Protocol Vegetatieopname

Stephan Hennekens
Alterra, Wageningen
versie 8-10-2009

Een vegetatieopname is een opsomming van een aantal plantensoorten die op een bepaald tijdstip
met een bepaalde hoeveelheid samen voorkomen op een bepaalde afgebakende plek (proefvlak).
Een dergelijke vegetatiebeschrijving is meer dan alleen een opsomming van een aantal soorten.
Door ecologische kenmerken te koppelen aan de soorten kan bijvoorbeeld van de onderzochte
locatie de abiotische omstandigheden vrij nauwkeurig worden beschreven.
De methodiek die al decennia lang wordt gehanteerd in Nederland voor het opnamen van
vegetatieopnamen vindt zijn oorsprong in de zogenaamde Frans-Zwitserse school die in het begin
van de vorige eeuw is opgezet door Braun-Blanquet. Onder andere wordt hierover uitvoerig
geschreven in Schatten voor de natuur. Achtergronden, inventaris en toepassingen van de
Landelijke Vegetatie Databank (Schamine et al. 2006).
http://www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/documenten/lvd/schattenvoordenatuur.pdf

De methodiek die worden gehanteerd bij het opnemen van vegetatieopnamen behelst ten eerste
het uitzetten van een proefvlak in een zo homogeen mogelijk stuk vegetatie. Afhankelijk van het
soort vegetatie kan de grootte van het proefvlak variren van enkele vierkante decimeters tot
enkele honderden vierkante meter. In een bos worden doorgaans proefvlakken uitgezet van zon
100 200 m2, terwijl op een hoogveen proefvakken van hooguit 1m2 geen uitzondering zijn.
Binnen de grenzen van het proefvlak worden alle plantensoorten genoteerd en wordt van iedere
soort geschat met welke hoeveelheid deze voorkomt. Voor het schatten van de hoeveelheid van
een soort zijn in de loop van tijd diverse zogenaamde opnameschalen bedacht die echter onderling
wezenlijk nauwelijks van elkaar verschillen. De meest gebruikte schaal is die van de oprichter van
de Frans-Zwistese school, de Braun-Blanquet schaal. Deze schaal kent 7 schaaldelen en is als volgt
ingedeeld:
r
+
1
2
3
4
5

Zeer weinig exemplaren

Weinig exemplaren
Talrijk en <
Zeer talrijk of
willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig

< 5%
< 5%
5%
<5%
5-25%
25-50%
50-75%
75-100%

1%
2%
3%
13%
38%
68%
88%

In deze schaal wordt gebruik gemaakt van een gecombineerde schatting. Bij bedekkingen lager dan
5% wordt de focus gelegd op aantallen individuen. Bij hogere bedekkingen wordt alleen nog maar

de bedekking in beschouwing genomen. In de vierde kolom is een soort rekenkundig gemiddelde

opgenomen. Deze is opgesteld in de tijd dat verwerking met computers mogelijk werd opgesteld.
Hieronder wordt een overzicht gepresenteerd van alle opnameschalen zoals die zijn gehanteerd
voor de registratie van de vegetatieopnamen die voorkomen in de Landelijke Vegetatie Databank
(http://www.synbiosys.alterra.nl/lvd). Voor iedere schaalcode wordt een omschrijving gegeven,
een voorstelling van de procentuele bedekking en een rekenkundig gemiddelde die gebruikt wordt
om rekenkundig analyses uit te kunnen voeren.
Turboveg-opnameschaal 01
Braun/Blanquet

De meest gebruikte schaal die al sinds begin vorige eeuw wordt toegepast.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58braun_blanquet

Code
R
+
1
2
3
4
5

Omschrijving
zeer weinig

weinig
Talrijk
zeer talrijk (<5%) of bedekkend (<25%)
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig

Percentage
<5%
<5%
<5%
<5% of <25%
25-50%
50-75%
75-10%

Rekenkundig
gemiddelde
1.00
2.00
3.00
13.00
38.00
68.00
88.00

Turboveg-opnameschaal 02
Braun/Blanquet (aangepast door Barkman, Doing en Segal)
Afgeleid van de vorige schaal waarbij de code 2 is opgedeeld in 2a, 2b en 2m waardoor meer
differentiatie bestaat voor soorten met een lage bedekking
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58braun_blanquet(bds)

Code
r
+
1
2m
2a
2b
3
4
5

Omschrijving

zeer weinig
Weinig
Talrijk
zeer talrijk
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig

Percentage
<5%
<5%
<5%
<5%
5-12.5%
12.5-25%
25-50%
50-75%
75-100%

Rekenkundig
gemiddelde
1.00
2.00
3.00
4.00
8.00
18.00
38.00
68.00
88.00

Turboveg-opnameschaal 03
Londo (1) volledig
Deze gedetailleerde schaal is in eerste instantie opgesteld voor het opnemen van Permanente
kwadraten.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58londo_complete

Code
r1
p1
a1
m1
r2
p2
a2
m2
r4
p4
a4
m4
1
2
3
4
55+
6
7
8
9
10
11+
22+
33+
44+
5
66+
77+
88+
99+

Omschrijving

Sporadisch
weinig talrijk
Talrijk
zeer talrijk
Sporadisch
weinig talrijk
Talrijk
zeer talrijk
Sporadisch
weinig talrijk
Talrijk
zeer talrijk
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig
Willekeurig

Percentage
<1%
<1%
<1%
<1%
1-3%
1-3%
1-3%
1-3%
3-5%
3-5%
3-5%
3-5%
5-15%
15-25%
25-35%
35-45%
45-50%
50-55%
55-65%
65-75%
75-85%
85-95%
95-100%
5-10%
10-15%
15-20%
20-25%
25-30%
30-35%
35-40%
40-45%
45-55%
55-60%
60-65%
65-70%
70-75%
75-80%
80-85%
85-90%
90-95%

Rekenkundig
gemiddelde
1.00
1.00
1.00
1.00
2.00
2.00
2.00
2.00
4.00
4.00
4.00
4.00
10.00
20.00
30.00
40.00
47.00
52.00
60.00
70.00
80.00
90.00
97.00
7.00
12.00
17.00
22.00
27.00
32.00
37.00
42.00
50.00
57.00
62.00
67.00
72.00
77.00
82.00
87.00
92.00

Turboveg-opnameschaal 06
Barkman, Doing & Segal
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58barkman_doing_segal

r
+r
+p
+a
+b
1p
1a
1b
2m
2a
2b
3a
3b
4a
4b
5a
5b

sporadisch
weinig talrijk
weinig talrijk
weinig talrijk
weinig talrijk
talrijk
talrijk
talrijk
zeer talrijk
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<1%
<1%
1%
1-2%
2-5%
<1%
1-2%
2-5%
<5%
5-12.5%
12.5-25%
25-37.5%
37.5-50%
50-62.5%
62.5-75%
75-87.5%
87.5%-100%

1.00
1.00
1.00
1.00
2.00
1.00
2.00
3.00
4.00
8.00
18.00
31.00
43.00
56.00
68.00
81.00
93.00

Turboveg-opnameschaal 07
Doing
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58doing

r
p
a
m
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10

sporadisch
weinig talrijk
tamelijk talrijk
talrijk
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

< 5%
< 5%
< 5%
< 5%
5-15%
15-25%
25-35%
35-45%
45-55%
55-65%
65-75%
75-85%
85-95%
95-100%

Turboveg-opnameschaal 08
4de Bosstatistiek
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=584e_bosstatistiek

1
2
3
4
5
6
7
8
9

willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<0.1%
0.1-1%
1-5%
5-10%
10-25%
35-50%
50-75%
75-90%
90-100%

1.00
2.00
3.00
8.00
18.00
38.00
63.00
83.00
95.00

Turboveg-opnameschaal 09
Londo (2) verkort
Afgeleid van de volledige Londo-schaal.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58londo_2_verkort

r
p
a
m
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

sporadisch
weinig talrijk
talrijk
zeer talrijk
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<5%
<5%
<5%
<5%
5-15%
15-25%
25-35%
35-45%
45-55%
55-65%
65-75%
75-85%
85-95%
95-100%

1.00
2.00
3.00
4.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
90.00
97.00

Turboveg-opnameschaal 10
Barkman (ongepubl.)

http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58barkman_unpub

p1
p2
p3
p4
a1
a2
a3
a4
b1
b2
b3
b4
2a
2b
3
4
5

sporadisch of weinig talrijk

sporadisch of weinig talrijk
sporadisch of weinig talrijk
sporadisch of weinig talrijk
Talrijk
Talrijk
Talrijk
Talrijk
zeer talrijk
zeer talrijk
zeer talrijk
zeer talrijk
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<1%
1-2%
2-3%
3-5%
<1%
1-2%
2-3%
3-5%
<1%
1-2%
2-3%
3-5%
5-12.5%
12.5-25%
25-50%
50-75%
75-100%

1.00
2.00
3.00
4.00
1.00
2.00
3.00
4.00
1.00
2.00
3.00
4.00
8.00
18.00
38.00
68.00
88.00

Turboveg-opnameschaal 11
Tansley
De Tansley-schaal is opgezet om vooral inventarisaties te kunnen verrichten van grotere oppervlakten
(perceelsniveau). De rekenkundige vertaling naar procentuele bedekking is een grove benadering.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58tansley

d
cd
a
f
r
s
o
lf
la
ld
ro
lo
of
fa
c
ad
ac
fd
fc
od
oc
oa
lc

dominant
co-dominant
veel aanwezig
vrij talrijk
zeldzaam
sporadisch
verspreid
lokaal vrij talrijk
lokaal veel aanwezig
lokaal dominant
zeer zeldzaam
zeldzaam / verspreid
lokaal verspreid
verspreid / vij talrijk
vrij talrijk / veel aanwezig
co-dominant
veel aanwezig / dominant
veel aanwezig / co-dominant
vrij talrijk / dominant
vrij talrijk / co-dominant
verspreid / dominant
verspreid / co-dominant
verspreid / veel aanwezig

lokaal co-dominant

60.00
40.00
15.00
8.00
1.00
1.00
3.00
3.00
9.00
22.00
0.10
1.00
1.00
3.00
9.00
30.00
22.00
18.00
12.00
10.00
6.00
5.00
4.00
15.00

Turboveg-opnameschaal 12
Londo (decimaal)
Afgeleid van de volledige Londo-schaal.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58londo_decimal

r1
r2
r4
p1
p2
p4
a1
a2
a4
m1
m2
m4
10
7
12
20
30
40
50
60
70
80
90
97

sporadisch
sporadisch
sporadisch
weinig talrijk
weinig talrijk
weinig talrijk
talrijk
talrijk
talrijk
zeer talrijk
zeer talrijk
zeer talrijk
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

Turboveg-opnameschaal 13
Aantal individuen (SBB)
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58sbb

01
02
03
04
05

1 - 2 ex
3 - 10 ex
11-100 ex
101-1000ex
> 1000 ex

<1%
1-3%
3-5%
<1%
1-3%
3-5%
<1%
1-3%
3-5%
<1%
1-3%
3-5%
5-15%
5-10%
10-15%
15-25%
25-35%
35-45%
45-55%
55-65%
65-75%
75-85%
85-95%
95-100%

1.00
2.00
4.00
1.00
2.00
4.00
1.00
2.00
4.00
1.00
2.00
4.00
10.00
7.00
12.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
90.00
97.00

Turboveg-opnameschaal 20
RWS-MD schaal
Deze schaal wordt toegepast in het buitendijkse gebieden. Het betreft voornamelijk karteringsprojecten
van de Meetkundige Dient van Rijkswaterstaat.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58rws-md

r
p
a
m
2
3
4
5
6

enkele exemplaren
meerdere exemplaren
veel exemplaren
zeer veel exemplaren
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<1%
<2%
<3%
<4%
5-10%
10-25%
25-50%
50-75%
75-100%

1.00
2.00
3.00
4.00
8.00
18.00
38.00
68.00
88.00

Turboveg-opnameschaal 21
Maes schaal
Wordt nagenoeg alleen gebruikt door de Bekenwerkgroep Nederland voor het inventariseren van
laaglandbeken.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58maes

1
2
3
4

zeer weinig
weinig/ vrij veel
veel
uitzonderlijk veel

<5%
5-25%
25-50%
50-100%

3.00
18.00
42.00
82.00

Turboveg-opnameschaal 23
RWS-RIZA schaal
De schaal wordt voornamelijk gebruikt door het RIZA voor inventaristaties langs riveieren en grotere
wateren.
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58rws-riza

1
2
3
4
5
6
7

willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<5%
5-10%
10-15%
15-25%
25-50%
50-75%
75-100%

3.00
8.00
13.00
20.00
38.00
63.00
88.00

Turboveg-opnameschaal 24
Aq. terreinopn. Schaal
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58aq_terrein

+
1
2m
2
3
4
5

enkele exemplaren
talrijk
zeer talrijk
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<5%
<5%
<5%
5-25%
25-50%
50-75%
75-100%

2.00
3.00
4.00
15.00
38.00
63.00
88.00

Turboveg-opnameschaal 25
Soortspatronen
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58sortspatronen

+
1a
1b
2a
2b
3
4
5

willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

<1%
1-3%
3-6%
6-13%
13-25%
25-50%
50-75%
75-100%

0.50
2.00
4.50
9.50
19.00
38.00
68.00
88.00

<5%
<5%
5-10%
10-20%
20-30%
30-40%
40-50%
50-60%
60-70%
70-80%
80-90%
90-100%

1.00
3.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
90.00
100.00

Turboveg-opnameschaal 26
De Vries

http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58de_vries

r
+
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

enkele exemplaren
Talrijk
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig
willekeurig

Turboveg-opnameschaal 29
Tansley-decimaal
Wordt nagenoeg alleen gebruikt door de Bekenwerkgroep Nederland voor het inventariseren van
laaglandbeken
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58tansley_decimal

1
2
3
4
5
6
7
8
9

sporadisch
zeldzaam
verspreid
lokaal vrij talrijk
vrij talrijk
lokaal veel aanwezig
veel aanwezig
co-dominant
dominant

1.00
2.00
3.00
7.00
18.00
30.00
42.00
63.00
83.00

Turboveg-opnameschaal 30
Maes-Tansley
Wordt nagenoeg alleen gebruikt door de Bekenwerkgroep Nederland voor het inventariseren van
laaglandbeken
http://www.telmee.nl/services/fielditems.php?fldid=58maes_tansley

3
5
7
9

zeer weinig
weinig/ vrij veel
Veel
uitzonderlijk veel

<5%
5-25%
25-50%
50-100%

3.00
18.00
42.00
82.00