T.C.

MLL ETM BAKANLII

HARTA-TAPU-KADASTRO

ENERJ NAKL HATTI HARTALARI

581MSP099

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. ENERJ NAKL HATTI ETT ALIMALARI............................................................... 3
1.1. Enerji letim Hatlar ...................................................................................................... 3
1.2. Teknik Komisyonun Kurulmas.................................................................................... 4
1.3. Balang ve Biti Noktalarndaki Nihayet Direklerinin Yerlerinin Belirlenmesi........ 5
1.4. Gzergh Seiminde Dikkat Edilecek Hususlar ........................................................... 5
1.5. Some Noktalarnn Seimi ve Gzergh Kr As..................................................... 7
1.6. Yer Teslimi ................................................................................................................... 7
1.7. Toporafik lmlerin Yaplmas ................................................................................ 7
1.7.1. Aliyman Tesisi ve Some Noktalarnn llmesi ................................................. 8
1.7.2. Ett almas........................................................................................................ 9
1.8. Rper emalarnn Hazrlanmas ................................................................................ 11
1.9. Nihayet Direklerinin llmesi ve Hattn Plannn karlmas ................................ 11
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 15
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 17
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 18
2. HESAP VE PLAN PROFL ZM ................................................................................. 18
2.1. Rasat Defteri ............................................................................................................... 18
2.2. Kot ve Kilometraj Cetvelinin Dzenlenmesi .............................................................. 18
2.2.1. stasyon Kotlarnn Hesaplanmas ....................................................................... 19
2.2.2. Ara Noktalarn Kotlarnn Hesaplanmas ............................................................ 19
2.2.3. Krk Alar.......................................................................................................... 19
2.3. Toporafik Kontrol Raporu izelgesinin Dzenlenmesi............................................ 19
2.4. Plan Profil izimi ....................................................................................................... 20
2.4.1. Profil Altlnn Dzenlenmesi............................................................................ 21
2.4.2. Profil izimi ........................................................................................................ 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 30
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 31
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 32
3. DREKLERN APLKASYONU....................................................................................... 32
3.1. Direk Yerlerinin Tespit Edilmesi ................................................................................ 32
3.2. Direin Aliymanda leri veya Geriye Alnmas .......................................................... 34
3.3. stimlak Plan n almalar ..................................................................................... 35
3.3.1. stimlak Alanlar .................................................................................................. 37
3.3.2. stimlak Snr ...................................................................................................... 38
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 40
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 41
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 42
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 44
KAYNAKA ......................................................................................................................... 45

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI

581MSP099
Harita-Tapu-Kadastro
Haritaclk
Enerji Nakil Hatt Haritalar

MODLN
TANIMI

Tekniine uygun olarak enerji nakil hatt haritalar izebilme

becerisi kazandracak renme materyalidir.

SRE
N KOUL
YETERLK

40/32
Enerji nakil hatt haritalar yapmak
Genel Ama
Tekniine uygun olarak enerji nakil hatt haritalarn
izebileceksiniz.

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

Amalar
1.Tekniine uygun olarak enerji nakil hatt ett almas
yapabileceksiniz.
2.Tekniine uygun olarak arazi deerlerini hesaplayarak hattn
plan profilini karabileceksiniz.
3.Tekniine uygun olarak belirlenen direk yerlerini arazi
zerinde tespit edip aplikasyonunu yapabileceksiniz.
Donanm: Arazi (1/25000lik toporafik harita, krokiler, A3 ve
A4 kd, kalem, silgi), elektronik lme aleti, reflektr, mira,
ahap kazk

Ortam: Snf, arazi ortam

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
LME VE
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
DEERLENDRME
doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz
bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir

ii

GR
GR
Sevgili renci,
Elektriin bulunuu ile birlikte insanlar enerjiye ulamann eitli yollarn aramlar
ve farkl yollardan enerjiye ulaabilmilerdir. Elektrik bilindii gibi kullanm alanlarnda
yani evin, endstrinin vb. hemen yannda retilip kullanlamayan bir enerjidir. Dolaysyla
bu enerjinin retildii yerden tketildii yere tanmas gerekmektedir ki bu da Enerji letim
ya da Nakil hatlar ile mmkn olmaktadr.
Enerji nakil hatlar, tellerin gelii gzel bir yerden baka bir yere ekilmesi ile tesis
edilemezler. Bu hatlar gvenlik, maliyet, corafi artlar vb. unsurlar dnlerek bir proje
almasndan sonra tesis edilebilirler. Enerji nakil hatlarnn tesis aamas bir takm
toporafik almalar gerekli klar.
Enerji nakil hatlarnn tesis edilmesinde gerekli olan toporafik almalar, enerjinin
nakledilecei gzerghn belirlenmesi ve bu gzergh zerinde gerekli sabit noktalar
retildikten sonra bu sabit noktalar kullanarak gzergh haritalarnn elde edilmesi eklinde
zetlenebilir.
Mesleki eitiminizi tamamladktan sonra eitli kurum ve kurulularda mesleinizi
icra edeceksiniz. Elinizdeki bu alma gerek zel haritaclk brolarnda gerekse Elektrik
iletmeleri vb. kurumlarda istihdam olana bulabilecek olan sizlerin karlaabileceiniz
Enerji Nakil Hatt projelerinin hazrlanmasnda rehber olmas amacyla hazrlanmtr.
Elinizdeki modl enerji nakil hatt haritalarnn hazrlanmasnn retimine
yneliktir. Bu modl ile tekniine uygun olarak enerji nakil hatt haritalar izebileceksiniz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Tekniine uygun olarak enerji nakil hatt ett almas yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Modle balamadan nce arazi lme ve hesaplar dersinde grdklerinizi

yeniden gzden geiriniz.

1. ENERJ NAKL HATTI ETT

ALIMALARI
Elektrik hattnn gvenli bir ekilde yapm ve elektriin minimum kayplarla
iletilmesi ok nemlidir. Bu nedenle Enerji Nakil Hatlarnn (ENH) denmesinde aadaki
hususlar dikkate alnr:

Maliyet
letim hattnn gzergh
Corafik durum
Arazi durumu
Hattn gvenlik konumu

Yukarda saylan hususlarn yerine getirilebilmesinde yer tespiti ve ett almalarnn

nemi byktr.

1.1. Enerji letim Hatlar

Elektrik iletim hatt, elektrik santralinde kontroll ve planl olarak elde edilmi
elektrik enerjisinin santrallerden datm hatlarna iletilmesini salayan hatlardr. Elektrik
retim tesisleri ile elektrik tketim blgeleri yaknlarndaki transformatr istasyonlar,
transformatr istasyonlar ile son tketici arasnda elektrik enerjisi iletimini salayan
sistemdir.
Elektrik iletim hatlar yksek ve dk gerilim olmak zere ikiye ayrlr. Yksek
gerilim hatlar genellikle santral ile yerleke arasna denir. Dk gerilim hatlar ise ehir
ii elektrik datmnda kullanlr.

Resim 1.1: Enerji nakil hatt

Modern ada ak arazide, uzun ENHleri (enerji nakil hatt) havai hat; yerleim
yerlerinde ise yer alt ENH olarak tesis edilirler. Hava hatt bir ENH; bakr veya
alminyumdan iletken kablo, tayc direk ve tayc direk ile iletken arasndaki balanty
salayan yaltkan izolatrden oluur. Trkiyedeki ENH sistemleri Trkiye Elektrik letim
A (TEA) tarafndan tesis edilip altrlmaktadr.
Enerji nakil hatlarnn yatrmna karar verildikten sonra hattn tamamlanmasna kadar
olan aamalar unlardr:

Balant anlamas yaplmas.

Enerji nakil hattnn bal sisteme dhil edilmesinin tespiti.
Enerji hattnn geecei gzerghn tepsinin yaplmas ve ilgili kurululardan
msaadelerinin alnmas.
Tespit edilen gzerghn TEA kurumuna onaylatlp kurum tarafndan yer
tesliminin alnmas.
Gzerghn plan ve profilinin kartlmas iin arazi almalarnn yaplp
hazrlanan projenin direk yerlerinin tespiti ve ilgili kuruma onaylatlmas.
Direklerin araziye aplikasyonu, ayak enkesit diyagramlarnn alnmas ve ilgili
kuruma onaylattrlmas.
Direk yerlerinin ve direk aralarnda kalan ksmlarla ilgili kamulatrma
planlarnn hazrlanmas ve ilgili kurululara onaylatlmas (kadastro
mdrlne, TEAa ve orman idaresine).
Tarm il mdrlnden tarm d amaca tahsisinin yaplmas.
Kamulatrlacak parsellerle ilgili kymet takdirinin yaplmas.

1.2. Teknik Komisyonun Kurulmas

Elektrik datm kurumlarnn yatrm programlarnda projelendirilme sras bekleyen
hatlar daima vardr. ncelik srasna gre bu hatlarn yapm yllk alma takwiminde
sraya konulur ve o yln yatrm programna alnr.

Yatrm programna uygun olan yani hat ekilmesi dnlen bir enerji nakil hatt
projesi iin kurum iinde; proje mdrlnden bir elektrik mhendisi, tesis mdrlnden
bir elektrik mhendisi veya elektrik teknisyeni, kamulatrma dairesinden de en az bir
topograf bir araya gelerek teknik komisyonu olutururlar.
Teknik komisyon 1/25000lik harita zerinde enerji tanmas gereken gzerghla
ilgili n almalarn yapar ve hazrladklar raporu kurum iinde ilgili birime sunarlar.

1.3. Balang ve Biti Noktalarndaki Nihayet Direklerinin

Yerlerinin Belirlenmesi
Enerji nakil hatt gereken gzerghn yeri 1/25000lik paftalardan tespit edilerek
gzergh zerinde hattn balang ve biti noktalar belirlenir.
Balang ve biti noktalarndaki nihayet direklerinin seiminde u hususlar dikkate
alnacaktr.

Hattn trafo merkezine geli-gidi ynleri ve ileride balanacak hatlarn geligidi ynleri de gz nne alnarak uygun bir yer seilecektir.
Nihayet direinin trafo portal ekseninden 15 ile 70 metre zerinde olmas tercih
edilir.
Portaldan nihayet direine k as 67 graddan kk ve 133 graddan byk
olmamaldr. Nihayet direinde de hattn gidi ynyle 167-233 grad arasnda
a salanmaldr. Bu konumlarn gerekletirilmemesi hlinde konu
incelenerek evirme konsolu ilavesi veya baka bir zm bulunacaktr.
Nihayet direklerinin yeri belli olduktan sonra gzergh zerinde uranmas
gerekli noktalar varsa bunlar tespit edilip 1/25000 lekli haritalara ilenecektir.

1.4. Gzergh Seiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Balang ve biti noktalar tespit edildikten sonra hattn gzerghnn tespit
edilmesine geilir. Gzergh 1/25000lik haritada aadaki hususlar dikkate alnarak tespit
edilir.

Hat mmkn olduu kadar ksa olacaktr.

Tesis bakm ve iletme kolaylklar ynnden hatlarn yola yakn olmas, yol
olmayan yerlerde ulam kolayl hususu dikkate alnacaktr.
Nehir, vadi, sel yata, eltik tarlas, bataklk, heyelan, ve kaya
dkntlerine maruz alanlardan geilmeyecek, sonra ett srasnda Gzergh ta
bu tip zeminlere ksa aralklarda rastlanmas hlinde bu gibi hususlar plan-profil
zerinde belirtilecektir.
Meskn yerlerden; meskn olmamasna ramen imar planna dhil mcavir
alanlardan, orman, zeytin ve meyve aalar, kavaklk gibi kymetli aalarla
rtl alanlardan askeri birliklerin bulunduu alanlardan geilmeyecektir.
Zorunlu hllerde parseller arasndan ve yol kenarlarndan geilebilir.
Hatta dik dorultuda ykselme zellii gsteren zeminlerden kalacaktr.

Demir yolu, kara yolu, su kanal, enerji ve haberleme hatlar, nehir, dere ve
vadiler sk sk kesilmeyecektir. Kesmeler varsa dik kesme imknlar
aratrlacaktr. Demir yollar kesme as 80 graddan kk olmayacak, zorunlu
hllerde ksa devre akmna gre incelemek kouluyla daha kk a ile
kesime mmkn olabilecektir. Kesimelerde klerans salayabilmek iin ksa
aklklarda direk konabilecek yerler aranacaktr.
Demir yolu ve kara yolu istimlak snrlarndan en az 20 metre olmak zere en
yakn direin boyu 12 metre toleransla geilecektir.
Gaz ve petrol boru hatt ile yan yana veya paralel geilerde en yakn iletkenin
iz dm ile boru ekseni arasnda en az 30 metre, birbiri ile kesime hlinde de
direk ayana en az 30 metrelik mesafe salanacaktr.
Hat gzerghlar hava alan, radar ve telsiz istasyonlarnn zelliklerine gre sz
konusu tesislerin almalarn etkilemeyecek kadar uzakta seilecektir. Hava
alanlar yaknn da 10 km yarapnda daire mesafesince kesinlikle girilemez.
Hava alanna hattn uzakl 7 kmden ksa olmamaldr.
DS kanallarndan geilirken tel ykseklii 13,5 metre olmas gerekmektedir.

ekil 1.1: Gzergh hava alan ilikisi

ekil 1.2: Kanal geilirken tel ykseklii

Kk hat byk hattn stnden geemez.

Demir yollarnda durdurucu direklerle gei salanr.
Otoyol kenarlarnda gei salanrken +2 metre emniyet mesafesi salanmaldr.
Alar ters kr yapmamaldr.
Uzun mesafeli direklerin nnde durdurucu direk kullanlmaldr. Direk ara
mesafesi bir nceki mesafenin 2,5 katn gememelidir.
Gzergh seimi srasnda civarda yaplm ve yaplacak her trl tesisler iin
kara yollar, DS, ziraat teknisyenlii, orman idaresi, il imar mdrl ve
belediyelerle temas edilerek hattn geii iin bilgi ve gerekli izinler alnmaldr.
Mahallinde temin edilemeyen bilgiler merkezden alnmaldr. Baraj yaplaca
renilmi ise baraj kodunun maksimum kodu1/25000 lekli haritalar zerine
ilenmelidir. Bu kurulularn gzergh zerinde bulunan tm projeleri profile
ilenecektir.
Patlayc madde depolar ve imento fabrikalarnn kl etki alanlarnn dndan
geilmelidir.
Enerji iletim hatlar ile PTT hatlarnn kesime alar mecbur kalnmadka 60
dereceden kk olmayacaktr.
Kavak tarlas hlinde olan kavak yetitirme alanlarndan gzergh
geirilmeyecek, hattn uzamas sz konusu olsa bile baka gzergh aranacaktr.

Geite zorunluluk varsa mahalli kavaklk aratrma rgt ile temas edilecek,
bu blgedeki kavaklarn verimlilik boyu renilerek almada dikkate
alnacaktr.
Hat gzerghlar zel evre koruma blgelerinden gemek zorunda kalrsa
Babakanlk zel evre Koruma Kurumu Bakanlndan gerekli izinler
alnmaldr.

1.5. Some Noktalarnn Seimi ve Gzergh Kr As

Gzerghn her krk noktas some noktasdr. Bu noktalar S1, S2,. diye
isimlendirilir.

ekil 1.3: Some noktalar

Some noktalarnn seiminde ise aadaki hususlar dikkate alnr.

Some adedi olabildiince az, zorunlu hller dnda some as fazla keskin
olmayacaktr.
Some yeri seilirken ileri ve geriye konacak direk yeri dikkate alnacaktr.
Gerekirse kabaca bir profil karlarak some yeri seilecektir. Kritik yerlerde
somenin kaydrlabilmesi iin aliymana yirmier metre mesafelerle noktalar
okunarak eritvari bir plankote karlacaktr.

Yukardaki ekilden ve tanmdan da anlalaca zere some noktalar gzergh

zerinde bir a olutururlar. Some noktalarnn bu alar gzergh kr as olarak
isimlendirilir. Gzergh kr alar hattn rzgr yk ile dorudan ilgilidir.

1.6. Yer Teslimi

Seilen gzergh, gerekli toporafik lleri yapmak zere mahallinde bir tutanakla
ykleniciye teslim edilir. Drt kopya hlinde dzenlenecek olan tutanaklar TEK yetkilileri
ile yklenicinin yetkili eleman ve etd yapacak olan topograf veya mhendisi tarafndan
imzalanarak taraflara ikier kopya olarak verilir.

1.7. Toporafik lmlerin Yaplmas

Hattn yapm iin teslim alnmasndan sonra toprafik lmlerine balanr. Bu
aama, aliyman tesisi, some noktalarnn llmesi, ett almalar ve poligon tesisinden
oluur.

lm yaparken u hususlara dikkat etmek gereklidir:

ki istasyon arasndaki noktalarnn yars ilerden yars geriden okunacaktr.

Krokici ve alet operatr okunan noktalarda, birbirlerini dorulayarak iletiim
kuracaklardr.
Tamamen dz yerde dahi 50 mde bir detay alnm olacaktr. Dik yamalar
ayn meyil ile devam etseler bile nokta adedi sklatrlacaktr.
Gzergh civarndaki nirengi, poligon, ehir haritalar poligonlar ehir ve
kylerin minarelerine balant yaplacaktr.
Yatay ve dey mesafeler 0,01 grada kadar okunacaktr. stasyon aralarnda ve
eksen zerinde krk yerlere prizma tutularak boyuna profil karlacaktr.
Gzergh ekseninin kat ettii btn arazi krklar, dereler ve azami feyezan
(suyun ykselebildii kot) hatt, her trl inaat ve imalat, yol, demir yolu,
kpr, platform kotlar ve kat edilen btn telefon, telgraf, enerji nakil
hatlarnn kotlar tespit edilecektir.
Demir yolu, kara yolu ve enerji nakil hatlar ile kesime alar llerek
istimlak snr ve kilometreleri tespit edilecektir.
Kat edilen enerji nakil hattnn zerinden veya altndan geilecei dikkate
alnmadan btn tellerin ykseklikleri hattn iki tarafna atlacak poligonlardan
okunarak kontroll olarak llecektir. Hattn her iki tarafndaki ilk direklerin
ara mesafesi, kotu, ykseklii, konsol boy ve ykseklii, llerek direk
numaras ve tipleri not edilecektir. Ayrca yan profil ve iki kat mesafesindeki
tel ykseklikleri tespiti iin dey a alnacaktr. Tel ykseklikleri alnrken
termometre ile scaklkta llmelidir.
Aliymann kestii ev st ve ev altlarnn nokta ile tespiti sa ve solda
uzantlar da yine nokta tutularak tespit edilecektir.
Baraj ve baraj sahalarndan geildii takdirde, ett poligonlarn mutlaka
1/25000likte mevcut nirengilere veya DS tarafndan baraj almalarna esas
olmak zere tesis ettikleri nirengi ve poligonlara balanarak kot irtibat
yaplacaktr.

1.7.1. Aliyman Tesisi ve Some Noktalarnn llmesi

Gzergh seilen enerji iletim hattnn nce aliyman tesis edilir. Aliyman tesisi
etdn iskelet yapsn oluturduu iin dzgn olmak zorundadr. Aliyman tesisi iin nce
some noktalarna karlkl birbirini grecek ekilde bayrak dikilir. Someden someyi
grebiliyorsak istikamet verilerek some noktalar arasna aliymanda olmak zere flamalar
dikilerek durulan poligon noktalarna betonlar gmlr. Her 1,5 kmde ya da her hkim
tepede betonlarn gmlmesi gereklidir. Some noktalar birbirini grmyor ise iki some
arasnda araya girme ilemi yaplr.
Araya girdiimiz hkim tepelerde Elektronik alet yardmyla ara noktasn tesis eder,
gerekirse rperleriz. Araya giremediimiz durumlarda her iki noktay gren geri ya da ileri
istikamette tepe varsa uzantya (istikametine) girerek aliyman tesis ederiz. Aliyman tesis
edildikten sonra etde balanr.

1.7.2. Ett almas

Gzerghn geecei kabaca belirli olan ksmlar iin byk lekli topografik bir
harita retmek iin gerekli arazi ve bro almalarna ett denir.
Gzergh seimine giderken elimizdeki 1/25000 lekli harita ile izleyeceimiz
istikamette bulunan tepe, vadi, dere yata, orman gibi haritada bulunan veya zeminde tesisi
mevcut haritada mevcut olmayan izimler kontrol edilir.
Etde ncelikle almaya hattn balang noktasndan balanr. Ettte iki ama
vardr. Birincisi profil ksm, aliyman dorultusunun yan kesiti alnarak krk noktalarn
tespitidir. Her krk noktaya (2 mnin zerindeki) mira tutularak okuma yaplr. Dz
arazilerde 30 mde bir okumak gerekir. Ayrca aliymanda bulunan yol, kanal, dere vs.
kesime noktalarna da mira okumas yaplr.
Ettte ikinci ama plan karmaktr. Aliyman dorultusunu ku bak baklarak yol,
kanal, dere, ev, hatlar gibi tesislerin ya da tabii olgularn hattmz tarafndan kesildii ya da
yanndan getii iin maksimum 80 m sol ve sana kadar alanlara mira okumas gerekir.
rnein ev yanndan geiliyorsak en az kesine, yol geiyorsak sa ve solundan en az 1
kenarndan nokta okumamz gerekir. Ayn zamanda yaplan profil ve plan almalarnda
getiimiz tesislerin yksekliklerini almak zorundayz. Ett de gzleme mani olan aalar
kesmemiz gerekir (meyve, kavak vb. aalar hari). Meyve aalarnn azami byme
boylarn profile ilememiz gerektiinden byme boylar mahallinden renilir. rnei
elma aac boyu 2 m ise bununda o yrede byme boyu 6 m ise aa boyu 6 m olarak kabul
edilir.
Nihayet direklerinden ett almalarna balarz. lekli izim yapacamz iin bize
yatay mesafe, kot fark ve yatay a gerekmektedir. Bu deerler hattn sonuna kadar
tanaca iin poligon sisteminden faydalanrz. Mira ile ett yapyorsak 360 mden fazla
aklkta poligon atlmamaldr. Poligon ara mesafesinde yaptmz hata hatta yansd iin
iki durumlu olur. Kontrol iin iki durumluda geri poligona okuma yaplr. ki poligon aras
drt kez okunmu olur. Ardndan ortalamalarn alr, esas mesafe ve kot farkn tespit ederiz.
Poligon atlrken kesinlikle ileri bayra grmek zorundayz. Eer ileri bayra gremiyorsak
geri poligona bakar takla sistemi ile ileri poligonu tesis ederiz. lk bayra grdmz yerde
geri poligonlar kontrol etmemiz gerekir. Alet boyu ve yatay a balants kontrol
edilmelidir.
Ett almalarn kroki tutan kii ynlendirir. Krokici aliymanda zeminde bulunan
(dere, tepe, yol vs.) her eyi defterine izer. Krokici n istimlak plan iinde olsa getii
tarlalar plan zerine izebilmek iin ke noktalar okumak durumundadr. Kadastro
paftalar varsa krokici yanndan getii bula bildii betonlara okuma yaptrr. Kadastro yoksa
tarla sahiplerinden rendii bilgileri krokisine yazar. Ayrca krokiye geilen mevkiler de
yazlr.

Resim 1.2: Ett almalarn krokici ynlendirir.

Ett esnasnda dier kurulularn almalar varsa onlarn projelerine balanabilmek

iin poligonlarna okuma yaplr ve krokiye ilenir. Etdn inaattan ok nce yapld
dnlerek poligonlarn sklmeyecei yerlere aklmas gerekir.
Ettte nemli olan yan profildir. 34,5 kw hatlarda 4 m, 154 kw hatlarda 8 m, 380 kw
hatlarda 16 m yan profil karmak gerekir. Yan profilde ykselti az ise krokiye not almamz
gerekir. 34,5 kw hatlarda ykselti 0,5 mnin zerindeyse yanal ykseltinin balayp devam
ettii ve bittii yerlere okuma yapmamz gerekir. Bu durum 154 kw hatlarda 1 mde, 380 kw
hatlarda ise 1,5 mde uygulanr.
Yan dhilindeki ksmi ykseltiler (kaya, aa, vb.) okunur ve krokiye not alnr.
Derelerin ak yn, yollara ait ynler krokiye yazlr. Karayolu ve demir yolu istimlk
snrlarn kestiimiz noktalara okuma yaplr. Poligonlar kaya gibi tabii (doal) yerlere
rastladysa yaklak 10 cm apnda krmz boya ile daire izilir ortasn istikamet alarak
noktalanr.
Ett srasnda gzergh boyunca 1/25000lik haritada mevcut nirengi ve dier tesisler
aratrlarak bunlara a ve mesafe okunacaktr. Aliymana uzak olan nirengiler ise some veya
muhtelif poligonlarndan a okunarak kestirme suretiyle tespit edilecek, ileride hattn
1/25000lik haritaya oturtulmas bu sayede temin edilmi olacaktr.
Ett bittikten sonra gerek kroki ve gerekse l defterleri tekrar gzden geirilerek,
alnmam demir yolu ve karayolu kilometreleri alnr ve irtibat kurulamayan tekilatlara
mutlaka ulalr.
Enerji nakil hattnn balang ve biti nihayet direklerinde trafolar ina edilmi ise
mevcut tesisler tamamen llerek tam bir rleve plan karlacaktr. Nihayet direklerinin
trafo tesislerine irtibatlar elik erit metre ile yaplacaktr. Trafodan kan mevcut hatlar ise
karlkl rasatlar yaplarak balant temin edilecektir. na edilemeyen fakat etd yaplm
hatlar var ise aratrlacak ve ayni ekilde balant temin edilecektir.

1.7.3. Poligonlarn Tesisi

Enerji nakil hatt almalarnda poligon noktas olarak seilecek noktalar u
zellikleri tamaldr:

10

Poligon noktalar (istasyon noktalar) aralar ortalama 250 m, zorunluluk

hlinde en fazla 350 myi geemez.
Zorunluluk hlinde 350 mden fazla mesafeli poligon atlrsa iki poligon aras
ayrca tali bir poligon hatt ile balanmaldr.
Poligon noktalar etraf kolayca grebilecek tepecikler veya hkim noktalar
olmaldr.
Bir poligon noktas kendinden bir nceki ve bir sonraki poligon noktalarn
grebilmelidir.

1.8. Rper emalarnn Hazrlanmas

Some noktalar ve aliyman zerinde rperlenen poligon noktalar semt ve rperlere
mesafe ve alar gsterilmek suretiyle 1/200 lekli bir ema tanzim edilir.
Rperlerin doal olmas tercih edilecek, mmkn olmad taktirde daha ok tarla
snrlarna beton kazklar konacaktr. Rper mesafeleri yatay olarak okunacak ve cinsleri
belirtilecektir.

1.9. Nihayet Direklerinin llmesi ve Hattn Plannn karlmas

Buraya kadar yaptmz almalarla balang ve biti noktalarn, poligon ve some
noktalarn tespit etmi olduk. Bundan sonra belirlenen bu noktalara alet kurularak alm
yaplacaktr. Bu alm ile gzerghn plan ve profilini kartarak enerji nakil hatt direklerinin
yer tespiti almalarna altlk salam olacaz.
Araziye krokici, alet operatr, reflektrc ve gerei kadar yardmc eleman ile klr.
Gzergh ve noktalar belirlenen yere gidilerek, balang noktasndan itibaren her some
aralklarnda (her krk noktalar arsnda) alm yaplr ve krokisi izilir. Bu ilem u ekilde
yaplr:

ekil 1.4: Krokisi izilecek BN-S1 aral

Yukardaki gibi bir hat iin ncelikle BN-S1 arasnn almnn yaplarak krokisi
izilmesi gerekir. Bu ilemde alet BN. Noktasna kurulur ve bir sonraki poligon
noktasna kadar alm yaplr.
Krokici bo bir sayfaya aadaki gibi bir altlk hazrlar.

11

ekil 1.5: Kroki iin altlk

Kroki altlmzn boy kesit yani profil ksmna BN-S1 aralnn tahmini olarak
profil grnts izilir ve bu aralktaki poligon noktalar, dere yol vb. unsurlar
gsterilir.
Kroki altlmzn plan ksmna BN-S1 aralnn tahmini olarak kubak
grnts profil ile birbirini karlayacak ekilde izilir.

ekil 1.6: Plan ksmnn alm

Alm yaplan yerler krokici tarafndan izilir ve okunan her noktaya bir numara
verilir.
Dere, yol, ev yanal ykselti vb. tm unsurlar plan zerinde (hattn tama gc
dikkate alnarak 154 kw hatlarda eksene 8 m, 380 kw hatlarda eksene 16 m
geniliinde) belirtilen aralklarda krokiye izilir ve bu unsurlar aletle okunur.

12

ekil 1.7: Tamamlanm kroki

Bu ilem btn krk noktalar arasnda (S1-S2, S3-ND gibi) yapld zaman btn
hattn byn krokisi ve alm tamamlanm olur. Bu aamadan sonra ENHnin lekli olarak
plan ve profili karlr.
Alm yaparken toporafik lmlerin yaplmas konusunda deinilen hususlara ilave
olarak aadaki hususlar da dikkate almak gereklidir;

Gzergh ekseninin 50 m sa ve 50 m solundaki 100 m geniliindeki erit

dhilindeki btn yollar, demir yollar, enerji, telefon ve havai nakil hatlarna ait
tesisler, hendekler kprler, orman, tarla, memba, nehir, gl, krfez, uurum,
ta oca, maden ve insanlar tarafndan yaplm dier tesislerin eksen hattna
gre durumlar llecek ve kot verilecektir.

ekil 1.8: Gzergha konu olan 100 mlik erit

13

Arazi cinsi kayalk, heyelan, bataklk, orman, tarla, sulu arazi, dere yata,
feyezan (suyun ykselebildii kot) yata eklinde yazlacaktr. Balang ve
biti noktalar krokiye iaretlenecektir.
Direk dikilemeyecek yerler tespit edilecek ve sebebi not edilecektir.
Meyve aac ve kavaklklar tespit edilecek ykseklikleri llecek youn,
seyrek ve tekil oluuna gre kesilebilecek veya kesilmeyecek ksmlarn
snrlara tespit edilecektir.
Her hattn voltaj gcne gre (4 m, 6 m, 8 m, 16 m) mesafe sa ve solda ve
yksek tarafta gzergh eksenine paralel mira okumak suretiyle yan profil
karlacaktr.

Yan profil dz arazide dahi her istasyonda mutlaka alnmaldr. Arazi eiminin
deimesi hlinde her aliyman noktas iin yan profil alnmaldr.
Yan profil mesafesinin iki kat mesafesi iindeki bina ve tellerde yan profil eklinde
gsterilmelidir.

Gzergh civarndaki nirengi, poligon, ehir haritalar poligonlar ehir ve

kylerin minarelerine balant yaplacaktr.
Telefon hatlarnn hangi idareye ait olduu ve tel adedi tespit edilecektir.
Direkleri dikilmi veya ukurlar alm enerji nakil hatlarnn ne hatt olduu
ve nereye gittii renilecek, arazide gerekli lmler yaplacak ve mmknse
projeleri temin edilerek direk tipleri renilecektir.
DS kanallar ve akaryakt boru hatlar istimlak snrlar llerek mahallinde
snrlar gsterir zel iaretler yok ise istimlak sahalarnn kaar metre olduu
DS kanalnda ekskavatr (kazc i makinesi) alp almad ve bom
ykseklii mahalli DS ve alakal akaryakt tekilat veya iletmesinden
renilecektir.
Aliymann kestii ev st ve ev altlarnn nokta ile tespiti sa ve solda
uzantlar da yine nokta tutularak tespit edilecektir.
Arazi cinsi kayalk, heyelan, bataklk, orman, tarla, sulu arazi, dere yata,
feyezan (suyun ykselebildii kot) yata eklinde yazlacaktr. Balang ve
biti noktalar krokiye iaretlenecektir.
Meyve aac ve kavaklklar tespit edilecek ykseklikleri llecek youn,
seyrek ve tekil oluuna gre kesilebilecek veya kesilmeyecek ksmlarn
snrlara tespit edilecektir.

14

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Okulunuzda tesis edilmi en az sabit noktay kullanarak, bu noktalardan bir ENH
(enerji nakil hatt) oluturunuz.

lem Basamaklar

neriler

Gzergh zerinde enerji balang ve

biti noktasn belirleyiniz.

1/25000 lekli haritalardan yararlannz.

Gzerghn kr as ve some
noktalarn belirleyiniz.

Some alarn fazla keskin olmamasna

dikkat ediniz.

Enerji alnacak noktann almn yapnz.

Almda elektronik alet kullanarak

noktalarn yerlerini kroki zerinde
gsteriniz

Gzergh zerindeki some noktalarnn

almn yapnz.

Some noktalarna karlkl birbirini

grecek ekilde bayrak dikip. nce hattn
aliymann tesis ediniz.

Varlan son noktann almn yapnz.

Trafo merkezi olacak son noktada bir

rleve plan karnz.

1/25000 lekli harita zerinde

gzergh belirleyiniz.

Alm yaplan noktalar harita zerinde

iaretleyiniz.

15

KONTROL LSTES
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet
ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Gzergh zerinde enerji balang ve biti noktasn

belirlediniz mi?
2. Gzerghn kr as ve some noktalarn belirlediniz mi?

3. Enerji alnacak noktann almn yaptnz m?

4. Gzergh zerindeki some noktalarnn almn yaptnz m?

5. Varlan son noktann almn yaptnz m?

6. 1/25000 lekli harita zerinde gzergh belirlediniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

16

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aada yer alan ifadeleri dikkatle okuyunuz. Bo braklan yerleri doru
szcklerle doldurunuz.
1.

Enerji nakil hatlarnn (ENH) denmesinde u hususlar dikkate alnr. ..,

, , .. ve
.

2.

Gzergh seilen enerji iletim hattnn nce tesis edilir.

3.

Poligon noktalar (istasyon noktalar) aralar ortalama m, zorunluluk hlinde en

fazla myi geemez.

4.

ENH gzergh seilirken hava alanlar yaknnda . km yarapnda daire

mesafesince kesinlikle girilemez. Hava alanna hattn uzakl . Kmden ksa
olmamaldr.

5.

Hatta dik dorultuda ykselme zellii gsteren zeminlerden . .

Aada yer alan ifadeleri dikkatle okuyunuz. Doru olanlar D, yanl olanlar Y
ile iaretleyiniz.
6.

( )Balang ve biti noktalar tespit edildikten sonra hattn gzerghnn tespit

edilmesine geilir.

7.

( )DS kanallarndan geilirken tel ykseklii 13,5 metre olmas gerekmektedir.

8.

( )Patlayc madde depolar ve imento fabrikalarnn kl etki alanlarnn dndan

geilmelidir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

17

RENME FAALYET2
AMA

RENME FAALYET2

Tekniine uygun olarak arazi deerlerini hesaplayarak hattn plan profilini

karabilecek siniz.

ARATIRMA

Boy kesitleri ve izim yntemini aratrarak bunlarn nerelerde ve nasl

kullanldn reniniz. Edindiiniz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.

2. HESAP VE PLAN PROFL ZM

Arazi almalarn (kroki ve alet okumalarn) tamamladktan yani etd
tamamladktan sonra rasat defterinin hesaplarna balarz.

2.1. Rasat Defteri

nce istasyonlarn kot kontrollerini yaparz. Okunan deerlerinin ortalamas kotta +2,5 cm civarndaysa bu normaldir. Karlkl okunan mesafelerde 1 m gibi farkllklar
olabilir. Ortalamasn aldmz istasyon deerlerini kilometraj cetveline yazarz.

2.2. Kot ve Kilometraj Cetvelinin Dzenlenmesi

Cetvel ister elle ister bilgisayar kts eklinde aadaki gibi hazrlanr. Cetvelde
nokta isimleri, noktalar aras mesafeler, noktalarn balangtan itibaren kilometre deeri,
zemin kotlar ve krk a deerlerinin bulunmas gerekecektir.

Tablo 2.1: Kot ve kilometraj cetveli

18

Tablo 2.2: Kot ve kilometraj cetveli

2.2.1. stasyon Kotlarnn Hesaplanmas

Her istasyonun kilometresini ara mesafeleri toplayarak buluruz. Poligon numaralarn
dz almaya gre yazdmz iin kot farklar hanesine +- olarak yazlr. Balang
noktasna verdiimiz tabii zemin kotundan yola karak bir sonraki istasyonun + ya da
deerini birinci istasyonun deerinden iarete gre ileme sokup ikinci istasyonun tabii
zemin kotunu buluruz. Bulduumuz ikinci istasyonun kotundan ncs ayn ekilde
ileme sokularak tm istasyon kotlar ayn sra ile bulunmu olur.

2.2.2. Ara Noktalarn Kotlarnn Hesaplanmas

Bulduumuz poligon kotlar rasat defterindeki durulan nokta dediimiz ilk stuna
hizalarna yazlr. Kot istasyonun zemin kotudur. O poligondan okunan ara noktalarn
kotlarn bulmak iin o istasyonun kotuna alet boyunu ekler ve gzlem kotunu buluruz.
Gzlem kotundan o noktalar kotlandrrz.

2.2.3. Krk Alar

Aliyman dorultusunda yani bir doru zerinde olmayan noktalarn alarnn
bilinmesi hesaplar ynnden zorunluluktur. Bu nedenle krk alar leriz ve kot ve
kilometraj cetvelinin krk alar hanesine yazarz. Hesaplar tamamlannca profil izimine
balarz.

2.3. Toporafik Kontrol Raporu izelgesinin Dzenlenmesi

Hesaplamalar tamamlandktan sonra projedeki deerlerle arazi lm deerleri
karlatrlr ve toporafik kontrol cetveli dzenlenir.

19

Cetvel aadaki rnee uygun olarak hazrlanr. Cetvelde proje deerleri ile enerji
nakil hatt almalarndaki mevcut durum farkllklarnn tamam karlatrmal olarak
bulunur.

Tablo 2.3: Toporafik kontrol raporu izelgesi

2.4. Plan Profil izimi

Boy kesitler (profiller) kara yolu, demir yolu ve enerji nakil hatlar projelerinin
hazrlanmasnda kullanlr. Bunlar kolay izilebilmesi ve ucuz bir ekilde oaltlarak
zerinde proje almalar yaplabilmesi sebebi ile saydam ve milimetrik ktlar zerine
izilir. Kesitler uzun olduundan genellikle rulo eklinde ktlar kullanlr.
izim lei yatay uzunluklar iin ihtiyaca gre 1/1000 ile 1/5000 arasnda alnabilir.
Dey lekler, genellikle arazinin ykseklik farklarn abartl olarak gsterecek ekilde ve
yatay lee gre be on kat daha byk alnr.
izim dik koordinat esaslarna gre yaplr. Yatay eksen, uzunluklar, dey eksen de
ykseklik farklarn gsterir.

20

2.4.1. Profil Altlnn Dzenlenmesi

Profil kdnn bandan 25 cm boluk braklr. Alt izgileri kdn tersinden izilir.
izgi aralar standarttr.
Alttan 15inci cmden geen kaln izgiden balayarak kdn dz tarafndan
baktmzda u sralamay grrz.

Some ve poligon numaras, satr ykseklii 0,5 cm

Tabii zemin kotu, satr ykseklii 1,5 cm
Poligon ara mesafesi, satr ykseklii 0,5 cm yksekliindedir.
Poligon batan mesafeleri, (istasyon kilometresi) satr ykseklii 1,5 cm
Kilometreler, satr ykseklii 0,5 cm
Direk numaras, satr ykseklii 0,5 cm
Direk tipi, satr ykseklii 0,5 cm
Direk batan mesafesi, satr ykseklii 0,5 cm
Direk ara mesafesi, satr ykseklii 0,5 cm
Krk alar, (some yatay as) satr ykseklii 0,5 cm

Balk ksmna hattn ad, profil ve plan pafta no su, ayet hat 2 pafta ise ilk pafta 1/2,
ikinci pafta 2/2, hat bir pafta ise 1/1 gibi yazlr. lek 1/500(dey), 1/2000(yatay) yazlr.
380 kw
Alacaky Talk
EH.
Profil ve Plan
LEK: 1/500
1/2000
PAFTA NO: 1/2
KISIM: ND-S1 aras
Not: Yan profil eksene 16 m
alnmtr
Sol: . . . . . . . . . . . . . . .
Sa: - - - - - - - - - - - TOPLAM Km: 12+000
SOME VE POLGON NO.
TAB ZEMN KOTU
POLGON ARA MESAFES
POLGON BATAN MESAFES
KLOMETRE
DREK NO
DREK TP
DREK BATAN MESAFES
DREK ARA MESAFES
KIRIK AILAR

izim 2.1: Plan ve profil altl

21

2.4.2. Profil izimi

Profiller yatayda 1/2000, deyde 1/500 lei ile araziyi belirtecek nitelikte
olmaldr. Profilde nce poligonlar izer (Dikleri karz.), ara mesafelerini, batan
mesafelerini ve nokta numaralarn yazarz. Bu ksm iskelet saylaca iin kontrol
edilmelidir. Olabilecek izim hatalar arlkl olarak bu ksmda olur. Poligon dikleri
ktktan sonra ara aliyman noktalarnn dkmne geilir. Nokta dkm yaplrken
krokiden takip edilir. Profile yol, hat, ev ykseklii gibi deerler kurun kalemle ilenir. Bu
izim tamamlandktan sonra poligon iz dmleri plan ksmndaki aliyman izgisine ilenir.
Plan ksmn istimlak plan izer gibi yan noktalarn tersimat yaplr. Derelerin ak
yn, ev taramalar, yol emniyet snr, PTT ve Enerji letim Hatt gibi tesisler ilenir.
Krokide belirlediimiz yan profil plan ksmnn solunda noktalama (...), sanda ise
izgi (- - - - -) izilir. Okunan yan noktalarn tersimi plan ksmnda yaplr. Yan profil Hatta
gre 35,5 kwda aliymana 4 m diklikte hatta paralel alnr. 154 kwlik hatta 8 m, 380 kwlik
hatta 16 m olmas gerekir.
Otoyol, demir yolu ve doal gazn istimlak ve emniyet mesafesi iine Direk
dikilemez. yazlr.

ekil 2.1: Plan profil zerinde simgelerin gsterilii

2.4.2.1. Nokta Dkm

Arazide alm yaplan ve krokisi izilen gzerghn alm elektronik alet ile yaplm
ise datalar aletten bilgisayara aktararak dnmn yapar ve cad ortamnda aarz. Bu
aamada elimizde krokiler ve kesin noktalar cad ortamnda alm olan noktalar vardr.
Bu ilemi hesapla yapacak isek rasat defterinde hesaplanan deerleri kullanrz. Her
iki ekilde de noktalar profil altlnn ilgili ksmna some ve poligon numaras, tabii zemin
kotu, poligon ara mesafesi, poligon batan mesafesi ve krk alar aadaki ekildeki gibi
yazarz.

22

izim 2.2: Nokta dkmlerinin altla geirilmesi

Noktalar daha sonra milimetrik kda aadaki gibi alr.

izim 2.3: Noktalarn almas

Bundan sonra gereken lekte (deyde 1/500, yatayda 1/2000 gibi) her nokta arasn
krokiye bakarak izgilerle birletiririz.

izim 2.4: Noktalarn birletirilmesi

Krokiyi takip ederken dikkat edilmesi gereken en nemli konu iki nokta arasnda ne
olduudur. Yani bo zemin, dere, yol, evin varldr. ki nokta aras bo zemin ise dz izgi
ile birletiririz. Yol var ise yol, dere var ise dere, baka her ne var ise gerekli belirtelerini
kullanrz. Bunlar ekil 1.1de gsterilmitir. Nokta birletirirken noktalar arasnda ne
olduunu da profil zerine yazarak belirtiriz.

23

izim 2.5: Profilin tamamlanmas

2.4.2.2. Yan Nokta Tersimat

Birletirme ilemini belirtelerini ve yazlarn tamamladktan sonra plan ksmna
geeriz. Plan ksm profil altlnn altndaki bo alana, noktalar profildeki noktalarla
aktrlabilecek ekilde izilir.
Plan iziminde alet ile yaptmz detay almlar noktalar kullanlr. Pafta altlnn en
altndaki bo alana profildeki noktalarla akacak ekilde gzergah izgisi izilir. izilen
gzergh zerine nce noktalar dklr ve bu noktalar profilde yaptmz gibi birletirilir.
Profil altlnn en altnda yer alan plan ksmnn izimini rasat defteri hesaplamalar
yardmyla yaplacak olursa gzergh dorultusu zerine yan noktalarn tersimini yaparak
nokta yerlerini tespit ederiz. Bu aamadan sonras tpk elektronik alet ile yaplan lmlerin
kda geirilmesi gibidir.

24

izim 2.6: Profilin tamamlanmas

Plan ve profil tamamlandktan sonra gzergahn proje almalar bitmitir.

imdi oluturulmu bir plan profili birlikte inceleyelim. Aada ett almalar
tamamlanm gzerghn plan profilini aama aama takip edelim.

Birinci aamada profil altln hazrladk ve profil alannn kot taksimi yaplr.

25

izim 2.7: Profil altlnn hazrlanmas

Bu aamada profil altlnn kot, mesafe, a vs. haneleri doldurulur.

izim 2.8: Profil altlna kot, mesafe, a yazlmas

26

Some ve poligon noktalarndan profile dikler klr.

izim 2.9: Some ve poligon noktalarndan profile dikler klmas

Noktalar birletirilerek profil grnts elde edilir.

izim 2.10: Profilde noktalarn birletirilmesi

Plan ksmnda some ve poligon noktalar iaretlenerek some as ve istikameti

gsterilir.

27

izim 2.11: Planda noktalarn iaretlenmesi

Plan ksmnda noktalar birletirilerek plan grnts elde edilir.

izim 2.12: Planda noktalarn birletirilmesi

Btn aamalar tamamlandktan sonra plan ve profil izimi tamamlanm olur.

izim 2.13: Plan ve profilin tamamlanmas

Plan ve profil izildikten sonra proje paftasna aadaki gibi bir balk
hazrlanr.

28

izim 2.13: Plan ve profilin tamamlanmas

29

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Alm yaptnz gzergh ile ilgili plan profil izimini yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Noktalarn kotlarn ve mesafelerini

belirleyiniz.

Kot ve kilometraj cetvelini kullannz.

Profil altln hazrlaynz.

Profil altlnn dzenlenmesi konusunda

tarif edildii gibi hazrlaynz.

Profil izimini yapnz.

nce some ve poligon noktalarndan

dikler knz ve noktalar birletiriniz.

Plan izimini yapnz.

Poligon noktalarn profilden aktrnz.

KONTROL LSTES
Aada hazrlanan deerlendirme leine gre, uygulama faaliyeti 1deki rnek olay
incelemesini deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet-Hayr seeneklerinden
uygun olan iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri
1.
2.
3.
4.

Evet

Hayr

Noktalarn kotlarn ve mesafelerini belirlediniz mi?

Profil altln hazrladnz m?
Profil izimini yaptnz m?
Plan izimini yaptnz m?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

30

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aada yer alan ifadeleri dikkatle okuyunuz. Bo braklan yerleri doru
szcklerle doldurunuz.

1.

Her istasyonun kilometresini ... toplayarak buluruz.

2.

Hesaplar tamamlannca ... balarz.

3.

Boy kesitler (profiller) ... , ...

ve ..... projelerinin hazrlanmasnda kullanlr.

4.

Profiller yatayda .., deyde .. lei ile araziyi

belirtecek nitelikte olmaldr.

5.

Profilde nce ....

mesafelerini ve nokta numaralarn yazarz.

6.

Otoyol, demir yolu ve doal gazn istimlak ve emniyet mesafesi iine

, yazlr.

ara

mesafelerini,

batan

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

31

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Tekniine uygun olarak belirlenen direk yerlerini arazi zerinde tespit edip
aplikasyonunu yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Haritada konumlandrlm bir noktann arazi zerindeki yerini tespit etme

konusunda yntem ve teknikleri aratrnz.

3. DREKLERN APLKASYONU
Hazrlanm olan plan ve profil zerinde elektrik mhendisleri gerekli almalar
yaparak direk yerlerini ve direk tiplerini belirlerler. Belirlenen direkler plan ve profil zerine
izilir bu ileme ablon atmak denir.
Bu aamadan sonra belirlenen direklerin zemine aplikasyonu yaplr.

Resim 3.1: ENH direi

3.1. Direk Yerlerinin Tespit Edilmesi

Topograflar ablonu atlm haritalar alarak zemin zerinde direk yerlerini tespit eder
ve direk ayaklarnn gelecei yerlere kazklar akarlar. Bu ilem yaplrken aadaki
hususlara dikkat edilmesi gereklidir.

Hattn aplikasyon yaplacak iki somesi arasna tam bir aliyman tesis edilecektir.
Aliyman hatt zerinde birbirini grecek ekilde gerekli noktalar ve ara

32

noktalara iaretler dikilecek ve aplikasyon ileri iareti grerek yaplacaktr.

Somelerin birbirini grmemesi durumunda (uzantsna girilerek) aliyman tesisi
birbirini gren ett ara betonlarna gre yaplmak suretiyle aplikasyon ett
gzerghn takip edecektir.
ki some arasnda ett kazklar bulunacak (mesafe bakmndan) ve aplikasyon
direk yerine en yakn kazktan yaplacaktr. Kazk kilometresi ile direk
kilometresi arasndaki fark hesaplanacak, bu fark kadar kazk kilometresinin
ilerisine veya gerisine alnarak direk yeri iaretlenecektir.
Tekil olarak bulunmayan ett kazklar ileri-geri poligon noktalarna gre tesis
edilecek ve aplikasyon bu kaza gre yaplacaktr.
Ett kazklar sradan kaybolmu ise someler ara betonlar veya mevcut en
yakn kazklar arasnda yeni bir poligon hatt tesis edilecektir.
Direklerin en yakn ett kazna gre profildeki yerine aplike edilmesine
ramen; Hesap, aplikasyon ve profil hatalarn tespit edebilmek iin aplikasyonu
yapan tarafndan direk ara mesafeleri ve poligon ara mesafeleri llerek
kontrol edilecektir. Bu kontrolde kilometrik mesafe karekk x 0,003 = tecvizi
hata sistemi uygulanacaktr. Buna gre:
ki direk ara mesafesi
ki direk ara mesafesi
ki direk ara mesafesi
ki direk ara mesafesi
ki direk ara mesafesi

1
0,810
0,640
0,490
0,420

km
km
km
km
km

ise
ise
ise
ise
ise

3m
2,7 m
2,4 m
2,1 m
2m

Profilin zemine uygunluu zellikle direk yerlerinde ve sehim bakmndan

kritik yerlerde gzle kontrol edilecek ve, gerekli hllerde kot ve mesafe kontrol
yaplacak, profil hatas grlmesi hlinde o ksmda yeniden profil karlarak
hata tespit edilecektir. Ettten sonra yaplm ev, yol, kanal, ENH, PTT hatt,
aalandrma gibi yeni inaat ve tesisler ile doal afet sonucu heyelan, knt,
akarsu yata deimesi gibi deiiklikler aplikasyon srasnda tespit edilecek,
llerek profil ve plana ilenecektir.
Yukardaki artlara gre yaplacak aplikasyonda; direk profildeki yerinden
aliymanda olmak artyla ileri veya geriye 1 m den fazla kayamaz, aliymandan
saa ve sola 0,10 m den fazla kaamaz.
Aplikasyon srasnda direk yerinin aliyman zerinden 1 mden fazla
kaydrlmas iin nemli bir sebep varsa sebebi mdrle bildirilecektir.
5x10x33 cm ebadndaki direk merkez kazklar, krmz yal boya ile boyanr
ve istikametinde ivi aklr.
leri-geri ve konsol istikametindeki sigorta kazklar hafriyatta kaybolmayacak
kadar uzunlukta ve ayn mesafede tercihen 10 mde olacaktr. Deiik mesafeler
iin not alnacaktr.
Direk numaralar 2x5x33 cmlik kazklara yal boya yazlarak merkez kaz
yanna aklacaktr. Ayrca aa, kaya, duvar gibi sabit noktalar varsa
boyanacak, erit metre ile llerek rper tesis edilecektir.
Direk yeri ok meyilli, dknt arazi ise veya dere yatana ok yaknda ise her
iki apraz istikametinde uygun bir uzunluk iin ayrca bir profil karlacak

33

1/100 leinde izilerek, ilave ayaklarn seilmesi ve ayak tahkimi iin faydal
bilgi not edilecektir.
Dikilmi bir direi dey eimi 0,005 (binde be)ten fazla olamaz.

3.2. Direin Aliymanda leri veya Geriye Alnmas

Harita ve plan zerinde yeri belirlenmi olan direk yerleri eitli nedenlerle
deitirilmek zorunda kalnabilir. Byle bir durumda direin aliymanda ileri veya geriye
alnmasnda direin sanda veya solundaki direklerin rzgr menzilleri ve direin sanda
ve solundaki iki direin tek tarafl aklklarnn deerlendirilmesi gerekir.
Deitirilen direkten sonraki aklk, nceki akln karlkl olarak 2,5 katn
gememesine dikkat edilmelidir (2,5 kat geilirse o direk durdurucudur). Direin aliyman
dna saa veya sola ekilmesi hlinde; her direkte a olacandan projede verilen hat
alarn geemez.
Direi ileri veya geri ektiimizde rzgr menzili etkilenmez ancak direk saa veya
sola ekildiinde rzgr menzili etkilenir. Rzgr menzili (aw) iki direk aklnn
toplamnn yarsdr.
Rzgr menzili,

ekil 1.1: Arlk ve rzgar menzili

Arlk menzili (ag) direin sandaki ve solundaki en dk sehim noktalar

arasndaki mesafedir.
154 kw hatta,
A=Tayc

34

350

ag
275

aw

ekil 1.2: Dey ve yatay uzaklklar

Dey uzaklk (en az)

Yatay emniyet uzakl

D
S

0-1 kw
1m
1m

1-17,5 kw
2,5 m
1m

36 kw
2,5 m
1,2 m

72,5 kw
2,5 m
1,4 m

170 kw
3,5 m
2m

380 kw
4,5 m
3m

3.3. stimlak Plan n almalar

Gzergh net olarak 1/25000 lekli haritalara ilendikten sonra gerekli olan
deerlendirilmi paftalar alnr (bk. Belge 1.1: stimlak plan almalar). Some koordinatlar
belli olduu iin paftalar zerine some noktalar ilenir (Kadastro grmemi yerlerde tarlalar
kapatlp yz lmleri hesaplanmaldr.).
Grafikte tm parsel keleri aliymanda elik erit metreyle llerek direk yerleri
yerlerine oturtulur.
Koordinatl olarak ise kadastrodan alnan koordinatlar yardmyla arazide mevcut
durumda bulunan nirengi ve poligon noktalar bulunur. Nirengi ve poligon noktalarndan
birine alet kurularak koordinat bilinen dier noktaya baklr. Bundan sonra direkler iin
tespit edilmi noktalara baklarak aliyman stnde her direin koordinat verilir. Eer
mevcut nirengi bulunamam ise o noktaya koordinat bilinen noktalar yardmyla kr
poligon atlabilir. Ardndan aleti yeni atlan noktaya (kr poligona) kurarak koordinat
bilinen noktalara bakarz ve koordinatlar ykleriz. Koordinat bilinen dier nokta aranarak

35

attmz kr poligonun dorultusunu kontrol ederiz. Eer ayn noktaya dlm ise o nokta
kullanlr.

Belge 1.1: stimlak plan almalar

36

ekil 1.3: Kr poligon atlmas

3.3.1. stimlak Alanlar

stimlak alan belirlenirken direk tiplerinin bilinmesi gereklidir. nk direklerin
ayaklar arasndaki mesafeler ve oturum alanlar direk tiplerine gre farkllk gsterir.
stimlak alan ekil 1.4. teki gibi her direk ayann oturduu temelden 1m emniyet mesafesi
alnarak bulunur.

ekil 1.4: stimlak alanlar

Arazide nirengi ve poligon noktalarna koordinat verildikten sonra kadastrodaki

paftalarla bizim lmlerle elde ettiimiz koordinatlarn uymas gerekir. Eer uymuyorsa
dnm yaplmaldr. Direklere koordinat verildikten sonra paftalar zerinde, direklerin
dt parsellerin doruluu kontrol edilir. Paftalara koordinatl direk yerleri izilerek
gabarisi (ablon) izilir. Pafta stnde koordinatlar verilir ve gabarisine gre tm alanlar
hesaplanr, bylece istimlak plan netlemi olur.

37

Paftalar kadastroda kurun kalemle ilenir. Harita mhendisi imzaladktan sonra

kadastroya kontrol ettirilir.

3.3.2. stimlak Snr

Enerji iletim hatlarnda istimlak snrlar yledir;
154 kw hatlar iin

A tipi direklerde
B tipi direklerde
C tipi direklerde
D tipi direklerde

49 m2
64 m2
81 m2
100 m2

(7x7)
(8x8)
(9x9)
( 10 x 10 )

alan

boyut

144 m2

( 12 x 12 )

169 m2
196 m2
225 m2
289 m2
324 m2
361 m2
400 m2
441 m2
484 m2
324 m2
361 m2
400 m2
441 m2
484 m2
529 m2

( 13 x 13 )
( 14 x 14 )
( 15 x 15 )
( 17 x 17 )
( 18 x 18 )
( 19 x 19 )
( 20 x 20 )
( 21 x 21 )
(22 x 22 )
( 18 x 18 )
( 19 x 19 )
( 20 x 20 )
( 21 x 21 )
( 22 x 22 )
( 23 x 23 )

380 kw hatlar iin,

Direk tipi / Gvde

3A,3B,3C/ +0 ve
+3
3A,3B,3C/ +6, +9
3A,3B,3C/ +12
3A,3B,3C/ +15
3D/
+0
3D/
+3
3D/
+6
3D/
+9
3D/
+12
3D/
+15
3F/
+0
3F/
+3
3F/
+6
3F/
+9
3F/
+12
3F/
+15

Direk tiplerine gre istimlak edilecek alanlar m2 olarak yledir;

Direk tipi 3A,

+0 Gvde

+3 Gvde

+6 Gvde

+9 Gvde

73 m2

84 m2

96 m2

110 m2

+12
Gvde
124 m2

+15
Gvde
139 m2

+12
Gvde
128 m2

+15
Gvde
143 m2

Direk tipi 3B,

+0 Gvde

+3 Gvde

+6 Gvde

+9 Gvde

75 m2

87 m2

100 m2

113 m2
38

 Direk tipi 3C,

+0 Gvde

+3 Gvde

+6 Gvde

+9 Gvde

79 m2

91 m2

104 m2

118 m2

+12
Gvde
133 m2

+15
Gvde
148 m2

+12
Gvde
314 m2

+15
Gvde
354 m2

+12
Gvde
318 m2

+15
Gvde
359 m2

+12
Gvde
333 m2

+15
Gvde
375 m2

Direk tipi 3D,

+0 Gvde

+3 Gvde

+6 Gvde

+9 Gvde

176 m2

207 m2

241 m2

276 m2

Direk tipi 3E,

+0 Gvde

+3 Gvde

+6 Gvde

+9 Gvde

180 m2

211 m2

245 m2

280 m2

Direk tipi 3F,

+0 Gvde

+3 Gvde

+6 Gvde

+9 Gvde

191 m2

223 m2

258 m2

294 m2

39

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Gzergh ve plan profili izilmi enerji nakil hatlarnn aplikasyon ve istimlak
almasn yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Direk yerlerini harita ve plan profil Belirlenmi olan direk yerleri ve direk
zerinde tespit ediniz.
tipleri dikkate alnmaldr.
Tespit edilen direk yerlerinin zemine Zemine aplikasyonda plan ve profili
aplikasyonunu yapnz.
kullannz.
stimlak alann ve snrn belirleyiniz.

stimlak alann ve snrn belirlemek iin

direk tipini seiniz.

KONTROL LSTES
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet
ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

Direk yerlerini harita ve plan profil zerinde tespit ettiniz mi?

Tespit edilen direk yerlerinin zemine aplikasyonunu yaptnz m?
stimlak alann ve snrn belirlediniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

40

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aada yer alan ifadeleri dikkatle okuyunuz. Bo braklan yerleri doru
szcklerle doldurunuz.
1.

Direk profildeki yerinden aliymanda olmak artyla ileri veya geriye den
fazla kayamaz, aliymandan saa ve sola den fazla kaamaz.

2.

5x10x33 cm ebadndaki , krmz yal boya ile

boyanr ve istikametinde ivi aklr.

3.

Dikilmi bir direi dey eimi .. den fazla olamaz.

4.

Direi ileri veya geri ektiimizde .. etkilenmez ancak

direk saa veya sola ekildiinde etkilenir.

5.

direin sandaki ve solundaki en dk sehim

noktalar arasndaki mesafedir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz.

41

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
YET
Belirlediiniz bir arazi zerinde ENH almas yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Yer tespiti ve ett almas yapnz.

Belirlenen direk yerlerini arazi zerinde

tespit edip aplikasyonunu yapnz.
Arazi deerlerini hesaplayarak hattn
plan profilini kararak istimlak
almasn yapnz.

Gzergh zerinde enerji balang ve

biti noktasn, kr as ve some
noktalarn belirleyiniz.
Gzergh zerindeki some noktalarnn
almn yapnz.
1/25000 lekli harita zerinde
gzergh belirleyiniz.
Noktalarn kotlarn ve mesafelerini
belirleyiniz.
Profil ve plan izimini yapnz.
Direk yerlerini harita ve plan profil
zerinde tespit ediniz.
Tespit edilen direk yerlerinin zemine
aplikasyonunu yapnz.
stimlak almas yapnz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet
ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

1.

Yer tespiti ve ett almas yapnz.

2.

Belirlenen direk yerlerini

aplikasyonunu yapnz.

3.

Arazi deerlerini hesaplayarak hattn plan profilini kararak

istimlak almasn yapnz.

arazi

zerinde

tespit

Hayr

edip

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetlerini tekrar ediniz

42

Aada yer alan ifadeleri dikkatle okuyunuz. Bo braklan yerleri doru

szcklerle doldurunuz.
1.

Gzerghn some adedi olabildiince .., zorunlu hller dnda some as

fazla .. olmayacaktr.

2.

Ettte iki ama vardr. Birincisi .. ksm, ikincisi de .. karmaktr.

3.

Aliyman dorultusunda olmayan noktalarn alarnn bilinmesi .

ynnden zorunluluktur.

4.

Profil izimi . esaslarna gre yaplr. Yatay eksen

uzunluklar, dey eksen ise ykseklik farklarn gsterir.

5.

. net olarak 1/25000 lekli haritalara ilendikten sonra

gerekli olan deerlendirilmi paftalar alnr. Some koordinatlar belli olduu iin
paftalar zerine . noktalar ilenir

6.

Direklere koordinat verildikten sonra direklerin dt

doruluu kontrol edilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular tekrar inceleyiniz.

43

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8

Maliyet, letim hattnn

gzergh, Corafik
durum, Arazi durumu ve
Hattn gvenlik konumu.
Aliyman
250
/
350
10
/
7
Kalacaktr
Doru
Yanl
Doru

RENME FAALYET 2NNCEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6

ara mesafeleri
profil izimine
kara yolu, demir yolu ve
enerji nakil hatlar
1/2000
1/500
poligonlar izer
Direk dikilemez

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

1m
/
0,10 m
direk merkez kazklar
0,005 (binde be)
rzgr menzili
Arlk menzili (ag)

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6

Az
/
keskin
Profil /
plan
Hesaplar
dik koordinat
Gzergh
/some
parsellerin

44

KAYNAKA
KAYNAKA

KONYALIOLU Grol, Yol Bilgisi ve Uygulamas Temel Ders Kitab,

Devlet Kitaplar, 1. Basm, stanbul, 2004.

45