Professional Documents
Culture Documents
BOSCH Mono Jetronic Motronic 1
BOSCH Mono Jetronic Motronic 1
BOSCH Mono Jetronic Motronic 1
-1-
BOSCH MONO-JETRONIC
BOSCH MONO-MOTRONIC
Opis oglny ukadu Bosch Mono-Jetronic
System Bosch Mono-Jetronic jest jednopunktowym ukadem wtryskowym paliwa, to znaczy ma
jeden wtryskiwacz dla wszystkich cylindrw (single-point). Ukad ten jest powszechnie stosowany w silnikach o maej i redniej pojemnoci skokowej, o niezbyt duej mocy i liczbie cylindrw nie przekraczajcej cztery. Podobnie jak w innych ukadach wtryskowych jednopunktowych paliwo jest wtryskiwane
do komory nad przepustnic. Wtrysk jest zsynchronizowany z zaponem, a mieszanka powietrznopaliwowa powstaje w kolektorze prowadzcym do cylindra, w ktrym w danej chwili zachodzi suw ssania.
Poniewa wtryskiwanie paliwa nastpuje w komorze nad przepustnic, ukad jest rwnie nazywany TBI
(wtrysk w korpusie przepustnicy"), w celu odrnienia go od wtrysku wielopunktowego, gdzie paliwo jest
wtryskiwane bezporednio do przewodw doprowadzajcych paliwo do poszczeglnych cylindrw. Ograniczenie emisji substancji zanieczyszczajcych uzyskano dziki zastosowaniu katalizatora trjfunkcyjnego z sond lambda (czujnikiem tlenu) w celu kontrolowania emisji gazw spalinowych w fazie wydechu
oraz filtru z wglem aktywnym w celu kontrolowania emisji oparw ze zbiornika paliwa.
Sterowanie ukadem odbywa si za pomoc centralnego urzdzenia sterujcego, ktre odbiera
sygnay od czujnikw i reguluje prac silnika. Ilo potrzebnego powietrza jest okrelana zalenoci kta
otwarcia przepustnicy i prdkoci obrotowej silnika. Oba te parametry musz by znane w celu ustalenia
prawidowej iloci paliwa do wtrynicia. Centralne urzdzenie sterujce wykorzystuje te dwie podstawowe informacje w celu obliczenia czasu wtrysku.
Kt otwarcia przepustnicy jest mierzony za pomoc czujnika pooenia przepustnicy sprzonego
z osi przepustnicy pedau przyspieszenia. Prdko obrotowa silnika jest mierzona za pomoc sygnaw
pochodzcych z ukadu zaponowego. Sygnay te umoliwiaj obliczanie podstawowego czasu wtrysku;
jest on nastpnie modyfikowany na podstawie innych informacji uzupeniajcych (temperatura silnika,
temperatura powietrza, zawarto tlenu w gazach spalinowych
itp.) Centralne urzdzenie sterujce jest odpowiedzialne nie tylko
za wtrysk paliwa i kontrol emisji gazw spalinowych, lecz take
reguluje prdko obrotow na biegu jaowym oraz decyduje o
wczaniu si lampki diagnostycznej, wczaniu kompresora klimatyzacji (jeli zosta zamontowany), dziaaniu pompy paliwa i
elektrozaworu filtra z wglem aktywnym.
W centralnym urzdzeniu sterujcym s zaprogramowane procedury autodiagnostyczne wywietlane za pomoc kodw
przez lampk na tablicy rozdzielczej w celu zasygnalizowania i
zidentyfikowania ewentualnych usterek w ukadzie.
Centralne urzdzenie sterujce Bosch Mono-Jetronic
-3-
-4-
-5-
-6-
-7-
CZYNNOCI KONTROLNE
1. Sprawdzanie cinienia napeniania obwodu
Zapon wyczony. Za pomoc przewodw z zaciskami szczkowymi poczy mostkowo styki 30"
i 87" przekanika pompy paliwa (styki 1" i 11" przekanika podwjnego) i uruchomi pomp wycznikiem zaponu. Manometr powinien wskazywa cinienie 0,9...1,1 bara.
2. Sprawdzanie cinienia toczenia pompy
Po wczeniu pompy paliwa cisn odpowiednimi szczypcami przewd powrotny paliwa i obserwowa manometr. Cinienie powinno zwikszy si do wartoci okoo 2,5 bara (kalibrowanie zaworu
przecieniowego). W przypadku otrzymania innej wartoci sprawdzi napicie zasilania (+12 V)
i ewentualnie wymieni pomp.
3. Sprawdzanie wydajnoci pompy
Odczy przewd powrotny paliwa od wtryskiwacza i na jego miejsce podczy wystarczajco dugi
przewd, ktrego drugi koniec zostanie woony do pustego zbiornika pomiarowego. Uruchomi pomp paliwa za pomoc wcznika prbnego i zmierzy ilo paliwa odprowadzonego w jednostce
czasu do zbiornika. Powinna ona wynosi okoo 1,5 litra na minut (0,75 litra w 30 sekund).
4. Sprawdzanie regulatora cinienia
Po przeprowadzeniu prb opisanych w punktach 2 i 3, w przypadku stwierdzenia, e warto cinienia jest nieprawidowa (mniejsza ni 0,9 bara lub wiksza ni 1,1 bara), sprawdzi przewody paliwowe (zwrotny oraz od filtra). Jeeli przewody nie s uszkodzone, naley spodziewa si nieprawidowoci w kalibrowaniu regulatora cinienia.
5. Sprawdzanie cinienia pozostajcego po zatrzymaniu pompy
Wczy na kilka sekund pomp paliwa, nastpnie wyczy i sprawdzi cinienie w ukadzie: powinno si zmniejsza bardzo powoli (mniej ni 0,5 bara na 2 minuty). W przypadku gwatownego spadku
cinienia naley spodziewa si uszkodzenia regulatora cinienia, zaworu zwrotnego pompy lub
wtryskiwacza. W takiej sytuacji naley:
a) cisn odpowiednimi szczypcami przewd powrotu paliwa tu za regulatorem cinienia,
wczy i natychmiast wyczy pomp, obserwujc manometr; jeli warto cinienia utrzymuje si na staym poziomie, jest uszkodzony regulator cinienia; w takim przypadku wymieni grn cz korpusu wtryskiwacza;
b) jeli warto cinienia podczas prby (a) si zmienia, naley sprawdzi zawr zwrotny pompy; wczy pomp i cisn innymi szczypcami rwnie przewd wylotowy manometru, po
czym wyczy pomp i obserwowa manometr; jeli cinienie pozostanie teraz na staym
poziomie, uszkodzenia naley spodziewa si w uszczelnieniu zaworu zwrotnego pompy;
w takim przypadku wymieni pomp paliwa i wykona kolejn prb;
c) jeli warto cinienia po wykonaniu prby (b) si zmieni, jest przypuszczalnie uszkodzone
uszczelnienie wtryskiwacza; w takim przypadku naley zwrci uwag, czy z dyszy wtryskiwacza nie wydobywa si paliwo; jeeli tak, wwczas naley wymieni grn cz korpusu
wtryskiwacza.
Podczenie manometru
Wycznik bezwadnociowy (jeeli zosta zamontowany)
Niektre samochody s wyposaone w wycznik bezwadnociowy (lub w wycznik zabezpieczajcy
przed poarem) umieszczony w obwodzie elektrycznym przekanika lub w obwodzie zasilania pompy
paliwa. Jeeli samochd uderzy w jak przeszkod (np. inny pojazd) wycznik ten wycza natychmiast
pomp, przerywajc jej zasilanie elektryczne midzy przekanikiem i sam pomp lub odczajc obwd
elektryczny przekanika pompy. Jeeli wycznik zadziaa przypadkowo (na przykad gdy koo samochodu gwatownie wpadnie do dziury w czasie jazdy), wycznik mona przywrci do stanu wyjciowego
dziki specjalnemu przyciskowi, do ktrego dostp jest moliwy przez otwr w osonie nadwozia.
-8-
Wycznik bezwadnociowy
Filtr paliwa
Filtr paliwa
Filtr paliwa suy do zatrzymywania ewentualnych zanieczyszcze znajdujcych si w paliwie lub w
zbiorniku, w celu niedopuszczenia do zabrudzenia lub uszkodzenia wtryskiwacza. Filtr jest wbudowany w
przewd doprowadzajcy paliwo, midzy pomp a korpusem przepustnicy. Strzaka znajdujca si na
korpusie wskazuje sposb montau filtra. Grot strzaki musi by zgodny z kierunkiem przepywu paliwa.
Filtr naley wymienia co pewien czas, zgodnie z zaleceniami producenta.
Zesp przepustnicy
Zesp przepustnicy jest zbudowany z dwch podstawowych czci: grnej i dolnej.
Cz grna skada si z:
wtryskiwacza,
regulatora cinienia paliwa,
czujnika temperatury powietrza,
krca zasilania i krca powrotu paliwa do zbiornika.
Cz dolna skada si z:
przepustnicy,
czujnika pooenia przepustnicy,
silniczka krokowego regulacji biegu jaowego,
krca dolotu oparw paliwa,
krca dolotu oparw oleju.
Zesp przepustnicy
1 - dwignia przyspiesznika
2 - zcza wtryskiwacza i czujnika
3 - czujnik temperatury powietrza
4 - wtryskiwacz
5 - regulator cinienia
6 - silniczek krokowy regulacji biegu jaowego
-9-
ZASADA DZIAANIA
Gdy pompa jest wczona, cinienie paliwa oddziauje na przepon i wywiera nacisk w kierunku przeciwnym do siy, z jak oddziauje spryna. Skutkiem tego jest przesunicie przepony i otwarcie si przewodu powrotnego. Warto cinienia w ukadzie jest regulowana proporcjonalnie do siy oddziaywania
kalibrowanej spryny. Ten typ regulacji nie przewiduje zmian cinienia w ukadzie zalenie od stopnia
obcienia silnika (podcinienia w kolektorze), poniewa paliwo zostaje wtrynite do komory nad przepustnic, gdzie cinienie zasysanego powietrza ma sta warto (cinienie atmosferyczne).
CZYNNOCI KONTROLNE
Patrz rozdzia, w ktrym opisano kontrol obwodu zasilania w paliwo (strona 8).
- 10 -
Wtryskiwacz
1 - obudowa wtryskiwacza
2 - filtr
3 - rdze
4 - uzwojenie elektryczne
5 - styki elektryczne
6 - spryna
7 - zawr kulowy
8 - dysza rozpylajca paliwo
- 11 -
+12 V ze styku 87" przekanika pompy paliwa (styku 13" przekanika podwjnego wielofunkcyjnego)
Rezystancja uzwojenia
Czas wtrysku
Sygnay wejciowe
Czujnik prdkoci obrotowej i pooenia wau korbowego (Mono-Jetronic)
Informacja dotyczca prdkoci obrotowej i pooenia wau korbowego pochodzi z ukadu zaponowego
(sygna o biegunowoci ujemnej od moduu wzmacniajcego zaponu lub sygna o biegunowoci ujemnej
cewki lub sygna z obrotomierza) i jest niezbdna do prawidowego dziaania kadego ukadu wtryskowego. Brak tej informacji powoduje natychmiastowe unieruchomienie silnika. Odpowiadajcy jej styk w cen- 12 -
tralnym urzdzeniu sterujcym moe by rny zalenie od typu ukadu i pojazdu. W celu ustalenia numeru styku naley sprawdzi odpowiednie schematy elektryczne pocze.
Czujnik prdkoci obrotowej i pooenia wau korbowego (Mono-Motronic)
Czujnik prdkoci obrotowej i pooenia wau korbowego jest to generator sygnaw typu indukcyjnego
(o zmiennej reluktancji). Elementami czujnika s uzwojenie i magnes zamocowane do obudowy sprzga
na wprost koa zamachowego lub na wprost koa pasowego wau korbowego silnika. Koo zamachowe ma
wieniec zbaty o 60 zbach. Dwa brakujce zby stanowi punkt odniesienia dla pooenia ktowego
wau korbowego. Czujnik prdkoci obrotowej wytwarza sygnay prdu zmiennego.
Czujnik prdkoci obrotowej silnika przy kole zamachowym
1 - wieniec zbaty na kole zamachowym,
2 - wspornik czujnika,
3 - wkrt mocujcy czujnika,
4 - czujnik prdkoci obrotowej i pooenia wau korbowego,
5 - zcze elektryczne,
6 - rdze z mikkiego elaza,
7 - uzwojenie,
8 - magnes stay,
9 - punkty odniesienia do okrelenia pooenia wau
korbowego,
10- ekran
ZASADA DZIAANIA
Podczas obrotu koa zamachowego, wskutek indukcji pochodzcej od zmiany odlegoci midzy rdzeniem i zbami
koa, czujnik wysya sygnay prdu zmiennego, ktrych czstotliwo (i amplituda) jest proporcjonalna do prdkoci
obrotowej silnika. Centralne urzdzenie sterujce rozpoznaje warto prdkoci obrotowej (czstotliwo) oraz pooenie (grne pooenie toka) wau korbowego silnika.
Sygna czujnika prdkoci obrotowej i pooenia wau
korbowego
CZYNNOCI KONTROLNE
Po wyczeniu zaponu odczy wtyk zcza od centralnego urzdzenia sterujcego i zidentyfikowa
odpowiednie styki (patrz schematy elektryczne pocze).
1. Sprawdzanie rezystancji w uzwojeniu
Podczy multimetr (omomierz) do odpowiednich stykw i zmierzy rezystancj. Prawidowa warto
wynosi 300...600 Q w temperaturze 20C. Jeli uzyskana z pomiaru warto bdzie rna od wyej
wymienionej, zidentyfikowa zcze czujnika, posuwajc si wzdu przewodu, odczy zcze i ponownie zmierzy rezystancj uzwojenia czujnika na stykach (1" i 2") zcza. Jeli warto uzyskana
z pomiaru nadal okae si nieprawidowa, naley wymieni czujnik. Jeli warto jest prawidowa,
sprawdzi i ewentualnie naprawi zcze lub przewody czce z centralnym urzdzeniem sterujcym.
2. Sprawdzanie izolacji od masy
Po sprawdzeniu rezystancji w uzwojeniu naley zmierzy rezystancj midzy jednym z odpowiednich
stykw na zczu gwnym i mas pojazdu. Otrzymana warto powinna wynosi R = nieskoczono przy obwodzie otwartym. Jeeli tak nie jest, naley sprawdzi zcza i wizk przewodw. Uszkodzone zcza i przewody naley naprawi. Jeli czci te nie s uszkodzone, naley
wymieni czujnik.
3. Sprawdzanie napicia na wyjciu
Przygotowa multimetr (woltomierz) w celu zmierzenia napicia prdu zmiennego. Poczy sondy
multimetru z odpowiadajcymi im stykami zcza gwnego i wczy stacyjk; otrzymane napicie
powinno wynosi okoo 2 V. Jeli warto bdzie mniejsza, naley sprawdzi szczelin czujnika (odlego od zbw koa zamachowego); powinna wynosi okoo 1 mm. Jeli wielko szczeliny jest
prawidowa, niedobr napicia mgby by spowodowany rozmagnesowaniem czujnika. W takim
przypadku naley go wymieni. Podsumowanie - czujnik prdkoci obrotowej i pooenia wau korbowego naley uzna za nieuszkodzony, jeli wszystkie prby wypadn prawidowo: prawidowa re- 13 -
zystancja, waciwa izolacja od masy i prawidowe napicie na wyjciu (podczas pracy rozrusznika,
w przypadku gdy akumulator i rozrusznik pracuj prawidowo).
Uwaga! Uszkodzenie czujnika prdkoci obrotowej powoduje natychmiastowe zatrzymanie silnika; nie
jest przewidziany aden zastpczy sygna awaryjny wysyany z centralnego urzdzenia sterujcego.
Czujnik pooenia przepustnicy
Czujnik pooenia przepustnicy jest zamontowany w dolnej czci korpusu przepustnicy. Jest to potencjometr, ktrego rezystancja elektryczna (i napicie na wyjciu) zmienia si wraz ze zmian pooenia
pedau gazu". W potencjometrze s dwie cieki opornociowe, na ktrych mierzy si kty pooenia
przepustnicy. Na pierwszej ciece s mierzone pooenia ktowe zawarte midzy 0 a 24, na drugiej
midzy 18 a 90. Midzy ktem 18 a 24 cieki si nakadaj, co zapewnia cigo sygnau w czasie
przejcia z jednej cieki na drug.
ZASADA DZIAANIA
W fazie przyspieszenia samochodu o przepustnicy uruchamia lizgacze wewntrz potencjometru. Przesuwanie si lizgaczy po ciekach opornociowych powoduje zmian napicia na wyjciu potencjometru. Ta zmiana napicia informuje centralne urzdzenie sterujce o pooeniu
ktowym przepustnicy. Sygna potencjometru jest niezbdny do okrelenia
czasu wtrysku. Dlatego te nie wolno
rcznie przestawia lizgacza na
ciece. Zmiana pooenia nawet o
0,1 wzgldem prawidowego pooenia otwarcia przepustnicy powoduje
zmian skadu mieszanki powietrznopaliwowej nawet o 4%.
Czujnik pooenia przepustnicy - widok od wewntrz
1 - cieka pomiarowa 0 - 24
2 - cieka pomiarowa 18 - 90
3 - ruchomy lizgacz zamontowany na osi przepustnicy
4 - o przepustnicy
CZYNNOCI KONTROLNE
1. Sprawdzanie napicia zasilania
Rozczy zcze przewodw potencjometru, wczy zapon, podczy czarn sond do masy i za
pomoc czerwonej sondy multimetru (woltomierza) zmierzy napicie na styku 5" potencjometru.
Prawidowa warto napicia powinna wynosi 5 V. W przypadku otrzymania wartoci nieprawidowej
sprawdzi warto napicia na odpowiednim styku centralnego urzdzenia sterujcego (patrz schematy elektryczne pocze). Jeli warto okae si prawidowa, sprawdzi i ewentualnie naprawi
zcza i przewody. Gdyby okazaa si nieprawidowa, to uszkodzone jest samo centralne urzdzenie
sterujce. Naley zawsze sprawdza styki zasilania i masy zanim przystpi si do jego ewentualnej
wymiany.
2. Sprawdzanie skoku potencjometru
Podczy ponownie zcze do potencjometru oraz poczy czarn sond multimetru (woltomierza)
z mas, natomiast sond czerwon ze stykiem 2" samego zcza (sygna powrotny pierwszej cieki). Stopniowo otwiera przepustnic, a do pooenia ktowego 24, obserwujc wartoci wskazywane przez multimetr. Sygna musi zmienia si w sposb cigy, bez jakichkolwiek przerw. Podczy sond czerwon multimetru do styku 4" (sygna powrotny drugiej cieki). Przyspiesza stopniowo, poczwszy od 18, a do cakowitego otwarcia przepustnicy, obserwujc wartoci wskazywane przez multimetr. Sygna musi by cigy, nie wykazywa przerw. Powinien wzrasta do wartoci
4,4...4,8 V. W przypadku otrzymania wartoci nieprawidowych powtrzy czynnoci sprawdzania
skoku potencjometru na odpowiednich stykach zcza gwnego centralnego urzdzenia sterujcego
- 14 -
(patrz schematy elektryczne pocze). Jeli wartoci oka si nieprawidowe, naley wymieni potencjometr (cz doln korpusu przepustnicy).
3. Kontrola styku masy na zczu
Podczy sond czerwon multimetru (woltomierza) do styku 5" i sond czarn do styku 1" zcza
potencjometru. Zmierzy dokadnie napicie i zanotowa jego warto. Nastpnie sond czerwon
odczy od styku 1" i poczy z mas samochodu. Ponownie zmierzy napicie i porwna wartoci z otrzymanymi poprzednio. Obie wartoci powinny by takie same. Jeeli nie s, sprawdzi i
ewentualnie przywrci poczenie przewodu masowego potencjometru.
4. Sprawdzanie rezystancji potencjometru
Odczy zcze potencjometru i za pomoc multimetru (omomierza) zmierzy rezystancj midzy
stykami 1" i 5" na potencjometrze. Jeli warto jest wiksza ni 1100 , naley wymieni potencjometr (stanowi on element integralny dolnej czci przepustnicy). Jeli otrzymana warto okae
si mniejsza ni 1100 , naley sprawdzi wartoci napicia powrotnego na obu ciekach. Postpowa zgodnie z procedur regulacji zamieszczon na stronie 20.
Uwaga! Nie ma moliwoci regulowania i wymieniania samego potencjometru. W przypadku usterek naley wymieni doln cz przepustnicy.
- 15 -
ZASADA DZIAANIA
W czasie gdy silnik pracuje a czujnik tlenu jest rozgrzany, centralne urzdzenie sterujce po otrzymaniu
sygnau z sondy lambda reguluje czas wtrysku, zmieniajc odpowiednio stosunek mieszanki paliwowopowietrznej. Ukad ma za zadanie utrzymywa warto stosunku powietrze-paliwo na poziomie zblionym
do wartoci optymalnej, czyli 14,7:1; daje to moliwo wikszej skutecznoci dziaania katalizatora, ktry
jest w stanie ograniczy emisj zanieczyszcze (CO, CO2 NOx) nawet do 90%. Aby sonda lambda pracowaa prawidowo, powinna osign temperatur minimaln 300C w jak najkrtszym czasie. Dlatego
te wewntrz sondy jest wmontowany element ogrzewajcy o duej rezystancji, zasilany elektrycznie
przez przekanik pompy paliwa (patrz schematy na kocu rozdziau). Sonda lambda osiga najwysz
wydajno w temperaturach okoo 500...600C i jest wytrzymaa na temperatury nawet 900...950C.
CZYNNOCI KONTROLNE
Sprawdzanie napicia i zmiany sygnau lambda
Odszuka odpowiednie styki (patrz schematy pocze elektrycznych) z drugiej strony zcza gwnego
centralnego urzdzenia sterujcego i podczy do nich multimetr (woltomierz); nie rozcza zcza
gwnego.
Wczy silnik, doprowadzi do temperatury roboczej i przez okoo 30 sekund utrzyma prdko
obrotow silnika na poziomie 3000 obr/min, a nastpnie zostawi silnik pracujcy z prdkoci obrotow biegu jaowego.
Obserwowa tarcz multimetru: napicie powinno si regularnie waha midzy 0,1 V a 0,8 V. Podczas pracy na biegu jaowym kade z waha powinno trwa okoo 1 sekundy.
Pozostawi silnik pracujcy z prdkoci obrotow o wartoci 2000 obr/min lub 3000 obr/min
i sprawdzi, czy czstotliwo ronie, to znaczy czy wahania zachodz w krtszych odstpach czasu
(a do 3 cykli na sekund).
Przyspieszy gwatownie (mieszanka wzbogacona): napicie musi przez chwil si zwiksza, a do
wartoci 0,9...1,0 V, i zaraz potem si zmniejszy do 0 V (przerwanie wtrysku w czasie zwalniania,
mieszanka uboga wskutek przerwania wtrysku).
Wczeniej opisane wahania napicia sygnau lambda wskazuj na prawidowe dziaanie czujnika tlenu.
Uwaga! Do pomiaru mona uy multimetru cyfrowego z automatycznym skalowaniem o podwjnym
odczycie: numerycznym i quasi-analogowym. Zmiany sygnay lambda, istotne do okrelenia skutecznoci
dziaania sondy lambda, musz by obserwowane na skali analogowej bargrafu, gdy wynik ten jest bardziej bezporedni i miarodajny ni uzyskane dane numeryczne. Pomiar dokadniejszy mona otrzyma za
pomoc oscyloskopu.
Mona rwnie zastosowa tradycyjny multimetr analogowy ze skal 1,5...2 V. Jest on jednak nie tylko
bardzo wraliwy, lecz rwnie osoby mniej dowiadczone mog mie trudnoci z odczytaniem poszczeglnych wartoci. Ponadto okazuje si nieprzydatny dla silnika pracujcego ze redni prdkoci obrotow, ze wzgldu na bezwadno wskanika.
NIEPRAWIDOWOCI W DZIAANIU
Nieprawidowo dziaajca sonda lambda wykazuje jedn lub wicej nastpujcych cech:
zmiany s bardzo powolne (powyej 2 sekund),
napicie wykazuje tendencj do ustabilizowania si
w dugim czasie (5 lub wicej sekund),
napicie zatrzymuje si na okrelonej wartoci i si
nie zmienia,
warto napicia ustala si na poziomie 0...0.1 V,
rwnie
w fazie przyspieszania. Takie i podobne nieprawidowoci w dziaaniu wskazuj na uszkodzenie
sondy lambda.
- 16 -
- 18 -
Sygnay wyjciowe
Sterowanie przekanikiem pompy paliwa
Patrz rozdzia powicony ukadowi paliwowemu (strona 7).
Sterowanie wtryskiem paliwa
Patrz rozdzia powicony ukadowi paliwowemu (strona 6).
Regulator biegu jaowego (silniczek krokowy)
OPIS
Regulator biegu jaowego jest sterowany przez centralne urzdzenie sterujce i ma za zadanie utrzyma
prdko obrotow biegu jaowego na zaoonym poziomie. Zamontowany jest w czci dolnej korpusu
przepustnicy i oddziauje na dwigni przepustnicy w celu doprowadzenia do zmiany kta jej otwarcia za
pomoc stosownego zderzaka. Ruch ten jest niezwykle precyzyjny i umoliwia dokadn regulacj prdkoci obrotowej biegu jaowego. Zesp silniczka skada si z mikrowycznika pytkowego (zestyk fazy
hamowania silnikiem), ktry sygnalizuje do centralnego urzdzenia sterujcego fakt zwolnienia pedau
przyspieszenia.
ZASADA DZIAANIA
W fazie rozruchu silnika regulator prdkoci obrotowej na biegu jaowym powoduje otwarcie przepustnicy
w celu uatwienia rozruchu zarwno silnika nierozgrzanego, jak i gorcego. Zaraz po rozruchu (silnik nie
jest rozgrzany i pracuje z prdkoci obrotow biegu jaowego) silniczek zmniejsza otwarcie przepustnicy
w celu utrzymania prdkoci obrotowej biegu jaowego w granicach wartoci standardowych. W silniku
rozgrzanym zakres otwarcia przepustnicy jest regulowany w taki sposb, aby utrzyma silnik na okrelonej prdkoci biegu jaowego (warto ustalana przez centralne urzdzenie sterujce). W fazie zwalniania
(hamowania silnikiem) przepustnica stopniowo si zamyka w celu opnienia osignicia prdkoci obrotowej biegu jaowego, dziki czemu zostaje ograniczona emisja niespalonych wglowodorw. W przypadku zwikszenia obcienia silnika (wczone wiata, ogrzewana szyba, urzdzenie klimatyzacyjne
itp.) centralne urzdzenie sterujce steruje silniczkiem krokowym w celu utrzymania staej wartoci prdkoci obrotowej biegu jaowego.
Regulator biegu jaowego (1)
- 19 -
CZYNNOCI KONTROLNE
1. Sprawdzanie i regulacja czujnika pooenia przepustnicy
a) Podczy silniczek krokowy do baterii (odwrotnie ni pokazano na rysunku obok) i wczy
silniczek.
b) Przytrzyma rk przepustnic otwart i zmienia kilka razy (cztery - pi) sposb podczenia baterii (biegunowo), aby popychacz silniczka mg si swobodnie przesuwa w obu
kierunkach. Obserwowa ruchy popychacza wysuwajcego si z osony gumowej (patrz rysunek grny lewy na stronie 94). Bateri naley odcza natychmiast po przesuniciu si
popychacza w pooenie kracowe (wysunicie lub wsunicie).
c) Sprawdzi, czy przepustnica jest cakowicie zamknita po zajciu przez popychacz pooenia
cakowitego wsunicia. Rozczy bateri.
d) Palcami pokona opr spryny i wsun popychacz do tyu. Szczelinomierzem zmierzy
szczelin midzy popychaczem silniczka krokowego i zderzakiem dwigni przepustnicy.
Szczelina powinna wynosi 0,4...0,5 mm. W razie potrzeby wyregulowa szczelin wkrtem
regulacyjnym.
e) Rozczy zcze silniczka, zcze czujnika pooenia przepustnicy zostawi podczone.
Wczy zapon i zmierzy napicie na stykach zcza czujnika.
f) Za pomoc multimetru (woltomierza) zmierzy napicie na wyjciu pierwszej cieki opornociowej: sond czarn podczy do styku 1" zcza czujnika (ujemnego), a sond czerwon
do styku 2". Przepustnica podczas pomiaru powinna by cakowicie zamknita.
g) Prawidowa warto napicia musi si mieci w zakresie 0,20...0,25 V (200...250 mV). Jeeli
napicie nie jest prawidowe, poluzowa wkrty mocujce czujnik, obrci czujnik i dokrci
wkrty. Cay czas obserwowa wskazania multimetru. Opisane czynnoci naley wykonywa
bardzo dokadnie.
Podczenie baterii
- 20 -
Skad mieszanki doprowadzonej do silnika pozostaje niezmienny dziki dziaaniu sondy lambda. Uwaga!
W niektrych samochodach zawr odprowadzania oparw paliwa jest zasilany (pozostaje zamknity)
przez okoo 5...10 sekund po wyczeniu silnika w celu niedopuszczenia, by opary paliwa przedostay si
do silnika i wywoay zjawisko samozaponu. Niektre typy samochodw s wyposaone w dwa zawory
zamiast w jeden.
Elektrozawr odprowadzania oparw paliwa
Autodiagnostyka
Kady kod wiece lampki kontrolnej skada si z dwch cyfr. Kada z nich wskazuje na liczb kolejnych
byni lampki, mylnik oznacza pauz midzy jedn i drug sekwencj byni.
Przykad: 2-2 oznacza, e lampka byska dwa razy, nastpnie jest krtka przerwa i kolejne dwa bynicia. Sekwencje byni mog by powtarzane wielokrotnie. Na zakoczenie procedury autodiagnostycznej musi by wywietlony kod 1-1 (zakoczenie procedury autodiagnostycznej), natomiast na pocztku kod 1-2 (pocztek procedury autodiagnostycznej).
Uwaga! Przed odczeniem akumulatora naley odczeka, a wywietli si kod 1-1 (zakoczenie procedury autodiagnostycznej), gdy w braku staego zasilania s kasowane wszystkie kody usterek znajdujce si w pamici centralnego urzdzenia sterujcego.
5-1
UKAD MONO-MOTRONIC
Pocztek procedury autodiagnostycznej
Czujnik temperatury powietrza lub wizka
przewodw
Czujnik temperatury silnika lub wizka przewodw
Czujnik pooenia przepustnicy lub wizka
przewodw
Mikrowycznik fazy hamowania lub wizka
przewodw
Autoregulacja mieszanki poza zakresem dopuszczalnym
Sonda lambda lub wizka przewodw
5-2
4-1
5-3
5-4
1-1
5-1
5-2
5-3
5-4
1-1
1-2
1-3
1-4
2-1
2-2
3-1
1-2
1-3
1-4
2-1
3-1
3-2
3-3
- 23 -
UKAD MONO-JETRONIC
Pocztek procedury autodiagnostycznej
Czujnik temperatury powietrza lub wizka
przewodw
Czujnik temperatury silnika lub wizka
przewodw
Mikrowycznik fazy hamowania lub wizka
przewodw
Autoregulacja mieszanki poza zakresem
dopuszczalnym
Autoregulacja mieszanki poza zakresem
dopuszczalnym
Czujnik pooenia przepustnicy lub wizka
przewodw
Sygna prdkoci silnika lub wizka przewodw
Sonda lambda lub wizka przewodw
Brak regulacji mieszanki
Nieprawidowe napicie na akumulatorze
Centralne urzdzenie sterujce
Zakoczenie procedury autodiagnostycznej
- 24 -
- 25 -
- 26 -
- 27 -
- 28 -