lx 3x 2 3y 2 )
(
6Lx 3x 2 3y 2 ) =
(
6Lx 3x 2 3y 2 )
2 6EJ
6EJ
6EJ
Ti y = 0 gc xoay s l:
xy ( x,0) =
P
(
6 Lx 3x 2 )
6 EJ
x =
u
P
( L x ) y;
=
x EJ
xy =
v u
+ =
x y
y =
v
P
(L x ) y
=
y
EJ
P
P
6Lx 3x 2 3y 2 +
6Lx 3x 2 3y 2 = 0
6EJ
6EJ
P
E P
2P
L
x
y
(
( L x) y = ( L x) y
2
EJ
1 EJ
J
E P
P
( L x) y +
( L x) y = 0
y =
2
EJ
1 EJ
xy = 0
x =
x xy
+
+ f Bx = 0
x
y
c th vit:
xy y
+
+ f By = 0
x
y
xy
y
(c)
q
xy
J
(d)
xy =
q
xy 2 ' = f ( x)
2J
(e)
(f)
T y c th vit: xy =
q
x (c 2 y 2 ' )
2J
(g)
q 2
(c y 2 )
2J
y =
q
y (3c 2 y 2 ) + F ( x)
6J
(h)
qc 3
3J
10
J=
b ( 2 c )3
12
Hm y gi c th vit:
y =
q
2c 3 + 3c 2 y y 3
6J
V d 4: Dng phng trnh t iu kin tng hp (lin tc) xc nh chuyn v trong mt phng
xOy dm cng xn nu ti v d 2. Mt ct dm trong trng hp ny l hnh ch nht, dy,
cng EJ, h s Poisson .
Hnh 1.4
Momen un dm tnh theo cng thc:
M = -P(L x) 0 < x < L
(a)
x =
M
P
y = y ( L x)
J
J
(b)
y = 0;
xy = 0.
T nh lut Hooke c th vit cc phng trnh bin dng:
x =
1
( x y ) = P y( L x)
E
EJ
y =
1
( y x ) = P y( L x)
E
EJ
xy =
2(1 + )
xy = 0
E
(c)
P
v
= y =
y ( L x)
y
EJ
(d)
11
Tin hnh tch phn hai phng trnh o hm ring dng (d) c th nhn c:
u=
P
xy (2 L x) + f ( y )
2 EJ
v=
P
2 EJ
y 2 ( L x) + F ( x)
Hm f(y) l hm ch ca y, hm F(x) ch ca x.
Sau tch phn, tin hnh thay vo hm bin dng gc xy =
xy =
v u
+
chng ta c th vit:
x y
f ( y )
v u P 2 F ( x)
P
+
=
+
y +
x(2 L x) +
x y 2 EJ
x
2 EJ
y
x( 2 L x) =
y
x
y
2 EJ
2 EJ
(e)
Phng trnh (e) ch tha mn khi c hai v l const, vd c hai bng C1.
F ( x)
P
+
x(2 L x) = C1
x
2 EJ
f ( y ) P 2
y = C1
y
2 EJ
Gii h phng trnh ny c th vit:
P 2
x (3L x) + C1 x + C 2
6 EJ
Py 3
f ( y) =
C1 y + C 3
6 EJ
F ( x) =
(f)
Hm u v v gi y c dng:
P
P 3
xy (2 L x)
y C1 y + C 3
2 EJ
6 EJ
2
P 2
Py
v=
( L x)
x (3L x) + C1 x + C 2
6 EJ
6 EJ
u=
(g)
xy (2 L x)
y
2 EJ
eEJ
P 2
P 2
v =y ( L x)
x (3L x)
6 EJ
2EJ
u=
12
Hnh 1.5
ng sut php tnh ti tit din trc thp trn:
40000
P
0 = 2 =
= 200 MPa
d / 4 .16 2 / 4
ng sut tnh ti mt ct xin ab:
= 0 cos 2
=
sin 2
2
Xc nh ng sut php v ng sut tip ti mt qua im, song song vi mt miu t bng
phng trnh 2x - y +3z = 9.
Li gii:
Cosin php tuyn mt 2x - y +3z - 9 = 0 tnh nh sau:
13
14
2 2 + (1) 2 + 3 2
1
(1)
=
l=
14
2 2 + (1) 2 + 3 2
3
3
=
m=
14
2 2 + (1) 2 + 3 2
k=
(a)
= x k 2 + y l 2 + z m 2 + 2 xy kl + 2 yz lm + 2 zx mk
(b)
2 = ( x k + xy l + zx m )2 + ( xy k + y l + zx m )2 + ( zx k + yz l + z m )2 2
(c)
Sau khi thay cc gi tr ng sut v k, l, m vo v phi phng trnh (c), ng sut tip c
tnh nh sau:
= 14,95MPa.
Tnh trng thi ng sut ny trong h ta Oxyz, qua hai bc:ln u trc Oz xoay gc
= 45, sau h trc va hnh thnh xoay quay trc Ox gc = 30.
Li gii:
Sau ln xoay quanh trc Oz, h ta mi c mi lin h vi h ta Oxyz theo quan h:
x" cos
y" = sin
z" 0
sin
cos
0
0 x
0 y , vi = 45
1 z
0 x"
sin y" , vi = 30
cos z"
T :
14
x' cos
y ' = sin cos
z ' sin sin
ij
'
sin
cos cos
cos sin
0 x
sin y = [C x ]{X } ,
cos z
1
2
3
2
2
2
6
4
2
4
2
2 2
2
2
+ 2 2
+ 5 0 + 2 6
+ 4.
x ' = 8.
2 0 +
2 2
2
2
= 4MPa
+ 2 (2) 0
2 6 2
2
6 2 6
1
6
+ ( 5) x0 x + 6
+ 4
2
2 4 2 4
2 4 2 4
2 1
6
6
21
+ 0 x
2
+ 0 x
4 = 5,20 MPa
2 2
4
2 2
x ' y ' = 8
+ 2
2
2 2 2
2
3
2 2 2
+ (5) x0 x
+ 4
6
+
2 4 + 2 4
4 2 4
2
2
2 3
2
2 3
2
0
0
x
x
+
+
4 = 3MPa
4
2 2
2 2
z ' x ' = 8
+ 2
2
6
6
6 6
1
y ' = 8.
+
4
.
+
+
2
4
4 4 +
4
2
61
61
+ 2 ( 2)
= 4,8MPa
+ 2 (2)
4 2
4 2
15
2
6
2 6
1
3
2
6 2 6
+ 4
+ (5) x
6
+
4 2 4
4 4 + 4 4
4
2
2
3
6 3 1
2
6 1 2
2
+
= 2,71MPa
+
4 2 2 4
2 4 2 4
y ' z ' = 8
+ 2
2
+ 4.
5
z ' = 8.
4
4
2 3
+ 2 ( 2)
+ 2 2
4 4
2
3 3
2
+ 2 6
+
2 2
4 4
2 3
= 8,2 MPa
4 4
Kt qu tnh nh sau:
5,2
3
4
1, 2 =
x + y
2
x + y
2
+ xy2
500 + 300
500 + 300
2
2
1 =
+
+ 100 = 400 + 141,4 = 541,4 kG/cm ;
2
2
500 + 300
500 + 300
2
2
1 =
+ 100 = 400 141,4 = 258,6 kG/cm ;
2
2
tg 2 =
2 xy
x y
2 xy
x y
T : 2 = 63,4
2(0,003)
=2
(0,002) (0,001)
v 243,4
= 31,7
v (31,7 + 90)
x +y
x y
cos 2 + xy sin 2
2
2
x +y x y
y' =
cos 2 xy sin 2
2
2
x' =
x
C
45
45
Hnh 1.6
Li gii:
Bin dng gc tnh t cng thc:
x =
E
200.10 9
(
)
=
200 + 0,285 1000.10 6 = 105,6.10 6 N / m 2
x
y
2
2
1
1 (0,285)
E
200.10 9
( y + x ) =
y =
1000 + 0,285 200.10 6 = 230,1.10 6 N / m 2
2
2
1
1 (0,285)
17
ng sut tip:
xy =
200.10 9
E
=
600.10 6 = 46,7.10 6 N / m 2
2(1 + ) 2(1 + 0,285)
2 xy
x y
T : = -18,4
2(600.10 6 )
= 1,5
(200.10 6 ) (1000.10 6 )
v 71,6
x + y
2
x + y
+
2
max =
1 3
2
245,7 0
= 122,8MPa
2
V d 10:
Thay i gc cc gc tm,
2,5.10 4
= 5.10 7 Pa = 50 MPa
3
2.10 .0,25
18
Hnh 1.7
G =
7.1010
= 2,6.1010 Pa = 2,6.10 4 MPa
(
)
2 1 + 0,34
= 1,92.10 3 rad
C = .l = 4,8.10 4 m = 0,48mm
ng sut chnh:
1 = = 50 MPa;
2 = - = -50 MPa;
l AC
( 1 2 ) = 0,338mm
E
l BD = 0,338mm
19
Bi tp
l const
y = 0; z = Az2
zx = 2Axz; xy = 0;
[
[
Py
3 xy(2 L x ) 3(1 + )c 2 y + (2 + ) y 3
6 EJ
P
v( x, y ) =
3y 2 (L x ) x 2 (3L x ) + 3(1 + )c 2 x
6 EJ
u ( x, y ) =
MPa
20
xy = - 5MPa. Xc
- 5MPa. Xc
3 1 1
ng sut ct ln nht.
ng sut chnh:
1 = 100 MPa; 2 = 60MPa; 3 = -40 a.
max =
oct =
1 3
2
1
3
( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2
; oct =
1 + 2 + 3
V =
1 2
( 1 + 2 + 3 )
E
u0 =
1
[ + + 2 ( 2 2 + 3 1 + 2 1 )] = 1,1.10 5 J / m 3
2E
14.
16. Bit rng tensor bin dng ti im c dng: 1 0 4 10 4 , E = 70GPa, = 0,33. Vit
2 4 5
tensor ng sut cho im ang kho st.
17. Bit trc cc gi tr ca cc thnh phn tensor bin dng ghi trong h ta xOy, xc nh
cc thnh phn tensor bin dng ca cng trng thi trong h ta rOs, nh biu din ti hnh .
a/ x = 200, y = 400 , xy = 400 ,
= 30. Tm r, s, rs
b/ x = -400, y = 0, xy = 300 ,
s
= -30. Tm r, s, rs
c/ x = 0, y = 0, xy = 300 ,
= 45. Tm r, s, rs
Hnh 1.8
= 120. Tm r, s, rs
18. Trng thi ng sut phng ghi li nh sau : x = -90, y = -30, xy = 120. Bit rng E
= 209GPa, = 0,29, xc nh cc thnh phn cn li ca tensor bin dng v tensor ng sut.
a) s dng phng trnh chuyn gii bi ton
b) s dng vng trn Mohr x l bi ton.
19. nh gi bn kt cu chu tc ng ng sut trong khng gian 3D sau y: x = 90MPa,
y = 70MPa, z = -30MPa. Bit rng ng sut gii hn cr = 120MPa.
Hng dn:
Tiu chun bn Tresca:
max( 1 - 2, 2 - 3, 3 - 1) = Y
Tiu chun bn von Mises (l thuyt Maxell-Huber-Hencky-von Mises) c dng: eq = Y. Trong
ng sut tng ng vit nh sau:
eq =
( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2
2
12 1 2 + 22 = Y
eq =
1 3
2
<
Y
cr
2
eq =
1
2
( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2
= 112MPa < cr
Li gii:
ng sut chnh thnh bnh tnh theo cng thc:
1 =
pD 30 8 10 2 1,2
;
=
=
2t
2t
t
2 = 0,5;
3 =
0,6
t
eq =
1
1,04
2
2
2
0,5 (1,2 0) + (0,6 0) + (1,2 0,6) =
cr = 160MPa
t
t
23
Chng 2
CC PHNG PHP NNG LNG
2.1 Tm tt
Trong trng thi cn bng, cng do ngoi lc gy ra phi bng cng bin dng dng (strain
energy), dng th nng tch t. Nhng nguyn l nng lng da trn nh lut bo ton nng
lng, dng hu hiu trong c hc kt cu c th chia lm bn nhm:
Nguyn l nng lng ton phn (Principle of total potential energy)
Nguyn l cng o (Principle of wirtual work)
Nguyn l cng b ton phn (Principle of complementary total potential energy)
Nguyn l cng b o (Principle of complementary virtual work)
Biu trnh by gi tr bn dng cng ang nu nh gii thiu ti hnh 2.1
Hnh 2.1
T l thuyt n hi chng ta c th vit biu thc tnh cc cng nh sau.
d = 2 E
Cng o = E
Cng b
d =
0
Cng b o =
2
2E
Minh ha cch dng bn cch pht biu nguyn l bo ton cng, cng o p dng cho
trng hp ko (nn) bng lc P dm tr din tch mt ct dm A, m un n hi vt liu E, chiu
di dm l , hnh 2.2.
24
Hnh 2.2
Nguyn l nng lng ton phn
2 dV
C th thy rng:
dV = dxdydz = (dA)dx
vi dA = dzdy
Mt khc dA = P
P = .A
hoc
Hnh 2.3
U=
2 dV = 2 (dA) dx
= E.
U=
1
1
1 P2
.A
(
)
dA
dx
=
P
dx
=
2
0 2 A.E
0 2 AE dx
Hnh 2.4
Cng ngoi lc, xem hnh 2.4, trong P = f():
V = P.
hay l:
Pl
AE
Pl
P
=
AE k
k. = P
hay l
Nguyn l cng o
1 P 2l
c th tnh tip:
T cng thc U =
2 AE
1 P2
1 P
1P
1
l =
P =
P = P
2 AE
2 AE / l
2k
2
vi P = k:
U = k2
T c th vit:
( k.2 ) = ( k) = k..;
Cng b ni lc:
1 P2
1 P2
dx
=
l
l 2 AE
2 AE
1
P
2
P
k
Nguyn l cng b o
26
Wint* =
1 P2
2 k
T Wint* =
Wext* = .P
1
PP
k
Wext* = P
1
PP
k
P
k
V d 1: S dng Nguyn l nng lng ton phn xc nh chuyn v theo phng thng ng
im B kt cu di y. Bit rng m un n hi vt liu E = 30Mpsi, din tch mt ct ngang A =
0,2in2. Chiu di l on dy BC 24 in, lc P tc ng theo chiu ng, bng 2000lbf
Hnh 2.5
Qui i cc n v dng trong bi tp theo cch sau:
Chiu di: 1 ft = 0,3048m; 1 in = 0,0254m.
Lc: 1 lbf = 4,448 N.
ng sut, p lc: lbf/ft2 = 47,88 Pa; psi lbf/in2 = 6895 Pa (N/m2).
1
( x x + y y + z z + xy xy + yz yz + xz xz ), hay l u0 = {}{}T.
2
27
Cong bien
dang
Cong ngoai lc
Hnh 2.6
Th nng trong dm di l, cng A.E, vi A din tch mt ct ngang, E m un n hi
vt liu, chu ko, nn bng lc F tnh bng cng bin dng.
Cng bin dng dm chu ko, nn di tc ng lc dc trc N c dng:
L
1 N2
1 M2
dx , cn cng bin dng dm chu un: U =
dx .
2 AE
2 EI
0
0
U =
p dng cng thc u vo gii bi ton c th ca chng ta. Chuyn v im B theo hng
thng ng k hiu B. Cng ngoi lc p t cho h thng l:
W =
1
P. B = 1000. B
2
FBC = 1464
FBD = 1035
Chiu di cp xc nh t hnh: LBC = 24 in; LBD = LBCcos30/sin45 = 29,4in.
Th nng tch ly trong hai cp tnh theo cng thc:
U = UBC + UBD
2
2
LBC 1 FBD
LBD
1 FBC
=
+
= 4,29 +2,62.
2 A.E
2 A.E
B =
6,91
1000
28
Hnh 2.7
gin di ba l xo tnh nh sau:
s1 = u cos 45 o v sin 45 o
s2 = v
o
o
s 3 = u cos 45 v sin 45
(a)
s 2 = v
o
o
s3 = u cos 45 v sin 45
(b)
Cng ni lc tnh bng tng cc cng thc hin trong h kt cu ang xem xt:
Wint = Wint,1 +Wint,2 +Wint,3
(c)
(d)
(e)
hay l:
Cn bng Wint = Wext c th nhn phng trnh cn bng trong phng php chuyn v:
29
1,5 0,5 u 0
k
= ,
0,5 3 v P
c hiu l
(f)
=
cng chuyen v lc
P
P
v v = -0,3529
k
k
(g)
(h)
(i)
Hnh 2.8
Vi vt th n hi, cng b c tnh U* =
u ( )dV
*
0
1
{ }T { }dV cn cng do
2V
Su
thc: =
*
0
V
Su
bng khng khi tha mn iu kin dng. Trong trng hp ny bi ton tr thnh:
(U* -V*) = 0.
V d 3: H thng hai dy l xo cng cng k, ni vi nhau ti nt P v chu tc ng lc thc W
im t ti P, theo chiu ht tri t, hnh 2.9. ng dng nguyn l cng b o xc nh chuyn v
nt ni theo hng ngang.
30
Wext* = uQ
(a)
Hnh 2.9
tnh cng ni lc theo cng thc nu trn cn thit xc nh cc tch nm sau du theo
f ij
, vi fij l lc thc, dng
cch rij f ij = sij f ij . gin di l xo tnh theo cng thc sij =
k
ni lc ca l xo.
Trng hp c th ny c th vit:
f
f AP
f AP + BP f BP
k
k
Wint * =
(b)
0,0717W
0,5176W
0,7320W
Q
=
(0,8966Q ) +
(0,7320Q) =
k
k
k
(c)
Kt qu tnh:
W
uQ = 0,0717 Q
k
(d)
hay l
W
u = -0,0717
k
(e)
31
U =
i =1
B =
U =
i =1
= 0,26 x10 3
U=
H
AE
AE
32
Bi tp
1. Chng minh biu thc tnh nng lng n v vt liu n hi trong bi ton ng sut phng:
Cng bin dng u 0 =
E 1
( x + y )2 2 x y + 1 xy2
2(1 + ) 1
2
1
( x + y )2 2(1 + ) x y xy2
2E
)]
2. Chng minh biu thc tnh cng b n v hm Airy trong trng thi ng sut phng:
1 2 2
u =
+
2 E x 2 y 2
*
0
2(1 + ) 2
x
2
2
y
xy
3. Chng minh biu thc tnh cng b n v vt liu ng hng trong bi ton 2D v 3D:
Bi ton 2D:
u 0* =
1
1 2
(
x2 + y2 ) ( x y ) +
xy
2E
E
2G
Bi ton 3D:
u 0* =
=
1
2
1+ 2
x2 + y2 + z2 ( x y + y z + x z ) +
xy + yz2 + xz2 =
E
E
2E
1
( x x + y y + z z + xy xy + yz yz + xz xz )
2
2,
1m
60
2m
2m
O
P
600kN
Hnh b
Hnh a
Hnh 2.10
33
B
C
Hnh 2.11
7. Xc nh ng sut trong cc thanh ca kt cu cn cu, hnh 2.12. Chn tit din mt ct t thp
hnh (t chn) nhm o bo bn ko, nn, bit rng ng sut cho php cr = 160 MPa. Tnh
chuyn v ng ca im B, bit rng P = 50 kN, L = 80cm, E = 2.105 MPa.
1
5
B
P
Hnh 2.12
8. Xc nh chuyn v theo hng ng im A thuc kt cu trnh by ti hnh 2.13. Din tch mt
ct cc thanh chu ko nn nh s t 1 n 7 u bng a. Chiu di cc thanh ghi ti hnh 2.13.
34
L
6
1
2
Hnh 2.13
9 Xc nh chuyn v theo phng ngang im B ca bi tp 8.
35
CHNG 3
DM THNG
Tm tt
Cng thc chnh
Biu thc vi phn trnh by quan h gia lc ct V(x) v phn b ti trng trn dm q(x):
dV ( x)
(3.1)
= q( x)
dx
Quan h gia momen un dm M(x) v lc ct dm V(x) th hin qua biu thc vi phn:
dM ( x)
= V ( x)
(3.2)
dx
T :
d 2 M ( x)
= q( x)
dx 2
(3.3)
V ( x) = V ( x 0 ) q ( x)dx
(3.4)
x0
M ( x) = M ( x0 ) + V (x 0 )(x x0 ) ( x )q ( )d
(3.5)
x0
x =
M ( x).z
I
(3.6)
xy
V ( x).S *
=
I .b
(3.7)
trong : b chiu rng dm ti vng tnh ton, S* - momen tnh tnh cho vng b ct.
Quan h gia vng dm w(x) v momen un:
d 2 w( x) M ( x)
=
EI
dx 2
(3.8)
M
w( x) =
dx dx + C1 x + C 2 , trong C1, C2 cc hng s.
EI
Xc nh vng dm tnh nh
36
x
L
Hnh 3.1
T M(x) =
qlx qx 2
d 2 w qlx qx 2
c th vit EJ
=
2
2
2
2
dx 2
+ C1
dx
4
6
Ti im gia si dm, ti x = l/2 dw/dx = 0, chng ta c th xc nh:
C1 =
EJ
ql 3
24
dw
qlx 2 qx 3 ql 3
=
+
dx
4
6
24
qlx 3 qx 4 ql 3 x
+
+
+ C2
12
24
24
Bit rng ti x = 0, w = 0, do vy C2 = 0.
T c th tnh:
w=
q
l 3 x 2lx 3 + x 4
24 EJ
Gi tr cc i ca w ti x = l/2:
wmax
5 ql 4
=
384 EJ
Gc xoay ti gi:
37
dw
dx
x =0
ql 3
24 EJ
(b)
(c)
(d)
Plx 2 Px 3
+ C1 x + C 2
2
6
(e)
Pl
P 2
x
x
EJ
2 EJ
w(x) =
Pl 2
P 3
x
x
2 EJ
6 EJ
Ti x = l hai hm tr thnh:
w(l) =
w(l) =
Pl 2
2 EJ
Pl 3
3EJ
38
c/ nh l Castigliano
Hnh 3.3
Phng trnh miu t vng dm: EJ
d 2w
= M
dx 2
(a)
(b)
U =
0
M2
dx
2 EJ
(c)
Thay biu thc tnh M t (b) vo (c), sau tch phn c th nhn c:
U=
P 3l 3
6 EJ
(d)
P 2 l 3 Pl 3
U
=
=
P P 6 EJ 3EJ
(e)
M M1
dx
EJ
(a)
39
Hnh 3.4
T phng trnh vi phn trnh by quan h gia vng v momen un dm
2
EJ
d w
= M
dx 2
qx 2
d 2 w( x)
= R1 x
EJ
khi
2
dx 2
qx 2
d 2 w( x)
khi
R
x
M
EJ
=
+
!
0
2
2
d x
0 x
L
2
L
xL
2
(a)
dw( x)
x 2 qx 3
= R1
+ C1
EJ
dx
2
6
3
4
x
qx
+ C1 x + C 2
EJw( x) = R1
6
24
(b)
trng hp L/2 x L:
dw( x)
x 2 qx 3
= R1
+ M 0 x + C3
dx
2
6
3
4
2
x
qx
x
+ M0
+ C3 x + C 4
EJw( x) = R1
6
24
2
EJ
(c)
(d)
x = L / 2Ktrai
dw
dx
x = L / 2K phai
v
53
52
53
52
R1 10 + C1 = R1 10 + 100.5 + C 3
6
2
6
2
T y tnh c:
C1 = 500 + C3
Mt khc
w
x = L / 2Ktrai
=w
x = L / 2K phai
54
53
54
53
R1 10 + C1 .5 = R1 10 + 100.5 2 / 2 + C 3 .5 + C 4
24
6
24
6
(e)
q2 = 0.
q1 = q2 = q.
q1 < 0.
q ( x) = q1 +
q 2 q1
x
l
(a)
V A l (l x )q ( x)dx = 0
(b)
V ( x) = V A q ( x)dx =
0
1
(2q1 + q 2 ) q1 x + q 2 q1 x
l
6
2
(c)
Momen un dm:
x
M ( x) = V A x ( x )q ( )d =
0
2
3
1
(2q1 + q 2 )x q1 x + q 2 q1 x
l
2
6
2
(d)
l u 2 + u + 1
1
u 1
3
(e)
trng hp q2 = 0 c th thy:
1
x0 = l 1
0,423l
3
Gi tr M tng ng:
M max =
vi
ql 2
9 3
0,0642ql 2
2
2
V ( x) =
M max =
ql 2
8
42
Va
Va
Vb
N
M
Vb
ql/3
N
M
ql/2
ql/8
ql/6
Va
ql/2
Va
Hnh 3.6
Trng hp q1 < 0.
Trng hp < u < 2 hm M c hai on du khc nhau. Hai gi tr ca x0 tnh t cng
thc (e) gi s mang dng:
x0* =
l
u 2 u + 1
1m
3
u + 1
2
q1l 2
27
ti x0 = (2/3)l.
1
q1l 2
27
q1 = .t =
V .a.t
10 x10 3 x0,05 x0,003
s=
s = 1,111x10 6 s
Iy
1,35 x10 6
40
A
y
1 A
q1
q2
100
q4
q3
3 D
e
V
24,3
3
4
Hnh 3.7
Dng ct th 2:
V
q 2 = .t =
2I y
h 2
10 x10 3
2
z t =
2 x1,35 x10 6
2
0,10 2
2
3
6 2
z 0,006 = 55,56 x10 22,22 x10 z
q3
= q1.
Momen tnh S* tnh cho thnh trn v thnh ng DA mang gi tr:
S = 0,05 x0,003x0,04 +
*
T q4 =
1 0,1
2
6
3 2
z 0,003 = 9,75 x10 1,5 x10 z
2 2
V *
S = 72,22 x10 3 11,111x10 6 z 2
Iy
Dng ct trong khung kn k hiu bng qc, cng thc tnh tng ng sut ct cc thnh min
kn c th hin nh sau:
4
i =1
q ci qi
=0
ti
T y c th tnh :
44
40 100 40 100
+
+
+
q c1 = 2
6
3
3
3
0 , 04
1,111 10 6 s
ds 2
0,003
0 , 05
55,56 10 3 22,22 10 6 z 2
dz
0,006
0 , 05
77,22 10 3 11,111 10 6 z 2
+2
dz = 0
0,003
0
qc1 = -27,05x103 N/mm.
q
= 370,4.10 6 s 9,017.10 6
0,003
N / m2
Thnh CB:
q = 55,56.103 22,22.106z2 + 27,05.103 = 82,61.103 22,22.106z2
q
= 13,77.10 6 s 3,704.10 6 z 2
0,006
v =
N / m2
Thnh AD:
q = 77,22.103 11,111.106z2 - 27,05.103 = 45,17.103 11,111.106z2
q
= 15,06.10 6 s 3,704.10 6 z 2
0,003
v =
N / m2
[370,4.10
Q1 =
0 , 05
Q4 = 2
[15,06.10
45
dam composite
E
E
E
Hnh 3.8
V d minh ha theo y gii thiu dm cng xn, lm t hai vt liu, m un n hi lp
M .z
. Vi ( x )e = ( x )c . T nh lut
di E1 , lp trn E2 vi E2 > E1. Bin dng dc dm: x =
EJ
Hooke c th vit:
( x )e
E1
( x )c
E2
E2
Ac
E1
Ie =
be =
( x )c
b
( x )e c
hoc be =
E1
( x )e . Chiu rng tng ng
E2
E2
bc . Momen qun tnh tnh cho mt ct ny:
E1
E2
Ic .
E1
V d 3: Dm tit din hnh ch nht, xem hnh 3.9, lm t bron vi Eb = 100GPa, dn cht vi lp
thp Es = 200GPa, chu tc ng momen un, tnh ti mt ct x-x l M = 25N.m. Xc nh ng sut
ti mt tip xc hai lp vt liu v ng sut ln nht trong phn thp v bron.
T l gia hai m un n hi vt liu n = 200/100 = 2. Chiu rng tng ng be tnh cho
lp bron s l:
be = 2x6 = 12mm.
46
bron
thep
Hnh 3.9
Trc trung ha mt ct tng ng:
zn =
(6 8) 8 + (12 4) 2
= 5,0mm
48 + 48
12 4 3
6 83
2
+ 48 3,0 2 = 1184mm 4
=
+ 48 3,0 +
12
12
Ti v tr mt tip xc hai lp vt liu, z = 1mm cch trc trung ha ng sut tnh cho vt liu
bron xc nh theo quan h:
x ,b =
M
25
=
10 3 = 21,2 10 6 N / m 2
9
I eq / z 1,18 10
x ,b =
2M
2 25
10 3 = 42,4 10 6 N / m 2
=
9
I eq / z 1,18 10
ng sut ln nht tnh cho lp vt liu bron cch trc trung ha z = -7mm.
x ,b =
M
25
=
(7) 10 3 = 148,3 10 6 N / m 2
9
I eq / z 1,18 10
ng sut ln nht tnh cho lp vt liu thp cch trc trung ha z = 5mm.
x ,b =
2M
2 25
5 10 3 = 211,9 10 6 N / m 2
=
9
I eq / z 1,18 10
47
q2
q1
1
2
L
L2
Hnh 3.10
V d 1: Cho trc dm hai nhp, dn th nht di L1, dm th hai ni tip di L2. Chiu di L1 =
0,8L2. Dm b ngm ti u bn tri, ta trn gi s 1 ti du pha phi v ta t do ti gi 2 nm ti
v tr x = L1. Ti phn b u q1 tc ng ti dm th nht, ti trn dm th hai mang gi tr q2,
trong q1 = 0,5q2.
Xc nh phn lc ti cc gi, biu lc ct v momen un.
Trong khun kh phng php lc, tin hnh xc nh bc khng tnh nh.
N = (1+1+2) - 3 = 1.
Thnh phn khng tnh nh trong trng hp ny nn chn momen un ti gi s 2 M2.
Dm hai si c phn thnh hai dm, dm th nht ta trn hai gi, chu tc ng ti q1 =
const v momen M2 t ti gi s 2, pha phi dm ny; dm hai chu tc ng ti q2 = const v M2
t ti gi s hai, gi nm pha tri dm.
Hnh 3.11
23 :
M 2 L1 q1 L13
M 2 L2 M 3 L2 q 2 L32
+
3EJ
24 EJ
3EJ
6 EJ
24 EJ
Gc xoay ti ngm bng 0 trong trng hp ang xt:
M 2 L2 M 3 L2 q 2 L32
+
=0
6 EJ
3EJ
24 EJ
Nu t L2 = l v q2 = q, hai phng trnh trn c th vit di dng:
18M 2 + 5M 3 = 1,57 ql 2
5M 2 + 10 M 3 = 1,25ql 2
48
T xc nh:
0,0945ql
0,061ql
2
0,0473ql2
0,0473ql
0,5335ql
0,2763ql
0,1238ql
0,4665ql
Hnh 3.12
2
M2 = 0,061ql ; M3 = 0,0945ql2 .
Phn lc ti cc gi:
R1 =
q1 L1 M 2
= 0,1238ql
2
L1
R3 =
q 2 L2 M 3 M 2
= 0,5535ql
2
L2
q1 L1 M 1
= 0,2763ql
2
L1
R23 =
q 2 L2 M 2 M 3
= 0,4665ql
2
L2
49
P=0,5ql
q
0
l/2
1
l/2
2
l
Hnh 3.13
M hnh tnh trnh by ti hnh 3.13
Hnh 3.14
Phng trnh xc nh gc xoay ti ngm tri 12 = 0:
M 1l M 2 l
Pl 3
+
=0
3EJ 6 EJ 16 EJ
= 2 3 +
6 EJ 3EJ 16 EJ
3EJ 6 EJ 24 EJ
phng trnh gc xoay ngm phi:
M 2 l M 3l
ql 3
+
=0
6 EJ 3EJ 16 EJ
Sau khi thay P = 0,5ql, nhn c h phng trnh sau.
2
2 1 0 M 1 163 ql
1 4 1 M = 7 ql 2
2 16
0 1 2 M 3 14 ql 2
14 2
2
M 2 = 192 ql = ql 0,0729
0,0885
M 17 ql 2
3 192
50
60kN/m
100kN
1,5m
3m
4m
Hnh 3.15
S phn lc cn tm gm ba lc ti 3 gi v hai momen ti ngm bn tri, gi gia, tng cng
5. S phng trnh trong h phng trnh cn bng ch c 3. Nh vy bc khng tnh nh (degree of
static indeterminacy) s l 5 3 = 2.
Chn momen ti ngm v gi gia l lc khng tnh nh MA v MB.
Hnh 3.16
1) Biu momen un ti cc kt cu tch nhn to c dng sau.
Gc xoay ti u dm ta ti hai gi, chu ti phn b q = 60 kN/m, tnh theo cng thc:
qL3
A = B =
.
24 EI
Gc xoay ti u dm ta ti hai gi, chu ti tp trung ti gia si P = 100kN, tnh theo cng
PL2
.
thc: A = B =
16 EI
Gi tr 1L tnh ti A v 2L ti B:
1L =
1 4 3 160
=
24 EI EJ
51
2L =
1kNm
A'
B'B'
C'
1/EJ
Hnh 3.17
2 1
3 2
1
4
4 =
EI
3EI
1 1
3 2
1
2
4 =
EI
3EI
11 =
21 =
1/EJ
B'B'
A'
C'
Hnh 3.18
1 1
3 2
1
2
4 =
EI
3EI
2 1
3 2
1
2 1 1
7
4+
3 =
EI
3 2 EI
3EI
12 =
22 =
1 4 2 P1 1 160
=
3EI 2 7 P2 EI 216,5
Hnh 3.19
T :
P1 85,875
=
P2 68,250
120kN
40kN/m
20kN/m
4m
12m
12m
12m
Hnh 3.20
Dm ang nu thuc dng khng tnh nh. Hai nghim siu tnh c chn s l momen men
un MB ti gi B v MC ti gi C.
53
120kN 20kN/m
40kN/m
4m
12m
12m
Mb Mb
12m
Mc Mc
4m
12m
1kNm
C
12m
1kNm
D
C
1kNm
1kNm
D
12m
Hnh 3.21
Cc lc siu tnh k hiu MB v Mc trnh by ti hnh a.
Chuyn v (gc xoay) ti nt B do ngoi lc tc ng trn dm BA v do lc tp trung ti dm
BC gy, gc xoay ti C do ngoi lc trn dm CD v dm CB gy.
Cn c m hnh trnh by ti hnh b, t cc bng tnh chun b sn c th tnh:
B = BA + BC =
40 12 3 120 12 2 3946,67
+
=
EI
24 EI
16 EI
C = CB + CD =
20 12 3 120 12 2 2293,33
+
=
EI
24 EI
16 EI
1 2 1
1
8
+ 12
=
EI 3 2
EI EI
21 = 12
1 1
3 2
1
2
=
EI EI
1 1
3 2
1
2
=
EI EI
2 1
3 2
1 2 1
1
8
+ 12
=
EI 3 2
EI EI
11 = 12
12 = 12
22 = 12
[ ]{P} = {} + { L }
54
1 8 2 M B
1 3946,67
EI 2 8 M C
EI 2293,33
M C 174,22
X1
X3
X2
Pa
a
M2
c) Momen do X2
a) Ngoai lc
a
X2=1
1
1
M3
M1
X1=1
X3=1
d) Momen do X3
b) Momen do X1
Hnh 3.23
Trong khun kh phng php lc, tin hnh xy dng h phng trnh i s tuyn tnh,
dng phng trnh ma trn:
[] {P} = {}
(*)
ij =
mi m j
EJ
dx
i =
mi M
dx
EJ
11
( )
1
2
2
a 2 a a + a2a
m
2,47 3
3
3
dx = 2
a
=
=
EJ
EJ
EJ
l
2
1
12 = 21
1 =
0,47a 3
=
;
EJ
23 = 32
0,707a 2
=
;
EJ
13 = 31
2,71a 2
=
EJ
aPa.a Pa 3
=
2 EJ
2
v
2 =
Pa 3
;
3EJ
3 =
Pa 2
2 EJ
1,14a 0,707 X 2 =
a Pa
a
EJ
3,41 / a X 3
P / 2
2
X 2 = 0,417 P
X 0,071a
3
56
X1
P
0,308Pa
X3
X2
P
0,417P
0,204P
0,583P
0,583P
0,204P
a)
c)
0,071Pa
0,417P
0,142Pa
-0,149P
P
0,204P
0,275Pa
0,308Pa
b)
d)
0,071Pa
0,435P
Hnh 3.24
Phng php chuyn v
V d 1: Xc nh phn lc v momen un dm hai nhp sau y.
P=0,5ql
q
0
1
l/2
l/2
2
l
Hnh 3.25
Tin hnh gii bi ton theo th t sau:
a) Xc nh s n cn tm. Trng hp c th gc xoay dm ti ngm s 0 v ngm s 2 bng 0:
0 = 2 = 0. Gc xoay ti gi s 1 cn c xc nh
b) Xc nh momen ngm c nh, theo cng thc t sc bn vt liu:
MF01 = -
ql 2
;
16
MF10 =
ql 2
;
16
MF12 = -
ql 2
;
12
MF21 =
ql 2
12
c) Xc nh momen un ti nt.
M 01 =
2 EJ
1 ;
l
M 10 =
4 EJ
1
l
M 12 =
4 EJ
1 ;
l
M 21 =
2 EJ
1
l
57
1 =
1 ql 2
384 EJ
ql 2 4 EJ
+
1 = 0,0729ql 2
16
l
M21 = MF21
ql 2 2 EJ
+
1 = 0,0573ql 2
16
l
ql 2 4 EJ
+
1 = 0,0729ql 2
16
l
ql 2 2 EJ
+ M21 =
+
1 = 0,0885ql 2
16
l
V d 2: p dng phng php chuyn v phn tch dm hai nhp, ngm bn tri, ta trn hai gi,
kch thc nh nu ti hnh 3.22. cng chu un ca dm EJ. Bi ny c nu ti trang 156
khi bn v phng php lc.
60kN /m
100kN
1,5m
3m
4m
Hnh 3.26
C.
58
2 EJ
( A + 2 B 0) + 2 EJ (2 B + C 0) =
4
3
4 EJ 4 EJ 7
+
= EJ
4
3
3
k11 =
k12 =
2 EJ
( B + 2 C 0) = 2 EJ
3
3
Trng hp C =1:
k 21 =
2 EJ
(2 B + C 0) = 2 EJ
3
3
k 22 =
2 EJ
( B + 2 C 0) = 4 EJ
3
3
2 EJ
3 B = 42,5
4 EJ C 37,5
t :
B 1 11,875
=
C EJ 22,188
60 4 2
= 80 (kN.m), momen ti u dm
12
59
BC
M FE
=
100 3
= 37,5
8
(kN.m), momen ti u dm
T :
M AB = 80 +
M BA = 80 +
2 EJ 11,875
= 85,938kNm
4
EJ
2 EJ 2 11,875
= 68,130kNm
4
EJ
M BC = 37,5 +
M CB = 37,5 +
2 EJ 2 11,875 22,188
= 68,130kNm
3
EJ
EJ
2 EJ 11,875
22,188
2
=0
3
EJ
EJ
60
Bi tp
1. Cho trc dm con son chiu di L, cng EJ, chu tc ng ti phn b u q = const. Xc
nh chuyn v im u t do. Chuyn v im ti L/2 bng bao nhiu?
2. Tm chuyn v u cui dm hai si, si u di 2L, ta trn hai gi ti u dm v v tr x = 2L,
si th hai di L, u cn li t do. Dm chu momen un t ti v tr x = L.
M
2L
Hnh 3.27
3. S dng phng php lc gii cc dm sau y.
y
x
EJ
EJ
EJ
EJ
L/2
L/2
Hnh 3.28
4. Gii bi ton 3. bng phng php chuyn v
5. Xc nh phn lc RC ca gi n hi, , cng l xo k, trnh by ti hnh di y. Bit rng
cng dm EJ, chiu di dm L, m C gia dm
61
y
x
EJ
Hnh 3.29
6. Xc nh chuyn v dm chiu di L, cng EJ, ngm bn phi, ta trn gi n hi pha tri,
chu ti trng phn b u q = const. cng l xo ti gi A tnh bng k.
y
x
Hnh 3.30
7. Xc nh h s ngm on dm AB hnh di y 1 .
I1
L1
L3
I2
L2
I3
E
Hnh 3.31
1
Xem li giai tai sach C hoc ket cau tau thuy va cong trnh noi, trang 264, NXB HQG Tp HCM 2002.
62
a) Bai tap so 8
b) Bai tap so 9
Hnh 3.32
10. S dng phng trnh ba momen xy dng biu un v lc ct dm di y.
2/3qa
EJ
4/3qa
A
EJ
Hnh 3.33
11.
63
10kN
10kN
a)
10kN.m
EJ
e)
20kN/m
30kN
20kN/m
f)
b)
20kN/m
40kN
10kN/m
10kN/m
g)
c)
30kN/m
20kN/m
h)
d)
Hnh 3.34
64
15kN/m
Bin dng (shear strain) v chuyn v (deflection) do xon tnh t cng thc:
r = r0
2(1 + )
trong
E
r = r0
M T .r
.
Jp
(a)
MTl MTl
=
J p E GJ p
(b)
MT momen xon, r bn knh n im tnh ton, Jp - momen qun tnh trong h c cc,
l chiu di trc.
Jp =
Trng hp trc rng, bn knh ngoi R, bn knh trong r, cng thc tnh Jp c dng:
(R
2
r4
(c)
( 1 2 )
E
(1 + )
E
= 3,4.10 4
E
= 52,3MPa
(1 + )
M un ct G =
E
= 77 GPa;
2(1 + )
32
D 4 1 4 = 2,75.10 6 m 4
M un chng xon:
Wp =
2J p
D
= 6,88.10 5 m 3
65
MT
c th suy ra:
Wp
M T = .W p = 3,6kN .m
n.M T
30
= 188kW
MTl
= 1,02.10 2 rad = 35'
GJ p
MT
2tA
(a)
trong A din tch phn nm trong ng bao mt ct, t chiu dy thnh mng. Momen xon
M
trc k hiu MT . Biu thc q = T trong cng thc M T = 2qA mang tn gi dng ng sut ct.
2A
ng sut ct ng tr di L, thnh mng, ng knh ngoi D = 2R, ng knh trong d = 2r,
b ngm mt u, chu momen xon MT ti u t do nhn c kt qu sau y. Nu k hiu bn
(r + R )2
, gi tr ng
knh trung bnh rm = (r + R)/2, cn din tch A trong vng trn ny s l: A =
4
sut ct (shear stress) tnh nh sau.
2M T
MT
MT
=
=
2
2 At 2 (R + r ) / 4 (R r ) (R + r )2 (R r )
(b)
(c)
Cng ngoi lc
(d)
1 2
tdsdx
2 0 G
L
66
(e)
Nu thay =
d
L c th tnh tip:
dx
1 M2
d 1 2
MT
= tds = 2 T 2 tds
G 4t A
dx G
(f)
d 1 M T 1
=
ds
dx G 4 A 2 t
(g)
d 1 M T .S
=
dx G 4 A 2 t
(h)
4M T
d 1 M T .S
=
=
2
dx G 4 A t G (R + r )3 (R r )
(i)
(j)
V d 1: Dm thnh mng, kt cu kn, mt ct ngang hnh ch nht, rng 300mm, cao 100mm,
chiu dy thnh 3mm, chu momen xon MT.
Xc nh gi tr momen xon gii hn nu nhn rng ng sut tip cho php [] = 60 MPa.
Li gii:
Din tch sec t ca mt ct ngang dm thnh mng:
A = 2.30.10 = 600 cm2.
ng sut tip ln nht:
max =
Hnh 3.35
MT
MT
=
6.10 7
3
A t 0,06.10
Hng dn:
S dng cc cng thc sau y khi tnh trc rng, ng knh trong d, ng knh ngoi D.
G
1/ 2D
dA = M T = GJ p
(a)
1/ 2d
trong :
Jp =
(D 4 d 4 )
(b)
32
67
M
M l
32 M T
= T ; = l = T
4
4
GJ p
(D d )G GJ p
max =
t tnh c
16M T
d4
3
D 1 4
D
(c)
(d)
2n
= 7500 Pe
60
(e)
2n n
gi l vn tc gc.
=
60 30
8000 75 100 60
2 100
max =
16 16 M T
15 D 3
T c th tnh:
D=3
16 16 8000 75 100 60
= 47cm
15 2 100 300
Xc nh gi tr gii hn ca momen xon MT, bit rng ng sut tip cho php [] = 60 MPa.
Momen qun tnh trng hp tnh xon tnh theo cng thc:
JT
st
=
3
2,12.2 3 + 30.13
=
= 74cm 4
3
max =
M T t max 2.10 2 M T
=
= 2,7.10 4 M T
8
JT
74.10
Hnh 3.36
Momen xon gii hn:
max = 2,7.104MT 6.107,
68
T y MT = 2,22.103 Nm.
69
V d 1: Trc c, ngm hai u, chu tc ng hai momen xon K1 =0,4 kNm v K2 = 0,6 kNm, quay
ngc chiu nhau. Chn ng knh trc nhm m bo bn v cng, bit rng ng sut tip gii
hn [] = 40 MPa, gc xon gii hn [] = 0,25/m. M un ct G = 8.104 MPa, cc khong cch
a = 0,5m ; b = 0,75m; c = 1,25m.
K1
K2
Hnh 3.37
Li gii:
S dng phng php lc gii bi ton khng tnh nh thng gp ny. Momen cn tm (ti
siu tnh redundant) ti ngm tri k hiu MB, tham gia vo phng trnh cn bng:
K 1 .a K 2 .(a + b) M B .(a + b + c)
+
=0
G.J p
GJ p
GJ p
16M T
[ ]
= 0,0362m = 3,62cm
32.M T
= 0,0575m = 5,75cm
G[ ]
16 M T
;
1 4 [ ]
d
D
D=4
32 M T
;
1 4 [ ]
d
D
70
Bi tp
1. Xc nh ng sut ct v gc xon ng trn thnh mng lm t thp. Bit rng chiu di ng 0,5m,
chu tc ng momen xon 1 kN.m. M un n hi vt liu E = 200 GPa, h s Poisson = 0,29.
4cm
5cm
2. Xc nh momen xon ti hai u ngm trc nu ti hnh 3.32. Momen xon p t Q = 10 kN.m.
M un ct G = 3.104 MPa.
1,2m
0,4m
Hnh 3.38
3. ng thp mt ct ngang kt cu thnh mng, na hnh trn, chiu dy thnh t = 3mm, bn knh
trung bnh R = 40 mm, chu momen xon 500 N.m. ng di 300mm. M un n hi E = 210 GPa,
h s Poisson = 0,29. Xc nh ng sut ct trung bnh v gc xon dm thnh mng ny.
30
4. ng thp thnh mng di 1m, mt ct ngang trnh by ti hnh 3.32 , chu momen
75
25
50
y
x
t= 3 m m
b ) B a i ta p 4
a ) B a i ta p 3
Hnh 3.39
xon 2kN.m. Tnh cht vt liu: E = 210 GPa, = 0,29.
Xc nh ng sut ct trong thnh ng. Xc nh gc xon ng.
4. Kt cu ng hai lin (hai vng kn), lm bng nhm, mt ct c dng nu ti hnh 3.33b . Chiu
dy thnh ng v thanh ngng t = 5mm. M un n hi nhm E = 70 GPa, = 0,33.
Xc nh ng sut ct trong thnh ng. Xc nh gc xon ng.
71
N NH CT
Tm tt:
a/ Xc nh ti gii hn bng phng trnh vi phn
y = C1 sin kx + C 2 cos kx
Hnh 3.40
C2 = 0, cn C1sinkL = 0 vi C1 0.
KL = n, n s nguyn chn.
Vi k 2 =
n 2 2
P
=
2
EJ
L
c th vit:
n 2 2 EJ
P=
L2
2 EJ
L2
2 EJ
( KL) 2
hnh hc u cc. ng sut gii hn (ng sut Euler) c dng:
cr
Pcr
2 EJ
=
=
, vi A din tch mt ct ngang ct.
A ( KL) 2 . A
72
2E
cr =
2 Et
(Le / r )2
cr
cr
Y2
(Le / r )2
= Y
2
4 E
cr > Y
2
U =
0
M2
1
dx = EJy ' ' 2 dx = Pcr
2 EJ
20
(a)
1
y ' 2 dx
20
(b)
l
T : Pcr =
EJy"
dx
(c)
y'
dx
2 EJ
l2
Bi tp
1. Cc thp chiu di L, gn
kt vo kt cu nh ti hnh
Hnh 3.41
3m
4. Kt cu khung t cc thanh chu ko, nn trnh by ti hnh 3.36 cn pc kim tra n nh.
3m
3m
3m
P
Hnh 3.42
74
w = C(Lx x2)
EJ
L2
C
P
P
i
Hnh 3.43
Gi s ng cong trnh by vng ghi theo mt trong hai dng sau:
a/ w =
4f
x
Lx x 2 ; b/ w = f sin
2
L
L
75
k = 0,2; 3)
Chng 4
KHUNG V GIN
4.1 Tm tt
3
2
2
1
a) N=4-3=1
c) N=5-3=2
6
3
4
2
2
3
3
4
1
d) N=6-3=3
b) N=4-3=1
Hnh 4.1
Khung phng nhiu tng, khung phc tp
3
2
1
6
5
8
4
6
5
N=9-3=6
N=9-3=6
Hnh 4.2
76
V d 1: p dng nguyn l bo ton nng lng xc nh chuyn v nt D khung phng gii thiu
ti hnh. Lc P = 5 kN, cng cc thanh EJ = 8000 kN.m2.
C
5kN
Hnh 4.3
T chng trc trnh by, cng bin dng trong vt th tnh bng cng thc
1
2 dV . Khi p dng cng thc trn tnh cng bin dng cc dm, thay bin dng bng quan
V
M
z , trong E m un n hi, J momen qun tnh mt ct, z khong cch t trc
EJ
1 M 2z2
trung ha mt ct n v tr tnh ton, cng thc tnh cng bin dng tr thnh
dV . Sau
2 EJ 2
V
tch phn chng ta nhn c phng trnh tnh cng bin dng dm di L, cng EJ, chu tc
L
M2
ng momen un M dng sau y:
(*)
dx
2 EJ
0
h =
1 (5 x) 2
1 (20) 2
1 (20 5 x) 2
dx
dx
+
+
0 2 EJ
0 2 EJ
0 2 EJ dx =
=
266,67 600
1
+
+
EJ
EJ 2 EJ
25 64 1133,33
1600 1600 + 3 = EJ
77
453,33
hay l:
EJ
V d 1: p dng cng thc (e) xc nh chuyn v im A khung phng lm bng thp ti hnh
4.4 di y. M un n hi vt liu E = 200 GPa. Momen qun tnh mt ct J = 150.104 mm4.
q=20kN/m
D
10kN
Hnh 4.4
Phng trnh momen M do ti trng bn ngoi p t:
on AB: M = 10x2;
on BC: 40;
on cD: 40 90 x.
Phng trnh momen un tnh cho cc thanh khi p t ti n v ti A, theo hng t trn xung.
on AB: M1 = x;
on BC: M1 = 2;
on CD: M1 = 2 x.
2
T :
=
260
= 7,222.10 4 m
8
240 10 150 10
9
78
Hnh 4.5
Cc lc mn (dummy loads) P v Q c gn ti D theo hng t trn xung v sang
ngang, to momen un. Momen un do ti trng q(x) = 30kN/m cng P gy ra tnh cho ton khung
nh sau:
on AB: M = -(4P + 240 + 50x);
on BC: M = -(Px + 15x2)
on CD: M = 0.
Cng bin dng tnh bng cng thc (*):
4
U =
(4 P + 240 + 50 x )2 dx + 4 (Px + 15 x )2 dx + 0
2 EJ
2 EJ
V =
0
EJ
EJ
6400
= 0,0533m
12.10 4
79
U =
2 EJ
2 EJ
2 EJ
U
=
Q
Q =0
(240 + 50 x )(2 x) dx + 4 30 x 2 dx + 0
EJ
EJ
U
M
1
M
=0=
dx
EJ RV
RV
U
1
M
M
=0=
dx
v=
EJ
R H
RH
1
U
M
M
=
dx
=0=
EJ
M d
Rd
u=
(a)
Px=10kN
C
3m
p=
2k
N/
m
Pz=20kN
1,73m
3m
Hnh 4.6.
=M
EJ
EJ
RVD
RVD
vi
M
RVD
= 0;
M
RVD
= x' ' ;
dx +
M
RVD
M
1
M
EJ
RVD
dx = 0
(b)
= 3+ ~
x ' ' ';
Kt qu tnh a li:
32,088RHD + 61,638RVD + 18,696MD = 524,694.
(c)
= x' ;
M
RVD
= 3;
M
RVD
= 3+ ~
y ' ' ';
v t dng 3:
M
M D
M
M D
M
M D
=1
C th xc lp tip hai phng trnh cn bng, dng tng t (c). Tp hp li trong h phng trnh
i s tuyn tnh c th thy:
32,088 61,638 17,89 RHD 524,694
46,392 32,088 18,696 R = 122,35
VD
81
1,5L
2
1
M1
1,5L
Hnh 4.7
cng cc thanh ca khung EJ. Chiu di hai thanh ng L, thanh ngang 1,5L. Lc ngang P tc
ng ti nt gc phi khung, t phi sang tri.
khng tnh nh khung ang xt l 3. Trng hp ny c th chn ba phn lc, phn lc theo
hng thng ng R, theo hng ngang H v momen M, tnh ti nt 1 lm lc khng tnh nh.
Phng trnh trnh by phn b momen un trong cc thanh c vit nh sau: Thanh 1: M(1) = -Hs
M;
Thanh 2: M(2) = -HL + Rs M;
Thanh 3: M(3) = -H(L s) + 1,5LR M Ps;
Lc o tnh theo cng thc:
Thanh 1: M(1) = -Hs M;
Thanh 2: M(2) = -HL + Rs M;
Thanh 3: M(3) = -H(L s) + 1,5LR M;
Cng ni lc, cng b otnh cho mi thanh c dng:
*(1)
int
1
EJ
1
1
M (1)M (1) ds =
=
EJ 0
EJ
( Hs M )( Hs M )ds =
0
1 3
1 2
1 2
3 L H + 2 L M H + 2 L H + LM M
82
Wint*( 2 ) =
=
1
EJ
1
EJ
*(3)
int
1
EJ
1, 5 L
( 2)
( 2)
M M ds =
0
1
EJ
1, 5 L
( Hs + Rs M )( HL + Rs M )ds =
0
3 3
9 3
3 2
9 2
3
3 2
2 L H 8 L R + 2 L M H + 2 L H 8 L R + 2 LM M +
9 3
9 3
9 2
8 L H + 8 L R 8 L M R
1
1
( H[L s] + 1,5LR M Ps)( H[L s] + 1,5LR M )ds
M (3)M (3) ds =
=
EJ 0
EJ 0
1 1 3
3 3
1 2
1 3
21 2
7
1 2
1 2
L H L R + L M + L P H + L H L R + LM + L P M +
EJ 2
4
2
6
8
2
2
1 15 3
27 3
3 2
3 3
L H + L R L M L P R
EJ 8
8
8
4
T :
1 13 3
15 3
5 2
1 3
L H L R + L M + L P H +
8
2
6
EJ 6
27 3
21
3
21
7
1
5
15 3
L R L2 M + L3 P R + L2 H L2 R + LM + L2 P M
L H +
8
8
4
8
2
2
8
13 3
15
5
1
L H L3 R + L2 M + L3 P = 0
6
8
2
6
27 3
21 2
3 3
15 3
L R L M + L P = 0
L H +
8
8
4
8
21 2
7
1 2
5 2
+ L H L R + LM + L P = 0
8
2
2
2
hay l:
136 L3
DX
158 L3
27 3
L
8
5 2
2
21 2
8
7
2
L
L
L
H 16 PL
3 3
R = 4 PL
M 12 PL2
R = 15 P
M 3 PL
10
83
Momen un khung c v di y.
Hnh 4.8
4.6 Phng php ma trn
Hnh 4.9
Nh v d trc, ba lc redundant p t ti nt D ca khung, ln lt mang k hiu 1, 2, 3
hoc H, R, M nh dng cho v d trn.
Momen un do ti trng bn ngoi gy ra xc nh nh sau:
Ti
K hiu
on DC
on CB
Ti thc
M(x)
0
15x2
R1 = 1
m1
-x
-2
R2 = 1
m2
0
-x
R3 = 1
m3
1
1
on BA
50x+240
-2 + x
-4
1
M i* M k*
EI
ds
(*)
Tch phn trn thc hin trong mi dm ring l. Chuyn v n v c tnh theo cch
tng t:
ip =
M *p M i*
EI
(**)
ds
84
Hnh 4.10
Trong Mp, Sp, Qp l momen un, lc dc trc v lc ct ca ti cho trc. M* vi ch s i
l momen v lc tng ng t ti n v Pi = 1. H s dng cho trng hp lin quan lc ct, ch
t l tham gia ca din tch tt din vo ng sut ct. Sau khi gii h phng trnh cho lc n v,
ng lc trong cc dm thuc h thng c tnh theo cng thc:
M = MP +
piMi* ;
(***)
i =1
11
=
2
4
4
m1
4
(2 + x) 2
x2
=
dx
dx +
dx +
dx =
EJ
EJ
EJ
EJ
0
0
0
1
EJ
x3 2 4 4 1
4 x 2 x 3 4 24
0 +
4 x
x 0+
+ 0 =
EJ
EJ
2
3
EJ
3
4
21 = 12
1
(4)(2 + x)
16
dx
dx =
= m1 m2
=
2 xdx +
EJ
EJ
EJ 0 EJ
0
31 = 13
x
( 2)
( x 2)
10
dx
dx =
= m1 m3
=
dx +
dx +
EJ
EJ
EJ 0 EJ
EJ
0
0
22
1 2
1 2
16
85,33
m2 dx =
x dx +
dx =
=
EJ
EJ
EJ
EJ
0
0
32 = 23
x
dx
(4)
24
dx +
dx =
= m 2 m3
=
EJ 0 EJ
EJ
EJ
0
85
33 =
1 2
1
1
1
10
m3 dx =
dx +
dx +
dx =
EJ
EJ
EJ
EJ
EJ
0
0
0
4
4
M .m1
15 x 2 (2)
(50 x + 240)(2 + x)
dx =
dx +
dx =
EJ
EJ
EJ
0
0
30 x 2
(50 x 2 + 140 x 480)
373,33
dx =
0 EJ dx + 0
EJ
EJ
2L
4
4
M .m2
15 x 2
(50 x + 240)
6400
dx =
=
dx +
dx =
EJ
EJ
EJ
EJ
0
0
3L
4
4
M .m3
15 x 2
(50 x + 240)
1680
dx =
=
dx +
dx =
EJ
EJ
EJ
EJ
0
0
Phng trnh tng hp, theo cch din t ti chng ba C hc kt cu mang dng:
[][P] = [] [L]
24
1
EJ
DX
10 H 0
373,33
1
85,33 24 R = 0
6400
EJ
M 0
1680
16
Hnh 4.11
86
Cc lc v momen c nh ti nt cc dm:
Lc tc ng ngang 50 kN
Momen c nh ti u tri on BC: M FBC
30 4 2
= 40kN .m
12
12 EJ 12 EJ
+ 3 = 1,6875 EJ
43
2
k 21 = k12 =
6 EJ
= 0,375EJ
42
k 31 = k13 =
6 EJ
= 1,5EJ
22
4 EJ 4 EJ
+
= 2 EJ
4
4
k 32 = k 23 =
2 EJ
0,5 EJ
4
4 EJ 4 EJ
+
= 3EJ
4
2
2
0,5 B = 40
EJ
DX
3 C 40
B =
26,667
EJ 0
C
M AB =
2 EJ
3.35556
0 + 26,667
=0
4
4
M BA =
2 EJ 1
3 35556
0 + 2 26,667
= 13,333kNm
4
EJ
4
M BC =
2 EJ 1
(2 26,667 ) 40 = 13,333kNm
4 EJ
M CB =
2 EJ 1
26,667 + 40 = 53,333kNm
4 EJ
M CD =
2 EJ 1
[0 3 35556] = 53,333kNm
2 2 EJ
M DC =
2 EJ 1
[0 3 35556] = 53,333kNm
2 2 EJ
V d 1: Phn tch kt cu khung phng di y bng phng php chuyn v gc. Bit rng
cng cc thanh ng ca khung EJ, thang ngang 2EJ.
180
40kN/m
B
J
A
2J
72
72
72
72
J
D
+ 36
36 +
Hnh 4.12
Cch gii khung phng theo phng php chuyn v gc trnh by ti gio trnh C hc kt
cu tu thy.
Momen ti ngm (fixed moments) tnh nh sau:
M FBC =
40 6 2
= 120kN .m
12
88
2 EJ
(2 A + B 0) = 0,5EJ B
4
2 EJ
( A + 2 B 0) = EJ B
4
M BC = 120 +
M CB = 120 +
2 EJ
(2 B + C 0) = 120 + 4 EJ B + 4 EJ C
6
3
3
2 E (2 J )
( B + 2 C 0) = 120 + 2 EJ B + 4 EJ C
6
3
3
Vi D = 0 c th vit:
M CD = 0 +
2 EJ
(2 C + D 0) = EJ C
4
M DC = 0 +
2 EJ
( C + 2 D 0) = 0,5EJ C
4
7EJc = - 72
89
M BC = 120 +
M CB
M CD = 72kN .m;
M DC = 36kN .m
Biu momen un trnh by ti hnh pha phi, hnh 4.12.
V d 2: Gii khung phng sau y, khi gii tnh n trng hp cc nt tham gia chuyn v tuyn
tnh. Bit trc m un n hi vt liu lm khung E, momen qun tnh mt ct ghi ti hnh 4.13.
C th tnh mo men ti ngm o cho dm BC theo cc cng thc t sc bn vt liu:
40 6 2
= 120kN .m;
12
= 120kN .m
M FBC =
M FCB
2 EI
3
2 A + B
= 0,375
4
4
M BA = 0 +
2 EI
3
A + 2 B
= EI B 0,375
4
4
M BC = 120 +
M CB = 120 +
2 E (2 I )
(2 B + C ) = 120 + 1,333EI B + 0,887 EI C
6
2 E (2 I )
( B + 2 C ) = 120 + 0,667 EI B + 1,333EI C
6
M CD =
2 E (2 I )
3
2 C + D
= 1,333EI C 0,333EI
6
6
M DC =
2 E (2 I )
3
C + 2 D
= 0,667 EI C 0,333EI
6
6
90
40kN/m
B
I
A
2I
2I
Hnh 4.13
Phng trnh cn bng momen.
M
M
BA
=0
+ M BC = 0
M
M
=0
CB
+ M CD = 0
M AB + M BA
4
v H D =
M CD + M DC
6
V d 1: Na cung trn, bn knh a, ngm hai u vo tng cng. Ti tp trung P t ti gia cung,
tc ng theo phng php tuyn vi mt phng cung. Xc nh momen un, lc ct gin.
Hnh 4.14
Trng hp kt cu i xng, ti b tr ti ng tm i xng, chng ta c th chia c kt
ny thnh hai phn i xng xem xt. Ti v tr t P, ct cung trn ta hai phn na cung trn,
mt u mgm, u kia chu lc tp trung P. Momen n v b tr ti u t do cung ny.
Li gii
Momen un v momen xon do lc thc:
M(x) = P.r.sin
MT(x) = P(r - rcos)
Momen n v mang gi tr sau:
m = -1.cos
mT = -1.sin
1P =
M .m
M .m
dx + T T dx
EJ
GJ p
92
/2
1P = 2
Pr 2
2
/2
1
1
+
EJ GJ
p
11
=
/2
/2
mT2
m2
cos 2
sin 2
dx +
dx = 2
rd + 2
rd =
=
EJ
GJ P
EJ
GJ P
0
0
.r 1
+
2 EJ GJ P
1,125 Pr 2
;
EJ
11 =
1,125r
EJ
1P
11
Pr
= 0,318 P.r
P/2
as
X=1
P/2
A
P/2
0,5Pa
in
X=1
x C
x A
0,182Pa
0,182Pa
-0,5Pa
0,318Pa
0,174Pa
Hnh 4.15
93
0,174Pa
Bi tp
P
A
q
B
J
A
B
C
a) Bai tap 1
b) Bai tap 2
Hnh 4.16
I3
I3
I2
I2
I3
I3
k
P
I2
I1
I2
I1
Hnh 4.17
3. Xc nh phn lc, trnh by biu momen un khung phng ti hnh 4.17 ha tri.
4. Xc nh phn lc, trnh by biu momen un khung phng ti hnh 4.17 pha phi.
94
A
P
C P
P
C
2Q
a) Bai tap 5
b) Bai tap 6
c) Bai tap 7
Hnh 4.18
5. V th momen un vng b tc ng hai lc P ko i xng, hnh 4.18a.
6. V th momen un vng b tc ng lc su lc P ko i xng, hnh 4.18b.
7. V th momen un vng b tc ng ba momen nu ti hnh 4.18c.
P
Pa
C
Pa
P
Hnh 4.19
8. Trnh by th momen un gin ti hnh 4.19.
9. Hai dm cng vt liu, dm th nht di l1, cng EJ1, dm th hai di l2, cng EJ2, t ta
ln nhau, vung gc vi nhau. im ta ln nhau chnh gia si mi dm. H thng chu ti tp
trung P, tc ng php tuyn, ti im ta ang nu. Xc nh phn lc hai dm di tc ng ca
P.
Hng dn: a) R1 t dm th nht v R2 t dm th hai tha mn iu kin R1 + R2 = P.
b) vng ca im gia hai dm bng nhau.
95
P
m
da
m
na
i
d
Hnh 4.20
10. V biu momen un trong khung phng nu ti hnh 4.21.
EJ1=1
B
h
2h
EJ2=2
h
D
h
Hnh 4.21
96
CHNG 5
TM MNG
t/2
Tm tt
Tm mng c xc nh trong h ta Oxyz nh ti hnh 5.1
t/2
Tam mong
Chuyen v
Hnh 5.1
Quan h gia bin dng chuyn v bi ton phng p dng vo tm mng:
u
x
v
y =
y
u v
xy =
+
y x
x =
(a)
v = z y
(b)
Thay phng trnh (b) vo (a) chng ta nhn c cc biu thc tnh bin dng trong tm.
T gi thit m bo vung gc ca php tuyn sau bin dng, cc biu thc xz = yz = 0, cn
bin dng z = 0 v nh vy bin dng tm trong mt phng 0xy s l:
97
y = z
x y
= z
+
x
y
x = z
xy
K hiu x =
x
;
x
y =
x
x
y
y
y
(c)
xy =
x y
=
, phng trnh (c) tr thnh:
y
x
x = z x
y = z y .
xy = 2 z xy
Thay th x =
w;
x
y =
w vo (c) c th thy:
y
2w
x 2
2w
y = z 2
y
2w
xy = 2 z
xy
x = z
(d)
xy
1
0
x
0 y
2(1 + ) xy
0
(e)
1
1
0 0
x
y
1
2 xy
0
0
(f)
Nx =
x dz;
t / 2
t/2
Ny =
y dz;
t / 2
t/2
N xy =
xy
dz;
t / 2
Trng hp trng thi ng sut phng quan h gia hp lc v bin dng tng t phng
trnh trong nh lut Hooke:
98
Nx
Et
Ny =
2
N 1
xy
1
1
0 0
0 x
0 y
1
2 xy
(g)
1
0 N y
y =
Et 0
0 2(1 + ) N xy
xy
ng sut v hp lc trong phn t tm din t ti hnh 5.2 tip theo.
(h)
Momen va lc
ng suat
Hnh 5.2
Momen un, momen xon v lc ct lin quan ng sut va trnh by c bit di dng:
M x 2t x
Momen un, momen xon M y = y zdz
M 2t
xy
xy
(i)
q x 2 xz
v lc ct = dz
q y 2t yz
(j)
Mx
1
Et 3
1
M y =
2
M 12(1 ) 0 0
xy
(k)
0 x
0 y
1
2 xy
Et 3
i lng D =
trong cng thc cui c tn gi cng tm.
12(1 2 )
99
+
M y =
t
12(1 2 ) y 2
x 2
M
xy
2w
(
)
1
xy
x
1
12
y = 3
Et 0
xy
1
0
M x
M
y
2(1 + ) M xy
0
0
t / 12
M xy z
xy = 3
t / 12
x =
(l)
yz
xz
yx
x
xy
y
Hnh 5.3
100
iu kin cn bng
q x q y
+
+ p=0
y
x
M x M yx
+
q x = 0
x
y
M y M xy
+
q y = 0
y
x
(m)
Thay th hai cng thc cui t h phng trnh ang cp vo phng trnh u, chng ta
nhn c phng trnh cn bng bc cao hn sau y:
2
2
2 M x M xy M y
+
+
+ p=0
xy
x 2
y 2
(n)
Thay th cc biu thc t (11a) vo v tr Mx, My, Mxy ca phng trnh (n) chng ta nhn
c phng trnh vi phn bc 4 trnh by iu kin cn bng.
4w
4w
4w p
+
+
=
2
x 4
x 2 y 2 y 4 D
(o)
( )
trong 4 = 2 2 = 2 , cn
2 =
p
D
2
2
+
x 2 y 2
(a)
X
n =1
( x) sin
hoc w(x,y) =
ny
b
Y ( x) sin
n =1
nx
a
(b)
hoc q =
q
n =1
sin
nx
a
(c)
Chn phng n 2 khi tip tc gii bi ton ny. Nhn hai v ca biu thc cho q vi
(2/a)sin(mx/a) v tch phn t x = 0 n x = a, h s qn s c xc nh:
101
qn =
4q
n
khi n =1,3,5,...
qn = 0 nu n =2,4, ...
(d)
T :
nx
1
sin
n =1,3,.. n
a
4q
q=
(e)
Thay biu thc trn vo (b), vi n =1,3,5,... s nhn c phng trnh vi phn bc bn sau:
n
YnIV -2
Li gii ring l
n
Yn + Yn =
a
4q
nD
(f)
4qb 4
b
, vi =
5
4
a
n D
(g)
a
a
a
a
a
a
+
4qb 4
(h)
n 5 D 4
2
2
w(x,0)
=
w(x,b)
=
w(x,b) = 0.
y 2
y 2
Y ( x) sin
n =1
(i)
nx
vo cc phng trnh thuc iu kin bin trn s
a
nhn c:
Yn(0) = Yn(0) = Yn(b) = Yn(b) = 0.
(j)
T :
ny
ny
cosh
sinh
n
n
y
4qa 4 n
b +
b
Yn ( y ) =
tanh
1 1 +
5
n
ny
2
2b
(n ) D 4
sinh
cosh
b
2
102
(k)
ny
cosh
n
n
1
b +
M x = 3 3 1 1 + (1 )
tanh
n
4
2
n =1,3, n
cosh
4
ny
sinh
ny
b sin nx
+ ( 1)
n
a
2b
cosh
(l)
ny
cosh
n
n
1
b +
M y = 3 3 + ( 1)
tanh
n
4
2
n =1,3, n
cosh
4
ny
sinh
ny
b sin nx
+ ( 1)
n
a
2b
cosh
(m)
4qa 3
4qa 3
Hnh 5.4
Mx
Li gii
ng sut do un tnh theo cng thc:
x ,max =
M x 6M x
= 2 = 10 8 Pa = 100 MPa
Wx
t
max =
x ,max y
2
= 50 MPa
1.t 2
= 300 Nm / m
6
103
M
nh gii thiu trong phn un dm.
EJ
x ,max =
y ,max =
max =
6M x
= 112,5MPa;
t2
6M y
= 37,5MPa;
t2
x ,max y ,max
2
= 37,5MPa
eq =
2
2
( 1 2 )2 + ( 2 3 )2 + ( 3 1 )2
= 99 MPa
pb 2
= 200 N .m / m;
8
M y ,max = M x = 50 N .m / m
T c th tnh tip:
x ,max =
6M x ,max
t2
= 75MPa
M x ,max M y ,max
2
= 75 N .m / m
6Qmax
= 28,1MPa
t2
104
Et 3
= 1,14kN .m
12 1 2
5 pb 4
= 0,73mm
384 D
n nh tm hnh ch nht
cr = k
trong
2D
b 2t
mb a
k =
+
a mb
a
b
T c th tnh:
cr = 2,88MPa
< [ ] = 240MPa
cr , x = cr , y = k
2D
b 2t
105
mb 2
2
+n
trong k =
=2
2
mb
2
+n
a
cng tm:
D=
Et 3
= 410 N .m
12 1 2
cr , x = cr , y = k
2D
b 2t
= 50,6MPa
Tm b ct
cr = (0,9k S )
E
b
t
Trong
b
k S = 5,35 + 4 = 6,9
a
cr = 114MPa
V d 2: Tm hnh ch nht, cnh a = 30 cm, b = 12 cm, t = 0,1 cm, b vin bng np cng
ba cnh, hai cnh di v mt cnh ngn, cnh ngn cn li gn cht vo c cu khe. Tm chu lc
ct t ti nt trn ca tm, xem hnh. Bit rng E = 2.105 MPa, [] = 250 MPa.
Xc nh lc ct gii hn, bit rng h s an ton cho n nh n = 1,5.
P
Hnh 5.5
Li gii
ng sut ct ti cc mp tm:
106
nPcr
= 4,17.10 3 Pcr , (Pa)
b.t
cr = (0,9k S )
E
b
t
b
vi k S = 5,35 + 4 = 5,99
a
1. Gii bi ton un tm mng, hnh ch nht, kch thc a x b, trnh by ti hnh 1, phn tm
mng, ta trn cc cnh, chu tc ng p lc p(x,y) theo phng php tuyn.
Phng n thc hin: trnh by p(x,y) dng chui Navier.
mx ny
p( x, y ) = C mn sin
sin
a b
m =1 n =1
ab 0 0
a b
a b
C mn
16 p 0
2 mn
m, n = 1,3,5,...
16 p 0 1
a 2b 2
mx ny
w( x, y ) = 2
sin
sin
2
2
mn m =1 n =1 mn (bm ) + (an )
a b
m, n = 1,3,5, . . .
3. S dng kt qu bi tp 2 tm vng im gia tm vi a/b = 1,6.
4. S dng kt qu bi tp 2 gii bi ton tm mng lm t thp, kch thc 200mm x 400mm,
chiu dy tm t = 6mm, E = 210 GPa, = 0,3. p lc p0 = 100 kPa.
Xc nh wmax cho cc trng hp sau:
Cc cnh ta t do
Cc cnh ngm
107
max
b
= K 1 p
t
wmax = K 2
pb 4
;
Et 3
H s Poisson = 0,3
Bng 1
Trng hp 1:
Bn cnh ta trn gi
a/b
1.0
1.2
1.4
1.6
K1
0.2874 0.3762 0.4530 0.5172
K2
0.0440 0.0616 0.0770 0.0906
1.8
2.0
0.5688 0.6102
0.1017 0.1110
3.0
4.0
0.7134 0.7410
0.1335 0.1400
Trng hp 2:
Bn cnh ngm
a/b
1.0
1.2
1.4
K1
0.3078 0.3834 0.4356
K2
0.0138 0.0188 0.2260
1.8
2.0
0.4872 0.4974
0.0267 0.0277
0.5000
0.0284
1.6
0.4680
0.0251
5.0
0.7476
0.1417
0.7500
0.1421
Trng hp 3:
Hai cnh i din, cnh a, ta t do, hai cnh kia ngm
a/b
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
2.0
K1
0.4182 0.5208 0.5988 0.6540 0.6912 0.7146 0.7500
K2
0.0210 0.0349 0.0502 0.0658 0.0800 0.0922 0.1422
Trng hp 4:
Hai cnh i din, cnh b, ta t do, hai cnh kia ngm
a/b
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
2.0
K1
0.4182 0.4626 0.4860 0.4968 0.4971 0.4973 0.5000
K2
0.0210 0.0243 0.0262 0.0273 0.0280 0.0283 0.0285
3)
4)
5)
6. Chng minh nhng biu thc sau y, dng cho tm hnh trn.
Chuyn v hng li tm: u r = z
Bin dng:
dw
dr
(a)
du
d 2w
= z 2
dr
dr
ur
z dw
=
=
r
r dr
r =
(b)
108
d 2 w dw
E
z
+
1 2 dr 2 r dr
1 dw
E
d 2 w
z
ng sut: =
+
dr 2
1 2 r dr
z =0
r =
(c)
Nu k hiu M momen un phn b trn n v chiu di, cng thc cui c th vit
thnh:
Mrz
t3
M z
= 12 3
t
r = 12
(d)
vi
d 2 w dw
M r = D 2 +
r dr
dr
vi
1 dw
d 2 w
+
M = D
dr 2
r dr
Et 3
D=
12 1 2
(e)
( x ) max,min = 6
( ) max,min
Phng trnh vi phn bc bn un tm, chu tc ng lc php tuyn p(r) c vit thnh:
d 2 1 d d 2 w 1 dw p (r )
=
4 w(r ) = 2 +
+
r dr dr 2 r dr
D
dr
109
Hnh 5.6
Hnh 5.7
Hnh 5.8
4
110