't Is paktaid...

~ ........

't Is paktaid...

Uitgegeven ter gelegenheid van het

90-jarlg bestaan van de Tuinbouwschool
in Boskoop.
november 1988
Dit Iuslrumboek is tot stand gekomen Inhoudsopg
door de gezamenlijke inzet van enkele
(oud) personeelsleden en (oud) leerlingen Ten geleide
van de school.
90 jaar in vog
Onze school
Studieprogral
Criteria
Huisvesting
Onderwijsgev
Overig persor
Leerlingen
De schooltuin
Arboricultura
De afgestude,
VOLBIN
20 jaar HASl
De school en
De toekomst'
De toekomst'

Grafische realisatie:

De Boer Nieuwkoop b-.v. te Nieuwkoop.

Omslagtekening: Marie·José Rijnvos.

Inhoudsopgave
Ten geleide 6

90 jaar in vogelvlucht 9

Onze school 13

Studieprogram ma 15

Criteria 26

Huisvesting 31

Onderwijsgevend personeel 35

Overig personeel 55

Leerlingen 61

De schooltuin 87

Arboricultura 80 jaar 91

De afgestudeerde Boskoper 94

VOLBIN 101

20 jaarHASU 104

De school en Boskoop 105

De toekomst van de RMTS 109

De toekomst van de RHSTL 113

 De hogere opleiding krijgt naast de

en wordt later verbreed met de rid
De middelbare opleiding bouwt het
uit en de Boomteelt krijgt haar Sj
tachtiger jaren wordt aan de midd,
Ing. H. J. M. van Haastrecht die zich sterker richt op de prakIij
Hoofd van de afdeling Plantsoenen cursorisch onderwijs.
van de Gemeente Delft Nu, na 90 jaar. staat de school Opl
Voorzitter van de Commissie van De Rijks Hogere School voor Tuir
Advies. van augustus 1988 gefuseerd met
De Middelbare TUinbouwschool stc
tot een groot Agrarisch Opleidlngs
Door deze fusies zullen er In de tOE
komen gericht op de verdieping e
Ik wO de samenstellers van dit boe~
Ten geleide besteed hebben en ik wens de leze

Een lustrum is een feestelijke gebeurtenis zeker als èr sprake is van een dubbele
viering. De Boskoopse tuinbouwschool werd 90 jaar geleden opgericht en de
leerlingen vereniging Arboricultura begon 80 jaar geleden haar activiteiten.
Twee zulke 'bejaarde' jubUarissen hebben natuurlijk een rijke historie, waar
met dankbaarheid en plezier op teruggeblikt kan worden.
Dat gebeurt in dit boek door een aantal mensen die op een of andere wijze
binding hebben met de school. Zij halen o.a. herinneringen op, beschrijven
de ontwikkeling van de school en de leerlingenvereniging en blikken voor­
zichtig vooruit.
De school in Boskoop heeft op haar eigen wijze invloed gehad op het vak­
gebied en indirect ook op de maatschappij. De ± 4000 gediplomeerden van
deze school hebben daar zeker toe bijgedragen.
Na de start in 1898 krijgen de ontwikkeling van het onderwijs en de vak­
matige kwaliteit daarvan veel aandacht. In de latere jaren wordt de opleiding
in de tropische cultures aan het onderwijspakket toegevoegd. In 1937 wordt
de cursus Tuinaanleg gestart. Dit is de voorloper van de huidige hogere
opleiding voor Tuin- en Landschapsinrichting.
De ontwikkelingen van de school vragen aanpassingen in de gemeenschap
van Boskoop. De toename van het aantal leerlingen betekent meer nieuwe
bewoners, die vaak ujl aUe delen van Nederland afkomstig zijn.
Het Koninklijk Besluit om naast Middelbare Agrarische Scholen Hogere
Agrarische Beroepsopleidingen te starten en de bouw van de nieuwe school
in 1972 luiden een nieuwe fase in.

6
 De hogere opleiding krijgt naast de richting Ontwerpen de richting Techniek

en wordt later verbreed met de richting Beheer.

De middelbare opleiding bouwt het onderdeel Aanleg en Onderhoud verder

uil en de BoomteeIt krijgt haar specialisaties handel en produktie. In de

tachtiger jaren wordt aan de middelbare opleiding een richting toegevoegd

die zich sterker richt op de praktjjk. Tevens start de ontwikkeling van het

cursorisch onderwijs.

Nu, na 90 jaar, staat de school opnieuw voor ingrijpende veranderingen.

De Rijks Hogere School voor Tuin- en Landschapsinrichting is met ingang

van augustus 1988 gefuseerd met drie andere Agrarische Hogescholen.

De Middelbare Tuinbouwschool staat voor een fusieproces, dat moel leiden

tot een groot Agrarisch Opleidings Centrum.

Door deze fusies zullen er in de toekomst nieuwe geavanceerde opleidingen

komen, gericht op de verdieping en verbreding van het vakgebied.

Ik wil de samenstellers van dit boek bedanken voor de energie die zij er aan

besteed hebben en ik wens de lezer van dit boek veel genoegen.

:eker als er sprake is van een dubbele

erd 90 Jaar geleden opgericht en de
mjaar geleden haar activiteiten.
I natuurlijk een rijke historie, waar
likt kan worden.
nensen die op een of andere wijze
o.a. herinneringen op, beschrijven
rlingenvereniging en blikken voor-

In wijze invloed gehad op het vak­

j. De ± 4000 gediplomeerden van
,ragen.
ling van het onderwijs en de vak­
I de latere Jaren wordt de opleiding
pakket toegevoegd. In 1937 wordt
voorloper van de huidige hogere
lting.
aanpassingen in de gemeenschap
il leerlingen betekent meer nieuwe
derland afkomstig zijn.
Ibare Agrarische Scholen Hogere
en de bouw van de nieuwe school

7
 90 jaar in vogelvlucht
Het tuinbouwonderwijs In Boskoop
de vorige eeuw zijn ruim 30 jaar I
om in Boskoop een vorm van tuh
niet. Oorzaken? Er zijn geen kund
koop toont maar weinig animo, he
is te klein.
De eerste poging om luinbouwond
"Pomologische Vereemging", wa.
onderwijs. Hun namen leven nog'
lander, C. de Vos. Voorzitter was
vindt vlak bij de ingang van het sc
Deze "Pomologische Vereeniging"
maakt en is met voorstellen gekolT
blijk geven van visie en reallteitszi
bestaan uit een cursus die deels th
avonduren moet er in het schoolgl
leiding van docenten. ln de voorsl
opgenomen, maar ook Talen. Tel
Topografische kaart 1854 Hoe actief men zich ook inzet de
krijgen stranden om de bovenstaal
De Pomologische Vereeniging blijf
een brief, waarin het volgende te I
, Tuinbouwonderwijs is nodig en E
nimmer uit het oog verliezen, dat
hoogte van den lijd moet blijven.
met hoogst bekwame buitenlandsc
treft, met buitenlandsche kweeken
voor den wereldhandel, zoodat. ho
is die in de Gemeente bestaat, wa
sinds eeuwen op groote schaal wo
tisch onderwijs, dat geheel ontbree,
een tuinbouwschool in deze GeIT
tuinbouw ten goede komen."
Eindelijk, in 1898, wordt bij Konin~
in Boskoop een tuinbouwschool rr
Officieel heet deze, ,Rijkstuinbouw\
Een soortgelijke school Is enkele ja
De school begint met 16 leerlinger
I Bij gebrek aan ruimte w rden de
Topografische kaart 1981 gemeentehuis. Van het begrip 'sch

8
 90 jaar in vogelvlucht
Het tuinbouwonderwijs in Boskoop is niet uit de lucht komen vallen. Reeds in
de vorige eeuw zijn ruim 30 jaar lang verschillende pogingen ondernomen
om in Boskoop een vorm van tuinbouwonderwijs te krijgen, maar dat lukt
niet. Oorzaken? Er zijn geen kundige leraren te vinden, de gemeente Bos­
koop toont maar weinig animo, het aantal leerlingen dat belangstelling heeft,
is te klein.
De eerste poging om tuinbouwonderwijs te krijgen is in 1867. Er bestaat een
"Pomologische Vereeniging", waarvan enkele leden zich inzetten voor het
onderwijs. Hun namen leven nog voort in Boskoopse straatnamen: K. Otto­
lander, C. de Vos. Voorzitter was A. Koster Mzn., wiens beeltenis zich be­
vindt vlak bij de ingang van het schoolgebouw aan de Azalealaan.
Deze "Pomologische Vereeniging" heeft vanaf 1867 een aantal plannen ge­
maakt en is met voorstellen gekomen. Het zijn zeer ambitieuze plannen, die
blijk geven van visie en realiteitszin. Zo zal het tuinbouwonderwijs moeten
bestaan uit een cursus die deels theoretisch, deels praktisch gericht is. ]0 de
avonduren moet er In het schoolgebouw gelegenheid zIjn te studeren onder
leiding van docenten. (n de voorstellen is een breed scala van Teeltvakken
opgenomen, maar ook Talen, Tekenen, Schoonschrijven en Boekhouden.
Hoe actief men zich ook inzet, de pogingen het onderwijs van de grond te
krijgen stranden om de bovenstaande redenen.
De Pomologische Vereeniging bUjft ijveren en richt zich tot de regering met
een brief, waarin het volgende te lezen is:
"Tuinbouwonderwijs is nodig en eischt dringend vervulling. Men mag toch
nimmer uit het oog verliezen, dat tuinbouw een vak is, waarin men op de
hoogte van den tijd moet blijven, dat men de concurrentie te voeren heeft
met hoogst bekwame bUitenlandsche kweekers, en wat deze Gemeente be­
treft, met buitenlandsche kweekers, wier woonplaatsen gunstig gelegen zijn
voor den wereldhandel, zoodat. hoe groot ook de schat van practische kennis
is die in de Gemeente bestaat, waar het kweeken van boomen en planten
sinds eeuwen op groote schaal wordt uitgeoefend, de behoefte aan theore­
tisch onderwijs, dat geheel ontbreekt, diep wordt gevoeld. De oprichting van
een tuinbouwschool in deze Gemeente zal den geheelen vaderlandsehen
tuinbouw ten goede komen."
Eindelijk, in 1898, wordt bij Koninklijk Besluit van 18 november bepaald, dat
in Boskoop een tuinbouwschool mag komen.
Officieel heet deze. ,Rijkstuinbouwwinterschool", de tweede in Zuid-Holland.
Een soortgelijke school is enkele jaren daarvoor al opgericht in Naaldwijk.
F=H .­ ~ De school begint met 16 leerlingen en 3 toehoorders.
Bij gebrek aan ruimte worden de lessen gegeven in de raadszaal van hel
gemeentehuis. Van het begrip 'school' zoals we dat nu kennen, Is nog geen
sprake. De opleiding duurt tweemaal een wintercursus met 18 lesuren in de
verloop van het onderwijs, maar \
week. De resterende tijd werken de leerlingen op de kwekerijen. De ideeën
dat heen en weer reizen door Bosi
van de Pomologische Vereenîging worden door directeur C. H. Claassen en

zijn medewerkers overgenomen: een combinatie van praktijk en theorie.

Dan komt aan het eind van de
Daarnaast is er een diversiteit aan vakken zoals Groente-, Fruit-, Bloemen-,
bestaande onderwijs in ons land dJ
Boomteelt en Tuinaanleg.
De Hogere Tuintechnische Opleid
De behuizing levert veel problemen op, maar al een jaar na de oprichting, in
opleiding en het aantal leerlingen cl
1899, kan een eigen gebouw betrokken worden op de hoek van het Reijers­
wordt het probleem van de huisves
koop en de Valkenburgerlaan.
aan voorlopig een einde. als aan I
De jaren daarna wordt de cursusduur van de opleiding verlengd. De oor­
officieel wordt geopend. Dat gaat n
spronkelijke tuinbouwwinterschool ontwikkelt zich tot een vakopleiding voor
met een spectaculaire verplaatsing
boomkwekers, tuinarchitecten en bloemisten.
het nieuwe schoolplein. Met het in
krijgt de H.T.O. ook een nieuwe n
Het kontakt lussen de school en het bedrijfsleven, de praktijk, tot vandaag de
het ministerie hakt de knoop uiteim
dag één van de meest in het oog springende facetten van de opleiding, blijkt
School voor Tuin- en Landschapsil
onder meer uit aanpassingen van het vakkenpakket. Als vanaf ongeveer
ting onuitsprekelijk lang blijkt te zijT
1916 de Boskaapse handelaren een zeer goede markt vinden voor hun pro­

dukten in Zweden en Rusland, komen prompt Zweeds en Russisch op het

Naast de twee bestaande differenti.
lesprogramma. Na een aantal jaren vermindert die afzetmogeltjkheid en daar­
(B-richting) ontwikkelt zich geleidel
mee v rdwijnen de twee talen weer uil de opleiding. Zo komt ook een
Zo krijgt de RHSTL de vorm die Zl
Indische cursus van de grond, laler genoemd de Tropische Afdeling, om de
Ook lijkt het erop dat de opleiding
leerlingen op te leiden voor een functie in het toenmalige Oost-Indië. Deze af­
plaats heeft gevonden. Het lijkt era
deling heeft lang bestaan, tot 1958.
pende, kondigen zich aan. De he
Naast de stijging van het aantal leerlingen, komt er ook een verbreding van de
scholen. de schaalvergrotingsopera
opleiding. Het vak TUinaanleg begint steeds meer betekenis te krijgen. Vrij
seerd worden. Een lange, moeizaml
veel leerlingen gaan na hun Boskoopse opleiding als tuinarchitect werken bij
agrarische scholen die over een aan
gemeenten of beginnen een eigen bureau. Om aan de vraag naar bijscholing
als het lukt ook gaan samenwerke
te kunnen voldoen, start in 1937 een eenjarige vervolgcursus Tuinaanleg.
Boskoop wordt dan verlaten, defin
Dat ene jaar blijkt te weinig. In 1942 wordt de cursus vierjarig, waarvan twee
Toch een beetje weemoed na 90 e
praktijkjaren. Hierdoor is vanaf dat moment in Boskoop sprake van twee

opleidingen: de luinbouwopleiding en de cursus Tuinaanleg. Deze cursus

Hoe vergaat het inmiddels de oudl
wordt in 1957 omgedoopt in Hogere Opleiding voor Tuinarchitectuur
omgedoopt tot Rijks Middelbare TL
(H.O.T.A.).
De RMTS is haar eigen weg gegaa
Niet alleen van de kant van de tuinarchitecten komt vraag naar bijscholing,
ligging in het sierteeltcentrum Bos].
ook van oud-leerlingen die in de meer technische richting werkzaam zijn. Een
leerlingen uit alle delen van het lar
paar jaar later geeft het ministerie toestemming om naast de H.O.T.A. een
worden gehonoreerd. De eerstejaa
opleiding Ie beginnen tot technisch hoofdambtenaar in de groenvoorzienlngen.
kansing is geen vanzelfsprekende Ze
Zo ontstaat in 1965 de Hogere Tuintechnjsche Opleiding (H.T.O.), met twee
in het vaandel.
richtingen, de H.T.O.-A (Tuinarchitectuur) en de H T.O.-B (Tuintechniekl.
Die zorg voor het niveau van de op!
Het aantal leerlingen voor deze H.T.O. is 16, maar in 1968 is dat al 120.
Boskoop en bij alle nog te noemer
Een gevolg van die toename is een tekort aan ruimte. Het schoolgebouw kan
goed mogelijk te bewaken.
het groeiende aantal leerlingen niet meer aan, zodat uitgeweken moet wor­
In 1983 komt naast de bestaande
den naar lege leslokalen elders in Boskoop. Lastig weliswaar voor een goed
Leerlingen met een lagere vooropI,

10
, wintercursus met 18 lesuren in de verloop van het onderwijs, maar voor leerlingen en sommige leraren heeft

lingen op de kwekerijen. De Idee~n dat heen en weer reizen door Boskoop toch iets aantrekkelijks.

m door directeur C. H. Claassen en

ombinatie van praktijk en theorie. Dan komt aan het eind van de zestiger jaren de Mammoetwet, die hel

n zoals Groente-, Fruit-, Bloemen-, bestaande onderwijs in ons land drastisch verandert.

De Hogere Tuintechnische Opleiding wordt een erkende hogere beroeps­

naar aJ een jaar na de oprichting, in opleiding en het aantal leerlingen dat zich aanmeldt. blijft groeien. Daardoor

worden op de hoek van het Reijers­ wordt het probleem van de huisvesting steeds nijpender. In 1972 komt hier­

aan voorlopig een einde, als aan de Azalealaan het nieuwe schoolgebouw

'an de opleiding verlengd. De oor­ officieel wordt geopend. Dal gaat natuurlijk gepaard met veel festiviteiten en

kkelt zich tot een vakopleiding voor met een spectaculaire verplaatsing door hoogwerkers van de Parrolia naar

sten. het nieuwe schoolplein. Met het in gebruik nemen van het nieuwe gebouw

krijgt de H.T.O. ook een nieuwe naam. Dat blijkt geen eenvoudige zaak en

Ijfsleven, de praktijk, tot vandaag de het ministerie hakt de knoop uiteindelijk maar door. Het wordt Rijks Hogere

ode facetten van de opleiding, blijkt School voor Tuin- en Landschapsinrichting, een naam die zelfs in de afkor­

vakkenpakket. Als vanaf ongeveer ting onuitsprekelijk lang blijkt te zijn .

. goede markt vinden voor hun pro­

Jrompt Zweeds en Russisch op het Naast de twee bestaande differentiaties Ontwerpen (A-richting) en Techniek

Indert die afzetmogelijkheid en daar­ (B-richting) ontwikkelt zich geleidelijk een differentiatie Beheer (C-rlchtîng).

it de opleiding. Zo komt ook een Zo krijgt de RHSTL de vorm die ze vandaag de dag nog heeft.

lemd de Tropische Afdeling, om de Ook lijkt het erop dat de opleiding met dit nieuwe gebouw haar definitieve

het toenmalige Oost-Indië. Deze af­ plaats heeft gevonden. Het lijkt erop, want veranderingen en wel zeer ingrij­

pende, kondigen zich aan. De hogere beroepsopleidingen worden hoge­

, komt er ook een verbreding van de scholen, de schaalvergrotingsoperatie komt van de grond en er moet gefu­

~eds meer betekenis te krijgen. Vrij seerd worden. Een lange, moeizame weg voert naar een fusie van vier hogere

,pleiding als tuinarchitect werken bij agrarische scholen die over een aantal jaren in Velp moeten samenwonen en

1. Om aan de vraag naar bijscholing aJs het lukt, ook gaan samenwerken.

!enjarige vervolgcursus Tuinaanleg. Boskoop wordt dan verlaten, definitief.

dt de cursus vierjarig, waarvan twee Toch een beetje weemoed na 90 en nog wat jaren.

ment in Boskoop sprake van twee

ie cursus Tuinaanleg. Deze cursus Hoe vergaat het inmiddels de oude tuinbouwschool die in de jaren Vijftig is

! Opleiding voor Tuinarchitectuur

omgedoopt tot Rijks Middelbare Tuinbouwschool (RMTS)?

De RMTS is haar eigen weg gegaan, De goede naam van de school en de

iecten komt vraag naar bijscholJng, ligging in het s.ierteeltcentrum Boskoop zorgen voor een grote toeloop van

;hnische richting werkzaam zijn. Een leerlingen uit alle delen van het land. Lang niet alle aanmeldingen kunnen

mming om naast de H.O.T.A. een worden gehonoreerd. De eerstejaars moeten goed presteren want een her­

mbtenaar in de groenvoorzieningen. kansing is geen vanzelfsprekende zaak. Bewaking van het niveau staat hoog

lische Opleiding (H.T.O.). mettwee in het vaandel.

Jr) en de H.T.O.-B (Tuintechniek) . Die zorg Voor het niveau van de opleiding is een kenmerk van de opleiding in

is 16, maar in 1968 is dal al 120. Boskoop en bij alle nog te noemen veranderingen is getracht dat niveau zo

; aan ruimte. Het schoolgebouw kan goed mogelijk te bewaken.

r aan. zodat uitgeweken moet wor­ In 1983 komt naast de bestaande opleiding (A-opleiding) een B-opleiding.

op. Lastig weliswaar voor een goed Leerlingen met een lagere vooropleiding kunnen zich via het voltooien van

1J
de B-opleidJng ook ontwikkelen tot vakbekwaam hovenier of boomkweker. Onze school
De Middelbare wordt dus voor meer leerlingen toegankelijk.
De praktische vorming van de leerlingen vindt voor een groot deel plaats op De tuinbouwschool in Boskoop bes
de bedrijven van de Boskoopse bazen. Tot aan de beginjaren '70 lopen ze AI negentig jaar gaan er leerlingen n
halve dagen stage. Na de invoering van de Mammoetwet wordt de bazen­ kweker, handelaar, hovenier, Indii
praktijk teruggebracht tot één dag per week. heerder. Ook negentig jaar lang is e
Op dit moment lopen de boomteelt-Ieerlingen van de A-opleiding nog drie spannen om een groot scala van Vi
jaar lang één dag per week stage bij een boomkweker, die van de B-opleiding wijze aan de leerlingen te geven.
zijn vaak twee dagen per week op zo'n bedrijf werkzaam. Niet zelden treedt Meer dan vierduizend leerlingen en
een afgestudeerde leerling bij de stagebaas in dienst. in Boskoop gediplomeerd. Meer di
een volledige of gedeeltelijke betrel
Voor de A- en O·leerlingen is de stage in het tweede en derde leerjaar flink werkzaam. Meer dan zevenhondeT<
veranderd. Zij zijn nu lange periodes van school. In klas 2 vertrekken ze na de schreven op de 90-jarige schooL
herfstvakantie om pas na de kerstvakantie terug te keren. De stageperiode in Voor al deze mensen maakt de tuin
klas 3 begint rond Pasen en loopt door tot aan de herfstvakantie van het of voor een groot stuk deel uit van h
volgende cursusjaar,
Wie of wat is nu eigenlijk die sehoo
In vergelijl:<ing met vroeger is er veel veranderd in de opzet van de praktische Is dat het gebouw waarvan we er ir
vorming bij de bazen. Gebleven is hel grote belang dat de school aan deze Natuurlijl~, een gebouw is nodig. \N
stage hecht. gebouw.
De laatste jaren is de school begonnen met het verzorgen van cursusonder­ Toch is dat niet de 'school'. In de lar
wijs. [n het huidige schooljaar lopen 10 cursussen, waaronder: Beheer Stede bouw gegeven, maar in een barak,
lijk Groen, Informatica, Marketing en Dendrologie. Het aantal cursisten be­ niet buiten gegeven? Ook van een J
draagt ongeveer 150. toch: "We gaan naar school".
Is het lesrooster wellicht een betere (
het tweede tot en met het zesde UUI
naar het schoolgebouw gaan of na;
plaatsvindt. De 'school' is daarmee r
aan de lijd waarop we aanwezig me
Ook daarmee vangen we de school r
is toch anders dan een school die
ruimtevaarder, ook al wordt die OplE
bouw gegeven.
Het studieprogramma moet er dus
gramma? Het programma van 1891:
gelijkenis! Welk programma bepaalc
Zijn er misschien verschillende schol
En hoe zit hel met de leraren, de eon
het gezicht van de school? Denken ~
de eerste plaats terug aan de kenme
leraren hadden, om van de directeL
Trouwens, wat te denken van de Ie
een herinnering aan de school hare

12
 ekwaam hovenier of boomkweker. Onze school
'Iingen toegankelijk.
De tuinbouwschool in Boskoop bestaat 90 jaar.

vindt voor een groot deel plaats op

rot aan de beginjaren '70 lopen ze AI negentig jaar gaan er leerlingen naar toe om opgeleid te worden tot boom­

de Mammoetwet wordt de bazen­ kweker, handelaar, hovenier, Indië-ganger, tuinarchitect, technicus of be­

~ek. heerder. Ook negentig jaar lang is er personeel geweest, dat zich heeft inge­

lingen van de A-opleiding nog drie spannen om een groot scala van vakken op de voor elke periode gewenste

oomkweker, die van de B-opleiding wijze aan de leerlingen te geven.

ledrijf wer.kzaam. Niet zelden treedt Meer dan vierduizend leerlingen en studenten werden op de tuinbouwschool

in Boskoop gediplomeerd. Meer dan driehonderd personeelsleden hebben

as in dienst.
een voUedige of gedeeltelijke betrekking gehad op de school of zijn er nog

1 het tweede en derde leerjaar flink werkzaam. Meer dan zevenhonderd leerlingen en studenten staan nu inge­

;chool. In klas 2 vertrekken ze na de schreven op de 90-jarige school.

~ terug te keren. De stageperiode in Voor al deze mensen maakt de tuinbouwschool in Boskoop voor een slukje

tot aan de herfstvakantie van het of voor een groot stuk deel uit van hun leven. Voor velen is het 'hun' school.

Wie of wat is nu eigenlijk die school?

nderd in de opzet van de praktische Is dat het gebouw waarvan we er inmiddels al één versleten hebben?

rote belang dat de school aan deze Natuurlijk, een gebouw is nodig. We gingen en gaan naar school, naar dat

gebouw.

net het verzorgen van cursusonder­ Toch is dat niet de ·schoor. In de lange historie zijn veel lessen niet in dat ge­

lrsussen, waaronder: Beheer Stede­ bouw gegeven, maar in een barak of ander gebouw. Hoeveel lessen zijn er

mdrologle. Het aantal cursisten be- niet buiten gegeven? Ook van een practicummiddag Landmeten zeggen we

toch: "We gaan naar school".

Is het lesrooster wellicht een betere aanduiding? We zeggen immers: "Ik heb

het tweede tot en met het zesde uur schoor'. We bedoelen daarmee dat we

naar het schoolgebouw gaan of naar een andere plek, waar het onderwijs

plaatsvindt. De 'school' is daarmee niet meer gebonden aan de plaats, maar

aan de tijd waarop we aanwezig moeten of willen zijn.

Ook daarmee vangen we de school niet, want de tuinbouwschool in Boskoop

is toch anders dan een school die zich bezig houdt met de opleiding tot

ruimtevaarder, ook al wordt die opleiding op dezelfde tijden in hel zelfde ge­

bouw gegeven.

Het studieprogramma moet er dus bij betrokken worden. Welk studiepro­

gramma? Het programma van 1898 en dat van 1988 vertoont geen enkele

gelijkeniS! Welk programma bepaalde of bepaalt het gezicht van de school?

Zijn er misschien verschillende scholen van Boskoop geweest?

En hoe zJt het met de leraren, de conciërge, de directeur? Vormen ook zij niet

het gezicht van de school? Denken we bij herinneringen aan de school niet in

de eerste plaats terug aan de kenmerkende eigenschappen die verschillende

leraren hadden, om van de directeuren maar niet te spreken?

Trouwens. wat te denken van de leerlingen? Zijn zij ook niet de school? Bij

een herinnering aan de school horen zij er toch ook bij?

Goed beschouwd is 'de school' dus een raar fenomeen. Een school, ook de
Studieprogramma
Tuinbouwschool in Boskoop, wordt bepaald door een groot aantal variabelen,

die in combinatie met elkaar voor iedereen die op school gezeten of gewerkt
Inleiding.
heeft verschillende beelden oproepen.

Die beelden, uit een bepaalde tijd, op een bepaalde plaats, behorende bij een
In onderWijskundig opzicht is het st
bepaalde activiteit en ontstaan in het bijzijn van medeleerlingen of leraren zijn
en school. Het studieprogramma
voor ons 'de school'. In werkelijkheid zijn het wel duizenden scholen.
Nieuwe leerlingen komen goed bei
Is er dan niets wat allen, die bij dil jubileum betrokken zijn, gemeenschappe­
en school af dan op het studiepro
lijk hebben?
het studieprogramma volgens de ç
Misschien zijn er twee punten te noemen.
Wat is een studieprogramma?
Ten eerste de sfeer waarin gewerkt wordt, bepaald door de wijze waarop het
Een studieprogramma geeft de ken
personeel en de leerlingen of studenten met elkaar omgaan en ten tweede de
of school onderwezen worden, ten
instelling van de leerling c.q. student, die het mét Erasmus nog steeds de
middelbaar en het hoger beroepsor
grootste dwaasheid vindt dingen te leren die hij later weer moet vergeten.
gebied. Het vakgebied is het uitga
programma. Daartoe is het noodza
In de volgende hoofdstukken zal wat nader op de 90-jarîge school worden in­
is en dat aangegeven wordt voor \
gegaan. De SCHOOL zal daartoe ontleed worden in onderdelen.

Aan de S wordt het studieprogramma opgehangen, de inhoud van het

Om praktische redenen is een stL
onderwijs van de school. Bij de C wordt ingegaan op de criteria, de maat­
onderdelen, de vakken of onderwi
staven waaraan de leerlingen getoetst worden. De H slaat op de huisvestings­
Voor een goed studieprogramma ~
situatie, die gedurende 90 jaar nogal veranderd is. Bij de 0 komt eerst het
draagt tot het bereiken van het doe
onderwijsgevende en daarna het overige personeel aan de orde. Natuurlijk
van het vakgebied moeten directe I

behoren bij de L de leerlingen tenslotte nog nader beschouwd te worden.

ben. Het toevoegen van iets njeuw~
verminderd of geschrapt of als de ;
De steeds weer veranderende eisen
van een beroepsopleiding steIl. ge\
probleem daarbij is dat de spreiding
zo groot is, dat lang niet aan alle ker
enJopende beroepen kan worden
De school wordt hierin bijgestaan I
Commissie van Toezicht}, waarin
hebben.
Af en toe gebeurt het dat de schoe
paalde vakken in het studieprograr
Op de school van basiskennis veilig te stellen of (
de opleiding Ie brengen. Ook kan ai
De school gaat aan, reden van deze overheidsbemoeiinl
ik ga naar binnen. onderwijsprogramma wordt meesta'
De school gaat uit, ten) op prijs gesteld omdat het vaal
ik ga naar huis. vakken.
Ik zeg: "Tot morgen" Een heel andere discussie met betre
de school zegt niks. de wijze waarop en de intensiteit ""
veel of weinig lesuren per week, VE
Uit" Cultor". juist in kleine enz.

14
aar fenomeen. Een school, ook de Studieprogramma
lid door een groot aantal variabelen,
n die op school gezeten of gewerkt Inleiding.
[n onderwijskundig opzicht is het studieprogramma het belangrijkste facet van

bepaalde plaats, behorende bij een

een school. Het studieprogramma bepaalt de identiteit van een school.

, van medeleerlingen of leraren zijn

Nieuwe leerlingen komen goed beschouwd niet op een ander onderdeel van

I het wel duizenden scholen.

een school af dan op het studieprogramma. Men heeft een school'gehad' als

m betrokken zijn, gemeenschappe­

het studieprogramma volgens de gestelde eisen is doorlopen.

Wat is een studieprogramma?

Een studieprogramma geeft de kennis en vaardigheden aan die op een cursus

, bepaald door de wijze waarop het

of school onderwezen worden, teneinde een bepaald doel te bereiken. In het

let elkaar omgaan en ten tweede de

middelbaar en het hoger beroepsonderwijs is dit doel gekoppeld aan een vak­

ie het mét Erasmus nog steeds de

gebied. Het vakgebied is het uitgangspunt voor het maken van een studie­

die hij later weer moet vergeten.

programma. Daartoe is het noodzakelijk dat het vakgebied goed gedefinieerd

~r op de 90-jarige school worden in­ Is en dat aangegeven wordt voor welke functies een school opleidt.

d worden in onderdelen. Om praktische redenen is een studieprogramma verdeeld in verschillende

opgehangen, de Inhoud van het onderdelen, de vakken of onderwijselementen.

l ingegaan op de criteria, de maat­ Voor een goed studieprogramma geldt, dat elk van de vakken wezenlijk bij­

"den. De H slaat op de huisvestings­

draagt tot het bereiken van het doel van de opleiding. Wijzigingen In de eisen

'anderd is. Bij de 0 komt eerst het van het vakgebied moeten directe gevolgen voor het studieprogramma heb­

; personeel aan de orde. Natuurlijk ben. Het toevoegen van iets nieuws is alleen mogelijk als [ets bestaands wordt

lOg nader beschouwd te worden.

verminderd of geschrapt of als de cursusduur wordt verlengd.

De steeds weer veranderende eisen die de praktijk aan het studieprogramma

van een beroepsopleiding stelt, geven doorgaans veel stof tol discussie. Het

probleem daarbij is dat de spreiding van de beroepsprofielen In een vakgebied

zo groot is, dat lang niet aan alle kennis- oi vaardigheidsbehoeiten van die uit­

eenlopende beroepen kan worden voldaan. De opleiding moet dan kiezen.

De school wordt hierin bijgestaan door de Commissie van Advies (vroeger

ommissie van Toezicht), waarin representanten uit het vakgebied zitting

hebben.
Af en toe gebeurt het dat de school van overheidswege verplicht wordt be­
paalde vakken in hel studieprogramma op te nemen om een zeker niveau
van basiskennis veilig te stellen of om een maatschappelijke ontwikkeling in
de opleiding te brengen. Ook kan afstemming op vergelijkbare scholen elders
reden van deze overheidsbemoeiingen zijn. Een dergelijke inmenging in het
onderwijsprogramma wordt meestal door personeel nóch leerlingen (studen­
ten) op prijs gesteld omdat het vaak ten koste gaat van de school-specifieke
vakken.
Een heel andere discussie met betrekking tot het studieprogramma gaat over
de wijze waarop en de intensiteit waarmee een vak gegeven moet worden:
veel of weinig lesuren per week, veel of weinig praktijk, in grote groepen of
juist in kleine enz.
Tot hoeverre mag een school de leerlingen (studenten) belasten? Wat is het Groenteteelt, Natuurkunde, Scheikund
juiste evenwicht tussen de belasting op school en de belasting thuis? rekenen, Boekhouden, Engels en Duits.
OOK voor onze school is het bovenstaande door de jaren heen van toepassing. In 1901 wordt het vak "Teekenen van 1
De opeenvolgende directies schromen niet om het onderwijsprogramma aan studieprogramma komen. naar al gauw
te passen, wanneer signalen uit de praktijk daartoe aanleiding geven. Daarom versterkt de school haar spedal
en de Tuinarchitectuur en wordt hel \I
De beginperiode. eschrapt.
Als tijden de eerste wereldoorlog de e:
De doelstelling van de sehoo bij haar oprichting is het geven van een theore­ neemt, speelt de school daar op In ?OOI
tische onderbouwing van de als goed bekend staande praktische kennis van studieprogramma op te nemen. Belde \
de boomkweker. Dit is vooral belangrijk om de concurrentie met de 'hoogst
bekwame buitenlandsche kweekers' aan te kunnen. Daarbij wordt de afstem­ 1ndlsehe cursus / Tropische afdeling.
ming van de theorie op de praktijk van de boomkwekerij zeer belangrijk
geacht. Een niet onbelangrijke aanpassing van hl
plaats in 1920, wanneer de zogenaam
Het doel hier.van is de overgang van cl
Indische cultures, waarvoor veel belang~
kwekerij, te vergemakkelijken. De toege
cultures, Indische volkenkunde en Java
heid. Oeze cursus voorziet In een grot
meer dan 600 leerlingen vla deze cursu~
het er meer dan 40.

NAMEN

De tweede klas in 1930.

Dit komt tot uiting in de programa-opzet in 1898, die als volgt is: van oktober

tot april zes haJve dagen theorie en zes halve dagen praktijk, van april tot

oktober hele dagen praktijk en vervolgens van oktober tot april weer het

winlerprogramma.

De cursus duurt in feite twee maal een half jaar.

Het vakkenpakket is: Plantkunde. Boomkwekerij, Bloemisterij, Fruitteelt,

16
eerlingen (studenten) belasten? Wat is het
Ig op school en de belasting thuis? Groenteteelt, Natuurkunde. Scheikunde. Handsaardrijkskunde. Handels­

rekenen, Boekhouden, Engels en Duits.

itaande door de jaren heen van toepassing.

In 1901 wordt het vak "Teekenen van Tuinen" hier aan toegevoegd. Op dit

nen niet om het onderwijsprogramma aan

studieprogramma komen, naar al gauw blijkt, leerlingen af uit het hele land.

! praktijk daartoe aanleiding geven.

Daarom versterkt de school haar specialiteit. de Boomkwekerij, Bloemisterij

en de Tuinarchitectuur en wordt het vak Groenteteelt uit het programma

geschrapt.

lar oprichting is het geven van een theore­ Als tijdens de eerste wereldoorlog de export naar Rusland en Zweden toe­

ed bekend staande praktische kennis van neemt, speelt de school daar op in door de talen Russisch en Zweeds in het

~grijk om de concurrentie met de 'hoogst studieprogramma op te nemen. Beide vakken krijgen grote belangstelling.

, aan te KUnnen. Daarbij wordt de afstem­

~k van de boomkwekerij zeer belangrijk
indische curSus / Tropische afdeling.
Een niet onbelangrijke aanpassing van het studieprogramma vindt vervolgens
plaats in 1920, wanneer de zogenaamde Indische cursus wordt opgericht.
Het doel hiervan is de overgang van de Boskoopse kwekerszoons naar de
Lndische cultures. waarvoor veel belangstelling is door de malaise in de boom­
kwekerij. te vergemakkelijken. De toegevoegde vakken zijn: Maleis, Indische
cultures, Indische volkenkunde en Javaans en Soedanees als keuzemogelijk­
heid. Deze cursus voorziet in een grote behoefte. Van 1921 tot 1958 zijn
lTIeer dan 600 leerlingen via deze cursus gediplomeerd. In sommige jaren zijn
het er meer dan 40.

ROKSTUI}D~UWSCHOOL TE BOS~OUP oursuS 1941/42

Pa&srapportoUfers ~&n ~e leerlin«en der eerste llesse.
"I I i' I i I II I,
: !II
I'I I I IXlxlxl I Ix ~ I~I !
I., , 1 I '1lI1 I I lid
I
II ' ' · I II "". ~
I I
I''11I I, ' I
I lal 'I clI II l!:Il I1'~1111~:"1'
"
l~' ' i
ol ,I...
ll !j
'",: I l~ .:,
NAMEN 1011 CljIl
• .wt C +>
,
cu,
~;;;
'''''1''''
u, '1 .....
41)1 t I
'''''' ...~0"
tJI
.... 1
I'"
J~lot
,g,o,C'~'
I+>'
.... I-~I el~ t :::tI , f tf ,I t::s I
1.1.".1_,. "'dIJ I I lul:Jil-l
""'1"" ... ., .. }] II>, .. ·.l4I.<1I" I:d' 'I '1+>" '"1I:;:> ...1
I)

+>'
.....
IlIC 'id"lél'
,'* A '" I l"'" "',;:I.,
1..
"'1"',2,...... .. "" ' " o'.<l
1gl]I]lal'l 01....... 1.. 1",01
~ : +>, f:" "~,,' ä .. '~I~ ~l~: "'l~:'i!l.::: ~,;;l"g..c
'11>'
J·I
10' ·1 ....
", ..gl~lll

, ..
ol 0l ~, .., ~I ~ .<l1 ..1'::l' ,,11ll19IOI"'I~I"" ~"" 1""10'''1°.
~l;;: ;;::l~;;:I;;:: ~l~I~I::I ... t.4I~I:,t:l,alll4~!. I;;:~l.g,~
61 1615T4T6~1416r618~1'6r6~I'SI'6n fl el61 51 1'61 h7
61 6 '6'51 6'7716'7'8 1'611'1'616'S' 1 I I 1 13
~et In 1898, die als volgt is: van oktober

zes halve dagen praktijk, van april tot

4 4 2146/'464 ,,4 5161511

815 8 8 7 8 9 8 7 917 1 91 6 1
6 7 7 5 5 6 7 5 5 6,6 6
5' 5 5 5' 5 7 , 5 6 4 6 5' 51 5 1
II 71I767 I
7 5
5:.514151'
8 17
17
t 206
I12
1'5
olgens van oktober tot april weer het

n hall jaar.

6' 661816'7171695 517 5 I

41 7716171416466 41 5!6 1 I 41 ,5,', ,6
6 16164,71<;;1617187157,61 '16'5'411511
178,8'717679887811'7189826
68788
66

61 5 7 6 5 4,6'5 665 , 5 685 4

ioomkwekerij, Bloemisterij, Fruitteelt,

71 7171615141111\19161615171 117Ut6151
6 5 I

17
Cursus Tuinaanleg. Van tuinbouwopleiding tot RMTS
De school in Boskoop krijgt steeds meer bekendheid als dé opleiding voor In het streven hét studieprogramma a
tuinarchitect. Veel oud-leerlingen vestigen zich dan ook als zodanig, terwijl het vakgebied en het onderwijs op eer
bovendien veel afgestudeerden in de gemeentelijke plantsoendiensten te jaren rond 1950 uitgebreide discussi~
werk gesteld worden. moeten worden. In de bestaande les!
Er ontstaat bij deze oud-leerlingen in de dertiger jaren de behoefte tot een de (vele) uren praktijk op de boom~
vervolgcursus tuinarchitectuur. wordt aan een verzwaring van de vo
Om hieraan te voldoen start de school in 1937 een eenjarige applicatiecursus. cursus van drie maandell in onder te l
Al na enkele jaren blijkt de cursusduur echter te kort te zijn. Daarom begint in jarige vervolgcursus.
1942 in Boskoop de vierjarige opleiding die in de loop der jaren zal uitgroeien
tot de huidige HBO-opleiding'voor Tuin- en Landschapsinrichting. Deze vier­
jarige, cursus Tuinaanleg" heeft de volgende opbouw: eerst een jaar voor­
praktijk. vervolgens twee jaar cursusonderwijs in Boskoop en tenslotte. ter af­
sluiting een praktijkjaar.
Het studieprogramma van de cursus bevat de volgende vakken: Tuinplanten­
teelt, Plantkunde, Systematiek, Planteziektenkunde, Tuinaanleg. Tuinbe­
planting, Tuintekenen, Tuinplantenkennis, Kunstgeschiedenis, Techniek van
Aanleg en Onderhoud, Handtekenen, Bouwkundig tekenen. Rechtlijnig
tekenen, Bouwkunde, Stedebouw, Landmeten en Waterpassen, Planten­
geografie, Plantensociologie, Wiskunde, Frans, Duits en Engels.
Samengevat gaat hel om de plant, de tuin n het tekenen en staat de
vreemde taal hoog in het vaandel.

Verbreding.
Nu aan de vraag om in Boskoop extra tujnarchitectuur te kunnen studeren is
voldaan, kan de middelbare opleiding zich blijven richten op vooral de Boom­
teelt. de Handel en de Tuinaanleg. Het vakkenpakket hierin wordt steeds
breder. De vakken Planteziektenkunde, Boekhouden, Economie. Bodem­
kunde, Mechanisatie, Recht- en Wetskennis. ultuurtechniek en Landmeten
worden in het studieprogramma opgenomen, terwijl daarnaast cursussen
Zweeds en Spaans worden gegeven. Ook het vak Lichamelijke Oefening Praktijkles Boomteell.
w rdt geïntroduceerd.
[n 1942 blijft het cijfer voor dit vak op alle paasrapporten oningevuld. omdat Ook wordt gesuggereerd een lwee- ~

de gymnastiekzaal bezet Is door Duitse milItairen. verzorgen. Deze laatste variant ontm
Overigens kan het studieprogramma In de oorlogsjaren aanvankelijk normaal er dan twee soorten 'Boskopers' z<

worden uitgevoerd. Dit geldt niet voor het schooljaar 1944-1945. ln dat jaar staander onduidelijk is.

ligt het onderwijs, evenals tal van andere zaken, volledig stil. Na de oorlog Gekozen wordt voor de éénjarige v
verzorgt de Rijkstuinbouwschool het studieprogramma weer als levoren : de het ministerie wordt aangevraagd. i'
met een Nederlandse en Tropische tuinbouwopleiding richting en de cursus 1952 begonnen worden.

Tuinaanleg. Er blijkt evenwel zo weinig belangste

Omdat beide opleidingen daarna een eigen ontwikkeling hebben doorge­ wordt in het studieprogramma een t

maakt, zal hIerop in hel navolgende apart worden ingegaan. opgenomen en een 'garagepraktijk'

18

eer bekendheid als dé opleiding voor
rigen zich dan ook als zodanig, terwijl
? gemeentelijke plantsoendiensten te
de dertiger jaren de behoefte tot een
n 1937 een eenjarige applicatiecursus.
echter te kort te zijn. Daarom begint in
J die in de loop der jaren zal uitgroeien
,- en Landschapsinrichting. Deze vier­
ligende opbouw: eerst een jaar voor­
ierwijs in Boskoop en tenslotte, ter af-
Van tuinbouwopleiding tot RMTS
Jn het streven het studieprogramma aan te passen aan de ontwikkelingen in
het vakgebied en het onderwijs op een hoger peil te brengen, vinden er in de
jaren rond 1950 uitgebreide discussies plaats over hoe dit gerealiseerd zou
moeten worden. Jn de bestaande lessentabel kan niet gesneden worden en
de (vele) uren praktijk op de boomkwekerij zijn eveneens heilig. Gedacht
wordt aan een verzwaring van de voorpraktijk door er een voorbereidende
cursus van drie maanden in onder te brengen en aan het geven van een één­
jarige vervolgcursus.

Jat de volgende vakken: Tuinplanten­

eziektenkunde, Tuinaanleg. Tuinbe­
nis, Kunstgeschiedenis. Techniek van
I, Bouwkundig tekenen, Rechtlijnig
Indmeten en Waterpassen. Planten­
. Frans, Duits en Engels.
e tuin en het tekenen en staat de

linarchitectuur te kunnen studeren is

;h blijven richten op vooral de Boom­
~t vakkenpakket hierin wordt steeds
, Boekhouden, Economie, Bodem­
lnis, Cultuurtechniek en Landmeten
lomen, terwijl daarnaast cursussen
)ok het vak Lichamelijke Oefening
e paasrapporten oningevuld, omdat
nilitairen.
e oorlogsjaren aanvankelijk normaal
~t schooljaar 1944-1945. [n dat jaar
e zaken. volledig stil. Na de oorlog
lieprogramma weer als tevoren: de
louwopleiding richting en de cursus
igen ontwikkeling hebben doorge­
rt worden ingegaan.
Praktijkles Boomteelt.
Ook wordt gesuggereerd een twee- en een driejarige opleiding naast elkaar te
verzorgen. Deze laatste variant ontmoet evenwel nogal wat bezwaren, omdat
er dan twee soorten 'Boskopers' zouden komen. hetgeen voor de buiten­
staander onduidelijk is.
Gekozen wordt voor de éénjarige vervolgcursus, die vervolgens in 1951 bij
het ministerie wordt aangevraagd. Na verkregen toestemming zal hiermee in
1952 begonnen worden.
Er blijkt evenwel zo weinig belangstelling te zijn, dat het er niet van komt. Wel
wordt in het studieprogramma een twee weken durende cursus Mechanisatie
opgenomen en een 'garagepraktijk' . Lang duurt deze situatie niet, want met
ingang van 1954 wordt de cursusduur voor iedere leerling verplicht drie jaar.
niveau (of helemaal niet) gegeven. H
Daardoor levert de school in 1956 geen gediplomeerden af.
weerhoudt twee opleidingen naast el!
In de periode tussen het tweede en derde leerjaar zullen de leerlingen een
er door de reeds aanwezige differe
buiten landse praktijk moeten door/open.
RHSTL toch al een grote versehei<
wordt afgeleverd.
In het studieprogramma van het derde jaar worden naast de bekende vakken

de nieuwe vakken Cultuurtechniek, Grondkennis, Mechanica en Bedrijfs­

In 1984 krijgt de vakrichting Aanleg
organisatie opgenomen, waardoor het studieprogramma zich weer confor­
cursusduur van 3,5 jaar. Voor deze I
meert aan de behoeften in de praktijk. De ~Iacht is dat de afgestudeerden van
jaar drastisch gewijzigd. In het Iwee(
de heideOlijschooI praktischer zijn ingesteld en daardoor ook op traditioneel
tien weken te liggen, terwijl het laat:
Boskoopse werkplekken worden aangesteld.
vuld. De vakrlchting Boomteell blijft
Ook het studieprogramma van de Tropische afdeling komt in de vijftiger jaren
afstemming plaats op de wensen van
in discussie. Er komen berichten binnen dat de Boskopers niet meer in Indo­
handelsproblematiek wordt sterk ver
nesië worden toegelaten. ln 1954 worden enkele Tropische vakken vermin­
Commerciële economie, Recht, M
derd in UTen, het Javaans en Soendanees worden geheel afgeschaft. Een jaar
wordt in het tweede en derde jaar
later zijn alle tropisch georiënteerde vakken van het lesrooster verdwenen.
voor de boomteelt relevant onderwer
Inmiddels heeft de school de status 'Middelbaar gekregen en wordt er volop
Van cwsus Tuinaanleg tot RHSn
gediscussieerd over de effectiviteil van de indeling van het studieprogramma,

met name over het aandeel van de Boskoopse praktijk daarin. AI vanaf het
De 'cursus' wordt binnen de schoo
begin van de school wordt m~melljk uitgegaan van het systeem halve dagen
leerlingenaantal is in de periode van
les, halve dagen praktijk. Het nadeel hiervan is dat de leerlingen zeer lange
jaar. Dit komt ondermeer doordat I
dagen maken en weinig gelegenheid tot het maken van huiswerk hebben. Er
wordt toegelaten.
worden diverse modellen ter verandering van dit systeem besproken.

Differentiatie.
In 1968 wordt het studieprogramma gedifferentieerd.

De leerlingen kiezen vanaf het derde jaar voor de vakrichting Boomteelt of de

vakrichting Aanleg en Onderhoud_ Ook moet het typische Boskoopse

systeem van een halve dag les en een halve dag praktijk op een boom­

kwekerij worden prijsgegeven.

Hoewel landelijk per jaar een blok van zeven weken praktijk wordt voorge­

schreven claimt de RMTS-Boskoop een uitzonderingspositie: een leerling

gaat twee jaar lang één dag per week naar een 'baas'.

AI deze dagen brengen de leerlingen door op boomkwekerijen in of rondom

Boskoop, behalve de derdejaars Aanleg en Onderhoud, die dit ergens in

Nederland op een hoveniersbedrijf naar keuze doen.

Later gaan ook de tweedejaars Aanleg en Onderhoud naar een hoveniers­

bedrijf.

Twee niveaus.
In 1983 krijgt de RMTS in Boskoop het groene licht voor het starten van een
B-opleiding. In deze opleiding worden de algemene vakken op een lager Begeleiding Landschapsbouw.
lor iedere leerling verplicht drie jaar.
gediplomeerden af.
de leerjaar zullen de. leerlingen een
ar worden naast de bekende vakken
ondkennis, Mechanica en Bedrijfs­
;tudieprogramma zich weer confor­
~ ~lacht is dat de afgestudeerden van
~Id en daardoor ook op traditioneel
leid.
:he afdeling komt in de vijftiger jaren
1at de 8oskopers niet meer in Indo­
n enkele Tropische vakken vermin­
;worden geheel afgeschaft. Een jaar
.en van het lesrooster verdwenen.
lelbaar' gekregen en wordt er volop
indeling van het studieprogramma,
.oopse praktijk daarin. AI vanaf het
~gaan van het systeem halve dagen
rvan is dat de leerlingen zeer lange
let maken van huiswerk hebben. Er
I van dit systeem besproken.
niveau (of helemaal niet) gegeven. Het argument dat in 1950 de school ervan
weerhoudt twee opleidingen naast elkaar te hebben, telt nu niet meer, omdat
er door de reeds aanwezige differentiaties in en lussen de RMTS en de
RHSTL toch al een grote verscheidenheid aan gediplomeerde Boskopers
wordt afgeleverd.
In 1984 krijgt de vakrichting Aanleg en Onderhoud van de A-opleiding een
cursusduur van 3,5 Jaar. Voor deze leerlingen wordt de praktijk na het eerste
jaar drastisch gewijzigd. In het tweede en derde jaar komt elk een blok van
tien weken te liggen, terwijl het laatste halfjaar geheel praktisch wordt inge­
vuld. De vakrichting Boomteelt blijft driejarig. In deze vakrichting vindt een
afstemming plaats op de wensen van het beroepenveld. De aandacht voor de
handelsproblematiek wordt sterk vergroot door de invoering van de vakken
Commerciële economie, Recht, Management en Marketing. Bovendien
wordt in het tweede en derde jaar projectonderwijs gegeven, waarbij een
voor de boomteelt relevant onderwerp van diverse invalshoeken wordt belicht.
Van cursus Tuinaanleg tot RH5TL
De 'cursus' wordt binnen de school gezien als een kleine elite-groep. Het
leerlingenaantal is in de periode van 1942 tot 1967 niet groler dan acht per
jaar. Dit komt ondermeer doordat een leerling pas na een uitgebreide test
wordt toegelaten.

ifferentieerd.
laar de vakrichting Boomteelt of de
Ik moet het typische Boskoopse
halve dag praktijk op een boom-

wen weken praktijk wordt voorge­

uitzonderingspositie: een leerling
lr een 'baas'.
op boomkwekerijen in of rondom
en Onderhoud, die dit ergens in
.euze doen.

1 Onderhoud naar een hoveniers­

)ene licht voor het starten van een

~ algemene vakken op een lager

Begeleiding Landschapsbouw.
Wat het studieprogramma betreft verandert er de eerste jaren niet veel. Een De doelstelling van de nieuwe B-op
veel geuite klacht van de leraren is wel dat het vermogen tot zelfstandig wer­ kaderfuncties bij gemeentelijke plan
ken van de cursisten niet groot is. Men is slechts geneigd datgene te doen wat andere diensten of bedrijven die hU!
de leraar opdraagt. Desondanks komen bijna alle toegelaten cursisten door de landschapsbouw, de groenvoorzi
de opleiding heen. Met het drie-jarig worden van de tUinbouwschool in 1954 het natuurbeheer.
en de toevoeging middelbaar, wordt ook de cursus opgewaardeerd tot MOTA, De HOTA verandert in een Hogere
de Middelbare Opleiding voor Tuinarchitectuur, hetgeen enkele jaren later tingen: de HTO-A en de HTO-B. 0
veranderd wordt in HOTA, Hogere Opleiding voor Tuinarchitectuur. Het stu­ gedaan gemaakt. Vanaf dat mome
dieprogramma verandert mee. De vakken Tuinplantenteelt, Plantkunde, voor Tuin- en Landschapsinrichting
Plantensociologie en -systematiek maken plaats voor Perspectiefleer , De B-opleidlng voorziet in een gw
Bodemkunde, Grondverbetering, Bosbouw en Landschapskunde. eerste jaar neemt toe van gemiddel
1970 de leerlingen met een havo-vo
Practicum Landmeten. wet, ook toelaatbaar zijn, stijgt het a
de honderd.

Uniform HAO.
In 1975 verandert er weer het nodil
agrarische scholen een rninimumta
van het vakkenpakket in zowel de
achterliggende gedachte is dat een 9
belang van de student is. Deze kan d
volgen waar hij/zij maar wil en ver
stappen naar de school van zijn/haz
nieurs-l zal de breedte van het stud
vakken moeten garanderen.
Boskoop is niet gelukkig met deze
exacte vakken in de propedeuse
beroepsgerichte vakken 'verdreven'
electie aan het eind van de propel
Technische richting. zodat studenten de kans lopen pas i
op de juiste opleiding zitten en c) Bos
In 1964 verandert er veel. (s het volgen van de opleiding tot die tijd alleen heeft, dat overstappen vanuit een al
maar mogelijk met het diploma van een Middelbare Tuinbouwschool als tweede jaar toch niet probleemloos
vooropleiding en leidt de school de leerlingen alleen maar op tot ontwerpers/ Een tweede verandering betreft d~
tuinarchitecten, vanaf 1964 Îs de school ook toegankelijk voor leerlingen met teruggebracht worden van een jaar
een diploma van het voorbereidend hoger en middelbaar onderwijs en leidt moet daardoor voor de helft op sc!
de school ook op in een richting waarin de technische uitvoering van de aan­
leg en het onderhoud van beplantingen wordt onderwezen Voor deze laatste Semestersysteem .
richting (de B-richting) worden de vakken Cultuurtechniek, Landmeten en
Weg- en Waterbouwkunde aan het vakkenpakket toegevoegd. Inmiddels is Voor de RHSTL geeft het bovenstai
Frans al enige jaren uit het studieprogramma verdwenen in ruil voor Neder­ te herzien. Het jaarsysteem wordt v
lands en zijn de vakken Bedrijfsorganisatie en Wetskennis ook in het pro­ gevoerd te beginnen in 1975 mei
gramma opgenomen. volgt: het le en 2e semester vormel

22
dert er de eerste jaren niet veel. Een
dat het vermogen tot zelfstandig wer­
; slechts geneigd datgene te doen wal
1 bijna alle toegelaten cursisten door
rden van de tuinbouwschool in 1954
de cursus opgewaardeerd tot MOTA.
1itectuur, hetgeen enkele jaren later
!iding voor Tuinarchitectuur. Het stu­
kken Tuinplantenteelt, Plantkunde,
aken plaats voor Perspecliefleer,
)UW en Landschapskunde.
van de opleiding tot die tijd alleen
m Middelbare Tuinbouwschool als
Igen alleen maar op tot ontwerpers/
lok toegankelijk Voor leerlingen met
e!r en middelbaar onderwijs en leidt
e technische uitvoering van de aan­
ordt onderwezen. Voor deze laatste
m Cultuurtechniek, Landmeten en
tmpakket toegevoegd. Inmiddels is
lma verdwenen in ruil voor Neder­
tie en Wetskennis ook in het pro-
De doelstelling van de nieuwe B-opleiding is de studenten op Ie leiden voor
kaderfuncties bij gemeentelijke plantsoendiensten, cultuunnaatschappijen en
andere diensten of bedrijven die hun activiteiten richten op de landinrichting,
de landschapsbouw, de groenvoorziening van woon- en recreatiegebieden ol
het natuurbeheer.
De HOTA verandert in een Hogere Tuintechnische Opleiding, met twee rich­
tingen: de HTO-A en de HTO-B. Deze naamgeving wordt in 1972 weer on­
gedaan gemaakt. Vanaf dat moment heet de school: Rijks Hogere School
voor Tuin- en Landschapsinrichting, afgekort RHSTL.
De B-opleiding voorziet in een grote behoefte. Het aantal studenten in het
eerste jaar neemt toe van gemiddeld zes tot ongeveer 24. Als vervolgens in
1970 de leerlingen met een havo-vooropleiding, als gevolg van de Mammoet­
wet, ook toelaatbaar zijn, stijgt het aantal eerstejaars in enkele jaren tot boven
de honderd.
Uniform HAO.
In 1975 verandert er weer het nodige. Het ministerie schrijft aan alle hogere
agrarische scholen een minimumtabel voor met betrekking tot de invulling
van het vakkenpakket in zowel de propedeuse als de ingenieurs-l fase. De
achterliggende gedachte Is dat een gelijke of gelijkwaardige propedeuse in het
belang van de student is. Deze kan dan, volgens het ministerie, de propedeuse
volgen waar hij/zij maar wil en vervolgens voor het tweede studiejaar over­
stappen naar de school van zijn/haar keuze. De minimumtabel voor het inge­
nieurs-I zal de breedte van het studieprogramma in het HAO voor bepaalde
val~ken moeten garanderen.
Boskoop is niet gelukkig met deze regeling, omdat a) er zo'n hoeveelheid
exacte vakken In de propedeuse moet worden ondergebrClcht, dat de
beroepsgerichte vakken 'verdreven' worden naar een latere studiefase, bl de
selectie aan het eind van de propedeuse nauwelijks meer beroepsgericht is,
zodat studenten de kans lopen pas in een latere fase te ontdekken, dat ze niet
op de juiste opleiding zitten en c) Boskoop een zodanig uniek studieprogramma
heeft, dat overstappen vanuit een andere Hogere Agrarische School naar het
tweede jaar toch niet probleemloos zal verlopen.
Een tweede verandering betreft de duur van de stageperiode. Deze moet
teruggebracht worden van een jaar naar een half jaar. Het derde schooljaar
moet daardoor voor de helft op school worden Ingevuld.
Semestersysteem .
Voor de RHSTL geeft het bovenstaande aanleiding om de onderwijsstructuur
te herzien. Het jaarsysteem wordt verlaten en het semestersysteem wordt in­
gevoerd, te beginnen in 1975 met de propedeuse. De opbouw is dan als
volgt: het Ie en 2e semester vormen de propedeuse, het 3e, 4e en Se semes­
23
 ter vormen de ingenieurs-l fase, het 6e semester is de stageperiode en het 7e
en Be semester is de afstudeerfase. Er komt een doorstromingssysteem ,
waarbij studenten in het 3e, 4e of Se semester een half jaar vertraging kunnen
oplopen. Het Se semester wordt gedeeltelijk twee keer per jaar gegeven.
Hierdoor gaat twee maal per jaar een ongeveer even grote groep studenten
naar het stagesemester. Het 7e en 8e semester worden vervolgens elk twee
keer per jaar gegeven. De student hoeft in de propedeuse- en ingenieurs-l
fase zijn aandacht tegeIJjkertijd niet meer aan 16 vakken te geven, maar
slechts aan 11. Hij kan daardoor efficiënter werken. In het ingenieurs-2 wordt
het aantal vakken beperkt tot 7. Deze worden geblokt gegeven. [n één van
deze blokken vindt het multidisciplinaire projectonderwijs plaats. Hierbij
wordt door studenten van de drie afstudeerrichtingen gezamenlijk aan een
landJnrichtingsplan gewerkt.
Tegelijkertijd wordt het vak Beheer aan het programma toegevoegd. Daar­
mee sluit de school aan op de behoeften in de praktijk aan afgestudeerden
met beheerskennis. In 1978 leidt dit tot een derde afstudeerdJfferentiatie, de
C-richting. De A-. B- en C-richtlng sluiten dan aan op de drie fasen waarin
Werken mei. de computer.
een groenobject zich kan bevinden. de ontwerpfase. de uitvoeringsfase en de
beheersfase. gevolgd door twee toetsingsweken .
slechts zeven verschillende vakken h
Herstructurering. naar een verhoging van de effectivit,
AI deze veranderingen zijn mogelijk (
Aan het eind der zeventiger jaren komt een nieuwe discipline de school
geving valt: de wel op hel hoger bei
binnen: de Informatica. De eerste computers worden meer als demonstratie­
het de hogescholen vrij hun studiepi
middel dan als werkapparaat gebruikt. Na een aanloopfase van enkele jaren
vullen.
vindt vanaf 1986 de automatiseringsdoorbraak plaats. Van het eerste tot en
met het achtste semester wordt een volledige integratie van het vak Infor­ Hoe in de komende jaren de samel
matica met vooral de beroepsgerichte vakken nagestreefd. Daartoe wordt studierichtingen Bosbouw en CultUl
reeds in de propedeuse veel Informatica-onderwijs gegeven. Agrarische Hogeschool in Velp gesta
Deze ontwikkeling vindt plaats ondanks de enorme bezuinigingen die op de bekend. Zeker is wel dat dit opnie\
school afkomen. Dit houdt in dat er een totale reorganiSatie van het onderwijs programma zal leiden.
aan vast zit.
Het studieprogramma wordt opnieuw kritisch doorgelicht. De vakken die
slechts een geringe bijdrage tot het bereiken van de onderWijsdoelstelling
leveren worden geschrapt of ernstig bekort. Andere vakken worden, evenals
Informatica. uitgebreid (Vegetatiekunde, Bedrijfskunde, Milieubeheer) of
nieuw aan het programma toegevoegd (Tekenvaardigheid, Tuinkunstge­
schiedenis) .
Activiteiten buiten de school worden uitgebreid. De cursusduur op de praktiJk­
school Arnhem wordt vier weken en de ontwerpers krijgen een schetsweek
en een buitenlandse studiereis van drie weken in het studieprogramma.
Ook de onderwljsstruc.tuur verandert. Het semestersysteem wordt verfijnd,
door het schooljaar te verdelen in vier perioden van elk zeven lesweken,

24
emester is de stageperiode en het 7e
r komt een doorstromingssysteem ,
ester een half jaar vertraging kunnen
!Itelijk twee keer per jaar gegeven.
1geveer even grote groep studenten
!mester worden vervolgens elk twee
in de propedeuse- en ingenieurs-1
er aan 16 vakken te geven, maar
er werken. In het ingenieurs-2 wordt
rorden geblokt gegeven. In één van
re projectonderwijs plaats. Hierbij
deerrichtingen gezamenlijk aan een

het programma toegevoegd. Daar­

n in de praktijk aan afgestudeerden
!en derde afstudeerdifferentiatie. de
!n dan aan op de drie fasen waarin
ltwerpfase, de uitvoeringsfase en de
t een nieuwe discipline de school
terS worden meer als demonstratie­
a een aanloopfase van enkele jaren
braak plaats. Van het eerste tot en
edige integratie van het vak Infor­
akken nagestreefd. Daartoe wordt
'onderwijs gegeven.
1e enorme bezuinigingen die op de
llale reorganisatie van het onderwijs
Werken met de computer.
gevolgd door twee toetsingsweken. In elke periode heeft de student nog
slechts zeven verschillende vakken te volgen. Op deze wijze wordt gestreefd
naar een verhoging van de effectiviteit.
AI deze veranderingen zijn mogelijk omdat de school onder een nieuwe wet­
geving valt: de wet op het hoger beroepsonderwijs. Volgens deze wet staat
het de hogescholen vrij hun studieprogramma naar eigen goeddunken in te
vullen.
Hoe in de komende jaren de samenwerking met en de afstemming op de
studierichtingen Bosbouw en Cultuurtechniek binnen de nieuw te vormen
Agrarische Hogeschool in Velp gestalte zal krijgen is op dil moment nog niet
bekend. Zeker is wel dat dit opnieuw tot een aanpassing van het studie­
programma zal leiden.

ritisch doorgelicht. De vakken die

eiken van de onderwijsdoelstelling
Tl. Andere vakken worden, evenals
. Bedrijfskunde, MIlieubeheer) of
(Tekenvaardigheid, TUinkunstge­

breid. De cursusduur op de praktijk­

ontwerpers krijgen een schetsweek
,eken in het studieprogramma.
~t semestersysteem wordt verfijnd,
perioden van elk zeven lesweken,
Criteria Voor de cursus Tuinaanleg/HOTA
overstaan van de vakdocenten een
[n een onderwijsorganisatie, die een bepaalde doelsteUing nastreeft, bevinden worden toegelaten. Door het grote
zich in het jaarprogramma verschillende momenten waarop getoetst moet wordt dit toelatingsonderzoek in c
worden in hoeverre de leerlingen of studenten aan (onderdelen van) deze psychologisch bureau. Tegenwoordi
doelstelling voldoen. Bij een toets behoort een beoordeling en een beoor­ meer gehouden. Wel kunnen, na ~
deling geschiedt aan de hand van bepaalde criteria. kandidaten worden afgewezen,
Door de jaren heen zijn de te hanteren criteria vaak onderwerp van gesprek
geweest. Immers. met de zwaarte van de criteria valt of staat het njveau en Criteria voor bevordering en exan
daarmee eigenlijk de 'naam' van de opleiding.
Criteria voor bevordering, slagen of
ment van de school. Het probleem
Criteria voor toelating.
Wanneer voldoet een leerling nog aa
Het begint al met de toelating. De leerling moel voldoen aan bepaaJde voor­ mag hij tekort schieten en in welke
waarden betreffende zijn vooropleiding om voor toelating in aanmerking te speciale criteria gesteld worden? Ho
komen. Bovendien moet hij tot voor kort toelatingsexamen doen om de Het verleden leert dat over het bov€
leraren in de gelegenheid te stellen te komen lot een oordeel. exarnenkanrudaten van de RTS w,
resultaten daarvan w rden vastgele!
lUJKsTUIlfBOUWScnOOL TE BOSKOOP Het onderstaande gedeelte komt uil
_!2.;ati~n ..~~-!n_~O~~_1941_ __ _
le!ërI.. liiënen .ii""rar.. nj)stërliiiiiis ---y; "1>.-'.
__!~2-___ kund!.. tll1~~~~~_..!-2 L
T T v 6 6 566
v v v 6 7 766
v V T 5 9 96 e
55177
5 3 556 3 5
v T V 5 5 37 6
4 2 6 1 1
6 6 7 1 e 5
66455
v v v 7 8 88 8
v v v 6 7 6 B 7
v v v 5 8 56 6
4 5 4 5 6
v v v 6 9 667

Voor de middelbare RTS bestaat het toelatingsexamen uit de vakken Neder­

landse taal, Rekenen, Aardrijkskunde. Frans, Duits, Engels. Opstel over tuin­
bouwen Kennis van tuinbouwgewassen. Van de beide laatste onderdelen Maar men is er niet als men de critel
doet de leerling zijn kennis op in het voorpraktljkjaar. Dit toelatingsexamen is lang is namelijk dat de criteria ook \
pas in 1970 afgeschaft. afgewezen die eigenJijk moeten sla!

26
 Voor de cursus Tuinaanleg/HOTA/HTO geldt dat de leerlingen zich ten

overstaan van de vakdocenten een dag lang moeten bewijzen, alvorens zij

,alde doelstelling nastreeft, bevinden worden toegelaten. Door het grote aantal aanmeldingen voor de RH5TL

~ momenten waarop getoetst moet wordt dit toelatingsonderzoek in de zeventiger jaren uitbesteed aan een

denten aan (onderdelen van) deze psychologisch bureau. Tegenwoordig wordt er geen extern toelatingsexamen

ort een beoordeling en een beoar­ meer gehouden. Wel kunnen, na gesprekken met de toelatingscommissie,

Ide criteria. kandidaten wor.den afgewezen.

riteda vaak onderwerp van gesprek

B criteria valt of staat het niveau en Criteria voor bevordering en examens.

:iding.
Criteria voor bevordering, slagen of zakken liggen 'Jast in het examenregle­

ment van de school. Het probleem is altijd het opstellen van deze criteria.

Wanneer voldoet een leerling nog aan de voorwaarden om te slagen? Waarin

~ moet voldoen aan bepaalde voor­ mag hij tekort schieten en in welke mate? Moeten er voor bepaalde vakken

)m voor toelating in aanmerking te speciale criteria gesteld worden') Hoe wordt er gecijferd?

ort toelatingsexamen doen om de Het verleden leert dat over het bovenstaande menig uurtje vergaderd is. De

Imen tol een oordeel. examenkandidaten van de RTS worden stuk voor stuk besproken en de

resultaten daarvan worden vastgelegd in de notulen.

BOSKOOP Het onderstaande gedeelte komt uit de notulen van 6 juli 1954.

_.Psuatue 1941
~nnIë--':-"'l~-"'I.-
L k4, ")r7D;; .u. ~/'~~f'J; ~J a.-. ~./û-L
~:.~!:._-!-2
/f;; :/t-7t7j ~~/fh:
6
7
5
7
6
6
6
rt~w. :~~ 1fUtt.k2~-;",-:.,1;,A"'7·
8
/Jf"~.- ~ 2&1~-4e-&.;:ZUI /~,,'; a_--'.kL.
9
7
9 8 e
/k"';;L. I ~.Jt1;/Uü/~Z~/~;~ Aktk.
6 ~ 5 "tt...ti6. .- I ~1ït( -:û4 ~ do.- .Á ./~.

~
5
1
3 7 6 /A'A7d}h{~,u;;·@, -tlkd..

~.i ~(j4tk./r-,1~

e
5
6
-
e
-
8
5
8
1~ 4
/f;-...ff,
ti! .44.. ~ba...
ti; ~ ;.4<o..Á.luL.
7
8
6
5
6
6
7
6 1r IJ. VI jJ~. ~~ --L:ti:~;-d û-o~.kd.. .
6 :!.UJ> .'kL~/' ~~ :uA H.'~ #.na:,./, 'U~
y. jJ~
ct ~H.ili ··'~#~·/t4~Y~/ffa"~.44..db.4...
9 6 6 7

atlngsexamen uit de vakken Neder·
ms, Duits, Engels, Opstel over tuin­
. Van de beide laatste onderdelen
praktijkjaar. Dit toelatingsexamen is
a!~~:*,br:'~U~~~/~a;4'J.
~. ~~/~~I#<tJY'#~;M.. ~ k~_
Maar men is er niet als men de criteria aUeen maar heeft opgesteld. Van be­
lang is namelijk dat de criteria ook werken, zodat geen kandidaten worden
afgewezen die eigenlijk moeten slagen of andersom. Bovendien gaat een

27
 xamenreglement uit van cijfers, maar wordt er niet in aangegeven hoe een praktijkjaar (het vierde jaar) moeter
leraar moet cijferen. Wanneer vindt een leraar een tentamen of een werkstuk met het volgende plan:
voldoende? Hoe zet hij zijn oordeel over een gemaakt werkstuk om in een a) er zal in de komende jaren lagel
cijfer? Hoe 'hard' is dit cijfer als het om een subjectief oordeel gaat? Hoe b) de studenten moeten op school ê
wordt de cijferbepaling dan gemotiveerd? vijf dagen een ontwerp een beç
maken
c) de studenten moeten naast hun
een 'thuisopgave' maken.
Aan deze vorm van beoordeling Is
Vooral onderdeel b wordt door de
zweelweek) . In 1967 wordt deze IJ,
werpopgave naast het praklijkwerl
1975 komt ook daar een eind aan.

Een gedeelle uan een beoordeling l.Jit d

Criteria voor de praktijk.

Het beoordelen van een ontwerpopdracht bijvoorbeeld is voor alle leerlingen

De praktijkwerkzaamheden vormen I
een indringende aangelegenheid. De leraar geeft een scherp oordeel waarÎn

en hogere beroepsopleidingen. De ,
hij de sterke én zwakke kanten van het ontwerp bloot legt.

zijn. Bij de praktijklessen op school i

Examenreglementen worden van tijd tot tijd bijgesteld, bijvoorbeeld bij het in­
Voor de praktijkweken elders. of de
voeren van nieuwe vakken of bij het vermoeden dat de electie niet juist is.
diensten of bedrijven ligt dat anders.
Dit bijstellen gebeurt naar twee kanten: er kan een versoepeling worden aan­
gemaakt. Het omgaan met deze afs(
gebracht en er kunnen zwaardere eisen gesteld worden.
komt omdat de werkzaamheden var
Dit laatste doet zich bijvoorbeeld voor in 1958 bij de HOTA. De lerarenverga·
]n sommige gevallen levert een vers<
dering constateert dat de bestaande criteria waaraan de studenten na het
praJüikant gesteld mogen worden ir

28

lordt er niet in aangegeven hoe een praktijkjaar (het vierde jaar) moeten voldoen aan de lichte kant zijn en komt
leraar een tentamen of een werkstuk met het volgende plan:
~r een gemaakt werkstuk om \n een a) er zal in de komende jaren lager worden gecijferd
n een subjectief oordeel gaat? Hoe b) de studenten moeten op school aan het eind van het jaar onder toezicht in
I? vIjf dagen een ontwerp, een beplantingsplan en een technische tekening
maken
.(; fN-UA.. Yz:>.kd ~ ~ c) de studenten moelen naast hun praktijkwerk gedurende het praktijkjaar
h.d ~.tL4IZ. ~ . een 'thuisopgave' maken.
Aan deze vorm van beoordeling is lange tijd vastgehouden.
~Ufo~~,
Vooral onderdeel b wordt door de studenten als een zware last ervaren (de
~, /Jtn:0~ d<M /JU.. zweetweek) , In 1967 wordt deze week weer afgeschaft. Ook de extra ont­
o~kPrn ~.vrn~ werpopgave naast het praktijkwerk leidt tot ongewenste werksituaties. In
LL'~ lJ1-<Ut- ':I~~ 1975 komt ook daar een eind aan.

d~~'Z:~~
v~k~ ~ 2'.~..d/

.. ~~~~..w ~~
r~I~~~&-'~­
~~qhc.~
~~~d/- ~7? t'J-óU
dJ/.J L.-#
,oH

9.v
~
7~..w
.~ ~~<IC/ ~
~~. ~~
~JfZ/ ~,--L
'9.d~~~ J~d ~~~

. .M .a:~ ~
~~~iXL
~~~1Zt~ ~;...v-~ ~ 4L;.~~. T--'- ­
3)~~~nJ~~ ~ ~;;:;:.L ~ ~~~.(
~&Ih4~,~~ ,4/~. ~ ~~~.-/~.~
~ l1Û P&.. trÁ-c7Lc ~'d.L .~;'~ ~;j~~'~/~~. ~
4IG;~~d~~ ~
~(~dJé"
~;p~ :?LfZ~~
ot
.~~~.~

~'0-~ ,;~
?4?4~ ,~pU Een ged~elte uan een beoordeling uit de beginjaren uan de HOTA
tLiU.o...aL.
Criteria voor de praktijk.
It bijvoorbeeld is voor alle leerlingen
De praktijkwerkzaamheden vormen een belangrijk onderdeel van middelbare
~ar geeft een scherp oordeel waarin
Dntwerp bloot legt. en hogere beroepsopleidingen. De criteria daarvoor mogen dan ook zwaar
zijn. Bij de praktijklessen op school is daar een directe controle op mogelijk.
lijd bijgesteld, bijvoorbeeld bij het in­ Voor de prakt\jkweken elders, of de praktijkperiodes van enkele maanden bij
moeden dat de selectie niet juist is.
diensten of bedrijven ligt dat anders. Daarover worden van te voren afspraken
r kan een versoepeling worden aan­
gemaakt. Het omgaan met deze afspraken is nog wel eens verschillend. Dat
gesteld worden.
komt omdat de werkzaamheden van de bedrijven soms ver uit elkaar lopen.
1958 bij de HOTA. De leraren verga­
In sommige gevallen levert een verschil van inzicht over de eisen die aan een
teria waaraan de studenten na het
praktikant gesteld mogen worden interessante discussies op, waaruit beide

29
partijen lering kunnen trekken. Het komt ook voor dat de school door on· Huisvesting
overbrugbare meningsverschillen met een praktijkadres breekt.
Een pelangrijke rol is hierbij weggelegd voor de mentor of leerpatroon . Hij Het bouwen van een nieuwe school
dient te beseffen dat de praktikant in opleiding is en het werken bij hem als als vroeger. In 1899 gaat het in eeJ
een stuk van die opleiding gezien moet worden. De praktikant hoopt van de Daar moet dan voor de volledigheid
mentor vakkennis op te steken en inzicht te k 'jgen in de menselijke verhou­ spronkelijke schoolgebouw niet mee
dingen binnen een bedrijf: Uit dien hoofde stelt ook hij zijn 'criteria'. Hij brengt zaal, een museum/leraarskamer er
echter ook wat mee: enthousiasme, een frisse kijk op het vakgebied en een van dit gebouw vindt plaats op 31 m
kritische instelling. Voor een mentor kan dit laatste verhelderend werken. 1899.
Als het tussen praktikant en mentor de spuigaten uitloopt wordt de school in­
geschakerd. Dit gebeurt van beide kanten. Onderstaand citaat is uit een brief
van een praktikant van de Middelbare.
"In de afgelopen 4 maanden heb ik daar niets meer bijgeleerd. Ik verdoe

daar mijn tijd, ondanks mijn lust mij verder te bekwamen in de werkzaam­

heden voorkomend in het boomkwekerijbedrijf.

lk schijn alle zwaardere karweitjes te moeten krijgen (bokken lossen e. d.).

Jan van Zomeren krijgt alle lichtere karweitjes (poten, lichte graafwerk.

zaamheden e.d.).

Op dit bedrijf is niet één vaste knecht aan te wijzen die daar langer dan

twee jaar heeft gezeten. Dit zal door diverse bedrijfssociologen als een

zwak punt in een bedrijf aangewezen kunnen worden en de oorzaak klmnen

wezen van gebreken als gebrek aan arbeidsvreugde en gevoel voor de

zaak.

Ik meen verder te weten dat er tussen mij en mijn leerpatroon een dermate

grote onverenigbaarheid in mentaliteit en culturele conceptie is ontstaan,

dat ik zowel voor mijn welzijn als dat van mijn patroon zou willen adviseren:

Een algehele breuk in de bestaande relatie. '

Een gesprek van de begeleidende leraar met beide bij het conflict betrokkenen
kan de lucht in sommige gevallen doen klaren. In andere situaties wordt de
tijd uitgezeten en is een nader onderzoek op zijn plaats om te beZien of het
praktijkadres en de mentor wel kunnen voldoen aan de criteria die de school De school aan het Reijerskoop.
stelt, of dat het om een incident gaat. De eerste winter.. hieraan voorafgaa
van het gemeentehuis gegeven.
In 1924 viJ)dt de eerste uitbreiding v.
vergroot en er komt een werkkamer
Vijf jaar later, op de school zitten ir
wordt het schoolgebouw opnieuw uit
Ook wordt de school dan voorzien"
In 19:35 wordt één van de leslokaler
onderzoek. (De voorloper van het p
Bij het drie-jarig worden van de scho
gebouw uit te breiden.

30
lt ook voor dat de school door on­ Huisvesting
n praktijkadres breekt.
voor de mentor of leerpatroon . Hij Het bouwen van een nieuwe school gaat tegenwoordig lang niet zo snel meer

leiding is en het werken bij hem als als vroeger. In 1899 gaat het in een half jaar!

JOrden. De praktikant hoopt van de Daar moet dan voor de volledigheid wel aan toegevoegd worden dat het oor­

: te krijgen in de menselijke verhou­ spronkelijke schoolgebouw niet meer omvat dan twee leslokalen, een teken­

t! stelt ook hij zijn 'cdteria' . Hij brengt zaal, een museum/leraarskamer en een directeurskamer. De aanbesteding

frisse kijk op het vakgebied en een van dit gebouw vindt plaats op 31 maart 1899, de in gebruikname in oktober

I dit laatste verhelderend werken. 1899.

luigaten uitloopt wordt de school in­
l. Onderstaand citaat is uit een brief

laar niets meer bijgeleerd. Ik verdoe

?rder te bekwamen in de werkzaam­
:erijbedrijf.
lOeten krijgen (bokken lossen e.d.J.
~arweitjes (poten, lichte graafwerk·

t aan te wijzen die daar langer dan

. diverse bedrijfssociologen als een
mnen worden en de oorzaak kun nen
arbeidsvreugde en gevoel voor de

'11ij en mijn leerpatroon een dermate

f en culturele conceptie is ontstaan,
n mijn patroon zou willen adviseren:
elatie."
net beide bij het conflict betrokkenen
klaren. In andere situaties wordt de
k op zijn plaats om te bezien of het
'oldoen aan de criteria die de school De school aan het Reijerskoop.
De eerste winter, hieraan voorafgaande, worden de lessen in de raadszaal

van het gemeentehuis gegeven.

In 1924 vindt de eerste uitbreiding van de school plaats. De tekenzaal wordt

vergroot en er komt een werkkamer bij.

Vijf jaar later, op de school zitten inmiddels meer dan honderd leerlingen,

wordt het schoolgebouw opnieuw uitgebreid, nu met maar liefst vier lokalen.

Ook wordt de school dan voorzien van electriciteit.

In 1935 wordt één van de leslokalen ingericht tol laboratorium voor grond­

onderzoek. (De voorloper van het proefstation).

Bij het drie-jarig worden van de school ontstaan er weer plannen het school­

gebouw uit te breiden.

 Het Ministerie wil daar evenwel niet op ingaan en denkt aan een nieuwe
In 1975 wordt achter de school de eel
school. [n 1957 worden zelfs aparte vergaderingen gehouden over de eisen
vinden zich een grote collegezaal, een I
die aan een nieuw gebouw gesteld moeten worden. Er gebeurt evenwel niets.
kleine lokalen, die ook als werkruirr
De school moet zich zien te redden in het steeds maar ouder wordende
worden _ Enkele jaren later wordt een
gebouwen in enkele barakken die aan de overzijde van de Valkenburgerlaan
instructielokalen en een koelcel aan hl
staan, naast het proefstation, dat inmiddels in een zelfstandig gebouw gehuis­
De school blijft evenwel groeien en opn
vest I . Wanneer de nood nog groter wordt, worden er ook [es en in de
Josephschool, extra lesruimte worden
Loods en de oude Maranathaschool gegeven.
In 1980 wordt ook dit probleem opgel
Eindelijk wordt er een perceel aan de Azalealaan gevonden waarop nieuw­
later nog een derde dependance. Met
bouw kan plaats vinden. Als de nieuwe school in 1972 in gebruik wordt geno­
kantine en 17 lokalen van verschilIene
men is het gebouw echter met 15 leslokalen, een gymnastiekzaal en een kan­
Vanaf dat moment tot op de dag van \
tine, al weer te klein. Daardoor moeten de noodgebouwen aan de Valken­
evenwicht met het aantal leerlingen en
burgerlaan nog in gebruik lijven.
ruimte voor docenten en studenten ka
daan. Omdat het aantal contacturen
staan er evenwel mogelijkheden I slok;
Zo zijn enkele leslokalen volledig ing,
het gebouw ook in 1988 optimaal vc
onderwijs daaraan stelt.

"L-'
I

Entree huidige schoolgebouw. Geautomatiseerd tekenen.

32
 op ingaan en denkt aan een nieuwe
vergaderingen gehouden over de eisen
.eten worden. Er gebeurt evenwel niets.
I in het steeds maar ouder wordende
1 de overzijde van de Valkenburgerlaan
ddels in een zelfstandig gebouw gehuis­
~r wordt, worden er ook lessen in de
gegeven.
~ Azalealaan gevonden waarop nieuw­
e school In 1972 in gebruik wordt geno­
)kalen, een gymnastiekzanl en een kan­
:en de noodgebouwen aan de Valken-
In 1975 wordt achter de school de eerste dependC;lnce gebouwd. Hierin be­
vinden zich een grote collegezaal, een bibl.iolheekzaal, één groot lokaal en zes
kleine lokalen, die ook als werkruimten voor docenten gebruikt kunnen
worden. Enkele Jaren later wordt een grote kas met praktijkruimten, twee
instructielokalen en een koelcel aan het gebouwencomplex toegevoegd.
De school blijft evenwel groeien en opnieuw moet in een lagere school, de St.
Josephschool, extra lesruimte worden bijgehuurd.
In 1980 wordt ook dit probleem opgelost door de bouw van een tweede en
later nog een derde dependance. Met deze uitbreidingen worden een grote
kantine en 17 lokalen van verschillende grootte aan he.! geheel toegevoegd.
Vanaf dat moment tot op de dag van vandaag is de lokalensitualie. redelijk in
evenwicht met het aantal leerlingen en studenten. Aan de behoefte tot werk·
ruimte voor docenten en studenten kan echter nog niet volledig worden vol­
daan. Omdat het aantal contacturen de laatste jaren is teruggelopen, ont­
staan er evenwel mogelijkheden leslokalen een andere bestemming te geven.
Zo zijn enkele leslokalen volledig ingericht als computerruimten, waardoor
het gebouw ook in 1988 optimaal voldoet aan de eisen, die het moderne
onderwijs daaraan stelt.
,I I
L.....
GeaulomatJseerd tekenen.
33

De vaste leraren in 1948:

Onderwijsgevend personeel
De hoofddoelstelling van een school
of staat met de aanwezigheid van 9
onderwijsinstelling wordt gewijzigd,
sen of moet er personeel bij kamer
een onderwijsorganisatie loopt steed
kelingen in de beroepspraktijk, om<
frontlijn van de ontwikkelingen bevi
Om het bovenbedoelde risico zo kiE
van de tuinbouwschool in Boskoop'
andere beroepsopleidingen, een eig
is er op gericht bij het onderwijsgevel
te betrekken. Hierdoor is de kloof, c
Jr. E.E. HarrTlsen Drs. P.J.S. ,JOl] Dijk; onderwijsprogramma. zo klein mag'
Het gevolg van dit beleid is dat de
beperkte groep vaste leraren en een
Dat dit soms nadelige consequentie
aan lokalen, wordt voor lief genom
In de beginjaren telt de schoollout.
Pas in 1903 wordt de eerste leraar il
het er nog maar zes. Er zijn dan ba

Pas in het begin van de zeventiger j

onderwijsgevende personeel plaats.
grote instroom van studenten op de
mogelijk specifieke docenten in voilE
lende algemene vakken. De traditiol
A. J. (Jan de Graaf Jr. L.H. Vreeling wel voor het grootste deel nog stE
verschillende werksituaties van deze
het voor de studenten interessant:
achtergrond tegen dezelfde problerr
Mede door het binnenkomen van e
relatie leerling-leraar of studenl-doce
Dit wordt bovendien bevorderd doo
De school speelt hier op in door ve{
van het onderwijs. De positieve kriti
docent meer open staat voor de mE

F. W, Vijgen (onderdirecteur) B. Kr mer

34
 Onderwijsgevend personee'l
De hoofddoelstelling van een school: het verzorgen van goed onderwijs, valt
of staat met de aanwezigheid van goed onderwijsgevend personeel. ftls de
onderwijsinstelling wordt gewijzigd, moet het personeel zich hieraan aanpas­
sen of moet er personeel bij komen. Hoezeer het bovenstaande ook geldt,
een onderwijsorganisatie loopt steeds het risico achter te blijven bij de ontwik­
kelingen in de beroepspraktijk, omdat het personeel zich meestal niet in de
frontlijn van de ontwikkelingen bevindt.
Om het bovenbedoelde risico zo klein mogelijk te houden, heeft de direclle
van de tuinbouwschool in Boskoop door de jaren heen, in afwijking van veel
andere beroepsopleidingen, een eigen aanstellingsbeleid gevolgd. Dit beleid
is er op gericht bij het onderwijsgevende personeel veel mensen uit de praktijk
te betrekken. Hierdoor is de kloof, die kan ontstaan tussen de praktijk en het
Drs. P.J.S "an Dijk onderwijsprogramma, zo klein mogelijk.
Het gevolg van dit beleid is dat de school het onderwijs verzorgt met een
beperkte groep vaste leraren en een grote groep part-timers en gastdocenten.
Dat dit soms nadelige consequenties heeft voor de roosters en de behoefte
aan lokalen, wordt voor lief genomen.
In de beginjaren telt de school louter part-timers!
Pas in 1903 wordt de· eerste leraar in volledige dienst ben oemd. In 1948 zijn
het er nog maar zes. Er zijn dan bovendien twaalf part-timers.

Pas in het begin van de zeventiger jaren vindt een sterke uitbreiding van het
onderwijsgevende personeel plaats. Dit wordt veroorzaakt door de sterk ver­
grote instroom van studenten op de RHSTL. Door deze uitbreiding wordt het
mogelijk specifieke docenten in volledige dienst aan te trekken voor verschil­
lende algemene vakken. De traditionele vormgevende vakken worden even­
Ir LH. VreeJrng wel voor het grootste deel nog steeds door part-timers gegeven. Juist de
verschillende werksituaties van deze docenten in hun hoofdbetrekking maakt
het voor de studenten interessant: docenten kijken met een verschillende
achtergrond tegen dezelfde problemen aan.
Mede door het binnenkomen van een grote groep jonge docenten wordt de
relatie leerling-leraar of student-docent een andere: De 'afstand' wordt kleiner.
Dit wordt bovendien bevorderd door het feit clat de. student mondiger wordt.
De school speelt hier op in door veel aandacht te schenken aan de evaluatie
van het onderwijs. De positieve kritiek van de student draagt ertoe bij dat de
docent meer open staat voor de mening van de student.

B. Kremer
 Drs. P.J.S. van Dijk
docent van 1943-1978
vakken: Plantkunde, Planteziekten
kunde, Scheikunde, Plantengeogra
He. Oecologie n Natuurkunclig{
Aardrijkskunde.

Sprong in het duister

Terugkijkend op mijn leraarschap ai
herinneringen naar boven, dat het n
eerste kennismaking met Boskoop
Duitse bezetting. 's Ochtends vroeg
een treinreis van ruim 12 uur een p
Lerare-n op de sportdag in 1979 Behalve veel blikkerend water was ,
nog steg. Door een toevallige pass<
In de loop der jaren is het aantal docenten dat voltijds of in deeltijd bij het
bleek te zijn. De volgende ochtend bE
onderwijs betrokken is geweest de grens van driehonderd ruim gepasseerd.
rurecteur van de RMTS (toen nog R
In 1988 alleen al is het aantal groter dan tachtig.
atiegesprek, waarop ik werd aangE
D man die deze laak het langst heeft vervuld mag hier niet ongenoemd blij­
Tevens werd mij enig onderzoek bij
ven. Dal is de heer Ir. E. E. Harmsen, die negenendertig jaar lang van 1932
geschjedde onderhands om de bezi
tot 1971 het vak Sierplantenkennis inhoud heeft gegeven.
Op een geleende fiets zonder ban<
Of mei de tegenwoordige VUT- e andere regelingen dit record ooit nog
huis voor mijn vrouw te zoeken. hl
wordt gebroken valt te betwijfelen.
Dr. Jacobi konden we echter een ~
Enkele oud-docenten kijken op de volgende pagina s kort terug op hun
Begin januari '43 werd ik dan voor
actieve periode op de school.
met mijn eerste les Scheikunde. Ik
alleen enige ervaring als assistent b
Drs. P. J. S. van Dijk 1943-1978
denten . Maar het viel mee, de leer!
A.J. van de Graaf 1945-1978 wel geen lammetjes, maar zeker gE
Ing. J. Meijers 1948-1983 esterkt door deze ervaring kon
F. J. Bre.ijer 1966-1986 doodmoe en hees van het praten, I
Ir. C. de.Rjjk 1967-1982 volgende dag na grondige voorber
W. W. Grootendorst 1968-1986 derdaad het geval, getuige het feit, I
Ing. H.1. Soet 1970-1983 roep van leraar heb uitgeoefend me

36
 Drs. P.J.S. van Dijk
docent van 1943-1978
vakken: Plantkunde, Planteziekten­
kunde, Scheikunde, Plantengeogra­
fie, Oecologie en Natuurkundige
Aardrijkskunde.

Sprong in het duister

Terugkijkend op mijn leraarschap aan de RMTS en RHSTL komen er zoveel
herinneringen naar boven, dat het moeilijk is daaruit een keuze te doen. Mijn
eerste kennismaking met Boskoop was in december 1942. dus tijdens de
Duitse bezetting. 's Ochtends vroeg venrokken uil Groningen, bereikte Ik na
een treinreis van ruim 12 uur een pikdonker Boskoop (verdulsteringsplicht)_
Behalve veel blikkerend water was er nauwelijks iets te z.ien en ik wist er weg
nog steg. Door een toevallige passant werd ik gegidst naar wat Hotel Neuf
lten dat voltijds of in deeltijd bij het
bleek te zijn. De volgende ochtend begaf ik mijn naar Dr. Jacobi, de toenmalige
; van driehonderd ruim gepasseerd.
directeur van de RMTS (toen nog HTS) aan het Reljerskoop voor een soLlicI­
n tachtig.
tatiegesprek, waarop Ik werd aangenomen.
:rvuld mag hier niet ongenoemd blij­
evens werd mij enig onderzoek bij het Proefstation opgedragen. Een en ander
ie negenendertig jaar lang van 1932
geschiedde onderhands om de bezettingsautoriteiten er buiten te houden.
Iud heeft gegeven.
Op een geleende fiets zonder banden rammelde ik door Boskoop om een
dere regelingen dit record ooit nog
huis voor mijn vrouw te zoeken, hetgeen niet lukte. Door bemiddeling van
Dr. Jacobi konden we echter een paar kamers huren.
gende pagina's kort terug op hun
Begin januari '43 werd ik dan voor de leeuwen geworpen (zo voelde ik het!)

met mijn eerste les Scheikunde. lk had nog nooit voor de klas gestaan, had

alleen enige ervaring als assistent bij het Plantkunde practicum voor de stu­

den ten. Maar het viel mee, de leerlingen (sommige ouder dan ik zelf) waren

wel geen lammetjes, maar zeker geen leeuwen.

Gesterkt door deze ervaring kon ik die eerste dag volbrengen. 's avonds

doodmoe en hees van het praten, maar met de prettige gedachte dat het de

volgende dag na grondige voorbereiding ook wel zou lukken. Dat bleek in­

derdaad het geval, getuige het feit, dat ik daarna tot mijn pensionering het be­

roep van leraar heb uitgeoefend met als hoofdvakken Planteziektenkunde en

Plantkunde. In deze periode zijn er meer dan 2000 leerlingen aan mij voorbij aspirant-leerlingen zich bekwamen ir
gegaan. en takken plukken streng verboden)
De Tuinbouwschool had in mijn beginjaren 3 parallelklassen, waarvan twee om na te gaan of de leerlingen wel
van de Nederlandse Afdeling en één van de Indische Afdeling, waarin leerlin­ over hen tevreden waren.
gen zaten van al of niet gerepatrieerde ouders uit Nederlands Oost-Indië. La­
ter werd de Indische Afdeling omgedoopt in Tropische Afdeling en nog later Langzamerhand groeide het aantal Ie
geheel opgeheven. De cursus was 2-jarig en telde zo'n 100 à 150 leerlingen. school aan het Reljerskoop te klein
Maar er waren honderden 'buitenleerlingen' die we nooit op school zagen, treft, maar ook de toestand van het
maar wel als leerling stonden ingeschreven. Daardoor waren ze vrijgesteld w.C. voor de jongens en één voor dl
van de Duitse Arbeitseinsatz; ze kregen een'Ausweis' waaruit bleek, dat ze lijkheid bleken vaak de zijmuur en (
w~rkzaam waren in de agrarische sector. De onderdirecteur dhr. Vijgen had Allemaal redenen om een riant sd
met instemming van Dr. Jacobi deze truc bedacht om ze uit handen van de Azalealaan Ie doen verrijzen. In de 1I
bezetters te houden. van 2-jarig tot 3-jarig uitgebreid. O(
De kennismaking met mijn collega's In de kleine leraarskamer (tevens biblIo­ later de HTO nam geslaag toe. Hier!
theek) was dusdanig, dat ik me er direct thuis voelde. We waren nog maar Kort voor mijn pensionering krege
met weinigen (8 à 9 mensen) er er heerste een prima sfeer. die soms echter studenten. Aan het voorbereidend
grondig werd bedorven oor de verpestende stank van dode ratten onder de Plantkunde en!of Planteziektenkun
vloer! De pauzes waren gezellIge momenten, waarbij ik in het begin heel wat Er is vooral in mijn laatste dienstjaren
waardevolle raadgevingen van oudere collega's heb ontvangen. naar het nieuwe gebouw als door df
De leerlingen moesten hun meegebrachte proviand buiten opeten en bij programma. waaraan we wel even r
slecht weer mochten ze dat doen in de benedengang van het gebouw, maar kijk nog steeds met veel plezier ten
onder geen voorwaarde in de lokalen. Pas veel later (na de oorlog) kwam er duister naar Boskoop heeft me nim
voor hen een koffie-automaat een echte kantine zou er pas komen in het
nieuwe gebouw aan de Azalea laan .
De schooltijden waren destijds niet mis: Ie klas 's ochtends school van 8.15­
12.15 uur en's middags van 13.30-18.00 uur werken op de tuin (kwekerij),
2e klas de tijden als de Ie klas, maar dan '5 ochtends tuin en 's middags
school (oh, oh, dat laatste lesuur 's middags!). Ook op zaterdag had de Ie
klas school en de 2e ldas tuin van 8,15-12.15 uur. Gymnastlek was verplicht
van 7-8 uur 's ochtends. En dan 's avonds nog hel huiswerk. Vooral in de tijd
van repetities hadden de leerlingen (maar ook de leraren) het niet gemakke­
lijk, maar men pikte het, hoewel er natuurlijk wel eens gekankerd werd. Het
is een tijdlang zelfs zo geweest, dat er in de proefwerkentijd (3x per jaar) op
het schoolgebouw een zwarte vlag werd uitgestoken, waarop mei grote witte
letters Ie lezen stond: ZWEETWEEK. Dan wist heel Boskoop hoe het er bij
ons voorstond.
Behalve een lesgevende taak hadden we als leraar ook nog andere werk­
zaamheden, zoals het bij toerbeurt maken van een jaarverslag van het wel en
wee van de school, het bijhouden van de bibliotheek (ondankbaar werk) en in
de zomer'vakantie' het waarnemen van het spreekuur, de telefoon wacht en
het surveiUeren bij de heestercursus in de schooltuin. Daar moesten de

38
r dan 2000 leerlingen aan mij voorbij
Iren 3 para lIelklassen, waarvan twee
1 de Indische Afdeling, waarin leerlin­
uders uit Nederlands Oost-Indië. La­
pt in Tropische Afdeling en nog later
g en telde zo'n 100 à 150 leerlingen.
1gen' die we nooit op school zagen,
!ven. Daardoor waren ze vrijgesteld
een 'Ausweis' waaruit bleek, dat ze
. De onderdirecteur dhr. Vijgen had
IC bedacht om ze uit handen van de
Ie kleine leraarskamer (tevens biblio­
t thuis voelde. We waren nog maar
S1e een prima sfeer, die soms echter
rlde stank van dode ratten onder de
tten, waarbij ik in het begin heel wat
ollega's heb ontvangen.
hte proviand buiten opeten en bij
lenedengang van het gebouw, maar
;lS veel later (na de oorlog) kwam er
:e kantine zou er pas komen in het
aspirant-leerlingen zich bekwamen in de kennis van de siergewassen (blaadjes
en takken plukken streng verboden). En dan niet te vergelen de 'tuincontrole'
om na te gaan of de leerlingen wel braaf op de tuin werkten en of de bazen
over hen tevreden waren.
Langzamerhand groeide het aantal leerlingen en leraren dusdanig, dat de oude
school aan het Reijerskoop te klein werd. Dit niet alleen wat de lokalen be­
treft, maar ook de toestand van het sanitair was erbarmelijk met slechts één
W.C. voor de jongens en één voor de leraren en de meisjes. Als uitwijkmoge­
lijkheid bleken vaak de zijmuur en de schooltuin uitkomst te bieden!
Allemaal redenen om een riant schoolgebouw plus dito schooltuin aan de
Azalealaan te doen verrijzen. In de loop der jaren was de cursus op de RMTS
van 2-jarig tot 3-jarig uitgebreid. Ook het aantal leerlingen op de HüTA en
later de HTü nam gestaag toe. Hiertussen bevonden zich steeds meer meisjes.
Kort voor mijn pensionering kregen we de RHSTL met enige honderden
studenten. Aan het voorbereidend jaar (later het propedeuse-jaar) gaf ik
Plantkunde en/ of Planteziektenkunde.
Er is vooral in mijn laatste dienstjaren veel veranderd, zowel door de verhuizing
naar het nieuwe gebouw als door de ingrijpende wijzigingen in het onderwijs­
programma, waaraan we wel even moesten wennen. Maar hoe het ook zij, ik
kijk nog steeds met veel plezier terug op mijn leraarschap; de sprong in het
duister naar Boskoop heeft me nimmer berouwd.

le klas ochtends school van 8.15­

'5
o Llur werken op de tuin (kwekerij).
jan 's ochtends tuin en 's middags
dags!). Ook op zaterdag had de Ie
2.15 uur. Gymnastiek was verplicht
; nog het huiswerk. Vooral in de tijd
r ook de leraren} het niet gemakke­
Irlijk wel eens gekankerd werd. Het
de proefwerkentijd (3x per jaar) op
lltgestoken, waarop met grote witte
n wist heel Boskoop hoe het er bij

e als leraar ook nog andere werk­

van een jaarverslag van het wel en
)ibliotheek (ondankbaar werk) en in
let spreekuur. de telefoon wacht en
de schooltujn. Daar moesten de

39

 Zo gezegd zo gedaan en langzam

techniek (ook praktijk) te geven, de
ten. Ook aan de toenmalige H.O.l
deed dat met veel plezier. Ik had el
A. J. van de Graaf
onderdelen en gaf, volgens mijn ze
verhuizing naar de nieuwe school, ,
docent van 1945-1978

meting sterk uitbreiden. Ik kreeg da

vakken: Natuurkunde, Grond.kennis,

lokaal met motoren, een frees en ,

Bemestingsleer, Boomteelt, Tuin­

meer inhoud geven aan de mechal

bouwtechniek en Mechanisatie.

pen werd door de amanuensis, de

tot ik in 1978 op mijn 65ste gepen:
Tot mijn spijt heb ik In cUe jaren me
Boskoop sterk werd verkort van hi
vond dat niet goed, want onze oud­
gehad, omdat ze ook praktisch ge5l
In al die 33 jaren is de verstandh
Les op het Waterlooplein geweest, al waren er wel eens botsin
cursus in Ede, waar ik de leerlingen
Het begon voor mij in 1945, vlak na de oorlog. Veel leerlingen Kwamen toen te houden.
van de adressen waar ze gedurende de oorlogsjaren in de praktijk onderge­ Zo langzamerhand vervreemd ik \l
doken hadden gezeten . Toen er een paar leraren vertrokken vroeg de toen­ weinig leraren zijn die ik persoonlijk
malige directeur, de heer Jacobi mij of ik geen zin had ook aan de Tuinbouw­
eenmaal wanneer Je ouder wordt.
schoolles te komen geven. Dit deed ik namelijk al enkele jaren aan de Tuin­
En nu met al die nieuwe veranden
bouwavondcursus.
houden maar ik wens de school h(
Na enige aarzeling stemde ik toe en zo begon mijn loopbaan aan de Rijks

Tuinbouwschool. In die tijd bestond de Tropische richting nog, want het zag

er naar uit dat een groot deel van onze oud-leerlingen nog naar het toen­

malige Nederlands Oost-Indiê zou kunnen gaan om daar in de cultures te

gaan werken, zoals het al vele jaren vóór de oorlog het geval was geweest.

Er was toen een aantal leerlingen dat al in Indië geweest was en nu, uit

Japans gevangenschap teruggekomen, zo spoedig mogelijk met een diploma

naar Indië terug wilde gaan. Zij wisten wat ze wilden en het was bijzonder

prettig hen les te geven.

Ik startte met het lesgeven in Grondkennis, Bemestingsleer en Natuurkunde

en Bloementeelt. Later kwam daar ook nog Boomteelt bij.

De school bloeide in de jaren '50 en '60 onder de leiding van de onderdirec­

teur, de heer Vijgen, gesteund door het vaste lerarencorps, bestaande uit de

heren Van Dijk, Geurtsen, Van de Graaf, Harmsen, Oortgiesen en Wever.

Ik bleef in de hiervoor genoemde vakken les geven tot het vak Tuinbouw­

techniek ingevoerd werd en de directeur tegen mij zei: "Jij bent het meest

technisch van alle leraren en nu moet jij maar naar de Lerarenopleiding in

Wageningen (later Ede) gaan, aan het Instituut van Tuinbouwtechniek, dan

kun jij die lessen geven."

40
 Zo gezegd zo gedaan en langzamerhand kreeg ik zoveel uren Tuinbouw­

techniek (ook praktijk) te geven, dat ik de andere vakken moest laten schie­

ten. Ook aan de toenmalige H.O.T.A. werd dit vak door mij gedoceerd. Ik

deed dat met veel plezier. Ik had een hele verzameling aangelegd van oude

onderdelen en gaf. volgens mijn zeggen, les ,.,op het Waterlooplein" . Na de

verhuizing naar de nieuwe school, waar meer ruimte was, kon ik mijn verza­

meling sterk uitbreiden. Ik kreeg daar de beschikking over een ruim praktijk.

lokaal met motoren, een frees en zelfs een kleine trekker. Ik kon toen nog

meer inhoud geven aan de mechanisatielessen, waarbij ik uitstekend gehol­

pen werd door de amanuensis, de heer Kraak. Ik ben daarmee doorgegaan

tot ik in 1978 op mijn 65ste gepensioneerd werd.

Tot mijn spijt heb ik in die jaren meegemaakt, dat de praktijk bij de 'baas' in

Boskoop sterk werd verkort van halve dagen tot enkele uren per week. Ik

vond dat niet goed, want onze oud-leerlingen hadden altijd een goede naam

gehad, omdat ze ook praktisch geschoold waren.

In aJ die 33 jaren is de verstandhouding met de leerlingen meestal goed

geweest, al waren er wel eens botsingen tijdens de tweeweekse mechanisatie­

CUJSUS in Ede, waar ik de leerlingen ook, of juist, 's nachts in toom moest zien

.orlog. Veel leerlingen kwamen toen te houden .

borlogsjaren in de praktijk onderge­ Zo langzamerhand vervreemd ik wel van de school, omdat er nog maar

Ir leraren vertrokken vroeg de toen­ weinig leraren zijn die ik persoonlijk goed gekend heb, maar zo gaat dat nu

geen zin had ook aan de Tuinbouw­ eenmaal wanneer je ouder wordt.

amelijk al enkele jaren aan de Tuin­ En nu met al die nieuwe veranderingen kan ik het helemaal niet meer bij­

houden, maar ik wens de school het allerbeste in de toekomst toe.

begon mijn loopbaan aan de Rijks

-TOpische richting nog, want het zag
oud-leerUngen nog naar het loen­
en gaan om daar in de cultures te
r de oorlog het geval was geweest.
11 in Lndië geweest was en nu, uit
) spoedig mogelijk met een diploma
!Jat ze wilden en het was bijzonder

is, Bemestingsleer en Natuurkunde

nog Boomteelt bij.

;mder de leiding van de onderdirec­

laste lerarencorps, bestaande uit de

(, Harmsen, Oortgiesen en Wever.

n les geven tot het vak Tuinbouw­

. tegen mij zei: "Jij bent het meest

maar naar de Lerarenopleiding in

Istiluul van Tuinbouwtechniek, dan

Ing. J. Meijers F. J. Breijer

leerling van 1938-1946 docent van 1966-1986
part-time docent van 1948-1983 vak: Theorie en praktijk van
vakken: Ontwerpen, Techniek van Aanleg en Onderhoud
Aanleg en Onderhoud en Beplan­
tingsleer.

Een lang verblijf, maar een korte zucht De praktijk

Een terugblik op het 45-jarlg verblijf aan de tuinbouwschool betekent een
Oe zogenaamde bazenpraktijk hee
terugblik op een periode met verschillende directies (Moerlands, Jacobi,
belangrijke rol gespeeld. Reeds voo
Dorsman en Van den Hoek), een gestaag groeiend aantal collega's en
belangrijk onderdeel van de opleidi
natuurlijk de vele studenten. . '.
voort.
En juist dje ervaringen met de studenten van de HOTA (RHSTL) en de
Tot ongeveer 1968 was de school I

RMTS zijn de beste herinneringen.

schooljaar begon op 1 apriL Dit hiel
Op zaterdag stond je daar in weer en wind in het Kralingse Bos landmeet­
toeleverende school en het nieuwe sc
Iessen te verzorgen voor de leerlingen van de Middelbare. Die lessen moesten
den. Deze 8 maanden moesten de t
altijd doorgang vinden en zo leerde je je pappenheimers goed kennen. Het
een praktijkstage. Deze voorpraktijk \
doorzettingsvermogen en/of het inzicht was goed te meten.
voor ze gekozen hadden. Voor de !
Op de HOTA waren de vrije opdrachten en de tien.dagen durende landrneet·
door de ongemotiveerde toekomstig
proeven de hoogtepunten van elk cursusjaar. En dan niet te vergeten de
praktijk moest een verslag geschrevi
tweejaarlijkse, door de studenten zelf georganiseerde veertiendaagse zomer­
toelatingsvoorwaarden had voldaan.
excursies in het buitenland. Die HOTA was toch een fantastisch instituut,
Eenmaal op school werd er een pra~
mede en vooral door het intensieve contact tussen studenten en hun begelei­
men 's morgens of 's middag moe:
ders. De interesse was zo groot dat het overleg vaak tot in de kleine uurtjes
want alleen aanwezig zijn was niet vo
uitliep.
heden werd volledig aan de leerpatr
eens moeilijkheden meI zich mee bI
Hoewel Ik een lange tijd bij de school betrokken ben geweest, is het zo snel
ander, dan zocht hij de oorzaak noo
gegaan als ware het een zucht. Dat komt door het plezier waarmee ik al die
baas. Dat zijn prestaties lager waren
jaren gewerkt heb.
bad als voordeel, dat de leerling het ~
kon volgen en bij gewassen, welke lal
achtereen. Het nadeel was, dat de Ie
windkracht 6 buiten had staan zwo~
moeite had om zijn ogen open en zi

42

te zucht
,n de tuinbouwschool betekent een
ende directies (Moerlands, Jacobi,
staag groeiend aantal collega's en
en van de HOTA (RHSTL) en de
rind in het KraJingse Bos landmeet·
1 de Middelbare. Die lessen moesten
, pappenheimers goed kennen. Het
was goed te meten.
en de tien.dagen durende landmeet­
usjaar. En dan niet te vergeten de
)rganiseerde veertiendaagse zomer­
was toch een fantastisch instituut,
~ct tussen studenten en hun begelei­
)ver1eg vaak tot in de kJeine uurtjes
~trokkenben geweest, is het zo snel
I door het plezier waarmee ik al die
F. J. Breijer
docent van 1966-1986
vak: Theorie en praktijk van
Aanleg en Onderhoud
De praktijk
De zogenaamde bazenpraktijk heeft bij de RMTS in Boskoop aJtijd een
belangrijke rol gespeeld. Reeds voor de Tweede Wereldoorlog was dit een
belangrijk onderdeel van de opleiding en dit zet zich heden ten dage nog
voort.
Tot ongeveer 1968 was de school een 'aprIlsehooi', d.W.Z. dat het nieuwe
schooljaar begon op 1 april. Dit hield in, dat tussen het eindexamen van de
toeleverende school en het nieuwe schooljaar een periode zat van ± 8 maan­
den. Deze 8 maanden moesten de toekomstige leerlingen dan opvullen met
een praktijkstage. Deze voorpraktijk was een kennismaking met het vak waar­
voor ze gekozen hadden. Voor de school was dit een selectiemiddel waar­
door de ongemotiveerde toekomstige leerling vanzelf afviel. Van deze voor­
praktijk moest een verslag geschreven worden. als controle of men aan de
toelatingsvoorwaarden had voldaan.
Eenmaal op school werd er een praktijkadres in Boskoop aangewezen. waar
men 's morgens of 's middags moest gaan werken. Ik zeg expres 'werken',
want alleen aanwezig zijn was nJet voldoende. De beloning van de werkzaam­
heden werd volledig aan de leerpatroon (de baas) overgelaten, hetgeen wel
eens moeilijkheden met zich mee bracht. Als de één minder kreeg dan de
ander, dan zocht hij de oorzaak nooit bij zichzelf, maar had hij altijd een rot­
baas. Dat zijn prestaties lager waren, kwam nooit bij hem op. Deze praktijk
had als voordeel, dat de leerling het groei- en produktieproces hel gehele jaar
kon volgen en bij gewassen, welke langer op de tuin stonden, zelfs meer jaren
chtereen. Hel nadeel was, dat de leerling, die 's morgens een uur of vier bij
Windkracht 6 buiten had staan zwoegen, 's middags in het lokaal wel eens
moeite had om zijn ogen open en zijn hersens bij de les te houden.
43
Deze praktijk werd zowel door de Middelbare als door de Hogere gedaan. Het maken van verhardingen en h,
Door de toeloop van studenten aan de Hogere en de uitbreiding van het heden gebeurde in een soort zandl
studiepakket kwam er in 1970 een eind aan deze praktische activiteiten. waardoor het vooral in de winter
In 1972 werd van hogerhand een eind gemaakt aan de uitzonderingspositie ook voor de lerarentJ.
van Boskoop, wat de praktijk betreft. De school moest zich aanpassen aan de Omstreeks die jaren werd ook he
landelijke regeling. Er waren twee mogelijkheden: een aaneengesloten mens Onderhoud vonden plaats il
periode van enige weken of 1 dag per week. Voor het laatste werd gekozen, gereedschap, zoals maaimachines.
omdat de leerling dan alsnog een heel jaar op het bedrijf kon zijn. Hij kreeg leend bij vrienden en kennissen 0
dan wel niet het beeld van een jaar-rond cultuur maar kon door eigen waar­ aanwezig was. Snoeitentamens we
neming, zich hiervan toch een redelijk beeld vormen. soenen en de tentamens Aanleg ir
Door de grote toeloop van leerlingen werd het steeds moeilijker om deze op Door een regelmatige aanschaf va
de Boskoopse bedrijven te plaatsen. Om dit op te vangen werd de praktJjk beerd de ontwikkeling in de prakti
van de examen klas verplaatst naar bedrijven in hun woonomgeving. Voor de groepsgrootte echter meegroeide, \
A en O·leerlingen ontstond hierdoor de mogelijkheid om het laatste jaar beperkingen opgelegd betreffende
praktijk te doen In hun eigen richting en woonomgeving. Daarom moest deze het hydraulische gereedschap. De
praktijk op maandag of op vrijdag gedaan worden, waardoor diverse werk­ bouwpraktijkschool in Schaarsberg,
zaamheden wel eens de mist in gingen. De controle op deze werkzaamheden gingen.
werd wat moeilijker, omdat de adressen verspreid lagen over heel Nederland . AI met al heb ik een ontwikkeling m
Naast de praktijk in Boskoop of in Nederland moet de leerling ook nog een ling alleen maar ten goede is gekOI
periode van 6 weken werken in het buitenland. De leerlingen moeten hier­
voor alles zelf regelen en zijn vrij in welk land zij willen gaan werken. Door
deze stage komen zij in aanraking met de gewoontes en werkwijzen in het
land van hun keuze. Tevens kunnen zij een vergelijking maken met de werk­
methoden in ons land.
Dan de praktijklessen op school. Door ruimtegebrek bij de school in de
Valkenburgerlaan, waren deze lessen in de zestiger jaren beperkt tot praktIjk­
lessen Landmeten. Deze werden gehouden in het Kralingse Bos en de leerlingen
moesten maar zien hoe ze daar kwamen. [n 1966 werd kontakt opgenomen
met de toenmalige chef van de Plantsoendienst van de gemeente Boskoop,
de heer Klooster, om deze lessen te verplaatsen naar Boskoop. Hij had er
geen bezwaar tegen en Sindsdien worden deze lessen gegeven in Boskoop.
[n dat jaar werd ook begonnen met het vak Praktische Plantenkennis. Menig
Boskoper vroeg zich af wat er aan zijn tuin voor bijzonders was, als er een
groep studenten op de stoep naar zijn planten stond te kijken.
[n de winter werden de lessen vervangen door snoeilessen, waarbij de ge­
meente het klimmateriaal en de bomen beschikbaar stelde. Daar deze lessen
ook op zaterdag werden gehouden, gebeurde het wel eens dat de politie
poolshoogte kwam nemen, om te kijken wat er eigenlijk aan de hand was.
Vanaf 1972, na de ingebruikneming van de nieuwe school, werden de
praktijklessen A en 0 gegeven op het schoolterrein. Al spoedig bleek dat deze
ruimte ook niet toereikend was, waardoor opnieuw uitgeweken moest wor­
den naar de gemeentelijke plantsoenen.

44
~Ibare als door de Hogere gedaan. Het maken van verhardingen en het verrichten van andere aanlegwerkzaam­

Hogere en de uitbreiding van het heden gebeurde in een soort zandbak, totdat in 1977 de kas werd gebouwd,

aan deze praktische activiteiten. waardoor het vooral in de winter wat prettiger werd voor de leerlingen (en

emaakt aan de uitzonderingspositie ook voor de leraren!).

,chooi moest zich aanpassen aan de Omstreeks die jaren werd ook het tentamen Praktijk ingevoerd. De tenta­

3gelijkheden: een aaneengesloten mens Onderhoud vonden plaats in het Rosarium. Het daarvoor benodigde

lek. Voor het laatste werd gekozen, gereedschap, zoals maaimachInes, werd door de leraren links en rechts ge­

.ar op het bedrijf kon zijn. Hij kreeg leend bij vrienden en kennissen omdat op school niet voldoende materieel

cultuur, maar kon door eigen waar­ aanwezig was. Snoeitentamens werden ook gehouden in de gemeenteplant­

~Id vormen. soenen en de tentamens Aanleg in de schooltuin en kas.

Door een regelmatige aanschaf van gereedschap en machines werd gepro­

rd het steeds moeilijker om deze op

beerd de ontwikkeling in de praktijk bij te houden _Doordat de gemiddelde

I dit op te vangen werd de praktijk

groepsgrootte echter meegroeide, werd dit steeds moeilijker. Ook werden er

len in hun woonomgeving. Voor de

beperkingen opgelegd betreffende het werken met de motorkettingzaag en

~ mogelijkheid om het laatste jaar

het hydraulische gereedschap. Deze laatste werden behandeld bij de Bos­

loonomgeving. Daarom moest deze

bouwpraktijkschoolin Schaarsbergen, waar de leerlingen 14 dagen naar toe

m worden. waardoor diverse werk­

gingen.

Ie controle op deze werkzaamheden

AI met al heb ik een ontwikkeling meegemaakt, die de vakkennis van de leer­

erspreid lagen over heel Nederland.

ling alleen maar ten goede is gekomen.

r1and moet de leerling ook nog een

enland. De leerlingen moeten hier­
, land zij wilJen gaan werken. Door
ie gewoontes en werkwijzen in het
en vergelijking maken met de werk­

ruimtegebrek bij de school in de

ie zestiger jaren beperkt tot praktljk­
nin hetKralingse Bos en de leerlingen
[n 1966 werd kontakt opgenomen
ndienst van de gemeente Boskoop,
plaatsen naar Boskoop. Hij had er
, deze lessen gegeven in Boskoop.
ak Praktische Plantenkennis. Menig
uin voor bijzonders Was, als er een
lanten stond te kijken.
:n door snoeilessen , waarbij de ge­
ieschikbaar stelde. Daar deze lessen
oeurde het wel eens dat de politie
wat er eigenlijk aan de hand was.
an de nieuwe school, werden de
ooiterrein . AI spoedig bleek dat deze
or opnieuw uitgeweken moest wor-
 Maar eerst was er nog op 1 septer
kamer bleek een klein rom meUg ka!
gebouw. Twee wanden met bîbliol
handjevol leraren. [n datzelfde gebc
met een 'geit' in de tuin, waren ook c
Ir. C.J. de Rijk
Zo ben ik in Boskoop begonnen: elk
part-time docent van 1967-1982
de kJassen 2 en 4 van de HTO.
vakken: Bouwkuode, Schetsen en
AI heel kort na mijn start in Baskc
Civiele Techniek.
kwam er een nieuwe directeur: ir. A
ik 15 jaar aan de school mogen lesgl
altijd met heel veel plezier. Ik vond I
brengen van mijn vakgebied: bouwku
zoals die bij tuinaanleg en landscha,
Naast mijn 'full-tlme-baan' als welE
Technische Hogeschool te Delft heb
als een prettige afwisseling in een hE
Boskoop is voor mij rnog steeds: de school! loop van de jaren het systeem aan
een schools systeem met jaarklass~
Het kan nuttig zijn in het leven om af en toe even stille staan en achterom te examen, naar een universitair sem
kijken. Voor de nog actieve mens om zich af te vragen: Waar ben ik mee verschillende vakken en met halfjaa
bezig? en voor de oudere mens, de 65 + er, die al niet meer actief deelneemt Ik denk nog met veel genoegen teru~
aan het arbeidsproces: Wat heb ik gedaan? king, waarbij ik met de heer Kant he
De vraag om een bijdrage aan het boekje bij het jubileum van de Rijkstuin­ door goede voorbereiding en gedegel
bouwschool te Boskoop brengt mij tot deze terugblik. De sfeer op school wordt sterk beç
Bij de naam Boskoop komen bij mij als oud-leraar (nu al weer een aantal contacten met andere leraren. De c
jaren 65 + er) weer goede en aangename heünneringen uit mijn steeds groter leiding van het duo Van den Hoek ~
wordend verleden naar boven. En zulke prettige herinneringen zijn dan nu indruk van een prettige en goede sj
een niet onbelangrijk stuk van het leven. aan comfort in de eerste jaren in het c
Wanneer iJ< de naam Boskoop hoor is dat voor mij: de school. Nu nóg. Ik heb de school in de loop der jar
Van mijn vroegere aardrijkskundelessen wist ik dat die plaats er was en waar schooltje in een oud gebouw. via nel
zij lag. En dat men er wat te maken had met de tuinbouw, dat was alles. lessen en examens} tot een groc
Tot 1967, toen is daar verandering in gekomen. Toen is mijn relatie met de gebouwencomplex, ook weer met cl
school begonnen. Lk herinner me nog goed dat op donderdag 10 augustus Hieraan terugdenkend constateer i.
1967 ir. J. Pilon, die ik al kende van de eind-veertiger-jaren, toen wij beiden Boskoop toch wel snel erg veel is v'
als assistent bij de Afdeling der Weg- en Waterbouwkunde verbonden Waren betreft, maar ook in het onderwijssy;
aan de Technische Hogeschool te Delft, mij opbelde of ik niet een paar uur Terugkijkend op mijn Boskoopse tijd
Bouwkundelessen in Boskoop aan de HTO wilde geven. gen: het was er erg prettig werken. J
Ik heb me toen wel afvraagd (ik wist niet eens wat de HTO was) wat ik als contacten met collega-leraren en stu
civiel-ingenieur, met destijds een niet al te best cijfer voor Plantkunde, op een En als ik nu, meer dan 6 jaar na mijn af~
agrarische school zou moeten gaan doen. Na een wat aarzelende bewilliging coll.ega-Ieraar ontmoet en ik vraag: ~
had ik op 21 augustus een gesprek met de toenmalige directeur Ir. Dorsman probleem wat ik daarmee bedoel: Bo!
en de adjunct-directeur Kant: Ik werd op zaterdag 9 september om 8.15 uur
verwacht voor mijn eerste lessen aan de HTO.

46
 Maar eerst was er nog op 1 september een leraarsvergadering. De leraars­

kamer bleek een klein rommelig kamertje te zijn in een erg oud en vervallen

gebouw. Twee wanden met bibliotheekboeken, wat oud meubilair en een

handjevol leraren. In datzelfde gebouw, een oude villa vlak bij een bruggetje

met een 'geit' in de tuin, waren ook de leslokalen. Alles even oud en vervallen.

Zo ben ik in Boskoop begonnen: elke zaterdagmorgen van 8.15 tot 13.30 uur

de klassen 2 en 4 van de HTü.

AI heel kort na mijn start in Boskoop vertrok de directeur ir. Dorsman en

kwam er een nieuwe directeur: ir. A. P. van den Hoek. Onder zijn leiding heb

ik 15 jaar aan de school mogen lesgeven en ik wil daar direct aan toevoegen:

allijd met heel veel plezier. [k vond het prettig de studenten wat bij te mogen

brengen van mijn vakgebied: bouwkundige en waterbouwkundige constructies,

zoals die bij tuinaanleg en landschapsinrichting aan de orde kunnen komen.

Naast mijn 'full-Ume-baan' als wetenschappelijk hoofdmedewerker aan de

Technische Hogeschool te Delft heb ik het lesgeven in Boskoop altijd ervaren

als een prettige afwisseling In een heel andere onderwijssfeer, ook al is in de

de school! loop van de jaren het systeem aan de RHSTL in Boskoop omgewerkt van

een schools systeem met jaarklassen en éénmaal per jaar een overgangs­

be even stil te staan en achterom te examen, naar een universitair semestersysteem , met blokcolleges voor de

Ich af te vragen: Waar ben ik mee verschillende vakken en met halfjaarlijkse tentamen- en examenregelingen.

~r, die al niet meer actief deelneemt Ik denk nog met veel genoegen terug aan mijn eigen bijdrage aan die omwer­

,n.') king, waarbij ik met de heer Kant heel wat uren heb zitten puzzelen om alles

e bij het jubileum van de Rijkstuin­ door goede voorbereiding en gedegen uitwerking ook soepel te laten verlopen.

~ze terugblik. De sfeer op school wordt sterk bepaald door de schoolleiding en door de

oud-leraar (nu al weer een aan lal contacten met andere leraren. De goede contacten met de collega's en de

herinneringen uit mijn steeds groter leiding van het duo Van den Hoek - Kant hebben bij mij vanaf het begin de

prettige herinneringen zijn dan nu indruk van een prettige en goede sfeer steeds versterkt, waarbij het gebrek

aan comfort in de eerste jaren in het oude gebouw ruimschoots werd vergoed.

at voor mij: de school. Nu nóg. Ik heb de school in de loop der jaren zien uitgroeien van een klein HTO­

.vist Ik dat die plaats er was en waar schooltje in een oud gebouw, via nevenruimten in 'de Loods' en elders (voor

meI de tuinbouw, dat was alles. lessen en examens) tot een groot RHSTL-schoolbedrijf in een nieuw

komen . Toen is mijn relatie met de gebouwencomplex, ook weer met de noodzakelijk geworden bijgebouwen.

led dat op donderdag 10 augustus Hieraan terugdenkend constateer ik dat er tijdens mijn aanwezigheid in

~ind-veertiger-jaren, toen wij beiden Boskoop toch wel snel erg veel is veranderd, niet alleen wat de gebouwen

rVaterbouwkunde verbonden waren betreft, maar ook in het onderwijssysteem.

mij opbelde of ik niet een paar uur Terugkijkend op mijn Boskaapse tijd van ruim 15 jaar kan ik alleen maar zeg­

ro wilde geven, gen: het was er erg prettig werken. Ik heb er veel prettige herinneringen en

I eens wat de HTO was) wat ik als contacten met collega-leraren en studenten aan overgehouden.

best cijfer voor Plantkunde, op een En als ik nu, meer dan 6 jaar na mijn afse heid van de RHSTL, soms Tl og een ou d­

. Na een wat aarzelende bewilliging collega-leraar ontmoet en ik vraag: Hoe is het in Boskoop? Dan is het geen

te toenmalige directeur ir. Dorsman probleem wat ik daarmee bedoel: Boskoop is voor mij nog steeds: de school!

zaterdag 9 september om 8.15 uur

HTO.
 wordt onthouden door de leerling zij
te maken hebben, maar we) belan!
periode.
De laatste 10 jaar heb ik in alle RMT
w. W. Grootendorst
waren wel m'n allerfijnste jaren. Voo
docent van 1968·1986
nooit genoeg over een plant kon vert
vakken: Plantenkennis, Bloemen­
vroeg: "Moet ik dlt allemaal weten?'
teelt. Boomteelt, Bemestingsleer.
jij niet." De bedoeling was, dat hij gin
Bodemkunde.
al of niet belangrijk was.
Het leven is aan verandering onderh
weest. Zo verandert er ook veel in c
Eén ding blijft bij alle vernieuwingen
waannee men het vak, dat men on,
bruikt wordt. Bovendien Is het van b,
ook de interesse in de leerling, voon
wezig is.
"Moet ik dit allemaal weten?" ..Nee, jij niet" ... Vooral bij het ouder worden gaat I
kennis, die men wil overbrengen en
Met zeer veel plezier denk ik terug aa-n mijn tijd als leraar, vooral omdat il~ een veel belangrijker plaats en raakt heIl
vak mocht geven, waarin toch wel de meeste leerlingen geïnteresseerd gekregen en/of dat hem door zijn ijl
waren, namelijk Plantenkennis. Ik heb nooit leraar wiJlen worden, m,
T oen ik op school begon kregen alle nieuwe leerlingen nog 9 maanden voor­ plezier mijn lessen gegeven.
praktijk op een kwekerij en volgden ze een ursus Plantenkennis in de grote
vakantie. Eenmaal op school werkten de leerlingen '5 morgens van half acht
tot twaalf UUT bij de baas en gingen ze 's middags tot zes uur naar school. Heel
begrijpelijk was dan natuurlijk dat een leerling je ijverig voorbereide les wel
eens op een andere manier aanhoorde dan je had gewild, omdat de slaap
machtiger was dan jouw theorie en wellicht je stemgeluid, zijn gevulde maag
en vermoeidheid aansloten op wat de natuur in de mens behoefde: rust.
Plantenkennis was omstreeks 1973 wat moeilijk te doceren. doordat de oude
schooltuin aan het verdwijnen was en in de nieuwe schooltuin te weinig en te
kleine plan ten voork wa men.
Het aantal zomerbloemen kwam niet hoger dan 50 stuks, die ik zelf zaaide.
Met de cultivator en hark tussen de struiken maakte Ik 50 stroken grond van
2-4 m. bij 1 dm. zaaiklaar, zaaide vervolgens het zaad, na 4-6 weken schof­
felde ik nog driekwart weg en de rest stond dan in augustus-september in
bloei.
Gelukkig gaat het momenteel voor de leraar Plantenkennis heel wat gemakke­
lijker. Bovendien moest je als leraar Plantenkennis ook nog voor naam­
bordjes zorgen, niet alleen bij de zomerbloernen, maar ook bij de loofhout­
gewassen en coniferen_ Het ging allemaal wat gemoedelijker en eenvoudiger.
Het belangrijkste van de tijd, die de leerling op school doorbrengt, is mijns
inziens de vorming_ Er wordt wel veel geleerd en gewerkt, maar wat het beste

48
 wordt onthouden door de leerling zijn veelal zaken, die met de lesstof weinig

te maken hebben, maar wel belangrijk zijn voor het leven na de school­

periode.

De laatste 10 jaar heb ik in alle RMTS-klassen Plantenkennis gegeven en dal

waren wel m'n allerfijnste jaren. Vooral als er leerlingen bij waren. aan wie je

nooit genoeg over een plant kon vertellen. En als er eens een leerling was, die

vroeg: "Moet ik dit allemaal weten?", dan antwoordde ik eenvoudig: "Nee,

jij niet." De bedoel1ng was, dat hij ging nadenken over datgene wat voor hem

al of niet belangrijk was.

Het leven is aan verandering onderhevig. Dat is heel normaal en altijd zo ge­

weest. Zo verandert er ook veel in de school en dus ook op de RMTS.

Eén ding blijft bij alle vernieuwingen onveranderd en dat is het enthousiasme

waarmee men het vak. dat men onderwijst, geeft, welke methode ook ge­

bruikt wordt. Bovendien is het van belang dat behalve de liefde voor het vak

ook de interesse in de leerling, vooral de wat anders begaafde leerling, aan­

wezig is.

"Nee. jij niet"", Vooral bij het ouder worden gaat men wat meer afstand nemen van de

kennis, die men wil overbrengen en krijgt de verhouding leraar-leerling een

lijn tijd als leraar, vooral omdat ik een veel belangrijker plaats en raakt het cijfer, dat de leerllng voor het vak heeft

ie meeste leerlingen geïnteresseerd gekregen en/of dat hem door zijn ijver is toegedacht, op de achtergrond.

Ik heb nooit leraar willen worden, maar tot en met de laatste dag heb ik met

uwe leerlingen nog 9 maanden voor­ plezier mijn lessen gegeven.

een cursus Plantenkennis In de grote

Ie leerlingen 's morgens van half acht
middags tot zes uur naar school. Heel
leerling je ijverig voorbereide les wel
! dan je had gewild, omdat de slaap
licht je stemgeluid, zijn gevulde maag
natuur in de mens behoefde: rust.
moeilijk te doceren, doordat de oude
I de nieuwe schooltuin te weinig en te

oger dan 50 stuks, die ik zelf zaaide.

liken maakte ik 50 stroken grond van
)Igens het zaad, na 4-6 weken schof·
stond dan in augustus-september in

aar Plantenkennis heel wat gemakke­

Plantenkennis ook nog voor naam­
rbloemen, maar ook bij de loofhout­
III wat gemoedelijker en eenvoudiger.
uling op school doorbrengt, is mijns
!Ieerd en gewerkt, maar wat het beste
 RMTS-dagen uit die tijd herinner ik
de oude school nog heel goed. Wi
kamers van de directie, de admims
In de oude lokalen hing een typisch~
Ing. H.1. Soet lokaal met zijn glasvitrines met nast.::
dat deed je dan wel wat als je In die e
Part-time docent van 1970-1983
met recht "Tempo Doeloe".
vakken: Cultuurtechniek, Aanleg en
Onderhoud, begeleiden project en
De nieuwe school
afstudeeropdrachten en beoordeling
stage-verslagen _ Met een groot feest (er werd zelfs eer
die voor die gelegenheid een bijzon(
uit de oude tuin) en uiteraard veel ç
geluid; de school bestond inmlddéli
De HTO was al omgedoopt lol RH:
klassen, maar van Ingenieurs-1 en IJ
werden nummers van studenten el
Van 'Tempo Doeloe' tot een spreekijzer voor de borst docenten. In die tijd werden deze cl
toehoorders beoordeeld en besprak
Gevraagd werd terug te kijken op mijn leraarschap in Boskoop en dat dan te
maar toen ik de eerste bespreking r
verwoorden op een A4-tje. Het moest dus kort en bondig zijn. Moeilijke
op mijn rug staan. Maar het viel mE
vraag! Ongeveer 1/7 deel van 90 jaar op één vel, het zal wel iets uitlopen.
waren wat praktische punten zoals I
[n de 13 jaar dat ik als 'part-timer' ca. 2 tot 3 dagen per week voor de school
op de maandag van de eerste groep
bezig was zijn drie duidelijke perioden te onderscheiden:
net wakker na het drukke weekene
met wat vuurwerk en een sterk verl
De oude school
Vrij snel werd het lesgeven voor d
In die eerste periode tot de opening van de nieuwe school, had de RMTS
wegingen vervangen door colleges
eigenlIjk alleen een dUidelijke plaats in het gebouw. De loen nog HTO ge­
Daar stond je dan voor zo'n tachtig t
noemde tweede richting verbleef voor de lessen op allerlei locaties door heel
de borst. Wel effici'lnt, maar Je lee I
Boskoop.
tijdens de vragenuurtjes voor de tel
Dat was goed voor de lijn en voor de frisse geest, want op mijn HTO-dag
De Ing.-2 studenten, die geringer in
('S maandags) zette ik mijn auto bij de Gereformeerde Kerk en liep ik na elk
met hun opdrachten in groepjes wel
sludieblok van twee uur in de pauze naar de volgende groep 'leergierigen' om
z'n oudste rechten op het vaste stek
ook daar het cultuurtechnische 'zaad' uit te strooien.
De oudere jaars van de Hogere gin
De opkomstplicht gold alleen voor de proefw rken. Dal was voor mij dan een
naar locaties elders in Boskoop,
hele happening. Zo'n proefwerk werd In een gezamenlijke séance voor de
Er werd druk gepraat over en gewe
drie of vier klassen van één jaargang in één lokaal gegeven. 11< ontdekte dan
op het eigen terrein, maar het zou
soms figuren die ik maar drie keer per jaar aan de tafel had gezien, dat waren
leverde Ik op verzoek van de directi
meestal ontwerpers, die (altijd in tijdnood) de belangstelling anders gericht
voor in de plaats "Aanleg en Ond(
hadden.
Door het lesgeven op de beide sche
Een gezellige tijd: we spraken nog van klassen, we hadden leerllngen en we wat over van wat je al eerder in het!
kenden vooral bij de kleinere groepen van de HTO Iedereen bij naam en toe­ genomen. Zo herinner ik me de sch
naam, zelfs zonder de klassefoto's die toen al werden gemaakt. Van de Als je door had hoe het ging was h

50
 RMTS-dagen uit die tijd herinner ik mij vooral de indeling en het gebruik van

de oude school nog heel goed. Wat een verschil met nu in de ruimte van

kamers van de directie, de administratie en de leraren.

ln de oude lokalen hing een typische sfeer. Zo herinner ik me dat plantkunde­

lokaal met zijn glasvitrines met nostalgische voorbeelden uil het verre oosten,

dat deed je dan wel wal als je in die omgeving cultuurtechniek stond te geven:

met recht "Tempo Doeloe" .

De nieuwe school
Met een groot feest (er werd zelfs een prinselijke kraanmachinist ingeschakeld,

die voor die gelegenheid een bijzonder grote boom kwam planten, afkomstig

uit de oude tuin) en uiteraard veel ander vlagvertoon, werd deze periode in­

gelUId; de school bestond inmiddels 75 jaar.

De HTO was al omgedoopt tot RHSTL We spraken al gauw niet meer van

klassen, maar van Ingenieurs-l en Ingenieurs-2. De namen van de leerlingen

eekijzer voor de borst werden nummers van studenten en de leraren werden gebombardeerd tot

docenten. In die tijd werden deze docenten via vragenformulieren door hun

raarschap in Boskoop en dat dan te toehoorders beoordeeld en besproken. Slapeloze nachten had ik er niet van,

dus kort en bondig zijn Moeilijke maar toen ik de eerste bespreking moest starten had ik wel het 'angst'zweet

p één vel, het zal wel iets uitlopen. op mijn rug staan. Maar het viel mee, er hoefde niet veel te veranderen. Er

ot 3 dagen per week voor de school waren wat praktische punten zoals de duidelijk anders gewenste benadering

! onderscheiden:
op de maandag van de eerste groep 's ochtends (kalm aan, we zijn nog maar

net wakker na het drukke weekend) en de laatste groep in de middag (die

meI wat vuurwerk en een sterk verhaal wakker gehouden wilde worden).

1 de nieuwe school, had de RMTS Vrij snel werd het lesgeven voor de Ing.-1 groepjes uit economische over­

let gebouw. De toen nog HTO ge­ wegingen vervangen door colleges voor de gehele groep in de collegezaal.

lessen op allerlei locaties door heel Daar stond je dan voor zo'n tachtig tot honderd man met een spreek ijzer voor

de borst. Wel efficiënt, maar je leerde je klanten niet kennen, hooguit later,

'isse geest, want op mijn HTO-dag tijdens de vragenuurtjes voor de tentamens.

ereformeerde Kerk en liep ik na elk De Ing.-2 studenten, die geringer in tal (maar niet in last) waren en in verband

de volgende groep 'leergierigen' om met hun opdrachten in groepjes werkten, waren beter bekend. De RMTS met

te strooien. z'n oudste rechten op het vaste stekkie, verbleef geheel in de meuwe school.

efwerken. Dat was voor mij dan een De oudere jaars van de Hogere gingen met hun kleine projectgroepen weer

I een gezamenlijke séance voor de

naar locaties elders in Boskoop.

én lokaal gegeven. Ik ontdekte dan Er werd druk gepraat over en gewerkt aan de houten noodgebouwen elders

r aan de tafel had gezien, dat waren op het eigen terrein, maar hel zou nog lang behelpen zijn. In deze periode

d) de belangstelling anders gericht leverde ik op verzoek van de directie wat uren Cultuurtechniek In, om daar­

voor in de plaats. ,Aanleg en Onderhoud" te gaan geven op de RMTS.

Door het lesgeven op de beide scholen nam je voor de RMTS nog wel eens

assen, we hadden leerlingen en we wat over van wat je al eerder in het studieprogramma van de RHSTL had op­

1 de HTO iedereen bij naam en loe­ genomen. Zo herinner Ik me de schrik van velen: de grondverzetberekening!

loen al werden gemaakt. Van de Als je door had hoe het ging was het een fluitje van een cent, maar.. ..

Ook een voorbeeld van 'kruisbestuiving' was het invoeren van het eind­
op de vele commissievergaderinger
examenproject voor de RMT5 aJs afspiegeling van het projectgebeuren bij de
gesproken over de vernieuwing var
Hogere. Aanvankelijk was het een door twee man begeleide proeve van be­
Voor beide scholen, zowel de RMl
kwaamheid voor de examenkandidaten. Later werd het ingewikkelder door
mindere mate de zelfwerkzaamhei,
het inschakelen van meer disciplines en dus ook meer vakbroeders.
goede dictaten en hierop aansluiten
Juist in die tijd van het project en van het examen leerde je na twee jaar les­
Naar wat ik zo hoor en lees in pu
geven in de drie klassen pas je 'pappenheimers' beter kennen door de doelge­
school: over de samenvoeging, ove
richte vraagstelling en de belangsteWng van de meeste kandidaten. Dat bleek
begeleiding hiervan, krijg ik wel de il
beter te werken dan de voor de RMT5 ingestelde klassefoto's, je kreeg over
uit waren.
en weer meer begrip voor elkaar en dat is belangrijker dan naamsbekendheid.
Bladerend in een boek met klassefot
Achteraf denk ik dan nog wel eens aan de ongelijke strijd waarin de kandidaat
ratie op te doen) gaat er veel door.
in het halfuur mondeling 'project' het moest opnemen tegen de drie of vier
een apart verhaaJ over de persoon
examinatoren. Hij werd namelljk aan een doorlopend kruisvuur van slimme
De (oud-) leerlingen van toen die vrc
vragen blootgesteld. In de tijd dat hij een spits en goed antwoord bedacht
te spelen tijdens de behandeling va
voor één van de examinatoren, hadden de andere examinatoren alle tijd en
verzet, zijn nu vaak gewaardeerde
gelegenheid om direct als ze aan de beurt waren de volgende vraag af te
hoort en leest of beter nog die je hiel
vuren.
naar luistert als ze wat vertellen ove
Je bent dan trots op het resultaat, cl,
Het nieuwe onderwijssysteem
gespeeld om deze veel aan de we'
mensen op weg te helpen.
Onze school was en is op velerlei gebied een voorloper bij het indelen van het

onderwijs in op elkaar afgestemde onderdelen.

Vooral op de Hogere was alles in beweging, het semestersysteem werd met

succes toegepast. Het werd mogelijk om tweemaal per jaar een tentamen of

een examen te doen, waarmee dan weer een studiefase kon worden afgeslo­

ten. Herkansing van te lage scores werd ook mogelijk, waardoor men als

student aan meer semesters tegelijk bezig kon zijn.

Voor de school een hele klus om de cijferadministratie goed op een rijtje en in

het rechte spoor te houden.

Mede door de vele 'part-timers' groeiden we in die tijd dermate in tal en last,

dat het nodig werd een fotomontage te maken waarop in kleur ons conter­

leitsel met de bijbehorende naam was weergegeven. Op een groot bord bij de

ingang deed de onbekende bezoeker hier veel Informatie op.

Het eerder gesignaleerde beoordelen van de docenten door de studenten

werd vervangen door het instellen van enquêtes over de vakgebieden in de

ruimste zin des woords. De groepsoordelen over: stof, studiebelasting, nood­

zaak, belangrijkheid, wijze van doceren enz. werden met en door de gro~pen

van de desbetreffende vakdocenten besproken, hetgeen vaak tot aanpassin­

gen leidde.

Inspraak dus voor de 'cliënt'. Er werden weleens harde noten gekraakt, voor­

al bij de onderdelen project, afstuderen en ontwerpen, maar je kon steeds

verwachten dat de kritiek opbouwend was en niet voor eigen belang, maar in

het belang van de opvolgers van deze studenten was bedoeld. Dit bleek ook

52
19' was het invoeren van het eind­ op de vele commissievergaderingen met studenten en docenten waar werd

igeling van het projectgebeuren bij de gesproken over de vernieuwing van de studieprogramma's.

r lwee man begeleide proeve van be­ Voor beide scholen, zowel de RMTS als de RHSTL, werd in meerdere of

l. Later werd het ingewikkelder door mindere mate de zelfwerkzaamheid ingevoerd, zo ook de zelfstudie met

I dus ook meer vakbroeders. goede dictaten en hierop aansluitend de gelegenheid om vragen te stellen.

et examen leerde je na twee jaar les­ Naar wat ik zo hoor en lees in publicaties van de jaren na 1983 over de

eimers' beter kennen door de doeIge­ school: over de samenvoeging, over de studie-inhoud, de toepassing en de

van de meeste kandidaten. Dat bleek begeleiding hiervan, krijg ik wel de indrUK, dat we er in mijn tijd nog lang niet

ingestelde klassefoto's, je kreeg over uit waren.

s belangrijker dan naamsbekendheid. Bladerend in een boek met klassefoto's van die 13 jaar .. Boskoop" (om inspi­

Ie ongelijke strijd waarin de kandidaat ratie op te doen) gaat er veel door je heen. Bij elke foto is een herinnering,

10est opnemen tegen de drie of vier een apart verhaal over de persoon of over de groep of klas.

~n doorlopend kruisvuur van slimme De (oud-Jleerlingen van toen die vrolijk op tafel met de schaalmodellen zaten

~en spits en goed antwoord bedacht te spelen tijdens de behandeling van deze werktuigen voor het grootgrond­

I de andere examinatoren alle tijd en verzet. zijn nu vaak gewaardeerde vakgenoten en collega's. waar je over

eurt waren de volgende vraag af te hoort en leest of beter nog die je hier en daar ontmoet en waar je met respect

naar luistert als ze wat vertellen over hun huidige werk.

Je bent dan trots op het resultaat, dat je het met elkaar als school hebt klaar­

gespeeld om dele veel aan de weg timmerende en dus veel bekritiseerde

mensen op weg te helpen.

een voorloper bij het indelen van het

!rdelen.
ging, het semestersysteem werd met
1 tweemaal per jaar een tentamen of
reen studiefase kon worden afgeslo­
rd ook mogelijk. waardoor men als
ig kon zijn.
radminlstratle goed op een rijtje en in

1 we in die tijd dermate in tal en last,

maken waarop in kleur ons conter­
!ergegeven. Op een groot bord bij de
er veel informatie op.
an de docenten door de studenten
mquêtes over de vakgebieden in de
len over: stof, studJebelasting, nood­
!Oz. werden met en door de groE;!pen
)roken, hetgeen vaak tot aanpassin­

veleens harde noten gekraakt, voor­

en ontwerpen. maar je kon steeds
s en niet voor eigen belang, maar in
Jdenten was bedoeld. Dit bleek ook

53
Overig personeel
Hoewel op een school bij de leerlingen het onderwijsgevende personeel het

meest in de schijnwerper staat, '5 er een groep 'overig personeel' noodzakelijk

om het onderwijs draaiende te houden.

Ir. A. P. van den Hoek

Het overige personeel is een bonte verzameling van functionarissen. Daartoe

Directeur van 1968·1986

behoren de medewerksters van de hUishoudelijke dienst, de conciërges, de

administratieve medewerkers, de tuinlieden. de tuinchef, de amanuensis, de

bibliothecaresse, de reproduktiemeester en ook de directeur.

De laatste neemt In deze groep een bijzondere plaats in, mdat hij de eerst

verantwoordelijke van de school is.

De directeursfunctie is door de jaren heen nogal veranderd van inhoud. Voor

de eerste directeuren is hef leiding geven aan de school slechts een deel­

functie. Deze directeuren zijn tevens directeur van het proefstation en tuin­

bouwconsulent. Bovendien verzorgen ze in hun schooltijd nog enige lessen.

Deze gecombineerde functie Is achtereenvolgens vervuld door:

C. H. Claassen van 1898 tot 1916 Goed gemotiveerde, hard \

C. Ph. Moerlands van 1916 tot 1939

Dr. E.F. Jacobi van 1939 tot 1952

ln het onderstaande wil ik enkele fa
Ir. C. Dorsman van 1952 tol 1968
die Ik tijdens mijn directeurschap i
Met de komst van Ir. A. P. van den Hoek komt aan deze combinatie van
functies een einde. Vanaf dat moment hebben het proefstation en de school De wetgeving
ieder een eigen directeur. Wel Is het zo dat de school al vanaf 1939 een Het land- en tuinbouwonderwijs k
plaatsvervangend directeur heeft, die in volledige diensl is. Van 1939 tot afzonderlijke scholen een grote vrij
1964 is de heer F. W. Vijgen onderdirecteur. Van 1964 tot 1986 vervult de toelieten. Er kwamen dan ook grol
heer B. Kant deze fUnctie. Laatstgenoemde volgt in 1986 de heer Van den de inhouden van d vakken op de
Hoek op, een situatie die voor de RHSTL voortduurt tot het moment van de lag vanouds een zwaar accent op
fusie (1 augustus 19 8) en voor de RMTS nu nog van kracht is. volg hiervan lagen de Boskopers iJ
Inmiddels Is in 1976 een tweede en in 1985 een derde adjunct-directeur aan houd-sector goed in de markt. De I
de scholengemeenschap RMTS-RHSTL benoemd. agrarisch onderwijs moest zich aar
Overigens is het aantal 'overige personeelsleden' pas in de laatste decennia straffere voorschriften voor de inri,
groot in aantal. In de jaren daarvoor is er slechts sprake van enkele tuin­ vakrichtingen kwamen er nageno'
lieden, enkele werksters en een conciërge-amanuensis. De laatste vervult met een vastlegging van de leerste
aak tevens de functie van 'manusje van alles'. Voor onze school verviel de vooq:
Aan twee van bovengenoemden is gevraagd enkele herinneringen op papier ingekort van 4 halve dagen tot 1 d,
te zetten. de school én door de praktijk maa
a-ers kwamen er echter meer kam
houdpraktijk te kiezen.
De verlenging van de opleidingsdi
voeten in de aarde. Vrijwel alle sc
uiteindelijk kwam er de huidige 3,~
dit een nogal ingrijpende herzienh

S4
let onderwijsgevende personeel het
[roep 'overig personeel' noodzakelijk
meling van functionarissen. Daartoe
lOudelijke diensI, de conciërges, de
len, de tuinchef, de amanuensis, de
en ook de directeur.
mdere plaats in, omdat hij de eerst
I nogal veranderd van inhoud. Voor
m aan de school slechts een deel­
~cteur van het proefstation en tuin­
in hun schooltijd nog enige lassen.
lvolgens vervuld door:
tot 1916
tol 1939
tot 1952
tot 1968
lek komt aan deze combinatie van
Elbben het proefstation en de school
I dal de school al vanaf 1939 een
volledige dienst is. Van 1939 tot
teur. Van 1964 lot 1986 vervult de
,de volgt in 1986 de heer Van den
. voortduurt tot het moment van de
'S nu nog van kracht is.
85 een derde adjunct-directeur aan
benoemd.
~Isleden' pas in de laatste decennia
er slechts sprake van enkele tuin­
·ge-amanuensis. De laatste vervult
alles'.
~gd enkele herinneringen op papier
Ir. A.P. van den Hoek
Directeur van 1968-1986
Goed gemotiveerde, hard werkende studenten
In het onderstaande wil ik enkele facetten belichten van de vele veranderingen
die ik tijdens mijn directeurschap in de school meemaakte.
De wetgeving
Het land- en luinbouwonderwijs kende tot 1972 eigen voorschriften, die de
afzonderlijke scholen een grote vrijheid inzake de inrichting van het onderwijs
toelieten. Er kwamen dan ook grote verschillen voor in de lesurentabellen ert
de inhouden van de vakken op de diverse scholen in den lande. In Boskoop
lag vanouds een zwaar accent op de praktijkstage, de bazenpraktijk. Als ge­
volg hiervan lagen de Boskopers in de boomteeLt en de aanleg en de onder­
houd-sector goed in de markt. De Mammoetwet bracht verandering. Ook het
agrarisch onderwijs moest zich aan deze wet conformeren en dat betekende
straffere voorschriften voor de inrichting van het onderwijs; voor de diverse
vakrichtingen kwamen er nagenoeg gelijke programma's voor àlle scholen
met een vastlegging van de leerstofjnhouden.
Voor onze school verviel de voorpraktijk en moest de bazenpraktijk worden
ingekort van 4 halve dagen tot 1 dag per week. Een verandering die én door
de school én door de praktijk maar matig werd gewaardeerd. Voor de A en
O-ers kwamen er echter meer kansen om voor een gerichte aanleg en onder­
houdpraktijk te kiezen.
De verlenging van de opleidingsduur voor de vakrichting A en 0 had veel
voeten in de aarde. Vrijwel alle scholen pleitten voor een duur van 4 jaren;
uiteindelijk kwam er de huidige 3,5 jaar uit de bus. Voor Boskoop betekende
dit een nogal ingrijpende herziening, waarbij de zeer nauwe verwevenheid
55
van de vakrichtingen Boomteelt en Aanleg en Onderhoud, die tot dan be­
wat praktijkervaring; hadden met
wust zoveel mogelijk in stand werd gehouden, voor een aanzienlijk deel
school van meet af aan al volwas!
moeS! worden prijsgegeven.
De band met de stagebieders, de bi
Ook bij alle toekomstige veranderingen lijkt het me van belang, dat de
ling voelde zich sterk bij het bedrij:
praktijklessen op de school, maar vooral ook de praktijk bij de bazen, relatief
begin veelal goed gemotiveerd.
sterk benadrukt blijven. Het is een groot voordeel, dat de school gevestigd is
Vanaf het moment dat de leerling.
in een tuinbouwcentrum met wereldnaam en die situatie moet ten volle wor­
de Middelbare kwamen en bovend
den benut.
gingen, werden deze verbondenhe
veerd tonen voor het vak een stuk 1
De huisvesting
nodig in het eerste en voor som mi!
De oude nu afgebroken school aan het Reijerskoop, met twee noodlokalen
school om zover te komen.
naast hel Proefstation aan de Valkenburgerlaan, heb ik ni t anders gekend
Aan het eind van de opleiding zijn
dan uitpuilend van de leerlingen. In 1970 werden er een paar leslokalen van
Ook de structuur van de Hogere 0
de oude Maranathaschool en vergaderlokalen in de Loods aan de Zijde bijge­
herzien en aangepast. Deze hers
huurd, waarmee we ons konden en moesten behelpen.
schoolse mentaliteit van de binnen
Van de nieuwbouw aan de Azalealaan stelden we ons dan ook heel veel
al vroeg in de opleiding sprake wa
voor. De toeloop van nieuwe leerlingen, zowel voor de Middelbare als voor
groepen studenten, met een onder
de Hogere school, was echter zo groot geworden, dat dit gebouw bij de inge­
de mtus-ers ook was.
bruikname in 1972 al weer veel te klein was. De g huurde lokalen konden

vervallen, maar de noodlokalen aan de Valkenburgerlaan bleven in gebruik

De toekomst
lot de eerste dependance op het schoolterrein aan de Azalealaan enkele jaren
Er wordt gesproken over de eige
later klaar kwam, Later is er nog een tweede en derde dependance aan toe­
school die In hoge mate voortkon
gevoegd.
omgaat. Er bestaat een terechte an
Het verkrijgen van de bouwgrond en de nodige bouwvergunningen en -credie­
bij fusies, vooral wanneer daarbij (
ten verliepen niet altijd even vlot, waardoor we veel jaren te krap behuisd
Nu onze school in de komende jare
waren en er veel geïmproviseerd moest worden om de schoolorganisatie
hoop toch verwachten, dat naar h
rond te krijgen; het lesgeven op avonduren en aanvankelijk ook op zater­
en naar de Internationale AgrarÎS(
dagen is daar een symptoom van.
van de Boskoopse identiteit en cu
Boskoopse eigene gevormd in 90
De schoolbevolking
Waar het op een school in de eerste en de laatste plaats allemaal om gaat, zijn
de leerlingen.
Het aantal aanmeldingen was voor belde scholen veelal veel groter dan het
aantal beschikbare plaatsen. De toelatingsselectie i altijd zeer consciëntieus
uitgevoerd. maar toch was het elk jaar weer een nare zaak om potentiële leer­
lingen wegens plaatsgebrek te moeten afwijzen.
In hoeverre zijn nu de binnenkomende leerlingen anders dan die van vroeger?
Het grootste versch~ was er wel bij de eerste klassers van de Middelbare,
nadat de zogenaamde voorpraktijk verboden werd in het kader van de
Mammoetwet. De voorpraktijk hield in. dat de leerlingen, afkomstig van
mulo of vhmo, van september tot de paasvakêmtie op een tUinbouwbedrijf
werkten, alvorens aan de schoolopleiding te beginnen. Ze kregen daardoor al

56
leg en Onderhoud, die tot dan be­
houden, voor een aanzienlijk deel
1 lijkt het me van belang, dat cl
oOK de praktijk bij de ba,zen, relatief
voordeel, dat de school gevestigd is
n en die situatie moet ten volle wor-
Reijerskoop, met twee noodlokalen
'gerlaan, heb ik niet anders gekend
) werden er een paar leslokalen van
,alen in de Loods aan de Zijde bijge­
esten behelpen,
stelden we ons dan ook heel veel
zowel voor de Middelbare als voor
~worden, dat dit gebouw bij de inge­
was. De gehuurde lokalen konden
Valkenburgerlaan bleven in gebruik
rrein aan de Azalealaan enkele jaren
'ede en derde dependance aan toe­
)dige bouwvergunningen en -credie­
ioor we veel jaren te krap behuisd
t worden om de schoolorganisatie
uen en aanvankelijk ook op zater­
laatste plaats allemaal om gaat, zijn
scholen veelal veel groter dan het
rsseledie is altijd zeer consciëntieus
fU een nare zaak om potentiële leer­
wijzen.
rlingen anders dan die van vroeger?
zerste klassers van de Middelbare,
)oden werd In het kader van de
dat de leerlingen, afkomstig van
asvakantie op een tuinbouwbedrijf
te beginnen. Ze kregen daardoor al
wat praktijkervaring: hadden met ouderen gewerkt en gedroegen zich op
school van meet af aan al volwassen.
De band met de stagebieders, de bazen, was doorgaans zeer hecht en de leer­
Ling voelde zich sterk bij het bedrijf van de baas betrokken en was vanaf het
begin veelal goed gemotiveerd.
Vanaf het moment dat de leerlingen rechtstreeks van de mavo of havo naar
de Middelbare kwamen en bovendien maar één dag in de week naar de baas
gingen, werden deze verbondenheid met het bedrijfsleven en het zich gemoti­
veerd tonen voor het vak een stuk minder. Er was kennelijk een aanloop voor
nodig in het eerste en voor sommigen ook nog wel in het tweede jaar van de
school om zover te komen.
Aan het eind van de opleiding zijn deze verschillen niet meer waar te nemen.
Ook de structuur van de Hogere opleiding werd in de jaren zeventig grondig
herzien en aangepast. Deze herstructurering zorgde er o.a. voor, dat de
schoolse mentaliteit van de binnenkomende studenten snel veranderde en er
al vroeg in de opleiding sprake was van goed gemotiveerde, hard werkende
groepen studenten, met een onderling goede band, zoals die er eerder onder
de mtus-ers ook was.
De toekoms
Er wordt gesproken over de eigen identiteit en de eigen cultuur van een
school die in hoge mate voortkpmen uit de wijze, waarop men met elkaar
omgaat. Er bestaat een terechte angst, dat deze eigen identiteit verloren gaat
bij fusies, vooral wanneer daarbij de ene school bij de andere intrekt.
Nu onze school in de komende jaren bij fusies is betrokken, mogen we naar ik
hoop toch verwachten, dat naar het te vormen agrarisch onderwijs centrum
en naar de Internationale Agrarische Hogeschool Larenstein een gedeelte
van de Boskoopse identiteit en cultuur zal worden meegenomen, zodat hel
Boskoopse eigene, gevormd in 90 jaren, niet geheel verJoren gaat.
 burgerschap, maar een Nederlanc
zaak naar Nederland uil te wijken,
In 1956 kwam ons gezin na een m
Rotterdam aan en werd het ondel
P. den Dekker
Wat een overgang: van het grote.
conciërge van 197 -1981.
oude en natte. kleingeestige, niet,
Hollandse dorp.
Ik vond werk bij de Koninklijke LUl
gen nemen met een functie achtl
1966. Toen bood de levensmidde
mij een baan aC1n . Toch besloot ik
de functie van conciërge op dE
Boskoop. Daar werd Ik aangenom

Koffie, licht en warmte

Ik ben In 1916 in Nederlandsch-lndlë geboren uit het huwelijk tussen een
Rotterdamse vader en een Afrikaonse moeder, groeide op J Vo op en ging
door naar de Nederlandse school.
Na mijn opleiding kreeg ik werk op de grote plantages en werd later planter bij
de Engelse Cultuurmaatschappij "Pamanoekan Tjiasem" op Java, een
onderneming mei ettelijke duizenden hectaren vruchtbare grond waarop ge­
wossen als rubber thee. koffie, sisal, cacao, peper en rijst werden verbouwd.
Reeds op 25-jarige leeftijd gof Ik leiding aan 2500 inlandse arbeiders die uit de
omliggende kampongs afkomstig waren.
Een jaM later (1942) verklaarde Nederland, na de lafhartige Japanse lucht-en
zeeaanval op de Amerikaanse vloot in Pearl Harbour (Hawoii) de Jappen ook
de oorlog. Lang duurde de strijd in de Archipel niet: met de ondergang van
de geallieerde vloot onder odmiraal Karel Doorman, tijdens de slag in de
Javazee, kwam Nederlandsch-Indië 3 112 jaar lang onder Japanse bezetting.
De Nederlanders werden geInterneerd in de Jappenkampen en op vaak meer
dan beestachtige wijze door Japanners en Koreanen mishandeld en vermoord.
Mijn vrouwen ik werden niel geInterneerd in een concentratiekamp, maor 1972: een kaal gebeuren
werden vastgehouden op de onderneming met nog 14 andere Europeanen
om, op verzoek van de directie, de onderneming voor muiterij door de Onze familie trok op 22 decembe
duizenden arbeiders te behoeden. school: een slechte overgang wanl
was nog geen gas en dus geen ie
Na de capitulatie in 1945 werden de Nederlanders nogmaals geïnterneerd. dagen was het koud en moest er ee
nu om zogenaamd Ie worden beschermd tegen de Indonesische Hezbolla: worden. Ook dit begin was weer me
fanatieke Moslimstrijders die elke Europeaan over de kling joegen. begonnen en steeds lukle het, dus
Omdat wij niet kozen voor de Warga negara, ofwel het Indonesisch staats­ lukken!

58
 burgerschap, maar een Nederlands paspoort wensten, was het toch maar
zaak naar Nederland uit te wijken, feitelijk te emigreren!
rn 1956 kwam ons gezin na een maand varen met de Sibajak uit Djakarta in
Rotterdam aan en werd het ondergebracht in een pension in Bodegraven.
Wat een overgang: van het grote, maar ook heerlijk warme Indië naar het
koude en natte, kleingeestige, niet aan deze emigranten gewend zijnde, Zuid­
Hollandse dorp.
Ik vond werk bij de Koninklijke Luchtmacht in Soestduinen en moest genoe­
gen nemen met een functie achter de boekhoudmachine. Dit duurde tot
1966. Toen bood de levensmiddelenorganisatie Schuitema in Bodegraven
mij een baan aan. Toch besloot ik in 1971 nogmaals te solliciteren, nu naar
de functie van conciërge op de nieuw gebouwde Tuinbouwschool in
Boskoop. Daar werd ik aangenomen.

eboren uit het huwelijk tussen een

oeder, groeide op Java op en ging

te plantages en werd later planter bij

lanoekan Tjiasem" op Java, een
~taren vruchtbare grond waarop ge­
10, peper en rijst werden verbouwd.
\TI 2500 inlandse arbeiders die uit de

d, na de lafhartige Japanse lucht-en

:ul Harbour (Hawaii) de Jappen ook
rchipel niet: met de ondergang van
'el Doorman, tijdens de slag in de
jaar lang onder Japanse bezetting.
de Jappenkampen en op vaak meer
Koreanen mishandeld en vermoord.
~rd in een concentratiekamp, maar 1972: een kaal gebeuren
19 met nog 14 andere Europeanen
Onze familie trok op 22 december 1971 in de conciërgewoning naast de
1derneming voor muiterij door de
school: een slechte overgang want alles was nog vochtig van de bouwen er
was nog geen gas en dus geen fornuis aangesloten. Gedurende de feest­
!derlanders nogmaals geïnterneerd, dagen was het koud en moest er een week lang eten van de Chinees gehaald
cl tegen de Indonesische Hezbolla: worden. Ook dit begin was weer moeilijk, maar zo waren we al vaak opnieuw
!aan over de kling joegen. begonnen en steeds lukte het, dus op de Tuinbouwschool zou het ook wel
!gara, ofwel het Indonesisch staats­ lukken!
We werden spoedig in de (nog) kleine schoolg meensehap opgenomen, het­
Leerlingen
geen werd vergemakkelijkt door mijn eigen manier van omgang met mensen,
om het even of het schoolpersoneel of leerlingen/studenten betrof. Iedereen
kende mij als Oom Piet. [n die tijd was er nog geen apalie avondconciërge en Eén van de belangrijkste kenmerl
moest lk ook 's avonds zorgen voor koffie, licht en warmte. Tijdens de lessen van het begin af aan uit alle delen \
mocht er niet worden gerookt, ook niet door de docenten, maar 's avonds geldt dat tegenwoordig meer dan \
werd daarmee weleens de hand gelicht. op de volgende pagina).
Zo was er op een avond een ontwerpbegeleiding in lokaal 10. Het toeval [n de periode 1920 tot 1954 kome
wiJde dat de directeur nog even op school langs kwam en hij constateerde dat Het gevolg hiervan is dat veel Ie
lokaal 10 enigszins blauw getint was. [k werd er heen gezonden om de rook­ Boskoop moeten wonen.
overtreders op hun strafbaar handelen te wijzen. Toen ik dit weigerde te [n de beginjaren voelt de directie
doen, ervan uitgaande dat er 's avonds wel wat soepeler kon worden opge­ goede kosthuizen. Het door de 11
treden tegen personeel en studenten, bood ik mijn directeur ter plekke aan ware door de school worden geke
me maar te ontslaan op grond van het weigeren van een dienstopdracht goed gaat, wordt de hospes in hel
(voor een oud-Indischman bijna een halsmisdaad!), maar gelukkig zag ook de gekeerde ook Voor. Zo klaagt in d
baas wel in dat dit incidentje te ver ging, zette zich zuchtend op een bank in de zijn slechte studieprestaties, zijn k(
gang neer, dacht na, zei niets, stond weer op en liep weg, wellicht erkennend 's avonds uit moet.
dat 'Oom Piet' toch wel veel levenservaring en wijsheid in zijn werk in In de jaren zestig blijkt het beschi~
Boskoop legde. de groei van de school. Dit komt
Veel leerlingen en studenten zullen zich mij herinneren, ploeterend in het gevolg van de stijgende welvaart h
Jichtdrukkamertje aan het einde van de gang bij de achterdeur in het hoofd­ meer nodig hebben.
gebouw. Vaak kwamen de studenten op het laatste moment met hun calques [0 samenwerking met de gemeel
aan en ik zorgde er dan altijd maar voor dat de tekeningen op tijd bij Leerlingen" opgericht. Deze Stlch
Brandsma of Van Wijk konden worden ingeleverd. zo'n 70 kamers aan leerlingen var
Gemakkelijk was het overigens niet om met zo'n oude en slechte lichtdruk­ jongeren in de gemeente.
machine werk van enige kwaliteit te leveren: vaak moest de lichtdruk nog In de zeventiger jaren wordt de gel
eens extra met ontwikkelaar ingesmeerd en weer door de machine gehaald een extra contingent Van Dam-ee
worden of moest met halve lampen en dubbele snelheid een acceptabele door neemt de druk op de woar
lichtdruk uit het apparaat worden getoverd. houdens behoorlijk af.
In 1988 is 66% van de studenten,
Voor mijn vrouw en mij is de 10 jaar Boskoop veelte snel omgegaan en we Boskoop op kamers woonachtig; J
denken beiden nog vaak terug aan de gezellige tijd die we in en bij de school ving van Boskoop en 18% reist 0
beleefden. Voor de RMTS liggen deze perce
Na nog enkele jaren in een Uat aan de Lage Welde in Boskoop te hebben Boskoop, 7% woont op kamers in
gewoond zijn we in 1985 naar een eigen huis in Arnhem vertrokken. Daar (14% in Boskoop).
vinden we de langverdiende rust in een omgeving die nog een klein beetje Voor de bevolking van Boskoop zi
aan 'ons' tropisch vaderland terug doet denken. bouwschool "de gaiten", een uit
groep.
Niet alleen in de introductieweek.
verhoogde activiteit in het dorp te
de gaiten duidelijk te herkennen,
scbillende onderdelen die het vak ~
zondag tientallen studenten de BOE

60
1001gemeenschap opgenomen, het­
:n manier van omgang met mensen,
erlingen/studenten betrof. Iedereen
nog geen aparte avondconciërge en
:, licht en warmte. Tijdens de lessen
door de docenten. maar 's avonds
egeleiding in lokaal 10. Het toeval
I langs kwam en hij constateerde dat
lerd er heen gezonden om de rook­
te wijzen. Toen ik dit weigerde te
vel wat soepeler kon worden opge­
.od ik mijn directeur ter plekke aan
weigeren van een dienstopdracht
nisdaad!) I maar gelukkig zag ook de
eUe zich zuchtend op een bank in de
. op en liep weg, wellicht erkennend
Jaring en wijsheid in zijn werk in
mij herinneren, ploeterend in het
lang bij de achterdeur in het hoofd­
net laatste moment met hun calques
oor dat de tekeningen op tijd bij
Ingeleverd.
met zo'n oude en slechte lichtdruk~
eren: vaak moest de lichtdruk nog
en weer door de machine gehaald
dubbele snelheid een acceptabele
'rd.
;koop veel te snel omgegaan en we
zellige tijd die we in en bij de school
Lage Weide in Boskoop te hebben
1 huis in Arnhem vertrokken. Daar
omgeving die nog een klein beetje
lenken.
Leerlingen
Eén van de belangrijkste kenmerken van de school is wel dat de leerlingen
van het begin af aan uit alle delen van het land afkomstlg zijn. Voor de Hogere
geldt dat tegenwoordig meer dan voor de Middelbare (zie hiervoor de kaal1jes
op de volgende pagina).
In de periode 1920 tot 1954 komen zelfs leerlingen uitlndiE! op de school af.
Het gevolg hiervan is dat veel leerlingen voor de duur van hun studie in
Boskoop moeten wonen.
In de beginjaren voelt de directie van de school zich verantwoordelijk voor
goede kosthuizen. Het door de leerUngen gevonden kosthuis moet als het
ware door de school worden gekeurd. Wanneer het met een leerling minder
goed gaat, wordt de hospes in het probleem gekend. Natuurlijk komt het om­
gekeerde ook voor. Zo klaagt in de oorlogsjaren een leerling, gevraagd naar
zijn slechte studieprestaties, zijn kostbaas aan omdat het licht alom tien uur
's avonds uil moet.
In de jaren zestig blijkt het beschikbare aantal kosthuizen achter te blijven bij
de groei van de school. Dit komt mede doordat veel Boskoopse burgers als
gevolg van de stijgende welvaart het inkomen uit de verhuur van kamers niet
meer nodig hebben.
In samenwerking met de gemeente wordt dan de "Stichting Huisvesting
Leerlingen" opgericht. Deze Stichting verhuurt tot op de dag van vandaag
zo'n 70 kamers aan leerlingen van de school en indien mogelijk aan andere
jongeren in de gemeente.
In de zeventiger jaren wordt de gemeente Boskoop In de gelegenheid gesteld
een extra contingent Van Dam-eenheden/HAT-woningen Ie bouwen. Hier­
door neemt de druk op de woonruimte voor één- en tweepersoons huis­
houdens behoorlijk af.
In 1988 is 66% van de studenten, die ingeschreven staan op de RHSTL, \n
Boskoop op kamers woonachtig; 16% woont op kamers in de directe omge­
ving van Boskoop en 18% reist op en neer vanuit het ouderlijk huis.
Voor de RMTS liggen deze percentages anders; 11 % woont op kamers in
Boskoop, 7% woont op kamers in de directe omgeving en 82% woont thuis
(14% in Boskoop).
Voor de bevolking van Boskoop zijn de leerlingen en studenten van de tuin­
bouwschool ,. de galten" , een uit bet straatbeeld niet meer weg te denken
groep.
Niet alleen in de Introductieweek, in het begin van hel schooljaar, is er een
verhoogde activiteit in het dorp te bespeuren. ook tijdens het schooljaar zijn
de gaiten duidelijk te herkennen. bijvoorbeeld tijdens de studie van de ver­
schillende onderdelen die het vak Sierplantenkennis rijk is. Dan lopen op een
zondag tientallen studenten de Boezemlaan op en neer op een zodanige wijze
 dat de onbekende buitenstaander
wanneer op een avond laat piepi
Biezen wordt voortbewogen, weet (
een arme student op kan zitten.
De gemeente Boskoop voelt zich rij
extra burgers die dit met zich mee
immers Boskoop Het aantal 'hang!
teld in Boskoop, dat ze het dorp a
randstad willen handhaven.
Toch zijn er ook we) momenten gev
ten verfoeide. Deze situatîe doet zi
zeventiger jaren. Studenten houde
den, hetgeen in het dorp toch we
zelfs zover dat de gemeenteraad eE
dat aan het verzoek om een dep
toestemming zal worden verleend
• =5 leerlingen woonruimte voor studenten toewij!
Herkomst leerlingen RMTS kelijk is om in het onderwijs ander
november 1988 voor een uitbreiding van leerlingen
op 1 april 1979 toch een eerste pa
even hoog op (zie hè! artikel op dl
Gelukkig is alles ten goede gekeerl
omgekeerde voor. Het dreigende,
uit Boskoop brengt het gemeentebE
te behouden. Zoals inmiddels bekl
over enkele jaren bij de aanvan~
nieuwe gaiten meer in Boskoop ve
weer terug in Boskoop.
Een ander belangrijk gegeven van
van de cursus Tuinaanleg, later He
is bij vrouwelijke studenten. De RH
agrarische hogescholen, In deze e
schreven studenten in 1988 is 41 1
sprake van een soort natuurlijk eve
goede komt. Waarschijnlijk draagt
studenten vrij hoog is, 22 jaar, hle
Omdat de leerlingen slechts een bel
een volledig beeld van de wijze Wê
• = 5 studenten geven. Op de volgende pagina's zu
Herkomst studenten RHSTL welke wijze 2jj aan de school terug
november 1988

62
 dat de onbekende buitenstaander denkt dat de goudluis echt bestaat. Ook
wanneer op een avond laat piepend en krakend een oude fiets door de
Biezen wordt voortbewogen, weet de Boskoper dat daar niemand anders dan
een arme student op kan zitten.
) De gemeente Boskoop voelt zich rijk met het bezit van de beide scholen en de
extra burgers die dit met zich meebrengt. Niet alle afgestudeerden verlaten
immers Boskoop. Het aantal 'hanggaiten' is vrij groot. Ze zijn zodanig gewor­
teld in Boskoop, dat ze het dorp als een centraal gelegen woonplaats in de
randstad wUIen handhaven.
Toch zijn er ook wel momenten geweest waarop de gemeenteraad de studen­
ten verfoeide. Deze situatie doet zich bijvoorbeeld voor aan het eind van de
zeventiger jaren. Studenten houden zich dan bezig met het kraken van pan­
den, hetgeen in het dorp toch wel wat beroering teweeg breng!. Het komt
zelfs zover dat de gemeenteraad een motie aanneemt, waarin gesteld wordt
dat aan het verzoek om een dependance bij de school te plaatsen geen
toestemming lal worden verleend als de rijksoverheid niet tevens nieuwe
• = 5 leerlingen woonruimte voor studenten toewijst. Dat de uitbreiding van lokalen noodza­
Herkomst leerlingen RMTS kelijk is om in het onderwijs andere werkvormen mogelijk te maken en niet
november 1988 voor een uitbreiding van leerlingen of studenten wordt niet begrepen. Als dan
op 1 aprll1979 toch een eerste paal wordt geslagen, lopen de gemoederen
even hoog op (zie het artikel op de volgende pagina).
Gelukkig is alles ten goede gekeerd en doet zich enkele jaren later zelfs het
omgekeerde voor. Het dreigende vertrek van de RHSTL met zijn studenten
uit Boskoop brengt het gemeentebestuur in actie om de school voor Boskoop
te behouden. Zoals inmiddels bekend, zal het anders gaan lopen en zullen
over enkele jaren bij de aanvang van het schooljaar zich geen honderd
nieuwe gaiten meer in Boskoop vesligen. Na zo'n honderd jaar keert de rust
weer terug in Boskoop.
Een imder belangrijk gegeven van de school is het feit, dat met de invoering
van de cursus Tuinaanleg, later HüTA, HTü en RHSTL de opleiding in trek
is bij vrouwelijke studenten. De RHSTL neemt. in vergelijking met de andere
agrarische hogescholen, in deze een uitzonderingspositie in. Van de inge­
schreven studenten in 1988 is 41 % vrouwelijk. Hierdoor is op de RHSTL
sprake van een soort natuurlijk evenwicht, hetgeen de sfeer in elk opzicht ten
goede komt. Waarschijnlijk draagt het feit dat de gl.!middelde leeftijd van de
studenten vrij hoog is, 22 jaar, hier ook toe bij.
Omdat de leerlingen slechts een beperkt aantal jaren de school meemaken, is
een volledig beeld van de wijze waarop zij de school hebben ervaren niet te
geven. Op de volgende pagina's zullen enkele oud-leerlingen verwoorden op
welke wijze zJj aan de school terugdenken.
 Eerste paal wekte opschudding
Schoorvoetend. het was tenslotte 1
april, begaven studenten en docen­
ten van de Rijks Agrarische Scholen­
gemeenschap zich vorige week
woensdag naar buiten om het slaan
van de met veel bravoure aangekon­
digde eeste paal bij te wonen. Nie­
mand is echter bedrogen uitgeko·
men want de paal voor de uitbrei·
ding van de school (kantine en 7
leslokalen) werd echt geslagen. Het
was er alleen één van miniatuurfor·
maat. Bovendien hebben de geeste­
lijke vaders van deze 1 april mop een
kunstige constructie ontworpen
waardoor tijdens het 'heien wat ver·
derop met iedere slag een tweede
pa I uit de grond omhoog kwam
waarop '1 april' stond.
Nu zullen er misschien nog steeds
mensen zijn die de mop niet vatten.
Als je zoiets uit moet leggen blijkt het
ineens niet meer leuk te zijn, maar
vooruit maar. De R.AS. mag niet
uitbreiden en dat houdt weer ver­
band met de huisvesting van studen·
ten. Een aantal mensen heeft een
64
bezwaarschrift Ingediend om zo een
pressiemiddel in handen te hebben
waarmee de hogere overheden aan·
gezet zouden moeten worden om
Boskoop niet langer meer te laten
aanmodderen in de strijd tegen het
woningprobleem. Een school in
Boskoop is prima, maar dan moet er
ook woonruimte voor studenten bij­
komen. Zo ligt het ongeveer. Nu zijn
er (felle) tegenstanders van het be­
zwaarschrift en ook (felle) voorstan­
ders. Erg gevoelige kwestie, kortom.
Daarom was de 1 april grap wel
leuk. Vooral omdat sommigen er
ook nog intrapten. Ambtenaren wa­
ren in rep en roer. Een slimme geest
lichtte zelfs de Rijksgebouwendienst
in en vandaar bereikte een opge·
wonden telefoontje Boskoop wat de
pret alleen maar verhoogde. Zo zit
dat. Maar de uitbreiding zal nog wel
even op zich laten wachten daar ziet
het tenminste wel naar uit.
Uit: Gouwekoerier 8 april 1979
Maarten Splinter
RTWS 1915-1916
Gepensioneerd boomkweker­
exporteur.
"Ik kan een varken eerder lerl
Toen mijn vader mij na het verlaten
worden, zei ik 'dominee'. Het lee~
mogen toespreken. Maar omdat ik
mijn vader: ,.Je wordt al duizelig o~
een preekstoel staat?" Hij vond hel
kwekerij zou gaan werken. Daarde
Zwammerdam in Boskoop terecht. 11
de weekenden naar huis. Dat was t'
In 1915, ik had toen al de nodige Cl
de RTW . De heer Claassen was tOt
gonnen met een groep van 25 leerlir
belde schooljaren uitgedund tot 15,
mobiliseerd werden. We zaten midd
De school had maar één vaste leraar.
herinner me de leraar Engels, de hee
vanuit Leiden kwam.
Vaak denk ik nog terug aan de hl
vooruitziende blik. Hl; zeI: "Ik ben n
vergaan, geloof ik wel, want de men
In Boskoop waren wij de 'Heren v
draaide ons bij wijze an spreken eU
dat je aan had, goed zat. We ginge'
leerlingen droegen losse manchetten
keer als spiekbriefje gebruikte. De leI
klas op tafel zetten.
:te opschudding
bezwaarschrift Ingediend om zo een
pressIemiddel In handen te hebben
waarmee de hogere overheden aan­
gezet zouden moeten worden om
Boskoop niet langer meer te laten
aanmodderen in de strijd tegen het
woningprobleem. Een school in
Boskoop is prima. moor dan moet er
ook woonruimte voor studenten bij­
komen. Zo ligt het ongeveer. Nu zijn
er (felle) tegenstanders van het be­
zwaarschrift en ook (felle) lJoorstan­
ders. Erg gevoelige kwestie, kortom.
Daarom was de 1 april grap wel
leuk Vooral omdat sommigen er
ook nog intrapten. Ambtenaren wa·
ren in rep en roer. Een slimme geest
lichtte zelfs de Rijksgebouwendienst
in en vandaar bereikte een opge·
wonden telefoontje Boskoop wot de
pret al/een maar uerhoogde. Zo zit
dat. Maar de uitbreiding zal nog wel
even op zich laten wachten, daor ziet
het tenminste wel naar uit.
Uit: Gouwekoerier 8 april 1979
Maarten Splinter
RTWS 1915-1916
Gepensioneerd boomkweker­
exporteur.
" Ik kan een varken eerder leren lachen, danjou leren tekenen"
Toen mijn vader mij na het verlaten van de lagere school vroeg wat Ik wûde
worden, zei Ik 'dominee'. Het leek mij geweldig een groot gezelschap te
mogen toespreken. Maar omdat ik nogal wat last van hoogtevrees heb, zei
mijn vader: ,Je wordt al duizelig op een kippenhok, hoe moet dat als je op
1
een preekstoel staat?" Hij vond het beter dat ik op een tuin in de boom­
kwekerij zou gaan werken. Daardoor kwam ik al op jonge leeftijd vanuit
Zwammerdam in Boskoop terecht. Ik kwam in de kost bij een tante en ging i
de weekenden naar huis. Dat was twee uur lopen per keer.
In 1915, ik had toen al de nodige cursussen gevolgd, werd Ik toegelaten op
de R1WS. De heer Claassen was toen voor het laatste jaar directeur. Wij be­
gonnen met een groep van 25 leerlingen, maar dt groep werd gedurende de
beide schooljaren uitgedund tot 15, omdat er voortdurend klasgenoten ge­
mobiliseerd werden. We zaten midden in de eerste wereldoorlog.
De school had maar één vaste leraar. De andere leraren kwarrum af en toe. Ik
herinner me de leraar Engels, de heer Kok, die één keer per week met de fiets
vanuit Leiden kwam.
Vaak denk ik nog terug aan de heer Van der Schans. Hij had een zeer
vooruitziende blik. Hij zei: "Ik ben niet gelovig, maar dat de wereld eens zal
vergaan, geloof ik wel, want de mensen zullen er zelf hard aan meewerken."
ln Boskoop waren wij de 'Heren van de Tuinbouwschool'. De kostvrouw
draaide ons bij wijze van spreken elke morgen om, om te kijken of het pak,
dat je aan had, goed zal. We gingen keurig gekleed naar school. Sommige
leerlingen droegen losse manchetten. Naast mij zat een jongen die ze op een
keer als spiekbriefje gebruikte. De leraar ontdekte het en hij moest ze voor de
klas op tafel zetten.
De leraar Tuintekenen, de heer Schaum, die tevens boomkweker-exporteur hield een lezing. Na afloop maakt
was, is voor mij van bijzondere betekenis geweest. Dat gold niet zozeer voor geiten die ik vroeger gehad heb. de
het vak TUintekenen , want de heer Schaum zei regelmatig tegen mij: "Ik kan baas}, maakte mij onlangs attent 0):
nog eerder een varken leren lachen, dan jou leren tekenen, Maarten." Zijn ten. Het luidt als volgt:
betekenis gold vooral de periode na mijn schooltijd. Ik kwam bij hem in dienst
en hij stuurde mij direct naar één van zijn klanten in Duitsland om de Duitse
taal te leren. Zo kwam Ik terecht bij de heer Jungklausen in Frankfurt. Ik werd
via hem als opzichter geplaatst op een kwekerij, waar 25 Russische krijgs­
gevangenen moesten werken. Het was nog steeds oorlogstijd . Toen ik aan de Na de lezing keerde ik SPO(
Duitse soldaat, die er ook bij was, zei dat hij me wel eens een handje kon En zeer voldaan weer huls~
helpen, zei hij: "Jlf moet zorgen dat ze werken, îk dat ze niet weglopen." Ln mijn kop bloeiden de kei
a een jaar werd ik opgeroepen voor militaire dienst. De heer J ungklausen Want mijn geest was wel w
wilde mij echter houden. Toen Ik hem vroeg wat ze in Duitsland met deser­ Slapend vloog ik over zeel!
teurs deden, sprak hij de volgende woorden: ,Gehen Sie. dienen Sie Ihrer En over bergen naar Japan
Königin." Sterk vermagerd, mdat ik dat jaar wel wat honger heb geleden, Daar had je de poppen aar
ging ik naar huis. "Hisakura is Kwanzan."
Na mijn diensttijd heb ik eerst enige tijd als reiziger In heel Duitsland bij de "Lannesiana, subhirtella,
finna Schaum-Va Tol gewerkt. Vervolgens kocht ik een eigen tuin, die ik Bomen, struiken, klein en ~
echter \n de veertiger jaren weer van de hand deed, omdat mijn beide zoons De één kun je op den and~
niets voor de boomkwekerij voelden. Daarna ben ik als administrateur gaan Maar de meesten gaan we(
werken bij het ex.portbedrijf van Jan Fase op het Rijneveld. We hadden veel
handel in de Scandinavische landen. Daardoor kwam mijn Zweeds, dat ik op ,,Yoshino is Yedoensis,
school gehad heb, nog aardig van pas. Shidara Zakura is helemaal
Yoshino-nioi is weer wat ar
[n die jaren ben ik ook 21 jaar gemeenteraadslid, waarvan vele jaren fractie­ Dat zie je dadelijk aan het I
voorzitter geweest. Bij mijn afscheid, in 1966, werd ik benoemd tot ere­
burger van de gemeente Boskoop. "HoKusay, Horingi, Kirin,
Ook ben ik in het bezit van het Verzetskruis. dat mij en anderen enkele jaren Shiro-fugen, Tegenzo,
geleden door Prins Bernhard persoonlijk is opgespeld. In de oorlog had Subhirtella autumnalis,
Boskoop een vrij grote verzetsgroep, waarin ik actief ben geweest in de groep Tusschen haakjes (makizo) .
'landelijke hulp aan onderduikers'. Dat waren spannende jaren. Eén van de "Kiku-Shidara voorheen Zi
meest riskante daden vind lk nog altijd het transport op klaarlichte dag van Cerasus Rhexii (van de Vo:
een schouw vol met wapens. enkel afgedekt met rietmatten, dwars door Tokio ligt zoo maar midder
bezet Boskoop heen naar mijn loods op het RljneveJd. [n een prachtig Kersenbosc
Terug naar de school van nu. Als ik iedere dag vanuit mijn kamer al die leer­ ,,[mica is Fugi of mamé
lingen en studenten naar en van school zie gaan, valt mij op dat ze er lang niet Beter vaak dan onze Kriek.
meer zo gekleed bij lopen als wij vroeger. Maar toch voel ik me nog leerling Kersen, Kersenvisioenen,
van de school. ik betreur het dan ook dat de Hogere afdeling te zijner tijd uit 'k Geloof ik ben een beetjE
Boskoop moet verdwijnen.
"Kukeleku, sachalinensis,
Tenslotte nog dil: Ln 1936 werd door Arboricultura een avond georganiseerd Hokipoki, Tsang-Kai-Sjek.
over de Japanse tuinen. De heer Doorenbosch, directeur van de Plantsoen­ Daar begint mijn vrouw te !
dienst in Den Haag en deskundige op het gebied van de Japanse tuinen, "Help toch, help, mijn ma'

66
, die tevens boomkweker-exporteur hield een lezing. Na afloop maakte ik daar een gedicht over. Eén van de
I geweest. Dat gold niet zozeer voor geiten die ik vroeger gehad heb, de heer Pols uit Den Bosch (ik was zijn eerste
lm zei regelmatig tegen mij: "Ik kan baas), maakte mij onlangs attent op dat gedicht. Ik was het zelf al bijna verge­
1 jou leren tekenen, Maarten." Zijn ten. Het luidt als volgt:
schooltijd. Ik kwam bij hem in dienst
1 klanten in Duitsland om de Duitse
~r Jungklausen in frankfurt. Ik werd
kwekerij, waar 25 Russische krijgs­
>9 steeds oorlogstijd. Toen ik aan de Na de lezing keerde ik spoedig

at hij me wel eens een handje kon En zeer voldaan weer huiswaarts toe,

/,Ierken, îk dat ze niet weglopen." In mijn kop bloeiden de kersen,

ilitaire dienst. De heer Jungklausen Want mijn geest was wel wat moe.

roeg wat ze in Duitsland met deser­ Slapend vloog ik over zeeën

den: "Gehen Sie, dlenen Sie Ihrer En over bergen naar Japan,

t jaar we) wat honger heb geleden, Daar had je de poppen aan 't dansen:

"Hisakura is Kwanzan."

als reiziger in heel Duitsland bij de "Lannesiana, subhirtella,

lens kocht ik een eigen tuin, die ik Bomen, struiken, klein en grool.

land deed, omdat mijn beide zoons De één kun je op den ander enten,

aroa ben Ik als adminjstrateur gaan Maar de meesten gaan weer dood."

op het RiJneveld. We hadden veel

rdoor kwam mijn Zweeds, dat ik op "Yoshino is Yedoensls,

Shidara Zakura is helemaal fout.

Yoshino-nioi is weer wat anders,

'aadslid, waarvan vele jaren fractie­ Dat zie je dadelijk aan het hout.'

I 1966, werd ik benoemd tot ere­

"Hokusay, Horingi, Kirin,

115, dat mij en anderen enkele jaren Shiro-fugen, Tegenzo,

k is opgespeld. In de oorlog had Subhirtella autumnalis,

rln ik actief ben geweest in de groep Tusschen haakjes (makizo) ."

aren spannende jaren. Eén van de "Kiku-Shidara voorheen Zakura,

et transport op klaarlichte dag van Cerasus Rhexii (van de Vos),

edekt met rietmatten, dwars door Tokio ligt zoo maar midden

het Rijneveld. In een prachtig Kersenbosch."

a dag vanuit mijn kamer al dle leer­ "Insica is Fugi of mamé

! gaan,valt mij op dat ze er lang niet Beter vaak dan onze Kriek.

Maar toch voel ik me nog leerling Kersen. Kersen visioenen,

de Hogere afdeling te zijner tijd uit 'k Geloof, ik ben een beetje ziek."

"Kukeleku, sachalinensis,

Jr!cullura een avond georganiseerd Hokipoki, Tsang-Kai-Sjek,

bosch, directeur van de Plantsoen­ Daar begint mijn vrouw te gillen:

et gebied van de Japanse tuinen, "Help toch, help, mijn man is gek."

 van de firma en maakte Ik er een

In 1976, toen duidelijk werd dat TT
kozen en ook geen van mijn doch!
aan twee jongere collega's verkoch
gebleven, wat genoeg zegt over d
Theo Klumper
" ik ben blij dat ik het moeilijke be!
RTS 1934-1936
jammer dat alles slechts de duur \
Cursus TUinaanleg 1937
Gepensioneerd directeur van een Nu een woordje over Arborlcultur
exportfirma Deze nu Ba-jarige vereniging hl
gespeeld. Ik werd in 1935 lid va
1938 als bibliothecaris lid van het I
taris en ik weet mij nog goed het \
de organisatie van het 50-jarig be
enkel adres van oud-leerlingen kie
Als Ik mij goed herinner poneerde
feest in 1948 voor de eerste maal t
"Wat heb ik nu op school geleerd?" in Boskoop was blijven hangen en
was.
Als 17-jarige in Rotterdam geboren jongeling weet ik nog heel goed dat ik met
mijn vader, die geen enkele binding met de tuinbouw had, in 1934 naar Bos­ AI in 1933 werd Theo BTans lid \
koop toog om mij bij ir. Moerlands, de toenmalige directeur van de school en voorzitterschap van hem over. Zo
een grote persoonlijkheid, als leerling aan te melden. Mijn wens was tuin­ Brans het meest verdienstelijk lid
architect te worden en het kwam dus goed uit dat na de twee studiejaren 50 jaar Arboricultura en 60 jaar Rl
1934-35 en 1935-36 in 1937 de eerste cursus Tuinaanleg oogon. rijk gevierd, waarvan de lichtelijk 1
We hadden goede leraren, o.a. dr. Boom, ir. Harmsen, tuinarchitect B1eeker schoolcomplex nog getuigt.
en de bouwarchitect Van Gelderen. Ik heb later evenwel nooit de moed op­ Later nam Arie Schoemaker het
gebracht mij na deze I-jarige vervolgopleiding tuinarchitect te noemen. mij over. De opzet hoofdbestuur e
Het cursusjaar liep van januari tot december 1937. Doch in augustus kreeg ik niet meer gehandhaafd te kunnen
van een gunstig bekend staand Boskoops boomkwekerij-exportbedrijf de
10 de begintijd was de school niet e
aanbieding, daar als reiziger-bedrijfsleider in dienst te treden. Op aanraden
zag toen het nut van 'boekenkenn
van ir. Moerlands heb ik dit aangenomen, met de conditie de gelegenheid te
Een boomkweker is een nuchter
krijgen de cursus af te maken. Omdat ik op zakenreis moest, kwam ik na de
mindere grote theoretische kennis
vakantie iets te laat op school maar dit had geen nadelige uitwerking voor het
te leiden. Toen de school eenmaal
behalen van het diploma.
van het verbinden van praktijk op
Zakelijk ging het na de zware crisisjaren iets beter, doch de boze oorlogsjaren
Later werd er een Indische richtir
zouden spoedig aanbreken.
leerlingen moesten halve dagen I
Na de oorlog herstelde de boomkwekerij zich geleidelijk. De Boskoopse reizi­
wilde dit best vlotten. Ik spreek Ol
gers zwermden weer over de gehele wereld uit om hun planten te verkopen.
opvolger van een exportboomkwe
Na 17 mooie jaren in de beste harmonie bij mijn eerste firma, kreeg Ik in 1953
buiten Boskoop, de RTS (later R~
het verzoek deelgenoot te worden in de firma Jan Boer Wz & Zoon te Boskoop.
Deze oude zaak (opgericht in 1810 en met export naar Duitsland sedert Ik stelde mij ooit de vraag: "Wat
1870) behoorde toe aan twee broers, die wel kinderen doch geen opvolgers woord kon zijn: "Ik heb geleerd ~
hadden. Van beide heren heb ik veel geleerd. In 1963 werd ik alleen eigenaar brengen een boek ter hand te ner

68

rd?"
Ing weet ik nog heel goed dat ik met
Ie tuinbouw had, in 1934 naar Bos­
mmalige directeur van de school en
.n te melden. Mijn wens was tuin­
>ed uit dat na de twee studiejaren
lursus Tuinaanleg begon.
, Ir. Harmsen, tuinarchitect Bleeker
b later evenwel nooit de moed op­
iding tuinarchitect te noemen.
Ier 1937. Doch in augustus kreeg ik
'ps boomkwekerij-exportbedrijf de
. in dienst te treden. Op aanraden
met de conditie de gelegenheid te
lp zakenreis moest, kwam ik na de
I geen nadelige uitwerking voor het
ls beter, doch de boze oorlogsjaren
ich geleidelijk. De Boskoopse reizi­
,d uit om hun planten te verkopen.
j mijn eerste firma, kreeg ik in 1953
la Jan Boer Wz & Zoon te Boskoop.
met export naar Duitsland sedert
wel kinderen doch geen opvolgers
rd. In 1963 werd ik alleen eigenaar
van de firma en maakte ik er een BV van.
In 1976, toen duidelijk werd dat mijn zoon definitief voor medicijnen had ge­
kozen en ook geen van mijn dochters in het bedrijf zou treden, heb ik de BV
aan twee jongere collega's verkocht. Ik ben er nog wel tien jaren in werkzaam
gebleven, wat genoeg zegt over de goede verhouding. Ik heb vaa.k gezegd
"ik ben blij dat Ik het moeilijke besluit nam de zaak te verkopen, doch het is
jammer dat alles slechts de duur van één generatie had".
Nu een woordje over Arboricultura.
Deze nu 80-jarige vereniging heeft in mijn jonge jaren steeds een rol
gespeeld. Ik werd in 1935 lid van het toenmalige leerlingenbestuur en in
1938 als bibliothecaris lid van het hoofdbestuur. Na de oorlog werd ik secre­
taris en ik weet mij nog goed het vele werk te herinneren> dat wij hadden bij
de organisatie van het 50-jarig bestaan van de school in 1948. Bijna geen
enkel adres van oud-leerlingen klopte meer!
Als ik mij goed herinner poneerde de heer Jan den Hengst op het grandioze
feest in 1948 voor de eerste maal het woord. ,Hanggeit" . Dus een" Geit" die
in Boskoop was blijven hangen en van welk zeldzaam soort hij (en ik) er één
was.
AI in 1933 werd Theo Brans lid van het hoofdbestuur. In 1955 nam ik het
voorzitterschap van hem over. Zonder twijfel mag gezegd worden dat Theo
Brans het meest verdienstelijk lid is dat de vereniging ooit heeft bezeten .
50 jai,U" Arboricultura en 60 jaar RMTS hebben wij in december 1958 luister­
rijk gevierd, waarvan de lichtelijk beschadigde "Geit" op het tegenwoordige
schoolcomplex nog getuigt.
Later nam Arie Schoemaker het voorzitterschap van het hoofdbestuur van
mij over. De opzet hoofdbestuur en leerlingenbestuur naast elkaar bleek later
niet meer gehandhaafd te kunnen worden.
In de begintijd was de school niet erg populair bij de doorsnee Boskoper; men
zag toen het nut van 'boekenkennis' nog niet in.
Een boomkweker is een nuchter mens en hij ziet niet in dat een meer of
mindere grote theoretische kennis nodig is om een modem bedrijf met succes
te leiden. Toen de school eenmaal geaccepteerd was zag men het grote nut in
van het verbinden van praktijk op de kwekerij met het klassikale onderwijs.
Later werd er een Indische richting aan de school verbonden en ook deze
leerlingen moesten halve dagen bij 'de baas' werken. Over het algemeen
wilde dit best vlotten. Ik spreek nu over de tijd dat bijna iedere toekomstige
opvolger van een exportboomkwekerij, doch ook zonen van grotere kwekers
buiten Boskoop, de RTS (later RMTS) bezocht.
Ik stelde mij ooit de vraag: "Wat heb ik nu op school geleerd?". Het ant­
woord kon zijn: "Ik heb geleerd een boek te gebruiken, ja, de moed op te
brengen een boek ter hand te nemen."
69
Zonder veel persoonlijke inzet zal het echt niet gelukken een boomkwekerij­
bedrijf te runnen, maar als je daarbij begrijpt wat je doet, geeft dit grote voor­
delen en voldoening. Als ik om mij heen kijk in Boskoop en in .. het binnen­
land" zie ik zoveel jonge collega's met een frisse kijk op de mogelijkheden in
het vak, dat ik met vertrouwen de toekomst voor de Nederlandse boom­ Jan den Hengst
kwekerij tegemoet zie. RTS 1952-1954
De tegenwoordige en komende studenten geef ik graag het advies mee, zo­ Fotograaf sinds 1960.
veel mogelijk kennis te vergaren; zonder twijfel zal je dit later van nut zijn.
Grote veranderingen komen op ons af en het zal u niet verwonderen dat het
mij, als leerling v n het eerste cursusjaar Tuinaanleg, geweldig spijt, dat in de
toekomst de vorming van de aankomende tuinarchitecten en technici buiten
Boskoop zal plaatsvinden.

Toen geluk nog heel gewoc

Van zure regen, drugsproblemen,
den we nog nooit gehoord. Er kor
Om de nodige praktijkervaring op
kwekerij. Dieldrin, aldrin, nicotine
ongedierte mee te lijf te gaan. Het c
Vuilrapen, daar waren de leerling
van f 5,- tot J 10,- per week.
moest toebetale . Het lijntrekken,
De meeste geiten hadden huisvestir
je als echte moeders. Niet stamper
helemaal geen dames over de vlol
held. Een knappe jongen die het
kwartetten.
Het was de tijd van" Beurzen oper
1953, toen het kolkende water on!
reden we in een gehuurde bus ov
zouden we wel eens even laten zier
water stond bijna tot aan de kruin"
boeren, die hun vee voor zich uit c
we "Van je hela, hola, houd er de
geen begrip voor. Voor straf moest
Wat er van het kerkhof geworden I
terug kunnen vinden. De dijk bij Cë
Het was de tijd van .,Liever wees,
het meeste transport nog over watE

70
I niet gelukken een boomkwekerij­
pt wat je doet, geeft dil grote voor­
kijk in Boskoop en in "het binnen­
I frisse kijk op de mogelijkheden in
Jnlst voor de Nederlandse boom- Jan deo Hengst
HTS 1952-1954
Igeef ik graag het advies mee, zo­ Fotograaf sinds 1960.
twijfel zal je dit later van nul zijn.
het zal u niet verwonderen dat hel
'uinaanleg, geweldig spijt, dat in de
a tuinarchitecten en technici buiten

Toen geluk nog heel gewoon was...

Van zure regen, drugsproblemen, tennisarmen en handelsoverschotten had­
den we nog nooit gehoord. Er kon nog gezwommen worden in de Gouwe.
Om de nodige praktijkervaring op te doen werkten we halve dagen in de
kwekerij. Dieldrin, aldrin, nicotine en D.D.T. waren prima middelen om het
ongedierte mee te lijf te gaan. Het onkruid werd nog niet chemisch bestreden.
VulLrapen, daar waren de leerlingen voor. We ontvingen een honorarium
van f 5,- tot f 10,- per week. We mochten blij zijn. De vorige generatie
moest toebetalen. Het lijntrekken werd dan ook als kunst bedreven
De meeste geiten hadden huisvesting gevonden bij een hospita. Ze verzorgden
je als echte moeders. Niet stampen op de trap. Na tien UUr geen bezoek en
helemaal geen dames over de vloer. Dat laatste was olt'erbodige zorgzaam­
heid. Een knappe jongen die hel verder bracht dan een spelletje gemengd
kwartetten.
Het was de tijd van "Beurzen open, dijken dichl"- [n de nacht van l.februari
1953, toen het kolkende water ons vlakke vaderland dreigde te verzwelgen,
reden we in een gehuurde bus oVer de Lekdijk. Gewapend met schoppen
zouden we wel eens even laten zien dat er op ons gerekend kon worden. Het
water stond bijna tot aan de kruin van de dijk. We moesten vaak wijken voor
boeren, die hun vee voor zich uit dreven. Om hen wat op te beuren zongen
we "Van je hela, hola, houd er de moed maar In". Onze directeur had daar
geen begrip voor. Voor straf moesten we zandzakken vullen op een kerkhof.
Wat er van het kerkhof geworden is? Ik weet het niet. Nooit heb Ik het meer
terug kunnen vinden. De dijk bij Capelle is echter diezelfde nacht noggedicht.
Het was de lijd van, ,Liever wees, dan kind van Drees" en in Boskoop ging
het meeste transport nog over water. De baas voer de schouw. Daar zouden

71
we nooit iets van terecht brengen. Wij mochten de bestellingen bezorgen met
De kweker aan land
de mandfiets. Als je daar genoeg van had, hoefde je maar met fiets en vracht

door de bakruiten te vallen. Je mocht dan gaan stappen met de kruiwagen

Gerrit van Drieze

met het houten wiel. We leerden heel wat af.

Uit de Bieze

De school was in die dagen nog overzichtelijk. We waren me ongeveer

1n Rudendrums en Erica

honderd leerlingen, waarvan één meisje, dat in de loop van het eerste jaar al
ging naar Amerika.

naar Canada emigreerde. De enige dames die toen nog resteerden, waren de
Van mandes en lattuh

leraressen Zweeds en Spaans. Ongekend populaire vakken.

Bomuh en mattuh

Het was ook de tijd van de emigratiegolf. WIJ droomden van verre horizons.
Pottes en schouwuh

Daarbij dachten we niet zozeer aan een solide toekomst met goede vooruit­
gingen zuh boelhuiS houwuh.

zichten. Het was meer het avontuur dat ons dreef.

Ik had zo gedocht

Zelf emigreerde ik in 1956 naar Rhodesia. Het besluit werd zonder over­
As Ik dat urus kocht.

weging genomen. Van het land wist ik vrijwel niets.

Dan kon ik fain

Daar beheerden we boerderijen soms zo groot als een halve provincie. We

voor muh aiguh zain.

waren niet alleen éénoog op landbouwkundig gebied, maar tevens auto­

monteur, landmeter, oplosser van geschillen, rechter en als het zo uitkwam

ook nog een arts voor mens en dier. Na een goed jaar op een afgelegen farm
Toen is omuh Piet de Vrai

al deze functies vervuld te hebben werd ik tuin aanlegger in het toenmalige

bai de aishardraijerai

Salisbury. Daarmee de enige Nederlandse agrariër in de stad.

waar ze praizuh verrejuh

Niemand hield de isolatie in de uithoeken van het land lang vol. Mijn makkers
op z'n jeweetwel geglejuh.

kwamen op gezette tijden naar de hoofdstad om voor een paar dagen bij te
Hai bleef legguh

spijkeren. Het was de gewoonte dat er bij mij gelpgeerd werd. Wilde week­
en de dokter mos zegguh

enden waren het, met alle remmen los. Boskoop was dan vaak dichtbij.
"Bidt onze Vader,

Eens na een tocht langs alle kroegen stelde mijn gast zich op onder het stand­
Het ainde is nader".

beeld van eecil Rhodes (our founder, the man who created this country with
Maar ieder vtQeg toen:

his own hands). Als de dorpsomroeper sloeg hij met een denkbeeldig knup­
"Wat met je centuh te doen?"

peltje op zijn denkbeeldige koperen bord. Ting, !ing, ting, ting. Met zijn han­
Hai zee: ,,'t Is vor Hain,

den aan zijn mond brulde hij in de tropen nacht:

om vor zuh aige te kenne zain."

Hedenmiddag hardraierai op het ais

boi Bailond Achter de Staile
Eerste prois een paip
Tweede prois een kla{ne palp
Derde prois een strolkaizer.
Thuisgekomen schreef ik een gedicht over een kweker aan land en besloot oktober 1958,

totaal iets anders te gaan doen. Jan den Hengst (in de zain alge st

Uit: ,,50 jaar Arboricultura"

72
~hten de bestellingen bezorgen met De kweker aan land
, hoefde je maar met fiets en vracht
In gaan stappen met de kruiwagen Gemt van Drieze
Maar hoe ik ok zocht,

~t af. Uit de Bieze

Er was nie·t genacht.

Ichtelijk. We waren met ongeveer In Rudendrums en Erica

Geen centuh in huis,

dat In de loop van het eerste jaar al ging naar Amerika.

Geen stukkies in kluis.

; die toen nog resteerden, waren de Van mandes en lattuh

De leste maanduh en wekuh

I populaire vakken. Bomuh en mattuh

teveel naar de maides gekekuh,

Wij droomden van verre horizons. Pottes en schouwuh

teveel gezopuh,

,olide toekomst met goede vooruit­ gingen zuh boelhuis houwuh.

te laat in 't nest gekropuh.

ons dreef. Ik had zo gedocht

Alles van paktail

;ia. Het besluit werd zonder over­ As ik dal mus kocht.

was ik weer kwait.

rijwel niets. Dan kon ik fain

Nee, 't is geen gain

groot als een halve provincie. We voor muh aiguh zain.

as ie var je aiguh wil zain.

kundig gebied, maar tevens auto­

lIen, rechter en als het zo uitkwam
en goed jaar op een afgelegen farm Toen is om uh Piet de Vrai
Op het land van Drieze

ik tuinaanlegger in het toenmalige bai de aishardraijerai,

in de Bieze

e agrariêr in de stad. waar ze praizuh verrejuh

Staan ik nou iedere morguh

van het land lang vol. Mijn makkers op z'n jeweetwel gegJejuh.
met m'n harsus vol zorguh.

;tad om voor een paar dagen bij te Hai bleef legguh

Kantuh te maaiu

ij mij gelpgeerd werd. Wilde week­ en de dokter mos zegguh

Ammabielezuh te zajuh,

30skoop was dan vaak dichtbij. "Bidt onze Vader,

Stratifizeruh.

e mijn gast zich op onder het stand­ Het ainde is nader".

Misthaupuh keruh

man who created this country with Maar ieder vroeg toen:
En var het vuilraapkarwai

oeg hij met een denkbeeldig knup­ "Wat met je cenluh te doen?"
heb ik er 'n galt bai.

Ting, tlng, ting, ting. Met zijn han­ Hai zee: ,,'t Is var Hain,
Joh, wat is het fain

1nacht: om vor zuh aige te kenne zain."

Var je aige te zain.

~r een kweker aan land en besloot oktober 1958,

Jan den Hengst (in de zain aige stail) .

Uit: ,,50 jaar Arboricultura"

 Dat kwam ook treffend tot uiting In

werd getroffen door een overstromh
bus vol leerlingen om te helpen waë
haalden we op Rozenburg aardapp
water was overspoeld. Het was kiel
Jan van Reijendam
zodanig versmeerd dat slechts met!
RTS 1952-1954
uit de bult kon worden losgemaakt.
1959-1967 Bureau P. A. M. Buys Saamhorigheid was toen hel paroo
1967-1974 Gemeente Zwolle en mij achtergelaten.
De Bilt
Sinds 1974 hoofd Plantsoenen Een andere onvergetelijke indruk h
Leeuwarden rustige, onverstoorbare en vriendelij
jas ging hij op z'n Solexje, zelfs bij:
een onuitwisbaar merkteken in hel'
correspondentie. Niet direct een va
niet van Oortgiesen trouwens. En 1
in de kou op de kwekerij je portie'
Van Rhododendronvet en Takkenbossenzeef... het bepaald geen eenvoudige opga'
open te houden, laat staan met VOilE
Terugkijken op de studietijd in Boskoop is terugkijken naar 35 jaar geleden,
redde dat zeker niet, een gezonde
de cursusjaren 1952-1953 en 1954.
Bilthoven. Die sliep ... , en hoe... !!
Ja, zo lang Is dat geleden, maar het heeft bij mij een zodanige indruk achter­
zachte namiddaggeluiden. Oortgie!
gelaten dal ik in plaats van het gevraagde A-viertje er wel vijf vol zou kunnen
vervolgens de bordewisser, om dal
schrijven.
overhands geworpen, op het hoofd
Die goeie ouwe tijd ... !! Telkenmale was de schok weer he"
De tijd van: nog net even meneer Jacobi. .. , allang weer op het bord te schrijvel
meneer Harmsen.
meneer Van de Graaf, Meneer Van Dijk (Pietje) schreef d
meneer Van Dijk, volgens mij. Deze man was duidelij~
en ... de 'vader des vaderlands' meneer Vijgen. sche middelen zouden worden afge,
"Middel lot bestrijding: Uitknippen,
Je heette 'GEIT en dat was je ook. Een jonge geit die uit de 'stal' (het ouder­ Bolt, ... kort, hevig, maar indrukw
lijk huis) w rd losgelaten in de 'wei', het malse Boskoop. Omdat je In de 'wei' S.cheikunde ... neen ... DEED Schei'
was, was je groen en dat moest eraf. Dat ging volgens de ouderejaars loen langs chemische weg jenever te ber
het beste door met een tandenborstel de Boskoopse electrische brug schoon
te maken. Een afgedwongen sprong in één van de Boskoopse sloten was het De Boskoopse bazen uit die tijd ... v
bewijs dat je erbij hoorde, mits er bij het verlaten van de sloot voldoende flap hoop 'vuil' en grond voor ze in de p
en kroos op je hoofd zat. link dal ze het er ons in de winter we
De karakteristiek van die tijd was de evenwichtigheid en de vriendschap die er dat. Ze stuurden je ook het halve do
heerste. Evenwichtigheid op de (oude) school tussen leraren en leerlingen. Takkenbossenzeef, maar... daarvoc
Vriendschap die zich uitte In het als vanzelfsprekend samen doen van allerlei Eerlijk is eerlijk, ze hadden ons oof
dingen die met de opleiding te maken hadden, maar ook daarbuiten. Het hoog lakeIen in de nok van de 1001
werd niet afgedwongen, hel ging vanzelfsprekend. boven dat gingen de Boskopers rust

74

!obossenzeef..•
is terugkijken naar 35 jaar geleden,
bij mij een zodanige indruk achter­
A-viertje er wel vijf vol zou kunnen
cobi. .. ,
rlands' meneer Vijgen.
:mge geit die uit de 'stal' {het ouder­
la/se Boskoop. Omdat je In de 'wei'
It ging volgens de ouderejaars toen
Boskoopse electrische brug schoon
~n van de Boskoopse sloten was het
erlaten van de sJoot voldoende flap
vichtigheid en de vriendschap die er
chool tussen leraren en IeerIJngen .
~Ifsprekend samen doen van allerlei
ladden, maar ook daarbuiten. Het
sprekend.
Dat kwam ook treffend tot uiting in februari 1953 toen Zuid-West Nederland
werd getroffen door een overstromingsramp. Midden in de nacht vertrok een
bus vol leerlingen om te helpen waar dat maar kon. Met bijna de hele school
haaJden we op Rozenburg aardappels uit de opslag'bult'. die door het zoute
water was overspoeld. Het was klei uiteraard en die was door het zoute water
zodanig versmeerd dat slechts met grote moeite de aardappel (met de hand)
uit de bult kon worden losgemaakt.
Saamhorigheid was toen het parool, het heeft een onvergetelijke indruk bij
mij achtergelaten.
Een andere onvergetelijke indruk heeft leraar Oortgiesen gemaakt. De altijd
rustige, onverstoorbare en vriendelijke Oortgiesen. Met de lange, zware leren
jas ging hij op z'n Solexje, zelfs bij 25°, naar en van school. Elke dag weer,
een onuitwisbaar merkteken in het Boskoopse. Hij gaf o.a. Franse Handels­
correspondentie. Niet direct een vak waar de vonken van afsprongen, ook
niet van Oortgiesen trouwens. En als het dan winter was en je had 's morgens
in de kou op de kwekerij je portie praktijkervaring geconsumeerd, dan was
het bepaald geen eenvoudige opgave om 's middags na de stamppot je ogen
open te houden, laat staan met volle interesse te genieten. Eén man in de klas
redde dat zeker niet, een gezonde roodbJozende kerel uit de omgeving van
Bilthoven. Die sliep ... , en hoe ... !! Het snurken overstemde duidelijk alle
zachte namiddaggeluiden. Oortgiesen liet dat dan een poosje gaan, pakte
vervolgens de bordewisser, om dat apparaat met pijnlijke nauwkeurigheid,
overhands geworpen, op het hoofd van de slapende man te doen belanden.
TelkenmaJe was de schok weer hevig. Niet voor Oortgiesen, want die stond
allang weer op het bord te schrijven.
Meneer Van Dijk (pietje) schreef de dictaten voor Planteziektenkunde zelf
volgens mij. Deze man was duidelijk een ZIENER. Hij wist toen al dat chemi­
sche middelen zouden worden afgeschaft, want op bijkans elke pagina stond:
"Middel tot bestrijding: Uitknippen, of kippen en varkens laten lopen".
Bolt .... kort, hevig, maar indrukwekkend aan de school verbonden. Gaf
S.cheikunde ... neen ... DEED Scheikunde. Probeerde elke maandagmorgen
langs chemische weg jenever te bereiden. Ook een ZIENER.
De Boskaapse bazen uit die tijd ... velen zijn niet meer. Wat gooiden we een
hoop 'vuil' en grond voor ze in de plomp in de ZOmer. Maar ze waren wel zo
link dat ze het er ons in de winter weer uit lieten halen. Sloten baggeren heette
dat. Ze stuurden je ook het halve dorp door om het Rhodondendronvet of de
Takkenbossenzeef, maaT-.. daarvoor hadden we de soos.
Eerli.jk is eerlijk, ze hadden ons ook wel te pakken. Even in een mand om­
hoog takelen In de nok van de loods om een baggerstok te pakken. Was je
boven dat gingen de Boskopers rustig naar huls enjij zat tot tien uur 's avonds
in je mand in de nok. Jij werkte bij nen en zij zorgden voor jouw zakgeld. Zijn
. . .....
ze nog zo ZUlOlg ??

Mooie proeftuin hadden we... het troetelkind van meneer Harmsen.

Meneer Harmsen, een gedreven, bezielende dendroloog. Of je wilde of niet,
zijn planten moest je kennen. Hij was het die bij heel wat jonge mensen de lne Cleveringa-Arends
toen nog sluimerende liefde voor planten omzette in ware liefde. RMTS 1957-1959
Boskoop 1952-1954, een goede tijd op een goede school. HOTA 1959-1962
1961-1964 Bureau P.A.M. Buys
Moge dat laatste zo blijven tot in de lengte van jaren. 1967-1983 Part. tuinarchitecte
Sinds 1983 Bureau Landschaps­
partners Nieuwegein

.,Eerst kwam toen de aktet,

Het is niet eenvoudig een stukje te ~
mijn RMTS-HOTA studieperiode Cj
blijf in Boskoop één voortdurend bi
Na mijn HBS-examen in Amsterda
kennis met het Boskoopse tuindersl
dost in afgedankte kleding, over de
bekwamen in de praktijk van de be
naar eveneens vreemd uitgedoste fi
De kwekerij zelf was een onbekend
periode, maar bleek geen uitblinkeJ
morgens te hebben aangezien, tOl!
kinderschepje te voorschijn, dat me
vingen bij te houden.
's Middags waren er de lessen op
iedereen nu netjes in het pak".
Ol

Wat hiervan het meest in mijn herir

De leuke sfeer onderling, de broede'
geven, wat er zoal in de emmertjes
de creativiteit van de leerlingen als e
lr. Harmsen, SO-jarig bestaan van f.
de toenmalige onderdirecteur de he
wekelijkse soosavond bij Jansen, no
brengen. We deden dat met een zelf
held, toen hIJ eens met zijn auto en
toen de aktetas, daarna Ome Vijge

76
n zij zorgden voor jouw zakgeld. Zijn
:Ikind van meneer Harmsen.
nde dendroloog. Of je wllde of niet,
~t die bij heel wat jonge mensen de
n omzette in ware liefde.
een goede school.
[te van jaren.
Ine C1everinga-Arends
RMTS 1957-1959
HOTA 1959-1962
1961·1964 Bureau P.A. M. Buys
1967-1983 Part. tuinarchitecte
Sinds 1983 Bureau Landschaps­
partners Nieuwegein
"Eer:st kwam toen de aktetas, daarna Ome Vijgen pas"
Het is niet eenvoudig een stukje te schrijven, waarin bijzondere voorvallen uit
mijn RMTS-HOTA studieperiode centraal staan. Aanvankelijk leek het ver­
blijf in Boskoop één voortdurend bijzonder voorval.
Na mijn HBS-examen in Amsterdam in mei 1957 maakte ik in september
kennis met het Boskoopse tuindersleven: 's morgens vroeg schoof je, uitge­
dost in afgedankte kleding, over de Zijde op weg naar de kwekerij om je te
bekwamen in de praktijk van de boomteelt. Door de mist heen, zwaaide je
naar eveneens vreemd uitgedoste figuren, die ook leerlingen bleken te zijn.
De kwekerij zelf was een onbekend element. Ik viel juist binnen in de spit­
periode, maar bleek geen uitblinker in het "drie-diepen". Na het een paar
morgens te hebben aangezien. toverden m'n collegae een soort veredeld
kinderschepje te voorschijn, dat me in staat stelde het tempo van de vergra­
vingen bij te houden.
's Middags waren er de lessen op de RMTS. Alpino's en pilobroeken uit.
iedereen nu netjes " in het pak".
Wat hiervan het meest in mijn herinnering is blijven hangen?
De leuke sfeer onderling, de broeder(zuster)schap om bij het examen door Ie
geven, wal er zoal in de emmertjes van Ir. Harmsen aan plantmateriaal zat,
de creativiteit van de leerlingen als er iets te vieren viel (25-jarig jubileum van
Ir. Harmsen. 50-jarig bestaan van Arboricultura) en de goedmoedigheid die
de toenmalige onderdirecteur de heer Vijgen ten toon spreidde als we na de
wekelijkse soosavond bij Jansen, nog meenden hem een serenade Ie moeten
brengen. We deden dal met een zelf gecomponeerd lied over zijn koelbloedig­
heid, toen hij eens met zijn auto en al de Zijde ingedoken was ("Eerst kwam
loen de aktetas, daarna Ome Vijgen pas", zongen we waarheidsgetrouw).

De bestuursverkiezingen van Arboricultura waren een hoofdstuk apart. De

kandidaten die zich trillend van de zenuwen presenteerden werden zo vak­

kundig en onder een dusdanig geloei in de pan gehakt, dat ze soms later

moesten navragen of ze nu gekozen waren of niet.

En wie herinnert zich de mechanisaliecursussen in Wageningen (o.l.v. de

Tineke Bakker-Schaap
heer Van de Graaf) niet?
HTO/RJ-JSTL 1971-1975
In ± twee weken tijd werden we geacht ingewijd te zjjn in de techniek" van al
Ontwerpster gem. Vlaardingen
wat beweegt". Ik herinner me de harde waarschuwing van onze docent om bij

het oefenen met de tractor vooral de 4e versnelling niet te gebruiken. We

vJogen naar bu iten en red en na dertig seconden "in z' n vier". Het was daarna

een heel karwei om het ding uit de sloot te krijgen, want ook dát vereiste

techniek!

De HOTA biedt een rustiger beeld in m'n herinnering.

Na de voorbereidende RMTS waren we blij aan onze uiteindelijk gekozen

studie te kunnen beginnen. De opleiding was nog verre van volmaakt maar

de interesse van de studenten was groot. Veel excursies verlevendigden de

studie en werden met enthousiasme door de studenten voorbereid.

.,Verhip, het is nog waar oe

De hele opleiding (HOTA.I bestond uit vier, HOTA-JI uit negen studenten)

Komend vanuit de Zaanstreek maa~

kon in twee auto's vervoerd worden. In een volkswagenbusje toerden we

kennis met Boskoop.

door Nederland om interessante landschappelijke aspecten" waar te nemen",

Het was een prachtige zomerse da~

al zagen we door de bomen niet altijd meer het bos.

oude school aan het Reijerskoop ~

Het is in deze tijd van fusies tussen opleidingen haast ongelooflijk te bedenken
verder stonde 1 vaste planten uitbuI
dat de toenmalige HOTA uit 13 studenten bestond. Ik heb dat indertijd als
De school zelf was een leuk ouderw
lets bijzonders ervaren. Het gaf mogelijkheden tot individueel gerichte bege·
hypermodern lyceum.
leiding. Het bespreken van onze ontwerpopdrachten met de docenten Warnau
Ik had bij aanvang van het eerste ji
en Boer was een zwaarwegend onderdeel van de studie, waar je veel aan
hield, maar al snel werden mij de
had.
hoorde over bomen met ronde, zui.
gelijktijdig bevestigd zag vanuit de tr
Samenvattend kan ik zeggen: mijn opleiding aan de RMTS/HOTA was

tas vol wasgoed) ging er een schok

beslist géén aJledaag e. Ik kijk nog steeds met groot plezier terug op mijn

ook!". Vanaf dat moment ging er e~

,,Boskoopse jaren".

boeid door het vak.

In het 2e jaar kreeg ik nog eens zo
Landschapsbouw en de enorme rije
vakantie bewaarheid zag.
In datzelfde jaar verhuisde de school
Geen plezierige (tijdrovende) loopje
het proefstation. Alles keurig efficiën
je benen niet kwijt kon en 't bord no
De Parrotia werd met veel tam-tam
Nog steeds tref je bij een bezoek aan
school.
Het 3e jaar was een jaar van hare

78
Ira waren een hoofdstuk apart. De

wen presenteerden werden zo vak­

\ de pan gehakt, dat ze soms later

-en of niet.

llTsussen in Wageningen (o.l.v. de

Tineke Bakker-Schaap
HTO/RHSTL 1971-1975
1gewijd te zijn in de techniek" van al
Ontwerpster gem. Vlaardingen
aarschuwing van onze docent om bij

~ versnelUng niet te gebruiken. We

Dnden "in z'n vier". Het was daarna

>t te krijgen, want ook ciSt vereiste

n herinnering.

~ blij aan onze uiteindelijk gekozen

I was nog verre van volmaakt maar

. Veel excursies verlevendigden de

'r de studenten voorbereid.

"Verhip, het is nog waar ook. . ."

Jier, HüTA-ll uit negen studenten)

Komend vanuit de Zaanstreek maakte ik voor het eerst in de zomer van 1971
I een volkswagenbusje toerden we

kennis met Boskoop.

ppelijke aspecten" waar te nemen" .

Het was een prachtige zomerse dag en in de diepzwarte slootjes rondom de

eer het bos.

ude school aan het Reijerskoop bloeiden prachtige waterlelies. Een kavel
ngen haast ongelooflijk te bedenken
verder stonden vaste planten uitbundig te bloeien.
en bestond. Ik heb dat indertijd als
De school zelf was een leuk ouderwets gebouw, een hele verandering na een
leden tot individueel gerichte bege­
hypermodern lyceum.
pdrachten metde docenten Warnau
Lk had bij aanvang van het eerste jaar geen flauw idee wat de opleiding in­
iel van de studie, waar je veel aan
hield, maar al snel werden mij de ogen geopend. Toen ik voor het eerst
hoorde over bomen met ronde, zuilvormige, pyramidale kronen en dit bijna
gelijktijdig bevestigd zag vanuit de trein (op weg naar huis met een weekend­
eidlng aan de RMTS/HOTA was

tas vol wasgoed) ging er een schok door me heen ,. verhip het is nog waar
ds met groot plezier terug op mijn

ook!". Vanaf dat moment ging er een wereld voor mij open en raakte ik ge­
boeid door het vak.
In het 2e jaaT kreeg ik nog eens zo'n zelfde ervaring toen ik na de colleges
Landschapsbouw en de enorme rijen met kenmerken deze tijdens een fiets­
vakantie bewaarheid zag.
In datzelfde jaar verhuisde de school van het Reijerskoop naar de Azalealaan.
Geen plezierige (tijdrovende) loopjes meer naar de Loods ol de lokalen van
het proefstation. Alles keurig efficiënt achter nieuwe tekentafels. waaronder je
je benen niet kwijt kon en 't bord nooit in de gewenste stand kon laten staan.
De Parrotia werd met veel tam-tam per kraan verplant (en leeft nog steeds).
Nog steeds tref je bij een bezoek aan studiegenoten relikwieën aan uit de oude
school.
Het 3e jaar was een jaar van hard werken: naast je stage moesten grote
opdrachten voor school gemaakt worden. Maar hi~rdoor viel h~t 4e jaar
alleszins mee en maakten we als besluit nog een bUitenlandse reIs naar de
New-Towns" in Engeland en bewaar ik nog leuke herinneringen aan pubs
~n breakfast op het dakterras van één van Londen's grootste warenhuizen. Hans Blokzijl
RMTS 1969-1972

Na het eindexamen ben ik eerst nog een jaar naar de TH in Delft gegaan om
RHSTL 1972-1976

mee te werken aan een interdisciplinaire werkgroep. Tk kon zo gelijktijdig eens

1977-1985 Free-lance adviseur en

rondneuzen wat bouwkunde nog meer te bieden heeft.

vertegenwoordiger bij Boomkwekerij

'AI gauw bemerkte Ik graag concreet bezig te willen zijn. In 1976 solliciteerde

Udenhout en Darthuizen Boom­

ik naar de functie van ontwerper bij de gemeentelijke Plantsoenendienst in

kwekerij.

Vlaardingen, waar ik heden ten dage nog steeds drie dagen per week als

Heden: Directeur van Nationaal

hoofd van de afdeling Voorbereiding werkzaam ben.

Dit werk, mijn man Jan Bakker en onze twee dochters zorgen voor een afwis­
Cursuscentrum Groen B.V., Neder­

selend en boeiend leven_

lands Machine Centrum BV. en

Bomencentrum Nederland B. V.

.,Volledig ongeschikf'
Er was maar één lokaal waar je de hee
lopen, rechts boven de trappen. Zijn
iedereen maar al te goed. Dan werde
de wiskundelessen van de heer Van
Zo ik mij herinner liep de heer Van
'gevechten' direct weer hervat werde
Nu was het de kunst dat Van de Mare.
gestuurd. Omdat hij altijd zeer intensï,
zo eenvoudig.
Meestal was de volgorde: 1. Hans Bk
bepalen liefhebber om te gaan biljart,
Een ander geliefd spel was het zogen<
mulder tijdens de lessen van de heer
De kasten in het lokaal waren dem
achter kon verschuilen. Regelmatig w
met bijbehorende geluiden, hetgeen I,
leerlingen uit het leslokaal.
Twee herinneringen uit de fantastisc
1969 tot 1972 met zijn halve dagen I
eens een echt goed systeem , Toen Ie,
waarvoor ik vanwege mijn huidige ac
praktijkbazen nog zeer erkentelijk en
Toen kwam de oliecrisis in 1973, ook
en reed met de brommer op en neer

80
:vorden. Maar hierdoor viel het 4e jaar
asluit nog een buitenlandse reis naar de
3ar ik nog leuke herinneringen aan pubs
én van Londen's grootste warenhuizen.
een jaar naar de TH in Delft gegaan om
aire werkgroep. Ik kon zo gelijktijdig eens
eer te bieden heeft.
bezig te wiJlen zijn. In 1976 solliciteerde
j de gemeentelijke Plantsoenendienst in
ge nog steeds drie dagen per week als
9 werkzaam ben.
nze twee dochters zorgen voor een afwis-
Hans BJokzijl
RMTS 1969-1972
RHSTL 1972-1976
1977-1985 Free-lance adviseur en
vertegenwoordiger bij Boomkwekerij
Udenhout en Darthuizen Boom­
kwekerij.
Heden: Directeur van Nationaal
Cursuscentrum Groen B.V., Neder­
lands Machine Centrum B.V. en
Bomencentrum Nederland B.V .
•,Volledig ongeschikt"
Er was maar één lokaal waar je de heer Van den Hoek kon horen komen aan­
lopen, rechts boven de trappen. Zijn loopje op de krakende trap herkende
iedereen maar al te goed. Dan werden de enorme sponzengevechten tijdens
de wiskundelessen van de heer Van de Marel abrupt gestaakt.
Zo ik mij herinner liep de heer Van den Hoek meestal voorbij, waarna de
'gevechten' direct weer hervat werden.
Nu was het de kunst dat Van de Marel zag wie gooide, want dan werd Je eruit
gestuurd. Omdat hij altijd zeer intensief met de les bezjg was, was dat nog niet
zo eenvoudig.
Meestal was de volgorde: 1. Hans Blokzijl; 2. Andrê Vonk en 3. een nader te
bepalen liefhebber om te gaan biljarten In Café De Landbouw.
Een ander geliefd spel was het zogenaamde dubbeltjes gooien met Stef Zoet­
mulder tijdens de lessen van de heer A. van de Graaf.
De kasten in het lokaal waren dermate geplaatst dat je je er gemakkelijk
achter kon verschuilen. Regelmatig werd er 'grof geld' verloren en' gewonnen
met bijbehorende geluiden, hetgeen leidde tot het verwijderen van genoemde
leerlingen uit het leslokaal.
Twee herinneringen uit de fantastische schooljaren, die ik heb gehad van
1969 tot 1972 met zijn halve dagen praktijk het hele jaar door. Dat was nog
eens een echt goed systeem. Toen leerde je nog het vak van bomen kweken,
aarvoor ik vanwege mijn huidige activiteiten de toenmalige leerkrachten en
praktijkbazen nog zeer erkentelijk en dankbaar ben.
Toen kwam de oliecrisis in 1973. ook voor mij, want ik woonde in Rotterdam
en reed met de brommer op en neer. Vanwege schaarste aan bezinebonnen
heb ik woonruimte gezocht in Boskoop. Binnen twee dagen had ik mijn

plaatsje voor de komende jaren gevonden. In de woonark van Niek Rijlaars­

dam, alwaar wij regelmatig partijtjes hielden, waardoor de diepgang van de

boot in sterke mate werd beproefd, heb ik vele plezierige jaren gehad.

Om toegelaten te worden tot de RHSTL moest ik mij laten testen bij de heer
Ruud Dubbeid
Wetselaer, psycholoog in Utrecht. Ik nam een tekening mee van een boom,
RMTS 1979-1982
die ik als 5-jarige gemaakt had. Het resuJtaat luidde: 'volledig ongeschikt'
Mil. dienst en VBJ 1983-1984
voor zowel de A- als de B-richting.
RHSTL 1984-1988
Maar Van den Hoek wilde zijn oud-leerlingen toch niet wegsturen. "Laten
Ontwerper bij Buys & Van der Vliel
we het maar proberen" en niet in het voorbereidend jaar, maar direct in de
te 's-Hertogenbosch
eerste klas.

De winst van de RMTS ging al snel meetellen en ondanks de adviezen van de

heer Wetselaer heb ik na vier jaar de RHSTL verlaten.

Wanneer Van den Hoek toch naar het advies uit Utrecht had geluisterd, had

ik waarschijnlijk ook in de boomkwekerij gewerkt, maar dan om bomen te

planten.

Nu mag ik ze verkopen en vertellen hoe ze geplant moeten worden.

9 jaar groene opleiding
Dus heer Van den Hoek en leraren, bedankt! Want zonder 'verkopen' zou ik

het ook op school niet hebben gered.

Pas toen mij gevraagd werd een bijl
sefte ik, dat ik 1/10 deel van een p
vierd wordt. heb mogen meemakel
Nadat ik de eerste schrik te boven 1.\
meer (ex-) studenten zijn (geweest) (
de Hogere te beginnen.
Met alle respect voor de overige sch
gemaakt heb, gekenmerkt wordt ei
veranderingen op school: grote en ~
heek, de lerarenkamer en de kanti
heeft naar mijn mening het 'hart' I
informele kontakten tussen stude
gegaan.
En welke student zou nu willen gele
leden nog gratis (d.w.z. zoveel als j
kon krijgen, en dat deze zelfde ,,0
lichtdruk voor je wilde maken?
Ik weet dat de huidige schoolstruClL
mijn mening niet te betekenen dat d
ersoneel en de student beperkt blijl
neren van tekeningen en dergelijkE
Ondanks de 'schaalvergroting' en I
ok positieve veranderingen te mei
duetie van het vak Informatica (oo~
trekkingen) waardoor de opleiding

82
J. Binnen twee dagen had ik mijn
~n. In de woonark van Niek Rijlaars­
Iden, waardoor de diepgang van de
Ik vele plezierige jaren gehad.
moest ik mij laten testen bij de heer Ruud Dubbeid
TIeen tekening mee van een boom, RMTS 1979-1982
sultaat luidde: 'volledig ongeschikt' Mil. dienst en VBJ 1983-1984
RHSTL 1984-1988
lingen toch niet wegsturen. "Laten Ontwerper bij Buys & Van der Vliet
lorbereidend jaar, maar direct in de te 's-Hertogenbosch
~lIen en ondanks de adviezen van de
{Sn verlaten.
:lvles uit Utrecht had geluisterd, had
j gewerkt, maar dan om bomen te

ze geplant moeten worden. 9 jaar groene opleiding

Inkt! Want zonder 'verkopen' zou ik
Pas toen mij gevraagd werd een bijdrage te leveren aan dit jubileumboek be­

sefte ik, dat ik 1/10 deel van een periode die nu met groot feestvertoon ge­

vierd wordt, heb mogen meemaken.

Nadat ik de eerste schrik te boven was, troostte ik mij met de gedachte dat er

meer {ex-)studenten zijn (geweest) die eerst de Middelbare doen alvorens aan

de Hogere te beginnen.

Met alle respect voor de overige schrijvers denk ik dat de periode, die ik mee­

gemaakt heb, gekenmerkt wordt door een groot aantal gebeurtenissen en

veranderingen op school: grote en kleine interne verhuizingen zoals de biblio­

theek, de lerarenkamer en de kantine. Vooral het verhuizen van de kantine

heeft naar mijn mening het 'hart' uit de school gehaald, waardoor O.a. de

informele kontakten tussen student en docent grotendeels verloren zijn

gegaan.

En welke student zou nu willen geloven, dat je calque-papier enkele jaren ge­

leden nog gratis (d. w.Z. zoveel als je nodig dacht te hebben) bij "Ome Piet"

kon krijgen, en dat deze zelfde "Ome Piet" op elk moment van de dag een

lichtdruk voor je wilde maken?

Ik weet dat de huidige schoolstructuur andere regels eist, maar dat hoeft naar

mijn mening niet te betekenen dat de verhoudingen tussen dienstverlenend(!)

personeel en de student beperkt blijven tot bijvoorbeeld het door luikjes depo.

neren van tekeningen en dergelijke.

Ondanks de 'schaalvergroting' en de gevolgen van de bezuinigingen zijn er

ook positieve veranderingen te melden: zo denk ik bijvoorbeeld aan de intro­

ductie van het vak Informatica (ook al ging dat gepaard met de nodige stuip­

trekkingen) waardoor de opleiding volwassener werd.

Verder denk ik dat de fusiebesprekingen op school een eerste aanzet hebben

gegeven tot bewustwordIng en profilering van 'ons' vak en de opleidIng in het
bijzonder.

Anneke Janssen
RH5TL 1983-1987
Ontwerpster bij de PEBREM.
Gemeente Arnhem

Een typisch 'Boskoops vers

Met tegenzin was ik verhuisd naal
ergens in het "groene hart" van Î'
Het zou mij benieuwen!
De intro viel in ieder geval niet tege
wel. AI direct werd ons medeged
eerste jaar {propedeuse} zou haler
De Lessen begonnen; er moest gelAl
omdat de school klein van omvan!
woonden. Hierdoor kende haast j,
De studentenvereniging {Arboricu
zorgde voor de {brood}nodige var
Na het eerste jaar kwam pas het 'ee
vakgericht. Het was de kunst om É
én de theorie bij te houden voor (
De hulp over en weer speelde hierl
konden prima 'uitbesteed' worden
wiJde helpen: een typisch 'Boskoe
Mocht het desondanks toch niet in
In plaats van 1,5 jaar deed je dan
Na de stageperiode kwam de echt
bijbehorende tekeningen moesten
de theorie van de eerste 2,5 jaar \l
veel meer je eigen tijd indelen.
Zo kwam er gaandeweg een eind
zien of ik aa de slag kon komen. po

84

op school een eerste aanzet hebben

van 'ons' vak en de opleiding in het

Anneke Janssen
RH5TL 1983-1987
Ontwerpster bij de PEBREM,
Gemeente Arnhem

Een typisch 'Boskoops verschijnsel' ...

Met tegenzin was ik verhuisd naar Boskoop, een klein (boomkwekersldorp
ergens in het "groene hart" van Nederland.
Het zou mij benieuwen!
De intro viel in ieder geval niet tegen. De eerste echte confrontatie met school
wel. AI direct werd ons medegedeeld dat maar 60% van onze groep het
eerste jaar (propedeuse) zou halen. we waren dus gewaarschuwd.
De lessen begonnen; er moest gewerkt worden. Er werd veel samengewerkt,
omdat de school klein van omvang was en de meeste studenten in Boskoop
woonden. Hierdoor kende haast iedereen elkaar.
De studentenvereniging (Arboricultura) met de soosavonden, feesten etc.
zorgde voor de {brood)nodige variatie.
Na het eerste jaar kwam pas het 'echte studeren'. Het werd allemaal wat meer
vakgericht. Het was de kunst om én de tekenopdrachten op tijd in te leveren
én de theorie bij te houden voor de tentamens.
De hulp over en weer speelde hierbij een grote rol; bepaalde werkzaamheden
konden prima 'uitbesteed' worden en er was altijd wel iemand te vinden die
wilde helpen: een typisch 'Boskoops verschijnsel'.
Mocht het desondanks toch niet in één keer lukken, dan kon men 'spreiden'.
In plaats van 1,5 jaar deed je dan 2 jaar over de Ing. 1 fase.
Na de stageperiode kwam de echte zelfwerkzaamheid, allerlei rapporten met
bijbehorende tekeningen moesten gemaakt worden. Ik vond dit leuker dan
de theorie van de eerste 2,5 jaar want je was gericht met iets bezig én je kon
veel meer je eigen tijd indelen.
Zo kwam er gaandeweg een eind aan een leuke tijd en moest ik nog maar
zien of ik aan de slag kon komen. AI na enkele maanden kreeg ik via de Volbin
de mogelijkheid om tijdelijk als ontwerpster op de afdeling Plantsoenen bij de De schooltuin
gemeente Arnhem te komen werken, waar ik inmiddels al zo'n 10 maanden
ben. Ik woon nu in Velp, waar over enkele jaren de RHSTL gevestigd zal zljn. Het bezit van een schooltuin is ev,
Jammer dat dan veel van het 'Boskoopse' verloren zal gaan. oprichting van de school erg belan!
.reden wordt al in 1899 de verenl!
leden van de Commissie van Toe2
school kunnen lid worden. De d
penningmeester en tevens directel
Achter de school aan het Reijersko
gelegd en ingericht voor de vier a
fruit- de bloemen- en de boor
demonstratieterrein voor de leerlin
van de Boskaapse culturen. In de I
geplant, die worden gebruikt als stt
leerlingen van de school. Omda
staan deze collecties vooral ten
bestaan uit cultivars van Buxus, I
Rhododendron, Azalea e.a. Als
geven en vooral als er een voon
wordt gegeven, wordt bij de same
geschonken aan de belangen van h
en parkbomen, heesters, vaste plê
grassen worden daarom sterk uitg

De oude tuin. Bezoek lIan H.M. de ~

86

:er op de afdeling Plantsoenen bij de
lar ik inmiddels al zo'n 10 maanden
Ie jaren de RHSTL gevestigd zal zijn.
ie' verloren zal gaan.
'leden van de Commissie van Toezlcht van de school en de djrecteur van de
De schooltuin
Het bezit van een schooltuin is evenals het kontakt met de praktijk vanaf de
oprichting van de school erg belangrijk geweest voor het onderwijs. Om deze
reden wordt al in 1899 de vereniging "De Proeftuin" opgericht. Alleen de
school kunnen lid worden. De directeur van de school wordt secretaris­
penningmeester en tevens directeur van de tuin.
Achter de school aan het Reijerskoop wordt een halve hectare grote tuin aan­
gelegd en ingericht voor de vier afdelingen van de school: de groente-, de
fruit-, de bloemen- en de boomteelt. De tuin zal moeten dienen als
demonstratieterrein voor de leerlingen en als onderzoeksterrein ten behoeve
van de Boskaapse culturen. In de tuin worden verschillende sortimenten aan­
geplant, dje worden gebruikt aJs studiemateriaal voor zowel de kwekers als de
leerlingen van de school. Omdat de school nog TuinbouwwinterschooI is
staan deze collecties vooral ten dienste van de kwekers. Deze collecties
bestaan uit cultivars van Buxus, Hex, Magnolla, Hedera, Acer palrnatum,
Rhododendron, AzaJea e.a. Als de school ook nog zomercursussen gaat
geven en vooral als er een voortgezette cursus in Aanleg en Onderhoud
wordt gegeven, wordt bij de samenstelling van het sortiment meer aandacht
geschonken aan de belangen van het onderwijs. De collecties coniferen, laan­
en parkbomen, heesters, vaste planten, rotsplanten, zaaibloemen en gazon­
grassen worden daarom sterk uitgebreid ten I~oste van de culturen.
De oude tuin. Bezoek [Jan H.M. de Kon[ngin en Z.K.H. de Prins op 20 maart 1908.
In 1940 wordt de proeftuin van de Koninklijke Vereniging voor Boskoopse
Tot en met 1970 wordt In het Jaarb
Culturen samengevoegd met de proeftuin en tevens wordt de vereniging
kwekerij de alfabetische lijst van plal
opengesteld voor anderen en kan iedereen lid worden.
genomen.
De doelstelling, het inrichten en onderhouden van een schooltUin (collecties

voor de leerlingen), proeftuin en sortimentstuin ten behoeve van de boom­

kwekerij blijft dezelfde.

De schooltuin is vooral het domein van de docenten Sierplantenkennis. In

het begin van de dertiger jaren Is dit de later bekende dendroloog Dr. B. K.

Boom, die in zijn Boskoopse jaren het boek, Nederlandse Dendrologie"

schrijft en de determinatietabellen op de leerlingen uitprobeert. Zijn opvolger

wordt Ir. E. E. Harmsen, die met veel enthousiasme de leerlingen kennis laat

nemen van het sortiment. De katjesdragers krijgen veel aandacht van hem.

De tuin wordt zo belangrijk voor de leerlingen dat volgens de overlevering er

's nachts nog takken geleerd worden. Jr. Harmsen blijft docent Plantenkennis

tot 1971.

Aan het einde van de zestiger jaren wordt de schooltuin kleiner door uitbrei­

ding van het kassencomplex ten behoeve van het boomteeltonderzoek en

door de bouw van twee noodlokalen. waardoor de vaste-plantencollectie

grotendeels verdwijnt. Inmiddels zijn er plannen voor nieuwbouw en voor de

aanleg van een nieuwe schooltuin. Jn 1968 worden de school en het Proef­

station voor de Boomkwekerij ontkoppeld.

Studie maken lJan coniferen.

Bij het nieuwe schoolgebouw, dat Ir
de firma Binder B.V. ult Rhoon eer
naar een ontwerp van Bureau J. M
tuin aan het Reijerskoop;ValkenbUl
me , o.a. Parrotia persica, MetasE
hum en Taxus baccata 'Fastlglata',
naar de Azalealaan getranspodeerd
ning van het schoolgebouwen van
Z.K.H. Prins Claus deze boom op
Na door de storm van najaar 1972 ,
omver gewaaid te zijn is de boom n
oude schooltuin.
Het sortiment In de schooltuin c
geslachten en soorten va het ~
heesters, vaste planten, bol- en kn
De huIdige schooltuin. breide sortimenten cultivars en het i

88
linklijke Vereniging voor Boskoopse
tuin en tevens wordt de vereniging
een lid worden.
ouden van een schooltuin (collecties
entstuin ten behoeve van de boom-
Tot en met 1970 wordt in het Jaarboek van het Proefstation voor de öoom­
kwekerij de aJfabetische !ljst van planten op de school- en sortimentstuin op­
genomen.

I de docenten Sierplantenkennis. In

later bekende dendroloog Dr. B. K.

t boek .,Nederlandse Dendrologie'

leerlingen uitprobeert. Zijn opvolger

thousiasme de leerlingen kennis laat

Iers krijgen veel aandacht van hem.

ingen dat volgens de overlevering er

Harmsen blijft docent Plantenkennis

it de schooLtuin kleiner door uitbrei­

ve van het boomteeltonderzoek en
waardoor de vaste-plantencollectie
,Iannen Voor nieuwbouw en voor de
~68 worden de school en het Proef­
,Id.

Studie maken van coniferen.

Bij het nieuwe schoolgebouw, dat In 1972 in gebruik genq.men wordt, is door
de firma Binder B.V. uit Rhoon een 3/4 hectare grote schooLtuin aangelegd
naar een ontwerp van Bureau J. Meijers uit Dordrecht. Uit de oude school­
tuin aan het Reijerskoop/VaJkenburgeriaan worden enkele bomen meegeno­
men, o.a. Parrotia persica, Metasequoia glyptostroboides, Taxodium dlstl­
chum en Taxus baccata 'Fastigiata' . De oude Parrotia persica wordt per kraan
naar de Azalealaan getransporteerd, Ter gelegenheid van de feestelijke ope­
ning van het schoolgebouwen van het 75-jarig jubileum van de school plant
Z.K.H. Prins Claus deze boom op het voorplein.

Na door de storm van najaar 1972 en voor een tweede keer in voorjaar 1973

omver gewaaid te zijn is de boom nog steeds een levende herinnering aan de

oude schooltuin.

Het sortiment in de schooltuin omvat op dit moment voornamelijk de

geslachten en soorten van hel gekweekte sortiment coniferen, bomen,

heesters, vaste planten, bol- en knolgewassen en zaaibloemen. Voor uitge­

breide sortimenten cultivars en het instandhouden van een groot aantal uit~e-
groeide bomen, is de oppervlakte helaas te klein, vooral als enkele jaren na Arboricultura - 80 jaar
de ingebruikname een gedeelte van de schooltuin ten prooi valt aan de uit­
breiding van de school met een dependance. De schooltuin wordt dagelijks Het begin.
druk bezocht door de leerlingen en de gevolgen hiervan zijn in een aantal ge­
vallen duidelijk waarneembaar. "Geitevraat", een veel te sterke snoei op In 1908 wordt in de melksalon van
schouderhoogte, komt helaas ook nu nog voor. tot de oprichting van een leerlingei
nemers zjjn KareItje Perk, Jan Nier
AI 90 jaar is de schooltUin een onmisbare onderwijsvoorziening voor vele deze vereniging zal later Arboricull1
generaties studenten, die hier de basis leggen van hun sortimentskennis, In de eerste jaren is het een naaml,
welke voor de uitoefening van het vak zo uitermate belangrijk is. vereniging is. In 1910 wordt de na
lands. Het wordt: Vereniging voor I
tuinbouwschool Arboricultura.
De activiteiten omvatten eenmaal ~
over zaken op het vakgebied. In 19
leden en 24 donateurs.

Ups en downs.
Gedurende de eerste wereldoorlog
actief gesteld. Die periode duurt on!
het IS-jarig bestaan van Arboricult
leum van de school, komt de vere
toename van het aantal leerlingen '
Met het feesten wordt ook de vere
Vooral bekend is het bestuur uit 19
'Cultor' opricht, de voorloper van I
illustrator te zijn van de gebeurtenis
aardbeienfuif met slagroom op de
leerlingen. dit gevolgd door een
zwemmen {1935!}.
Ook wordt er een Indische avond
folklore op het toneel in Hotel Kla.
De hoogtepunten in het verenigin~
van het schooljaar (najaarsfuiO, éér
laatste de eindfuif waar geslaagder
tegenslag te vergeten. En natuurlijk
goed gevierd wordt.

Oorlogstijd.
Verzamelen van takken voor het tentamen.
Het verenigingsleven blijft actief 0
oorlog. Er worden nog steeds wed~
gegeven. Ook al zijn er financiële
teiten; men houdt toch vol. Als ir

90
!iSte klein, vooral als enkele jaren na
, schooltuin ten prooi valt aan de uit­
dance. De schooltuin wordt dagelijks
levalgen hiervan zijn in een aantal ge­
Nraat". een veel te sterke snoei op
lOg voor.
bare onderwijsvoorziening voor vele
s leggen van hun sortimentskennis,
zo uitermate belangrijk is.
DOT het tentamen.
Arboricultura . 80 jaar
Het begin.
(n 1908 wordt in de melksalon van Stolker na enkele besprekingen besloten
tot de oprichting van een leerlingen- en oud-leerlingen vereniging. Initiatief­
nemers zijn Kareitje Perk, Jan Niemeyer en Henri Roeters van Lennep. Uit
deze vereniging zal later Arboricultura voortkomen.
In de eerste jaren is het een naamloze club die uitsluitend een gezelligheids­
vereniging is. In 1910 wordt de naam bedacht door de heer Ir. Chr- Moer­
lands. Het wordt: Vereniging voor leerlingen en oud-leerlingen aan de Rijks­
tuinbouwschool Arboricultura.
De activiteiten omvatten eenmaal per week een sociëteitsavond en lezingen
over zaken op het vakgebied. In 1911 zijn er 45 leden; twee jaar later zelfs 79
leden en 24 donateurs.
Ups en downs.
Gedurende de eerste wereldoorlog wordt de vereniging voorlopig op non·
actief gesteld. Die periode duurt ongeveer zeven jaar. Pas met de viering van
het 15-jarig bestaan van Arboricultura, dat samenvalt met het zilveren jubi­
leum van de school, komt de vereniging weer tot leven. Dit mede door de
toename van het aantal leerlingen van de Indische cursus.
Met het feesten wordt ook de vereniging weer nieuw leven ingeblazen.
Vooral bekend Is het bestuur uit 1935/1936. dat op 15 maart 1935 het blad
'Cultor' opricht, de voorloper van de huidige Trans. Het blad heeft tot doel
illustrator te zijn van de gebeurtenissen in en rond Boskoop, waaronder een
aardbeienfuif met slagroom op de muren ter kennismaking van de nieuwe
leerlingen, dit gevolgd door een nachtwandeling mei aansluitend naakt
zwemmen (1935!).
Ook wordt er een Indische avond georganiseerd met Javaanse dansen en
folklore op het toneel in Hotel Klaassen.
De hoogtepunten in het verenigingsleven zijn de fuiven, één aan het begin
van het schooljaar (najaarsfuif) . één rond Kerstmis en één rond Pasen en als
laatste de eindfuif waar geslaagden feest vieren en gezakten proberen hun
tegenslag te vergeten. En natuurlijk is er iedere vijf jaar een lustrum, dat altijd
goed gevierd wordt.
Oorlogstijd.
Het verenigingsleven blijft actief ondanks de druk van de tweede wereld·
oorlog. Er worden nog steeds wedstrijden gehouden en toneelvoorstellingen
gegeven. Ook al zijn er financiële moeilijkheden en is er gebrek aan facili­
teiten; men houdt toch vol. Als in augustus 1945 de lessen weer worden
91
hervat, gaat ook Arboncultura weer bloeien, hetgeen enige jaren later wordt
geuit in de viering van het 8e lustrum jn 1948, gelijktijdig met het gouden
feest van de RTS.
Dat gaiten niet alleen feesten blijkt zeker ook tijdens de watersnoodramp in
1953. De RTS neemt het initiatief om te gaan helpen. Studenten helpen mee
om dijken te dichten en grote voorraden aardappelen te bergen die nog
onder 30 cm. water in de klei zitten.
Ziedaar de grazige weiden waarop de geiten worden losgelaten.
Ondertussen is het aantal leerlingen aan de HTO (Hogere Tuinbouw Oplei­
ding) sterk gegroeid. [n 1968 besluit men tot het oprichten van een vereniging
genaamd Thyrsu . Het doel is het contact onder HTO'ers te bevorderen en
deze een eigen gezicht te geven met als belangrijkste functie het behartigen
van belangen. De eerste jaren gaat het de vereniging goed, maar als blijkt dat
een combinatie tussen Arboricultura en Thyrsus eigenlijk meer gewenst is,
wordt er in 1972 gefuseerd, zodat Arboricultura ook de gezelligheidsvereni­
ging van de Hogere wordt. De RMTS en de (-ITO ondernemen nu samen
activiteiten waardoor de onderlinge sfeer verbetert.

De soos.
De soos, als middelpunt van Arboricultura. krijgt in 1968 na veel omzwervingen
eindelijk een eigen onderkomen aan de korte Biezen. Toch geeft het daar
veel problemen door overlast, ruimtegebrek en electriciteitsmankementen,
zodat in 1976 verhuisd wordt naar de voormalige kleuterschool De Rinkelbel
aan de AzaJealaan. Beheerder wordt Ome Piet. Dat helpt, want van lawaai
en overlast is geen sprake meer. Sindsdien groeit de vereniging gestadig en
nemen de activiteiten toe.
De ontgroeningsperiade verandert i een introweek waarin zinkelingen
(nieuwe studenten) elkaar kunnen leren kennen. Gezamenlijk worden
prunussen gerooid uit bossen en 's avonds wordt gezellig feest gevierd. Vele
activiteiten worden geregeld zoals sportdagen, uitbussen naar culturele activi­
teiten in een grote stad, films en nog veel meer om een zo levendig mogelijke
vereniging te houden.

De toekomst.
Nu staat het SO-jarig bestaan van Arboricultura voor de deur, samen met het
90-jarig bestaan van de school. Redenen om weer groot feest te vieren.
Toch moeten we ook verder kijken. Door de herstructurering van het HBO
staat het vertrek van de RHSTL naar Velp te wachten. Voor Arboricultura zal
dit een grote verandering inhouden. Wat zal de toekomst zijn van Arbori­
cuJtura? Dat is voorlopig de grote, niet te beantwoorden vraag. Hopelijk blijft
de vereniging bestaan. Op dit moment is het echter een verenjging die bruist Beter enk,
van het leven en die. samen met de school, het lustrum goed gaat vieren. dan Je helE

92
elen, hetgeen enige jaren later wordt
in 1948, gelijktijdig met hel gouden

lr ook lijdens de watersnoodramp i

gaan helpen. Studenten helpen mee
~en aardappelen te bergen die nog

leiten worden losgelaten.

1 de HTO (Hogere Tuinbouw Oplei­

1 lot het oprlchten van een vereniging

act onder HTO'ers Ie bevorderen e

s belangrijkste functie het behartigen

Ie vereniging goed. maar als blijkt dat

I Thyrsus eigenlijk meer gewenst is,

lricultura ook de gezelligheidsvereni·

en de HTO ondernemen nu samen

!r verbetert.

a. krijgt in 1968 na veel omzwervingen

e korte Biezen. Toch geeft het daar
ebrek en electriciteitsmankementen ,
Jormalige kleuterschool De Rinkelbel
me Piet. Dat helpt, want van lawaai
lien groeit de vereniging gestadig en

een introweek waarin zinkelingen

!ren kennen. Gezamenlijk worden
Ids wordt gezellig feest gevierd. Vele
lagen, uitbussen naar culturele aclivi­
:1 meer om een zo levendig mogelijke

cultura voor de deur, samen met het

:n om weer groot feest te vieren.
IQT de herstructurering van het HBO
lp te wachten. Voor Arboricultura zal
lat zal de toekomst zijn van Arbori­
! beantwoorden vraag. Hopelijk blijft
I het echter een vereniging die bruist Beter enkele jaren een geit
1001, het lustrum goed gaat vieren. dan je hele leven het bokje.
 De afgestudeerde Boskoper
De relatie tussen een beroepsopleid
is altijd sterk. Voor de school In B(
omdat ze voor veel beroepsprofiele
dit unieke is het mogelijk om de sch
met 'Boskoop.
Tot 1988 hebben meer dan vierd
hebben de opleiding bekendheid gl
wereld. De specifieke Boskoopse Vi
geworden bij allerlei werkorganlsati
de laatste decennia enige differenti
bekwaamheid in elk van de differ'
Voor alle Boskopers blijft de grote ~
de toepassing ervan anderzijds ken
heid. Ook de breedte van de oplell
interdisciplinair werken, dat in de r
Een ander gevolg iS de grote verse
deerden werkzaam zijn.
Natuurlijk komen er ook afgestl,lde
wel dit aantal vergeleken met and(
zeer gering is. Degenen die vóór 1
vergelijking hiermee duidelijk vaker
Diploma RTWS 1925. verlengde van de opleiding ligt, dal
gestudeerd. Wellicht was de keUZE
gemeentelijke overheden en partie
beschouwing gelaten), wat beperkt
De laatste jaren is de variatie in fune
open staan, groter geworden. AfgE
mam bij de Rijksoverheid, de Prov
pijen en diverse stichtingen.
Hoewel kennis en vaardigheden va
noeming zijn, zijn sociale vaardighe'
Iemand die in Boskoop hard heeN I
met kritiek die op zIjn werkstukken
pen overal te nutte maken.
Alvorens wat nader in Ie gaan op dE
/ " het duidelijk zijn over welke afgestu

-­ staafdiagrammen, waarop dit visue,

groepen onderscheiden:
Getuigschrift RHSTL 1987

94

 De afgestudeerde Boskoper
De relatie tussen een beroepsopleiding en de er bij behorende beroepspraktijk
is altijd sterk. Voor de school in Boskoop geldt dit zelfs in zeer sterke mate,
omdat ze voor veel beroepsprofielen de enige opleiding in het land is. Door
dit unieke is het mogelijk om de school naar buiten toe kortweg aan te dulden
met 'Boskoop'.
·Winterschool Tot 1988 hebben meer dan vierduizend personen 'Boskoop' voltooid. Zij
aap. hebben de opleiding bekendheid gegeven tot in de verste uithoeken van de
wereld. De specifieke Boskoopse vakkennis is via de afgestudeerden bekend
OMA
MI\(.,t........ 1 _ ~,';" ... r'''Hl.J,''W\IIU,t;w.,;~d
....
geworden bij allerlei werkorganisaties in binnen- en buitenland. Alhoewel er
de laatste decennia enige differentiatie in Boskopers is ontstaan, is de vak­
1..3 .....:. ~J .. !. (vw,," M ~ lnl.t...,}­ bekwaamheid in elk van de differentiaties er niet minder door geworden.
',~-/L Voor alle Boskopers blijft de grote kennis van de sierplanten enerzijds en van
/.f"~ful ",,,~~""j,.I:'I" ~ M't~h,.,.,."' .......41(.'lnf'''''''''od

J~N>/. /~.-.r-:JP ""I'·I,·loq<l

de toepassing ervan anderzijds kenmerkend, evenals de grote tekenvaardig­
~.e- __ ."",","I heid. Ook de breedte van de opleiding is karakteristiek. Dit laatste komt het
+t' .. ~~.IM............of'.tI;.-4,nfl++.l'l
"'-;.&..~. interdisciplinair werken, dat in de praktijk veelal aan de orde is, ten goede.
.~"" Een ander gevolg is de grote verscheidenheid aan functies, waarin afgestu­
deerden werkzaam zijn.
Natuurlijk komen er ook afgestudeerden buiten het vakgebied terecht, hoe­
wel dit aantal vergeleken met andere opleidingen vooral in de laatste jaren
zeer gering is. Degenen die vóór 1960 in Boskoop zijn opgeleid, hebben in
vergelijking hiermee duidelijk vaker voor een functie gekozen die niet in het
verlengde van de opleiding ligt, dan degenen die de laatste decennia zijn af­
" , Cl/:."rUIr:; seIJ."/;,'
nO""/(/j[,R' gestudeerd. Wellicht was de keuze uit beschikbare functies, traditioneel bij
. • (,{,f'SO'\'J)I:.R\!-'/JS
gemeentelijke overheden en particuliere bureaus (de boomkwekerij buiten
...':,:;:::::.::-:::>"',..... ,,, .. beschouwing gelaten), wat beperk•.
~,,,,,...
J... n " ' _... .., ,-",_~,,,,. De laatste jaren is de variatie in functies, die voor de afgestudeerde Boskopers

-. pen staan, groter geworden. Afgestudeerden zijn tegenwoordig ook werk­

....h . , ,''"'"'' ' ' ' : : : . ' ' " '. .,'".,

zaam bij de Rijksoverheid, de Provinciale overheden, de cultuurmaatschap­

pijen en diverse stichtingen.
Hoewel kennis en vaardigheden van de afgestudeerde vaak criteria voor be­
noeming zijn, zijn sociale vaardigheden tegenwoordig minstens zo. belangrijk.
~-.Jlt--'o Iemand die in Boskoop hard heeft leren werken en geleerd heeft om te gaan
met kritiek die op zijn werkstukken wordt uitgeoefend, kan deze eigenschap­

c-
,­ pen overal te nutte maken.
Alvorens wat nader in te gaan op de werksituatie van de afgestudeerde, moet
",
het duidelijk zijn over welke afgestudeerden het gaat. Met verwijzing naar de
staafdiagrammen, waarop dit visueel gemaakt Is, worden de volgende hoofd­
groepen onderscheiden:
 Aantal gediplomeerde eerlingen a) De afgestudeerden van de Tropis
RTWS / HTS / RMTS er 636.
b) De afgestudeerden van de RTSII
landse afdeling van 1900 ti m 1~
c) De afgestudeerden van de RMT~
van 1971 tlm 1988. Dit zijn er ~
d) De afgestudeerden van de RMT~
tlm 1988. Dit zijn er 294.
~~ KEDERLAND8E _ TROPI8CHE VAKRJCHTING VAKRICHTING
AFDELING AFDELING
el De afgestudeerden van de CUISU
BOOIITEELT A • 0
RHSTL van 1946 tlm 1987. Dil

a. Tropische afdeling.
De leerlingen die de Tropische afdelil
en trekkersbloed in zich. Het overgr
de opleiding de wijde wereld in. De I
van de meest uiteenlopende tropiscl
naar lndi1!. maar na het wegvallen
werk ook elders. In de periode 19
Canada, 18 naar Nieuw-Zeeland, 15
lndonesi1!. 12 naar Engeland. 12 na
Na verloop van tijd komen andere f
naar Nederland.

b. RTS/RMTS tot 1970.

De 'oude' opleiding met veel (boon
deerden afgeleverd. Gediplomeerde
kwekerij- als in de tUinaanleg-sector
-- ._- - ­ .----~---, aangenomen bij gemeentelijke plant:
tectenbureaus. Deze opgeleiden kon
later afgestudeerden van de Hoger
kwekerij-sector krijgen velen een ba.

c. RMTS - A en O.
Deze groep afgestudeerden heeft zic
legd op de aanleg en onderhoudswi
nagenoeg geheel in deze sector wel
diensten worden veelal de functies v
ook functies als tekenaar of ontwerpl
hun weg in de groenaannemerij, bij
Uiteraard komen afgestudeerden 00
bureaus.

96

:leerde leerlingen al De afgestudeerden van de Tropische afdeling van 1921 t/m 1958. Dit zijn
rs / RMTS er 636.
bl De afgestudeerden van de RTS/RMTS van de ongedifferentieerde Neder­
landse afdeling van 1900 tlm 1970. Dit zijn er 1443.
cl De afgestudeerden van de RMTS in de vakrichtlng Aanleg en Onderhoud
van 1971 t/m 1988. Dit zijn er 771.
d) De afgestudeerden van de RMTS in de vakrichting Boomteelt van 1971
t/m 1988. Dit zijn er 294.
~ VAICRICHTING r:m:::I VAICAICHTJNa el De afgestudeerden van de cursus Tuinaanleg, MOTA, HOTA, HTO en
BOOIIITEELT A ' 0
RHSTL van 1946 t/ m 1987. Dit zijn er 963.

a. Tropische afdeling.
De leerlingen die de Tropische afdeling hebben gevolgd hebben allen pioniers­
en trekkersbloed in zich. Het overgrote deel gaat dan ook na voltooiing van
de opleiding de wijde wereld In. De meesten komen te werken in de Cultures
van de meest uiteenlopende tropische gewassen. Aanvankelijk gaan er veel
naar Indië, maar na het wegvallen hiervan vinden de afgestudeerden hun
werk ook elders. In de periode 1948-1958 gaan er bijvoorbeeld 26 naar
Canada. 18 naar Nieuw-Zeeland, 15 naar Rhodesië, 14 naar Afrika, 13 naar
Indonesië, 12 naar Engeland, 12 naar de USA en 8 naar Australië.
Na verloop van tijd komen andere functies in zicht of trekt men weer terug
naar Nederland.

1-::a::'~ IÇf.1~ lr~45

b. RTS/RMTS lot 1970.
De 'oude' opleiding met veel (boomteeltJpraktijk heeft de meeste afgestu­
deerden afgeleverd. Gediplomeerden vinden hun werk zowel in de boom­
kwekerij- als in de tuinaanleg-sector. In de laatste worden veel Boskopers
aangenomen bij gemeentelijke plantsoendiensten, bij hoveniers en bij archi­
tectenbureaus. Deze opgeleiden komen daarbij in functies terecht waarvoor
later afgestudeerden van de Hogere worden aangenomen. [n de boom­
kwekerij-sector krijgen velen een baan bij een export-bedrijf.

c. RMTS . A en O.
Deze groep afgestudeerden heeft zich niet alleen tijdens de opleiding toege­
legd op de aanleg en onderhoudswerkzaamheden van tuinen, maar is ook
nagenoeg geheel in deze sector werkzaam. In de gemeentelijke plantsoen­
diensten worden veelal de functies van voorman en opzichter vervuld, maar
ook fUncties als tekenaar of ontwerper komen voor. Daarnaast vinden velen
hun weg in de groenaannemerij, bij hoveniers of bîj cultuurmaatschappijen.
Uiteraard komen afgestudeerden ook terecht bij ingenieurs- en architecten­
bureaus.

97
d. RMTS . Boomteelt. Ook uit het loopbaanonderzoek var
De 'Boomtelers' kiezen bewust voor deze richting, omdat ze vaak bedrijfsop­ risch Onderwijs (SSHAO) onder d~
volger zijn. Hun aantal is niet groot. De afgestudeerden gaan praktisch alle tweederde van de ontwerpers in ee
werken op een boomkwekerijbedrijf. Daar kunnen ze zich als werknemer bij sluitend bij een particulier architect,
een kweker aan land volledig toeleggen op het kweken of als werknemer bij gemeentelijke plantsoendienst.
een exportbedrijf worden ingeschakeld bij de verkoop van boomkwekerij­ Hetzelfde onderzoek wijst uit dat 4
produkten in binnen- en buitenland. Vaak vindt een geleidelijke verschuiving Techniek een technische of uitvoeri
plaats van werknemer tot zelfstandig ondernemer. beheersfunctie heeft en dat 16%
beJeidsmakend. De spreiding In wel
e. Cursus Tuinaan/egIHOTAIHTO/RHSn. dan bij de ontwerpers. Naast de bi,
De functie die de Middelbare tot 1968 in Nederland vervult als opleiding voor de technisch opgeleiden steeds mei
het kader van plantsoendiensten en particuliere groenvoorzieningsbedrijven, Staatsbosbeheer of een cultuurmé
wordt daarna geleidelijk overgenomen door de Hogere. andere rijksdiensten, bij waterschaJ
Voor de afgestudeerden in de richti
Hoewel de éénjarige applicatiecursus Tuinaanleg de voorloper is van de
technische en uitvoeringsfuncties (2
huidige Hogere School voor Tuin- en LandschapsinrIchting, zijn de afgestu­
(20%) uit het onderzoek als mee
deerden van deze cursus (1937-1941) maar mondjesmaat in de tuinarchitec­
deerden werken in vergelijking me'
tuur terecht gekomen.
maatschappij en meer bij het Staats
Voor degenen die vanaf 1946 de vierjarige cursus en degenen die later de
de werkorganisaties gelijk aan die \
HOTA-A of RHSTL-A hebben voltooid, is de relatie met het vakgebied wel
groot. Bijna allen zijn als ontwerper gaan werken. Een aantal van hen heeft Hoezeer de functies en de werkorga
inmiddels naam gemaakt hetzij als tuinarchitect met een eigen bureau, hetzij ook uiteenlopen, op het moment v
als ontwerper of hoofd van dienst bij een gemeente. Deze eenheid uit zich sinds mensenl
examenfeest dat zich, met het grc
Aantal afgestudeerden
steeds vaker in de Beurshal afspee
deerden ook talrijk aanwezig zijn,
Cursus / HÜTA / HTü / RH5TL
haald en wordt de band met de scJ
_ ONTWERPEN ~ TECHNIEK ~ BEHEER De laatste jaren geven afgestudeerc
hun vreugde over het behalen van
met een Pterocarya fraxinifolia (vl~
schuin op de grond staand potlood
en stunt van de eerste orde komt 0
die het (mei assistentie) in 1986 pn
van 30 april op 1 mei om te toverel
het gebouw in te pakken met 4000
--~.,~- - - ,. pagina}.
Wie weet hoe vindingrijk toekomst
20 --------

98

e rlchtlng, omdat ze vaak bedrijfsop­
, afgestudeerden gaan praktisch alle
m kunnen ze zich als werknemer bij
op het kweken of als werknemer bij
bij de verkoop van boomkwekerij­
Ik vindt een geleidelijke verschuiving
dernemer.
fSTL.
Nederland vervult als opleiding voor
iculiere groenvoorzieningsbedrijven ,
laar de Hogere.
fuinaanleg de voorloper is van de
andschapsinrichting, zijn de afgestu­
laar mondjesmaat in de tuinarchilec­
rige cursus en degenen die later de
tS de relatie met het vakgebied wel
'1 werken. Een aantal van hen heeft
rchitect met een eigen bureau, hetzij
n gemeente.
tudeerden
HTO / RHSTL
~ BEHEER
r van 30 april op 1 mei om te toveren tot een verzameling witte blokken, door
.:dullhr
1'iJf,~ ,fJfO I~lr..
Ook uit het loopbaanonderzoek van de Stichting Samenwerking Hoger Agra­
risch Onderwijs (SSHAO) onder de afgestudeerden van 1972-1987 blijkt dat
tweederde van de ontwerpers in een ontwerpfunctie terecht komt, vrijwel uit­
sluitend bij een particulier architecten-, ingenieurs- of adviesbureau of bij een
gemeentelijke plantsoendienst.
Hetzelfde onderzoek wijst uit dat 48% van de afgestudeerden in de richting
Techniek een technische of uilvoeringsfunctie heeft, dat 18% een ontwerp-of
beheersfunctie heeft en dat 16% zijn functie typeert als leidinggevend of
beleidsmakend. De spreiding in werkorganisaties is hier echter duidelijk groter
dan bij de ontwerpers. Naast de bij deze groep genoemde bedrijven komen
de technisch opgeleiden steeds meer terecht bij de Landinrichtingsdienst, het
Staatsbosbeheer of een cultuurmaatschappij en in mindere mate ook bij
andere rijksdiensten, bij waterschappen en bij provinciale diensten.
Voor de afgestudeerden in de richting Beheer komen beheersfuncties (24%),
technische en uitvoeringsfuncties (30%) en leidinggevende of beleidsfuncties
(20%) uit het onderzoek als meest genoemde naar voren. Deze afgestu­
deerden werken \n vergelijking met de technici minder vaak bij een cultuur­
maatschappij en meer bij het Staatsbosbeheer. Overigens is de verdeling over
de werkorganisaties gelijk aan die van de technici.
Hoezeer de functies en de werkorganisaties van alle afgestudeerde Boskopers
ook u.iteenlopen, op het moment van diplomeren voelen allen zich nog één.
Deze eenheid uit zich sinds mensenheugenis in het gezamenlijk vieren van het
examenfeest, dat zich, met het grote aantal geslaagden van de laatste tijd,
steeds vaker in de Beurshal afspeelt. Op dat feest, waarop eerder afgestu­
deerden ook talrijk aanwezig zijn, worden Boskoopse herinneringen opge­
haald en wordt de band met de school weer verstevigd.
De laatste jaren geven afgestudeerden van de RHSTL ook tastbaar blijk van
hun vreugde over het behalen van de eindstreep. Zo is de schooltuin verrijkt
met een Pterocarya fraxinifolia (vleugelnoot) en met een twee meter lang,
schuin op de grond staand potlood,
Een stuntvan de eerste orde komt op naam vaneen examengroep RMTS-ers,
die het (met assistentie) in 1986 presteert het hele schoolgebouw In de nacht
het gebouw in te pakken met 4000 m 2 wit vezeldoek (zie foto op de volgende
pagina).
Wie weet hoe vindingrijk toekomstige studenten nog eens zullen zijn .
 VOLBIN
Vereniging van Oud-Leerlingen E
Rijks Hogeschool voor Tuin- en 1

Inleiding.
In het voorjaar van 1982 neemt ee
initiatief om een vereniging op te
deerden van de RH5TL.
Een aanleiding voor de oprichting i!
tie van de Ingenieursfase van de I
behoefte is aan een orgaan, dat e,
deerden en de opleiding kan v I
afstemming tussen opleiding en pI
oud-leerlingen eenmaal in de pra
opleiding meestal nel verloren gaa
de band tussen opleiding en praktij
tussen de oud-leerlingen onderling
vo r praktijkgerichte informatie-uitl
Een andere belangrijke reden v(
arbeidsmarkt aan het begin van de j
van de afgestudeerden wordt aang

De doelstellingen en de middeleJ1
Examenslunl van een groep RMTS-ers in 1986.
Het beleid van de va BIN is in he
opleiding, vakwereld en leden.
De vereniging stelt zich ten doel te
- de doelstellingen te toetsen en in
sen aan de ontwikkelingen in dl
- het studieprogramma en het te
doelstellingen van de opleiding
sturen
de tijdens de opleiding verkreg~
de afgestudeerden zo goed mag'
roepspraktijk gestelde eisen
ten aanzien van de vakwereld:
de positie van de afgestudeerde!
het propageren van de opleidir
studenten
symposia en studiebijeenkomstl
digers uit de beroepspraktijk na

100
 VOLBIN
Vereniging van Oud-Leerlingen Boskoopse Ingenieurs van de
Rijks Hogeschool voor Tuin- en Landschapsinrichting Boskoop.

Inleiding.
In het voorjaar van 1982 neemt een groep pas afgestudeerde studenten hel
initiatief om een vereniging op te richten voor oud-leerlingen en afgestu­
deerden van de RHSTL.
Een aanleiding voor de oprichting is een door de studenten opgezette evalua­
tie van de IngenieLlTsfase van de opleiding. Uit deze evaluatie blijkt dat er
behoefte is aan een orgaan, dat een intensiever contact tussen de afgestu­
deerden en de opleiding kan verzorgen om zodoende tot een optimale
afstemming tussen opleiding en praktijk te komen. Het blijkt, dat wanneer
oud-leerlingen eenmaal in de praktijk werkzaam zijn, het contact met de
opleiding meestal snel verloren gaat. Hiermee wordt een essentieel deel van
de band tussen opleiding en praktijk verbroken. Ook vervagen de contacten
tussen de oud-leerlingen onderling op den duur, waardoor een mogelijkheid
voor praktijkgerichte informatie-uitwisseling verdwijnt-
Een andere belangrijke reden vormt de verslechterende situatie op de
arbeidsmarkt aan het begin van de jaren '80, waardoor de concurrentiepositie
van de afgestudeerden wordt aangetast.

De doelstellingen en de middelen.
186.
Het beleid van de VOLBIN is in hoofdlijnen gericht op de aandachtsvelden:
opleiding, vakwereld en leden.
De vereniging stelt zich ten doel ten aanzien van de opleiding:
de doelstellingen te toetsen en indien nodig voor te stellen deze aan te pas­
sen aan de ontwikkelingen in de beroepspraktijk
het studieprogramma en het te voeren interne bel~id te toetsen aan de
doelstellingen van de opleiding en deze, indien nodig en mogelijk, bij te
sturen
de tijdens de opleiding verkregen kennis . inzichten en vaardigheden van
de afgestudeerden zo goed mogelijk te laten áansluiten op de vanuit de be­
roepspraktJjk gestelde eisen
ten aanzien van de vakwereld:
de positie van de afgestudeerden binnen de vakwereld te verstevigen door
het propageren van de opleiding, kennis en vaardigheden van de oud·
studenten
symposia en studiebijeenkomsten Ie organiseren, waarbij vertegenwoor­
digers uit de beroepspraktijk nadntkkelijk worden betrokken
- de ontwikkelingen in de beroepspraktijk te volgen ten behoeve van het adviseert via een vertegenwoordiç
realiseren van de overige doelstellingen schoolraad, waarbij ook het fusieç
ten aanzien van de leden: Inmiddels heeft de VOLBIN same
- de pas-afgestudeerden te informeren over de mogelijkheden voor een Deventer één zetel toegewezen gel
Hogeschool te Velp, zodat ook in (
eventuele overbruggingsperiode tussen de opleiding en een definitieve
instelling zeer direct zZlJ zijn.
arbeidsplaats
- de vakgerichte kennis van de leden te vergroten door enerzijds bekend­
Op weg naar 1992 en daarna.
heid te geven aan aanvullende studiemogelijkheden en anderzijds door
onderlinge kennisoverdracht te stimuleren Voordat de fusie met de andere or
- de onderlinge contacten tussen de leden te bevorderen tueerd zal zijn. zal de vereniging vel
- de belangen van de leden in algemene zin te behartigen om de basis breder en 'teviger te
- de leden behulpzaam te zijn bij het vinden van een passende arbeidsplaats. moet dan ook tot een groter aantal
afgestudeerden betekent een inhou
De VOLBIN in de praktijk. de beroepspraktijk, terwijl pas-afg
ontwikkelen en de blijvende band
Omdat de vereniging indertijd door pas-afgestudeerden is opgericht spelen Dit doel moet worden bereikt doOl
arbeidsbemiddelende activiteiten een zeer grote rol. Het belangrijkste middel bijeenkomsten in samenhang met b
om werkzoekende leden behulpzaam te zijn bij het vinden van een passende ten van de dienstverlening en info!
werkkring is de sollicitantenbank, die inmiddels 5 jaar met veel succes functio­ werking met andere organisaties is 1
neert. In het verenigingsblad, dat maandelijks verschijnt worden vacature­ dan ook bestaande vormen van sarr
advertenties opgen omen uit andere bladen, maar ook rechtstreeks op verzoek. proberen aan te gaan. De samen\.'.
De onderlinge kennisoverdracht wordt gestimuleerd door het organiseren en Deventer zal daarbîj uiteraard v
van vakgerichte activiteiten, zoals excursies en studiebijeenkomsten, door het 1992 de eigen achterban blijvend,
uitgèven van een adressenboekje, waarin ook gegevens over functie en werk­
gever zijn opgenomen en door het verstrekken van informatie over cursussen
e.d.

De onderlinge contacten worden verder bevorderd door het al eerder ge­

noemde verenigingsblad en door ruimte te bieden aan het gezelligheidsaspect.

Om de afzetmogelijkheid van werkzoekende leden te vergroten ontplooit de

VOLBLN initiatieven om de vakwereld te informeren over de opleiding aan

de RHSTL en over de kennis en vaardigheden van de afgestudeerden.

Steeds meer gebeurt dit in samenwerking met de school. Regelmatige publi­

caties in de vakbladen. de uitgave van een promotiebrochure en het voort­

durend onder de aandacht brengen van de sollicitantenbank intensiveren de

binding met de beroepspraktijk.

Daarnaast kent de VOLBIN in toenemende mate werkende leden, die de

contacten kunnen versterken en uitbouwen.

Waar nodig en mogelijk behartigt de VOLBIN belangen gezamenlijk met de

verenigingen van afgestudeerden van andere Agrarische Hogescholen in een

geformaliseerd overleg.

Het overleg met de school is niet alleen van belang om de verbondenheid tol

uiting te brengen. maar ook om de koppeling met de beroepspraktijk van

invloed te laten zijn op de inhoud van het studieprogramma. De VOLBIN

102
<tijk te volgen ten behoeve van het
~en
lover de mogelijkheden voor een
en de opleiding en een definitieve
te vergroten door enerzijds bekend­
iemogelijkheden en anderzijds door
leren
den te bevorderen
le zin te behartigen
den van een passende arbeidsplaats.
:·afgestudeerden is opgericht spelen
~r grote rol. Het belangrijkste middel
zijn bij het vinden van een passende
liddeIs 5 jaar met veel succes functio­
delijks verschijnt, worden vacature­
:n, maar ook rechtstreeks op verzoek.
gestimuleerd door het organiseren
les en studiebijeenkomsten , door het
look gegevens over functie en werk­
ekken van informatie over cursussen
adviseert via een vertegenwoordiging in de Commissie van Advies en de
schoolraad, waarbij ook het fusieproces uitgebreid aan de orde is geweest.
Inmiddels heeft de VOLBIN samen met haar zusterorganisaties in Velp en
Deventer één zetel toegewezen gekregen in de Bestuursraad van de nieuwe
Hogeschool te Velp, zodat ook in de toekomst de binding met de onderwijs­
instelling zeer direct zal zijn.
Op weg naar 1992 en daarna.
Voordat de fusie met de andere onderwijsinstellingen ook praktisch geëffec­
tueerd zal zijn, zal de vereniging verschillende activiteiten moelen ontplooien,
om de basis breder en steviger te maken. Het promoten van de VOLBIN
moet dan ook tot een groter aantal leden leiden. Het aantrekken van oudere
afgestudeerden betekent een inhoudelijke verrijking en een grotere band met
de beroepspraktijk, terwijl pas-afgestudeerden nieuwe initiatieven kunnen
ontwikkelen en de blijvende band met de opleiding moeten vormen.
Dit doel moet worden bereikt door het organiseren van excursies en studie­
bijeenkomsten In samenhang met bescheiden festiviteiten en door het vergro­
ten van de dienstverlening en informatieverstrekking aan de leden. Samen­
werking met andere organisaties is mede daarom onmisbaar. De VOLBIN zal
dan ook bestaande vormen van samenwerking verstevigen en zonodig nieuwe
proberen aan te gaan. De samenwerking met de zusterorganisaties uit Velp
en Deventer zal daarbij uiteraard voorop staan, hoewel de VOLBIN ook na
1992 de eigen achterban blijvend zal vertegenwoordigen.

r bevorderd door het al eerder ge­

e bieden aan het gezeLligheidsaspeet.
mde leden te vergroten ontplooit de
e informeren over de opleiding aan
rdigheden van de afgestudeerden.
9 met de school. Regelmatige publi­
~en promotiebrochure en het voort­
de sollicitantenbank intensiveren de

~nde mate werkende leden, die de

ven.
)LBIN belangen gezamenlijk met de
dere Agrarische Hogescholen in een

!an belang om de verbondenheid lot

ppeling met de beroepspraktijk van
het studieprogramma. De VOLBIN

103
20 jaar HASU De school en Boskoop
Wat de één met een groot feest viert, laat de ander gelaten aan zich voorbij
Een uitzonderlijke plaats.
gaan. Het 90-jarig bestaan van de tuinbouwschool wordt met een groot feest

gevierd. Tevens zal dit feest het afscheid betekenen van de tuinbouwschool in
De aanhef kan op twee manieren vel
de vorm zoals we deze thans kennen. Vanaf het moment dat de nota Schaal­
Boskoop, het wereldbekende centr
vergroting Taakverdeling en Concentratie in het HBO (ook wel de STC-nota
Holland dat sinds 1460 bestaat. en t~
genoemd) gepubliceerd is, is er continu over de toekomst van de Hogere
RHSTL en de RMTS, beide in de va
Tuinbouwschool gesproken. Vijf jaar lang onderhandelen heeft uiteindelijk
school waarop Galten alles over boo
geleid tat een fusie met de scholen in Velp, Deventer en Wageningen, tot de
De school die nu toch maar mooi 90
Internationale Agrarische Hogeschool Larenstein.
leerlingen en studenten de weg heef1
In 1988 bestaat de Hogere Agrarische Studenten Unie 20 Jaar. Ln die 20 jaar
Een resultaat waar de school trots op
is de HASU uitgegroeid tot een belangenvereniging voor de studenten in hel
het nuchtere Boskoop, want indirect
hoger agrarisch onderwijs, die op vele plaatsen erkend wordt. Voor veel
de studenten te danken dat Boskoop
Baskoopse studenten is de HASU op dit moment slechts bekend als de ver
uitdraagt: het unIeke Sierteeltcentrur
eniging waar je goedkoop tekenmaterialen kunt kopen. Maar de HASU is
op terug.
veel meer.
90 jaar tuinbouwschool In Boskoop. E
AI sedert de oprichting heeft de HASU zich ingezel voor de financiële situatie
doorbladerend wordt men toch stil Vi
van de student. Ook heeft de HASU zich altijd sterk gemaakt voor de voor­
of kortere tijd aan deze school de StUI
lichting over de studiefinanciering Voorlichtingsdagen en -acties zijn daarbij
heden ten dage nog overbekend zijn
de laatste jaren regelmatig georganiseerd.
sector. Met recht een unieke school
De aanhoudende kritische geluiden van de studenten, maar ook van de

onderwijsinstellingen, hebben vaak geleid tot standpuntswijzigingen van

Relatie Boskoop • school.
kamerleden.

Een tuinbouwschool-student is in Bos

Gedurende het hele fusieproces heeft de HASU op vele fronten haar ver­

de spreekwoordeUjke vreemde eend

tegenwoordigers in commissies gehad. Zij behartigden de studentenbelangen

goed raad mee. Maar toch ... Ook e~

op het gebied van het onderwijsaanbod op de nieuwe instelling, de onkosten­

gemeenschap een eigen pJaats in. EI

vergoeding voor gedwongen verhuizing, de huisvestingssituatie in de nieuwe

vestigingsplaats, de bestuurlijke vorm en de vertegenwoordiging daarin van

de samenleving nader worden uitge\
studenten. Nu de fusie juridisch een feil is zal door de HASU-afdeiingen van
koper wel even aan moet wennen. :
Deventer, Velp, Wageningen en Boskoop gezamenlijk een studentenoverleg
eigen huishouden moeten doen, dat I
gevormd worden, waarin een verdere uitwerking van de fusie besproken zal
zicht vanuit de school. En als later I
worden.
pand gaan wonen, houdt menigeen·
Meer nog dan in de voorgaande jaren is er behoefte aan scholing voor leden
Deze generatie weet wat verantwoOl
van de medezeggenschapsraad en bestuursleden van de HASU. In toene­
Toch leeft ook het fenomeen kosthul~
mende mate krijgen deze mensen te maken met besturen van scholen die
bestaat trouwens ook in deze tijd no
minder binding hebben met het onderwijs, maar een duidelijke management­
zien als het verlengstuk van thuis. Re
functie vervullen. Een goede spreekvaardigheid en communicatietechniek
ouders en de kostouders. Samen wa,
zijn dan onmisbaar. Het is voor de HASU van groot belang dat haar vertegen­
lijk' kind. Dat zo'n kind er af en toe
woordigers over deze vaardigheden beschikken. De HASU zal in de nieuw Ie
band te springen, werd wel eens v
vormen medezeggenschapsraad van de 1.A.H. Larenstein proberen weer een
Arborifeesten in het verleden spreke
invloedrijke positie te bemachtigen.
Onder de studenten gaven de ko
Zo zal de HASU zich op vele fronlen blijven inzetten voor de studenten.
discussie. Er waren kostmoeders. di,

104


laat de ander gelaten aan zich voorbij
,bouwschool wordt met een groot feest
id betekenen van de tuinbouwschool in
Vanaf het moment dat de nota Schaal­
atle in het HBO (ook wel de STC-nota
,nu over de toekomst van de Hogere
lang onderhandelen heeft uiteindelijk
Jelp, Deventer en Wageningen, tot de
Larenstein.
Studenten Unie 20 jaar. [n die 20 jaar
tenvereniging voor de studenten in het
!le plaatsen erkend wordt. Voor veel
dit moment slechts bekend als de ver­
rialen kunt kopen. Maar de HASU is
J zichingezet voor de financiële situatie
dch altijd sterk gemaakt voor de voor­
orlichtlngsdagen en -acties zijn daarbij
erd.
van de studenten, maar ook van de
geleid tot standpuntswijzigingen van
de HASU op veJe fronten haar ver­
Zij behartigden de studentenbelangen
I op de nieuwe instelling, de onkosten­
g. de huisvestingssituatie in de nieuwe
en de vertegenwoordiging daarin van
It is zal door de HASU-afdelingen van
DOp gezamenlijk een studentenoverleg
uitwerking van de fusie besproken zal
is er behoefte aan scholing voor leden
stuursleden van de HASU. [n toene­
maken met besturen van scholen die
vijs, maar een duidelijke management­
Iaardigheid en communicatietechniek
;U van groot belang dat haar verlegen­
schikken. De HASU zal in de nieuw te
d.A.H. Larenstein proberen weer een
blijven inzetten voor de studenten.
De school en Boskoop
Een uitzonderlijke plaats.
De aanhef kan op twee manieren verstaan worden . Ten eerste in de zin van
Boskoop, het wereldbekende centrum van het sierteeltcentrum Midden­
Holland dat sinds 1460 bestaat, en ten tweede in de zin van de plaats die de
RHSTL en de RMTS, beide in de volksmond beter bekend als de tuinbouw­
school waarop Galten alles over boompies leren, inneemt in Boskoop.
De school die nu toch maar mooi 90 jaar bestaat en in die 90 jaar duizenden
leerlingen en studenten de weg heeft gewezen in de groensector .
Een resultaat waar de school trots op mag zijn. In zekere zin geldt dit ook voor
het nuchtere Boskoop, want indirect heeft Boskoop het ook een beetje aan
de studenten te danken dat Boskoop die naam heeft die het met zoveel trots
uitdraagt: het unieke Sierteeltcentrum-Boskoop. Ik kom daar later nog even
op terug.
90 jaar tuinbouwschool in Boskoop. Een unieke school. De oude administratie
doorbladerend wordt men toch stil van alle namen van personen die langere
of kortere tijd aan deze school de studie hebben gevolgd. Illustere namen die
heden ten dage nog overbekend zijn en echt niet alleen binnen de sierteelt­
sector . Met recht een unieke school.
Relatie Boskoop - school.
Een tuinbouwschool-student is in Boskoop oppervlakkig gezien een beetje als
de spreekwoordelijke vreemde eend in de bijt. Men weet er eigenlijk niet zo
goed raad mee. Maar toch ... Ook een student neemt binnen de Boskoopse
gemeenschap een eigen plaats in. Een plaats waarin ook eigen ideeën over
de samenleving nader worden uitgewerkt. Ideeën waar de autochtone Bos­
koper wel even aan moet wennen. Studentenhuizen, waar de jongelUi hun
eigen huishouden moeten doen, dat kan toch niet goed gaan, ook al is er toe­
zicht vanuit de school. En als later de dames en heren zelfs samen in één
pand gaan wonen, houdt menigeen het hart vast. De vrees blijkt ongegrqnd.
Deze generatie weet wat verantwoordelijkheid is en toont dit ook,
Toch leeft ook het fenomeen kosthuis nog volop in de herinnering voort. Het
bestaat trouwens ook In deze tijd nog. Het kosthuis werd vroeger veelal ge­
zien als het verlengstuk van thuls. Regelmatig was er contact tussen de echte
ouders en de kostouders. Samen waakte men over het welzijn van hun 'tijde­
lijk' kind. Dat zo'n kind er af en toe best eens behoefte aan had om uil de
band te springen, werd wel eens vergeten. De roemruchte maar stijlvolle
Arborifeesten in het verleden spreken hierover dUidelijke taal.
Onder de studenten gaven de kosthuizen eveneens voldoende stof tot
discussie. Er waren kostmoeders, die je je eigen moeder volledig deden ver­
geten, maar er waren er ook waarbij extra voeding gewenst was. Vier sneetjes Terug naar het heden.
brood voor de hele dag, twee hartig en twee zoet, met boter dat met één
streek werd opgebracht en er met de tweede streek weer werd afgehaald. In deze tijd wordt er niet meer ZOVee
Sterke verhalen? Best mogelijk, maar er zat we] een kern van waarheid in. innering, ook al snelt de tijd voort. [
En wat te denken van de stagiaires, de tuinbouwgaiten die door de kwekers behoorlijk moet aanpakken om op
als goedkope arbeidskrachten werden beschouwd en er soms tevens naar oud-directeur Ir. A.P. van den He
werden behandeld? Ja, Boskoop profiteerde toen ook al van het studenten­ nieuw studiejaar. "Dames en heren.
leven, zij het in een wat negatieve zin. uur begint, dan bent u ook om 10 Ul
Maar was dat niet het gevolg van de geschiedenis? In de eerste jaren van de brug moet wachten wordt niet geac
tuinbouwschool was deze school Immers een toevluchtsoord voor leerlingen van huis."
die elders mislukt waren, zo zegt het beroemde sterke verhalenboek. Hun pa Tijdsplanning, een moeilijk begrip. "
vond wel dat er toch wat geleerd moest worden. Boskoop leek daarvoor een ogen problemen mee. Hoe vaak z
goede oplossing. student nog aan het werk? En als dE
De Boskoopsc kwekers, waar zij hun praktijkervaring op deden wisten af en ver na middernacht, dan wip je best
toe geen raad met de soms niet zo gemotiveerde leerlingen, zoals een oude ga je nog naar de soos 01 één van
boomkweker zich nu nog weet te herinneren. "Sommigen wisten van toeten Boskoop niet zo rijk Is, maar waar el
noch blazen, hadden twee linker handen en een broertje dood aan werken. vallen.
De kwekers kregen zelfs geld toe om de leerlingen het vak te leren." Oudere Boskopers vinden dit gek. \
Achteraf viel het allemaal best mee en veel van deze leerlingen hebben hun Natuurlijk, maar de oudere Boskol
plaats gevonden, waar ook ter wereld. Een flink deel van de leerlingen is in student in een wat andere wereld lel
de Indische Archipel terecht gekomen om hun opgedane kennis op de plan­ tijds te maken heeft. Studeren. wed
tages in praktijk te brengen. Boskopers zouden geen Boskopers zijn als ook daar niet zo erg veel aan toe.
voor deze studierichting geen passende naam was bedacht: "De Slaven­ Gelukkig kent Boskoop het fenOl
drijverscursus" . Boskoop zijn blijven hangen en de k
nen. Zij fungeren veelal als praatpë
Hulp in hopeloze zaken. vergeten is de huidige generatie boa
Wie kent in Boskoop niet de namen van de oud-directeuren Ir. e.p. H. Moer­ daad bijstaan bij hun praktijkstudie.
lands, Dr. E.F. Jacobi, Ir. C. Dorsman en Ir. A.P. van den Hoek en van de
huidige directeur B. Kant. Wie als Boskoper, kent niet de heer F.W. Vijgen, IWBJG
die als geen ander de weg wist in Boskoop? Vooral in de moeizame bezettings­ Enige jaren geleden kwam bet pro
jaren was de heer Vijgen een belangenbehartiger van de leerlingen, maar ook Een probleem dat zich vooral in d,
een toezichthouder van de eerste orde. Als er moeilijkheden dreigden was rond de feestdagen, want waar moe
Vijgen in de buurt. Hoeveel leerlingen de heer Vijgen niet uit handen van de signaal werd door het convent van 9
bezetter heeft weten te houden is nergens terug te vinden. Heel wat, zegt men datde lWBJG, de 'Interkerkelijke WE
in de kleine kring die mede daarbij betrokken was. Juist daarin komt de werd opgericht. Een werkgroep, San
andere kant van de Boskoper naar voren, hulp verlenen zonder verdere diverse kerkelijke richtingen, die vc
vragen te stellen. leefde met de Kerst-Inn. Maar da
Nog niet zo lang geleden ontmoette ik een oud-leerling op de plaats in he werden bereid gevonden om als a
Reijerskoop waar de vroegere RTS eens stond. Hij is Jood. "Weet je", zei Ofschoon het officieel nÎet bekend IA
deze persoon, "aan de school, aan hulp vanuit de school en anderen In deze mogelljkheid gebruik gemaakt
Boskoop heb ik mijn leven te danken en velen met mij. Ik dank ze daarvoor woon eens onder andere mensen t
elke dag." Hij is nu directeur van een groot exportbedrijf in Amerika. Gelukkig bleek deze werkgroep 0

106
a voeding gewenst was. Vier sneetjes
n twee zoet, met boter dat met één
weede streek weer werd afgehaald.
r zat wel een kern van waarheid in.
tuinbouwgaiten die door de kwekers
beschouwd en er soms tevens naar
~erde toen ook al van het studenten­
;chiedenis? In de eerste jaren van de
5 een toevluchtsoord voor leerlingen
oemde sterke verbalenboek. Hun pa
worden. Boskoop leek daarvoor een
aktijkervaring op deden wisten af en
otiveerde leerlingen zoals een oude
I
eren. "Sommigen wisten van toeten
n en een broertje dood aan werken.
! leerlingen het vak te leren."
leel van deze leerlingen hebben hun
Een flink deel van de leerlingen is in
m hun opgedane kennis op de plan­
zouden geen Boskopers zijn als ook
~ naam was bedacht: "De Slaven­
de oud-directeuren Ir. C.P.H. Moer­
m Jr. A.P. van den Hoek en van de
)per, kent niet de heer F.W. Vijgen,
)? Vooralln de moeizame bezettings­
hartiger van de leerlingen, maar ook
Als er moeilijkheden dreigden was
a heer Vijgen niet uit handen van de
; terug te vinden. Heel wat, zegt men
trokken was. Juist daarin komt de
ren. hulp verlenen zonder verdere
~en oud-leerling op de plaats in het
• stond. Hij is Jood.. ,Weet Je", zei
lip vanuit de school en anderen In
velen met mij. Ik dank ze daarvoor
'ooi exportbedrijf in Amerika.
Terug naar het heden.
In deze tijd wordt er niet meer zoveel gepraat over vroeger. Toch blijft de her­
innering, ook al snelt de tijd voort. Dat geldt ook voor de huidige student, die
behoorlijk moet aanpakken om op tijd klaar te zijn. 'Op tijd', ik hoor het de
oud-directeur Ir. A.P. van den Hoek nog zeggen bij de opening van een
nieuw studiejaar. "Dames en heren, als er staat aangegeven dat de les om 10
uur begint, dan bent u ook om 10 uur aanwezig. Het excuus dat men voor de
brug moet wachten wordt niet geaccepteerd. men gaat dan gewoon te laat
van huis."
Tijdsplanning. een moeilijk begrip. Veel studenten hebben daar in Boskoopse
ogen problemen mee. Hoe vaak ziet men niet tot ver na middernacht de
student nog aan het werk? En als de tekening dan eindelijk af is, ook al is het
ver na middernacht, dan wip je best nog eens bij een studiegenoot binnen of
ga je nog naar de soos of één van de andere openbare gelegenheden die
Boskoop niet zo rijk is, maar waar een student op de gekste uren kan binnen­
vallen.
Oudere Boskopers vinden dit gek. Vroeg op en vroeg naar bed, dat is goed.
NatuurlijK, maar de oudere Boskoper moet ook kunnen begrijpen dat een
student in een wat andere wereld leeft. Een wereld, die alles met de geest des
tijds te maken heeft. Studeren, werken, maar ook genieten ook al komt men
daar niet zo erg veel aan toe.
Gelukkig kent Boskoop het fenomeen 'hanggait': oud-studenten die in
Boskoop zijn blijven hangen en de klappen van de zweep nog een beetje ken­
nen. Zij fungeren veelal als praatpaal voor de huidige student. Ook niet te
vergeten is de huidige generatie boomkwekers, die de studenten met raad en
daad bijstaan bij hun praktijkstudie.
lWBJG
Enige jaren geleden kwam het probleem van eenzaamheid boven drijven.
Een probleem dat zich vooral in de studentenhujzen afspeelde. met nam'e
rond de feestdagen, want waar moet Je heen als je geen thuis meer hebt? Het
signaal werd door het convent van geestelijken opgevangen en had totgevol
dat de IWBJG, de 'Interkerkelijke Werkgroep Boskoopse Jongeren en Galten' •
werd opgericht. Een werkgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van de
diverse kerkelijke richtingen, die vooral in de Kersttijd haar hoogtepunt be­
leefde met de Kerst-Inn. Maar daar bleef het niet bij, want veel families
werden bereid gevonden om als aanloopadres c.q. gastgezin te fungeren .
Ofschoon het officieel niet bekend was hebben ongemerkt veel studenten van
deze mogelijkheid gebruik gemaakt om hun hart eens te luchten of om ge·
woon eens onder andere mensen te zijn.
Gelukkig bleek deze werkgroep op den duur niet meer nodig, maar de
destijds gelegde contacten bestaan nog steeds. Getuige zijn bij een huwelijk is De toekomst van de RMTS
geen zeldzaamheid.
Het agrarisch opleidingscentrum
Dank u wel RHSTL.
Het middelbaar beroepsonderwijs i
Over enkele jaren is het helaas voorbij. De RHSTL vertrekt naar Velp en Vanuit alle hoeken en gaten komel
daarbuiten Is de strijd om het behoud van de RMTS nog in volle gang. leerlingenterugloop en AOC-vormi
Met grote spijt ziet Boskoop de Hogere vertrekken. Niet alleen is dat een forse veranderingsproces in de komend.
aderlating wat opleidlngsmogelijkheid in Boskoop betreft, maar eveneens is de kruitdamp over enkele jaren i
het een gevoelige tik voor de infra-structuur. Mede door de aanwezigheid van veranderingen en overleg een aare
de studenten is Boskoop In bezit gekomen van een groot aantal zogenaamde hebben gebracht.
HAT·woningen. Ook op sportgebied nemen de studenten binnen de diverse
verenigingen vooraanstaande plaatsen In en bovendien vaart de midden­ Cruciaal In de komende tijd is de ~
stand er wel bij. vorming en Vernieuwing in het ME
Maar er is nog een ander aspect. Boskoop is een begrip in de wereld van de in vier sectoren zal worden opgedel
sierteelt. Dat is mede veroorzaakt door de afgestudeerden die over de gehele gezondheidszorg en landbouw. Vo
wereld in deze sector werkzaam zijn. ZIJ allen kennen Boskoop en weten waar en bekostlgingsnorm gelden van GC
kwaliteit is te halen. Via hun werk zorgen zij indirect tot op dit moment voor fusies en schaalvergroting het aant
een behoorlijk omzetpercentage van de Boskaapse sierteeltprodukten. Blijft worden. Tegelljkertijd zal de centr
dit ook zo als de opleiding in Velp is? Weet een daar studerende dan nog wat regelvorming een terugtredend bele
het begrip Boskoop betekent? De tijd zal het leren. meer taken opgelegd.

Niettegenstaande dit alles hebben de nuchtere Boskopers er alle vertrouwen Het middelbaar tuinbouwonderwijs
in dat ook deze soep niet zo heet zal worden gegeten als dat ze dreigt te In deze sector verzorgen op dit ma
worden opgediend. Zij hopen dat, als over enkele Jaren de verhuizing defini­ bare agrarische scholen landbouw
tief haar beslag krijgt, ook een stuk van de Boskoopse identiteit en cultuur zal ongeveer 20 Agrarische Opleldings
meegaan. is een ingrijpend fusieproces nood
90 jaar specifieke Boskoopse opleiding mag niet geheel verloren gaan. Niet in Het Agrarisch Opleidingscentrum ;
het belang van de gemeente Boskoop alleen, maar zeer zeker ook niet in het in de regio verzorgen voor leerlinge
belang van de toekomstige studenten, die zich bewust moeten worden van in de landbouwsector kiezen. Del
het unieke sierteeltcentrum Midden-Holland waarvan, en dit zeg Ik echt met schap valt onder één bevoegd gE
een beetje chauvinisme, Boskoop het onbetwiste middelpunt is en blijft. krachten en kennis gebundeld. B
diverse studieprogramma's optima
grote verscheidenheid kunnen leer
het andere programma switchen. [
J.G. Binken ding mét een diploma wordt beVal
Raadslid gemeente Boskoop
Een terugtredende overheid geeft I
Voorzitter Stichting Studentenhuis­
AOC extra taken en bevoegdhedt
vesting
door het bestuur plaatsvinden. De
Redacteur "Boskoopse Courant"
schriften met betrekking tot eindle
kundige structuur geven. In overl
verdere invulling van het sludiepn
noodzakelijk dat het managementt4
verstevigd wordt.

108
iteeds. Getuige zijn bij een huwelijk is
I. De RHSTL vertrekt naar Velp en
an de RMTS nog In volle gang.
ertrekken. Niet alleen is dat een forse
I Boskoop betreft, maar eveneens is
L1Ur. Mede door de aanwezigheid van
m van een groot aantal zogenaamde
men de studenten binnen de diverse
in en bovendien vaart de midden­
op is een begrip in de wereld van de
Ie afgestudeerden die over de gehele
IUen kennen Boskoop en weten waar
n zij indirect tot op dit moment voor
Boskoopse sierteeltprodukten. Blijft
!et een daar studerende dan nog wat
J het leren.
chtere Boskopers er alle vertrouwen
worden gegeten als dat ze dreigt te
,er enkele jaren de verhuizing defini­
Ie Boskoopse identiteit en cultuur zal
lag niel geheel verloren gaan. Niet in
leen, maar zeer zeker ook niet in het
iie zich bewust moeten worden van
'and waarvan, en dit zeg ik echt met
nbetwiste middelpunt is en blijft.
De toekomst van de RMTS
Het agrarisch opleidingscentrum (AOC).
Het middelbaar beroepsonderwijs in Nederland bevindt zich in woelig water.
Vanuit alle hoeken en gaten komen de vernieuwingen er op af. Fusie, SVM,
leerlingenterugloop en AOC-vorming: een greep uit de terminologie die het
veranderingsproces in de komende jaren zal vergezellen. Vast staat dat, als
de kruitdamp over enkele jaren is opgetrokken, de orkaan van discussies,
veranderingen en overleg een aardverschuiving in onderwijsland teweeg zal
hebben gebracht.
CruciaaJ in de komende tijd is de SVM-operatie. De opzet van deze Sector­
vorming en Vernieuwing in het MBO is dat het middelbaar beroepsonderwijs
in vier sectoren zal worden opgedeeld: economie, techniek, dienstverlening/
gezondheidszorg en landbouw. Voor iedere sectorschool zal een opheffings­
en bekostigingsnorm gelden van 600 leerlingen. Het staat buiten kijf dat door
fusies en schaalvergroting het aantal MBO-scholen drastisch verminderd zal
worden. Tegelijkertijd zal de centrale overheid ten aanzien van de wet- en
regelvorming een terugtredend beleid voeren. De besturen en directies krijgen
meer taken opgelegd.
Het middelbaar tuinbouwonderwijs maakt deel uit van de sector Landbouw.
In deze sector verzorgen op dit moment ongeveer 130 lagere en 50 middel­
bare agrarische scholen landbouwonderwijs. Deze 180 scholen worden tot
ongeveer 20 Agrarische Opleidingscentra lAOC's) samengesmolten. Daartoe
is een ingrijpend fusieproces noodzakelijk.
Het Agrarisch Opleidingscentrum zal in de toekomst het agrarisch onderwijs
in de regio verzorgen voor leerlingen die na de basisschool voor een opleiding
in de landbouwsector kiezen. Deze regionale LBO/MBO-scholengemeen­
schap valt onder één bevoegd gezag. Door de AOC-vorming worden de
krachten en kennis gebundeld. Binnen het opleidingscentrum kunnen de
diverse studieprogramma's optimaal op elkaar worden afgestemd. Door de
grote verscheidenheid kunnen leerlingen zonder tijdverlies van het ene naar
het andere programma switchen. Dit leidt ertoe dat het verlaten van de oplei­
ding mét een diploma wordt bevorderd.
Een terugtredende overheid geeft het bestuur en de centrale directie van het
AOC extra taken en bevoegdheden. Zo zal de onderwijskundige inrichting
door het bestuur plaatsvinden. De overheid zal slechts enkele minimale voor­
schriften met betrekking tot eindtermen, toelating en een globale onderwijs­
kundige structuur geven. In overleg met het bedrijfsleven kan daarop een
verdere invulling van het studieprogramma gemaakt worden. Dit maakt het
noodzakelijk dat het managementteam van de toekomstige onderwijsinstelling
verstevigd wordt.
Een ander belangrijk uitgangspunt bij de AOC-vorming is het vergroten van van docenten en overige medewl
de samenwerking tussen voorlichting en onderwijs. Al vanaf het begin van steld . Tegelijkertijd krijgen veel in~
deze eeuw heeft Boskoop ingespeeld op de drie beleidsinstrumenten waar­ van het aantal leerlingen.
door de agrarische sector tot bloei is gekomen: Onderwijs, Voorlichting en Alleen een sterk AOe met een S
Onderzoek (OVO). Bij de bouw van de Rijkstuinbouwschool io 1898 wordt managementteam zal op deze imrT
reeds een kamer ingericht voor de Rijkstuinbouwvoorlichting. Tot 1968 is de kunnen vinden.
directeur van de school tevens tuinbouwconsulent en directeur van het
proefstation. Ambtenaren van de voorlichting worden al vroeg Ingeschakeld Na· en bijscholen in Boskoop.
bij het totale onderwijsgebeuren (boomteelt, fruitteelt en bloementeelt).
Van de vier miljard gulden, die he'
De huidige lokatie van de Tuinbouwschool ligt op loopafstand van de nieuwe
kwamen van haar medewerkers,
lokatie van het proefstation voor de boomteelt en dit staat er bo(g voor dat de
Sinds enkele jaren heeft de RMTS ,
banden tussen onderWijs, voorlichting en onderzoek in Boskoop optimaal
blijven. zowel voor de groenvoorziening aL
Denominaties spelen een belangrijke rol bij de fusies. De Middelbare Tuin­ hierin een belangrijke rol speelt rn
bouwschool is een Rijksschool en valt onder het Ministerie van Landbouw en het groenbeheer en de centrale \
Visserij. In de toekomst zullen er echter geen Rijksscholen meer bestaan. niet meer weg te denken. Marktge
Onder twee belangrijke voorwaarden zullen de Rijksscholen door de Minister ontbeerlIjk . Daarom zijn er versc
worden overgedragen aan een nieuw bevoegd gezag. Een eerste voorwaarde Het beheer van het groen krijgt i
is dat het bestuur van de nieuwe instelUng pluriform wordt samengesteld en terwijl ook de cursus Ontwerpen/I
het tweede aandachtspunt is dat de overdracht het agrarisch onderwijs in de voorziet.
regio zal versterken. De teelt In potten wint op de Be
Daarom is de cursus Bodem-Bern
De Commissie van Advies van de Rijks Middelbare Tuinbouwschool te in trek bij degenen die met de pc
Boskoop stelt alles in het werk om het agrarisch onderwijs in deze regio te ver­ gaan doen.
sterken. Tegelijkertijd is zij zich ervan bewust dat de school in Boskoop naast Jn mei 1988 verschijnt de eerste G
een regionale, ook een landelijke functie heeft in het boomteeltonderwijs. De De belangstelling hiervoor Is eno
Commissie streeft dan ook naar blijvend boomteeltonderWijs in de regio­ Dendrologie met in totaal 50 curs
Boskoop. Bij de rusiebesprekingen met andere onderwijsinstellingen zal de De school denkt niet alleen aan d
Commissie vooral op de onderwijskundige meerwaarde letten, want deze zal tuinliefhebbers. Snoeien, enten, !
worden beperkt indien de fuserende instellingen onderwijsinhoudelijk een van planten zijn zaken die de bela
willekeurige greep uit het agrarisch onderwijs vormen. Voor de vakrichting de school kunnen ze terecht! Ook
'Aanleg en Onderhoud' is samenwerking met de Middelbare Tuinbouwschool En de reacties van de cursisten? ,
"Huis te Lande" te Rijswijk en de Lagere Tuinbouwschool te Oegstgeest van van de medecursisten" is een uits
belang. Voor de vakrichting 'Boomteelt' is de samenwerking met de Lagere De school blijft alert op nieuwe Ol
Tuinbouwschool in Boskoop een eerste vereiste. ontwikkelingen in curSUSVOnTl aar
Daarnaast moet er met de besturen van de scholen in Lisse en De Lier
gesproken worden om een Tuinbouwschool te creëren met een onderwijs­
kundige meerwaarde, omçlat deze scholen" produktie en handel in tuinbouw­
produkten" in het studieplan hebben. In dit kader worden tevens besprekin­
gen gevoerd met de Rijks Middelbare Landbouwschool te Gouda.
Behalve de AOe-vorming worden er per 1 januari 1990 nog meer ingrijpende
veranderingen in het MBO verwa ht. Het middelba.ar beroepsonderwijs krijgt
te maken met een nieuwe bekostingssystematiek en ook in de rechtsposities

110
~ AOC-vorming is het vergroten van van docenten en overige medewerkers zal het een en ander worden bijge­

I) onderwijs. Al vanaf het begin van steld. Tegelijkertijd krijgen veel instellingen te maken met een vermindering

p de drie beleidsinstrumenten waar­ van het aantal leerlingen.

!komen: Onderwijs, Voorlichting en Alleen een sterk AOC met een goed bestuur en een prima functionerend

RiJkstuînbouwschoolln 1898 wordt managementteam zal op deze immense vraagstukken een passend antwoord

uinbouwvoorJichting. Tot 1968 is de kunnen vinden.

luwconsulent en directeur van het

:hting worden al vroeg ingeschakeld Na- en bijscholen In Boskoop.
eelt, fruitteelt en bloementeelt},
lol ligt op loopafstand van de nieuwe Van de vier miljard gulden, die het bedrijfsleven jaarlijks besteedt aan het be­

nteelt en dit staat er borg voor dat de kwamen van haar medewerkers, komt een klein deel In Boskoop terecht.

en onderzoek in Boskoop optimaal Sinds enkele jaren heeft de RMTS een flink aanbod van nascholingscursussen,

zowel voor de groenvoorziening als voor de boomtee1t. Dat de automatisering

I bij de fusies. De Middelbare Tuln­ hierin een belangrijke rol speelt mag duidelijk zijn: de calculatiepakketten in

lder het Ministerie van Landbouw en het groenbeheer en de centrale voorraadadministratie in de boomteelt zijn

!r geen Rijksscholen meer bestaan. niet meer weg te denken. Marktgericht denken is ook in de groene sector on­

len de Rijksscholen door de Minister ontbeerlijk. Daarom zijn er verschillende cursussen Marketing ontwikkeld.

Joegd gezag. Een eerste voorwaarde Het beheer van het groen krijgt ruim aandacht in de gelijknamige cursus,

19 pluriform wordt samengesteld en terwijl ook de cursus Ontwerpen/Beplantingsleer nog steeds in een behoefte

:dracht het agrarisch onderwijs in de voorziet.

De teelt in potten wint op de Boskaapse kwekerijen steeds meer terrrein .

Daarom is de cursus Bodem-Bemesting-Beregening in de containerteelt erg

jks Middelbare Tuinbouwschool te in trek bij degenen die met de pottencultuur werken of van plan lJjn dit te

'arisch onderwljs in deze regio te ver­ gaan doen.

/Just dat de school in Boskoop naast In mei 1988 verschijnt de eerste aankondiging van een cursus Dendrologie.

heeft in het boomteeltonderwijs. De De belangstelling hiervoor Is enorm, hetgeen resulteert in twee cursussen

ld boomteeltonderwijs in de regio­ Dendrologie met in totaal 50 cursisten.

andere onderwijsinstellingen zal de De school denkt niet alleen aan de vakmensen, maar ook aan de amateur­

~e meerwaarde letten, want deze zal tuinliefhebbers. Snoeien, enten, stekken, straatje leggen en het herkennen

stellingen onderwijsinhoudelijk een van pLanten zijn zaken die de belangstelling hebben van de tuinliefhebber. In

erwijs vormen. Voor de vakrichting de school kunnen ze terecht! Ook hiervoor zijn twee cursussen ontwikkeld.

met de Middelbare Tuinbouwschool En de reacties van de cursisten? "Ik leer veel van de docent. maar ook .veel

~ Tuinbouwschool te Oegstgeest van van de medecursisten" is een uitspraak die regelmatig voorkomt.

is de samenwerking met de Lagere De school blijft alert op nieuwe ontwikkelingen en zal blijven proberen deze

vereiste. ontwikkelingen in cursusvorm aan te bieden aan de mensen van het vak.

In de scholen in Lisse en De Lier

hooi te creëren met een onderwijs­
I) "produktie en handel in tuinbouw­

dit kader worden tevens besprekin­

mdbouwschool te Gouda,
1 januari 1990 nog meer ingrijpende
t middelbaar beroepsonderwijs krijgt
ematiek en ook in de rechtsposities
 De toekomst van de RHST.
Fusies agrarisch 'Za elijkc
. argumenten Als een boomkweker bij het lever
onderwljs
.' CJ"tJ\' hebben niel stekken, zetten, poten en verzorgE
teeltplan al duidelijk voor ogen.
~CJ~ 0'- ~ fl de door lag
~\,CJ~ N (,~{J 't ~~ et Zig~2a h gegeven' Met het onderwijs is het niet andeJ
CJ~CJ o~~ óO~ .e,'\ !ft' eleid beschrijving van het ontstaan en dl
\) ~~'o ~ e, ". ~\fb'\; Tweede Kamer praal o".r Vall 8r . c
e verwachten of na te streven ontw
\~P ~'\~ ~\.~.. landbouwschool Dewntcr a~

~e,{~~\)O"~ "Vestiging HAS in Wageningen In dit hoofdstuk wordt nader ingegé

bij direct wordt opgemerkt dat het
\) \~~ Braksboudt bespaart 15 miljoen gulden"
~;~ poot stijf ~t' ,f> De fusie.
~ u~&
'Ik heb na veel ~\ll)~\'l~'\\O;\,)\\fli\~ Op 1 augustus 1988 is de RHST
. \./\\'\ t'\\c'l. HBCS-Velp en de RHAS-Wagenir
wikken en wegen ~"oV:' ~'e
rische Hogeschool Larenstein. Ol
besluit genomen'.
RMTS definitief gesplitst, hoewel b
gebouw aan de AzaJealaan gehuisl
:.:;,~:"";"--~
..
Waarom deze fusie?
In 1983 verschijnt er een nota Sch
tratie van het Hoger Beroepsond
minimale omvang van HBO-instell
bedragen. Enige tijd later voegt de J
toe dat de tien Hogere Agrarische
bereiken door sectoraal. dat wil •
Agrarische scholen te fuseren.
Voor Boskoop, met ± 400 tuden
hebben.
Aanvankelijk ziet het er naar uit c
scholen te Utrecht en Wageningen
een school van ± 1000 studenten
Deze fusie gaat evenwel niet door
liever naar West-Nederland ziet ga
Dan staat Boskoop voor de keus: I
gingsgebied West-Nederland of aar
fusiepartners kunnen bieden. Het lé
eindelijk een fusie met de Hogere
Wageningen tot stand zal komen
plaats gevonden.
1//1 1 • ;'
Voorlopig zullen de vier 'oude' sel
lokaties blijven verzorgen. Het lig
'Lalldbouwschool weg' werkelijke concentratie in Velp tl

112
 De toekomst van de RH5Tl
'arisch 'Zakelijke
Als een boomkweker bij het Jeveren op zijn lege tuin terug denkt aan het
•• argUmctllen
VIJS hehhOtl niet stekken. zetten, poten en verzorgen van zijn bomen, heeft hij het volgende
f.J.et • de doorslag teeltplan al duidelijk voor ogen.
Zlg~Za b gegeven' Met het onderwijs is het niet anders. Het beeld van een opleiding is met de
'g- eleid beschrijving van het ontstaan en de ontwikkelingen erin niet compleet als de
Kamerrraat over
"",hoo De..enter
Jlall Br :
q
ks te verwachten of na te streven ontwikkelingen er niet aan worden toegevoegd.
ging HAS in Wageningen In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de toekomst van de RHSTL, waar­
bij direct wordt opgemerkt dat het om de nabije toekomst gaat.
ut 15 miljoen gulden"
t" \~
pe'iCll\e De fusie.
\\Qo\ .' ~fllW;
û,....i>C . \)\) J.' Op 1 augustus 1988 is de RHSTL, tezamen met de RHLS-Deventer. de
d~O \'~:T.C\
\
tl\e ~
cf \v HBeS-Velp en de RHAS-Wageningen gefuseerd tot de Internationale Agra­
rische Hogeschool Larenstein. Op dezelfde datum zijn de RHSTL en de
RMTS definitief gesplitst, hoewel beide nog minstens tot 1992 in het school­
gebouw aan de Azalealaan gehuisvest zullen blijven.
Waarom deze fusie?
In 1983 verschijnt er een nota Schaalvergroting, Taakverdeling en Concen­
~
""'~"f.AJil"J_"""
...
... LMIo 0-0-.0.) NUk j
~,,,,,,,

"~·::'It •
~ta~l~:=
,. _­
.......­
...........

tratie van het Hoger Beroepsonderwijs. waarin wordt aangegeven dat de

minimale omvang van HBO-instellingen in de toekomst 600 studenten moet
bedragen. Enige tijd later voegt de minister van Landbouw en Visserij hieraan
:J.;taI_-- .......

"'"' -..MloI " ..

::-=/ &;::" .:.~~ toe dat de tien Hogere Agrarische scholen deze getalsnorm slechts mogen
1... ~ ........ ál.~1M.
~ ~ J .... wq.
"'""~.J.,.~(Wo"-­
bereiken door sectoraal, dat wil zeggen met één of meer andere Hogere
WJIiIoI ........ .-..-..~

Agrarische scholen te fuseren.

~~~~=
J.UfI~~...
-;;.~...._ '"f;;'
f\ll
Voor Boskoop, met ± 400 studenten zal deze nota verstrekkende gevolgen
Lobb~v
J :::-' ",... ,,* .. ~
hebben.
Aanvankelijk ziet het er naar uit dat met de twee Rijks HogeT€ Agrarische
~rip in De"euter scholen te Utrecht en Wageningen, gefuseerd zaJ worden in Wageningen tot
11l~bouwmjJlister een school van ± 1000 studenten_
f,.' .......... ~ t••l

Deze fusie gaat evenwel niet door omdat de minister de school uit Utrecht
liever naar West-Nederland ziet gaan.
Dan staat Boskoop voor de keus: prioriteit geven aan behoud van het vesti­
gingsgebied West-Nederland of aan de onderwijskundige meerwaarde die de
fusiepartners kunnen bieden. Het laatste wordt gekozen. Dit betekent, dat uit­
eindelijk een fusie met de Hogere Agrarische scholen uit Deventer, Velp en
Wageningen tot stand zal komen. Het juridische gedeelte heeft inmiddels
plaats gevonden.
~ Voorlopig zullen de vier 'oude' scholen het onderwijs nog op de bestaande
IlltntJ,'· 11I r ;~llj.
lokaties blijven verzorgen. Het ligt in de bedoeling in 1992 met de daad­
vschool weg' werkelijke concentratie In Velp te beginnen. In de tussentijd zal gewerkt
worden aan een onderwijskundige samenwerking van de huidige zeven In de toekomst zullen de opdracht4
studierichtingen. leven en de (semi}overheidsdienst4
Voor Boskoop, met de studierichting Tuin- en Landschapsinrichting, is een inrichting denkt oOK aan ondenoe
afstemming op de studierichting Bosbouw en Cultuurtechniek van de HBCS partners (HAS-Wageningen, HAS
het meest van belang. Daarnaast zullen de studierichtingen Nederlandse in samenwerking met de LandboL
Landbouw, Tropische Landbouw en Internationale Agrarische Handel (alle
uit Deventer) en de studierichting Laboratoriumonderwijs uit Wageningen Met de vergrote afstudeeropdrach
hun bijdrage kunnen leveren in de verbreding van het vakkenpakket van de om op een buitenlands onderweq
Velpse Boskoper. wikkellng zijn er al in de vorm van I
Het beleid van de directie van 'Boskoop' is er op gericht ook in de toekomst studenten in het kader van de EEG
de identiteit van de studierichting Tuin- en Landschapsinrichting te behouden aan deeL
en volwaardige tuin- en landschapsarchltecten af te leveren.
Cursusonderwijs, deeltijdonderw
Het studieprogramma. Onder de huidige maatschappelij~
Door de laatste herstructurering van het onderwijs is het totale onderwijs­ Naast het gangbare onderwijs bes1
programma op modulaire wijze opgezet. Het beeld van de gebruikte werk­ vervolgcursussen, bijscholingsmog
vormen is zodanig, dat gedurende de opleiding het accent van kennisover­ Tot voor kort stond die weg wel '
dracht en intensieve begeleiding verschuift naar het zelfstandig uitwerken van Postacademisch onderwijs), maar \
opdrachten. Na de praktijkperiode kom'en de studenten in hoofdzaak alleen perkt. De nieuwe HBO-wet breng
nog voor begeleiding naar de instelling. Het resultaat van dit alles is een Postacademisch onderwijS en Pos
programma dat flexibel van opbouw is. onder de noemer Post Hoger 0
bestaan hiervoor naUWe samenwE
Het toevoegen van onderdelen of het inwisselen van onderdelen van het pro­ sussen hebben vooral een HBO-k.
gramma van de fusiepartners kan op eenvoudige wijze plaats vinden.
De afstudeeropdracht zal aanzienlijk vergroot worden en een omvang van Ook de studierichting Tuin- en Lar
500 uren studiebelasting krijgen (± drie maanden). Hierdoor worden de verzorgt samen met anderen bijvo
mogelijkheden om bij het afstuderen een opdracht uit te voeren voor een beheersystemen en de specifieke I
dienst of bedrijf groter. De begeleiding geschiedt dan in samenspel van Bovendien staat er een aantal kort
docent en opdrachtgever, Voordeel is voor de student dat hij als het ware al de Stad. Oeverbescherming, Van
met één been in de praktijk staat, maar ook nog met één been in de school. Hiermee zijn de mogelijkheden e<
Voor de opdrachtgever biedt een dergelijke werkwijze sterker dan voorheen diensten kunnen ook cursussen,
de mogelijkheid om een bepaald project door studênten te laten uitvoeren die studierichting T. en L. laten verzOI
aJ over een uitgebreide kennis beschikken en al een stage achter de rug h~bben. Zo is voor Rijkswaterstaat een cur
Kort samengevat zijn de volgende voordelen te noemen van deze nieuwe aangepast aan de wensen van Rij]
activiteit: Behalve cursusonderwijs wil de s'
- de grote mate van betrokkenheid van de student{en) bij de opdracht, wegen op het terrein van deeltijdc
- zowel de student, opdrachtgever als de HBO-instelling hebben groot be- van het gangbare onderwijspakk
lang bij een goed produkt en zullen zich dus een maximale inspanning programma omvatten. Iedereen,
getroosten om tot een goed produkt te komen, kan hieraan deelnemen. Door v,
- de relatie tussen opdrachtgever (c.q. beroepenveld), student en HBO­ deze vorm van onderwijs jn een b
instelling wordt intensiever, AI met al gröeit daarmee de studiel
- er vindt Kennistransfer piaats tussen de HBO-instelling en het beroepen­ scholen, uit tot een onderwijsinstitt:
veld (v.v.). HBO-onderwijs op het gebied van

114
men werKing van de huidige zeven In de toekomst zullen de opdrachten niet alleen beperkt blijven tot het bedrIjfs­

leven en de (semi}overheidsdiensten. De studierichting Tuin- en Landschaps­

uin- en Landschapsinrichting, is een inrichting denkt ook aan onderzoeksprojecten in samenwerking met de fusie­

IW en Cultuurtechniek van de HBCS partners (HAS-Wageningen, HAS-Oeventer en de HAS-Velp) en onderzoek

en de studierichtingen Nederlandse in samenwerking met de Landbouwuniversiteit of met onderzoeksinstituten.

lternationale Agrarische Handel (alle

'oratorIumonderwijs uit Wageningen Met de vergrote afstudeeropdracht I~omt ook de mogelijkheid binnen bereik

reding van het vakkenpakket van de om op een buitenlands onderwerp af te studeren. Aanzetten voor deze ont­

wikkeling zijn er al in de vorm van uitwisselingsprogramma's met buitenlandse

studenten in het kader van de EEG. Met name ontwerpstudenten nemen hier

" is er op gericht ook in de toekomst

m Landschapsinrichting te behouden aan deel.

Lltecten af te leveren.
CursusondeJWijs. deeltijdonderwijs, contractondeJWijs.

Onder de huidige maatschappelijke omstandigheden veroudert kennis snel.

et onderwijs is het totale onderwijs­ Naast het gangbare onderwijs bestaat er dan ook steeds meer behoefte aan

t. Het beeld van de gebruikte werk­ vervolgcursussen, bijscholingsmogelijkheden en dergelijke.

lpleiding het accent van kennisover­ Tol voor kort stond die weg wel open voor het academisch onderwijs (het

Lift naar het zelfstandig uitwerken van Postacademisch onderwijs), maar waren de mogelijkheden voor het HBO be­

'en de studenten in hoofdzaak alleen perkt. De nieuwe HBO-wet brengt daarin verandering.

~, Het resultaat van dit alles is een

Postacademisch onderwijs en Post HBO-onderwijs worden samengebracht

onder de noemer Post Hoger Onderwijs. Binnen het landbouwonderwijs

bestaan hiervoor nauwe samenwerkingsvormen met de LU. Sommige cur­

.visselen van onderdelen van het pro­ sussen hebben vooral een HBO-karakter, andere zijn meer academisch.

mvoudige wijze plaats vinden.

Ook de studierichting Tuin- en Landschapsinrichting is actief op dit terrein en

rgroot worden en een omvang van

verzorgt samen met anderen bijvoorbeeld de cursus Automatisering Groen­

'ie maanden). Hierdoor worden de

beheersystemen en de specifieke Boskoopse cursuS Groen-Milieubeheer.

en opdracht uit te voeren voor een

Bovendien staat er een aantal korte cursussen op stapel, zoals Ecologie over

g geschiedt dan in samenspel van

de Stad, Oeverbescherming, Van Groenbeleid naar Beheer en Autocad.

oor de student dat hij als het ware al

Hiermee zijn de mogelijkheden echter nog lang niet uitgeput: bedrijven en

ook nog met één been in de school.

diensten kunnen ook cursussen. specifiek op hun werk gericht, door de

Iijke werkwijze sterker dan voorheen

stuclierichting T. en L. laten verzorgen, het zogenaamde contract-onderwijs.

door studenten te laten uitvoeren die

Zo Is voor Rijkswaterstaat een cursus Groenmilieubeheer gegeven, speciaal

en al een stage achter de rug h~bben.

aangepast aan de wensen van Rijkswaterstaat.

rdelen te noemen van deze nieuwe

Behalve cursusonderwijs wil de studierichting T. en L. zich ook gaan be­

de student(en) bij de opdracht, wegen op het terrein van deeJtijdonderwijs. Het gaat hierbij om onderdelen

de HBO-instelling hebben groot be­ van het gangbare onderwijspakket. Het kan ook het gehele onderwijs­

zich dus een maximale Inspanning programma omvatten. Iedereen, die over voldoende voorkennis beschik1,

te komen, kan hieraan deelnemen. Door veranderingen van werkterreinen voorziet

. beroepenveld). student en HBO- deze vorm van onderwijs in een behoefte.

Al met al groeit daarmee de studierichting T. en L., straks samen met andere

de HBO-instelling en het beroepen- scholen, uit tot èen onderwijsinstituut, dat zich richt op de totale behoefte aan

HBO-onderwijs op het gebied van de groenvoorziening in brede zin.

115
 Slotwoord
~eld van de toekomstige opleiding in
m. Zo wordt het onderwijs op het
nvoorziening aan de Landbouwuni­
!iseerd. Mogelijk verdwijnt daarbij de Hoe zal de wereld er over 25 jaar uitzien?
ldschapsarchiteduur als zelfstandige Ik denk: totaal anders dan ik nu denk.
Wim Kan
d worden. blijft de Boskoopse oplei­
~ over op hoger niveau In dit vak­
bben voor de ontwerpdifferentiatie:
an de Wageningse en de Boskoopse Wie kan in 1963 voorspellen dat de Hogere Opleiding voor Tuinarchitectuur

in 1988 in omvang meer dan vertienvoudigd zal zijn en in dat jaar fuseert met

IS een werkgroep samengesteld om Hogere Agrarische Scholen uit Deventer, Velp en Wageningen?

:ze problematiek, want zij beschouwt Wie kan in 1963 voorspellen dat de Middelbare Opleiding in 1988 zich, om te

~ waarborgen dat er een vorm van overleven, ook op het fusiepad zal moeten begeven?

1twerpen van groenvoorzieningen in

Hoe zullen de Middelbare en de Hogere er over 25 jaar uitzien? Worden er

n in het universitair onderwijs, zeker dan nog 'Boskopers' afgeleverd?

landschapsinrichtlng als zelfstandige Kunnen er, na een fusie met andere scholen, nog wel Boskopers 'gekweekt'

iest daar nadrukkelijk voor. worden?

Heeft het zin antwoorden te bedenken op bovenstaande vragen?

Hebben voorspellingen over een periode van 25 jaar waarde?

Vast staan de gebeurtenissen uit het verleden.

Zo weet de onderwijshistoricus in het jaar 2013 dat het 115 jaar geleden is,

dat er in Boskoop een TuinbouwwinterschooI is opgericht. Bovendien kan hij

de mensen vertellen over het 25-, 40-, 50- en 75-jarig jubileum van die

school. Over de 90-jarige school raakt hij niet uitgepraat. De school in

Boskoop is dan zo actief op allerlei gebied, dat hij bij navraag in Boskoop over

die periode steeds te horen krijgt: 'Voor de school was 't toen paktaid' .

 De uitgave van dit boek en andere jubûeumacliviteiten zijn mogelijk gemaakt

door bijdragen van:

Hagelunie, agrarische verzekeringen

Rabobank

Shell Nederland B. V.

Ingenieursbureau 'Oranjewoud' B. V.

Grontmij n.v.

Heidemij B.V.

Boot & Co. Boomkwekerijen B.V.

Om ook anderen In de feestvreugde te laten delen, worden de opbrengsten

van diverse Justrumadiviteiten beschikbaar gesteld aan de Novib, ter onder­
steuning van een landbouwtrainingscentrum in Zimbabwe. Ook het geld voor
dit boek wordt daartoe bestemd.

118
De tuinbouw chool in Boskoop is al
90 jaar een unieke opleiding in Neder·
land.
De school heeft een sterke verweven­
heid met het dorp Boskoop. Het
voormalige schoolgebouw aan het
Reijerskoop heeft 75 jaar lang een
belangrijke bijdrage aan het dorps­

beeld geleverd.

Het symbool van de leerling van de

tUinbouwschool, de 'gait'. is een be­

grip voor de Boskoopse bevolking.

Met de titel van dit boek . 't Is

I

Paktaid" wordt 'cie band, die de school

met Boskoop heeft, aangehaald.

De paktijd is voor Boskoop een onge­

q;
kend drukke periode. waarin de ge­
."
kweekte planten gerooid, ingepakt en

verzonden worden, aak n ar v rre

bestemmingen.
0'
Ook op de school is het regelmatig

paktijd: het opkweken' en verzend­

klaar maken van jonge boomkwekers.

hoveniers en groeningenieurs gaat

met zeer drukke perioden gepaard.

Maar er is nog een ander soort pak­

tijd, namelijk de fusiedrukte. Voor de

RH5TL geldt over enkele jaren een

Inpakken en wegwezen uil Boskoop.

En welke paktijd hangt de RMT5 nog

boven het hoofd? De komende jaren

zullen het leren.

Voor het eeuwfeest gevierd kan wor­

den zal de school nog vele jaren pak·

tijd beleven.