RIKZAAL

GASREPUBLIEKGRONINGEN

eendramaintienbedrijven
(maarmetuitzichtopheteinde).

HighSandandLiquidLakePublishers
(CC)2015

Deze tiendelige serie werd oorspronkelijk geschreven door Rik Zaal voor De
Correspondent. Rik Zaal (1945) schreef onder andere voor Het Parool, de
Volkskranten NRC Handelsblad en maakteradioentelevisieprogrammas.Hij
schreef het standaardwerk Heel Nederland, de reisgids Het beste van
Nederland,een gezaghebbend boekover Spanje, de romanVerlorenzoon.com
enZeventig,zijnmeesterecenteboek,metnotitiesoverhetouderworden.

Waarmogelijkzijndelinksuitdeartikelenvervangendoordebronwaarnaar
delinksverwezen.AlleenalsdelinksnaarYouTubefilmpjesofgrote
pdfbestandenverwijzenisdelinkgehandhaafd.

Dezebootleguitgave(*)vanGasrepubliekGroningendoorRikZaalisverzorgd
doorHighSandandLiquidLakePublishersenkanvolgensCreativeCommons
alleenzonderveranderingenengratiswordenverspreid.Dezeuitgaveis
beschikbaaralsPDFenalsePub.

*
Wantwanneerjejeheleleven(...)betaaldbentdoordegemeenschap,kunjeopgevorderdeleeftijd,waaropjebovendien
genietvanallerleipensioenregelingen,tochweleensietsterugdoenvoordiegemeenschap?
RikZaal

EenkerkopeenwierdeinhetGroningsedorpEzinge.Foto:SakeElzinga/bewerkingLeonPostma

GasrepubliekGroningen:eendramain10bedrijven(maarmetuitzichtophet
einde)

HoemoethetverdermetGroningen,zogetroffendoorkrimpenbevingen?Datisde
leidendevraagvoordezoektochtvangastcorrespondentRikZaal.Hijtrokdeprovinciedoor,
opzoeknaarperspectief,envielvandeeneemotieindeandere.Aflevering1vaneen
dramaintienbedrijvenentienemoties.Vandaag:Woede.

SindsenigejarenbezitikeenkleinhuismetgrootuitzichtophetGroningerHogeland.
WanneerikhetinAmsterdam,mijnhoofdverblijfplaats,overdathuisheb,wordtmij
tegenwoordigonmiddellijkgevraagdofiklasthebgehadvandeaardbevingen.Ikkanzedan
geruststellenmetdemededelingdatmijnhuiszichbuitendebevingszonebevindt.

Alszeverdervragen,bijvoorbeeldwaarmijnhuiszichdanwlbevindt,enikzegdatdatin
Houwerzijlis,endat(omdatikmekanvoorstellendatzeernooitvangehoordhebben)het
dorpvlakbijZoutkampligtennietvervanUlrumenLeens,hebbenzegeenidee.

VerderwetenzeookniksvanGroningen.Ja,destad,daarzijnzeweleensgeweestenja,
datmuseum,
ditmuseum:

datisechttegek,engezelligishetookindiestad,maarhetlanderboven,hetHogeland,
hetgebieddatzichalseenwaaieruitstrektbovendestad,daarzijnzenognooitgeweest.

Enooknietinderestvandeprovincie,hetWesterkwartier,deVeenkoloninof
Westerwolde.Waaromzoudenweook?hoorjezedenken.

Regelmatigvragenmensen:Wanneergaje
weernaarFriesland?Wanteentweede
huisjeinFriesland,datbegrijpenze

IkverteldeonwetendenookweleensdatzichopdatHogelandtientallenmiddeleeuwse
kerkenbevindenenikdurfookweltezeggendatikhetopzijnminstraarvinddatze
sommigeromaanseengotischekerkeninFrankrijk,ItaliofSpanjewelkennen,ener
omwegenvooroverhebbenomdieophunvakantiestebezoeken,maardatzedieschataan
romaanse,romaansgotischeengotischekerkeninGroningennietalleennietbezoeken,
maarerzelfsgeenweetvanhebbendatzebestaan.

Endandatlandschap,hetoudstecultuurlandschapvanNederland,datwierdenlandschap
datalindevijfdeeeuwvoorChristuswerdbewoondenbebouwd,daarhebbenzeookgeen
ideevan.Eenwierde,watisdat?O,eenterp.DatFriesebegripvoorhetzelfdefenomeenEn
hetkomtooknoggeregeldvoordatmensenvragen:WanneergajeweernaarFriesland?
WanteentweedehuisjeinFriesland,datbegrijpenze,datkennenzevanfamilie,vrienden
enbekendeNederlanders,maareenhuisjeinGroningen,nee,datgaathet
voorstellingsvermogenteboven.

Eenpaarscheurtjes,eenfactoflife?
Groningenbuitendestadistegenwoordigdusslechtsbekendvandeaardbevingen.Endaar
moetikhethierhelaasookoverhebben.WanthoedaarinderestvanhetoverGroningen
onwetendeNederlandopisgereageerd,behoorttotdewanstaltigsteuitingenvanonbegrip
dieikdelaatstetijdhebmeegemaakt.

Zelfstoenerin2012tweebevingenwarengeweestmeteenkrachtvan3.6,respectievelijk
3.2opdeschaalvanRichter,dietotvlakbijmijntochbuitendebevingszonegelegendorp
fikseschadehaddenaangericht,werdendiebevingennietserieusgenomen.Watwarendat
nouvoorcijfers?DieverwoestendebevinginPakistanwasereenvan7.5geweest,endie
tsunamivan2004begonmeteenzeebevingvan9.1.Datwarenpasgetallen.ViaFacebook,
TwitterenviacartoonsvanondermeerwerdendeGroningersbelachelijkgemaakt.Een
paarscheurtjeshetmochtwat.

InGroningenwistmenondertussendateenbevingvan3.6daareenheelandereffecthad
daneenbevingvan3.6inPakistanofeenanderklassiekaardbevingsgebied.Diebevingen
haddenplaatsopmeerdantienkilometeronderdegrond,dieinGroningenopdrie
kilometer,waardoorheteffectvandeophetooglagewaardenveelgroterwasdanzeinde
echteaardbevingslanden.

Enhetwerderger.ToenministerKamptochmaareensinGroningenkwamkijkenomde
schadeoptenemen,bestondhijhetomoverdebevingenendegevolgentesprekenals
a
factoflife.

LaterkwamHenkKampopzijnuitspraakterug.,RTVNoorddeedophunwebsiteverslag.

Kamp: 'Fact of life' was fout

Geplaatst: 20:58 uur, donderdag 9 oktober 2014

Foto: RTV Noord

Eenfout.ZonoemtministerHenkKampvanEconomischeZakenzijnopmerkingdatde
aardbevingeninGroningeneen'factoflife'zijn.
Hijzeidatdonderdagavondnaafloopvanhet
debat
overdeaardbevingvanvorigeweek
indestadGroningen.'Ikprobeeraltijdzogoedmogelijkformuleren,maardatlukt
natuurlijknietaltijd',zegtKamp.'Ikhoumealtweejaarintensiefbezigmetwaterin
Groningengebeurt.Mensenhoevenzichnietdoornwoordvanmijdoordewijstelaten
brengen'.

Analysebeving
OpaandringenvanministerKampkomtereenanalysevandelaatstebeving.'Ikbenook
ongerustoverdewinninginhetEemskanaalcluster',zegtKamp.'Datheeftnuermogelijk
toegeleiddatereenaardbevingisgeweestbijTenBoerdieookgevolgenheeftgehad
voordestadGroningen.Omdatikdaarbezorgdoverbenhebikeenanalysegevraagd
aandeNAM.Ikwildiebinneneenmaandhebben.Dieanalysezalikdirectdoorspelen
naarhetStaatstoezicht,diegevenadviesendaarzaliknogditjaareenbesluitover
nemen.'
Ofdeanalyseleidttotverminderingvandegaswinninginhetzuidelijkdeelvanhet

gasveldwilKampnognietzeggen.'Maarikgageenenkeleoptievoormijnbesluit
uitsluiten',aldusdeminister.

Totgrotewoedevandebewoners.

Ikwerd,hoewelikzelfgeenschadehadgeleden,ookwoedend.Deimpertinentievaneen
ministerdiealleendachtaanhetgeld,aanhetgatindebegrotingdatzouontstaanalshij
mindergaszougaanpompen,maaktemijziedend.Enikwerdlidvande
GroningerBodem
Beweging.


Jemoettochwat.

November1965:soldatenleggennieuwegasaanvoerleidingenaanbijHoogkerkinGroningen.Foto:ANP/bewerkingLeon
Postma

GasrepubliekGroningen:indenbeginnewasergas(eneenheleboeleuforie)

HoemoethetverdermetGroningen,zogetroffendoorkrimpenbevingen?Datisde
leidendevraagvoordezoektochtvangastcorrespondentRikZaal.Hijtrokdeprovinciedoor,
opzoeknaarperspectief,envielvandeeneemotieindeandere.Vandaag:deeuforievan
hetprillebegin.
IederaanwieRikZaalverteltdathijeenhuisinGroningenheeft,vraagt1.ofhijlastheeft
vanaardbevingenen2.wanneerhijweernaarFrieslandgaat.Maarniemandlijktzichecht
omdebevingentebekommerenofomdeprovincieberhaupt.Indeel2vandezeserie:
hoeisdekwestiemethetGroningsegaseigenlijkbegonnen?

Ikzettemijnwoedeopeenlaagpitjeenverdieptemeindegeschiedenisvanwatikmet
goedvindenvanFrankWestermanhierDegasrepublieknoem.

WestermangroeideopinAssenalszoonvaneenNAMingenieur.HijstudeerdeTropische
CultuurtechniekaandeLandbouwuniversiteitWageningen.Hijwerktealsjournalistvoorde
VolkskrantenNRCHandelsbladenisnufulltimeschrijver.(deauteurvanhetprachtige
boek
DeGraanrepubliek.

Degraanrepubliekishetverhaalvandetwintigsteeeuw,gesitueerdinhetgrimmigste
stukjeNederland.AandehandvandeopkomstenondergangvandeGroninger
graanbaronnenverteltFrankWestermanhoehetboerenerfdeafgelopenhonderdjaar
doordestormenvandegeschiedenisisgegeseld.Tienjaarlaternadeverschijningvan
dezemoderneklassiekerpaktdeauteurdedraadopnieuwopbijhetapocalyptischeeinde
ineentoegevoegdhoofdstukoverdeonderwaterzettingvaneenvanderijkste
akkerbouwgebiedenvanEuropa.
Indezenieuweeditie(de28edruk,vermeerderdmethetactueleslothoofdstuk'Deblauwe
revolutie')nemendeverhaallijnenuitdetwintigsteeeuweenonverwachte,dramatische
wending.

Bijdejubileumeditie
MichalZeeman:'Magnifiekboek[...]geleidelijkaanwordt,indatnieuwehoofdstuk,de
perversiteitzichtbaarvandeonderneming.[Westerman]beluistertdeondertoonvan
dweepzuchtinaldiehysterischetoekomstperspectieven,hijbeluistertvooralookdestem
vandetraditie[...]Mooiboek:hetstaatongehavendovereind,tienjaarlater.Enhet
kreegvoorzijnverjaardageendreigendecodacadeau.'
Volkskrantwaardering:*****

Watikopwebsites,inkrantenknipselseningesprekkenmetbetrokkenenallemaal
tegenkwamvoeddeeenandereemotie:verbazing,totaanverbijsteringtoe.Het
amateurisme,deonverschilligheid,degeldzucht,dedomheid,detunnelvisieende
leugenachtigheidstredenomdeoverhandinwatzichontroldealseenmoderndramaop
oudekleigrond.

Terwijlhetallemaalzoeuforischwasbegonnen.Ikherinnermenoggoeddeopwindingdie
iniedergevaloverGroningenkwamtoenin1959gaswasgevondenonderdeakkersvan
boer
Boon

LeeshiermeeroverboerBooninHistorischNieuwsblad.
inKolhambijSlochteren.

BoerBoonwerdnietrijkvanhetgasonderzijnwei
Door: Maarten Muns
HNnr.1/2011
Energiegeschiedenisophetweb

Wie wil weten waarom we het hier in Nederland zo goed hebben, moet het antwoord niet
alleen zoeken in begrippen als Hollandse handelsgeest of de Rotterdamse haven. Daar ligt
de bron van onze naoorlogse rijkdom niet. Die werd namelijk niet eerder aangeboord dan in
1959, toen onder het land van een Groningse boer het eerste aardgas werd ontdekt. De
vondst bleek algauw het grootste gasveld van Europa te zijn.
VolgensprominenteoudpoliticialsJanTerlouwenHarryNotenboomwashetdankzijhetGroningse
gasdatregeringenindejarenzestigenzeventigkondeninvesterenindeverzorgingsstaat.Het
Nederlandseaardgasheefteeninteressantegeschiedenis,dieopdewebsite
Gasinbeeld.nl
prachtig
opeenrijtjeisgezet.
GasinBeeldiseenonderdeelvanhetgrootschaligedigitaliseringsprojectBeeldenvoordeToekomst,
waarinverschillendeaudiovisueleinstantieshunarchievenopinternetbeschikbaarmaken.Opde
websiteisdanookvooralvideomateriaaltevindenvoortoelichtendetekstenisminderruimte
vrijgemaakt.Hetverhaalopdesiteischronologischopgebouwd,watwelzoprettigisvoorhet
overzicht.Ookstaateropdevoorpaginavandesiteeenhandigetijdlijn,waarindegeschiedenisvan
hetgasvandeprehistorietotnutevolgenis.

Diegeschiedenisbegintconcreetin1810,toenNapoleondemijnwetuitvaardigde,diesteltdatelke
bodemvondsteigendomvandestaatis.DeGroningseboerBoon,onderwienslandhetgaszat,iser
dusnietrijkvangeworden.Wekunnenhethemzelfhorenvertellenineenvandevelefilmpjesopde
site.
Ookeenaanraderishetorigineleinstructiefilmpjeuit1965waarindeoverheiddeNederlandse
huisvrouwuitlegtwatdeoverstapvanhetouderwetsestadsgasnaaraardgasbetekentvoorhaar
dagelijksewerkzaamheden.EenleukeaanvullingophetprojectishetonderdeelVerhalenvan
Slochteren.Hierstaanpersoonlijkehistorischeboodschappenvanbetrokkenenbijdegasvondst.De
verhalenzijngemixtmetoriginelebeeldenuitdietijd.
Datnatuurschattenalsolieengaseenbelangrijkeinvloedopdeloopvandegeschiedeniskunnen
hebben,wetenzeookindeVerenigdeStaten.VervoordatdeolieschattenvanhetMiddenOosten
bekendwaren,vondendeAmerikanenheteerstezwartegoudineigenland.Erzijntallozewebsites
overditverleden.Dewebsite
petroleumhistory.com
ishetmeestuitgebreid.Zonbeetjealleswat
debezoekeroverhetroemruchteverledenvandeAmerikaanseolieindustriewilwetenishierte
lezen.Helaasmaaktdesitegeengebruikvanvideoofaudiofragmenten.Welzijnermooie
historischefotosenlandkaartjestevinden.Ergleukzijndegedetailleerdetekeningenvanvernuftige
negentiendeeeuwseoliepompen.
Eengrappigewebsiteoverenergiegeschiedenisinhetalgemeenis
EnergyTimeMachine.
Deze
websiteissimpelvanopzet,maargeefteenheelaardigekijkopdeontwikkelingvanenergievormen
inhetverleden,vanmiddeleeuwsewaterkrachtcentralestotkernreactors.Geziendevrolijke
tekeningenisdesitegerichtopeenwatjongerpubliek,maarhijbiedtverassendefeitjes.Zolezenwe
datdepauszichineentwaalfdeeeuwsebulhoogstpersoonlijkoverdeoprichtingvanwindmolens
uitsprak.DewindwasnueenmaalvanGod.

Ikwasveertienjaarenwoondeindestad.IndeachterkamervanonshuisindeRijnstraat
haddenweeenkolenkachel,indevoorkamereenoliekachel,opmijnkamerstondookeen
oliekachel,enverderwarenernogwatelektrischestraalkachelsomelderswatwarmtete
leverenalsdatnodigwas.

Nooitmeerkolenscheppenineenkolenkitdienaardekachel
moestwordengesjouwd,nooitmeerbangzijnvoorelectrocutie
dooreenstraalkachel
Entoenwasergas.Tenminste,datzousnelkomen.Nooitmeerkolenscheppenineen
kolenkitdienaardekachelmoestwordengesjouwd,nooitmeerslepenmetblikken
petroleum,nooitmeerbangzijnvoorelectrocutiedooreenstraalkachel.Moderne,luxetijden
warenvooronsaangebroken.
Nietalleenparticulierenzoudenvandenieuwerijkdomprofiteren,ookzakenmensenkonden
meedelenindenieuwewelvaart.ZoalsmijnoomJo.Wanttoeninhetbeginvandejaren

zestigwerdbegonnenmetdeaanlegvanpijpleidingenomhetgastetransporteren,meldde
hijzichbijdeAmerikaanseingenieursenuitvoerdersdiezichmetdezegigantischeklus
bezighielden,enverteldehundathijalleswatzenodighaddenkonleveren.
HijwasdeeerstezakenmandiezeinGroningenzagen,wantOomJohadgoederesearch
gepleegd.Hijhaduitgezochtwanneerzearriveerdeneninwelkhotelzelogeerden,en
zorgdeervoordathijdaaralheelvroegaanwezigwas.Amerikanendoenhetliefstzakenbij
hetontbijt,verteldehijmeooit,endusmoetjedanmeteentoeslaan.Endatdeedhij,tot
vreugdevanzijnnieuweklanten,dieverrastwarendatereenGroningerbestonddieprecies
begreephoezijgraagzakenwildendoen,zolegdehijmevoltrotsuit.

Alleswatzemaarwilden

De kerk in Huizinge. Foto: Rogier Maaskant

OomJohandeldeinautomaterialen,maarhijregeldevoorzijnnieuweklantenalleswatze
maarwilden.Autos,radios,bouten,moeren,spijkers,generatorenenanderevoorhetwerk
noodzakelijkedingen,maarookcornflakes.Wantzonhotelsnaptnietdatdieluinatuurlijk
eenheelanderontbijtgewendzijndanwij,verteldehijmegniffelend.Dathijzeookdames
vanlichtezedenkonleveren,hoordeiklater.Toenikdaarvolgenshemgrootgenoegvoor
was.

DeeersteGroningerdiegeldverdiendeaanhetgas,ofdegasbel,zoalsdeontdekking
aanvankelijkwerdgenoemd,wasfotograafDirkvanderVeen.Toenin1959heteerste
gasveldwerdaangeboordendevlamdiedaarhetfeestelijkegevolgvanwastotindewijde
omtrektezienwas,arriveerdehijterplekkeominopdrachtvanhet
Nieuwsbladvanhet
Noorden
eenfototemaken.
Maarja,eenfotovanwat?Vaneenakkermeteenvlamerboven?DatleekDirknietzon
goedplaatjeopteleveren.Dussleeptehijeenlandbouwwerktuignaardeakkerenzettedie
zoneerdathetdevoorgrondvanzijnfotozouworden.Hijfocusteopdevlamenkreegop
diemanierhetwerktuigonscherpinbeeld.Hetwerdeenbijnaromantischtenoemenfoto,
dieDirknietalleenaandekrantverkocht,maarlaterookaandeShell(diehetgashad
aangeboordenaangestoken)vooropdecovervanhetjaarverslag
.
HetisopdiemanierdebestbetaaldefotouithetrijkelevenvandeGroningerfotograaf
geworden,zoverteldehijmelater,toenikalsleerlingjournalistvandiekrantweleensmet
hemopstapging.

Eenprettigendefinitiefgegeven
HetGroningeraardgas,opgepomptvanuiteenvandegrootstegasveldenvandewereld,
zouhiernaheelNederlandgaanverwarmenendeNederlandsestaatveelgeldopleveren,
mededoorde
exportnaaranderelanden.

LeeshieropNOSondermeeroverdeexportvangas.

GaswinninginGroningen:alleinsenouts
12-02-2013, 16:54 AANGEPAST OP 12-02-2013, 16:57

SindsafgelopenvrijdagzijnerinGroningen1500schademeldingenbijdeNederlandse
AardolieMaatschappij(NAM)binnengekomennaeenserieaardschokken.Uit
onderzoekblijktdatmindergaswinnendeenigeoplossingis.Jezoukunnenzeggen:
stopmaarmetdatboren.MaarvolgensministerKampkandatnietzomaar.Waarom
eigenlijkniet?WijzettenalleswatjeoverhetNederlandsegasmoetwetenopeen
rijtje.InsneltreinvaartdoordegeschiedenisvanhetGroningsegas.

1.Waarwordtdatgasvoorgebruikt?
Mindergaswinnenismakkelijkergezegddangedaan.BijnaalleNederlandse
huishoudenshalenhungasuitGroningen.Enimporterenuithetbuitenlandkanook
niet,omdatonzegasfornuizenenverwarmingsketelsnietwerkenopandergasdan
Groningsgas.
Endanhebjenogdeelektriciteit.HetGroningsegaswordtnamelijkooknogeens
gebruiktomelektriciteitoptewekken.Ruim60procentvandeinNederland
geproduceerdeelektriciteitkomtdaarvandaan.

2.Watleverthetop?
Vorigjaarwerd47miljardkubiekemetergasgewonneninGroningenendatleverde
deschatkistzo'n11,5miljardeuroop.D66,GroenLinks,SPendeChristenUniewillen
datdeGroningsegaswinningwordtverminderd,maarvolgensKampzouzo'n
verminderingzeker2,2miljardeurokosten.Slechtnieuwsvooreenschatkistdietoch
alnietzoruimgevuldis.
Kampisdusnietzohappigomdegaswinningteverminderen.Hijwileerst
onderzoekenwatdegevolgenzijnvoordeNederlandsehuishoudens.Pasaanhet
eindevanhetjaarkomthijmetconclusies.

3.Exportvangas
OmdaterveelaardgasindeNederlandsebodemzit,hebbenweeengoedgasnet
aangelegd.DatnetwordtnietalleengebruiktomNederlandersvangastevoorzien,
maarookomgasteexporteren.Daarverdienenwedusaan.Mochtdeproductievan
gasminderworden,lopenwedieinkomstenmis.

4.Endieaardschokkendan?
DegaslaaginGroningenisnietletterlijkeenbelvangas:hetgaszitopgeslageninhet
gesteentevandegrond.Wanneerdatgaswordtweggehaald,blijftdatgesteente
achter.Bijgrootschaligegaswinningkandieverplaatsingvangasdusvoorverzakking
vandeondergrondzorgen.Uiteindelijkkandat,zoalsinGroningengebeurde,leiden
totaardschokken.

5.DegeschiedenisvanhetGroningsegas
Op29mei1959ontdekteNAMhetgas.Doordeontdekkingdaaldehetbelangvan
houtskoolenoliesnelenbinnen10jaarwasdriekwartvanNederlandaangeslotenop
aardgas.DoordejarenheenheeftNederlanderhonderdenmiljardenaanverdiend,
waardoordeontdekkingvandegasbelzelfseenplekheeftindeNederlandsecanon:
delijstvande50belangrijkstegebeurtenissenvanonzegeschiedenis.
GeschatwordtdatdegaslaaginGroningenzo'n2800miljardkubiekemeteris.
DaarmeeishetdegrootstegasbelvanEuropa.Tweederdedaarvanisinmiddels
gewonnen.NAMverwachtnogzeker25jaarveelgastekunnenwinnen.Behalveals
datdusbeperktgaatworden.MinisterKamppleitvooreengrootonderzoek,maarvoor
burgemeesterRodenboogvanLoppersumkomtdattelaat.Roodenboog:"De
Groningershebbenbehoefteaanzekerheid."

Door:
Luuk


Nederlandalswelvaartsstaatwaseenfeit.HetgasuitGroningenwaseenconstantebron
vaninkomstenenwerdbeschouwdalseenprettigendefinitiefgegeven,datnogtotverin
deeenentwintigsteeeuw(deprognosewas2040)mededebasisvandeNederlandse
rijkdomzoubepalen.(Insommigejarenmaaktedegasopbrengsttotweltienprocentvande
rijksbegrotinguit.)
Erwarenaleerderbevingengeweest,maardeNAMhadverhalendatdiemetde
gaswinningtemakenhaddennaarhetrijkderfabelenverwezen
Toterop16augustus2012eenaardbevingplaatshadmeteenkrachtvan3.6opdeschaal
vanRichter,waarvanhetepicentrumzichbevondinhetdorpHuizinge.Erwareneerderal
welwatmindersterkebevingengeweest,maardeNederlandseAardolieMaatschappij(de
NAM),waarinShell,ExxonendeNederlandseStaatsamenwerken,hadverhalendatde
aardbevingenmetdegaswinningtemakenhaddennaarhetrijkderfabelenverwezen.
Huizingewashetkeerpunt.DeoverheidendeNAMkondennietlangervolhoudendathet
allemaalwelmeevielmetdiebevingen,endathetooknoghelemaaldevraagwasofde
bevingenwelmetdegaswinningtemakenhadden.VanafHuizingekondenzeernietmeer
overliegen:deaardbevingdaarwashetrechtstreeksegevolgvan
degaswinning.

LeeshierhetartikeloverHuizingevancorrespondentHuibdeZeeuw

Hetvaltnietmeerteontkennen:gaswinninglevertaardbevingenop
CorrespondentKlimaat&Energie

HetinitiatiefvoorhetKNAWsymposium
'Aardgaswinningenaardbevingen'
Meerinformatieoverditsymposium.
valtalleenmaarteprijzen.Deze

bijeenkomstvondafgelopendonderdagavondplaatsopdeKloveniersburgwalin
Amsterdam.Vooreenpropvollezaalmetmeerdantweehonderdaanwezigen
verteldenexpertsvandeKNMI,deNederlandseAardolieMaatschappij(NAM),
hetdochterbedrijfvanolieengasbedrijvenShellenExxonMobilTUDelften
StaatstoezichtopdeMijnen(SODM)inalleopenheidovergaswinningals

directeoorzaakvanaardbevingen.Eenverbanddattientallenjarenwerd
ontkend.
Erzoualleensprakezijnvanbodemdalingenwellichtwatkleineaardbevingen.
Eenaannamedienietlangerstandhoudtna16augustus2012.Opdiedagvond
eenhevigeaardbevingplaatsinhetGroningseHuizingemeteenkrachtvan3,6
opdeschaalvanRichter.Ervielengeenslachtoffers,welwaserveelschade
aanhuizen.

VeelinwonersvanprovincieGroningenhaddendebevingzienaankomen.Het
rommeltalheellangindeGroningsebodem.Tochbleefdebezorgdheiden
angstvoorhevigeaardbevingenlangetijdbeperkttotdenoordelijkeprovincies.

Watiserindieanderhalfjaargebeurd?
NadebevinginHuizingebeslootSODMdatnuweleensweltijdwerdomalle
aardbevingenrondomhetGroningerveld
tegaananalyseren.
Derestvande
analysevindjehier.

Debelangrijksteconclusies:
Eriseenduidelijkverbandtussenmeergaswinningenhevigereaardbevingen.
Zoiszichtbaarin
dezegrafiek
Dezegrafiek.
datdeNAMvanaf2001de

productiestapsgewijsopvoerdevan20miljardnaar50miljardkubiekemeter
gas.Tegelijkertijdneemtdekansopaardbevingentoe.

Wanneerdegasproductiegelijkblijft,isereenkansvan7procentdaterinde
komendetweejaareenaardbevingoptreedtdiesterkerisdan3,9opdeschaal
vanRichter.TotdietijdwasdeaannamedatgaswinninginGroningenzou
leidentoteenbevingvanmaximaal3,9opdeschaalvanRichter.

HetadviesvanSODMaanministerHenkKampvanEconomischeZakenluidde
danook:'DegasproductieuithetGroningergasveldzosnelmogelijk,enzoveel
alsmogelijkenrealistischis,terugbrengen.'
PlotsklapsisDenHaagookwakker.Gaswinningterugdringenbetekenteen
flinkeaderlatingvoordeRijksbegroting.Deafgelopentienjaarzijndegasbaten
steevasthogerdan10miljardeuroengoedvoorzon610procentvande

staatsinkomsten.VoordathetKabineteendrastischbesluitmoetnemenwil
EZministerKampeerstallesgrondiguitzoeken.In
dezeinfographic
Deze
infographic.

heefthetministerieallerapportenopeenrijtjegezet.Waternietbij
staatisdeKamerbriefvan5februariditjaar.Daaruit
blijkt

Kamerbrief'inkomsten
uitGroningergas'

datdestaatindeafgelopenvijftigjaar265miljardeuroheeft
verdiendmetgaswinninguitGroningenendekleineveldenindeNoordzee.
Opvallendisdatveertigprocentvandiegasbatenontvangenzijninde
afgelopenachtjaar.Hetgrosdaarvan,zeventigmiljardkomtuitGroningen.

Geeneindeaandeaardbevingen

InhetafgelopenjaarheeftdeNAMzelfs
eenrecordhoeveelheidgas
De
recordhoeveelheid.

uitdeGroningsebodemgehaald.Maarliefst54miljard
kubiekemeter.Terwijlhetkabinetalweetdatereendirecterelatieistussen
gaswinningenhevigeaardbevingen.VolgensdeNAMishetgewoondekoude
wintervan2013diezorgtvooreenhogereproductie.Opmerkelijkgenoegzegt
dewoordvoerderookdaterindezomermeergaswerdgewonnen,omdatde
ondergrondsegasvoorradenmoestenwordenbijgevuld.

AlledeskundigenzeggendanookopenhartigdatdeGroningersdekomende
jarennogveleaardbevingenkunnenverwachten.Van4,1opdeschaalvan
Richterofzelfszwaarder

HetheefterzoalleschijnvandatdeNAMnogflinkdegaskraanheeft
opengedraaid,zeerprofijtelijkvoordeschatkistmaarwellichtooknoodzakelijk
omdegasleveringrichtinghetbuitenlandnietingevaartelatenkomen.
ViaGasTerraDejointventuretussendestaatmetdehelftvandeaandelenen
olieengasbedrijvenShellenExxonMobil.GasTerraisverantwoordelijkvoorde
verkoopvanhetGroningsegas.isdeoverheiddekomendejarengebondenaan
langetermijnafsprakenomminstens36miljardkubiekemetergasteleveren.
Daarnaastzijnonzeeigencvketels,boilersenfornuizenafgestemdopde
uniekemoleculairesamenstellingvanhetGroningergas.

NietverwonderlijkdatministerKampop17januariditjaarmaargedeeltelijk
tegemoetkomtaandewensenvanSODM.Inplaatsvansluitingvandevijf

boorlocatiesinhetgrootsterisicogebiedrondLoppersumkiesthetkabinetvoor
verminderingvandegasproductiemet80procent.Daarnaastkomtereen
jaarlijkselimietvoordetotalegaswinningvanhetGroningerveld.

Hetmaaktdanookgeendirecteindeaandehevigeaardbevingen,zoblijktal
eenmaandlater.Weerisvlakbij
Loppersum

AardbevingbijLoppersum
een

beving,ditkeermetdekrachtvan3,0opdeschaalvanRichter..

OphetKNAWsymposiumzeggenalledeskundigendanookopenhartigdatde
Groningersdekomendejarennogveleaardbevingenkunnenverwachten.Van
4,1opdeschaalvanRichterofzelfszwaarder.Hetverminderenvan
aardgaswinningheefteenvoudigwegpaslatereffectophetaldannietontstaan
vanaardbevingen.

Tijdensdepresentatiesblijktdatookalleexpertsnogveelnietweten.Erisde
afgelopendecenniaheelweinigonderzoekgedaannaardediepebodemlagen.
WatdeinvloedisvandegrotehoeveelheidbreukenindeGroningsebodem,
onduidelijk.Welkeroldenkilometerdikkezoutlaagspeelt,moeilijktezeggen.

Watzijndetoekomstigebaten?

Watnuwelvaststaat,isdatdoordegrotehoeveelheidgaswinningdedrukis
verlaagdvan350barnaar105bar.Endatheeftflinkegevolgen.Het
Groningergaszitopgeslotenineenzandsteenlaagopdriekilometerdiepte.Door
dewinningvangasneemtdedrukafwaardoorhetgewichtvanhet
bovenliggendegesteenteindruktopdiezandsteenlaag.Dezeinklinkingzieje
aandeoppervlakteindebodemdaling.

DediscussiemoetvolgensSODMdanookgaanoverdevraagwelkrisico
aanvaardbaaris.Enhetveiligheidsrisicoiszeerhoog,vergelijkbaarmet
overstromingsrisicos.Watdekansisopdaadwerkelijkeslachtoffers,daarliet
niemandzichoveruit.

DeGroningerskunnenniksandersdoendanwachtenopeennieuwebeving.En

ofdeNAMendeoverheidnoukomenmethonderdenmiljoenenofeenpaar
miljardeuro,dezekerheidvannieuweaardbevingenmaaktdewoedeen
onmachtvandeinwonersgoedvoorstelbaar.

Watontbreektiseenveelbrederediscussieoverdevraaghoebelangrijkde
inkomstenuithetGroningerveldmogenzijnvooronzeschatkist.Teveel
afhankelijkheidgaattenkostevanhetwelzijnvandeGroningers.Zopubliceerde
deNederlandseSchoolvoorOpenbaarBestuuronlangs
eenanalyse
Het
rapportvandeNederlandseSchoolvoorOpenbaarBestuur.
waarinzijoproept

omnietalleeneendebat[tevoeren]overdekostenenwinningvanaardgas,
maarookoverdehistorischeentoekomstigebatendaarvan.

DezeupdateisgeschrevendoorHuibdeZeeuw

Waarnaerallerleiballenaanhetrollengingen.

1967:borennaargasinGroningen.Foto:Spaarnestad/bewerkingLeonPostma

DezeGroningseDonQuichotsuithetverledenkregenallemaalgelijk

Toenin1959onderdeakkersvanboerBoonvoorheteerstNederlandsgaswerd
gevonden,wasdeeuforieinNederlandgroot.Detoekomstzagerzonniguit,hetgeld
stroomdebinnenenzoubinnenblijvenstromen.Indeel3vandezeserie:hoelangwistmen
eigenlijkaldathetwinnenvangasinverbandstondmetdeGroningsebevingen?

ToenikmegingverdiepenindegeschiedenisvandegaswinninginhetGroningerveld,
ontdekteikalsneldathetzeerongeloofwaardigwasdatdeNAMendeoverheidpasnawat
erin
Huizingewasgebeurd
(ziehoofdstuk2)indegatenhaddendatdeaardbevingenmet
degaswinningtemakenhadden.Erwarenalveeleerderaanwijzingengeweestdathetgas
nietongestraftuitdegrondkonwordengehaald.

DeeerstediedegevarenzagwasdeGroningeringenieur
WillemMeiborg.

LeeshierinTrouwoverMeiborg.

Groningsegasboringen:rampinslowmotion
OnnoHavermans18/02/15,13:28

HH.BordinweilandtussenHoogezandenSappemeerinjanuarivorigjaar.Hetrefereertaandeontdekkingvanhet
GroningsegasveldbijSlochterenop29mei1959.

Wiehad55jaargeledengedachtdathetGroningselandzouverzakkendoorde
gaswinning?Totde3.6vanHuizingein2012hetlandwakkerschokte,teldealleenhet
belangvandeschatkist,concludeertdeOnderzoeksraadvoorVeiligheidvandaagineen
rapport.
Het'Groningengasveld'ismet2800miljardkubiekemetereenvandegrootstegasvelden
terwereld.WillemMeiborgwaseenroependeindewoestijn.Ineeningezondenbriefin
hetNieuwsbladvanhetNoordenweesdeGroningseingenieuropdegevarenvandenet
begonnengaswinning.'Belangrijkebedragenzullengereserveerdmoetenwordenvoor
allerleicalamiteiten,zoalsbijvoorbeelddeindetoekomstteverwachtenbodemdalingen',

schreefhijop8november1963indekrant.
Vierjaarnadeontdekkingvan'debelvanSlochteren',op22mei1959ophetlandvan
boerBooninKolham,wasdeexploitatievanhetGroningergasserieusopganggekomen
methetverlenenvandeconcessieaandeNederlandseAardolieMaatschappij(Nam).De
samenwerkingtussenShellenEssoopgezetin1947voorhetopsporenenaanboren
vanolieentotdanvooralbekendvandejaknikkersbijSchoonebeekrichttezichvanaf
toenvooralopgas.

Kernenergie
HetzelfdejaarrichttedeoverheiddeGasunieopeneenjaarlaterwerdendeeerste
aansluitingengelegd,wantdeNammochtdanhetgasomhooghalen,deNederlandse
staatzoueraangaanverdienen.Aanvankelijknieteenszoveel.Hetgasginggoedkoop
weg,medeingegevendoordegedachtedatnietgas,maarkernenergiedetoekomsthad.
Het'Groningengasveld',zoalsSlochterengingheten,bleekechterveelgroterdan
aanvankelijkgedachtmet2800miljardkubiekemeterisheteenvandegrootste
gasveldenterwereld.Kolenenoliekachelmaaktenplaatsvoorcentraleverwarming.
JoopdenUyl,toenministervaneconomischezaken,brachtop17december1965in
HeerlendeboodschapdatdeLimburgsesteenkoolmijnenbinnentienjaarzoudensluiten.

In1968was78procentvandehuishoudensinNederlandaangeslotenophetnetvande
Gasunie.Wrangebijkomstigheid:dedorpeninNoordoostGroningenkregenals
'onrendabelegebieden'paslatereenaansluitingophetgasdatuithunbodemwerd
gewonnen.
Hetgoedkopegasdroegbijaaneensnellewelvaartsgroei.Nieuwbouwwijkenverrezen,
detvdeedhaarintredeindehuiskamers,netalsandereapparatuur.Nederlandmaakte
eenspectaculaireontwikkelingdoor,zoalsdoorAnnegreetvanBergenbeschrevenin
haarboek'Goudenjaren'.


ANP.OphetPleininDenHaagkwamenvorigeweektientallenmensensamenvooreenludiekeactietegende
gaswinninginGroningen.

HetGroningsegasbrachtsinds1963alzo'n265miljardeuroindeschatkist.Nederland
verkeerdeineenjuichstemmingoverhetgas,datalsneleenflinkebronvaninkomsten
werdopderijksbegroting,insommigejarentotwel10procent.Voorzwartkijkerswas
geenplaats."MijnopawerddoordeNamendeoverheidweggezetalseendorpsgek",zei
kleinzoonWillemMeiborgtweejaargeledentegenhetDagbladvanhetNoorden.

Fluctuatie
HetGroningsegasbrachtsinds1963alzo'n265miljardeuroindeschatkist.Dejaarlijkse
inkomstenfluctueren,afhankelijkvandehoeveelheiddiedeNamomhooghaaltenvande
prijsdietweekeerperjaarwordtvastgesteld,nogaltijdgerelateerdaandegemiddelde
olieprijs,alisdekoppelingzesjaargeledengedeeltelijklosgelaten.Intopjaar2013,toen
eenrecordvan52miljardkuubgaswerdgewonnen,vloeide15miljardeuroinde
staatskas.
Kritiekkwamerwelopdelichtzinnigewijzewaaropdeoverheidomsprongmetde
gasbaten.Aanvankelijklagdeprijslaag,ookvoorbuitenlandseafnemers.Toende
gasprijsgekoppeldaandeolieprijsgingstijgen,werdendeNederlandsehuishoudens
somsdedupevaninternationalegeopolitiekeconflicten.Tijdensdeoliecrisisindejaren
zeventigmaandeJoopdenUyl,inmiddelspremier,zijnlandgenotenzuinigtezijnmet
energieenwerdopnieuwgekekennaarhetalternatiefvannietfossielebrandstoffen.

Sommigeeconomenverwetendepolitiekeenkortetermijnvisie.Inplaatsvandegasbaten
directindestaatskastelatenvloeienenergatenindebegrotingmeetedichtenhadde
Staateenfondsmoetenvormendatmetstrategischebeleggingenvooreenlangdurig
stabielrendementhadkunnenzorgen.Noorwegenkoos25jaargeledenmetde
opbrengstenvanolievoordieverstandigeoplossing,waardooriedereNoornufeitelijk
miljonairis,inkronenweliswaar.

Investeringen
Nederlandheeftzijngasverjubeld,schrijftdeGroningsehoogleraarFlipdeKaminde
vorigjaarverschenen'CanonvanNederland'(uitgeverijMeulenhoff).Onderdekop'Een
eindigenationaleschatwordtverbrast',betoogtDeKamdatNederlandalsnogkan
besluitendegasbatenexclusieftegebruikenvoorinvesteringeninhavens,dijken,wegen
enveelbelovendwetenschappelijkonderzoek,ofalsnogeenGasfondsintestellen.Dat
fondskomtervast,zobleekvorigjaarindeTweedeKamer.

Trouw.

Wanneerdeschokkenzijnbegonnenismoeilijkterugterekenen,omdatdeoverheider
geenachtopsloeg.

Zo'nfondszouechtereentotalebeleidsommezwaaibetekenenmetzeeringrijpende
gevolgenvoorderijksbegroting."Nualkosthetmoeiteomhetbegrotingstekortbinnende
Europesenormvan3procenttehouden",steltDeKam.Nederlandisverslaafdaanzijn
gasbatenenzalmoetenafkicken,wantergensrond2040isdegasvoorraadinGroningen
op.

Totzoverhetgeld.Hetoprakenvande'belvanSlochteren'heeftookanderegevolgen,
waarvoorWillemMeiborgalin1963waarschuwde,maardiestelselmatigzijngenegeerd.
MethetslaanvandeboorputteninhetGroningerveldiseenprocesinganggezetdat
'zelfstandigactievoerderzonderpersoneel'KorDwarshuisomschrijftals'eenrampinslow
motion'.Meerdanduizendaardbevingen,aanvankelijknauwelijksvoelbaarenindeloop
derjarenlangzaamzwaarder,hebbenschadetoegebrachtaanhonderdengebouwenen
daarbijookaanhetveiligheidsgevoelvanhunbewoners.
Wanneerdeschokkenzijnbegonnenismoeilijkterugterekenen,omdatdeoverheider
geenachtopsloeg,deNamernietsvanwildewetenenhetKNMIpasbeginjaren
negentiggingonderzoekenofhetbevenverbandhieldmetdegaswinning.Datgebeurde
nadatsociaalgeograafMeentvanderSluiseenverbandhadgelegdtussende
gaswinningeneenaardbevingopTweedeKerstdag1986inzijnwoonplaatsAssen.

Persoonlijkevendetta
VanderSluiswerdweggehoond.ToenmaligNamwoordvoerderFrankDuutnoemdede
theorievandedocentmilieukundeaanhetVanHallInstituutinGroningenonzinendat
bleefhijherhalen,zelfstoenhetgelijkvanVanderSluislangenbreedwasaangetoond.
Hetwerdeenpersoonlijkevendetta.
DekerstbevinginAssenhadeenkrachtvan2.8opdeSchaalvanRichter.Nieterghoog,
maardekrachtwasgoedvoelbaaromdatdeschokmaareenkilometerdiepbegon.Datis
kenmerkendvoordeaardbevingeninhetgasgebied.Hetrommeltnietzodiepalsbij
natuurlijkebevingen,diedoorgaansoptwintigtothonderdkilometerdieptezitten.


ANP.ActievoerdersvanSchokkendGroningenprotesteerdenvorigjaaropeengaswinningslocatievandeNederlandse
AardolieMaatschappij(NAM)bijhetdorp'tZandtbezet.

Tussende30en90.000huizenmoetenwordenversterkt

OokMeentvanderSluiswaslangetijdeenroependeindewoestijn.Zijnwaarschuwingen
werdenwelgehoorddoormensenbijwiescheurtjesindehuizenzichtbaarwerden.
Langzamerhandkregenookgemeentelijkeenprovincialebestuurdersargwaan,maarde
landelijkeoverheidzaggeenredenmaatregelentenemen.Inaugustus1991,naeen
nieuweschokinDrenthe,van2.7opdriekilometerdiepte,sloothetKNMIeenverband
metgaswinningnietlangeruit.
Paselfjaarlaterschootechtiedereenwakker.DebevingbijHuizinge,op16augustus
2012,hadeenkrachtvan3.6enwasdaarmeeveruitdekrachtigsteinhetgaswingebied.
NietlangerkondenoverheidenNamvolhoudendathetmetdezwaartewelmeeviel,de
zwaarteverderzouoplopennaarmateermeergasuitdebodemzouwordengehaald.
Nietlangerwashetveilig.

Herzien
Terwijldebevolkingvanhetnoordenvoorheteerstechtbooswerd,gingministerKamp
vaneconomischezakenovertotactie.Hijlieteenreeksonderzoekendoenenerkwamen
hoorzittingenindeTweedeKamer,waardeNijmeegsehoogleraarveiligheidIraHelsloot
doodleukverteldedatderisico'sinGroningennietgroterzijndandiebijtunnelsof

chemischefabrieken.
TochwerdhetGasbesluitherzien.Weliswaarzorgdedekoudewintervan2013nogvoor
eenongekendepiekindegaswinning,vanaf2014moestdegaskraangeleidelijkdicht.
Heelvoorzichtig,wanterzijnleververplichtingenaanhetbuitenlandenzevenmiljoen
huishoudensinNederlandzijnafhankelijkvanhetgas.Tussende30en90.000huizen
moetenwordenversterkt.
VoorGroningengingendestappenvanKampnietvergenoeg.Alleenvolledigstoppen
methetwinnenvangaszouhelpen,maareenoplossingisdatallerminst.Hetbevenvan
debodemzalvoorlopignietstoppen.

Meiborgweesin1963doormiddelvaneeningezondenbriefinhet
Nieuwsbladvanhet
Noorden
opdeteverwachtenbodemdalingenenopperdehetideeombelangrijke
bedragentereserverenvoorcalamiteitendiehetgevolgvandiebodemdalingenzouden
kunnenzijn.MeiborgwerddoordeNAMendeoverheidweggezetalseendorpsgek,zo
herinnerdezichzijnkleinzoonin2013ineengesprekmet
DagbladvanhetNoorden.

Meiborgwasnietdeenigediehetzinvolachtteeenspaarpotjeaanteleggenvoor
toekomstigerampen.Dehoofdredacteurvande
LeeuwarderCourant,
BertEvenhuis,
schreefineencommentaar,ergensin1972:Zouhetnietgoedzijneendeelvande
aardgasbatennietfondsperduuittegeven,maarinenigerleivormtereserveren?
Maaralweerwerddatideenietinoverweginggenomen
.

Hetaardrijkskundeleraartjehadgelijk
Toenin1986degrondtrildeinAssen,dachtsociaalgeograafMeentvanderSluis,dietoen
werkteaanzijnproefschriftoverdeRuimtelijkeaspectenvanhetenergiegebruikin
Nederland,'datdiebevingweleenstemakenkonhebbenmetdegasputteninhetnabij
gelegenEleveld.In1987kwamhijnaarbuitenmetzijnovertuigingdatdiebevinghetgevolg
wasvandewinningvanaardgas.DeNAMzettedataardijkskundeleraartje,zoalsVander
Sluisdoorhenwerdgenoemd,wegalseenDonQuichot.Deedelmanuithetboekvan
Cervantes,diedenktdathijeendolenderidderis.Hijwerdinhetopenbaardoor

woordvoerdersvandeNAMzobelachelijkgemaaktdatzijndriekinderen,dieopde
middelbareschoolzaten,ermeegepestwerden.

Dathijnualsnoggelijkkrijgt,daarkunjealleenmaarblijmeezijn.
Maarhetisuitstelomtijdtekopen
Zijnweduwe(VanderSluisstierfin2000)zeiinfebruari2015tegen
Trouw
:Mijnmanheeft
altijdgepleitvooromkeringvandebewijslast.DeNAMmoetmaaraantonendatschadeniet
isaangerichtdoordegaswinning.Dathijnualsnoggelijkkrijgt,daarkunjealleenmaarblij
meezijn.Maarhetisuitstelomtijdtekopen.Hetisnetalsbijde
mijnbouwinLimburg
.

LeeshiermeeroverdemijnbouwinLimburg.
http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/historievandemijnbouwinlimburg/

HistorievandemijnbouwinLimburg
1oktober2013
SimonevanLeur

TweedeKamerlidRaymondKnopsvanhetCDAheeftaangegevendatdepartijwil
datereenschadevergoedingkomtvoordeschadedieisontstaandoorde
mijnbouwinLimburginde19een20eeeuw.Dezeindustriekwamopgangdoorde
IndustrileRevolutieindetweedehelftvande19eeeuw.
Na1850kwamermeervraagnaarsteenkool.DitwerdveroorzaaktdoordeIndustrile
RevolutiedieinEuropaopgangwasgekomen.Deproductievanbijvoorbeeld
textielproductenenstaalproductenwerddoormachinesovergenomenendezemachines
haddensteenkoolnodigomtewerken.Inde19eeeuwwarenerinLimburgaltwee
kleinschaligemijnennamelijkdeDomanialeendeNeupick.Nusteenkoolbelangrijker
werd,werddemijnbouwdatookenzouzichspoediguitbreideninLimburg,waardeze
grondstofvoldoendeaanwezigwas.VolgensdeFranseMijnwetuit1791washetwelde
bedoelingdatdeoverheidtoestemminggafvoorhetwinnenvangrondstoffen.

Ontwikkelingmijnbouw
ErwarenechterwelobstakelsvoorhetopzettenvandemijnbouwinLimburg.Erwas
namelijknoghelemaalgeenenkelevormvantransportinhetgebiedendeLimburgse
grondwaswaterhoudendwaardoorhetlastigzouwordenomhierschachtenvoorde

mijnentebouwen.HenriSaroleaenFriedrichHonigmannwarenhierbijvangrootbelang.
Zijzorgdenervoordaterspoorwegenwerdenaangelegdenhaddendekennisom
schachtenaanteleggen.

EerstemijneninLimburg
SaroleavroegdeoverheidtoestemmingomeenmijnbouwbedrijfoptezetteninHeerlen
enop2mei1893konhijhiermeebeginnen.DemijnkreegdenaamOranjeNassauen
werdinproductiegenomenin1899.Erwareninmiddelsookanderemijnengebouwzoals
deWillemSophiain1902inSpekholzerheideendeLaure&Vereenigingin1905in
Eijgelshoven.Dezemijnenwarenvooralinhandenvanbuitenlandsebedrijven.Vanaf
1902beslootdeoverheidomgeentoestemmingmeeraanparticulierenbedrijvente
verstrekkenvoordewinningvangrondstoffen.

StaatsmijneninLimburg
Deoverheidwildedemijnindustrieineigenhandennemen.Zodoendestarttedeoverheid
deStaatsmijnenop24juni1901.ZezetteneenaantalstaatsmijnenopinLimburg
waaronderdeStaatsmijnWilhelminainTerwinselenendestaatsmijnEmmain
Hoensbroek.Erwarenuiteindelijkachtparticulieremijnenenviermijneninhandenvande
overheid.Dezemijnenbreiddezichuitenhetaantalmijnwerkersnamtoe.Limburgwerd
eenvandemeestegendustrialiseerdegebiedeninNederland.

EindemijnbouwinLimburg
NadeTweedeWereldoorlogginghetechtersteedsslechtermetdeindustrie.Delonen
voormijnwerkerswareninDuitslandhogerenveelervarenwerkliedenverlietende
Limburgsemijnen.In1958diendedekolencrisiszichaanwaarbijdevraagnaar
steenkolenuitLimburgsterkafnamdoorgoedkopeimportkolen,olieenaardgas.Indeze
periodewerdduidelijkdathetwinnenvangrondstoffeninanderelandenveel
gemakkelijkergingenNederlandoplangetermijnnietmeerzoukunnenmeeconcurreren.

LaatstemijninLimburg
MinistervanEconomischeZakenDenUylpresenteerdeop17december1965eenplan
omdekolenproductielangzaamaftebouwenenvoorvervangendewerkgelegenheidte
zorgen.In1974werddelaatstemijninLimburggesloten.Demijnbouwdiejarenlangeen

groterolhadgespeeldindelevensvandeLimburgersverdweenvoorgoedvanhet
toneel.
NaardeschadeaangebouwendieisveroorzaaktdoordemijnbouwwilministerKamp
vanEconomischeZakennuonderzoeklatendoen.Ofdeschadeookechtzalworden
vergoedistwijfelachtigomdathetverjaringstermijnvoorditsoortzaken30jaarbetreft.

OfdeoliewinningvanShellinNigeria.
Economischebelangenwegenveelzwaarderdandeveiligheidenhet
milieu.

EenpaarjaarnaVanderSluiswasereenRotterdamsegeoloog,PetervanderGaag,die
naeenaardbevingin1991inMiddelstumdeveronderstellinguittedaterverbandwasmet
degaswinning.Weereenvakmandiehetnietvertrouwde.HijlichttedeNAM,hetKNMIen
TNOin,maardiewarennietgenteresseerdinzijnbevindingen.Inhet
Dagbladvanhet
Noorden
zegthijin2015dathijzichverwonderdeoverdedesinteresse,diezichondermeer
uitteingebrekaanseismometersbovenhetSlochterenveld.Totopeenpaarjaargeleden
stondernahonderdenaardbevingen
slechtsn.

Groningerszijnwelheelselectief,hoor'
DVHN|Gepubliceerdop19februari2015,10:18Laatstbijgewerktop02april2015,10:10

GRONINGEN,,Natuurlijkkunjejebijhetverschijnenvaneenrapportalsditafvragenof
jedestijdsdingenandershadkunnendoenmetdekennisvannu.''
Voorexcusesaanbiedenvoelthetmijnbouwbedrijfweinig.WoordvoerderErnstMoeksis:
,,Webegrijpendatdievraagnaarexcusesnuopkomt.Maarwezijnoprechtvanmening
datwenietonzorgvuldigzijngeweest.Hoekunjenuexcusesaanbiedenoverietswaarje
geenzichtophad?''
OokvoormaligNAMwoordvoerderFrankDuut,diejarenlangdedegenskruistemetwijlen
MeentvanderSluisoverdeaardbevingen,vindtnietdathijdezakenonjuistheeft
voorgesteld.,,Ikkaniedereenrechtindeogenkijken.''
Volgenshemisdeinteressevooraardschokkenvanrecentedatum.
Bodemdaling
,,DeNAMpubliceerdealtijdalles.Bijvoorbeeldoverbodemdaling.Niemandinteresseerde
zichervroegervoor.Datishetpunt.Totdebevingenkwamen.Groningerszijnwelheel
selectief.''
Aanvankelijksteldendebevingenweinigvoor.Maarzewerdenwelonderzocht,aldus
Duut.,,WelietenmensenvanMITuitAmerikaoverkomen.Dieliepenuitgebreidrond,
maarconcludeerdendatergeenlinkwastussendegaswinningenaardbevingen.Erwas
geendonkere,zwarteperiodewaarindeNAMvanallesachterhield.Datisgrote
flauwekul.''
DeverontrusteGeoloogPetervanderGaaguitRotterdamzietdatgenuanceerder.Hij
troknaeenbevinginMiddelstumin1991alaandebel.MaarNAM,KNMIenTNO
toondennooitinteresseinonderzoekoverdegevolgenvandegaswinning.,,Ennu

kunnenzealhunmodellenweggooien.''
Desinteresse
Diedesinteresseduurdetotenkelejarengeleden.,,Toteenpaarjaargeledenstonderna
honderdenaardbevingenslechtsndiepeseismometerbovenhetSlochterenveld.''
TochisVanderGaagnietechtblijmethetgelijkdathijnabijna25jaarkrijgt.,,Hetiseen
zureoverwinning.IkhebdoordemeningsverschillenmetdeNAMenhetKNMIjarenlang
nauwelijkswerkgehad.''
BurgemeesterAlbertRodenboogvanLoppersumreageertonthutst.,,Bizarenongelooflijk.
Inwatvoorlandlevenwij?Hierishetlaatstewoordnognietovergezegd.''

OokVanderGaagwerdnetalsMeiborgenVanderSluisgezienalseendwaas.Hijvertelt
dekrant:IkhebdoormeningsverschillenmetdeNAMenhetKNMIjarenlangnauwelijks
werkgehad.

DePetruskerkinhetGroningseWoldendorpheeftveelschadealsgevolgvandeaardbevingen.Foto:KeesvandeVeen/
HollandseHoogte/bewerkingLeonPostma

InNoorwegengebruikenzeGroningenalsschoolvoorbeeldvan
hoehetntmoet

Alsinds1963werddoorexpertsinGroningengewezenopdegevarenvangaswinninginde
Groningsebodem.MaarzewerdendoordeNAMendeoverheidweggezetals
dorpsgekken.PasnadebevinginHuizingevan2012moestenzehunongelijktoegeven.In
deel4vandezeserie:metdedeskundigheidvandedeskundigendieNAMnade
Huizingebevingstuurde,bleekhetwelmeetevallen.

IkgaeensinHuizingekijken.VanuitHouwerzijlrijdiknaarhetoosten,viahetlandtussen
hetstreekjeEwerenhetgemaalElektradatdoordedochtervandeeigenaressevancaf
EisseshofinhetnabijgelegenNiehovedezeewordtgenoemd.Eninderdaad,jekuntjenog
heelgoedvoorstellendatdezeehierheeftgeheerst.
VerdernaarSchouwerzijl,eendorpdatprachtigaaneenbochtvanderivierhetReitdiepligt.
DanoverdedijknaarWinsum,hetgrootstedorpvandezestreek,dataandevroegerdoor
schoolkinderengoedgekendespoorlijnGroningenRoodeschoolligt.Ikweetdaaraande
Stationswegeenprachtige,bunkerachtige,bakstenenvilla,ontworpendoorEgbertReitsma,
EgbertReitsma(18921976)waseenNederlandsearchitect,dievooralbekendstaatomzijn
bakstenenarchitectuur.Aanvankelijkontwierphijvooralkerkenindestijlvande
AmsterdamseSchool.LaterewerkenzijnonderanderenoghethuidigeABNAMROgebouw
opdeGroteMarktinGroningen(1955)endeStadsparkkerk,ookinGroningen.InGlimmen
staatnogeenstandbeelduitbaksteenvanDonQuichotvanzijnhand.eenarchitectdiezelfs
mijnarchitectenvriendeninhetwestendeslandsnietblekentekennentoenikhetzevroeg.
Hoekomtdattoch,datderestvanNederlandzoweinigvanGroningenende
bezienswaardighedenweet?Ookdatbehoorttotmijnverbazing.

Hoekomtdattoch,datderestvanNederlandzoweinigvan
Groningenendebezienswaardighedenweet?Ookdatbehoort
totmijnverbazing
DoorhetlegelandtenoostenvanWinsumrijdikverdernaarhetmooiedorpOnderdendam
endannaarMiddelstum,waardelaatgotischeHippolytuskerkstaat,eenwaanzinniggrote
kruiskerkdiehierin1445isneergezetinopdrachtvaneenlandedelman,iemanddienueen
dikkeboerzouwordengenoemd.VlakbijdeprovincialewegdievandestadGroningen
naardeEemshavengaat,leidteensmallewegnaarHuizinge,
hetdorpvande3,6opde
schaalvanRichter,dieervoorzorgdedathetverbandtussendebevingenendegaswinning
eindelijkserieuswerdgenomen.
OpdeHuizingerwierdestaateenprachtigekerkuitdedertiendeeeuw,waarvanvooralhet
siermetselwerkbijhetkooropvalt.Hetdorpheefthonderdinwoners.EenvanhenisReint
Wobbes.Hemgaikineenvandevierstratenvanhetdorp,deTorenstraat,opzoeken.

HetsleutelsysteemvandeHuizingerkerk
WobbesiskerkrentmeesterenkostervandeHuizingerkerkenhijwastwintigjaarlang
secretarisvandeStichtingOudeGroningerKerken.Dezein1969opgerichte
monumentenorganisatiebeheerteengrootdeelvandemiddeleeuwsekerkeninGroningen
enzorgtervoordatzevrijwelelkedagopenzijnvoorbezoekers.
Datgaatalsvolgt:wanneerdedeurnietopenstaat,iseropdiedeurtelezenwaardesleutel
kanwordengehaald.Vaakisdatopmeerdereadressen,meestalvlakbij.Debezoekergaat
dannaardatadres,beltaan,krijgtdesleutelmeeenkaninzijneentje,zonderbegeleiding,
dedeuropenenenindekerkrondkijken.Eenuniekeervaringwatmijbetreft,indezevan
wantrouwenencamerabewakingvergeventijden.

ZelfsKeesStipwistalvervoordeaardbevingvanHuizingedat
hetfouteboelwasmetdatgas
WobbesontvangtmijmeteengedichtjevanKeesStip,depuntdichterdieookbekendwas
onderdenaamTrijntjeFopKeesStipschreefvanaf1951onderhetpseudoniemTrijntjeFop
(ontleendaaneenvandedichtendeklasgenotenvanWoutertjePieterse)dierenversjesvoor
deVolkskrant.OokleverdehijtekstenaanWimKan.endiein2001inWinschotenis
overleden.Groningenstoekomstheethetgedicht,enWobbesdraagthetuitzijnhoofd
voor:Ikhadeenvisioen/Diehebikvantevoren/Degasbelwaszijnlaatstegasverloren/
EenmenigtestondopdeGroteMarkt/EnstaardeomlaagnaardeMartinitoren.
Detoonisgezet.ZelfsKeesStipwistalvervoordeaardbevingvanHuizingedathetfoute
boelwasmetdatgas.Endathijeenvisioenhadendaaroverzei:Diehebikvantevoren,
datisGroningerhumordieiniedergevalGroningerszeerwaarderen.Onsgesprekbegon
duslachend.MaaralgauwwerdWobbesserieuzer,enhijbleeknetzoverbaasdovervan
allesalsik.
WistikbijvoorbeelddaterinVlaardingendrieneenhalfjaareerdergaswasdaninhet
gebiedwaarhetuitdegrondwerdgehaald?Endatdatmisschienlogistiekwelteverklaren
was,maardathetnietbepaaldelegantwastenaanzienvandeGroningers?Enwistikdat

hetgasindejarenzeventigonderministerenlaterministerpresidentDenUylvooreen
habbekratsaanItali
wasverkocht?

BekijkeenfragmentopNOS.nluitNieuwsuur,metonderandereDenUylaanhetwoord.
http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2021401hetgasdebatvan1967.html

Endatdatkwamomdathetideeheerstedateralheelsnelkernenergiezoukomenendat
hetgasdusmoestwordenverkochtzolangernogvraagnaarwas?Enwistikdat
Noorwegenwlonmiddellijkeenspaarpotheeftgemaaktvanhetvelegelddatzemethun
olieenhungas
verdienden?

TrouwoverDeNoorsedroom.

DeNoorsedroom:eeneeuwigfondsalsgeldmachine
TEKSTERICFOKKE03/09/13,00:00

DeaardgasopbrengstenvanNederlandvloeienvrijweldirectnaardeschatkist.In
olielandNoorwegendoenzehetanders.Daargaandeolieopbrengstennaareen
beleggingsfonds.Eenenormespaarpotvoorhetlevennadeolie.
HetmoetvoorNorentochrgleukzijnomafentoeopdewebsitetekijkenvandeNBIM,
NorgesBankInvestmentManagement.Daarstaateengetalvandertiencijfersdat
constantinbewegingishetlooptop,hetlooptaf,maartochvooralp.Hetreusachtige
getalisdewaardevanhetzogehetenStaatsPensioenfondsBuitenland,indevolksmond
hetOliefonds.Maandag26augustus11.16uurzittener4.557.174.163.425Noorse
kronenin.Ruim4500miljardkronendus,560miljardeuro.Nederlandhadookzo'npotje
kunnenhebben,zijhetwatkleiner.
Netalsgasbellenzijnookoliebronnenooitleeg.Omtevoorkomendattoekomstige
generatiesmetlegehandenachterblijven,bewarendeNorenalleolieopbrengsteninhet
Oliefonds.DeNoorsestaatiseigenaarvanhetfonds,deNBIMbeheerthetenbelegthet
geldinaandelenenobligaties.Nietdeopbrengstenuitoliezelf,maardeopbrengstenvan
metoliegeldgekochteeffectenstromenjaarlijksnaardeschatkist.Datishetidee.
HetOliefondswerdin1990opgericht,maarpasin1996werddeeerstesomgelderin
gestopt,zo'n200miljoeneuro.Anno2013ishetmetdik500miljardeurohetgrootste
staatsfondsterwereldenbezithetinEuropameerdan2procentenwereldwijdmeerdan
1procentvanvrijwelallebeursgenoteerdebedrijven.Deverwachtingisdatovervijftien
jaardeomvangvanhetfondsverdubbeldis.
"Wehebbenhetgoedgedaan,hetOliefondsiseengrootsucces",zegtThoreJohnsen,
professoraandeNoorseHogeschoolvoorEconomischeStudies.Helemaalonpartijdigis

hijniet.Johnseniszelfnauwbetrokkengeweestbijhetfondsenzijnzoonwerkterals
beheerder.Maarmetzo'ndikkespaarpotishemmoeilijkoverdrevenvrolijkheidte
verwijten.
"Jekunthetsuccesvanhetfondsnietloszienvandegebruiksregelsdieeraan
verbondenzijn",vervolgtJohnsen."Zomagerjaarlijksnietmeerdan4procentuitgehaald
wordendatisdeverwachteopbrengstvandebeleggingen.Hetfondsgroeitsnel,want
iederjaarwordenmiljardenaanolieopbrengstentoegevoegd,enleverthetfondsdus
meerop."
Hetfondsistevenseenmedicijnvoorwatindewereldvaneconomende'Dutchdisease'
isgaanheten,deHollandseziekte.DeNederlandsegasveldenleverenookmiljardenop,
maardatgeldstroomtzodeschatkistin.Volgensdeanalysevaneconomenheeftdater,
kortdoordebocht,indejarenzeventigvoorgezorgddatdeconcurrentiepositievan
Nederlandwerdverzwaktdooreentehogewaardevandegulden.Lonenstegen,
overheidsuitgavenrezendepanuitenerwerdgeennoodzaakgevoeldomtebezuinigen.
"DankzijhetOliefonds",doceertprofessorJohnsen,"leerdeNoorwegenhetgeldgebruikte
matigen.Deolieopbrengstenkomenopdezemanierlangzaamengedoceerdinde
schatkist.Zohoudjedeoverheidsuitgavenintoom.Datisooknodigomdenietaanolie
gerelateerdeeconomieophetvastelandtebeschermen.Diemoetconcurrerendblijven
methetbuitenland.Lonenmoetennietdoorhetplafondschieten,dekroonniettesterk
worden."
TochzijndeNoorselonenhoog,isdeNoorsekroonsterkenhetprijsniveaustevig.
SymptomenvanHollandseziekte?"Datwordtvooralveroorzaaktdoordehoge
investeringendoordeoliesectorzelf",zegtJohnsen,"nietdoordatderegeringhetoliegeld
uitgeeft.Danwarendieeffectennogveelsterkergeweest.Maarderegelsdiederegering
zichzelfoplegt,geldennietvooroliemaatschappijen."
Deregelsvoorhetbeheervanhetfondsschrijvenvoordat60procentgenvesteerdwordt
inobligaties,35tot40procentinaandelenen5procentinonroerendgoed.Allesmoet
buitenNoorwegenbelegdworden."Onzeanalyseisdatditeengoedeverdelinggeeftvan
opbrengstenenrisico's",zegtArentSkjaevelandvanhetministerievanfinancin."We
richtenonsopdelangetermijnenkunnenjaarlijksevariatiesinopbrengstenverdragen.

Overeenlangeperiode,zeghonderdjaar,verwachtenweeengemiddeldeopbrengstvan
4procent."
VolgensAdneCappelenvanhetNoorseCentraalBureauvoordeStatistiek(SSB)is
tussen2002en2013gemiddeld4,2procentuithetfondsgehaald."Decentrumrechtse
regeringvanBondevikgebruiktegemiddeld6procentperjaar,terwijldehuidige
roodgroenecoalitieonderJensStoltenbergop3,3procentzit."
Hetgemiddelderendementvanhetfondsissindszijnbestaanechtergeen4procent,
maar3,2.Erzijneenpaarzeermagerejarengeweest.Tijdensdecrisisin2008
bijvoorbeeld,verloorhetfonds23procentvanzijnwaarde.Datwasschrikken.Hetjaar
daaropechterwerd25procentwinstbijgeschreven.
Doorbreedtebeleggen,wordenopdemeestonverwachtemomentenwinstengeboekt.
KreundeNederlandbijvoorbeeldomdathetplotseenhoopgeldmoestuitgevenaan
vaccinstegendeMexicaansegriep,hetOliefondsplusteomdathetaandelenheeftinhet
bedrijfdatdievaccinsmaakt.Hetomgekeerdegebeurtook:aandelenindeJapanse
kerncentraleFukushimawarenmindersuccesvol.DecrisisinEuropaveroorzaaktzowel
verliesalswinst,wanneerlandenleningennietmeerterugbetalenofalsderenteover
leningenjuiststijgt.
Alserzoveelgeldtebeleggenis,valthetnognietmeeschonehandentehouden.
Noorwegenheefteenlijstmetbedrijvenwaarnietinbelegdmagwordenomdatzemijnen
maken,clusterbommenofkernwapens.Detabaksindustrieisverbodenterrein.Erligteen
zwartelijstmetbedrijvendiehetmilieutegroteschadeberokkenen.AandeleninWalmart
werdengedumptomdatdeAmerikaansesupermarktketenmetminderjarigenwerkt,
vrouwendiscrimineertenvakbondentegenwerkt.
"Weproberenzotebeleggen",zegtJohnsen,"datlateregeneratieszichniethoevente
schamenvoordeherkomstvanhungeld."Datisabsoluutnietsimpel,geeftdeprofessor
toe.EriseenspecialeraaddieeroptoezietdathetNoorseoliegeldvolgensdeethische
richtlijnenvanderegeringwordtbelegd.Tochvlammendiscussiesregelmatigop.Zo
steekthetOliefondsmeergeldinbedrijvendieontbossendanderegeringendieis
scheutigaandebeschermingvanregenwoudenbesteedt.Hetfondszitookinbedrijven

metverwoestendemijnactiviteitenofdieolieuitteerzandwinnenmetdesastreuze
gevolgenvoornatuurgebieden.
"Hetzijnallemaalgevoeligeonderwerpen",zegtJohnsen."Sindseenpaarjaarlatenwe
alsaandeelhouderlieveronzestemhorenalsonsietsnietbevalt.Wekunnenons
aandelenpakketwelmeteenverkopen,maarwiezegtdatdekoperervanhetbeter
voorheeftmetdewerelddanwij?Dankunjebeterproberenbijtesturenvanbinnenuit."
OlieheeftNoorwegenenormewelvaartgebrachtenvelenzienmetenigezorghet
momenttegemoetwaarophetolietijdperkvoorbijis.Nietnodig,volgensSSBonderzoeker
Capellen."Natuurlijkveranderterveelnahetolietijdperk,wantdankzijdeoliehebbennu
veelmenseneengoedbetaaldebaan.Maartegendietijdhebbenweooknogsteeds
competitieveindustrien,zoalsdescheepsbouw.Deinvloedvanoliewordtvaak
overdreven,doordatmensennietbeseffenhoehetfondsonzeeconomiebeschermttegen
allemogelijkvariatiesindeoliemarkt."
Cappelendurftde'misschienwatprovocatievestelling'welaandatNoorwegenhelemaal
nietvandeolieleeftenNorendusooknietbezorgdhoeventezijnvooreenlevennade
olie.DeolieinkomstenwordenimmersnietverbrastenhetOliefondsheeftreedszo'n
omvangdathetzelfeengrotebronvaninkomstenisgeworden.
DeNoorsedroomiseeneeuwigdurendfondsalsgeldmachine.Komendegeneraties
Norenzullenpoliticienfondsbeheerdersdankbaarzijnalszedaarinslagen.
AardgasbateninNederland
AardgasheeftNederlandsindsdejarenzestigruim250miljardeuroopgeleverd.In2012
vloeide14,5miljardaanaardgasbatennaardeschatkistenditjaarnaarverwachting12
miljard.
HetgrootstegasveldligtonderhetGroningseSlochterenendaarisminderdaneenderde
vanover.Verderzijnerveelkleinegasvelden.
Tussen2003en2013vormdendeaardgasbatentussen5en10procentvanhetinkomen
vandestaat.Indejarentachtigwasdatnogveelmeer.

BinnenvijftigjaarverandertNederlandvangasexporteurinimporteur.Deaardgasbaten
verdwijnenendanmoetdestaatsbegrotingmetbelastingverhogingenofbezuinigingen
rondgemaaktworden.
AndersdanNoorwegenheeftNederlanddatnunogvoormeerdan100miljardeuroaan
gasindebodemheefternooitvoorgekozenaardgasbatenineenbeleggingsfondste
stoppen.
Alleentussen1995en2011iseendeel,minderdandehelft,apartgezetinhetFonds
voorEconomischeStructuurversterking(FES).DaarmeezijnondermeerdeBetuwelijnen
Hogesnelheidslijnbetaald.

Verderstroomdeenstroomthetgasgelddeschatkistin.Vooralindejarenzeventigleidde
dattoteenongekendegroeivandeoverheidsuitgaven,waarbijhetnietuitmaakteofde
PvdA,VVDofdevoorlopersvanhetCDAinderegeringzaten.

Degasinkomstenzijnniethelemaalverdampt.Nederlandheeftondermeerde
OosterscheldedameneengoedsociaalstelselwaarNoorwegenoverigens,datwel
spaart,nietvooronderdoet.

Datlaatstewistikwel.Maarikwistnietdater,zoalsWobbesvertelde,eenmuseumin
Noorwegenis,het
NorwegianPetroleumMuseuminStavanger,
waarzenietalleenlaten
zienhoezehetallemaaldoendaarenhoezemetdeopbrengstomgaan,maarookhoe
anderenhetfoutdoen.EndatNederlanddaaralsvoorbeeldwordtgesteldvanhoehetniet
moet.


Alleswateindigis,iskostbaar
Ikbenbenieuwdnaardehuidigesituatieinhetdorp.Wedoeneenrondje.Erisschade,aan
veelhuizen,maarnietbuitensporigveel.TegenoverhethuisvanWobbeswashetdaknade
bevingeneendaaropvolgendestormhelemaalkaal:alledakpanneneraf.Kleineschades
zijnvlotvergoed.Wezienveelkleinereparaties,voegstrepenvooral.Daarhebbenze
zogehetenwokkelsingeplaatst,vanijzerenvanstaal,endatvindtWobbesnogaltijdeen
foutebeslissingvandeexpertsdiedeNAMhadingehuurd.Wantdatleverteldersscheuren
op.

Wobbesis,naeencarrirealsstuurmanopdegrotevaart,langindienstgeweestvaneen
Engelsbedrijfdatzichbezighieldmetstaalconservering,betonschadeenbouwfouten,dus
hijheeftwelenigrechtvanspreken.

Jekrijgteenflesjenevervanmealsjeeenoudekerkkunt
aanwijzendiegeenRijksmonumentis
Diedeskundigenblijkennietechtdeskundig.Zozatenerwatkleinescheurtjesindekerk.Ik
melddatendemandieerovergaatzegtdathijkomtenvraagtdanhoeouddekerkis."Van
1240,"zegik.IsheteenRijksmonument?vraagthij.Ikzeg:Datzijnkerkenvandie
ouderdomaltijd.Datisnietzo,zegthij.Jekrijgteenflesjenevervanmealsjeereenaan
kuntwijzendiegeenRijksmonumentis.Komtiemeteenkerkuit1895aan.Diewisterdus
helemaalniksvan.
ZijnverhaaldoetmedenkenaaneeninterviewmetJurBekooy,bouwkundigevande
StichtingOudeGroningerKerken,inhetbladvandiestichting.Hijverteldedathetcontact
metdetaxateursdiedeNAMhadingeschakeldomdeschadeaandekerkenoptemaken,
uiterstmoeizaamverliep.IneenvandeeerstegesprekkenmetdeNAMhadhijuitgelegddat
allekerkenvandestichtingRijksmonumentenzijn.WaaropdeNAMmedewerkerhad
geantwoord:IedereenkanwelzeggendatieeenRijksmonumentheeft.Bekooy:Dit
voorvalmaaktwelduidelijkdathettrajecthelemaalvanonderopmoestwordenbegonnen.
TerugnaarHuizinge.ReintWobbeseniklopennaarheteindevanhetdorp,waaraande
E.L.Ubbenswegeendikkeboerderijstaat.DezeBoerderijMelkemaiszestiendeeeuwsen
historischgeziennvandebelangrijkstevandezeomgeving.Van1555tot1974heefter
defamilieHuizingagewoond,vandeberoemdehistoricusJohanHuizinga.JohanHuizinga
(18721945)isgrondleggervandeNederlandstaligecultuurgeschiedenisen
mentaliteitsgeschiedenis.ZijnberoemdstewerkisHerfsttijderMiddeleeuwen(1919).Hij
werdgeboreninGroningen.Hetachterstukstaatindestutten.
Wobbes:Overalindeomgevingziejestutten,endiestaaneralzolangtewachtenopeen
oplossingdatikalstuttenhebgeziendieverrotzijn.Hijheefthiermeteendeskundigevan
deNAMgestaan:Diestonddaarmaareenbeetjetestarenenniettewetenwatiemoest
doen,entoenhebikgezegddathijbinnenmoestkijkenomdatdaartezieniswater
eventueelaangedaanzoukunnenworden.(WaaropWobbesietsaanmijuitlegtwatalleen

echtedeskundigenkunnenbegrijpen.)Endanheeftdiezogenaamdedeskundigegeenidee
waarjehetoverhebt.Alsjeeenzogenaamdeexpertessentilezakenmoetvertellendiehij
nietweet,hoekanzonmandaneenoplossingbedenken?
Wattedoen?Wobbes:Ikzouhetnietweten.Niemandweethet.Wezittenopheel
ingewikkeldegrond:eenzeebodemwaarkleiopisgekomenensomsookveenendanweer
kleiwehebbeninOnderdendameenbijeenkomstgehadmetechtedeskundigen,waarna
deconclusiewasdathetdanigingewikkeldisallemaalendateigenlijkniemandweetwater
moetgebeuren.
Jezounatuurlijkwelkunnenproberenmindergasoptepompen.SindserinLoppersumen
omstrekennaaldiecommotiemindergasisgewonnen,hebbenwijhierinderdaadminder
lastgehad.Maarja,debevingenhebbenzichverplaatst,ookalomdateropmerkelijkveel
gepomptisin2013meerdanooit.Alsjedatgasineenveeltragertempogaatwinnen,dan
zijndebevingennognietweg,maardanwordenzewaarschijnlijkwelminder.Eneigenlijk
washetvanafhetbeginverstandigergeweestomhetnietmeteenklereganguittepompen
endaarnavooreenscheetteverkopenaanhetbuitenland.Alleswateindigis,iskostbaar
endusmoetjeerzuinigopzijn.

Foto:SiebeSwart/HollandseHoogte/bewerking:LeonPostma

HoeGroningenalsnogopdewereldkaartkanwordengezet

NadatNAMendeoverheidhaddentoegegevendatzeverantwoordelijkwarenvoorde
schadeinGroningen,stuurdenzeexpertsomtehelpen.Maardiehaddenweinigbijte
dragenaaneenoplossing.In
deel5
vandezeserie:zijndeGroningseproblemenmisschien
ooktezienalseenkans?OmGroningenbekendtemakeninderestvanNederland,de
wereld?

EenbevriendeAmsterdamseprojectontwikkelaar,TonvanNamen,zeiineengesprekdatik
methemhadeenpaardagenvoormijnbezoekaanHuizingedathijwelkansenzagvoor
Groningen.Hijbegonmeteendoemscenario:Hetprobleemvandebevingenzalnoglang
blijvenbestaan.Erwordtgedaanalsofmindergastotminderbevingenzouleiden,maardat
isnietzo.
Bovendienisonzewelvaartsindsdejarenzeventiggefundeerdopdatgas.Wezijneraan
verslaafdgeraakt.In2013iservoor13miljardeurouitdegrondgehaald,waarvan11.7
miljardnaardestaatisgegaan.Enafgeziendaarvan,erisnooiteenaardbevingsbestendig
gebouwtemakenmetbaksteen.Jekuntdiehuizenengebouwenduswelrepareren,maar
bijeenvolgendebevingontstaaterweerschade.Jemoetdusniemandwijsmakendatdie
huizen,dieboerderijen,diekerkenbevingsbestendigkunnenwordengemaakt.

Geefzedemogelijkheidteverhuizenendoedannietmoeilijk
overgeld.Eenbedenkeenanderemaniervanbouwen
Alsmensenzichnietveiligvoelen,moetjedeproblemenwegnemen.Geefzede
mogelijkheidteverhuizenendoedannietmoeilijkovergeld.Eenbedenkeenanderemanier
vanbouwen:
houtskeletbouw
isbijvoorbeeldaardbevingsbestendig.

Bevingsbestendigewoningvanhout:eenprimeur
DVHN|Gepubliceerdop22juli2015,17:15Laatstbijgewerktop22juli2015,17:17

MEEDHUIZENToenbleekdathunboerderijnietmeertereddenwasbeslotenArieen
BiancaBrentersuitMeedhuizenhetrigoureusaantepakken.Eennieuwe
aardbevingsbestendigewoningvanhoutvervangthunhuidigestek.Debouwbegon
woensdag.
Hethuisisheteersteexemplaardatvolledigvolgensdenormenvoor
aardbevingsbestendigbouwengeplaatstwordt.Aleerderzijnnieuwbouwprojecten
opgeleverdinGroningendiebevingsbestendigzijn,maardiemoestenlateraangepast
worden.Debouwnormisnogmaarkortbeschikbaar.
Duidelijk:ditisnietvooriedereenweggelegd.,,Wijhebbendefinancilemogelijkheden'',
zegtAriedieeenmelkveehouderijheeft.Voorveelanderebevingsslachtoffersis
nieuwbouwengeenoptie.Maar,dachtdefamilieBrenters,alswehetdoen,danliever
meteengoed.DeNAMbetaalt10procentvandebouwsomtoteenmaximumvan30.000
euro.
Denieuwewoningkenmerktzichdooreenbinnenwerkvanhout.Hetisdewerkwijzevan
hetbedrijfMiCasauitAlblasserdam.ArieSlagboomvanMiCasa:,,Omdatwewerkenmet
eenbinnenkantvanhout,verwachttenwealdatdehuizenwelwatkunnenhebben.Dat
bleektekloppen.Alhebbenwelateronderdelenopnieuwberekendendeconstructie
verzwaard.''
Debetonvloerkomtvasttezittenaandefundering.Bewegingindewoningblijftmogelijk.
Slagboom:,,Alsofjemetjevoeteninzandstaat.''
Debouwisgeenoplossingvoorallebestaandewoningen.WoordvoerderSandervan
RootselaarvandeNAM:,,Hetversterkendaarvanblijftdegrootsteuitdaging.''

Oflaateenstukvandeprovincieonderwaterlopenenbouwdaareensoortdrijvende
huizen.Waterdemptdebeving.
Ziedusdeproblemenalseenkans.Enhetgasisniethetenigeprobleemdaar,erisook
ontvolking.Gahetlandandersgebruiken,zouikzeggen.Zeterwindmolensopofpanelen
teropwekkingvanzonneenergie.ProbeerhetgelddatdestaataanGroningenverschaft
ookinduurzameprojectentesteken.

Eencultuurlandschapverandertcontinu
http://rijksmonumenten.nl/plaatsen/Groningen/

AlsikVanNamen,dienooitverderdandestadGroningenisgeweest,verteldathet
cultuurlandschapvanhetGroningerHogelanduniekisendaterwatniemandinderest
vanNederlandlijktteweten,ookVanNamenniet
tweeduizendRijksmonumentenstaan,

waarvanzonhonderdprachtigemiddeleeuwsekerken,reageerthijalsde
projectontwikkelaardiegraagoutoftheboxdenkt:Datcultuurlandschapisdoormensen
gemaakt.Erzalweerdoormensenmoetenwordeningegrepenbijdeproblemenvannu.En
probeerniettebehoudenwatnietbehoudenkanworden.Eenkenmerkvaneen
cultuurlandschapistochdathetcontinuaanveranderingonderhevigisdoormenselijk
ingrijpen?

EenspectaculairprojectwaardoorderestvanNederlandende
wereldmisschieneindelijkweetkrijgtvandiemiddeleeuwse
kerkjes
Endiekerken,endiewierdedorpen,diebelangrijkcultureelerfgoedzijn?Kiesdebeste
dorpenendebelangrijkstekerkenuitenprobeerdietebehoudendooropzoektegaannaar
innovatievemethoden.Desnoodsdoordekerkensteenvoorsteenaftebrekenenzeop
eenbevingsbestendigeondergrondteplaatsen.Eenspectaculairprojectwaardoorderest
vanNederlandendewereldmisschieneindelijkweetkrijgtvandiemiddeleeuwsekerkjes.
Danmaakjedustien,oflievervijfvandiedorpjesendaarkomendanveelmensenopaf.
Musealedorpendus.Daarisniksmismeeendatbrengtiniedergevalgeldinhetlaatje.
IkbedenkdatikhemtochmaareensmeenaarhetHogelandmoetnemenomhemweerin
theboxtekrijgen.Welkanikmeegaaninzijnsuggestieaandeprovincieomde
problematiekopdevoorpaginavandekrantentehoudendoormetintelligentevoorstellen
enoplossingentekomen:OnderleidingvanbijvoorbeelddecommissarisvandeKoning
zoueengroepslimmemensenbijelkaarkunnenwordengebrachtarchitecten,geologen,
economen,kunstenaars,boeren,projectontwikkelaarsdiegeregelddekoppenbijelkaar
stekenomoplossingentebedenken.

Uleeftineengoddelijklandschap
ReintWobbesneemthetoutoftheboxdenkenvanVanNamennietechtserieus.Enwat
dieontvolkingbetreft,denkthijmetplezierterugaaneensymposiuminWarffummetvier
hooglerarendiezichmetdeleegloopinEuropabemoeien.EenSchotseprofessorhadtegen
hemgezegd:Ikwashiernooitgeweest,ikhaderooknognooitvangehoord,maarikheb
nurondgekekenenikkanzeggen:Uleeftineengoddelijklandschap.Datisuwgrootste

kapitaal.Maaktuzichmaargeenzorgen.EeneenprofessoruitAmsterdamhadtegenhem
gezegd:Moetenwealtijdblijvengroeien?Datkantochniet?Leegloopisnietveelanders
danverandering.
OokoverhetmuseumplanvanVanNamendoetWobbeswatlacherig:Hetkanonseigenlijk
nietzoveelschelendatdieHollandersnietnaaronzekerkenkomenkijken.Enalsdie
toeristeninderdaadoponzekerkenafkomen,kunnenwedatprettigesleutelsysteemook
nietmeerhandhaven.Trouwens,toerismeisslechtvoorelkgebied.Kijkmaareensin
Friesland.MooieplaatsenalsWoudsendwordenverpestdooraldiegigantischewitte
botenloodsen.IndiezinverschillenweflinkvandeFriezen,dieveelnationalistischerzijn.
Trotsophunlandenzo.Ikzalhetnooituitmijnstrotkunnenkrijgendatikertrotsopbeneen
Groningertezijn.Watkanikdaarnouaandoen?Redelijktevredenbenikermee.Enik
woonhierookgoed.

MinisterHenkKampvanEconomischeZakenbezoekteenaantalwoningeninhetaardbevingsgebiedinGroningen.Foto:Kees
vandeVeen/HollandseHoogte/bewerkingLeonPostma

EntoenkregendeGroningersalsnoghunexcuus(ofwashet
meereengasbel?)

InzijnvorigeafleveringbeschreefauteurRikZaalzijnontmoetingmetbevriende
projectontwikkelaar.DiensoutoftheboxideenwerdendoordeGroningseWobbes
lachendvandehandgewezen.HetgaatdeGroningersnietomaandacht,maarom
veiligheid.Indeel6vandezeserie:naeenrapportvandeOVVOnderzoeksraadvoorde
Veiligheidkanniemandzijnaandeelmeerontkennen.Maarwateraanexcuseskwam,klonk
zachtgezegdnietveelbelovend.

Endangaaterinfebruari2015eennieuwebevingdoorGroningen,eenbevingvanheel
andereaard:deOnderzoeksraadVoorVeiligheid(OVV)constateertdatdeNAM,deStaat
enanderebetrokkenenbijdegaswinningzichalleenmaarmetdeopbrengst,metgeld
hebbenbeziggehoudenenvijftigjaarlangdeveiligheidvandebewoners
hebben
genegeerd.

HiereenpublieksversievanhetrapportvandeOnderzoeksraad.
(PDF)
http://www.groningerbodembeweging.nl/downloads/pdfsinnieuwsberichten/131
publieksversiegaswinninggroningenweb/file

Allebetrokkenenhebbengefaald,ookdetoezichthouder,hetStaatstoezichtopdeMijnen
(SodM).Diedeed,ondanksveleaanwijzingendaterverbandbestondtussendebevingen

endegaswinning,pasnadebevingvanHuizingein2012eenonderzoekenadviseerde
toendegaswinningzosnelenzoveelmogelijk
terugtedraaien.
MinisterKampvolgdedit
adviesnietoperwerdin2013zelfsmeergasgewonnendanindejarendaarvoor.
HetDagbladvanhetNoorden
o
verhetadviesvanSodM.

Gaswinningkanminder'
DVHN|Gepubliceerdop22april2015,10:27
Laatstbijgewerktop22april2015,11:12

DENHAAGDegasproductieinGroningenkanineennormalewinterprobleemloos
wordenteruggebrachttot21miljardkuub,veelminderdandehoeveelheidwaarminister
Kampnuvanuitgaat.
,,Ermoetzosnelmogelijkeenechtgoedwinningsplankomenwaarallepartijenzichaan
houden.''DatzeiJandeJong,devorigjaargepensioneerdeinspecteurgeneraalvanhet
StaatstoezichtopdeMijnengisteravondopeenhoorzittingindeTweedeKameroverhet
rapportvandeOnderzoekraadvoorVeiligheid.
VolgenshemwasergeensprakevandathetStaatstoezichtzatteslapen.Eriswel
degelijkkritischonderzoekgedaan,maardaargebeurdeweinigmee,aldusDeJong,
,,ToendeNAMinhetwinningsplanvoor2013hetrisicoonderschatte,hebbenwezelfeen
risicoinschattinggemaakt.''
Hijweeseropdatzijndienstindatzelfdejaar,toendeNAMinGroningeneenrecord

hoeveelheidgaswonvan54miljardkuub,bijKampdiversemalenvergeefsaandebel
heeftgetrokken.OokliethetonderzoeksinstituutTNOhetopcrucialemomentenafweten,
klaagdeDeJong.
DeoudinspecteurontkendedatdeSodMwerdgentimideerd',opeenvraagvan
SPTweedeKamerlidSmaling.,,Datheeftnooiteenrolgespeeld.Maaruheeftzelfook
allemaaldingengevraagd,dieernunognietzijn.Hetisnietalleenkwadeopzetvande
NAM,hetismeer.Dezehelediscussieduurtookaltweejaar.''
NAMdirecteurGeraldSchotmanliepvooruitoponderzoekdatbinnenkortaandeminister
wordtoverhandigd.,,Derisico'sinGroningenzijnbeterteoverzien.Onderzoekwijstuit
datnietallehuizenindeKNMIschadecirkelsversterkthoeventeworden.''

Tussenderegelsdooristelezendaterbehalveongelooflijk
arrogantgedragvanbetrokkenenooksprakeisgeweestvan
liegenenbedriegen
VerdervindtdeOVVhetfoutdaterslechtseenkleingroepjebetrokkenenbesluitenneemt
overdegaswinning.DeraadpleitervoordatbuitenhetministerievanEconomischeZaken
meerministeriesbijeenenanderbetrokkenmoetenworden.Wreveliserbijde
OnderzoeksraadoverdeslechteschadeafhandelingdoordeNAMendeslechte
communicatiemetdegetroffenbewoners.Enzogaathetrapportnogevenverdermetalles
waterfoutisgedaandoordeNAM,deStaatendetoezichthouder.Tussenderegelsdooris
telezendaterbehalveongelooflijkarrogantgedragvanbetrokkenenooksprakeisgeweest
vanliegenenbedriegen.
Welkegevolgenzoudendezetenhemelschreiendeuitkomstenvanditonderzoekineen
beschaafdlandalsNederlandgehadmoetenhebben?
Mijlijktdatdeministerhadmoetenbesluitendegasproductieheelsnelflinkterugtebrengen
(bijvoorbeeldtot21miljardkuub,eengetaldatdetotinkeergekomen,gepensioneerde
inspecteurgeneraalvanhetStaatstoezichtopdeMijnen,JandeJong,hedenals
probleemloosinschat),dedirecteurvandeNAMhadmoetenopstappenwegensliegenen
bedriegen,deministerhaddeeeraanzichzelfenzijnvoorgangersmoetenhoudendoorzijn
ontslagaantebieden,endevolksvertegenwoordiginghadeenparlementaireenqute
moetenstarten.Verderhadderegering,ooknamensvorigeregeringen,doorhetstof

moetengaanendeGroningersmoetenverzekerendatzeroyaalzoudenworden
gecompenseerdvoordegeledenendetoekomstigeschade.

Twee,driekeerlezenenhetbetekentnogniets
Maarwatgebeurdeer?Deministerdeedertweewekenoveromexcusesaantebieden.Zo
langhaddenjuristenerblijkbaarovermoetendoenomdetekstervanzointekledendatde
StaatderNederlandennietaansprakelijkkonworden
gesteld.

DeexcusesvanKampbijdeNOSopYouTube.
https://www.youtube.com/watch?v=0Bsbi828dDw

Hijzeidathethemspeetdateronvoldoendeaandachtwasgeweestvoorde
veiligheidsbelangenvandemensen.Verderginghij
niet.

HPDeTijdoverhetexcuusvanministerKamp.

POLITIEK
/03032015/12:19/DOOR
EDWINVANSAS
205SECONDENLEESTIJD

HENKKAMPHEEFTZIJNEXCUSESHELEMAALNIET
AANGEBODEN
DeministerpresidentstelderecentineenKamerdebatdatdetermexcuusalsnel
juridischebetekeniskrijgtenvolstaatdaarommetbepaaldehandelwijzentebetreuren.
Dezeuitlatingstaatindeinteressanteverkenninguit2010vanvoormaligombudsman
AlexBrenninkmeijergetiteld
Excusesinhetopenbaarbestuur.

Erisblijkbaareenbelangrijkverschiltussenspijtbetuigenenexcusesmaken.Zowordt
vanuitSurinaamsehoekaljarengevraagdomexcusesvoorhetslavernijverledenvan
Nederland.Maarookin2013bijdeherdenkingvan150afschaffingvandeslavernijbleek
datnogaltijdeenpolitiekestaptever.MinisterAsscherbetoondenamensderegering

diepespijtenberouw
,maarhetgewraaktewoordbleefuitendatwerddoorvelenals
eengroteteleurstellingervaren.

DesteopmerkelijkerzijndeexcusesdanookdieministerKampgistereninGroningen
maakte,endiedoormedia
gretig

werden

overgenomen
.DeVVDermethetstocijnse
voorkomenvanStasiofficierGerdWiesleruit
DasLebenderAnderen,
zatgisterenbij
RTVNoordenzeidaarletterlijk:Ikerkendateronvoldoendeoogisgeweestvoorde
veiligheidvandemensen.Ikbetreurdathetzogegaanis,hetspijtmezeerdater
onvoldoendeaandachtisgeweestvoordieveiligheidsbelangen.
Conclusie:HenkKampmaaktegeenexcuses.
Spijtbetuigenisn,maarbijexcusesmakenhoortmeer.Brenninkmeijerhaaltinzijn
schrijvenfilosoofNickSmithaandieinzijnboek
Iwaswrong,themeaningofapologies,

achtvormenvanexcuusonderscheidt,waaronderhetambigueexcuus(datnietwerkelijk
alseenexcuusoverkomt)endesympathiebetuiging(datmindervergaatdaneen
excuus).Eenvolwaardigexcuusiswatandersdanzonenkelevormvanexcuus,
concludeertdeoudombudsman.Ookwordt
OnApology
vanAaronLazareaangehaald,
waarinwordtgestelddatexcusesmakenverschillendestappenomvat:deerkenningvan
denormschendinghetgevenvanuitleghetvertonenvangevoelensvanspijtenhet
aanbiedenvancompensatie.
Juistbijdiecompensatiewringthemdeschoen.Wieexcusesmaaktzegternormaal
gesprokenbijenikzalhetnitmeerdoen.KampzeigisterenbijRTVNoord:Ik
denkdathetnumijntaakisomervoortezorgendatdieveiligheidnuwelvooropstaat.
CommissarisvandekoningvanGroningenMaxvandeBergsteldegisteravond
in
Nieuwsuur
terechtdatdegeloofwaardigheidvandeexcusesstaatofvaltmethet
antwoordopdevraag
gajeookminderdoenaangaswinning
?Kampheeftdegaskraan
tijdelijkteruggedraaid,maarzegtdeadviezenvanexperts
aftewachten
vooreen
definitievebeslissing.Endieadviezenkomenpasinjuli.
Verhoudingenwaarinvanwegeonjuisthandeleneendisbalansisontstaankunnenweer
inevenwichtgebrachtwordendooreenvolwaardigexcuus,concludeertBrenninkmeijer
zijnstuk.DekansisnihildatdeTweedeKamervanmiddagdatvolwaardigeexcuusvan
Kampkrijgt,dusmteenuitspraakoverhoedeproblematiekindetoekomstwordt
voorkomen.

Despijtbetuigingvangisterenisdaarmeeeenlegehuls.Bovendienkomthijpastwee
wekennhetvernietigenderapportvandeOnderzoeksraadvoorVeiligheidentwee
wekenvrdeProvincialeStatenverkiezingen.Hettoneelstukisdusslechtsonderdeel
vandeverkiezingscampagnediezichvanmiddagvoortzetindeTweedeKamer:de
oppositiezalaandringenophetzosnelmogelijkdefinitiefterugdraaienvandegaskraan,
hetkabinetzaldehalveexcusesherhalenomdekiezertepaaienindehoopwegte
komenmethetuitstellenvaneenbesluit.
PS.Excusesvoormijncynismealkanikniettoezeggendathetindetoekomstniet
meerzalvoorkomen.

EdwinvanSas
StreeknaeenstudiepoliticologieenjournalistiekneeralsredacteurbijHP/DeTijd.
Bestierdevanaf2013dewebsite,bevolktevanbegin2014totmaart2015de
hoofdredactiemetTomKellerhuis.Heeftdieplekverlatenomaaneentechnologiestartup
tewerkenenschrijftdaarnaastopfreelancebasis.

EndeNAM,dievlaknahetpublicerenvanhetonderzoekbijmondevandirecteurGerald
Schotmanhadgezegdnietonzorgvuldigtezijngeweest,endathijnietbegreephoeje
excuseskonaanbiedenvoorietswaarjegeenzichtophad,kwamnatweemaanden
vergaderenmetjuristenoverdebrugmeteensoortexcuus:DeNederlandseAardolie
Maatschappijbetreurthettenzeerstedatdeaardbevingenvoorzoveelmensentot
problemenleiden.Ikwildaarvoormijnexcusesaanbieden.Tweekeerlezen,driekeer
lezen,enhetbetekentnogniks.

Alsditeenbestemmingsplanvaneengemeentewasgeweest,
zoudenwezeggen:doetuditmaarover
DangaateenaantalGroningerbelanghebbendenmetdriepolitiekepartijen,SP,CDAen
GroenLinks,inapril2015naardeRaadvanStateomtebewerkstelligendatdegaswinning
inGroningenforswordtverlaagd.OpdezittinguitThijsDrupsteen,Nederlandsdeskundige
ophetgebiedvanmilieurechtenruimtelijkbestuursrecht.Sinds1998ishijlidvandeRaad
vanStateeerstinbuitengewonedienst,sinds2001ishijvoltijdsStaatsraad.als
woordvoerdervanderaad,veelkritiekopdeStaatendeNAM:Ermoetnogheelveel
onderzoekwordengedaannaardeveiligheidentochgaatudoor.Hetbeeldvandewinning
hangtvanonzekerhedenaanelkaar.DeGroningershebbeneenpunt.Ikzeghetsimpel.Als
diteenbestemmingsplanvaneengemeentewasgeweest,zoudenwezeggen:doetudit
maarover.
UiteindelijkbesluitdeRaaddatdegaswinningbijLoppersummoetwordenstilgelegdendat
dekraandaaralleennogmagwordenopengedraaidalsdeleveringviaanderelocatiesniet
voldoende
blijkttezijn.

RaadvanStateverbiedtgaswinningbij
Loppersum

FDoverhetverbodvanRaadvanState.

Gijs den Brinker

dinsdag 14 april 2015, 14:15 Update: dinsdag 14 april 2015, 15:20

Een aardgasinstallatie bij het dorp 't Zandt in Groningen Hollandse Hoogte

Raad van State verbiedt gaswinning bij Loppersum (PDF)

DegaswinninginenrondLoppersummoetvoorlopighelemaalwordenstilgelegd.Alleen
innoodgevallenmagdegaskraantijdelijkopen.
DatheeftdeRaadvanState
geoordeeld
ineenspoedprocedure.Dezaakwas
aangespannendoordeGroningseprotestbewegingStichtingVriendenvanGroningen
CentraalenenkelefractiesvanprovincialestatenvanGroningen.
DehoogstealgemenebestuursrechtervanNederlandgeeftgeengehooraandeoproep
omdegaswinninginheelGroningentestaken.
Gevaar
DeraadvanStatedraaitmetzijnvonniseenbesluitvanministerKampvanEconomische
Zakendeelsterug.Kampstemdeeerderditjaarinmeteenverlaagdproductieplafondvan
39,4miljardkubiekemetergasuitGroningenperjaar,waarbijmaximaal3miljardkuubuit
deregiorondLoppersummagkomen.
Hetproductieplafondvan39,4miljardkuubblijftvooralsnoginstand,maardaarkanlater
ditjaaralsnogveranderinginkomenalsdeberoepsproceduredient.'Pasdankijkenwe
inhoudelijknaarhetinstemmingsbesluit(vanKamp,red.).Iservoldoendeonderzoek

gedaan?Zijndekeuzesvoldoendegemotiveerd?Datsoortvragen',zegteen
woordvoerdervandeRaadvanState.
Tussenvonnis
DeRaadvanStateheeftindespoedprocedureeenafweginggemaakttussende
verschillendebelangenzoalsveiligheidenleveringszekerheid.Medeomdatdeexploitant
vanhetGroningenveld,deNederlandseAardolieMaatschappij(NAM),tijdensdezitting
aangafdathetclusterrondLoppersumgeheelkanwordenontzien,ishetrechtsorgaantot
zijnconclusiegekomen.
LoppersumishetdeelvanhetGroningenvelddathetmeestlasthadvanaardbevingen.
Hetterugschroevenvandeproductiemet80%sorteerdealeenpositiefeffectopde
seismiek.
Deberoepsprocedure,waarbijmeerdan40partijenbezwarenhebbentegenhet
winningsplanvandeNAM,dientinseptember.

Hetgevolgissnelmerkbaar:debevingeninenrondLoppersumnemenaf,maarde
bevingenaanderandenvanhetLoppersumveldeninenomdeandereproductielocaties
nementoe.

Eenmotieomdemijnwetteveranderen
EndankomtdeVerenigingEigenHuismeteenideedatalveeleerderdoor
sociaalgeograaf
MeentvanderSluiswasgeopperd(ziehoofdstuk3)
.

debewijslastbij
schademeldingenzoumoetenwordenomgekeerd.DeNAMzoumoetenaantonendat
schadenietdoorgasbevingen
isontstaan.

DVHNoverdeomkeringvandebewijslast.

'Omkeringvanbewijslastnodig'
DVHN | Gepubliceerd op 16 april 2015, 20:39
Laatst bijgewerkt op 07 mei 2015, 14:30

DENHAAG/GRONINGENOmkeringvandebewijslastbijschademeldingenaan
woningeninhetGroningergaswinningsgebiedismeerdanooitnodig.

DatzegtdeVerenigingEigenHuisdievanafseptember2014klachtenverzameltvan
Groningers.UiteenrecenteenqutevanVEHblijktdat80procentvande
gedupeerdehuiseigenarennogsteedswachtopeenoplossing.Indemeeste
gevallenisdaarnieuweschadebijgekomen.

IndeTweedeKamerdrongendonderdagopvoorstelvanPvdAenPartijvoorde
DierenookGroenLinksenSPaanopeenwijzigingvandemijnbouwwet.Indiewet
moetstaandatdeNAMmaarmoetbewijzendateenschadenietdooreen
aardbevingkomt.D66enCDAhaddennogaanvullendevragenaanministerHenk
Kamp(VVD,EconomischeZaken)dienietsvoeltvooromgekeerdebewijslast.

VolgensKampisdiejuridischnietwaterdichtenzijnervoordeinwonersgenoeg
anderemogelijkhedenomhunrechttehalen.

Bewijsdiscussie
,,OmkeringvandebewijslastisheelbelangrijkomdepositievandeGroningerste
verstevigen.Zerakenverwikkeldinjarenlangebewijsdiscussies'',zegtVEHdirecteur
CindyvandeVelde.Debelangenclubvanwoningbezittersvindtdebejegeningvan
NAMtaxateursverbijsterend.Gevallenvanfunderingsschade,verzakkingenen
schadesdiedoortrekkenvanbuitennaarbinnenmurenwordenvaaknietof
nauwelijksserieusgenomen.
ZobewoogeenadvocaatvanVerenigingEigenHuisookhemelenaardeomeen
wiebelendeschoorsteentevervangen.Deaannemersoffertevooreennieuwe
schoorsteenkwam3000eurohogeruitdandeeigenramingvandeNAM.

Moeizaam
,,AlsdeNAMnietswil,blijfthetmoeilijk'',zegtSteveWayenberg,juridisch
beleidsadviseurvanVEH.,,Jekuntwelproberendejuridischeuitgangspositiete
veranderendoordebalaandeanderekantteleggen.Maarminstenszobelangrijkis
datdehoudingmeewerkendinplaatsvantegenwerkendwordt.''

KamerlidEstherOuwehandvandePartijvoordeDierenzei'metpijninhethart'dat
bijeenwetswijzigingalleenbijmensenmetnieuwegevallennieteindeloosachterde
NAMhoevenaanterennenomschadevergoedtekrijgen.

Wayernberg:,,Eennieuwewetmetterugwerkendekrachtlatengeldenis
buitengewoonmoeilijk.DeNAMmoethaarhoudingveranderenenpervandaag
besluitenallegedupeerdencoulantertebehandelen.''MinisterKampgaatwoensdag
inopdevoorgesteldewetswijziging.

DeVerenigingwasnamelijkerggeschrokkenvaneenenqutewaaruitbleekdattachtig
procentvandesindsseptember2014gedupeerdehuiseigenareninapril2015nogaltijd
wachtopeenoplossing.Enindemeestegevallenisdaarooknognieuweschade
bijgekomen.
UitdieenqutebleekookdatwoningbezittersdebejegeningdoorNAMtaxateurs
verbijsterendvonden.Gevallenvanfunderingsschade,verzakkingenenschadesdie
doortrekkennaarbinnenmurenwerdenvaaknietofnauwelijksserieusgenomen.Nietlang
nahetvoorstelvandeverenigingnamdeTweedeKamereenmotieaanwaarindeminister

wordtgevraagdde
mijnwet
indiezinteveranderen.MinisterKampvoeldedaarnietsvoor,
enhetzieternietnaaruitdathijondertussenvanmeningveranderdis.

Leeshiermeerinformatieoverdemijnwetviademijnen.nl

Demijnwetvan1810enStaatstoezicht

UniformenvandeIngenieurdesMines,ingevoerdin1824,ommeergezaguittestralen

UitdeliteratuurblijktdaterinWestEuropareedsinde14eeeuwsprakewasvan
eensoortmijntoezicht.Deambtenarenvandittoezichtwarenbedigdendroegen
alstitelkohlwiegerZehaddenalsneventaakbemoeienismet

veiligheidsaspektennogsterker:kohlwiegerszoudenzelfszijnopgetredenals
getuigedeskundigevoorderechtbankalshetgingomovertredingenvanvoorde
mijnengeldendewetgeving.Veiligheidwas,zoalsreedsvermeld,evenwelniethun
hoofdtaak.
InNederlandwerdindetwaalfdeeeuwvoorheteerstgebruikgemaaktvansteenkolenals
brandstofvoordeverwarmingvanhuizen,enwelinhetgebiedrondRolducin
ZuidLimburg.Dithadtemakenmethetfeitdatenerzijdshetvoorhuisverwarming
gebruiktehoutschaarsbegontewordenenanderzijdsdekolenlageninderivierdalenvan
deWormrondRolducenomgevingaandeoppervlaktewerdenaangetroffenendekolen
dusalshetwarevoorhetoprapenlagen.Menkonzichopdiemanierdusvoorzienvan
goedkopebrandstof.Meestalgebeurdehetuitarmoedehetbrandhoutwerdteduur
doorindividuelepersonenen/ofgezinnen.Debetergesteldenkekenopdezegangvan
zakenneerenbeschouwdenhetgebruikenvansteenkolenvoorverwarmingsdoeleinden
benedenhunstand.Aandegemakkelijkebereikbaarheidvandekolenkwamechteral
gauweeneindeenwerdovergegaanophetgravennaarkolenindehellingenvande
rivierdalen.Opdiemanierontstondenerprimitievemijngangenwaardoorermeerkolen
bereikbaarwerd.Langzamerhandwerdkolenhandelswaar.Aanhetgevaarvaninstorten
vandetotwel100meterdiepindehellingengegravengangenwerdnauwelijksaandacht
besteed.Daarontbrakdekennisenhetgeldvoor.Deeenmansmijntjesgroeiden
geleidelijkuittotkleinesamenwerkingsverbanden.

Hetontstaanvandemijnwet
Zoontstondendeeerstemijnbedrijfjesdieookreedsgerichtwarenophandelinkolen.
Hetlagdusvoordehanddatdeeigenarenvandebovengrondintoenemendemate
bezwarenmaaktentegendeinhunogenillegaleactiviteiten.Aandestrijdomde
eigendomsrechtenmaaktedeFranseMijnwet1810eeneinde.Diewetwerdingevoerd
doorNapoleonI(17691821),zoonvanCarloBonaparte.BeweerdwordtdatNapoleon,
naastkrijgsvoering,mijnbouwalshobbyhad.DeMijnwet1810bevattedebepalingdat
voorhetdelvenvankoleneenconcessievereistwasendataandeStaateendeelvande
kolenbatenmoestenwordenafgestaan.OmdatZuidLimburgindietijdonderFrans
bestuurvielmoestdusookindeNederlandsemijnstreekwordenvoldaanaandeinde
Mijnwet1810vastgelegdeconcessievoorwaarde.DealgemeneopzetvandeMijnwet
1810washetstellenvanregelsaandeopsporingenwinningvandelfstoffen,zoalsolie,
gas,zout,mergelendergelijke.Anderepuntenvanaandachtwarenveiligheiden
rationalisatievandedelfstofwinning.Verdergolddeverplichtingdeondergrondse
kolenwinningtedoenplaatsvindenonderleidingvanvoldoendtechnischonderlegd

personeel.Metnamewerddwingendvoorgeschrevendatermijningenieurs,mijnmeters
enmediciwerdeningezet.Demedicimoestendegezondheidvandemijnwerkers
bewakenwanterwarennogalwatziektendiedeondergrondersbedreigden,zoals
mijnwormenlongaandoeningen.VoorhettoezichtopdeMijnwet1810werddefunctie
IngenieurderMijnen(IngenieurdesMines)inhetlevengeroepen.Dezestondonder
gezagvandeFranseministervanBinnenlandseZakenMontalivetenmoesteenuniform
dragen.HijwerkteaanvankelijkalssolistenhadalsstandplaatsLuik.Zijnfunctieis
vergelijkbaarmetdievandehuidigeInspecteurGeneraalderMijnen.

FunctievandeIngenieurdesMinesenhetSODM
DeIngenieurdesMinesmoestjaarlijksaandeMinisterverantwoordingafleggenoverde
doorhemverrichtewerkzaamhedenenrapporterenoverbelangrijkegebeurtenissendie
metmijnbouwtemakenhadden.Laterkreeghijmedewerkersdieeveneens
geniformeerdhunwerkdeden.
Despaarzaambeschikbareliteratuuruitdietijdwektdeindrukdatindeeerstejarenna
1810,hetStaatstoezichtbijdeuitvoeringvanzijntaakmeerdanophandhavingdenadruk
legdeopadvisering.DesondankswerdinhetarchiefvanStaatstoezichteenop4
december1826gedateerd
fragmentvaneenprocesverbaal
aangetroffen.Hetbetrefthet
oplopendooreneAntoonLuttgenvanverwondingenaanzijnhoofd.Hetprocesverbaalis
opgemaaktdoordeconducteurdermijnenA.Sairon.
OpmerkelijkbijdewetgevingvanNapoleonwasdathij,weliswaarsummier,reeds
rekeninghieldmetsocialeaspekten,zoalspersoonlijkebelangenendegelijkheidvanalle
mensenvoordewet.HetopgrondvandeMijnwet1810in1813totstandgekomen
mijnreglementbevatteverderregelsvoordegezondheidvandewerkersinde
ondergrondsemijnwerken.Diewarenmeerspeciaalenvooralgerichtopeenadequate
ventilatie.Eengoedeventilatiewasnodiginverbandmetderisicosvangevaarlijke
gassen(verstikkingenexplosiegevaar),steenstof,gebrekaanzuurstofentehoge
temperaturen.Tevensisvermeldenswaarddathetmijnreglement1813verboodhet
tewerkstellenindeondergrondsemijnwerkenvankinderenonderdetienjaarenbevatte
heteenbepalingdiegrenzensteldeaandebelastingwaaraanpaardeninde
ondergrondsewerkenmochtenwordenblootgesteldbijhetvoorttrekkenvanmijnwagens.
AldusinhetkortdeontstaansgeschiedenisvanStaatstoezichtopdeMijnenendewijze
waaropzichdatindeloopderjarenheeftontwikkeldtotdehuidigevormvanadvisering,
toezichtenhandhaving,inclusiefofficileopsporingsbevoegdheid.Nognietaanbodis
gekomendeinspanningenterbeschermingvanhetmilieu.Datisimmersindeloopder

jaren,ondermeerookinhetkadervandeHinderregelingenanderemilieuwetgeving,een
belangrijkedeeltaakgeworden
Degehelemijnwet,zoalsdezevandaagdedagnogvankrachtis,is
hierinzijngeheelin
tezien
.
AuteurvanditartikelisFransBastin,*1934HBSbinKerkrade(AntoniusDoctor)HTS
chemischetechnologieinHeerlen.WerkzaambijSo/dMvanaf1963totenmetjuni1999.
BijSo/dMwashijhoofdinspecteurvoornamelijkbelastmetdesectorenMilieu,Chemieen
Gezondheid.

11april2012
FransBastin

HetwierdedorpBierum.Foto:SakeElzinga/HollandseHoogte/bewerkingLeonPostma

VolgensditGroningsebevingsslachtoffermoetengedupeerden
geldkrijgenomwegtetrekken
DegedupeerdeheetNicoletteMarienwoontongeveerbovenophetproductieveldBierum,
vlakbijDelfzijl.Haarhuisdaarheeftindeloopvandejarenveelschadeopgelopenenzijis
tijdensveelpogingenhaarrechttehalenineenpoelvanverstikkendebureaucratie
terechtgekomen.Indeel7vandezeserie:eenportretvaneengedupeerdevande
Groningsegaswinning.

Zeheeftlievernietdatikbijhaarlangskom.Haarmanenhaarkinderenrakentegestrest
vangesprekkenoverdebevingenendesituatievandefamilie.Duskomtzebijmijlangsin
Houwerzijl,eendorpdatnetbuitenhetbevingsgebiedligt.Iniedergevalbuitenhet
zogehetencontourengebiedwaarbinnendeNederlandseAardolieMaatschappij(NAM)
meldingenvanschadeinoverwegingneemt.Meldingendiesindsenigetijdmoetenworden
gedaanbijhetCentrumVeiligWonen(CVW),datonafhankelijkvandeNAMzegtte
opereren,maarviaallerleigeheimzinnigebureaucratischeconstructiestochgewoon
vande
NAMis
.

LeeshierhoeCentrumVeiligWonenendeNAMverwevenzijn.

'CVWisnietonafhankelijk'
DVHN|Gepubliceerdop01februari2015,23:34Laatstbijgewerktop02februari2015,09:30

APPINGEDAMHetpasopgerichteCentrumVeiligWonen(CVW)inAppingedam,dat
bevingschadeafwikkelt,isnietvolledigonafhankelijk.DatgeeftdedirectievanCVWtoein
reactieopeenstroomberichtenopTwitter.Daarinwordtgemelddathet
uitvoeringsorgaannauwebandenonderhoudtmetNAMenShellInternational.
Volgensdedirectieishetsteedsdebedoelinggeweestdatdeschadeafhandelingop
afstandkomttestaanvandeNAM.MaarwettelijkblijftdeNAMverantwoordelijkvooralle
schade.,,VaneengeheelonafhankelijkepositievoorCentrumVeiligWonenkandaarom
geensprakezijn'',schrijftdeleiding.Inmiddelsiseenraadvantoezichtaangesteldonder
voorzitterschapvanoudburgemeesterBasEenhoornvanAlphenaandeRijn.
BerichtenopTwittermeldendatalhetwebenmailverkeervanhetCVWviadeservers
vanShell/NAMverloopt.Datspreektdedirectievanhetnieuwecentrumtegen:,,Slechts
voornonderdeelvandewebsite,tewetenhetschadeformulier,maaktCentrumVeilig
WonengebruikvanhetschademeldingsysteemdatookdeNAMhanteert.''Volgensde
CVWdirectieisditompraktischeredenen.,,Zokunnenwesnelzienoferreedseen
schadedossierisaangelegd.Indatgevalwordtdeschademeldinginbehandeling
genomendoorNAM.''NieuwemeldingenwordenafgewikkelddoorCVW,zowordt
verzekerd.

Nubreektmijnklomp..
@Sikkom050

@rtvnoord
RT
@CVWGroningen:
CentrumVeilig

WonenisShell!!!!
pic.twitter.com/HczXEZ4sC4
gaszorg(@gaszorg)
30januari2015

Houwerzijlheeftondertussenweldegelijkeenbevinggehad:op1maart2015,meteen
krachtvan1,3opdeschaalvanRichter.Enerhebbendaarnanogmeerbevingenbuitenhet
contourengebiedplaatsgevonden.ZodathetCVWheeftbeslotenookmeldingenbuitendat
gebiedinbehandelingtenemen.Voorheteerstgaikinmijneigenhuisopzoeknaar
scheuren,maardiewareneral,hebikhetidee.Welzijnzeontstaansindsikhetdriejaar
geledenhebgekocht.Doorbevingenvanvoor1maartditjaar?VandieinHuizingewellicht,
wantdieheeftinhetdorpLeens,opeensteenworpafstandvanmijnhuis,in2012grote
schadeaangerichtaanhetlandhuisOosterhouw,weetik.Maargoed,ikhebookscheurenin
mijnAmsterdamsehuis,endatstaatnogsteedsovereind.
IkontvangNicoletteMariinmijnmisschiennietmeerzoveiligehuis.Zijisbeeldend
kunstenaar,schrijfsterentegenwoordigvooralactiviste.Innovember2014publiceerdeze
eenopiniestukin
NRCHandelsblad
waarinzedeafhandelingvanhaarbevingsschadeen

haarbehandelingdoordeautoriteitenaandekaakstelde.

Pech?Destaatdeedonsdeaardbevingenaan
DestaatmoetdegaskraaninGroningendichtdraaienenallegedupeerdencompenseren.
Maartotophedenverdomtdestaatdat,endaarkaniknietinberusten,schrijftNicolette
Mari

Aardbevingen

.
doorgaswinninghebbenschadetoegebrachtaanboerderijinEenum,januari2014.

Opwoensdag8oktoberbenikbijnaontploft.OpdiedagfabuleerdeministerKamp
(EconomischeZaken,VVD)datdehuizenverkoopinNoordoostGroningennauwelijkste

lijdenheeftvandeaardbevingsproblematiek.
Ikhyperventileerdevanwoedeendatwasopmerkelijk.Deafgelopenjarenhebikvele
redenengehadominduizendstukjesuiteentespatten.Tochhebikdatsteedswetente
voorkomen,doortemediterenenmijnzegeningentetellen.
In2008liepmijnmandooreentekenbeetdeziektevanLymeop.Eenantibioticakuurvan
tweewekenbleeknietafdoende.Hijwasvaakziek,hadpijninzijngewrichten,zenuwuitval
overzijnhelelichaamenvertoondesymptomenvanbeginnendedementie.
Ineenmumvantijdveranderdemijnmanvaneenzeeractieveveertigerineenbedlegerig,
emotioneelwrak.Wijliependedeurplatbijhuisartsenspecialisten,maarzijschrevende
klachtentoeaanslijtageenouderdom,enweigerdenhemverdertebehandelen.
Omdatmijnmanzijnwerknietmeernaarbehorenkondoen,dedenweeenberoepopzijn
arbeidsongeschiktheidsverzekering.Datleiddetotniets,wanterwasgeenofficile
diagnose.Uitwanhoopstarttenwein2010zelfeenlangdurigeantibioticabehandeling,die
wegrotendeelsuiteigenzakbetaalden.
Hoewelmijnmanzienderogenopknapte,verloorhijsteedsmeeropdrachten.Vanzzper
meteengoedgevuldeportfolioveranderdehijineennugger:nietuitkeringsgerechtigde
werkloze.Naanderhalfjaarstoptenwemetdebehandeling.Sindsdienishijredelijkstabiel,
openkelevervelenderestklachtenna.
Doorhetgevechttegenziekteenmedischestandwarenwedoodop.Onssocialelevenwas
gedecimeerd.Mijnmanhadgrotemoeitezichzelfopnieuwuittevinden.Ikwas
verantwoordelijkvoorhetgeheleinkomen,hetonderhoudvanonsgrote,oude,vrijstaande
huisenhetreilenenzeilenvanonsgezin.Onslevenineenslaperigdorpjeaandekustbij
Delfzijlwashlmoeizaamgeworden,enin2011zettenweonshuistekoop.
Datbesluitvielonszwaar.Wehaddenhethuismetveelliefdeenzorgverbouwd.Onze
kinderenwarenergeboren.Jarenlanghaddenweerinallerustgewerktengespeeld,mijn

maninzijnmetaalwerkplaats,ikinmijnkantoorenatelier,dekinderendaarwaarhethen
uitkwam.Maarwatmoest,datmoest.
Nu,in2014,zijnweveleaardbevingenenenkeleprijsverlagingenlater.Onshuisisnog
altijdnietverkocht.Wehebbeneenenkellichtzinnigbodgehad,50procentonderde
WOZwaardevanbegin2012,vrdebevingbijHuizinge.Zoudenweopdatbodzijn
ingegaan,danstondenwenumeteenrestschuldopstraat.
Inmiddelservarenweonzewoonenwerkplekalsgevaarlijkenziekmakend.Op
anderhalvekilometervanonsdorpbevindtzichdegrootsteproductielocatievanhet
Groningenveld.Degaswinninggeeftopdiversemanierenoverlast.Onshuisisaanhet
scheurenenverzakken.Ennubenikdusnietalleenhondsmoe,maarookzielsverdrietig,
bijvlagendoodsbenauwd,enbovenalpisnijdig.
Ikbenkwaadomdatwij,inwonersvanGroningen,alsrattenindevalzitten.Optermijn
zullenerzwaarderebevingenoptreden,diemogelijkdezeedijkonherstelbaarbeschadigen
enhuizendoeninstorten.Enhoereagerenonzevolksvertegenwoordigers?Dietrekken,
samenmetdeNAM,eenbliklozebeloftesopen.
Lozebelofte1:effectiefschadeherstel.Erheerstgrotewillekeur.Deenekeerwordtschade
afgedaanalsnietbevingsgerelateerd,deanderekeerwordtschadeveeltelaaggetaxeerd.
Alsjebuitenhetofficileschadeherstelgebiedwoont,krijgjeniks.Enfunderingsschadekn
nieteenswordenvastgesteldlaatstaandatdaarwataangedaankanworden.
Lozebelofte2:bouwkundigversterken.Plannenvarirenvangebouwenmeteensoort
fleecebeplakkenenstukentotplaatsingvanstalenconstructiesaandebinnenzijdeom
verdiepingentestutten.Ingrepennderhetmaaiveldzijnnietmogelijk.Versterkingiser
enkelopgerichtdatbewonersnaeenstevigebevinglevendhunhuisverlaten.Naarhet
pandzelfkunnenzefluitendatisdantotalloss.
Lozebelofte3:waardevermeerdering.WathebjeaanzonnepanelenenHR++ramenals
degrondblijfttrillenendekansopgrotereschokkenblijftbestaan?Dewetenschapdatde

staataandiebeklemmendesituatiegeeneindwilmaken,drijftmensentotwaanzin.Bij
dervingvanwoongenotenlevensgelukvaltiederewaardevermeerderingsregelinginhet
niet.
Lozebelofte4:waardedalingscompensatie.Mochtje,
againstallodds,
iemandbereid
vindenomjehuistekopen,dankunjeeenclaimindienenbijdeNAM.Maarhoeveelde
verkoperpreciestercompensatietegemoetkanzien,isonduidelijk.Totophedeniserniet
nclaimuitgekeerd.EnvolgensministerKampserdusnieteenssprakevaneenflinke
waardedaling.
Lariekoek.Dehuizenmarktiseenvrijemarkt,endiewordtbepaalddoorvraagenaanbod.
Hetaanbodisschrikbarendgroot:halvedorpenstaaninde(stille)verkoop.Devraagis
extreemlaag.MensenvanbuitenmijdenGroningen.Mensenvanhier,dieondanksalles
willenblijven,krijgendefinancieringnietrondofrakenhunhuidigewoningnietkwijt.
Lokaleoverhedengedragenzich,inhetaangezichtvanaldezeellende,alsrobots.Zo
kregenwijonlangseenaanmaningvandegemeenteDelfzijl,omdatwijweigerendeOZBte
betalen.Mengaatdusgewoondoormethetinnenvanbelastingovereenproductdatdoor
toedoenvandeNAMendestaatwaardeloos,onveiligenongezondisgeworden.Regels
zijnregels,degemeentelijkebegrotingmoetsluitenenalswijnietbetalen,zijnwijde
gebetenhond.
SindskortzijnmijnmanenikingesprekmetdeCommissieVangnetBijzondereGevallen.
Zoudatlozebelofte5zijn?Hetisnietduidelijkofenhoezijonsgaanhelpen.Onsisverteld
datergeenhuizenwordenopgekocht.Jammer,wantdatisprecieswatwewillen.Koop
onshuisvooreenredelijkeprijs,helponsaanvervangendewoonruimtedichterbijfamilie
envoorzieningen.Geefonsenonzekinderenvannegenentwaalfjaardekansomde
vermoeidheid,hetverdriet,deangstendewoededefinitiefachteronstelaten.
Alhetandere,vanfinancilesteuntotpsychologischebegeleiding,biedtslechtsinbeperkte
mateverlichting,zoalsookschadeherstelenbouwkundigversterkennietdebevingen
wegnemen,maaralleendegevolgenervanverdoezelenenverzachten.

Pasalsdestaatdegaskraandichtdraaitenallegedupeerdenfatsoenlijkworden
gecompenseerdvoorgeledenschade,zaldewolkvolgiftigeemotieslangzaam
verdampen.
Totophedenverdomtdestaatdat,endaarkaniknietinberusten.Deziekteen
werkloosheidvanmijnmanhebikbeschouwdalsdikkepech,dieikmetmoeitehebleren
accepteren.Maardezeuitzichtlozesituatieisgeenpech.Ditwordtonsaangedaan.Hetis
eenpolitiekekeuzeomhetleedvanonsGroningersopflagrantewijzetenegeren.Tegen
depsychischegevolgenvandegaswinningkanniemandzichwapenen,zelfsikniet,hoeik
ookmediteerenmijnzegeningenprobeertetellen.
Erkomteendagdatik,ofeenvandehonderdduizendenanderegedupeerden,induizend
stukjesuitelkaarspat,metallekwalijkegevolgenvandien.

NicoletteMariiskunstenares,schrijfsterenactiviste.
Eenversievanditartikelverscheenopzaterdag8november2014inNRCHandelsblad.
OpditartikelrustauteursrechtvanNRCMediaBV,respectievelijkvandeoorspronkelijke
auteur.

HetstukhadalsaanleidingeenopmerkingvanministerHenkKamp,gedaaninoktober
2014,datdebevingengeeneffecthebbengehadopdewaardevandewoningeninhet
bevingsgebied.Zeschrijftdatzetoenbijnaontplofte.Goedvoorstelbaar,alsjehetverhaal
vanhaarfamilieenhaarhuiskent.

Eenhuisverkopennaeenbeving
Naomstandighedendieveelmetdechronischeziektevanhaarmantemakenhadden,
zetteNicoletteMarihaarhuisin2011tekoopvoor225.000eurozewildevanwegedie
omstandighedendichterbijdestadGroningenwonen.Bierumbehoorttoteenkrimpgebied,
dusveelkoperskwamenerniet.EntoendieaardbevingvanHuizingeinaugustus2012
plaatsvond,washethelemaalafgelopenmetdebelangstelling.Hethuiszatonderde
scheurenensindseronderBierumsteedsmeergaswerdgewonnen(nahetstoppenvan

dewinninginLoppersum),ishetalleenmaarergergeworden.EenaandeNAMgevraagde
inspectiewerdafgewezenentoenwildezehelemaalweg.

Zezijnereigenlijkomdemensengektemaken
ZemelddezichbijdeCommissieVangnetBijzondereGevallen,dieinapril2014voorde
schrijnendegevallenisopgerichtenvandeNAMeenbudgetvan15miljoeneuromeekreeg.
ToenzedoordeburgemeestervanDelfzijl,diedeintakedeed,schrijnendwasverklaard,
melddezezichweer,maarmoesteenpaarmaandenwachtenomdatdecommissieleden,
allemaalvrijwilligers,opvakantiewaren.Doodziekvandegeluidsoverlastdiedeopvolle
toeren,metbehulpvaneencompressor,draaiendelocatieBierumveroorzaakte,hadze
gesprekkenmeteenzogehetenbevingsambtenaar,diebegriphadvoorhaargevoelvan
onveiligheid,maarnikskondoen.Endaarnametdezogehetencasemanager,een
maatschappelijkwerkerdieenkeleurenperweekindienstisvandecommissieenhaar
verteldedathaarschadewasbeoordeeldals'nietdoordebevingenveroorzaakt.'Datzedus
nietvoldeedaandevoorwaardenvandecommissiedieluidendatjefinancieelachteruit
moetzijngegaan,datjemedischpsychischaanderandzitendatjebewezen
bevingsschadehebt.

UiteindelijkiszenaeencontraexpertiseeneeneigenactieopdeburelenvandeNAMwel
beoordeeldalsslachtoffervanbevingsschade,maardoorallerleimisverstandenmetde
casemanagerwederomalsschrijnendgevalafgewezen.Zezijnereigenlijkomdemensen
gektemaken,concludeertNicoletteMari.Maaromdatzeeendoorzetteriseneen
zelfverklaardactiviste,kreegzehettochvoorelkaardatzeschrijnendwerdverklaard.
Entoen?Toenkreegzedebeschikkingover30.000euroomhaarhuisbeterindemarktte
zetten.Watbetekentdatzehaarhuisbijvoorbeeldvoor195.000eurozoukunnen
aanbiedenendanbijverkoopvoordieprijsvandecommissiedeaanvullende30.000euro
zoukrijgen,omhaaridealevraagprijsvan225.000eurotebereiken.Maarhetenigeboddat
zeooitheeftgehadwasereenvan105.000euro(vanzonbijdehanteAmsterdamsedieer
weleenbedandbreakfastvanwildemaken),endanzouzedusmetdie30.000euroerbij
op135.000eurouitkomen.Watzeuiteraardnietkanaccepteren.
MaarditwaswelhetenigedatdeCommissieVangnetBijzondereGevallen,nabijnaeen
jaarvanhetkastjenaardemuur,voorhaarkondoen.

Nogergerescenario's
Ikzegdatikmeeenaantalmomentenindittrajectkanvoorstellenwaarophetnietslecht
zouzijngeweestomnaarderechtertestappen.Daarheeftzeinderdaadaangedacht,maar
naeengesprekmeteenhoogleraar,diehaarverteldedathetalgemeenbestuursrechtzo
complexisdaterzonderdureadvocaatgeenbeginnenaanis,heeftzeervanafgezien.Haar
geldisbovendienbijnaopenhaarmankrijgtgeenuitkeringomdatdeuitkeringsinstantie
zegt:Uhebttocheenhuis.Verkoopdateerstmaar.Voordezesituatieisooitdeuitdrukking
kafkaskbedacht.
NicoletteMariisergpessimistisch.Groningeniskapot,zegtze,ookdestad.Daarvanligt
dehelftophetgasveldookdaarblijftdebodeminbeweging.


http://accentaigu.nl/

Zeis
eenblog
begonnenomderestvanNederlandtelatenziendaterinGroningenwel
degelijkmensenbestaandieietsdoen,dieactievoeren,maarhethelptvolgenshaar
allemaalniks:Veelmensenzijntotaalverstriktgeraaktindebestuurlijkepuinhoopen
denken:laatmaarzitten.Engaannietnaarderechter,omdatzealhelemaalkapotzijn.
Watmoetervolgenshaargebeuren?Perdirectdegaswinningstoppenenmensen
compenserenzodatzewegkunnengaan.Envoordemensendiewillenblijvenzoveel
mogelijkhuizenslopenenherbouwen,energieneutraalgraagenbevingsbestendig,enonder
regievandemensenzelf.HetoudeaanzichtvanGroningengaatdanwelverdwijnen
Groningenwordteenbouwput.
Enzevoorzietnogergerescenarios:Hetgasisbijnaop.DeNAMzegtdaternog800
miljardis,maarniemandkandatverifiren.Dedrukisaanhetafnemenendusgaathetgas
nietmeerzogemakkelijkomhoog.ErkomencompressorenbijBierumiseraleen.Diezuigt
hetveldvacumendatveroorzaaktweerbevingen.Zemoetenheteropeenanderemanier

uithalenalsvroeger,endatgaatnietlukken.IkgeefhetGroningerveldnogtweedriejaar.
Enzullendebevingendanafnemen?Nee,diegaanzekertwintigjaardoorerworden
nog
zonduizendbevingenverwacht.

HetDagbladvanhetNoordenschreefmeeroverdieverwachting.
Nog1100aardbevingentegaan
DVHN|Gepubliceerdop04april2015,06:11Laatstbijgewerktop03april2015,22:41

GRONINGENDeprovincieGroningenmoetdekomendejarenrekeninghoudenmetnog
ruim1100aardbevingen.DatzegtJacquesHagoort,oudhoogleraarvandeTUDelft.
,,Hoejehetookwendtofkeert,dieruim1100aardbevingenkomenernog,ongeachthet
productievolume.DaarkunnendeGroningersmaarbeterrekeningmeehouden'',aldus
dr.ir.JacquesHagoort,voormalighoogleraarreservoirtechniekinDelft.
Stikstof
Hagoortkwameerderinhetnieuwsmetzijnvoorstelaardbevingentevoorkomendoorde
drukinhetinmiddelsvoordriekwartleeggepompteGroningengasveldteverhogendoorer
stikstofindepompen.
Dereservoiringenieurinrustebaseertzijnvoorspellingoverhetaantalaardbevingenop
eenstatistischeanalysevanalletotnutoegeregistreerdebevingeninGroningen.Hij

rekendealseerstedrieverschillendescenario'sdoor,omtebepalenhoeveel
aardbevingenzijnteverwachtenbijdrieverschillendeproductieniveaus.Zijnconclusie:
,,Hoemeergasuithetveldisgehaald,hoelagerdegemiddeldedrukendushoegroter
hettotaalaantalaardbevingen.''
Gaskraandichter
Volgenshemishettijddegaskraanverderdichttedraaien.,,Maardanmoetdie
productieverminderingwelsubstantieelzijn,degaswinningmoetaanzienlijklagerdande
doorministerKampvoorgesteldeverlagingvan42,4naar39,4miljardkuubperjaar.Dat
isflauwekulenzetnauwelijkszodenaandedijk.''
Hagoortpleitvoorhalveringvandeproductietot21miljardkuub,gedurendeeenperiode
vanvijfjaar.JandeJong,deinseptembervorigjaaropgestapteinspecteurgeneraalvan
hetStaatstoezichtopdeMijnen,noemdedatgetalook.Voordeelvandielagereproductie
isdathetaantalbodemschokkenperjaarflinkafneemtendegasproductielanger
doorgaat.ZokanGroningentijdkopenomdehuizenindeprovincieteverstevigen.
NadeelisweldatGroningendanlangeraandeaardbevingenvastzit.
Ofdebevingensterkerofjuistzwakkerworden,isvolgensHagoortnietduidelijk.,,Datis
koffiedikkijken.Beleidsmakershoudennurekeningmeteenmaximalesterktevan5.0,
eenbevingdieduizendmaalzosterkisalsdievanHuizingeinaugustus2012.Datlijkt
meheelverstandig.''

Enalshetgasveldleegis,zakthetinalsergeendrukmeeris,endankrummeltGroningen
inelkaar.

EenboerderijininhetGroningsedorpStartenhuizeniszwaarbeschadigddoordeaardbevingen.Foto:KeesvandeVeen/
HollandseHoogte/bewerkingLeonPostma

Dezerestaurateurheeftnieuwehoopvooraardbevingsgebied
Groningen

NagesprekkenmetgedupeerdenvandegaswinninginGroningenhadikbehoefteaanwat
optimistischerzienswijzen,aanietswatopperspectiefleek.Ikmaaktedaartoeafspraken
meteenpaarmensendie,naarikhadgehoord,nogwelvertrouwenhaddenineentoekomst
voorGroningennahetgasdebacle.

AlsikinhetgehuchtMolenrijopbezoekgabijrestauratiearchitectTheoElsing,confronteert
hijmemeteenadvertentievandeNederlandseAardolieMaatschappij(NAM).Onderaan
staatdetekst'Bronvanenergie.'Elsing:'DatdoetdeNAMbijallepublicaties,dat'Bronvan
energie,'waarmeezeduidelijkwillenzeggendathetnationaalbelanggroterisdandatvan
deGroningers.'
Elsingisin2012vanuitZuidHollandnaarGroningenverhuisd,metdebedoelinghetin
verbandmetzijnleeftijdwatrustigeraantedoen.Eenmaalverhuisd,vielhijals
restauratiearchitect,gespecialiseerdinalleswatschudtenscheurt,'metzijnneusinde
boter.'

ToennadeklapbijHuizinge(augustus2012)ookinzijnnetgekochtehuisscheuren
kwamen,namhijcontactopmetdeNAM.Daarblekenzeheelweinigtewetenvande
bevingsproblematiek:Rijksmonumenten?Zehaddengeenideewattedoen.
Contraexpertise?Oja,magdat?Enzovoort.DeNAMmoest,zoismijnervaring,ergaan
alleswennen.

Bakstenenhuizenzijnbestterestaureren
Elsingwerkt,naeendoordeNAMopgesteldcontractgeweigerdtehebben,nuopeigen
voorwaardenvoordeNAM(enookvoorparticulieren)enheeftdeervaringdathet
restaurerenvanbakstenenhuizenengebouwenbesttedoenis.Hijheeftermetzijn
kantoorgenotenJolandaFaberenInaVlootmaneenboekjeovergeschreven,
Levenopeen
breuklijn
.


Daarinschrijvenzedatschadeopeengoedemanierkanwordenverholpen,maardathet
voorkomenvannieuweschadelastigblijft.Hoogstenskangeprobeerdwordenomerbijhet
herstellenoptelettendatnieuweschadezoveelmogelijkvoorkomenwordt.

Hoogstenskangeprobeerdwordenomerbijhetherstellenopte
lettendateennieuweschadezoveelmogelijkvoorkomenkan
worden
LaatstheefthijdeDoopsgezindekerkvanMiddelstumgerestaureerd.Bijeenflinkebeving
daarna(2,6opdeschaalvanRichter)liependemurengeenschadeop.Middeleeuwse
kerkenhebbenhetvoordeelvandikkemurendiezullenwelscheuren,maarnietfataal.De
StichtingOudeGroningerKerkenhaktdiescheurenuitenmetseltzeweerin,enwachtdan
opdevolgendeklap.Datisookeenmethode.Alsdebevingenovereenjaarofdertigvoorbij
zijn,iszoneeuwenoudmonumentiniedergevalopauthentiekemanierbehouden.

Bewonersvanwoonhuizenhebbennietzoveeltijd.In
Levenopeenbreuklijns
taanveel
suggestiesoverstaalconstructies,dienaeenjaarofdertig,veertigweerkunnenworden
verwijderd.Diestaketselszoudenkunnenwordengeconstrueerdindevormvaneennuttige
ruimte,eenserreofeenportaalbijvoorbeeld.Stalenversterkingenvoorhuizenofgebouwen
zondermonumentenstatuskunnenhetbesteindeconstructiegeplaatstworden,zodatze
nietzichtbaarzijn.Eenkerkgebouwkanzichgoedlenenvooreenstalenconstructieaande
buitenzijdesteunberenzijnimmersgeennieuwgegevenvooreenkerk.

'Mensenzoudenhiermeernaartoemoetenkomen'
Enzohebikduseindelijkeeningewijdetepakkendiedeslachtoffersvandebevingenenig
perspectiefbiedt.Maarhijplaatstwelkanttekeningen:Erzouden28.000schadegevallen
zijn.Veeldaarvanzijnhersteld,maarzezijnvaaknietgoedhersteld.Hetisdooraannemers
gedaanopaanwijzingenvandeNAM,endieaanwijzingengaantotaanhetmaaiveld.Datis
natuurlijkonzindeschadebegintbijdefundering.Dusdieschadesmoetenallemaal

opnieuwwordengedaan.Hoeveelschadegevallenhetzijn,ismoeilijktezeggen,maarhet
moetenerveelmeerzijndandie28.000.Veelmensenmeldenhetniet.Zewillengeen
gedoe,dusontkennenzedebevingen.Zoheeftdeburgemeestervandegemeente
Zuidhornonlangsverklaard:Wijzijngeenaardbevingsgemeente,terwijldaarweldegelijk
schadegevallenzijn.Erzijnnumeerbevingenaanderandenvanhetoorspronkelijke
bevingsgebied,omdaterbijLoppersumenomstrekennauwelijksgasgewonnenwordt.Nu
zijnerbevingeninUithuizen,maarookopdelijnAssenAmeland,inKommerzijl,Houwerzijl,
MunnekezijlenLauwersoogbeginnenzetekomen.
Dankomthetwelheeldichtbij:Houwerzijl,mijndorpdusook.MaarElsingwiltochgraag
perspectiefblijvenbieden:MensenuitderestvanNederlandzoudenhiermeernaartoe
moetenkomen,omtewonenbedoelik.WehebbenhierdeschoonsteluchtvanNederland,
wattotgemiddeldnextrajaarlevenleidt.Enzonderfijnstoflevertdatnogeenseenjaar
op.

WindparkEemsmondmet134windturbinesbijEemshaveninGroningen.Foto:FransLemmens/HollandseHoogte/
bewerkingLeonPostma

HoedecommissarisvandeKoninginGroningendemoederin
houdt
Vooreenietsruimerperspectief,enmisschienwelvooreenvisie,gaikopbezoekbijde
commissarisvandeKoning,MaxvandenBerg,inhetGroningerProvinciehuis.Hijheeft
zichgeregeldkritischuitgelatenoverdemanierwaaropdeNAMendeNederlandseStaat
deaardbevingsslachtoffers
behandelen.
HIerbijvoorbeeldeenkritischeuitlatingvanVan

denBerg.

Aanvankelijksprekenweoverhoeonbegrijpelijkhetisdatprofessionalsindeafgelopen
veertigjaarniethebbengewetenvanhetcausaleverbandtussendegaswinningende
bevingen.Dathetlijktalsofdietechnocratennogsteedsineentunnelzitten.Maaralgauw
beginthijaanwatopeenprivcollegebeginttelijken.
IkvinddatGroningersrechthebbenopeendroom.Ikkomuitdestadsvernieuwing.Van
denBergwasvan1970tot1978wethouderindestadGroningen.entoenvondenwede
jarenzestigvisieopdeoudewijkenachterhaald.Tegendevlaktewastoenhetidee.
Nieuwbouwerop,snellewegenerdoorenklaar.Mijngeneratiebedacht,metsteunvande
mensenuitdeoudewijken,ietsanders.Diemensenvondendatzedaareigenlijkheelmooi
woondenenmetdiewoonculturelewaardengingenweaandegang.Weprobeerdente
renoverenookscholen,kerken,deopenbareruimte,aldiedingen.Datwasdeomslag,de
nieuwemanier.Toenzijndiewoningenterugverkochtaandebewonersenzoontstonder
eennieuwevisieopwaareenwoningaanmoestvoldoen.'
'Dieomslagvantechnocratienaarsociaalcultureeldenkenmoetenweopnieuwmeemaken
inditgebied.Nuwordternogtesimpelgedacht.Namelijkdatdiewoningenineensoort
bunkersmoetenveranderenomdatzeandersniettebehoudenzijn.Wateenflauwekul!Je
kunteenlandschaptochnietzosterkveranderenopdiemanier.Danisallewoonbeleving
weg,dekwaliteitwaaromjehierwoontisweg,dewaardeisweg,hetheeftgeentoekomst.
Erzijnheelveelgoedemonumentenarchitectendieveelervaringhebbenmethoeje
ingrepenkuntdoendiedichterbijdewoningenblijvenenookminderindividueelzijn.We
moetenmetdemensenindedorpentoenaardorpsvernieuwing.Endanzullenermensen
zijndiedatallemaalveelteingewikkeldvindenenwegwillen.Diemoetjeuitkopenendat
moetopeenroyalemaniergedaanworden.'

'Erwordtgedachtdatdiewoningenineensoortbunkersmoeten
veranderenomdatzeandersniettebehoudenzijn.Wateen
flauwekul!'
'Ookdeschadeafhandelingmoetnietmeerindividueelgedaanworden,maarlangseen
compleetandernetwerklopen:eengeprogrammeerdeaanpakperdorp.Endanbetekent
dorpsvernieuwingookdatjedenieuwstetechniekengebruikt.Erisalveelmeeraan

techniekdaniedereenbeweert,erisveelmeerkennisoverhoejedeondergrondversterkt.
Vooreendeelbouwjediekennisookop.'
'Deorganisatievandedorpsvernieuwinghoeftnietingewikkeldtezijn.IndeOosterpoort,in
destadGroningen,hebbenweooiteenwijkraadopgezet.Eenhelestructuurmeteen
projectgroepwaarinbewoners,architecten,opbouwwerkers,socialewerkersenmensenuit
descholenzatenstraatvoorstraatwerdenerplannengemaaktenwerdhetallemaal
ontwikkeld.Erisgeenenkeleredentebedenkenwaaromdathiernietopdezelfdemanier
zoukunnen.Diestadsvernieuwinghebbenwemoetenuitvinden,enhiermoetenwe
datzelfdedoenmetdedorpsvernieuwing.'

(fotograaf:onbekend)

Eendroomovereendroom
'MijndroomisdatGroningerseendroomhebbenwaardoorzenietalleeninangstwachten
opdevolgendeklap,maarwaarinzedekanskrijgenvooruittekijken.Ikzelfzieeengebied
voormedatabsoluutonafhankelijkisvanhetgas,waardeenergiedoordorpscentrales
wordtopgewekt.Nietopeenhoutjetouwtjemanier,maaropeenmodernemanier.Meteen

combinatievanwinduitzeeendorpscentralesdieenergieproducerenopzon,mesten
groengas.EndanzieikdatwijGroningershetvoorbeeldgevenaanNederland,datwij
latenzienhoewijstrakseenenergiesysteemkrijgendatduurzaamis.Datveelminder
gerelateerdisaanhetfossiel,ietswatjehooguitafentoenoginzetalsjeindeproblemen
zit.Hetbetekentooknieuweuitvindingen,nieuwwerk,nieuweinvesteringen,endaarzijnwe
aldrukmeebezig.'
'Jekuntniemandvragenvandaagtevergeten.Watjewelkuntdoen,iseen
toekomstperspectiefbieden,endatbenikaanhetdoen.Demensenmoetenvandaag
geholpenworden,zezittenvandaagindeshit,enalszezichnietbetrokkenvoelenbijeen
toekomstverhaalenmededebaaszijnoverdatverhaal,dankomterniksinbeweging,dan
zakthetinelkaar.Alsjedatwilvoorkomen,hebjediedroomnodig.Ikgafnetdiedroomop
energiegebied,maarjekuntveelverdergaan.Laatkunstenaars(endaarhebbenweerveel
vanophetHogeland)ookmaarmeedromen.Datzijncreatievemensen,diealtijdaleen
visiehebbengehadopdekwaliteitvanhetlandschap,opheterfgoed.Datzelfdegeldtvoor
jongeondernemers.Waaromzoujenunietvooruitdenkenendingenmogelijkmaken?We
hebbennudecenten,duslatenwedatgeldgebruikenvoordetoekomstvanditgebied.'
'Ondertussenspeeltdeoverheideenrarerol.Zezouiniedergevalveelroyalermoetenzijn.
EndatisdusniksvoorEconomischeZaken.WehebbeneenministerievanBouwennodig,
zoalsvroegermetJanSchaeffer.Enopdeeersteplaatsmoetenwevanuithetbelangvan
demensendenken,nietvanuitdeoverheidofdeNederlandseAardolieMaatschappij.We
moetendebelangenvandebewonersverdedigeneniederdienietindatideepast,moet
wijken.Deregievaneenenandermoetinhandenzijnvandegemeentenendeprovincie
enuiteindelijkvandemensenindedorpendiejefaciliteert.'
Ok,datlijktopeenvisie,eenbeginvaneenandereaanpakendaarkanMaxvandenBerg
voorgeprezenworden.MaarondertussengaatdepasbenoemdeNationaleCordinator
HansAlderseroverennietdecommissaris.Enondertussenhebiknognietsgemerktvan
initiatievenmetbetrekkingtotdedoorhemonontbeerlijkgeachtedorpsvernieuwing.


MaxvandenBerg(CommissarisvandeKoning)enPeterdenOudsten(BurgemeesterGroningen)bijdemonstratieinDen
Haag.(fotograaf:onbekend)

Foto:SijmenHendriks/HollandseHoogte/bewerkingLeonPostma

DoordezetienstappengaaterstraksechtnietsbovenGroningen
SchrijverenjournalistRikZaalzochtdeafgelopenwekenopDeCorrespondentnaar
perspectiefvoorGroningen.Hoekandezeprovincie,zogetroffendoorkrimpenbevingen,
weerverder?Aanheteindvanzijnzoektochttrekthijtienstevigeconclusies.Vannogmeer
bestuurdersencommissiesmoetdeprovinciehetniethebben,maardatbetekentnietdater
geenalternatievenzijn.

Terwijlikdeafgelopenmaandendoordeprovincietrok,kwamhetberichtdatHansAlders
wasbenoemdtotNationaalCordinatorvoorGroningen.Waarnaereennieuwebevingdoor
deprovincieenookdoormijging.

HansAlders(Nijmegen,17december1952)iseenvoormaligNederlandspoliticusvoorde
PartijvandeArbeid.DaarnaastishijvoorzittervandeAlderstafelsvoordevliegvelden
Schiphol,EindhovenenLelystad,presidentcommissarisvanProRailenNationaal
CordinatorGroningen.

Nee,ikganietzeurenoverzijn21banen(hoeweliemandmetzoveelfunctiesweleen
beetjegestoordmoetzijn).
Ikgaooknietflauwdoenoverhetvelegelddathijverdient(hoeweliemanddiezoveel
verdientnatuurlijkweleenbeetjebuitendewerkelijkheidisgeraakt).
Ikgaooknietsuggererendat
HansAlders
medeverantwoordelijkisvoordeondergangvan
dePartijvandeArbeidendesociaaldemocratie(hoeweldaarwelaanwijzingenvoorzijn).

LeeshiermeeroverdebenoemingvanAlderstotNationaalCordinatorGroningen.
HansAldersbenoemdtotNationaalCordinatorGroningen
Nieuwsbericht|01052015
DeheerJ.G.M.(Hans)AldersisbenoemdtotNationaalCordinatorGroningenen
zalindezefunctieleidinggevenaandeOverheidsdienstGroningen.Ditheeftde

ministerraadvandaagbeslotenopvoordrachtvanministerKampvanEconomische
Zaken.Debenoeminggaatinper1juni2015.
DeNationaalCordinatorGroningenwordtverantwoordelijkvoordegrootscheepse
operatieomdeveiligheidenleefbaarheidvoorGroningersteverbeteren.DeheerAlders
wordtondersteunddooreenoverheidsdienstgevormddoorhetRijk,provincieGroningen
ende12gemeenteninhetaardbevingsgebiedenzalinGroningenenDenHaagaande
slaggaan.
MinisterKamp:Deproblemeninhetaardbevingsgebiedmoetenvoortvarenden
zorgvuldigwordenaangepakt.MethetaanstellenvaneenNationaalCordinatorende
startvaneenoverheidsdienstkanervaartwordengemaaktmethetaanpakkenvande
uitdagingenwaarweinhetaardbevingsgebiedvoorstaan,zoalshetgrootschalig
versterkenvanwoningenenanderegebouwen.
Prominenterolbewoners
DeNationaalCordinatorGroningenzalvoorheteindevanhetjaareenvijfjarenplan
opstellenvoordeaanpakvandeproblemeninGroningen.Bewonerskrijgenvialokale
adviesgroepeneenprominenterolbijhetopstellenvanditplan.Overdevoortgangvan
hetplanrapporteertdeNationaalCordinatorGroningeneensperjaaraandeTweede
Kamer.
DeheerAlders(1952)waselfjaarlangCommissarisvandeKoningininGroningen.
DaarvoorwashijonderandereministervanVolkshuisvesting,RuimtelijkeOrdeningen
MilieuenTweedeKamerlid.DeafgelopenjarenheeftdeheerAldersverschillende
functiesindeenergie,pensioenenvervoerssectorvervuld.DeheerAlderslegtwegens
zijnnieuwebaanhetvoorzitterschapvanEnergieNederlandenandereaanenergie
gerelateerdefunctiesneer.DeheerAldersismetinstemmingvandeprovincieGroningen
ende12gemeenteninhetaardbevingsgebiedbenoemd.
Documentenenpublicaties
KamerbriefoveraanstellingNationaalCordinatorGroningen

MinisterKamp(EZ)informeertdeTweedeKameroverderolenpositievandeNationaal
CordinatorGroningen.DeNationaal...
Kamerstuk|01052015

Nee,veelernstigerlijktmijdatpoliticienbestuurdersinNederlandbijditsoortbelangrijke
benoemingen
altijd
oppoliticienbestuurdersuitkomen.Inditgevalooknogopeen
karikatuurvaneenbestuurder,iemanddieindeloopderdecenniazongigantischnetwerk
heeftopgebouwddathijnietonafhankelijklijkttekunnenopereren.
Waaromnietiemandbenoemddiewelonafhankelijkis,dieautonoomkanopereren,iemand
dieeenvisieheeftopdeproblematiekwaarGroningenmeeworstelt?Iemandvanbuitende
baantjescarrousel?
VrdeNationaalCordinatorwaserdezogeheten
Dialoogtafel,
eeninstituutwaarallerlei
betrokkenenbijdebevingsproblematiekmetelkaaraantafelgingenomtepraten.

Leeshiermeeroverdietafel.

http://www.dialoogtafelgroningen.nl/

Kosten:620.000europerjaar,waarvantweekeer35.000eurovoorvoorzittersJacques
WallageenJanKamminga,inderdaadookweerbestuurders.Bovendienbestuurderszonder
alteveelgevoelvoorverhoudingen.
Wantwanneerjejeheleleven(Wallage)enbijnajeheleleven(Kamminga)betaaldbent
doordegemeenschap,kunjeopgevorderdeleeftijd,waaropjebovendiengenietvanallerlei
pensioenregelingen,tochweleensietsterugdoenvoordiegemeenschap?Maarnee,voor
watinlezenenvergaderenontvingenzegraaghetsalariswaarbijvoorbeeldeenpolitieagent
anderhalfjaarvoormoetwerken.
DieDialoogtafelhoudtopnuereenNationaalCordinatoris.Dieveelmeergaatverdienen
danKammingaenWallage.Vooralomdathijeenaantalvanzijneenentwintigfunctiesheeft

opgezegd.HetsalarisbevindtzichindebuurtvandeoudeBalkenendenorm(178.000euro).
Exclusiefonkosten.
HetbelangrijkstenieuwsmediumvandeprovincieGroningen,het
DagbladvanhetNoorden,

waseenheelanderemeningtoegedaan.
Aldersisgekniptvooropbouwklus,
koptede
krantdedagnazijnbenoeming.

Leeshierwaaromdekrantdatdenkt.

Aldersisgekniptvooropbouwklus
DVHN|Gepubliceerdop02mei2015,11:58Laatstbijgewerktop07mei2015,12:04

Foto(ArchiefDvhN/DuncanWijting):HansAldersaanheteindevanzijnCdKtijd.

GRONINGENAlsNationaalCordinatorvoorGroningenkanoudministerengewezen
commissarisderKoninginHansAldersputtenuitzijnenormebestuurlijkeervaringindeze
provincie.

Netalsbijnatwintigjaargeleden,lijkendereactiesopdekomstvandemandievanaf1
junidewederopbouwvanhetdooraardbevingengeteisterdeGroningengaataansturen,
nogallauw.Zijnbenoemingwordtdoorvelennietgezienalseenverrassing.Vanafhet
beginwerdAlderssteevastgetiptalsvoornaamstekanshebbervoordefunctie.

Zohierendaarklinktenigereservedooroverzijnbenoeming.Alderswordtgezienals
iemanddiezijnbestuurlijkhoogtepuntachterzichheeft.Alsvertrouwelingvan
PvdAboegbeeldWimKok,alsVROMministerinhetkabinetLubbersIIIentotslotals
Groningercommissaris,tot2007.IndielaatstebetrekkingfunctioneerdeAldersjarenlang
alseengoedingespeeldpowertriometdegedeputeerdenMarcCalonenHenkBleker.
NadathijvanhetMartinikerkhofwasverdwenen,haaldeAldersvooraldemediaals
banenstapelaar.

Toenin1996bekendwerddatAldersHenkVonhoffopvolgdealscommissarisder
KoningininGroningen,werderaanvankelijkeveneenstamelijkkilgereageerdinhet
Groningse.Ondernemerszatenniettewachtenopdatmilieumannetje,wiens
ministerschapsnelaanglanshadverloren.
Nietindelaatsteplaatsdoorluchtballonnetjesdieveelhilariteitveroorzaakten,zoalshet
voorstelvanAldersomeenheffingintevoerenopwegwerpluiersenhetpleidooiom
wasmachinescollectieftegebruiken.DecreatievancabaretierKeesvanKooten,dieoptv
eengeslaagdeparodieopdebewindsmanneerzette,bleefjarenlangophetnetvlies
hangen.
Hoeanderswasdesfeerelfjaarlater,toendePvdAerbekendmaakteoptestappen.
Groningenwasoprechtverknochtgeraaktaandegedrevenbestuurder.Erwas
bewonderingvoorzijntomelozeinzet.OntelbarekerenwasAldersafgereisdnaarDen
Haag,vaaksamenmetzijncollegasEdNijpels(CdKFriesland)enRelusterBeek
(Drenthe),omdebelangenvanhetNoordentebepleiten.Zewistenmiljardenaan
subsidielostepraten.,,Jezietbijhemeenenormedrive,diejenormaalalleeninhet
bedrijfsleventegenkomt,nietbijdeoverheid,verzuchtteeenondernemer.
Groningerswarenookgesteldgeraaktopdeduidelijkeverbondenheidvanhun
commissarismetdeprovincie.ZijnapplopGroningersomeengroterzelfbewustzijnaan
dedagteleggenraakteeengevoeligesnaar.BovendienwasAldersgoedbenaderbaar
enruimdehijvooriedereentijdin.nHailebestekomsoares,luiddehetoordeelbijzijn
afscheid.
JuistdiebandmetGroningenlijktnudedoorslagtehebbengegeveninDenHaag.Alleen
bestuurservaringisvermoedelijknietgenoegomdeenormeproblemenoptelossendie
opdoemeninGroningen.Ookhetvermogentekunnengaanmetdesomsheftigeemoties
vandedoormisregeplaagdeGroningersbepaaltdekansopsuccesbijhetaansturen
vandelastigewederopbouwvanGroningen.
Daarnaastisergezochtnaariemandmetvoldoendegezagdieinstaatwordtgeacht
soepeleneffectiefzakentekunnendoenmetverschillendeministeries.Nietalleenmet
EconomischeZaken,maarinelkgevalookmetBinnenlandseZakenenInfrastructuuren

Milieu.En,niettevergeten,deprovincieGroningenendeGroningergemeentendie
kampenmetdefunestegevolgenvandegaswinning.
AlssterkpuntvanAlderswordtookgenoemdzijnkennisvandeenergiewereld.Zoishij
voorzittervanEnergieNederland,debelangenbehartigervanenergiebedrijvenin
Nederland.
Aldersheeftbeloofdflinktezullensnoeieninzijntalrijkebijbanen.Daarmeemaakthij
duidelijkvolvoordezenieuweuitdagingtegaan.

Hijwasdanweleenbanenstapelaarenzohierendaarklinktenigereservedoor,'maarin
detijddathijcommissarisvandeKoninginwasgeweest,wasGroningenoprechtverknocht
geraaktaandegedrevenbestuurder.Erwasbewonderingvoorzijntomelozeinzet.Ende
krantciteerdemetinstemmingeenondernemer:Jezietbijhemeenenorme
drive
,dieje
normaalalleeninhetbedrijfsleventegenkomt,nietbijdeoverheid.
Detoonwasgezet.DieAlderswasdejuistemanopdejuisteplaats.Maar,isdatzo?
Groningenmoethetnaarmijnideenietvannogmeerbestuurdershebben.
Watzouerdanmoetengebeuren?Nu,in2015?Enverder?Ikhebdaarnamijnreisdoorde
gasrepubliekenmijngesprekkenmetbetrokkenenwelenigeideenover.Diezetikhierter
afsluitingvanmijnonderzoekopeenrijtje.

1.Groningenisgeenwingewest
BestuurdersenpoliticidieGroningenlangetijdalseenwingewesthebbenbehandeld,
dienenterugtekomenopdatideeendaar,methetboetekleedaan,naartehandelen.Ze
zijnaldoordeOnderzoeksraadvoorVeiligheid
gewezen
ophungeldzucht,hun
amateurisme,hunoverschilligheid,huntunnelvisieenhunleugenachtigheid.

LeeshiereensamenvattingvanhetrapportvandeOnderzoeksraad.
PDF

Zedienendeconsequentiesdaaruittetrekken.Dooroptestappenofdoorhunlevente

beteren.DatlaatstekanalleenwanneerdeGroningershetideehebbendatdeoverheidde
problemenookwerkelijkserieusneemt.EnwanneerdeGroningersziendaterookwerkelijk
ietsgebeurt.

2.Groningenmoetzosnelmogelijkoveropduurzameenergie
Degaswinningmoetsnelminderwordenenbinnenniettelangetijdwordenafgebouwd.Er
moethaastgemaaktwordenmetdeovergangnaarduurzameenergie.Bijvoorkeurin
samenhangmetwatcommissarisvandeKoningMaxvandenBergdorpsvernieuwing
noemt.
3.DeoverheidzoudeNAMkunnennationaliseren
DeoverheidzoukunnenoverwegendeNederlandseAardolieMaatschappij(NAM)te
nationaliseren.Behalveinhetmakenvanwinst,heeftdiemaatschappijimmersinalle
opzichtengefaald.
Doorzogenaamdniettewetenvanhetverbandtussendewinningendebevingen.Door
geengeldtereserverenvoordeschadediedoordewinningzoukunnenontstaan.Doorde
schadedienadebevingvanHuizingein2012intoenemendemateontstondop
amateuristische,ongeloofwaardigeenronduitbeledigendemanieraftehandelen.Door
bovendiennaallecommotiegewoondoortegaanmethetexperimenterenmetnieuwe
methodes,zoals
fracking,
omhetallerlaatstegasuitdegrondtekunnenhalen.Enalweer
geengrondigonderzoektehebbengedaannaardegevolgenvandiemethodes.

4.Maakeenanderministeriemedeverantwoordelijk
InDenHaagzounietalleenEconomischeZakenoverdegaswinningendegevolgen
moetengaan.Omdateenroyalebehandelingvandeslachtoffersvandebevingeneen
vereisteisomooitnogdoordeGroningersserieustewordengenomen,moetdatniet
wordenovergelatenaaneenministeriedatperdefinitie
zuinigis.

Leesopnrc.nlmeeroverhetzuinigeministerie.

KostengaswinningdoorKampmetduurzaamgeldbetaald

DeKameriskritischoverhoeKampdekostenvoordegaswinninginGroningenbetaaldmetgeldvoorduurzameenergie.
FotoANP/MartijnBeekman

door
PhilipdeWittWijnen
ECONOMIE
MinisterHenkKamp(EconomischeZaken,VVD)wildekostenvandegasproblemenin
Groningenfinancierenmetgelddatbedoeldisvoorduurzameenergie.Datblijktuitde
VoorjaarsnotadiehetkabineteerderdezemaandnaardeTweedeKamerheeftgestuurd.
Dekomendezesjarenwildeminister398miljoeneurouitdezogeheten
begrotingsreservesduurzameenergiegebruikenvoorondermeerextra
bodemonderzoek,deversterkingvanStaatstoezichtopdeMijnenendeOverheiddienst
Groningen.DatisdedezemaandgestartedienstonderleidingvanHansAlders,ten
behoevevandeversterkingvanhuizenengebouweninhetgaswinningsgebied.
POTJEALLEENBEDOELDEVOORDUURZAMEPROJECTEN
Hetduurzameenergiepotjeisuitsluitendbedoeldvoordesubsidiringvanduurzame
energieprojecten.Begrotingsreserves,schreefministerKampdezeweekineenandere
briefaandeKamer,zijnbestemdvooreenconcreetdoelenmogenalleenvoordatdoel
kunnenwordengebruikt.
HetwordtgevuldmetgelddatburgersenbedrijvenviadeOpslagduurzameenergie

jaarlijksbovenophunenergierekeningbetalenvorigjaarcirca19eurovooreen
gemiddeldhuishouden.DezeOpslaggaatdekomendejarengeleidelijkaanomhoog.
Gelddatnietwordtbesteedaanduurzameinvesteringenwordtgereserveerdvoor
projectenindetoekomst.Erzitinmiddelsbijna600miljoeneuroin.
DitjaarnogwilKampdaaral20miljoeneurouithalen,waarvan16miljoenomde
overheidsdienstvanAldersoptezetten.Eenonbekenddeelvande398miljoenisook
bedoeldvoorhetopvangenvantegenvallersindeRijksbegroting,schrijftKampinde
Voorjaarsnota.
CDAVINDTPLUNDERINGDOORKAMPSCHANDALIG
DeTweedeKamerwilophelderingvandeminister.HetCDAspreektvanplundering.
KamerlidAgnesMulder:
Ditisschandalig.Webetalenmetznallenbelastingvoorduurzameenergie,endan
geeftdeministerhetuitomgatenrondgaswinningtedichten.EndatterwijlNederland
zoalsheternunaaruitziet,bijlangenanietdeduurzaamheidsdoelenvanhet
Energieakkoordin2020haalt.
NetalsMulderheeftookJanVosvanregeringspartijPvdAschriftelijkevragenaanKamp
gesteld:
Ikwilgraagwetenofhetkloptwaterstaat.Hetzouperverszijnalsergeldvoor
duurzameenergiewordtgebruiktomdeproblemenmetfossieleenergieoptelossen.
OokStientjevanVeldhovenvanD66vindthetonacceptabeldatKamphetreservepotje
gewoonaanhetleeghalenis:
Alsdie400miljoenkennelijknietnodigis,moethijofbetereduurzameenergieprojecten
bedenkenofdeextraheffingvoorburgersgaanverlagen.Ditkanechtniet.
KAMP:POTJEWORDTNA2021WEERAANGEVULD
IndeVoorjaarsnotaschrijftKampdatdeonttrekkingvande398miljoeneurouitde
begrotingsreservesduurzameenergieindejarenna2021weerzalwordenaangevuld:
Devervroegdeinzet[vandebegrotingsreserves]heeftpersaldogeeneffectopde
uitgavenramingenvoorduurzameenergie.
DusKampvertrouwterkennelijkop,steltMuldervanhetCDAineenreactie,datzijn
opvolgershetna2020welweerterugindepotstoppen.Datiswelheelgemakkelijk.
Welkegarantieskanhijdaarvoorgeven?
EenwoordvoerdervanKamplaatwetendatervanleeghalengeensprakeis:

Hetgaatomtijdelijkefinancieringvananderezaken,waaronderdemaatregelenin
Groningen.Deduurzaamheidsagendavanhetkabinetzalernietdoorwordengeraakt.
OvertweewekengaatdeTweedeKamermetKampoverdekwestieindebat.

5.LaatdeschadedooreenanderepartijdandeNAMafhandelen
DeschadeafhandelingdientdooreennietvandeNAMafhankelijkepartijtewordengedaan.
Ookmoetdezogehetenomgekeerdebewijslastwordentoegepast.DatdeNAMdusmoet
bewijzendatdeschadenietdoordegaswinningisontstaan.

6.Zorgvooreengoedecompensatievoorvertrekkers
BezittersvanbeschadigdehuizendieGroningenwensenteverlaten,dienenruim
gecompenseerdteworden.Datwilzeggen:hethuisdient(doordeStaatofdeNAM)
aangekochttewordentegendenieuwbouwwaarde(enniettegendeWOZwaarde,Wet
waarderingonroerendezaken(afgekortWetWOZ)iseenNederlandsewetdiein1994is
aangenomen.DeWOZregeltdewaarderingvanalleonroerendezakeninNederlandten
behoevevanbelastingheffing.watdoordeNAMalvoorgesteldis)pluseenredelijkbedrag
extra,waarinverhuiskostenengederfdewoonlustenzijnverwerkt.

7.maarzorgookvoorhendiewillenblijven
Methuizenbezittersdiewillenblijven(demeestegelukkig)dientevenruimhartigteworden
omgegaan.Hetliefstnietopindividuelebasis.Erlijktmijeenaanpaknodiginhetkadervan
watjedorpsvernieuwingzoukunnennoemen.Metdebestaandeennoguittevinden
technieken
zoudenhuizenengebouwendiemonumentaalzijnofonontbeerlijkvoorhet
dorpsgezichthersteldmoetenwordenenindienmogelijkaardbevingsbestendiggemaakt.

ArtikelinTrouwnaaraanleidingvanh
etboekLevenopeenbreuklijnvanTheoElsing

Bouwen op een breuklijn

CokkyvanLimpt13/03/14,21:29

ReyerBoxem.ItaliaansedeskundigendoeninLoppersumonderzoeknaardeschadeaangebouwendoorde
aardbevingen.

Nederlandsearchitectenmoetenlerenomaardbevingsbestendigtebouwen.InItaliisdat
inrisicogebiedenalverplicht,dusheeftdeNambijinspectiesvanschadeinGroningenook
Italiaansedeskundigeningezet.

Over het restaureren van huizen en monumenten had het bedrijf in

2012 nauwelijks nagedacht
HunverhuizingnaarGroningenhadnietstemakenmetdeaardbevingenindieprovincie,alsgevolg
vangaswinningdoordeNederlandseAardolieMaatschappij(Nam).Maarachterafgezienlijktheteen
vingerwijzing,datbouwkundigeTheoElsingeninterieurarchitectInaVlootmaninmei2012hun
monumentalehuisinSchoonhovenverruildenvooreennieuwonderkomeninKloosterburen.Hetin
monumentenzorggespecialiseerdearchitectenbureauwaaraanookarchitectJolandaFaber
meewerkt,verhuisdemee."Wewerkenlandelijk,dushetmaaktnietzoveeluitwaarweonsvestigen.
Ikwildegraageenbeetjedichterbijdezeewonen,"verteltVlootman,"enruimtevooreenmoestuin."
Geenscheurtjevertoondehunhuis,toenzehetbetrokken.MaartoengingookinKloosterburende
bodemschokken.VandegroteaardbevingvanHuizingeop16augustus2012hebbenzenietzoveel
gemerkt.Maarindedagendaarnaontwaardenzedeeerstehaarscheurtjesindemuren,eneen
forseverticalescheuronderhetkeukenraamrichtingdefunderingonderhetmaaiveld."Zeven
scheurenteldenweintotaal",zegtElsing."Daarnaisernogeenhelereeksbevingengeweest.
Inmiddelsstaatbijonsdetellerop28."

Scheurentellen
NadeschokvanHuizingemaaktenElsingenVlootmanmeldingvanhunschadebijdeNamen
bezochtenzeeenavondvandeGroningerBodemBeweging,waaringedupeerdenzichverenigd

hebben."Daarhebbenwedesuggestiegedaandatmensenrechthebbenophetinschakelenvan
eencontraexpert,alszehetnieteenszijnmetdeschaderegelingvandeNam.Maardanmoesten
wenatuurlijkookwetenhoedeNamtewerkgaat.Duszijnweopdegaswinnerafgestapt.
Deregelingdiehetbedrijferopnahield,bleekergeenvoudigtezijn:bijschadestuurdedeNameen
rapporteurlangs'omdescheurentetellen',diedaarnawerdengerepareerd.Maarintussenzathet
bedrijfwelalinzijnmaagmetzwareschadeaanmurenvankerken,boerderijenenwoonhuizen,die
nietverholpenkonwordenmetsimpelwatscheurendichtsmeren."
Overhetrestaurerenvanhuizenenmonumentenhadhetbedrijfin2012nauwelijksnagedacht.Ook
dekennisontbrakbijdespecialistinborennaargasenolie.HetbureauvanElsing,Vlootmanen
Faberheeftdiekenniswlinhuis.Vooralwaarhetmonumentenbetreftkerken,molens,
monumentaleboerderijenenduurzamematerialenenoplossingen,zoalsdetoepassingvan
flexibelekalkmortelenstutensteunconstructiesdiezonderschadeweerweggehaaldkunnen
worden.

Wij kregen van alle kanten vragen en merkten dat veel mensen niet
weten hoe hun huis gebouwd is en wat voor effect een beving heeft op
de constructie ervan
"Toenzehoordenwatwijdoen,heeftdeNamonsingeschakeldomvoorheelgroteschades
schaderapportagestemaken",verteltVlootman."Wijadviseerdendaarbijookoverwaarenhoeer
gerepareerdzoumoetenworden.Enwewezenderisico'svangebouwenaan:constructiefzwakke
plekkenwaarbijeenreparatiealleennietvoldoendewas,maarmeerzoumoetengebeurenmethet
oogoptoekomstigebevingen.Datideevanpreventie,hoebeperkjeschadeindetoekomst,waswel
evenwennenvoordeNam,dietotdantoealleenmaarschadehadgerepareerd."
DeNamheefthetarchitectenbureausindsdienbijeentwintigtalprojectenalsadviseurbetrokken,
grotendeelsmonumentenenpandenmetbijzondereconstructieenpreventieproblemen."Sommige
eigenarenvanspecifiekegebouwenvragenbijdeNamofwijernaarkunnenkijken",zegtElsing.
"Doordatwijwerkenvolgensderegelsvandearchitecten,tredenweopalsonafhankelijk
vertrouwenspersoon.Wemakeneenschaderapportinclusiefbouwbestek,kostenramingenvanuitde
schadeenwegevenaanwelkepreventieveverstevigingennodigzijn."

Aardbevingsboek
MaarbijditadvieswerkhebbenElsingenzijncollega'shetnietgelaten."Wijkregenvanallekanten
vragenenmerktendatveelmensennietwetenhoehunhuisgebouwdisenwatvooreffecteen
bevingheeftopdeconstructieervan."Getroffendoordeangst,onrust,gevoelensvanonveiligheiden
begrijpelijkeboosheidbijbewonerseneigenarenvanhuizenenmonumenten,beslotenzehunkennis
voordegedupeerdenenbetrokkeneninhetGroningseaardbevingsgebiedopschrifttestellen.
Zoontstond'Levenopeenbreuklijn',heteersteaardbevingsboekvanNederland.Inbegrijpelijketaal

enillustratievetekeningenleggenElsing,VlootmanenFaberuitwateenbevingindeslappe
Groningsebodemdoetmetdebouwkundigeconstructievaneenhuis,kerk,torenofmolen,wathet
kenmerkendeschadepatroonkanzijnenduswatdezwakkeplekkenzijn.Zegeveninzichtinhoe
schadekanwordenhersteldenwelkepreventievemaatregelengenomenkunnenworden.Ookgeven
zeinformatieoverprocedures,regelgevingenvergunningen.
"Allesstaaterin",zegtElsing,"ookwatmenmoetwetenalserindetoekomstwellichtnaar
schaliegasgeboordgaatworden."Hijhooptoverigensvurigdathetzovernietkomt,wantzoalsnuin
Groningenmonumententelijdenhebbenonderdebevingen,magerfgoedwettelijknietbeschadigd
worden."Bovendienmoetenwejuistvanonzegasverslavingaf.Metschaliegasligteenduurzame
economienogverderweg."

Kennis over hoe je huis constructief in elkaar zit en hoe zwakke

plekken kunnen worden verstevigd, kan helpen om gevoelens van
angst en onveiligheid te verkleinen
Positieveboodschap
Alsjeleestwaterbijeenaardbevingallemaalmiskangaanhorizontaleenverticalescheuren,
vallendekerktorens,spattendemuren,inzakkendeschoorstenen,neerstortendemolenwieken,
afbrekendebalkonsslaatdeschrikjeomhethart.Tochheeft'Levenopeenbreuklijn'eenpositieve
boodschap,ishetbedoeldomdebewonersbewusttemaken.Wetenwaarjehetoverhebtisnuttig
bijgesprekkenmetdeschadetaxateursvandeNam.
Bovendienkankennisoverhoejehuisconstructiefinelkaarzitenhoezwakkeplekkenkunnen
wordenverstevigd,helpenomgevoelensvanangstenonveiligheidteverkleinen."Uiteindelijk",zegt
Elsing,"zijndebouwtechnischeproblementijdelijk,wantdegasbelvanSlochterenraaktleeg.
Bovendienzijndeproblemenmetjuisteentijdigemaatregelenondercontroletehouden."DeNam
heefthetboekjeintusseninmeervoudaangeschaft.
ElsinghooptdatdeGroningers,nuereindelijkerkenningisgekomenvoorhunboosheid,enminister
Kampfinancilecompensatieheefttoegezegd,dehandaandeploegslaan."Erisgeldvoor
schadeherstel,bouwkundigversterken,leefbaarheideneconomischeontwikkeling.Nuzijnde
Groningerszelfaanzetomdezaakoptepakken.Datisbeterdanboosblijven.Hetisnuaande
provincie,degemeenten,deNamendeGroningerBodemBewegingomaandedialoogtafeleen
pakketvoorstellenteontwikkelen.ZouhetnietmooizijnjuistvanGroningeneenkweekplaatste
makenvoorhernieuwbareenergie?"
Levenopeenbreuklijn.Inhetboekiseenaparthoofdstukgewijdaanmonumenten,despecialisatie
vanhetNederlandsAdviesbureauMonumentenzorgInterieurarchitectuurvanElsing,Vlootmanen
Faber.

94pag.10euroexcl.verzendkosten.Tebestellenbijinavlootman@hotmail.com.

Huizendieookvoordebevingenalnietvangoedekwaliteitwaren(veelrijtjeshuizenuitde
jarenvijftigenzestigbijvoorbeeld)eneerdervloekenmethetdorpsgezichtdanermeein
harmoniezijn,kunnenwordengesloopt.InLoppersumisdatmet43huizen
algebeurd.
LeeshiermeeroverdesloopinLoppersum.

Applausentranenbijsloopbevingshuizen
DVHN | Gepubliceerd op 15 april 2015, 22:39Laatst bijgewerkt op 01 juni 2015, 12:28

LOPPERSUM
Onwerkelijk
FriedaBoonstrazitmeteenbuurvrouwindetuin,voorhaarhuisindeDelfstraatin
Loppersum.Gisteravondkreegzetehorendathaarwoningeenzwarebevingmogelijk
nietaankanendebesteoptieisslopeneneennieuwhuisplaatsen.Datvoeltonwerkelijk.
,,Ikhebhetnetlatenschilderen.Hetlijktalsofernietsaandehandismetmijnhuis.Heel
wrang.''
VeelwoningeigenareninLoppersumwetennognietgoedwatzemethetnieuwsmoeten.
Uitonderzoekblijktdatbevingbestendigmakenvan43huizenaandeDelfstraat,
ZeedijkenenZijlvestinLoppersumteduur,tecomplexenteingrijpendis.Slopenen
nieuwbouwenishetbeste,volgenshetCentrumVeiligWonen.
Jarinowoningen
HetgaatomzogehetenJarinowoningen.Bijdattypewarenaleerderproblemenin

Winsum,BedumenTenBoer.DetypesinLoppersumzijnanders.Degebrekenook.
Vooraldevloerendefunderingzijnzwak.Daarnaastwordendezewelaangepakt,omdat
juistinLoppersumzwaarderebevingenverwachtworden.Vanuitdatgebiedwordtnaar
buitengewerkt.
Boonstraheeftweleenscheurtjeinhaarhuis.,,Daar,inhetplafond.Hetisdoorde
schilderdichtgesmeerd.Hetsteldenietveelvoor.''Doordatzeweinigzwaregevolgen
heeftvandebevingenkwamhetberichtoversloopennieuwbouwextrahardaan.,,Ikheb
neteennieuwetuin.Ikwoonhiermetplezierinvoormijngevoeleenstevighuis.''
Applausengesnik
ToenhetCentrumVeiligWonendezaalmetinwonersdinsdaginformeerde,klonker
zowelapplausalsgesnik.Sommigemensenzijnblijmetnieuwbouw,omdathetveiliger
wordtenzevoorhunhuidige,vrijwelonverkoopbarehuisietsterugkrijgendatwelwat
waardis.Veelanderenkunnenhetlastigverkroppendathunhuisplatmoet.
Vande43huishoudenswarenerongeveer33bijdebijeenkomst.Deochtendernazijn
mensenvanhetCentrumVeiligWonenbijdetiendienietaanwezigwarenlangsgegaan
omhetnieuwspersoonlijktevertellen.Dekomendetijdgaathetcentrumvakeringesprek
metdeinwoners.,,Vooriedereenmoetindividueelvastgesteldwordenhoedesituatieis'',
zegtwoordvoerderArjanvanderLeur.,,Vanhypotheektotwatiemandaanzijnhuis
verspijkerdheeft.Alleswordtvastgelegd.''

Hardereklapdandezwaarstebeving
InhethofjetussenZijlvestenDelfstraatzijnbewonersmetelkaaringesprekoverwatze
tehorenhebbengekregen.,,Eenhardereklapdandezwaarstebevingdiewetotnutoe
hebbengehad'',zegteenmandiedewoningvijftienjaargeledenkocht.Hijhadeigenlijk
alwegwillenzijn.,,Ikwildehetverkopenzodradekinderenhethuisuitwareneniets
vrijstaandskopen.Hetwaseenpaarjaargeledenzoverentoenkwamdieellendemetde
bevingen.''
InhetzelfdeblokziteenhuisdatdoordeNAMisgekochteningerichtalstestwoning.In
dewoonkameristezienhoehetplafondgestutis.Dietestwoningzorgdevoor
vraagtekensindebuurtenbewonersdrongenaanoponderzoek.Aanvankelijkwerd
gezegddatergeengevaarwas.
Garanties
DekomendemaandgaandehuiseigenareneerstingesprekmethetCentrumVeilig
Wonenoverindividuelezaken.WoordvoerderVandeLeur:,,Wehopeninmeialle
bewonersopnlijntehebben.Ookvooronsishetspannendhoehettrajectprecies
verdergaat.''Mogelijkgebeurtdeaanpakblokvoorblok,terwijldebewonerstijdelijk
ergensanderswoonruimtekrijgen.
Datsamenoptrekkenennfrontvormenziendemeestenwelzitten.Boonstraneemt
weerplaatsinhaartuin.,,Hetnieuwsmoetnogevenindalen.Hetzoukunnendatweer
ietsmooisvoorterugkrijgen,maarhetisvoorveelmensentevroegdaaralaante
denken.Watikwelweetisdatwealsbewonersgarantieswillen.Zo'nmooiekeukenmet
granietenbladwilikstraksookweer.''

Zemoetenwordenvervangendoorbevingsbestendigehuizen.Ontwerpendaarvoorzouden
moetenwordengemaaktdooreenteamvanarchitectenenplanologen.Dedorpenvan
Groningenkrijgenopdiemanierarchitectonischenplanologischbijzonderehuizen,straten
enwijken.

8.Betaalzolangerbevingenzijndehuizenbelasting
Zolangdebevingenduren,dientdeStaatof/endeNAMde
onroerendezaakbelasting
van
allehuizeninhetuitgebreidebevingsgebiedtebetalenaandegemeentenindatgebied.Die
huizenzijnimmersnietswaardopdehuidigemarkt.

LeesopRijksoverheid.nlwatdieonroerendezaakbelastinginhoudt.
Watisdeonroerendezaakbelasting(OZB)?
Onroerendezaakbelasting(OZB)iseenbelastingdiehuiseigenarenjaarlijksaande
gemeentebetalen.Ookalsuuwpandnietalswoninggebruikt,betaaltuOZB.

HuurdersbetalengeenOZBvoorwoning
HuurdersvanwoningenbetalengeenOZB.Voorpandendienietalswoninggebruikt
worden(zoalsbedrijfspanden)betaaltualshuurderwelOZB.
HoogteOZBbepaalddoorgemeente
DegemeentebepaaltdehoogtevandeOZBaandehandvande
WOZwaarde
.
GemeentenzijnvrijinhetvaststellenvanhetOZBtarief.Welbepaalthetkabinetieder
jaarmethoeveelprocentdetotaleopbrengstvandeOZBvanallegemeentensamen
maximaalmagstijgen.DitheetdemacronormOZB.Aangezienheteenafspraakisover
delandelijkeopbrengst,kanhetvoorkomenenishettoegestaandatdeopbrengstvande
OZBineengemeentesterkerstijgtdandemacronorm.Gemeentenmoetenwelrekening
houdenmetdetotalelastenstijgingvoorhuninwoners.
BezwaarmakentegenOZB
UkuntgeenbezwaarmakentegenhetOZBtarief.Welkuntubezwaarmakentegende
waardebepalingvanhethuis(deWOZwaarde).Ookkuntubezwaarmakenalsuten
onrechteeenOZBaanslagheeftgekregen.Ditkanbijuwgemeente.Viadegemeente
kuntuookuwmeninggevenoverdehoogtevanhetOZBtarief.
OZBjaarlijksvastgesteld
DegemeentesteltdeWOZwaardeiederjaaropnieuwvast.DeOZBkandusookperjaar
verschillen.Wasuop1januarieigenaarvanhetpand?DanbetaaltuOZBvoordatjaar.
Verhuizingna1januari
Wanneeruna1januariverhuist,heeftditgeeninvloedopdeOZB.Deeigenaarof
gebruikerop1januariisbelastingplichtigenmoetbetalen.Ditstaatindewetengeldtdus

voorallegemeenten.Meestalverrekentdenotarisdeeigenarenbelastingtussendekoper
enverkoper.DeverkopendepartijmoetdandeOZBaandegemeentebetalen.
Woningofnietwoning
Sommigeonroerendezakenzijnmaargedeeltelijkingebruikalswoning.Isdewaardevan
hetwoondeelvaneenpandmeerdan70%vandetotalewaarde?Dangeldtvaakhet
OZBtariefvooreigenarenvanwoningen.Inveelgevallenkuntubijdegemeenteeen
opgavevandewaardevanhetwoondeelaanvragen.Dezewaardeisookvanbelangvoor
het
eigenwoningforfaitinkomstenbelasting(IB)
ende
waterschapsbelasting
.

9.BegineendenktankvoordetoekomstvanGroningen
WellichtonderleidingvandecommissarisvandeKoningzoueenkleinedenktankkunnen
wordeningesteld,diedevrijheidkrijgtflink
outofthebox
tedenken.Hetteamzoukunnen
bestaanuiteenarchitect,eenboer,eenondernemer,eenkunstenaar,eendeskundigeop
hetgebiedvanduurzameenergie,eenplanoloogeneenjournalist.Diezoudenzichvoor
eengrootdeeltijdelijkvrijmoetenkunnenmakenvanhunnormalewerkzaamhedenendus
betaaldmoetenworden.
Eenbelangrijkonderdeelvanhuntaak:hetnadenkenoverdemogelijkhedendiedekrimp
biedt.Inhetgebiedwaarikwoon(hetnoordwestenvanhetHogeland)kenikaleengroot
aantalmensendatnaarGroningenisverhuisdvanwegederuimte,destilte,deschoonheid,
derust,debetaalbarewoningen.Vaakmensendieofartistiekeoftoegepasteartistieke
bezigheden
hebben.

Luisterhiereenreportageoverdekrachtvannieuweinwonersinkrimpgebieden.


ReportageoverCottageIndustriesopNPORadio1

Opdinsdag20januariheeftNPORadio1aandachtbesteedaanzogehetenCottage
IndustriesinDeMarnealskansrijkeeconomischeontwikkelingvoorregio'sdietemaken
hebbenmetdemografischekrimpofhierindetoekomstmeetemakengaankrijgen.
CottageIndustrieszijnkleineondernemingengevestigdinperifeergelegen,dunbevolkte
gebiedendiehooggespecialiseerdeproductenendienstenleverenaaneen
bovenregionaleafzetmarkt.Doordeopkomstvaninternetvervaagtdegrenstussen
wonenenwerkenenkiezensteedsmeerondernemershunwerkplekopbasisvan
woonkwaliteit.Fysiekenabijheidtotdeafzetmarktwordtsteedsminderbelangrijk,omdat
ondernemersviainternetkunnencommunicerenenhunproductenendienstenkunnen
verkopen.Doordebovenregionaleafzetmarktisdittypeondernemernietafhankelijkvan
delokaleafzetmarktendaarmeealshetwarekrimpresistent.
IndereportagediewerduitgezondenopNPORadio1kwamenGertNoordhoffenEllen
KiewietvandegemeenteDeMarneaanhetwoordenzijverteldenoverhetbelangvan
CottageIndustriesvoordeeconomieenleefbaarheidindegemeenteDeMarne.De
gemeenteDeMarneheeftsamenmetdegemeenteDongeradeel,deKvKende
provinciesGroningenenFryslnE&Eadviesgevraagdeen
pilotproject
uittevoerenom
desociaaleconomischebetekenisenondersteuningsbehoeftevanCottageIndustriesin
kaarttebrengen.Deuitkomstenwarenveelbelovend.UithetprojectbleekdatCottage
Industriesverantwoordelijkzijnvooreensteedsgroterdeelvandelokale
werkgelegenheid.Ookzijndezeondernemerszeerbetrokkenbijdelokalegemeenschap
(vrijwilligerswerk,sponsoring,bestuursfunctiesetc.)enblijktdatveelondernemersvan
buitenderegiokomenendusnieuwewerkgelegenheidcreren.
CottageIndustrieszijndaarmeeeenprachtigvoorbeeldvandenieuwe
plattelandseconomie.Wiltumeerinformatieofbentubenieuwdnaardeeconomische
betekenisvanCottageIndustriesinuwregioenhoeuwgemeentedezeondernemers
beleidsmatigkanondersteunen,dankuntucontactopnemenmetGeertVisser

Luister
hier
naardereportageoverCottageIndustriesopNPOradio1

Omnogmeervanditsoortmensenaantetrekken,zouGroningenbijvoorbeeld
geavanceerdefaciliteitenkunnenbiedenalseenuitgebreidglasvezelnetwerk,volledige4G
(ofmisschienal5G)dekkingenmeervandiezakendienieuwebewonersoverdestreep
kunnentrekkenomnaarGroningenteverhuizen.Deervaringleertdatdealoverdestreep
getrokkennieuwebewonerszeerbetrokkenzijnbijhetwelenweevandestreek.

10.DerestvanNederlandzalmoetengaanbetalen
Omdateenenanderheelergveelgeldgaatkosten,moetenNederlanderservanovertuigd
wordendathetrechtvaardigisdathetzeindeportemonneegaatraken.Immers:de
welvaartvanheelNederlandisdankzijdebatenvanhetgasvanafdejarenzeventigenorm
gestegen.Groningenisletterlijkuitgezogenenheeftdaaraldiejarenweinigvoor
teruggekregen.
NuerinGroningenveelgeldnodigisomdeslachtoffersvandegaswinningtecompenseren
envooralweerperspectieftebieden(ziedenegenpuntenhierboven)dientderestvan
Nederlandflinkinteleveren.OmdatindividuelebewonersvanSliedrecht,Gulpen,
Heerhugowaardenelderswaarschijnlijknietmeteeneenboodschaphebbenaaneensoort
vansolidariteit,zaldeNederlandseregeringaldiebewonerservandienenteovertuigendat
rechtvaardigheidinditgevalbovenfinancieelgewinmoetgaan.
Ditartikelishettiendeenlaatstedeelvaneenjournalistiekezoektochtintienetappesen
tienemoties.DeseriewerdgeschrevendoorschrijverRikZaal.

(CC)HighSandandLiquidLakePublishers2015